xt±-i-an{xw · dr. k. t. jaleel minister for lsgd, minority welfare wakf & hajj government of...
TRANSCRIPT
Xt±-i -c-W Øm-]-\-§Ä \-S- n-em¡n-b ]-²-XnIÄ{]-Ir-Xn hn- -h-§-fp-sS kw-c£-W- n-\pw
C-Xc s]m-Xp-P-\-tk-h-\ \nÀanXn-I-fp-sS ]-cn-]m-e-\- n-\p-ambn
lcn-X hnf¡v
hnP-b I-YIÄ
Xt±-i-an{XwtIcf tem¡Â Kh¬saâ v kÀhokv sUenhdn t{]mPÎv
(World Bank Assistance)
GREEN LANTERN
Xt±-i -c-W Øm-]-\-§Ä \-S- n-em¡n-b ]-²-XnIÄ{]-Ir-Xn hn- -h-§-fp-sS kw-c£-W- n-\pw C-Xc s]m-Xp-P-\-tk-h-\ \nÀanXn-I-fp-sS ]-cn-]m-e-\- n-\p-ambn
Xt±-i-an-{Xwþhn-P-b I-YIÄthm-fywþ5, P-\p-h-cn 2018
]-»n-jÀ : {io. ]n. _m-e-Inc¬ sF.F.Fkv
F-Un-äÀ : tUm. _n-µp Fw.Fkv
k-_vþF-Un-äÀ : {io hn-jv-Wp F-kv N-{µ³
hn-h-c-ti-Jc-Ww : PnÃm tImÀ-Un-t\-äÀamÀ
X-t±-i-an{Xw
tIc-fm tem-¡Â K-h¬-saâ v, kÀ-ho-kv sU-enh-dn t{]mPÎv
t{]mP-Îv am-t\-Pv-saâ v bp-Wn-äv
Xt±-i kz-bw`-c-W h-Ip¸v
\m-emw-\n-e, {Sm³-kv S-th-gv-kv, h-gp-X-¡mSv
Xn-cp-h-\-´-]p-cw þ 695 014
[email protected]/KLGSDP
Pinarayi vijayanChief Minister
secretariatThiruvananthapuram-695 001
Government of Kerala
Tel: (0471) 2333812 & 2333628 Fax: (0471) 2333489 e-mail : [email protected] : www.keralacm.gov.in
No. 1332/Press/CMO/17 November 16, 2017
I am happy to know that, Thaddesa Mithram - Kerala Local Government Service Delivery Project (KLGSDP) supported by World Bank under Local Self Government Department is publishing series of Success Stories compiling good practices and model projects implemented under the Project for different sectors of service delivery. Also happy to note that, the Project is giving special emphasis and considerations for environmental management and vulnerable group development, which are in line with the present vision & mission of the Government. The present Success Story “Green Lantern” is a good compilation and reference of model projects and initiatives taken up by Local Governments in areas of environment & social safeguards and improved service delivery.
Wishing all success to the endeavours of KLGSDP.
Pinarayi vijayan
Dr. K. T. JaleelminisTer for lsgD, minoriTy welfare
waKf & haJJgovernmenT of Kerala
Thiruvananthapuram
Date:........................
Office : IVth floor, Room No. 401, Secretariat AnnexeThiruvananthapuram-695 001
Phone-Office : 0471-2327895, 2327796 Res: 0471-2720451, 2723181Res: ‘Ganga’, Contonment House Complex
23.11.2017
No. 972/17/MLSGD
Kerala is a beacon State in implementation of local level participatory planning and its contributions to decentralised governance has been widely acknowledged. The development projects initiated through the participatory planning approach has accelerated the economic development and has improved the delivery of social justice. This was possible by ensuring a healthy enabling environment in the Local Self Government Institutions.
The World Bank assisted Kerala Local Government Service Delivery Project (Thaddesamitram) was launched in 2011 to enhance the institutional and financial capabilities of Local Self Government Institutions. 941 Grama Panchayats and 87 Municipalities have been sanctioned funds in the form of performance grant and special assistance to backward Local Bodies under this Project. Utilising these funds, many Local Self Government Institutions have designed and implemented outstanding projects in large numbers, by adhering to the environment and social safeguard protocols.
“Green Lantern” is a nicely scripted compilation of few such successful projects. This book shall be a source of inspiration to Local Self Government Institutions for taking up similar projects in their Municipalities & Panchayats as well.
With best wishes,
Dr. K.t. jaleel
BapJw
temI_m¦v klmbt¯mSv IqSn \S¸nem¡nhcp¶ Xt±ian{XwþtIcf tem¡Â Kh¬saâ v
skÀhokv sUenhdn t{]mPIvSnsâ (sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.) Ahn`mPy LSIamWv C.Fkv.
Fw.F v. F¶ Npcp¡t¸cpÅ ]mcnØnXnI, kmaqlnI ]cn]me\ N«¡qSv (Environmental and Social Management Framework). s]Àt^ma³kv {Kmân\v AÀlamb D]]²XnIfpw {]tXyI klmbw
e`n¡p¶ ]nt¶m¡ Xt±i`cW Øm]\§fsS ]-²-Xn-Ifpw ]²XnImew apgph³ {]kvXpX
N«¡qSn\v hnt[bambncn¡p¶p. s]À-t^m-a³kv {Kmân\pw {]tXyI [\klmb¯n\pw AÀlamb
]²XnIfpsS cq]oIcWw, A\paXn, \S¸m¡Â, \S¸m¡nb tijapÅ hnebncp¯Â XpS§n FÃm
L«§fnepw C.Fkv.Fw.F v.\nÀ_Ôambpw _m[IamWv. {]kvXpX C.Fkv.Fw. F^nsâ
ka{Kamb \S¸m¡en\v sI.FÂ.Pn. Fkv.Un.]n. FÃmhn[ kmlNcy§fÄ Hcp¡pIbpw Ah
GtIm]n¸n v {]hÀ¯n¡pIbpw sN¿p¶p. ]²-Xn-IfpsS ]qÀ¯o-I-cW tijw Ah-bpsS ka-{K-amb
hne-bn-cp- epw \S¯nh-cp-¶p.
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS NphSphbv]pIfnseÃmw ]mcnØnXnIþkmaqlnI ]cn-]m-e\ N«¡qSv
th≠t]mse ka\zbn¸n¡pI F¶XmWv \½psS e£yw. {]kvXpX e£y km£mXv¡mc¯n\mbn
Xt±i`cW Øm]\§fpsS Imcy£aX hÀ²n¸n¡p¶ Ht«sd ]cnioe\ ]cn-]m-Sn-IÄ
kwLSn¸n¨n«p≠v. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS ]²XnIfn C.Fkv.Fw. F v. \n_Ô\IÄ
]ment¡≠Xpw \S¸nemt¡≠Xpw F§s\sb¶v efnXambn {]Xn]mZn¡p¶ ]Tt\m]m[nIÄ
DÄs¸Sp¯n sF.sI.Fw. X¿mdm¡nb ]²Xn tkm^äv shbdpIfnepw th≠{X ]cnjvImc§Ä
\S¯nbn«p≠v. ]²Xn \S¯n¸n C¡mcy§fpsS {]Xn^e\w F{Xt¯mfaps≠¶v
hnebncp¯p¶Xn\v sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS \nehnepÅ kwhn[m\¯neqsS IrXyamb XpSÀ
]cntim[\Ifpw hnZKv² hnebncp¯epIfpw \S¡p¶p. Hmtcm ]²XnbpsSbpw hyXykvX§fmb
Dt±ie£y§Ä¡v A\pkrXambn AhbpsS ]mcnØnXnI kmaqly ]cn]me\w IrXyambn
\S¸m¡nbn«p≠v F¶v Dd¸n¡pIbmWv C.Fkv.Fw.F^n sâ apJy e£yw.
]mcnØnXnI, kmaqlnI kpc£mam\ZWvU§fpsS ]cn]me\¯n ]²XnIÄ ssIhcn¨ A\pIc
Wob§fmb t\«§sf ]cnNbs¸Sp¯p¶ Hcp ]pkvXIw {]kn²oIcn¡m³ sI.FÂ.Pn.Fkv.
Un.]n.bpw temI_m¦pw tNÀ¶v Xocpam\n¨ncn¡p¶p. {]IrXn hn`h§fpsS kwc£Whpw
hn\ntbmKhpw; Ahiytkh\ BkvXnIÄ, kmwkvImcnI ss]XrIw, kvamcI§Ä F¶nhbpsS
]cn]me\hpw hn\ntbmKhpw; tIcf ]©mb¯ocmPv BIvSv A\pimkn¡pXpw Xt±i`cW
Øm]\§fpambn _Ôs¸«Xpamb A©v s]mXpP\ tkh\kwhn[m\§fpsS \nÀ½mWhpw
\hoIcWhpw ({]tXyIn v A\nhmcy NpaXeIÄ 3,4,6,9,18 F¶nh) F¶n§s\ aq¶v apJy
hnjb§fmWv ]pkvXI¯nse {]Xn]mZyw.
s]Àt^m-a³kv {Kmâ v e`n¨n«pÅXpw ta ]cmaÀin¨ hnjb§fpambn _Ôs¸«Xpamb
D]]²XnIsf PnÃIfn \n¶pw Is≠¯n Cu ]pkvXI¯n DÄs¸Sp¯pIbmWv. Bhiyamb
Adnhv t\Sm\pw anI¨ t\«§sf A\pIcn¡m\pw Cu ]pkvXIw aäv Xt±i cW Øm]\§Ä¡v
{]tNmZ\amIs«.
]n. _meInc¬ sF. F. Fkv.t{]mPIvSv UbdIvSÀ
tIcf tem¡Â Kh¬saâ v skÀhokv sUenhdn t{]mPIvSv
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 9
Green Lantern (lcnXhnf¡v)Xt±ian{Xw hnPbIYIÄ
I. {]IrXnhn`h§fpsS kwc£Whpw hn\ntbmKhpw
þ s]mXpIpf§Ä, XSbWIÄ, s]mXp InWdpIÄ
F¶nhbpsS ]p\cpÖoh\w
þDuÀÖkwc£W¯n\mbpÅkpØncamÀ¤§ÄØm]n¡Â
II. Ah-iy-tk-h\ BkvXnIÄ, kmwkvImcnI ]mc¼cyw,
kvamcI§Ä F¶nhbpsS ]cn]me\hpw hn\ntbmKhpw
-þ Ah-iy-tk-h\ BkvXn-I-fpsS \nÀ½mWhpw \hoIcWhpw
þ kmwkvImcnI ss]XrIw, kvamcI§Ä F¶nhbpsS
\nÀ½mWhpw ]cn]me\hpw
III. CXc s]mXpP\tkh\ \nÀ½nXnIfpw ]cn]me\hpw
þ ]me§Ä
þ IayqWnän lmfpIÄ
þ sNdp tÌUnb§Ä
þ s]mXp hym]mctI{µw
þ {]mYanI hnZymeb aµncw
þ `n¶tijn¡mÀ¡pÅ _Uvkv kvIqÄ
þ Ubmenknkv bqWnäv
þ CþKthW³kv
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery10
apJhpc]cnØnXn kwc£Ww BtcmKyw ipNnXzw amen\y \nÀamÀÖ\w Pe hn\ntbmKw qhn\ntbmKw,
{]IrXnhn`h kwc£Ww F¶nhsbÃmw DÄs¸Sp¶ kpØnchnIk\ ]mXbn Xt±i`cW
Øm]\§Ä¡v IrXyhpw kv]jvShpamb Øm\amWv `cWLS\bpsS 73 Dw 74 Dw t`ZKXnIsf
XpSÀ¶v hyhØm]nXambncn¡p¶Xv. H³]Xmw ]©hÕc ]²Xn¡p Iogn ka{K \oÀ¯S
amÌÀ¹m³ \nÀ½mWw t»m¡pXe¯n \S¯ns¡m≠mWv tIcf¯nse Xt±i`cW
Øm]\§Ä ka{K {]IrXnhn`h hn\ntbmK¯nte¡v NphSphbv¡p¶Xv. {]IrXnhn`h§fpsS
ka{K hn\ntbmK¯nte¡v \nch[n s]mXpP\]¦mfn¯ apt¶ä§Ä \S¯m³ Xt±i`cW
Øm]\§Ä¡v IgnªXv tZiob {KmaoW sXmgnepd v ]²XnbpsS BhnÀ`mht¯msSbmWv.
atäXv Øm]\t¯¡mfpw sa¨s¸« coXnbn ka{K {]IrXnhn`h hn\ntbmK ]²XnIÄ
Bkq{XWw sNbvXv \S¸m¡m³ Xt±i`cWIqS§Ä¡v Ignbp¶Xn\v \nZm\amb
Imcy£aXm LSI§Ä ChbmWv: 1) _Ôs¸« hyànIfpsSbpw hn`mK§fpsSbpw sas¸«
imàoIcWw 2) hnhn[hpw hyXykvXhpamb Xmev]cy§Ä¡pta ka\zbw krjvSn¡Â 3)
kmlNcy§Ä¡v A\ptbmPyamb amt\Pvsaâ v ssien 4) hnIk\{]iv\§Ä¡p ap¶nse
{]Xn-_-Ô-§Ä Hgn-hm-¡p-¶-Xn\v H¶n-e-[nIw hnj-b-§Ä GtIm-]n- n- psIm-≠pÅ ]cn-lmc
amÀ¤§Ä 5) P\Iob ]¦mfn¯w. kwØm\kÀ¡mcn\p IognepÅ CXpambn _Ôs¸«
hnhn[ GP³knIfpsS klmbt¯msSbmWv C¯cw {]hÀ¯\§Ä Ct¸mÄ Xt±i`cW
Øm\]§Ä \S¯p¶Xv. Jcþ{Zh amen\y \nÀ½mÀÖ\w, AdhpimeIÄ, s]mXp
P\mtcmKyw, Bip]{XnIfpsS ]cn]me\w, ipNnXzw XpS§n ]cnØnXnkwc£Whpambn
_Ôs¸« taJeIfn X\Xp hn`h§Ä hn\ntbmKnt¨m ]pdta \n¶pÅ hn`hkamlcWw
\S¯ns¡mt≠m hnPbIcamb apt¶äw \S¯m³ \½psS Xt±i`cWIqS§Ä¡v
Ignbp¶p≠v.
C¯c¯nepÅ \nch[n tkh\§Ä sa¨s¸Sp¯m\pÅ BkvXn-I-fpsS \nÀam-Whpw kwc-£-W-
hp-ambn _Ô-s¸«v 2011 apX tIcf tem¡Â Kh¬saâ v skÀhokv sUenhdn t{]mPIvSv
{Kma]©mb¯pIÄ¡pw ap\nkn¸menänIÄ¡pambn \ÂIp¶ s]Àt^m-a³kv {Kmâ v Xt±i`cW
IqS§Ä¡vhenbklmbamWv.D]Poh\amÀ¤§Ä,hnt\mZw,IpSnshÅhnXcWw,sshZypXn,
`cW\nÀÆlWw, BtcmKyw, hnZym`ymkw, KXmKXw, ASnØm\kuIcy hnIk\w F¶o
taJeIfn s]Àt^m-a³kv {Kmânsâ Imcy£aamb D]tbmKw ]ptcmKa\mßIamb amäamWv
{]mtZ-inI hnI-k-\- n km[yam¡nbncn¡p¶Xv. s]Àt^m-a³kv {Kmâ v D]tbmKn¨ v 2011 apXÂ
2017 hsc Xt±i`cWIqS§Ä \S¯nb krjvSn]camb apt¶ä§Ä ]«nI 1  sImSp¯n«p≠v.
]mcn-ØnXnI, kmaqlnI LSI§fpsS kpc£bv¡v sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. \ÂIp¶ {]tXyI
{]mapJy¯nsâ `mKambmWv ]²XnIfn C.Fkv.Fw. F v F¶ ]mcnØnXnIþkmaqlnI
]cn-]m-e\ N«¡qSv th≠t]mse ka\zbn¸n¨ncn¡p¶Xv. Hmtcm Xt±i`cW Øm]\hpw
BhnjvIcn¡p¶ D]]²XnIfn ]mcnØnXnI, kmaqlnI LSI§Ä F{Xam{Xw ]men- n
-«p-s≠¶v hnebncp¶Xn\v C.Fkv.Fw.F v. Imcy£aamb amÀ¤§Ä Ahew_n¨phcp¶p.
tIhew ^≠v sNehm¡embn ]²XnIÄ Npcp§nt¸mImXncn¡m\pw ]cnØnXnbpw {]IrXn
hn`h§fpw kwc£n¡p¶Xn\pw \ne\nÀ¯p¶Xn\papÅ D]m[nIfmbn Hmtcm D]]²XnIfpw
hÀ¯n¡m\pw CXv klmbn¡p¶p. XÂ^eambn s]Àt^m-a³kv {Kmâpw ]n¶m¡ Xt±i`cW
Øm]\§Ä¡pÅ sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ]²Xn {Kmâpw t\Sp¶ Xt±i`cWIqS§Ä
C.Fkv.Fw.F^n. sâ A´Ê¯ {]hÀ¯\¯n sIm≠phcm³ Ct¸mÄ {]tXyI Xmev]cyw
Im«p¶p≠v. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS ]qÀ¯oIcn¨ ]²XnIfpsS ]«nI ]cntim[n¨mÂ
CXv hyàamhpw. ]qÀ¯oIcn¨ ]²XnIfn GXm≠v 370 D]]²XnIÄ Ipf§Ä, InWdpIÄ,
I\mepIÄ F¶nhbpsS kwc£Ww kw_Ôn¨pÅXpw 66 F®w XSbWIÄ, PetkN\
I\mepIÄ F¶nhbpsS \nÀ½mWhpw \hoIcWhpambn _Ôs¸«Xpw GXm≠v 1203
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 11
D]]²XnIÄ ]©mb v/ap\nkn¸Â sI«nS§Ä sXcphphnf¡pIÄ, sslamÌv F¶nh
bpsS kutcmÀÖ kwhn[m\§Ä kw_Ôn¨XpamWv.
ivaim\§Ä, AdhpimeIÄ, amen\ykwkvIcW tI{µ§Ä XpS§nb Ahiy kwhn[m\§fpsS
aXnbmb tkh\e`yX Dd¸m¡p¶Xn\mbn AhbpsS kwc£Whpw ]cn]me\hpw \S¯p¶XnÂ
Xt±i`cWIqS§Ä¡v ImXemb ]¦mWpÅXv. {]kvXpX taJeIfn kÀ¡mÀ Bhiyamb{X
XpI hÀjmhÀjw \o¡nhbv¡p¶ps≠¦nepw hnhn[ ImcW§fm Xt±i`cWIqS§Ä CXv
sNehm¡p¶Xn ]cmPbs¸SpItbm hnapJXIm«pItbm sN¿p¶Xv ]XnhmWv. C¯cw taJeI
fpambn _Ôs¸« sshZKv²y¡pdhv, kmt¦XnIhnZy ]cmPbs¸Spsa¶ Bi¦, Øee`yX-
bnÃmbva, P\k½Xn¡pdhv F¶nh sbms¡bmWv Xt±i`cWIqS§sf ]et¸mgpw ]nt¶m«v
hen¡p¶ LSI§Ä. F¶m {]kvXpX tk\h\taJeIfpsS BhiyIXbpw A\nhmcyXbpw
Xt±i{]Xn\n[nIÄ¡v hyàam¡ns¡mSp¡p¶Xn\v sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n.bpsS B`nap-
Jy¯n Imcy£aXm ]cnioe\w IrXyambn \ÂIp¶p≠v. {]kvXpX ]cnioe\]cn]mSnIÄ
e£y{]m]vXn t\Sp¶p F¶pthWw IcpXm³. \memw {]hÀ¯\ {Kmâ v hn\ntbmKw hscbpÅ
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS hnhctiJcw ]cntim[n¨m C¡mcyw hyàamhpw. DZmlcW¯n\v
C¡mebfhn ivaim\§Ä, hntI{µoIrX amen\y kwkvIcWw F¶nhbpambn _Ôs¸«
GXm≠v 202 D]]²XnIÄ sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS s]Àt^ma³kv {Kmâ v D]tbmKn v
\½psS Xt±i`cWIqS§Ä BhnjvIcn¨ v \S¸m¡nbncn¡p¶p.
