yaralanmalar

YARALANMALAR

• Hayatı tehdit eden

durumların

düzeltilmesi

• Tedavi her zaman

tanının önünde

yer alır

Yara nedir ?

• Bir travma sonucu deri yada mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır.

• Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir.

• Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.

Yaralanmalar

YARALARIN SINIFLANDIRILMASI

• A-Yaranın patojen mikroorganizmalar tarafından kirlenme durumuna göre ;

• a)Temiz yaralar • -Cerrahi insizyonlar • -Yaralanmadan 2 saat sonraya kadar olan yaralanmalar • b)Şüpheli yaralar; Yaralanmadan 6-12 saat sonra tedavisiyle alınan yaralar • c)Kirli Yaralar; • -Kesik yaralar • -Parçalanma yaraları • -Ezik yaralar • -Delinme yaraları • -Isırma “ • -Yaralanmadan 12 saat sonra tedaviye alınan yaralar.

Yumuşak Doku Yaralanmaları

• İkiye ayrılır;

– Açık yumuşak doku yaralanmaları

– Kapalı yumuşak doku yaralanmaları

Açık Yumuşak Doku Yaralanmaları

• Deri bütünlüğü bozulmuştur,

• En önemli tehlike;

– Kanama

– Enfeksiyon

Açık Yumuşak Doku Yaralanmaları

• Önemli durumlar;

– Enfekte yara

– Kontrol edilemeyen kanama

– İmplante objeler

– Sinir, kas, tendon yaralanmaları

– Ağız, dil ve genital bölge yaralanmaları

– İnsan veya hayvan ısırması ile oluşmuş yaralanmalar

Kaç çeşit yara vardır?

• Kesik Yaralar

• Ezikli Yaralar

• Delici Yaralar

• Parçalı Yaralar

• Enfekte Yaralar

Yaralanmalar

Abresyon

• Sert bir yüzeye sürtünme sonucu epidermis veya dermisin bir bölümünün kaybıdır.

• Kapiller kanama olabilir.

• Dermisin her tabakası zarar görmez.

• Ağrılıdır, çünkü sinir uçlarının bulunduğu kısım zarar görmüştür.

Kesik yaralar:

• Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur.

• Genellikle basit yaralardır.

• Derinlikleri kolay belirlenir.

Yaralanmalar

Yaralanmalar

Laserasyon • Keskin veya sivri uçlu bir cisimle

oluşan kesiktir.

• Kesi düzgün ya da parçalı olabilir.

• Darbe veya künt travma ile meydana gelebilir.

• SC dokuya, kasa, alt dokudaki damar ve sinirler zarar görebilir.

• Enfeksiyona açıktır.

Ezikli yaralar: • Taş , yumruk yada

sopa gibi etkenlerin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır.

• Yara kenarları eziktir.

• Çok fazla kanama olmaz , ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardır.

Yaralanmalar

Delici yaralar:

• Uzun ve sivri aletlerle oluşan yaralardır.

• Yüzey üzerinde derinlik hakimdir.

• Aldatıcı olabilir tetanos tehlikesi vardır.

Yaralanmalar

Parçalı yaralar: • Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir.

• Doku ile ilgili tüm organ , saçlı deride zarar görebilir.

Yaralanmalar

Yaralanmalar

Enfekte yaralar:

Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır.

Enfeksiyon riski yüksek yaralar şunlardır:

• Gecikmiş yaralar (6 saatten fazla),

• Dikişleri ayrılmış yaralar,

• Kenarları muntazam olmayan yaralar,

• Çok kirli ve derin yaralar,

• Ateşli silah yaraları,

• Isırma ve sokma ile oluşan yaralar.

Yaralanmalar

Ateşli Silah Yaralanmaları • Genelde birden fazla yaralanma vardır. • Yaralanma sırasında hangi çeşit silah

kullanıldığı ve ateş mesafesi öğrenilmeye çalışılmalıdır.

• Çıkış deliği de aranmalıdır. Genelde çıkış deliği giriş deliğinden büyüktür.

• Kanama ile birlikte en önemli tehlike enfeksiyondur.

• Yakın mesafeden yaralanmalarda giriş deliğinde barut izi bulunur.

Avülsiyon

• Derinin bir kısmı kopmuştur veya sarkıyordur.

• Genellikle iş kazaları sonucunda ve el, parmak, kulak vb organlarda görülür.

CRUSH (Ezik yaralar):

• Crush sendromu ise, ezilmeye bağlı kas harabiyeti (rabdomiyoliz) sonucunda ortaya çıkan tablodur.

