Temel Kavramlar

Toplum, Toplumsal Yapı, Kurumlar, SosyalleşmeToplumsal Değişme, Tabakalaşma, Sınıf veStatü, Toplumsal Hareketlilik

• Toplum Nedir

• Tesadüf mü,

• Bilinçli Tercih mi

Toplum

• Aralarında tarihi, ekonomik, kültürel, • sosyal ilişkiler olan, belirli bir coğrafi bölge• üzerinde ortak anlayış ve davranış biçimleri• geliştirmiş kişilerden oluşmuş bir bütündür.• "Türk toplumu, Alman toplumu"

• Oyuncu (Birey) X Takım (Toplum)

• Toplum ulusal bir yapıyı tanımladığı• gibi küresel ölçekte birimleri de • ifade eder.• "uluslararası toplum"

• Toplumu Meydana Getiren Unsurlar

• 1- Toplumsal kurumlar

• 2- Toplumsal Yapı ve Kültür

• 3- Toplumsal Tabakalar

• 4- Toplumsal Değişme

• Toplumsal Kurumlar

• Kurum; toplumda belirli bir eylemi yürütmenin, formel , kabul edilmiş, yerleşmiş ve istikrar kazanmış biçimidir. Sosyolojik açıdan kurum ve kuruluşfarklı kavramlardır (ör. evlilik kurum evlendirme dairesi kuruluştur)

• Toplumsal yapıyı oluşturan kurumlar 3 düzeyde ele alınabilir:• 1- Küresel düzlemde kurumlar: Ekonomik, ekonomik, siyasal vb. kurumlar,

normlar

• 2- Ulusal düzeyde kurumlar: Eğitim, din, ekonomik ve siyasal kurumlar, medya vb. yapılar

• 3-Yerel düzeyde kurumlar: Aile, kent ve kır örgütleri, vb.

• Toplumsal kurumlar ve işlevleri birbirlerine bağımlıdır

• Ör: Eğitim kurumu, siyaseten alınan kararlara, ayrılanbütçeye ve ekonomiye bağlıdır. Öte yandan ekonomide eğitim kurumu sayesinde yetişen elemana veişgücüne bağlıdır. Dolayısıyla toplumu incelerken bukurumlar arasındaki ilişkiyi "bütün" olarak ele almakgerekir. Ör: Din ve Ekonomi???

• Ekonomi-----Siyasi Karar/ Bütçe----Eğitim/ Nitelikli İşgücü

• Toplumsal kurumlar "dinamiktir". • Topluma Özgüdürler. • Ör:Türkiye ile Almanya??? • Toplumdaki yapıya uyum gösterirler.• Yeni işlevleri karşılamak için ihtiyaç duyulduğunda

yeni kurumlar ortaya çıkar. • Ör: Sığınmacılar???• Bağımlılık nedeniyle kurumlardan herhangi

birinde meydana gelen değişim diğer kurumlarıdaetkiler. Ör: Ekonomi ve Aile yapısı????

• Toplumsal Yapı ve Kültür

• Toplumsal yapıyı tanımlayan 2 temel yaklaşım:

• 1- Yapısal İşlevselci Yaklaşım

• 2- Marksist ve Çatışmacı Yaklaşım

• Yapısal İşlevselci Yaklaşım

• Bir olayın/kurumun nedenlerini ve toplum için rolünüve sonuçlarını esas alan yaklaşımdır. Ör???

• Bu yaklaşıma göre toplumu oluşturan unsurlar• 1- Toplum canlı organizmaya benzetilmektedir• 2-İşbölümü ve bağımlılık• Mekanik / Organik Toplumlar (E. Durkheim)• 2- Toplumsal Roller• 3- Uzlaşı ve Konsensüs

• Marksist ve Çatışma Yaklaşımı

• Toplumsal yapı "alt yapı/base (ekonomi, üretim ve sınıf ilişkileri) ile"üst yapı /superstructure (kültür, ideolojiler, siyaset, din vb.) olmaküzere 2 parçadan oluşmaktadır ve alt yapı temel belirleyicidir

• Toplumu Oluşturan Unsurlar

• 1- Eşitsizlik• 2- Çatışma ve güç mücadelesi• 3- Egemen iktidar ilişkilerinin belirlediği kurum ve ilişkilerden

oluşmaktadır. Ör????