{]IrXnhn`h§fpsS kwc£Whpw hn\ntbmKhpw; A\n-hmcy tkh\ BkvXnIÄ, kmwkvImcnI
]mc¼cyw, kvamcI§Ä F¶nhbpsS ]cn]me\hpw hn\ntbmKhpw; CXc s]mXpP\tkh\
\nÀ½nXnIfpw ]cn]me\hpw F¶nhbn \½psS Xt±i`cWIqS§Ä krjvSn¨ Nne DZm¯
amXrIIÄ "Green Lantern' AYhm "lcnXhnf¡v' F¶v \maIcWw sNbvXncn¡p¶ Cu hnPbIYm
kw{Kl¯n ImWmw.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery12
Xt±i an{Xw þ tIcf tem¡Â Kh¬saâ v skÀhokv sUenhdn t{]mPIvSv
2011þ2016 ImeL«¯n {]hÀ¯\ {Kmâ v, {]tXyI[\klmbw F¶nh D]tbm-Kn¨v ]qÀ¯oIcn¨ D]]²XnIÄ kw_Ôn¨ hnhcw
TVM KLM PTA ALP KTM IDK EKM TSR PKD MPM KKD WND KNR KSG BsI
1 sI«nS§Ä
a) A¦³hmSn 119 125 19 108 88 58 93 90 68 284 123 41 117 52 1385
b) kvIqÄ sI«nSw 43 22 5 23 20 8 43 11 16 74 24 10 13 15 327
c) ]©mb¯v/ap\nkn¸menän Hm^okv sI«nSw 158 145 56 54 135 89 154 64 72 62 44 20 90 30 1173
d) Xt±i`cW Øm]\§fpsS \hoIcWw 49 58 38 106 31 78 67 192 168 161 68 34 24 90 1164
e) Bip]{XnIÄ(]nF¨vkn/knF¨vkn apXembh DÄs¸sS)
103 45 16 50 42 42 46 32 24 57 33 6 23 17 536
f) iuNmebw 16 9 3 7 9 14 11 7 17 11 9 3 3 4 123
g) {KÙmebw 18 2 5 3 1 5 8 6 4 8 3 1 2 5 71
h) aäv sI«nS§Ä 113 83 27 68 67 53 156 49 111 50 51 29 80 57 994
2 \nÀ½mW§Ä
a) hym]mctI{µ§Ä 40 7 3 4 7 11 10 3 4 3 9 5 3 1 110
b) tÌUnb§Ä 19 6 4 1 2 7 3 2 1 13 10 1 5 2 76
c) _kvÌm³Uv/shbnänwKv sjUv 26 12 6 7 38 45 28 10 22 26 44 18 15 15 312
d) Ip«nIfpsS ]mÀ¡v 4 2 12 2 10 4 1 35
e) \o´Â¡pfw 5 5
f) Ipf§Ä/Sm¦v/InWdpIÄ/ I\mepIÄ 65 14 11 14 23 10 53 44 46 37 17 8 9 9 360
g) XSbWIÄ/PetkN\w 4 5 5 8 8 3 3 11 8 3 58
h) s]mXpivaim\w 7 2 3 1 3 12 29 25 12 4 1 17 5 121
i) Adhpime 1 1 2 4
j) tdmUpIÄ
(i) ]pXnbh 502 160 61 71 363 291 41 490 143 285 236 27 1289 81 4040
(ii) \hoIcn¡s¸«h 1051 1498 1636 1942 1110 690 1661 1193 1917 2854 1487 438 498 783 18758
k) Iep¦pIÄ/]me§Ä 95 27 15 73 18 65 23 82 42 44 33 2 80 45 644
l) agshŨmepIÄ 28 37 4 33 11 19 48 16 32 20 23 1 59 17 348
3 aäv ]²XnIÄ
a) Jc, {Zh amen\y kwkvIcWw 1 6 3 2 7 19 13 9 8 3 3 1 75
b) sshZypXoIcWw 40 29 50 47 67 36 56 36 51 64 36 9 38 42 601
c) BkvXnIhm§Â 141 86 75 158 106 66 221 235 183 204 127 44 51 90 1787
d) _tbmKmkv 2 1 2 1 6
e) DuÀÖw: kv{Soäv sseäv/ sslamÌv/kutcmÀÖw apXembh
175 60 40 63 94 60 174 176 66 126 72 14 40 43 1203
f) IS¯v: \S¯n¸pw AäIpä¸WnIfpw 4 1 1 1 7
g) IpSnshÅhnXcWw 99 24 24 30 14 138 42 104 312 103 93 19 12 60 1074
h) Øm]\§fnse D]IcW \hoIcWw 100 100 51 73 129 120 96 62 81 105 91 68 104 80 1260
i) aäpÅh 165 30 44 132 188 126 94 110 101 139 83 62 35 66 1375
BsI 3189 2581 2206 3074 2571 2050 3179 3059 3533 4755 2730 872 2619 1614 38032
TVM: Xncph\´]pcw KLM: sImÃw PTA: ]¯\wXn« ALP: Be¸pg KTM: tIm«bw IDK: CSp¡n EKM: FdWmIp-
fw TSR: XriqÀ PKD: ]me¡mSv MPM: ae¸pdw KKD: tImgnt¡mSv WND: hb\mSv KNR: I®qÀ KSG: ImkdtKmUv
]«nI 1
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 13
hnjbw 1
{]IrXnhn`h§fpsS kwc£Whpw hn\ntbmKhpw
s]mXpIpf§Ä, XSbWIÄ, s]mXp InWdpIÄ F¶nhbpsS
]p\cpÖoh\hpw kwc-£-Whpw
tImd¡pfw, s\¿män³Ic ap\nkn¸menän, Xncph\´]pcw PnÃ
þ B\¡pfw, Xr¸qWn¯pd ap\nkn¸menän, FdWmIpfw PnÃ
þ Nnd¡pfw, ISp¯pcp¯n {Kma ]©mb v, tIm«bw PnÃ
þ Izmdn¡pfw, Nm¯¶qÀ {Kma ]©mb v, sImÃw PnÃ
þ tIm«¸pdw XSbW, Fcpas¸«n {Kma ]©mb v, XriqÀ PnÃ
þ s]mXpInWÀ, sImc«n {Kma ]©mb v, XriqÀ PnÃ
þ s]mXpInWÀ, NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän, ]me¡mSv PnÃ
DuÀÖ kwc£W¯n\mbn kpØnc kwhn-[m\§Ä Øm]n¡Â
þ kutcmÀÖ ¹mâ v, KpcphmbqÀ ap\nkn¸menän, XriqÀ PnÃ
þ kutcmÀÖ ¹mâ v, tImSqÀ {Kma ]©mb v Hm^okv, ae¸pdw PnÃ
þ A¦\hmSnIfnse kutcmÀÖ ¹mâpIÄ, ISep≠n {Kma ]©mb v,
tImgnt¡mSv PnÃ
þ kutcmÀÖ ¹mâ v, Ipw_-UmtP {Kma ]©mb v Hm^okv, ImkdtKmUv PnÃ
þ D¨`£W ]mNI¯n\mbn Ìow t_mbneÀ, temhÀ ss{]adn kvIqÄ,
shÅnt\gn {Kma]©mb v, ]me¡mSv PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery14
s]mXpIpf§fpsS ]p\cpÖoh\hpw kwc-£-Whpw
ssPhþ`qanimkv{X hyXykanÃmsX temIs¯¼mSpw ImWm³ Ignbp¶ Pet{kmXÊp
IfmWv {]IrXnZ¯tam a\pjy\nÀ½nXtam Bb Ipf§Ä. BtKmf \nÝePetiJc¯nÂ
30%hpw Ipf§Ä DÄs¡mÅp¶p. ImemhØ, `q{]IrXn, Pehn\ntbmKw, ]cnØnXn \b§Ä
F¶nhbnseÃmw BtKmfXe¯n hyXnbm\§Ä Zriyamhp¶ C¡me¯v Ipf§fpsS
]mcnØnXnI {]m[m\yw A\ntj[yambn«p≠v. Ipf§Ä DÄs¡mÅp¶ ssPhsshhn[yhpw
ssPhkhntijXIfpw ]cnKWn¡pt¼mÄ ]mcnØnXnI k´pe\¯n Ipf§Ä¡pÅ
{]m[m\yw a\Ênem¡mw. ImemhØm hyXnbm\hpw Pehn\ntbmKhpw kw_Ôn¨pÅ
{]iv\§Ä¡v kpØnc ]cnlmcamÀ¤§Ä tXSnbpÅ \½psS At\zjW§Ä Hmtcm¶pw
Ahkm\n¡p¶Xv \½psS Ipf¡cIfn Xs¶. D]cnXePe¯nte¡v HgpIp¶
shůneqsSbpw aäpw h¶v AenªptNcp¶ [mcmfw amen\y§sf Hgnhm¡m\mbn ssPh-
hy-h-Ø-bnÂXs¶-bpÅss\kÀKnIamÀ¤amWvHmtcmIpfhpw.shůnepÅJcamen\y
§Ä, t^mkv^dkv, ss\{SP³ F¶nhsbÃmw Ipf¯n tiJ-cn-¡-s¸-Sp-¶Xv {]Ir-Xym-epÅ
Hcp \nÀ½mÀÖ\ {]-{In-b-bmWv. X{´{][m\amb `q`mK§fn ØnXnsNbvXpsIm≠v Hgp¡p
shÅw ]mgmImsX ]nSn¨p \nÀ¯n `qKÀ` PetiJcs¯ kar²am¡pIbpw Hmtcm {]tZi
s¯bpw `qKÀ`PehnXm\w A`nImayamb Afhn \ne\nÀ¯pIbpw sN¿p¶Xv Ipf§
fmWv. shÅs¸m¡ap≠mImsX kwc£n¡p¶Xn Ipf§Ä¡pÅ ]¦v ad¡mhp¶XÃ. Ip-
f§Ä P\§fpsS kmaqlnIhpw ]mcnØnXnIhpamb taJ-e-I-fn sNep¯p¶ kzm[o\§Ä
C\nbpap≠v. ho«mhiy¯n\pw Irjn¡pw am{XaÃ, \o´Â t]mepÅ ImbnI hnt\mZ¯n\pw
Ipf§fmWv B{ibw.
{]IrXnZ¯hpw a\pjy\nÀ½nXhpamb Ipf§fm kar²amWv tIcfw. sam¯w 18,681
Ipf§Ä kwØm\¯ps≠¶mWv e`yamb hnhc§Ä kqNn¸n¡p ¶Xv. CXn Gähpw IqSpÂ
Ipf§Ä]me¡mSvPnÃbnemWvþ5,411.I®qÀ(2414),Be¸pg(1580),XriqÀ(1,198),ae¸pdw(1,153),
Xncph\´]pcw(1,086),CSp¡n(973),FdWmIpfw(932),tIm«bw(853),hb\mSv(733),sImÃw(709),
ImkÀtKmUv(612),]¯\wXn«(582),tImgnt¡mSv(445)F¶n§s\Ipf§Ähym]n¨ncn¡p¶
XmbmWv PetkN\ hIp¸nsâ IW¡pIÄ tcJs¸Sp¯p¶Xv.
Pnà Ipf§fpsS F®w
Xncph\´]pcw 1,086sImÃw 709
]¯\wXn« 582
Be¸pg 1580
tIm«bw 853
CSp¡n 973
FdWmIpfw 932
XriqÀ 1198
ae¸pdw 1153
tImgnt¡mSv 445
hb\mSv 733
]me¡mSv 5411
I®qÀ 2414
ImkÀtKmUv 612
BsI 18,681Ahew_w: tIcf PetkN\hIp¸v.
Hcp Ime v tIcfw Pekar²nbm k¼Zvkar²ambn
cp¶p. F¶m C¶v Gähpa[nIw ]mcnØnXnI \mihpw
aen\oIcW ojWnbpw t\cnSp¶ ssPhk¼¯pIfmbn Ip-
f§Ä amdnbncn¡p¶p F¶XmWv hntcm[m`mkw. ]gabpsS
ss]XrIw t]dp¶ \nchn[n Ipf§Ä \nI¯s¸SpIbpw
aen\oIcWw, \KchXv¡cWw XpS§nbhbpsS `mKambn
]eXpw CXnt\mSIw D]tbmKiq\yambn Dt]£n¡
s¸SpIbpw sNbvXncn¡p¶p. F¶m ]mcnØnXnI
apt¶ä§fpw kÀ¡mcnsâ IÀ¡iamb CSs]SepIfpw
ImcWw kao]Ime§fn \Ãamä¯nte¡pÅ shfn¨w
I≠pXpS§nbn«p≠v. Ipf§sf ]p\cpÖohn¸n v kwc£n
¡p¶Xn\v Ct¸mÄ [mcmfw _lpP\apt¶ä§Ä \S¶p
hcp¶p. Xt±i`cW Øm]\§Ä, k¶²kwLS\
IÄ, kÀ¡mcnXc kwLS\IÄ, hnZymÀ°nkwLS\IÄ
F¶nhsbÃmw ap³ssIsbSp v Ipf§fpsSbpw aäv
Pet{kmXÊpIfpsSbpw ]p\cpÖoh\ ZuXy§fnteÀ
s¸Sp¶Xpw Ct¸mÄ ]XnhmWv. C¯cw DZya§Ä¡v
AÀlamb hmÀ¯m{]m[m\yhpw P\{i²bpw \ÂIn
s¡m≠v am[ya§Ä \ÂIp¶ tkh\hpw kvXpXyÀlamWv.
Xt±i`cW Øm]\§fpsS ]cn[nbn hcp¶ {]IrXnhn`h
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 15
kwc£Ww, hn\ntbmKw F¶nh kw_Ôn v tIcf ]©mb v cmPv BIvSv {]Imcw \nÀ_ÔnX-
ambn«pÅ GXm\pw A\nhmcy NpaXeIÄ (mandatory functions) \nÀt±in¨n«p≠v.
A\nhmcy NpaXe \¼À 3: ]c¼cmKX IpSnshÅ t{kmXkpIfpsS kwc£Whpw
]cn-]m-e-\hpw
A\nhmcy NpaXe \¼À 4: Ipf§fpsSbpw CXc PetiJc§fpsSbpw kwc£Whpw
]cn-]m-e-\hpw
A\nhmcyNpaXe\¼À5:]©mb¯pIÄ¡vIognepÅPe]mXIfpsSbpwI\mepIfpsSbpw
AäIpä¸WnIÄ
C¸dª \nÀ_ÔnX {]hÀ¯\ \nÀt±i§Ä¡v A\pkrXambn InWdpIfpw Ipf§fpw
XSbWIfpw sNdpInS PetkN\]²XnIfpw ]p\cpÖohn¸n¡m\pw kwc£n¡m\papÅ
IÀ½§fn ap¶n«nd§pIbpw hnPbIcambn \S¸nem¡pIbpw sN¿p¶ [mcmfw Xt±i`cW
IqS§sf Ct¸mÄ ImWmw. sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n.bpsS 2016þ17 Imes¯ s]Àt^m-a³kv
{Kmâ v am{Xw hn\ntbmKn¨psIm≠v Ipf§Ä, Sm¦pIÄ, InWdpIÄ, I\mepIÄ F¶nh kwc£n¡p¶
GXm≠v 370 D]]²XnIÄ \nehnep≠v. XS-b-WIfpw PetkN\ I\mepIfpw \nÀ½n¡pIbpw
\hoIcn¡pIbpw sN¿p¶ 66 Hmfw D]]²XnIfpw kwØm\s¯¼mSpambn XpScp¶p. CXn\p
]pdsa, s]Àt^ma³kv {Kmânsâ A©mw KUp {]hÀ¯\¯nsâ `mKambn C¯c¯nepÅ
Ht«sd ]²XnIÄ ]qÀ¯oIcW¯nsâ hnhn[ L«§fnemWv.
hnhn[ Xt±i`cWIqS§Ä aq³ssIsbSp v \S¸nem¡nb Nne ]pXpabpÅXpw A\pIcWob-
hpamb amXrIm]²XnIsf¡pdn v C\nbpÅ XmfpIfn {]Xn]mZn¡p¶p.
tImd¡pfw, s\¿män³Ic ap\nkn¸menän, Xncph\´]pcw PnÃ
tIcf¯nsâ sXt¡bä v \nesImÅp¶ s\¿män³Ic ap\nkn¸menän¡v Ipf§fpw, \ZnIfpw,
I\mepIfpw, InWdpIfpsams¡bmbn Pekar²amb Hcp KXImeap ≠m-bn-cp¶p. Imem´c¯nÂ
\KchXvIcW¯nsâ `mKambn Chbn ]eXpw AhKWn¡s¸SpIbpw \mtim·pJambn
\hoIcn¨ tijw tImd¡pfw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery16
¯ocpIbpw sNbvXp. F¶m ASp¯Ime¯mbn ]qÀÆIme Pekp`n£X Xncn¨p]nSn¡m\p
t±in¨pw {]IrXnZ¯ Pet{kmXÊpIsf kwc£n¡pIsb¶ {]Jym]nX \bw DbÀ¯n¸nSn¨p
sIm≠pw {]tZis¯ ]c¼cmKX Ipf§fpw aäv Pet{kmXÊpIfpw Hs¶m¶mbn hos≠Sp¡m\pÅ
ZuXyw ap\nkn¸menän GsäSp¡pIbmbncp¶p. B \hoIcW irwJebn Gsd ap¶n«p \nev¡p
¶XmWv ap\nkn¸menänbnse tImd¡pfw. ]\§m«pIcn hmÀUnepÅ tImd¡pf¯n\v 4500
NXpc{i aoäÀ hnkvXrXnbmWpÅXv. Ipf¯nsâ \hoIcW¯n\mbn ap\nkn¸menän sNehgn¨
sam¯wXpIbmb57,19,202cq]bnÂ42,24,202cq]bpwsI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsSs]Àt^m-a³kv
{Kmâmbncp¶p. sNfntImcnamäÂ, ]mgvPekky§sf \nÀ½mÀÖ\w sN¿Â, Ipf¯n\p Npäpw
kwc£W`n¯n \nÀ½mWw, ssIhcn, CâÀtemIv XdtbmSv ]mI F¶nhbmWv apJyambpw
DÄs¡mÅp¶Xv. C¶v s\¿män³Ic ap\nkn¸menänbnse Gähpw {][m\s¸« Hcp Pet{kmXÊmbn
tImd¡pfw amdnbn«p≠v.
B\¡pfw, Xr¸qWn¯pd ap\nkn¸menän, FdWmIpfw PnÃ
P\\n_nUamb Xr¸qWn¯pd ap\nkn¸menän, FdWmIpfw PnÃbpsS Hcp D]\KcamWv F¶v
Xs¶ ]dbmw. ssZ\wZn\mhiy§Ä¡pÅ ip²Pe¯nsâ hÀ²n¨ BhiyamWv kao]
Ime§fn Xr¸qWn¯pd t\cnSp¶ Hcp {][m\ s]mXpP\ {]iv\w. {]IrXnZ¯amb Pem-
ib§sf bYmhn[w hn\ntbmKn¨pw kwc£n¨pw \ne\nÀ¯p¶Xn\mbpÅ ÇmL\obamb Hcp
kwc`¯n\pw AXn\pth≠nbpÅ {]hÀ¯\§Ä¡pw Xr¸qWn¯pd ap\nkn¸menän X§Ä¡v
e`n¡p¶ hnhn[ hmÀjnI {Km³dpIÄ D]tbmKn¡p¶p≠v. hmÀUv 41 Â \nesImÅp¶
B\¡pfsa¶ {]IrXnZ¯ Pemibw ]≠pIme v P\§Ä¡v henb B{ibambncp¶p.
]n¡me v ZoÀLImes¯ AhKW\bv¡pw D]tbmKiq\yXbv¡pw HSphn GXm≠v
\hoIcn¨ B\¡pfw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 17
\nI¶p XpS§nb Ipfw Hcp amen\ytI{µambn ]cnWan¨p. {]tZihmknIÄ¡v HcpXc¯nepw
B{ibn¡m³ Ignbm¯ hn[w 2014 Bbt¸mtg¡pw Ipfw \in¨ncp¶p.
Ipf¯nsâ ZpchØ amäp¶Xn\pÅ {]tZihmknIfpsS Bhiys¯ am\n v Ipfs¯
\hoIcn v kwc£n¡m³ apv\nkn¸Â Iu¬kn Xocpam\n¨Xv ss\kÀKnI Pemib§fpsS
kwc£Wsa¶ Bib¯n\v e`n¨ hensbmcp AwKoImcambn. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.