• Depremler, maden çökmeleri, trafik kazaları ve savaş yaralanmalarında ortaya çıkar. Bütün sendromların % 2-5’inde ortaya çıkar. Crush sendromlu hastaların % 2-5’ inde ABY ortaya çıkar.

• Kaslar vücuttaki en büyük organdır. Vücut ağırlığının % 40’ını ve tüm vücut K+ nun yaklaşık %70’ini, Na-K ATPaz pompasının da en büyük kısmını içinde bulundurur. Kaslar, visseral organlar gibi kemiklerle korunmadığından travmaya çok açıktırlar.

• İskelet kası hücrelerine miyosit, hücre membranına sarkolemna adı verilir. Rabdomiyoliz myositlerin harabiyeti anlamına gelir. Rabdomiyoliz, crush sendromunda olduğu gibi, fizik etkenler (yaralanmaların yanı sıra, hipertermi,, konvilzyon ve ağır egzersiz de kas hasarına neden olabilir) sonucunda gelişebileceği gibi myositleri etkileyen metabolik hastalıklara da bağlı olabilir.

• Kas dokusunda ‘crush hasarı’ ile sarkolemna bütünlüğü bozulur ve, • Hücre dışından hücre içine kalsiyum, sodyum ve su girerken, • Hücre içindeki K+, PO-4, SO-4, purinler ve myoglobin dolaşıma geçer. • Böylece hastalarda, hipovolemi, hipokalsemi, hiperpotasemi, metabolik

asidoz ve myoglobinüri açığa çıkar. Hipovolemi başlangıçta ABY nedenidir. •

Yaraların ortak belirtileri nelerdir?

• Ağrı

• Kanama

• Yara kenarının ayrılması

Yaralanmalar

Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

• Yara yeri değerlendirilir,

- Oluş şekli

- Süresi

- Yabancı cisim varlığı

- Kanama

Yaralanmalar

Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Kanama durdurulur,

• Üzeri kapatılır,

• Sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,

• Tetanos konusunda uyarıda bulunulur,

• Yaradaki yabancı cisimlere dokunulmamalıdır

Yaralanmalar

Yaralanmalar

Ciddi yaralanmalar nelerdir?

• Kenarları birleşmeyen veya 2-3 cm den büyük olan yaralar,

• Kanaması durdurulamayan yaralar,

• Kas veya kemiğin göründüğü yaralar,

• Delici aletlerle oluşan yaralar,

• Yabancı cisim saplanmış olan yaralar,

• Hayvan veya insan ısırıkları,

• Görünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar.

Yaralanmalar

Ciddi yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz

• Yarada kanama varsa durdurulur ,

• Yara içi kurcalanmamalıdır ,

• Yara temiz bir bezle örtülür (nemli bir bez),

• Yara üzerine bandaj uygulanır,

• Tıbbi yardım istenir (112)

Yaralanmalar

Yaralanmalar

Delici göğüs yaralanmalarında ne gibi sorunlar görülebilir?

• Yoğun ağrı

• Solunum zorluğu

• Morarma

• Kan tükürme

• Açık Pnömotoraks (Yarada Nefes Alıyor Görüntüsü )

Yaralanmalar

Delici göğüs yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Hasta/yaralının bilinç kontrolü yapılır,

• Hasta/yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

• Yara üzerine plastik poşet naylon vb. sarılmış bir bezle kapatılır,

Yaralanmalar

Yaralanmalar


• Nefes alma sırasında yaraya hava girmesini engellemek, nefes verme sırasında havanın dışarı çıkmasını sağlamak için yara üzerine konan bezin bir ucu açık bırakılır,

• Hasta/yaralı bilinci açık ise yarı oturur pozisyonda oturtulur

Yaralanmalar


• Ağızdan hiçbir şey verilmez,

• Yaşam bulguları sık sık kontrol edilir,

• Açık pnömotoraksta şok ihtimali çok yüksektir. Bu nedenle şok önlemleri alınmalıdır,

• Tıbbi yardım istenir (112).

Yaralanmalar

Delici karın yaralanmaları

• Karın bölgesindeki organlar zarar görebilir,

• İç ve dış kanama ve buna bağlı şok oluşabilir,

• Karın tahta gibi sert ve çok ağrılı ise durum ciddidir,

• Bağırsaklar dışarı çıkabilir.

Yaralanmalar

Delici karın yaralanmalarında ilkyardım nasıl yapılmalıdır?

• Hasta/yaralının bilinç kontrolü yapılır,

• Hasta/yaralının yaşam bulguları kontrol edilir,

• Dışarı çıkan organlar içeri sokulmaya çalışılmaz, üzerine geniş ve nemli temiz bir bez örtülür,

Yaralanmalar

Delici karın yaralanmalarında ilkyardım nasıl yapılmalıdır?

