yabanci kitap osmanli ve cumhuriyet m. kemal atatürk

8162019 Yabanci Kitap Osmanli Ve Cumhuriyet m Kemal Atatuumlrk

httpslidepdfcomreaderfullyabanci-kitap-osmanli-ve-cumhuriyet-m-kemal-atatuerk 121

TUumlRKİYErsquoNİN DUumlŞUumlŞUuml ve

YENİDEN DOĞUŞU

HE FALL and RESURECIONof URKEY



ar983145hccedil983145 K983145tabev983145 Yayınları 47ar983145hccedil983145 K983145tabev983145 Sah983145b983145 ve Genel Yayın Youmlnetmen983145Nec983145p Azakoğlu

Oumlzguumln adı Te Fall and Resurect983145on of URKEY Oumlzguumln Basım Methuen Yayıncılık 1896

Ccedilev983145r983145 Murat N ArıkanEd983145toumlr Nec983145p AzakoğluSayfa tasarım Nev983145n AzakoğluKapak tasarım arkan oğo

B983145r983145nc983145 baskı Aralık 2013 İstanbulBoyutlar 135 x 21 cmSayfa sayısı 200

Baskı ve C983145ltK983145tap Matbaacılık Sanay983145 ve 983145caret Ltd Şt983145Davutpaşa Cad 123 Kat 1

opkapı ZEYİNBURNU - İSANBUL+90 (212) 482 99 10Sert983145f983145ka no 16053

ISBN 978-605-4534-43-2

copy Yayın hakları ar983145hccedil983145 K983145tabev983145rsquone a983145tt983145r Bu eser983145n buumltuumlnhakları saklıdır Yayınev983145nden yazılı 983145z983145n alınmadan kısmenveya tamamen alıntı yapılamaz h983145ccedilb983145r şek983145lde kopya ed983145lemezccediloğaltılamaz ve yayımlanamaz

ar983145hccedil983145 K983145tabev983145wwwtar983145hc983145k983145tabev983145comModa Caddes983145 No 104A Moda KADIKOumlY-İSANBULel 0 216 418 68 86GSM 0 530 370 74 11E- posta 983145nfotar983145hc983145k983145tabev983145com



İCcedilİNDEKİLER

CcedilEVİRMENİN KISA OumlZGECcedilMİŞİ 9

CcedilEVİRMENİN OumlN DEĞERLENDİRMESİ 11

YAZAR HAKKINDA BİLGİ NOTU 17

OumlNSOumlZ 21

I BOumlLUumlM TUumlRKİYErsquoNİN GERİLEYİŞİ 23

Uumllke oprakları 1876-1896 23 uumlrk-Rus Savaşı ve Anayasa 26

II BOumlLUumlM SULTANrsquoIN HUumlKUumlMET SİSTEMİ 31

Abduumllham983145drsquo983145n Sarayı 31

Muhb983145rl983145k 35

Nazırlar Kab983145nes983145 37

Haz983145nen983145n uumlket983145l983145ş983145 40

III BOumlLUumlM PERDE ARKASI 43

Ordu 43

Donanma 46

Guumlmruumlk İdares983145 49

Hap983145shaneler 54



elgraf ve Postahaneler 56

uumlrk Memurlar 58

Ruumlşvet 59

IV BOumlLUumlM ABDUumlLHAMİDrsquoİN AKIL

HOCALARI 61

Ulema ve Şeyhler 61

V BOumlLUumlM HİLAFET 69

VI BOumlLUumlM İSLAMİYET 77

İslamiyetrsquoin Ahlaki Uumllkuumlleri 79

Koumllel983145k 80

Ccedilokeşli Evlilik 82

İslamiyet ve İlerleme 83

VII BOumlLUumlM YETENEKLİ ve SADIK DEVLET

ADAMLARI 85

VIII BOumlLUumlM İLERLEMENİN OumlNUumlNDEKİ ENGELLER 91

Eğ983145t983145m 91

Basın Sansuumlruuml 94

Ulusal Basın 98

Yerel ve Yabancı Yayınlar 106

IX BOumlLUumlM HUumlKUumlMDARIN UumlRKEKLİĞİ 109

Korku ve Guumlvens983145zl983145ğ983145 109

Kayırmacılık 114

X BOumlLUumlM ABDUumlLHAMİDrsquoİN KULLARI 117

XI BOumlLUumlM YOZLAŞMA 125

XII BOumlLUumlM UYANIŞ 135



XIII BOumlLUumlM HALKIN BASTIRILMIŞ SESİ 141

XIV BOumlLUumlM UYANAN TUumlRKİYE VE AVRUPA 147

XV BOumlLUumlM BİNBİR GECE MASALLARININ

TUumlRK UYARLAMASI 159

XVI BOumlLUumlM REFORM HAREKETİ 173

Başlangıcı ve Gel983145ş983145m983145 173

Reform L983145derler983145 178

Halkın alepler983145 183

XVII BOumlLUumlM İMPARATORLUĞUN YENİDEN DOĞUŞU 185

Doğu 983145le İl983145şk983145ler ve Batılı D983145plomas983145 185

Halkın Yen983145den Doğuşu 190

DİZİN 195



9

CcedilEVİRMENİN KISA OumlZGECcedilMİŞİ

Murat N ARIKAN Ankararsquoda 1958 yılında doğduİlk ve orta oumlğren983145m983145n983145 y983145ne Ankararsquoda tamamladıktan sonra1975-1979 yılları arasında Hacettepe Uumln983145vers983145tes983145 İşletme

