wykonywanie tynków zewnętrznych 712[06]. z2. 02712[06].z2 technologia tynkarstwa 712[06].z1.01 t o...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Ryszard Rozborski Wykonywanie tynków zewnętrznych 712[06]. Z2. 02 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006


1

Recenzenci: mgr inż. Teresa Florczak mgr inż. Alicja Zajączkowska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Barbara Olech Konsultacja: mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06]. Z2 .02 ,,Wykonywanie tynków zewnętrznych’’ zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu murarz Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006


2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Rusztowania do zewnętrznych robót tynkarskich 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 12 4.1.3. Ćwiczenia 12 4.1.4. Sprawdzian postępów 13

4.2. Wykonywanie tynków zwykłych 14 4.2.1. Materiał nauczania 14 4.2.2. Pytania sprawdzające 18 4.2.3. Ćwiczenia 18 4.2.4. Sprawdzian postępów 21

4.3. Wykonywanie tynków ciągnionych 22 4.3.1. Materiał nauczania 22 4.3.2. Pytania sprawdzające 24 4.3.3. Ćwiczenia 24 4.3.4. Sprawdzian postępów 26

4.4. Wykonywanie tynków o fakturze specjalnej 28 4.4.1. Materiał nauczania 28 4.4.2. Pytania sprawdzające 34 4.4.3. Ćwiczenia 34 4.4.4. Sprawdzian postępów 37

4.5. Wykonywanie cienkowarstwowych tynków mineralnych 38 4.5.1. Materiał nauczania 38 4.5.2. Pytania sprawdzające 41 4.5.3. Ćwiczenia 41 4.5.4. Sprawdzian postępów 44

5. Sprawdzian osiągnięć 45 6. Literatura 50


3

1.WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania tynków zewnętrznych.

W poradniku zamieszczono: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,,Wykonywanie tynków zewnętrznych’’. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4)- umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenie sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. W tej części poradnika zamieszczone są ćwiczenia, które zawierają: − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń, − wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Ponadto materiał nauczania zawiera sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

4.Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Sprawdzian z zakresu jednostki modułowej pomoże Ci określić stopień w jakim opanowałeś materiał nauczania.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.


4

Schemat jednostek modułowych

712[06].Z2 Technologia tynkarstwa

712[06].Z1.01 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

712[06].Z1.02 Organizacja stanowiska pracy murarza

712[06].Z1.03 Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych

712[06].Z1.04 Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[06].Z2.01 Wykonywanie tynków wewnętrznych

712[06].Z2.02 Wykonywanie tynków zewnętrznych

712[06].Z2.03 Wykonywanie tynków specjalnych


5

2.WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, − stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − rozpoznawać podstawowe materiały budowlane, − posługiwać się dokumentacją techniczną, − wykonywać zaprawy budowlane i beton. − przygotowywać i stosować materiały pomocnicze, − oszczędzać materiał, − rozpoznawać i oceniać rodzaj i stan techniczny podłoża, − badać i oceniać równość płaszczyzn: pion, poziom oraz kąty między płaszczyznami ścian

i sufitów, − dobierać materiały, narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania robót, − przygotowywać podłoża pod różnego rodzaju tynki, zapewniające przyczepność

i trwałość, − wyznaczać płaszczyznę lica tynku metodą stosowaną w robotach tynkarskich, − wykonywać warstwę obrzutu, narzutu i gładzi, − wykonywać tynki ciągnione na ościeżach, − szacować ilość materiału niezbędnego do wykonania robót, − organizować stanowisko pracy tynkarza, − magazynować, składować i transportować materiały budowlane, − stosować przepisy bhp podczas wykonywania robót budowlanych.


