Yobu 1:1 1 Yobu 1:3

YOBUYã p kú láɛ bee guuↄ

Yobu lá dàalɛ ń yã pↄ Yobupi lèoɛ (1-2). Yobuá gbɛmaaɛmɛdṹnia pↄpii pɛɛwà. Ń beeo a gi dɛ náaide ũ Luaɛ. KɛLuabáaadàaàgu yãi yã? Gwa lá aà pↄpiↄ mìdɛ píi, aà àizɛɛↄ ńaà nɛↄ ń aafia pↄ a vĩo ń pↄ pↄ a vĩↄ píi. Baa kɛ àlɛ taasikɛ,à gì lɛ Lua náaikɛɛ.

Lua ì sɛwanↄ kpelewa ni? Lá Yobu ì yãkɛ a zɛwa, bↄyãiyãvãipi aà lèii? Aà gbɛna gbɛↄn àaↄↄ òɛ aa mɛ, tàae pↄ akɛ go mɛ lɛ aà gbɛ. Beewa ↄ aalɛ yãgaga ń kↄo, yãpi ku lápiguoguo (3-31). Gbɛↄn àaↄpiↄ lɛ fɛlɛkaayãↄ o'o. Yobu sↄ àgì an yã pↄ aalɛ o beei, ↄ à yãzãsìmá à mɛ: Yãzɛde kuo,vãikɛnaↄ yã mɛ ì gɛ aɛ. A gì yã pↄ a gbɛnaↄ zɛopiↄi, ↄ à zɛń a tàaesaidekɛo.

Gbɛpãle yãsɛ lↄ, aà tↄn Ɛlihu (32-37), ↄ àlɛ wɛɛlɛ à yã pↄYobu lɛ oↄ ɛɛbo. À mɛ Lua ì yã'ĩa zĩ gbɛnazĩnawa lɛzaawàyãiɛ, gbɛe a fↄ o Luaɛ aà azĩa yãↄ sɛlɛ siuɛ sↄo.

Gbɛzã ↄ Lua lɛdà yãpiu azĩa sa (38.1-42.6). I weYobuwao,ãma à yãgbɛagbɛawà. Yobu yã pↄ a zãwàↄ dↄ sa, à yã pↄ áa gbadↄo ò.

Lápi yã làa ń yã pↄ Yobu lè gbɛzãoɛ (42.7-17). Lua mɛYobu yã na dɛ aà gbɛnapiↄ pↄla, ↄ à ɛa pↄ pↄ Yobu vĩ yãakãfĩɛ lɛɛ pla.

Setãu k nikɛa Yobuɛ sɛia1 Gↄɛe ku yãa Uzu bùsuu, aà tↄn Yobu. Gbɛmaaɛ, a tàae

vĩo. A Lua vĩa vĩ mɛ à mikɛ yãvãiwa. 2 A nɛgↄɛↄ vĩ gbɛↄnsopla, nɛnↄɛↄ gbɛↄn àaↄ. 3A sãↄ vĩ mɛn ↄaasↄsↄo lɛɛ sopla,yiongoↄ ↄaa gɛo, zuↄ ↄaa sↄo, zàa'ĩnaↄ ↄaa pla ń basↄoo,

Yobu 1:4 2 Yobu 1:21mɛ aà zĩkɛnaↄ dasi maamaa. Aà zↄↄ dɛ gukpɛ oi gbɛpiia.4 Aà nɛgↄɛↄ ì blɛkɛkↄɛ bɛ ń bɛo, aaì ń dãepiↄ sísi aa mↄpↄble aa vɛɛmińnↄ. 5 Tó aa blɛblè wa làa píi, Yobu ì ń sísià gbãbↄnɛɛ. Ì fɛlɛ kↄↄkↄↄ ì sa pↄ wì a pↄ kátɛu à tɛkũ o anbaadeɛ, ì mɛ: Wìliↄ dↄo ma nɛↄ duunakɛ aa dↄɛ ń Luao ńsↄu. Màa Yobu ìↄ kɛ gↄↄpii.

6 Gↄↄewa luabɛ gbãadeↄ* mↄ sĩ Dii aɛ, mɛ Setãu kú ńguu. 7 Ɔ Dii ò Setãuɛ: N bↄ má ni? A wèwà à mɛ: Málɛbɛbɛ, málɛ liaa dṹniauɛ. 8 Ɔ Dii òɛ: N ma zↄblena Yobu èa?Aà sáa kú dṹniauo. Gbɛmaaɛ, a tàae vĩo. A ma vĩa vĩ mɛà mikɛ yãvãiwa. 9 Ɔ Setãu† ò Diiɛ: Yobu n vĩa vĩ pã nɛe?10Ni ↄliaaàzi ń aà bɛo ń pↄ pↄ a vĩ gupiiuↄo lé? N báaadàaà zĩu, ↄ aà pↄↄ lìgua. 11Ɔbↄ na aà pↄↄwa píi ǹ gwa, a yãvãio n musuɛ. 12 Ɔ Dii òɛ: Ma aà pↄↄ nànɛ ń ↄzĩ píi, ãma ńsuↄkã aà mɛwao. Ɔ Setãu bↄ Dii kĩi.

13Gↄↄewa Yobu nɛgↄɛↄ ń aà nɛnↄɛↄ lɛ pↄble, aalɛ vɛɛmiń vĩi bɛ. 14 Ɔ gbɛe mↄ Yobu kĩi à mɛ: Zuↄ lɛ sapa mɛzàa'ĩnaↄ lɛ sɛ ble ń saɛ, 15 ↄ Sebaↄ lɛlɛmá aa ń naaa wàtàò, aa ń dãnaↄ dɛdɛ ń fɛndao. Mámɛ ma bↄ mado, mamↄ a baokpainɛ. 16 I yã'o a làao, ↄ gbɛpãle mↄ à mɛ: Luasù n sã kpàsaↄwa, aa tɛkũ, an dãnaↄ gàga. Mámɛ ma bↄmado, ma mↄ a baokpainɛ. 17 I yã'o a làao, ↄ gbɛpãle mↄà mɛ: Kaladeↄ kↄkpaalɛ gãli àaↄ, aa mↄ lɛlɛ n yiongoↄwa,aa ń dãnaↄ dɛdɛ ń fɛndao. Mámɛ ma bↄ mado, ma mↄ abaokpainɛ. 18 I yã'o a làao, ↄ gbɛpãle mↄ à mɛ: N nɛgↄɛↄ ńnnɛnↄɛↄ lɛ pↄble, aalɛ vɛɛmi ń vĩi bɛ, 19ↄ zàa'ĩan gbãa kàkaà bↄ guwaiwaiu, à sù ń kpɛ gola síiↄwa, ↄ à kwɛ kà nɛpiↄla,aa gàga. Mámɛ ma bↄ mado, ma mↄ a baokpainɛ.

20 Yobu fɛlɛ à a ula ga kɛ, à a mi bò. Ɔ à wùlɛ a gbɛɛu àmisìilɛ Luaɛ 21 à mɛ:Ma bↄ ma da gbɛɛu ↄgiiɛ,* 1:6 Ń Ɛbɛlu yão wàmɛ Lua nɛↄ. Daa 6.2 gwa. † 1:9 Zia 12.10

Yobu 1:22 3 Yobu 2:13

mɛmá ɛa ta ↄgiiɛ.‡Dii kpàa, ↄ à ɛa sìa,ma sáaukɛ ń Diio.22Apii guu Yobu i duunakɛo, i Lua tàae eo.

2Setãu k nikɛa Yobuɛ gɛn plaade

1Gↄↄewa luabɛ gbãadepiↄ ɛa mↄ sĩ Dii aɛ mɛ Setãu kú ńguu. À zɛ Dii aɛ, 2 ↄ Dii aà là à mɛ: N bↄ má ni? A wèwà àmɛ: Málɛ bɛbɛ, málɛ liaa dṹniauɛ. 3 Ɔ Dii òɛ: N ma zↄblenaYobu èa? Aà sáa kú dṹniauo. Gbɛmaaɛ, a tàae vĩo. A mavĩa vĩ mɛ à mikɛ yãvãiwa. Baa kɛ n ma swãfɛɛ, ma músikpàaàzi pã, à gì ku tàaesai e tia. 4 Ɔ Setãu òɛ: Kɛmɛɛ, mákɛnɛ. Pↄ pↄ gbɛ vĩ píi a kpa amisia yãi. 5Ɔbↄ na aàmɛwa ǹgwa. A yãvãi o n musuɛ. 6 Ɔ Dii òɛ: Ma aà nànɛ n ↄzĩ, ãmańsu ǹ aà dɛo.

7Setãu bↄ Dii kĩi, ↄ à sãnɛ vãi zĩ Yobuwa sɛa za aà kɛsɛwae à gɛ pɛ aàminanguo. 8 Ɔ Yobu tàaso sɛ à gɛ zↄlɛ tufua, àlɛazĩa waò. 9Aà na òɛ: Ńyↄ gi ǹyↄ ku tàaesai e tia yã? Yãvãio Lua musu, ní ga. 10 Ɔ a òɛ: Ńlɛ yã'o lán nↄɛ sↄũwa. Maawáↄ e Luawa, wá vãi e lↄo yó? Apii guu Yobu i duunakɛ ayã'oa guuo.

Yobu gbɛnaↄ mↄa aà gwai11 Kɛ Yobu gbɛna gbɛↄn àaↄↄ taasi pↄ aà lèↄ bao mà, an

baade bↄ a bɛ aa kↄ kãaa, ↄ aa gɛ sósobi kɛiɛ, wi aà nↄsɛníniɛ. An tↄn kɛ: Temani gbɛ Ɛlifaza, Sua gbɛ Bilidada ńNaama gbɛ Zofaao. 12Kɛ aa aà wɛpà za kãaa, aai aà dↄ lↄo,ↄ aa ↄↄlↄ, baade a ula ga kɛ, ↄ aa bùsu dã zù musu ń mia.13 Ɔ aa zↄlɛaànↄ tↄↄlɛ gↄↄ sopla fãanɛ ń gwãasĩnao. An gbɛei yãe oɛo, asa aa è lá aà wɛnakɛa kɛ zↄↄ maamaa.‡ 1:21 1Tim 6.7

Yobu 3:1 4 Yobu 3:153

Yobu sakaa a ig u1 Bee gbɛa Yobu yãsɛ à sakà a igↄↄu 2 à mɛ:

3 To ma igↄↄ bãdɛgwãasĩna pↄ wà mɛ wà ma iupi.*4 To gↄↄpi li gusia ũ.Kua musu Lua su a yãdao,asu to gupuuo.5 To gusia níinii kũaa gↄↄpiwa,to luabɛsiana kúlɛwà,to gusia gèele daala.6Gwãasĩnapi sↄ, aà siakũ maamaa,wasu da wɛ gↄↄ guu lↄo,wasu nao mↄ gↄↄ guuo.7 To gwãasĩnapi fĩikũ,gula su àↄ dↄ gↄↄ beeo.8 Pↄdamade pↄ aali tó ĩatɛ gupuoↄláaizĩ gↄↄpiwa.9 To a gudↄlɛia saanaↄ siakũ,wi gudↄa dã pã, gu a kɛo.10Asa gↄↄpi i ma da nɛasakpɛ zɛ tamɛɛo,a tò ma wɛsì taasilɛ.11Àkɛa wi ma i gɛ ũ yãao ni?Bↄyãi mi bↄ gbɛɛu mà ta gↄↄo ni?12Àkɛa wà ma kpa gbáai?Bↄyãi wà yↄ kpàa má mìi?13 Tó ma ga yãa, dↄ má kú kílikili,dↄ ma i'ò ma kãmabò14ń kíaↄ ń dṹnia lɛdamadepↄ aa kpɛ ziↄ kɛkɛ dↄ ńzĩaɛↄ,15 kía pↄ aa vua kãaańziↄ,* 3:3 Zel 20.14

Yobu 3:16 5 Yobu 4:3mɛ aa ãnusu kà ń kpɛ paiↄ.16A maa yãa wà ma vĩ lán nↄbↄlɛawa,lán nɛ pↄ mↄ gɛ, i dṹnia eowa.17Wekĩi vãikɛnaↄ ì ń zↄa tóu,mɛ yɛɛɛsaideↄ ì kãmabou.18 Zĩzↄↄ ì ĩampakĩi e we,aali ń wɛtãnaↄ lↄↄ ma lↄo.19Gbãadeↄ ń táaaↄ ku we píi,mɛ zↄ líↄ dɛ a dii pↄ ũ we lↄo.20 Bↄyãi Lua ì gupu wɛnadeↄnɛń gbɛ pↄ an nↄsɛ ↄↄkpaaↄi?21Aai wɛɛlɛ ga mↄ ń sɛ, ìli mↄo,†aaì kpálɛkɛi dɛ lá wì kɛ ↄdaila.22 Tó aa gɛ tɛɛnau, an pↄ ì kɛ na,an nↄsɛ ì yáalↄ maamaa.23Gbɛ pↄ dↄ gu pↄ á kúuon ma ũ,Lua kaa lìamazi gupiiu.24Wea zàũzaũ mɛma pↄblea ũ,ma aaukɛa ì bↄlɛ ma lɛu lán íwa.25Yã pↄ má a vĩa vĩ mɛ ma le,yã pↄ ma kã gìi mɛ pìlaa.26Má kú niɛo, má kú kílikilio.Mi e kãmabòo, gili mɛ gɛmagu.

4Gbɛ pↄ Lua ì aà toto mɛ báaa vĩ

1 Ɔ Temani gbɛ Ɛlifaza yãzãsìwà à mɛ:2 Tó gbɛ wↄↄ fↄ yã'ònɛ, ńyↄ mɛnaòoa?Asa ma lɛ a fↄ àↄ kpaaũao.3Gwa, n lɛdà gbɛↄwa dasi,† 3:21 Zia 9.6

Yobu 4:4 6 Yobu 4:18n gbɛ pↄ an yɛɛɛ làaↄ gbà sↄ.4N yã gbɛ pↄ lɛ fuↄ sɛ lɛsĩ,n gbɛ pↄ naalɛaↄ gbà gbãa.5Kɛ yã n le sa sↄ, ńlɛ fu,kɛ à n le, ↄ bíli n kũ.6N vĩakɛa Luaɛ lí tó n mi àↄ daa íao lé?N kua tàaesai lí tó n nↄsɛ àↄ daa doũo lé?7 Làasookɛ!Démɛ i yãe kɛo, ↄ à mìdɛi?Gbɛmaa ku má ↄ wà aà suumpai?8Gbɛ pↄ vãi sa pà à yãkele tↄwà,málɛ e bee mɛ ì bↄlɛɛ.9 Lua lɛ'ĩana ì aà midɛ,aà pↄbↄa a níu ì aà tↄlↄzↄ.10Aà kãaa lán nↄↄmusuwa lɛ ì ká,Lua ì aà swaa ɛ'ɛɛ.11 Ì ga lán nↄↄmusu pↄ nↄↄ wɛɛlɛ kùawàwa,aà nɛↄ i fãaa.12Yãkpãina mↄa ĩana guu,yãpi feena gɛ ma swãu,13 gↄↄ pↄ málɛ nana yàaa o gwãasĩna,gↄↄ pↄ izↄↄ daa gbɛↄla.14Vĩa ma kũ, málɛ lualua,ma mɛ bṹu lɛ dee.15 Ĩana ma oa pà,ma mɛkã fɛlɛ sĩ.16À zɛ, mi a taa dↄo,pↄpi ku ma aɛ,ↄ ma aà lↄↄ kpãina mà à mɛ:17Gbɛnazĩna yã aↄ na Luaɛe?Démɛ a fↄ àↄ zɛa a Kɛna aɛi?18 Lá Lua lí a malaikaↄ náaikɛo,mɛ ì a zↄblenapiↄ tàae e,

Yobu 4:19 7 Yobu 5:1019wa wá gbɛ pↄ wá mɛ dɛ gĩ kpɛ ũ,mɛ wá daalɛa dɛ bùsu giina ũ,*wì wá suumpa lán kitolowa pↄ oa?20 Za kↄↄ e oosi gbɛↄ ì gaga,aaì sãalɛ e gↄↄpii, wìli ń fãnkɛo.21 Lua ì ń kpɛpi gbapɛlɛ wolɛnɛ,ↄ aaì ga ↄnↄkũsai.

51 Lɛzu sa ǹ ma, tó gbɛe a wema.

Malaika kpele ńyↄ liliwài?2 Sↄũ ì ga a yãkũańnↄ yãi,mìsaide ì kpagua a wɛdↄanɛ yãi.3Má è sↄũ zĩnapɛlɛ,ↄ zĩnapi yↄ kãndo.4Aà nɛↄ kɛ aafia zɛwa,wì ń yã málɛnɛ yãkpalɛkɛkĩi,gbɛe lí zɛńnↄo.5Nↄandɛnaↄ aà buapↄↄ blè,baa pↄ pↄ à lɛkaa lìai,imidɛnaↄ lùa aà àizɛɛi.6Yã'ĩa lí bↄlɛ bùsuwao,yã'ↄma lí bↄlɛ tↄↄlɛwao.7Kási lá tɛkↄna gɛa musu sea vĩo,màa gbɛ pↄ wa ì píi ì yã'ĩa e.8 Tó mámɛ sↄ, má gbɛa Luawa,mí a yã kpálɛ aà gɛzĩ.9 Ì yãzↄↄ pↄ wa fↄ a gbadↄo kɛ,wa fↄ aà yãbↄnsaɛkɛaↄ lɛ dↄo.10 Ì to lou ma dṹniau,* 4:19 Daa 2.7, 3.19

Yobu 5:11 8 Yobu 5:24ì to a í dagua sɛsaou.11 Ì gbɛ kpɛɛnaↄ sɛ lɛsĩ,ì oosisinaↄ da pↄnau.12 Ì yã pↄ kↄnideↄ lɛ yá gboo,kɛ an ↄ su àↄ báaa vĩo yãi.13 Ì ↄnↄnaↄ kṹ ń kↄnikɛa guu,*ì to yãfuangbanaↄ lɛdama kɛ pã.14Gu ìↄ sianɛ fãanɛ,aaì ↄmalɛmalɛ ĩatɛ gbãa zã lán gwãwa.15 Ì taasideↄ bↄ ga lɛzĩ,ì ń bↄ gbãamↄnɛdeↄ ↄzĩ.16Ayãmɛto gbãasaideↄ wɛ aↄ dↄaàzi,yãkpaanlakɛnaↄ i kɛ kyↄ.17 Báaaden gbɛ pↄ Lua ì aà toto ũ.Tó Gbãapiide lɛ n swãgaga, ńsu gio.†18Asa ì gbɛ kɛ'ĩa, ↄ ì aà bↄ gwa,ì gbɛ wíwi, ↄ ì aà gbãgbã.‡19A n bↄ taasiu gɛn soolo,baa tó a dɛa, a n nɛo.20A n si gawa nↄana gↄↄ,a n bↄ fɛnda lɛzĩ zĩlau.21Dii a kàedanzi kɛ wasu yãdↄmao yãi.Tó músi mↄ, vĩa a n kũo.22Ńyↄ músi ń nↄanao yáalↄ,ńyↄ vĩakɛ wàiↄnɛo.23Asa á kↄ yãma ń gbɛↄ, n bú a gbɛ kao,ńyↄↄ na ń sɛanↄbↄↄ,24níↄ dↄ kɛ n ua aↄ na.Tó n gɛ n kpàsau, pↄe a kɛsão.* 5:13 1Kln 3.19 † 5:17 Yaa 3.11, Ɛbɛ 12.5 ‡ 5:18 Oze 6.1

Yobu 5:25 9 Yobu 6:1025Ńyↄ dↄ kɛ n nɛↄ aaↄ dasi,n buiↄ ligua lán sɛwa.26Ńyↄ zikũɛ, ní gbasa galán ése pↄ wa kɛ a gↄↄwawa.27Kɛ wa ↄlì yãpiu, lá wá èn we.Yãpi sí, ní dↄ nzĩa yã ũ.

