Yoowe Jesukrijtota itom yaariakau betchibo juu bemelaka Liojta

betana lutuuria yaari

El Nuevo Testamento

en el yaqui

La Liga BblicaLas Sagradas Escrituras para Todos

El Nuevo Testamento en el yaqui

La Liga Bblica 1M primera edicin 1977 [yaq] La Liga Bblica 5C segunda edicin 2003 La Liga Bblica versin electrnica 2009

Publicado por

La Liga Bblica 1977 y 2003

Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones:

Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin.

No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos.

Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.

Prlogo

En la parte sur del estado de Sonora, Mxico, ms de diez mil personas hablan el yaqui como lengua materna. Es un idioma rico, extenso y capaz de expresar conceptos elevados y profundos. El yaqui como idioma es un digno medio de comunicacin para toda clase de literatura, incluyendo el Nuevo Testamento, por medio del cual puede ser enriquecido.

Originalmente el Nuevo Testamento se escribi en griego y aunque hemos utilizado muchos comentarios y varias traducciones de l, la fuente de referencia ms importante ha sido el texto original griego.

No es posible traducir en forma literal de una lengua a otra y en el caso del griego y del yaqui las diferencias se marcan an ms. Las expresiones idiomticas del griego tuvieron que modificarse para que tuvieran sentido en yaqui, ya que el significado real no se puede entender traduciendo las palabras literalmente. Nuestra meta ha sido comunicar de la forma ms clara posible en yaqui, el sentido original del griego.

Aclaraciones sobre la escritura del yaqui

El yaqui pertenece a la familia lingstica yuto-nhuatl, la cual ha existido en Amrica durante milenios. Es por eso que el yaqui no tiene ningn parentesco con ninguna de las lenguas europeas; en su morfologa, en su vocabulario y en su estructura es completamente diferente a stas.

La mayora de los sonidos del yaqui se representan con las mismas letras que se utilizan en la escritura del espaol. Sin embargo existen algunos sonidos en yaqui que no se encuentran en espaol. Para representar estos sonidos, se utilizan las mismas letras y signos que se usan en la escritura de otros idiomas que s tienen estos sonidos. Estas letras y signos son muy importantes, porque en ocasiones son la nica diferencia entre palabras que son muy parecidas, pero que significan cosas diferentes. Estas letras y signos son:

1. El saltillo ( ) representa un pequeo corte de voz que se hace en la garganta. Se escribe para diferenciar palabras como: teeka cielo y teeka dijo ae madre y ae exclamacin jupa zorrillo y juupa mesquite koko se mueren y kooko duele El saltillo se usa tambin en palabras como: waaa aqul wooo zancudo weee bledo woi coyote wiii hilo

2. Las vocales y las consonantes dobles tienen una pronunciacin de ms duracin que las sencillas. Se usan para diferenciar palabras como: yeka nariz y yeeka controlar jeeka viento y jekkaa sombra taaka fruta y takaa cuerpo wata sauce y watta encimar

3. La combinacin de letras bw diferencia palabras como: aman a bwisek lo agarr all aman a buisek fue all para regaarlo

ndice MATEEO .................................................................................1MAEKOS ...............................................................................80LUUKAS ..............................................................................134JOAN ..................................................................................217KRIJTOTA YEU PUARIM YAARI .......................................281ROMAANOM ......................................................................3691 KORINTIOM ....................................................................4052 KORINTIOM ....................................................................440KAALATAM ........................................................................462EPEESIOM ..........................................................................477PILIPENSEM .......................................................................491KOLOSENSEM.....................................................................5011 TESALONISENSEM ..........................................................5102 TESALONISENSEM ..........................................................5181 TIMOTEEO ......................................................................5232 TIMOTEEO ......................................................................534TIITO ..................................................................................542PILEMON ............................................................................547EBREEOM ...........................................................................549SANTIAAKO ........................................................................5751 PEEO ................................................................................5832 PEEO ................................................................................5931 JOAN ...............................................................................5992 JOAN ...............................................................................6073 JOAN ...............................................................................609JUURAS ..............................................................................611APOKALIPSIS ......................................................................614

1

Yoowe Jesukrijtota, jume aapoik amet yeu simriam

1 Inim jiojtei, Jesukrijtota betana jume bat a yoowawam team. Aapo, inii Labiitukauta betana intok Apraamtukauta betana yeu simriatukan.

2Juu Apraamtukau, Isaak

teamta yoemiakan. Inii intok juka Jakoobo teamta yoemiakan, juu ket Juraa teamta yoemiakau intok jume iniamak werim. 3

Juu Juraatukau, Paarej teamta yoemiakan intok juka Saara teamta. Juu inimee ae, Tamar tean. Juu Paarejtukau, Ejrom teamta yoemiakan, ket juu Aram teamta yoemiakau. 4Juu Aram tukau, Aminarap teamta yoemiakan. Inii intok, juka Naason teamta yoemiakan, ket juu Salmon teamta yoemiakau. 5Juu Salmontukau, Booj teamta yoemiakan. Juu inia ae intok, Raab tean. Juu Booj teame intok, Oobel teamta yoemiakan. Juu inia ae intok, Rut tean. Juu Oobel teame, Issai teamta yoemiakan. 6Juu Issai teame intok, juka chea yoo yaari, Labii teamta yoemiakan. Inii chea

yoo yaari, Labii teame intok, juu Uriaj teamta jubiasukau, juka Salomon teamta yoemiakan.

7Juu Salomon teame intok,

Roboam teamta yoemiakan. Inii ket, Abiaj teamta yoemiakan, ket juu Asaap teamta yoemiakau. 8

Juu Asaap teame intok, Josapat teamta yoemiakan. Inii ket, Jooram teamta yoemiakan, ket juu Osiaj teamta yoemiakau. 9

Juu Osias intok, Joatam teamta yoemiakan. Inii ket, Akaaj teamta yoemiakan, ket juu Esekiaj teamta yoemiakau. 10Juu Esekiaj teame intok, Manaseej teamta yoemiakan. Inii ket, Amoos teamta yoemiakan, ket juu, Josiaj teamta yoemiakau. 11

Juu Josiaj teame intok, Jekoniaj teamta yoemiakan, intok jume aamak werim. Inii, taewaim, juka ijraeliita yoemrata, bwiaraa Babiloonia teau, utteapo am tojiwako.

12Iniat chukula juu Jekoniaj

teame, Salaltiel teamta yoemiakan. Inii ket, Sorobabel teamta yoemiakan. 13Juu Sorobabel teame intok Abiul teamta yoemiak. Inii ket, Eliakim teamta yoemiakan, ket juu Asoor teamta yoemiakau. 14

Juu Asoor teame intok, Sarook

Mateo teamta jiojtekau

2

teamta yoemiakan. Inii intok, Akiim teamta yoemiak, ket juu Eliul teamta yoemiakau. 15Juu Eliul teame intok, Eleasar teamta yoemiak. Inii ket, Mattan teamta yoemiak, ket juu Jakoobo teamta yoemiakau. 16Juu Jakoobo teame intok, Jose teamta yoemiak, juka Maria teamta kuuna. Inii, Maria teame aapo juu Jesuj teame juu Krijtopo taeewame, a aekan.

17Junuen san Apraamtukauta

jiapsao naatekai, Labiitukauta taewaimmeu tajtia, woj mamni ama naiki, juu yoemra nat tomti kateka, jume yootu sakakame. Intok ket, Labiitukauta jiapsao naatekai, juka ijraeliita yoemrata, bwiaraa Babiloonia teau, utteapo am tojiwakapo tajtia, ket woj mamni ama naiki juu yoemra nat tomti kateka, jume yootu sakakame. Intok ket, junak naatekai, Jesukrijtota yeu tomtekapo tajtia, intok juchi, woj mamni ama naikiak.

Jesukrijtota yeu a yoemtukapo18

Jesukrijtota yeu a yoemtukauta inen yeu siika. Juu a aewa Maria, Jose teamta a kunabaeka junuen aamak ean. Intok bat naataka, kee nau am jiapsao, aapo juu Maria, Liojta tuu jiapsita betana, a jita a joaapo aman, juka yeu a yoemianeeuta jaibu a mabetlatukan. 19Juu Josee, Mariata kunawa, inii, Liojta bichapo tuu yoemtukan. Taa inia betana, aapo, Mariata, ka siime bichapo yeu a bwiseka, a juuneiyaa ian. Ala aapo, kaabeta a juuneiyaapo, a suu tojibaen.

20Intok aapoik iniat kee tuisi

juuneao, achai Liojta betana ankeles, tenkupo benasia au yeu machiak, intok:Josee, Labiitukauta betana

yeu simria ti au jiiak, kaachin eenee juka Maria teamta em a jupneeu betana. Bweituk juu a yoemianeeu, Liojta tuu jiapsi betana weye. 21Aapo oouta asoane. Junakaa intok, empo, Jesuj ti jiame a teatuane. Junuen teanee bweituk juka a yoemrawata, ka tuik bem yaari betana, am jinneune.

22Siime inii yeu siika junuen yeu

a chupne betchibo, juka achai Liojta, senuk aet juuneetuaka, inen jiaka a teuwaakauta: 23 Juu beeme, a yoemianeeuta

mabetne.Intok oouta yoemiane.Junaa san Emanuel ti teane.

Lios itomake ti jiubaeme.24

Junak intoko, juu Josee, busakai, Liojta betana ankelejta a tejwaakauta yaak. Intok juka Mariata jup betchibo a mabetak. 25

Taa ka tua emo jubekame benasi jiapsan, aapoik Mariata oouta a useu tajtia. Junakaa intoko, Jesuj ti jiame a teatuak.

Waate, jume suawaka, maakom teame, a bitbaeka

aman au yajakame

2 Juu Jesus, ili joaraa Beleem ti teakapo yeu tomtek, bwiaraa Jurea teapo. Juka chea yoo yaari, Eroorej teamta, siime junamaa bwiaraapo a yootuko. Junak intok waate oowim jitat juuneame, Maakom teaka, inimee, taata yeu wee betana kateka,

MATEEO1 , 2

3

bweu joara Jerusalen teau yajak. 2

Intok junamee nattemaek:Jaksa aane juu, juriommeu

chea yoowe yeu tomtekame. Bweituk taata yeu weamaa betana, aapoik betana chokita te bichak. Itepo inim yajilam a yooribaekai.

3Juu yoo yaari Eroorej teame,

inikaa juuneiyaakai, tuisi ka aet yanti elaka taawak. Intok ket siime jume junamaa Jerusalen teapo jiapsame. 4Junak intoko juu yoo yaari, Eroorej teame, siime jume teopopo tekiakammeu yoowemmeu, intok jumee, Moiseejta nesauta, yoemrata am majtammeu nau chaaeka, ameu nattemaek jakun yeu a tomtinepo juka Krijtoo teamta. 5Bempo intok inen au jiiak:Jurea bwiaraa, joaraa Beleem

teapo. Bweituk seenu, juu Liojta betana juuneetuawakame inen a jiojtek: 6 Empo intoko, bwiaraa Juraa

teapo joara Beleem teame, eiyaa watchisi empo maachi junamaa bwiaraapo, jume yoowem bichapo.

Bweituk senu, yootaka tawaneeme, ee betana yeu machine, nee betana Ijraeliita yoemrata a suuaneeme.

7Junak intoko juu Eroorej teame,

etbwa junamee suawakammeu chaaek, intok ameu nattemaek tua jak weyeo juka chokita yeu a machiakapo. 8Junak intoko, joaraa Beleem teau am bittuak intok:Aman emee sajaka, junae ili

usita betana tuisi nattemaine. Intok emee a teako, aabo nee tejwaane.

Junuen ne ket aman sikaa, a yoorine betchibo ti jiakai.

9Inikaa yoo yaarita ameu

teuwaakauta jikkajaka, jume suawakame sajak. Junak intoko juu choki, taata yeu weamaa betana aneka, bem bichakau, ame pat weyen. Junuen su, chukula, juu ili usita aneepo bepa kiktek. 10

Jume Maakom teaka, jitat juuneame intok, junak, juka chokita a bichakai, tua alleak. 11

Inimee intok, jum kariu kimukai, ili usi oouta, a malawa Maria teamtamak ama bichak. Junak intoko, tonommea japteka, intok a yoorek juka ili usi oouta. Sep intok juka bejeewaekamta bem weiyaauta, etapoka intok sawai tomita, intok kopaalim benaka tattaawamta insienso teamta, intok jita, win jubak, miira teamta a miikak. 12Chukula, tenkupo benasi juuneetuawakai, ka intok Eroorej teamtau luula bem nottinepo betana, bempo taabwi boot bem bwiaarau bicha nottek.

Jum bwiaraa Ejipto teau bichaa bem yeu sajakapo

13Chukula, jume oowim

suawakame am sakaasuko, achai Liojta betana ankeles, tenkupo benasi Josee teamtau au yeu machiak. Intok inen jiiak:Yejtee, usita intok a malawata

weiyaaka, intok bwiaraa Ejipto teau bicha yeu weene. Junaman intok empo tawane, in enchi tejwaapo tajtia. Bweituk juu Eroorej teame, juka ili usita jariunee a mee betchibo.

MATEEO2

4

14Junak intok juu Josee, yejteka,

wakaa ili usita intok a malawata weiyaaka intok tukaapo, bwiaraa Ejipto teau bicha amemak yeu siika. 15Junamaa bempo taawak, Eroorej teamta a mukeu tajtia. Inii inien yeu siika junuen yeu a yumaane betchibo jukaa, achai Liojta, senuk aet juuneetuaka inen jiaka a teuwaakauta: Ejipto teaa betana nee, in yoemiabeu chaaek, ti jiakai.

