wyniki badania na temat przemocy w szkołach
DESCRIPTION
Wyniki badania na temat przemocy w szkołach. Warszawa, Grudzień 2006. O BADANIU. W ramach badania zrealizowano wywiady z uczniami (N=2891) oraz nauczycielami (N=674) na reprezentatywnej próbie warszawskich szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich (N=54). - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Wyniki badania na temat przemocy w szkołach
Warszawa, Grudzień 2006
O BADANIU
• W ramach badania zrealizowano wywiady z uczniami (N=2891) oraz nauczycielami (N=674) na reprezentatywnej próbie warszawskich szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich (N=54).
• Badanie zrealizowano metodą samo-wypełnialnej ankiety.
• Wywiady zrealizowano w grudniu 2006.
Wyniki badania z uczniami
Uczniowie szkół:podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących i profilowanych, techników
Opis badania
• W ramach badania zrealizowano 2891 wywiadów z uczniami. Badanie obejmowało:
902 uczniów szkół podstawowych 983 uczniów gimnazjów 884 uczniów liceów ogólnokształcących 118 uczniów liceów profilowanych
• Wyniki zaprezentowano na całej próbie oraz dla pierwszych czterech typów szkół - wielkości prób pozwalają w ich przypadku na bardziej szczegółowe analizy.
Wnioski - atmosfera i samopoczucie w szkole
• Uczniów zapytano w pierwszej kolejności o ocenę atmosfery, jaka według nich panuje w szkole. Oceniali oni stwierdzenia na skali czterostopniowej. Najczęściej zgadzali się z następującymi:
„czuję się całkowicie bezpiecznie” – uczniowie podstawówek rzadziej niż szkół ponadpodstawowych
„nauczyciele szanują uczniów” – im starsi, tym rzadziej się z nim zgadzali, podobnie z kolejnymi: „nauczyciele są życzliwi w stosunku do uczniów” oraz „w mojej szkole poziom nauczania jest wysoki”
w przypadku pozostałych stwierdzeń zauważono również spadek ocen z wiekiem: „chętnie chodzę do mojej szkoły”, „lekcje w mojej szkole są ciekawe” oraz „chętnie spędzam czas w mojej szkole, nawet po lekcjach”
• Ze stwierdzeniami związanymi z agresją uczniowie zgadzali się najrzadziej.
• W dalszej kolejności ankietowani wymieniali uczucia, jakich doznają w szkole. Najczęściej zaznaczali oni odpowiedź „w szkole mam prawdziwych przyjaciół”. Porównując typy szkół, należy zauważać, że uczniowie liceów zaznaczali je rzadziej, zaś na pierwszych miejscach znalazły się „nudzę się na lekcjach” oraz „boję się niektórych lekcji”. Podobnie było w przypadku kolejnych najczęściej zaznaczanych odpowiedzi: „lubię chodzić do szkoły”, „w szkole naprawdę się rozwijam, czuję, że idę naprzód” oraz „lekcje mnie interesują” – im starsi, tym mniejszy odsetek wskazywał te odpowiedzi.
Atmosfera w szkole(średnia ocen na skali 1-4)
3,22
3,05
2,94
2,92
2,83
2,81
2,79
2,75
2,70
2,67
2,53
2,37
2,37
2,36
2,35
2,01
1,93
Czuję się całkowicie bezpiecznie
Nauczyciele szanują uczniów
Nauczyciele są życzliwi w stosunku douczniów
Poziom nauczania jest wysoki
Podczas lekcji można otwarcie wyrażaćswoje zdanie
Chętnie chodzę do mojej szkoły
Panuje miła i swobodna atmosfera
Uczniowie szanują nauczycieli
Lekcje są ciekawe
Uczniowie szanują się wzajemnie
Nauczyciele nie wiedzą, co się dziejewśród uczniów
Nauczyciele często krzyczą na uczniów
J est duża rywalizacja między uczniami
Chętnie spędzam czas w mojej szkolenawet po lekcjach
J est rygor, dyscyplina
J est dużo agresji i przemocy międzyuczniami
Zdarza się, że uczniowie są agresywniwobec nauczycieli
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
1 - zdecydowanie nie...4 - zdecydowanie tak
Różnica względem ogółu
LP-0,12
0,23
0,22
0,20
0,06
0,19
-0,09
0,07
0,27
-0,10
-0,07
0,00
0,27
0,40
0,12
0,21
0,02
-0,05
0,03
0,03
0,08
0,04
0,02
0,04
-0,04
-0,02
-0,02
-0,04
0,01
-0,04
0,05
-0,03
-0,02
0
0,16
-0,23
-0,23
-0,23
-0,09
-0,19
0,04
0,00
-0,22
0,11
0,11
-0,03
-0,18
-0,44
-0,05
-0,17
-0,06
0,10
-0,21
-0,18
-0,50
-0,08
-0,11
0,04
-0,19
-0,23
0,08
0,01
0,11
-0,35
-0,12
-0,29
-0,19
0,25
Uczucia doznawane przez uczniów w szkołachWszystkie wymienione
61%
54%
50%
49%
43%
40%
27%
22%
22%
19%
8%
1%
W szkole mam prawdziwychprzyjaciół
Nudzę się na lekcjach
Lubię chodzić do szkoły
Boję się niektórych lekcji
W szkole naprawdę sięrozwijam, czuję, że idę naprzód
Lekcje mnie interesują
W szkole czuję się doceniany
Denerwuję się przed pójściemdo szkoły
Chodzenie do szkoły sprawia miradość
Kiedy jestem w szkole czuję sięniepewnie, nie na swoim
miejscu
Boję się iść do szkoły
Żadne z powyższych
72%
35%
60%
36%
61%
54%
39%
21%
31%
18%
6%
1%
65%
57%
54%
48%
44%
40%
27%
22%
22%
17%
7%
1%
48%
69%
37%
61%
28%
29%
18%
23%
13%
23%
10%
1%
42%
63%
40%
66%
18%
21%
10%
28%
9%
24%
10%
2%
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Uczucia doznawane przez uczniów w szkołachTrzy najczęściej wymieniane
53%
44%
37%
36%
28%
26%
17%
15%
14%
11%
5%
1%
W szkole mam prawdziwychprzyjaciół
Nudzę się na lekcjach
Boję się niektórych lekcji
Lubię chodzić do szkoły
W szkole naprawdę sięrozwijam, czuję, że idę naprzód
Lekcje mnie interesują
W szkole czuję się doceniany
Denerwuję się przed pójściemdo szkoły
Kiedy jestem w szkole czuję sięniepewnie, nie na swoim
miejscu
Chodzenie do szkoły sprawia miradość
Boję się iść do szkoły
Żadne z powyższych
61%
27%
26%
42%
39%
34%
22%
15%
12%
14%
4%
1%
57%
45%
33%
38%
29%
25%
16%
14%
12%
11%
4%
2%
42%
59%
50%
26%
19%
19%
12%
17%
18%
8%
6%
2%
42%
58%
55%
36%
14%
15%
10%
18%
18%
5%
5%
1%
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Wnioski - relacje z nauczycielami
• Opinie dotyczące nauczycieli są jeszcze bardziej zróżnicowane w zależności od wieku niż opinie dotyczące samopoczucia w szkole. Warto zauważyć, że im starsi - tym bardziej neutralnych udzielają odpowiedzi - „raczej tak” - „raczej nie”. Najczęściej ankietowani zgadzali się z następującymi stwierdzeniami: „są mądrzy, mają dużą wiedzę” oraz „jasno określają, co wolno, a czego nie wolno na lekcjach”.
• Prawie połowa badanych uczniów zadeklarowała, że nie miała konfliktu z nauczycielem w ciągu obecnego roku szkolnego (rzadziej uczniowie liceów profilowanych).
• Wśród najczęściej wymienianych powodów, na których tle powstają konflikty ucznia z nauczycielem to: „niegrzeczne zachowanie ucznia” oraz „niesprawiedliwa ocena” (ten drugi rzadziej wymieniany przez uczniów podstawówek). Powody, w których jest ewidentna wina nauczyciela („nauczyciel nie chce przyznać się do błędu” oraz „nauczyciel obraża uczniów”) wskazywane były najrzadziej.