6Yobu z ad a a gbɛnawa

1Yobu yãzãsìwà à mɛ:2 Tó wa fↄ zaada ma yã'ↄmau wà yↄ,tó wa fↄ músi pↄ ma le yↄ lé,3 a gbia aↄ dɛ ísialɛ ũfãala.A yãi tò ma yãyaaa'ò.4Gbãapiide kaↄ ma kũ,a sɛwɛ lɛ taalɛ ma nisĩnau.Pↄ pↄ Lua ì ĩadaomáↄ lìamazi.5 Tó zàa'ĩna sɛ è lɛ ble, ì wiilɛe?Tó zu lɛ pɛlɛ tàaau, ì ↄↄlↄe?6Wì pↄ sùusuu ble wisisaie?Kogbepuana í ìↄ nae?7Ma nisĩna ye blɛ bee taaio,ì to ma gua àↄ ye kpaaaɛ.8 Tó ma yã pↄ má gbɛa è lé!Lua ma ka yã pↄ ma wɛ dↄipiwa.9 Lua ma suumpa lé!Aà ↄtↄa aà ma gyawi!10Ma nↄsɛ i gbasa níni,ma pↄ iↄ na,baa kɛ ma wãwã gi ku,asa mi lelekpa Lua pↄ a kua adoazio.

Yobu 6:11 10 Yobu 6:2511Ma yɛɛɛ kà mà gi màↄ kue?Ma wɛni gↄa kà mà mɛnakɛe?12Ma gbãa kà gbɛwa yã?Ma mɛ á mↄgotɛ yã?13Má fↄ kaakaanakɛ lↄo,wà ma bↄa maa zɛ tà.14À kũ pↄsiade gbɛnaↄ gbɛkɛkɛɛ,kɛ asu vĩakɛa Gbãapiideɛ too yãi.15Ma gbɛↄ náai dɛ lán swa pↄ a í ì bawa,lán swa'ↄna pↄ a í ì gɛzɛawa.16 Ì pa buziɛ, a í ì kɛ dùuduulougbɛ ń nɛɛzio yↄa yãi,17 ↄ a í ì ba saɛ, a ɛ ì tɛkũ,a í ì sãalɛ ĩatɛ gbãa zã.18 Tágɛnaↄ ì kɛ zɛwa,aaì si guwaiwaiu aa ga we.19 Tema tagɛnaↄ ì í wɛɛlɛ swapiu,Seba laatanaↄ wɛ ìↄ dↄ ípizi.20 Tó aa kà, an gɛɛ ì gↄ kpá ń wɛi,aa í'ea náai vĩ we, ↄ tãmaa ń nɛ.21Màa ápiↄ sↄ, mi pↄe ewáo,kɛ a yãpãsĩ pↄ ma le è, vĩa á kṹ.22Ma pↄe gbɛawá yã?Má òɛ à ma gba pↄ á gbãa lɛu yã?23Ma mɛ à ma bↄ ibɛɛↄ ↄzĩ yã?Má òɛ à ma si gbɛ pãsĩↄwae?24À yã pↄ ma zãwà ↄlↄmɛɛ,í ma wɛ kɛmɛɛ, mí nílɛ.25Yãzɛde oanɛ mɛ zɛvĩ,ãma ma bɛɛ pↄ á bò zɛvĩo.

Yobu 6:26 11 Yobu 7:926Á ye yáasi pↄ má kɛↄ bɛɛbo yã?I tãmaasaide yã gwa yãbↄlɛ ũ yã?27Á líkpa nɛtonɛ sɛa yã musu,á á gbɛna kpámá ↄda'ea yãi.28Á yã na, à lili à ma gwa.Ma wɛ aↄ pɛ á wɛu, míↄ ɛɛtoɛa?29À suɛ! Ásu ma yã gwa koleao.À ɛa làasookɛ, ma yã mɛ zɛvĩ.30Ma lɛdà yãkpaanlau yãae?Má yãvãi dↄ noa?

7Yobu z ad a Luawa

1Gbɛnazĩna kua dṹniauá dɛɛɛ.Aà kua dɛ lán gbɛwina kuawaɛ,2 lán zↄ pↄ lɛ ue nidɛ kuawa,ge gbɛwina pↄ a wɛ ìↄ dↄ a aseai.3Ma luakpama mɛ kua pã ũ mↄ ń mↄo,Lua ma da taasiu gwã ń gwão.4 Tó ma wulɛ, mi mɛ má fɛlɛ bↄɛ ni?Gwãasĩna ìↄ gbãa, miↄ pelembo e gu gɛ dↄò.5Kↄↄ ń bↄtɛɛo fĩfĩ ma mɛwa,ma mɛbaa kàsaakũ, ìↄ ibↄ.6Ma gↄↄↄ ìↄ gɛ ń bao lán zwãatãna kↄↄzuawa,ìↄ gɛzɛa wɛdↄa pↄi sai.7 Lua, dↄ kɛ ma wɛni dɛ lán lɛ'ĩanawaɛ,má aafiaʼe bau lↄo.8 Lá ńlɛ ma e, ńyↄ ma e lↄo.Ńyↄ wɛkpalɛmazi, kási máↄ ku lↄo.9 Lá luabɛpuana ì gusikɛ à gɛzɛa,màa gbɛ pↄ tà bɛdau lí fɛlɛo.

Yobu 7:10 12 Yobu 7:21

10 Ìli ɛa su a bɛ lↄo,aà yã lí dↄ aà bɛdeↄgu lↄo.11Ayãmɛto má a lɛ kpaaũo,má yã'o ma yeelɛa guu,má zↄaka ma nↄsɛ ↄↄkpaa yãi.12 Ísia ge kpↄ gbɛnɛn ma ũkɛ ni ma dↄaa?13 Tó ma mɛ ma lii a ma sↄ dadoũ,ge ma wúlɛbↄ a ma nↄsɛ nínimɛɛ,14 ↄ ni to vĩa ma kũ nana guu,ni to gili gɛmagu wɛpungu'eau.15Ma waa fĩa a kɛmɛɛ na dɛ kɛ beea,ga maamɛɛ dɛ ma wãwãɛ beea.16Mi saka ma wɛnigu,má ye màↄ ku gↄↄpiio.Ma tó tɛɛɛ, asa ma kua ku pↄe lɛio.17 Bↄn gbɛnazĩna ũ kɛ niↄ aà kãfĩ,niↄ làasookɛ aà yãwai?*18Niↄ aà tàasika lá gu lɛ dↄ,niↄ aà lɛ ǹ aà gwa gↄↄpii.19Ńyↄ n wɛ woa baa yↄↄmà e lɛ'i mↄ yá?20Ma duunakɛ yã? Bↄ má kɛnɛi?Gbɛnazĩngwana, àkɛa n ma kɛ n pↄdɛa ũi?Ma gↄnɛ aso ũ yã?21 Bↄyãi nili ma tàaeↄ kɛaǹ ma duuna woloao ni?Asa má gɛ tɛɛnau tia, máↄ ku lↄo,ńyↄ kpálɛkɛmazi, ńyↄ ma eo.* 7:17 Soũ 8.4, 144.3

Yobu 8:1 13 Yobu 8:158

Baade ì a tàae gbɛ'eɛ1 Ɔ Sua gbɛ Bilidada yãzãsìwà à mɛ:

2Ńyↄↄ yã bee taa o e bↄɛ ni?Ńlɛ yãbↄlɛ bùuu.3 Lua ì yãzɛde fuangbaa?Gbãapiide ì yãmaa bãdɛa?4 Lá n nɛↄ duunakɛɛ,a tò aa ń tàaeↄ gbɛ'è.5 Tó n Lua kĩi wɛɛlɛ,mɛ n sùuugbɛa Gbãapiidepiwa,6 tó ń gbãsĩ vĩo mɛ ń maa,baa e tia a fɛlɛ n wɛnagwa,i n bɛ yã gↄgↄnɛ a zɛwa.7N gwea káau a kɛnɛ pↄe ũo,n gwea gbɛzã aↄ kãfĩa vĩ maamaaɛ.8Gbɛ ziↄ la,ní ↄnↄ pↄ an deziↄ kpálɛkɛi dↄ.9Asa nɛ zĩanaↄn wá ũ, wá yãe dↄo,wá kua dṹniau ì gɛzɛa lán uenawaɛ.10Gbɛ zipiↄ yã a n wɛ kɛo lé?Aa ń nↄsɛ guu yã'onɛ.11Kɛfu ì kɛ maa dãnasaie?Fee ì zↄↄkũ isaia?12 Tó wi zↄo, baa ń a lá'isikɛo,a lá ì giigaga àa dɛ sɛↄla píi.13Màa a dɛ ń gbɛ pↄ Lua yã sãaàguo,beewa tãmaa a luayãdansai nɛ.14 Sↄuba nian do ↄ ì a náaikɛ,dãnsaba ↄ ì gbãa'ewà.15 Ì sↄkpalɛ bapizi,

Yobu 8:16 14 Yobu 9:7ↄ bapi lí fↄ aà kũo.Ì didi bapiwa, ↄ bapi ì fua.16A gↄnaↄ ì dagua káaulán lí pↄ ìↄ í vĩ ĩatɛ gbãaiwa,17 ↄ a zĩnaↄ ì fĩakↄi gu gbɛdeu,ì gɛ gbɛↄu.18 Tó wa ga wòlɛ a pɛkĩi,gupi ì lelekpaaàzi à mɛ:Má n dↄ yãao.19 Zɛ pↄ a sɛpi pↄna lɛn we,ↄ pↄpãleↄ ì bↄlɛ tↄↄlɛpiwa.20 Lua lí gí tàaesaidezio fá,mɛ ìli vãikɛnaↄ gba gbãao.21A to ǹ yáalↄ tia,ní kúkuakɛ.22A wida n zangudeↄwa,gbɛvãipiↄ bɛ a gↄ bɛzia ũ.

9Lua gbãa dɛmala

1 Ɔ Yobu mɛ:2 Sĩanaɛ, má dↄ màa.Kpelewa gbɛnazĩna yã aↄ na Luaɛi?3 Tó gbɛ ye lɛkpaakɛaànↄ,yã mɛn ↄaa sↄo guu a fↄ mɛndo zãsiwào.4Aà ↄnↄ kɛ zài mɛ aà gbãa zↄↄ.Démɛ a fↄ giɛ, ade i bↄ aafiai?5 Ì gbɛsĩsĩↄ sↄ, aaliↄ dↄo,ì ń fuangba ń pↄkũmao.6 Ì tↄↄlɛ lualua à sↄ,ì to a gbapɛlɛↄ zĩazĩa.7 Ì yã'o ĩatɛɛ, ↄ ì gí bilɛi,

Yobu 9:8 15 Yobu 9:20ì pↄku saanaↄla.8 Ɔmɛ musu kpàlɛ ado,ì táa'o ísia ikooaↄwa.9À saanaↄ kɛ gudoũ,Kífɛnɛna ń Ko nɛadeo*ń pↄ pↄ kú gɛↄmidↄkĩi oiↄ píi.10 Ì yãzↄↄkɛ, wìli fↄ dↄo,ì yãbↄnsaɛↄ kɛ, a lɛ vĩo.11 Ì gɛmala, mili aà eo,ì gɛzɛa, mili aà wɛpao.12 Ì pↄ símá, démɛ a fↄ giɛi?Démɛ a fↄ oɛ, bↄ ńlɛ kɛ màaii?13 Lua lí to a pↄkũma kpàlɛo,baa Ílɛnↄbↄ zↄↄ† dↄnlɛdeↄ vlãnàuɛ.14Mapi sↄ má fↄ yãzãsiwàe?Má fↄ lɛkpaakɛaànↄe?15 Baa tó ma yã na,má fↄ wewào.Ɔmɛ ma yãkpalɛkɛna ũ,sema mà sùuugbɛawà.16 Tó ma lɛzùaàzi mɛ a wèa,a yãmaae? Mi sio.17 Ì ma gbɛgbɛ yã yↄↄna yãiɛ,ì ma kɛ'ĩa kpɛlɛkpɛlɛ pã.18 Ìli tó ma wekĩi eo,ì ma tó ń nↄsɛpusuoɛ.19 Tó gbãa yãɛ, aàpi mɛ zↄↄ.Tó yãgↄgↄaɛ sↄ, démɛ a aà sísii?20 Tó ma mɛ ma yã mɛ na,ma lɛ a yãdamalaɛ.* 9:9 Amↄ 5.8 † 9:13 Isa 30.7

Yobu 9:21 16 Yobu 9:34Tó ma mɛ má tàae vĩo,a ma ɛɛboɛ.21Má tàae vĩoa? A yãe vĩ lↄo,mi saka mazĩa wɛniu.22Yã doũɛ, asa lá málɛ o,ì tàaesaideↄ ń gbɛvãiↄ midɛ píi.23 Tó yã mↄ ga ìnɛ kãndo,ì tàaesaideↄ láanikɛ ń yã'ea guu.24 Tó bùsu gↄ gbɛvãiↄ ↄzĩ,ì pↄku yãkpalɛkɛnaↄ wɛaɛ.Tó aàpi no, dé ni?25Ma gↄↄↄ gɛa wãa dɛ bàalɛnala,aalɛ tá ń bao, a kee nao.26Aalɛ gu baa vĩ lán kɛfu gó'ilɛnawa,lán kúu sua pↄwawa.27 Baa tó ma mɛ má yã pↄ má kũa bↄ ma nↄsɛu,mí a oa wee mà yákpãinadↄ,28ma wãwã a iwãa ka ma pↄaɛ.Má dↄ kɛ ńyↄ to yã bↄmanↄ nao.29 Lá wàlɛ ma gwa tàaede ũ,bↄyãi má ĩada mazĩawa pã lↄi?30 Baa tó ma zu'ò ń mↄsↄnao,ge ma a ↄ pìpi ń kasagbↄo,31ńyↄ ma zu ɛ pɛlɛadeuɛ.Baa ma pↄkasaↄ aaↄ ye ma gĩyãio.32A dɛ gbɛnazĩna ũ lamawao.Má fↄ yãzãsiwàwà gbasa gɛ yãkpalɛkɛkĩi sãnuo.33 Tó gbɛe kú wá kↄↄ ũ,aↄ iko vĩwá wá gbɛↄn pla wápii,34 i aà go'ↄ zɛ lé,vĩa zↄↄ pↄ málɛ kɛɛ a gɛ aɛ lↄo.

Yobu 9:35 17 Yobu 10:1235Má vĩakɛɛ lↄo, míↄ yã'o,asa má dↄ mazĩawa,má dɛ lá wàlɛ ewao.

10Ma dɛa yãi Lua tò wà ma ii

1Ma kpasa ń ma wɛnio,má yã pↄ má kũa o sa.Pↄsia guu má yãbↄlɛ sa.2Má o Luaɛ: Ńsu yãdamalao.Yã pↄ ń èa omɛɛ.3Gbãamↄa mapi n ↄgbɛɛ kàngu yã?N bↄ ma kpɛ,ↄ n zɛ ń gbɛvãiↄ lɛkpaaĩaoa?4Wá wɛ doũ yã?Gudoũ ni e ń gbɛnazĩnaoa?5N wɛni geseũ lán wá pↄwa yã?N kua muaa ń wá gbɛnazĩnaↄ yã?6-7 Lá ń dↄ tàaeden ma ũo,mɛ gbɛe ku aà ma bↄ n ↄzĩo,a yãi n kpálɛkɛ ma yãvãiↄi,n ma duuna tàasikàa?8N ma ikàsa ń nzĩa ↄo,ↄ ńyↄ ɛa ǹ ma tↄlↄzↄ saa?9Kɛ n ma kɛ ń bɛlɛo, a yã dↄngu.Ńyↄ ɛa ǹ ma kɛ bùsuti ũ lↄ yã?10Ni ma kása nↄ'itɛna ũ lán vĩ'ipuwao lé?Ni to ma i lán vĩ iawao lé?11N báa ń bàasio dàmala,n ma wáↄ pɛpɛkↄwa ń kĩↄ.12N gbɛkɛ guu n ma gba wɛni,n ma dↄa, n ↄkù ma nisĩnala.

Yobu 10:13 18 Yobu 11:213Ma n làasoo dↄ sa,yã pↄ ulɛa n sↄun kɛ:14 Tó ma duunakɛ, niↄ wɛtɛmazi,nili tó ma bↄ pã ma tàaeↄ yã musuo.15Waiyoo mapi, tó tàaeden ma ũ.Baa tó ma yã na, má fↄ mida íao,asa wí ma kũ, taasi ma kũ gbãa.16 Tó ma su midà ía,ni lↄↄlɛmazi lán nↄↄmusuwa,ní ɛa ǹ n gbãa bↄnsaɛ mↄmɛɛ.17Ní ma kpakↄa ń seelade pãleↄ,n pↄfɛamazi i kãfĩ,ní tó yã'ĩa ma le mↄↄmↄↄ.18 Bↄyãi n ma bↄ ma da gbɛɛui?A maa yãa mà kɛsaiɛ,kɛ gbɛe su wɛsimalɛo.19A maa màↄ ku yãao.A maa yãa ma bↄa nɛasakpɛuwàↄ ma da mia'ɛu gↄↄɛ.20Gↄↄ yↄↄna pↄ gↄmɛɛ a láa tia.Gomala, ma pↄ e kɛ na, baa yↄↄ21 e màↄ gɛ gɛi gɛkĩi,gu pↄ gugɛakↄu ń gusiao kuu.22Gupi sì níinii lán gwãwa,pↄe ku we zɛzɛo,wɛɛdo mɛ a fãanɛ ũ.