Juka Eroorej teamta, jum, jume ili usim a sua tebokapo

16Juu Eroorej teame junak,

jume susuawakame betana, jak waam a eiyaawakauta juuneiyaakai, tua oomtek. Intok siime jume ili uusim, illitchim, wooi wasuktiammeu tajtia, jum joaraa Beleem teapo intok wate au jeela ili joarammetchi jiapsame, am sua tebok. Jume susuawakame betana, chokita jak weyeo tua bem a bichakau, junae betana tejwaawakau, taewaita juuneiyaakai, am sua tebok. 17Junuen chupuk juu Jeremiaj tukauta, Liojta betana aet juuneetuawaka, inen a teuwaakauta: 18 Ili joara Ramaa teapo, jiokot

jiuwaka intok bwanwame ama jikkajituk.

Juu jamut, Rakel teame, a yoemiam betchibo bwaanan.

Intok kaabeta a jiapsi yechaa ian.

Bweituk junamee jaibu kokkolamtukan, ti a jiakapo.

19Taa chukula, juka Eroorej

teamta muksuko, Liojta betana

ankeles, Ejipto bwiaraa teapo, tenkupo benasi, Josee teamtau au yeu machiaka, intok:

20Yejteka, ili usita a weiyaaka

intok a malawata, bwiaraa Ijraeel teau nottine. Bweituk jaibu kokkosuk jumee, juka usita a meebaeme ti au jiiak.

21Junak intoko, juu Josee

yejtek intok aapo, juka usita intok a aewata, bwiaraa Ijrael teau bicha am nuk siika. 22Taa juu Josee, Arkelao teamta, jum Jurea bwiaraapo a achaiwa Eroorejtukauta betchibo a yoo yaaritukapo juuneakai, aman a weeneeuta majjaek. Intok tenkupo benasi juuneetuawakai, bwiara Kalilea teau bicha siika. 23Junaman yepsakai joara Nasaret teau joatek. Inii yeu siika junuen, Liojta betana jume juuneetuawakame bem teuwaakauta, a chupne betchibo, Jesukrijtota, nasaareenopo a taeenaati bem jiakauta.

Joan, juu yee babatoowame, bweka paaku jinabaka

3 Junakriapo taewaimmet juu Joan yee babatoowame, paakun bweka paariau siika, bwiaraa Jurea teapo yee majtakai. 2Intok:Ka tuik boo joowamta betana

emo temaine. Bweituk achai Liojta betana, inim a nesauneeu abe yuuma ti jiakan.

3Inii Joan jiba junaatukan, waa,

juka Isaiajtukauta, Liojta betana juuneetuawaka, inia betana inen a jiojtekau:

Mekka bweka paariapo senuk jiawai, chaae nokpo nokau jikkajiwa, inen jiakai:

MATEEO2 , 3

5

Juka achai Liojta, aabo bittuanemta mabet betchibo,

Aawas enchim jiapsim tuutene.Juka inim ka tuik suu tojine,

ti jiakai.4

Juu tajoori juu Joan teamta atteakau, kameeyo boae yaaritukan. Juu wikosa intok, bea tukan intok waka woochim benam intok ket juyapo mumu baawam bwaeen. 5Bweu joaraa Jerusalen teapo joaakame intok siime jumee, jum bwiaa jurea teapo intok jumee, batwee Joran teau ka mekka jiapsame, au nau yaajan a jikkaji betchibo. 6Junamee intok, bem ka tuuwa yaarim Liojtau bicha am teuwaasuko, aapo juu Joan, batwee Jooraan teapo am batoowaa simen.

7Taa juu Joan, inimee nasuk

jume paiseompo taeewame intok jume saruseompo taeewame, juebenam, batoowaa betchibo aman kateme bichakai:Ka tui yoemra, bakochim

benasi a yee bai taaame, jabesa enchim tejwaak, junuen, Liojta betana, unnaa jiokot machika aabo weyemta betana enchim ama yoeebaane betchibo. 8Ala emee ka tuik betana enchim emo temaeuta, tuisi enchim jiapsaue a juuneiyaa tebonee a lutuuriatukapo. 9Intok emee, ka emo nasuk emo cheewareka:

Itepo Apraamtukauta betana te yeu katriam, ti jiubaekaeene. Bweituk juu achai Lios, kia inimee tetammea junii, juka Apraamtukauta betana, yoemrata yeu katriam tuneeme a jooa. 10Jume tepwam jaibu im

jipuuwa, jume juyam chukta betchibo. Intok siime juya, ka tuik tatakame, chuktawaka intok tayaatune. 11Inepo ala, nee juu ka tuikut enchim emo temaeuta a teuwaakai, baapo ne enchim batoowaa. Taa juu, net chaaka, chukula yebijneeme, aapo, Liojta betana tuu jiapsi emot jiapsituaka, wepulsi tuik jiba emot tawaaka, junuen a chupaane. Junaa, aapo chea nee bepa yootaka nesawe. Junuen inepo, kia a bochawam in a weiyaarianeeu junii, ka neu lutuuria. 12Tiikom ae wij wijtawauta jaibu mampo jipuemta benasi machika. Intoko jume tiikom tuutene. Otata intok, omola a tawaane. Jume aapoik tiikom, bachiata aukau am tojine. Taa juka otata, a tayaane, tajita jiba yuu beetepo ti ameu jiiak.

Jesukrijtota, a batoowaawakapo13

Junak intoko juu Jesukrijto, bwiaraa Kalilea teaa betana, batwee Joran teau yepsak, jumun Joanta aneewi. Junuen juka Joanta a batoowaane betchibo. 14

Chea bat ka junen ean juu Joan. Intok Jesujtau inen jiiak:Ineponee ala junaa, juu em

batoowaaeau. Empo intoko nee su enchi batoowa ia ti au jiiak.

15Taa juu Jesus:

Taa inien aune. Bweituk uttea, siimeta juka achai Liojta tuureeuta, itom a chupaanepo ti au jiiak.

Junak san juu Joan aamak eak. 16

Aapo juu Jesus, batoowaasuakai, baapo yeu siika. Junamaa sep juu teeka au etapokamta benasi aayuk.

MATEEO3

6

Aapo juu Jesus intok, Liojta betana tuu jiapsita, wokkoita benasi koom weyemta, bichak, aet koom yejtesusekamta. 17Junak intoko, teeka betana senu jiawai inen jiaka jikkajiwak:Inii junaa in yoemia, in nakeu.

Ae betchibo ne tua allea ti jiakai.

Bebejeerita, juka Jesujta a jioptuabaekapo

4 Chukula sepia juu Jesus, Liojta tuu jiapsie juuneetuawakai, mekka, kaabeta aneu bicha siika. Junuen, juka bebejeerita, ka tuikut a jiobilaane betchibo.

2Woi taka taewaim intok woi

taka tukaariammeu tajtia, ka jiibwaka ama aanek. Chukula intoko tebaurek. 3Junak intoko, juu bebejeeri, Jesujtau yepsak. Intok junuen, ka tuik a yaa iaka:Lutuuriapo, empo Liojta betana

yoemiarituko, inimee tetam, paan aune betchibo nesaune ti au jiiak.

4Taa juu Jesus:

Jum Liojta nok lutuuriapo inen jiojtei: Ka bwaaawamtae jiba senu jiapsine, ala ketchia, siime Liojta betana noki weyemtae ti jiaka a yoopnak.

5Junak intoko juu bebejeeri,

aapoik, bweu joara Jerusalen teaka, Liojta betana attearipo ti taeewau bicha a nuk sikaa, intok junamaa, bweu teopopo jikau bepa a jaamutuak. 6Intok inii:Lutuuriapo empo Liojta betana

yoemiarituko, emo koom jimaa. Bweituk Liojta nok lutuuriapo inen jiojtei:

Juu achai Lios, jume ankelesimmet nesaune,

junamee enchi suuane betchibo,

bempo bem maammea enchi nuune,

junuen jita tetat junii,ka kookosi em aune betchibo

ti au jiiak.7

Juu Jesus ket inikaa a yoopnak:Ketchia Liojta nok lutuuriapo

inen jiojtei: Ka empo juka em Lios achaita jiobilaabaane ti jiakai.

8Juchi weepo juu bebejeeri,

aapoik mekka jikat, bweu kawiu jikau yeu a nuk siika. Intok aniat siimekut, ka nanau machi yoemrata, intok juka bem ujyoriawata intok eiyaawatchik ama ayukamta a bittuak. 9Intok:Ineponee siimeta inikaa ne

enchi a makne, empo tonommea weeka, enchi nee yoorineeo ti au jiiak.

10Junak intoko juu Jesus:

Mekkae bebejeeri. Bweituk jum Liojta nok lutuuriapo inen jiojtei: Em achai Liojta yoorinee intok aapoik jiba nok jikkajine ti au jiiak.

11Junako juu bebejeeri, juka

Jesujta a too siika. Ankelesim intok au yajaka, au beeemtat a anian.

Juu Jesus jum Kalilea teapo a tekileu naate

12Juu Jesus, juka Joan yee

babatoowamta, a etaitukapo juuneakai, junak bwiaraa Kalilea teau bicha siika. 13Taa ka jum ili joaraa Nasaret teapo taawak. Ala, joaraa Kapernaum

MATEEO3 , 4

7

teau joaabaeka aman bicha siika, bweu joara, bweu bau baa mayoat, bwiaraa Sabuloon intok Naptaliiti teakapo. 14Inii yeu siika junuen, Isaiajtukauta, Liojta betana juuneetuawaka, juka a teuwaakauta a chupne betchibo: 15 Bwiaraa Sabuloon intok Naptali

teame, boota baweu bicha aet bookau, batwee Joran teapo beasi, taata ama yeu wee betana.

Bwiaraa Kalilea teame, jume ka juriom jiapsapo.

16 Juu yoemra, Liojta betana weyemtat ka juuneaka, ka machiku aneme benaekaum, bweu tachiriata benasi, Liojta betana lutuuriata juuneiyaatuawak.

Jume intoko bem ka juuneaka betchibo, jiba yuu ka machiku bem kokkonepo jiapsaum, juu Liojta nok lutuuria, taji tachiriata benasi, machiku taawak, ti a jiakapo.

17Junako juu Jesus yee majta

taitek, inen jiakai:Ka tuik betana emo temaine.

Bweituk achai Liojta betana inim a nesauneeu, abe yuuma.

Juu Jesus naikika jume kuchureom aamak am nunuk

18Juu Jesus, bawe Kalilea teapo

bwikolakut weyekai, wooim nau wewerim bichak. Senu Simoo tean, ket Peeommea taeewame. Juu intoko senu Antej tean. Junamee kuchureomtukan. Intok inimee bem jiteim baau a jimmaan. 19

Junak intok juu Jesus:

Emee nemak katne. Inepo intok, ne taabwi tekilta enchim makne, juu inim yoemrata jiapsammeu, bem jinneuimtune betchibo ne enchim ameu noktuane ti ameu jiiak.

20Bempo intoko sep su, bem

jiteim suu tojaka aamak sajak.21

Chea ili bichau bicha weyekai, juchi woika nau wewerim bichak juu Jesus. Jakoobo teamta intok Joan teamta, Sebereo teamta uusim. Junamee, bweu kuta kanoapo aanen bem achaiwatamake, bem jiteim tuutekai. Junammeu ket chaaek juu Jesus. 22Junama lautipo intok, bempo, bweu kuta kanoata intok bem achai ama suu tojaka, aamak sajak.

Jesus yoemrata juebenak majta23

Juu Jesus siime Kalilea bwiaraat weyen, a yepsaapo juriom nau yaajapo yee majtakai. Juka bemela nok lutuuriata betana, achai Liojta inim a nesauneeu betana yeteu nookan. Intok siimem jume ka nanau machik kookoakame emo am inneetetuakai. 24Bwiaraa Siiria teapo siimeku juuneiyaawak juu Jesus. Intok siime jume ka nanau maisi jiokot emo bichame au tojiwak. Kookoeme intok jak wanteme. Intok jume bebejeerita betana jiokot emo bichame, intok jume kobapo kookoeka wat watteme. Intok jume ka emo taka yekame. Jesus intok, inimee emo ineetetuak. 25Bwiaara Kalilea teapo betana tua juebenaka aamak sajak. Intok ili joaram Lekapolij

MATEEO4

8

teaa betana intok bweu joara Jerusalen teaa betana, intok jurea bwiaara betana, intok batwee Joran teaawaetana joaakame aamak sajak.

Ili see kaupo aapoik teuwaaka yee a majtakau

5 Juu Jesus, siime junakaa yoemrata bichakai, ili kawiu jikau sikaa, junamaa yejtek. Junak intoko jume a majtaum au nau yajak. 2Juu Jesus intok inimee majta taitek:

Jabemsa jaisa jume tua alleeneeme3

Tua alleenee jume Liojta betana bem jiapsimmeu tuik ameu a beeeuta juuneame. Bweituk bempo, teekau, Liojta yootaka a katekau jiapsine.

4Tua alleenee jume junuen ket

ka alleame. Bweituk inimee, bem jiapsi joanaauta, Liojta betana amet autuanaa.

5Tua alleenee jume ka emo

jabeleme, bweituk bempo Liojta betana bwiata ameu naikiarita mabetne.

6Tua alleenee jumee, tua

junen jiaka, Liojta am joo iauta a joopeame. Bweituk aapo junaet am anianee yumaisi aet yeu kat betchibo.

7Tua alleenee jume yee nak

jiokoleme. Bweituk juu Lios junamee am jiokoine.

8Tua alleenee jumee, tua junen

jiaka, tuikut jiapsekame. Bweituk bempo Liojta bitne.

