Yangın Önleme PrensipleriYangın Önleme Prensipleri

Faruk Levent POLATFaruk Levent POLAT

A. Yangının Tanımı: A. Yangının Tanımı:

• Maddenin ısı ve oksijenle Maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır.Yanma kimyasal bir olaydır.Yanma olayının oluşabilmesi için madde, olayının oluşabilmesi için madde, ısı ve oksijenin (hava) bir arada ısı ve oksijenin (hava) bir arada olması gerekir.olması gerekir.

B. Yangın Çeşitleri:B. Yangın Çeşitleri:

• A Sınıfı Yangınlar: Katı madde A Sınıfı Yangınlar: Katı madde yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile maddenin uzaklaştırılması ile söndürülebilir.söndürülebilir.

• B Sınıfı Yangınlar: Yanabilen sıvılar bu B Sınıfı Yangınlar: Yanabilen sıvılar bu sınıfa girer.Soğutma (sis halinde su) sınıfa girer.Soğutma (sis halinde su) ve boğma (Karbondioksit, köpük ve ve boğma (Karbondioksit, köpük ve kurur kimyevi toz) ile söndürülebilir.kurur kimyevi toz) ile söndürülebilir.

• C Sınıfı Yangınlar: Likit petrol gazı, hava gazı, C Sınıfı Yangınlar: Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır.Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve oluşan yangınlardır.Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve halon 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli halon 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz.dahil edebiliriz.

• D Sınıfı Yangınlar: Yanabilen hafif metallerin ve D Sınıfı Yangınlar: Yanabilen hafif metallerin ve alaşımların (Mağnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum alaşımların (Mağnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlardır. Kuru gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlardır. Kuru kimyevi tozlar bu yangınları söndürmede kimyevi tozlar bu yangınları söndürmede kullanılırlar. Elektrik donanımlarının yanmasıyla kullanılırlar. Elektrik donanımlarının yanmasıyla oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde değerlendirmeyip C sınıfı yangınların içerisinde değerlendirmeyip C sınıfı yangınların içerisinde inceleyebiliriz. Elektrik akımı kesilerek müdahale inceleyebiliriz. Elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve kuru kimyevi toz kullanılmalıdır.edilmeli ve kuru kimyevi toz kullanılmalıdır.

Yangın Önleme Prensipleri Yangın Önleme Prensipleri

• Yangınla mücadelenin Yangınla mücadelenin birinci prensibibirinci prensibi yangının çıkmasına sebep olabilecek yangının çıkmasına sebep olabilecek hataların yapılmasından kaçınmaktır. hataların yapılmasından kaçınmaktır. Yukarıdaki bölümlerde açıklanan yangına Yukarıdaki bölümlerde açıklanan yangına sebep olabilecek hususların engellenmesi sebep olabilecek hususların engellenmesi yapılacak ilk iştir. Bilindiği gibi bir yangının yapılacak ilk iştir. Bilindiği gibi bir yangının oluşabilmesi için gerekli üç şartın yani oluşabilmesi için gerekli üç şartın yani yangın üçgeninin bir araya gelmesi yangın üçgeninin bir araya gelmesi gereklidir. Bu durumun engellenmesi gereklidir. Bu durumun engellenmesi halinde yangın tehlikesi geçiştirilebilir. halinde yangın tehlikesi geçiştirilebilir.

• Yangın ile mücadelede Yangın ile mücadelede ikinci prensip iseikinci prensip ise, , yangına erken müdahale etmektir. Tabii ki yangına erken müdahale etmektir. Tabii ki yangına erken müdahale ancak yangının yangına erken müdahale ancak yangının erken teşhisi ile mümkün olur. Yani açık erken teşhisi ile mümkün olur. Yani açık deniz biriminde her hangi bir yerde yangın deniz biriminde her hangi bir yerde yangın çıktığını ne kadar erken haber alırsak, onu çıktığını ne kadar erken haber alırsak, onu söndürmek o kadar kolay olacaktır. Yangının söndürmek o kadar kolay olacaktır. Yangının tespiti konusunda kullanılan yangın ihbar tespiti konusunda kullanılan yangın ihbar cihazları daha sonra açıklanacaktır. cihazları daha sonra açıklanacaktır.