^≠n \n¶v 2014þ15 ImeL«¯n 11,50,000 cq]bpw X\Xv ^≠n \n¶v 1,25,000 cq]bpw
{]kvXpX Ipf¯nsâ \hoIcW¯n\mbn ap\nkn¸menän sNehgn¨p. e`yamb ^≠p]tbmKn v
Ipf¯nsâ kwc£Whpw {]`mXþkmbmÓ khmcn¡mÀ¡v D]-I-cn-¡pw-hn[w Ipf¯n\p Npäpw
at\mlcamb \S¸mX \nÀ-½m-Ww \S¯n. Ct¸mÄ hnt\mZ¯n\pw am\kntImÃmk¯n\pw
BtcmKy kwc£W¯n\pambn hcp¶hcpsSbpw kmbmÓkhmcn¡p hcp¶cpsSbpw Xnc¡mWv
Ipf¡cbnse§pw. GXm≠v 2000 BÄ¡mÀ¡v t\cnt«m ]tcm£amtbm ]²Xn {]tbmP\w
sN¿p¶p≠v. am{XaÃ, Ipfw ]p\cpÖohn¡s¸«tXmsS kao]s¯ InWdpIfn Pe\nc v
th≠{X DbÀ¶Xmbpw {]tZihmknIÄ km£ys¸Sp¯p¶p. Hcp Ipf¯nsâ \hoIcW
]²Xn ]cnØnXn¡pw P\PohnX¯n\pw F{Xt¯mfw KpW{]ZamIpsa¶Xn\v anI¨ DZmlc
WamWv Xr¸qWn¯pdbn ImWp¶ Cu Pet{kmXÊv.
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ]²Xn {Kmâ v D]tbmKn v
Hcp ]c¼cmKX Nnd kwc£n¨Xnsâ IYbmWv
tIm«bw PnÃbn \n¶pÅ ISp¯pcp¯n {Kma
]©mb¯n\v ]dbm\pÅXv. ISp¯pcp¯n {Kma
]©mb¯n\p am{XaÃ, kao] ]©mb¯pIÄ¡pw
AhcpsS KmÀlnI, ImÀjnI, PetkN\mhiy§
Ä¡v Gsd hnes¸«Xmbncp¶p Hcp Ime v Nnd¡pfw.
kao]Ime§fnse hÀ²n¨ tXmXnepÅ a\pjy-
cpsS CSs]SÂ aqew Ipfw aen\amhpIbpw sNfnbpw
F¡epw ASnªv XmgvN IpdbpIbpw Ime{ItaW
Nnd¡pfw, ISp¯pcp¯n {Kma ]©mb v, tIm«bw PnÃ
amXr-`q-an tIm«bw 12 Pq-sse 2017
aebmf at\mca {]kn²oIcn¨ hmÀ¯ ISp¯pcp¯n {Kma]©mb¯nse Nnd¡pfw
kwc£Ww kw_Ôn¨v 2017 Pqsse 12\v
ISp¯pcp¯n {Kma]©mb¯v Nnd¡pfw \hoIcW¯nsâ hnhn[ Zriy§Ä
D]tbmKiq\yamhpIbpw sNbvXp. F¶mÂ
P\§fpsS `mK¯p \n¶pXs¶ Ipf¯nsâ
\hoIcW¯n\mbn apdhnfn D≠mbt¸mÄ
{Kma]©mb¯pw th≠{X D¯chmZnXz-
t¯msS{]XnIcn¨p.2015þ16km¼¯nIhÀj
¯n sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n.bpsS s]Àt^m
a³kv {Kmân \n¶v 17,60,349 cq] Ipf¯nsâ
\hoIcW¯n\mbn hn\ntbmKn¨p. CXnsâ
`mKambn Ipf¯nse sNfnbpw amen\y§fpw
IfIfpsaÃmw \nÀ½mÀÖ\w sNbvXp.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery18
IcIsfÃmw sI«nbpd¸n¨p. kwc£W `n¯nbpw CâÀtemIv XdtbmSv ]mInb \S¸mXbpw
\nÀan¨Xv s]mXpP\§Ä¡v henb D]Imcambn. Ct¸mÄ ISp¯pcp¯nbnepw kao]{]tZi
§fnepapÅ 400 Â]cw IpSpw_§Ä¡v B{ibamWv Nnd¡pfw. ]©mb¯n\msI
KpW{]Zamb Hcp kar²amb \oÀ¯Sambn Ipfhpw Icbpw amdnbncn¡p¶p. amen\y¯n \n¶v
kwc£n¡p¶Xn\mbn Ipf¯n\p Npäpw {KnÃv ]Wnbp¶Xn\pw NpäpapÅ tdmUpIfnÂ
\n¶pw agshÅw Ipf¯nte¡v DuÀ¶nd§n Pe\nc v \ne\nÀ¯p¶Xn\v Bhiyamb
kwhn[m\§Ä¡pambn {Kma]©mb v thsdbpw XpI hIbncp¯nbn«p≠v. Hcp Ipf¯nsâ
kwc£W¯neqsS Hcp {]tZi¯n\v hos≠Sp¡m\mb ]mcnØnXnI t\«§Ä¡v AÀlamb
hmÀ¯m{]m[m\yw am[ya§Ä \ÂIpIbpw ISp¯pcp¯nbpsS IY aäpÅhÀ¡v amXrIbmIm³
X¡h®w hmÀ¯ {]kn²oIcn¡pIbpw sNbvXncp¶p.
skdman¡pIfpw a¬]m{X§fpw
\nÀan¡p¶Xn\v Gähpw A\ptbm
Pyamb Xcw Ifna®pw [mXp\n
t£]§fpw kar²ambn«pÅ
{]tZiamWv sImÃw PnÃbnse
Nm¯¶qÀ {Kma]©mb v. apJy
hyhkmb§fnsem¶mb skdm
anIv, Ifna¬ ]m{X\nÀamWs¯
B{ibn v Ignbp¶hcmWv {Kmao-
Wcn \à ]¦pw.
XpSÀ¨bmb Ifna¬ J\\¯nsâ
`mKambn Nm¯¶qÀ _kv
Ìm³Un\v kao]w hÀj§Ä¡v
ap¼v Hcp Pemibw cq]w sIm≠n
cp¶p. Imem´c¯n Cu Pemib¯n\v Npäpambn Hcp {]IrXnZ¯ Ipf¯n\v kam\amb Bhm-
khyhØ kzm`mhnIambn krjvSn¡s¸«p. F¶m J\\hpw A\p_Ô {]hÀ¯\§fpw
Gäphm§nb GsXmcp ]©mb¯nepsa¶t]mse Nm¯¶qcnepw {]kvXpX Ipfw A]IS
tI{µambn amdpIbmbncp¶p. amen\y¡q¼mcw hep-Xm-Ip-¶-Xn-\-\p-k-cn v Ipf¯nsâ hen¸w
{ItaW IpdbpIbpw Hcp InWdn\p kam\ambn amdpIbpw sNbvXp. amen\y¯nsâ ImfIqS
ta´n Zbmh[¯n\v hn[n¡s¸« Ipfs¯ H¶pIn kwc£n¡pI Asæn Fs¶t¶
Izmdn¡pfw, Nm¯¶qÀ {Kma ]©mb v, sImÃw PnÃ
Nm¯¶qÀ {Kma]©mb¯nsâ Ipfw \hoIcW ]²XnbpsS hnhn[ L«§Ä
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 19
¡pambn a®n«v aqSpI F¶n§s\ hnhn[ A`n{]mb§fpw \nch[n ]cmXnIfpw {Kma-k- -I-fn-eq-
sSbpw t\cn«pw ]©mb¯n\v e`n¨p. Cu L«¯nemWv a®n«v aqSn Pemibs¯ D·qe\w sN¿p¶X-
n\p ]Icw AXns\ \hoIcn v kwc£n¡m\pÅ Dd¨ Xocpam\w ]©mb v ssIs¡mÅp¶Xv.
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ^≠v D]tbmKn v 2015þ16 ImeL«¯n aq¶v aoäÀ XmgvNbpw 15
aoäÀ \ofhpw 11 aoäÀ hoXnbpapff Xc¯n Ipfs¯ hos≠Sp¡m³ hniZamb Hcp ]²Xn
]©m-b v X¿mdm¡n. amen\y¡q¼mcs¯ hIªp amäns¡m≠v th≠{X a®v amänbt¸mÄ
Xs¶ ss\kÀKnI DdhIÄ s]m«n sXfn\oÀ DuÀ¶v XpS§n. Ccp]¯n \mev aWn¡qdn\pÅnÂ
Ipfw Pekar²ambn¯oÀ¶p. Ipf¯nsâ ]p\ÀÖ\nbn kÀhmß\m \nch[n P\§Ä
]s¦Sp¯t¸mÄ AsXmcp A\pIcWobamb P\Iob apt¶äambn amdn. sXfn\ocpdhIsf Aev]w
t]mepw XSÊs¸Sp¯msX, Icn¦ÃpIÄ ASp¡ns¡m≠mWv Ipf¯nsâ hi§Ä kwc£n¨Xv.
Ipf¯n\cnInembnHcpDZym\wkrjvSn¡p¶Xn\v35aoäÀ\ofhpw25aoäÀhoXnbpapÅØew
amänh¨n«p≠v. {Kma]©mb¯nse P\{]Xn\n[nIfpw, DtZymKØcpw s]mXpP\§fpw ssIsabv
ad¶v ]cn{ian¨t¸mÄ Izmdn¡pfw I®S¨p Xpd¡p¶ thK¯n ]p\cpÖohn¡s¸SpIbmbn
cp¶p.Npcp¡n¸dªmÂ2015Unkw_À1\vXpS§nb]Wn2016amÀ v10\v]qÀ¯nbmbn.
Ipfw ]p\ÀP\n¨tXmsS Hcp ]nSn ]tcm£KpW§Ä IqSn BkzZn¡pIbmWv {]tZihmknIÄ.
Ipf¯n\p Npäp]mSpapÅ qKÀ`Pew kar²ambtXmsS 200 aoädn Xmsg hymkapÅ {]tZis¯
InWdpIfn GXm≠v 1 aoäÀ F¶ IW¡n\v Pe\nc v DbÀ¶n«p≠v. Ct¸mÄ ISp¯ th\enÂ
t]mepw Ipfw th≠{X Pek¼pjvSamWv. {]IrXnZ¯hpw a\pjy\nÀanXhpamb Pet{kmX-
ÊpIfpsS hn\ntbmKhpw kwc£Whpw F¶ D¯chmZn¯w \nÀhln¡p¶Xn Nm¯¶qÀ
{Kma]©mb v Im«nb Cu amXrI ÇmL\obw Xs¶.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery20
hcpw Xeapdbv¡mbn kwc£n¡s¸tS≠ Aaqey\n[nIfmWv Pemib§sf¶ Xncn¨dnhpw
]mcnØnXnI Aht_m[hpw {]hr¯nbneqsS shfns¸Sp¯p¶ \nch[n ]©mb¯pIfp≠v,
tIcf¯nÂ. ae¸pdw PnÃbnse \ndacpXqÀ {Kma]©mb¯v, FdWmIpfw PnÃbnse tIm«¸Sn
{Kma]©mb¯v, XriqÀ PnÃbnse amf, BSm«v {Kma]©mb¯pIÄ F¶nhsbÃmw Cu Xncn¨dn
hnsâ shfn¨w ]c¯p¶ Xt±i`cWIqS§fmWv. \nehnepÅ Pet{kmXÊpIfpsS ]p\cp²m-
cW¯n\pw kwc£W¯n\pw Cu Xt±i`cWIqS§Ä \evIp¶ kw`mh\bpw ktµihpw
{]iwk\obamWv, A\pIcWobhpw.
Ipf§sft¸mse Xs¶ kwc£n¡s¸tS≠hbmWv XSbWIfpw (check dams). shůnsâ
Ips¯mgp¡ns\ \nb{´n¡p¶ Ønctam, Xmev¡menItam Bb Cu sNdp AWIÄ¡v
KWyambn as®men¸v XSbm\pw I-gnbpw. s]mXpPt\m]Imc{]Zamb Ht«sd t\«§Ä ssIsb
¯n¸nSn¡m³ Hmtcm XSbW¡pw Ignbpw. Irjn¡pÅ PetkN\w Imcy£aam¡m³ am{XaÃ,
ImenhfÀ¯en\pw aäv sNdpInS kwc`§Ä¡pw IqSn KpWap≠m¡p¶ XSbWIÄ AXmXv
CS§fn kmaqlnIhpw ]mcnØnXnIhpamb Hcp]nSn \à t\«§Ä {]Zm\w sN¿p¶p.
shůnsâ io{LKXnbnepÅ Hgp¡qaqew a®v Ip¯nsbmen¨v D ≠m-Ip¶ \oÀ¨mepIfneqsS-
bpÅ as®men¸nsâ (gulley erosion) tXmXv \nb{´n¡m³ XSbWIÄ klmbn¡pw. h³tXmXnÂ
F¡eSnªv \ZnbpsS ASn¯«v ]cn[nbn Ihnªv \nI¶p t]mImsX \nb{´n¡m\pw XSbW
IÄ¡v Ignbpw. ]mcnØnXnIhpw kmaqlnIhpamb s]mXpP\ tkh\§Ä¡pXIp¶ BkvXn IÄ
\nÀ½n¡m\pw AäIpä¸WnIÄ sN¿m\pw hn`mh\w sN¿p¶ sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.
s]Àt^ma³kv {Kmâ v sNdnb XSbWIÄ \nÀan¡m\pw D]-tbm-Kn-¡p-¶p-≠v.
CXn³ {]Imcw \nÀan¨ Pt\m]Imc{]Zamb Hcp XSbWbpsS IYbnXm:
Ccp]Xv hmÀUpIÄ tNÀ¶, Xriqcnse Fcpas¸«n {Kma]©mb¯nsâ BsI hnkvXrXn 32.12 NXp
c{i IntemaoäÀ BWv. hS¡mt©cn \ZnsbmgpIp¶Xv Fcpas¸«nbneqsSbmWv. [mcmfw s\Â
IrjnbpÅ Fcpas¸«nbnse P\§fn A[nIhpw ]c¼cmKX sXmgnemfnIfmWv. BbpÀthZ
NnInÕbv¡v D]tbmKn¡p¶ Huj[KpWt¯mSp IqSnb "Rhc' Acn ChnsS hym]Iambn
tIm«¸pdw XSbW, Fcpas¸«n {Kma ]©mb¯v, XriqÀ PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 21
DXv]mZn¸n¡p¶p. IÀjIcpsS PetkN\mhiy§Ä
]cnlcn¡p¶Xn\mbn tIm«¸pdw ]me¯n\v 30 aoäÀ Xmsg-
bmbn hS¡mt©cn \Zn¡p IpdpsI tIm«¸pdw XSbW
hÀj§Ä¡p apt¼ \nÀ½n¡pIbp≠mbn. XpSÀ¶v Pe\n[n
]²XnbpsS `mKambn 12 hÀjw ap¼v Cu XSbWbpsS
Dbcw50aoädmbnDbÀ¯n.F¶mÂag¡mes¯AanX
Pe{]hmlhpw as®men¸pw A\[nIrX aWeqäpw
ImcWw XSbW¡v KWyamb _e£bw hcpIbpw XSbW
GXm≠v XIÀ¶ AhØbnemhpIbpw sNbvXp. X·qew
shÅw ]nSn¨p\nÀ¯m\pÅ XSbWbpsS tijn Xptemw
Ipdªp t]mbn. Pe\n[n t{]mPIvSv hn`m-h\w sNbvX
Xc¯n-epÅ PehnXcWt¯bpw CXv kmcambn _m[n¨p.
kao]s¯ IrjnbnS§fnte¡v Bhiy¯n\v shÅw
In«mXmbtXmsS Irjn\miw Hcp XpSÀ¡YbmhpIbpw
IÀjIÀ¡v h³ \jvSw t\cnSpIbpw sNbvXp.
{]iv\]cnlmcw tXSns¡m≠pÅ IÀjIs¯mgnemfnIfpsS apdhnfntbmSv A\p`mh]qÀhambpw
krjvSn]cambpw {]XnIcn¨ {Kma]©mb¯v sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. s]Àt^ma³kv
{Kmâ v hn\ntbmKn¨v XSbWbpsS ]p\cp²mcWw \S¯m³ Xocpam\n¨p. XpSÀ¶v 13,30,000 cq]
sNehm¡n XSbWbpsS tISmb `mK§fpsS XIcmÀ \o¡pIbpw kwc£WaXn ]p\À
\nÀan¡pIbpw sNbvXp. tIm¬{Ioäv ]mfnIfpw A[nI ]nÃdpIfpw Xm§paXnepw IqSn \nÀ½n¨v
Uman\v Icpt¯In. am{XaÃ, 2017 amÀ¨n XpS§nb ]Wn 2017 sabn Xs¶ ]qÀ¯nbm¡m\pw
Ignªp. tIm«¸pdw, a§mSv {]tZi§Ä¡v KpW{]ZamWv ]pXp¡n¸WnX Cu XSbW. Pe\n[n
IpSnshÅ ]²Xn¡pw ImÀjnItaJe¡pw \ÂIp¶ KpWKW§Ä CXn\p ]pdsabmWv.
Bhiym\pkcWapÅ Pee`yXbpw anI¨ PetkN\hpw Dd¸m¡ns¡m≠v ]²Xn ]qÀ¯n-
bmbXn P\§fpw k´pjvScmWv. C¯c¯nepÅ ]mcnØnXnI, kmaqlnI t\«§Ä
IW¡m¡nbm sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n.bpsS tkh\{]Zm\ ]²XnIfn ap³\ncbnepÅ
H¶mbn CXns\ IW-¡m-¡mw.
\Ã \o-scm-gp-t¡m-Sp-IqSn-b X-S-b-W C-t¸mÄ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery22
s]mXpInWdpIfpsS kwc£Whpw \hoIcWhpw
cmPys¯ CXckwØm\§fpambn X«n¨p t\m¡pt¼mÄ tIcf¯nsâ qKÀ`PetiJcw Xptemw
IpdhmsW¶p ImWmw. kwØm\¯nsâ khntijamb `q{]IrXnbmWv CXn\v Hcp ImcWw.
kÀ¡mÀ tcJ{]Imcw (http://www.kerenvis.nic.in/Database/WATER_820.aspx) tIcf¯nse qKÀ`
PetiJcw 5590 Zie£w Iyq_nIv aoädmWv. Cu `qKÀ`Pew e`y-am-¡p-¶-Xn\v C¶v
kwØm\¯v\nehnepÅ{]m[m\t{kmXÊpIÄInWdpIfmWv.]¯vapXÂ15hscaoädpIÄ
BgapÅ InWdpIÄ¡v Xoc{]tZi§fn Ht¶m ct≠m aoädpw CS\m«nepw ae\m«nepw GXm≠v
2þ6 aoädpamWv hymkw. NXpc{iIntem aoädn\v 200 InWdpIfpÅ tIcfw Hcp ]t£ cmPy¯v
GähpwIqSpXÂInWÀhym]\apÅHcpkwØm\amWv.CS\m«nÂGI-tZiw150Dwae\m«nÂ
70 Dw InWdpIfmWv NXpc{i Intem aoädn ImWm³ IgnbpI. tIcf¯nse qKÀ`Pe hn\ntbmKw
980 Zie£w Iyq_nIv aoädmWv. AtXkabw kwØm\ `qKÀ`Pe hIp¸nsâ IW¡\pkcn¨v
8134 Zie£w Iyp_nIv aoäÀ shÅamWv qKÀ` AdIfn tiJcn¡s¸Sp¶Xv. th\¡me¯v
Cu `qKÀ`Pe\nc¸v KWyambn Xmgp¶Xpw InWdpIÄ häp¶Xpw tIcf¯n ]XnhmWv.
ho«psXmSnbnse KmÀlnI InWdpIfpw \m«nse s]mXp InWdpIfpambncp¶p ]s≠ms¡
tIcfP\XbpsS Pemhiy§Ä¡v {][m\ B{ibw. Ct¸mgpw tIcf hm«À AtXmdnänbpsS
PehnXcWw th≠{X CÃm¯nS§fn IpSnshůn\v B[mcw InWÀ Xs¶. Zmcn{Zy tcJbv¡v
XmsgbpÅhÀ, tImf\nIfnepw tNcnIfnepw Xmakn¡p¶hÀ F¶o P\hn`mK§Ä¡v Ct¸mgpw
s]mXp InWdpIÄ AXy´mt]£nXamWv, {]tXyIn¨v hcĨbpsS th\¡me¯v. th\Â
¡me¯v Pee`yX Ipdbpt¼mÄ InWdpIÄ \hoIcn¡p¶Xn\v th≠nbpÅ apdhnfnbpw
hÀ²n¡pw. PeZuÀe`yw Gähpw {]XnIqeambn _m[n¡p¶Xv Zqc§fn sN¶v shÅw sIm≠p
hcp¶ kv{XoIsfbmWv. Pe¯n\mbn ImX§Ä Xm≠p¶XneqsS BtcmKy£bw am{XaÃ,
{InbmßIamb {]hr¯nkabhpw D]Poh\hpw XSÊs¸Sp¶p. kzm`mhnIambpw kv{XoIfpsS
`mK¯v \n¶mWv InWdpIÄ \hoIcn¡p¶Xn\pw ]pXpXmbn \nÀan¡p¶Xn\papÅ Bhiyw
IqSpX DbÀ¶phcnI. F´mbmepw sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. s]Àt^ma³kv {Kmâ v D]-tbm-
Kn¨v InWdpIfpsS \nÀamWhpw ]p\cp²mcWhpw \S-¯m³ \nch[n Xt±i`cWIqS§Ä
apt¶m«v h¶n«p≠v.
sImc«n {Kma ]©mb¯v, XriqÀ PnÃ
tIcf¯nse Gähpa[nIw Pe£maw t\cnSp¶ {Kma ]©mb¯pIfn H¶mWv XriqÀ
PnÃbnse sImc«n {Kma ]©mb¯v. BsI 17,618 P\§fpÅXn 51% kv{XoIfpw 49%
]pcpj·mcpamWv. ]≠v Ime¯v ho«nepw ]pd¯papÅ {]IrXnZ¯amb Pet{kmXÊp
Ifmbncp¶p sImc«n¡mÀ¡v B{ibambncp¶Xv. F¶m Imem´tcW P\kwJy
hÀ²n¡pIbpw ImemhØmhyXnbm\w
t]mepÅ {]Xn`mk§fpsS `mKambn Pe
t{kmXÊqIÄ ZqÀ_eamhpIbpw sNbvX
tXmsS henb {]XnkÔn kwPmXambn.