11N sɛwɛ Luaɛ!

1 Ɔ Naama gbɛ Zofaa yãsɛ à mɛ: 2Aà yã dasi, wá wewàolé?Yãbↄlɛnapi a bↄ maa yã?

Yobu 11:3 19 Yobu 11:173N yãpã oa a gbɛↄ lɛ kũa?N yãyaaabↄlɛ, ↄ wa zↄadↄmaoa?4N mɛ n yãdanɛ sãa vĩo,ń kú Luaɛ tàaesai.5 Tó Lua yã'ò lé,a n ɛɛboɛ.6A ↄnↄ asii bↄↄlɛkɛnɛ,asa Lua ↄnↄ zↄↄ dɛwála.Ń dↄ Lua lɛ ĩadama n vãi lɛu nɛe?7Ńyↄ fↄ ǹ Lua asii dↄa?Ńyↄ bↄ Gbãapiide zↄↄkɛ lɛwae?8A lɛsĩ dɛ luabɛa, ńyↄ kɛ kpelewa ni?A zã dɛ bɛdaa, ńyↄ fↄ ǹ dↄe?9A zↄↄ dɛ tↄↄlɛa, a lɛ vĩo,a yàasa dɛ ísiaa maamaa.10 Tó à mↄ gbɛ kũ a dàkpɛu,mɛ àlɛ yãkpalɛkɛaànↄ,démɛ a fↄ gii?11A mↄafilideↄ dↄ fá!Tó à vãikɛa è, ìli a yãdao lé?12 Lá zàa'ĩna lí nɛ'i gbɛnazĩna ũo,màa nↄsɛsaide lí ↄnↄkũo.13 Tó n n nↄsɛ wɛ Luaɛ,mɛ n ↄsɛ musu wabikɛa guu,14 tó n nzĩa gà duunaɛ,mɛ yãvãi i zↄlɛkĩi e n bɛo,15n mi aↄ daa ía sãasaiɛ,ńyↄ zɛdↄ vĩasai.16N taasi yã i sãngu,a dↄangu iↄ dɛ lán í gɛa zɛawa.17N kua i tɛkɛ dɛ fãanɛ ĩatɛa,gusia pↄ ń kúu i pu lán gudↄawa.

Yobu 11:18 20 Yobu 12:918N sↄ aↄ dilɛa, n nↄsɛ iↄ daa doũ,n laai aↄ kpalɛa, níↄ i'o ń a nao kau.19Ńyↄ ↄli nzĩau,gbɛe yã a iwãa ka n pↄao,baade a wɛɛlɛ àↄ nannↄ.20Gbɛvãiↄ yiongo lɛbaa dↄa,aa bↄkĩi eo, yã pↄ gↄnɛ mɛ ga ũ.

12Lua mɛ gbãa vĩ

1 Ɔ Yobu yãsɛ à mɛ:2 Sĩanaɛ, ámɛ a maa gbɛↄnɛ sa lá!Ɔ álɛ e tó a ga, ↄnↄ mìdɛn we.3Mapi sↄ má nↄsɛ vĩ lááwaɛ,má kɛsãaázio,démɛ a fu yã pↄ álɛ oↄwai?4Ma gbɛ pↄ ma lɛzù Luazi a wèa,ma gↄ pↄ yáalↄa ũ ma gbɛnaↄnɛ.Ma gbɛ pↄ ma yã na mɛ má tàae vĩo,ma gↄ pↄ yáalↄa ũ.5Gbɛ pↄ aa ku niɛniɛↄì gbɛ pↄ músi ń léↄ gwa pãɛ,aaì saka gbɛ pↄ kpàguaↄgu.6Gbɛblenaↄ sↄ aaìↄ zↄlɛa ń bɛ ń laaiwa,lualɛwɛna pↄ an gbãa dɛ ń lua ũpiↄ ìↄ ku dↄdↄa.7À gɛ nↄbↄↄ la, aai yãdaɛ,à gbɛa bãↄwa, aai oɛ.8À yã'o ń tↄↄlɛo, i ↄnↄ daɛ,à to kpↄↄ sɛlɛ siuɛ.9 Pↄpiↄ píi, an kpele mɛ gí dↄikɛ Lua mɛ pↄpii kɛ ń a gbãaoi?

Yobu 12:10 21 Yobu 12:2410 Pↄpii wɛni ku aà ↄzĩɛń gbɛpii nisĩnao.11 Lá lɛna ì pↄ í dↄ,màa swã ì yã dↄkↄɛ.12Gbɛ ziↄ mɛ ↄnↄ vĩ,gbɛ pↄ wɛ kɛↄ wɛmɛ zɛa.13 Ɔnↄ ń gbãaoá Lua pↄɛ,lɛdama ń wɛzɛo ì bↄ aà kĩiɛ.14 Ì pↄ gboo, wìli fↄ kɛkɛo,ì zɛtańlɛ, wìli fↄ wɛo.15 Ì lou zɛ, gu i giigaga,ì to loupↄↄ fↄ, tↄↄlɛ i foofↄ.16Aàpi mɛ iko vĩ ń dɛnlao,gbɛsãsãnaↄ ń gbɛ sãsãaↄ ku aà ↄzĩ ḿpiiɛ.17 Ì to lɛdamadeↄ ta kyalesai,ì to yãkpalɛkɛnaↄ gↄ mìsaideↄ ũ.18 Ì gala pↄ kíaↄ kpà gbɛↄnɛ polo,ↄ ì bɛlɛona ye kíapiↄnɛ.19 Ì to sa'onaↄ ta kyalesai,ì gbɛ pↄ an zĩna pɛlɛↄ fuangba.20 Ì to náaideↄ lɛ gↄ kpaaũa,ì yãzɛdↄa si maezↄↄↄwa.21 Ì saikɛ kpalablenaↄwa,ì nɛgↄnaↄ gↄkɛbↄↄ polomá.22 Ì asiiyã pↄ kú gusiau biiwànɛ,ì bↄ ń yã pↄ wa a gbadↄoo gupuau.23 Ì to buiↄ tↄbↄ, ↄ ì ń midɛ,ì to aa ligua, ↄ ì ń fãaa.24 Ì to dṹnia dↄaanaↄ gↄ mìsai,ì to aa sãsã gugii zɛsaideu.

Yobu 12:25 22 Yobu 13:1325Aaìↄ ↄmalɛmalɛ gusiau filiasai,aaìↄ tàlaatalaabo lán idɛnaↄwa.

13Yobu ye yã'o ń Luao

1Ma wɛ yãpiↄ è píi,ma swã mà ↄ má dↄ.2 Lá á dↄa vĩ, màa má dↄa vĩ sↄ,i kɛ má kɛsãaázi no.3Ãma Gbãapiide ↄ má ye mà yã'oɛ sa,má ye gɛ ń ma yão Luawaɛ.4Ápiↄ sↄ i ɛɛ liamazi,gyãegwan giaↄn á ũ ápii.5 Tó á lɛ kpaaũa yãa lé,wa á dilɛ ↄnↄnaↄ ũɛ.6À ma yãzɛ ma,à swãsɛ ma yãzãsiawái.7Yãzɛsai ↄ á o Lua gɛɛ ũa?Sãsãyã ↄ á o Lua gbɛua?8Á yãnakpa Luawa yã?Á yãsiaànↄ yã?9 Tó à wɛtɛ á yãi, a bↄánↄ nae?Á dↄɛwà lá wì dↄɛ gbɛnazĩnawawa yã?10 Tó álɛ yãnakpawà a gbadↄsai,a á swãgagaɛ.11Aà zↄↄkɛ a kãadaálao lé?Vĩakɛaɛ a tↄwáo lé?12Á yã'onɛↄá túfuɛ,yã pↄ a giiyèoaá pɛlɛaɛ.13À nílɛmɛɛ mà yã'o,yã pↄ a ma le aà ma le.

Yobu 13:14 23 Yobu 13:2814 Bↄyãi má azĩa pa swaai?Máↄ a wɛni naa ma ↄzĩ yã?15Gwa, a ye ma dɛɛ, ma wɛ dↄ pↄei lↄo.Ń beeo má gí ń mazĩao aà aɛ.16 Bee a ma bↄ,asa aà yãdansaiↄ we mↄ zɛ aà aɛo.17À laaidↄ ma yãwa maamaa,à swãsɛmazi.18Ma yã pↄ má o zɛ kàlɛ,má dↄ kɛ ma yã naɛ.19Démɛ a fↄ bↄbↄmanↄi?Tó wa fↄ, má nílɛɛ, mí ga.20 Lua, yã mɛn plaɛ beeↄ kɛmɛɛ,má ulɛnɛo.21Ǹ n ↄ goa,ńsu to iwãakampↄa kãadamalao.22 Bee gbɛa lɛzumazi, mí mↄ,ma gba zɛ mà yã'o, ní yãzãsia.23Ma yãvãiↄ ń ma tàaeↄ kà ũmai?To mà a tàae ń ma duunao dↄ.24Àkɛa ńlɛ nzĩa ulɛmɛɛ,ńlɛ ma dilɛ n ibɛɛ ũi?25 Lakɛɛ pↄ lɛ ĩansɛ ↄ ń ye wíwia?Sɛ gii ↄ ń ye ɛ'ɛa?26Ni yã'ĩikpaa,ni ma ɛwaasogↄↄ duuna wi ma musu.27Ni ma daliu,ni ma táa'oa lɛ damɛɛ,ni wɛtɛ ma yãvãiↄi píi.28 Ɔ ma gↄ lán pↄ vlãa pↄ lì àlɛ lɛlɛlɛlɛwa,lán pↄkasa pↄ blɛↄ lɛ blewa.

Yobu 14:1 24 Yobu 14:1314

Gbɛnazĩna kua wɛnaũ1Gbɛnazĩna ì bↄ nↄɛ kĩiɛ,aà wɛni kuluũ, ìliↄ ku yãkelesaio.2 Ì pia lán lávuwa, ì giigaga,ì gɛzɛa lán uenawa, ìli gɛgɛo.3Gbɛ bee taa ↄ ńyↄ wɛdↄɛǹ yãkpalɛkɛaànↄa?4Gbɛ gbãlɛa a fↄ nɛ gbãlɛsai io,baa do.5N gbɛnazĩna gↄↄ dìlɛɛ,aà mↄ dasilɛ dɛ n yã ũɛ,n aà wɛ lɛ dàɛ, a fↄ vĩao.6Wɛwowà ǹ aà to we,e aà gↄↄ pa lán gbɛwinawa.7 Baa lí ì saasɛ,asa tó wa zↄ, ì ɛa vlãpaɛ,mɛ a vlã dafupi lí golɛo.8 Baa tó a zĩna zikũ tↄↄlɛ guu,mɛ a miↄna gà tɛɛnau,9 tó à í gĩmà, a bↄlɛɛ,a gↄnakɛ lán lí pↄ wa bàwaɛ.10 Tó gbɛ gà sↄ, ìↄ wúlɛa tèlele,ì tá, ìliↄ ku lↄo.11 Lá ísida'i ì lao,mɛ swa'i ì ba à gɛzɛa,12màa gbɛnazĩna ì wúlɛ, ìli fɛlɛ lↄo.E luabɛ gɛ àↄ kuo, a vuo,a vu ń ipioo.13Ńyↄ ma ulɛ bɛdauo lé?Ńyↄ ↄkumala e n pↄ wèeao lé?

Yobu 14:14 25 Yobu 15:4Gↄↄ dilɛmɛɛ we, ma yã i gbasa dↄngu.14 Tó gbɛ gà, a ɛa àↄ kua?Tó màaɛ, ma wɛ aↄ dↄ ma vuaima dɛɛkaa guu gↄↄpiiɛ.15Ńyↄ lɛzumazi, mí wema,ńyↄ n pↄkɛa ea nidɛ.16 Tia ńlɛ wɛtɛ ma yãkɛaↄi,gↄↄ bee ńyↄ ma duuna yãda lↄo.17Ńyↄ ma tàaeↄ ka bↄↄu, ní ye ǹ dilɛ,ńyↄ kãn'ↄ lɛ ma vãikɛapiↄwa.18 Lá gbɛsĩsĩ ì gboo à yↄↄlɛ,mɛ sĩsĩ musu gbɛ gbɛnɛ ì sↄ,19 lá swa'i ì gbɛ yↄↄ,mɛ í ì bùsu sɛlɛ taò,màa ni to tãmaa gbɛnazĩna nɛ.20Ni gbãamↄɛ, ↄ ì tá, ìli su lↄo,ni to aà ãnuato, aà wɛ ì lilɛ.21 Tó aà nɛↄ gↄ gbɛ gbiaↄ ũ, a mao,tó gbɛ yãfũnaↄnɛ sↄ, aↄ dↄo.22Wãwã ↄ aↄ ma ado,aàzĩa ↄ ↄ aↄ dↄ.

15Vãikɛna lí bↄ pão

1 Ɔ Temani gbɛ Ɛlifaza wèwà à mɛ:2 Ɔnↄna a yãpã gii bee taa oa?A lɛ ɛlɛ yãↄ bↄlɛwà yã?3A lɛkpaakɛ yã àisai musua?A yã kãfĩasai oa?4Mpi sↄ ńlɛ vĩakɛa Luaɛ bãdɛ sa,

Yobu 15:5 26 Yobu 15:18ńlɛ kpá gbɛↄnɛ aa làasookɛwà.5Vãi pↄ ń kũa mɛ dↄ n lɛu,kↄnide lɛ mɛ dↄma.6N lɛ mɛ n dayãu, i kɛ mámɛo,n lɛ mɛ n kalikɛ.7Gbɛnazĩn sɛian n ũa?Wà n i e wàↄ gɛ gbɛsĩsĩↄ kɛia?8N Lua lɛkpaaĩa ń a gbɛↄ màa?Ḿmɛ ń ↄnↄ vĩ ndoa?9Yã kpele ń dↄ mɛ wá dↄo ni?N wɛzɛ dɛwála yã?10Gbɛzↄↄↄ ń mikãpuadeↄ kúwanↄ,gbɛ pↄ an zↄↄ dɛ n maelaↄ.11 Lua ye n nↄsɛ níninɛ,ↄ à kɛnɛ fɛnɛũa?Wálɛ yã'onɛ busɛbusɛo lé?12 Bↄmɛ n sↄ blèi?Bↄyãi ńlɛ wá gwa ń wɛpãsĩoi?13N pↄ paa Luazi,ↄ yã dasi ì bↄlɛ n lɛu.14 Bↄn gbɛnazĩna ũ kɛ àↄ ku gbãlɛsaii?Gbɛ pↄ nↄɛ aà ì aↄ maaa?15 Lá Lua ì a malaikaↄ náaikɛo,mɛ aà bɛ i kɛɛ gbãlɛsaio,16wa gbɛnazĩna pↄ o lↄe?A bɛɛ, a ↄↄkpaa, ì yãvãi mi lán íwa.17Má yã'onɛ, swãsɛi!Má yã pↄ ma swã mà sɛlɛ mà siunɛ.18 Ɔnↄnaↄ mɛ bↄ ń yãpio,aai yã pↄ an deziↄ ò kee ulɛwɛɛo.

Yobu 15:19 27 Yobu 15:3419Aamɛ ń bùsu vĩ ńtɛɛ,zĩloe i zↄlɛ ń guuo.20Gbɛvãi ìↄ ku dɛɛu e a wɛni lɛuɛ,gbɛ pãsĩ gↄↄ lɛ kuɛ.21Kↄfĩ iwãakampↄade ìↄ dↄ aà swãu,aà aafia gↄↄ gbãamↄnɛdeↄ ì lɛlɛwà.22A ɛa bↄa gusiau náai vĩ lↄo,dɛa ń fɛndao mɛ lɛ aà dã.23 Ìↄ liaaliaa, ìↄ mɛ blɛ ku má ni?A dↄ kɛ a kua bɛda gusiau kãikũ.24 Taasi ń yeelɛao ìↄ aà vĩakũ,a daaàla lán kía pↄ a lɛlɛama sↄu màwa.25Asa à ↄsɛ Luaziɛ,à kuabìi Gbãapiidewaɛ.26À sùwà ń waakĩba bↄbↄawàoń a sɛngbao gèele kↄdeo.27 Baa kɛ aà oa nísi bↄa,mɛ a mɛkpaa, aà gbↄu lɛɛlɛ,28 a zↄlɛ uazĩ pↄ wìli gɛuoↄ guu,wɛlɛ pↄ wa wì, a kpɛↄ gↄ wɛɛwɛɛↄu.29Aà àizɛɛ a gↄↄplakɛo,aↄ dɛ ↄde ũo,pↄ pↄ a vĩoↄ ligua lↄo.30A e bↄ gusiauo,tɛlɛpiↄ a aà vlãpaa sãsã,Lua lɛ'ĩana i aà sɛ gɛò zɛa.31Asu pↄ gia náaikɛ à azĩa sãsão,asa pↄ gia mɛ aↄ aà asea ũ.32Yãpi a aà le e aà gↄↄ àↄ gɛ pai,aà gↄnaↄ e ↄtao.33A gↄ lán kuli pↄ a vú wòlowaɛ,lán vɛɛli pↄ a nɛsoena wòlowa.34 Luayãdansaiↄ gãli a báaa kɛo,

Yobu 15:35 28 Yobu 16:12tɛ a kũ gbagusaɛdanaↄ kpɛwa.35Aaì yãkele nↄsi, aaì nɛ'i yã'ĩa ũ,mↄafili mɛ ì bↄ ń nɛasakpɛu.