Youmlnet983145m983145 boumlluumlmuumlnden mezun oldu 1980 yılında MaliyeBakanlığı Hazine Genel Muumlduumlrluumlğuuml ve Milletlerarasıİktisadi İşbirliği eşkilatı Genel Sekreterliğirsquonde Uzman

Yardımcısı olarak goumlreve başladı 1983-1985 yılları arasında ABDrsquode Yuumlksek L983145sans oumlğren983145m983145 goumlrduuml

1987-1990 yılları arasında Berl983145n (Batı) Başkonsolos-luğu Ekonom983145 ve 983145caret Muumlşav983145r Yardımcılığı goumlrev983145ndensonra Haz983145ne ve Dış 983145caret ve Haz983145ne Muumlsteşarlıklarırsquondasırası 983145le Uzmanlık Da983145re Başkanlığı ve Genel Muumlduumlr

Yardımcılığı goumlrevler983145nde bulundu Daha sonra 2000-2003 yılları arasında uumlrkiyersquonin Avrupa Birliği Da983145m983145ems983145lc983145l983145ğ983145rsquonde (Bruumlksel) Ekonom983145 Muumlşav983145r983145 olarak goumlrevyaptı 2007 yılında emekl983145ye ayrıldı

İyi derecede İngilizce ve orta derecede Almanca bilmekteolup 19 yuumlzyıl matbuu ve sınırlı da olsa R983145ka Osmanlıcası-na vakıf bulunmaktadır



11

CcedilEVİRMENİN OumlN DEĞERLENDİRMESİ

K983145tap b983145r hatırat ve gez983145 notu yaklaşımı 983145le kalemealınmıştır K983145tabın 1896 tar983145h983145nde yayımlanmış olduğudikkate alındığında Salmonersquoın k983145tabın konusunu teşk983145leden notlarının 1890rsquolı yılların başlarına 983145l983145şk983145n olab983145leceğ983145muhtemeld983145r Yazarın Luumlbnanlı (bkz Yazar Hakkında B983145l-g983145 Notu) olduğu d983145kkate alınırsa kend983145s983145n983145n Osmanlı top-lumu ve kuumlltuumlruuml 983145le yakın 983145l983145şk983145ler 983145ccedil983145nde bulunan b983145r k983145mse

olduğuna kesin bir goumlzle bakmak gerekir Bu nedenle dek983145tapta yer ver983145lm983145ş olan ve o doumlnem Osmanlısırsquonın s983145ya-s983145 ve toplumsal yapısı ve youmlnet983145m983145ne 983145l983145şk983145n 983145rdelemeler983145nyazarın oldukccedila gen983145ş b983145r zaman d983145l983145m983145n983145 kapsayan kend983145k983145ş983145sel deney983145m ve goumlzlemler983145n983145n b983145r uumlruumlnuuml olduğu sonu-cu ccedilıkarılab983145l983145r D983145ğer b983145r 983145fadeyle k983145tabın sadece b983145rkaccedilyılı kapsayan b983145r gez983145 ve goumlzlem notları 983145le sınırlı olmayıpdaha gen983145ş b983145r 983145ccediler983145ğe sah983145p olduğu d983145kkate alınmalıdır Budurum yazarın İmparatorlukta gel983145şen muhalefet hareket-ler983145n983145n ayrıntılarına vakıf olmasından da bell983145 olmaktadır

K983145tabın ana teması şu ana başlıklar ccedilerccedileves983145ndeele alınmaktadır II Abduumllham983145t doumlnem983145nde Osmanlıİmparatorluğursquonda devlet aygıtındak983145 yozlaşma ve hal-kın bu durumdan duyduğu hoşnutsuzluk youmlnetimin buhoşnutsuzluğu tepk983145s983145z kılmak 983145ccedil983145n kullandığı ağır baskı



UumlRKİYErsquoNİN DUumlŞUumlŞUuml ve YENİDEN DOĞUŞU

12

youmlntemler983145 devlet983145n d983145plomat983145k 983145l983145şk983145ler983145ndek983145 ldquo983145st983145krarsız-lıkrdquo ve ldquo983145lkes983145zl983145krdquo ve n983145hayet tuumlm bu koumltuuml g983145d983145şata baş-kaldırı niteliğindeki ve Duumlvel-983145 Muazzamarsquonın Osmanlıİmparatorluğursquona dayattığı b983145r ldquoreformrdquo pol983145t983145kası 983145le bupol983145t983145kaya koşut b983145r halde şek983145llenmeye başlayan yen983145 b983145rs983145yas983145 muhalefet983145n oumlzell983145kler983145

Bu ccedilerccedilevede Salmonersquoın o doumlneme tanıklık ed983145ş983145n-de ne denl983145 yansız ve nesnel olup olmadığının değerlen-d983145r983145leb983145lmes983145 amacı 983145le kullandığı uumlslubun anlatılarındadayandığı kaynakların ve goumlzlemler983145n983145n n983145tel983145ğ983145 uumlzer983145ndekısaca durulmalıdır Bu hususta 983145ler983145 suumlruumlleb983145lecek en be-l983145rg983145n eleşt983145r983145 yazarın II Abduumllham983145t youmlnet983145m983145 altındak983145Osmanlı buumlrokrat983145k aygıtına son derece ldquobas983145trdquo ve oldukccedilaldquoaşağılayıcırdquo ve ldquotaraf tutanrdquo b983145r bakış accedilısı 983145le yaklaşıyorolmasıdır Yazarın buradak983145 ldquotarafg983145rl983145ğ983145rdquo tab983145983145d983145r k983145 ken-d983145 uumllkes983145 olan Br983145tanya İmparatorluğursquonun Osmanlırsquoyayoumlnel983145k s983145yas983145 ccedilıkar hesapları doğrultusundadır Bu yak-