6

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót, − dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym, − zorganizować stanowisko pracy, − wybrać i ocenić przydatność materiału do robót, − wybrać i nazwać narzędzia potrzebne do robót, − przygotować zaprawę tynkarską, − rozpoznać i ocenić rodzaj i stan techniczny podłoża, − wyznaczyć lico tynku wybraną metodą, − przygotować podłoża pod różnego rodzaju tynki, zapewniające przyczepność i trwałość, − wykonać podkład (obrzutkę, narzut) pod warstwę wykończeniową, − wykonać tynk zwykły zatarty na gładko pod malowanie, − wykonać tynk zewnętrzny ciągniony za pomocą wzornika, − wykonać tynk nakrapiany, ozdobny i szlachetny o różnej ziarnistości, wybranymi

sposobami, − wykonać tynk ozdobny przez obróbkę warstwy wykończeniowej (odciskany, kraterowany,

kamyczkowy), − wykonać tynk szlachetny cyklinowany, − wykonać rusztowanie niezbędne do wykonania robót, − zastosować racjonalnie materiał, − określić szacunkowo ilość materiału niezbędną do wykonania robót, − sporządzić zapotrzebowanie materiałowe, − porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami, − wykonać pracę, z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.


7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Rusztowania do zewnętrznych robót tynkarskich 4.1.1. Materiał nauczania

Obecnie rusztowania z drewna wykonuje się dość rzadko, ponieważ wyparły je

rusztowania metalowe. Rusztowania służą do wykonywania prac wykończeniowych, takich jak tynkowanie, malowanie, spoinowanie wewnątrz i na zewnątrz budynku oraz do wznoszenia budynków metodą tradycyjną. W związku z tym, oprócz podziału na rusztowania drewniane i stalowe, rozróżniamy jeszcze rusztowania zewnętrzne i wewnętrzne. Do rusztowań zewnętrznych drewnianych zalicza się rusztowania stojakowe i drabinowe (rys.1, 2).

Rys.1. Rusztowanie stojakowe jednorzędowe

a) przekrój, b)widok [5, s. 392] Rys.2. Rusztowanie drabinowe

a) widok, b) przekrój [5, s. 402] Ze względu na pracochłonność i duże zużycie drewna są one stosowane sporadycznie. Do nadbudowy lub remontów budynków, albo gdy nie można rusztowania oprzeć na

gruncie, stosuje się rusztowania na wspornikach wysuniętych z wnętrza budynku przez istniejące lub wybite wtym celu otwory (rys.3).

Rys.3. Rusztowanie na wysuwnicach [5, s. 408]


8

Rusztowania stojakowe z rur stalowych, są obecnie najczęściej spotykanym rodzajem rusztowań do robót murarskich, tynkarskich, okładzinowych i innych prac wykończeniowych na ścianach zewnętrznych budynków. Szkielet konstrukcyjny rusztowania z rur składa się z dwóch rzędów stojaków połączonych podłużnicami, poprzecznicami i krzyżulcami. Poszczególne elementy konstrukcji łączy się łącznikami, których kształt zależy od tego, pod jakim kątem zbiegają się łączone rury. Rozróżniamy zatem łączniki wzdłużne, krzyżowe, krzyżowo-obrotowe i sztywne. Stojaki rusztowań opiera się na gruncie za pośrednictwem podstawek stalowych leżących na balach podwalinowych z drewna, grubości minimum. 50mm. Podobnie jak rusztowania drewniane, również i rusztowania z rur mocuje się do ściany linką stalową lub drutem wiązanym do haka lub kotwi wbitej w mur.

Rys.4. Rusztowanie z rur stalowych [5, s. 225 ]

Do komunikacji pionowej służą drabiny stalowe, wykonane z profili stalowych zimno

giętych, zawieszone górą i oparte dołem na poprzecznicach.


9

Rys.5. Pion komunikacyjny [4, s. 155]

1-drabina, 2-rama, 3,4- płyty pomostu, 5-poręcz

Wszelkie rusztowania stalowe powinny być wyposażone w instalację odgromową (piorunochron) umieszczoną w narożnikach rusztowań oraz pośrednio w odstępach nie większych niż 24,0m. Funkcję przewodu odgromowego pełnią stojaki, które u góry wyposaża się w piorunochron, a dołem łączy z uziemieniem.

W metalowych rusztowaniach ramowych podstawowym elementem są stojaki ramowe. Wymagania odnośnie podłoża i posadowienia są podobne jak dla rusztowań z rur stalowych.