• Ponad 40% uważa, że odpowiedzialność za takie konflikty ponosi zarówno nauczyciel, jak i uczeń.
Sposób postrzegania nauczycieli(średnia ocen na skali 1-4)
3,25
3,20
3,18
3,11
3,04
3,02
2,77
2,59
2,56
2,44
2,06
2,06
1,96
1,89
1,71
1,44
Są mądrzy, mają dużą wiedzę
J asno określają, co wolno, a czego niewolno na lekcjach
Szanują uczniów
J asno określają, czego oczekują oduczniów
Są życzliwi wobec uczniów
Potrafią dobrze tłumaczyć, dobrze uczą
Stawiają sprawiedliwe oceny
Starają się nas porwać, zarazićentuzjazmem
Faworyzują niektórych uczniów
Starają się nikogo nie wyróżniać
Gnębią uczniów, których nie lubią
Nie potrafią odpowiedzieć na pytania zprzedmiotu, którego uczą
Sami są znudzeni podczas prowadzenialekcji
Zniechęcają do nauki
Upokarzają, obrażają uczniów
Starają się skłócić uczniów między sobą
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
1 - zdecydowanie nie...4 - zdecydowanie tak
Różnica względem ogółu
LP0,21
0,24
0,15
0,19
0,19
0,27
0,25
0,22
-0,08
0,06
-0,23
-0,10
-0,15
-0,19
-0,14
-0,09
-0,04
-0,02
0,03
0,02
0,02
-0,02
0,04
-0,01
-0,02
0,02
-0,04
0,03
-0,02
-0,01
-0,03
-0,01
-0,15
-0,21
-0,14
-0,18
-0,20
-0,22
-0,25
-0,18
0,11
-0,10
0,26
0,05
0,15
0,19
0,14
0,08
-0,14
-0,13
-0,26
-0,17
-0,15
-0,20
-0,27
-0,22
-0,02
0,11
0,10
0,13
0,15
0,11
0,20
0,11
Czy uczniowi zdarzył się konflikt z nauczycielemw ciągu obecnego roku szkolnegoŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
47% 46%37%
36% 35%39%
11% 9%11% 12% 17%
51% 45%
35%36%
6%7%6%4%5%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Tak, wiele razy
Tak, kilka razy
Tak, raz czydwa razy
Nie, ani razu
64%
55%
48%
48%
47%
42%
30%
16%
11%
24%
1%
Niegrzeczne zachowanie ucznia
Niesprawiedliwa ocena
Lekceważenie nauczyciela przezuczniów
Nauczyciel nie potrafi zapanowaćnad klasą
Uczeń nie chce pogodzić się zoceną
Nauczyciel nie potrafi dogadaćsię z klasą
Nauczyciel nie chce przyznać siędo błędu
Nauczyciel obraża uczniów
Nie ma konfliktów,nieporozumień
Inne
Żadne z powyższych
Na jakim tle powstają konflikty uczniów z nauczycielamiŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
71%
44%
50%
40%
50%
30%
19%
11%
15%
32%
1%
67%
57%
53%
56%
49%
45%
28%
15%
9%
22%
1%
53%
64%
40%
46%
43%
50%
42%
20%
10%
18%
75%
56%
55%
57%
38%
49%
39%
32%
6%
21%
Kto ponosi odpowiedzialność za nieporozumieniamiędzy uczniami a nauczycielamiŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
11% 9%
40% 42%47%
38% 37% 40% 36% 37%
3%15% 10%
39%41%
9%10%6%5%7%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nikt nie ponosiodpowiedzialności
Więcejuczniowie
Zarówno uczeńjak i nauczyciel(po połowie)
Więcejnauczyciele
Wnioski - relacje z innymi uczniami
• Ponad połowa badanych uważa, że są w klasie osoby, od których najlepiej trzymać się z daleka. Zapytani o liczbę takich osób uczniowie podstawówek wymieniali cztery, gimnazjów pięć, zaś liceów ogólnokształcących sześć. Jak widać liczba takich osób rośnie z wiekiem uczniów.
• Jednocześnie ponad 80% posiada w klasie osoby, z którymi się przyjaźnią. Wymieniają oni średnio sześć takich osób – tu nie ma takich różnic ze względu na wiek ankietowanych.
• Trzy czwarte uważa, że „większość” lub „w zasadzie wszyscy” w klasie ich lubią.
• Co trzeci uczeń zadeklarował, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy ani razu nie zdarzył mu się konflikt z innym uczniem (wśród uczniów podstawówek mniej – 19%).
• Do najczęściej wymienianych konfliktów należą: „rozpuszczanie plotek” i „wywyższanie się”. „Gnębienie słabszych przez silniejszych”, wymieniane na miejscu czwartym, wraz ze wzrostem wieku badanych pojawia się rzadziej: wśród uczniów podstawówek 49%, gimnazjów – 35%, liceów ogólnokształcących 23%.
Czy są w klasie osoby, od których najlepiejtrzymać się z dalekaŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
55% 53% 59%
45% 45%40%
60%52%
36%42%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nie
Tak
Ile jest takich osób?
ŚREDNIA: 4,79 3,68 4,54 5,83 4,81
Czy są w klasie osoby, z którymi ankietowani uczniowie się przyjaźniąŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
87% 83% 87%
11% 15% 12%
89% 88%
9%11%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nie
Tak
Ile jest takich osób?
ŚREDNIA: 5,99 5,51 6,15 5,98 6,56
Czy uczniowi zdarzył się konflikt z innym uczniemw ciągu ostatnich kilku miesięcyŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
30%40%
32%
44%36%
43%
19%25%
17% 15% 16%
19%29%
44%
41%
8%8%8%10%9%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Tak, wiele razy
Tak, kilka razy
Tak, raz czydwa razy
Nie, ani razu
Opis sytuacji w oczach ucznia
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
46% 46% 42%
26%25%
20%
18% 20%16%
18%25%
43%49%
26%26%
8%6%5%8%6%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
w zasadzie nikt wklasie mnie nie lubi
mniej niż połowaklasy mnie lubi
mniej więcej połowaklasy mnie lubi
w zasadzie wszyscyw klasie mnie lubią
większość w klasiemnie lubi
57%
48%
42%
35%
29%
29%
25%
23%
19%
19%
37%
4%
Rozpuszczanie plotek
Wywyższanie się
Chęć rządzenia, dominowaniaprzez jakąś osobę lub grupkę
Gnębienie słabszych przezsilniejszych
Zazdrość o wyniki w nauce
Drwienie z tych, którzy są gorzejubrani czy gorzej im się powodzi
Faworyzowanie jednych uczniówkosztem innych przez nauczycieli
Drwienie z tych, którym gorzejidzie nauka, gorzej sobie radzą
Chwalenie się pieniędzmi czydrogimi rzeczami
Rywalizacja o sukcesy
Inne
Żadne z powyższych
Na jakim tle powstają konflikty między uczniamiŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
66%
52%
48%
49%
39%
42%
22%
35%
31%
26%
43%
2%
55%
48%
42%
35%
23%
26%
22%
16%
16%
19%
38%
4%
50%
45%
34%
23%
27%
19%
31%
18%
12%
14%
5%
31%
68%
52%
48%
26%
23%
24%
27%
19%
11%
9%
3%
25%
70%
57%
57%
49%
47%
47%
26%
16%
9%
jak ktoś wygląda, na ile jestatrakcyjny(a)
jak ktoś się ubiera
jak ktoś się uczy
jak ktoś spędza wolny czas
na czyjąś siłę, sprawnośćfizyczną
dokąd ktoś chodzi w wolnymczasie
ile ktoś ma pieniędzy
kim są jego rodzice
żadne z powyższych
Na co koleżanki i koledzy zwracają uwagęrozmawiając na temat innych uczniówŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
62%
55%
61%
38%
53%
35%
31%
22%
10%
73%
57%
56%
53%
50%
50%
23%
15%
9%
73%
59%
57%
57%
40%
57%
24%
12%
8%
72%
58%
42%
47%
31%
52%
20%
8%
8%
52%
49%
48%
39%
37%
34%
30%
27%
23%
19%
13%
12%
9%
6%
wygląd, atrakcyjność fizyczna
siła, sprawność fizyczna
pewność siebie wobecnauczycieli
fantazja, robienie ciekawychrzeczy
uprawianie sportu, osiągnięciasportowe
dobre wyniki w nauce
duża wiedza, inteligencja
pieniądze
fundowanie, dzielenie się zinnymi
działalność w samorządzie
ważni, dobrze sytuowani rodzice
dobra znajomość komputerów
działania w organizacjach
Żadne z powyższych
Cechy, które decydują o tym, że rówieśnicysię z kimś licząŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
49%
61%
40%
32%
52%
40%
28%
32%
32%
22%
17%
18%
9%
7%
55%
52%
51%
45%
36%
32%
27%
23%
24%
18%
11%
13%
9%
5%
50%
36%
51%
40%
23%
33%
37%
24%
14%
17%
8%
9%
6%
12%
60%
30%
69%
42%
24%
17%
24%
24%
17%
9%
7%
4%
10%
Wnioski - sytuacje konfliktowe
• Ankietowanym przedstawiono różne przykłady sytuacji konfliktowych. Średnio co trzeci zadeklarował, że w ich przypadku nie miała miejsca żadna z nich (24% uczniów podstawówek, 31% gimnazjów i 38% liceów ogólnokształcących). Najczęściej wskazywane sytuacje konfliktowe to: „któryś z kolegów/koleżanek obrażał Cię, wymyślał Ci”, „rozpowszechniano o Tobie szkodzące Ci kłamstwa” oraz „ktoś Cię umyślnie potrącił, przewrócił” (ta ostatnia częściej wymieniana przez uczniów podstawówek). Pozostałe sytuacje wymieniane były zdecydowanie rzadziej. Jedna trzecia zapytana o reakcję na powyższe zachowanie powiedziała, że nic się nie stało.