laşım okuyucuda k983145tabın tuumlmden II Abduumllham983145t devr983145-n983145n 983145st983145nasız koumltuumllenmesi amacı ile kaleme alınmış oldu-ğu kanısını uyandırab983145l983145r Bu uumlslup ccedilerccedileves983145nde yazarınccedil983145zd983145ğ983145 Abduumllham983145t portres983145 c983145dd983145 ruhsal sorunları olanbatıl 983145nanccedil sah983145b983145 uumlrkek baskıcı ve 983145şkencec983145 b983145r k983145ş983145l983145ktanımlaması sunmaktadır Gerccedil983145 bu oumlzellikler o doumlnemeilişkin birccedilok kaynağın uumlzer983145nde b983145rleşt983145ğ983145 b983145r husustur Nevar k983145 devlet adamlığına youmlnel983145k olarak Pad983145şahrsquoın 983145zled983145ğ983145d983145plomas983145 ccedilok bas983145t b983145r 983145fade 983145le ldquoguumlnuuml kurtarıcırdquo olarak ta-nımlanırken onun o guumlnuumln koşulları altında olab983145ld983145ğ983145nce

ldquoreform983145st ve projec983145rdquo youmlnuuml goumlz ardı ed983145lmekte kend983145s983145n983145nb983145r ldquoruumlşvetccedil983145rdquo olduğuna varıncaya kadar b983145r d983145z983145 succedillamadabulunulmaktadır

Yukarıda değ983145n983145len boumlyles983145ne b983145r yaklaşım yazaraccedilısından doğal karşılanabilir Zira Salmone b983145r Buumlyuumlk




13

Br983145tanya İmparatorluğu uyruğudur ers983145 b983145r accedilıdan ba-kıldığında goumlruumllecekt983145r k983145 guumlnuumln koşullarındak983145 Osmanlıİngiltere Fransa ve Rusyarsquonın b983145rl983145kte ortaya koymuş ol-dukları b983145r ldquoDoğu Sorunurdquo 983145le karşı karşıyadır Ve II Ab-duumllham983145t Prof Dr İlber Ortaylırsquonın tanımlamasıyla ldquosonemperyal Osmanlı Pad983145şahırdquo olarak bu sorunu muumlmkuumlnolduğunca ertelemek 983145ccedil983145n (tam anlamı 983145le uumlstes983145nden gele-meyeceğ983145n983145 muhtemelen kend983145s983145 de anlamış olsa b983145le) ol-dukccedila karmaşık b983145r d983145z983145 pol983145t983145k ve d983145plomat983145k manevralarabaşvurmaktadır Yazardan boumlyles983145ne b983145r nesnell983145k beklene-meyeceğ983145n983145n b983145r d983145ğer veccedilhes983145 de onun b983145r Br983145tanya casusuolduğu savıdır Bu durum salt b983145r lsquosavrsquo olmanın oumltes983145ndeSalmonersquoın oumlnceler983145 Pay983145tahtrsquoa kesk983145n b983145r muhalefet youmlnel-ten b983145r derg983145 ccedilıkartması bu derg983145n983145n Pay983145taht tarafındanyuumlksek b983145r meblağa satın alınarak susturulmasından sonrab983145le s983145yas983145 muhalefet983145n983145 akt983145f olarak uzun b983145r suumlre daha de-vam ett983145rmes983145nden de kend983145n983145 bell983145 etmekted983145r (bkz Yazar

Hakkında B983145lg983145 Notu) Yazar II Abduumllham983145trsquoe o doumlnem Osmanlı devlet ay-

gıtına ve genel olarak youmlnet983145m tarzına karşı yaptığı de-ğerlend983145rmeler983145 ve 983145ler983145 suumlrduumlğuuml 983145dd983145aları nesnell983145kler983145n983145nkanıtlanması muumlmkuumln olamayacak ldquok983145ş983145selrdquo kaynaklaradayanmaktadır Sıklıkla doumlnem983145n Saray memurlarının pa-şaların vez983145rler983145n adlarını vermekte ve bu k983145ş983145ler hakkındaayrıntılı b983145lg983145ler z983145kretmekted983145r Benzer şek983145lde buumlyuumlk kuuml-ccediluumlk b983145rtakım resm983145 goumlrevl983145ler983145 (983145s983145mler983145n983145 de vermek sure-t983145yle) ruumlşvet ve haksız kazanccedil elde etmekle succedillamaktadır

uumlm bu savlarını 983145se Osmanlı yuumlksek buumlrokras983145 ccedilevrele-r983145nde tanıdığı k983145mseler aracılığıyla elde ett983145ğ983145 ldquoguumlven983145l983145rrdquoolarak tanımladığı ve 983145sten983145ld983145ğ983145nde kanıtlayab983145leceğ983145n983145 983145d-d983145a ett983145ğ983145 k983145ş983145sel b983145lg983145ler983145ne dayandırmaktadır Kend983145s983145n983145nBeyrutlu b983145r Hır983145st983145yan olmasından ve Arapccedila bazı eser-




14

ler983145n983145n (oumlzell983145kle Arapccedila-İngilizce Soumlzluumlk) bulunmasındanyola ccedilıkarak gerccedilekten de Bab-ı Acircl983145 nezd983145nde bazı tanıdık-larının olması kabul ed983145leb983145l983145r N983145tek983145m Sarayrsquoda (Yıldız)oumlnems983145z b983145r kacirct983145p olan Suumlreyya Paşarsquonın1 983145sm983145n983145 bel983145rtmes983145ve bu k983145ş983145n983145n oumlluumlmuumlne youmlnel983145k yorumu yazarın Saray ccedilev-reler983145nde alt duumlzeylerde gerccedilekten de bazı k983145mseler983145 tanıyorolab983145leceğ983145 kanısını uyandırmaktadır

