YÖN339Taşımacılık Yönetimine

Giriş

Ders - I

Yrd. Doç. Dr. A. Özgür KARAGÜLLEArş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ

TaşımacılıkGenel Giriş

Taşıma, dar anlamda lojistiğin operasyonel alanı olarak, bir nesnenin (eşya, ürün, yük veya mal) fiziksel olarak hareketini, başka bir deyişle, bir noktadan başka bir noktaya taşınmasını (nakli) demektir.

Daha geniş anlamda ise, müşteri istek ve ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla üretilen malların gereksinim duyulan bölge ve/veya merkezlere zamanında iletilmesidir. Bu tanım gereği, taşımacılık, ulaştırma sürecinin yanında yük taşımacılığı için gerekli belgelerin hazırlanmasından müşteri deposuna teslim edilmesine kadar süregelen çeşitli hizmetleri de içeren daha geniş ve karmaşık bir iş alanı haline gelmiştir.

Taşımacılık Genel Giriş

Lojistik ise, ürün, hizmet ve insan gibi gereksinim duyulan kaynakların, doğru zamanda, doğru yerde, doğru miktarda, doğru maliyet ve en yüksek esneklikle hasarsız bir biçimde teslimidir.

Başka bir deyişle, lojistik, mal ve hizmet tedarikine yönelik planlama, organizasyon, nakliye ve yönetim faaliyetlerinin bütünüdür.

Taşıma ≠ Lojistik

Taşımacılık SektörünüEtkileyen Gelişmeler

Deregülasyonlar (Serbestleşme Hareketleri)

Özelleştirmeler

Sıfır Stok (Just-in-Time) Sistemleri

Müşteri memnuniyeti kavramının artan önemi

İşletmelerin küreselleşmesi

Taşımacılık Birey Açısından Önemi

Taşımacılık modları geliştikçe, ülkeler de gelişir.

Basit örnekler olarak,

Tarım ürünlerinin büyükşehirlere ulaştırılması / diğer ülkelere ihraç edilmesi daha kolay hale gelir.

Ulaşım modları, şehirlerin yerlerini, gelişmelerini, endüstriyel faaliyetlerin yoğunluğunu, iş olanaklarını, vb. şeyleri direkt olarak etkiler.

Otomobiller yaşam biçimlerimizi belirler hale gelmektedir.

Göç tetiklenmektedir.

Taşımacılık İşletmeler Açısından Önemi

Taşıma ve dağıtım unsurları, hemen hemen tüm işletmelerin başarısında kilit rol oynar.

Örneğin, Chevrolet K-Car, Wal-Mart…

Taşımacılık Ekonomik Gelişim Açısından Önemi

Taşımacılık, üretim sürecinde çok önemli bir rol oynar.

Girişimciler, belirli bir ürünün üretilmesi için gerekli kaynakları daha kolay bir araya getirir.

Aynı sistem, yarı mamullerin diğer üreticilere ve tamamlanmış ürünlerin son kullanıcıya iletilmesini de sağlar.

Bir üreticinin ulaşabileceği pazar alanlarını genişletir.

Toplum, daha kaliteli bir yaşam biçimine kavuşur.

Taşımacılık Doğal Kaynaklar – Toprak

Gürültü?! Havalimanları / havaalanları çevresinde inşaat

sınırlamaları vardır.

Kaldırımlar? Bisiklet yolları, vb.

Taşımacılık Doğal Kaynaklar – Su

İnsanlar, deniz kenarında tatil yapmayı sever.

Daha büyük ölçekli gemileri konuk etmek için limanlar yapar.

Sulama ve enerji üretme amaçlı barajlar kurar.

Su kirliliği?!

Alaska’daki Exxon Valdez, Meksika Körfezi’ndeki BP kazaları…

Taşımacılık Doğal Kaynaklar – Hava

Uzun süredir, kara, deniz ve hava taşıma araçları havayı kirletiyorlar.

