yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

YAKICI CİHAZ MONTAJI 2

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. KOMBİ CİHAZLARININ MONTAJLARI, BACA VE GAZ BAĞLANTILARI .............3

1.1. Kombi Cihazı ................................................................................................................31.1.1. Yoğuşmalı Kombi..................................................................................................6

1.2. Denge Bacalı Kombi (Hermetik) ................................................................................111.2.1. Denge Bacalı Kombi (Hermetik) Cihazı Montaj kuraları....................................121.2.2. Hermetik (Denge bacalı) montajı ve kombi tesisatı ............................................15

1.3. Açık Bacalı Kombi......................................................................................................171.3.1. Bacalı Kombi Cihazları ....................................................................................... 171.3.2. Fanlı (Vantilatörlü – Bacalı) Kombi Cihazları .................................................... 23

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 26ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 27

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................302. DOĞALGAZLI KAT KALORİFERİNİN MONTAJI ...................................................... 30

2.1. Kat Kalorifer Kazanları............................................................................................... 302.1.1. Yer Tipi Kat Kalorifer Kazanları.........................................................................302.2.2. Duvar Tipi Kat Kalorifer Kazanları.....................................................................31

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 35ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 36

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ..................................................................................................393. BRÜLÖRLER .................................................................................................................... 39

3.1. Atmosferik Brülörler...................................................................................................403.2. Üflemeli Brülörler.......................................................................................................403.3. Elektrik Devre Şemaları ve Devre Elemanları Kontrolü ............................................423.4. Çalışma Prensipleri .....................................................................................................433.5. Emniyet Elemanları.....................................................................................................453.6. Arızalar ve Çözüm Yöntemleri ................................................................................... 453.7. Brülörün Gaz Bağlantısının Yapılması .......................................................................47UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 49ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 50

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 53CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................55ÖNERİLEN KAYNAKLAR..................................................................................................56KAYNAKÇA......................................................................................................................... 57

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

KOD 582YIM262ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL/MESLEKIsıtma ve Doğalgaz İç TesisatıIsıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım-Onarım)

Servisi

MODÜLÜN ADI Yakıcı Cihaz Montajı 2

MODÜLÜN TANIMIDoğalgazlı kombiler, kat kalorifer kazanları ve

brülörlerinin montaj uygulamalarını içeren öğrenmemateryalidir.

40/32

SÜRE

Teorik-Uygulama: Öğretmen kontrolünde veokuldaki sınıfta, atölye veya laboratuvarda, okulda atölye yokise çevrede bulunan diğer okulların atölye/laboratuvarındaveya çevrede bulunan işletmelerde yapılan uygulamalıeğitimdir. (32 SAAT)

Bireysel Öğrenme: Öğretmen rehberliğinde,öğrencilerin kendi kendine ve grup ile yapacaklarıaraştırmalar, grup çalışmaları, işletme gezileri, projehazırlama, ev ödevi, kendi kendine çalışma, vb öğrenmefaaliyetleriyle ilgili yapacakları eğitimdir (8 SAAT)

Not: Modül öğrenme süresi 40 saat olarakplanlanmıştır.

ÖN KOŞUL Yakıcı Cihaz Montajı 1 modülünü almış olmak.

YETERLİK

Gerekli malzeme ve araç-gereçleri hazırlayarak,doğalgazlı kombiler, kat kaloriferi ve brülörlerininmontajını yapabilmek.

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçGerekli ortam sağlandığında, doğal gaz yakıcı cihazları

montajını tekniğine ve ölçüsüne uygun olarakyapabileceksiniz.

Amaçlar1. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak

gazlı kombinin montajını yapabileceksiniz.2. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak

gazlı kat kalorifer kazanı montajını yapabileceksiniz.3. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak

gazlı brülörlerin montajını yapabileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

iii

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Sınıf, atölye, laboratuar, işletme, kütüphane,ev, bilgi teknolojileri ortamı (İnternet) vb kendi kendinizeveya grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar.

Donanım: Doğal gaz yakıcı cihaz, boru anahtarı,kurbağacık, doğal gaz macunu, Keten, fitings, açma kapamave kontrol elemanları, fleks, eldiven, önlük, not defteri,kalem, metre, testere.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetindensonra, yaptığınız çalışma ile arkadaşlarınızın çalışmasını veöğretmenin yaptığı örnek çalışmayı karşılaştırınız ve notlaralınız. Aldığınız notlar ile bilgi ve becerilerinizi ölçerek kendikendinizi değerlendiriniz.

Öğretmen, modül sonunda teorik ve pratikperformansınızı ölçme teknikleri uygulayarak, modüluygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerilerideğerlendirecektir.

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme meslek alanını seçmeniz, sizin zevkli mesleğebaşlamanızı sağlayacaktır. Severek ve isteyerek mesleğinizi icra etmeniz başarınızıartıracaktır.

Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme mesleğine sahip kişi; mesleğinin önemini bilmelive onunla gurur duymalıdır. Bunu da giyimi, tavırları, mesleğine gösterdiği ilgi ve teknolojikgelişmeleri yakından takip ederek çağa ayak uyduracak şekilde kendisini yetiştirerekgöstermelidir.

Yakıcı Cihaz Montajı 1 modülünde gaz yakan cihazları (Pişiriciler, sobalar veşofbenler) görmüştük. Ancak kombiler, kat kalorifer kazanı ve brülörleri geniş kapsamdaolmalarından dolayı ayrı bir modül olarak (Yakıcı Cihaz Montajı 2) ele aldık.

Yakıcı Cihaz Montajı 2 modülü ile kombi, kat kaloriferi ve brülörlerin montajı, bakımıve onarımı ile ilgili bilgi ve beceriler kazanacaksınız.

Bu modülde, ısıtma ve doğal gaz iç tesisatçılığın önemli bölümlerinden, kombi, katkaloriferi ve brülörlerinin montaj, bakım ve onarım faaliyetlerini göreceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun olarak doğalgazlı kombinin montajınıyapabileceksiniz.

Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmalarınuygulamalarını, ustalar çalışma yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

1. KOMBİ CİHAZLARININ MONTAJLARI,BACA VE GAZ BAĞLANTILARI

1.1. Kombi Cihazı

Kombi, bireysel ısıtma ve kullanım sıcak suyu temini için tasarımlanmış duvar tipicihaz olup, hem kat kaloriferi hem de şofben görevini yerine getirmektedir.

Şekil 1.1: Kombi parçaları montaj şeması


ARAŞTIRMA

AMAÇ

4

Bu cihazlar şofben gibi duvara monte edildiklerinden az yer kaplayan cihazlardır.Kapasiteleri ise 20.000 kcal/h ile 30.000 kcal/h ( 17,5 kW - 35 kW ) arasındadır. Katkaloriferlerinden farkı, şofbenlerde olduğu gibi bir boru demetinden akan suyun ısıtılmasıdır.Yani akış durumundaki suyun anında ısıtılması söz konusudur. Sıcak su kullanımı içinmusluk açıldığında ısıtmaya ara verilir, sıcak su kullanımı bittiğinde musluk kapanıncatekrar ısıtmaya geçer.

Resim 1.1: Kombi bağlantı ağız aralığı

Isıtma eşanjörünün bakır, çelik ve döküm olan tipleri vardır. Sıcak su gereksinimikombi aygıtı içindeki boyler veya ani su ısıtıcısı ile sağlanır.

Şekil 1.2: Boylerli kombi çalışma sistem şeması

5

Pilot alevli ve elektronik ateşlemeli tipleri vardır. Pilot alevlide manyetolu çakmakkullanılarak pilot alevin oluşması sağlanır, pilot alev sürekli olarak yanar. Elektronikateşlemeli aygıt açıldığında otomatik olarak ateşleme yapılır.

Resim 1.2: Kombi kontrol paneli

Çalışma prensibine göre kombiler iki ayrıtiptedir:

Denge bacalı (Hermetik) kombiler Açık bacalı kombiler

Cihaz gövdesinden itibaren 75 mm’likmesafe içinde hiçbir yanabilir yüzeybulunmamalıdır.

İleride tesisat borularının cihazdan ayrılmasıgerekebileceği ihtimali her zaman dikkatealınmalıdır.

Kombi ahşap binalara monte edilecekse,yürürlükteki bölgesel ve milli kanun veyönetmeliklere uyulmalı, gaz dağıtım şirketinebaşvurulmalıdır.

Şekil 1.3: Kombi montaj boşlukları

6

Resim 1.3: Kombi hidrolik grubu

1.1.1. Yoğuşmalı Kombi

Yoğuşmalı cihazlar, kullanım ve ısıtma sıcak suyunu sağlamak için kullandıklarıgazın yanma ısısı dışında atık gazın içindeki su buharınıda yoğuşturarak, buharın yoğuşmagizli ısısından faydalanıp genellikle denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır (TS EN677).

Yoğuşmalı cihazların çalışma prensibi normal fanlı cihazların çalışması gibidir. Enönemli fark ısı esanjörlerinin yakıcıdan ve baca gazlarından daha fazla ısıyı absorbeedebilecek yapıda daha büyük bir alana sahip olmasıdır. Ana eşanjör, kombi dönüş suyusıcaklığı yeteri kadar düşük olduğunda baca gazlarını 54 ºC' nin altına düşürecek ve bacagazlarını soğutabilecek özelliğe sahiptir.

Resim 1.4:Yoğuşmalı kombi hidrolik grubu

7

Şekil 1.4: Yoğuşmalı kombi sistem şeması

8

Sıcaklığı 54 ºC' nin altına düşürülen baca gazları içerisindeki su buharı yoğunlaşır vesu buharı içerisindeki gizli ısı geri kazanılarak kazanda kullanılır. Eğer bu kazanımyapılmamış olsa bu ısı baca gazlarıyla atık ısı olarak atılacaktır.

Baca gazı sıcaklıkları klasik kombilerde 200–250 ºC iken bu değer yoğuşmalıkombilerde 50-60 ºC civarındadır ve potansiyel kazanç buradan elde edilmektedir. bacagazları içerisindeki su buharı 54 ºC'de yoğuşmaya başlar. Yoğuşma olabilmesi için kombigeri dönen suyun sıcaklığının 50 ºC' nin altında olması gerekir. Bu tip kombilerde geçerliolan en önemli kural, kombi dönüş sıcaklığı ne kadar düşük ise kombi verimini o kadaryüksek olmasıdır. Bu nedenle kazanın uzun süre ve düşük sıcaklıkta çalışacak şekilde tesisattasarımı çok önem kazanmaktadır.

Dönüş suyu sıcaklığının asgari sıcaklığı 30 ºC' dir Yoğuşmalı kombiler için ideal olanıradyatörlü ve yerden ısıtmalı sistemlerde dönüş suyunun gerektiği kadar soğuk olması, bacagazındaki su buharının yoğuşturulması ve gizli ısısından faydalanılmasıdır. Bu durumdayoğuşmalı kombi yüksek verimde kullanılacak ve klasık kombilere oranla %15-20 daha fazlayakıt tasarrufu sağlanacaktır. Ancak aynı çalışma koşullarında yoğuşma olmaksızın bileyoğuşmalı kombilerin verimleri klasık kombilere göre % 8-10 daha yüksektir.

