DOĞAL TAŞLAR

• Doğal taş, tarih öncesi çağlardan bu yana kullanılan

en eski inşaat malzemeleri arasındadır.

• Sert olması

• Taşıyıcı niteliği

• Yalıtım sağlaması

• Dayanıklı olması yer alır.

• Geçmişte doğada

bulunduğu şekilde ya da

kabaca yontularak

kullanılırken zaman

içerisinde teknolojinin

gelişimiyle farklı biçimler

kazandırılarak farklı

amaçlı kullanılmaya

başlanmıştır.

• Bu malzemenin bir araya gelişindeki detaylar tasarım dilini oluşturur ve inşa edildiği yöresel bölgenin mimari karekterini belirler.Doğanın içinden gelen bu malzeme çevreci özelliği ile insanoğlu için yaşanılır bir çevre olarak kabul görmüştür.

• Ekolojiktir

• Doğa ile uyumludur.

• Renk yapı ve yüzey

çeşitliliği

• Doğal taş özgündür(blok

halinde ölçüsü yok)

• Eskidikçe güzelleşir.

• Temizliği kolaydır.masraf

gerektirmez

• Birkaç yüzyıllık doğal

taşlar restore edilerek

orjinal hallerine

getirilebilir.

• Doğal taşlar üç boyutlu(gölge ışık efekti)(istenilen

boyutta taş üretimi)

• Düşük maliyetlidir.(maliyet ömür ilişkisi-30 yıl yapı

malzemesi)

• Üstün fiziksel özelliklere sahiptir.(ısı yalıtımı-cam

binalarda 300-700 kws/m2-yüksek binalarda 300-

700 kws/m2

Doğal Taşların Tarihçesi• TARİHÇE

Taş, ilk insanın varoluşu ile ortaya çıkan barınma ihtiyacını gidermek içinyerleştiği mağara evinde karşılaştığı ve şekillendirmeden kullandığı ilk yapımalzemesidir. Günümüzde kullanılma biçimini alıncaya kadar geçirdiğibaşlıca evrim aşağıda çıkarılmıştır.- M.Ö. 13. yy. Mısır alçı veya kireç harç ile şekillendirilmiş bloklar- M.Ö. 13. yy. Miken sarayında çok az şekillendirilmiş taş bloklardan harçsızduvarlar- M.Ö. 4. yy. Yunan mabetlerinde estetik formlar içinde kurşun kenetlerlebağlanmış bloklarM.Ö. 3.yy. Roma hamamlarında açıklıkların kubbe ile geçilmesindeşekillendirilmiş bloklar- M.S. 1-18, yy. arasında şekillendirilmiş ve parçalı elemanlar halinde tümyapılara girmiştir. Özellikle Selçuklu ve Osmanlı yapıları birçok güzel taşörnekleri ile bezenmiştir.- M.S. 19. yy. dan itibaren beton malzemenin ortaya çıkmasıyla eskiönemini kaybetmiştir. Ancak günümüzde, ince levhalar halinde kaplamamalzemesi olarak yaygın biçimde kullanılmaktadır.Günümüzde geçmiş yüzyıllardan intikal etmiş ve halen ayakta duranyapılar ömürlerini taş malzemenin özelliklerine borçludurlar

Doğal TaşlarınOluşumlarına

Göre İncelenmesiDoğal taşlar oluşumlarına göre

üç grupta incelenirler.

-Püskürük Taşlar

-Tortul Taşlar

-Başkalaşmış Taşlar

PüskürükKülteler(Kayaçlar)

• Litosferin derinliklerindeki Magma’nın çeşitli tektonik

olaylar sonucu yeryüzüne çıkarak soğuması ile

meydana gelen homojen ve izotrop yapılı taşlardır.

Ancak oluşum yerindeki soğuma hızına göre kriştal

yapısındaki değişikliklerle kendi aralarında 3’e

ayrılırlar.

• Yavaş Soğuma(Derinlik

Külteleri):İri Kristalli yapıdadır.

• Örnek:Granit,Synit.

• Orta Hızla Soğuma(Damar

Külteleri):İnce Kristalli yapıdadır.

• Örnek:Gabro profir

• Hızlı Soğuma(Volkanik

Külteleri):Camsı ve ince kristal yapıdadır.

• Örnek:Anzdezit ve Bazalt

Tortul Külteler

• Püskürük ve başkalaşmış kültelerin çeşitli atmosferik

ve tektonik olaylar sonucu parçalanarak tabakalar

halinde tortullaşması ile meydana gelmiş, heterojen

boşluklu ve fosil yapılı taşlardır. Tabakaların yönü ve

bağlayıcının cinsi mukavemeti ve su geçirimliği

etkileyen faktörlerdendir. Bağlayıcının silis esaslı

olması mukavemeti artırmaktadır. Oluşum

nedenlerine göre 3 gruba ayrılırlar.