• Toplumsallaşma Süreci• Toplumla İlk Temas:• Aile

• Hepimiz ilişkilerin "kurumsallaştığı" • bir topluma gözlerimizi açarız

• Kanunlar, kurallar, gelenekler, adetler, önyargılar, ahlakkuralları, alışkanlıklar bizi çevrelemiştir.

• Başka??

• Diğer Toplumsallaşma Araçları??

• Kurumlar ve Kültürel Araçlar

• Medya, popüler kültür, eğitim ve okullar, adlisistem, din vb. sosyal kurumların taşıdığı mesajlar. Ör: ???

• Medya kanalıyla öğrendiğimiz değerlerle ailedenöğrendiğimiz ne kadar örtüşüyor??

• Yaptırımlar ve Ödüller

• Cezalar, ayıplamalar, izolasyon, ödüller veteşvikler,

• "Sosyal Kontrol"

• Sonuç

• Çoğunlukla yapmak istenenle yapılması gerekenarasında bir çatışma yaşanır

• "Ergen Sendromu"

• R. Merton Amerikan Rüyası ve "Gerilim Teorisi"

• En Yaygın Davranış

• Uyum Sağla

• Uyum Sağlanmaması Durumunda

1-Yeni imkanlar geliştirme

2- Verilen imkanları kutsama hedefi umursamama

3- Toplumdan Kopuş

4- İmkanlar ve hedefleri yeniden tanımlama

• Toplumsal Değişme

• Toplumların yapısı dinamiktir, değişim gösterir

• Bu Değişimin Nasıl Olmaktadır:• 1- Evrim mi?• 2- Gelişme mi?• 3- Devrim mi?

• Toplumsal yapı hem yaşanılan doğal ve sosyal çevrede hem de teknolojide yaşanan değişimden etkilenir. Değişim Ör??

• Bu değişim toplumsal yapının• tüm kurumlarını etkileyebilir.

• Yapısal İşlevselci Görüş

• Toplumsal Evrim Yaklaşımı (H.Spencer)

• Bu görüşe göre toplumsal değişim, insanlığın vetoplumların geçirdiğievrim sürecinde yeniişlevlerin ortaya çıkması ve bunlara uyum olaraktanımlanmaktadır.

• Gereksiz hale gelen işlevler ne olur???

• Marksist Yaklaşıma göre Toplumsal Değişim

• Marx'a göre toplumsal değişimin temeli sınıf çatışmasıdır. "Tarih, sınıfmücadelelerinin tarihidir".

• "Üretim ilişkilerine" göre esas 4 tür toplum tanımlamaktadır: İlkel-komünal, köleci, feodal ve kapitalist. Ayrıca Asya tipi üretim tarzı olarak tanımladığı farklı biryapılanma bulunmaktadır.

• "Diyalektik materyalizmin"??? toplumsal değişimi tanımlamak için uygulanmasıolan "tarihsel materyalizm" sürecinde toplum da "evrimsel" bir değişim kabulederken son aşamada sınıf mücadelesi ve özel mülkiyetin biteceği aşmayıda radikalbir dönüşüm veya devrim olarak kabul eder. "Tarih, özel mülkiyetin başlamasıylabaşlayan ve bitişiyle sona eren bir süreçtir"

• Neo-Marksistler (ör. T. W. Adorno) evrimsel dönüşümü reddetmekte ve sürekli birçatışma olduğunu kabul etmektedir (Negatif diyalektik).

• Max Weber'e Göre Toplumsal Dönüşüm

• Özellikle batı toplumlarındaki gelişmeyi rasyonelleşme vepiyasa ekonomisine bağlı kapitalistleşme süreci olaraktanımlar.

• Bireyler davranışlarını "iyi-kötü", "güzel çirkin" gibinormatif değerler üzerinde gerçekleştirirken. Modern toplumda birey daha çok kendisine sağlayacağı "faydayı" gözönünde bulundurarak davranışlarını yönlendirir.

• Meşruiyet kaynağı rasyonel hukuki kaynağa yönelir• Weber'e göre toplumsal değişim gelenekselden moderne

doğru bir gelişim ve evrimdir.