1.1.1.1. Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler

Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına,

Baca duvarları üzerine,

Apartman aydınlıklarına,

Hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; açık balkonlara, yatak odası, banyo vetuvaletlere yoğuşmalı tip cihazların montajı yapılmamalıdır.

1.1.1.2. Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler İçin Genel Kurallar

Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit şekilde olmalı, cihaz ile gaz hattıarasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır.

1.1.1.3. Atık Gaz Tesisatı

Anma ısıl yükü 28 kW ve üzerindeki yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz tesisatımutlaka bir baca ile irtibatlandırılmalı atık gaz bağlantısı ve baca, tam sızdırmaz vestandardlara uygun ekipmanlardan oluşmalıdır.

Yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz bağlantıları esnek malzemeden yapılmamalıdır.

1.1.1.4. Cihaz Yanma Havası Temin Tesisatı

Yoğuşmalı tip cihazlara ait yanma havası, montaj odası ve bitişik hacimlerden teminediliyor ise, montaj odasının hacmi cihazın her 1 kW toplam anma ısıl gücü için 1m3

olmalıdır. Cihazın monte edileceği odanın hacmi cihaz/cihazların toplam anma ısıl gücününher 1 kW’ı için 1m3’den az ise, yanma havası, cihazın monte edileceği odaya bitişik bir veyabirden fazla odadan her biri en az 150 cm2 serbest enkesit alanlı iki menfez ile temin edilir.Bu şekilde birbirine bitişik odaların toplam hacmi 1 kW anma gücü başına en az 1m3 olmalı,

9

iki menfez de aynı duvara açılmalı, üst menfez tabandan en az 1.80 m yüksekliğe, alttakimenfez döşemeden en fazla 45 cm yüksekliğe açılmalıdır.

Cihazların monte edildikleri mahaldeki havalandırma menfezleri yatak odaları, banyove tuvaletlere açılmamalıdır.

Yanma havası, dış ortamdan temin edilecek ise bununla ilgili tesisat bağlantısı üreticifirma orijinal ekipmanları ile yapılmalıdır.

1.1.1.5. Yoğuşma Suyunun Tahliyesi

Cihazda meydana gelecek yoğuşma suyunun tahliyesi için özel tahliye tertibatıyapılmalıdır. Tahliye bağlantısı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi veya lavabonun atık suhattına uygun bir şekilde irtibatlandırılmalıdır.

Ancak, tahliye hattında su buharı da bulunabileceğinden bağlandığı atık su hattınazarar vermemesi için devreye bir buhar kapanı konulabilir. Tahliye bağlantı borusukorozyona dayanıklı ve iç çapı en az 20 mm olmalı ve uygun eğim ile yapılmalıdır.

1.1.1.6. Cihaz Bağlantıları

Her cihazın girişine bir adet kesme vanası mutlaka konulmalıdır. Cihaz bağlantılarıcihaz vanası ile cihaz bağlantı rakoru arasına yerleştirilen bükülebilir, esnek, ondüleli,paslanmaz çelik hortumdan oluşmalıdır. Cihaz esnek bağlantı elemanı TS 10670’ e uygunolmalıdır. Esnek bağlantı elemanı alev ve sıcak gazlardan etkilenmeyecek bir biçimdeyerleştirilmelidir.

Şekil 1.5: Yoğuşmalı kombi

Mutfak cihazlarının gaz hattı bağlantılarında kullanılacak olan esnek bağlantıhortumunun uzunluğu en fazla 120 cm, diğer tip cihazlar ( Kombi, Şofben, Soba vb.) içinesnek bağlantı hortumunun uzunluğu en fazla 40 cm olmalıdır. Doğal gaz hattı bağlantısı

10

esnek bağlantı elemanı ile yapılan cihazlar ( Mutfak cihazları hariç) yere veya duvarasabitlenmelidir.

Şekil 1.6: Yoğuşmalı kombi taze hava besleme-atık gaz tahliye sistemi

Yoğuşmalı kombilerde yoğuşma olabilmesi için baca gazı sıcaklığı 56º C’nin altındaolmalıdır. Bunun içinde kazan suyu sıcaklığı 50º C’yi geçmemelidir.

11

Bu durumda ısıtma sistemi 50–30º C veya 40–30º C şeklindegerçekleşir. Mevcutta 90–70º C veya 80–60º C sıcak su rejimlerinegöre seçilmiş ve yerleştirilmiş radyatörler varsa, radyatör sayısınınveya diliminin arttırılması gerekir.

Radyatörler yetersiz ise ortamı ısıtabilmek için mecburenkazan suyu sıcaklığını yükseltecek ve yoğuşma yapılamayacaktır.

Şekil 1.7: Yoğuşmalı kombili sistem

Yoğuşmalı cihazlar için en uygun sistem zaten düşük sıcaklıklarda çalışan bir sistemolan yerden ısıtma sistemidir.

Yoğuşmalı cihazlardan en yüksek verimi alabilmek için ,dış hava sensörü takılmasıtavsiye edilir.

1.2. Denge Bacalı Kombi (Hermetik)

Hermetik (Denge bacalı) kombiler yanma için gereken havayı dışardan alıp bacagazlarını da dışarı atan dolayısıyla, bulunduğu mekânın havasını kullanmayan özelliktedir.Atık gaz fan ile iç borudan dış ortama cebri olarak atılırken, dış borudan da yanma havasınıyanma odasına çeker.

Şekil 1.8: Denge bacalı kombi

Hermetik (Denge bacalı) kombi cihazlarının bina bacasına ihtiyacı yoktur, evin dışortama açılabilen herhangi bir mekânına monte edilebilirler bu sebepten iç ortamhavalandırma şartı yoktur.

Binada standartlara uygun müstakil baca mevcut ise bacalı, baca standartlarına uygunolmayan bir baca var veya hiç baca yoksa hermetik kombi tercih edilmelidir.

12

Hermetik (Denge bacalı) kombi ortamın havasını kullanmadığı için kısıtlamagetirmeden kullanılır. Hermetik (Denge bacalı) kombiler mutlaka dış duvara veya dış duvarayakın bir yere monte edilmeli ve hava akım borusu atmosfere açık olmalıdır. Apartmanaydınlıklarına konmaya uygun değildir.

1.2.1. Denge Bacalı Kombi (Hermetik) Cihazı Montaj kuraları

1.2.1.1. Hermetik (Denge bacalı) kombi için yer seçimi

Hermetik (Denge bacalı) kombiler bulunduğu ortamın havasını kullanmadığından,takıldığı mahalde hacim sınırlaması ve havalandırma şartı aranmaz. Hermetik (Denge bacalı)kombi, hiçbir şekilde normal baca kanalına bağlanamaz.

Cihaz dış ortama açık bir balkona ancak kapalı bir dolapiçine konulması şartı ile monte edilebilir. Bu durumda, cihazınsoğumasını sağlamak ve servis verebilme imkânı sağlamakiçin kombinin dış kenarları ile dolabın arasında en az 15 cmboşluk bırakılmalıdır

Cihaz mümkün olduğunca dış duvara yakın bir yeremonte edilmelidir. Cihazla birlikte 75 cm uzunluğundaHermetik baca (Atık Gaz Donanımı) verilmektedir. Belirtilenkurallara uymak şartıyla, bu mesafeyi 3 metreye kadar tekdirsek kullanım şartı ile uzatmak mümkündür. (Bu mesafecihazın teknik özelliklerine göre değişebilir, cihazın tekniközelliklerine bakılmalıdır.)

Şekil 1.9: Kombi dolap içi montaj ölçüsü

Şekil 1.10: Denge bacalı kombi hidrolik şeması

1. Hava Prostatı2. Fan3. Eşanjör4. Brülör5. Gaz Armatürü6. Genleşme Deposuı7. Otomatik pürjörlü pompa8. Manyetik şalter9. Su doldurma/boşaltma vanası

10. Yetersiz su şalteri11. Emniyet ventili12. Kalorifer dönüş13. Kullanma suyu giriş14. Gaz girişi15. Sıcak kullanma suyu çıkış16. Kalorifer gidiş17. Sıcak su sensörü18. Aşırı ısınma(Limit) termostatı19. Kalorifer gidiş suyu sensörü

13

1.2.1.2. Hermetik (Denge Bacalı) Kombi Montajının Yapılamayacağı Yerler

Binaların genel kullanımına açık merdiven boşlukları, koridorlar, aydınlıklar gibiyerlere monte edilmemelidir. Baca duvarları üzerine monte edilmemelidir.

Cihaz, bir fırın veya ocak üzerine monte edilmemelidir. Cihazın monte edildiğimahalde donma tehlikesi olmamalıdır. Ortamda asit buharı bulunmamalıdır. Patlayıcı maddebulunan mahaller monte edilmemelidir.

Resim 1.5: Denge bacalı kombi (hermetik)

1.2.1.3. Hermetik (Denge Bacalı) Kombilerin Atık Gaz Tesisatı

Hermetik (Denge bacalı) kombilerin atık gaz tesisatında, yanma için temiz hava teminive atık gaz çıkışını sağlayan ve rüzgâra karşı koruyucu tertibatlı, orijinal parçalarkullanılmalı ve bunlar kullanım ve tesis kılavuzu talimatlarına göre monte edilmelidir.Kombi ile birlikte verilen atık gaz donanımının boyunun yetmediği durumlarda, ilave atıkgaz boru ve aksesuarları temin edilecektir.

Hermetik (Denge bacalı) kombilere ait baca çıkışları mutlaka direkt dış ortama açık,hava dolaşımı olan yerlere bağlanmalıdır. Hermetik (Denge bacalı) kombi, hiçbir şekildenormal baca kanalına bağlanamaz.

Cihazın atık gaz sisteminin dışarıda kalan kısmı, “Büyük Çaplı Dış Borunun Ucu“duvarın dış yüzeyinden taşmayacak şekilde kesilmelidir. Hermetik (Denge bacalı) kombibaca çıkışına 40 cm’ den daha yakın yerde açılabilen pencere vb. yapı elemanıbulunmamalıdır.

1.2.1.3.1. Hermetik (Denge bacalı) Cihazların Baca Çıkışları

Apartman havalandırma ve aydınlık boşluklarına, geçit ve koridorlara, binalar arasıavlulara, dar saçak aralıklarına, balkonlara(Açık veya Kapalı ),asansör boşluklarına, atık gazçıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava sağlayanaçıklıklara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek yerlere verilemez.

İnsanların geçtiği yerlerde; örneğin, kaldırımlarda baca çıkış yüksekliği en az 2molmalıdır. Kaldırımlara cepheli yan bodrum binalar için gerekli emniyet tedbirleri alınmakşartıyla bu yükseklik en az 1 metre olabilir.

14

Şekil 1.11: İnsanların geçtiği yerlerde baca çıkışı

Açık alanlarda baca çıkışı yerden en az 0.3m yükseklikte olmalı ve baca çıkışlarıpaslanmaz veya galvanize çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Araç trafiğinin olduğuyerlerde bu durum oluşabilecek bir darbeye karşı göz önünde bulundurulmalıdır.