Rys.6. Rusztowanie ramowe [1, s. 38]

1-rama pionowa, 2-rama pozioma lub element podestu, 3-usztywnienia krzyżowe, 4-podstawka regulacyjna, 5-boczne barierki ochronne, 6-drabinki


10

Rys.7. Montaż rusztowania ramowego [1, s. 39]

Demontaż rusztowania następuje w odwrotnej kolejności. Do prac remontowych i konserwatorskich stosowane są rusztowania przejezdne.

Najczęściej ich elementy wykonane są z aluminium i stali ocynkowanej, a podesty ze sklejki wodoodpornej.

Rys.8. Przykłady rusztowań przejezdnych [4, s. 170, 171]


11

Oprócz najczęściej stosowanego rusztowania stojakowego spotyka się wiele innych rodzajów rusztowań stalowych. Pewną popularność zyskały sobie również rusztowania ramowe ,,Warszawa”, zwane rusztowaniami kolumnowymi. Składają się one z ram wykonanych z rur stalowych, które łączy się parami tworząc kolumnę i usztywniając poziomym skratowaniem, po jednym na 5 wysokości ram. Rusztowanie takie montuje się i demontuje bardzo łatwo i szybko, ponieważ nie ma żadnych złączy śrubowych, a kolejne ramy wkłada się w uchwyty ram położonych niżej. Rusztowanie takie służą zarówno do robót elewacyjnych, jak i we wnętrzach budynków.

Rys.9. Rusztowanie typu Warszawa [4, s. 174] Rys.10. Rusztowanie przesuwne [3, s. 58]

Rusztowania przesuwne (rys.10) stosowane są do prowadzenia prac w budynków niskich.

Umożliwiają prace wykończeniowe oraz remontowe. W budynkach wysokich do tych prac szerokie zastosowanie ma rusztowanie wiszące (rys.11). Kosz lub pomost może być przesuwany ręcznie lub mechanicznie.

Rys.11. Rusztowanie wiszące [3, s. 58]


12

Nieprawidłowe lub niedokładne ustawienie rusztowań może spowodować poważne zagrożenie zdrowia lub życia ludzi, którzy będą na nich pracować. Dlatego muszą one być wykonane z odpowiednich materiałów, zgodnie z projektem lub szkicem przygotowanym przez kierownika robót oraz udostępnione pracownikom, oprócz wykonujących rusztowania, którzy są odpowiednio przeszkoleni, dopiero po odbiorze technicznym. Pracownicy wykonujący i rozbierający rusztowania muszą być wyposażeni w hełmy i pasy ochronne. Do robót tych nie wolno zatrudniać młodocianych.

W czasie montażu i rozbiórki rusztowań teren robót powinien być ogrodzony lub zabezpieczony w inny sposób przed dostępem ludzi i przed ruchem pojazdów.

Nie wolno prowadzić montażu ani rozbiórki rusztowań w czasie złych warunków atmosferycznych (mgły, burzy, silnego wiatru, ulewnego deszczu, śnieżycy) ani po zmroku.

Niedopuszczalne jest wykonywanie robót ciesielskich, związanych z budową lub rozbiórką rusztowań, jednocześnie na kilku poziomach w jednym pionie (jeden nad drugim). W czasie prowadzenia tych robót na wznoszonym (lub rozbieranym) rusztowaniu mogą przebywać tylko pracownicy wykonujący te roboty.

Drogi komunikacyjne i przejścia piesze pod rusztowaniami trzeba osłonić daszkami ochronnymi o wysięgu co najmniej 220cm od zewnętrznego rzędu stojaków.