9Tua alleenee jume nau

eewamta tuureme. Bweituk bempo Liojta betana yoemiarimpo taeenaa.

10Tua alleenee jumee, achai

Liojta junen tuisi am jiapsi iapo aman jiapsaka, inim watem betana jiokot emo bichame. Bweituk bempo teekau Liojta yootaka a katekau bem jiapsineeuta bitne.

11Tua emee alleenee enchim

nee suale betchibo watem betana jaana jiawaawaateko intok jiokot bitwakai. Intok siime ka lutuuriata enchim bejeeka am nokao. 12Tua kaitat jain eaka alleene. Bweituk emee, Liojtamak ama butti emou tuik bitne. Bweituk ket jiba inien su watem betana jiokot bitwak, jume Liojta betana juuneetuawaka yeteu noktuawakame, emo bepat chea bat jiapsakaum.

Jume inim jiapsammeu onata intok tachiriata benasi maachi

13Emee, juu inim yoemrata

nasuk jiapsakai, Liojta betana juka ameu tuik junamee ket a mabettua, onata tuika bwaapo a weyee benasia. Taa juu oona a kiawaita taaruko kaachin juchi a sawaanaa. Jaibu kaitapo tuine. Ala wootanaa intok aet naj katnaa.

14Emee inim juu yoemrata

betchibo ket, tachiriata benasi mamachi. Kawit jikat bweu joaratuko, kaachin a au essone. 15

Intok kia kaabe tachiriata yaane, jitaa betuk wajiwa a mana betchibo. Ala junaa jikat manaanaa junuen siimem joaraapo aneme amet a machine betchibo. 16

Junuen ketchia emee, Liojta betana enchim tachiriata benaka jipueuta, siimem bichapo tuik enchim joaue a juuneiyaatuane. Junuen bempo, tuik enchim joauta

MATEEO4 , 5

9

bichakai, enchim achai Liojta, teekau katekamta a yoorine.

Juu Jesus, Moiseejtukauta betana nesaurim yee majta

17Ka emee juka nesaurita

Moiseejtukauta jiojteita intok kia jukaa, Liojta betana juuneetuawaka bem yee majtakauta, yeu a tawaabaeka inim ne yebijlaa ti eane. Kannee yeu a tawabaeka yebijlaa. Ala inepo junakaa tua juka a teuwaauta, in yaaneeue a chupaabaekai. 18

Bweituk lutula weepo ne inen emou jiia, inim teekata intok bwiata ketun ayuka a bitwao, juu Liojta betana nesauri, jita junii tua kaita ama yeu tawaanaa, siimeta juka yeu yumaanemta a chupsuutajtia. 19

Junuen san juu Liojta betana nesaurita jitapo junii, juka chea kaita teuwaa machik junii, ka a nok jikkajame, intok watem jiba junakaa majtakai, teekau Liojta yootaka a katekaabichapo, junaa chea kaita teuwaane. Taa juu, siimem nok jikkajame intok watem jiba junakaa majtakai, junaa, Liojta yootaka a katekaabichapo chea eiyaanaa. 20Bweituk inen ne emou jiia, enchim ka jume Moiseejtukauta betana nesaurim yee majtame bepa intok jume paiseompo taeewame bepa chea tuisi Liojta eapo aman ka enchim jiapsao, kaachin emee, Liojta katekau lutuuriane.

Juu Jesus, omti eewamta betana yee majta

21Emee a juuneiyaa,

chea bat naatakai enchim

yoowasukaummeu inien: Ka jissuabaane, bweituk jabe junii yee suari, yauraa bittuanaa, i ameu a jiuwakapo. 22Taa inepo nee inen emou jiia, jabeta junii, ale benasi yoemtamak a oomteko, inii, Liojta betana yauraa bittuanaa. Juu intok, juka ale benasi yoemta tua jaana, ka tuisi au a nokao, inim yauraa bittuanaa. Juu intok, ale benasi yoemta, ka suawaara, ti au jiakame, jiba yuu taji beeteu a yebijneeu au chupiatune.

23Junuen san beja, empo Liojtau

bicha em naikiarita teopou a tojiisekai intok junamaa empo, senuk ele benasi yoemta jitaapo junii ka emak a tuiriakau waateeteko, 24juka Liojtau bicha em naikiari, jiba junamaa teopopo a suu tojinee intok junae ele benasi yoemtamak bat emo tuutene. Junak empo a teopou nottinee intok juka Liojtau bicha em naikiarita ama a mabet tebone.

25Senuk enchi a bejeeeo intok

enchi a yauraa bittuaseko, ketun aamak weyeka aamak emo tuutene. Junuen ka yauttau bicha enchi a suu tojine betchibo. Bweituk junako juu yaut, yeeetammeu enchi suu tojine, intok junamee enchi etaine. 26Tua ne lutuuriapo inen eu jiia, juka em wikiriauta ka tua siimeta enchi a bejeetuasuko, junamaa ka a em yeu weenepo.

Juu Jesus, jamutta ka a jubeka aamak au tuuriwamta ka a tuireakau yee majta

27Emee a juuneiyaa, chea

bat naataka inen: Ka taabwi jamuttamak emo tuurine, ti

MATEEO5

10

a jiuwakapo. 28Taa inepo ne inen emou jiia, jabetaka junii jamuttamak au tuuribaeka a bichakame, junaa junaemak a jiapsipo jaibu ka tuisi aulatune.

29Inien san beja, empo, batatana

em pusimmea, Liojta bichapo jita ka tuik yaaneeteko, yeu am wikeka, mekka am suu tojine. Bweituk chea tuine, takaapo wepulaik ama beeeka, intok ka junuen siime juu em takaa, tajita ka tutukeu jimmaatune. 30Intok batatana em mamam junuen enchi am tawaaneeo, am chuktane, intok mekka am suu tojine. Bweituk chea juni tuine, takaapo, wepulaik ama beeeka, intok ka junuen siime juu em takaa, tajita ka tutukeu jimmaatune.

Juu Jesus, jubiwaita jaisa a jimaanaau, ka a

tuureakau yee majta31

Ketchia, bat naataka inen teuwaawak: Jabetaka junii a jubiawata suu tojibaeme, inii, junae betana yauraapo jiosia yaarita a makneeu a uttea, ti teuwaawak. 32

Taa inepo ne inen ne emou jiia, waa a jubiawata suu tojame, taa junakaa ka taabwiku mak ka tuisi a aulatuko, junaa, a jubiawata taabwiku mak au a tuurituane. Intok juu, juka jamutta suu tojirita jubekame, inii ketchia, Liojta bichapo ka tuisi aune.

Juu Jesus jaisa jita junii teuwaawaka tua jita

lutuuriatewamta betana yee majta33

Intok ketchia emee a juuneiyaa, jume bat katriammeu

inen a teuwaawakapo: Ka a koptaka yeu a yumaariane, jukaa, achai Liojta bichapo aneka a chupneeti jiaka em teuwaakauta, ti teuwaawak. 34Taa inepo inen ne emou a teuwaa, lutuuriatuneeti jiaka enchim nokauta, ka jita betchibo enchim a nokneeu. Kia teekata junii emee ka teuwaane, bweituk inii junaa, Liojta yootaka ama a katekau. 35Intok kia juka bwiata junii, bweituk inii junaa, aapoik Liojta aet wokeka katekau. Intok kia juka bweu joaraa Jerusalen teamta junii, bweituk inii bweu joara junaa, juka chea siimem bepa yoo yaari yeu a pualau. 36Kia em koba junii ka teuwaaka jita lutuuriatebaane. Bweituk empo, chonim wepuulaik junii, tosaisia oo chukuisia ka a yaane. 37Wepulsi emee, enchim teuwaaneeu, jeewi, oo ee, ti jiune. Bweituk juu inia mak naa buusti nokwame, bebejeerita betana weye.

Juu Jesus, yeteu jujutwamta betana yee majta

38Emee a juuneiyaa, chea bat

naatakai inen jiuwakapo: Waa seenu, juukaa senuk, pusim a taarutuakame, inii ket, pusim taarune. Intok juu, juka senuk tamim a taarutuakame, junaa ket tamim taarune. 39Taa inepo inen ne emou jiia, juka ka tuik joamta, empo ka a bejeene. Ala empo, juka batatana jopemmet enchi chochonakamta, ket sekkaatana empo au kuaktene. 40Senuk enchi a yauraa bittuaka intok inikaa, junamaa yauraapo, supem enchi a uaabao, jume em bepa supem

MATEEO5

11

intok ket a makne. 41Seenuk, puaktita senu kiloometrota enchi a weiyaasao, empo naa buustia juchi junae beekisi a weiyaane. 42Juka jita eu netanemta, a mikne. Intok jukaa, jita eu reewemta, junuen a reuwaane.

Juu, jume yee bejeeme, am nak taeewame

43Ketchia emee a juuneiyaa,

chea bat naatakai inen jiuwaakapo: Juka ee naapo joaakamta a nakne. Juka intoko enchi bejeemta a omtane. 44Taa inepo inen ne emou jiia, jume enchim bejeeme, am nakne. Jume intoko ka tuisi emou nokame, tuik ame tana aaune. Jume enchim omtame, tuuwata am jooriane. Jume ka tuisi jaana emou nokaka intok jiokot enchim joame, Liojtau bicha am nokriane. 45

Junuen emee, enchim yoowa Lios, teekapo katekamta betana yoemiarimtune. Bweituk aapo, jume tui yoemem intok kia jume ka tui yoemem betchibo junii, juka taata yeu weamtua. Intok tuisi jiapsame intok kia ka tuisi jiapsame betchibo junii, yuyuktua. 46

Bweituk emee, jume enchim eiyaame jiba nakeeteko, kaita chukula emou tuik ama bitne. Kia jume yooraata betana tomita bem nau tojine betchibo tekilta joame juniisu ket inikaa jooa. 47Intok emee, jume emo mak werim jiba tetebotuaateko, kaita tuik emee jooa. Bweituk inikaa jume ka Liojta sual taaame juniisu a jooa. 48

Emee, yumaisi yee eiyaane, juu, juka enchim yoowa Lios, teekau

katekamta siimem yumaisia am eiyaa benasia.

Juu Jesus, juu tuik boo jooriawaka jiapsiwamta betana yee majta

6 Emee, Liojta sualeka a yooreka juka enchim joauta, ka emee, watem bichapo enchim bittune betchibo jiba a joone. Bweituk junuen emee a boo jooriaateko, junak juu enchim yoowa Lios, teekau katekame, emou tuik tua kaita enchim bittuane. 2Junuen san empo jume jiokot eame aniaateko, ka siimem a juuneiyaatuane, jume waate, ka lutuuriapo emo tuu joame, jum teopompo intok jum naj katwaapo a joaa benasia. Inimee junuen aane junuen watem tuik ame tana teuwaane betchibo. Taa inepo ne tua inen emou a teuwaa, lutula weepo junama bem eiyaanaau jiba, Liojta betana chukula bem bitneeu kaitatune. 3Taa empo jume jiokot eame jitaapo am aniakai, taa inikaa empo, kia juka emak joaakamta junii, ka a juuneiyaatuakai. 4Ala juka em yaakauta kaabe a juuneiyaane. Juu intoko em yoowa Lios, juka kaabeta juuneiyaaka em joauta a bichame, aapo, juka chukula eu tuik enchi bittuane.

Juu Jesus, jaisa Liojtau bicha yee nokriau betana yee majta

5Emee intoko Liojtau bicha yee

nokriakai, kaaa emee wamee ka lutuuriapo bempo emo tuu joame benasi a boo jooriane. Inimee jum teopopo intok jum naj katwaapo jaabweka, bem Liojtau bicha

MATEEO5 , 6

12

nokneeu a tuure junuen watem am juuneiyaane betchibo. Inepo ne inen emou jiia, lutula weepo junama bem eiyaanaau jiba, Liojta betana chukula bem bitneeu kaitatune. 6Taa empo, Liojtau bicha yee nokriaateko, em karipo wajiwa, pueetata etaika intok empola, em achai Lios junuen emak jiba anemtau bicha yee nokriane. Junako juu Lios, juka kaabeta juuneiyaaka em joauta a bichame, chukula aapo juka tuik enchi bittuane.

7Junuen, Liojtau bicha emo

nokriaateko, ka naa buusti kia beja nok baanee wamee ka Liojta sual taaame anee benasia. Intok inimee junuen, juebenak bem teuwa betchibo, Liojta am jikkaji machiaka anee benasia. 8Junuen emee ka juname benasi anne. Bweituk juu achai Lios jaibu juunea juu emou beeemtat kee au bicha enchim nokao. 9Junuen san emee, Liojtau bicha inen emo nokrianee:

Itom achai Lios, teekau katekame. Em yoorinaauta eu lutuuriatune.

10 Chea yootaka em nesauneeuta, inim itomaktune.

Juu em joo iauta inim yaatune.

Jiba junaen teekau a joowaa benasia.

11 Juka bwaawamta jiba itou beeemta, ian itou autuane.

12 Ka tuik itom yaarit itom jiokoine.

Junuen itom jume ka tuik itou yaakame itom am jijiokoee benasia.

13 Unnaa itom ae jiobilaanaauta, ka itou autuane.

Ala, bebejeerita betana itom jinneune.

Bweituk juu chea yootaka siime utteata jipueka em nesaweeu, intok juu yoorisi maisi em eiyaanaau, jiba yuu betchibo eu aune.

Tua junuentune.14

Bweituk emee junuen jume waatem, ka tuik emou yaakame junaet am jijiokoeeteko, juu enchim achai Lios, teekau katekame ket enchim jiokoine. 15

Taa junuen enchim watem ka jijiokoeo, juu enchim achai Lios, ka tuik enchim yaarit ka enchim jiokoine.