Şekil 1.12: Taşıt geçişi olan yerlerde baca çıkışı

Dışarıya taşan çatı veya ahşap kaplamanın, üstten bacaya uzaklığı en az 0.5 molmalıdır. Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atış doğrultusunda enaz 3 m. olmalıdır. Hermetik (Denge bacalı) atık gaz bacasının duvardan çıkması tercihedilmelidir. Atık gaz sisteminin tahliye çıkışı camdan yapılırsa, en az 40cm uzaktakicamların açılmaması gerekir.

Şekil 1.13: İki bina arasında baca çıkışı

1.2.1.4. Baca Çıkışlarının Yerleştirilmesi ile İlgili Asgari Ölçüler

Bir pencerenin altında, bir hava menfezinin altında, yanında, düşey veya yatay boruyanında 60cm. Yağmur kanalının altında, balkon altında, binanın dış köşesinden mesafe 30cm. Bir pencerenin yanında 40 cm. Bir binanın iç köşesinden mesafe, iki baca çıkışı yataymesafe 100 cm. İki baca çıkışı düşey mesafe 150 cm. Zeminden veya döşemeden mesafe 180cm olmalıdır.

15

1 – Kalorifer gidiş 3/4”2 – Sıcak su çıkışı 1/2”3 - Gaz girişi 3/4”4 – Soğuk su girişi 1/2”5 – Kalorifer dönüş 3/4”6 – Duvar7 - Askı8 – Cihaz kapağı

1.2.2. Hermetik (Denge bacalı) montajı ve kombi tesisatı

Cihazla birlikte, aksesuar kutusu içinde bir montaj şablonu verilmektedir. Bu kâğıtşablon yardımıyla, aksesuar kutusu içinde ayrıca verilmiş olan askı kancası ve bağlantıplakası konumları ayarlanmalıdır. Cihazın duvardaki yeri belirlendikten sonra askı kancasıve bağlantı plakası duvara tespit edilmelidir

Kombi bağlantı plakasının duvara montajı için cihazla birlikte verilen uzun vida vedübellerin tamamı kullanılmalı ve montajın sağlamlığı kontrol edilmelidir. Yoğuşmalıkombilerin drenaj bağlantısı sifon yardımıyla gidere bağlanmalıdır. Cihaz ile bağlantı plakasıarasındaki bağlantılar yapılırken, cihazla birlikte verilen conta ve filtreler montajkılavuzunda belirtildiği gibi uygun yerlere takılmalıdır.

1.2.2.1. Denge Bacalı Kombinin Duvara Asılması

Cihaz askı parçasının pozisyonunu gerekli servis ve müdahale boşluklarını vebaca konumunu göz önüne alarak belirleyiniz.

Cihaz askı parçasını cihaz ile birlikte verilen dübel ve vidalar yardımıyla yatayolacak şekilde duvara sabitleyiniz.

Kombiyi askı parçasına asınız.

Şekil 1.14: Denge bacalı kombi montajı

16

1.2.2.2. Isıtma ve Kullanım Suyu Tesisatı Genel Kuralları

Kombilerin tesisatı TSE ve MMO teknik şartnamelerine uygun yapılmalıdır. Montajdakullanılacak malzemeler (Boru, fittings, vana, filtre ve atık gaz boruları vb.) TSE belgeliolmalıdır. Montajda kullanılacak malzemelerin gözle muayenesi yapılacak, montaj öncesikir, pas ve çapaklardan arındırılacaktır.

Kalorifer tesisatı minimum 5 bar basınca uygun şekilde tesis edilmelidir. Sıcak su vekalorifer tesisatı duvar geçişlerinde kılıf kullanılacaktır. Radyatörlerdeki havanınalınabilmesi için, her radyatör grubuna hava tahliye pürjörü konulmalıdır.

Cihazın montajına başlamadan önce kalorifer tesisatı devresi bol su akıtılarak yabancımaddelerden temizlenmelidir. İlk çalıştırma için yetkili servis çağırılmadan önce tesisat suile doldurularak hidrolik test uygulanmalı ve borulardaki sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır.Emniyet ventilinden tahliye edilen suyu, su giderine iletmek üzere, tahliye hortumubağlanması uygundur. Tahliye hattı üzerine vana konulmamalıdır. Sistemde termostatikvanalar kullanılacaksa en az bir radyatörün termostatik vanalı olmaması gerekir.

Şekil 1.15: Kombi tesisat şeması

1.2.2.3. Atık Gaz Sisteminin Montajı

Atık gaz sistemi uygun dış duvarın konumuna göre kombinin üst çıkışından, arkaduvara, sol taraftaki veya sağ taraftaki duvara monte edilebilir. Atık gaz sistemi yataypozisyonda uygulanacaktır. Sokaktaki yağmur suyunun, cihazın içine girmesini önlemekiçin, dışarıya/aşağıya doğru % 1-2 meyilli yapılması gereklidir (Yoğuşmalı kombiler hariç).

Yoğuşmalı kombiler içinde atık gaz sistemi yatay pozisyonda uygulanacaktır. Fakatcihazın drenaj bağlantısı bulunduğu için dışarıya/yukarıya doğru % 1–2 meyilli yapılmasıgereklidir.

Baca milli ve yerel yönetmeliklere uygun olarak monte edilmelidir. Çıkış borusuherhangi bir yeri tıkamamalı ve başka şeylere engel ve sıkıntı teşkil etmemelidir. Çıkışborusu plastik veya boyalı bir oluğun 1000 mm yakınından veya boyanmış saçakların 500mm yakınından geçiyorsa, oluk yâda saçağın alt kısmına en az 1000 mm uzunlukta biralüminyum siper konulmalıdır.

17

Çıkış borusu insanların ulaşabildiği yüzeylerin 2 metreden daha az yükseğinde ise,temasa karşı herhangi bir koruyucu siper monte edilmelidir. Çıkış borusu siperi düzgünşekilde ve paslanmaz veya kaplamalı vidalarla duvara sabitlenmelidir. Kimi hava şartlarındaçıkış borusu su buharı yayabilir, bu buharın rahatsızlığa sebebiyet verebileceği yerleremontajdan kaçınılmalıdır. Yanma ürünlerinin (Atık gaz) çatı havalandırma boşluklarınagirmemesi temin edilmelidir.

Şekil 1.16: Denge bacalı kombi atık gaz bağlantısı

Baca sistemi dış duvardan müdahaleye gerek olmaksızın oda içerisinden monteedilebilir. Bunun için, özellikle kalın duvarlarda, çıkış borusunun duvardan geçtiği kanalın içyüzeyini astarlamak için duvara bir boru ( Yatak gibi…) geçirilmelidir.

1.2.2.4. Doğal Gaz Tesisatı

Doğalgaz ile kullanım için, öncelikle ve mutlaka, mevcut TSE standartları ve yerel gazdağıtım şirketlerinin (İgdaş, EGO, Esgaz vb.) talimat ve şartnameleri doğrultusunda“Doğalgaz Tesisat Projesi” hazırlanmalı ve onaylatılmalıdır. Tesisat tamamlandıktan sonra,yerel gaz dağıtım şirketinden “Gaz Açma Belgesi” almadan önce, cihaz kesinlikleçalıştırılmamalıdır. Doğalgaz besleme basıncı 20-21 mbar. dır. Borular, paslanmaya karşıboyanacaktır. Gaz tesisatı duvar geçişlerinde kılıf kullanılacaktır.

1.3. Açık Bacalı Kombi

1.3.1. Bacalı Kombi Cihazları

Bacalı kombilerde yanma odası cihazın bulunduğu ortama açıktır ve yanma sırasındacihaz, ortamın havasını kullanır. Bacalı kombiler banyoya, yatak odalarına, apartmanboşluğu gibi ortamlara ve hacmi en az 12 m3 ten az olan yerlere monte edilemez.

18

Şekil 1.17: Açık bacalı kombinin baca bağlantısı

Bacalı kombilerde fan yoktur. Atık gaz, sıcaklığından dolayı genleşerek yükselir,tabii bir çekim ve baca vasıtasıyla dış ortama atılır. Bu nedenle bacalı kombi cihazlarıstandartlara uygun yapılmış bir bina bacasına bağlanmalıdır

Şekil 1.18: Açık bacalı kombi hidrolik şeması

Bacalı kombilerde yanma sonucu oluşan atık gazlar, mevcut baca aracılığıyla dışarıyaatılır. Hava girişi ve bacası şartnamelere uygun olmayan yerlerde bu tip cihazlarınkullanılması can güvenliği açısından tehlikeli olduğundan Gaz şirketi tarafından gaz açmaonayı verilmemektedir.

1. Atık gaz termostatı2. Davlumbaz3. Eşanjör4. Brülör5. Gaz armatürü6. Genleşme deposu7. Otomatik pürjörlü pompa8. Manyetik şalter9. Su doldurma/boşaltma vanası

10. Yetersiz su şalteri11. Emniyet ventili12. Kalorifer dönüş13. Kullanma suyu giriş14. Gaz girişi15. Sıcak kullanma suyu çıkış16. Kalorifer gidiş17. Sıcak su sensörü18. Aşırı ısınma(limit) termostatı19. Kalorifer gidiş suyu sensörü

19

Kombi, cihaz üst seviyesi tavandan minimum 500 mm aşağıya gelecek şekilde monteedilmelidir. Cihazın monte edildiği duvarda çıkıntı yapan kiriş varsa kombi-tavan yüksekliğikirişten itibaren alınmalıdır. Bu, kombiye daha sonra yapılacakmüdahaleler için önemlidir. Cihaza yakın bir yerde bir emiş fanıbulunuyorsa, bu, kombinin hava emişinietkileyebilir. Bu durumda ilave bir menfez açılarakfanın etkisi elimine edilmelidir.

Bacalı tip kombiler yanma işleminingerçekleşmesi için gerekli havayı monte edildiklerimahalden alan cihazlardır. Bu sebeple monteedildikleri mahallin hacmi ile ilgili bazısınırlamalar mevcuttur.

Resim 1.6: Bacalı kombi

1.3.1.2. Açık Bacalı Kombi Cihazı Monte Yerleri İçin Genel Kurallar

1.3.1.2.1. Yer Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Kombi üzerindeki baca çıkış ağzı ile baca deliğiarasında dikey olarak en az 33 cm mesafe(Hızlandırma parçası) bırakılması gerektiği dikkatealınmalı ve cihazın yer seçimi buna göre yapılmalıdır.Bunun sağlanabilmesi için ürün ile birlikte verilenmontaj şablonu kullanılmalıdır.

Cihaz, yüksek sıcaklığa dayanıklı ve sağlam birduvara monte edilmelidir. Eğer duvar yanabilir birmalzemeden yapılmışsa, yanmaz malzeme ilekorunmalıdır. Cihaz iyi havalandırılan bir ortamamonte edilmelidir.

Şekil 1.19: Tezgâh üstü kombi montajı

Cihaz, müşteri rızası ve talebi olsa dahi banyoya veya duşu, küveti olan kapalı birodaya ve yatak odasına monte edilemez.

Cihaz dış ortama açık bir balkona monte edilmemelidir. Baca şartlarının sağlanmasışartıyla, kapalı balkona cihaz monte edilebilir (Mahya seviyesini geçecek yeni bir bacayapılabilir veya mevcut bacaya bağlanabilir.). Kombi, set veya tezgâh üstüne monteediliyorsa, kombinin alt tarafında en az 30 cm mesafe bırakılmalıdır. Cihaz kapalı bir dolapiçine monte edilmemelidir.