CXnt\msSm¸w an¡ InWdpIfpw Ipf§fpw
Bcmepw ]cn]men¡s¸SmsX Dt]£n¡
s¸«tXmsS Ahbn ]eXpw hänhcfpIbpw
sNbvXp. XÂ^eambn IpSnshÅ tiJcW
¯n\mbn {]tZis¯ kv{XoIÄ¡v AhcpsS
DuÀÖ¯nsâbpw kab¯nsâbpw \sÃmcp
]¦v amänht¡≠n h¶p. Cu Bbmkw
AhcpsS BtcmKy¯n\pw sXmgnen\pw
kmaqlyþIpSpw__Ô§fpsS DujvafX-
bv¡pw hnLmXw krjvSn¨p. KmÀlnI
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 23
Pemhiy§Ä¡mbn s]mXpInWdpIsf am{Xw
B{ibn¨ncp¶ ]«nIPmXn tImf\nIfnepw
DucpIfnepw aäpw AhØ AXoh ZpÀLSambn
¯oÀ¶p. {Kmak`Ifn kv{XoIÄ AXnià
ambn Bhiyw D¶bn¨tXmsS {]tZi¯nsâ Pem-
hiy¯n\v D]Icn¡p¶ InWdpIsfÃmw \hoI
cn¡m³ {Kma]©mb¯v Xocpam\n¡pIbmbncp¶p.
Hmtcm {]tZis¯bpw Pemhiyw, InWdnsâ
PeZm\ tijn F¶nhsbÃmw IW¡nseSp¯v
hnhn[ hmÀUpIfnembn 8 InWdpIsf sXcsª
Sp¯p. {]kvXpX ]²Xn¡mbn IW¡m¡nb
32,47,000 cq]bpw sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n.
bpsS s]Àt^ma³kv {Kmân \n¶v Xs¶ Is≠¯n. Cu XpI D]tbmKn¨v Hmtcm InWdpw \¶mbn tXIn hr¯nbm¡pIbpw amen\y§Ä \nÀamÀP\w sN¿pIbpw sNbvXp. Bhiyamb
Øe§fn \nehnepÅ InWdnsâ Bgw Iq«pIbpw AäIpä¸WnIÄ ]qÀ¯nbm¡pIbpw sNbvXp. Ip«nIÄ¡v A]ISap≠mImXnc-n¡m\mbn Npäpw Ccp¼gnIÄ, NpäpaXnens\ tIm¬{Ioäv sNbvXv _es¸Sp¯Â, taÂaqSn Øm]n¨v aen\oIcWkm[yX CÃmXm¡Â XpS§n {]hr¯nIfpw \S¶p. Imehn fw_w IqSmsX apgph³]WnIfpw ]qÀ¯o Icn¨v hmÀUpIfnse kIeam\ KpWt`màm ¡Ä¡pw {]tbmP\w Dd¸m¡n. Ct¸mÄ Cu InWdpIsfÃmw Pekar²amWv. sImc«n {Kma]©mb¯nsâ amXrIm]camb ]²Xn Ct¸mÄ Npäp]mSpapÅ aäv {Kma]©m b¯pIfpsSbpw {i²bmIÀjn¡pIbmWv.
NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän, ]me¡mSv PnÃ
Pe£maw, {]tXyIn¨v IpSnshÅ ZuÀe`yw Gähpw cq£ambn«pÅ tIcf¯nse ap\nkn
¸menänIfn H¶mWv ]me¡mSv PnÃbnse NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän. `q{]IrXnbpsS
khntijX ImcWw kzXth ag¡pdhv A\p`hs¸Sp¶ Cu ap\nkn¸menän hÀj¯nÂ
Gdnb]¦pw hc≠ncn¡p¶p. F¶ncn¡nepw In«p¶ agshÅhpwe`yamb `qKÀ`Pehpw
kwc£n¡m\pw Ah[m\XtbmsS D]tbmKn¡m\pambn \nch[n \S]SnIÄ ap\nkn¸menän
ssIs¡m≠n«p≠v. \nenhnepÅInWdpIÄ, Ipf§Ä,
Pemib§Ä F¶nhbpsS kwc£W¯n\mbn \Ã
_lpP\]¦mfn¯apÅ ]cn]mSnIÄ¡v ap\nkn
¸menän t\XrXzw \ÂIp¶p. ap\nkn¸menän hf¸nÂ
Xs¶bpÅ Hcp ]gb InWdns\ 2016þ17 se
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ^≠v D]tbmKn¨v ]p\cp²cn
¡pIbpw \hoIcn¡pIbpap≠mbn. "\hbpKamXrIm
]cn]mSn' F¶ t]cn ap\nkn¸menän cq]w \ÂInb
Hcp IÀa]²Xn¡p IognemWv 2,17,844 cq] sNehgn¨v
agshÅ kw`cW kwhn[m\w DÄs¸sS InWÀ
\hoIcWw \S¯nbXv. ap\nkn¸menän sI«nS¯nsâ
2500NXpc{ibSnhnkvXmcapÅta¡qcbnÂ\n¶pÅ
agshÅw XpÅnIfbmsX tiJcn¨v InWänse¯n¨v
`qKÀ`PehnXm\w \ne\nÀ¯p¶ kwhn[m\am-
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery24
WnXv. ta¡qcbn \n¶v InWänte¡v HgpIns-
b¯p¶Xn\v ap¼mbn agshÅs¯ ip²oIcn
¡p¶Xn\v Icnbpw Ncepw aWepw tNÀ¶ Hcp
]c¼cmKX ip²oIcW kwhn[m\hpw {IaoIcn
¨n«p≠v. kµÀiIÀ¡pw \m«pImÀ¡pw I≠v a\Ên
em¡m\mbn {]kvXpX kwhn[m\¯nsâ hniZamb
Hcp tcJmNn{Xhpw kaos¯ Nphcn hc¨v
{]ZÀin¸n¨ncn ¡p¶p. InWdnsâ NpäpaXnens\
tIm¬{Ioäv sNbvXv _es¸Sp¯nb tijw _
lphÀW Nn{Xw hc¨v tamSn]nSn¸n¨n«p≠v. {]IrXn
hn`h kwc£Wsa¶ Bib¯neq¶ns¡m≠v
Pekwc£W¯nsâ A\nhmcyX t_m[ys¸
Sp¯p¶ ap{ZmhmIy§fpw AhnsS BteJnX-
amWv. hnhn[Imcy§Ä¡mbn ap\nkn¸men
änbn sNÃp¶hscbpw kao]s¯ aäv Xt±i`cW
IqS§sfbpw Pekwc£Ww, ag shÅtiJcWw
F¶nhsb¡pdn¨v t_m[ys¸Sp¯p¶ anI¨
DZmlcamWv NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän
Øm]n¨ncn¡p¶Xv. ]²Xnbn BIrjvScmb
]me¡mSv ap\nkn¸menän CXnt\mSIw Xs¶
{]kvXpX amXrIbn AhcpsS sI«nShf¸n\p
Ånse InWÀ \hoIcn¨p Ignªp.
Pe]p\cpÖoh\ kwhn[m\¯nsâ Hcp kao]¡mgvN
agshÅ kw`cWþPe ]p\cpÖoh\ kwhn[m\¯n\v BIÀjI§fmb Nn{X§Ä InW-dn ]-Xn-¸n-¨n-cn-¡p¶p
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 25
kutcmÀÖ kwc£Whpw hn\ntbmKhpw
kwØm\ kÀ¡mÀ, DuÀÖ-kw-c-£W \b¯nsâ mKambn \nch[n ]²XnIfpw ]cn]mSnIfpw
BhnjvIcn¨v \S-¸m-¡n-bn-«p≠v. tI{µ kÀ¡mcnsâ ]mc¼tcyXc DuÀÖ t{kmXkv a{´me-
b¯nsâ klIcWt¯msS ]mc¼tcyXc DuÀÖt{kmXkpIsf t{]mÕmln¸n¡p¶Xn\pw
]mc¼tcyXc DuÀÖ cwKs¯ ]p¯\dnhpIÄ tiJcn¨v hn\ykn¸n¡p¶Xn\pambn kwØm\
DuÀP hIp¸n\v Iogn GP³kn t^mÀ t\m¬ I¬sh³jW F\ÀPn dntkmgvkkv B³Uv
sSIvt\mfPn AYhm A\À«v (ANERT) F¶ Hcp GP³knbpw kwØm\ kÀ¡mÀ cq]oIcn
¨n«p≠v. DuÀÖ kwc£Whpw {KmaoW kmt¦XnIhnZyIfpw t{]mÕmln¸n¡p¶Xn\v th≠nbpÅ
t\mUÂ GP³kn F¶ \nebv¡v {]kvXpX taJebnse {]bXv\w eLqIcn¡pIbpw DXv]mZ\w
hÀ²n¸n¡pIbpw PohnX KpW\nehmcw sa¨-s¸-Sp-¯pIbpw sNbvXpsIm≠v ]²XnIÄ¡m-
hiyamb ]n´pW \ÂIpIbmWv A\À«v sN¿p¶Xv. kaql¯nsâ D¶a\w e£yam¡n
]mc¼tcyXc DuÀÖhn\ntbmK¯n\v X¿mdmbn ap³t]m«phcp¶ kwLS\IÄ¡v kÀ¡mÀ
k_vknUn e`yamWv. kar²amb kutcmÀÖ t{kmXÊv ssIhiapÅ kwØm\amWv tIcfw.
DuÀÖcwKs¯ {]IrXn hn`hw F¶ \nebv¡v kutcmÀP¯n\pÅ A]mcamb km[yXIfpw
KpW^e§fpw km¼-¯nI sa¨hpw a\Ênem¡nb Nne Xt±i`cWIqS§Ä tI{µþkwØm\
kÀ¡mÀ \b§fpsS KpWw t\SnsbSp¡p¶n\mbn kzbtah apt¶m«p h¶n«p≠v. ]©mb¯v
Hm^okpIÄ¡pw CXc Øm]\§Ä¡pw kutcmÀÖw e`yam¡p¶Xn\v Xt±i `cWIqS§Ä
ap³ssIsbSp¯v km[yam¡nb Nne ]pXpabpÅ ]²XnIsf Ipdn¨v NphsS hniZam¡p¶p:
kutcmÀÖ ¹mâ v, KpcphmbqÀ ap\nkn¸menän, XriqÀ PnÃ
XriqÀ PnÃbnse Hcp {]apJ ap\nkn¸menänbmWv KpcphmbqÀ. KpcphmbqÀ A¼e¯nsâ
km¶n[yw Kpcphmbqcn\v \m«nepw hntZi¯pw henb JymXn t\Sns¡mSp¡p¶p. \mÄIgnbpw
tXmdpw Xnct¡dnb Hcp \Kcambn amdns¡m≠ncn¡p¶ Kpcphmbqcnse P\kwJy 70,012 BWv.
\nch[n Øm]\§sf DÄs¡mÅp¶ KpcphmbqÀ ap\nkn¸Â tImw¹Ivkn an¡t¸mgpw
\à Xnc¡v ZriyamWv. [mcmfw Hm^okpIÄ {]hÀ¯n¡p¶Xn\m h³tXmXnÂ
sshZyqtXm]t`mKw ap\nkn¸Â sI«nS kap¨b¯n\v th≠nhcp¶p. c≠p amk¯nsem
cn¡Â 65,000 cq] sshZypXn _n ASt¡≠n hcp¶Xv ap\nkn¸menän¡v BhÀ¯nXamb
hensbmcp _m[yXbmbncp¶p.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery26
{]iv\]cnlmc¯n\mbn Hcp kutcmÀÖ ¹mâ v
ap\nkn¸Â Hm^oknsâbpw {KÙimebpsSbpw
ta¡qcbn Øm]n¡m³ ap\nkn¸Â
Iu¬kn Xocpam\n¨p. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.
\ÂInb s]Àt^ma³kv {Kmân \n¶v 28,76,000
cq]sNehgn¨v 2015þ16ImeL«¯nÂap\nkn
¸menän Hcp kutcmÀÖ¹mâ v Øm]n¨p. ]mc¼
tcyXc DuÀÖ t{kmXkv a{´meb¯nsâ
t{]mÕml\]²XnbpsS`mKambn6,15,000cq]
k_vknUnbpw ap\nkn¸menän¡v CXn\mbn
In«n. aRvPpfm hmWnPy kap¨b¯n\v apIf-
nembn 80 ]m\epIÄ AS§nb 20 Intemhm«v
]hÀ kutcmÀÖ ¹mâmWv Øm]n¨Xv.
CXn \n¶v DXv]mZn¸n¡p¶ sshZypXn ap\nkn¸menän¡pw CXc Hm^okpIÄ¡pw
`qKÀ` tI_nfpIÄ hgn hnXcWw sN¿pIbmWv. an¨w hcp¶ sshZypXn tIcf
kwØm\ sshZypXn t_mÀUnsâ ]hÀ {KnUn\v \ÂIp¶XneqsS ]mc¼tcyXc
DuÀÖt{kmXÊvap\nkn¸menän¡vHcphcpam\amÀ¤hpwBbncn¡pIbmWv.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 27
]©mb¯v sI«nS¯n\v apIfnÂ
kutcmÀÖ kwhn[m\w Øm]n
¡m³ kzta[bm X¿mdmb asämcp
Xt±i`cW Øm]\amWv ae¸pdw
PnÃbnse tImSqÀ {Kma]©m
b¯v. ta¡qcbn kutcmÀÖ
]m\Â Øm]n¡p¶Xn\mbn
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma
³kv {Kmân \n¶pw 10,80,030 cq]
bmWv {Kma ]©mb¯v sNehm
¡nbXv. ]¯v Intem hm«v t^mt«m
thmÄ«nIv tamtWm {InÌsse³
]m\epw Ah Xm§n \nÀ¯p¶
Xn\v {]tXyIbn\w KmÂhss\kvUv
teml¨«¡qSpw ta¡qcbnÂ
Øm]n¨psImSp¯Xv sF.Pn.F.
sSIv CeIvt{SmWnIvkv ss{]häv
enanäUv F¶ Øm]\amWv. tI{µ
]mc¼tcyXc DuÀÖ t{kmXkv a{´meb¯nsâ 30% k_vknUnbpw Cu ]²Xn¡mbn tImSqÀ
]©mb¯n\v e`n¨p. m\pIÄ, sseäpIÄ, Iw]yq«dpIÄ F¶nhsbÃmw DÄs¸Sp¯ns¡m≠pÅ
]©bm¯v Hm^oknsâ ssZ\wZn\w {]hÀ¯\t¯msSm¸w AtX sI«nS¯n Xs¶bpÅ
Iw]yq«À ]cnioe\ tI{µw, Irjn Hm^okv F¶nhbv¡pw Bhiyamb sshZypXn {]kvXpX
kutcmÀÖ ]m\epIfn \n¶v e`n¡p¶p≠v. {]Xnamkw 10000 cq] sshZypXn NmÀPv C\¯nÂ
em`n¡m³ Ct¸mÄ tImSqÀ ]©mb¯n\v km[n¡p¶p. kwØm\ hnZypXvÑàn hIp¸nsâ
{KnUn\v an¨ sshZypXn \ÂIns¡m≠v `mhnbntes¡mcp hcpam\amÀKw krjvSn¡m\mWv
]©mb¯v Hcp§p¶Xv.
sshZypXn _nÃv KWyambn IpdªXpw apS¡anÃmsX sshZypXn e`n¡p¶Xpw Hm^okv
{]hÀ¯\w kpKaam¡nsb¶mWv ]©mb¯v A[nIrXcpw D]t`màm¡fpw ]dbp¶Xv.
kutcmÀP ¹mâ v, tImSqÀ {Kma]©mb¯v, ae¸pdw PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery28
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 29
tImSqÀ {Kma]©mb¯nsâ hgn
Xs¶bmWv tImgnt¡mSv PnÃbnse
ISep≠n {Kma]©mb¯ns\bpw
hyXykvXam¡p¶Xv. Npäpw PetiJ
c§fm hebw sN¿s¸« Hcp
]©mb¯mWv ISep≠n. hS¡v
Nmenbmdpw, sX¡v ISep≠n¸pgbpw
HgpIp¶p. ]©mb¯nsâ Ing¡v
`mK¯v It\men I\mepw ]Snªmdv
Ad_n¡Sepap≠v. `q{]IrXnbmepw
km¼¯nIhpw kmaqlnIhpamb
\nch[n ImcW§fmepw ISep≠n
{Kma]©mb¯v hnIk\{]{InbbnÂ
]n¶m¡mhkYbnemWv. A¦\
hmSnIfpw kvIqfpIfpw aäv hn«pIn«nb
Øm]\§fpw DÄs¸sS ]©mb¯v
`cW¯n\v IognepÅhbpsS sshZypXn _nÃpIÄ t]mepw apS¡anÃmsX ASbv¡m³
Ignbm¯{X ]cm[o\X ]©mb¯n\v D≠mbn«p≠v. BsI 41 A¦\hmSnIÄ DÅXnÂ
27 F®¯n\v am{XamWv kz´ambn sI«nSkuIcyapÅXv. AXn Xs¶ Ccp]Xv A¦\
hmSnIÄt¡ sshZypXnbpapÅq. AXypjvWIme¯v A¦\hmSnIfn Ignbp¶Xv sIm¨p
Ip«nIÄ¡v Akl\obamsW¶v c£IÀ¯m¡Ä A[ym]ItcmSpw {Kma]©mb¯nt\mSpw
]cmXn t_m[n¸n¨p.
sXcsªSp¯ A¦\hmSnIfpsS ta¡qcbn kutcmÀÖ ]m\ Øm]n¡m³
{Kma]©mb¯v Xocpam\n¨Xv Cu ]Ým¯e¯nemWv. XpSÀ¶v 2014þ15km¼¯nI hÀjw
2,70,000 cq] sNehn hmÀUv 9 se
lcn{io A¦\hmSn, hmÀUv 19
se ISep≠n¡Shv A¦\hmSn,
hmÀUv 7 se BäpIp¶¯v A¦\
hmSn F¶o aq¶nS§fn kutcm
ÀÖ ]m\Â Øm]n¡pIbmbncp¶p.