Jesus, ka jiibwaka Liojta yooriwamta betana yee majta

16Emee ka jiibwalamtaka

junuen Liojta yooreeteko, ka emee jume ka lutuuriapo, bempo emo tuu joame junuen emo siokame benasi emo joame benasi anne. Bweituk bempo inien aane, junuen ka jiibwaka Liojta bem yoorepo bem juuneiyaana betchibo. Inepo ne inen emou jiia, lutula weepo junama bem eiyaanaau jiba, Liojta betana chukula bem bitneeu kaitatune. 17Taa empo, ka jiibwalataka Liojta yooreka au bicha nokbaeeteko, emo pujbaa baksianee intok tuisi emo chichikne. 18Junuen ka jiibwaka Liojta em yooreeuta, kaabeta enchi juuneiyaane betchibo. Juu em achai Lios jiba, junamaa aapola jiba emak aneme

MATEEO6

13

juuneene. Intok aapo, chukula juka eu tuik enchi bittuane.

Teekau, kaitau a tamachiatuka, juu tui

19Ka inim bwiapo emee, juka

eiyaawatchika, bejeemta, buuuk nau tojibaane. Inim, yoeriam a jita moiyaapo intok jita momoyeepo intok jume jita eetbwame jak kimuka jita eetbwapo. 20Ala emee, teekau juka chukula eiyaawatchika, emou tuik jipuubaekaeene, jum yoeriam ka a jita moiyaapo. Intok kaita momoyeepo. Intok kia jume jita etbwawamta tuureme ka aneepo. 21Bweituk emee, jum enchim eiyaauta intok bejeemta ayuka a jipuepo, junamaa ket emee junaet jiba jiapseka, aet emo temaine.

Juu takaata betchibo, jita tachiriata bena

22Em puusim ee betchibo,

tachiriata benasi maachi. Junuen san, empo jume em puusim tuireako, ketchia siime ee betchibo mamachine. 23Taa jume em puusim ka tuireako, ketchia, siime ee betchibo ka mamachi benane. Empo intoko, juu a lutuuria ti eaka em sualeu, inii ka mamachika ka lutuuriatuko, jiba inii inien machika, juchi ae bepa jiba betchibo eu ka tuine.

Liojta intok tomita a eiyaawame24

Jabe junii, kaibu wooim tekoka nanancha a nesauta am jooriane. Bweituk senuk omtaka juka senuk intok nakne. Oo juka senuk chea jikkajaka juka senuk intok ka a

eiyaane. Ket, kaabe, Liojta a joo iauta joaka intok junaewit yuin tomibaane.

Lios jume a yoemiam am bicha25

Junuen ne emou jiia, enchim bwaeeka oo junuen enchim jeeeka jiapsineeu betchibo, emee ka jain eene. Intok kia juu enchim tajooneeu betchibo junii. Juu jiapsiwame, bwaamta bepa chea eiyaawatchi. Intok juu takaa, juu tajoota bepa chea eiyaawatchi. 26

Jume wikitchim naas nenneeme, emee mammatene. Inimee ka eecha intok kia ka bachiata tobo tobokta, junuentaka junii juu enchim achai Lios, teekau katekame, am jijiibwatua. Emee, jume wikitchim bepa chea junii eiyaawa. 27Intok emo nasuku kaabe aane unnaa jain au eetuaka junii, nasuk aman batata a yootune.

28Intok enchim nat bepa ujyoik

tajooneeu betana ka aet jain eene. Maa su ket jume wajpo seewam yoyyootume mammatene. Junamee kaita joaka ka jijiikame. 29

Taa junuentaka junii, inen ne emou jiia, juu chea yoo yaari Salomon tukau, yuin ujyoik atteaka junii, ka inimee watem benasi ujyoireakan. 30Juu achai Lios intok, juka juyata ian wajpo ayukamta junuen ujyoisi a joakai, juka chukula tajiu wootanamta, enchim chea juni san aapo aniane, kaita a sualeam. 31Junuen san emee ka jain emo eetuanee inien jiakai: Jitasa tee bwaane, oo jitasa te jiinee oo jitasa tee tajootene, ti jiakai, 32bweituk jume ka Liojta sual taaame, siime inia weemtat

MATEEO6

14

jiba jiapsek. Taa emee juka Liojta, teekau jiapsamta sual taaa, siimeta inikaa emou a beeepo jaibu juuneamta. 33Junuen san emee, Liojta chea yootaka a katekau, juka aamak enchim lutuurianeeut, iniat bat emo temaine. Intok aapoik junuen tuisi enchim jiapsi iautchi iniat jiapsekai. Intok ketchia siimeta inikaa emee a mabetne. 34Junuen san, chukula taewaimmet emou auneemtat ka emo jain eetuane. Bweituk junamee taewaimmetchi aet emo temainaame aune. Ala chikti taapo juu obisi emou ayukamtat junaet jiba emo temaine.

Ka emee watemmet ka tuik bitnee

7 Ka emee watem jitaapo ka tuisi am tatawaane. Junuen juka Liojta ka enchim a yauraa bittuane betchibo. 2Bweituk aapo, jiba junaen enchim watem juka ka tuik enchim amet a bichaa benasia, junaen enchim yauraa bittuane. Intok juka watemmeu enchim joau benakue, ket junaen emou a nottane. 3Iniamak empo, senukut a pujpo ili sankoata bichamta benasi maachi, em pujpo intok juka sankoata chea bweuuk em jipuepo ka emo mammatekai. 4

Junuentukaateko empo: Juka ili sankoata em pujpo jipueuta, nee enchi yeu a wikriabae, ti kaachin a au jiune, em pujpo juka chea bweuuk sankoata jipuekai. 5Ka tui yoemtakai emo tuu joame, empo bat tuisi em jiapsineeut emo juuneiyaane, junak intok senuku tuisi a jiapsineeu betana a au nokne.

6Juka eiyaawatchik, lutuuriata

Liojta betana weyemta, jume inim tua ka tui yoememmeu ka inimmeu a teuwaabaane. Chukula inimee junuen, ka jume chuum jujuenam benasi, enchim am yaane betchibo. Intok jiba inikaa, kaitau a tamachiatuka lutuuriata, jume tiusi, ka tuik tuureme ka a majtabaane. Chukula, ka jume bawepo tetam, pejlam teame, koowimmeu wootawakaa benasi machika, inimee intok amet chep cheptisune betchibo.

Enchim waatau aaune, ka a rojiktakai intok pueetau

jaabweka a ponnee7

Enchim waatauta, Liojtau bicha a aaune, juu Lios intok, enchim a bittuane. Intok kia juka Liojta betana enchim jaiwauta junii, emee a bitne. Maa su emee pueetata ponaateko emee kimaanaa. 8Bweituk waa, a waatauta aauneeme a mabetne. Waa intoko a waatauta jaiwame, a teune. Intok kibachanaa juu pueetau weyeka a poname.

9Kaabe aane emo nasuku a

yoemiawata, bwaawamta a aawao, tetata a mikbaaneeme. 10Oo inikaa, kuchuta a aawao, bakotta a mikbaaneeme. 11Bweituk emee junuen ka tui yoememtakai junii, jume enchim yoemiam, tuik enchim am mikneeuta, a taaa. Jiba tua juu enchim Lios, teekau katekame, aapo, jume aapoiku bicha tuik aawame, junakaa tuik am mikne.

12Junuen san emee watem

betana tuik jiba bitbaeeteko,

MATEEO6 , 7

15

junaen jiba emee tuik ameu joone. Bweituk jiba inii ama weye Moiseejtukauta nesauri jiojteipo, intok wamee bat naataka yeteu noktuawakame jiojtekau.

Jiba yuu jiapsiwau bichaa, juu aet aman kikkimuwau, naulai

13Emee, naulaika aet aman

kikkumuwapo, jiba yuu jiapsiwau bicha kimune. Juu aet aman kimuwame intok juu boo, jiba yuu kokkowau bicha bookame, bweeka, juebenaka intok junaet aman sasaka. 14Taa juu aet aman kikkimuwame intok kia juu boo junii, jiba yuu jiapsiwau bicha bookame, tua nanaulai, intok ka bweeka, iniet intok ka juebenaka aet aman sasaka.

Juu juya a takaaneeue a juuneiyaatunee

15Jume ka lutuuriata nokaka,

Liojta betana emo noktuawaati jiame betana emee emo suuane. Bweituk inimee, Krijtopo emo mak werim benasi emo joaka emou yaaja, taa bempo, roobom, bwalam benasi emo yaarikai. 16Taa emee juu bem boo jooriaue a amet juuneene. Bweituk juya wichakamta, paasim ka a tatakaka intok kia juu ka tui juya, chunam ka tatakaa benasia machikai. 17

Junuen san siime waa tui juya, tuik tataka. Intok siime waa ka tui juya, ka tuik tataka. 18Juu juya, tuikai, kaachin ka tuik tatakane. Juu intok, kia ka tui juya junii, kaachin a tuik takane. 19

Siime juu juya, ka tuik tatakame, chuktanaa intok taji beetepo

tayaatune. 20Junuen san emee, juu bem boo jooriaue a amet juuneene.

Ka siime, Liojta chea yootaka a katekau yajinee

21Ka siime wamee: In yoowa,

ti neu jiame, Liojta yoo nesaweka a katekau a jiapsine. Ala wamee, achai Liojta, teekau katekamta joo iauta joame jiba a aman jiapsine. 22

Junakaa taewaita yumako juebenaka inen neu jiunee: Itom achai, ee betana ito lutuuriak ti jiaka, juka em nokta te yee majtak. Intok ket junaen em team teuwaaka, jume bebejeerita ka tui jiapsim jipueme, itepo yeu am bepriak. Intok ket jiba junaen itepo juka ka a jootu maisi machik tee yuin a yaak, ti jiuneemme. 23Taa inepo junak inen ameu jiunee: Jakwoo junii ne ka enchim nemak ee taaak. Mekka em kaate, emee, ka tuik yaalame.

Senu weemta betana, jume wooi lutuuriam

24Junuen san waa, juka in

teuwaauta a jikkajaka a boo jooriame, junaa, seenuk, tuisi suawaka, junakaa senu tetata bepa karita a yaakaa benasi machine. 25Chukula yuk taiteka jume batwem tapunak intok jeekam aet sajak intok au a tataptuan taa junaa kari ka wechek bweituk junaasu, tetat kutti nawakan. 26Taa waa, inikaa in teuwaau a jikkajaka intok ka a boo jooriame, junaa, seenuk tuisi ka suawaka, junakaa seeta bepa karita a yaakaa benasi machine. 27Yuk taiteka, jume

MATEEO7

16

batwem tapunak intok jeekam aet sajak, junaa kari intok wechek intok tua jiokot taawak.

28Juka Jesujta ameu a noksuko,

jume ama aneme, aapoik bempoim majtasukau betana a suum eiyaan. 29

Bweituk aapo, senuk yoo utteakamta benasia am majtan, intok ka jume Moiseejtukauta nesaurim yee majtame benasia.

Juu Jesus, senuk lepra teamtae kookoemta au a ineetetua

8 Junak Jesujta, juu ili kau betana koom a siiko, juebenaka aamak sajak. 2Junama intok, seenu, lepra teamtae kookoeka, au ruktek. Inii, Jesujtau tonommea kikteka:In yoowa, empo junen eaateko

ikaa kookoata a nee uaa ti au jiiak.

3Junak intok juu Jesus aet

mamteka:Junen ne ea, junuentune,

tuinee ti au jiiak.Inien a jiusuko juu saawakame,

a kookoa betana au ineetek. 4Juu Jesus intok:Yuu, kaabetau a teuwaane. Ala,

jiba aman sika intok juu teopopo chea yootau yebijne. Intok Moiseejtukauta nesawekapo aman, junakaa Liojtau em naikiakauta aman weiyaane. Junuen siimem juuneene betchibo, em kookoata betana jaibu em tuisukapo ti au jiiak.

Jesus senuk romanota, sontaommeu yaut, a uusi au a ineetetua

5Joara Kapernaum teau Jesujta

yebissuseo, senu Roma teaa betana,

sontaommeu yaut, Jesujtau ruktek intok inen au ujbwanak:

6In yoowa, in ili uusi, joaapo

booka ka au yeeka intok ama butti jiokot a innea ti au jiakai.

7Jesus intok:

Inepone aman sikaa, au a ineetetuane ti au jiiak.

8Juu sontao yaut a yoopnak:

Achai, ka neu chaaka in joau em yebijnepo. Ala kia au a ineetene betchibo, junuen a teuwaanee jiba. Junak intok au ineetenee juu in uusi. 9Bweituk inepo ne junii watem chea nee bepa nesaweme jipue. Taa intok ket nee naa buusti sontaom in saweum ne jipue. Juname betana senuk jakun ne a wee saao, aman weene. Senuk intok ket, aabo weye ti ne au jiao, junaa neu weene. Juka intok in joapo nesauta nee jooriamta jita junii nee a yaasao, inii a jojoa.

10Junak juu Jesus inikaa ae tana

jikkajakai, a suum eiyaak. Intok jume aamak katemmeu inen jiiak:Lutuuriapo ne inen emou

jiia, siime inim Ijrael yoemrata nasuku, inepo kee jabeta taaa, inia oouta benasia, tua tuisi Liojtat a yoemeamta. 11Inen ne, inepo emou jiia, juebenam jume taabwi yoemra, mekka, taata yeu wee betana intok ket, taata aman wecheu betana aman yajinepo. Intok inimee, juu Apraam teamtamak intok juu Isaak intok juu Jakoop teamtamak joteka am jiibwanepo jum teekau, Liojta a yootaka a katekaawi. 12Taa wamee intoko junaman Liojta chea yootaka a katekau aneaum, inimee, paakun ka mamachikun

MATEEO7 , 8

17

yeu tawaanaa. Intok junamaa, inimee bwannee intok kookoleka emo tam kumne ti ameu jiiak.