• Bilinç yerinde ise sırt üstü pozisyonda bacaklar bükülmüş olarak yatırılır, ısı kaybını önlemek için üzeri örtülür,

• Ağızdan yiyecek yada içecek bir şey verilmez,

• Yaşam bulguları sık sık izlenir,

• Tıbbi yardım istenir (112).

Yaralanmalar

Yaralanmalar

Bir kazada kopan uzvu nasıl muhafaza edip acil servise

ulaştırırsınız?

doğru cevap:

• Kopan uzuv temiz bir beze sarılı şekilde bir torbaya konulur, sonra buz dolu başka bir kaba konulur, amaç kopan parçanın buza direk temasını önlemektir.

Amputasyon

• Vücut parçası tamamen kopmuştur.

• Trafik ve iş makineleri kazalarında görülür.

Amputasyon

• Üç çeşit amputasyon vardır:

– Tam amputasyon: Vücut parçası tamamen kopmuştur.

– Kısmi amputasyon: Vücut parçasının % 50'sinden fazlası kopmuştur.

– Vücut parçasının bir bölümünün sıyrılıp ayrılması: Cilt ve yağ dokusu sıyrılıp ayrılmıştır fakat alttaki doku kalmıştır.

Amputasyon

• Kanamanın durdurulması çok önemlidir. Diğer yöntemler denenmeden turnike uygulanabilir.

• Şoka karşı önlem alınmalıdır.

– Çift damar yolu,

– 5 – 10 cc/kg 10 – 15 dk içerisinde gidecek,

• Tam ampütasyonda parça iyi korunmalıdır.

– Parça önce steril pansuman malzemesine sarılmalı,

– Su geçirmeyecek bir poşetin içine konulmalı,

– Bu poşet içi buz veya soğuk su dolu ikinci bir poşete bir poşete konulur.

Replantasyon

(:

KOPAN PARMAK YERİNE USB Finlandiya'da motosiklet kazası geçiren bir bilgisayar programcısı bakın nasıl bir çözüm buldu... Geçtiğimiz yaz motoruyla Helsinki yakınlarında kaza yapan Jerry Jalava, hemen hastaneye gitse de doktorlar kopan parmağını yerine

dikemeyeceklerini söyledi Parmağındaki yaraların iyileşmesinin ardından kendisine özel bir protez yaptıran Jalava, protezin tırnak bölümünün içerisine çıkartılabilir bir USB taktırdı. Jalava, arkadaşlarının kazanın ardından yaptıkları şakalardan esinlenerek hazırlattığı protez sayesinde 'dünyanın 2 gigabayt'lık tek parmağına sahip olduğunu söyledi. (gazeteport)

Kopan parmak yerine USB..

Kafatası ve Omurga Yaralanmaları

Trafik kazalarında ölümlerin %80’i kafatası ve omurga yaralanmalarından

olmaktadır.

Yaralanmalar

BİYEM 59

DİKKAAAAT!!!!!!!!!!!!!!!!!

Bilinci kapalı tüm yaralılarda

kafa ve omurga yaralanması olduğu

varsayılmalıdır.

BİYEM 60

Kafatası Yaralanması Çeşitleri

• Saçlı deride yaralanmalar

• Kafatası , beyin yaralanmaları

– Kafatası Kırıkları

– Yüz Yaralanmaları

– Omurga (bel kemiği) Yaralanmaları

Yaralanmalar

Kafatası ve Omurga Yaralanmalarının Nedenleri

• Yüksek bir yerden düşme

• Baş ve Gövde Yaralanması

• Otomobil yada Motosiklet Kazaları

• Spor ve İş Kazaları

• Yıkıntı Altında Kalma

Yaralanmalar

Kafatası ve omurga yaralanmaları çok önemlidir

• Darbenin şiddetine bağlı olarak kafatası boşluğunda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir.

• Bel kemiğindeki yaralanmalarda omurgada ani sıkışma yada ayrılma meydana gelebilir.

• Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek bazı olumsuz sonuçlar oluşabilir.

• Trafik kazalarında ölümlerin % 80’i kafatası ve omurga yaralanmalarından olmaktadır.