20

Bacalı cihazlar mümkün olduğunca bacaya yakın bir yere monte edilmelidir (Bacabağlantısız kullanılamaz.). Cihazın monte edileceği mahallin hacmi için, bacalı cihazlardahavalandırma ve hacim şartları mutlaka sağlanmalıdır.

1.3.1.2.2. Bacalı Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler

Binaların genel kullanıma açık apartman koridorları, merdiven boşlukları,aydınlıklarv.b. yerlere,baca duvarları üzerine,apartman aydınlıklarına,hacim ve büyüklüğü ne olursa

olsun; açık balkon, yatak odası, banyo ve tuvaletlere, net hacmi 12 m3

ten küçükmahallere,cihaz kapalı bir dolap içine monte edilmemelidir.

İçinde kolay yanabilen madde bulunan ve yanması halinde özel bir tehlikeoluşturabilen oda veya bina bölümlerine, içinde patlayıcı maddeler bulunan mahallereyerleştirilemez.

Cihaz, bir fırın veya ocak üzerine monte edilmemelidir, cihazın monte edildiğimahalde donma tehlikesi olmamalıdır. Ortamda asit buharı bulunmamalıdır.

1.3.1.2.3. Bacalı Cihazların Monte Edilebileceği Yerler

Kapalı balkonlar (Şartnameye uygun bacaya bağlamak şartıyla),mutfaklar, salonlar(İnsan yatmaması şartıyla), hol ve girişler.

Not: Cihaz iyi havalandırılan bir ortama monte edilmelidir. Havalandırma ve bacaşartları kesinlikle sağlanmalıdır.

1.3.1.2.4. Bacalı cihazlarda Havalandırma ve Hacim Şartları

Bacalı kombi çok iyi havalandırılan bir yere monte edilmeli, cihazın bulunduğuyere sürekli temiz hava girmelidir.

Tek mekânda kullanım

Cihazın bulunduğu mahal, en az 12 m3

hacme sahip olmalı ve doğrudan dış ortama(Sokağa) açılan ve her biri net 75 cm2 lik 2 adethavalandırma menfezi bulunmalıdır

Menfezler, duvar veya pencere üzerindebulunmalıdır. Üst taraftaki menfez döşemedenen az 180 cm yukarıda ve mümkün olduğuncatavana yakın olmalı, alt taraftaki menfez isedöşemeden en fazla 45cm yüksekliğeaçılmalıdır.

Şekil 1.20: Tek mekândan havalandırma

21

İki menfez yerine, 1 ad. En az 150 cm2 lik net ölçüye sahip bir alt menfezolabilir. Menfezler, kapatılamaz tipte (Sürekli açık) olmalıdır.

Şekil 1.21: Havalandırma menfezleri

İki mekânın birleştirilmesiyle kullanım

Cihazın bulunduğu yer en az 12 m3 hacme sahip değilse veya doğrudan dış ortama

(Sokağa) açılan ve her biri net 75 cm2 lik 2 adet havalandırma menfezi mevcut değilse veyaher ikisi birden sağlanmıyorsa, bu mekânda kombi kullanılamaz. Bu durumda kombininbulunduğu mekân ile komşu bir mekânın birleştirilmesi gerekir. Kombinin her 1 kw değeri

için 1 m3 hacim şartı sağlanmalıdır.Kombinin bulunduğu yer ile birleştirilen oda arasında,

her biri en az 150 cm2 net ölçüde olan 2 adet menfez bulunmalı, yâda 300 cm2 net ölçüde altmenfez bulunmalıdır.

Menfezler kapatılamaz tipte olmalıdır. Bunu sağlamak için, menfezler tercihenkapılara açılmalıdır. Üst taraftaki menfez döşemeden en az 180 cm yukarda ve mümkünolduğunca tavana yakın olmalı, alt taraftaki menfez ise döşemeden en fazla 45 cmyüksekliğe açılmalıdır.

Alt menfezinyerine, arzu edilirse, kapıaltı net 5 cm kesilebilir.Kesim işleminde (Halı,mermer vb.) yüksekliklergöz önüne alınarak, netmesafe bırakılmalıdır.

Şekil 1.22: İki mekândan havalandırma

Ortak hacme, mutlaka direkt dış ortamdan (Sokaktan) sürekli hava girişini sağlayacak

toplam net 150 cm2 lik menfez bulunmalıdır. Menfezler en az net 75 cm2 lik 2 adet veya en

az net 150 cm2 lik 1 adet olmalıdır.Üst taraftaki menfez döşemeden en az 180 cm yukarda vemümkün olduğunca tavana yakın olmalı, alt taraftaki menfez ise döşemeye yakın olmalıdır.

22

1.3.1.2.5. Bacalı Cihaz Atık Gaz Borusu ve Baca Bağlantısı

Bacalı kombilerin emniyetli çalışmasıyönünden, bacaya bağlanması zorunludur. Atıkgaz boru malzemesi paslanmaz çelik ve en az0.6 mm. emaye edilmiş çelik sac olabilir.Galvaniz sac, plastik ve asbest malzemekullanılmamalıdır. Kombi baca bağlantısı içinrijit boru veya spiral boru kullanılabilir. Spiralbaca borusu kullanılıyor ise, ek yapılmamalıve 0,5 metre aralıklarla tavana veya duvarasabitlenmelidir.

Cihaz baca davlumbazından sonra dikolarak yükselen ve en az uzunluğu 33 cm olanbaca hızlandırma parçası olmalıdır.Hızlandırma parçasından sonra dirsekkonulmalıdır.

Şekil 1.23: Açık bacalı kombi montaj ölçüleri

Atık gaz boruları, bacaya 2° - 3° 'lik bacaya doğru yükselen eğim ile bağlanmalı vebaca en kesitini daraltmayacak biçimde monte edilmelidir.

Atık gaz boruları birbirine sızdırmaz şekilde bağlanmalı ve ek yerlerinde sızdırmazlıkmalzemeleri kullanılıyor ise sıcağa dayanıklı olmalıdır. Bunun için ısıya dayanıklı veyapışkanlı alüminyum folyo sızdırmazlık bandı kullanılmalıdır.

Atık gaz boruları yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu mahaller, yatak odaları,banyo ve tuvaletlerden geçirilmemelidir. Atık gaz borularının en kesit alanı cihazındavlumbaz çıkışındaki en kesit alanından daha küçük olmamalıdır.

Cihaz baca borusu aydınlığa bağlanmamalı, pencereden dışarı çıkarılmamalıdırbulunmalıdır.

Baca milli ve yerel yönetmeliklere uygun olarak monte edilmeli verilen çaplardandaha küçük çapta boru kesinlikle kullanılmamalıdır. Cihazlar mümkün olduğunca bacayayakın yerleştirilmelidir ve en kısa yoldan bacaya bağlanmalı, dirsek, T bağlantı ve yatayuzantılardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

Tek dirsek kullanılması durumunda baca borusunun yatay uzunluğu en fazla 2 metreolmalıdır. İki dirsek kullanılması durumunda en fazla 1 metre olmalıdır. Binanın en üstkatına bağlanan kombilerde baca borusu yatay uzunluğu maksimum 1 m olmalı ve tek dirsekkullanılmalıdır.

Kombi, kurallara uygun, temiz ve iyi bir çekişe sahip olan bir baca kanalınabağlanmalıdır. Baca kanalı müstakil tip olmalı ve her cihaz ayrı bacaya bağlanmalıdır. Adişönt tipi baca kanalı kesinlikle kullanılmamalıdır. Atik gaz çıkış boruları kapı, pencere vb. enaz 20 cm uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir. Bu mesafe yalıtım malzemeleri ileazaltılabilir.

23

Atık gaz boruları, merdiven, merdiven sahanlığı, bina girişlerinden, havalandırmaboşluklarından, çatı arasından, yatak odası, banyo ve tuvaletlerden geçirilmemelidir. Atıkgaz borusunun aydınlıktan geçen bacaya bağlanması durumunda ısı kaybına karşıyalıtılmalıdır.

1.3.1.3. Cihazların Bağlandıkları Bacalar İle İlgili Genel Hususlar

Bacalar ilgili TSE standartlarında belirtilen şartlara uygun olmalı, sıcaklıktan,yoğuşmadan ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecek malzemeden uygun kalite ve boyutlardayapılmalıdır.

Şekil 1.24: Baca ölçüleri

Baca çekişinin yeterli olup olmadığı tesisat yapılmadan önce mutlaka kontroledilmelidir.

Bacaların duman kanalları düşey olmalıdır. Düşey doğrultuda, ancak bir kez 30° yigeçmeyen sapma olabilir. Cihazların bağlandığı bacalara mutfak aspiratörü bağlanmamalıdır.Baca yüksekliği minimum 4 metre olmalıdır. Bacanın çıkış ağzımahyadan 0,8-1 metre yukarıda olmalıdır.

1.3.2. Fanlı (Vantilatörlü – Bacalı) Kombi Cihazları

Vantilatörlü – bacalı cihazlar yanma için gerekli olan havayımonte edildikleri ortamdan alır. Açık yanma odalı, yanmaürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanları vasıtasıile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir bacavasıtası ile dış ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımındanbacalı kombi cihazlar ile aynı kategoride mütalaa edilencihazlardır. (TS EN 625, TS 615 EN 26, TS EN 613, TS EN 297,TS EN 297/EK A2+EK A3+EK A5)

Şekil 1.25: Fanlı kombi

24

1.3.2.1. Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler

Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarlarıüzerine. Apartman aydınlıklarına, hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; açık balkon, yatakodası, banyo ve tuvaletlere.

Net hacmi 8 m³’ten küçük mahallere,içinde kolay yanabilen madde bulunan veyanması halinde özel bir tehlike oluşturabilen oda veya bina bölümlerine.İçinde patlayıcımaddeler bulunan mahallere yerleştirilemezler.

1.3.2.2. Cihazların Monte Edilecekleri Yerler İçin Genel Kurallar

Cihazın monte edileceği odanın hacmi cihaz/cihazların toplam anma ısıl gücünün her1 kw ‘ı için 1m³ olmalıdır. Montaj odasında bu hacim sağlanamıyor ise, yanma havası,cihazın monte edileceği odaya bitişik bir veya birden fazla odadan her biri en az 150 cm²serbest en kesit alanlı iki menfez ile temin edilmelidir.

Bu şekilde birbirine bitişik odaların toplam hacmi 1 kw anma ısıl gücü başına en az1m³ olmalı, ,iki menfez de aynı duvara açılmalı, üst menfez tabandan en az 1.80myüksekliğe, alttaki menfez döşemeden en fazla 45 cm yüksekliğe açılmalıdır.

Vantilatörlü – bacalı tip cihazın temiz yanma havası temin menfezi, atık gaz borusuçıkış ağzından daha alt seviyede bulunmalıdır. Yanında bulunması halinde aralarında kimesafe en az 30cm olmalıdır.

Şekil 1.26: Aynı ve bitişik mekândan havalandırma

Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit şekilde olmalı, cihaz ile gaz hattıarasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır.