13Junak intok juu Jesus, juu

sontao yauttau:Em joau nottinee intok junuen,

tua em a sualekaa benasia yaatune ti au jiiak.

Juu intoko juubwa yootume junamaa sep su au ineetek.

Jesus, Peota jamut aseebwa, au a ineetetua

14Jesus ket juu Peo teamta joau

yepsak. Junamaa intoko Peota jamut aseebwa, taji wecheka intok bookamta ama bichak. 15Aapo, mampo a bwisek. Juu taji wechia intok sep su a suu tojak. Junak intok aapo yejtek. Sep intok jita am jooria taitekai.

Jesus, kookoeme tua juebenam emo ineetetua

16Ka machiao yumakai ket

juebenaka bebejeerita betana ka tui jiapsim amet aneka, Jesujtau tojiwak. Aapo intok, kia sejtul ameu nonokaka siimem yeu beebak. Intok ket, siimem jume kookoeme, emo am ineetetuak. 17Inii inien yeu siika, junuen wakaa bat naataka Liojta betana chukula yeu weenemta juuneetuawaka nonokame, Isaiajtukauta teuwaakauta a chupne betchibo inen a jiakauta:

Aapo, juka itom ka au yumauta mabetak. Intok ito betana juka kookoata itom uaak, ti a jiakauta.

Jume Jesujtamak katbaekaum18

Junak juu Jesus, tua juebenam au nau yajame bichakai, bau baa

waitana au toji nesaek. 19Senu intoko, Moiseejtukauta nesauri jiojtei yee majtame, Jesujtau ruktek, inii intok:Yee majtame, jakun junii em

simeu bicha, nee emak weene ti au jiiak.

20Juu Jesus intok:

Jume kawisim bwia woojooku joaak. Jume intoko wikitchim totosakamme. Taa inepo, juu emo benasi inim yoeme, jakun in yebijneeuta junii ka jipue ti au jiiiak.

21Senu aapoik majtim betana:

Achai, nee jiokoe, in yoowata ne bat maabae ti au jiiak.

22Jesus intok:

Nemak weene intok elaapo wamee Liojta bichapo ka jiapsame bebena, jume kokkoarim maane

ti au jiiak.

Juu Jesus, bawepo, jekata intok baa biaktiam, yanti chaatutua

23Junak intok juu Jesus, jum

kuta kanoapo jaamuk. Jume intok aapoik majtim aamak kaaten. 24

Junae bau baat intok, jeka tua utteaka siika. Junuen kia jume baa roaktiam, juka kuta kanoata, bem ama kateuta, pat pattakai. Taa juu Jesus kotchen. 25Junak san jume a majtim, au sajaka a busak. Intok:Achai, itom jinneu, abe te

koom kiimu ti au jiiak.26

Aapo intok:Jaisaaka emee unnaa majjae.

Emee tua ka yumaisi Liojtat a yoemea ti ameu jiiak.

Junak intok, yejteka, jekatau intok bawetau nonokak. Junak

MATEEO8

18

intok siime yanti taawak. 27Jume intok waate oowim a suum eiyaaka intok:Inii intok, jakuubosa jometaka

tua, kia juu jeeka intok kia juu baawe junii, aapoik eapo aman aayuk ti jiiak.

Jume bwiaraa Kalaara teapo bebejeeri ka tui jiapsita jipueka aneum

28Junak juu Jesus, junae bweu

bau baa waitana yepsak, bwiaraa Kalaara teapo. Wooi oowim, kokkoarim mamaawaa betana au yeu sajak intok au ruktek. Junamee woikai, bebejeeri ka tui jiapsim amet aanen. Intok junamee tua ama butti emo iiiaan. Junuen san junae boot ka a rejtitun. 29

Junamee intok chaai japtek:Jaisaakai empo itou suua Jesus,

Liojta uusi. Jaisa kee taewata yumao su empo itom jiokot yaaseka aabo weye jaani ti au jiiak.

30Junamaa ka mekka, koowim tua

juebenaka jiibwan. 31Jume intoko ka tui jiapsim Jesujtau nookak:Itom yeu bepbaeeteko, wame

koowimmet itom kimutuane ti au jiiakai.

32Junak juu Jesus:

Tui, amet em kiimu ti ameu jiiak.

Jume ka tui jiapsim intok junammet yeu sajaka intok wame koowimmet kiimuk. Chukula ket, siime junamee koowim, kau siibau luula koom wattek baau koomi, intok junamaa kokkokai.

33Jume koowim suaum,

womtilamtaka ama yeu sajak. Intok

inimee, jum ili joarau yajaka, siimeta junakaa a teuwaa japtek. Intok ket jume oowim ka tui jiapsim amet aneum, juka ameu yeu a sikauta. 34Junak intok siime waa junama ili joaraapo joomem, Jesujta aneu yeu sajak. A bichaka intok, au nookak junamaa bem bwiapo, omot bicha a weene betchibo.

Juu Jesus, senuk ka au taka yekamta, au a ineetetua

9 Junak intok juu Jesus, senu kuta kanoau jaamuka, junae bau baata beasi waitana juchi nottek. Intok ili bweu joarau, aapoik yootukapo yepsak. 2

Junamaa seenu, ka au taka yekaka au tojiwak. Ili jipetekpo boo simekai. Juu Jesus intok, junamee junuen tua a sualeme juuneiyaakai, juu kookoemtau:Kat jain ea in yoemia. Em ka

tuuwa yaarimmetee jiokoiri ti au jiiak.

3Junak intoko waate, jume

Moiseejtukauta nesauri jiojteim yee majtame inen emo eetuan:

Inii oou junuen jiaka, Liojta bejeeka jaana ka tuik nooka, ti emo eetuan. 4Taa juu Jesus, inimee, juu bem emo eetuauta amet juuneakai:Jaisaaka emee junuen tua

ka tuisi ea ti ameu jiiak. 5

Bweituk jitasa chea ka obiachi a chupneeuta: Em ka tuuwa yaarimmet empo jiokoiri, oo

Empo, yejteka intok weene, ti in au teuwaaneeuta. 6Junuen san enchim ne a juuneiyaa ia, juka inim emo benasi yoemta, inim

MATEEO8 , 9

19

bwiapo junuen jume ka tuuwa yaarim, yetet a jiokoineeu au a lutuuriatukapo ti jiiak.

Junak intok aapo, juu ka au yekamtau:Yejtee, em jipetekta nuuka

intok em joau weene ti au jiiak.7

Juu ka au taka yekame junak, yejteka intok a joaau bicha siika. 8Junak juu yoemra, inikaa bichaka, majjaek. Intok inimee Liojtau bicha bem alleauta teuwaak, aapoik junuen inim yoemrata nasuk inile benak a jita a joauta am bittuaka betchibo.

Juu Jesus, juka Mateo teamta au bichaa a nunu

9Jesus junamaa yeu siika intok

senuk Mateo teamta bichak, yauraatau bicha tomita weyemta nau a totojapo katekamta. Iniau intok:Nemak weye ti au jiiak.Junak intok juu Mateo teame,

kikteka, aamak siika.10

Chukula ket Jesus, joaraapo jiibwan. Intok juebenaka yauraatau bicha tomita weyemta jume nau a totojame intok wate ka tuuii yoemem ket ama yajak. Inimee intok ket Jesujtamak intok jume a majtimmak mesau jookan. 11

Taa jume paiseeom teame inikaa bichakai, jume Jesujta majtimmeu:Jaisaakai juu enchim majtame,

inimee tomita nau totojammak intok jume ka tui yoememmak jiibwa ti ameu nattemaek.

12Inikaa juu Jesus jikkajak intok

inimmeu inen jiiak:Jume alleaka intok ka

kookoeme ka wakaa yee jijittomta

jariune. Jume kookoeme ala, a jariune. 13Sakaaboem intok emee, Liojta nok lutuuriapo inen jiojteita, juka a teuwaauta taaanee: Enchim yee nak jiokolineeuta ne waata, intok kaa, nee yooribaawaka, bwara jissuawamta. Bweituk, kannee jume Liojta bichapo tuisi emo jiapsaati eame jinneuseka yebijlaa. Ala jume ka tui yoemem junuen juka ka tuik bem joauta suu tojaka, bem a koptane betchibo.

Ka jiibwaka, Liojta yooriwau betana, Jesujtau a nattemaiwakau14

Junak intok jumee, juu yee babatoowame Joan teamta majtim Jesujtau rukteka intok:Jaisaaka itepo intok jume

paiseeom teame ka jiibwaka Liojta yooriwamta juebenasi te a jooa. Jume intok em majtim ka junaen a boo jooria ti a temaek.

15Juu Jesus inen am yoopnak:

Jume jujupwapo nunurim, kaachin siokaka ama anne, juka au jubemta ama ketun a aneo. Taa yumaanee juu taewai, junakaa jubemta a kaabetuneeo, junak ala ka jiibwabaanaa ti ameu jiiak.

16Kaabe supe moeram, tajoori

bemelammea am chaabwabaane. Bweituk jume bemelam ammea am chaabwaame, baksiawaka intok nau sikaa, jume yuuyam siutanee intok junuen chea junii bwekasi siutine. 17Intok kia juu bemela paasi baawa junii, kaachin bea boosa moeraku kimaanaa. Bweituk inii inien yaawako, tapunaka jume bea boosam wojoktine. Junak intok juu paasi baawa wootine.

MATEEO9

20

Intok kia jume bea boosam junii nasontune. Junuen san juu bemela paasi baawa beemela bea boosampo kimaatune. Junuen nanancha nau binwatune.

Jairo teamta maara, intok juu jamut Jesujta tajoorit mamtekame18

Juka Jesujta ket inikaa weemta ameu teuwaao su, senu juriommeu yaut ama au yepsaka au tonommea kiktek intok:In maara juubwa jiba muuke,

taa enchi aman sikaa, enchi aet mamteko junaa juchi jiapsine ti au jiiak.

19Juu Jesus, kikteka jume

a majtimmake aamak siika. 20

Junak intok senu jamut, woj mamni ama wooi wasuktiapo ojbo aet yeu weyeka kookoekai, amatana Jesujtau rukteka intok a supe mayoat maamea aet tajtek. 21

Bweituk junaa jamut: Kia nee a supewammet tajtek junii, nee ino ineetene, ti ean. 22Taa juu Jesus kuakteka intok juka jamutta bichaka:Kat jain ea in yoemia, emoe

ineetela. Junuen em nee sualeka betchibo ti au jiiak.

Junama lautipo aapo sep au ineetek.

23Junak juka Jesujta junae

yautta joau yepsaka, intok jume jiponreeom a maa betchibo jipoonbaeme intok jume ama aneme tua bwaname bichakai, 24

inen ameu jiia:Yeu em kaate bweituk ka mukia

juu usi jamut, taa ala koche.Jume ama aneme kia a atbwan.

25Taa juu Jesus, inimee yeu

sakaatuak. Junak intok aapo aman kibakeka intok juka usi jamutta mampo a bwisek. Inii intok sep yejtek. 26Intok siime junae bwiaraat juu ama yeu sikame juuneiyaawak.

Juka Jesujta jume wooi liliptim a bittuakapo

27Juka Jesujta junamaa yeu siiko,

liliptim woika aet chaaka kaaten intok:Itom jiokole, empo

Labiitukautat katriam betana yeu simria ti chaaekai.

28Juka Jesujta intok, kariu

a kibakeko, jume woika ka bibichame au ruktek. Aapo intok ameu nattemaek:Jaisa emee inikaa in a

yaaneuta a suale jaani ti jiakai.Bempo intok:Jeewi achai ti au jiiak.29

Junak intok juu Jesus, pujpo amet mamtek intok:Enchim junuen a sualepo aman

tune ti jiiak.30

Inimee intok, bem puusim sep tuireak. Junak juu Jesus tua ameu ujbwanak:Inikaa, emee kaabeta a

juuneiyaatuane ti ameu jiakai.31

Taa inimee, kia junama yeu sajaka jiba, siime junae bwiaraat, juka Jesujta yaakauta teuwaa japtek.

Juka Jesujta, senuk ka nokamta a tuutekapo

32Junak bempoim junama

yeu kateo su, waate, junaman yoemem, seenuk, ka nokamta intok bebejeerita ka tuik jiapsekamta,

MATEEO9

21

Jesujtau a tojak. 33Junamaa juka Jesujta junuen, inikaa ka tui jiapsita, yeu a bepriasuko, juu ka nokau sep nok taitek. Juu ama aneme yoemra, tua suum eak intok:Jakwoo junii inim Ijrael

yoemrata nasuk, inile benaka kee bittun ti jiiak.

34Taa jume paiseeom teame:

Inii oou jume bebejeeri ka tui jiapsim yeu beba, taa jiba juu inimee bebejeerimmeu yoota a jita a joaue ti jiian.

Jesujta, juka yoemrata bichaka a nak jiokolekapo

35Juu Jesus siime jume bwere

joaram intok ka bwere joarammet weweaman. Jum juriom nau emo totojapo teopompo a yepsaapo, yee majtakai. Liojta yoo nesaweka a katekaa betana juka bemela nok lutuuriata yee majtan. Intok ket siime jume ka nanau machik kookoakame intok jak wanteme, emo am ineetetuan. 36Aapo, juka junamaa yoemrata bichakai, am nak jiokolek. Bweituk inimee, ka alleewame amet ayukan. Intok kaabetat eaka, kia beja sioksi jiapsan, jume bwalam, kaabeta am suua machiakaa benasia. 37

Junak intok aapo, iniat nokaka, essoi nokpo, a majtimmeu inen jiiak:Tua lutuuriapo, juu eechi,

chuktanaame, juebena. Taa jume tekipanoame ka juebena ti ameu jiiak. 38Junuen san emee, juka echita atteakamtau bicha nokne, junuen, tekipanoareeom, juka echita chuktaneeme, aman a bittuane betchibo ti ameu jiiak.