Istotnym zagadnieniem z punktu widzenia właściwego i sprawnego przebiegu robót budowlanych jest sposób porozumiewania się między robotnikami w brygadzie i poszczególnych zespołach roboczych. Między poszczególnymi osobami, mogą występować sprzeczności w zakresie charakterów czy sposobu bycia, niezależnie od spełnianych wymagań zawodowych. Należy zatem dążyć do poprawnych stosunków międzyludzkich w każdym zespole. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są rodzaje rusztowań? 2. Jakie elementy składają się na rusztowanie ramowe? 3. Jakie są warunki wykonania rusztowania ramowego? 4. Jakie elementy składają się na rusztowanie typu Warszawa? 5. Jakie są warunki wykonania rusztowania typu Warszawa? 6. Jakie podstawowe przepisy bhp obowiązują przy montażu i demontażu rusztowań? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

W zaplanowanym miejscu wykonaj montaż jednego segmentu rusztowania ramowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać z magazynu elementy rusztowania, 2) przygotować miejsce w którym zostanie ustawione rusztowanie, 3) ustawić podstawy, 4) nałożyć ramy, 5) zainstalować krzyżulce, 6) nałożyć podest, 7) sprawdzić poziom podestu i pion ram, 8) sprawdzić stabilność rusztowania, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


13

Wyposażenie stanowiska pracy: − elementy rusztowania ramowego, − miarka, poziomnica, − kreda, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

W wyznaczonym miejscu dokonaj montażu rusztowania typu ,,Warszawa” na wysokość czterech segmentów.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać z magazynu elementy rusztowania, 2) przygotować miejsce w którym zostanie ustawione rusztowanie, 3) ustawić dwa pierwsze segmenty , 4) sprawdzić stabilność rusztowania 5) sprawdzić pion rusztowania, 6) kontynuować montaż z jednoczesną kontrolą stabilności, 7) ułożyć podest rusztowania, 8) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dziesięć elementów rusztowania typu ,,Warszawa’’, − miarka, poziomnica, pion, − drabina, − podest, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) scharakteryzować rusztowania różnego typu? ¨ ¨ 2) omówić kolejność czynności podczas montażu rusztowań z rur

stalowych? ¨ ¨

3) zachować ostrożność podczas wykonywania montażu i demontażu rusztowań? ¨ ¨

4) zorganizować pracy montażowe rusztowań zewnętrznych? ¨ ¨ 5) wykonać montaż rusztowania ramowego? ¨ ¨ 6) wykonać montaż rusztowania typu Warszawa? ¨ ¨ 7) scharakteryzować rusztowania na wysuwnicach? ¨ ¨ 8) scharakteryzować rusztowania z rur stalowych? ¨ ¨ 9) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac? ¨ ¨ 10) stosować przepisy bhp podczas montażu i demontażu rusztowań? ¨ ¨


14

4.2. Wykonywanie tynków zwykłych 4.2.1. Materiał nauczania

Tynki zewnętrzne spełniają następujące funkcje: − nadają powierzchniom estetyczny wygląd i pożądaną fakturę, − kształtują potrzebne formy architektoniczne (gzymsy), − chronią budowlę przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi, − chronią elementy budowli przed korozją, − chronią elementy nieognioodporne przed działaniem ognia.

Ze względu na miejsce zastosowania tynki: zewnętrzne narażone są na działanie wpływów atmosferycznych i często uderzeń mechanicznych, które muszą być wykonane z zapraw szczelnych i trwałych.

W zależności od rodzaju użytej zaprawy tynki dzielimy na: wapienne, cementowo-wapienne, cementowe, cementowo-gliniane, na spoiwie silikatowym lub ze szkła wodnego, z zapraw szlachetnych, specjalne, z włóknistych zapraw plastycznych, pocienione, z suchych mieszanek tynkarskich.

W zależności od rodzaju użytej zaprawy tynki dzielimy na wiele rodzajów, przy czym jako zewnętrzne stosuje się tynki: − cementowo-wapienne,

Tablica 1. Skład zapraw cementowo-wapiennych do narzutów [4, s.660]

Przeznaczenie Cement: ciasto wapienne piasek (przy klasie cementu 32,5)

Tynk podlegający stałemu nawilżaniu i działaniu mrozu oraz uszkodzeniom mechanicznym (cokoły, występy elewacji)

1:0,3:4, 1:0,5:4,5

Tynk podlegający stałemu nawilżaniu i działaniu mrozu (ściany zewnętrzne)

1:1:7, 1:1:6, 1:1,7:5

− cementowe - stosowane w miejscach, w których niezbędna jest duża wytrzymałość tynku,

Tablica 2. Marka i konsystencja zapraw cementowych w zależności od ich przeznaczenia[4, s.660]