16Má seelade vĩ luabɛ

1 Ɔ Yobu mɛ:2Ma yã bee taa mà à dasikũ,gbɛnↄsɛnininaↄn á ũ wea?3Á zɛ á lɛ'ĩanagbaaɛ bↄɛ ni?Bↄ yã mɛ lɛ ↄwá, ↄ álɛ yãzãsiai?4 Tó ámɛ á kú ma kuawa yãa,má yã'o lááwa sↄɛ,mí á dɛ ń yã'oo,mí a mi kɛɛ déũdeũ.5Kási ma yã a á gbãa kãfĩɛɛ,ma lɛdama a á nↄsɛ níniɛɛ.6 Tó málɛ yã'o, ma wãwã a láao,tó má nílɛ sↄ, a kpálɛe?7 Lua, ń tò ma gↄ gbãasai sa,n ma gbɛↄ dɛↄnzↄ píi.8Ń tò ma gↄ yooyea seela ũ,ma ibabaa gↄmɛɛ seela bɛɛ ũ.9 Lua ì fɛlɛmanↄ ń pↄfɛo,ì ma zↄɛzↄɛ,ìↄ a swaa lↄlↄmɛɛkↄwa,ma ibɛɛpi ì wɛbiibiia.10Wì lɛ'ɛ'ɛa, wì yãzↄzↄmɛɛ,wì ma sãnkɛkɛ, wì fɛlɛmanↄ píi.11 Lua ma na faasaideↄnɛ ń ↄzĩ,à ma zu gbɛvãiↄ ↄu.12Ma a kuanankɛ kílikiliɛ,

Yobu 16:13 29 Yobu 17:1ↄ à mↄ yãyìaa.À ma kũ ma waa kpɛà ma pã pↄwa,à ma kɛ a pↄdɛa ũ.13Aà kàzunaↄ lìamazi,à ma papaò ma pↄawa ma wɛnagwasai,ma sɛtɛna wì, a í lɛ fãɛ tↄↄlɛ.14 Ìↄ pũnaa ń pↄkũmao mↄↄmↄↄ,ì sↄ daa lá nɛgↄna ì kɛwa.15Ma zwãnkasaↄ nàminami má kàkamala,ma a mi sↄlↄ bùsuu.16Ma ↄↄlↄ e ma wɛ wò,ma wɛ tà loũloũ.17Kási ma ↄ ku yãpãsĩe guuo,mɛ ma wabikɛa Luawa mↄafili vĩo.18 Bùsu, ńsu ka ma auao,ma wii su kpálɛo.*19 Baa tia má seelade vĩ luabɛ,ma zɛnnↄde ku musu we.†20Ma gbɛnapi mɛ ma kↄↄ ũgↄↄ pↄ málɛ wɛ'i bↄ Luaɛ.21A zɛmanↄ Lua aɛ,lá gbɛ ì zɛ ń a gbɛnaowa.22Asa ma gɛa gɛkĩi wɛ i gↄ bílao,gu pↄ wìli gɛu wà sù lↄopi.

17Yobu wɛ dↄ pↄei lↄo

1Ma nisĩna lɛ gɛzɛa,ma gↄↄ lɛ mↄ pai,* 16:18 Daa 4.10 † 16:19 Yob 19.25

Yobu 17:2 30 Yobu 17:15mia'ɛ lɛ ma dã.2Gbɛlaanikɛnaↄ kálɛmazi,ma wɛ ì ma lɛwɛnapiↄ e.3 Lua, ǹyↄ dɛ ma kↄↄ ũ.N bàasio, démɛ a zɛmanↄi?4 Lá ń tò aa gↄ nↄsɛsaideↄ ũ,ńsu to aa tidↄmalao.5Gbɛ pↄ ì a gbɛna kpámá pↄ yãi,aà nɛↄ wɛ aↄ dↄ pↄi e an wɛ woɛ.6 Lua tò gbɛↄ yãadàmanↄ,ma gↄ gbɛ pↄ wì lɛ'ikakawà ũ.7 Pↄsia tò ma wɛ lɛ gu'e lↄo,ma guↄ gↄ záazaannↄ.8Ma yã dì gbɛmaaↄwa,tàaesaideↄ nↄsɛ fɛlɛ luayãmansaiↄ yã musu.9Gbɛmaa a gɛ àↄ kú ń a yãkɛaↄ,yãesaide gbãa aↄ dɛdɛɛ.10Ápiↄ sↄ à ɛa na yãwa lↄ ápii,mi á gbɛe e ↄnↄna ũo.11Ma gↄↄ pà,yã pↄ ma a zɛ kàlɛ kɛ fama,yã pↄ ma pↄ dↄmápiↄ.12Aaìↄ e gwãasĩnaá fãanɛɛ,tó gu lɛ gɛkↄu,aaì mɛ guwɛ lɛ kɛɛ.13 Tó bɛda ↄ ma wɛ dↄi,mɛ ma a pɛ kpàlɛ gusiau,14 tó má ò mia'ɛ mɛ ma de ũ,mɛ má ò kↄↄↄ mɛma da ń ma dãeↄ ũ,15 bↄ ma wɛ aↄ dↄi lↄi?Wa ma e ń gweao lↄi?

Yobu 17:16 31 Yobu 18:1416 Tãmaa aↄ ma nɛ e bɛdau nɛe?Wá si tɛɛnau sãnu yã?

18Bai ì vãikɛna kṹ

1 Ɔ Sua gbɛ Bilidada yãzãsìwà à mɛ:2Ńyↄ n yã midɛ bↄɛ ni?Su n laaiwa, wí gbasa faaibo.3 Bↄyãi ńlɛ wá gwa lán pↄtuoↄwai?N wá dílɛ sↄũↄ ũ yã?4N gbɛ pↄ ni to n pↄfɛ nzĩa taitaiɛ,dṹnia a gↄ bɛzia ũ n yãi nɛe?Gbɛsi a sↄ n yã musu nɛe?5Gbɛvãi gupua ì láa,aà tɛvua ì midɛ.6Aà kpɛ gupua ì li gusia ũ,filia pↄ kú aà saɛ ì ga.7Aà táa'oa ń sↄo dilɛa ì gↄ sea tá ũ,aà yãzɛkalɛa ì aà fuangba.8Aà tá ì aà kpa baia,aà gbá ì si balɛtãu.9Mↄ ì aà kũ a kɛsɛwoũ lɛu,baipi ì kúlɛwà búlu.10 Ba kpaa aà aɛ tↄↄlɛu,kúsɛ lɛ aà dã a táa'ozɛu.11Kìsia ì koezↄaàzi,àlɛ aà gbɛsɛlɛ.12Nↄana ì aà gbãa kↄ'ɛ,músi ìↄ aà kpaa gua dã.13 Ì aà mɛ gueↄ ble,gagyã ì aà mɛguↄ yↄ.14Wì aà ga wà bↄ kpɛ pↄ a kuu aafiau,

Yobu 18:15 32 Yobu 19:8wì aà gálɛ gɛò pↄ pↄ ì to vĩa ń kṹↄ mideɛ.15Aà kpɛ gↄ gii,ĩatɛgbↄ lì aà uaa.16Aà zĩnaↄ i giigaga tíu,aà gↄnaↄ i imi musu.17Aà yã i sãńgu dṹniau,aà tↄ i midɛ tↄↄlɛ.18Wi aà ya gupuau wà aà kpa gusiau,wi ↄzↄaàzi aà ãnuato.19A nɛ ge buie to a gbɛↄ guuo,aà bɛ gbɛe a bↄo.20Yã pↄ aà lè dì bɛ'aɛdeↄwa,gukpɛdeↄ kãsì aà yã musu.21Yã pↄ ì faasaide ua len we,luadↄnsai gwean we.

19Ma mìsina a m gbɛzã

1 Ɔ Yobu wèwà à mɛ:2 E gↄↄ ũma áↄ ĩadaaàↄ ma nↄsɛ ↄↄkpamɛɛi?3A ma sↄsↄ à kɛ gɛn kwi sa,i ma taiinkɛ, wí lí á kũo.4 Tó ma sãsã sĩana,ma tàae dɛ mazĩa yã ũɛ.5 Tó a gi lɛ ázĩa maabo dɛmala,mɛ álɛ ma duuna kamɛɛ ma ↄzĩ,6 àↄ dↄ kɛ Lua mɛ ma yã fuangba,à filifilimbakpàmɛɛ à ma kũ.7Mi a taiinakɛa ↄↄlↄ, gbɛe lí weao,mi suaba wiilɛ, yãzɛde kuo.8 Lua zɛzↄmɛɛ, dↄikĩi kuo,

Yobu 19:9 33 Yobu 19:23à gusia dà ma zɛa.9À ma kpɛbↄ,à ma fùa gò.10 Ì ma dɛɛlɛmpa gupiiu e mà láa,ì to tãmaa ma nɛ lán lí bilɛawa.11 Ì a pↄkũmabↄbↄa,ì ma gwa a ibɛɛↄ do ũ.12Aà zĩgↄↄ ì sↄmazi sãnu,aaì koezↄmazi, aaì bòokpa lia ma kpɛi.13A tò ma gbɛↄ lí kãaamanↄ lↄo,gbɛ pↄ ma dↄↄ lɛzↄ tàmalɛ.14Ma daɛↄ fùa,ma yã sã ma gbɛnaↄgu.15Ma gↄ nibↄ ũ ma bɛ zĩkɛnaↄnɛ,ma gↄnɛ lán bui zĩlowa.16 Tó ma a ziia sìsi, ìli wea lↄo,baa kɛ ma awakpàɛ, à bↄ ma lɛwa.17Ma lɛ'ĩana ì kɛ ma naɛ gbↄↄ gĩ ũɛ,ma vĩiↄ ń ma dãunaↄ yemazi lↄo.18 Baa nɛgↄɛnaↄ ì sakamagu,tó málɛ mↄ, aaìↄ ma kɛ pↄↄpↄↄ.19Ma kpàasiaↄ ye ma gĩyãio,ma gbɛ yenzideↄ bↄ ma kpɛ.20Ma gↄ wá ń báao ũ,à gↄ lɛɛ mà gaɛ.21À ma wɛnagwa ma gbɛnaↄ,à ma wɛnagwa, asa Lua ↄtↄaɛ.22 Bↄyãi i pɛlɛmazi lán Luawai?Ili kpasa ń ma kɛkɛakↄɛoa?23Má ye wà ma yãↄ kɛ,

Yobu 19:24 34 Yobu 20:7má ye wà dalau.24Wà kɛ gbɛwa ń lákɛbↄo,wi bɛↄma kpálɛu àↄ ku gↄↄpii.25Mapi, má dↄ kɛ ma mìsina ku,a fɛlɛ zɛ tↄↄlɛ gbɛzã.26Ma bↄa sↄuɛ bee gbɛa,má wɛsi Lualɛ mɛsai.27Má wɛsiaàlɛ mazĩa,mazĩa wɛɛ, i kɛ gbɛpãle no.Málɛ a nidɛ ma nↄsɛ guu.28A mɛ kpelewa á kɛ à kãaamazi,kɛ à e yãpi sãasã ma ma lɛu.29À vĩakɛ fɛndaɛ.Lua a pↄkũmabↄbↄò vãikɛnaↄwaɛ,í dↄ kɛ yãkpalɛ lɛ á dã.

20Vãikɛna ì yã'ↄma e

1 Ɔ Naama gbɛ Zofaa yãzãsìwà à mɛ:2Yã pↄ ń ò ↄa,ma mɛ wã mà wema.3N ma lele n ma kpɛbↄ,má wema ma wɛzɛ guu.4Ń dↄ lá a dɛ za zio lé?Za gↄↄ pↄ Lua gbɛnazĩna kɛ dṹniau,5 vãikɛna kúkuakɛa lí gɛgɛo,luayãdansai pↄnakɛaá gↄↄpla yãɛ.6 Baa tó aà ĩandãa zↄ luawa,mɛ aà mi kã luabɛpuanawa,7 a gɛzɛa lá azĩa bĩikpɛwaɛ,gbɛ pↄ aa aà è yãaↄ mɛ:A ku má ni?

Yobu 20:8 35 Yobu 20:238A sãalɛ lán nanawa, wa aà e lↄo,a gɛlɛ lán wɛpungu'eawaɛ.9Gbɛ pↄ wɛsìaàlɛ yãaↄ aà e lↄo,aà bɛdeↄ aà wɛpa lↄo.10Aà nɛↄ awakpa taasideↄnɛ,aai aà àizɛɛ sↄaanɛ.11Aà ɛwaasogↄↄ gbãa pↄ a vĩ yãaa gɛaànↄ tɛɛnau.12 Baa kɛ yãvãi ìↄ na aà lɛɛ,mɛ ìↄ ulɛa aà lɛna zíɛ,13 baa kɛ à gì ↄkpaii,mɛ ìↄ dↄ aà lɛu,14 blɛ pↄ a blè a li aà nↄsɛu,i gↄ aà mɛu mlɛ sɛwɛ ũ.15A blɛ níside pↄ a gbɛ pisi,Lua mɛ a to à bↄlɛ aà gbɛɛu.16 Pↄ pↄ àlɛ mi a gↄɛ mlɛ sɛwɛ ũ,i aà dɛ lán sↄgbala swaawa.17 Zↄ ń vĩfãaio aↄ diaàzi lán íwalá aà wɛ dↄiwao.18A pↄ pↄ á sìmáↄ sↄaanɛɛ,a e pↄnakɛ ń a laata'aioo.19Asa à gbãamↄ taasideↄnɛ à ń tó giiɛ,à ń kpɛↄ sìmá, ↄmɛ dↄ sↄo.20Aà yea pↄi lí to à ĩampakĩi èo,pↄ pↄ aà pↄ dↄwàpiↄ lí aà bↄo.21À pↄpii è, pↄe kpɛ lↄo,ń beeo aà nama a la ń lao leo.22Aà pↄdekɛ guu a gↄ yooyeaɛ,ń aà ↄniɛkɛo taasi a ↄgbagoɛɛ.23Gↄↄ pↄ à kã a làa,Lua a pↄkũmabↄbↄwà pãsĩpãsĩ,

Yobu 20:24 36 Yobu 21:8a wɛtɛamↄɛ, i dↄ a mɛwa.24 Baa kɛ à bàalɛ mↄsi gↄkɛbↄɛ,mↄgotɛ ka mɛ a aà pá.25A kapi wo a kpɛsɛa,i kà lɛ tɛkɛapi wo a pↄawa,ga vĩa i aà kṹ.26Gusia yã i aà àizɛɛ le,tɛ pↄ gbɛe mɛ kào i kũwà,tɛpi i pↄ pↄ gↄ aà kpɛuↄ sãsã.27 Luabɛdeↄ aa aà tàaeↄ bↄ gupuau,zĩlɛdeↄ bↄ aà kpɛ.28Aà bɛpↄↄ gusikɛ píi,aa gɛlɛ luapↄkũmagↄↄ.29 Fĩa pↄ Lua a boɛn we,baa pↄ gbɛvãi ì e Lua kĩin we.

21Vãikɛna ì namable

1 Ɔ Yobu mɛ:2À swãkpa à ma yãma,ↄmɛ a ma nↄsɛ nínimɛɛ.3À mɛnakɛmɛɛ mà yã'o,ma yã'oa gbɛa í ma àlafiikɛ.4 I kɛ gbɛnazĩna málɛ zↄakaio.Ma pↄyaa zɛvĩo lé?5À ma gwa, yãpi i diwá,í ↄku á lɛwa.6 Tó ma làasookɛ ma yãwa,gili ì gɛmagu, mi lualua.7Àkɛa vãikɛnaↄ ìↄ ku,aaì zi kṹ, an gbãa ìↄ kãfĩi?8An nɛↄ ì zĩnapɛlɛ ń wáa,

Yobu 21:9 37 Yobu 21:24aaì wɛsi ń buiↄ gbãakũalɛ.9An bɛdeↄ ìↄ ku aafia,vĩa lí ń kũo, Lua lí gotↄmáo.10An gáaeↄ ì ku zudaↄwa, aali fuao,an zudapiↄ lí nↄbↄlɛo, aaì nɛ'i.11Aaì ń nɛↄ gbaɛ kↄↄ'oi lán sã kpàsawa,an nɛfɛnɛnaↄ ì vĩvĩ lán blenɛↄwa.12Aaì lɛsi ń gãao ń mↄↄnao,aaì kↄↄ'o ń kulɛpɛao.13Aaì zikũ ń namao,aaì ta bɛdau niɛniɛ.14Kási aaì o Luaɛ: Gowála,wá ye wàↄ bɛ n zɛuo.15Démɛ Gbãapiide ũ wà zↄbleɛi?Tó wa kulɛkɛɛ, bↄ ài wá ei?16Kási an nama lɛ bↄ ń kĩio.A yãi mi gbɛvãiↄ lɛdama bee sio.17Vãikɛnaↄ filia ì gamá mↄↄmↄↄe?Lua pↄkũma lí tó músi ń lé dasio.18 Ĩana ì ń sɛlɛ lán ése ṹawae?Zàa'ĩana ì ń waa lán sɛwae?19 Lua ì vãi pↄ gbɛ kɛ wi aà nɛↄ musuɛ.Lua fĩabo adeɛ gↄↄ, aà dↄ!20Aà wɛsi azĩa ↄↄkpaalɛ!Gbãapiide pↄkũma imibↄ dↄɛ aà mi!21Yã pↄ a aà bɛdeↄ le aà gaa gbɛa,ìli a kãakɛo.22 Lá Lua ì yãgↄgↄ musudeↄnɛ,wa fↄ yãdaɛe?23Gbɛeↄ ì ga ń àizɛɛ zↄↄo,aa namablè bɛlɛbɛlɛ.24Vĩ ìↄ di, an taↄ pai yɛlɛlɛ,an wá ìↄ gbãa, aaìↄ mɛkpaa maamaa.

Yobu 21:25 38 Yobu 22:425Gbɛeↄ ì ga ń nↄsɛyaao,zaa aa ku, aai pↄmaa e wa blèo.26Aaì wúlɛ gudoũ tɛɛnauɛ,aaì kↄↄka ḿpla ḿpii.27Á èa? Má á làasooↄ dↄń kↄni pↄ álɛ kɛmɛɛo.28Asa i mɛ: Gbɛzↄↄ bɛ kú má saɛ?Vãikɛnaↄ ua gↄ bɛzia ũ.29 Ili yãlala wɛlɛgɛnaↄwao lé?Á yã pↄ aaì o fãn vĩo lé?30Gbɛvãi ì bↄ músikɛgↄↄ,pↄe lí aà le taasikɛgↄↄo.31Démɛ ì zↄadↄwài?Démɛ ì fĩaboɛ aà yãkɛawai?32Wì aà sɛ wà gɛò gɛvĩkĩi,wì itɛkɛ aà mia dↄngubↄwa.33 Swa saɛ bùsukↄↄtɛↄ ì kɛɛ na,gbɛpii tɛaàzi we, mɛ wì dↄaaɛ dasi.34Á fↄ ma nↄsɛ níni ń á yãpãoe?Yã pↄ álɛ weaá zĩbↄnkpɛ yãɛ.