• Üçüncü prensip iseÜçüncü prensip ise çıkan yangının en çıkan yangının en etkili bir şekilde nasıl söndürüleceğinin etkili bir şekilde nasıl söndürüleceğinin bilinmesidir. Bu aşamada amaç, yangını bilinmesidir. Bu aşamada amaç, yangını oluşturan üçgeni ortadan kaldırmaktır. Yani oluşturan üçgeni ortadan kaldırmaktır. Yani ya oksijeni, ya yanıcı maddeyi, ya da ısıyı ya oksijeni, ya yanıcı maddeyi, ya da ısıyı ortadan kaldırmak gerekir. Yangın ortadan kaldırmak gerekir. Yangın üçgeninin hangi kenarını yani yangına üçgeninin hangi kenarını yani yangına sebep olan hangi şartın ortadan sebep olan hangi şartın ortadan kaldırılmasına karar verilmesi, yangının kaldırılmasına karar verilmesi, yangının cinsine, ortama ve diğer şartlara göre cinsine, ortama ve diğer şartlara göre değişiklik gösterdiğinden, yangın takım değişiklik gösterdiğinden, yangın takım liderinin ve takım üyelerinin yangının çıktığı liderinin ve takım üyelerinin yangının çıktığı mahalli, yangının verebileceği zararı ve mahalli, yangının verebileceği zararı ve yangına karşı mücadele edecek yangına karşı mücadele edecek imkanlarının ne olduğunu çok iyi bilmeleri imkanlarının ne olduğunu çok iyi bilmeleri gerekir.gerekir.

• Yangınla karşılaşınca ilk düşünülmesi Yangınla karşılaşınca ilk düşünülmesi gereken şey yangının yayılmasını gereken şey yangının yayılmasını önlemek ve yangını kontrol altına önlemek ve yangını kontrol altına almak olmalıdır. Unutmamak gerekir almak olmalıdır. Unutmamak gerekir ki yangın, direkt temas, radyasyon ki yangın, direkt temas, radyasyon (ışıma), sıcak hava akımı ve ısının (ışıma), sıcak hava akımı ve ısının yayılması ile genişler. yayılması ile genişler.

Genel olarak yangına karşı Genel olarak yangına karşı mücadelede şu prensiplere mücadelede şu prensiplere göre hareket edilir:göre hareket edilir:

1-)1-)• İlk iş olarak yangının nerede çıktığı tespit İlk iş olarak yangının nerede çıktığı tespit

edilmelidir. Daha sonra;edilmelidir. Daha sonra;• Ne yanıyor?Ne yanıyor?• Yanan maddenin ne kadarı yanıyor? Yanan maddenin ne kadarı yanıyor? • Yangın ne yöne doğru yayılabilir?Yangın ne yöne doğru yayılabilir?• Çıkan yangını kontrol altına alabilmemiz Çıkan yangını kontrol altına alabilmemiz

için imkanlarımız nelerdir?için imkanlarımız nelerdir?• şeklindeki soruların gerçek cevapları şeklindeki soruların gerçek cevapları

bulunmalıdır. Ancak dumanın görüldüğü bulunmalıdır. Ancak dumanın görüldüğü yerin yangının merkezi olacağı yerin yangının merkezi olacağı düşünülmemelidir. Çünkü duman, yangının düşünülmemelidir. Çünkü duman, yangının merkezinden çok uzaklarda da görülebilir. merkezinden çok uzaklarda da görülebilir.

2-)2-)

• Eğer yangının gemi imkanlarıyla Eğer yangının gemi imkanlarıyla kontrol altına alınması konusunda kontrol altına alınması konusunda şüpheye düşülürse, hemen emniyet şüpheye düşülürse, hemen emniyet frekanslarından diğer birimlere ve frekanslarından diğer birimlere ve sahil birimlerine yardım çağrısı sahil birimlerine yardım çağrısı yapılır.yapılır.