Hcp Intemhm«v hoXw tijnbpÅ
Hmtcm kutcmÀÖ kwhn[m\
¯nepw250thmÄ«nsâ4]m\epIÄ
hoXamWpÅXv. {]kvXpX A¦\
hmSnIÄ tIhew ka{K iniphnIk\
]cn]mSn¡v ]pdta "k_e' F¶
Iuamc ]cn]mSnbpw {]Xntcm[
Ip¯nhbv]v ]cn]mSnbpw KÀ`nWn
IÄ¡pÅ t£a]cn]mSnIfpw IqSn
Ct¸mÄ GsäSp¯v \S¯p¶p.
F´mbmepw kutcmÀÖw sshZypXn
bmbn IS¶ph¶tXmsS {]kvXpX
A¦\hmSnIfpsS D]t`màm¡Ä¡v
\ndª kwXr]vXnbpÅXmbn ]cnkc
hmknIÄ km£ys¸Sp¯p¶p.
ISep≠n {Kma]©mb¯nse aq¶v AwK\hmSnIfn kutcmÀÖ ¹mâpIÄ, tImgnt¡mSv PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery30
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 31
IÀWmSI kwØm\mXnÀ¯ntbmSv tNÀ¶pÅ Ipw_UmtP {Kma]©m b¯n\v 31.04 NXpc{i Intem-ao-äÀ hvkvXrXnbp≠v. IÀWmSI¯nsâ kmao]yw ImcWw aebmfs¯¡mÄ IqSpX Xpfp kwkmcn¡p¶ {Kmao WcmWv ChnsSbpÅXv. ]©mb ¯nsâ cW]chpw AÃmsXbpapÅ ]n¶m¡mhØbv¡v ]n¶n `q{]IrXn, `mjm\yq\]£mhØ, aäv km¼¯nIþkmaqlnI LSI§Ä F¶n§s\ hnhn[ ImcW§fp≠v. ]cnanXamb hcpam\w am{XapÅ ]©mb¯n\v ssZ\wZn\ Imcy§Ä¡pÅ ]Ww t]mepw Is≠¯p¶Xv henb _p²nap«mWv. sshZypXn _nÃv HSp¡p¶ Imcyhpw hyXykvXaÃ.
F¶m ]©bm¯v Hm^okn\pw CXc Øm]\§Ä¡pw CSXShnÃmsX sshZypXn e`n¡m\mbn tImSqÀ {Kma]©mb¯ns\ t]mse Ipw_UmtP {Kma]©mb¯pw ]cn{ian¨p. A\´cw 24 Intemhm«v tijnbpÅ Hcp kutcmÀÖ kwhn[m\w 33,00,000 cq] sNehm¡n Øm]n¨p. ]gb ]©mb¯v sI«nS¯nsâ ta¡q-c-bn-emWv kutcmÀÖ ]m\epIÄ Øm]n¨ncn ¡p¶Xv F¦nepw sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ^≠v hn\ntbmKn¨v ]WnX ]pXnb ]©mb¯v sI«nS¯nte¡mWv sshZypXn apJyambpw hnXcWw sN¿p¶Xv. Ct¸mÄ ]gbXpw ]pXnbXpamb c≠p ]©mb¯v sI«nS§fpw AhnsSbpÅ Irjn `h\pw BtcmKy tI{µhpw k¼qÀWambn kutcmÀÖ sshZypXnbmWv D]tbmKn¡p¶Xv. ]gb sI«nS¯n 10 Iw]yq«dpIÄ, 12 m\pIÄ, 16_Ä_pIÄF¶nhbpwIrjn`h\nÂ5^m\pIÄ,8_Ä_pIÄ2Iw]yq«dpIÄF¶nhbpws]mXpP\mtcmKy tI{µ¯n 6 ^m\pIÄ, 8 _Ä_pIÄ F¶nhbpw kutcmÀÖ¯m {]hÀ¯n¡p¶p. sshZypXn t_mÀUpambn NÀ¨sNbvXv an¨ sshZypXn ]hÀ {KnUnte¡v hn¡m\mWv ]©mb¯nsâ Xocpam\w. {]IrXnhn`h§sf kwc£n¨v imkv{Xobambn D]-tbm- Kn¨psIm≠v kpØnchnIk\w km[y-am-¡p-¶-Xn Hcp ]n¶m¡ {Kma]©mb¯nsâ al-¯mb Nph-Sp-h-bv]mWv Ipw_UmtP kutcmÀÖ ]²Xn.
kutcmÀÖ ]m\Â, Ipw_UmtP {Kma]©mb v, ImkdtKmUv PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery32
kwØm\sam«msI kam\amb \nch[n ]²XnIÄ sI.FÂ.Pn.Fkv. Un.]n.¡v Iogn \½psS Xt±i `cWIqS§Ä \S¸nem¡n km£mXvIcn¨n«p≠v. ImªncwIpfw {Kma]©mb¯v (Xncph\´]pcw), tXªn¸ew {Kma]©mb¯v (ae¸pdw), ImkdtKmUv ap\nkn¸menän (ImkdtKmUv), Ipep¡ÃqÀ, ]qt¡m«pImhv {Kma]©mb¯pIÄ (]me¡mSv), Ccn§me¡pS ap\nkn ¸menän (XriqÀ) F¶nhsbÃmw ]mc¼tcyXc DuÀÖ kwc£W¯nepw hn\ntbmK¯nepw AhcptSXmb hnPbap{ZIÄ Øm]n¨v anI¨ {]hÀ¯\w ImgvNhbv¡p¶ Xt±i`cW Øm]\§fmWv.
D¨`£W ]mNI¯n\mbn Ìow t_mbneÀ, temhÀ ss{]adn kvIqÄ, shÅnt\gn {Kma]©mb¯v, ]me¡mSv PnÃ
]me¡mSv PnÃbnse kmwkvImcnIhpw kmaqlnIhpw hnZym`ymk]chpambn ap¶n«p\n¡p¶ Hcp {Kma ]©mb¯mWv shÅnt\gn {Kma]©mb¯v. tZiobhpw A´ÀtZiobhpamb IoÀ¯nap{ZIÄ Gäphm§nb [mcmfw Fgp¯pImcpw IhnIfpw Nn{XImc·mcpw hnZym`ymk hnN£W·mcpw P·wsIm≠\mSmWnXv. ]mc¼cy kmwkvImcnI kmaqlnI ss]XrIs¯ apdpsI¸nSn¡p¶ {Kma]©m b¯nse hnZymÀ°nIfpsS hnZym`ymk]chpw kmwkvImcnIhpw am\knIhpamb D¶a\¯n\v shÅnt\gn {Kma]©mb¯v {]tXyI ]cnKW\ \ÂInhcp¶p.
shÅnt\gnbnse kÀ¡mÀ temhÀ ss{]adn kvIqfnse hnZymÀ°n IÄ¡v BtcmKyZmbIhpw hr¯nbpw shSn¸papÅ D¨`£Ww Dd¸m¡p¶Xn\mbn 2016þ17 km¼¯nI hÀj¯nse sI.FÂ. Pn.Fkv. Un.]n.bpsS ]n¶m¡ ]©mb¯pIÄ¡pÅ {]tXyI [\klmb ¯n DÄs¸Sp¯n Hcp Ìow Ip¡nwKv t_mbneÀ {Kma]©mb¯v Øm]n¨p. Bhnbn {]hÀ¯n¡p¶ Hcp henb {]jÀIp¡dn\v kam\ambCc«AdIfpÅCut_mbnednseHcdbnÂ15IntemAcnbpw asäm¶n 30 enäÀ Idnbpw Htc kabw ]mNIw sN¿mw.
AcaWn¡qdn\pÅnÂ15IntemAcnsh´pIn«psa¶XmWvCut_mbnednsâHcp{]tXyIX.CXv kabhpw DuÀÖhpw CÔ\hpw em`n¡psa¶p am{XaÃ, Ip«nIÄ¡v BtcmKy`£Whpw \ÂIp¶p. Hmtcm Adbpw 3600 Xncnbpsa¶Xn\m bqWnän \n¶v ASÀ¯n amämsX Xs¶ Ahsb IgpIn hr¯nbm¡mw. CXv kvIqfnse ]mNI¡mÀ¡v henb klmbambn F¶v ]dtb≠XnÃtÃm. hndISp¸pw ]pIbpw CÃm¯ BtcmKy]camb Npäp]mSpIfpÅ ASp¡f bmWv Ct¸mÄ shÅnt\gnbnse Cu kÀ¡mÀ {]mY-anI hnZym-e-b-¯nepÅXv. {]tZis¯ sIm¨pIp«nIfpsS BtcmKyt£a¯n C{Xb[nIw Xmev]cyw Im«ns¡m≠v C§s\sbmcp \ho\ kwhn[m\w GÀs¸Sp¯nbXn\v kvIqfnse hnZymÀ°nIfpw A[ym]I c£IÀXr kanXnbpw shÅnt\gn {Kma]©mb¯nt\mSv \µnbpw tcJs¸Sp¯nbn«p≠v.
{Kma]©mb¯nse CfwXeapdbpsS kpc£bv¡v ap³Xq¡w \ÂIns¡m≠v kvIqfn\v \ÂInb ]pXpabpÅ Cu Ip¡À CÔ\hpw DuÀÖhpw em`n¡p¶Xn\pÅ A\pIcWobamb amXrIbmbn amdpIbmWv.
CÔt\mÀÖ kwc£Whpw hn\ntbmKhpw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 33
hnjbw 2
Ahiytkh\ BkvXnIÄ, kmwkvImcnI ss]XrI§Ä, kvamcI§Ä F¶nhbpsS ]cn]me\hpw hn\ntbmKhpw
Ahiytkh\ BkvXnIfpsS \nÀ½mWhpw \hoIcWhpw
-þ Kymkv sIm≠v {]hÀ¯n¡p¶ ivaim\w, acSv ap\nkn¸menän, FdWmIpfw PnÃ
þ Kymkv sIm≠v {]hÀ¯n¡p¶ ivaim\w, ]pXptÈcn {Kma ]©mb¯v, ]me¡mSv PnÃ
þ Kymkv sIm≠v {]hÀ¯n¡p¶ ]pXnb ivaim\w, sXmSp]pg ap\nkn¸menän, CSp¡n PnÃ
þ Fbvtdm_nIv ssPhhf bqWnäpIÄ, Be¸pg ap\nkn¸menän, Be¸pg PnÃ
kmwkvImcnI ss]XrI§Ä, kvamcI§Ä F¶nhbpsS \hoI-c-Whpw kwc£Whpw
þ hgnb¼e¯nsâ \hoIcWw, shÅdS {Kma ]©mb¯v, Xncph\´]pcw PnÃ
þ 120 hÀjw ]g¡apÅ {KÙimebpsS \hoIcWw, NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän, ]me¡mSv PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery34
FdWmIpfw PnÃbnse {]apJ ap\nkn¸menänIfnsem¶mb
acSn\v 12.36 NXpc{i IntemaoäÀ hen¸ap≠v. BsIbpÅ
41,012P\kwJybnÂkv{Xoþ]pcpjm\p]mXw 1051/1000 BWv.
FdWmIpfw PnÃbnse D]{Kl ]«W§fnsem¶mb acSv
ap\nkn¸menän¡v 31 hmÀUpIfmWpÅXv. io{LK-Xn-bn-epÅ
\KchXv¡cW¯n\v B\p]mXnIamb ØekuIcy§Ä
CÃm¯Xn\m ihkwkvImc¯n\v henb Øe]canXn
t\cnSpIbmbncp¶p {]tZihmknIÄ. s\«qcnse Hscmä ÀWkv
am{XapÅ ]gb ivaim\¯n ]c¼cmKXamb coXnbnÂ
hndISp¡n arXicoc§sf Zln¸n¡pIbmbncp¶p ]Xnhv.
Nne Ahkc§fn CXpsIm≠v t]mcmsX hcpt¼mÄ aäv
Øe§fnse ivaim\§sf B{ibn¡pIbÃmsX thsd amÀKan
Ãmbncp¶p. Cu kmlNcy¯n \nehnse ]gb ivaim\¯nÂ
hmXIap]tbmKn¨v {]hÀ¯n¡p¶ Hcp ^ÀWkv IqSn
Øm]n¡m³ sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ≠v {]tbmP\s¸Sp¯pIbmbncp¶p acSv ap\nkn¸menän.
BsI43,50,000cq]msNehmWv]²Xn¡vth≠nh¶Xv.
{]IrXnhn`h§fpsS kwc£Wt¯msSm¸w GXm\pw Ahiytkh\ BkvXnIfpsS \nÀam
Whpw kwc£Whpw IqSn tIcf ]©mb¯v cmPv BIvSv Xt±iØm]\§fpsS A\nhmcy
NpaXeIfn DÄs¸Sp¯nbn«p≠v. C¯c¯nepÅ \n_Ô\IÄ Xmsg kqNn-¸n¡p¶p:
A\nhmcy NpaXe \¼À 8: ]cnkcipNnXz ]cn]me\w
A\nhmcy NpaXe \¼À 6: Jcamen\y \nÀ½mÀÖ\hpw {Zhamen\y \nb{´Whpw
A\nhmcy NpaXe \¼À 18: ivaim\§fpsS \nÀ½mWhpw kwc£Whpw
A\nhmcy NpaXe \¼À 8 {]Imcw Jcþ{Zh amen\y \nÀ½mÀÖ\¯n\pw s]mXp hym]mc
tI{µ§Ä, iuNmeb§Ä, ivaim\§Ä F¶nh \nÀ½n¡p¶Xn\pw ]cn]men¡p¶Xn\pw Xt±i
Øm]\§Ä {]tXyIw {i²nt¡≠-XmWv. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un. ]n.bpsS 2016þ17 Imebfhnse
s]Àt^ma³kv {Kmâ v D]tbmKn¨v am{Xw Xt±i `cWIqS§Ä \S¸m¡nb D]]²XnIfpsS
`mKambn 123 ipNnapdnIÄ, 110 s]mXp-hym-]mc tI{µ§Ä, 121 ivaim\§Ä, 348 ag-shÅ HmSIÄ,
75Jcþ{Zhamen\y\nÀ½mÀÖ\kwhn[m\§ÄF¶nh]qÀ¯nbm¡n.A©mwh«s]Àt^m
a³kv {Kmân\p IognepÅ C¯cw ]²XnIÄ ]qÀ¯oIcW¯nsâ hnhn[L«§fnemWv.
ivaim\ \nÀ½mWhpw ]cn]me\hpw
Kymkv sIm≠v {]hÀ¯n¡p¶ ivaim\w, acSv ap\nkn¸menän, FdWmIpfw PnÃ
acSv ap\nkn¸menänbpsS im´nh\w ivaim\w þ cq]tcJ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 35
Ccphi¯pambn aq¶v C©v hoXnbnepÅ
\mev ta¯cw _ÀWdpIÄ tNÀ¶
^ÀWkmWv ]pXpXmbn Øm]n¨Xv.
FÃm hi§fn \n¶pw Htc coXnbnepÅ
Xpeyamb Pze\w Dd¸m¡m³ Cu ÀWkn\v
km[n¡pw. \Ã CÔ\£aXbpap≠v. Hcp
hm«À_mXv kwhn[m\¯neqsS IS¯n
hn«mWv ]pdt¯¡v han¡p¶ NqSpw ]pIbpw
\nb{´n¡p¶Xv. s]mSn]Se§Ä ASnbm\pw
aen\oIcWw Ipdbv¡m\pw Cu kwhn[m\w
D]Icn¡p¶p. DZmlcW¯n\v kq£va
[qfnIÄ (particulate matter), ss\{SPsâ
HmIvsskUpIÄ, ssl{UP³, Ivtfmdn³,
ImÀ_¬UtbmIvsskUv, ImÀ_¬
tamtWmIvsskUv F¶nhsb aen\oIcW
\nb{´Ww \njvIÀjn¡p¶ ]cn[n¡pÅnÂ
]nSn¨p \nÀ¯m³ Cu kwhn[m\¯n\v
Ignbpw. tIcf kwØm\ aen\oIcW
\nb{´W t_mÀUv \njvIÀjn¡pw {]Imcw
30 aoäÀ Dbc¯n ]pI¡pg Øm]n¨n«p
acSv ]©mb¯nse FÂ.]n.Pn. D]tbmKn¨v {]hÀ¯n¡p¶ ivaim\¯nsâ hnhn[ am\ZWvU§Ä
Zl\apdnbpsS hoXn 800 anÃoaoäÀ
Zl\apdnbpsS \ofw 2900 anÃoaoäÀ
Zl\apdnbpsS Dbcw 1500anÃoaoäÀ
]camh[n Dujvamhv 1100 Un{Kn skÂjykv
^ÀWknsâ DÅfhv 1.8 Iyp_nIv aoäÀ
CÔ\w {ZhoIrX s]t{Smfnbw hmXIw
IhmSw ap¶n \n¶v Xpd¡p¶Xv
_ÀWÀ kwhn[m\w
Ccphi¯pw apgp\of¯n (aq¶v ASnbpsS \mse®w) ip²hmbp Iecm\pÅ kwhn[m\t¯mSp IqSnbXv
hmXI ss] v sN¼v aÀ±am]n\ntbmSv IqSnbX
BhcW khn[m\w1100 Un{Kn skÂjykv hsc {]Xntcm[n¡pw ZoÀLImew \ne\n ¸n\v {]tXyI knaâ v tIm«nwKv
{]hÀ¯\coXn ssIsIm≠v]pI¡pgÂ/hmXIbnÔ\w
30 aoäÀ Dbcw
an¶Â {]Xntcm[w Øm]n¨n«p≠v
hr¯nbm¡Â Peap]tbmKn v
amen\y_lnÀKa\ tXmXv
tIcf kwØm\ aen\oIcW \nb{´W t_mÀUv \nÀt±in¡p¶ ]cn[n¡pÅnÂ
sshZypXn D]t`mKw 5.2Intemhm«v,3t^kv]hÀ
knen≠À IpdªXv 6 F®w
_lnÀKa\¡pg Xm]{]Xntcm[ BhcWapÅ Ipg th≠{X \of¯nÂ
\nb{´W kwhn[m\wXm]\nco£W¯n\v DÄs¸sS aXnbmb kwhn[m\§Ä, ssIIÄ sIm≠v {]hÀ¯n¸n¡mw
ÅXn\m ]pIbpw KÔhpw sIm≠pÅ Atemkcw
]cnkchmknIÄ¡v Hgnhm¡m\pw Ignªp.
^ÀWkn\v A\p_ÔambpÅ ksäbn³sekv
Ìo ]m{X¯n \n¶v Nmcw tiJcn¡m\mIpw.
Npäpw ]¨¸pw lcnXm`bpw \ndbv¡p¶Xn\mbn
[mcmfw Huj[kky§fpw ]qs¨SnIfpw
\«phfÀ¯nbn«p≠v ChnsS. Hcp sNdpIpfhpw
]p¯InSnbpw hr£§fpapÅ "im´nh\w' F¶
ivaim\¯nsâ t]cns\ A\zÀ°am¡pIbmWv
{]im´kpµcamb Cu ]cnkcw.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery36
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 37
]me¡mSv PnÃbnse ]pXptÈcn {Kma]©mb¯pw kam\amb Hcp hmXIbnÔ\þivaim\w \nÀ½n¡pIbp≠mbn. ]me¡mSv ap\nkn¸menänbpsS Hcp D]{Kl \Kc{]tZisa¶v hntijn ¸n¡mhp¶]pXptÈcn{Kma]©mb¯v\KctI{µ¯nÂ\n¶vtIhew5Intem-aoäÀAIsebmWvØnXn sN¿p¶Xv. \KchXvIcWw XmcXtay\ IqSpXepÅ Cu {Kma]©mb¯nsâ P\kwJy 45,462DwP\km{µX340þDwBWv.]©mb¯nse]gb]c¼cmKXcoXnbnepÅivaim\tam, IntemaoädpIÄ¡¸pdw ØnXnsN¿p¶ sFhÀ aTtam am{Xambncp¶p Ipd¨v Imew ap¼v hsc {KmahmknIÄ¡v Hcm{ibw. F¶m P\kwJybpw \KchXv¡cWhpw hÀ²n¡p¶ ]Ým¯e ¯n Hcp B[p\nI ivaim\w Øm]n¡Wsa¶ Bhiyw \nch[n {Kmak`Ifn D¶bn¡ s¸SpIbp≠mbn. Bhiyamb [\kamlcWw \S¯m³ XZhkc¯n ]©mb¯n\v Ignbm¯ Xn\m P\§fpsS Bhiyw ]cnKWn¡p¶Xv XXv¡mew amänhbv¡pIbmbncp¶p. F¶m \nehnseivaim\s¯B[p\nIhXv¡cn¡p¶Xn\v2014þ15km¼¯nIhÀj¯nÂsI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma³kv {Kmâ v e`yambtXmsS P\m`nemjw km£mXvIcn¡m\mbn.