• Fiziksel Tortul Külteler:Dağınık veya kil, kalker ve silis ile

birleşmiş halde bulunurlar.

• Örnek:Çakıl ve Gre

• Kimyasal Tortul Külteler:Karbonat,silisve sülfat ile

birleşmiş halde bulurlar.

• Örnek:Traverten ve Alçı Taşı

• Organik Tortul Külteler:Laşler ve fosil çözeltilerinden

oluşmuştur.

• Örnek:Küfeki

Başkalaşmış Külteler• Püskürük ve tortul kültelerden, yer kabuğu içinde

uzun sürede basınç,ısı ve çeşitli kimyasal

olaylarsonucu meydana gelmiş ve orijinlerine göre

püskürük veya tortul kültelerin özelliklerini gösteren

taşlardır. Başkalaşım yerlerine göre iki gruba ayrılır.

• Mağmatojen:Başkalaşım derinlerde olmuştur.

• Örnek:Arduvaz ve Gnays

• Sedimantojen:Başkalaşım yüzeye yakın bölgelerde

meydana gelmiştir.

• Örnek:Mermer

DOĞAL TAŞLARIN ÜLKEMİZDE

ÇIKARILDIKLARI YERLER

BAZALT• İZMİR

• DİYARBAKIR

• UŞAK

• GEDİZ

• MUŞ

• BİTLİS

• İSKENDERUN

• BOYABAT

• ESKİŞEHİR

• VAN

ANDEZİT• ANKARA

• ÇANKIRI

• AFYON

• UŞAK

• DİKİLİ

GRANİT• GEBZE

• ÇANAKKALE

• GÜLLÜK

• KIRŞEHİR

KUMTAŞI

• AFYON

• BOLU

• ESKİŞEHİR

• ANKARA

KİREÇTAŞI• ESKİŞEHİR

TÜF• NEVŞEHİR

• ÇANAKKALE

• GÜMÜŞHANE

MERMER• AFYON

• MUĞLA

• UŞAK

• ELAZIĞ

• ESKİŞEHİR

• KÜTAHYA

• BALIKESİR

Doğal Taşların Duvar YapımındaKullanılması

-Kuru Duvarlar-Moloz Taş Duvarlar-Çekiçle Kabaca Düzeltilmiş Duvarlar-Yonu Taş Duvarlar-Kesme Taş Duvarlar

olmak üzere 5 grubaayrılabilir.

Kuru Taş Duvarlar• Mimarlık tarihinde bilinen çok

büyük taşların üst üste konulupdaha çok ağırlıklarıylastabilitenin sağlandığı duvarlabir bakıma kuru taş duvarolarak görülebilir.Ancak bugünkuru taş duvarlar küçüktaşlardan yapılır ve taşıyıcılıkyönünden önemli olmayanörneğin , istinad duvarları , arsave bahçe duvarları vesızdırmalı septik çukur duvarlarıgibi ikincil işlevli yerlerdekullanılırlar.

• Kuru duvarlarda kullanılacakolan taşlar sağlam olmalıdır

• Yüksekliği en az 10 ve genişliği20 cm’den fazla olmalıdır.

• Kuru Taş duvarların kalınlıklarıise en az 50 cm olmalıdır.

Moloz Taş Duvarlar• Taş ocağından çıkartılan taşların hiçbir işlem

yapılmadan kullanılmasıyla oluşturulan duvar

türüdür.

• Harçlı duvarlar arasında örgü yönünden en kolay ve ucuz olan duvar türüdür.

• 1 m2 duvar yüzeyinde 15 ten fazla taşbulunmamalı, eşit aralıklarla dağıtılmış en az ikibağlantı (kenet) taşı olmalıdır.

• Taş kalınlıkları 15 cm.den fazla olmalıdır

• Taş sıralarının üzerleri düzeltilmelidir

• Taşların duvar içinde kalan tüm yüzeyleriharçla sarılmış olmalıdır.

• Moloz taş duvar kalınlıkları en az 50 cm olmalıdır.

Çekiçle Kabaca DüzeltilmişTaş Duvarlar

• Ön yüzüne dik olarak çekiçle kabaca

biçimlendirilen taşlarla örülen duvarlardır.

• Görünen yüzeyleri dikdörtgene yakın bir biçime

getirilmelidir.

• Yükseklikleri 10 cm, uzunlukları ve genişlikleri 20

cm’den büyük olmalıdır.