3-)3-)

• Elde olan imkanlar dahilinde ne Elde olan imkanlar dahilinde ne yapılacağının çok çabuk yapılacağının çok çabuk kararlaştırılması gereklidir. Eğer kararlaştırılması gereklidir. Eğer imkanlar kısıtlı ise önce yangın imkanlar kısıtlı ise önce yangın kontrol altına alınmalı, daha sonra kontrol altına alınmalı, daha sonra asıl söndürme çalışmalarına asıl söndürme çalışmalarına başlanmalıdır.başlanmalıdır.

4-)4-)

• Yangının, patlama yapabilecek veya Yangının, patlama yapabilecek veya zehirli gaz çıkartabilecek maddelere zehirli gaz çıkartabilecek maddelere sıçrama ihtimali varsa, personel için sıçrama ihtimali varsa, personel için emniyetli bir yer temin edilmelidir.emniyetli bir yer temin edilmelidir.

5-)5-)• Yangın takım liderinin talimatlarına Yangın takım liderinin talimatlarına

uyularak bir yangın anında aşağıdaki uyularak bir yangın anında aşağıdaki hususlara öncelik verilmelidir:hususlara öncelik verilmelidir:

• Tehlikede olanların hayatları kurtarılmalı Tehlikede olanların hayatları kurtarılmalı • Gemi içindekilerin uğrayabileceği Gemi içindekilerin uğrayabileceği

hasarların azaltılmasına özen gösterilmelihasarların azaltılmasına özen gösterilmeli• Çevrenin yangından göreceği zararı Çevrenin yangından göreceği zararı

azaltmaya çalışılmalıazaltmaya çalışılmalı

C. Yangın Söndürmede C. Yangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler Kullanılan Yöntemler

• I- Soğutarak SöndürmeI- Soğutarak Söndürme

• II- Havayı kesmeII- Havayı kesme

I- Soğutarak SöndürmeI- Soğutarak Söndürme • Su ile soğutma :Su ile soğutma : Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok

kullanılanıdır. Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı kullanılanıdır. Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı maddeyi boğma (yanan cismin su içine atılması sonucu oksijeni maddeyi boğma (yanan cismin su içine atılması sonucu oksijeni azaltma) ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının söndürülmesinde azaltma) ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır. Su yangın yerine kütlesel olarak en büyük etken olmaktadır. Su yangın yerine kütlesel olarak gönderileceği gibi püskürtme lansları ile de gönderilebilir. gönderileceği gibi püskürtme lansları ile de gönderilebilir.

• Yanıcı maddeyi dağıtma :Yanıcı maddeyi dağıtma : Yanan maddenin dağıtılmasıyla Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer ve yangı yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer ve yangı yavaş yavaş söner. Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme yavaş yavaş söner. Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme yangının yayılmasına neden olacağından uygulanmaz.yangının yayılmasına neden olacağından uygulanmaz.

• Kuvvetli üfleme :Kuvvetli üfleme : Yanan madde üzerinde kuvvetli olarak üflenen Yanan madde üzerinde kuvvetli olarak üflenen hava alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının düşmesine hava alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının düşmesine neden olmaktadır. Bu tip (soğutarak) söndürme ilkesi ile başlangıç neden olmaktadır. Bu tip (soğutarak) söndürme ilkesi ile başlangıç yangınlarında başarıya ulaşılabilir. Büyümüş veya belirli boyutlara yangınlarında başarıya ulaşılabilir. Büyümüş veya belirli boyutlara gelmiş yangınlarda kuvvetli üfleme yangına daha fazla oksijen gelmiş yangınlarda kuvvetli üfleme yangına daha fazla oksijen sağlayacağından yangının büyümesine neden olur. Bu nedenle bu sağlayacağından yangının büyümesine neden olur. Bu nedenle bu tür söndürmeler büyümüş yangınlarda kullanılmaz.tür söndürmeler büyümüş yangınlarda kullanılmaz.