Kymkv sIm≠v {]hÀ n¡p¶ ivaim\w, ]pXptÈcn {Kma]©mb v, ]me¡mSv PnÃ
ivaim\¯nsâ ^ÀWkpw Zl\apdnbpw
]pXptÈcnbnse ivaim\¯nsâ ap³`mKw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery38
sXm«b¡mcmbn FdWmIpfw, tIm«bw PnÃIÄ ØnXnsN¿p¶Xn \m Xs¶ CSp¡nbnse sXmSp]pg ap\nkn¸menän henbtXmXn \Kc hXv¡cWw \S¶n«pÅ Hcp ]«W{]tZ iamWv. ap\nkn¸menän¡v 35.43NXp c{iIntem-ao-äÀ hnkvXrXnbpw 52,025P\kwJybpap≠v. Zmcn{Zy tcJbv¡v XmsgbpÅ2500IpSpw-_-§ÄDÄs¸sS 12,065 `h\§sf sXmSp]pg ap\nkn ¸menän DÄs¡mÅp¶p. Gähpw HSphnes¯ 2011 sk³kkv {]Imcw 8 skänÂsaâ v tImf\nIfpw 5]«nI PmXn tImf\nIfpw 11 ]«nIhÀK tImf\n Ifpw Hcp tNcn{]tZihpw Cu ap\nkn ¸menän¡pÅnep≠v. Aev]w t]mepw Øew kz´ambn«nÃm¯htcm IjvSn¨v Hcp hoSv am{Xw hbv¡m\mhiyamb Øew kz´ambn«pÅhtcm BWv ChnsS IqSpXÂ. kzm`mhnIambpw arXtZl§Ä kwkvIcn¡p¶Xn\pÅ Øe]cnanXn ChnS¯pImÀ¡v Hcp henb {]iv\ambncp¶p. ap\nkn¸menänbpsS kmaqlnIþkm¼¯nI ØnXnhnhc§fpsS ]Ým¯e¯n FÃm kwhn[m\§tfmSpw IqSnb Hcp ivaim\w s]mXpP\§fpsS Bhiy¯n\mbn \nÀ½n¡m³ \nÀt±in¨psIm≠v kwØm\ \KchnIk\ Imcy hIp¸v UbdIvSÀ 116871 \¼cnepÅ Hcp kÀ¡peÀ 19/12/2008\v ]pds¸Sphn¨p.
XpSÀ¶vPnÃmIfIvSdpsSA[y£XbnÂtNÀ¶ap\nkn¸ÂIu¬knÂ42.05skâ vkÀ¡mÀ qanIs≠¯pIbpw B[p\nI ivaim\w \nÀ½n¡m\mbn sXmSp]pg ap\nkn¸menän¡v ssIamdpIbpw sNbvXp. sXmSp]pg ap\nkn¸menänbpsS khntijXIÄ ]cnKWn¨v ivaim\ \nÀ½mW¯n\v P\hmktaJebnÂ\n¶v 50 aoädmbn\nÝbn¨n«pÅZqc]cn[n 25 aoädmbnNpcp¡ns¡m≠v kwØm\ kÀ¡mÀ {]tXyI D¯chv \ÂIpIbpw sNbvXp. {]tXyI D]m[nItfmsS {]kvXpX ivaim\¯nsâ \nÀ½mWw ]qÀ¯nbm¡m³ th≠ t`ZKXnIfpw kÀ¡mÀ \S¸nem¡n. CXp kw_Ôn¨v 05/07/2012  CSp¡n PnÃm IfIvSÀ \ÂInb {]tXyI D¯chv {]Imcw 32,51,434cq] sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma³kv {Kmân\¯n e`n¨Xpw31,78,566cq]kz´w^≠n \n¶v A\phZn¨pw sam¯w 64,30,000 cq] sNehn B[p\nI ivaim\ \nÀ½mWw Bcw`n¨p. kwØm\ aen\o IcW \nb{´W t_mÀUnsâ am\ZWvU§Ä ]men¨p sIm≠v hmXIbnÔ\w D]tbm Kn¨v \à coXnbn ivaim\w {]hÀ¯n¡p¶p. CXnt\mSIw 342 arXtZl§Ä ChnsS kwkvIcn¡pbp≠mbn. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma³kv {Kmâ v {]Imcw sXmSp-]pg ap\nkn¸menän \S¸m¡nb Gähpw henbXpw {][m\s¸«Xpamb tkh\kwhn[m\w Bbncn¡pIbmWv ]pXnb ivaim\w.
Kymkv sIm≠v {]hÀ n¡p¶ ]pXnb ivaim\w, sXmSp]pg ap\nkn menän, CSp¡n PnÃ
sXmSp]pg ap\nkn¸menän ivaim\¯nsâ ap³`mKw
ivaim\¯nse ^ÀWkpw DÄhihpw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 39
{]IrXn`wKnbpw {]hnimeamb Imb¸c¸pIfpamWv "tIcf¯nsâ sh\okv' F¶v hntijn¸n¡s¸Sp¶ Be¸pgsb caWobam¡p¶Xv. Be¸pg ap\nkn¸menän¡v 46.77 NXpc{i Intem aoäÀ hnkvXmchpw 1,96,164 P\kwJybpap≠v. P\s¸cp¸t¯msSm¸w [mcmfw hnt\mZ k©mcnIfpsS hchpw IqSnbmhpt¼mÄ h³tXmXn-epÅ {]IrXn aen\oIcWamWv ap\nkn ¸menän t\cnSp¶Xv. ap\nkn¸menän¡p ap¶n-epÅ Gähpw henb shÃphnfnbmWnXv. {]iv\]cn lmc¯n\mbn tI{µoIrXhpw hntI{µoIrXhpamb [mcmfw amen\y kwkvI-cW kwhn[m\§Ä Iptd¡me§fmbn amdn amdn ap\nkn¸menän ]co£n¨phcnIbmbncp¶p. Chbn Fbvtdm_nIv It¼mÌnwKv kwhn[m\amWv Gähpw ^e{]Zhpw P\{]oXn BÀÖn¨Xpamb amen\y \nÀ½m ÀÖ\ kwhn[m\ambn sXfnbn¡s¸«Xv. Ct¸mÄ ""\nÀae\Kcw'' ]²XnbpsS mKambn Be¸pg \Kc¯n Cu ]²Xn ap\nkn¸menän t\cn«v \S¸m¡nbncn¡p¶p.
sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS2014þ15Imes¯s]Àt^ma³kv{Kmâ vD]tbmKn¨vBe¸pgap\nkn ¸menän 20 Fbvtdm_nIv amen\y kwkvIcW kwhn[m\§Ä 30,00,000 e£w cq] sNehn Øm]n¨p. \nÀa-e-\-Kcw ]²XnbpsS Iogn \nban¡s¸« sXmgnemfnIÄ \Kc¯nse hoSpIfn \n¶v amen\yw tiJcn¨v ssPh, AssPh amen\y§fmbn thÀXncn¡pIbmWv BZyw sN¿p¶Xv. ssPhamen\y§Ä Fbvtdm_nIv bqWnäpIfn \nt£]n¡p¶p. ¹mÌnIv amen\yw ]p\Nw{IaW¯n\mbn tiJcn¨v amän sImSp¡p¶p. Hmtcm bqWnäpw \ndbp¶Xphsc C¯c¯n amen\y tiJcWhpw XcwXncn¡epw XpScpw. {]tXyIXcw _mIvSocnb AS§nb Ct\mIpew tNÀ¯v ssPhamen\y§sf imkv{Xobambn kwkvIcn¡pIbmWv ChnsS sN¿p¶Xv. \nÝnX Ime]cn[n¡pÅn PemwianÃm¯ hfambn amdp¶Xphsc ssPhamen\y §Ä AXmXv Fbvtdm_nIv bqWnäpIfn kq£n¡pw. imkv{Xob kwkvIcW¯neqsS C{]Imcw tiJcn¡p¶ hfw Irjn¡pw ho«phf¸nse ]¨¡dnIÄ¡psams¡ D]bmKn¡m\mbn P\§Ä¡v hnXcWw sN¿pIbmWv ]Xnhv. {]kvXpX tkh\¯n\mbn Htcm tlm«enepw \n¶v 1,500 cq],^vfmäpIfnÂ\n¶v 1,000 cq],lmfpIfnÂ\n¶v 250 cq] hoXw {]XnamkwtiJcn¨v bqWnäv {]hÀ¯n¸n¡p¶Xn\pw \ne\nÀ¯p¶Xn\pw D]tbmKn¡p¶p. an¨w XpI ap\nkn¸menän¡v \sÃmcp hcpam\amWv. ho«nepw \m«nepapÅ amen\y§sf \nÀ½mÀÖ\w sN¿m\pw \Kcw at\mlcambn kq£n¡m\pw Fbvtdm_nIv kwhn[m\w Be¸pg¡mÀ¡v henb klmbambncn¡pIbmWv.
amen\y \nÀ½mÀÖ\ kwhn[m\¯nsâ \nÀ½mWhpw ]cn]me\hpw
Fbvtdm_nIv amen\y \nÀ½mÀP\ kwhn[m\w, Be¸pg ap\nkn¸menän
Be¸pg ap\nkn¸menänbnse Fbvtdm_nIv _n¶pIÄ þ Zqc¡mgvN
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery40
Fbvtdm_nIv _n¶n \n¶v tiJcn¡p¶ ssPhhfw
sXmgnemfnIfpw s]mXpP\hpw XcwXncn¨ ssPhamen\y§Ä kwkvIcn¡m\mbn Fbvtdm_nIv _n¶nte¡v \t£]n¡p¶p
ssPhhfw \nÀ½n¡p¶Xn\mbn ssPhamen\y§tfmsSm¸w Icnbnebpw Ct\mIpehpw tNÀ¡p¶ sXmgnemfnIÄ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 41
Hcp Ime¯v tIcf¯nse¼mSpw hgnbm{X ¡mÀ¡v hn{iatI{µ§fmbncp¶ ]mXtbmc §fnse hgnb¼e§Ä C¶v GXm≠v A{]Xy£ambncn¡p¶p. ]s≠ms¡ Imftbm IpXnctbm hen¡p¶ h≠nIÄ {][m\ KXmKX amÀ¤ambncp¶ Ime¯v Zqc§ fn \n¶v hcp¶ hgnbm{X¡mÀ¡v henb BizmkamWv Cu hgnb¼e§Ä \ÂIn bncp¶Xv. {]PIfpsS t£amÀ°w ]gb `cWm[nImcnIÄ [mcmfw hgnb¼e§Ä \nÝnX Zqc]cn[nbn AXmXnS§fn ]WnIgn¸n¨ncp¶p. ]n¡me¯v hn{ia ¯n\pw Xmak¯n\psams¡ aäv \nch[n B[p\nI kuIcy§Ä hym]IambtXmsS hgnb¼e§Ä Bcmepw D]tbmKn¡s¸ SmsXbpw {i²n¡s¸SmsXbpw \in¡m³ XpS§n.
Xncph\´]pcw PnÃbnse shÅdS {Kma]©mb¯nepÅ tImhneqcn XncphnXmwIqÀ cmP`cWIme¯v \nÀan¨ A¯csamcp hgnb¼ew \nehnep≠v. ]©mb¯nse Gähpw Xnct¡dnb Hcp hym]mc tI{µw IqSnbmWv tImhneqÀ. ]≠pIme¯v Zqcbm{X¡mcpw sXmgnemfnIfpw hoSptXmdpw Ibdn I¨hSw \S¯p¶hcpsams¡ bm{Xbv¡nSbnse hn{iatI{µambn hgnb¼es¯ D]tbmKn¨ncp¶p. F¶m Imem´tcW Cu hgnb¼ew BÀ¡pw th≠msX AhKWn¡s¸«p. th≠{X kwc£Ww e`n¡m¯Xn\m B ]pcmX\ \nÀ½nXn \mtim·pJambn¯oÀ¶p. Cu ss]XrIk¼¯ns\ kwc£n¨v \ne\nÀ¯Wsa¶v P\§fpsS `mK¯v \n¶v BhiyapbÀ¶p. s]mXpP\hnImcw DÄs¡m≠v sI.FÂ.Pn.Fkv.Un. ]n.bn \n¶v e`n¨ 6,00,000 cq] ^≠v D]tbmKn¨v {]kvXpX hgnb¼es¯ Hcp ]mXtbmc hn{iaþhnt\mZ tIµam¡m³ ]©mb¯v X¿mdmbn. hgnb¼ew ]pXp¡n ]WnXv, XdbnÂ
ta¯cw XdtbmSv ]mIn shSn¸m¡n. Icn¦Â Ccn¸nS¯n {Kmss\äv ]mfn C«v _es¸Sp¯n. apäsa§pw CâÀtemIv XdtbmSpIfpw \nc¯n. NpäpaXn Nmbw ]qin shSn¸m¡nbtXmsS hgnb¼ew Hcp at\mlc¡mgvNbmbn amdn. Ct¸mÄ 35þ50BfpIsf¦nepwhgnb¼es¯Hcp hn{iatI{µam¡p¶p≠v F¶mWv ]©mb ¯nsâ IW¡v. cmhnsebpw sshIn«pw Øes¯ apXnÀ¶ ]uc·mÀ¡v H¯p IqSm\pw ]{Xw hmbn¡m\pw AdnhpIÄ ]¦phbv¡m\papÅ Hcp thZnIqSnbmbn ]pXp¡nb hgnb¼ew amdnbncn¡pI bmWv. Hcp ss]XrIk¼¯ns\ C§s\ AÀ°]qÀWamb coXnbn kwc£n¨ shÅd {Kma]©mb¯nsâ \S]Sn ÇmL\obamWv.
kmwkvImcnI ss]XrI§Ä kvamcI§Ä F¶n-h-bpsS \ho-I-cWhpw kwc£Whpw
hgnb¼ew ]p\cp²mcWw, shÅdS {Kma]©mb¯v, Xncph\´]pcw PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery42
NnäqÀ\Zn¡cbnse NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän ]me¡mSv PnÃbnse {][m\s¸« ap\nkn¸menänIfnsem¶mWv. Ncn{X]chpw `qanimkv{X]chpamb ImcW§fm ap\nkn¸menän¡v kmwkvImcnI ]mc¼cy kar²amb Hcp KXImeap≠v. Xangv\mSpam bpÅ kmao]yw ImcWw Xangvþaebmfw k½n{i kwkvImcamWv {]tZi¯pÅXv. kmwkvImcnIhpw, Ncn{X]chpw ss]XrI {][m\hpamb [mcmfw kvamcI§Ä NnäqÀþ X¯awKew ap\nkn¸menän¡v kz´amWv. \qänbncp]Xv hÀjw ]g¡apÅ Hcp {KÙimebmWv AXnsem¶v. kmkvImcnI hnIk\¯n\mbn A¡mes¯ _lpP\ t\Xm¡fpw P\§fpw Hcpan¨v tNÀ¶v bmYmÀ°yam¡nb \mSnsâ ku`mKy amWXv. \nch[n Aaqey ]pkvXI§fpw {]_Ô§fpw ssIsbgp¯v {]XnIfpw Xmfntbme {KÙ§fpw kq£n¨n«pÅ {KÙime, km[mcW¡mcpw KthjIcpw Fgp¯pImcpw hmb\ CjvSs¸Sp¶hcpamb s]mXp kaql¯n\v henb A\p{KlamWv. km¼¯nI sRcp¡w ImcWw kao]Ime¯v th≠hn[w ]p\cp²cn¡m³ Ignbm¯Xnsâ t]cn {KÙime GXm≠v \mi¯nsâ h¡nse¯nbncp¶p. At¸mgmWv sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n.bpsS 2014þ15 Imes¯ s]Àt^ma³kv {Kmâns\ B{ibn¨v 10,00,000 cq] apS¡n ap\nkn¸menänbpsS t\XrXz¯n sse{_dn \hoIcn¨Xv. sI«nSw, ta¡qc, Xd, sshZyqXoIcWw, apäw, ipNnapdnIÄ F¶nhsbÃmw AäIpä¸WnIÄ sNbvXv \hoIcn¨p. {KÙimebpsS ZoÀLIme ss]XrIhpw {]uVnbpw \ne\nÀ¯p¶Xn\mbn NpacpIfnemsI X«¡m«½bpsS CXnlmkIYbpambn _Ôs¸« ayqd Nn{X§fpw hcIfpw BteJ\w sNbvXp.
]qÀWambn \hoIcn¨ {KÙime 2016 Pqsse 1 \v s]mXpP\§Ä¡v Xpd¶psImSp¯p. aebmf `mjm]nXmhv Xp©¯v cmam\pP³ Fgp¯Ñ³ A´yhn{iaw sImÅp¶ \mSmWv NnäqÀ F¶Xv ]cnKWn¨v {KÙimesb Xp©¯v Fgp¯Ñ³ kvamcI {KÙimesb¶v ]p\À\maIcWhpw sNbvXp. Xangvþaebmfw kmlnXytemIs¯ 6000 {]apJ {KÙ§Ä ChnsS e`yamWv. \nehn sse{_dnbn 610 tesd AwK§fp≠v. ]pdsa \qdnÂ]cw {]XnZn\ hmb\¡mÀ amknIIfpw CXc {]kn²oIcW§fpw hmbn¡m³ Cu {KÙimesb B{ibn¡p¶p. hmb\bv¡pw kmwkvImcnI {]hÀ¯\§Ä¡paÃmsX asäm¶n\pw {]kvXpX {KÙime D]tbmKn¡m³ ]mSnsöv {KÙimem Øm]I³ Xsâ hnÂ]{X¯n {]tXyIw \nÀt±in¨ncp¶p. Ct¸mÄ {]kvXpX hnÂ]{X¯nsâbpw P\lnX¯nsâbpw A´k¯ ]cn]men¨psIm≠mWv ap\nkn¸menän {]hÀ¯n¡p¶Xv. hcpwXeapdbv¡p IqSn {]tbmP\s¸Spw hn[w Hcp ss]XrIk¼¯ns\ C¯c¯n hos≠Sp¯Xn\v NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän {]iwkbÀln¡p¶p.