• Ankietowani, zapytani o takie same sytuacje konfliktowe, w przypadku innych uczniów, najczęściej wymieniali takie same jak w swoim przypadku, jednak inne sytuacje pojawiły się częściej. Co trzeci wymieniał przejawy agresji w stosunku do innych uczniów – np. pobicia, kradzieży własności.
• Wśród osób, które są postrzegane jako bardziej narażone na formy przemocy lub złego traktowania, najczęściej wymieniano „lizusy za bardzo przymilające się do nauczycieli” (rzadziej wymieniani przez uczniów podstawówek) oraz „ofiary gorzej radzące sobie ze wszystkim” – wskazała je ponad połowa badanych.
43%
32%
31%
16%
15%
13%
12%
11%
10%
9%
Któryś z kolegów \ koleżanek obrażał cię,wymyślał ci
Rozpowszechniano o tobie szkodzące cikłamstwa
Ktoś cię umyślnie potrącił, przewrócił
Nauczyciel wyrzucił cię za drzwi
Nauczyciel używał wobec ciebieobraźliwych słów
Zniszczono rzeczy należące do ciebie
Ukradziono ci pieniądze lub przedmiot
Nauczyciel straszył cię
Któryś z kolegów \ koleżanek przymuszałcię do robienia czegoś
Zniszczono twoją ławkę lub krzesło
Czy ankietowanym zdarzyło się w ciągu ostatniego roku, że... (1 z 2)Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
53%
39%
49%
12%
11%
16%
17%
7%
11%
9%
45%
32%
31%
17%
14%
14%
11%
11%
10%
9%
31%
25%
15%
19%
20%
10%
9%
16%
8%
9%
24%
23%
14%
10%
21%
3%
5%
14%
8%
7%
8%
7%
6%
6%
5%
5%
4%
4%
4%
3%
32%
Zaczepiano Cię na tle seksualnym
Pobił cię który(a)ś z kolegów(koleżanek) zklasy
Dotykano Cię z intencją seksualną, mimoże sobie nie życzyłe\aś
Pobił cię uczeń \ uczniowie z innych klas
Nauczyciel uderzał cię, szturchał, potrącałitp.
Pobito cię tak silnie, że odniosłeś(aś)obrażenia cielesne
Grożono ci z użyciem noża, gazu lubinnego narzędzia
Używano w czasie bójki z tobą ostrychnarzędzi
Zmuszano cię do kupowania papierosów,piwa... za twoje pieniądze
Zabrano ci rzecz lub pieniądze używającsiły lub grożąc jej użyciem
Żadne z powyższych
Czy ankietowanym zdarzyło się w ciągu ostatniego roku, że... (2 z 2)Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
6%
10%
5%
10%
4%
5%
4%
2%
2%
3%
24%
8%
7%
7%
5%
6%
4%
4%
3%
4%
3%
31%
9%
5%
7%
5%
6%
5%
6%
6%
5%
4%
38%
6%
6%
3%
3%
3%
4%
3%
3%
43%
34%
13%
19%
12%
15%
8%
26%
Nic, nic strasznegosię nie stało
Nic, to i tak nic nieda, a może byćjeszcze gorzej
Nic, trzeba sobieradzić samemu
Poskarżyłem sięnauczycielowi
Poskarżyłem sięrodzicom
Poskarżyłem sięrodzeństwu,
kolegom\koleżankom
I naczej
Jak zareagowano na powyższe zachowanie
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=1953, respondenci, którym przydarzyła się jedna z wymienionych wcześniej sytuacji
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
31%
13%
16%
21%
26%
9%
21%
36%
14%
18%
8%
11%
8%
28%
34%
13%
24%
8%
8%
7%
28%
34%
15%
24%
9%
3%
25%
Czy zdarzyło się w szkole innym uczniom, że... (1 z 2)
77%
63%
51%
50%
44%
37%
34%
33%
32%
29%
niektórzy uczniowie obrażająinnych, wymyślają im
rozpowszechnia się o kimśszkodzące mu kłamstwa
uczniowie są umyślnie potrącani,przewracani
nauczyciel wyrzucał uczniów zadrzwi
niszczy się ławki i krzesła
ukradziono uczniom pieniądze lubprzedmiot
ktoś z uczniów został pobityprzez uczniów z innych klas
zniszczono rzeczy należące douczniów
ktoś z uczniów został pobity
niektórzy uczniowie przymuszająinnych
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
78%
62%
62%
44%
43%
41%
42%
38%
46%
33%
79%
67%
59%
54%
49%
39%
38%
37%
31%
33%
73%
59%
35%
51%
38%
30%
25%
24%
20%
24%
85%
66%
28%
52%
42%
26%
14%
20%
18%
14%
Czy zdarzyło się w szkole innym uczniom, że... (2 z 2)
27%
19%
16%
12%
10%
10%
10%
7%
6%
6%
9%
nauczyciel używał wobec uczniówobraźliwych słów
nauczyciel straszył uczniów
pobito kogoś tak silnie, że odniósłobrażenia cielesne
nauczyciel uderzał uczniów,szturchał, potrącał itp.
zaczepiano na tle seksualnym
dotykano z intencją seksualną
zmuszano uczniów do kupowaniapapierosów... za ich pieniądze
zabrano rzecz lub pieniądzeużywając siły/grożąc użyciem
grożono z użyciem noża, gazulub innego narzędzia
w czasie bójki między uczniamiużywane były ostre narzędzia
żadne z powyższych
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
18%
12%
22%
10%
8%
9%
6%
5%
5%
4%
8%
26%
17%
17%
14%
12%
11%
14%
8%
7%
7%
9%
34%
25%
12%
10%
12%
10%
9%
6%
8%
7%
11%
36%
28%
3%
12%
5%
3%
7%
4%
1%
3%
3%
55%
53%
37%
37%
30%
27%
17%
30%
4%
lizusy, za bardzoprzymilający siędo nauczycieli
ofiary, gorzejradzące sobie ze
wszystkim
kujony, za bardzoprzykładający się
do nauki
uczniowiepierwszej klasy,
pierwszoroczniaki
nieśmiali,zahukani
nowi uczniowie,dołączający do
klasy
dobrzewychowani,
układni, grzeczni
ktoś inny
Żadne zpowyższych
Jacy uczniowie są najbardziej narażeni na formy przemocy lub złego traktowania
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
47%
57%
43%
29%
24%
36%
20%
39%
5%
56%
55%
37%
45%
31%
24%
18%
31%
4%
61%
48%
33%
37%
36%
22%
13%
22%
4%
63%
52%
33%
31%
26%
12%
18%
7%
39%
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Wnioski - nauczyciele wobec przemocy
• W przypadku form przemocy, im uczniowie starsi, tym częściej załatwiają sprawy między sobą (45% uczniów podstawówek, 53% gimnazjów, 63% liceów ogólnokształcących).