K983145tapta yer alan d983145kkat ccedilek983145c983145 b983145r d983145ğer b983145lg983145 de ke-s983145n olarak b983145l983145nmemekle beraber Sadrazam Fuad Paşarsquoya(Keccedilec983145zade) atfed983145len meşhur ldquoS983145yas983145 Vas983145yetnamerdquon983145nmetn983145d983145r Ancak yazar k983145tapta bu belgey983145 okuyucuya FuadPaşa sank983145 II Abduumllham983145t doumlnem983145nde yaşamış ve bu va-s983145yetnames983145n983145 de y983145ne bu Pad983145şahrsquoa h983145taben kaleme almışg983145b983145 takd983145m etmekted983145r Oysa Fuad Paşarsquonın Abduumllaz983145zrsquo983145nsadrazamlarından b983145r983145 olduğu ve II Abduumllham983145trsquo983145n tahtaccedilıkışından daha oumlnce 1869 yılında oumllduumlğuuml d983145kkate alın-dığında yazarın bu metne Abduumllham983145trsquo983145n s983145yaset983145ne b983145r

eleşt983145r983145 unsuru olması bakımından tar983145h983145 b983145r gerccedileğ983145 sap-tırmak pahasına yer verm983145ş olduğu duumlşuumlnuumlleb983145l983145r Belgen983145nFuad Paşarsquonın oumlluumlmuumlnden b983145rkaccedil ay sonra 983145lk defa olarakİstanbulrsquoda İng983145l983145zce ve Fransızca olarak ccedilıkan ldquoTe LevantHeraldrdquo gazetes983145nde yayımlanmış olması neden983145yle yaza-rın bu belgey983145 elde etmes983145n983145n zor olmadığı ve eğer değ983145ş-t983145r983145lmeden aktarılmış 983145se 983145ccediler983145ğ983145n983145n doğruluğu b983145r oumllccediluumldekabul edilebilir uumlrkccedileye Eng983145n Den983145z Akarlı tarafındanccedilevr983145lm983145ş ve yayımlanmış2 olan ve Osmanlırsquonın Duumlvel-983145Muazzama karşısındak983145 ana s983145yas983145 ccedil983145zg983145ler983145n983145n ne olması

gerekt983145ğ983145 youmlnuumlnde oumlneml983145 tesp983145tlerde bulunan bu belgekend983145 983145ccedil983145nde ayrıca tar983145h983145 b983145r oumlneme sah983145pt983145r

K983145tap tuumlm yuumlzeyselliklerine rağmen b983145r d983145ğer taraftanda doumlnem983145n d983145plomat983145k ve Osmanlı İmparatorluğursquonuns983145yas983145 ve toplumsal yapısına youmlnel983145k b983145r d983145z983145 tar983145hsel sap-



15

tamalarda da bulunmaktadır Bu kapsamda d983145kkat ccedileken983145lk husus İng983145ltere ve Fransarsquonın kend983145 emperyal983145st ccedilıkar-larının Osmanlı İmparatorluğu uumlzer983145nde b983145r ccedilatışma ala-nı yaratmış olması ve bu durumun bu 983145k983145 uumllke arasındac983145dd983145 b983145r rekabete yol accedilmış olmasıdır Yazar bu noktadag983145zl983145den ve accedilıktan Fransa aleyhtarlığı yapmakta ve uy-ruğunda bulunduğu Buumlyuumlk Br983145tanya İmparatorluğursquonuOsmanlı İmparatorluğursquona daha yakın ve dostane olarakgoumlstermekted983145r D983145ğer taraftan da Araplara İslam983145yeteve Hz Muhammedrsquoe b983145r d983145z983145 oumlvguumllerden sonra H983145lafetMakamırsquonın uumlrklere ait olmaması gerektiği 1047297krini ortayaatarak bundan ve Araplara uygulanan zorunlu askerl983145kmeseles983145 uumlzer983145nden Arap topraklarının artık Osmanlırsquodakalmaması gerekt983145ğ983145n983145 soumlyleyerek accedilıkccedila bir uumlrk - Arapkarşıtlığının propagandasını yapmaktadır Zaten odoumlnemdeki boumllgeye youmlnelik İngiliz politikasının da iccedileriğimalumdur

K983145tap yazıldığı doumlnem 983145t983145bar983145yle (ve buguumln de guumlncell983145ğ983145-n983145 983145lk sıralarda koruduğu uumlzere) Osmanlı İmparatorluğursquonakarşı İng983145ltere ve Rusya arasındak983145 s983145yas983145 nuumlfuz rekabet983145ccedilerccedileves983145nde yen983145 yen983145 ortaya ccedilıkmaya başlayan ldquoErmen983145Meseles983145rdquone youmlnel983145k olarak da b983145r d983145z983145 d983145kkat ccedilek983145c983145 sapta-malarda bulunmaktadır Bu bağlamda yazar Anadolursquonundoğusunda goumlruumllen olayların Ccedilarlık Rusyasırsquonın kend983145s983145yas983145 ccedilıkarları doğrultusunda Ermen983145 halkı uumlzer983145ndek983145kışkırtıcı pol983145t983145kalarının b983145r sonucu olarak boumllgedek983145 Kuumlrttopluluklarının ldquosabırlarının taşmasırdquo sonucunda meyda-

na geld983145ğ983145n983145 983145fade etmekted983145r Bununla b983145rl983145kte Ermen983145le-r983145n de bu olayları Avrupa kamuoyuna ldquoabartılırdquo b983145r haldetaşıdıkları saptamasında ve tanıklığında bulunmaktadır