Cihazların monte edildikleri mahaldeki havalandırma menfezleri yatak odaları, banyove tuvaletlere açılmamalıdır.

25

1.3.2.3. Atık Gaz Tesisatı

Atık gaz tesisatında imalatçı firmaca temin edilen orijinal malzeme kullanılmalıdır.Bir baca ile irtibatlandırılan atık gaz bağlantılarında esnek metal bacalar kullanılmamalıdır.

Şekil 1.27: Fanlı kombi atık gaz bağlantısı

Atık gaz boru çıkış ağızları geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binalarınhavalandırma ve aydınlık boşluklarına, balkonlara ( Açık veya Kapalı ), asansör boşluklarıve atık gaz çıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz havasağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecekyerlere bağlanamaz. Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atışdoğrultusunda en az 3 m.olmalıdır.

1.3.3.7. Doğalgaz Tesisatı

Doğalgaz ile kullanım için, öncelikle ve mutlaka, mevcut TSE standartları ve yerelgaz dağıtım şirketlerinin (İgdaş, EGO, Esgaz vb.) talimat ve şartnameleri doğrultusunda“Doğalgaz Tesisat Projesi” hazırlanmalı ve onaylatılmalıdır.

Tesisat tamamlandıktan sonra, yerel gaz dağıtım şirketinden “Gaz Açma Belgesi”almadan önce, cihaz kesinlikle çalıştırılmamalıdır.

Doğalgaz besleme basıncı 20 mbar. dır.Borular, paslanmaya karşı boyanacaktır.Gaztesisatı duvar geçişlerinde kılıf kullanılacaktır.

26

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Projeye göre kombi cihaz yerini tespitediniz. Standardına uygun montajınıyapınız.

İş önlüğünüzü giyerek kullanacağınız takımve malzemeleri hazırlayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Temiz ve düzenli olunuz. Montaj öncesi projeyi iyice inceleyiniz. Kombiyi, (Gaz bağlantı ağzı, soğuk ve

kullanım sıcak su bağlantı ağızları, radyatörgidiş-dönüş boru ağızları baca bağlantısınıve mahallin kullanılırlığını dikkate alarak)duvara sağlam monte ediniz.

Kombinin montaj yeri, yeterli havaalabilmelidir.

Kombi cihazının doğalgaz bağlantısınıstandardına uygun yapınız.

Doğalgaz tesisatı boruları duvara monteedilmelidir.

Vidalı bağlantılarda mutlaka Doğalgazmacunu kullanınız.

İmalatçı firmanın öneri ve uyarılarınıdikkate alınız.

Kombi cihazının şebeke su giriş,kullanım sıcak su çıkış borularınıstandardına uygun montajını yapınız.

Tesisat borularının duvara sabit olmasınadikkat ediniz.

Sızdırmazlığa dikkat ediniz. Soğuk su ve kullanım sıcak su girişlerini

karıştırmayınız.

Kombi cihazının radyatör gidiş-dönüşborularını standardına uygunmontajını yapınız.


Sızdırmazlığa dikkat ediniz. Tesisatın, radyatör gidiş ve dönüş

bağlantılarını karıştırmayınız.

Kombi cihazının baca bağlantısınıstandardına uygun yapınız.

Bacalı kombiyi bağlayacağınız bacanın,çekiş testini yapınız.

Gerekirse baca bağlantısından önce bacayıtemizleyiniz.

Hermetik kombinin atık gaz bağlantısını,mutlaka dış duvardan yapınız.


27

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TEST

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak cevaplandırınız.

1. ( ) Lokal ısıtma tesisatlarında en çok kombi tercih edilir.

2. ( ) Kombi tesisatlarına kat kaloriferi tesisatı da denir.

3. ( ) Gazlı cihazların çalışmasıyla oluşan atık gazların çevreye bir zararı yoktur.

4. ( ) Hermetik kombiler dış atmosfere bakan mekânlara bağlanmalıdır.

5. ( ) Yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp yanmış gazları uygunbir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlara bacalı kombi denir.

6. ( ) Bacalı ve hermetik olmak üzere iki çeşit kombi vardır.

7. ( ) Hermetik kombi baca bağlantısını istediğimiz yerden yapabiliriz.

8. ( ) Bacalı ve hermetik kombilerde ısıtma devresi ile kullanma suyu devresi beraberdir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduğunuzu düşündüğünüz konular varsa;tekrar bilgi sayfasına dönerek eksik olan yönlerinizi, ders öğretmeninizden de yardım alaraktamamlayınız.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz, diğer faaliyete geçiniz.


UYGULAMA -1

Şekli ve ölçüleri verilen kombi cihazını, gerekli araç-gereçleri kullanarak, montajınıyapıp gaz bağlantısı, baca bağlantısı, soğuk-sıcak kullanım suyu bağlantısı ve radyatör gidiş-dönüş tesisat bağlantısını 5 saatte yapınız. Aşağıdaki uygulamadenetim listesi ile kendinizideğerlendiriniz

1–Kalorifergidiş 3/4”2–Sıcak suçıkışı 3/4”3-Gaz girişi 3/4”4– Soğuk sugirişi 1/2”5–Kaloriferdönüş 3/4”6 – Duvar7 - Askı8 – Cihaz kapağı

123

4

567891

Kullanılacak Araç-Gereçler

. Kombi

. Doğal gaz borusu

. Soğuk su giriş ve kullanımsıcak su boru tesisatı

. Radyatör gidiş-dönüş borutesisatı

. Baca

. Tesisat takımları

. Küresel vana

. Terazi

. Filtreler

28

0. Bağlantı rakorları

29

KONTROL LİSTESİ

Alan AdıTesisat Teknolojisi veİklimlendirme

Tarih

Modül Adı Yakıcı Cihaz Montajı 1 Öğrencinin

Adı SoyadıFaaliyetin Adı Doğalgazlı Kombi Montajı

NuSınıfıFaaliyetin

Amacı

Doğalgazlı kombi montajınıyaparak, gaz bağlantısınıyapabileceksiniz. Bölümü

AÇIKLAMABitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki kontrol

listesini doldurunuz. Hayır, olarak işaretlediğiniz işlemleriöğretmeniniz ile tekrar çalışınız.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1 İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

2 Projeye uygun kombi cihaz yerini tespit ettiniz mi?

3 Kombi cihazını standartına uygun montaj yaptınız mı?

4Kombi cihazının Doğalgaz bağlantısını standartınauygun yaptınız mı?

5Kombi cihazının şebeke su giriş ve sıcak su çıkış borubağlantısını standartına uygun yaptınız mı?

6Kombi cihazının radyatör gidiş-dönüş boru bağlantısınıstandartına uygun yaptınız mı?

7 Baca bağlantısını standartına uygun yaptınız mı?

8 Uygulamayı, verilen zamanda yapabildiniz mi?

9 Temiz ve düzenli çalıştınız mı?

10 Montajını yaptığınız kombi cihazı kullanılabilir mi?

30

ÖĞRENME FAALİYETİ-2

Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak doğalgazlı kat kaloriferimontajını yapabileceksiniz.

Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmalarınuygulamalarını, ustalar uygulama yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

2. DOĞALGAZLI KAT KALORİFERİNİNMONTAJI

2.1. Kat Kalorifer Kazanları

Doğalgazlı konutlarda kullanılan kat kaloriferlerinin kazanları hem atmosferik hem deüflemeli brülörlü olabilir. Kat kaloriferleri, kazan içindeki suyun istenen sıcaklıkta ısıtılmasıve bunun bir pompa vasıtasıyla radyatörlerde dolaştırılması suretiyle mahal ısıtması yapancihazlardır. Bu cihazlarla bir veya birkaç daireyi ısıtmak mümkün olabilmektedir. Boylerlitip cihazlarla sıcak su temini de sağlanabilmektedir.

2.1.1. Yer Tipi Kat Kalorifer Kazanları

Kat kalorifer kazanı, bacaya bağlanmadan asla çalıştırılmaz. Çalıştırmadan öncebacanın tıkalı olup olmadığını kontrol ediniz. Baca çekişinin iyi olmasını sağlayınız.Bacaçekişi iyi olmayan yerlerde cihaz çalıştırmaz.

Kat kalorifer kazanı,12 m³ den daha küçük hacimlere ve 5 m² den daha küçük alanlaramonte edilmez. Kat kaloriferinin ısıtılan mekândan daha yüksek yere montajı tavsiyeedilmez.


ARAŞTIRMA

AMAÇ

31

Resim 2.1: Kat kalorifer kazanı

Şekil 2.1: Kat kalorifer kazanı

1 - Brülör 6 - Termometre2 - Açma-kapama düğmesi 7 - Doldurma-boşaltma3 - Sinyal lambası 8 - Emniyet giriş4 - Program saati 9 - Kazan giriş5 - Termostat 10 - Kazan çıkış

2.2.2. Duvar Tipi Kat Kalorifer Kazanları

Genellikle yoğuşmalı kat kalorifer kazanı olarak imal edilir. Kendinden boylerli veayrı boylerli olarak imal edilir.

32

Şekil 2.2: Duvar tipi kat kalorifer kazanı

33

Resim 2.2: Duvar tipi kat kalorifer kazanı kısımları

34

Şekil 2.3: Duvar tipi harici boylerli/boylerli kat kaloriferi

35



Kat kaloriferini projeye uygun olarakyerine tespit ediniz.

İş önlüğünüzü giyerek, kullanacağınıztakım ve malzemeleri hazırlayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Temiz ve düzenli olunuz. Bacayı dikkate alarak kazan yerini

belirleyiniz. Kazanı yerleştirirken, kazan duman

borularının temizleneceğini hesaplayınız. Kazan dairesinin içinde ve yakınında

patlayıcı özeliği olan maddelerkonmamalıdır.

Kazan boru bağlantısını yapınız.

Kazanın tesisat bağlantılarını yapınız. Brülör gaz bağlantısını yapınız. Gaz bağlantısında, gaz borusunun

emniyetini ve sızdırmazlığını ön plandatutunuz.

Brülör gaz borusu üzerinde olması gerekengüvenlik elemanlarını özellikle kontrolediniz.

İmalatçı firmanın öneri ve uyarılarınıdikkate alınız.

Elektrik ve otomatik kumandabağlantılarını yapınız.

Elektrik ve otomatik kumandaelemanlarının montajın, elektrik şemasınauygun yapınız.

Baca bağlantısını yapınız.

Kazanın baca bağlantısını yaparken,bacanın temizliğinden emin olunuz.

Duman borusu sızdırmaz olmalıdır. Duman borusu baca kesitini

daraltmamalıdır. Duman borusu yükselen bir eğimle bacaya

bağlanmalıdır.

Radyatör gidiş, radyatör dönüş, temizsu giriş, sıcak su çıkış ağızlarınıbağlayınız.


Sızdırmazlığa dikkat ediniz. Tesisatın, radyatör gidiş ve dönüş

bağlantılarını karıştırmayınız.


36


OBJEKTİF TESTLER

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak cevaplandırınız.

1. ( ) Bacalı kat kaloriferinin baca bağlantısı belli bir eğimle bağlanmalıdır.

2. ( ) Gazlı cihazların konulduğu mahallerde havalandırma önemli değildir.