120 hÀjw ]g¡apÅ {KÙimebpsS ]p\cp²mcWw, NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän, ]me¡mSv PnÃ
NnäqÀþX¯awKew ap\nkn¸menän ]p\cp²cn¨ Xp©¯v Fgp¯Ñ³ kvamcI {KÙimebpsS ap³hiw
\hoIcn¨ Xp©¯v Fgp¯Ñ³ kvamcI {KÙimebpsS DÄhiw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 43
hnjbw 3
s]mXpPt\m]Imc{]Z§fmb aäv BkvXnIfpsS \nÀ½mWhpw \hoIcWhpw
]mew
þ X§Ä¸Snbnse Nen¡p¶ ]mew, ]p¶bqÀ¡pfw {Kma]©mb¯v, XriqÀ PnÃ
I½yqWnän lmÄ
þ I½yqWnän lmÄ, Xncps\Ãn {Kma]©mb¯v, hb\mSv PnÃ
an\n knhnÂtÌj³ kuIcy§tfmSv IqSnb ]©mb¯v sI«nSw
þ CuÌv Ftfcn {Kma]©mb¯v, ImkdtKmUv
an\n tÌUnbw
þ s\Spa§mSv ap\nkn¸menän, Xncph\´]pcw PnÃ
s]mXphym]mc tI{µw
þ Ipf¯q¸pg {Kma]©mb¯v, sImÃw PnÃ
{]mYanI hnZym`ymk¯n\mhiyamb hnZymeb aµncw
þ FS¸ä {Kma]©mb¯v, ae¸pdw PnÃ
`n¶tijn¡mÀ¡pÅ _Uvkv kvIqÄ
þ FS¸ä {Kma]©mb¯v, ae¸pdw PnÃ
BtcmKytkh\w þ Ubmenknkv bqWnäv
þ ]pXnb Ubmenknkv bqWnäv, Be¸pg ap\nkn¸menän, Be¸pg PnÃ
CþKthW³kv
þ sF.Fkv.H. kÀ«n^nt¡j\v Bhiyamb \hoIcWw þ Abva\w {Kma ]©mb¯v, tIm«bw PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery44
kar²amb Hcp kmwkvImcnI ss]XrIw kz´ambn«pÅ {]tZiamWv XriqÀ PnÃbnse ]p¶bqÀ¡pfw {Kma]©mb¯v. {InkvXz_vZw 400 apX GXm≠v 1300 hscbpÅ ImeL«¯n ]p¶bqÀ¡pfw {]tZiw hÅph\mSnsâ `mKambncps¶¶pw ]n¶oSv tImgnt¡mSv kmaqXncn hÅph\mSns\ B{Ian¨v ]p¶bqÀ¡pfw X§fptSXm¡nsb¶pamWv Ncn{Xw. [mcmfw \oÀ¯S§fpw Irjnbpw s\¸mS§fpw sX§n³ tXm¸pIfpw IqSnt¨À¶v lcnXat\mlcamb Hcp {]tZiamWnXv. A¶s¯ ae_mÀ IfIvSÀ F¨v.hn. It\menbpsS D¯chn³ {]Imcw sX¡v IÃmbn¸pgbpw hS¡v tImc¸pgbpw X½n _Ôn¸n¨psIm≠v 1848 \nÀan¨ It\men I\m Ct¸mgs¯ ]p¶bqÀ¡pfw {Kma]©mb¯nse c≠v hmÀUpIfneqsSbmWv HgpIp¶Xv. X§Ä]Sn F¶ Øe¯v Cu I\m apdn¨v IS¡p¶Xn\v Hcp ]gb XSn¸meap≠mbncp¶p. Imem´c¯n Cu XSn¸mew PoÀWn¨v A]ISmhØbnse¯n \news]m¯mdmbn. ZpÀ_emh Øbnemb ]me¯n A]IS§Ä BhÀ¯n¨Xv P\§fpsS sskzcPohnXw \in¸n¨p. ]pXnb ]me¯n\mbpÅ Bhiyw iàambt¸mÄ s]Àt^ma³kv {Kmâ v D]tbmKn¨v Hcp ]mew \nÀ½n¡m³ ]©mb¯v Xocpam\n¡pIbmbncp¶p. F«p aoäÀ \ofhpw 12 S¬ `mchpapÅ]me¯nsâ\nÀ½mWw2015þ16Ime¯v20,00,000cq]sI.FÂ.-Pn.-F-kv.-Un.-]n.-bpsS s]Àt^ma³kv {Kmâ v hn\ntbmKn¨psIm≠v XpS§n. \nÀ½mWw ]qÀ¯nbm¡p¶Xn\v CXc km¼¯nI t{kmXkpIfpw {]tbmP\s¸Sp¯n. s]m¶m\nþFdWmIpfw tZiob]mXbmb F³F¨v 17 te¡mWv ]me¯nsâ At{]m¨v tdmUv sN¶p tNcp¶Xv. ]mew D]tbmKn¡p¶ ImÂ\Sbm{X¡mÀ¡pw sNdphml\§fnse bm{X¡mÀ¡pw ap³]v D]tbmKn¨ncp¶ ]mXsb¡mÄ Ct¸mÄ A©v IntemaoäÀ hsc Zqcw em`n¡m\mhp¶p. BsI 19 hmÀUpIfnembn
]p¶bqÀ¡pfw {Kma]©mb¯ne X§Ä]Sn Nen¡p¶ ]me¯nsâ hnhn[ Zriy§Ä
{]IrXn hn`h§fpsS kwc£Whpw hn\ntbmKhpw, A\nhmcy kwhn[m\§fpsS \nÀ½mWhpw ]cn]me\hpw F¶nhbv¡p ]pdta P\§Ä¡mhiyamb ASnØm\ kuIcy§Ä Dd¸mt¡≠ D¯chmZn¯w IqSn tIcf ]©mb¯v BIvSv \njvIÀjn¡p¶p≠v. tdmUpIÄ, ]me§Ä, N´IÄ, sXcphp hnf¡pIÄ, Ipfn¡ShpIÄ, hml\§Ä¡v ]mÀ¡nwKv {Ku≠pIÄ, s]mXp ipNnapdnIÄ, IS¯v kuIcyw F¶nhsbÃmw C¯cw ASnØm\ kuIcy§fn DÄs¸Sp¶p. C¯c¯nepÅ A\h[n t{]mPIvSpIÄ¡pw sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma³kv {Kmâ v D]Imc {]Zambn«pÅXv ]«nI 1  ZriyamWv. Ahbn Nne ]²XnIsf¡pdn¨pw Ah \ÂIp¶ tkh\{]Zm\s¯¡pdn¨pamWv C\n {]Xn]mZn¡p¶Xv.
X§Ä]Snbnse Nen¡p¶ ]mew, ]p¶bqÀ¡pfw {Kma]©mb v, XriqÀ PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 45
X§Ä]Snbnse ]pXnb Nen¡p¶ ]mehpw sXm«cnInembn ]gb XSn¸mehpw
38,000 P\§fmWv ]p¶bqÀ¡pfw {Kma]©mb¯nepÅXv. Chcn GXm≠v apgph³ t]À¡pw ]p¶bqÀ¡pfs¯ ]pXnb Nen¡p¶ ]mew t\cn«v {]tbmP\s¸Sp¶p≠v.
Pe¯n\p aosXbpÅ \nÀ½nXnIfpw ]mew ]Wnbpambncp¶p {][m\ acma¯v ]WnIÄ. ssa\À CdntKjsâ sa¡m\n ¡Â F©n\obdnwKv hn`mKamWv ]mew Øm]n¨Xv. {Kma]©mb¯v bYmhn[w sS≠À £Wn¨mWv _Ôs¸« knhn F©n\obdnwKv ]WnIÄ ]qÀ¯nbm ¡nbXv. ]me¯nsâ cq]tcLbpw ¹m\p sams¡ \ÂIns¡m≠v Bhiyamb kmt¦XntIm]tZiw \ÂIm³ XriqÀ kÀ¡mÀ F©n\obdnwKv tImsfPpw H¸w tNÀ¶p. Pe¯nsâ ss\kÀKnIamb Hgp¡ns\ bmsXmcp hn[¯nepw _m[n¡m¯ hn[¯nemWv \nÀamW {]hÀ¯\§sfÃmw \S¶Xv. BsI 75 e£w cq] sNehn 2015þ16 km¼¯nI hÀj¯n ]mew ]Wn ]qÀ¯nbmbn. CXn s]Àt^ma³kv {Kmâ v amän\nÀ¯nbm PnÃm ]©mb¯nsâ hIbmbn 20,00,000 cq]bpw ]²Xn hnlnXambn 28,50,000 cq]bpw DÄs¸Sp¶p. Nen¡p¶ ]me¯n\m hiyamb tamt«mÀ LSI§Ä Øm]n¨v ]mew ]Wn k¼qÀWam¡p¶Xn\v 2016þ17 km¼¯nI hÀj¯n ]pXnb t{]mPIvSv kaÀ¸n¡pIbpw XpSÀ¶v s]Àt^ma³kv {Kmân\¯n ]pXpXmbn 2,00,000 cq] IqSn A\phZn¡pIbpw sNbvXp. PetkN\ hIp¸v, s]mXpacma¯v hIp¸v XpS§n hIp¸pIfpsS ¢nbd³kv kÀ«n^nt¡äpIfpw s]mXpP\k½Xnbpw t\Sns¡m≠v ]Wn]qÀ¯nbm¡m³ {Kma]©mb¯v \nch[n sshXcWnIfmWv XcWw sNbvXXv. sI.FÂ. Pn.Fkv.Un.]n.\n_Ô\Ifpw C.Fkv.Fw.F^v. \S]Sn{Ia§fpw bYmhn[w ]men¨psIm≠v bmYmÀ°yam¡nbncn¡p¶ ]p¶bqÀ¡pfs¯ Nen¡p¶ ]mew A\pIcWobamb Hcp P\tkh\ kwhn[m\ambn \nesImÅp¶p.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery46
tIcf¯nsâ hS¡v Ing¡v mK¯mbn hb\mSv PnÃbn ØnXnsN¿p¶ Hcp {Kma]©mb¯mWv Xncps\Ãn. Xncps\Ãn {Kma]©mb¯nsâ hS¡v IÀWmSI kwØm\hpw sX¡pw ]Snªmdpw am\´hmSn {Kma]©mb¯pw \nesImÅp¶p. Ing¡v `mK¯v ]p¸Ån {Kma]©mb¯pw IÀWmSI kwØm\hpw AXnÀ¯n ]¦nSp¶p. anI¨ hnt\mZk©mc tI{µw IqSnbmb {Kma]©mb¯n \n_nU h\{]tZihpw [mcmfw BZnhmkn hn`mK§fpw XoÀ°mS\ tI{µhpw DÄs¸«ncn¡p¶p.Xncps\Ãn{Kma]©mb¯n\v23,529P\kwJybpw201.6NXpc{iIntemaoäÀhnkvXmchpap≠v. Irjnbpw A\p_Ô sXmgnepIfpamWv {][m\ PohntXm]m[n. c≠v {]apJ kwØm\m´c ]mXIfpw bm{X¡mcpw kwKan¡p¶ Im«n¡pfamWv {Kma]©mb¯nse apJy ]«W{]tZiw. kzXth ]n¶m¡mhØ \ne\n¡p¶ Xncps\Ãn {Kma]©mb¯v {]tZi¯v s]mXpP\kuIcymÀ°apÅ \nÀanXnIÄ XmcXtay\ IpdhmWv.
s]mXp]cn]mSnIfpw Iq«mbvaIfpw \S¯p¶Xn\v AIse am\´hmSn hsc t]mtI≠ _p²n-ap«v \nen\n¶ncp¶ ]Ým¯e¯n kÀÆkuIcy§fpapÅ Hcp IayqWnän lmÄ ]©mb¯n \nÀ½n¡Wsa¶ZoÀLImes¯Bhiywiàns¸«p.P\lnXwam\n¨v2014þ15ImewapXepÅsI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma³kv {Kmâ v hn\ntbmKn¨v Im«n¡pfw ]«W¯n 62,29,000 cq] sNehv hcp¶ Hcp IayqWnän lmÄ _lphÀj ]²Xnbmbn ]©mb¯v ]qÀ¯oIcn¨p. agshÅ kw`cWhpw amen\y \nÀ½mÀÖ\hpw DÄs¸sSbpÅ tkh\§Ä Dd¸phcp-¯n-s¡m-≠mWv IayqWnän lmÄ ]qÀ¯nbm¡nbXv. IayqWnän lmÄ 2017 P\phcnbn apJya{´n {io. ]nWdmbn hnPb³ s]mXpP\§Ä¡mbn Xpd¶psImSp¯p.
Xmgs¯ \nebn hnimeamb DuWp apdnbpw apIfnembn Bhiy¯n\v ØekuIcyapÅ kt½f\thZnbpw DÄs¸Sp¶ Ccp\ne IayqWnänlmÄ Xncps\Ãnbnse C¯c¯nepÅ Gähpw henb kwhn[m\amWv. th≠{X {]Imiw e`n¡p¶Xn\pw DÅn [mcmfw hmbp IS¡p¶Xn\p apÅ kuIcy§Ä sI«nS¯n\p≠v. H¸w IpSnshůn\pÅ kwhn[m\§fpw ipNnapdnIfpw amen\y kwkvIcW khn[m\§fpw IayqWnän lmfnep≠v. NpäpaXnepw tKäpw Øm]n¨v A\[nIrX {]thi\w XSªncn¡p¶p. ]mcnØnXnI, kmaqlnI LSI§Ä¡v th≠{X {]m[m\yw Iev]n¨psIm≠v \nÀan¨ncn¡p¶ Cu IayqWnän lmÄ DÂIrjvSamb tkh\ kuIcy kwhn[m\¯n\pÅ \à amXrIbmWv.
]pXnb IayqWnän lmÄ, Xncps\Ãn {Kma]©mb¯v, hb\mSv PnÃ
]pXnb IayqWnän lmfnsâ DZvLmS\w _lp. apJya{´n {io. ]nWdmbn hnPb³ 2017 P\phcnbn \nÀln¨t¸mÄ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 47
Xncps\Ãnbnse IayqWnän lmÄ þ Zqc¡mgvN
IayqWnänlmfnse ipNnapdn {irwJe
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery48
ImkdtKmUvPnÃbnsehS¡vIng¡³{Kma]©mb¯pIfnÂH¶mWv62.52NXpc{iIntemaoäÀhnkvXrXnbpÅ Cukväv Ftfcn. `qanimkv{X]chpw kmaqlnIþkm¼¯nI]chpamb \nch[n ImcW§fm ]n¶m¡mhØbnepÅ Hcp {Kma]©mb¯mWv CXv. F¶ncn¡nepw 2011 apX e`n¨ncp¶ s]Àt^ma³kv {KmâpIsf krjvSn]cambn hn\ntbmKn¡m³ ap³ssIsbSp¡p¶ Hcp `cWkanXn ]©mb¯n\p≠mbncp¶p. ]gIn {Zhn¨p XpS§nb ]©mb¯v Hm^okv BØm\am¡n ssZ\wZn\ IÀ¯hy \nÀhlWw Xs¶ ZpjvIcambt¸mgmWv FÃm A\p_Ô Hm^okpIfpw HcnS¯v sIm≠v hcm³ IgnbWsa¶ ZoÀLIme ho£-W-t¯msS Hcp ]pXnb ]©mb v sI«nSkap¨bw \nÀ½n¡m³ Iu¬kn Xocpam\n¨Xv. sNdnsbmcp knhnÂtÌj\mbn {]kvXpX sI«nSw \nÀ½n¡p¶Xn\v AXXp hÀjs¯ s]Àt^ma³kv {Kmâ v IrXyambn hn\ntbmKn¡pw hn[w Hcp _lphÀj ]²XnbmWv hn`mh\w sNbvXXv. P\§Ä hens¨dnbp¶ KmÀlnI amen\yhpw ]mgvhkvXp¡fpw Ip¶qIqSnb Hcp Xcnip`qanbmWv ]©mb¯v sI«nS \nÀ½mW¯n\mbn D]tbmKn¨Xv. s]mXpP\tkh\¯n\pw DtZymKØÀ¡pw sXcsªSp¯ {]Xn\n[nIÄ¡pw Bhiyamb kuIcy§sfÃmw AS§nb Hcp sI«nS kap¨bamWv {]kvXpX ]mgv`qanbn \n¶v DbÀ¶p h¶Xv. P\tkh\¯n\pÅ GIPmeIambn \nesImÅp¶ S¨v kv{Io³ tSm¡¬ kwhn[m\hpw kpkÖamb {^≠v Hm^okpw ]pXnb sI«nS¯nep≠v. sXcsªSp¯ P\{]Xn\n[nIÄs¡Ãmw {]tXyIw apdnkuIcyw \ÂInbn«pÅXns\m¸w DtZymØÀ¡pw IpSpw_{io, tZiob sXmgnepd¸v ]²Xn, Irjn hIp¸v, BtcmKy hIp¸v, ka{K iniphnIk\ ]²Xn XpS§nbhbv¡pw kuIcy{]Zamb Hm^okv {]hÀ¯\w ChnsS km[yam¡nbncn¡p¶p. Bhiy¯n\v {]Imi hn\ymkhpw hmbp {]hmlhpw ]cnØnXn¡v CW§p¶ Xdbpw amen\y kwkvIcW kwhn[m\hpw agshÅ tiJcWhpw kutcmÀÖ hn\ntbmKhpw a«p¸mhnse Irjnbpw FÃmw ]pXnb ]©mb¯v aµnc¯nse khntij ImgvNIfmWv.
CuÌv Ftfcn {Kma]©mb¯v aµncw
an\n knhnÂtÌj³ DÄs¸« ]©mb¯v aµncw, CuÌv Ftfcn {Kma]©mb¯v, ImkdtKmUv PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 49
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery50
am\htijn hnIk\¯n\v Hgn¨p\nÀ¯m³ Ignbm¯hbmWv ImbnI hnt\mZ§fpw A\p_Ô {]hÀ¯\§fpw. BtcmKyIcamb PnhoX¯n\p am{XaÃ, kulrZhpw klhÀ¯nXzhpw Du«n hfÀ¯p¶Xn\pw kÀthm]cn hyànXz hnIk\¯n\pw ImbnI hnt\mZ§Ä D¯a amÀKamWv. \½psS cmPy¯n\v ap³Xq¡hpw Icp¯pw kz´ambn«pÅ ImbnI C\§sf t{]mÕmln¸n¡p¶Xn-s\m¸w CXphsc Xncn¨dnbmªn«nÃm¯ Imbn-I-cw-Ks¯ \½psS anSp¡³amscbpw anSp¡nIsfbpw IqSn Is≠¯n t{]mÕmln¸nt¡≠Xp≠v.
Cu ]Ým¯e¯nemWv Bbncw t]À¡v hsc IfnIÄ ImWm³ Ignbp¶ Hcp an\n tÌUnbw Xncph\´]pcw PnÃbnse s\Spa§mSv ap\nkn ¸menän km£mXvIcn¨Xv. ap\nkn¸menän {]tZ is¯ ]pen¸mdþB\mSv tdmUn\v kao]¯mbn ]©m-b¯v DS-a-Ø-X-bn-epÅ 59 skâ v Øe ¯mWv tÌUnbw \nÀ½n¨n«pÅXv. s]Àt^ma³kv {Kmâmb94,59,000cq]sNehgn¨v2012þ13km¼¯nIhÀjwkamcw`n¨\nÀ½mW {]hÀ¯\w 2014þ15Ime¯mWv ]qÀ¯nbm¡nbXv. A¶s¯ apJya{´n {io.hn.Fkv. ANypXm\µ³ an\n tÌUnbw DZvLmS\w sNbvXv P\§Ä¡mbn Xpd¶p sImSp¯p. thmfnt_mÄ, _mävanâ¬, bphPt\m Õh§Ä, XpS§nbhbpsS \S¯n¸n\v aänS§Ä tXSnbncp¶ kvIqfpIÄ¡pw tImtfPpIÄ¡pw ]pXnb an\n tÌUnbw henb Bizmkambncn¡p¶p.
ap\nkn¸menänbnse bphP\ ¢_pIÄ¡v IrXyamb ]cnio\e§Ä¡pÅ thZnIqSnbmWnXv. Kmedn, ]s¦Sp¡p¶ B¬þs]¬ Ifn¡mÀ¡v {]XyIw apdn kuIcy§Ä, Bhiy¯n\v {]Imi hn\ymkw, th≠{X XpdÊmb Øew F¶nhsbms¡ ChnsSbp≠v. s]Àt^ma³kv {Kmânsâ hn\ntbmK¯n _m[Iamb ]mcnØnXnIþkmaqlnI \n_Ô\IsfÃmw IrXyambn ]men¨psIm≠mWv an\n tÌUnbw \nÀ½n¨n«pÅXv.
]pXnb an\ntÌUnb¯nsâ Kmednbpw hnhn[ ImbnI ]cn]mSnIfpw
s\Spa§mSv ap\n-kn-¸m-en-än-bn \nÀ½n¨ ]pXnb an\n tÌUnbw A¶s¯ apJya{´n {io. hn.Fkv.
ANypXm\µ³ DZvLmS\w sN¿p¶p
an\n tÌUnbw, s\Spa§mSv ap\nkn¸menän, Xncph\´]pcw PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 51
s]mXp hym]mctI{µw, Ipf¯q¸pg {Kma]©mb¯v, sImÃw PnÃ
sImÃw PnÃbpsS Ingt¡bäs¯ {Kma]©mb¯pIfnsem¶mb Ipf¯q ¸pgbpsS Ing¡Xncv Xangv\mSmWv. sX¡v Xncph\´]pcw PnÃ. Ipf¯q¸pg {Kma ]©mb¯nsâ ]Snªmdv Aeba¬, GcqÀ {Kma]©mb¯pIfpw hS¡v sX³ae, Bcy¦mhv {Kma]©mb¯pIfpw \nesImÅp¶p. khntijamb kkyPme §fpw P´pk©b§fpw DÄs¡mÅp¶ Ipf¯q¸pg ]©mb¯nsâ {]IrXn `wKnbpw hnJymXamWv. Cu {]tZis¯ ]ÝnaL« h\taJe kp{]kn²amWv. ChnsS \n¶pÅ XSn¡v KpWtadpsa¶mWv hnizmkw. Irjnbpw ImenhfÀ¯epamWv {KmahmknIfpsSapJyD]Poh\amÀ¤w.