Juu Jesus, jume woj mamni ama wooim yeu pua

10 Junak intoko juu Jesus, jume woj mamni ama wooika yeu a puarimmeu chaaek. Inimee intok, jume bebejeeri, ka tui jiapsim yeu beep betchibo, intok siime ka nanau machi kookoata intok jak wanteme a am tuutene betchibo, junaka utteata amet autuak.

2Inimee junamee, jume woj

mamni ama woika, Krijtota yeu puarim team: juu bat weeme, Simo teame, ket Peeommea taeewame. Intok inia saai, Antej teame. Intok juu Jakoobo intok ket juu aapoik saailawa Joan teame, jume Sebereo teamta uusim. 3Intok juu Jeriipe teame intok juu Baatolome teame. Juu Toomas intok juu Mateeo, juu yauraatau bicha tomita weyemta, nau totojame. Ket senu Jakoobo, Alpeo teamta uusi. Intok juu Lebeo teame. Inii ket Tareo ti teakau. 4Ket senu Simo teame, inii jume kananiitampo emo teuwaamak chaakau. Intok Juuras, Ijkarioote teame, juu chukula Jesujta yeu bwisekame.

Jesus, jume a majtim, yee am majtane betchibo naas am bittua5

Juu Jesus inimee woj mamni ama wooim naas bittuak inen amet nesawekai:Jume ka jurio yoemrata

joaakau bicha emee ka katne. Intok kia bwiaara Samaaria teapo joarammeu junii ka yajine. 6Ala emee Ijrael yoemratau, jumee, bwaram chiktulam benasi in

MATEEO9 , 10

22

eiyaaummeu bicha katne. 7Achai Liojta inim bwiapo a nesauneeu abe a yumaapo yee majta sakane. 8Wamee kookoeme am nokriaka emo am ineetetuane. Jume kokkoarim emee juchi am jiabijtetuane. Jume saawaka, lepra teamtae kookoeme, emee am tuutene. Jume bebejeeri ka tui jiapsekame jipueme, yeu am bepriane. Emee inikaa, au yumaka, Liojta betana a enchim joauta, kia beja a mabetri. Junuen san emee ka tomipo jita ae joone.

9Sawai tomita intok kia tosai

tomita intok kia kopre tomita junii, ka weiyaane. 10Intok kia juka enchim ama nuu sakaneeu junii. Supem ka wooim weiyaane. Intok kia chukula enchim bochaneeum junii. Intok kia booniata junii ka weiyaane. Bweituk juu tekipanoaleeo, inii bwaamta a maknaau iniau lutuuriane.

11Senu bweu joarau, oo junae

naapo, ili joarau emee yajako, junamaa emee seenuk, enchim yoemeiyaauta a jariunee intok junama, inia joapo emee tawane, enchim ama anbaepo tajtia. 12

Junamaa kariu emee yajako, Liojta betana yanti eewamta ame tana waataka am tebotuane. 13

Junamaa, jume joaakame tuisi enchim mabetaka, ameu a lutuuriatuko, inikaa Liojta betana yanti eewamtae am tebotuane. Taa inimee ka junuen ameu a lutuuriatuneeo, emee ka inien, junae am tebotuane. 14Intok junamaa emee ka mabetwako, intok kia ka enchim am jikkajibaao, junak emee junamaa karipo

oo junamaa bweu joarapo yeu katne. Intok bempoim ka ammaali aulatukauta teuwaaka, enchim wokpo juka toochiata emee a tatakne. 15Lutuuriapo nee inen emou jiia, juka taewaita, Liojta yee aet a yauraa bittuaneeu yumako, juu junamaa joaakame yoemra, junuen jiokot bem emo bitneeu, chea junii machine, jume bat naataka jum bwere joaram Sorooma teapo intok Komoora teapo joaakame bepa.

Ka tuisi yee bitwaka, yeteu suawame

16Emee a mammatene, inepo

ne enchim bwalam benasi machika, jumun robom aneu bicha ne enchim bittua. Junuen san beja, emee, bakotta a au a suuaa benasia annee. Taa ket, juka wokkoita, kaitau a suaa benasi tuisi emo ujuune. 17

Emo suuanee bweituk inim juu yoemra, yauraatau enchim yeu tojine. Intok jum juriom nau emo totojapo teopompo emee kookosi joonaa. 18Intok ket senu yoemratau yoo yaarim bichapo intok kia jume chea siimem bepa yoo yaarim bichapo junii, emee yeu tojitune, enchim im nee yoore betchibo. Junuen emee nee betana weyemta ameu a teuwaane. Intok wamee ka juriommeu junii. 19Taa junamee yauraam bichapo emee yeu tojituko, ka emee jain emo eetuane, juka enchim teuwaaneeuta oo juu enchim jiuneeu betana, bweituk junak junama enchim nokneeuta, ala, Liojta betana emee junaet aniatune. 20Bweituk emee ka junameemtunee jume nokneeme,

MATEEO10

23

ala, juu aapoik Lios achaita tuu jiapsi emot aneme junaatunee juu enchim aniaka enchim noktuaneeme.

21Junako waate inim jiapsame,

kia tua jume amemak werim, am suatune betchibo yeu am bwijne. Jume intoko achaiwaim jume bem yoemiam bejeeka katne. Jume intoko yoemiawaim bem yoowam bejeeka japtenee intok am suatebone. 22Inim siimekut, siime enchim omtane, nemak eaka nee betana enchim kate betchibo. Taa waa, inim ket a jiapsapo tajtia, Liojta ka koptakame, junaa jiba betchibo jinneuitune. 23Jak, senu bweu joaraapo, ka emomak eewao, emee omot, taabwi bweu joarau bicha yeu sakaane. Bweituk ne lutuuriapo ne inen emou jiia, kee siime Ijrael yoemrata jiapsaabeeka tana enchim kateo su, juka inim emo benasi yoemta aabo a nottinepo.

24Kaabe juu majtawame, juu

a majtakauta bepa chea bepaasi eiyaatune. Intok kia juu tekokame junii, kaachin a tekowaa bepa chea eiyaatune. 25Juu majtawame, juu a majtakauta benasi jita tuik taaaka, junaemak yanti elne. Juu tekokame intok ket, a tekowata benasi tekileu junuen yumakai, yanti elne. Taa junuen juka chea yoota junii su, bebejeeri jiapsimmeu yoowe ti a teuwaawao, jiba tua jume a yoemiawam chea junii junaen teuwaanaa.

Jabetasa alla, majaunaau26

Junuen san ka emee jume emo benasi inim yoemem majjaune.

Bweituk kaita aayuk juu ka a juuneiyaawaka jiba betchibo ka juuneiyaanaame. Intok kaita aayuk waa ka juuneiyaawaka joowaka, jakwoo inii ka juuneiyaatuneekai. 27

Jukaa, tukaapo in emou teuwaakauta, emee junakaa taewapo a teuwaane. Intok ket, juka omola emou jiba laauti in emou teuwaarita, emee, kari jikat jaabweka, watemmeu kusisi a teuwaane. 28Inim jume yee sussuame emee ka majjaune, jumee, jiapsita kaachin joame. Ala emee, juka teekapo jiapsaka inikaa takaata intok kia juka jiapsita junii, jum taji, jiba yuu beetepo jiba betchibo am tawaanemta, junakaa emee majaune.

29Emee juunea, wepul ili

tomipo, wooi ili wikitchim am nenenkiwapo. Taa junamee betana wepuulaika junii ka kia beja mukne, juka enchim yoowa Liojta ka junen eao. 30Bweituk kia jume kobat enchim choonim juni su, siime, aapo juu Lios am naikiari. 31

Ka emee majaune. Bweituk emee juniisu ket chea junii, junamee wikitchim, juebenam bepa chea eiyaawa.

Wamee, siimem bichapo Jesukrijtota bem sualeu

a juuneiyaa tebome32

Siimem wamee, inim yoemrata bichapo, ne tana bem kateepo a teuwaaka junuen a lutuuriateme, inepo nee ket, in achai, teekau katekamta bichapo, nee betana bem kateepo junuen a lutuuriatene. 33Taa wamee,

MATEEO10

24

inim yoemrata bichapo, ka nee emo taaati jiame, ineponee ket, in achai, teekau katekamta bichapo inimee junuen ka nee betana bem kateuta a lutuuriatene.

Jesujta betchibo, ka nau eewamta auneeti a jiakapo

34Ka emee, inim jiapsammeu

yanti eewamta jiba aabo nee weiyaati eene. Bweituk kannee inikaa aabo weiyaaka yebijlaa, ala juka emo bejeewamta. 35Inen weyekai, juu yoemiawai, inim a achaiwata bejeene. Juu intok jamut asowai, a malawata bejeene. Juu intok jaboraiwai a jamut aseebwawata bejeene. 36Junuen san weepulaka, siime jume nau wewerika nau joaakame, naas emo bejeene.

37Waa, juka a achaiwata oo

a aewata, nee bepa chea junii a eiyaame, ka au lutuuriatunee in a yoemianepo. Intok ket, waa a ou usita oo a marawata, nee bepa chea junii a eiyaame, junaa ka au lutuurianee in a yoemianepo. 38

Waa intoko inim a jiapsauta ka nee betchibo a suu tojaka intok ka nemak eebaeme, inii ka au lutuuriatune, in a yoemianepo. 39

Waa, inim jiba binwa alleaka jiapsibaeme, junaa, jiba yuu a jiapsineeuta a taarune. Taa waa, nemak eaka a jiapsibae betchibo, ka junuen ala inii a jiapsineeuta ka a bichakame, inii, jiba yuu a jiapsineeuta bitne.

Juu chukula tuik bitnaame40

Juu tuisi enchim mabetame, nee mabetlatune. Juu intoko

junuen nee tuisi mabetame, wakaa nee aabo bittuakamta junuen mabetlatune. 41Waa intoko, juka Liojta betana juuneetuawaka yeteu noktuawamta tuisi mabetakame, junakaa Liojta betana a weyepo juuneakai, inii, jiba junakaa Liojta betana yeteu noktuawamta tuik mabetneeuta, ale benasi a mabetne. Waa intoko juka yoemta tuik jiapsekamta tuisi mabetakame, junuen a machiakapo juuneakai, inii jiba junakaa tuik jiapsekamta tuik mabetneeuta, junale benak mabetne. 42Intok jabetaka junii, inimee nee sualeme betana seenuk, sejtul junii, sebe baam a jiituame, junakaa junuen nemak a ea betchibo, lutuuriapo inii ket juka au tuik bitne.

Joan juu yee babatoowamta betana jume yeu puarim

11 Juu Jesus junak, jume woj mamni ama wooika a majtim tejwaasukai intok naikim am bittuakai, junamaa yeu siika. Ama bwiaraapo jume ili bwere joarammet yee majtaka intok Liojta nok lutuuriata yeteu teuwaakai.

2Juu intoko Joan, yee

babatoowame, jum yee eetawapo katekai, juka Jesukrijtota joauta inikaa juuneiyaak. Junak intok aapo, jume a majtim betana waatem yeu puaka, Jesujta aman am bitne betchibo, au am bittuak. 3

Inimee junuen:Jaisa empo junaa juu Krijto

yebijneeu jaani, oo te ketun senuk boo bitnee jaani ti au nattemae betchibo.

4Juu Jesus inimee:

MATEEO10 , 11

25

Aman emee sajaka, siimeta juka enchim inim bichauta intok enchim jikkajauta, juu Joantau teuwaane ti am yoopnak. 5

Jume ka bibichame, am bittuawapo. Jume intok loloim rejtepo. Jume intok, saawaka, lepra teamtae kookoeme, junae betana am tuttuureapo. Jume ka jikkajame tuireaka am jijikkajauta. Jume intoko kokkokame, juchi jijiabijtetuawapo. Jume intoko inim jiokot aneka jiapsammeu, Liojta betana juka tui nok lutuuriata am majtawaauta a etejoriane. 6Intok tua alleenee waa inim net jiapseka, jiba net a yoemeauta ka a taarukame ti ameu jiiak.

7Junamee sakaasuko juu Jesus,

juu Joan teamta betana juu yoemratau etejo taitek:Emee aman bweu paariau

aneka, jitasa emee bitboka aman sajak. Jaisa emee senu bakata jekae naas bepwamta bitbaeka aman sajak jaani. 8Ka junuentuko, jitasa emee bitboka aman sajak. Ka emee senuk tuisi ujyoisi au aanaalata bitbaeka aman sajak. Emeesu juunea, jume junuen ujyoisi emo aanaarim, inimee, jume chea siimemmeu yoo yaarim joaakapo jiba am aneepo. 9

Junak su tua, jitasa emee bitboka aman sajak. Jaisa seenuk Liojta betana juuneaka yeteu nokamta jaani. Janaaka. Intok inikaa chea bepa jume bat naataka Liojta betana yeteu noktuawame bepa machilaakamta. 10Inii Joan junaa, juu, jum Liojta nok lutuuriapo ae betana inien jiaka jiojtewakame:

Inepone, juka nee betana yeteu nokneemta epat a bittuabae.

Junuen inikaa, juu yoemratau nokaka, ee beas junamee, bem emo jiapsi temaeka, enchi am mabetne betchibo.