22Yobu tàae vĩ

1 Ɔ Temani gbɛ Ɛlifaza mɛ:2Gbɛnazĩna a fↄ àↄ ài vĩ Luaɛe?Baa ↄnↄde kãfĩa vĩɛe?3 Baa tó n yã na,ńyↄ fↄ ǹ Gbãapiide pↄ kɛ nae?Baa tó ń kú tàaesai,bↄ ài a vĩ Luaɛi?4Ńlɛ e àlɛ zↄadↄma àlɛ bↄbↄnnↄ

Yobu 22:5 39 Yobu 22:20kɛ ń dɛ aà yãmana ũ yãi nɛe?5N vãikɛa zↄↄo lé?N duuna lɛ vĩo.6N tↄↄmasì n gbɛↄwa pã,n gbɛↄ pↄkasaↄ wòlomá, aa gↄ puizi.7Ni í kpá yɛɛɛsaideↄwa aa mìo,n nↄandɛnaↄ tɛ blɛ.8Ḿmɛ ń gbãade ũ, ń tↄↄlɛ vĩ,ń dɛ n bùsu bɛɛɛde ũ.9 Ɔ n gyaa gbɛandoↄ yà ↄgii,n tonɛ pↄ gwana vĩoↄ gbãa mìdɛ.10 Bee yãi músi dasi n le,ásoo kɛma kãndo.11A yãi gu sìma, ńlɛ gu'eo,í kũaama à dànla.12 Lua ku musu a bɛo lé?Saanaↄ pɛkĩi gwa, lá à zã!13 Ɔ ńlɛ o: Bↄ Lua dↄi?Kua luabɛpuana kpɛle a fↄ yãgↄgↄwɛɛe?14 Lousisia kpaaɛ, àlɛ wá eo,ìↄ bɛ musumusu weɛ.15 Zɛ pↄ gbɛvãiↄ bɛu à gɛgɛↄ ń ye ǹ sɛ sↄa?16Wà gɛńnↄ zɛa kpóo,í dàńla à tà ń ń zĩmpɛlɛo.17Aa ò Luaɛ: Gowála!Bↄ Gbãapiide a kɛwɛɛi?18Kási ↄmɛ ń ká pↄmaawa ń ua.Mi gbɛvãiↄ lɛdama bee sio.19 Tó gbɛmaaↄ yã pↄ ń lé è, an pↄ ì kɛ na,tàaesaideↄ ì ń láanikɛ aaì mɛ:20Wá ibɛɛↄ mìdɛ bɛ!

Yobu 22:21 40 Yobu 23:4Tɛ kũ pↄ pↄ dińziↄwa.21Misiilɛ Luaɛ, níↄ naaànↄ,ní gbasa nama e.22Yã pↄ àlɛ onɛ ma,ní da n sↄu.23 Tó n ɛa n su Gbãapiidewa,mɛ ń tò vãi kɛ n uawa zã,a ń zɛdↄ.24 Tó n n mↄ bɛɛɛdeↄ kↄlɛ bùsuu,mɛ n n vua maaↄ vũaa swa'ɛ gbɛↄ guu,25Gbãapiide a gↄ n mↄ bɛɛɛde ũ,aↄ dɛnɛ n pↄeã ãnusu ũ.26N pↄ i gbasa kɛ na Gbãapiidewa,n wɛ iↄ pɛ Luawa.27Ní wabikɛwà, i sinnↄ,ní lɛgbã pↄ ń dↄwà fĩabo.28Yã pↄ n zɛò i zɛkɛɛ,n zɛ i pu.29 Lua ì ĩandãnaↄ fu,ì gbɛ pↄ an mi gↄ pɛlɛaↄ suaba.30 Baa tàaede, Lua a aà misi.A n misi n ↄbↄlɛa vãi guu yãi.

23Yobu yea k 'ea ń Luaoi

1 Ɔ Yobu mɛ:2 Baa e tia málɛ yãkũtɛka wɛnannↄ,Lua ↄtↄa gbãugbãu, málɛ aaukɛ.3 Tó má dↄ gu pↄ má aà eu,dↄ ma gɛ aà kĩi.4Má a yãↄ dↄdↄɛ,má lɛkpaakɛaànↄ,

Yobu 23:5 41 Yobu 24:15mí ma lá a wea,míↄ yã pↄ a omɛɛ tàasi kũa.6A sòlekɛmanↄ a gbãa pua lɛu nɛe?Aawo! A íbɛlɛsɛmanↄo.7Wekĩi gbɛmaa a e yã'ouɛ,ma yãkpalɛkɛnapi i ma kɛ e gↄↄpii.8 Tó ma gɛ gukpɛ oi, a ku weo,tó bɛ'aɛɛ sↄ, mili aà e weo.9 Tó àlɛ zĩkɛ gugbãntoo oi, mili wɛsiaàlɛo,tó à lìlɛ gɛↄmidↄkĩi oi, mili aà wɛpao.10Ãma a zɛ pↄ má sɛ dↄ,tó à ma yↄ, má bↄ lán vuawaɛ.11Ma aà kɛsɛ kũ,ma aà zɛ sɛ, mi lilɛo.12Mi bↄ aà yãdilɛaↄ kpɛo,yã pↄ bↄ aà lɛu kɛmɛɛ na dɛ ma pↄbleaa.13A ku ado, démɛ a fↄ zɛ giɛi?Yã pↄ kàaàgu ↄ ì kɛ.14A zĩkɛ yã pↄ a dìlɛmɛɛwa,mɛ a yãↄ kũa a nↄsɛu dasi lↄ.15 Bee yãi gili ì gɛmagu aà aɛ,tó ma làasookɛwà, iwãa ì ka ma pↄaɛ.16 Lua ma kãdɛ,Gbãapiide vĩadàdamazi.17Gusia kù ma wɛa,ãma i to ma nilɛo.

24Lua ì vãikɛnaↄ to we

1 Bↄyãi Gbãapiide ĩadamagↄↄ dilɛao ni?Gↄↄpi lí ká aà dↄnaↄnɛo bɛ!

Yobu 24:2 42 Yobu 24:152Gbɛↄ ì kↄↄↄ sɛ wà sↄò,aaì pↄtuoↄ kpãi'o aaↄ dã.3Aaì tonɛ pↄ gwana vĩo zàa'ĩna síwà,aaì gyaa gbɛando zu tↄↄmasi.4Aaì yɛɛɛsaideↄ yá zɛu,ↄ bùsu taasideↄ ì ńzĩa kpagui.5 Taasidepiↄ ì bɛbɛbɛbɛ sɛulán sɛa zàa'ĩnaↄwa,aaìↄ blɛ wɛɛlɛwɛɛlɛ ń laaio,aaìↄ blɛ kpálɛkɛ sɛu ń nɛↄnɛ.6Aaì tàaa kɛ bugbɛ ziu,aaì vɛɛ kↄnwɛ gbɛvãiↄ vɛɛbuu.7Aaì i bṹu kɛ aa pↄkasa vĩo yãi,aa zwãa vĩ wà kúńla tó ĩana bↄlɛo.8 Lou ì ń gbɛ gbɛsĩsĩ musu,aa ulɛkĩi vĩo, ↄ aaì na gbɛwa.9Wì nɛ desai sí a dawa,wì taaside nɛ sí tↄↄma ũ.10Aa pↄkasaↄ vĩo, ↄ aaìↄ bɛ bṹu,ń ń pↄ bàaa sɛsɛanɛkɛo, nↄa ì ń dɛɛ.11Aaìↄ nísi zↄnɛ ń kaau,aaìↄ ↄzↄnɛ vɛɛwa,kási imi ìↄ ń dɛɛ.12Gbɛ pↄ lɛ gaↄ lɛ aaukɛ wɛlɛu,gbɛ pↄ kɛ'ĩaↄ lɛ wiilɛ,kási Lua lí gbɛe tàae eo.13Gbɛeↄ ku aa ye gupua yãio,aa a gbadↄo, aai a zɛ sɛo.14Gbɛdɛna ì fɛlɛ gufɛnɛ,ì wɛnadeↄ ń taasideↄ dɛdɛ,ìↄ gusia yeyewa lán kpãiwa.15Gbãsĩkɛna ìↄ gubeebee dãɛ,

Yobu 24:16 43 Yobu 25:2ìliↄ e gbɛe a a eo,ↄ ì pↄku a oaa.16Gbɛↄ ì kpɛ gboo gusiai,aaì ńzĩa sↄlↄ kpɛu fãanɛ,aa gupua dↄo.17Gusia níinii mɛ ń fãanɛ ũ,aa kↄ dↄ ń gwãasĩn pↄↄ.18Aa gbiao lán í fùlawa,wà lɛkɛ ń tↄↄlɛɛ,ↄ aali ń vɛɛbu kↄↄ sɛ lↄo.19 Lá tↄↄlɛ gii ì imi guantɛna,màa bɛda ì duunkɛnaↄ mↄmↄ.20An yã ì sã ń da'iaↄgu,aa gↄ kↄↄↄ blɛ ũ.Faasaidepiↄ yã lí dↄ gbɛegu lↄo,aa gↄ kálɛa lán yàamiↄnaↄwa.21Gbɛpiↄ ì fĩiↄ pↄↄ símá,aali yãmaakɛ gyaa gbɛandoↄnɛo.22 Lua ì gbɛvãipiↄ gálɛ táńnↄ ń a gbãao,baa tó aa zɛdↄ, an kua náai vĩo.23 Ì to aaↄ dↄdↄa aaↄ ńzĩa náai vĩ,ↄ ìↄ wɛtɛ an yãkɛaↄzi.24Aaì tↄbↄ gↄↄpla, ↄ aaì sãalɛ,aaì wulɛ ga lán gbɛpiiwa,aaì mipɛlɛ lán ése sáowa.25 Tó màan sↄo, démɛ a ma ɛɛboi?Démɛ a yã pↄ má ò dilɛ pãi?

25Luaá Gbãapiideɛ

1 Ɔ Sua gbɛ Bilidada mɛ:2 Lua ì a bɛ gwa musu we yãkelesai,

Yobu 25:3 44 Yobu 26:10kíakɛ dɛ aà yã ũ, à kà wà vĩakɛɛ.3Aa zĩgↄↄ lɛ vĩe?Ali gupu gbɛpiiɛo lé?4Kpelewa gbɛ a fↄ bↄ maa Luaɛi?Kpelewa gbɛ pↄ nↄɛ kùlɛ ì a fↄ àↄ ku gbãsĩsaii?5 Lá mↄvua lí tɛkɛ iwesasaio,mɛ saanaↄ pípiaɛo,6wa gbɛnazĩna pↄ dɛ kↄↄbiige kↄↄtɛ ũ yã'o lↄe?

26Yobu d Luaá Gbãapiideɛ

1 Ɔ Yobu mɛ:2N dↄ yɛɛɛsaidelɛn wee?N ↄdà gbãasaidewan wea?3N lɛdà ↄnↄsaidewan wee?N bↄ ń wɛzɛ zↄↄon wee?4N yãpi ò ń dé gbãao ni?Démɛ dↄaanɛ n yã bee òi?5Gyaadeↄ lɛ pelemboísia ń pↄ pↄ kú a guuↄ zíɛ.6 Bɛda yãe ulɛa Luaɛo,pↄe daaɛ gɛↄbɛlao.7 Ì gugbãntoo musu kpálɛ bàlumaa,a tò dṹnia gola síiↄ looa pↄewao.8 Ì í ye a bɛ puanau.Ń ípi gbiakɛo luabɛpuanapi lí pũnao.9 Ì pↄku mↄvuala,ì luabɛsiana na azĩai.10À iadà ísiaɛ gu'ea lɛ zɛlɛu,a dɛ kↄↄ ũ gupua ń gusiao zãnguo.

Yobu 26:11 45 Yobu 27:1011 Tó Lua pũna, gu ì dee,tó à kãa, ì bↄ ń saɛ.12À ísia yà ń a gbãao,à kwãsa wìwi ń a dↄao.13A tò gu wèe ń a lɛ'ĩanao,à mlɛ kↄnikↄni bàwãade zↄɛ ń ↄo.*14Aà yãkɛaeↄn we,a yↄↄna wálɛ ma we.Wá fↄ wà aà gↄsakɛyãↄ gbadↄ píio.

27Yobu yãnakpaa azĩawa

1Yobu ɛa pɛ a yãlɛ lↄ à mɛ:2 Lua ku! À gì yãnakpáia,Gbãapiidepi tò ma pↄ yà.3Gↄↄ pↄ Lua ĩan wɛnide ku ma mɛu,e ma wɛni lɛu,4 yãfaasai a bↄ ma lɛuo,máↄ mↄafili vĩo.5Kai! Má o á yã mɛ kú bauo.E mà gɛ gaò má zɛ ń ma yãnakɛoɛ.6Ma maakɛ ↄ ma zɛò, má bↄ a kpɛo,ma làasoo a ma dayãuo e ma wɛni lɛu.7 Lua to gbɛ pↄ íbɛlɛsɛmanↄ gↄ lán gbɛvãiwa,aà to gbɛ pↄ fɛlɛmanↄ gↄ lán faasaidewa.8 Tó Lua tò a yãmansai ãnuatò,bↄ aà wɛ aↄ dↄii?9 Lua a swãsɛ aà wiilɛaigↄↄ pↄ wɛtɛa aà lèe?10Aà pↄ a kɛ na Gbãapiidewae?Aↄ Lua sisi mↄↄmↄↄe?* 26:13 Isa 27.1

Yobu 27:11 46 Yobu 28:111Má Lua gbãa yã bↄↄlɛkɛɛ,má Gbãapiide yãkɛae ulɛɛo.12Ápii á è lá a dɛ.Bↄyãi álɛ yãpã bↄlɛi?13 Baa pↄ Lua dìlɛ gbɛ pãsĩɛn kɛ,zia pↄ Gbãapiide dìlɛ gbɛvãiɛ.14 Baa tó aà nɛↄ dasi,wa ń dɛdɛ ń fɛndaoɛ,blɛ ali mↄ aà buiↄwao.15Gagyã a aà nɛ pↄ gↄ aà kpɛↄ sɛlɛ,aà gyaaↄ nɛpiↄ ga ↄↄlↄ.16 Baa tó à ãnusu kãaaazi lán bùsuwa,mɛ à pↄkasa nↄnↄaaazi lán bɛlɛ zɛwa,17 gbɛmaaↄ mɛ aa aà pↄpiↄ da,yãesaideↄ mɛ aa aà ãnusupiↄ kpaalɛkↄɛ.18Kpɛ pↄ a dↄ dɛ lán dãnsakpɛwaɛ,lán gudↄana kolakpɛwa.19A wúlɛ ↄde ũ, ãma a fɛlɛ lↄo,tó aà wɛ wɛ, a e á kú ãnuau lↄo.20 Pↄ pↄ ì to vĩa ń kṹↄ daaàla lán íwa,zàa gwãasĩna a aà sɛ.21Gukpɛ ĩana a aà sɛ gɛò zɛa,i aà go a tía.22 Lua a kakpálɛwà aà wɛnagwasai,gbɛvãipi i tílɛ àↄ bↄ Lua ↄzĩ.23Wì ↄtaakãaawà,wìↄ fionadadawà e aà go a tía.

28Ɔn sáaukpaa

1Ãnusuyↄkĩi kú,vuabaasakĩi kú lↄ.

Yobu 28:2 47 Yobu 28:162Wì mↄsi bↄ tↄↄlɛu,wì mↄgotɛ bↄ gbɛu.3Gbɛnazĩna ì gusia yá,ì tↄↄlɛ yↄɛ e a lɛ lɛu,ì gbɛ pↄ kú gusia níiniiu wɛɛlɛ.4Wì ɛyↄ tↄↄlɛ nↄnau wà zɛbↄ we,gu pↄ gbɛe lí bɛbɛ à kauo.Ba wì loowà wà gɛò ɛpiu.5 Blɛ ì bↄlɛ tↄↄlɛwaɛ,ↄ gbɛnazĩna ì tↄↄlɛ títiu lilɛlá tɛ ì pↄ lilɛwa.6 Safii ku a gbɛↄ guu,vua ku a bùsuti guu.7 Bã nↄↄsonaↄ a zɛ dↄo,bleaa lí wɛsi zɛpilɛo.8 Sɛa nↄbↄ tↄdeↄ lí zɛpi sɛo,nↄↄmusuↄ lí bɛbɛuo.9Gbɛnazĩna ì gbɛkão wíwi we,ì gbɛsĩsĩↄ zĩlɛ sↄ.10 Ì zɛ da gbɛu we,ì wɛsi gupi pↄ bɛɛɛdeↄlɛ píi.11 Ì zɛzↄ swa'iɛ,ì bↄ ń pↄ pↄ ulɛaↄ gupuau.12 Ɔnↄ sↄ, wì e má ni?Dↄa kúkĩin mái?13Gbɛnazĩna a bɛɛɛ dↄo,wìli e dṹnia guuo.14 Ísi ì mɛ á vĩo,ísia ì mɛ a ku a kĩio.15Wa fↄ lú ń vua maaoo,wa fↄ a lɛũkpakɛ ń ãnusuoo.16A bɛɛɛ dɛ Ofii bùsu vuaage safii gbɛ bɛɛɛde ge onisi.

