yeşil yerel yönetim

7/31/2019 yeil yerel ynetim

1/25

1

yeilyerel ynetimprof. dr. semih eryldz

algyayn


2/25

2

algyayn 32

ekoloji-ynetim 1genel yayn koordinatr: mazlum pirhak

yeil yerel ynetim:prof.dr. semih Eryldzeditr: veli bykahinredaksiyon: helin mutlu

mizanpaj & kapak-tasarm: alg tantm basm yayn1.basm: aralk 20071000 adet baslmtr

sbn: 978-9944-68-023-3bask: hrbilek matbaas ( 0312 3944013)

alg yayn & semih eryldz

kapak resmi:belediye meclis toplants ve halk salonu tasarmdemet eryldz & semih eryldz

algyaynbir alg tan.bas.yay.et.bilg.rek.in.taah.tic.ltd.ti.

kuruluudur.

adres : hobyar mah. cemal nadir sk. no:13 akamhankat:2 bro: 306 Caalolu / [email protected]

0212 512 87 83


3/25

3

Yerel ynetim kurulular zgr ulusla-rn gerek gcn oluturur. lkokullarnbilime katks ne ise, yerel meclislerin dezgrle katks odur...

Bir ulus zgr bir ynetim kurabilir, an-cak yerel ynetim olmadan zgrlnruhuna sahip olamaz.

Alexis de Tocqueville


4/25

4

Semih Eryldz; retim yaamnda ODT, YT, A,Baheehir niversitesi Lefke Avrupa niversitesi veMimarlk Vakfnda ders vermi, BU Mimarlk veevre tasarm Blm Genel Koordinatrl, Mimarlk Ens-tits Genel Sekreterlii, Uluslararas Yaz Okulu Mdrl veAnadolu niversitesi Bina Bilgisi Ana Bilim Dal Bakanlyapmtr. Halen Kbrs Bilim Vakf Lefke Avrupa niversitesiMimarlk Lisans st Programlar yneticisi ve MimarlkBlm Bakandr. Proje Stdyolar yneticilii, Grafik leti-im,Ekolojik Peyzaj, Malzeme, Kentsel Tasarm derslerivermekte mastr ve doktora programlarnda planlama, tasarm,yntem bilim, dersleri ile birlikte mastr- doktora tezleri yne-ticilii yapmaktadr.

Dnya Mimarlar Birlii Genel Kurullarna, atlye almala-rna, seminerlerine katlm, bildiriler sunmu, oday ve lkeyitemsil etmitir. Dnya Mimarlar Birlii UIA/Habitat komisyo-nu, Trkiye Kesimi yelii, UIA/ Mimarlk ve Enerji KomisyonuSekreterlii yapm olup, Kresel Eko kyler a GEN (GlobalEko-Village Network) Trkiye Kesimi kurucularndandr.

Sekizi uluslar aras krk be bilimsel makale, aratrma, de-erlendirme ve bildiri ile kamu ynetimi ve siyaset alannda alt,

kentleme ve evrebilim alannda be kitap, yazardr. Kamu vesivil toplum rgtleri ile niversitelerde konferans, eitim a-lmas ve syleiler yapm, radyo, televizyon, dergi ve gazete-lerde makaleleri yaynlanmtr Kamu ve zel kesimde mdr-lk, daire bakanl, genel mdrlk, ynetim kurulu bakanl-, Sivil Toplum ve parti ynelicilii, milletvekillii ve bakandanmanl yapmtr.

Eryldz projeci olarak toplu konut, banka, alveri. Merkeziprojeleri yapm, yarmalara girmi, dller alm, yklenici

olarak kendisi ve irketince retilen iler yannda ulusal ve ulus-lar aras iler yapan firmalarla ve antiyede almtr. TDskenderun demir-elik tesisleri yerleimi planlama ve projehizmetleri yapm, Proje ve Ariv sorumlusu. olmutur. AnkaraBelediyesinde Batkent Projesinin ilk tasarmcsdr. stanbulBykehir Belediye Bakanl Toplumsal Dnm Mdrl-ne Ekolojik Yerleim Planlama ve Tasarm proje almas-n tamamlamtr. Halen TC, niversite ve belediye ibirliindeyaptrlan KKTC ile ilgili bir blge planlamas aratrmasn ve

eko ky tasarmn ynetmektedir


5/25

5

indekilernsz 11almann Kaynaklar Ve Amac 13

I.BLMYEREL YNETM

Yerel Ynetimlerin Tarihesi 27

Yerel Ynetim rgt Birimleri 33Belediyelerin Yaps 34

Yerindenlik 40Saydamlk 42

l zel dareleri 42l Genel Meclisi 45l Ynetimine Yeni Grevler 52

Yerel Birimler Belediyeler Arasndaki likiler 54

Yerel Ynetimlerde Bte 60Yerel Ynetimde Bte Tanmlar 64Bte Kalemleri 66

Belediye Bilnosu 67Belediye Vakflar 68Bte Brokrasisi 68Denetim 69

Yerel Ynetimlerde Planlama 69Uygulama Planlar 72Gecekondu Blgeleri 73

Arsa Ofisleri 75

Yap Denetimi Ve Kaak Yaplar 76Trkiyede Yap Denetiminin Yaplamamasnn Nedenleri

76Toplu Konut 77

Gda Mevzuat Ve Gda-nsan Sal 86

II. BLMEKO KURAM

evrebilim-Ekoloji 94

evre Kirlenmesinde Balca Etkenler 95Atk Sorunu 95Su Kirlenmesi 96Hava Kirlenmesi 96