• Uczniowie zapytani, jak nauczyciele reagują na formy przemocy między uczniami, najczęściej wskazywali: rozmowy z uczniami „dążące do rozwiązania konfliktu” lub „z osobami agresywnymi”, „pomoc słabszym”, „prośby o interwencje rodziców”.
• Zapytani, czy przemoc w szkole ankietowanych jest problemem, odpowiadali: 37% (zdecydowanie tak + raczej tak) wśród uczniów podstawówek, 23% gimnazjów i 12% liceów.
• Co czwarty uważa, że ich szkoły nie radzą sobie z problemem przemocy.
Czy ewentualne formy przemocy, uczniowie załatwiają między sobą, czy z pomocą nauczycieliŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
54%63%
56%
6%
5%3%
35% 41% 37%27%
34%
53%45%
7%
10%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Drobne sprawymiędzy sobą,poważniejszeprzy pomocynauczycieli
Zazwyczajodwołują się dopomocynauczycieli
Zazwyczajmiędzy sobą,nauczycieleniewiele o tymwiedzą
Jak nauczyciele reagują na formy przemocy między uczniami
51%
41%
40%
39%
35%
23%
20%
19%
15%
14%
11%
10%
3%
starają się rozmawiać z uczniami,dążą do rozwiązania konfliktu
proszą o interwencję rodziców
starają się chronić słabszych,interweniują w ich obronie
starają się rozmawiać z uczniamiagresywnymi
występują o obniżenie agresywnymuczniom oceny ze sprawowania
proszą o interwencje dyrektoraszkoły,
w ogóle nie reagują, bo nie wiedzą otakich przypadkach
w mojej szkole nie ma takichprzypadków
dążą do pozbycia się agresywnychuczniów ze szkoły
udają że tego nie widzą,
nic nie robią, czują się bezradni
proszą o interwencję ochronę
Żadne z powyższych
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
66%
48%
50%
55%
42%
20%
14%
12%
10%
11%
10%
8%
3%
54%
43%
42%
42%
39%
24%
20%
17%
14%
14%
11%
11%
3%
35%
30%
27%
20%
25%
24%
25%
27%
19%
18%
13%
8%
2%
36%
42%
29%
27%
31%
31%
24%
23%
23%
13%
8%
19%
3%
Czy, w opinii uczniów, przemoc w ich szkolejest problememŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
9%
14%8% 2%
50%
47%
51%
50% 66%
3%4%9%14%
14%
23%
25%14%
24%38%
27%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
Jak szkoła radzi sobie z problemem przemocy
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
7%
19% 15% 15%
49% 53% 49%45% 53%
6%8%7%6%
18% 20%
23% 19% 23%28%
19%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Moja szkoła bardzodobrze sobie z nimradzi
Moja szkoła dośćdobrze sobie z nimradzi
Moja szkoła niebardzo sobie z nimradzi
Moja szkoła wogóle sobie z nimnie radzi
Wnioski - rodzice wobec przemocy w szkole
• Zainteresowanie rodziców tym, co się dzieje w szkole maleje im starsze są ich dzieci : 64% uczniów podstawówek zadeklarowało, że ich rodzice bardzo się interesują; w przypadku uczniów gimnazjów odsetek ten wynosi 45%, zaś w przypadku licealistów – 37%. Potwierdza się to w pytaniu o frekwencję rodziców na wywiadówkach i dniach otwartych.
• Ankietowani, zapytani jak rodzice zareagowaliby na konflikt z nauczycielem, najczęściej (ponad połowa) zadeklarowali, że „rozważyliby na spokojnie moje racje i nauczyciela”. Pozostałe odpowiedzi zaznaczano zdecydowanie rzadziej.
• Uczniowie, im starsi, tym rzadziej informują swoich rodziców o konfliktach z innymi uczniami – 82% uczniowie podstawówek, 68% gimnazjów i 56% liceów ogólnokształcących. Zapytani o powód, dla którego nie informują rodziców, najczęściej uważają, że „to ich sprawy i rodzice nie powinni się wtrącać”.
• W przypadku konfliktów z nauczycielami, również im starsi, tym rzadziej informują o tym rodziców, jednak różnice nie są już tak duże. Powód nieinformowania rodziców jest taki sam jak w przypadku konfliktu z innymi uczniami.
Ocena stopnia zainteresowania rodziców tym,co się dzieje w szkoleŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
48%
37%42%
52%
11% 12% 15% 14%
27%37%45%
64%
36%
26%
5%3% 2% 3% 5% 5%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
W ogóle nieinteresują się tym,co dzieje się wszkole
Niezbyt sięinteresują się tym,co dzieje się wszkole
Trochę interesująsię tym, co dziejesię w szkole
Bardzo interesująsię tym, co dziejesię w szkole
60%
20%
20%
14%
10%
8%
4%
Rozważyliby naspokojnie racje
moje inauczyciela
I nterweniowalibyu dyrekcji \nauczyciela,
żeby wyjaśnićsprawę
Stanęliby pomojej stronieniezależnie odtego, czy bym
miał rację
Uznaliby mojeracje, ale
prosiliby mnie,żebym odpuścił
Nawet jak bymmiał rację,
stanęliby postronie
nauczyciela
Po cichuprzyznaliby mi
rację, ale głośnoby nauczyciela
przepraszali
Żadne zpowyższych
Jak, w opinii uczniów, rodzice zareagowaliby na konflikt z nauczycielem
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
63%
21%
22%
11%
9%
8%
4%
61%
21%
20%
13%
10%
9%
4%
57%
19%
18%
18%
9%
7%
3%
58%
14%
19%
14%
8%
3%
16%
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Czy w przypadku konfliktów z innymi uczniamibadani informują swoich rodzicówŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
25%
45%
39% 47%
14%17%23%36%
44%
46%
28%14%
29%41%
37%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
nie, nigdy
tak, czasami
tak, zawsze
64%
16%
8%
7%
3%
23%
3%
to są mojesprawy,
rodzice niepowinni się donich wtrącać
rodzice niebędą umieli
mi pomóc, niebędą w stanie
mi pomóc
będzie miwstyd
przyznać siędo konfliktu z
kolegami
rodzice napewno niestaną po
mojej stronie
rodziceuznają, że jest
to sprawa,którą muszęsam załatwić
inneprzyczyny
żadne zpowyższych
Dlaczego uczniowie nie informują rodzicówo konfliktach z innymi uczniami
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
54%
17%
13%
14%
6%
22%
5%
65%
16%
11%
9%
29%
3%
67%
15%
5%
4%
3%
20%
3%
61%
18%
7%
14%
5%
9%
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=815, respondenci, którzy zadeklarowali, że nie informują rodziców o konflikcie z innymi uczniami
Czy w przypadku konfliktów z nauczycielamibadani informują swoich rodzicówŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
47%
32%44% 46%
36%38%47%
57%
35%27%
13% 10% 15% 14% 14%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
nie, nigdy
tak, czasami
tak, zawsze
50%
14%
12%
6%
4%
25%
8%
to są mojesprawy,
rodzice niepowinni się donich wtrącać
rodzice niebędą umieli
mi pomóc, niebędą w stanie
mi pomóc
rodzice napewno niestaną po
mojej stronie
będzie miwstyd
przyznać siędo konfliktu z
kolegami
rodziceuznają, że jest
to sprawa,którą muszęsam załatwić
inneprzyczyny
żadne zpowyższych
Dlaczego uczniowie nie informują rodzicówo konfliktach z nauczycielami
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
36%
14%
14%
13%
26%
13%
47%
16%
15%
7%
4%
29%
6%
63%
12%
8%
1%
4%
23%
5%
53%
18%
12%
18%
18%
6%
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=384, respondenci, którzy zadeklarowali, że nie informują rodziców o konflikcie z nauczycielem
Czy rodzice chodzą na wywiadówki
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
50%
35%
37%
36%
7%4%
47%38%
51%60%
32%25%
9%6% 7%
12%9%
5% 3% 3%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Wcale
Rzadko
Czasem
Zazwyczaj
Zawsze
Czy rodzice chodzą na dni otwarte
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
15%
19%16%
20%
28%25%
16% 13% 17% 19%14%
17%13%15%17%
18% 19%
25%27%
25%23%
23%
24%21%
23%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Wcale
Rzadko
Czasem
Często
Bardzo często
Czy któryś z rodziców należy do Komitetu Rodzicielskiego bądź innego ciała zrzeszającegoŹródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
16%
83% 86%
11%14%15%18%
80% 76% 81%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nie
Tak
Wnioski - prawa ucznia i nauczyciela
• W opinii uczniów nauczyciel ma prawo: „wpisać uwagę do dzienniczka”, „powiadomić wychowawcę o niewłaściwym zachowaniu ucznia” oraz „wezwać do szkoły rodziców” – te powody wskazali prawie wszyscy badani. Na „wyproszenie z klasy” zgodziły się trzy czwarte badanych, prawie dwie trzecie przyznały ponadto, że nauczyciel ma prawo „zabrać uczniowi książkę/komiks czytane w trakcie lekcji”.