Yobu 28:17 48 Yobu 29:217Wa fↄ lɛɛũ ń vuao ge bĩsãgbɛo,wa fↄ a fĩabo ń vua tɛɛtɛɛ pↄoo.18Wa ↄpua ge gbɛdii yã'o lↄe?Ɔnↄkũa bɛɛɛ dɛ òsowɛɛlɛaa.19Wa fↄ lɛɛũ ń Etiopi bùsu topazaoo,wa fↄ lú ń vua maaoo.20 Ɔnↄ ì bↄ má ni?Wɛzɛ kúkĩin mái?21A ulɛa pↄpiiɛ,baa bã pↄ ì vua musu lí a wɛpao.22Kaalɛ ń gao ì mɛ,wá swã a feena màɛ.23 Lua mɛ a zɛ dↄ,aàpi mɛ a kúkĩi dↄ.24Asa ì gugwa e dṹnia lɛwaɛ,ì pↄ pↄ kú zĩlɛ e píi.25Kɛ Lua gbãa dìlɛ ĩanaɛ,mɛ à ísia í lɛ dàɛ,26 kɛ à lou ikoyã dìlɛ,mɛ à zɛbↄ loupilɛaɛ,27 zĩbeezĩ à ↄnↄ laai gwà à a maabò,a dìlɛ, ↄ à a sáaukpà.28 Ɔ a ò gbɛnazĩnaↄnɛ:Vĩakɛa Diiɛ mɛ ì mↄ ń ↄnↄo,mikɛa yãvãiwa mɛ ì ń wɛ kɛ.*

29Yobuá bɛɛɛdeɛ yãa

1Yobu ɛa pɛ a yãlɛ à mɛ:2 Tó má e màↄ ku ma kua yãagↄↄ pↄ Lua lɛ ma dↄawa lé!* 28:28 Soũ 111.10, Yaa 1.7, 9.10

Yobu 29:3 49 Yobu 29:173Gↄↄ bee aà filia ìↄ dia ma mi'aɛwaɛ,ↄ miↄ bɛ aa gupuau gwã.4Gↄↄ bee má kú ma gↄↄ soplawa,Lua gbɛnaↄn wá ũ ma ua.5Gↄↄ bee Gbãapiide kumanↄɛ,ma nɛↄ liaamazi.6Gↄↄ bee vĩ dimaziɛ,mɛ ma gu gbɛde ku bↄ, nísi dìɛ.7 Tó ma gɛ wɛlɛ bĩibↄlɛu,ge ma zↄlɛkĩi kũ gãaɛ,8 tó málɛ mↄ, ɛwaasoↄ ì gubↄmɛɛɛ,maezↄↄↄ ì fɛlɛ aaↄ zɛaɛ.9Gbɛzↄↄↄ ì kɛ kyↄ,aaì ↄku ń lɛwa.10Dↄaanaↄ yã'o ì busa,an lɛ ì gↄ kpaaũa.11Gbɛ pↄ swãsɛ ma yãi ì ma tↄnasi,gbɛ pↄ wɛsìmalɛ ì ma sáaukpa.12Asa ma taaside pↄ wiilɛ mìsiń tonɛo ń gbɛ pↄ ↄdamade vĩoo.13Gbɛ pↄ kú ga lɛzĩ samaa'òmɛɛ,má tò gyaa gbɛando guladↄa.14Ma yãkɛa a zɛwa dà pↄkasa ũ,maakɛa dɛmɛɛ ulada ũ fùa ũ.15Vĩaↄ wɛn ma ũ,ɛɛↄ gbán ma ũ,16 taaside maen ma ũ.Kɛ wàlɛ yãgↄgↄ ń nibↄo, ma lɛdau.17Ma faasaideↄ kãnkãnaↄ ɛ'ɛ,ma gbɛ pↄ kpá aà lɛzĩ gà má bↄ.

Yobu 29:18 50 Yobu 30:518 Ɔ ma mɛ ma gↄↄ aↄ dasi lán ũfãawaɛ,mí ga niɛ guu ma bɛ.19Ma zĩna a í le,fíi iↄ kpa ma gↄnaↄwa gwã.20Ma gawi aↄ diadiɛ,ma sá iↄ naa ma ↄzĩ dafudafu.21Wì zɛ wà swãdↄ ma yãi,wì kɛ kílikili wà ma lɛdama ma.22Ma yã'oa gbɛa gbɛe lí yã'o lↄo,ma yã mɛ ì tↄmá.23An wɛ ìↄ dↄmazi lá an wɛ ìↄ dↄ louziwa,aaìↄ lua ma yãi lá wìↄ lua káabuan louziwa.24 Tó ma yamↄsɛkpàmá, ì bↄ ń saɛ,ma oa weeama ì kɛnɛ na,gbɛe lí fↄ tò ma oosìsio.25Ma zɛmikũnɛ,má kú ń guu dↄaana ũ.Má dɛ pↄsiadeↄ nↄsɛninina ũlá kía ìↄ kú ń a ìwaↄwa.

30Yobuá bɛɛɛsaideɛ sa

1 Tiasa ma gↄ pↄ yáalↄa ũ gbɛ pↄ aai kamawaoↄnɛ,gbɛ pↄ an maeↄ bɛɛɛ i ka aa yãalɛ ń ma gbɛↄo.2 Bↄ gbɛpiↄ wòmɛɛi?Aa yɛɛɛ vĩ lↄo.3Aa gↄ kóũkoũnnↄ nↄana ń pↄkɛsãmao yãi,aaì blɛ wɛɛlɛwɛɛlɛ gugiiu,aaì i gugbaigbaiu.4Aaì libɛↄ wɛɛlɛ sɛu,lízĩna mɛ ń pↄblea ũ.5Wà ń yá ń gbɛↄ guuɛ,

Yobu 30:6 51 Yobu 30:19wà wiidↄmá lá wì kɛ kpãiɛwa.6Aaìↄ ku swa gbãoↄ guuń tↄↄlɛ ɛↄ ń gbɛ'ɛↄ.7An wii ìↄ dↄ lákpɛu,aaì fĩfĩkↄwa sɛ zíɛ.8Gbɛpãↄnɛ, tↄsaideↄnɛ,wà ń yá ń bùsuuɛ.9 Tiasa ma yã mɛ gↄnɛ lɛ ũ,ma gↄnɛ láanipↄ ũ.10Aa ye ma gĩyãio, aaì bↄmɛɛ zã,an lɛ'ikaaa líↄ kpaagui vĩo.11 Za gↄↄ pↄ Lua ma sá ìlo à ma busa,aaìↄ ma yã'o ma wáaɛ.12Gbɛvãipiↄ fɛlɛmanↄ ma ↄplaai,aaìↄ gbá zↄzↄmɛɛ,ma kaaũa zɛ ↄ aaìↄ wɛɛlɛ.13Aaì zɛzↄmɛɛ,aaì dɛɛka wà e ma bↄlia,an gbɛe bàa kú ń dↄamalɛoo.14Aa gufↄ wàu, aalɛ mↄ,aa dↄdↄkↄwa gu pↄ aa yàapiu.15 Sↄ kɛmagu, ma bɛɛɛ gɛzɛa ń ĩanao,ma kuana sãalɛ lán luabɛpuanawa.16 Tiasa ma wɛni lɛ gɛzɛa,ma si wɛtɛau sa.17Wãwã ìↄ ma wá wí gwãasĩna,wãwãpi ìↄ swaa kĩkĩa kãmabosai.18 Lua ma pↄkasa kãaa a kũ gbãugbãu,ↄ ma ulatao lɛ ma kòlo wí.19À ma zu bɛlɛau,ma gↄ lán bùsuti ge túfuwa.

Yobu 30:20 52 Yobu 31:320 Lua, mi wiilɛnzi, nili weao,mi fɛlɛ zɛ, wɛ ni ma gwaò.21Ni liaamanↄ pãsĩpãsĩ,ni fɛlɛmanↄ ń n gãsa gbãao.22Ni ma sɛ ǹ ma gbaɛ ĩanau,ni to ma sãalɛ zàa'ĩanau.23Má dↄ kɛ ńyↄ ma kpa gaiɛ.Gbɛpii bɛɛ!24Gbɛ pↄ wìwi lí ↄdↄnzio lé?Gbɛ pↄ sì wɛtɛau ì wiilɛnziɛ.25Mi ↄↄlↄ gbɛ pↄ yã ń léↄnɛo lé?Mi pↄsia kɛ wɛnadeↄnɛo lé?26Kɛ ma wɛ dↄ maai, ↄ ma vãi è.Málɛ gupua dã, ↄ gusia mↄa.27Ma nↄsɛ líↄ daa doũo,wɛtɛa miↄ e'e lá gu lɛ dↄ.28Miↄ bɛ sínkpaũkpaũ,i kɛ ĩatɛ yãi no.Mi fɛlɛ zɛ bíla guu mà wiilɛ.29Ma gↄ kↄgbɛ ũ ń gbɛgbonaↄ,taataaↄ gbɛnan ma ũ.30Ma mɛbaa siakũ, àlɛ bↄ sↄu,ma mɛ lɛ pí, àlɛ pusu bↄ.31Ma mↄↄna gↄ pↄsiakɛbↄ ũ,ma kulɛ'ↄ dàkↄi ń ↄↄlↄnaↄ.

31Yobu zɛa ń a tàaesaidekɛo

1Má dìlɛ ma wɛɛasu àↄ biibiia wɛndiaↄwao.2 Lua kua za musu, ài kpele wì ewài?Asea kpele Gbãapiide ì kɛnɛi?3 Faasaide lí wɛtɛa eo lé?

Yobu 31:4 53 Yobu 31:17Kìsia lí vãikɛna leo lé?4 Lua lɛ ma yãkɛaↄ eo lé?A ma gbásɛa lɛ dↄo lé?5Miↄ bɛ ń mↄafilio yã?Ma kɛsɛ lɛɛũ ń gbɛsãsãao yã?6 Lua, ma yↄ a zɛwa ǹ ma gwa,tó má kú tàaesai.7 Tó ma pãzɛa,mɛ pↄ pↄ ma wɛ lɛ eↄ lɛ ma sↄ ble,ge tó ma ↄ ku yãvãie guu,8 to gbɛpãleↄ pↄ pↄ má tↄↄ ble,aai pↄ pↄ má bàↄ bilɛbilɛ.9 Tó ma nↄɛ bĩikɛ ma sↄu,tó ma a gbɛdee kpɛɛlɛ baa vĩvĩ aà nↄ yãi,10 to gbɛpãleↄ gbada ma nawa,to aàↄ kĩna kɛ gbɛpãleɛ.11Asa tó ma yãpi kɛ, dↄɛ'ĩiɛ,duuna pↄ kà wà a yãgↄgↄɛ.12Yãpiá tɛ pↄkaalɛnaɛ,dↄ à kũ ma buapↄↄwa, i ma pↄↄ bilɛbilɛ.13 Tó ma gↄɛ ge nↄɛ zĩkɛna yãvĩmanↄ,tó mi gↄgↄ a zɛwao,14 kpelewa má kɛ, tó Lua fɛlɛmanↄ yãpi yãii?Tó à mↄa, kpelewa má oɛi?15 Lua pↄ ma ikàsa nɛasakpɛu mɛ ade ikàsa sↄo lé?Lua doũpi mɛ wá baade kɛ a da nↄsɛuo lò?16 Tó ma gi pↄ pↄ taaside lɛ a nidɛ kpáiwà,tó ma gi gyaa gbɛando wɛgwai,17 tó ma blɛblè ma a ta sãsã,

Yobu 31:18 54 Yobu 31:32mɛ mi kpa tonɛ pↄ gwana vĩowao, tↄↄ!18Aawo! Za ma ɛwaasogↄↄ tonɛↄ maen ma ũ.Za gↄↄ pↄ ma bↄ ma da nɛasakpɛugyaa gbɛandoↄ dↄnlɛden ma ũ.19 Tó ma gbɛe è, ĩana lɛ aà dɛ,ge ma wɛnade è, a zwãa vĩ à kualao,20mɛmi a sãↄ kã pↄkasa kuaàlaaà mɛ kɛ lↄↄlↄↄũ à gbàsa samaa'òmɛɛo,21 tó ma gbãamↄ nɛtonɛɛ,kɛ má dↄ wa zɛmanↄ yãi,22 Lua to ma gãu golɛ à lɛlɛ,ma gãsĩ i wo a pɛkĩi.23Má Lua ĩadama vĩa vĩ,aà zↄↄkɛ yãi má fↄ yã bee taa kɛo.24 Tó vua ma gbãa'èwà,tó ma mɛ vua tɛɛtɛɛ má a náai vĩ,25 tó ma àizɛɛ zↄↄ ma pↄ dↄwà,ↄda pↄ gɛ ma ↄzĩpi,26 tó ĩatɛ tɛkɛa ma wɛpɛwà,ge mↄvua táa'oa ń a kɛfɛnkɛo,27 ↄ an yã lɛ ma sↄ ble tɛɛtɛɛ,tó ma lɛpɛ ma ↄwa ma fↄkpàomá,28 beeá duuna pↄ kà wà a yãgↄgↄɛ,mↄafilikɛa Lua Musudeɛn we.29Mi pↄnakɛ ma zangude músi'ea yã musuo,mi aà yáalↄ kɛ yã aà lè yãio.30Mi we ma duunakɛ ma aà kào.31Démɛ pìlaa, i nↄↄ so à kão ni?Ma bɛdeↄ mɛma seeladeↄ ũ.32Ma bɛ zɛ ìↄ wɛa nibↄↄnɛ,mili we gɛzɛa ì gãaɛo.

Yobu 31:33 55 Yobu 32:633Ma lakà ma tàaeↄla lán Adamuwae?Ma a duuna ùlɛ yã?34 Bíla zↄlɛa, ↄ vĩa ma kũ ma fua yã'oe?Mi gí bↄi kpɛu sakaamagu yãio.35 Ée! Démɛ a ma yãɛ maai?Ma zɛò. Gbãapiide yãpi zãsia sa.Lua pↄ yãvĩmanↄpi aà kɛ láu.36Má lápi da ma gãuɛ,mí kpá fùa ũ,37mí gɛowà mà yã pↄ má kɛↄ dau mà siuɛ píi,mí sↄaàzi lán kíawa.38 Tó ma bú lɛ wiilɛa,mɛ a gbaanaↄ lɛ ↄↄlↄmɛɛ,39 tó mi tↄↄlɛpi fĩaboo mɛma a blɛ blè,ge tó ma gbɛ pↄ aa vĩ yãaↄ dɛdɛɛ,40 Lua to lɛaa bↄlɛ mase gɛɛ ũ,papaa sↄ ése gbɛu.Yobu yã lɛn we.

32Ɛlihu yã'oa

1 Ɔ gbɛↄn àaↄpiↄ kãmabò, aai yãzãsi Yobuwa lↄo, asa àazĩa dìlɛ gbɛmaa ũɛ. 2 Ɔ Buzu gbɛ Balakɛli nɛ Ɛlihu, Laũbui pↄ pà. Aà pↄ pà Yobuzi, asa à yãnakpà azĩawaɛ, i kɛLua no. 3 Aà pↄ pà Yobu gbɛna gbɛↄn àaↄↄzi lↄ, asa aa aàtàae èɛ, ãma aai fↄ yãzãsìwào. 4 Ɛlihu lɛ ń dã e aa yã'ò walàa, kɛ an zi dɛaàla yãi. 5 Kɛ a è gbɛↄn àaↄpiↄ i fↄ yãe wèYobuwa lↄo, ↄ aà pↄ pà 6 à mɛ:Ɛwaason ma ũ, gbɛzↄↄↄn á ũ,

Yobu 32:7 56 Yobu 32:20bee yãi ma azĩa bùsaiɛ,vĩa ma kũ, mi e ma a dↄa òɛo.7Ma mɛ a maa gbɛzↄↄↄ yã'oɛ,à kũ gbɛ ziↄ ↄnↄ danɛɛ.8Ãma Lua Nisĩna mɛ ì gbɛ wɛ kɛɛ,Gbãapiide lɛ'ĩanapi ì aà gba ↄnↄ.9 I kɛ gbɛzↄↄↄ mɛ ↄnↄ ńtɛɛo,i kɛ gbɛ ziↄ mɛ líↄ yãzɛde dↄo.10 Bee yãi ma mɛ à ma yãma sa,mapi, má a dↄa o sↄ.11Ma sↄaázi gↄↄ pↄ álɛ yã'o,ma swãkpà á ↄnↄyãigↄↄ pↄ álɛ yãzãsikↄwa.12Ma laaidↄ á yãwa maamaa,ãma á gbɛe i Yobu ɛɛboo,i e yãzãsìwào.13Ásu àↄ mɛ á ↄnↄ kào,sema Lua aà fu, i kɛ gbɛnazĩna no.14 Lá Yobu i a yã dↄdↄmɛɛo,má wewà lá á òɛwao.15Aa bílikɛ, aalɛ wewà lↄo,aa yãe vĩ wà oɛ lↄo.16Aalɛ yãe oo, máↄ sↄańzi lↄo,aa zɛa we, aa kùa yã'okĩiwa.17Mapi, má a pↄ o sↄ,mámɛ má a dↄa o sↄ.18Asa má yãvĩ dasi mà o,yãpiↄ lɛ ma nↄsɛ pũna.19Aa ku ma guu lán vɛɛ pↄ kú tùu bũu guuwa,má ye pũna lán vɛɛ tùu dafuwa.20 Sema mapi mà yã'o, ma mɛ i su,

Yobu 32:21 57 Yobu 33:12sema mà fɛlɛ mà wewà.21Má gbɛ bↄbↄ'ↄsio,má gbɛ kɛkɛ ń lɛoo.22 Tó má gbɛkɛkɛa ń lɛo dↄ,ma Kɛna a ma sɛ tamanↄ gↄↄɛ.

33Lua ì gbɛnazĩna gba laai

1Ma yãma sa Yobu,swãkpa ma yã'oai.2Gwa, ma bↄ ń yão sa,a dↄ ma lɛu.3Ma yãↄ lɛ bↄ ma nↄsɛmaa guuɛ,málɛ yã pↄ má dↄ o ń nↄsɛmɛndoo.4 Lua Nisĩna ma kɛ,Gbãapiide lɛ'ĩanapi ma gba wɛni.5 Tó ńyↄ fↄ, yãwea,sↄukɛ, ní yãzãsia.6Má kɛ, má doũnnↄ Luaɛɛ,à gĩtↄ à ma kɛò sↄɛ.7Ńsu vĩakɛmɛɛo,má ↄtↄma gbãao.8Ń ò ma swã mà,má mà n yã'ò n mɛ,9ń tàae vĩo, ń zɛa,ń kú gbãsĩsai, ń yãvãi vĩo.10 Ɔ Lua íbɛlɛsɛnnↄ,à n dilɛ a wɛlɛ ũ.11 Ì galakpanɛ,ìↄ n tàasika n yãkɛa píi guu.12Málɛ onɛ, n yã bee nao,

Yobu 33:13 58 Yobu 33:26asa Lua zↄↄ dɛ gbɛnazĩnaa.13 Bↄyãi ńlɛ zↄadↄ Luawakɛ ìli yãzãsi gbɛnazĩnawao ni?14 Lua ì yã'o gɛn doɛ,ìli a gbɛsisio.15 Ì yã'onɛ wɛpungu'ea ge nana guu gwã,gↄↄ pↄ i niazĩde kpà gbɛↄla,aalɛ ipi o ń wúlɛkĩi.16 Ɔ ì yã'o ń swãu,ì to vĩa ń kṹ ń ĩadama yão,17 kɛ gbɛↄ e mikɛ yãvãiwa,mɛ aasu ĩanadão.18 Ì gínɛ màa aa ta miau,ì kpánɛ wà ń dɛdɛ ń fɛndao.19 Ì gbɛ toto ń wawãwão aà wúlɛkĩi,ì ĩakpaaàzi kãmabosai,20 ↄ pↄblea ì kɛɛ bↄlↄ ũ,ìliↄ ye a pↄeã blɛi seo.21Aà mɛ ì ibaba,aà wá pↄ ulɛa yãa ì bↄ gupuau sa,22 e aà wɛni kãikũ ń miao,àlɛ sↄ malaika gbɛdɛnaↄzi.23Ń beeo tó a malaika vĩ kↄↄ ũ,gbɛ pↄ dɛ gbɛↄn ↄaa sↄoↄla,a yã pↄ zɛvĩ ↄlↄɛ,24 i sùuukɛaànↄ à onɛ:Ásu to aà ta miauo,ma aà misia zɛ è.25Aà mɛ i dafukũ lán nɛtɛnawa,iↄ tɛkɛ lán ɛwaasowa,26 i wabikɛ Luawa, i kɛaànↄ na.Tó a è Lua a wɛgwà, a kúkuakɛ,

Yobu 33:27 59 Yobu 34:6Lua i ɛa to aàↄ naanↄ.27A gɛ gbɛↄ kĩi, i mɛ:Ma duunakɛ ma yãzɛde fuangbà,ↄ Lua i a fĩabomɛɛo.28À ma mìsi, mi ta miauo,málɛ pↄnakɛ aà gupuau sa.29Ń èa? Lua ì yã beeↄ kɛ píi,ì kɛ gbɛɛ gɛn pla, baa gɛn àaↄ.30 Ì aà si gawa,kɛ gupua wɛnide e biiwà.31 Swãkpa ǹ ma yãma, Yobu,ǹyↄ n lɛ kpaaũ, mapi má yã'o.32 Tó ń yã'oa vĩ sↄ, o,asa má ye mà yãnakpama.33 Tó ń vĩ sↄo, ma yãma.Nílɛ mà ↄnↄ danɛ.