Yazar benzer b983145r şek983145lde Sur983145ye ve Luumlbnanrsquoda meydana ge-len etn983145k koumlkenl983145 ccedilatışmalara youmlnel983145k olarak İng983145ltere ve





16

Fransarsquonın bu husustak983145 pol983145t983145kalarına da değ983145nmekted983145r

K983145tabın asıl uumlzer983145nde durduğu ve goumlrece ayrıntılı b983145lg983145-ler 983145ccedileren kısmı 983145se Osmanlı İmparatorluğu buumlnyesindekiyeni siyasi muhalefet yapılanmasıdır Bu kapsamda yazarb983145r reform muumlcadeles983145 983145ccedil983145nde bulunan rej983145m muhal983145f983145 ccedilev-relerle kend983145s983145n983145n de yakın 983145l983145şk983145ler983145n983145n bulunmasından ha-

reketle (bkz Yazar Hakkında B983145lg983145) daha sonraları İtt983145hatve erakk983145 Ahrar ve Huumlrr983145yet ve İt983145laf Fırkalarırsquonı doğu-racak ve geccedil983145ş aşamasında Avruparsquonın ldquoJoumln uumlrklerrdquo adı 983145leandığı ldquoReform Part983145s983145rdquon983145n l983145derler983145 ve ldquohalkın talepler983145rdquobaşlığı altında bu part983145n983145n programı hakkında kayda değerb983145lg983145ler vermekted983145r Bu part983145n983145n 983145se esasen V Muratrsquoıntahta ccedilıkması 983145ccedil983145n g983145zl983145 faal983145yetlerde bulunan mason Klean-t983145 Az983145z Beyrsquo983145n 983145lan ed983145lmes983145 amaccedillanan b983145r anayasanın oumlnhazırlıklarını yapmak amacı 983145le 983145ccedil983145nde M983145that Paşa ve bazıd983145plomatların da yer aldığı ve Fransız Obed983145yansırsquonın 983145zn983145983145le kurduğu Envar-983145 Şark983145ye adlı Mason Locasırsquonın 983145ccedil983145n-den muhtemelen 1878 yılında doğmuş olan Joumln Tuumlrk-ler Part983145s9831453 olab983145leceğ983145 duumlşuumlnuumllmekted983145r K983145tap bu suretlede II Abduumllham983145t devr983145nde net983145cede 1908 İht983145lal983145rsquone yolaccedilacak b983145r suumlreccedil olarak reform g983145r983145ş983145mler983145n983145n s983145yas983145 altyapı-sı hakkında kend983145 doumlnem983145n983145n tanıklığını okuyucuya bell983145youmlnler983145 983145le ve bell983145 b983145r ayrıntı duumlzey983145nde sunmaktadır

Murat N Ar ıkan Muumlnih Ağustos 2010

1 Murat Ccedilulcu Osmanlırsquoda Ccedilağdaşlaşma-Taassup Ccedilatışması B983145r983145nc983145c983145lt s 202 Kastaş ar983145hsel Araştırmalar D983145z983145s983145 İstanbul

2 Yaşamları ve Yapıtları 983145le Osmanlılar Ans983145kloped983145s983145 C983145lt I s 464-466 Yapı Kred983145 Yayınları İstanbul 1999

3 Murat Ccedilulcu age s 104



17

YAZAR HAKKINDA BİLGİ NOTU

K983145tabın yazarı olan Anthony Hab983145b Salmone hakkın-da oldukccedila ayrıntılı duumlzeyde b983145lg983145ye tanınmış tar983145hccedil983145ler983145-m983145zden Prof Dr Şuumlkruuml Han983145oğlursquonun ldquoTe Young urks983145n Oppos983145t983145onrdquo adlı k983145tabında rastlanmaktadır Buna goumlreProf Han983145oğlu Salmonersquoın Luumlbnanlı b983145r entellektuumlel ol-duğunu bel983145rtt983145kten sonra Sur983145yersquoy983145 sıklıkla z983145yaret ett983145ğ983145-

n983145 orada bu uumllken983145n gazetec983145ler983145yle yakın 983145l983145şk983145ler 983145ccedil983145ndeolduğunu yazmaktadır Salmone Abduumllham983145t doumlnem983145nde1892 yılında Osmanlı İmparatorluğursquonu eleşt983145r983145ler983145n983145n başhedef983145 yapan ldquoEastern and Western Rew983145evrdquo adlı b983145r gazeteccedilıkarır O doumlnemde 983145kt983145dar olan Sultan II Abduumllham983145tkend983145s983145ne son derece kesk983145n b983145r muhalefette bulunan bugazetey983145 yayın hayatına son vermes983145n983145 tem983145nen İmpa-ratorluğun Londra Buumlyuumlkelccedil983145l983145ğ983145 mar983145fet983145yle yuumlksek b983145rmeblağ karşılığında satın alır Ancak Salmone 1897 yılınakadar Abduumllham983145t youmlnet983145m983145n983145 suumlrekl983145 eleşt983145ren b983145r ccedilok yazı

yazmaya devam edecek ve Hır983145st983145yan Arapların uyanışı-nın b983145r semboluuml hal983145ne gelecekt983145r Aynı yıl Salmone Os-manlı youmlnet983145m983145n983145n kend983145s983145ne Beyrutrsquota bulunan akraba-ları uumlzer983145nden b983145r m983145s983145llemede bulunmasından korkarakBr983145tanyarsquonın tem983145natına sığınır Boumlyles983145ne b983145r guumlvencey983145