3. ( ) Gazlı cihazların çalışmasıyla oluşan atık gazların insanlar için bir zararı yoktur.

4. ( ) Hermetik kat kaloriferinde bacaya gerek vardır.

5. ( ) Yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp, yanmış gazları uygunbir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlara hermetik cihaz denir.

6. ( ) Kat kalorifer cihazı üzerinde kalorifer tesisat döşüş borusu üzerinde vana yoktur.

7. ( ) Kullanma soğuk su girişe mutlaka filtre konmalıdır.

8. ( ) Yanma için gerekli olan havayı dış ortamdan alıp yanmış gazları yine dış ortamaveren cihazlara bacalı cihazlar denir.

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz, diğer faaliyete geçiniz.


UYGULAMA 2

Şekilde gösterilen kat kaloriferinin montajını, gaz bağlantısını ,sıcak su gidiş-dönüş veatık gaz boru bağlantısını gerekli araç-gereçleri kullanarak 3 saatte yapınız. Aşağıdakikontrol listesi ile kendinizi değerlendiriniz

111

1

111112


1. Kat kalorifer kazanı2. Doğal gaz borusu3. Soğuk su giriş ve kullanım

sıcak su boru tesisatı4. Radyatör gidiş-dönüş boru

tesisatı5. Baca6. Tesisat takımları7. Küresel vana8. Terazi9. Filtreler

37

0. Bağlantı rakorları

38

KONTROL LİSTESİ


Tarih


Adı SoyadıFaaliyetin Adı Doğalgazlı Kat Kaloriferi Montajı

NuSınıfıFaaliyetin

Amacı

Kat kaloriferi kazanın montajını vedoğalgaz bağlantısınıyapabileceksiniz. Bölümü

AçıklamaBitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki kontrol

listesini doldurunuz. “Hayır” olarak işaretlediğiniz işlemleriöğretmeniniz ile tekrar çalışınız.



2 Kat kaloriferinin yerini projeye uygun tespit ettiniz mi?

3 Kazan boru bağlantısını yaptınız mı?

4Elektrik ve otomatik kumanda bağlantılarını yaptınızmı?

5 Baca bağlantısını yaptınız mı?

6Radyatör gidiş, radyatör dönüş, temiz su giriş, sıcak suçıkış ağızlarını bağladınız mı?


8 Temiz ve düzenli olarak çalıştınız mı?

9Montajını yaptığınız kat kaloriferi kazanı emniyetli birşekilde çalışıyor mu?

39


Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak doğalgazlı brülörlerinmontajını yapabileceksiniz.

Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmalarınuygulamalarını, ustalar uygulama yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

3. BRÜLÖRLER

Isınma sistemimizin yegâne parçasıdır. Isınmak için hemen her yerde ona ihtiyacımızvardır. Şofbenlerden tutunda büyük sanayi, askeri, site gibi tesislerde bürülülere ihtiyaçduyarız. Aslında sistem olarak o kadarda karmaşık bir yapıları yoktur. Yakıt, ateşleme vehavalandırma (Üfleme) sistemlerinden meydana gelmektedirler. İlave edilen sistemlerbrülörün ekonomi ve konforuna yöneliktir.

Brülörlerin satın alma bedeli, bir yılda tükettiği yakıt bedelinin %2 ile %8’i kadardır.Bu nedenle brülör seçiminde çok dikkatli olmak gereklidir. Brülör seçerken emniyet, kazanauyumluluk, bakım ve servis kolaylığı, ömür, anma verimi ve işletme verimi faktörlerinedikkat edilmelidir.

Brülörler sıvı ve gaz yakıtlı olarak çalışabildiği gibi aynı zamanda çift yakıtlıçalışanları vardır.

Şekil 3.1: Üflemeli çift yakıtlı brülör


ARAŞTIRMA

AMAÇ

40

3.1. Atmosferik Brülörler

Bu tip brülörlerde birincil hava, basınçlı doğalgazın bir lülede genişlemesi sırasında,enjeksiyon prensibi ile çevreden emilir. Sekonder (İkincil) hava ise termik olarak, alevleısınıp yükselen gazlar yerine açık olan yakıcının altından emilir. Alevin oluşumu yukarıdoğrudur.

Atmosferik brülörler basit yapıları, iyi bir yanma verimine sahip olmaları vedolayısıyla son yılarda merkezi ısıtmada 700.000 kcal/h kapasitelere kadar kullanılabilirolması yönünden avantajlıdır. Ancak bu brülörleri kullanan kazanların yapılarının da özelolması gerekir. Bu nedenle atmosferik brülörler kazanla birlikte satılır. Yanma için gerekenhavayı gaz kanallarından gaz çıkışı sırasında oluşan vakum ile oluşturan ve yine aynı vakumile gaz/hava karışımını oluşturan sistemlerdir. Temiz ve sürekli hava sirkülâsyonu olan kazandairelerinde kullanılabilir.

Atmosferik normal tip brülörlerde tam yükte hava fazlalığı %20 mertebesindedir.Ancak düşük yüklerde gaz miktarı azaldıkça aynı oranda hava miktarını ayarlamak mümkünolmamaktadır. Bu nedenle düşük yüklerde, özel önlem alınmamış klasik atmosferikbrülörlerde artan hava fazlalığına bağlı olarak, kazan verimi düşer.

Atmosferik brülörün ana parçaları şunlardır:

Brülör tespit plakası (Brülörün ana kaidesini oluşturur ve kazana bağlanmasınıtemin eder). Yanma odasındaki sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılır.

Yanma borusu, içinde basınçlı gazın tesiri ile havanın emilmesini sağlayanventüri borusu ve üzerinde alevin oluştuğu çıkış delikleri bulunan, tespitplakasına bağlı borular. Yanma borularının yana dizilmesi ile brülör kapasitesiniartırır. Tek borudaki brülör gücü 5 ile 20 kW arasındadır.

Üzerinde yakıt püskürtme memeleri bulunan ana gaz dağıtım borusudur(Kollektörü).

Gaz besleme hattı, gaz besleyen ve regüle eden armatürlerin bulunduğu hattır. Ateşleme tertibatı (Pilot alev terk edilerek, yeni sistemlerde artık tamamen tam

otomatik elektronik ateşleme kullanmaktadır). Alev kontrol ve gözetleme tertibatı. (Alev oluşmadığı veya söndüğünde gazı

kesen emniyet tertibatı). Modern brülörlerde alev iyonizasyon prensibi ileçalışan tertibatlar kullanılmaktadır.

Enerji besleme ve kontrol paneli.

3.2. Üflemeli Brülörler

Vantilatörlü (Fanlı-körüklü) gaz brülörleridir. Yakma havası bir fan aracılığı ilesağlanır. Yakma havası üst ya da alt limit basınçta kazan içerisine gönderilir. Fan, brülörüzerine yerleştirilebileceği gibi, gövdeden ayrı olarak ya da emiş (Aspiratör) yapacakbiçimde de çalıştırılabilir.

1 MW gücün üstündeki tesislerde üflemeli brülörleri kullanmak daha ekonomik veavantajlı olmaktadır. Aynı zamanda sıvı yakıt yakan kazanlarda bir dönüşüm işlemiyapılarak bu brülörler kolaylıkla kullanılabilir.

41

Üflemeli brülörlerin hem sıvı yakıt hem de gaz yakıt yakan kombine tipleri de vardır.Çift yakıtlı brülörler üflemeli brülörlerin hem sıvı yakıt, hem de Doğalgaz yakabilenkombine tipleridir. Ancak çift yakıtlı brülörler 1000kg/h ve daha büyük kapasiteli tesislerdeDoğalgazı kesintili tarifeden daha ucuza almak için kullanılır. 500kg/h değerinden dahaküçük kapasitelerde verim, işletme ve servis problemleri nedeni ile tercih edilmeleri pratikdeğildir. Ayrıca satın alma maliyeti de çok fazladır.

Tek kazanda 600.00 kcal/h gücün üstünde kapasite gerektiren tesislerde üflemelibrülörleri kullanmak daha ekonomik olmaktadır.

Üflemeli brülör üzerinde bir ateşleme elektrodu ve bir alev emniyet düzeni bulunur.Bu brülörlerde turbılatör olarak isimlendiren parça alevin stabilitesini ve geri tepmesinisağlar.

Şekil 3.2: Doğalgaz brülörü

Üflemeli brülörlerdeki vantilatör hem yanma için havayı, hem de kazandaki yükkayıplarının bir kısmını karşılar. Üflemeli brülörlerde ses istenmiyorsa, özel susturucu brülörhücresi kullanmak gerekir. Ayrıca baca çıkışına da susturucu monte edilmelidir.

Üflemeli brülörlerde basınçlı Doğalgaz çok sayıdaki lülelerden içinde bulunduklarıhava akımına (Karışım hücresine) yüksek hızla püskürtülür. Hava bir vantilatör tarafındancebri olarak temin edilir. Yüksek bir hızla karışan hava ile gaz yakıt, yanma odasınagönderilir. İlk yakıtla karışan iç hava primer hava olarak değerlendirilir. Çevreden gelendaha sonra yakıtla karışan hava ise sekonder havadır ve aleve formunu veren bu havadır.

Bu brülörler aşağıdaki belirtilen otomatik kontrol konumlarında çalıştırılır.

1. Brülör gövdesi2. İç kapak3. Fan4. Türbülatör5. Ateşleme ve alev kontrol

elektrotları6. Gözetleme kapağı7. Brülör motoru8. Çalışma selenoid vanası9. Minimum gaz basınç

presostatı10. Hava presostatı11. Hava klapesi ayar grubu12. Yanma başlığı13. Kazan bağlantı flanşı14. Kumanda beyni15. Ateşleme trafosu16. Ön kapak17. Dış kapak18. Soket

42

Tek kademeli ON_OFF kontrol: Burada çekilen ısıya bağlı olarak brülördurup kalkarak çalışır. Ancak sıvı yakıttan farklı olarak kalkış hızını farklıolarak ayarlama imkânı vardır.

İki kademeli ON_OFF kontrol: Burada brülör iki kademede çalışabilir. Kalkışbirinci düşük kademede olur. Birinci kademe ihtiyacı karşılayamazsa ikincikademe belirli bir süre sonra devreye girer. Daha büyük güçlerde ve karşıbasınçlı kazanlarda iki kademeli brülörler kullanılmaktadır.

Oransal kontrollü brülörler: Bu brülörler sanayi amaçlı büyük güçlükazanlarda kullanılır. İkinci kademede yükle orantılı olarak gönderilen yakıtmiktarı ayarlanır. Konutlarda ısıtma amacı ile kullanılan üflemeli brülörler genişbir kapasite aralığında kullanılır. Mono blok brülörlerde 10 kW güçten 4.000kW güce kadar ulaşabilmektedir. Tek kademeli brülörlerin kullanılmasına 300kW’a kadar izin verilmesine rağmen genel olarak 100 kW’ den sonrakullanılmaktadır. Çift kademeli brülörlerin sınırı mertebe olarak 1500 kW’yekadardır. Daha büyük kapasitelerde oransal kontrol uygundur.