Przeznaczenie

Konsystencja zaprawy wedłóg

stożka pomiarowego cm

Marka zaprawy M

Obrzutka pod tynki zewnętrzne 9÷11 2, 4, 7, 12 Narzut dla tynków zewnętrznych 6÷9 2, 4, 7

Warstwa wierzchnia tynków zwykłych zewnętrznych 9÷10 2, 4, 7

Tablica.3. Skład i marka zapraw cementowych z zależności od klasy cementu [4, s.660] Klasa cementu

Orientacyjny skład objętościowy (cement: piasek) przy marce zaprawy M2 M4 M7 M12

32,5 1:6 1:5 1:4 1:3 42,5 — — — 1:3,5

− cementowo-gliniane - stosowane podobnie jak cementowe do izolacji pionowej murów

piwnicznych i w pomieszczeniach narażonych na wilgoć,


15

− na spoiwie silikatowym lub ze szkła wodnego – stosowane do tynków pocienionych, − z zapraw szlachetnych - które mają dodatkowo pigmenty oraz pyły i kruszywo

z barwnych kamieni, − specjalne - wykonane z zapraw o odpowiednio dobranych składnikach podnoszących

pewną wybraną właściwość tynku (ciepłochronne, wodoszczelne), − z włóknistych zapraw plastycznych o nazwach handlowych Fibrofob WP, Fibrofob WP2

i innych, − pocienione, z zapraw plastycznych, jak Malix, PMT, − z suchych mieszanek tynkarskich,

Tablica 4. Najdłuższy dopuszczalny czas zużycia zapraw [4, s.660]

Rodzaj zaprawy Czas od chwili zarobienia wodą, godz.

Wapienna Cementowo- wapienna Cementowa

8 5 2

Ze względu na technikę wykonania i fakturę tynki dzieli się na:

− tynki zwykłe(tablica 5), Tablica 5 Podział tynków zwykłych [1, s.268]

Odmiana tynku Kategoria Charakterystyka tynku 0 narzut jednowarstwowy bez wyrównania I narzut jednowarstwowy wyrównywany kielnią

Tynki surowe

Ia narzut jedno- lub dwuwarstwowy ściągany pacą

II tynk dwuwarstwowy wyrównywany od ręki, jednolicie zatarty pacą

Tynki pospolite

III tynk trójwarstwowy zatarty pacą na ostro IV tynk trójwarstwowy gładko zatarty pacą Tynki doborowe IVf tynk trójwarstwowy o powierzchni starannie wygładzonej pacą

obłożoną filcem Tynki pocieniane II i III tynk dwu- i trójwarstwowy na prefabrykatach Tynk wypalany IVw tynk trójwarstwowy z ostatnią warstwą z samego cementu, zatarty

pacą stalową − tynki szlachetne (tablica 6), Tablica 6. Podział tynków w zależności od techniki wykonania, grubości i dokładności wykonania [4,s.658]

Rodzaj tynku Kategoria Podłoże Grubość tynku, mm

Dopuszczalne odchyłki, mm

Tynki szlachetne Tynk szlachetny nakrapiany IV

spec. tynk trójwarstwowy drapany

3 dokładność wykonania podkładu jak w kat. III

Tynk szlachetny cyklinowany: drobnoziarnisty średnioziarnisty gruboziarnisty

IV

spec.

tynk kat. IV 5 8

15

dokładność wykonania dla podkładu jak w kat. IV

Tynk szlachetny kamieniarski i szlifowany

IV spec.

tynk kat. IV 10 jw.

Stiuki tynk kat. IV 6 jw. − tynki z zapraw plastycznych, które dzieli się na jedno- i wielowarstwowe, o powierzchni

gładkiej lub nakrapianej.


16

Wykonanie tynku zewnętrznego składa się z następujących czynności: − przygotowanie podłoża (tablica 7), − przygotowanie zaprawy, − wyznaczenie powierzchni tynku, − narzucenie i wyrównanie kolejnych warstw, − wykończenie warstwy licowej, − wykończenie ościeży, uskoków i gzymsów.