18

elde ett983145kten sonra bu kez Par983145srsquoe g983145derek orada İtt983145hat veerakk983145 ve Sur983145yel983145 uumlrkler Kom983145tes983145rsquon983145n etk983145nl983145kler983145nekatılır Ancak kısa b983145r suumlre sonra da pol983145t983145k faal983145yetler983145nean983145den son ver983145r1

Yukarıda soumlzuuml ed983145len bu Kom983145tersquon983145n Arap tarafının(k983145 Han983145oğlu bu Kom983145tersquoden ldquob983145rleş983145krdquo b983145r Kom983145te ola-

rak bahsetmekted983145r) 1895 yılında Salmone Em983145r Em983145n Aslan Gan983145m ve Kat983145b tarafından 1895 yılında kurul-muş olduğunu y983145ne Han983145oğlursquodan oumlğrenmek muumlmkuumln-duumlr N983145tek983145m burada soumlzuuml ed983145len bu k983145ş983145ler k983145tabın (yan983145uumlrk983145yersquon983145n Duumlşuumlşuuml ve Yen983145den Doğuşu) Reform Hareket983145boumlluumlmuumlnuumln Reformun L983145derler983145 alt başlığı altında tek tekele alınmaktadırlar Bunlardan lsquoKat983145p Beyrsquo983145n Hal983145l GanemEfend983145 olduğu muhtemeld983145r (ccediln) Amaccedil 983145se Sultanrsquoın oumlzel-l983145kle Sur983145yersquodek983145 baskı rej983145m983145ne karşı guumlnluumlk muhalefet983145nsuumlrduumlruumllmes983145d983145r2

Bu oumlrguumltuumln Salmone ve Kat983145b tarafından youmlnlend983145r983145-len daha rad983145kal kanadı suumlrekl983145 olarak boumllgedek983145 uumlrkler983145le Araplar arasında b983145r ger983145l983145m yaratmayı ve bunu g983145tt983145kccediletırmandırmayı kend983145s983145ne goumlrev ed983145nm983145şt983145r Bu 983145st983145kamettede bu kanat uumlrklerrsquo983145n h983145ccedilb983145r surette Hal983145fel983145k makamınıeller983145nde bulundurmaya hak ve yetk983145ler983145 olmadığını 983145ler983145suumlrerek dolaylı da olsa Arapları uumlrklere karşı kışkırtıcıb983145r tutum takınmıştır Salmone b983145r d983145ğer taraftan da ba-şında olduğu cem983145yet983145n Genccedil uumlrkler hareket983145n983145n ccedilek983145r-değ983145 olduğunu 983145dd983145a etm983145şt983145r3 N983145tek983145m yazarın ldquoH983145lafetrdquo

konusundak983145 bu goumlruumlşler983145 bu k983145tapta da oumlneml983145 b983145r yer1 Han983145oğlu Şuumlkruuml ldquoTe Young urks 983145n Oppos983145t983145onrdquo Oxford

Un983145vers983145ty Press NY1995 s45

2 age s46

3 age s48



19

tutmaktadır Yazar gerek bu youmlndek983145 ve gerekse Osmanlıİmparatorluğursquonun karşılaşmakta olduğu sorunları suuml-rekl983145 ve oumlzell983145kle de bu sorunlar uumlzer983145nde İmparatorluğunHır983145st983145yan azınlıklarını goumlzet983145rces983145ne yaptığı 983145rdelemele-r983145n983145 zamanın oumlneml983145 aylık derg983145ler983145nden muhtemelenLondra koumlkenl983145 ldquo19ncu Yuumlzyıl Derg983145s983145rdquonde yayımlamış-tır Bu derg983145 1877 yılında S983145r James Knowles tarafındankurulmuştur Derg983145 oumlzell983145kle B983145r983145nc983145 Duumlnya Harb983145 arefe-s983145nde ağırlıklı olarak savaş yandaşlığı yapmış ve Osmanlıİmparatorluğursquona karşı kışkırtıcı b983145r uumlslup takınmıştır Ya-yın hayatına 983145se 1972 yılına kadar devam etm983145şt983145r

Yazar hakkında son olarak bel983145rt983145leb983145lecek b983145r d983145ğer b983145l-g983145 983145se Stephen Ward adlı b983145r İng983145l983145z gazetec983145n983145n ldquoTe Inde-pendentrdquo gazetes983145n983145n 16 emmuz 1993 tar983145hl983145 sayısındayayımlanan b983145r haber983145 983145le 983145l983145nt983145l983145d983145r Bu haberde Ward İn-g983145l983145z Devlet Arş983145v983145rsquon983145n (Publ983145c Record Off983145ce) bu haberden

b983145r guumln oumlnce V983145ktorya doumlnem983145 İng983145l983145z G983145zl983145 Serv983145s983145rsquon983145n1791 983145la 1909 yılları arasındak983145 casusluk faal983145yetler983145n983145n ay-rıntıları 983145le yer aldığı y983145rm983145 kutu dolusu g983145zl983145 belgey983145 kamu-oyuna accedilıkladığını duyurmaktadır Wardrsquoın haber983145ne goumlreİng983145l983145z G983145zl983145 Serv983145s983145rsquon983145n (bunun buguumlnkuuml MI5 983145le karıştı-rılmaması gerek983145r ccediln) oumlzell983145kle 1886 - 1892 doumlnem983145ndeOrtadoğu coğrafyasında (Hazer den983145z983145 kıyısındak983145 Rus sı-nırına değ983145n) muhtel983145f halk katmanlarından seccedilt983145ğ983145 b983145rccedilokk983145ş983145y983145 para karşılığında 983145st983145hbarat elemanı olarak kullan-dığı accedilıklanan bu belgeler arasında bulunan ayrıntılı b983145r

oumldeme ccedil983145zelges983145nden anlaşılmıştır Bu lsquoajanlarrsquo yerel gazeteccedilalışanlarından boumllgeden geccedilmekte olan hacılara kadargen983145ş b983145r yelpaze teşk983145l etm983145şt983145r