3.3. Elektrik Devre Şemaları ve Devre Elemanları Kontrolü

43

Şekil 3.3: Brülör elektrik şeması

3.4. Çalışma Prensipleri

Müşteri istasyonu ya da servis kutusundan çıkan gaz sayaçtan geçerek gaz hattıvanasına ulaşır, filtre edildikten sonra regülatör (Bazı tiplerde olmayabilir), selenoid vanalarve brülör gövdesinden sonra türbülatör yardımı ile yanma için gerekli olan hava karışımınısağlayarak kazan içersinde yakılır. Baca gazları duman sandığını takiben atmosfere atılır.

Şekil 3.4: Brülör parçaları şeması

ESV: Emniyet solenoid vanası IE : İyonizasyon elektroduS :Sigorta NC: Normalde KapalıNO: Normalde Açık ET : Emniyet Termostadı0/1 : Çalıştırma Anahtarı GP : Min. Gaz BasınçS1 : Brülör Sigortası KT : Kazan Termostatı PresostatıHP :Hava Presostatı C :İşletme saati sayacıAT :Ateşleme Trafosu BBS : Brülör beyin soketiSV :Solenoid Vana L :Arıza lambasıCOM: Ortak BM : Brülör motoru

44

Bir brülörün devreye girmesi için ilk koşul, kazan suyu sıcaklığının termostat üzerindeayarlanan değerin altına düşmesidir. Soğuyan kazan suyu ısı kaybının ifadesidir ve sistemçalışarak yine termostat da ayarlanan üst değere ulaşılıncaya kadar devrede kalır.

Isı kayıplarının çok olduğu soğuk havalarda kazanların devrede kalma süreleri uzar,dinlenme süreleri kısalır. Daha güzel havalarda ise devrede kalma süreleri kısalırkendinlenme süreleri uzar.

Termostat tarafından çalışma talimatı alan "Beyin" üflemeli tip kazanlarda önce fanmotoruna enerji verir ve yaklaşık 60 sn süreyle cihaz süpürme yapar.

Bu arada beyin minimum ve maksimum gaz prosestadları ile hava prosestadını kontroleder.

Hava prosestadı ayar değerinin altında kazan basıncı oluşursa, fan motoru, fankanatları ve/veya hava klapelerinde sorun var demektir. Beyin sistemi devre dışı bırakır.

Hava prosestadında sorun yoksa min. gaz prosestadı kontrol edilir. Gaz basıncıpresostadın ayarlandığı değerin altında ise sistem devre dışı kalır, gaz basıncı ayarlanandeğerin altına düşmüyor ise sistem çalışmaya devam eder.

Maksimum gaz prosestadının ayar değerinin üstünde gaz basıncı varsa sistemçalışmaz. Gaz basıncı maksimum değerin altında ise çalışmaya devam eder.

Hava, gaz minimum ve gaz maksimum prosestadlarda sorun yoksa süpürme işlemisonunda ateşleme elektrotu harekete geçer. Kazan içerisinde ve türbülatör ağzındagerçekleşen bu işlemden 2-3 sn. sonra çalıştırma ve emniyet solenoid vanalarına enerjiverilir,

Enerjileşen selenoid vanalarda manyetik alan oluşarak gaz yolu açılır. Öncedenayarlanan basınç ve debide gaz geçişi başlar.

Gaz yolu açılmadan önce ateşleme başladığı için kazan içinde uygun koşullardatutuşma sağlanır, brülör tipi ve çalışma şekline bağlı olarak sistem devrede kalır.

Kazan içerisine akan gazın tutuşmasını kontrol eden iyonizasyon çubuklarına 15100mA akım gönderilir. Birbirlerine değmeyen çubuklar yanan havanın iletken hale gelmesi iledevreyi tamamlayarak beyin üniteye problem yok bilgisini verir. Devre tamamlanamaz iseateşleme ve/veya gaz ile ilgili sorun var demektir.

Ateşleme elektrodunun çakmasına ve gaz yolu açılmasına rağmen kazan içindetutuşma sağlanamaz ise alev iyonizasyon çubuğu iletken hale gelemez ve beyin sistemikapatır.

Sistem, ateşlemenin ardından çalışır durumda iken gaz basıncı düşer ya da yükselirse,kazan iç basıncı düşerse, alev kopması olursa, gaz alarm cihazı olan sistemlerde sensörleringaz kaçağı algılaması durumunda, deprem duyar üniteleri bağlanan kazanların sarsıntıhallerinde beyin, tüm sistemi "Stop" durumuna getirir.

Atmosferik brülöre sahip kazan sistemlerinde çalışma prensipleri aynıdır. farklı olanise fan motoru, hava klapeleri ve hava presostadları olmamasıdır. Bu tür cihazlar, uygun gaz-hava karışımını gaz kanallarında oluşan vakum ile sağlarlar. Ancak tüm emniyet sistemleribu tip kazanlar için de geçerlidir.

45

3.5. Emniyet Elemanları

Brülör gaz vanası: Servis ve emniyet amacıyla gaz açma-kapama’yı sağlamakiçin kullanılan kapatma tertibatıdır. Bunun için özel küresel vanalarkullanmalıdır (TS 9809).

Filtre: Filtreler ilk otomatik ayar elemanının veya gaz basınç regülâtörününhemen önüne yerleştirilmelidir. Gaz tesisatında kullanılacak filtrenin, gözaçıklığı 50 mikron seçilmeli ve uygun tel örgülü çamur kapanı özeliğindeolmalıdır (TS 10276).

Presostat: Tesisattaki gaz basıncı brülörün çalışabileceği minimum basınçdeğerlerinin altına düşünce selenoid vanaya kumanda ederek gaz beslemesinikeser. Büyük sistemlerde aynı zamanda üst basıncı kontrol eden ayrı birpresostat daha kullanılır.

Basınç düzenleyicisi: Sistemin ana elemanlarından biridir. Hattın kendindensonraki bölümünde gaz basıncını istenen değere düşürür ve bu değerde hep sabitkalmasını temin eder.

Selenoid vana: Bu vanalar brülöre beslenen gazı kontrol eden ventillerdir. Gazkontrol hattının sonunda olurlar. Brülör durunca gazı kesen, çalışmayabaşlayınca da açan ana elemanlardır. Kesin sızdırmaz olmalıdır.

Manometre: Basınç ölçen cihazlardır, değişik kademelerde basıncıgörebilmemize yarar. Özellikle basınç düzenleyicisi önce ve sonra konulur.Yakma ısı gücü 350 KW tan daha büyük brülörlerde bir kapatılabilir musluklugaz basıncı ölçme cihazı bulunmalıdır (TS 837).

Alev kontrol cihazı: Alev kontrol düzenekleri (İyonizasyon elektrotu), alevikontrol edilen brülörün konstrüksiyonuna, işletme özeliklerine ve gücüne uygunolmalıdır. (TS11042 EN 298)

3.6. Arızalar ve Çözüm Yöntemleri

Brülör Çalışmıyor

Kazan termostadı bağlantılarında temassızlık olabilir. Sigorta atmış olabilir. Minimum gaz basınç prosestadı 21 mbar'dan yüksek bir değere ayarlı

olabilir. Ya da kablo bağlantılarında temassızlık olabilir. Prosestadın 10mbar değerine set edilmiş olması gereklidir.

46

Brülör kumanda devreleri cihazı devre dışı bırakarak arıza lambasıyanmış olabilir. Arıza lambası üzerindeki düğmeye basıldığında lambanınsönmesi gerekir, sönmüyorsa servis gerekir.

Fan motoru termik rölesi cihazı devre dışı bırakmış olabilir. Röle setdeğeri yanlış seçilmiş olabileceği gibi kısa devre sonucu amper yükselmişolabilir.

Gaz hattı vanalarından biri kapalı unutulmuş olabilir.

Cihaz Süpürme Yapıyor Fakat Devreye Gireceği Zaman Arızaya Geçiyor Minimum gaz basınç prosestadı: 21 mbar'dan yüksek bir değere ayarlı

olabilir. Prosestadın 10 mbar değerine set edilmiş olması gerekir. Maksimum gaz basınç prosestadı istenenden düşük bir değere

ayarlanmıştır. Ya da sistemde basınç yükseldiği için prosestad cihazındevreye girmesini engelliyor olabilir. Brülör tiplerine göre set değerideğişiklik gösterse de, çalışma basıncı 10 mbar üzerine ayarlanmalıdır.

Tesisatta hava olabilir. Test nipellerinden sistemin havası alınır. İç kaçak kontrol seti sızan gazı tahliye edemiyor olabilir. Bu durumda

sızdırmazlık seti ikaz ışığı kırmızı olarak yanar, anahtar aç-kapa yapılarakışığın yeşil renge dönmesi sağlanabilir.

Çalıştırma ya da emniyet solenoid vanalarından biri görev yapmıyorolabilir.Solenoid vanalara 220 V AC gerilim ulaşmalıdır.Çalıştırma ya daemniyet solenoid vanalarından birinde kirlilik nedeni ile tıkanma olabilir.

Gaz hattı filtresi tıkanmış olabilir. Servis regülaiörü devre dışı olabilir. Gaz hattı vanalarından biri kapalı unutulmuş olabilir. Ateşleme trafosu

çalışmıyor olabilir. Sorun şebeke gerilimi ile de ilgili olabilir. Tesisat çapları yanlış seçilmiş olabilir. Servis kutusu ile gaz hattı arasında

tesisat içinde direnç yaratacak şekilde tıkanmalar olabilir.

Yanma gürültüleri fazladır Hava debisi yüksek seçilmiştir. Kazan iç direnci büyüktür. Baca çekişi düşüktür.

Cihaz süpürme yapıyor fakat brülör hiç devreye girmiyor Hava prosestadının ayarı istenilenden yüksek bir değere ayarlanmış

olabilir Kazan basıncının 1 mbar altında bir değere ayarlamak gerekir. Maksimum gaz basınç prosestadı sistemi bloke etmiş olabilir,Basınç

kontrol edilmelidir. Areşleme trafosu görev dışıdır,

Brülörde ön alev oluşuyor fakat ana alev oluşmuyor Maksimum gaz basınç prosestadı istenilenden düşük bir değere

ayarlanmıştır. Max. gaz basınç prosestadı, çalışma basıncı üstsınırdeğerinden 10 mbar yüksek bir değere ayarlanır.

47

İyonizasyon çubuğuna gerekli akım gelmiyor olabilir. İyonizasyonelektodlarr alevin içinde değildir. İyonizasyon istenilen akımı üretemiyorolabilir. İyonizasyon hattına 15-100 mAmper akım gelmelidir.

Gaz hattı filtresi gereken debide gaz geçişine izin veremeyecek kadartıkalıdır.

Servis regülatörü yanlış seçilmiş olabilir. Ya da servis regülatörüyeterince gaz geçirememektedir.

Tesisat çapları yanlış seçilmiş olabilir. Servis kutusu ile gaz hattı arasındatesisat içinde direnç yaratacak şekilde tıkanmalar olabilir.

Yanma gürültüleri fazladır

Hava debisi yüksek seçilmiştir. Kazan iç direnci büyüktür. Baca çekişi düşüktür.

3.7. Brülörün Gaz Bağlantısının Yapılması

Projede belirtilen kazan kapasitelerine uygun yakıt miktarını yakacaközelliklerde brülör seçilmelidir.