11Taa lutuuriapo ne emou inen

jiia, yoemrata inim jiapsapo naateka ian tajtia, juu Joan yee batoowamta bepa, kaabe chea eiyaawatchika inim jiapsak. Junuentaka junii, jum teekau, Liojta yootaka katekau, juu chea ka eiyaawatchi, inia bepa chea eiyaanaa.

12Juka Joan yee babatoowamta

yepsak naateka, ian tajtia, Liojta inim a nesaweeuta, inii tua bejeewaka ka eiyaawa. Wamee intoko, tua aet emo uttea jooriame, inimee a yoobaekaati ea. 13Siime wamee bat naataka Liojta betana juuneetuawaka nokakame jiojteim intok juu Moiseejtukauta nesauri jiojteim, inimee, Liojta chea yootaka katekau betana weyemtat nookak, juka Joanta inim a yepsak tajtia. 14Emee intoko a sualbaeeteko, inii Joan junaa, waa, Eliaj teaka Liojta betana juuneetuawaka nokaka yebijne teame. 15Jume a mammatebaeme a jikkajine.

16Inikaa yoemrata ian jiapsamta,

jitausa inepo nee a tamachiane. Inen a tamachiatu, inimee, ili uusim jum jita nenenkiwapo joteka, yeeweka, intok jume bem taaaummeu inen jiame bebena: 17

Kusiata itom emou kuseo junii, taa emee ka yeeka. Chukula ket, kia sioksi itom emou bwikaao junii emee ka bwaanak. 18Bweituk

MATEEO11

26

juka Joan, yee babatoowamta inim jiapsaka, inikaa ka yuin a jiibwaakai intok kia juka ae naakowamta junii, ka a jejeeekai. Intok emee junakaa, bebejeeri ka tui jiapsi aet aane ti jiia. 19Iniat chukula ket, juu inim emo benasi yoeme yepsak siimeta a bwaeekai intok kia siimeta a jeeekai. Emee intok inikaa, yuin a jiibwaka intok ae naakowamta a jeeeti jiia. Ket jume ka tui yoememmak intok jume yauraatau bicha tomita weyemta nau totojamtamak a weamaati jiia. Taa juu suawa, Liojta betana weyeme, inii, chukula tuisi yeu a weamaue, junae a juuneiyaatu.

Jume ili joarammet jiapsaka ka nok jikkajakame

20Junak intok juu Jesus, wamee

bwere joarammet, jum aapoik a jita a joauta chea buuuka a yaakapo, inimmet nokaka am sua nok tejwaa taitek, jume ama jiapsame ka emo am jiapsi temaeka betchibo:

21Tua jiokot emou machine,

bweu joara Korasin teapo jiapsame. Tua jiokot emou machinee bweu joara Betsaira teapo jiapsame. Bweituk jum bwere joaram Tiiro teapo intok Siroon teapo, inii ka a jootu maisi machika, emo nasuk yaari, inii junaman yaatuko, jume junakriapo jiapsame a bichakai, jakwoo su bem ka tuik betana emo temaisu ean. Intok chukuik atteateka intok emo napojtuaka bem siokauta teuwaakai. 22Taa inen ne emou jiia, chukula, Liojta

yee yauraa bittuaneeo, junakaa taewaita yumako, emee chea junii jiokot a bitne, wamee, joaram Tiiro teapo intok Siroon teapo jiapsakaum bepa. 23Emee intoko bweu joara Kapernaum teapo jiapsame, jaisa emee teekau nukisi emo chea eiyaa machia jaani. Ala emee, jume kokkoarim yaajau koom tojinaa. Bweituk jum bweu joara Sorooma teapo inii ka a jootu maisi machika emo nasuk yaari junaman yaatuko, junaa bweu joara, ian tajtia bweu joaratu ean. 24Taa inepo inen emou jiia, chukula, Liojta yee yauraa bittuaneeo taewaita yumako, emee chea junii jiokot a bitne, waa yoemra, bwiaraa Sorooma teapo jiapsamta bepa.

Neu emee kateka, jinneuimtune, yum joekame benasia

25Junakriapo juu Jesus:

Enchi ne baisaeka enchi yoore, achai, teekau intok bwiau yoowe. Bweituk empo inikaa ee betana lutuuriata, inimee ili usim benasi, ka emo cheewareme em a juuneiyaatuari betchibo, jukaa, koba susuakame intok jitat juuneame betana em essokauta. 26

Jeewi in yoowa, bweituk empo junuen a tuurek.

27Juu in yoowa Lios, siimeta

in mampo suu tojiri. Intok kaabe, juka a uusiwata tua lutuuriapo a taaa, ala juu a achaiwa jiba. Intok kia juka achaiwaita junii, kaabe tua lutuuriapo a taaa, ala juu uusiwai jiba. Intok wamee, inikaa yoemiawaita aapoik a taaatuabaeum jiba. 28Siime

MATEEO11

27

jume inim, betteka emou aukamta betana jiokot emo bichame intok juka enchim joobaeka, ka enchim au yumauta emou ayukame, net eaka, neu bicha waatine. Inepo ne intok, junae betana enchim aet yeu yumaatuane. 29Juka in enchim tekil makbaeuta, emee mabetne, intok juka lutuuriata emee junuen neu a taaane. Bweituk inepo ne ka seej chukti eaka ne a jita juiwa. Intok ket, ne ka ino cheeware. Intok junuen emee, juka jiapsi yumaisi yum joewamta jajamne. 30

Bweituk juu in enchim boo jooria iau ka obiachika weye. Intok junuen weyeka in enchim jiapsi iau inii ka bettesi yuum watchisi weye.

Jume Krijtota majtim, aet yum joe taapo tiikom am kojtakapo

12 Junak taapo juu Jesus, wajpo tiikom etchipo aman weyen, senu aet yum joe taewaituko. Jume a majtim tebauri eeaka intok, inimee jume tiikom moakame chuktaka, jume bachiam bwaajaptek. 2Jume paiseompo taeewame junak, inikaa bichakai, Jesujtau:Jume em majtim bichaa ti

au jiiak. Aet yum joe taewapo tekilta, ka joo iawamta jooa ti au jiiak.

3Taa aapo intok junammeu:

Jaisa emee jum jiojteipo kee a nokla jaani, sejtul weepo juka Labiitukauta intok jume aamak rejteme, tebaureka juka bem yaakauta. 4Inii jum Liojta yooriwapo, teopopo kibakeka, jume paanim, Liojtau

bicha naikiarim ama jokaum bwaaka. Inimee, aapoik intok kia jume aamak rejteum junii, ka bem bwaaeaum, ala jume teopopo tekiakame jiba ameu lutuuriakan. 5Oo jaisa emee jum Moiseejtukauta nesauri jiojteipo emee kee a bicha jaani, wamee, jum teopopo chea yoo yaarim junama inimee taewaimmetchi ka bem yum jojoeeuta. Intok junuentaka junii, inikaa Liojta bichapo, ka tuik kaita ama a ayukapo. 6Junuen san inien ne emou jiia, ian inimii, junae teopota bepa chea junii eiyaawatchika senuk aneu. 7Emee, juka Liojta nok lutuuriapo inen jiojteitat kee aet juunea: Enchim yee nak jiokolineeuta ne waata, intok ka juka bwara jissuawaka nee yooribaawamta. Iniat emee juuneeaateko emee juka yoemrata, kaita ka tuik yaarita kaachin ka tuisi a tatawaa ean. 8

Bweituk juu inim emo benasi yoeme, ket jiba inia aet yum joe taewait junii, jitat a nesauneeut lutuuriak.

Senu oou, juu wepultakana mam wakia tukau

9Junako juu Jesus junaman

yeu sika intok ket, Liojta yoori betchibo, jume juriom nau yaajapo, teopopo yepsak. 10

Junamaa intok senu jurio, mam wakiataka ama aanen. Waate intoko juka Jesujta, jachin junii a naatejobaekai:Jaisa tui jaani, aet yum joe

taapo, kookoemta seenuk a aniaka au a ineetetuapo ti au nattemaek.

MATEEO11 , 12

28

11Juu Jesus inen am yoopnak:

Jabesa emo betana, senu ili a bwalawa jum wojooku, baakapo koom a wecheko, junuen aet yum joe taewaituko, ka au sika yeu a wikneeme ti ameu jiakai. 12Kialiikun senu inim yoemtaka, bwalata bepa chea junii eiyaawatchi. Junuen san kaachin maachi, amet yum joe taewaimmet, senuk, jita tuik a yaaneeu ti ameu jiiak.

13Junak aapo, inia yoemtau:

Em mamam rutukta ti au jiiak.Inikaa intoko, jume a

mamawam rutuktakai, junamee, jume senum benasi tuika taawak. 14

Junako jume paiseeom teame junama yeu sajaka intok inimee junama sep juka Jesuujta, a me betchibo nau etejo japtek.

Bat naataka, Jesujta betana teuwaawaka chupakame

15Junak juu Jesus, inikaa

juuneiyaaka, junamaa yeu siika. Juu intoko yoemra buuuka aamak yeu sajak. Juu Jesus intok siime jume kookoeme emo am ineetetuak. 16Intok aapo ameu ujbwanak, aapoik jabetukapo, ka bem a etejone betchibo. 17Inii junuentuk, junuen a chupne betchibo juka bat naataka, Liojta betana juuneetuawaka yeteu noktuawakame, Isaiaj tukauta teuwaakauta inen a jiako: 18 Inii junaa juu nee betana

tekilta joame.Inii juu in yeu puari, in nakeu.Intok inia betchibo tua in

alleau.

Nee betana juka tuik jiapsita nee aet autuane.

Intok inii, nee betana juka in yee yauraa bittuaneeuta, siime ka nanau machi yoemratau a teuwaane.

19 Inii ka nok nassuane.Intok kia ka chaaine.Intok jum bwere joarampo naj

katwammet, kaabe, chaaemta a jikkajine.

20 Jabeta, jak waam machik junii, inikaa ka yeu tawaane.

Intok kia juka juubwa jiba Liojta sualbaemta, junae betana ka koom a eetuane.

Junuen aapoik inim chea yootaka intok lutuuriakamtae nesaweka, junae inim a yoosupo tajtia.

21 Intok siime juu inim yoemra, bem jinneuimtune betchibo, aapoikut eaka a boo bitne.

Jum, Jesujta, bebejeeri utteata a jipueeti jiuwaka, aet nokwakapo22

Junak intok seenu, ka bichaka intok ka a nokaka, intok bebejeerita ka tuik jiapsekamta, inii, Jesujtau tojiwak. Juu Jesus, inikaa au a ineetetuak. Junuen san inii, juchi bichaka intok a nookan. 23Siime jume ama aneme a suum eiyaaka intok:Jaisa inii junaa jaani, juu

Labiitukautat yeu katriam betana weyeka, juu boo bitwame ti jiiak.

24Junak jume paiseeom, inikaa

jikkajakai:Inii oou, juu inimmeu yoowe,

Beelsebuu teamta a utteawae jiba,

MATEEO12

29

jume bebejeeri ka tui jiapsim yeu beba ti jiian.

25Inimmet juu Jesus juunean

bem jachin emo eetuapo intok:Jita yoemrapo junii, junammeu

juu chea yooraa naikimteko intok inimee nau nassuakai, inimee emo luutane. Intok kia senu bweu joarapo oo joapo jume nau wewerim, inimee nattepola, ka nau eaateko, inimee ka a binwa nau jiapsine. 26Junuen ketchia, juu yoo bebejeeri, juka aapoik saweuta bebejeerita ket yeu bebakai, inii jiba aapo au bejeeka annee. Junuen san juu inikaa utteaka a nesaweeuta, kaachin inim binwatune. 27Emee, jume bebejeeri ka tui jiapsim, juu bebejeerimmeu yoowe, Beelsebuu teamta utteae nee yeu am bebaati jiia. Junuentukaateko, jume emo mak eaka rejteme, inimee ket yeu am bep betchibo, jabesa junau am yumaatuari. Junuen san jiba bempo enchim jioplamtukauta a teuwaa. 28

Taa inepo ne, jume bebejeeri ka tui jiapsim, jiba juu Liojta tuu jiapsie nee yeu am beba. Inii intoko, Liojta chea yootaka inim bwiapo a nesauneeu a yumaasekapo a teuwaa.

29Junuen san, kaabe, senuk a

au aniamta kariu kibakeka, jita a uaane, inikaa ka chea bat a sumaalatakai. Bweituk inien jiba inikaa a atteawata a uaane.

30Waa ka nemak eame, junaa

nee bejeeka jiapsine. Waa intoko ka nee betchibo yoemrata nau totojame, inii junuen, ka neu bicha am eetuane.

31Junuen san ne inen emou

jiia, jume inim jiapsame, siime

juu bem ka tuuwa yaarit intok siime juu ka tuik bem teuwaarit, a bem jiokoitupo. Taa inimee, Liojta tuu jiapsita bejeeka, ka tuik teuwaateko, inii, kaachin a amet jiokoitune. 32Intok kia jabetaka junii, juka inim emo benasi yoemta bejeeka jita ka tuik teuwaakame, jiokoitune. Taa waa, juka Liojta tuu jiapsita bejeeka ka tuik teuwaakame, inii, inim jiapsakai intok kia chukula jiapsinaapo junii, kaachin a aet jiokoitune.