6/25

6

Toprak Kirlenmesi 96Doal Dengeyi Koruma 97

evreyi Gelitirici Kentlemenin Tarihsel Kkleri 97evrebilim Ve Yerel Ynetim 103zeletiri 104

Umut Ve yimserlik 106Yerel Ynetici Bi-Taraf Deil Her Zaman 109Yerelden Yana Bir Taraftr 109Yeiller, Demokrasinin Saflarna 111

Srdrlebilirlik 113Srdrlebilirlik Tartmalarna Srebilir Bir Giri 114Siyasal rade Ve Yerel Ynetimler Ne Yapabilir? 122

Sigorta Endstrisi Neler Bekliyor? 122

Eko-Ekonomi 124zibulma 126Tam stihdam Yerine Kendine Yaratma 126

Yerel evrede; evreci retim 127Yeil Ekonominin Yaygnlamas. 129

Kentlemede Yeil Planlamaya Giri 130Kentlemenin evre zerindeki Etkileri 131Tam stihdamn Olanakszl 134

Yeil Kent Ynetimi 136Kentsel Ekoloji Ve Modern Sonras 137Ekoteknik 139Teknolojinin ekolojik deiimi 139Enerji Teknolojileri Politikalar 143

III.BLMYERELLK VE YERELEME

Yerel Ynetim Dncesinde Optimum

Yre Ve Blge Araylar 148Kademeli Mekan Planlamas 149

Ve Sra Byklk Kural 149Kamu Ynetiminde Yeniden Yaplanma 150Trkiye De Balca Ynetim Reform nerilerinde

Yerellik Ve Blgesellikrdelemeleri 153Mehtap 153


7/25

7

Reform Danma Kurulu Projesi 154Kaya 155

Yerleme Merkezleri Kademelenmesi Aratrmas;Yre Ve Blge zellikleri 158

Eletiri ve neriler 159Yre Blge Tanm 161

Yerelliin Geliimi Ve Blge Tanm 162Yre Ve Blge Planlamas 162Blge Planlamas Yarar Ve Gerei 163Ulusal, Blgesel,Yerel Ve Fiziki Plan Tartmas 164

Ulusal Planlarda Blge 166

Dnem (1963 1967) 167Dnem (1968 1972) 168Plan (1973 1977) 168Plan (1978 1983) 169Plan (1985 1989) 169Plan (1990 1994) 170Plan (1995 2000) 170Plan (2001 2005) 174

AB Srecindeki Oluumlar Ve Trkiye in neriler 175AB Srecinde Blgesel Programlama 176

Kentsel Eylemlerin Kent Dokusu, Fiziksel VeToplumsal Yaps stne Etkileri 177

YerelBlgesel zeksizletirmenin Sorunlar 177Ekolojik; Doa Ve Eitsizlikle atma 178Politik; Merkezle atma 178

Pazar Basks (Ekonomik) 178Krsal Gelime Hedefleri 179Ulusal Dzeyde Blge Gelime Stratejileri 179Kent Kimlii - Kentli Bilinci 180

Yeil Yerel Ynetim Planlamasna Dnya rnekleri 183

Belediyenin Srdrlebilirlik Taahht 187

Schiedam 194

IV-BLMEKOLOJK YEREL YNETM

Kent Planlamas Ve Mimarlk Alannda


8/25

8

Ekolojinin Hakim Paradigma Oluu 206Eko Paradigma- Deerler Dizini- Tanmlar 209

Ekosistem Gibi Bir Kent 211Ekolojik Kent iftilii 212Kentte Yerel iftilik 216Salkl Planlama 220

Etken Ve Edilgen Gne Enerjisi 225Etken Yntemler 228

Yeil Kent Planlamasnda Alansal Zonlamaya Kar

Dey Zonlama 232

Su Koruma Havzasnda Bulunan Koruma Alanlar 245Mutlak Koruma Alanlarndaki TanmazlaraEl Koyma Nedenleri 246Mutlak Koruma Alanlarndaki TanmazlardaOrtaya kan Sorunlar 246Mutlak Koruma Alanlarinde BulunanTanmazlarn Hukuksal Durumu 247Mutlak Koruma Alanlarndaki Hukuki Dzenlemelerin

Anayasa Ve nsan Haklar Asndan Durumu 249neriler 252Srdrlebilir Kentleme 255Kendine Yeten Kent 257Ekolojik Yerel Ynetim Planlamas 261Ekolojik Tarm 263

YereYnetimlerde Ekolojik Tarm 263

Ekolojik Tarm rdelemesi 265Ev Baheleri Ve Kentsel Alanlarda Ekopeyzaj 268

Ekolojik Bahe Kavram 269Ev Bahelerinde Eko-Peyzaj 269Eko-Peyzajn Bahe Planlamas 270Kentlerde Bahenin Bitkilendirilmesi 271Deme Malzemeleri 272Doal Bahe Tasarm 274

Kent Estetii Ve nsan Sal zerindeki Etkileri 276Ekonomik Etkiler 277

Gletler Ve Dier Su eleri 278Glet Tasarm Ve Planlamas 279

Yzme Havuzlar 281Sebze Bahesi 283


9/25

9

Kompost Alanlar 285Sera 286Bahede Kullanlan Yapsal Malzeme Ve Alanlar 287

Pergola 287ocuk Oyun Alanlar 288

A- Kentsel Alanlarda Ekoloji 289B- Toplumsal Srdrlebilirlik 290C- Doayla Birlikte Yaamak 290