• 3 cm kadar dış çıkıntılara izin verilir.

Kaba Yonu Taş Duvar• Duvar örgüsünde görünen yüzleri dikdörtgen olan

taşlardan yapılan taş duvarlardır.

• Duvar dış yüzeyinin bir düzlem oluşturması yani birdikdörtgen görünümü elde etmek Için taşların belli bir işlemden geçmesi başka bir deyişle buna gore kabaca yontulması gerekmektedir.

• Cepheden görünen yüzey kabarıklıkları 3.00 cm.yigeçmemeli, boyut olarak taşların yüksekliği 20 genişliği 30 derinliği de 25 cm. civarında olmalıdır.

İnce Yonu Taş Duvar• İşçilik ve maliyetinin yüksek olmasının yanısıra

estetik bakımdan güzel görünüş için bina

cephelerinde uygulanan duvar türüdür

• Taşların yükseklikleri en az 15 uzunlukları 30

genişlikleri ise 30 cm olmalıdır.

Kesme Taş Duvarlar• Gereken boyutlarda uygun olarak taşçı aletleriyle

kesilen taşlardan örülen duvarlardır.

• En kaliteli olan yöntem bu yöntemdir.

• Malzeme kadar işçilik de bir o kadar çok

önemlidir.

• Duvar kalınlıklar her zaman eşittir.

Türkiye’de Doğal Taş• Doğal taş bakımından, jeolojik yapısı itibarıyla

zengin bir potansiyele sahip olan Türkiye, 5.1 milyar m3 (13.9 milyar ton) doğal taş rezervi ile dünyadaki 15 milyar m3'lük rezervin %40'ına sahiptir.

• Türkiye’de çeşitli renk ve desenlerde kristalin kalker (mermer), kalker, traverten oluşumlu kalker (oniks), konglomera, breş ve magmatik kökenli kayaçlar (granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin,vb) bulunmaktadır.

• 1996 yılından günümüze her sene belirli bir ivme iledoğal taş ihracatımız artmıştır.Eskiye oranla büyük birgelişme kaydetmiştir.

Dünya Taş Rezervleri• Genel hatlarıyla Alp-Himalaya kuşağı içinde

kalan Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan, İran,

Pakistan gibi ülkelerde karbonatlı kayaç

(mermer, kireçtaşı, traverten ve oniks)

rezervlerinin fazla olduğu görülmektedir.

İşletilebilir magmatik kayaç (serttaş) rezervlerinin

İspanya, Norveç, Finlandiya, Ukrayna, Rusya,

Pakistan, Hindistan,Çin, Brezilya ve Güney

Afrika’da kümelendiği dikkati çekmektedir.

Doğal Taşlar• Dünya genelinde doğal taşların yapı ve dekorasyon

malzemesi olarak kullanılmaya başlanması doğal taş

üretiminin artmasına neden olmuştur.

• . Doğal taştan malzemelerin mimar ve tasarımcılar

tarafından daha fazla tercih edilmesi dünyadaki

tüketici sayısının artmasına neden olmuştur.

• Dünya doğal taş sektöründe Çin, İtalya, İspanya,

Türkiye, Hindistan, Brezilya ve Portekiz dünya doğal

taş üretiminin yaklaşık %70’ni gerçekleştirmekte,

üretimini arttıran ülkeler sıralamasın da Çin, Türkiye

ve Brezilya ilk üç sırada yer almaktadır.

2008 Yılında En ÇokDoğal Taş Ithal Eden

ÜlkelerÜlke İthalat Değeri

1 ABD 3.890.341.943

2 ÇİN 1.256.068.503

3 JAPONYA 859.664.698

4 İNGİLTERE 827.700.434

5 ALMANYA 799.338.000

6 İTALYA 796.103.222

7 KORE 770.691.581

8 FRANSA 646.204.084

9 İSPANYA 518.777.322

10 BELÇİKA 438.111.538

17 TÜRKİYE 162.120.429

Granit• Ülkemiz granit rezervleri bakımından zengin bir

ülkedir fakat gerekli yatırımlar yapılmamasındandolayı bu rezervlerimiz işlevli bir şekildekullanılamamaktadır.

• Ülkemizde granit üretimi dünya ticaretine hâkim olacak düzeyde değildir. Hatta her yıl yaklaşık 40 milyon dolarlık granit ithalâtı yapılmakta ve genellikle bu granitler kamu kurumlarında kullanılmaktadır. Buna karşın özel sektör de yurt dışına granit ihraç etmektedir. Burada bir çelişkibulunmaktadır.

• İtalya,İspanya ve Çin granit pazarına hakim başlıcaülkelerdendir.