Euro Standartları…

Taşımacılığın İşlev ve İlkeleri

Ürün hareketliliği

Hangi ürün olursa olsun, üretimin bir sonraki aşamasına veya son kullanıcıya sevk edilir.

Geçici veya kalıcı kaynak kullanımı gerektirir. Taşımacılığın ana amacı, sarf kaynakların minimum

düzeyde tutulmasıdır.

Ürün depolama

Geçici olarak araç üzerinde depolama bir depoda depolamaktan daha ucuza gelebilir.

Depoda yer olmayabilir. Daha acil bir ihtiyaç üzerine taşıma kaydırılabilir.

Taşımacılığın İşlev ve İlkeleri

Ölçek Ekonomisi

Taşıması yapılacak ürün miktarı arttıkça taşınan ürün başına maliyet düşer.

Genellikle, demir ve deniz yolu ile büyük miktarlarda taşımanın birim başına maliyeti kara ve hava yolu ile yapılandan ucuzdur.

Uzaklık Ekonomisi

Taşıma yapılacak uzaklık arttıkça taşınan ürün başına düşen maliyet azalır.

Örneğin, 800 km’lik bir uzaklığa taşımak, iki kere 400’er km’lik uzaklığa taşıma maliyetlerinde ucuza gelecektir.

Taşımanın Tarafları

Üretici,

Müşteri,

Taşıyıcı,

Hükümet,

Kamu

Hükümet

Kamu

Taşıma Alternatifleri

İşletmenin kendi bünyesinde araç filosu bulundurması (Özmal ile Taşıma)

Taşımacılık konusunda uzman şirketlerle uzun süreli anlaşma yapılması (Kontrat Taşıma)

Taşıma hizmeti sağlayan çeşitli lojistik işletmelerinden alınan farklı hizmetlerden yararlanılması (Ortak taşıma, 3PL, 4PL, vb.)

Taşıma Modları

Karayolu Denizyolu Havayolu Demiryolu Boru hattı Nehir (İç Su) yolu

Taşımacılık Türlerine Göre İstatistik

Taşıma Türleri Arası Dağılım (%)

Kara Demir İç Su Boru Deniz Hava

Yolcu Taşımacılığı

95,5 2,8 - - - 1,7

Yük Taşımacılığı

89,9 5,4 - 1,6 2,96 -

Devlet Planlama Teşkilat, DPT, 2006

Taşıma Modlarının Karşılaştırılması

Taşıma

TürüMaliyet

Ulaştırma Hızı

Hizmet Verilen

Yer Sayısı

Çeşitli Malları

Kullanma Becerisi

Tarifeli Yüklemlerin Sıklığı

Tarife Uygulama Güvenliği

Karayolu Yüksek Hızlı Çok Geniş Yüksek Yüksek Yüksek

Denizyolu Çok Düşük Yavaş Sınırlı Çok Yüksek Çok Düşük Orta

Havayolu Çok Yüksek Çok Hızlı Geniş Sınırlı Yüksek Yüksek

Demiryolu Düşük Yavaş Sınırlı Yüksek Düşük Yüksek

Nehir yolu Düşük Yavaş Sınırlı Yüksek Düşük Orta

Boru Hattı Düşük Yavaş Çok Sınırlı Çok Sınırlı Orta Yüksek

Taşıma Modlarının Karşılaştırılması

Taşıma Modları

Unimodal Taşımacılık

Tek bir taşıma türü Tek / çok sayıda taşıyıcı

Multimodal Taşımacılık

Birden fazla taşıma türü Farklı taşıma üniteleri / araçları

Taşıma Modları

İntermodal Taşımacılık

Kapıdan kapıya taşımacılık En az iki taşıma türü Tek yükleme ile ve aynı taşıma birimi içinde

ürünlerin ellenmeden, birden çok taşıma yöntemleri ile taşınması

Kombine Taşımacılık

Tek bir taşıma birimi Yeniden yükleme yok En az iki taşıma yöntemi (kara+demiryolu veya

kara+denizyolu gibi) kullanılarak taşınması