• Uczeń ma natomiast prawo przede wszystkim „domagać się uzasadnienia wystawionej mu oceny” – tę odpowiedź zaznaczano najczęściej. Najrzadziej wymieniano możliwość „odmowy udziału w apelach, lekcjach wychowawczych” oraz „odmowę czytania lektury”.
Czy nauczyciel ma prawo...
92%
91%
89%
78%
61%
45%
41%
24%
10%
9%
4%
Wpisać uwagę do dzienniczka
Powiadomić wychowawcę klasy oniewłaściwym zachowaniu ucznia
Wezwać do szkoły rodziców
Wyprosić z klasy źlezachowującego się ucznia
Zabrać uczniowi książkę czykomiks, który czyta na lekcji
Wyprosić z klasy ucznia, który je
Zabrać uczniowi telefonkomórkowy, który zadzwonił
podczas lekcji
Zmusić ucznia do publicznegoprzeproszenia go przy całej klasie
Siłą zaciągnąć ucznia do klasy porozpoczęciu lekcji
Wywieszać złe oceny uczniów wmiejscu ogólnie widocznym
Żadne z powyższych
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
94%
92%
90%
79%
71%
41%
53%
28%
13%
9%
4%
92%
90%
88%
78%
60%
49%
41%
25%
10%
9%
4%
90%
92%
90%
78%
53%
46%
31%
19%
7%
8%
4%
95%
92%
91%
80%
56%
42%
37%
20%
4%
6%
3%
Czy uczeń ma prawo...
94%
83%
83%
82%
81%
72%
29%
19%
3%
domagać się uzasadnieniawystawionej mu oceny
wyrażać poglądy odmienneod poglądów nauczyciela
domagać się dodatkowychzajęć
zrezygnować z chodzenia nalekcje religii
odmówić chodzenia narekolekcje
oczekiwać zmianynauczyciela, który zraził do
siebie klasę
odmówić udziału w apelach,lekcjach wychow.
odmówić czytania lektury
żadne z powyższych
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
91%
73%
81%
73%
71%
59%
21%
16%
4%
94%
85%
83%
85%
82%
72%
27%
20%
4%
95%
91%
85%
89%
89%
85%
37%
23%
2%
97%
96%
88%
94%
89%
86%
36%
14%
1%
Czy w klasie jest samorząd klasowy
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
36%
58%61%
82%
12%
33%38%40%
59% 55%
2% 1% 1% 4% 4%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nie
Tak, ale niewielerobi
Tak, i naprawdęrobi dużo fajnychrzeczy
Czy w szkole jest samorząd szkolny
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
38%
40%
52%
55%
12% 11% 10% 14%23%
14%27%
43%45%
43% 36%
7% 8% 7%7%
8%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nie
Tak, ale niewielerobi
Tak, i naprawdęrobi dużo fajnychrzeczy
Czy w szkole jest Rzecznik Praw Ucznia
Źródło: próba uczniówPODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci
27%
54% 55% 53% 53% 55%
27% 31% 25% 25%
20%22%16%18%19%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO LP
Nie wiem
Nie
Tak
Wyniki badania z nauczycielami
Nauczyciele szkół: podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących i profilowanych
O BADANIU
• W ramach badania zrealizowano 674 wywiadów z nauczycielami. Badanie obejmowało:
222 nauczycieli szkół podstawowych 180 nauczycieli gimnazjów 233 nauczycieli liceów ogólnokształcących 39 nauczycieli liceów profilowanych
• Wyniki zaprezentowano na całej próbie oraz dla pierwszych trzech typów szkół - wielkości prób pozwalają w ich przypadku na bardziej szczegółowe analizy.
Wnioski - atmosfera w szkole, opinie o uczniach
• Nauczycieli zapytano w pierwszej kolejności o ocenę atmosfery, jaka według nich panuje w szkole. Oceniali oni stwierdzenia na skali czterostopniowej. Najczęściej zgadzali się z następującymi: „nauczyciele są życzliwi w stosunku do uczniów”, „nauczyciele szanują uczniów” oraz „w szkole jest bezpiecznie”.
• W opinii nauczycieli potwierdziły się oceny uczniów – im wyższa szkoła, tym rzadziej zgadzali się, że „poziom nauczania jest wysoki”, „uczniowie chętnie chodzą do szkoły”, „uczniowie chętnie spędzają czas w szkole, nawet po lekcjach”. Ze stwierdzeniami związanymi z agresją nauczyciele zgadzali się najrzadziej.
• W dalszej kolejności ankietowani wyrażali swoją opinię o uczniach. Najczęściej zgadzali się, że „słuchają nauczycieli”, „są uprzejmi wobec nich oraz wobec siebie nawzajem”. Najrzadziej zgadzali się ze stwierdzeniem: „nie reagują na polecenia nauczycieli”.