V- SONSZEKO UYGULAMA NERLER

Kentli Eletirileri 293Kent Ve evre almalar rnekler 294Belediye Ynetmeliklerindeyaplmas Gereken Deiikler

295Enerji Denetimi 295

Planlama 295

Alt Blgelerle lgili neriler 299

Var Olan Yap Stokunun Korunmas 299Yeni Gelien Planl Alanlar 300

Sivil Toplum Kurulular 301Yeil Belediye Rehberi 303


10/25

10


11/25

11

nsz

Artk hibir bilimsel, kapsaml alma tek bana yapla-myor. Hele yerel ynetimlerle ilgili yep yeni bir an ba-

langcn anlatmak tek kiinin yapaca i deildir. Elinizdekialmada yer alan emek ve katknn tamamn saymak iin

bu kitaptan daha kapsaml bir baka kitap gerekir. Ancak,2003 ve 2004 yllarnda CHP stanbul Yerel YnetimlerMerkezi (IYEM) katlmclar, asistanlarve ou yarm yz-

yl aan bilgilerini, armzla ortaya koyan, bilim devleriProfesrlerimiz Aydn Aybay. lk Azrak, Mete Tapan, AfifeBatur, Zeynep Ahunbay, Celal engr, Yldz Sey, Celal

Tokgz, Fikret Toksz gibi dostlar, M. Hacbektaolu, NMercan gibi asistanlar bize sadece bilgi ve eletiri deil gve ilham yklediler. Demokratik Sol Parti okuluna benzer birzenginlikle katlan genler arasnda biri, artk gen bir ODTasistan Siyaset Bilimci olan Emrah Konuralp almay okadar didikledi ki; nerilerini dzenlemeye mrm yetmeye-

bilir.Bilim ve zgrlk anlaymzn gerei alma arla-

rna katlmaktan hem zevk hem onur duyduumuz AKPBeylikdz arama konferans, yannda DEHAPn zenlehazrlad Ekoloji ve Yerel Ynetimler Konferans, veBarolar birliinin Uluslararas Sempozyumu, gibi alma-lar yorgunlukla birlikte, aratrma sunumumuz iin ol-gunluumuzu da arttrd. Ekolojik almalarla ilgili refe-rans dzenlemede her zaman benden bir adm nde olanDemet Eryldz bile kaynakann sonsuzluunu ancak

ksmen dzenleyebildi.Son olarak her almada olduu gibi burada da mimar-lk ve yerel ynetimcilikte somutlatrmaya yetiemedii-miz d ve dn rnlerini paylaan meslektam VedatDalokay ile bu dncelerin hi olmazsa bir blmnnuygulanmasna, evresini doldurmularn her engelleme-sini aarak izin veren Ali Dinerin klar iinde yatmas-n; 35 yl sren yerel ynetim uygulamalarmz kuramsal-

latrmamzda bilgi ile sabr ve sevgi ile yol gsteren ProfDr. Ruen Kelee daha nice rn dolu salkl yllar dile-rim.


12/25

12

Bu yaptn vermek istedii mesaj ise aadazetlenmitir

Yerel Ynetimler, demokratik devletlerin en nemlitemel birimleridir.

Demokrasi yerel ynetimlerle ve yerel ynetimlerdekkleir.

Katlmc, oulcu yerleme dzeni salanmaldr.Yurttalarn her yerleim biriminde ynetime katlma

hakk vardr.Kentler doa ve insan odakl; temiz ve ada mekn-

lara dnmelidir.Hizmet toplum yarar dorultusunda yrtmelidir.Hukuka uygunluk toplum yararyla deerlendirilmeli-

dir,Etkin ve verimli ynetim ilk hedeftir,Her aama ve kademede denetim halkn en doal

hakkdr:rgtsel ve ynetsel effaflk gereklemelidir.haleler de dahil ynetimin her ilemi halka ak ol-

maldr.


13/25

13

almann Kaynaklar Ve Amac

nsz bu almaya ynelen dncelerin kaynaklar-nn ve nceden yaplm almalar ve bu almanniinde nelerin bulunabileceini zetler, neden ve neyiamaladm hangi aralarla amaca yneldiimi anlatr.Eserimizi tantrken almalarmzn gemi vedayanaklarnn bilinmesi gereklidir. Bylece an-lalacaktr ki sunduumuz yaptlarn temelinde

bitip tkenmeyen bir aratrma gds ve takmalmas bulunmaktadr.

Kitab hazrlarken sadece gnmzn inanlmaz hzlagelimekte olan yeni dncesi ve sonularna deil, Ana-dolu topraklarnda Harran'dan Boaziine kadar enerji vesuyu koruyan, doaya, gnein ynne saygl, ayn za-manda iinde yaayanlara, k, s, konfor ve mutlulukvermekte cmert olmay bilmi yap trleri ve yaplarabakmay ihmal etmedik.

Son yllarda dnya bilim evrelerini bir deprem gibi

kaplayan yeni aratrma ve yazlar her eitim ylnn ba-nda ilk i olarak, ktphane ve internet taramalaryladerlendi.

Ekolojik uygulamalarn nn kesen detay zmlerieksikliklerini aacak cesur, projelendirmeler, detay al-malar yapld.

Bu dorultuda birka ders ve aratrma kapsamnasmayacak bir heyecanla almalarma inanla katkda

bulunan yzlerce insann izini almann her noktasndabulacaksnz.zellikle gri ve siyah sularnn ayrtrlmas, doal ola-

rak temizlenmesi ve yeniden kazanlmas konusunda,almalarn younlatran gen peyzaj mimarlar, evremhendisleri, rencilerim almalara fazlasyla yardm-c oldular.

