Y CIW DÔL

Llingeren hir

Cen Llwyd

Llingeren = wormpydru = to rotmewn diddymdra = in a voidbodoli = to existmoesymgrymu = to bow downystadegau = statisticsi wleidyddion = for politiciansdadlau = argue

Thema : Cyfrifoldeb

Beth ydy cynnwys y gerdd?• Cyflwyniad syml• Cynnwys• Diwedd priodol

Mae’r bardd / gerdd yn dechrau ____Yn y pennill cyntaf, rydyn ni’n gweld ____Yn yr ail bennillYn y pennill nesafYn y pennill olafMae’r bardd yn disgrifio ______Ceir llun o _________Rydyn ni’n dysgu am ______Mae’r gerdd / llun yn _____ yn enwedig achos y __________

Trafodwch arddull y gerdd

hyd llinellau cyflythreniad

Berfau effeithiol

Ansoddeiriau effeithiol

delwedd

trosiad

diwedd cryf

atalnodi

Cerdd yn y wers rydd ydy honDoes dim mydr nag odl bendant iddiMae ___ pennill yn y gerddCeir enghraifft o odl, sef _____Dengys hyn ____Mae hyn yn effeithiol achos _____Mae’r bardd yn defnyddio ____ er mwyn Gwelwn ____ yn llinell ___Mae hyn yn bwysig achos mae’n ____Ceir cyflythreniad wedyn gyda ____Mae dewis y bardd o ferfau / ansoddeiriau yn ___Mae hyn yn helpu adeiladu’r llunMae hyn yn dangos teimladau’r barddMae’n pwysleisio ___Mae’n syml ond effeithiol

odl

cyffelybiaethcymhariaeth

Dwy fil o flynyddoedd (Selwyn Griffith)

Dwy fil o flynyddoedd yn ôl,

Dunblane : Tref yn yr Alban. Ym mis Mawrth 1996 cafodd 16 o blant bach a’r athrawes eu lladd yn yr ysgol yno. Daeth dyn o’r enw Thomas Hamilton i emwn i’r ysgol a’u saethu nhw

• Dadansoddwch gynnwys y gerdd. Cofiwch drafod y 5 pennill yn llawn.

• Dadansoddwch yr arddull yn ofalus.

Trafodwch adeiladwaith a thechngeau

arbennig y gerdd e.e. ailadrodd,

delweddau, cyflythreniad, cyffelybiaeth,

cymhariaeth, hyd llinellau, trosiad,

ansoddeiriau effeithiol, atalnodi …

Gwaith Ymchwil

Chwiliwch am gerddi eraill sydd

wedi cael eu hysgrifennu yn dilyn

trasiedi.

CARIAD

CYFRIFOLDEB

GEIRFAmi drefnaf = I will arrange gŵyl = festival mi a alwaf = I will callgosod = to place lle yn y llety = room at the inn styrbio = to disturbgorfoledd = rejoicing beudy = cowshed penlinio = to kneel erchwyn = edgegwingo = to writhe yn ddiweddarach = later

Pres y Palmant - Robat Powell

Pres, pres,

“Big Issue, syr? Dim ond punt …”

crwn = roundallweddi = keys

palmant = pavementgwag / yn wag = empty

CYNNWYS

• Dechrau’r gerdd > penillion gwahanol > Diwedd y gerdd• Cynnwys y gerdd > adeiladwaith y gerdd > thema’r gerdd

ARDDULL

• Mesur a thechnegau arbennig e.e. ailadrodd, cyflythreniad, cymhariaeth, odl, hyd llinellau, delwedd, ansoddeiriau effeithiol …• Pwrpas / effeithiolrwydd y technegau hyn#

SYNOPTIG

• Cerddi neu storiau eraill ar y thema hon• Ffilmiau, sioeau neu raglenni teledu ar y thema hon

http://www.flickr.com/photos/cedc/6108870564/

http://www.flickr.com/photos/kargig/5130942511

• Yn y pennill

cyntaf _

• Yn yr ail bennill

_

• Yn y pennill

olaf __

CYNNWYS

• Cerdd yn y

wers rydd

• Hyd llinellau,

odl, ailadrodd

…

• Cyffelybiaeth,

cyflythreniad,

cymhariaeth

• geirfa –

ansoddeiriau,

berfau …

ARDDULL

• Wyt ti’n hoffi’r

gerdd? Pam?