ImÀjntImXv]¶§Ä hnev¡m\pw hm§m\pw D]Icn¡p¶ s]mXp hym]mctI{µw \m«pImÀ¡v Hgn¨pIqSm\mhm¯ Hcp ASnØm\ kuIcyamWv. hfsc ]canXamb kuIcy§tfmSv IqSnb ]c¼cm KX amXrIbnepÅ Hcp ]gb N´ ]©mb¯v sI«nS¯n\v kao]¯mbn \nehnep≠mbncp¶p. {Kma]©mb¯v Cu ]gb N´sb 2014þ15 s]Àt^mÀa³kv {Kmâ v hn\ntbmKn¨v 1000 NXpc {ibSn hnkvXmc¯n B[p\oIcn¨p. Pn.sF. joäv ta¡pc (980 NXpc{i aoäÀ), XdtbmSv (60 NXpc{i aoäÀ), XpWpIfpw aäpw s]bnâ v ]qin hr¯nbm¡Â
F¶nhbpÄs¸« \hoIcWamWv \S¯nbXv. ]¨¡dnIfpw aÂkyhpw hn¡p¶Xn\v {]tXyIw kuIcy§Ä GÀs¸Sp¯n. aen\Pehpw Jcamen\yhpw thÀXncn¨v kwkvIcn¡p¶Xn \pÅ kwhn[m\§fpw kpkÖam¡n. hnev]\¡mÀ¡pw hm§ms\¯p¶hÀ¡pw kwXr]vXn \ÂIpw hn[w hr¯nbpw shSn¸pw amen\y \nÀ½mÀÖ\hpw Ct¸mÄ N´bv¡pÅn ZriyamWv. ipNnXzanjsâ klmbt¯msS N´bv¡pÅn Hcp _tbmKymkv ¹mâ v Øm]n¨v KmÀlnIhpw hymhkmbnIhpambn _tbmKmkv DXv]mZn¸n¡m\pÅ Hcp¡¯nemWv Ipf¯q¸pg {Kma]©mb¯v. B[p\o-I-cn¨ Cu s]mXp-hym-]m-c-tI{µw ØnXnsN¿p¶Xv ]©mb¯v sI«nS¯n\v kao]amsW¶Xn\m s]mXpP\§Ä¡pw hnev]\¡mÀ¡pw AhcpsS hmWnPymhiy§fpw ]©mb¯nse Imcy§fpw Hcpan¨v \nÀÆln¡m³ Ignbpsa¶ t\«ap≠v. sam¯w 10,00,000 cq]bmWv N´bpsS \hoIcW¯n\v th≠n h¶Xv. tkh\ hnXcW kwhn[m \¯n\v s]Àt^ma³kv {Kmâ v ka{Kambn D]tbmKn¨ Ipf¯q¸pg {Kma ]©mb¯nsâ \S]Sn ]mcn ØnXnIþkmaqlnI \njvIÀj IfpsS ]me\¯n\pÅ A\pIcWo bamb amXrI IqSnbmWv.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery52
ae¸pdw PnÃbnse ]n¶m¡ {Kma]©mb¯pIfn H¶mb FS¸ä {Kma ]©mb¯n\v {]kvXpX
Xt±iØm]\§Ä¡v sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. A\phZn¡p¶ Hä¯hW {Kmân\¯n 2
tImSn cq] e`n¨ncp¶p. {]kvXpX {Kmâ v D]tbmKn¨v hnZym`ymkw, BtcmKyw F¶o taJeIfnÂ
Imcy£aamb {]hÀ¯\w ImgvNhbv¡m\mWv FS¸ä {Kma]©mb¯v Xocpam\n¨Xv.
ASnØm\ kuIcy§Ä t]mepanÃmsX hfsc ]cnXm]Icamb AhØ \ne\n¶ncp¶Xn\mÂ
]©mb¯nse hfsc Ipd¨v Ip«nIÄ am{XamWv {]kvXpX hnZymeb§fn F¯nbncp¶Xv. Cu
kmlNcy¯n sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n.bpsS {]tXyI {Kmâ v hn\ntbmKn¨v sIm¼³IÃv
kÀ¡mÀ temhÀ ss{]adn kvIqÄ, t]gpwXd FÂ.]n.Fkv., FS¸ä Kh. FÂ.]n.Fkv. F¶o
aq¶v kvIqfpIfn Bhiyamb kuIcy§Ä GÀs¸Sp¯m³ {Kma]©mb¯v Xocpam\n¨p.
hnhckmt¦XnI hnZy D]tbmKn¨psIm≠v {]kvXpX kvIqfpIfnse {]mYanI hnZym`ymk
kuIcy§Ä hn]pes¸Sp¯pIbmbncp¶p ]²XnbpsS ASnØm\ e£yw.
]pXnb hnZymeb aµnchpw kvamÀSv ¢mkpw: Kh. temhÀ ss{]adn kvIqÄ, FS¸ä {Kma ]©mb¯v, ae¸pdw PnÃ
GXp \nanjhpw \news]m¯mdmb sIm¼³IÃv Pn.FÂ.]n.Fknsâ ]gb sI«nS¯nÂ
]Tn¨ncp¶ 230 Ip«nIÄ {]XnIqe ImemhØIfn KWyamb kpc£m{]iv\§Ä t\cn«ncp¶p.
CukvIqfnÂ{]tXyI{Kmâmbne`n¨62,57,163cq]D]tbmKn¨v3,000NXpc{iASnhnkvXrXnÂ
sI«nShpw Hcp kvamÀSv ¢mkv apdnbpw {Kma]©mb¯v Hcp¡ns¡mSp¯p. ta¡qcbpw,
Xdbpw sshZypXoIcWhpw, s]bnâ v ]qiepw DÄs¸sS FÃm tPmenIfpw XoÀ¯v aq¶v ¢mkv
apdnIfmWv ]©mb¯v \nÀ½n¨Xv. ipNnapdnIfpsS Hcp kap¨bhpw a«p¸mhnte¡pÅ tKmhWn
Ibdp¶nS¯v Hcp apdnbpw Ip«nIfpsS kpc£ Dd¸m¡m³ NpäpaXnepw IqSn \nÀan¨ncp¶p.
CþteWnwKn\p th≠n Zriyþ{ihW kwhn[m\§tfmSv IqSnb Hcp kvamÀSv ¢mkv apdnbpw
]WnXp. hnZymÀ°n kulrZ ItkcIÄ, A[ym]IÀ¡pÅ FIvknIyq«ohv ItkcIÄ, tai,
sUkvIv tSm]v, em]v tSm]v Iw]yq«dpIÄ, {]nâdpIÄ, bp.]n.Fkv., s{]mPIvSÀ, kvamÀSv kv{Io\pIÄ
F¶nhsbÃmapÅ kvamÀSv ¢mkv apdnbmWv X¿mdm¡nbXv.
thK¯n ]Wn ]qÀ¯nbm¡n \S¸v hnZymebhÀjw Xs¶ Cu kvIqÄ sI«nSw Ip«nIÄ¡mbn
Xpd¶p sImSp¡m³ ]©mb¯n\v Ignªp. sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. klmbt¯msS
sIm¼³IÃv hnZymeb aµnc¯nsâ ]pXnb t»m¡v þ Zqc¡mgvN
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 53
tkh\ kwhn[m\§Ä Øm]n¨v s]mXpPt\m]Imc{]Zamb {]hÀ¯\w \S¯p¶Xn\v anI¨
DZmlWamWv FS¸ä {Kma]©mb¯v Im«n¯cp¶Xv.
]pXnb kvIqÄsI«nS¯n ImWm³ Ignbp¶ ]mcnØnXnIþkmaqlnI kpc£m am\ZWvU§Ä
{]tXyIw ]cmaÀint¡≠Xp≠v. kvIqÄ hf¸nse ac§sfsbm¶pw apdn¡msXbmWv hnimeamb
IfnØehpw ASp¡fbpw ]¨¡dn tXm«hpsams¡ \nÀ½n¨ncn¡p¶Xv. NpäpaXn sI«nbXn\mÂ
ag¡me§fn IcIhnsªmgpIp¶ kao]s¯ \oÀ¨men \n¶v Ipªp§Ä¡v kpc£bpw
Dd¸m¡nbncn¡p¶p
]pXnb sI«nS¯n\pap¶n Awkw»n¡mbn Ip«nIÄ AWn\nc¶t¸mÄ
]pXnb kvamÀSv ¢mkv apdnbn Ip«nIÄ UnPnä Zriy§Ä I≠p ]Tn¡p¶p
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery54
KXIme `cWhwi§fpsS kpZoÀLamb ]mc¼cyw t]dp¶ amSmbn {Kma]©mb¯v I®qÀ PnÃbnemWv \nesImÅp¶Xv. 2011 sk³kkv {]Imcw 16.71 NXpc{i Intem-ao-äÀ hnkvXrXnbpÅ amSmbnbn 33,488 t]À A[nhkn¡p¶p. kmaqly\thm°m\w, km£cX, hnZym`ymkw F¶o taJeIfn kar²amb ss]XrIw Im¯pkq£n¡p¶ amSmbnbn 23 hmb\/{KÙimeIfp≠v F¶Xp Xs¶ {Kma]©mb¯nsâ kmaqly {]_p²Xbv¡pÅ sXfnhmWv. s]Àt^ma³kv {Kmâ v e`n¨p XpS§nb 2011 apX {]kvXpX XpI {]tZihmknIfpsS hnZym`ymk, BtcmKy, KXmKX kwhn[m\§Ä DÄs¸sSbpÅ ASnØm\ kuIcy§fpsS hn]peoIcW¯n\mbn hn\ntbmKn¡m³ {Kma ]©mb¯v _²{i²ambncp¶p.
{Kma]©mb¯nse`n¶tijn¡mcmbIp«nIÄ¡mbnHcp_UvkvkvIqÄ\nÀ½n¡m³2014þ15ImebfhnÂ26,85,000cq]bmWv {Kma]©mb¯vD]tbmKn¨Xv. CXnÂ21,82,923cq]bpwBhÀjw e`n¨ sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. s]Àt^ma³kv {Kmâmbncp¶p.
_UvkvkvIqfnÂ5apXÂ18hbkphscbpÅB¬Ip«nIfpws]¬Ip«nIfpw]Tn¡p¶p≠v. Hu]NmcnI]mTy]²Xn¡p]pdsaC¯cwIp«nIÄ¡v`mhnbntes¡mcphcpam\amÀ¤wF¶\nebv¡v {]tXyI hnZym`ymkhpw ]mh \nÀamWw, Fwt{_mbnUdn, Imcn_mKv \nÀamWw XpS§n eLp ss\]pWy ]cnioe\§fpw \ÂIp¶p≠v. ¢mkv dqapIÄ, {]tXyI ]T\¯n\pw ^nkntbm sXdm¸n¡papÅ apdnIÄ, `n¶tijn¡mÀ¡v kpc£nXambn ]nSn¨v \S¡m\pÅ dm¼pIÄ, B¬Ip«nIÄ¡pw s]¬Ip«nIÄ¡pw {]tXyIw ipNnapdnIÄ, ASp¡f, taiIÄ, ItkcIÄ XpS§n ASnØm\ kuIcy§sfÃmw Cu kvIqfnep≠v. ]²Xn ^t≠m, kz´w ^t≠m bYmhn[w hn\ntbmKn¨mWv kvIqÄ \S¯n¸pambn _Ôs¸« sNehpIÄ {Kma ]©mb¯v \nÀhln¡p¶Xv.
]pXnb _Uvkv kvIqÄ, amSmbn {Kma]©mb¯v, I®qÀ PnÃ
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 55
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery56
X§Ä¡v e`n¨ ]n¶m¡ Xt±i Øm]\§Ä¡pÅ sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. [\klmbw D]tbmKn¨v ap\nkn¸menänbnse hÀ²n¨ hr¡tcmKnIfpsS t£amÀ°w Hcp ]pXnb Ubmenknkv bqWnäv Øm]n¡m\mWv Be¸pg ap\nkn¸menän Xocpam\n¨Xv. {]tZi¯v Ubmenknkv Bhiyamb FÃmhÀ¡pw AXv \ÂIm³ ap\nkn¸menänbnepÅ P\d Bip]{Xn¡v Ignbpambncp¶nÃ. an¡t¸mgpw Ubmenknkn\mbn Xnct¡dnb Be¸pg saUn¡Â tImsfPntet¡mUbmenknkv H¶n\v 1500þ2000 cq]hscCuSm¡p¶kzImcyBip]{XnI fntet¡m sNtÃ≠ ZpchØbmbncp¶p \nÀ²\cmb tcmKnIÄ¡v. sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. ^≠v D]tbmKn¨v FÃm ASnØm\ kuIcy§tfmSpw IqSn \nÀ½n¨ 453 Iyp_nIv aoäÀhen¸apÅ Ubmenknkv bqWnän tcmKnIÄ¡v XnI¨pw kuP\yambn Ubmenknkv sNbvXp sImSp¡p¶p. {]XnZn\w 10 tcmKnIÄ¡v Ubmenknkv tkh\w \ÂIp¶ ]¯v InS¡IfpÅ Ubmenknkv bqWnäv \m«nse ]mhs¸«hÀ¡v henb A\p{Klambn«p≠v.
]pXnb Ubmenkv bqWnäv, Be¸pg ap\nkn¸menän, Be¸pg PnÃ
Ubmenknkv apdnbpsS DÄhiw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 57
Ubmenknkv apdn, Ubmenknkv Ignªv hn{ian¡m\pÅ apdn, tcmKnIÄ¡pw Iq«ncn¸pImÀ ¡papÅ Im¯ncn¸v Øew, tUmIvSÀamÀ¡pw \gvkvamÀ¡papÅ apdnIÄ, BÀ.H. ¹mânt\mSv A\p_Ôn¨pÅ Pe ip²oIcW bqWnäv, ipNnapdnIÄ, tÌmÀ apdnIÄ, ioXoIcW kwhn[m\§Ä, Xd, sshZypXoIcWw, _tbmsaUn¡Â amen\y kwkvIcW kwhn[m\w F¶nhsbÃmw ap\nkn¸menänbpsS F©n\obdnwKv hn`mKamWv \nÀ½n¨Xv. Ubmenknkpambn _Ôs¸« D]IcWkwhn[m\§Ä tIcf saUn¡Â skÀhokkv tImÀ]tdj\pw Øm]n¨p. Ubmenknkv bqWnänsâ \nÀ½mWw 2017 G{]nen XpS§n, sk]väw_dn DZvLmS\hpw Ipdn¨p. BtcmKy tkh\ taJebn sI. FÂ. Pn. Fkv. Un. ]n. {Kmâ v krjvSn]cambn hn\ntbmKn¨psIm≠v {Kma§fnepw \Kc§fnepapÅhÀ¡v F§s\ kuP\y tkh\w e`yam¡msa¶mWv Be¸pg ap\nkn¸menän Im«n¯cp¶Xv. H¸w sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. DbÀ¯n¸nSn¡p¶ ]mcnØnXnIþkmaqly hkvXpXIsfbpw ap\nkn¸menänbpsS ]²Xnbn DNnXambn ]men-¨n«p≠v.
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery58
Ubmenknkv bqWnänsâ CS\mgnbpsS hi§fnembn Ubmenknkv apdn, Ubmenknkv IgnªhÀ¡pÅ hn{iaapdn, tUmIvSÀamcpsS apdn, \gvkvamcpsS apdn, tcmKnIfpsS Im¯ncn¸v Øew
NqSpshÅhpw XWp¯shÅhpw \ÂIp¶ Sm¸pIfpw km[\§Ä kq£n¨v hbv¡m³
kuIcyhpapÅ tÌmÀ apdnbpw
BÀ.H. ¹mâpÄs¸« Peip²oIcW kwhn[m\w
Be¸pg ap\nkn¸menän Ubmenknkv bqWnänsâ ap³hiw
KLGSDP Success Stories
Projects for Natural Resources Conservation & Asset Management for Service Delivery 59
XnI¨pw Imcy£ahpw krjvSn]chpambn sI.FÂ.Pn.Fkv.Un.]n. s]Àt^ma³kv {Kmâ v hn\ntbmKn¡p¶Xn\v A`n\µ\o bamb Hcp {]mtbmKnI amXrIbmWv tIm«bw PnÃbnse Abva\w {Kma ]©mb¯v Im«n¯cp¶Xv. ]©mb¯v Hm^okv B[p\nIhXv¡cn¡m\pw CþKthW³kv kwhn[m\w \S¸m¡m\p amWv Abva\w {Kma]©mb¯v s]Àt^ma³kv {Kmâ v XpI D]tbmKn¨Xv. sF.Fkv.H. AwKoImcw e`n¡p¶Xn\m hiyamb {]hÀ¯\§Ä¡pw acma¯p ]WnIÄ¡pambn2015þ16,2016þ17Ime¯vA\phZn¨ GXm≠v 40,00,000 cq]bmWv ]©mb¯v CXn-\mbn sNehm¡nbXv. ]gb ]©mb¯v sI«nSw GXm≠vk¼qÀWambn\hoIcn¨Xv2015þ16se^≠v D]tbmKn¨mWv. XpSÀ¶v 2016þ17 Imes¯ s]Àt^ma³kv {Kmâ v D]tbmKn¨v ]pXnb CþKthW³kv kwhn[m\w Øm]n¨p. sXcsªSp¯ P\{]Xn\n[nIÄ¡pw hnhn[ DtZymKسamÀ¡pw CXc Ìm^pIÄ¡pw
th≠n kuIcy{]Zamb Im_n\pIÄ, kpkÖamb kt½f\ thZn, I½nänIÄ IqSp¶Xn\pw ]cnioe\ ]cn]mSnIÄ¡pambn {]tXyIw lmÄ F¶nhsbms¡ \nÀan¨p. H¸w s]mXpP\§fpsS kuIcyw ]cnKWn¨v {^≠v Hm^okv, S¨v kv{Io³, tSm¡¬ kwhn[m\w, UnPnä knänk³ NmÀ«À, Hm^okv Ìm^nsâ km¶n[yw {]ZÀin¸n¡p¶ CeIvt{SmWnIv lmPÀ cPnÌÀ F¶nhbpw ]pXnb aµnc¯nsâ {]tXyIXIfmWv. ]pdsa, kv{XoIÄ¡mbpÅ {]tXyI kwhn[m\§Ä F¶ \nebv¡v FÃm sNmÆmgvNbpw h\nXm t]meokv DtZymKØcpsS tkh\w, IpSpw_{io bpWnäpIfpsS {]hÀ¯\w, \nbaklmbw, t]meokv klmbw F¶nhbpw B[p\nIhXv¡cn¨ ]©mb¯v Hm^oknsâ khntijXIfmWv. hnhn[ Imcy§Ä¡mbn
]©mb¯v Hm^oknse¯p¶ `n¶tijn¡mÀ¡v D]Icn¡p¶ ssI]nSnbpÅ dm¼v, {]tXyI GIPmeI kuIcyw, IpSnshÅw, hn{iaapdn, apebq«p¶ A½amÀ¡v {]tXyIw apdn F¶nhbpw ChnsSbp≠v. ta¡qcbnse agshÅw Imcy£aambn tiJcn¡p¶Xn\pÅ kwhn[m\§fpw kutcmÀÖ sshZyqXn kwhn[m\§fpw Hcp¡nbXneqsS ]cnØnXn kwc£Wt¯mSpÅ {Kma]©mb¯nsâ {]Xn_²X shfns¸SpIbmWv. C¯cw B[p\nIkuIcy§Ä sa¨s¸« coXnbn Ahew_n¡p¶Xnsâ t]cn 2017 tabn Abva\w {Kma]©mb¯n\v sF.Fkv.H. AwKoImcw e`n¨p. ]©mb¯nsâ C¯cw A\pIcWobamb t\«§Ä¡v am[ya§fpw AÀl-amb {]Nmcw \ÂIn ]n´pW¡p ¶p≠v. Abva\¯nsâ hnPbKmY CXc Xt±iØm]\§Ä¡v henb {]tNmZ\w ]IcpIbmWv.
sF.Fkv.H. AwKoImc¯n\mbn B[p\nIhXv¡cWw, Abva\w {Kma]©mb¯v, tIm«bw PnÃ
{^≠v Hm^okn s]mXpP\§Ä¡mbn Im¯ncn v Øew
Hm^okn\pÅn s]mXpP\§Ä¡mbpÅ {^≠v Hm^v kwhn[m\w
anI¨ Zriyþ{ihy kwhn[m\§tfmSpIqSnb \hoIcn¨ Iu¬knÂlmÄ