Yldz niversitesi Mimarlk Fakltesi bnyesinde

yl enerji kullanm ve denetimi ders bal altnda Kentplanlama ve mimarlk rencileriyle birlikte kent dokularve Toplu Konutlarda Ekolojik Planlama ve TasarmUygulamalarstne altk. Bu dersin adn ve kapsa-mn da zamanla nerdiimiz erevede ekolojik ilkeleringeniliine ve derinliine daha uyumlu hale geldi Dersler-


14/25

14

de ekolojik planlamann temel ilkeleriyle ilgili Trkeyeterli dokman retildii gibi zellikle stanbul, evresive Marmara blgesi iin yaratc devler retildi.

Gazi niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesin-

de bilgimize gerek duyulan her frsatta nerdiimiz konfe-ranslarda, planlama rencilerine nc snfta; kalaba-lk bir retim yesi takm ile verdiimiz derslerde gendimalarn evreye saygsn ekolojik bir anlayla meslekkazanma yolundaki isteklerini ilgilerinden, davranlarn-dan ve sorularndan okumak mmknd.

evre almalarnn temelinde yerellik, zgn, yreyezel tama ve ulam en aza indiren gereksinimleri kendi

toplumsal ve bio blgelerinde salayan doal dngleryaamsal nem tar.

Bu dncelere bal olarak ynetim yaplar-nn reformu ekolojinin ynetime etkisinin anaaksdr.

Kuramsal almalarn bir blmnde, insan yerleim-lerinin doal dnglere bal olarak, yeniden dzenlen-mesi, mahalle, ky, semt birimlerinin ekolojik ilkeleregre yeniden tanmlanmas iin yerel ynetimlerin yeni-den yaplanmas ve bu yeniden yaplanan birimlerin an-laml btnlklerini salayacak blge anlay ve ynetim-lerinin oluumu salkl bir lke ve salkl devlet varolu-unun temelidir.

TSES Vakfnn tand aratrma imknlaryla ikiyla yakn srdrdkten sonra TSES aratrmalar ara-

snda baslan yerel ynetimlerin yeniden yaplanmasaratrmas tamamland.Ortadou Teknik niversitesinde Sosyal Bilim-

ler Enstits Kentsel Politika Planlamas Ve Yerel Yne-timler Ana Bilim Dal erevesinde mimar, kent plancs,evre mhendisi, peyzaj mimari ve kamu yneticisi gen-lerle birlikte mastr ve doktora eitimi ile ilgili semeliders kapsamnda benzer konular altk.

Ekolojik olarak tasarlanan birimlerden oluan yaplarnkomuluk birimi mahalle, semt ve kent paras olutur-masnn olanak ve sorunlarn tarttk, bunu tartmayadevam ediyoruz.


15/25

15

Yeil Yerel Ynetimci Modellerin hazrlanmas konu-sunda yl st ste deiik model rettik, bunlar heryl ayr bir alana uyguladk.

Tek yap leinden balayarak, toplu konut, ok katl

yda dk younluklu yaplarn ekolojik bir ulam veyerleim ana nasl yerleeceini irdeleyip modeller ha-zrladlar.

9495 retim ylnda rnlerimizin Glba evresin-de bir ekolojik mahalle gereklemesi lksne younla-t.

9596 retim ylnda gelien bilgilerin derlenmesi vealmalarn bilgisayar destekli olarak tamamen elektro-nik ortama tanmas gerekleti.

Eko Ev ve Eko Toplu Konut giderek eko yerleim vemahalle olarak, bir semt leini oluturacak almalaradnt. Bu alanda ODT'de aratrma grevlisi olarakalm olan Mehlika nanc ve zzet zkeresteci al-malar incelenmelidir.

Yaplan almalarn Ankara varolarnda var olan do-

kunun paras olarak, mrahor vadisinde nasl uygulana-bileceini ett ettik. Her yl ortaya kan ve heriterasyonda biraz daha derlenip toplanan bilgi ynn birsonraki yln almasnda taban aldk.

9697 ders ylnda gelitirdiimiz modelleri ve toplad-mz bilgilerin sonularn darboazlarn almas iindaha derin detay ve nokta almalar hazrlanmasndakullandk.

Bilimsel ve eletirel gzle bakldnda, gnnde iyi sa-ylan uygulamalarn inanlmaz sorunlarn ve bu sorunla-rn zmlerinin nasl gelitirileceini aratrdk. Bu ko-nuda bir takm almasn baaranlara zel teekkrborluyum.

Gnmz evre sorunlar, sregelen retim ve tketimilikilerinin bir sonucu olarak yorumlanabilir. Gelimilikdzeylerine gre tm dnya lkelerinde farkl boyutlarda

yaanan bu sorunlar, son yllarda kitleleri somut nlemleralmaya itmitir.znde birer tepki niteliinde doan ve biimlenen

Yeil Yerel Ynetimci Akmlar, genellikle daha iyi biryaamn mmkn olduu inancndan yola kar


16/25

16

Sz konusu akmlar kimi zaman tkenmekte olan kay-naklardan gelecekte mahrum kalnaca korkusundan,kimi zaman da var olan sistem dnda, kkten bir deiimyaratma arzusundan kaynaklanmaktadr.

Kentlerde yaayan nfusun toplam nfus iindeki pa-ynn artyor almas, yerleim alanlarndaki kentsel stan-dartlarn ykseldii ve yaam kalitesinin artt anlamnagelmemektedir.