• İbn-i Haldun'a Göre Toplumsal Değişim

• Haldun (1332-1406) Kahire doğumlu düşünür ve devlet adamı. Kitabül İber'inMukaddimesi meşhurdur.

• Toplumal bir varlık olan insan birbirleriyle işbirliği yaparak "kurumları" oluşturmaya başladıkça "kültür/Umran" oluşturmaktadırlar. Oluşan bu yeni yapıdabireyleri bir arada "asabiye" bağları bir arada tutar. "Asabiye" bağları güçlütoplumlar ilerlemeyi ve devlet kurmayı başarırlar.

• İki toplum türünden bahseder: "Bedevi" (göçebe) ve "Hadari" (yerleşik) yoplumlar. Toplum geliştikçe "asabiye" bağının yerini "sultana bağlılık ve din gibi" diğer bağlar alır. Bu bağları zayıflayan "hadari"lerin zaman içerisinde "asabiye" bağları kuvvetli bedeviler tarafından ele geçirilirler.

• Devleti insan hayatına benzetir: Doğar, büyür, yaşlanır ve ölürler. Fetih (şef, bey); hükümdarlık (Melik); Ekonomik refah ve debdebe; doyum, taklit ve kendinibeğenme; Sefahat, israf ve çöküş

• Gelişim- Evrim???

• Toplumsal Tabakalaşma, Sınıf ve Statü• Küresel, ulusal ve yerel düzeylerde toplum yapısı homojen değildir.• "Tabakalaşma- Eşitsizlik"• Toplumsal tabakalaşma- Yapısal işlevci- Farklılık• Toplumsal eşitsizlik - Marksist- Farklılık( değişim) • "Eşitsizlik" kavramı daha çok yönetenlerin otoritelerinin

sorgulanmaya başlamasıyla karşımıza çıkmaktadır. • Tarih boyunca toplumsal tabakalaşma/eşitsizliğin değişik

aşamaları ve biçimleri olmuştur. Her dönemin kendine göreunsurları ve meşrulaştırma biçimleri görülmüştür. Ör: Yöneten-tebaa, asiller ve serfler, köle ve sahipler.

• Günümüzde de "sosyal sınıf" ve "sosyal statü" kavramlarıylaaçıklamaktayız

• Sosyal sınıf: Kişinin daha çok ekonomik durumunaişaret eden kazanılmış / zorlanmış sosyal konumunaişaret eder. Sosyo-Ekonomik Sınıf (SES) olarak da adlandırılır. Genel olarak 3 sosyal sınıf tanımı kullanılır:

• 1- Üst sınıf: İşveren, kaynaklara sahip ve kontroledebilen

• 2- Orta sınıf: Beyaz yakalı çalışanlar, profesyonel mesleksınıfları, memurlar

• 3- Alt sınıf: Mavi yakalı işçiler, emek esas işlerdeçalışanlar, taşeron olarak çalışanlar.

• Marksist yaklaşımda esas olarak 2 grup ön planaçıkarılır. Sınıf bilinci

• Sosyal Statü

• Sınıf kavramından daha kapsamlı bir sosyal konuma işaret eder.Olumluveya olumsuz kavramlar taşıyabilir. Statüde güç ekonomik faktörlere bağlıdeğildir. Ör: Din adamları

• Weber'e göre toplumsal tabakalaşma• 1- İkilik değil çokluk (Sınıf)• 2- STATÜ• 3- Siyasi Örgütlü Olma Durumu (Güç)• Bu kavram kuurmsal düzeyde birbiinden farklı olarak bireyin toplumsal

konumunu etkileyebilirler.

• Yapısal İşlevselcilik yaklaşımına göre toplumsal tabakalaşma kötü birşeymidir? Neden?

• Toplumsal Hareketlilik

• Kavram olarak sosyal sınıflar arasındaki geçişiifade etmektedir.

• Geleneksel toplumlarda statü genel olarak"miras" olarak elde edilirken modern toplumda"kazanılarak" elde edilmektedir. En azından öyleolması varsayılmaktadır:))))

• Ülkemizdeki durum????

• Bu hafta

• Toplum, • Toplumsal Yapı, • Kurumlar, • Sosyalleşme• Toplumsal Değişme, Tabakalaşma, Sınıf ve Statü, • Toplumsal Hareketlilik

• SORULAR??????

• Teşekkürler