Juu juya, juu a takawa betchibo a aet juuneetunee

33Senu tuu yoemtukaateko,

junaa, tuik a joau aet aune, tui juyata, tuik a tatakaa benasia. Senu intok, ka tuu yoemtukaateko, junaa, ka tuik a joau aet aune. Juka juyata a tatakaue junuen a taeewaa benasia. 34Bakotchim bebena ka tui yoemra. Jiba emeesu, ka tui yoememtakai, juka tuik emee kaachin a teuwaane. Bweituk juu senuk teuwaaneeu, inikaa a jiapsipo a eeriwa betana weye. 35Juu tui yoeme, aapoik jiapsipo, juu tuik aet ayukau betchibo, inii tuik jiba teuwaane. Juu intoko ka tui yoeme, inii a jiapsipo, juka ka tuik jiba aet ayukau betchibo, junuen ka tuik teuwaane. 36Inepo intoko ne inen emou jiia, chukula, Liojta yee aet yauraa bittuaneo taewaita yumako, siimem, noktuawaka, jiokot aet emo bitne, siime inim juu bai tiupo benaka, kaita teuwaaka bem teuwaari betana. 37Bweituk empo, juu em teuwaariakau betana,

MATEEO12

30

junaen, Liojta bichapo yauraa bittuanaa. Junak intok, kaita ka tuik yaari benasi bitnaa, oo ka tuisi eu chupne.

Juu ka tui yoemra, ka a jootu machik machilaata bitbae

38Junak intok waate, jume

paiseom betana intok jume Moiseejtukauta nesaurim yee majtame betana, inimee Jesujtau inen jiiak:Yee maj majtame, machilaata

em a jita joaapo amani, itepo a bitbae ti au jiiak.

39Jesus, inimee inen yoopnak:

Juu ka tui yoemra intok ka wepulsi Liojta jiba yooreme, Liojta a jita joauta, machilaata bitbae. Taa inimee kaita intok naa buusti machilaata bitne, kia juka Jonajtukauta betana juu ama ayukauta jiba. 40Bweituk juka Jonajtukauta junuen baji taapo intok baji tukaapo, bweu kuchuta wajiwa a anekaa benasia, jiba junuen ket juu inim emo benasi yoeme, baji taapo intok baji tukaapo, bwiata wajiwa anne. 41

Jumee, bweu joara Ninibe teapo jiapsakaum, Liojta yee yauraa bittuaneo taewait ama anne. Junak juka ian taewaimmet yoemrata a yauraa bittuawao, intok junamee inimee ka tuisi tawaane. Bweituk jumee, bweu joara Ninibe teapo jiapsakaum junak, juka Jonajtukauta, Liojta betana nokta ameu a teuwaako, inimee ka tuik betana emo temaek. Inimii intok, juu Jonaj teamta bepa chea eiyaawatchika senu aane. 42Intok ketchia, luula

yejteu betana senu siimem bepa yoo yaari jamut, ket, Liojta yee yauraa bittuaneo taewait ama annee. Junak, juka ian taewaimmet yoemrata a yauraa bittuawao intok, aapo inimee ka tuisi tawaane. Bweituk inii jamut, aapo junamaa chea junii mekka bwiaraa betana yepsak, juka yoo yaari, Salomon tukauta ama butti a suawakauta jikkajibaekai ama yepsak. Ian intok inimii, juu Salomon tukauta bepa, chea eiyaawatchika senu aane.

Juka bebejeeri ka tui jiapsita jaisa a nottineeu

43Maa su, senu bebejeeri ka

tui jiapsi, senukut inim yeu siiko, junaa mekka anwaabeemu weamnee jak a yebijneeuta jaiwakai. Intok inii junuen kaita teakai, 44junak: Jumun joarau in yeu sikau ne nottibae, ti ee simne. Junak nottekai junakaa yoemta aet yeu a sikauta, karitau kaabeta ama aneebenaka ujyoisi yaarik intok chichikrita a teune. 45Junak intok sikaa, juchi woo busanim waate bebejeeri ka tui jiapsim chea junii ae bepa mamachin aman nuupane. Junamee intok siime jiba junaet jiapsibaeka aet kimune. Chukula intok inii, chea junii bat naataka bepa ka tuika tawane. Inia ka tui yoemratau ket jiba inien yeu weene.

Juu Jesujta ae intok jume a sailawam

46Juka Jesujta, juu yoemratau

ketun a nokao su junak jume a sailawam intok a aewa ama yajak. Inimee paaku taawak intok bempo

MATEEO12

31

aamak etejobaekai. 47Senu inen a tejwaak:Juu em maala intok jume em

sailam, im paaku aane, intok bempo emak etejobae ti au jiakai.

48Taa aapo juu Jesus, juu a

tejwaakamtau:Jabesa juu in ae intok jabemsa

junamee jume in sailam ti jiiak.49

Junak intok jume a majtim naj jikkuubwaka intok:Inimee, inepo ne in ae benasi

intok jume nemak wewerim benasi ne am eiyaa ti jiakai. 50

Bweituk jabetaka junii, in yoowa, teekau katekamta eapo aman jiapsame, junaa in saila oo in jamut waaim intok kia in ae benasi machine ti au jiiak.

Senu etleotat nokaka, juu taabwik a teuwaakau

13 Jiba junae taewait juu Jesus junama karipo yeu sika intok senu bweu bau baau mayoau yepsaka ama yejtek. 2Jum a aneepo juebena yoemrata aman nau yajako, juu Jesus, senu bweu kuta kanoau jaamuk intok ama yejtek. Juu intoko yoemra siime junaa bae mayoat taawak. 3

Junak intok, aapo, jita taabwiku a tamachiaka juebenak am majtan:Senu etreeo etbaeka a wasau

yeu siika. 4Intok inii junuen, enchimuta woota simekai, junaa bachia, waate boot luula wattek. Jume intok wikitchim ama yajaka junakaa bwaaka. 5Waate juu bachia ket tetam nasuk, ka yuin bwiakapo wattek. Intok junaa bachia lauti siiwek bweituk junaa bwia bepa jiba bwalkoekan. 6Taa

juka taata yeu yejteko, junaa choowok. Intok inii bachia, ka mekka koom a nawaka betchibo, waakek. 7Waate bachia ket, juya wichakapo wattek. Intok inii wichakame yootuka intok junakaa tiikota ka a yootutuak. 8Taa waate juu bachia, tui bwiapo wattek. Inii intok, tuika chupuk. Waate juu tiiko bachia, weepulaka, mamni takaam bachiaka chupuk. Wate intoko baji takaam bachiak. Wate intoko senu taka ama woj mamni bachiak juu tiiko. 9Emee intoko a mammatebaeeteko a mammatene.

Jaisa betchibo aapoik taabwi weyemtat nokaka a teuwaakau

10Junako waate jume a majtim,

juu Jesujtau rukteka intok inen au nattemaek:Jaisaaka empo inia yoemratau,

jita taabwiku a tamachiaka ameu nooka ti jiakai.

11Aapo, inimee inen yoopnak:

Juu Lios, teekau aapoik chea yootaka a katekau betana, juka kaabeta juuneiyaauta, enchim a aet juuneetuala. Taa bempo ka junuen inikaa juuneiyaatuawa. 12

Bweituk waa chea a eiyaame, inii chea bepa a juuneiyaatuanaa, intok junuen yumaisi aet juuneene. Taa juu ka a eiyaame, inii, juka iliikik ka jaikika a juuneiyaauta, a uaatune. 13Junuen san nee jita taabwiku a tammachiaka ameu nooka. Bweituk bempo, juka in joauta, a bichaka junii, kaita bichame benasi tatawa. Intok kia juka in ameu nokauta a jikkajaka junii, kaita jikkajame benasi, ka aet juuneaka tatawa. 14Junueni

MATEEO12 , 13

32

inimee ian bem maachiakaue chupia juu Liojta betana juuneetuawaka nonokame Isaiaj tukauta inen a teuwaakauta:

Jiba tua emee a jikkajine, taa emee ka aet juuneene.

Intok emee jiba tua a bitne, taa ka aet mammatene.

15 Bweituk inia yoemrata jiapsi, a jitat am juuneeau, namakasi aulaa.

Intok kia beja tua jikkaja.Intok inimee, ka bibichame

bebena.Junuen puseka junii, kaita

bitbae.Intok nakaka junii, kaita

jikkajibae.Intok ka tua lutuuriapo net

juuneebae.Intok kia ka neu bicha waatibae

junii, junuen in emo am ineetetuane betchibo.

16Taa tua alleenee emee,

bweituk emee lutuuriapo a mammateka a bicha intok tua aet juuneebaeka a jikkaja. 17

Lutuuriapo ne junen emou jiia, juebenaka jume bat naataka, Liojta betana juuneetuawaka yeteu nonokame intok jume tuik jiba joaka jiapsame, inikaa, ian enchim bichauta a bitbaek taa ka a bichak. Inikaa ian enchim jikkajauta intok a jikkajibaek, taa katim a jikkajak.

Juu Jesus, etleotat nokaka taabwik a teuwaakau, machisi a teuwaa18

Juka echimuta wootakamtat nokaka in emou teuwaakauta juka tua a teuwaabaeuta ian emee a jikkajine. 19Jumee, juka Liojta aman teekau chea yootaka

a katekau betana juka nok lutuuriata a jikkajaka intok ka aet juuneame, inimee, juka bachiata boot wattekamta bebena. Juu bebejeeri ameu yepsaka juka Liojta betana nok lutuuriata ameu teuwaawaka bem mabetakauta, inimee a koptatuane. 20Juu bachia jum tetapo wattekame, inimee, jumee, juka Liojta betana nok lutuuriata a jikkajaka intok tua alleaka sep a mabetakame teuwaa. 21Taa inimee intok junuen, juka tiikota ka tuisi yumaisi a nawakaa benasi machikai, ka bibinwatu. Intok inimee, bettesi ameu a ayuko oo juu Liojta nok lutuuriata betchibo jiokot bitwakai, junaet ka emo alleetuaka, aet bem eauta taarune. 22Juu bachia intok, jum juya wichakapo yojtekame, inii, jumee, juka Liojta betana nok lutuuriata a jikkajaka, tuisi a mabetakame teuwaa. Taa inimee inim weyemtat jiapseka intok juka inim ujyooik bem a eiya betchibo intok juu yuin bem tomipeau, am kokkoba. Siime inii, Liojta nok lutuuriat bem mabetrit, ka a aet emo juuneetua. Intok juka tuik ae bem boo jooriaeauta, junuen ka a am jootua. 23Taa juu bachia intok, tui bwiapo yojtekame, inii jumee, juka Liojta betana nok lutuuriata a jikkajaka, intok aet juuneaka intok tua yumaisi, nat bepaasi inimee juka tuik bem boo jooriaka jiapsineeuta a teuwaa. Waate intoko, juu bachia, wepuulaka, mamni takaam bachiakame bebena. Waate intok juu bachia, wepuulaka, baji takaam bachiakame bebena. Wate

MATEEO13

33

intok juu bachia, wepuulaka, senu taka ama woj mamni bachiakame bebenakai.

Tiikom nasuk ka tui juyat nokaka, taabwik a teuwaakau

24Juu Jesus, juchi inikaa seenuk,

jita taabwikut nokaka inen jiiak:Teekau, Liojta chea yootaka a

katekaa betana juu nok lutuuria ket, seenuk yoemta, a waj bwiapo, tui bachiata a echakapo benasi weye ti jiiak. 25Taa senu tukaapo siimem kokotcheo, seenu, juu, junakaa wajta atteakamta a bejeeka aneme, junamaa kibakek intok inii, tiikom nasuk juyata, ka tuik echaka siika. 26

Junak, jume tiikom yootuka intok jaibu am moao, junaa ka tui juya ket junamaa tiikota nasuk yeu machiak. 27Junak intoko jume tekilta a jooriame, junakaa wajta atteakamtau sajaka a tejwaak: Achai, juu tiiko bachia em echakau tuireakai, jaisaakai inii ka tui juya ama yootuk, ti au nattemaek. 28Juu junakaa wajta atteakame: Senu nee bejeeme inikaa yaak, ti ameu jiiak. Junak intok wamee a saweum inen a nattemaek:

Jaisa itepo, aman sajaka juka juyata ka tuik poponnee jaani, ti jiakai. 29Taa aapo, inimmeu:

Ee, bweituk junuen emee juka juyata ka tuik popon pat, wamee tiikom mak nau a poponne, ti ameu jiiak. 30Ala chea tuinee emee ama a suu tojaka junaemak a yootu betchibo, juka tiikota a chuktawau tajtia. Chukula ne inepo, jume tekipanoareeom, juka

juyata ka tuik bat bem a chuktane betchibo aman am bittuane. Inimee lolopola a sumaka bem a tayaane betchibo am tejwaane. Chukula intok, bempoim juka tiiko bachiata, jum kari junae betchibo in yaaripo nau a tojine betchibo, ti ameu jiiak.

Mojtasa bachiat nokaka, taabwik a teuwaakau

31Juu Jesus ketchia, juchi seenuk

inile benaka jita taabwikut ameu nokaka:Liojta aman teekau chea yootaka

a katekaa betana juu nok lutuuria ket, seenuk inim yoemta, mojtaasa bachiata a wajpo a echakapo benasi weye ti jiiak. 32Inii mojtaasa bachia lutuuriapo siime bachiata bepa chea ilitchi. Taa inii intok siweka, junamaa siime ili juyata bepa chea bweuusi yootune. Intok junuen tua bweu juyata benane. Junuen chea bweuukai, kia jume jekapo naj kateme wikitchim a nassaakariampo aet a tosate.

Juu reberuat nokaka, taabwi weyemta a teuwaakau

33Juu Jesus ketchia, juchi inikaa

inile benaka jita taabwikut ameu nokaka am majtak:Liojta aman teekau chea yootaka

a katekaa betana juu nok lutuuria ket, jamutta reberuata, ainam bajisi yeu toorimmak a kuutaka junuen siimek kittita a b