Bu haber983145n yayımlanmasından on yıl sonra basılan ldquoAD983145fferent Shade of Colon983145al983145smhelliprdquo başlıklı b983145r k983145tapta 983145se




20

k983145tabın yazarı routt Powel Salmonersquondan ldquoProfesoumlrrdquo ola-rak bahsederek onun lsquoİng983145l983145z G983145zl983145 Serv983145s983145rsquon983145n paralı b983145radamırsquo olduğunu 983145fade etmekted983145r4

4 routt Powel Eve M ldquo A D983145fferent Shade of Colon983145al983145sm EgyptGreat Br983145ta983145n and the Mastery of the Sudanrdquo Un983145vers983145ty of Berkeley2003 s 98





195

93 Harbi 26 41

A

Abbasiler 69 70 71 133Abdullah Paşa 114Abduumllaziz 14 38 109 111

117 172 173Abduumllmecid 171 172Ahmed Rıza Bey 179Ali Paşa Sadrazam 172Ali Suavi 172Alman İmparatoru 23 100Amerika 54 174 175Amr 68Anayasa 5 24 31 119 143

173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B

Bab-ı Acircli 14 31 37 113Bahriye Nazırı 46Basın Sansuumlr Kurulu 94

Baş İstihbarat Dairesi 33Batum 23Berlin Soumlzleşmesi 147 186Beyoğlu 34Beyrut 17 45 52 89 92 93

104 178Binbir Gece Masalları 157 159

161 163 165 167 169Bosna-Hersek 23Bugayat-ur-Rarsquoid 69Bulgaristan 23 24 25 189Buumlyuumlk Britanya 12 15 59 86

92 102 139 155

D

Daily News 97Dersaadet 47 166Devletler Hukuku 160 161

DİZİN




196

DrsquoHerbelot 190Dicle 45 121donanma 168Duumlrzi 178Duumlvel-i Muazzama 12 14 23

24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E

Ebubekir Halife 135Edirne 27El Mukaddem 165Emin Arslan Emir 178Enduumlluumls 133Ermeni Meselesi 15 84Ermenistan 24 52 116 121

141Eski-Yeni Ahid 80

F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34

Ganem Halil 178Genccedil uumlrkler 18 143General Gordon 189Girit 114 141G Tompson 80Guumlmruumlk İdaresi 5 47 48

H

Hacı Ali Bey 36Haccedillı Seferi 156ha1047297ye 42Halife 32 34 61 62 68 69 71

72 108 109 118 135153 162 163 167 168

191Hamidiye Camii 30Hane1047297 69Haremağası 33Harun Reşid 135 162Havas Haber Ajansı 97Hazine 9 33 34 44 46 56Hazine-i Hassa 33 34Hilafet 15 18 25 61 68 69

70 117 190Hindistan 72 102Hobart Amiral 44

Huumlrriyet Gazetesi 16 172 192Hz Ali 68 69Hz Muhammed 15 61 68 78

79 80 90 102 179

I

I Selim 69 133Istavroz Guumlnuuml 98İbn-i Haldun 71İbret Gazetesi 173İncil 78İngiliz Huumlkuumlmeti 39

İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186

İnsan Hakları Beyannamesi



DİZİN

197

142İran Şahı 100İsa Peygamber 98İskenderiye 45İsmail Paşa 38İstanbul 2 14 16 26 27 29

33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179

İttihat ve erakki 16 17 119İzzet Bey 37

J

jurnal 42 169

K

Kamil Paşa 112 114 127Kars 23Katolikler 187Kaymakam 83Kayser II Wilhelm 23Kemal Bey 173Kıbrıs 23Kiel Kanalı 23Kraliccedile (İngiltere Kraliccedilesi)

100 102 111 147Kral John 142 143Kurrsquoan 22 61 62 68 70 71

78 91 134Kureyşi 68Kutsal Emanetler 69Kuumlrtler 65

Kuumlrt reisi 122

L

Lord Byron 177Lord Cramer 150Lord John Russel 154Lord Rosebery 147Lord Salisbury 187Luumlbnan 15 54 119 141 154

178

M

Mabeyn 29Mabeyncibaşı 31Maruniler 175Meclis 24 26 28 143 173

174 179 180 181 182Meclis-i Mebusan 24 179 180Memluk 69

Meşveret Gazetesi 150 179Mısır Hidivi 38 100Miskat-uumll Masabih 68Misyonerlik Kurumları 90Mithat Paşa 16 24 25 173

179Montenegro 23Moumlsyouml Hanotaux 187Mr Cook 48Mr Gladstone 115Muhammed Ali Rogay 72Muhbir Gazetesi 172Murat Bey 119 150Murat Bey (Mizancı) 119 150Mustafa Fadıl Paşa 172

O

Osman Paşa Gazi 26 27




198

Oumlmer Halife 135Oumlzel Kalem Muumlduumlruuml 31 32 33

P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191

Patti Adelina 103Payitaht 13 32 42 117Plevne 26 27Postane 55Prens Halim 38

R

Ragıp Bey 32Reform Birliği 44Reform Hareketi 20 72 138

142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190

Reşad Efendi 165Rıza Bey 150 178 179Roma 79Romalılar 79Romanya 22 23 189Rumlar 152Rus Ccediları 26Rusya 13 15 25 26 27 59 64