Wszystkie te czynności są takie same jak w przypadku wykonywania tynków wewnętrznych. Różnice może stanowić skład zapraw ze względu na warunki atmosferyczne oraz wykończenie powierzchni tynku. Sposób narzucania poszczególnych warstw tynku oraz wykończenia warstwy licowej nie różni się zasadniczo od prac wykonywanych przy tynkach zwykłych wewnętrznych. Ostatnia czynność - wykończenie powierzchni tynku czyli wykonywanie tynków ciągnionych zostanie omówiona w następnym rozdziale poradnika.

Na podłożu z betonów lekkich w tynkach zewnętrznych warstwę obrzutki wykonuje się z rzadkiej zaprawy cementowej z dodatkiem wapna jako plastyfikatora. Proporcja składników zaprawy (cement: wapno: piasek) powinna wynosić 1:0,25:3 (objętościowo).

Konsystencja zaprawy powinna odpowiadać zanurzeniu stożka pomiarowego na głębokość 12÷13cm. Grubość obrzutki wynosi zwykle 2÷3mm. Pożądane jest silne narzucanie zaprawy z kielni, tak aby weszła ona głęboko w powierzchniowe pory bloczków gazobetonowych.

Po stężeniu obrzutki (1-2 dni, zależnie od pogody) przystępuje się do wykonania narzutu. Jeżeli obrzutka nadmiernie wyschła, należy zwilżyć ją przed naniesieniem warstwy narzutu. Na narzut stosuje się zaprawę cementowo-wapienną (cement: wapno: piasek) 1:1:6 lub 1:2:6 (objętościowo). Konsystencja zaprawy do narzutu powinna odpowiadać 7 ÷8 cm zanurzenia stożka pomiarowego, a grubość warstwy narzutu powinna wynosić około l0mm. Powierzchnię świeżo wykonanego narzutu należy po wyrównaniu porysować dla zapewnienia lepszej przyczepności warstwy wierzchniej.

Po przeschnięciu narzutu (niezupełnym) nanosi się warstwę gładzi o składzie zbliżonym do składu zaprawy użytej do narzutu, z nieco zwiększoną ilością cementu. W celu uzyskiwania barwnej powierzchni elewacji dodaje się do zaprawy farby suchej, w ilości 6÷7% w stosunku do masy cementu. Konsystencja zaprawy do wykonania gładzi powinna odpowiadać 9÷11 cm zanurzenia stożka pomiarowego, a grubość warstwy gładzi powinna wynosić 4÷5mm.

Materiały stosowane do wykonywania zapraw tynkarskich powinny być składowane w odpowiednich warunkach, dotyczy to zarówno spoiwa jak i kruszywa. Cement pakowany w worki należy magazynować w pomieszczeniach zamkniętych i suchych, układając warstwami na podkładach drewnianych. Nie wolno opierać worków z cementem o ściany zewnętrzne budynku. Odległość między ścianami i ułożonymi workami powinna wynosić co najmniej 30cm. Stosy ułożonych warstwami worków mogą się ze sobą bezpośrednio stykać; należy jednak zaznaczyć przekładkami poszczególne partie otrzymanego materiału oraz umieszczać tabliczki z datą otrzymania. Czas składowania czyli terminy trwałości cementów podaje producent. Przy dużym zakresie robót cement dostarczany luzem składuje się w silosach. Kruszywo do zapraw składuje się w pryzmach lub zasiekach.

Niewłaściwe magazynowanie może spowodować zagrożenie zdrowia i życia ludzi, może także spowodować zanieczyszczenie materiałów budowlanych. Podłoża pod składowiska w magazynach powinny mieć wytrzymałość dostosowaną do rodzaju przechowywanych elementów.


17

Podczas wykonywania tynków sposobem ręcznym, narzucanie zaprawy powinno odbywać się w okularach ochronnych. W czasie tynkowania mechanicznego operatorzy obsługujący końcówki tynkarskie podczas pracy powinni być zaopatrzeni w okulary ochronne i rękawice.