Atmosfera w szkole(średnia ocen na skali 1-4)
3,34
3,32
3,3
3,25
3,11
3,07
3,02
2,78
2,78
2,74
2,63
2,27
2,27
2,14
2,07
1,97
1,9
Nauczyciele są życzliwi w stosunku douczniów
W szkole nauczyciele szanują uczniów
W szkole jest bezpiecznie
Podczas lekcji uczniowie mogą wyrażaćswoje zdanie
Panuje miła i swobodna atmosfera
Lekcje w szkole są ciekawe
W szkole poziom nauczania jest wysoki
Dzieci chętnie spędzają czas nawet polekcjach
Uczniowie chętnie chodzą do szkoły
Uczniowie szanują nauczycieli
Uczniowie szanują się wzajemnie
J est rygor, dyscyplina
Zdarza się, że uczniowie są agresywniwobec nauczycieli
J est duża rywalizacja między uczniami
Nauczyciele często krzyczą na uczniów
J est dużo agresji i przemocy pomiędzyuczniami
Nauczyciele nie wiedzą, co się dziejewśród uczniów
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
0,07
0,10
0,03
0,13
0,07
0,13
0,23
0,30
0,27
0,00
-0,10
-0,03
-0,06
0,12
0,06
0,11
-0,21
0,00
0,06
-0,05
0,01
-0,03
0,02
0,18
0,06
0,07
0,02
0,01
0,14
0,01
0,15
-0,06
0,09
0,03
-0,05
-0,12
0,02
-0,08
-0,03
-0,12
-0,27
-0,28
-0,25
0,01
0,08
-0,07
-0,03
-0,17
-0,01
-0,17
0,14
1 - zdecydowanie się nie zgadzam...4 - zdecydowanie się zgadzam
Różnica względem ogółu
Opinia nauczycieli o uczniach(średnia ocen na skali 1-4)Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
1 - zdecydowanie nie...4 - zdecydowanie tak
Różnica względem ogółu
2,98
2,89
2,68
2,54
2,47
2,41
2,31
2,23
2,13
2,08
Słuchają nauczycieli
Są uprzejmi wobec nauczycieli
Są życzliwi wobec siebienawzajem
Nie przykładają się do nauki
Bywają aroganccy i chamscy wstosunku do kolegów
Dobrze się uczą, są pilni
Przeszkadzają w lekcjach,ignorują uwagi nauczycieli
Są wśród nich tacy, którzy sągnębieni przez innych
Bywają aroganccy i chamscy wstosunku do nauczycieli
Nie reagują na polecenianauczycieli
0,00
0,07
-0,07
-0,26
-0,01
0,23
-0,03
0,02
-0,15
-0,01
0,05
-0,04
-0,01
-0,08
0,07
0,1
0,01
0,12
0,08
0,03
-0,02
-0,02
0,05
0,25
-0,02
-0,21
0,01
-0,12
0,05
-0,03
Wnioski - szkoła wobec przemocy
• Wśród form przemocy najczęściej zaobserwowanych przez nauczycieli najczęściej wymieniano: „zaczepki słowne wobec innych uczniów”, „obrażanie się wzajemnie, wymyślanie sobie” oraz „umyślne potrącanie się, przewracanie”.
• Do najczęstszych reakcji grona nauczycielskiego na formy przemocy należą: rozmowy z uczniami „dążące do rozwiązania konfliktu” i „z osobami agresywnymi, w celu zrozumienia przyczyn”.
• Prawie każdy nauczyciel uważa, że jest wspierany w staraniach o zwalczanie przemocy przez dyrekcję, co drugi przez rodziców uczniów, również co drugi przez instytucje zewnętrzne (policja, samorząd lokalny), nieliczni natomiast wymieniają Ministerstwo, Kuratoria, organizacje pozarządowe i Kościół.
Zaobserwowane formy przemocyCała próba
96%
88%
86%
85%
79%
78%
76%
64%
60%
54%
51%
50%
49%
46%
45%
44%
42%
37%
19%
9%
7%
6%
8%
9%
9%
16%
17%
20%
30%
31%
30%
36%
38%
45%
34%
39%
44%
36%
44%
39%
35%
43%
95%
90%
2%
1%używanie w czasie bójki ostrych narzędzi
grożenie innym z użyciem noża, gazu lub innego narzędzia
zmuszanie innych do kupowania papierosów... za ich pieniądze
zabranie komuś rzeczy lub pieniędzy z użyciem siły lub groźbą
wzajemne stosowanie agresji fizycznej przez rywalizujące grupy
zaczepki seksualne, dotykanie, molestowanie seksualne
pobicie młodszego ucznia przez starszego bez powodu
pobicie skutkujące obrażeniami cielesnymi
znęcanie się starszych nad młodszymi kolegami w ramach fali
zastraszanie jednego ucznia przez grupę uczniów
celowe uszkodzenie, zdemolowanie toalet
przymuszanie do robienia czegoś, na co tamci nie mieli ochoty
bicie przez uczniów z innych klas
podpisanie ścian w szkole brzydkimi wyrazami
kradzież pieniędzy lub przedmiotu
niszczenie ławek i krzeseł innych uczniów
bicie przez kolegów (koleżanki) z klasy
zniszczenie rzeczy należących do innych uczniów
znęcanie się nad tzw. kozłem ofiarnym
rozpowszechnianie o innych szkodzących im kłamstw
umyślne potrącanie się, przewracanie
obrażanie się wzajemnie, wymyślanie sobie
zaczepki słowne wobec innych uczniów
nie, nigdy kilka razy w roku raz w miesiącu parę razy w miesiącu kilka razy w tygodniu codziennie Nie wiem
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Zaobserwowane formy przemocySzkoły podstawowe
98%
93%
87%
84%
82%
75%
73%
68%
64%
58%
54%
52%
50%
41%
36%
35%
31%
23%
9%
4%
4%
6%
5%
9%
13%
14%
20%
24%
24%
28%
33%
28%
31%
44%
36%
43%
55%
45%
50%
36%
35%
31%
97%
94%
1%
1%używanie w czasie bójki ostrych narzędzi
grożenie innym z użyciem noża, gazu lub innego narzędzia
zmuszanie innych do kupowania papierosów... za ich pieniądze
zabranie komuś rzeczy lub pieniędzy z użyciem siły lub groźbą
zaczepki seksualne, dotykanie, molestowanie seksualne
znęcanie się starszych nad młodszymi kolegami w ramach fali
wzajemne stosowanie agresji fizycznej przez rywalizujące grupy
pobicie skutkujące obrażeniami cielesnymi
pobicie młodszego ucznia przez starszego bez powodu
celowe uszkodzenie, zdemolowanie toalet
zastraszanie jednego ucznia przez grupę uczniów
podpisanie ścian w szkole brzydkimi wyrazami
niszczenie ławek i krzeseł innych uczniów
przymuszanie do robienia czegoś, na co tamci nie mieli ochoty
kradzież pieniędzy lub przedmiotu
znęcanie się nad tzw. kozłem ofiarnym
bicie przez uczniów z innych klas
zniszczenie rzeczy należących do innych uczniów
rozpowszechnianie o innych szkodzących im kłamstw
bicie przez kolegów (koleżanki) z klasy
umyślne potrącanie się, przewracanie
zaczepki słowne wobec innych uczniów
obrażanie się wzajemnie, wymyślanie sobie
nie, nigdy kilka razy w roku raz w miesiącu parę razy w miesiącu kilka razy w tygodniu codziennie Nie wiem
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=222, nauczyciele szkół podstawowych
Zaobserwowane formy przemocyGimnazja
95%
83%
82%
79%
73%
72%
62%
62%
55%
51%
49%
44%
39%
38%
38%
38%
32%
29%
12%
8%
5%
8%
10%
9%
13%
17%
20%
29%
30%
36%
39%
44%
36%
49%
48%
36%
47%
49%
45%
37%
29%
37%
93%
86%
2%
1%używanie w czasie bójki ostrych narzędzi
grożenie innym z użyciem noża, gazu lub innego narzędzia
zmuszanie innych do kupowania papierosów... za ich pieniądze
zaczepki seksualne, dotykanie, molestowanie seksualne
wzajemne stosowanie agresji fizycznej przez rywalizujące grupy
zabranie komuś rzeczy lub pieniędzy z użyciem siły lub groźbą
pobicie młodszego ucznia przez starszego bez powodu
pobicie skutkujące obrażeniami cielesnymi
celowe uszkodzenie, zdemolowanie toalet
znęcanie się starszych nad młodszymi kolegami w ramach fali
podpisanie ścian w szkole brzydkimi wyrazami
zastraszanie jednego ucznia przez grupę uczniów
kradzież pieniędzy lub przedmiotu
przymuszanie do robienia czegoś, na co tamci nie mieli ochoty
bicie przez uczniów z innych klas
bicie przez kolegów (koleżanki) z klasy
niszczenie ławek i krzeseł innych uczniów
zniszczenie rzeczy należących do innych uczniów
rozpowszechnianie o innych szkodzących im kłamstw
znęcanie się nad tzw. kozłem ofiarnym
umyślne potrącanie się, przewracanie
obrażanie się wzajemnie, wymyślanie sobie
zaczepki słowne wobec innych uczniów
nie, nigdy kilka razy w roku raz w miesiącu parę razy w miesiącu kilka razy w tygodniu codziennie Nie wiem