II- Havayı kesmeII- Havayı kesme

• Örtme :Örtme : Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb) Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb) kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesi ile yapılan söndürmedir. Akaryakıt kesilmesi ile yapılan söndürmedir. Akaryakıt yangınlarına örtü oluşturan kimyasal yangınlarına örtü oluşturan kimyasal kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

• Boğma:Boğma: Yangının oksijenle temasınn kesilmesi Yangının oksijenle temasınn kesilmesi veya azaltılması amacıyla yapılan işlemdir. Özellikle veya azaltılması amacıyla yapılan işlemdir. Özellikle kapalı yerlerde oluşan yangınlara uygulanır.kapalı yerlerde oluşan yangınlara uygulanır.

• Yanıcı maddenin ortadan kalkması :Yanıcı maddenin ortadan kalkması : Yanma Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kalkması sonucu yangının söndürülmesidir.kalkması sonucu yangının söndürülmesidir.

D. Söndürücü Maddeler:D. Söndürücü Maddeler:

• Su: Su: Ateşi söndüren maddeler arasında en Ateşi söndüren maddeler arasında en önemlisi sudur. Su özellikle A tipi yangınlar önemlisi sudur. Su özellikle A tipi yangınlar için (katı) mükemmel bir söndürücüdür.için (katı) mükemmel bir söndürücüdür.

• Kum:Kum:Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin kesilerek söndürülmesinde kullanılır. kesilerek söndürülmesinde kullanılır. Kullanma anında kumun yanıcı maddeyi Kullanma anında kumun yanıcı maddeyi tamamen örtmesi sağlanmalıdır. tamamen örtmesi sağlanmalıdır.

• Karbondioksit gazı (CO2):Karbondioksit gazı (CO2): Yanan Yanan maddenin üzerini kaplayan maddenin üzerini kaplayan karbondioksit gazı yanıcı maddeyi karbondioksit gazı yanıcı maddeyi oksijensiz bırakarak yangının oksijensiz bırakarak yangının söndürülmesi olayıdır. Genellikle çelik söndürülmesi olayıdır. Genellikle çelik tüplerde basınç altında sıvı halde tüplerde basınç altında sıvı halde tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava akımının olduğu yerlerde yangının akımının olduğu yerlerde yangının söndürülmesi oldukça zordur. söndürülmesi oldukça zordur.

• Köpük: Köpük: Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile teması keser ve ayrıca sonucu olarak da hava ile teması keser ve ayrıca soğutma özelliğinin bulunması nedeniyle de yangın soğutma özelliğinin bulunması nedeniyle de yangın söndürücü olarak kullanılır. söndürücü olarak kullanılır.

• Kuru kimyevi toz:Kuru kimyevi toz: Yangın söndürmede kullanılan Yangın söndürmede kullanılan etkin maddelerden birisi de kuru kimyasal tozdur. etkin maddelerden birisi de kuru kimyasal tozdur. Kimyasal tozların, cinslerine göre A.B.C. sınıfı Kimyasal tozların, cinslerine göre A.B.C. sınıfı yangınlar etkin bir şekilde söndürülebilmektedir. Aşırı yangınlar etkin bir şekilde söndürülebilmektedir. Aşırı sıcaklıktan (tahta, kumaş, araba lastiği gibi sıcaklıktan (tahta, kumaş, araba lastiği gibi maddelerde) oluşan yangınlar, sıvıların (benzin ve maddelerde) oluşan yangınlar, sıvıların (benzin ve türevleri) tutuşmasından çıkan yangınları ve yanıcı türevleri) tutuşmasından çıkan yangınları ve yanıcı gazların (havagazı-doğalgaz vb.) basınç altında gazların (havagazı-doğalgaz vb.) basınç altında çıkmasından oluşan yangınların söndürülmesinde çıkmasından oluşan yangınların söndürülmesinde kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

Faruk Levent POLATFaruk Levent POLAT

20092009

Denizcilik ile ilgili güncel haberler, bilgiler, Denizcilik ile ilgili güncel haberler, bilgiler, ders notları ve çok daha fazlası için:ders notları ve çok daha fazlası için:

www.itudfkariyerkulubu.comwww.itudfkariyerkulubu.com