Var olan durumda, kentli olmay seen nfusun barn-ma ihtiyacn karlamak amacyla yeni yerleim alanlaralrken, doal kaynaklar giderek azalmaktadr.

Kuramsal olarak, yerletirilen nfusun ihtiya duyacaticari, kltrel, ynetsel ve toplumsal hizmet alanlar ileak yeil alanlarn hazrlanan kent planlar yoluyla kentekazandrldn belirtmek gerekir.

Ancak, bilinmektedir ki planlarn uygulayclar olanyerel ynetimlerin karlatklar yetki ve finansman so-runlar, sz konusu neri alanlarn istenilen nicelik venitelikte hayata geirilmesini nlemektedir.

Doann bir paras olduu halde insan, ikamesi mm-kn olmadan doal kaynaklar srekli olarak tketerekdoa ile kar karya gelmektedir.

Yaanan bu doa-insan ekimesi, gemi dnemlerdegrlen var olma savamndan olduka farkl, tehdit edi-ci, duyarsz ve bilinsiz bir mcadele halini almtr.

Sz konusu kayglarla, Ortadou Teknik niversitesiKentsel Politika Planlamas Ana Bilim Dal, evresel

Kentleme Politikalar yksek lisans dersi kapsamnda,1995 Bahar Dneminde Glba Blgesi zelinde kuram-sal bir alma yrtlmtr.

Glba Blgesi iin gelitirilen Kendine YetebilenKomuluk Birimleri almas ile amalanan, yeni yerle-im alanlarnda izlenebilecek, Yerinde kullanarak koru-ma esasna dayanan farkl bir kentleme modeli olu-turmaktr.

Ulalmas beklenen sonu, kirlenme ve dnya kaynak-larn kullanmada en dk miktar hedefleyen tasarm,planlama ve yasal dzenleme iin ilkeler elde etmektir.

almada Eryldz ile birlikte, ODT Mimarlk, Kentve Blge Planlama, letme ve Kamu Ynetimi disiplinle-rinden gelenler yannda Ankara niversitesi Peyzaj Mi-


17/25

17

marl yksek lisans rencileri grev alm, gelitirilenyaklam Planlama Modeli, letme Modeli ve YnetimModeli olmak zere ana balk altnda toplanmtr.

evre Duyarl Yerleimler Yaklamnda 1000 birimlik

yeni bir konut alan dnlerek tasarlanmtr. Yapsalilkelerin geerlilii iin, alann evresel verilere dayanantasarm esaslarna bal kalnarak gelitirilecektir.

Alanda yaayan nfusun evrebilim hakknda yeterlibilgi sahibi olaca, nerilen komuluk birimi ierisindebelli sorumluluklarn halk ve yneticiler arasnda payla-laca ve yerel ynetimin sz konusu yaklam destekle-dii varsaylmtr.

Tketim toplumuna ynelim, kaynak kullanm konu-sundaki hassasiyeti kreltirken, deerin salt rne veril-mesi nedeniyle, yaanlan alanlara yabanclamay daberaberinde getirmektedir.

evre Duyarl Kentleme Yaklamnn temelinde, yer-leim alanlarndaki sorunlarn zmlerini alan iindebulma aray vardr.

Yerel zelliklere ncelik veren, genellemelerden arn-m bu yeni yaklam, zlenen deiim i yaamak iinciddi bir frsat olarak tanmlanmaktadr.

Aada sistemli olarak gsterildii gibi, PlanlamaModeli ile yaplaacak alanlar iin planlama stratejilerive mimari esaslar, ak alanlar iin peyzaj esaslar, ulamve altyap politikalar tanmlanmtr.

Alann tama kapasitesi dikkate alnarak belli bir kent-

sel younlukta gelitirilecek komuluk biriminde ngr-len mimari esaslara gre, evre duyarl bir yerleim ala-nnda ina edilecek binalarn i ve d tasarm blgenindoal verilerine dayanacaktr.

Glba Alt Blgesi iin tanmlanan tasarm ilkelerindede eim, hakim rzgr yn ve gne enerjisinden en faz-la yararlanabilme olanaklar gz nne alnmtr. Konut-lar iin iklim artlarna dayankl yaltm ve d cephe mal-

zemelerinin kullanlmas nerilmitir.Ulam hizmetleri iin ise, yerel ynetimce salanacak

toplu tam sisteminden faydalanlmas dnlmtr.Bununla beraber, komuluk birimi iinde enerji tke-

timini en aza indirmek amacyla, evre dostu enerji kulla-


18/25

18

nan sistemler ile yaygn bisiklet kullanm tercih edilmek-tedir.

Sz konusu amaca hizmet etmesi asndan, alan iinhazrlanan planlarda da gl yaya akslarna yer verilmi-

tir.Ak alanlar sistem ierisinde yalnzca grsel adan

ele alnmam, yenebilir peyzaj elerinin kullanlacasel retim alanlar olarak tasarlanmtr. Bu neri ilekomuluk biriminin yeil alan ihtiyacnn karlanmas ilebirlikte, alanda yeni i imknlar yaratlmtr.

Ayn zamanda, ngrlen Ak Alan Politikas, alandakinfusun besin ihtiyacnn bir blmnn, blgenin elver-dii koullar ierisinde alandan karlanmasn hedefle-mektedir.

