KONSTRUKTIVNE POJEDINOSTI TEMELJENJA

Prilikom projektovanja i izvođenja temeljnih konstrukcija neophodno je voditi računa o određenim principima i detaljima koji su propisani Pravilnikom o normativima za temeljenje građevinskih objekata (Službeni list SFRJ, br.15/89) i Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogranje u seizmičkim područjima (Službeni list SFRJ od 25.02.1981. god)

MEĐUSOBNA POVEZANOST TEMELJA

Temelji moraju biti međusobno povezani veznim gredama u oba ortogonalna pravca.

Vezne grede se usvajaju kao konstruktivni elementi približnih dimenzija 40/40cm sa minimalno propisanim procentom armiranja. Njihova uloga je:

da spreče međusobno razmicanje temelja da smanje diferencijalna sleganja susednih temelja.

Sl. 13.1. Način povezivanja temelja

TEMELJENJE NA ISTOJ I RAZLIČITIM KOTAMA

Temelji objekta bi trebalo da budu fundirani na istoj dubini. Razlog za ovo je sadržan u činjenici da temelji fundirani na višoj koti prouzrokuju horizontalne pritiske tla koji se prenose na konstrukciju objekta koja je na nižoj koti fundiranja.

Kako ovo nije uvek moguće ostvariti, bilo zbog projektovanih zahteva ili prirodnog nagiba terena, tada se vrši postepeno kaskadiranje terena.

Sl. 13.2. Kaskadiranje temelja

U ovakvim slučajevima denivelisanje temelja se izvodi u kaskadama odnosa visine prema dužini 1/2 odnosno u praksi 50/100cm.

Na ovaj način se vrši kaskadiranje trakastih temelja, veznih greda i kontra ploča.

U slučajevima fundiranja uz postojeće susedne objekte obaveza je da se temelji novog objekta izvedu na dubini fundiranja susednog objekta. Tu postoje dva slučaja:

1. Temelj suseda je dublje fundiran od potrebne kote fundiranja novog objekta. Tada se temelj mora spustiti na kotu fundiranja susednog objekta.

2. Temelj suseda je pliće fundiran od potrebne kote fundiranja novog objekta. Tada se vrši spuštanje temelja suseda na kotu fundiranja temelja novog objekta. Ova operacija se radi pre izvođenja novog objekta.

Sl. 13.3. Slučaj fundiranja kada je postojeći temelj dublje fundiran od novoprojektovanog

Sl. 13.4. Slučaj fundiranja kada je postojeći temelj pliće fundiran od novoprojektovanog

Spuštanje postojećeg temelja na projektovanu kotu izvodi se putem podbetoniranja istog. Da bi se izvelo podbetoniranje, potrebno je prvo izvršiti iskop temelja, pa potom betonirati prostor ispod temelja. Da bi se obezbedio dobar kontakt između postojećeg temelja i podbetoniranog dela potrebno je donju površinu postojećeg temelja dobro očistiti od zemlje, a da bi umanjili efekte skupljanja betona deo prostora visine oko 25cm, ispod postojećeg temelja betonira se betonom sa malim vodocementnim faktorom (beton "vlažan kao zemlja"). Ovaj sloj betona se ugrađuje nabijanjem pomoću drvenih oblicai ili vibratorom.

Kako nije moguće izvršiti podbetoniranje temelja odjednom po celoj njegovoj dužini, jer bi se ugrozila stabilnost objekta, to se postupak iskopa zemlje i podbetoniranje vrši u lamelama dužine 1.0-1.2m sa preskokom ("u šah poretku"). Ovim načinom se sprečavaju deformacije postojećeg temelja i zida iznad njega.

ZAŠTITA ARMATURA TEMELJA

Prilikom izvođenja armiranih temelja neophodno je da armatura bude postavljena na istu podlogu. To podrazumeva da se ne sme postavljati armatura direktno na tlo kao što su glina, peskovita glina i les, jer zaprljana armatura ne može ostvariti atheziju sa betonom. Zato se izvodi sloj mršavog betona (MB15) debljine 5cm na koji se postavlja armatura ili se u slučajevima gde postoji tampon sloja šljunka armatura postavlja direktno na šljunak.

Sl. 13.5. Izvođenje temelja na sloju betona male čvrstoće

Sl. 13.5. Izvođenje temelja na tampon sloju šljunka

MINIMALNA DUBINA FUNDIRANJA

Minimalna dubina fundiranja je uslovljena sa dva parametara: Oslanjanje temelja na nosivo tlo Dubina mržnjenja tla

Temelji moraju da zadovolje oba uslova.

Često se na samoj površini tla nalaze slojevi sa organskim primesama, koje su podložne truljenju. U ovim slučajevima temeljenje se obavlja na dubini ispod ovih slojeva.

Dubina mržnjenja tla zavisi od lokalnih klimatskih uslova. Temelji se moraju postaviti na dubinu 10-20cm veću od dubine smrzavanja tla. U suprotnom voda koja se nalazi u porama tla, prilikom mržnjenja menja zapreminu pa time dolazi do promene uslova oslanjanja temelja na tlo i do razaranja samog tla.U našim klimatskim uslovima preporuka je da se objekat fundira na dubini od najmanje 80cm.

NAČIN IZVOĐENJA POTPORNIH ZIDOVA

Poptorni zidovi se izvode u segmentima, odnosno dužinama od 4-5m. Razlozi za ovaj način izvođenja je sadržan u sledećim činjenicama:

Prilikom iskopa, odnosno zasecanja tla, većih dužina potrebno je obezbediti da se ceo zasečeni front zemlje ne obruši

Obzirom da su ovakvim načinom izvođenja elementi potpornog zida međusobno dilatirani, time je sprečen negativni efekat uticaja temperaturnih dilatacija koje na većim dužinama poprečni presek zida ne može da prihvati, pa bi došlo do pojave prslina u zidu.

Sl. 13.6. Postupak izvođenja potpornih zidova po fazama

Ovaj način izvođenja potpornih zidova u praksi se naziva "izvođenje po kampadama".Kod potpornih zidova potrebno je voditi računa i o sledećim detaljima:

Prednju, vidnu stranu zida treba izvesti sa otklonom od vertikale za 5-10cm (10:1). Ovo treba učiniti iz dva razloga:

1. Obzirom da su naponi u temeljnoj spojnici veći u tački 1 nego u tački 2, to će i sleganja tla biti veća u tački 1. Iz tog razloga može doći do delimične rotacije potpornog zida pa se predviđenim otklonom sprečava mogućnost da zid zauzme položaj sa negativnim otklonom.

2. U slučaju kada je zid izveden tako da je prednja strana zida apsolutno vertikalna i da nema nikakvog otklona, u tom slučaju, a posebno kod većih visina zida, pojavljuje se neprijatan psihološki efekat kod ljudi koji se nalaze ispred zida.

Sl. 13.7. Detalj izvođenja potpornog zida

Da bi se sprečila pojava pozemnih voda iza potpornog zida i time se povećala sila pritiska na zida koji bi mogao da ugrozi stabilnost zida, posebno ako zid nije računat na pritisak od podzemne vode, izvode se otvori za dreniranje vode iza zida. Ti otvori se postavljaju na međusobnom razmaku od 1-1.2m. Poprečni presek otvora je oko 5cm. U praksi se ovi otvori nazivaju barbakane.

U cilju da se obezbedi pouzdano dreniranje tla iza zida prvo se nasipa sloj krupnozrnog šljunka, zatim se nasipa sloj sitnozrnog šljunka i na kraju sloj tla koje je uzeto iz smoniklog tla prilikom iskopa.