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=180, nauczyciele z gimnazjów
Zaobserwowane formy przemocyLicea ogólnokształcące
97%
91%
90%
87%
86%
84%
78%
71%
70%
68%
61%
57%
54%
53%
48%
45%
45%
42%
32%
16%
9%
5%
5%
7%
9%
9%
12%
18%
25%
24%
24%
27%
35%
39%
28%
39%
49%
37%
46%
47%
43%
56%
95%
91%
2%
1%używanie w czasie bójki ostrych narzędzi
grożenie innym z użyciem noża, gazu lub innego narzędzia
wzajemne stosowanie agresji fizycznej przez rywalizujące grupy
zmuszanie innych do kupowania papierosów... za ich pieniądze
zabranie komuś rzeczy lub pieniędzy z użyciem siły lub groźbą
pobicie młodszego ucznia przez starszego bez powodu
zaczepki seksualne, dotykanie, molestowanie seksualne
pobicie skutkujące obrażeniami cielesnymi
znęcanie się starszych nad młodszymi kolegami w ramach fali
zastraszanie jednego ucznia przez grupę uczniów
bicie przez uczniów z innych klas
bicie przez kolegów (koleżanki) z klasy
przymuszanie do robienia czegoś, na co tamci nie mieli ochoty
zniszczenie rzeczy należących do innych uczniów
celowe uszkodzenie, zdemolowanie toalet
znęcanie się nad tzw. kozłem ofiarnym
rozpowszechnianie o innych szkodzących im kłamstw
kradzież pieniędzy lub przedmiotu
niszczenie ławek i krzeseł innych uczniów
podpisanie ścian w szkole brzydkimi wyrazami
umyślne potrącanie się, przewracanie
obrażanie się wzajemnie, wymyślanie sobie
zaczepki słowne wobec innych uczniów
nie, nigdy kilka razy w roku raz w miesiącu parę razy w miesiącu kilka razy w tygodniu codziennie Nie wiem
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=233, nauczyciele liceów ogólnokształcących
Jak postępują nauczyciele wobec przypadkówprzemocy między uczniami
76%
58%
50%
50%
50%
43%
10%
8%
6%
2%
2%
1%
1%
rozmawiają z uczniami, dążą dorozwiązania konfliktu
rozmawiają z uczniami agresywnymi,by zrozumieć przyczyny
proszą o interwencję rodziców
występują o obniżenie oceny zesprawowania
starają się chronić słabszych
proszą o interwencje dyrektora szkoły
proszą o interwencję ochronę
w mojej szkole nie ma takichprzypadków
dążą do pozbycia się agresywnychuczniów ze szkoły
w ogóle nie reagują, nie wiedzą otakich przypadkach
nic nie robią, czują się bezradni
udają że tego nie widzą,
żadne z powyższych
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
85%
72%
54%
52%
57%
40%
11%
3%
2%
1%
83%
69%
59%
61%
58%
49%
11%
3%
6%
1%
1%
2%
62%
39%
42%
39%
37%
41%
6%
15%
10%
4%
2%
2%
2%
Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez...Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
12%
44% 46%
28%28%
33% 25%
12%12%12%
47% 50%
7% 5% 8%6%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
...rodziców
Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez...Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
64%
26%30%
60%66%69%
27% 24%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
...dyrekcję
Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez...Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
14%20%
35% 36%32%
33%
16% 14% 16% 17%
4% 6%3%4%
17% 17%
28% 28%35%
24%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
...Ministerstwo, Kuratoria
Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez...Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
12%
43% 41%
24% 27% 23% 23%
12% 10% 12% 14%
12% 11% 12%
40%42%
9%11%10%10%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
...instytucje zewnętrzne(policja, samorząd lokalny)
Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez...Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
11%21%
33% 38%32%
30%
19% 17% 21% 19%
3% 3%1%4%
15% 10%
31% 32%36%
27%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
...organizacje pozarządowe
Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez...Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
6%15%
18%
33% 34%31%
33%
18% 15% 17% 18%
8%4%6%
18% 18%
26% 26%33%
21%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
...Kościół
Wnioski - przemoc wobec nauczycieli
• Co drugi ankietowany nauczyciel zadeklarował, że „ignorowano jego polecenia, przez co niemożliwe było prowadzenie lekcji”, co trzeciego „celowo prowokowano, by doprowadzić do wybuchu gniewu”, zaś co piątego „obrażono w grubiański sposób”. W opinii respondentów podobne sytuacje przydarzają się innym nauczycielom. Przypadki jawnej agresji wobec nauczycieli prawie nie wystąpiły.
• Co drugi nauczyciel twierdzi, iż w jego szkole nie nauczyciele nie byli ofiarami jakiejkolwiek przemocy.
• Co czwarty uważa, że w jego szkole przemoc jest poważnym problemem (top 2 boxes), jednak większość uważa, że szkoła sobie z nim radzi. Dwie trzecie deklaruje, że w trudnych sytuacjach wychowawczych może liczyć na pomoc rodziców.
Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja...Cała próba
97%
97%
93%
87%
78%
53%
40%
1%
4%
6%
13%
30%
32%
97%
97%
spoliczkowano Pana(ią) lubuderzono pięścią
grożono jakimś narzędziem
zraniono jakimś narzędziem
był(a) Pan(i) bity(a), kopany(a)
zastraszano, szykanowanoPana(ią)
zmuszano do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażono w grubiański sposób
celowo prowokowano, abydoprowadzić do wybuchu gniewu
ignorowano polecenia, przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Szkoły podstawoweŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=222, nauczyciele szkół podstawowych
99%
97%
97%
90%
86%
62%
45%
1%
2%
5%
9%
23%
26%
99%
99%
spoliczkowano Pana(ią) lubuderzono pięścią
grożono jakimś narzędziem
zraniono jakimś narzędziem
zastraszano, szykanowanoPana(ią)
był(a) Pan(i) bity(a), kopany(a)
zmuszano do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażono w grubiański sposób
celowo prowokowano, abydoprowadzić do wybuchu gniewu
ignorowano polecenia, przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... GimnazjaŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=180, nauczyciele z gimnazjów
96%
96%
91%
86%
72%
47%
38%
4%
7%
17%
31%
32%
96%
96%
był(a) Pan(i) bity(a), kopany(a)
spoliczkowano Pana(ią) lubuderzono pięścią
grożono jakimś narzędziem
zraniono jakimś narzędziem
zastraszano, szykanowanoPana(ią)
zmuszano do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażono w grubiański sposób
celowo prowokowano, abydoprowadzić do wybuchu gniewu
ignorowano polecenia, przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Licea ogólnokształcąceŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=233, nauczyciele liceów ogólnokształcących
97%
97%
90%
86%
76%
53%
39%
6%
6%
15%
33%
35%
97%
97%
był(a) Pan(i) bity(a), kopany(a)
spoliczkowano Pana(ią) lubuderzono pięścią
grożono jakimś narzędziem
zraniono jakimś narzędziem
zastraszano, szykanowanoPana(ią)
zmuszano do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażono w grubiański sposób
celowo prowokowano, abydoprowadzić do wybuchu gniewu
ignorowano polecenia, przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja...Cała próba
97%
95%
84%
77%
46%
39%
19%
1%
1%
10%
12%
30%
29%
38%
96%
97%
spoliczkowany(a) lub uderzony(a)pięścią
zraniony(a) jakimś narzędziem
grożono mu\jej jakimś narzędziem
bity(a), kopany(a)
zastraszany(a), szykanowany(a)
zmuszany(a) do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażony(a) w grubiański sposób
celowo prowokowany,doprowadzając do wybuchu gniewu