34Ɛlihu Yobu tàae'ea

1 Ɛlihu pɛ a yãlɛ à mɛ:2Á ↄnↄnaↄ, à ma yãma!Á yãdↄnaↄ, à swãkpa à ma!3Asa swã ì yã dↄkↄɛ,lá lɛ ì blɛ dↄkↄɛwaɛ.4Wà zɛ ń yãzɛdeo,wíↄ yãmaa dↄ wá zãnguo.5Yobu lɛ mɛ á tàae vĩo,ↄ Lua lɛ gí a yãnakpáiwà.6À mɛ ń a yã nao,Lua lɛ a dilɛ ɛɛde ũɛ,ń a tàaesaidekɛo a bↄá fↄnaɛ.

Yobu 34:7 60 Yobu 34:207Démɛ kú lán Yobuwadↄɛa ń Luao ìↄ dɛ aà imia ũi?8À gbɛkpà ń duunkɛnaↄ,à bɛbɛ ń vãikɛnaↄ.9Asa ì mɛgbɛ wɛɛlɛa a yã ká Luagu ài vĩo.10Á nↄsɛdeↄ, à ma yãma!Yãdↄↄsai i kↄ'e ń Luaoo,Gbãapiide lí yãvãikɛo.11 Ì fĩabo baadeɛ a yãkɛawaɛ,gbɛpii zĩa yã ↄ ì wiɛ a musu.*12 Lua lí yãdↄↄsai kɛo fá!Gbãapiide lí yãzɛde fuangbao.13Démɛ aà dìlɛ dṹnia kía ũi?Démɛ dṹnia bṹu nàɛ aà ↄzĩi?14 Tó à zɛòà nisĩna ń ĩan wɛnideo si baadewa,15 gbɛpii a gaga gↄↄɛ,gbɛnazĩna i ɛa gɛ tíu.16Yobu, tó n ↄnↄ kà, yãɛ bee ma,swãsɛ ma yãi.17Gbɛ pↄ ye yãzɛdeio a kɛ dↄaana ũe?Lua zↄↄ mɛ a maa, ↄ ńyↄ yãdaaàlaa?18 Luapi ì o kíaↄnɛ, pↄ giaↄ,ì o kíabuiↄnɛ, gbɛvãiↄ.19 Ìli kíaↄ dilɛ ńdoao,ìli zɛ ń ↄdeↄ à bↄ taasideↄ kpɛo,asa ampiiá aà pↄkɛaↄnɛ.20Aaì gaga kãndo wɛɛdo,aaì gbãsĩlɛ aa gɛzɛa,* 34:11 Soũ 62.13

Yobu 34:21 61 Yobu 34:34zɛdeↄ ì ãnuato gbɛnazĩna ↄ sai.21 Lua ì wɛtɛ gbɛnazĩnaↄ yãkɛai,lá aalɛ gbásɛ, ìↄ e píiɛ.22Gusia ge gusisie kukɛ vãikɛna ulɛuɛo.23 Lua lí gbɛ lala yãià gbasa yãdaaàlao.24 Ì zɛdeↄ wíwi yãgↄgↄańnↄ sai,ↄ ì gbɛpãleↄ dilɛ ń gbɛu.25Kɛ ìↄ ń yãkɛaↄ e yãi,ì ń fuangba gwãasĩna à ń wíwi.26 Ì ń wɛtã ń vãi yãi gupuau,27 kɛ aa bↄ aà yã kpɛ,aai laaidↄ aà yãwao yãi.28Aa tò pↄesaideↄ wii Lua lè,ↄ à wɛnadepiↄ wii mà.29 Lua nílɛa kpɛ, démɛ a fↄ aà tàae ei?À azĩa kpàgui, démɛ a bↄwài?A iko vĩ bui píiwa ń baadeo,30 kɛ luayãdansai su kpalable,i kↄnikɛ gbɛↄnɛo yãi.31 Tó gbɛ ò Luaɛ tàaeden a ũ,á yãdↄↄsai kɛ lↄo,32 yã pↄ á dↄo Lua dadaɛ,tó a duunakɛ yãaɛ, á kɛ lↄo.33 Lua a ĩadawà yã?N Lua tàae è, ń è kpelewa ni?Lá ńlɛ e, o, n yãɛ, i kɛ mámɛo.34Nↄsɛdeↄ òmɛɛ,

Yobu 34:35 62 Yobu 35:12ↄnↄna pↄ aa ma yãmàↄ mɛ,35Yobu lɛ yã pↄ á dↄo o,aà yã'oa dↄↄ vĩo.36Yobu ĩadama aↄ gɛɛ,asa àlɛ yãzãsi lán gbɛvãiwaɛ.37Àlɛ tàae kãfĩ duunaa,àlɛ ↄtaalɛ wá guu,àlɛ lɛnakasa Luaɛ.

35Yobu z ad a Luawaá pãɛ

1 Ɛlihu ɛa pɛ a yãlɛ à mɛ:2-3Kɛ n mɛ Lua a yãnakpama,ↄ n ɛa n mɛ bↄ ài kua duunasai vĩi,ge bↄ má sɛlɛ a guui,ńlɛ e yã pↄ ń bɛopi maa yã?4Mpi ń n gbɛↄ, má yãzãsiwá.5Wɛsɛ ǹ luabɛ gwa,gwa lá luabɛpuana zãnnↄ mɛ!6 Tó n duunakɛ, bↄ a wo Luawai?Tó n tàae lɛ diadi, bↄ a biwài?7 Tó ń kú n dↄↄwa, bↄ ńlɛ aà gbai?Bↄ àlɛ emai?8N gbɛdeeↄ ↄ n vãikɛa ì pↄ womá,n gbɛnazĩn deeↄ ↄ n maakɛa ì àikɛnɛ.9Gbãamↄanɛ pãsĩ ì to wà wiilɛwà mɛ wá sí gbɛ taiinkɛnaↄwa.10Ãma an gbɛe lí mɛ Lua a Kɛna ku máɛo.Ɔmɛ ì to wàↄ lɛtɛ dↄ gwã,11 ì yãdawɛɛ dɛ nↄbↄↄla,ì wá gba ↄnↄ dɛ bãↄla.12 Tó wà wiilɛwà, ìli yãmamáo,

Yobu 35:13 63 Yobu 36:9kɛ gbɛvãipiↄ ìↄ dↄɛwà yãi.13Wii pãɛ! Lua lí swãsɛio,Gbãapiide lí ń yãdao.14 Baa kɛ n mɛ ni wɛsiaàlɛo,n yã aà kĩi lè, sↄaaàzi.15Kɛ àlɛ pↄkũmabↄbↄmá tia kɛwaoↄ ńlɛ e àlɛ tàae pↄ wa kɛↄ yãdaoɛa?16 Beewa Yobu yãpã ò,à yã pↄ á a gbadↄo bↄlɛ.

36Wi taasikɛ wá bↄa maa yãiɛ

1 Ɛlihu ɛa pɛ a yãlɛ à mɛ:2Mɛnakɛ yↄↄ, mí ɛa onɛyã pↄ tò Lua yã mɛ kú.3Mí bↄnɛ ń ma dↄa pↄ i bↄ kãioo,mí yãnakpa ma Kɛnawa.4Ǹyↄ dↄ sãasã kɛ ma yã ɛɛ vĩo,ma ↄnↄpaɛmade má kunnↄ.5 Lua zↄↄ, kási ìli saka gbɛeguo,a zↄↄ, yã pↄ à zɛò lilɛa vĩo.6 Ìli gbɛvãi to aàↄ kuo,ì yãgↄgↄ wɛnadeↄnɛ a zɛwaɛ.7Aà wɛ lí go gbɛmaaↄwao,ì ń kpá kpalau ń kíaↄ sãnu,ì to aaↄ kible gↄↄpii, aai tↄbↄ.8 Tó wà gbɛↄ yèye ń mↄdaonaↄ,tó wà wɛtɛa ba kãnɛ,9 Lua ì yã pↄ aa kɛↄ onɛ,ↄ aai dↄ kɛ wà dↄɛwà, wà tàaekɛɛ.

Yobu 36:10 64 Yobu 36:2210 Ì ń swã busanɛ,kɛ aa e yãma yãi,ì dilɛnɛ aa mikɛ yãvãiwa.11 Tó aa aà yãmà mɛ aa zↄblèɛ,aa láa maa, aai ká ń gↄↄwa ń namao.12 Tó aa gì mai,wa ń dɛdɛ ń fɛndaoɛ,aa kpagua dↄa kɛsãma yãi.13 Luayãdansaiↄ ìↄ ĩikũa ń sↄu,baa tó Lua ń yé ń mↄdaonaↄ,aali awakpaɛo.14Aaì ɛɛ wà gaga ń ɛwaasogↄↄlán gↄɛ káaluaↄ gaawa.15 Lua ì to wɛna gbɛ le kɛ à aà bↄ yãiɛ,ì to wà gbãamↄ gbɛɛ, kɛ aà swã e busa.16Màa àlɛ n sisi à n bↄ n yooyeau,i gɛnnↄ dɛɛpookĩi, ní gↄ nzĩaɛ dↄdↄa,n táabũnu aↄ fòona vĩo ń blɛ maaↄ.17 Lua tàae'ea lán gbɛvãiwa lɛ í sima,n aà tàae è, ↄ àlɛ n swãgaga.18 Laaika kɛ àizɛɛ su n wɛ bleo,ńsu to gbagusaɛ zↄↄ n làasoo liaao.19N wiilɛa a fↄ n bↄ taasiue?Baa ń dɛɛ sa pↄ ńlɛ kao píi.20Ńsu gwãasĩna nidɛo,gbɛnazĩna ãnuatoa gↄↄpi.21 Laaika zɛa ń vãioi,asa wãwãpi n le kɛ ǹ kɛ vãiwa yãiɛ.

Lua mɛ gbãa vĩ22 Lua dɛ pↄpiia a gbãa yãi.

Yobu 36:23 65 Yobu 37:4Démɛ yãdanɛde ũ laaàwai?23Démɛ aà yãkɛaↄ zɛ kàlɛɛi?Démɛ a fↄ oɛ à vãikɛi?24 To aà zĩ maaboa àↄ dↄngu,aà yã pↄ wà lɛdàò wì sipiↄ.25Gbɛpii wɛsì aà pↄkɛapiↄlɛ,baade lɛ gwa kãaa.26 Lua dɛ pↄpiia,aà zↄↄkɛ dɛ wá dↄala,wa fↄ wà aà wɛ dↄdↄ wà a lɛ dↄo.27 Ì í pusu gálɛ suowa,ↄ ì to à ma lou ũ à ɛa ta swai.28 Ì to lou sisi à kwɛà í zↄↄ bↄ gbɛnazĩnaↄnɛ.29Démɛ lousisia daa gua yáasi dↄi?Démɛ aà kↄfĩ gbãa bↄkĩi gbadↄi?30Gwa! Ì to loupilɛa dagua,a gupua ì kúlɛ ísiaa e títiu.31 Ì kibleò bui píiwa,ì blɛ kpaomá àↄ dińzi.32A loupilɛa naa a ↄzĩ,ↄ ì pↄ pↄ a yei aà suwà oɛ.33Aà kↄfĩ ìↄ aà baokpa,baa pↄtuoↄ ì dↄ kɛ à kà kãi.

371 Zàa'ĩana ì to sↄ kɛmagu,ìↄ vĩ kpòkpokpo.2À swãkpa à aà lↄↄ ma, àlɛ pũna,louvĩa lɛ bↄ aà lɛu.3 Ì loupilɛa gbaɛ musu gupiiu,ì pílɛpilɛ e dṹnia lɛwa.4A gbɛa ì pala gbãugbãu,

Yobu 37:5 66 Yobu 37:19ì pũna ń a zↄↄkɛ lↄↄo.Tó aà lↄↄ dↄ, ìli a pílɛa zùukɛo.5 Lua pũnaaá yãbↄnsaɛɛ,ì yãzↄↄkɛ, wá fↄ a gbadↄo.6 Ì o lougbɛɛ aà kwɛ dṹniau,ì o louɛ aà ma ń gbãao.7 Ì tó gbɛpii go azĩa gĩa,kɛ baade e dↄ ámɛ álɛ zĩkɛ we.8 Sɛa nↄbↄↄ ì tá ń tòou,aaↄ ye ń ulɛkĩi.9 Zàa'ĩana ì bↄ a kpɛu,ì to ĩan niɛ bↄlɛ.10 Lua lɛ'ĩanapi ì to í i,í pↄ kálɛ nài i gↄ lán lougbɛwa.11 Ɔmɛ ì í aso di luabɛpuanaɛ,ↄ ì to lou àↄ pílɛpilɛ a guu.12 Lousisia ìↄ bilɛbilɛkↄu lá a dìlɛɛwa,ↄ ì da dṹniaa píi lá a òwa.13 Ì mↄ ń a píio gotↄama ũge tↄↄlɛ nínia gbɛkɛkɛaɛ ũ.14Yãɛ bee ma Yobu,zɛ ǹ Lua dabudabuↄ gwa.15Ń dↄ lá Lua ì yãdilɛ pↄpiↄnɛa?Ń dↄ lá ì to lou pílɛa?16Ń dↄ lá lousisia ìↄ looa musua?Lua dↄapaɛmade mɛ dabudabupi kɛ.17N gbɛ pↄ niↄ yↄ n pↄkasaↄ guu,tó guantɛna lɛ mɛ'ↄ tↄↄlɛwa,18ńyↄ fↄ ↄli musuu laaàwaa?Luabɛpi gbãaɛ lán mↄ díiwa.19Yã pↄ wá o Luaɛ dawɛɛ.

Yobu 37:20 67 Yobu 38:8Wá yãzɛkalɛa dↄo wá wɛsia yãi.20Wa oɛ má ye mà yã'oɛ yã?Gbɛe a we o wà a dɛ tiaa?21 Ĩana fɛlɛ luabɛpuana yà,ĩatɛ bↄ musu sa, wɛ lɛ dↄwào,a gbãa kɛ zài.22 Luabɛtɛana bↄ gugbãntoo oi,à gawi zↄↄ dà Luaɛ.23Wá fↄ Gbãapiide leo,aà iko zↄↄ, ìↄ yãkɛ a zɛwa,ìli yãzɛde fuangbao.24Ayãmɛto gbɛnazĩna ì vĩakɛɛ,asa ìli ↄnↄnaↄ yãdao.

38Dii yãzãsia Yobuwa

1 Ɔ Dii yãzãsì Yobuwa zàa'ĩana guu à mɛ:2Démɛ lɛ ↄnↄ ↄↄkpań yãfaasai oaoi?3 Sↄukɛ lán gↄsawa,má n la yãi, ní wea.

Lua mɛ dṹnia kɛ4Kɛ ma dṹnia kàlɛ, ń kú má ni?Tó ń a dↄa vĩ, omɛɛ.5Démɛ a kↄↄlɛi?Démɛ ba yↄwài? Ń dↄ nolo?6Wà a gbá pɛlɛ bↄwa ni?Démɛ a ɛ dàalɛ,7 gↄↄ pↄ gudↄlɛia saanaↄ lɛ gulakɛ,mɛ luabɛ gbãadeↄ* kúkua dↄ píii?8Kɛ ísia bↄ a da gbɛɛu,* 38:7 Yob 1.6

Yobu 38:9 68 Yobu 38:22démɛ kaa lìai à a zùukɛi?†9Ma luabɛpuana dàɛ pↄkasa ũ,ma sua fĩwà ulada ũ.10Ma a zɛkĩi lɛ dàɛ,ma zɛtàɛ ma gbãa dàu.11Má òɛ: Nìli mↄ la, ńsu vĩao,n ikooa zↄↄↄ zɛ la.12N yãdìlɛ kↄↄɛ yãae?N bↄkĩi ↄlↄ gudↄaɛa?13Gudↄa ì dṹnia kṹ a gola síiↄwa,ì vãikɛnaↄ kpoɛ.14 Ì dṹnia lilɛ lán oo pↄ wà seelakɛwàwa,sĩsĩↄ ì bↄ gupuau lán ula kpóũkpoũna kɛawa.15 Ì gi vãikɛnaↄnɛ aa ń gusiayã kɛ,ì ń ↄ pↄ aa sɛ musu ɛ'ɛ.16N gɛ e za ísia nibↄnaↄ kĩia?N bɛbɛ ísipi nↄnau yãae?17Wà ga gãmↄ ↄlↄnɛa?N bɛda bĩibↄlɛↄ èa?18N dṹnia yàasa lɛ tàasikàa?Tó ń yã beeↄ dↄ píi, omɛɛ.19Gupua bɛn mái?Ń gusiakukĩi dↄe?20Ńyↄ fↄ gɛńnↄ ń bùsuua?Ń ń bɛ zɛ dↄo lé?21Ń dↄ, asa wà n i gↄↄ bee nolo?N wɛ lɛ vĩo nolo?22N gɛ làasi pↄ ma guniɛ kàlɛua?† 38:8 Zel 5.22

Yobu 38:23 69 Yobu 38:37N ma lougbɛ dↄ èa?23Miↄ kũa taasikɛgↄↄ pↄ ũɛ,mi gbaɛ zĩkagↄↄ.24Gupua ì ligua kpelewa ni?Ĩana ì bↄ à li tↄↄlɛa kpelewa ni?25Démɛ ì loukwɛa dazɛwai?Démɛ ì zɛbↄ loupilɛaɛi?26 Ì to lou ma tↄↄlɛ pↄ gbɛe kuou,baa sɛgbãu gu pↄ gbɛnazĩna vĩo.27 Ì bɛzia ń tàaao níni,ì to sɛ bↄlɛ we.28 Lou de'ia vĩe?Démɛ dɛ sua pↄ ì kpa mae ũi?29Dé nɛasakpɛ lougbɛ ì bↄui?Démɛ ì fíi i, ↄ i gbasa kpai?30Démɛ ì to í fee lán gbɛwaà to ísia musu gbãakũi?31Ńyↄ fↄ saana pↄ kãaaoↄ kãaaa?Ńyↄ fↄ Saan kífɛnɛnaↄ kɛkↄwaa?‡32Ńyↄ fↄ Saan nↄↄ'imina bilɛ a gↄↄwaa?Ńyↄ fↄ bↄ ń Saan ko nɛadeo ń a nɛↄa?33Ń musupↄↄ ikoyã dↄa?Ńyↄ fↄ ǹ ń kpá kpalau tↄↄlɛa?34Ńyↄ fↄ lɛzu louzi à sisià ibↄ à n gbɛa?35Ni loupilɛaↄ gbaɛ aa dazɛu nɛe?Aaì mↄ onɛ wa làa yã?36Démɛ ↄnↄ dà kpↄbↄ'ilɛnaɛi?Démɛ dↄa kpà kosawai?37Dé ↄnↄ mɛ kà à lounaaↄ naoi?Démɛ a fↄ musu olaↄ yɛɛlɛi?‡ 38:31 Amↄ 5.8

Yobu 38:38 70 Yobu 39:1038 Tó a ibↄlɛ, bùsu giina ì gↄ bɛlɛ ũ,bùsukↄↄtɛↄ ì nanakↄwa.