Bu amala, Eko Peyzaj Esaslar dahilinde, d mekn-lar iek, sebze ve meyve baheleri olarak snflandrlm,iklime uygun trlerin yetitirilmesi nerilmitir.(Eryldz2002)

alma btnnde vurgulanan isel retim ilkesi

yalnzca ak alanlar iin geerli olmayp, atlar, teraslar,balkonlar ve i meknlarda da uygulanabilecektir.Ak Alan Politikasnn bir dier bilekesini sulak alan-

lar oluturmaktadr. alma iin seilen alann snrlarierisinde, blgesel eko sistemin en nemli paras olanEymir ve Mogan Glleri ile baz bataklk alanlar yer al-maktadr.

Farkl bir yaam aray yaklamna sulak alanlarn

deerlendirilmesi ilkesi dahil edilmi, var olan sorunlareldeki imknlar kullanarak zme mant ile blgedekibataklklarn uygun bitkilendirme teknikleri kullanlarakgeri kazanm amalanmtr.

Fiziksel alana ynelik politikalarn yan sra, gelitirilenrgtlenme modeli letme ve Ynetim balklar al-tnda ele alnmtr. letme Modeli ile oluturulacakkomuluk biriminden elde edilecek rnlerin pazarlan-

mas yoluyla gelir elde edilmesine ynelik politikalar nesrlmtr.Bu model erevesinde yerleim alannda kurulacak bir

iletme isel retimin srdrlebilmesi iin gerekli olantohum, fide, gbre, tarmsal ila alm, datm, rnlerintoplanmas, nakliyesi ve son etapta sat ile ilgilenecektir.


19/25

19

irketin hedefledii alc kitlesi hem neri yerleim ala-nndaki nfus, hem de Ankara kent btn iinde ulammaliyetleri dnlerek ankaya ilesi olarak belirlenmi-tir.

retim srecinde alandan elde edilecek organik atkla-rn ve atk suyun gbreleme ve sulamada kullanlacarnlerin, pazar bulmadaki en byk avantaj yksekkalite ve tazelikte tketiciye sunumu olacaktr.

irket ksa vadede evre Dostu Gda slogan ile ortave st gelir gruplarna ulamay beklemekte, uzun vadedeAnkara gda pazarndan artan bir pay almay hedeflemek-tedir.

Yeni yerleim alannn bal olaca ynetsel yap Y-netim Modelinde ele alnm, alan iin var olan sistem-deki kademelenme kabul edilmitir.

Yerel zelliklerin n plana karld evre DuyarlYerleimler yaklam iin toplumsal boyutun nem ka-zand, yeni bir sistem ii rgtlenme dnlmtr.

Yre Blge likilerinin kuramsal temelini Trki-

yede bu alanda yaplan ama bir trl tamamlanamayanreform giriimlerinin yksn ve bu konuda son yllarnen baarl hamlesini Trkiye'ye benzeyen koullarnakarn hzla baaran spanya ile yerinde mukayesesiniieren kitab ise Yre ve blge aratrmalarndaTrkiye spanya mukayesesi adl aratrmada ta-mamladk. Bu alma toplumsal dnm yaynlarndanbaslarak mevcudu tkendi.

Avrasya Megapol stanbul olarak Kltr Bakanltarafndan baslan alma grubunun iinde yer alanmenerjizi ynetimin dzenleme yntemleri aratrmalar-n ieren blmlerle birlikte ele alnd zaman modelitamamlar, modeli kavrayan bir uygulama eksersizi olarakstanbul ynetimi yeniden yaplanmas rneklenmitir.

Mimarlk dergisi 256. saysnda Trkiyede toplu konutzet halinde verildi. Habitat II nedeniyle hazrlanan Ye-

il Yerel Ynetimci Mimarlk ve Planlama dosyasmimarlk dergisinin 261. saysnda yaynland.Bu sayda hazrlanan editr yazs, bir rencimizin

niversitede yaplan almalarmz zetleyen sunuu,Demet Irklnn Nur Demirbilek ile birlikte srdrlebilirbir gelecee Mimarlarn katks yazs eklendi.


20/25

20

Odann enerji komisyonu yeleri Bayar imen ve hsanDuygulu tarafndan hazrlanan iklimle dengeli mimarlk,i meknlarda yap malzemelerine bal hava kirlilii yaz-lar Mimarlk dergisinde yaynland.

Trkiyede eitim alannda yaplm ekoloji ve eitimalmalarnn bir bibliyografyas verildi.

evreyi gelitirici kentleme bal altnda alt yla ya-kn sren ve Ruen Kele danmalndaki doktora al-mas tezi zerinde, iki yl allarak Ekokent adylaGece Yaynlarndan kitap olarak basld.

Batkent kitab 30. ylnda Batkent projesinieko dncelerle ve eletirel bir gzle irdelemek-tedir;

30 yllk bilgi ve deney birikimimizden sonra Batkentbenzeri projeleri 30 yl ncesinin aralaryla retemeyiz.

Artk hakim dnce evreci, doal, yeil evreler veyerlemeler retimini zorunlu klmtr. Enerjinin temelynlendiricidir. Ancak usumuz sadece bu deikenle yn-lenemez.

Yerleimlerin iinde yaayanlar hasta etmemesi, afet-lerle ldrmemesi de temel deikenlerimizden biridir.Yerleimlerimiz iinde yaayanlar kadar doay ve dn-

yay da korumak zorundadr.Ekolojik planlama ve tasarm bu nedenle hem gelecek

iin alrken hem de gemii ileriye ynelik olarak yeni-den dnrken temel rehberimizdir.