ignorowany(a), przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Szkoły podstawoweŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=222, nauczyciele szkół podstawowych
98%
94%
89%
83%
56%
43%
23%
1%
4%
7%
7%
26%
29%
36%
97%
97%
1%
zraniony(a) jakimś narzędziem
spoliczkowany(a) lub uderzony(a)pięścią
grożono mu\jej jakimś narzędziem
bity(a), kopany(a)
zastraszany(a), szykanowany(a)
zmuszany(a) do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażony(a) w grubiański sposób
celowo prowokowany,doprowadzając do wybuchu gniewu
ignorowany(a), przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... GimnazjaŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=180, nauczyciele z gimnazjów
96%
96%
77%
76%
37%
29%
11%
15%
14%
32%
33%
37%
96%
96%
bity(a), kopany(a)
spoliczkowany(a) lub uderzony(a)pięścią
grożono mu\jej jakimś narzędziem
zraniony(a) jakimś narzędziem
zastraszany(a), szykanowany(a)
zmuszany(a) do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażony(a) w grubiański sposób
celowo prowokowany,doprowadzając do wybuchu gniewu
ignorowany(a), przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Licea ogólnokształcąceŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=233, nauczyciele liceów ogólnokształcących
97%
96%
84%
75%
48%
43%
22%
10%
15%
31%
27%
42%
97%
96%
spoliczkowany(a) lub uderzony(a)pięścią
zraniony(a) jakimś narzędziem
grożono mu\jej jakimś narzędziem
bity(a), kopany(a)
zastraszany(a), szykanowany(a)
zmuszany(a) do zrobienia czegoś,czego żądają
obrażony(a) w grubiański sposób
celowo prowokowany,doprowadzając do wybuchu gniewu
ignorowany(a), przez coniemożliwe było prowadzenie lekcji
nie, nigdy 1-2 razy kilka razy wiele razy odmowa
Jak postępują nauczyciele, gdy staną sięofiarami przemocy
50%
34%
30%
28%
26%
26%
23%
5%
2%
1%
3%
w mojej szkole nie ma takichprzypadków
proszą o pomoc dyrekcję szkoły
występują o obniżenie uczniom ocenyze sprawowania
proszą o pomoc, interwencję rodziców
starają się rozmawiać z uczniami,zrozumieć przyczyny
starają się ustalić z uczniami jasnezasady funkcjonowania
starają się wzmocnić dyscyplinę wklasie
dążą do pozbycia się agresywnychuczniów ze szkoły
nic nie robią, udają, że nic się nie stało
coś innego
żadne z powyższych
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
54%
30%
25%
26%
26%
31%
26%
1%
2%
48%
37%
33%
31%
27%
28%
23%
4%
2%
4%
4%
49%
33%
30%
24%
25%
20%
21%
9%
3%
1%
3%
Czy zdaniem nauczycieli przemoc w ich szkolejest poważnym problememŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
17% 12%
49% 50% 51%47%
1% 0% 2% 2%
14% 13%13%16%
14% 15%
21% 19% 17%27%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
Jak szkoła radzi sobie z problemem przemocy
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
8% 6%
57% 57% 60%54%
18% 15% 11%25%
1%8% 8%
15% 17%18%
12%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
W mojej szkolenie maprzypadkówprzemocyMoja szkołabardzo dobrzesobie z nim radzi
Moja szkoła dośćdobrze sobie znim radzi
Moja szkoła niebardzo sobie znim radzi
Moja szkoła wogóle sobie z nimnie radzi
Jaka część rodziców interesuje się tym, co się dzieje w szkoleŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
4%
32%21%
29%
35%
21%29%
5%3%
4% 6%
3%1%9%
25%26%
35%27%
39% 37%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
prawie nikt
mniejszość
mniej więcejpołowa
większość
prawie wszyscy
Czy nauczyciele mogą liczyć na pomoc rodzicóww trudnych sytuacjach wychowawczychŹródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
51% 51%
31%27%
34% 33%
10% 9%8%14%
53%55%
4% 2% 4% 5%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
zdecydowanie nie
raczej nie
raczej tak
zdecydowanie tak
Wnioski - prawa ucznia i nauczyciela
• Nauczyciel ma prawo: „wezwać do szkoły rodziców”, „powiadomić wychowawcę o niewłaściwym zachowaniu ucznia” oraz „wpisać uwagę do dzienniczka” – te powody wskazali prawie wszyscy badani. Ponad 80% wskazało również, że ma prawo „zabrać uczniowi książkę/komiks czytane w trakcie lekcji”, zaś trzy czwarte „zabrać uczniowi telefon komórkowy dzwoniący w podczas lekcji”. W przeciwieństwie do uczniów, wśród których trzy czwarte uważa, że nauczyciel ma prawo „wyprosić ucznia z klasy”, wśród nauczycieli odpowiedź tę wymieniał tylko co czwarty.
• Uczeń ma natomiast prawo przede wszystkim „domagać się uzasadnienia wystawionej mu oceny” – tę odpowiedź zaznaczano najczęściej (podobnie jak wśród uczniów). Większość zaznaczała również „prawo wyrażania poglądów odmiennych od nauczyciela”, „możliwość domagania się dodatkowych zajęć” oraz „rezygnacje z chodzenia na rekolekcje” i „lekcje religii”.
Czy nauczyciel ma prawo...
98%
98%
97%
82%
73%
38%
25%
18%
6%
5%
2%
wezwać do szkoły rodziców
powiadomić wychowawcę klasy oniewłaściwym zachowaniu ucznia
wpisać uwagę do dzienniczka
zabrać uczniowi książkę czykomiks, czytany na lekcji
zabrać uczniowi telefonkomórkowy, zdzwoniący podczas
lekcji
zmusić ucznia do publicznegoprzeproszenia nauczyciela
wyprosić z klasy źlezachowującego się ucznia
wyprosić z klasy ucznia, który je
wywieszać złe oceny uczniów wmiejscu ogólnie widocznym
siłą zaciągnąć ucznia do klasy porozpoczęciu lekcji
żadne z powyższych
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
99%
98%
99%
86%
74%
35%
18%
11%
5%
6%
1%
97%
97%
97%
83%
78%
37%
23%
20%
6%
7%
2%
98%
98%
96%
80%
70%
42%
36%
23%
6%
3%
2%
Czy uczeń ma prawo...
98%
93%
91%
90%
89%
57%
8%
4%
2%
domagać się uzasadnieniawystawionej mu oceny
wyrażać podczas lekcji poglądyodmienne od nauczyciela
zrezygnować z chodzenia nalekcje religii
odmówić chodzenia narekolekcje
domagać się dodatkowych zajęć
domagać się zmiany nauczyciela,który zraził do siebie klasę
odmówić przeczytania lektury,która jest wbrew jego gustom
odmówić brania udziału wapelach i lekcjach wychow.
żadne z powyższych
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
99%
93%
88%
87%
92%
56%
10%
5%
1%
97%
91%
92%
89%
89%
47%
9%
2%
3%
98%
93%
94%
94%
87%
64%
4%
5%
2%
Czy w klasach są samorządy klasowe
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
96%
1%
93% 97% 97%
5%2%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem, nieorientuję się
Tak, ale tylko wniektórych klasach
Tak, we wszystkichklasach
Ocena działalności samorządów klasowych
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
24%18%
22%28%
7% 7% 5% 7%
19%12%19%
28%
51% 47% 54% 53%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
Ich aktywność jestzróżnicowana
Są mało aktywne
Są aktywne
Czy w szkole jest samorząd uczniowski
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
51%
40%
48%
6% 6% 4%7%
41%54%
61%
39%27%
4% 5% 2%4%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
Nie ma samorząduuczniowskiego
Tak, ale niewielerobi
Tak i jest bardzoaktywny
Czy w szkole jest Rzecznik Praw Ucznia
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
43%
18% 14% 18% 20%
29%
56%48%
39%39% 26%
51%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
Nie
Tak
Czy w szkole jest ochrona
Źródło: próba nauczycieliPODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci
42%
5% 5% 7%3%
29%
52% 47%
50%41%
66%53%
Ogółem Podstawowa Gimnazjum LO
Nie wiem
Nie
Tak