Lua mɛ nↄbↄↄ kɛ39-40Gↄↄ pↄ nↄↄmusuↄ naalɛa ń tòou,ge aalɛ nↄↄ kpakpa dào guu,ḿmɛ ni toekanɛa?Ḿmɛ ni to an nɛↄ kãaa?41 Tó gbagbaa nɛↄ lɛ liaaliaa,aalɛ lɛzumazi blɛkɛsãama yãi,démɛ ì pↄblea kpámái?

391Ń tue nɛ'igↄↄ dↄe?N bana è gↄↄ pↄ àlɛ nɛ'ia?2Ni ń nↄ mↄ dↄdↄe?Ni ń nɛ'igↄↄ dↄe?3Aaì kúlɛ aa nɛ'iɛ,ↄ an nɛ'iwãwã ì kpálɛ.4An nɛↄ ì gbãakũ sɛu, aaì pɛlɛ,aaì gɛzɛa, aali su ń daↄwa lↄo.5Démɛ tò sɛa zàa'ĩna gↄ azĩaɛi?Démɛ aà pòlo gbàɛi?6Ma sɛsao dìlɛɛ aà bɛ ũɛ,ma tↄↄlɛ wiside kɛɛ aà kúkĩi ũ.7 Ì wɛlɛ súu kɛ pↄↄpↄↄɛ,ìli gbãamↄnɛdeↄ zↄa mao.8 Ìↄ sĩsĩↄ kɛɛlɛ àↄ sɛ wɛɛlɛ,ìↄ kpálɛkɛ pↄ ísinaↄi píi.9 Zùsɛlɛ a we zĩkɛnɛe?A we i n tàaakalɛkĩie?10Ńyↄ ba dↄwà aà sa panɛe?Ńyↄ zuudaɛ aà kpase kɛnɛe?

Yobu 39:11 71 Yobu 39:2411Ńyↄ aà náaikɛ aà gbãa zↄↄ yãie?Ńyↄ wei ǹ n zĩ toɛe?12Ńyↄ aà náaikɛ,aà n pↄwɛna sɛsɛ suonɛ zɛue?13 Taataa ì a gãsĩa poo ń pↄnao,a muaa ń wàaliana gãsĩa kãoo.14 Ì gbeda zĩlɛ,ì to ũfãa gbepiↄ wã à pipi.15Kɛ wa su kɛsɛpɛlɛwà à wíwi,ge sɛanↄbↄↄ ↄzↄwà líↄ dↄaàguo.16 Ìↄ pãsĩ ń a nɛↄ,ńyↄↄ dↄ se aàzĩa nɛↄ no,zĩ pã kɛa lí kɛɛ yãe ũo.17Asa mi aà gba ↄnↄo,mi aà baa da faadeↄ guuo.18Ãma tó à pòo à bↄ ń bao,ì sↄ kɛɛ, ↄ ì sↄpi dikpɛna yáalↄ.19Ḿmɛ ni to sↄ àↄ gbãaa?Ḿmɛ n bãngasa pɛpɛɛ aà waawaa?20Ḿmɛ ni to aàↄ vĩvĩ lán kwawaa?Aà pↄbↄa a níu kↄfĩ ì to vĩa ń kṹ.21 Ì a gbá pãlɛpãlɛ guzulɛu,ì pↄnakɛ a gbãa yã musu,ↄ ì gɛ dai zĩgↄↄlɛ.22 Ì pↄ pↄ wì vĩakɛɛ yáalↄɛ,sↄ lí kɛaàguo,ìli pↄↄbↄzãkɛ fɛndaɛo.23Ka ìↄ kↄfĩkɛ gbàlau aà musu,sↄmpɛpɛɛ ń sↄn gésedeo ì tɛkɛ.24 Tó wà zĩmↄ pɛ,

Yobu 39:25 72 Yobu 40:5ìliↄ azĩa dakĩi dↄo,ìↄ tↄↄlɛ gbɛ ìↄ vĩvĩ,ìↄ kɛ sɛɛsɛɛsɛɛ.25 Tó wà kuupɛ,ì pↄbↄ a níu à mɛ ɛhɛɛ!Ìↄ zĩ ĩanasɛsɛ za zãzãń dↄaanaↄ kↄfĩ gbãao ń kúkuakɛao.26N ↄnↄ mɛ tò bleaa ì vuaà a gãsĩa poo à gɛ gɛↄmidↄkĩi oia?27Ḿmɛ ń dìlɛ yãamusuɛaàli yàakpa, i a sakpɛ da musua?28 Ìↄ ku gbɛ musu, we ì iu,ì pɛ gbɛ misonawa a aafia'ekĩi ũ.29 Za we ìↄ pↄblea gwagwau,ì pↄↄ wɛpa kãaa.30Au mɛ aà nɛↄ pↄblea ũ,gu pↄ pↄgɛ kuu, ìↄ ku weɛ.*

40Gbɛnazĩna lí fↄ Lua bɛɛbòo

1 Ɔ Dii ɛa ò Yobuɛ:2Ma Gbãapiide,ńyↄ ma tàae e ǹ ma gba laaia?Luabɛɛbona, yãzãsia sa.3 Ɔ Yobu wèwà à mɛ:4Má pↄe ũo, kpelewa má wemai?Sema mà ↄku ma lɛwa bàasio.5Ma yã'ò gɛn doɛ, má ɛa o lↄo,má ò gɛn pla se, má a zãsi lↄo.* 39:30 Mat 24.28, Luk 17.37

Yobu 40:6 73 Yobu 40:216 Ɔ Dii ɛa yã'ò Yobuɛ zàa'ĩana guu à mɛ:7 Sↄukɛ lán gↄsawa,má yãlalama, ní wea.8Ńyↄ láka ma yãkɛa a zɛwaa yã?Ń ye ǹ yã'ĩikpaa, n yãna bↄ yã?9N gãsa gbãa kàmawaa?N lↄↄ a fↄ gu dee lamawaa?10 Zↄↄkɛ ń kíakɛo da nↄamblebↄↄ ũ,gawi ń bɛɛɛo da ulada ũ.11Ǹ n pↄfɛbↄbↄmá,waladeↄ gwa ń wɛpãsĩo, widamá.12Waladeↄ gwa ń wɛpãsĩo, ní ń lao,ↄzↄmá gu pↄ aa kuu,13ní ń vĩlɛ tɛɛnau píi,ní pↄ fĩ ń oawa miau,14mí gbasa mà n sáaukpa,kɛ n fↄ n zĩblè ń n ↄplaao yãi.

Dalag 15Dalagↄↄ gwa,mámɛ ma aà kɛ lá ma n kɛwa.Ì sɛ ble lán zuwaɛ.16Aà yɛɛɛ ku aà wokpɛɛ,aà gbãa ku aà kutɛlɛnawaɛ.17 Ì a vlã poo lán sɛdɛ líwa,aà gbala kĩ dɛ lán bataɛawaɛ.18Aà wáↄ dɛ lán mↄgotɛwa,aà mɛguↄ dɛ lán mↄ gowa.19Aà zↄↄ mɛ dɛ pↄ bɛɛ pↄ má kɛↄla,mapi aà Kɛna ma fɛnda kɛɛ.20Gbɛsĩsĩↄ mɛ aà blɛ'ekĩi ũ,we sɛanↄbↄↄ ì kↄↄ'ou píi.21 Ì wúlɛ íu kↄlↄwɛɛ zíɛ,

Yobu 40:22 74 Yobu 41:3ìↄ ye feeu dãna guu.22Kↄlↄwɛɛ ue ì daaàla,swagbalalaↄ ì kákaaàla.23 Baa tó swa gbakàka, ìli leelekɛo,tó Yuudɛ isukaa lɛ aà lɛ lé, ìli deeo.24Ńlɛ e wa fↄ wà aà wɛ wíwi, wi aà kũ nɛe?Ńlɛ e wa e kↄnikɛɛ, wi aà ní fↄ yã?

Kwãsa25Ńyↄ fↄ kwãsa kṹ ń kokoao ǹ gálɛ ǹ bↄòe?Ńyↄ fↄ ba dↄ aà lɛnawae?26Ńyↄ fↄ bà lɛɛna ká aà níue?Ńyↄ fↄ ǹ aà lɛtã zíɛ fↄ ń kúlaoe?27A awakpakpanɛe?A yã nana onɛe?28A lɛdoũkɛnnↄǹ a sɛ n zↄ ũ e a wɛni lɛu nɛe?29Ńyↄ kↄↄ'oò lá wì o ń bãowae?Ńyↄ ba dↄwà ǹ kpa n nɛnↄɛnaↄwae?30 Laatanaↄ kwãsapi tↄɛmáe?Laayianaↄ aa aà tↄnↄnakɛkↄɛe?31Ńyↄ fↄ ǹ aà pápa ń saao ǹ aà báa fↄe?Ńyↄ fↄ ǹ aà mi kɛ yáiyai ń sↄnaoe?32Wɛɛlɛ ↄkãwà ǹ gwa!Dɛɛpi a sãnguo,ńyↄ si a sìawa lↄo.

411 Tó ńlɛ e ńyↄ aà kũɛ,ńlɛ nzĩa sãsãɛ,tó n wɛsìaàlɛ, ńyↄ gↄ zɛ sãiiɛ.2 Lá gbɛe wↄↄ i ka à to aà go a tíao,démɛ a fↄ zɛ ma aɛ sↄi?3Démɛ a fↄ ma le à o ma fĩaboɛi?

Yobu 41:4 75 Yobu 41:19Pↄ pↄ kú dṹniau píiá ma pↄɛ.4Má gí kwãsapi gbáↄ yã'oioge aà gↄsakɛ ge aà kɛfɛnkɛ.5Démɛ a fↄ à aà tɛɛ woloi?Démɛ a we ãasĩna kaɛi?6Démɛ a we à aà lɛ wɛaai?Aà swaa aà lɛ pà mɛ a kai vĩ.7Aà tɛɛ dɛ lán sɛngbaoↄwa aà kpɛsɛa,a daaĩa sàlala fòonasai dↄↄdↄↄ.8Aà tɛɛpiↄ nanaakↄwaɛ,baa ĩana lí gɛkĩi euo.9Aa pɛpɛakↄwa gíũgiũɛ,aa kɛaaakↄwa vĩo.10 Tó à nisã, gu ì puɛ,aà wɛ dɛ lán ĩatɛ bilɛa kↄↄkↄↄwa.11 Tɛvua ì pípi aà lɛu,tɛkↄna ìↄ bↄlɛu.12 Súɛlɛ ìↄ bↄlɛ aà níulán lá ísi tɛ pↄ wà oo dìwà súɛlɛwa.13Aà lɛ'ĩana ì to sĩsĩↄna tɛsɛ,tɛlɛpiↄ ì bↄ aà lɛu.14Aà gbãa ku aà waauɛ,gbɛ pↄ kpàaũaànↄ píi ì tolootolooboɛ.15Aà báasi ì didikↄa,ì nawà gbãugbãu, ìli deeo.16Aà kùa gbãa lán gbɛwa,lán wísilↄgbɛdawa.17 Tó à fɛlɛ, sↄ ì kɛ nɛgↄnaↄguɛ,aaì kpákpakↄa aaìↄ kua gɛkĩiwa.18 Fɛnda pↄ wa lɛò píi, ìli bↄwàoge sↄna ge ka ge saa.19 Ì mↄsi dilɛ lán gàwatonawaɛ,mↄgotɛ ìↄ dɛɛ lán lí mùaawa.

Yobu 41:20 76 Yobu 42:620 Ìli bàalɛ kaɛo,gbɛma gbɛ ìↄ dɛɛ lán ésemisinawaɛ.21 Ìↄ go gwa lán sɛ giiwaɛ,sↄna kↄfĩ ìↄ dɛɛ yaalↄyã ũɛ.22Aà gbɛɛ tɛɛ dɛ lán zàkologbawaɛ,a ia ìↄ tɛ bɛlɛau lán zusoon guwibↄwa.23 Ì í bilɛ títiu lán í piaoouwa,ì ísipi ya lán nísi ikpaawa.24 Í seena ìↄ tɛ aà kpɛɛ,ísipi ì ya aà kpɛ púuu.25Aà sáa kú dṹnia guuo,ma pↄkɛaↄ guu ↄmɛ vĩa vĩo.26 Ì pↄ pↄ aalɛ e wa kaↄ dilɛ pãɛ,ↄmɛ nↄↄ tↄdeↄ kía ũ.

42Yobu misiilɛa Luaɛ

1 Ɔ Yobu ò Diiɛ à mɛ:2Má dↄ kɛ ńyↄ fↄ yãpii kɛ,nili fu yã pↄ ńlɛ yáwao.3N mɛ démɛ lɛ zɛzↄ ↄnↄɛ dↄsaii?Sĩanaɛ, ma yã pↄ má a gbadↄo ò,yãbↄnsaɛ pↄ dɛ ma dↄala.4N mɛ mà swãkpa, ńyↄ yã'o,ńyↄ yãlalaa, mí wema.5Ma n yã mà ń swão yãaɛ,tiasa ↄ ma wɛsìnlɛ.6Ayãmɛto ma sakà mazĩagu,ma nↄsɛlìlɛ zↄlɛa bùsuu tufua.

Dii ɛa Yobu zɛdↄa

Yobu 42:7 77 Yobu 42:177Dii yã beeↄ oa gbɛa à yã'ò Temani gbɛ Ɛlifazaɛ àmɛ: Ma

pↄ pànzi ń n gbɛ gbɛↄn plaↄ, asa i ma yã'o a zɛwa lán mazↄblena Yobuwao. 8 À zuswana sɛ mɛn sopla ń sãsakaoomɛn sopla, à gɛòma zↄblenaYobukĩi, í sa pↄwì a pↄ kátɛu àtɛkũ oò, ma zↄblena Yobu i wabikɛɛ. Má aà wabikɛa sí, mákɛɛ á sↄũkɛwao. Ima yã'o a zɛwa lánma zↄblena Yobuwao.9 Ɔ Temani gbɛ Ɛlifaza ń Sua gbɛ Bilidadao ń Naama gbɛZofaao gɛ kɛ lá Dii ònɛwa, ↄ Dii Yobu wabikɛanɛ sì.

10Yobu wabikɛa a gbɛnaↄnɛ gbɛa Dii tò à sù a pá ziu. Àɛa à pↄ pↄ a vĩ yãa kãfĩɛ lɛɛ pla. 11 Aà vĩi ń aà dãunaↄ mↄaà kĩi píi ń aà gbɛ dↄaↄ píi. Aa pↄblèaànↄ a bɛ, aa sósobikɛaànↄ, aa aà nↄsɛ nìniɛ yã pↄ Dii yìawà píi musu. Ɔ anbaade aà gbà ãnusu ń vua tãanao mɛndodo.

12 Dii ɛfãaikɛ Yobuɛ gbɛzã dɛ a káaua. A sãↄ vĩ mɛnↄaasↄsↄo lɛɛ gɛo mɛndosai (14.000), yiongoↄ ↄaasↄsↄo lɛɛsoolo (6.000), zuↄ ↄaa kwi (2.000) ń zàa'ĩnaↄ ↄaa sↄo (1.000).13 À nɛgↄɛ ì gbɛↄn sopla ń nɛnↄɛↄ gbɛↄn àaↄ lↄ. 14 Aànɛnↄɛ sɛia tↄn Yemima,* a plaade tↄn Kasia,† a àaↄdetↄn Kɛlɛnafu.‡ 15 Bùsupi guu píi nↄɛe ku a maa kà Yobunɛnↄɛpiↄwao. An mae ń túbi dìlɛnɛ ń ń dãↄↄɛ.

16 Yobu taasikɛa gbɛa à kɛ wɛ basoplaɛ, à wɛsì a tↄũnaↄń a sĩwɛnaↄ ń a sↄkpaɛↄlɛ. 17À zikũ táotaoɛ, ↄ à gà.

* 42:14 Bee mɛ felena. † 42:14 Lí gĩnana tↄ. ‡ 42:14 Bee mɛkiopɛna.

78Bibeli Luayãtaalá

The Holy Bible in the Boko language spoken in Benin and Nigeriacopyright © 2010 SIM InternationalLanguage: BokoTranslation by: SIM International

Boko Bibeli LuayãtaalaThis translation, published by the SIM au Benin, was published in 2010.If you are interested in obtaining a printed copy, please contact the SIM at ECWA/SIMH.Q., P.M.B. 2009, Jos, Plateau State, NIGERIA.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-09-25PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Jan 2020 from source files dated 30 Dec2019ffb0f4b3-18b7-564f-bd5d-307e9e532fb9