Yaralanmalar

Belirtiler • Baş ağrısı

• Bilinç ve hafıza değişiklikleri

• Burun ve kulaktan BOS-kan

• Kulak ve göz çevresinde morluk

• Denge kaybı

• Elde ve parmaklarda karıncalanma

• Felç

• Baş-boyun-sırtta ağrı-şekil bozukluğu-kanama

• Yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları

BİYEM 64

Kafatası yaralanmaları çeşitleri :

•Saçlı deride yaralanmalar :

Saç derisi kafatası yüzeyi üzerinde kolaylıkla yer değiştirebilir ve herhangi bir darbe sonucu kolayca ayrılabilir. Bu durumda çok fazla miktarda kanama olur, bu nedenle öncelikle kanamanın durdurulması gereklidir.

Yaralanmalar

Kafatası, beyin yaralanmaları:

Kafatası kırıkları:

• Kafatası kırıklarında beyin zedelenmesi, kemiğin kırılmasından daha önemlidir.

• Bu nedenle beyin hasarı bulguları değerlendirilmelidir.

Yaralanmalar

Yüz yaralanmaları:

• Ağız ve burun yaralanmalarında solunum ciddi şekilde etkilenebilir ve duyu organları zarar görebilir.

• Bir yüz yaralanması sonucunda burun, çene kemiği kemiklerinde yaralanma görülebilir.

Yaralanmalar

Omurga (bel kemiği) yaralanmaları:

• En çok zarar gören bölge bel ve boyun bölgesidir ve çok ağrılıdır.

• Kazalarda en çok boyun etkilenir.

Yaralanmalar

Kafatası ve omurga yaralanmalarında belirtiler nelerdir?

• Bilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri yada hafıza kaybı

• Başta, boyunda ve sırtta ağrı

• Elde ve parmaklarda karıncalanma yada his kaybı

• Vücudun herhangi bir yerinde tam yada kısmi hareket kaybı

Yaralanmalar

• Baş yada bel kemiğinde şekil bozukluğu

• Burun ve kulaktan beyin omurilik sıvısı ve kan gelmesi

• Baş, boyun ve sırtta dış kanama

• Sarsıntı

• Denge kaybı

• Kulak ve göz çevresinde morluk

Yaralanmalar

Ancak, hastada hiçbir belirti yoksa bile,

• Yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları

• Tüm düşme vakalarında

• Trafik kazalarında

Bilinci kapalı tüm hasta / yaralılar kafa ve omurga yaralanması olarak var sayılmalıdır.

Yaralanmalar

Kafatası ve omurga yaralanmalarında ilkyardım nasıl yapılmalıdır

• Bilinç kontrolü yapılır,

• Yaşam bulguları değerlendirilir,

• Hemen tıbbi yardım istenir (112),

• Bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır,

• Her hangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir,

Yaralanmalar

Kafatası ve omurga yaralanmalarında ilkyardım nasıl yapılmalıdır

• Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır,

• Yardım geldiğinde sedyeye baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan alınmalıdır,

• Taşınma ve sevk sırasında sarsıntıya maruz kalmaması sağlanır,

• Tüm yapılanlar ve hasta/yaralı hakkındaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibe bildirilmelidir,

• Asla yalnız bırakılmamalıdır.

Yaralanmalar

Karın Yaralanmaları

BİYEM 74

BATIN TRAVMALARINDA BELİRTİLER

• Batında ekimozlar

• Emniyet kemeri izleri

• Ateşli silah yaralanması izi

• Kesici alet yaralanma izi ve laserasyonlar

• Hipovolemi bulguları

• Batında defans veya tahta batın

• Batında distansiyon

• Bulantı kusma

• Rektal kanama

• İç-dış kanama buna bağlı şok oluşabilir

• Karın tahta gibi sert ve çok ağrılı

• Bağırsaklar dışarı çıkabilir

BİYEM 76

ABDOMİNAL TRAVMALAR

Kesici delici alet yaralanması

Eviserasyon • Batın duvarının yaygın

laserasyonları bazı batın organlarının dışarı çıkmasına neden olur.

• Dışarı çıkan organlar kesinlikle içeriye sokulmaya çalışılmamalıdır.

• Bunun yerine ıslak, steril örtüyle örtülür.

BİYEM 79


Delici alet yaralanması


Karaciğer Yaralanması (Gr IV) Künt Travma


Dalak Yaralanması (Gr II) 32y erkek tr.kazası

İlkyardım

• Bilinç • ABC • Çıkan organlar içeri sokulmaz!!!!!!!!!! • Geniş ve nemli temiz bir bez • Bilinç açık ise sırt üstü bacaklar bükülmüş • Üzeri örtülür • Ağızdan bir şey verilmez • Yaşam bulguları sık sık izlenir • 112

BİYEM 84

TEŞEKKÜRLER

Yaralanmalar

yaralanmalar

Health & Medicine