• Sut mae’r

gerdd yn

gwneud i ti

deimlo?

• Oes neges i’r

gerdd heddiw?

DIWEDD

BECSO AM Y BOCSYS

“Be sy,” m

edd mam

Menna Elfyn

hebddynt = without them i gadw = to keepgobennydd = pillow syllu = to stare

THEMACyfrifoldeb

Darllen y silffoedd:siwgr coch TWYLL Myrddin ap Dafydd C

YFRIFOLDEB

HELP gwenith = wheat india corn = maize newyn = famine dyfrio = to irrigate daeargrym = earthquake cil-dwrn = tip, back-hander hatling = small coin cydymdeimlad = sympathy llogau bank = bank interest crochanau = cauldrons noethion = naked people

• Trafodwch gynnwys y gerdd hon. Oes neges iddi?•Dadansoddwch arddull y gerdd.• Trafodwch unrhyw ddeunydd arall rydych chi wedi darllen neu astudio ar y thema yma.

Wedi’r Ŵyl

Heno fe rown fel llynedd

Ceri Wyn Jones2009

20112010

“Heno .. fel llynedd ..”

“ŵyl y byw”

HELPBedd = graveHen gadach = old clothDisgleirdeb = shineLlwch = dustEiddilwch = feeblenessAlltudiaeth = banishmentRhith = illusion, formWyrth = miracleOgof = caveEin hangof ni = our forgetfulnessGoleuni = light

“yn ôl i’w bedd”

“Yno ‘nghrud ei alltudiaeth, mae’n rhith o gorff, mae’n wyrth gaeth”

Trafodwch gynnwys y gerdd. Oes neges yma i ni heddiw?

Dadansoddwch arddull y gerdd. Chwiliwch am y technegau arbennig. Pam eu bod nhw’n effeithiol?

Ydych chi wedi darllen unrhyw beth arall ar y thema yma? Trafodwch.

Y FAM DDIBRIOD - Elspeth F. Roberts

Merch ifanc dim ond ugain oed Merch ifanc dim ond ugain oedYn dychwelyd i’w chartref llwm –

CYFRIFOLDEB

HELP

lluchio to throw away, to toss

cysurus comfortablecymdogion neighbourscyhuddiad accusationdychwelyd

to return

ail adrodd

deialog

ansoddeiriau effeithiol

geirfa effeithiol

disgrifiadau clir

hyd llinellau

OND gan Siân Teleri Davies“Wel, be gest ti te?”

“Dim ond Nintendo 64,

GEIRFAtôn gron = nagging noswyl = eve cynhyrfus = excited trysorau = traesures oriawr = a watch gwlanen = flannel tirion = gentle diweddara = latest toc = sooncysur i’r amddifad = a comfort for the orphan

1. Beth ydy cynnwys y gerdd?

2. Beth ydy neges y bardd? Ydy’r

neges yma yn bwrpasol yn eich

barn chi?

3. Trafodwch arddull y gerdd. Beth

sydd yma?

Cyflythreniad Cyffelybiaeth Trosiad Delwedd Llinellau byr Llinellau hir Odl Cwestiwn rhethregol Ailadrodd

Ansoddeiriau effeithiol DeialogGeirfa gyfoethog Cwestiynau

TaidI Nhaid rhyw dir neb

Ac yno mwy

GEIRFAtir neb = no-man’s land

daear blin = troubled earth glynu = to stick

slwj = sludgeaelwyd = hearth

swatio = crouching ffos ei go = the trench of his

memory gwyll = dusk, twilight gwaedd = shout

TAID gan Gwynne Williams

CYNNWYSDechrau’r gerdd > penillion unigol > stori, syniadau, disgrifio > diwedd y gerdd

ARDDULL

Mesur, odl, hyd

llinellau, berfau ac

andosseiriau

arbennig, geirfa

effeithiol,

cyflythreniad,

cyffelybiaeth,

trosiad, delwedd …

SYNOPTIGY thema yn y gerddNofelau eraillDramau, storiauCerddiFfilmiau

Sioeau …