Kazan üzerindeki brülörler, kazan dairesi dışında yerleştirilmiş bir elektrikşalteri ile her zaman kapatılabilmelidir.

Brülör bağlantı montaj plakası ile brülör montaj flanşı arası sızdırmaz olmalıdır,iyi izole edilmelidir.

Kazan brülör kapağı ve duman kutusu gibi alev ile doğrudan doğruya temastaolan ön kapakları uygun kalınlıkta refrakter malzeme ile kaplanmalıdır.

Bakım ve onarım amaçları için brülörün yerinden geri çıkartılması veya yanaalınması imkânını verecek yeterli alanlar mevcut olmalıdır.

Bükülebilir fleks borular, ancak rijit (sabit) borular ile brülör arasında doğrudanbağlantı elemanı olarak kullanılabilir. Bükülebilir fleks borular, brülör gazbağlantı hattı üzerine süpürme Te’si ile filtre arasına yerleştirilmiş olmalıdır.Gaz sızdırmazlık kontrol cihazı kullanılan brülörlerde ise mutlaka iki manyetikvalf arasında fleks boru kullanılmalıdır.

Bükülebilir fleks borular, muhtemel işletme şartlarına yeterli, kolaycagörülebilecek konumda yerleştirilmiş, kırılma ve burulmalara dayanabilecekyapı ve özellikte olmalıdır.

48

Şekil 3.5: Üflemeli Atmosferik brülörün gaz hattı elemanları

1. Küresel Vana2. Esnek Bağlantı3. Gaz Giriş Basıncı Ölçüm

Noktası4. Gaz Filtresi5. Gaz Basınç Presostatı6. Emniyet Solenoid Vanası7. Gaz Basınç Regülatörü10. Gaz Sızdırmazlık Ünitesi11. Hava Basınç Presostatı12. Brülör Gaz Basıncı Ölçüm

Noktası13. Brülör14. Solenoid Vana (Tek

Kademe)

49



Kazan ve brülör seçimini projeye uygunyapınız.

İş önlüğünüzü giyerek, kullanacağınıztakım ve malzemeleri hazırlayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Temiz ve düzenli olunuz. Projeyi inceleyiniz. Kazan, baca, duman boruların konumunu

ve tesisatları dikkatte alarak kazandairesini inceleyiniz.

Gaz borusuna küresel vana bağlayınız.

Küresel vananın sağlam olduğundanemin olunuz.

Uygun takım kullanınız. Sızdırmazlığı sağlamak için gaz

macununu mutlaka kullanınız.

Gaz basıncı ölçerini bağlayınız.

Gaz basınçölçerinin (Manometre) orijinalolduğundan emin olunuz.

Uygun takım kullanınız.

Gaz filtresi bağlayınız.

Gaz filtresinin orijinal ve standartlarauygun olduğundan emin olunuz.


2 adet gaz presostatı bağlayınız.

Presostatların orijinal ve standartlarauygun olduğundan emin olunuz.


Brülör rakorunu boruya bağlayınız.

Brülör gaz bağlantısı için brülör üzerinderakor vardır, o rakorla gaz borusunabağlayınız.

Uygun takım kullanınız. Sızdırmazlığa dikkat ediniz.

Brülör elektrik bağlantısını yapınız.

Brülör elektrik bağlantısını yapmadanönce elektrik şemasını iyice inceleyiniz.

Elektrik kazalarına karşı gerekliönlemleri alınız.

İmalatçı firmanın brülör montajkatalogunu iyice inceleyiniz.


50


OBJEKTİF TESTLER

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz.

1. ( ) Günümüzde en fazla üflemeli brülörler tercih edilmektedir.

2. ( ) Brülör üzerinde bulunan fan yanma için gerekli olan havayı sağlar.

3. ( ) Brülör üzerinde bulunan fotoselin görevi yanma için gerekli olan basıncısağlamaktır.

4. ( ) Filtreler ilk otomatik ayar elemanın veya gaz basınç regülatörünün hemen önüneyerleştirilmelidir.

5. ( ) Selenoid vanalar brülöre giden gazın basıncını ölçerler.

6. ( ) Brülör kapasiteleri sistemin toplam ısı ihtiyacı miktarına göre tespit edilir.

7. ( ) Doğalgaz brülörlerinde gaz filtresi hattın en sonuna konur.

8. ( ) Doğalgaz brülörü gaz hattında mutlaka iki adet selonid vana konulmalıdır.

DEĞERLENDİRME



51

UYGULAMA-3

Şekli verilen brülör bağlantısını gerekli araç-gereçleri kullanarak yapınız. Aşağıdakiuygulama denetim listesi ile kendinizi değerlendiriniz.

Kullanılacak Araç-Gereçler1- Üflemeli gaz brülörü2- Selonoid vana3- Gaz filtresi4- Küresel vana5- Çekme siyah çelik boru6- Tesisatçı takımları

52

KONTROL LİSTESİ


Tarih


Adı SoyadıFaaliyetin Adı

Doğalgaz Brülörlerinin MontajınınYapılması Nu

SınıfıFaaliyetinAmacı

Doğalgaz brülörlerinin montajınıyapabileceksiniz. Bölümü

AÇIKLAMABitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki kontrol

listesini doldurunuz. “Hayır” olarak işaretlediğiniz işlemleriöğretmeniniz ile tekrar çalışınız.



2 Kazan ve brülörü projeye uygun seçtiniz mi?

3 Gaz borusuna küresel vana bağladınız mı?

4 Gaz basıncı ölçeri taktınız mı?

5 Gaz filtresi bağladınız mı?

6 2 adet gaz presostatı bağladınız mı?

7 Brülör rakorunu boruya bağladınız mı?

8 Brülör elektrik bağlantısını yaptınız mı?



11 Montajını yaptığınız doğalgaz brülörü kullanılabilir mi?

53

MODÜL DEĞERLENDİRME

Resmi verilen brülör bağlantısını gerekli araç-gereçleri kullanarak yapınız.


Doğalgaz kat kaloriferi kazanı Doğalgaz brülörü 4 adet 12 mm metrik cıvata ve somunu 1 adet kazan ve brülöre uygun montaj flanşı 1 adet Flanşa uygun amyant conta Açık ve yıldız anahtar takımı Diğer el takımları Brülör gaz ekipmanları (Küresel Vana, Gaz Filtresi, Gaz Basınç Presostatı, Gaz

Basınç Regülatörü, Hava Basınç Presostatı)

MODÜL DEĞERLENDİRME

54

PERFORMANS DENETİM LİSTESİ

Alan Adı Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme Tarih


Adı SoyadıFaaliyetinAdı

Performans TestiNuSınıfıFaaliyetin

Amacı

Kat kaloriferi ve Doğalgazbrülörlerinin montajınıyapabileceksiniz. Bölümü

AçıklamaBitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki performans

denetim listesini doldurunuz. “Hayır” olarak işaretlediğiniz işlemleriöğretmeniniz ile tekrar çalışınız.



2 Projeye uygun kombi cihaz yerini tespit ettiniz mi?

3Elektrik ve otomatik kumanda bağlantılarını yaptınızmı?

4 Baca bağlantısını yaptınız mı?

5 Kazan ve brülörü projeye uygun seçtiniz mi?

6 Gaz borusuna küresel vana bağladınız mı?

7 Gaz basıncı ölçeri taktınız mı?

8 Gaz filtresi bağladınız mı?

9 2 adet gaz presostatı bağladınız mı?

10 Brülör rakorunu boruya bağladınız mı?

11 Brülör elektrik bağlantısını yaptınız mı?



14 Montajını yaptığınız doğalgaz brülörü kullanılabilir mi?

55

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 D2 D3 Y4 D5 D6 D7 Y8 Y


1 D2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y7 D8 Y


1 D2 D3 Y4 D5 Y6 D7 Y8 D

CEVAP ANAHTARLARI

56

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

Alarko, Doğalgazlı Kombi, Katalog ÇETİNKAYA Mevlüt, Hüseyin DEMİR, Temel İşlemler Meslek Bilgisi, Yüce

Yayınları, 2001, İstanbul. DEMİR Hüseyin, Mevlüt ÇETİNKAYA, Isıtma Atölyesi İş ve İşlem

Yaprakları, Yüce Yayınları, İstanbul, 2001. Isısan çalışmaları, No:345, Doğalgaz – LPG Tesisatı ve Bacalar, Isısan

Yayınları, 2003. İnternet, www.afmyapi.com İnternet, www.akkaya.com.tr İnternet, www.dosider.org İnternet, www.eransan.com.tr İnternet, www.isitas.com.tr KADIOĞLU, Hüsnü; Hüseyin DEMİR, Baykal ERGİN Yapıda Doğalgaz,

İstanbul, A2006.YNAKLAR ÖZ Prof. Dr. Ethem Sait, Prof. Dr. Cavit SIDAL, Yapıda Sıhhi Tesisat, Birsen

Yayınevi, İstanbul ÖZTÜRK Sami, Doğalgaz ve Uygulamaları, Sistem Ofset, Ankara, 1991. www.alarko.com. www.demirdokum.com.tr www.vaillant.com.tr Yapı Endüstrisi Eğitim Kurulu, Konutlarda Kullanılan Gaz Cihazları –

Bağlantılar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

http://www.afmyapi.com/

http://www.dosider.org/

http://www.eransan.com.tr/

http://www.isitas.com.tr/

http://www.alarko.com/

http://www.demirdokum.com.tr/

57

KAYNAKÇA

Alarko, Doğalgazlı Kombi, Katalog ÇETİNKAYA Mevlüt; Hüseyin DEMİR, Temel İşlemler Meslek Bilgisi, Yüce

Yayınları, İstanbul, 2001. DEMİR Hüseyin, Mevlüt ÇETİNKAYA Isıtma Atölyesi İş ve İşlem

Yaprakları, Yüce Yayınları, İstanbul, 2001. Isısan çalışmaları, No:345, Doğalgaz – LPG Tesisatı ve Bacalar, Isısan

Yayınları, 2003. İnternet, www.afmyapi.com İnternet, www.akkaya.com.tr İnternet, www.akkaya.com.tr İnternet, www.dosider.org İnternet, www.eransan.com.tr İnternet, www.eransan.com.tr İnternet, www.isitas.com.tr KADIOĞLU, Hüsnü; Hüseyin DEMİR, Baykal ERGİN Yapıda Doğalgaz,

İstanbul, 2006. ÖZTÜRK Sami, Doğalgaz ve Uygulamaları, Sistem ofset, Ankara, 1991. Prof. Dr. ÖZ Ethem Sait, Prof. Dr. Cavit SIDAL, Yapıda Sıhhi Tesisat, Birsen

Yayınevi, İstanbul www.alarko.com. www.demirdokum.com.tr www.vaillant.com.tr Yapı Endüstrisi Eğitim Kurulu, Konutlarda Kullanılan Gaz Cihazları –

Bağlantılar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995.

KAYNAKÇA

http://www.afmyapi.com/

http://www.akkaya.com.tr/

http://www.akkaya.com.tr/

http://www.dosider.org/



http://www.isitas.com.tr/

http://www.alarko.com/

http://www.demirdokum.com.tr/

yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)

Business