Bu nedenle Batkent almasnn yars yeni yerleme-

lerin Ekolojik olarak nasl planlanacana ayrlmtr. Ki-tapta Batkent yenileme d ve dnceleri bile yukarda-ki etkin dnceye gre irdelenmitir.

Dnyann kent saylabilecek ilk yerleimlerinin Anado-lu da Kzlrmak kylarnda Ankaraya 100 mil uzaklktakurulduu bilinmektedir.

Anadolunun bin yllk yeni efendileri Trkler; kervan-saraylarla, klliyelerle, medrese ve rasathanelerle, geldi-ler. Konya, Bursa, Edirne ve stanbuldan sonra Ankaradahil be bakentlerini ve btn byk kentlerini binlerceyllk yerleimlerin stnde kurdular. Bu tercihi kolayclkkadar yerleik ve gemi uygarlklarla btnleme zle-miyle de aklayabiliriz.


21/25

21

Ankarann yan banda BATIKENT; gnmzde ekleriile birlikte yarm milyon yurttamzn yaamaya hazr-land, dnsel rn saylan Eryamanla birlikte olu-turmaya balad bir milyonluk yeni Ankara Merke-

zidir.Batkent Trklerin dnya yznde sfrdan gerekle-

tirdii en byk ve tek kentsel yerleimdir.Batkent sadece Trkiyenin deil Dnyann bir seferde

planlanm ve kendisine zgn rgtlenme mant ier-sinde gereklemi en byk yeni yerleim projesidir.

Batkent kamusal diye tariflenen ve kamu tarafndanyaratld sylenen Ankarada kamuya ramen koope-ratifler sendikalar ve yerel ynetim nderleri tarafndan30 ylda yaplm bir baka Ankaradr.

Batkent; Toplumsal Demokrasi ve retici yerel yne-tim dncelerini benimsemi olan seimden baarylakm sol hareket Dalokay nderliinde Ankara Belediye-si tarafndan 1973 ylnda ilk kez dncenin ortaya atl-mas ile balatlmtr.

Batkenti gerekletirildii zamana kadar dn-yada rneine rastlanmam yerel ynetim des-tekli zel bir kooperatifler birlii rgtlenme mo-deli gerekletirmitir.

Bu yaplanma aralarnda zmir ve Antalyann da bu-lunduu 22 ilde 240.000 konutun yapmn gerekletiren

benzerlerini yaratm, stanbulda var olan daha eskirgtlenme ekirdeklerini etkileyerek kkl dnmler

yaratmtr.Kent- Koop, yeni gelimelerin nda bilimsel irde-lenmeye muhta bir modeldir. Gnmzde de hatalar vesevaplaryla tekrarlanmaktadr.

Kentler insan ve topluma bal olarak durmakszn de-ien oluumlardr. Gemiin ve bugnn kentlerindenyola klarak gelecein kentleri kurulur. Kent planlama-snda gemii ve bugn bilmek, gelecei biimlendirmek

iin gereklidir; ancak hi bir zaman tek bana yeterliolamaz.Kentlerin gelecei ye da gelecein kentlerinin

ne olacan tam olarak bilemeyiz.


22/25

22

nk kentleri oluturan toplumsal yap ve ilevlerikestirmek ye da tahmin etmek olas ise de bu konuda ke-sin bir bilgiye ulamak zordur.

Bir baka deyile, kentleri bugnk ve gemi toplum-

sal oluumlar hakkndaki bilgilerimiz kadar, olmasnistediklerimiz yani amalarmz, ufkumuz ve hatta ryala-rmz, korkularmzda etkileyebilmektedir.

Bu balamda Batkent ve Kent- Koop giriimi tarihimiziinde inanlmas zor bir srama gibi grnmekle birliktenemli nc ve kklere sahiptir;

Bu bakmdan Yeni Kentler kavram ierisindeBatkent rneine ulaana kadar kent planlamasnda vekentlerin biimlenmesinde temel oluturabilecek topya-lardan aratrmamza baladk.

Zaman ierisinde topya kavramndan koparak kent-lerin gerekleri olarak ortaya kan Yeni Kent modelle-rini, dnya leinde deerlendirildikten sonra, Trki-yedeki Yeni Kent yaklamlarn ve bunlarn ierisindenemli bir yeri olan Batkent deneyimi incelenmitir.

Toplu konut akmlarn glenmesi ok etkin olmas hikukusuz, Trkiye'de 70'li yllarn Demokrat ve Solcusy-lemlerinin yurtd imar hareketlerinden esinlenmesiyleve halk-retici belediyecilik ad altnda Kent-Koop,Batkent deneyiyle balar.

Bu deneyin embriyon aamasndan balayarak adnnakkondudan Batkente dnmne kadar her aamasnakatk koymu biri olarak bu otuz yllk almalar bir

aratrma ve yayna dnt. Gnmzde BATIKENTadyla piyasaya sunulmu olan bu kitabn hem gemitekiAnkara dleri hem de gelecein ekolojik Ankaras ileilgili blmler iermektedir:

Diyarbakrn iki stanbulun on, Dnyann binBatkente gereksinimi olur ise? sorusu nemlidir. nkmodel olarak Batkent ve benzeri bir modele yeniden ge-reksinim olmas halinde gnmzdeki dnsel hazrl-

mzn ne durumda olduunu irdelemek durumundayz.Tarihimizde yaplm bu en byk yerleim projesininzellikle balatclar tarafndan gemiin nda gelece-e ynelik olarak yeniden dnlmesi iki temel akstabyk nem arz etmektedir.