96 117 136 152 153178

S

Saltanat 21 33 39 182Saltanat Mali Denetim Dairesi

182Saray Ataşesi 35Sırbistan 22 23

Smith Bosworth 81Standart (İngiliz gazetesi) 97Sultan Suumlleyman 133Suriye 15 17 18 43 54 90 98

99 102 114 119 141154 178 179 185

Suumlnniler 68Suumlreyya Paşa 14 31 84 92

Şatt-uumll Arab 45Şeyh Abul Huda 33Şeyh-uumll İslam 35 37 61 164

191Şiiler 68

T

aylorCanon 79esalya 23imes gazetesi 79ripoli 23unus 23

U

Ulusal Konsey 181Umeydiler 69 133

V

Vahabi 69Venuumls 49Vuumlzera-yı Vuumlkela 35 60

Y

Yemen 43Yıldız Sarayı 26 29 33 126

164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



ar983145hccedil983145 K983145tabev983145 Yayınları 47ar983145hccedil983145 K983145tabev983145 Sah983145b983145 ve Genel Yayın Youmlnetmen983145Nec983145p Azakoğlu

Oumlzguumln adı Te Fall and Resurect983145on of URKEY Oumlzguumln Basım Methuen Yayıncılık 1896

Ccedilev983145r983145 Murat N ArıkanEd983145toumlr Nec983145p AzakoğluSayfa tasarım Nev983145n AzakoğluKapak tasarım arkan oğo

B983145r983145nc983145 baskı Aralık 2013 İstanbulBoyutlar 135 x 21 cmSayfa sayısı 200

Baskı ve C983145ltK983145tap Matbaacılık Sanay983145 ve 983145caret Ltd Şt983145Davutpaşa Cad 123 Kat 1

opkapı ZEYİNBURNU - İSANBUL+90 (212) 482 99 10Sert983145f983145ka no 16053

ISBN 978-605-4534-43-2

copy Yayın hakları ar983145hccedil983145 K983145tabev983145rsquone a983145tt983145r Bu eser983145n buumltuumlnhakları saklıdır Yayınev983145nden yazılı 983145z983145n alınmadan kısmenveya tamamen alıntı yapılamaz h983145ccedilb983145r şek983145lde kopya ed983145lemezccediloğaltılamaz ve yayımlanamaz

ar983145hccedil983145 K983145tabev983145wwwtar983145hc983145k983145tabev983145comModa Caddes983145 No 104A Moda KADIKOumlY-İSANBULel 0 216 418 68 86GSM 0 530 370 74 11E- posta 983145nfotar983145hc983145k983145tabev983145com



İCcedilİNDEKİLER




OumlNSOumlZ 21





Muhb983145rl983145k 35




Ordu 43

Donanma 46






uumlrk Memurlar 58

Ruumlşvet 59


HOCALARI 61





Koumllel983145k 80




ADAMLARI 85


Eğ983145t983145m 91


Ulusal Basın 98




Kayırmacılık 114

















DİZİN 195



9










11








12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



İCcedilİNDEKİLER




OumlNSOumlZ 21





Muhb983145rl983145k 35




Ordu 43

Donanma 46






uumlrk Memurlar 58

Ruumlşvet 59


HOCALARI 61





Koumllel983145k 80




ADAMLARI 85


Eğ983145t983145m 91


Ulusal Basın 98




Kayırmacılık 114

















DİZİN 195



9










11








12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




uumlrk Memurlar 58

Ruumlşvet 59


HOCALARI 61





Koumllel983145k 80




ADAMLARI 85


Eğ983145t983145m 91


Ulusal Basın 98




Kayırmacılık 114

















DİZİN 195



9










11








12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172














DİZİN 195



9










11








12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



9










11








12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



11








12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




12









13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




13








14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




14








15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



15









16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




16










17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



17








18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




18







2 age s46

3 age s48



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



19









20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




20







195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172





195

93 Harbi 26 41

A



173 180 181 182 189Arap 15 17 61 62 68 69 77

81 84 102 103 105

106 117 119 121 133134 162 163 167Arapccedila 13 14 34 35 38 39

43 68 91 93 105Ardahan 23Aristo 81

Asr-ı Saadet 22 50

B





92 102 139 155

D


DİZİN




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




196


24 25 34 60 108 110118 137 138 145 149155 161 163

E



F

Fırat 45 121Fransa 13 15 16 38 39 44

59 99 150 151 152154 159 172 179 185186 187

Fuad Paşa 14 84

G

Galata 34


H


72 108 109 118 135153 162 163 167 168




79 80 90 102 179

I


İngiltere 13 15 16 38 75 8182 100 102 103 111115 122 139 140 141142 145 153 154 155161 172 186




DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172



DİZİN

197


33 35 39 45 47 63 64

67 69 71 72 83 84 9294 95 104 105 117122 129 130 148 165168 169 171 172 173178 179


J

jurnal 42 169

K




Kuumlrt reisi 122

L


178

M





O





198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172




198


P

Pagan 79Papa 72 102Paris 17 38 39 72 150 154

172 179 191


R


142 143 144 169 177179 180

Reform Partisi 16 20 57 119149 175 178 180 190


96 117 136 152 153178

S




99 102 114 119 141154 178 179 185



191Şiiler 68

T


U


V


Y


164

Z

Zeus 81Ziya Bey 172

yabanci kitap osmanli ve cumhuriyet m. kemal atatürk

Documents