23/25

23

Tarihe intikal etmekte olan bir giriimin irdelenmesi,yarm milyon nfusa varmakta olan yaayan bir organiz-mann sorunlarnn zmlenmesi yannda ve bunlardanok daha nemli drt, Batkent benzeri trlere duyulaca-

sanlan gereksinimdir.Bu gereksinim olasl gerek olsa da, olmasa da -

zmlemeleri 30 yl ncesinin balang dayanaklarnagre yapamayz.

Planlama ve tasarm dncelerimdeki gelimelerinbenzer almalar stndeki olas etkilerini tartmadansadece gelecein bin batkentini deil gnmzde yaayanBatkentin sorunlarn da tartamayz.

Batkent otuzuncu ylnda halen belediye, hasta haneyksek okul i zekleri gibi kamusal yaplara kavuma-mtr. Bu durum

Bat kentlileri huzursuz etmekte, Hak ettii konfor koullarnn salanmasn gecik-

tirmekte, evreye ve planlanmam alanlarda ylma ve

tmrleme yaratmaktadrDier blgelerdeki olas doal ykm sorunlar stanbul

depremi kadar nemli ve zm daha zor sorunlarlaykl grlmektedir.

Ancak tartma rnei olarak stanbulun verilmesinintek yarar daha dikkat ekici grlmesidir.

Gelecei kesin olan depreme kadar bir eyler yaplma-mas halinde deprem sonras ortaya kacak DzinelerceBatkent gereksiniminin skalanmas halinde ortaya ka-cak kargaa ve yeni yaplama sorunlardr.

Batkent byklnde projelere gelecekte gereksinimkmas olaslna dayanaklardan ilki, korkun ve acilgrneni stanbul depremi ncesi ve sonras yaplmasgerekenlerin zmlenmesinde ortaya kmaktadr.

Yirmi yllk yakn gelecek srelerde doal ykmlardansaysal olarak en az yz misli olaca kestirilen gereksinimkentlere g, doumlar, yeni aileler gereksinimi arttr-maktadr.

Kanlmaz hale gelecek yenileme projeleri nedeniyleortaya kaca dnlen bir milyar konut gereksinimidirki bunun en az yarsnn Batkent benzeri yeni yerleim


24/25

24

projeleri eliyle yaplmamas halinde kaos ve zmszlkkanlmaz grlmektedir.

Bu gereksinim olasl gerek olsa da, hayal olsa da -zmlemeleri 30 yl ncesinin balang dayanaklarna

gre yapamayz.Planlama ve tasarm dncelerimizdeki gelimelerin

benzer almalar stndeki olas etkilerini tartmadansadece gelecein bin Batkentini deil gnmzde yaa-yan Batkentin sorunlarn da tartamayz

nk planclar olarak dnk ve bugnk dncele-rimizin rnlerini gelecekte grmek gibi bir ansszlklayaral olsak bile eski rnlerimizi gnmzn d ve d-nceleri ile yarglama ansna sahibiz. Ve bizi ilerletecektek ve temel bilimsel aracmz da budur;

30 ylllk bilgi ve deney birimimizden sonra Batkentbenzeri projeleri 30 yl ncesinin aralaryla retemeyiz.Artk hakim dnce evreci, doal, yeil evreler ve yer-lemeler retimini zorunlu klmtr. Enerjinin temel yn-lendiricidir. Ancak usumuz sadece bu deikenle ynle-nemez.

Yerleimlerin iinde yaayanlar hasta etmemesi, afet-lerle ldrmemesi de temel deikenlerimizden biridir.Yerleimlerimiz iinde yaayanlar kadar doay ve dnya-y da korumak zorundadr.

Ekolojik planlama ve tasarm bu nedenle hem gelecekiin alrken hem de gemii ileriye ynelik olarak yeni-den dnrken temel rehberimizdir.

Bu nedenle Batkent almasnn yars yeni yerleme-lerin ekolojik olarak nasl planlanacana ayrlmtr.Batkent yenileme d ve dnceleri de yukardaki ha-kim dnceye gre irdelenmitir. Sonu olarak unlarsyleyebiliriz;

1970li yllarn ba Trkiyede frtnalarn, boralarnve tufanlarn st ste gelip gittii zamanlardr.

Gnein zaptnn yakn olduunu ilk kez 1961 anayasas

ile duyanlar, 1971de bir avu gkyznn ne kadar uzakolabileceini, Tufan sonras akgnlerin resminin yaplabi-leceini, 1973te ise umuda elle dokunulabilirlii yaad-lar.


25/25

Yz yl sonra belki ulalabilir sanlan d ve dnce-ler, uygulama kaplar ardna kadar ak iine girecekleribekliyordu.

1971 darbesi bu dnce frtnasnn bir ncekinin ge-

tirdiklerini yz yl iin geri gtrdn dnyordukama alaca karanln en youn olduu zamann afan ilkklarna en yakn an olduuna yaayarak ahit olduk.

Dleri, dnceleri trmalayan tartma, insanlarndaha mutlu, daha zgr, daha salkl bir ortam karrsaanlaml olabilir. Batkent ve sonraki saysz benzeri, bubitip tkenmeyen tartmalarn rndr.

Bu rnekler henz ne en iyi ne doru nede gzel olma-yabilir ancak tartmay ylmadan ve yorulmadan, hrsla,hevesle, azimle zevkle, evkle ve ehvetle srdrebilirsek,bir gn mutlaka en iyileri, en gzelleri karacaz.

imdi artk doadan kp, doaya dnen yeni kentleryapma zamandr.

yeşil yerel yönetim

Documents