Tablica 7. Sposoby przygotowania podłoża [4, s. 663]

Rodzaj podłoża Niezbędne czynności Z elementów

ceglanych i cegły wapienno-piaskowej

Mur ceglany powinien być wykonany na niepełne spoiny (tak zwaną pustą), na głębokość 10÷l5mm od lica muru. Pełne spoiny przed tynkowaniem wyskrobać na tę głębokość. Ze stropów ceglanych usunąć zastygłe „sople" zaprawy. W razie potrzeby podłoże oczyścić z kurzu, sadzy, rdzy i substancji tłustych. Przed tynkowaniem mur zmyć wodą.

Z betonu Podłoże równe, ale szorstkie. Powierzchnię gładkiego podłoża naciąć dłutem ręcznym lub pneumatycznym i po nacięciu dokładnie oczyścić. Nie dotyczy to tynkowania wielkowymiarowych elementów prefabrykowanych. Przed tynkowaniem podłoże obficie zwilżyć wodą.

Z betonu komórkowego

Mury oczyścić z wystających grudek zaprawy i naprawić większe uszkodzenia kawałkami betonu komórkowego tak, aby tynk nie tworzył zbyt grubej warstwy w miejscach reperowanych. W okresie letnim lub w przypadku nadmiernego wysuszenia przed tynkowaniem podłoże zwilżyć wodą.

Gipsowe lub gipsowo betonowe

Podłoże wysuszyć. Nie dotyczy to przypadku, gdy przewidziane są tynki gipsowe i gipsowo-wapienne. Części metalowe przylegające do tworzywa gipsowego zabezpieczyć środkiem antykorozyjnym. Bezpośrednio przed tynkowaniem podłoże oczyścić z kurzu miękką szczotką na sucho, a następnie lekko zwilżyć wodą.

Drewniane Wykonać podkład z siatki stalowej, mat trzcinowych, listewek lub drewna. Deski tworzące podłoże powinny być wąskie (około 12cm). Siatkę na drewnie układać na prętach lub listewkach grubości 6÷10mm. Arkusze lub pasy siatek powinny zachodzić na siebie co najmniej 3cm i być ze sobą powiązane miękkim drutem wiązałkowym. Podkład z siatki wykonać także na podłożach z twardych płyt pilśniowych lub z płyt paździerzowych.

Metalowe Kształtowniki lub blachy osłonić siatką stalową, druciano-ceramiczną przywiązaną drutem lub w inny sposób trwale przytwierdzoną. Elementy i siatka powinny być oczyszczone z łuszczącej się rdzy i innych zanieczyszczeń oraz dwukrotnie powleczone mlekiem cementowym w przypadku tynków zawierających cement. Przy tynkach z gipsem podłoże zabezpieczyć powłoką antykorozyjną. Siatki powinny być ocynkowane lub w inny sposób zabezpieczone przed korozją. Siatka, która sama ma służyć jako podłoże, powinna być dostatecznie sztywna i mieć oczka nie większe niż l x l cm.

Do obliczenia potrzebnej ilości materiału należy wykorzystać odpowiednie dla danych

prac Katalogi Nakładów Rzeczowych. Dla robót tynkarskich określają one, między innymi, zużycie danego rodzaju zaprawy.


18

Tabela. 8 Tynki zwykłe zewnętrzne kategorii III wykonywane ręcznie Ościeża o szerokości w

cm, do Ściany płaskie i powierzchnie

poziome 15 30

Oddzielone belki, słupy prostokątne

i ściany cylindryczne

Wyszczególnienie rodzaju

materiału

Jednostki

miary

01 02 03 04 Zaprawa wapienna M4 Zaprawa cementowo – wapienna M15 Zaprawa cementowo – wapienna M30 Zaprawa cementowo – wapienna M50

m3/m2

m3/m2

m3/m2

m3/m2

0,0028

0,0211 -

0,0006

0,0029

0,0217 -

0,0006

0,0029

0,0217 -

0,0006

0,0031

0,0194

0,10

0,0021

Przykład obliczeniowy nr1 Oblicz ilość zaprawy potrzebną do wykonania tynku kategorii III na ścianie o wymiarach 20,00x4,00mTynk będzie wykonywany ręcznie. − obliczenie powierzchni ściany 20 x 4 = 80 m2 − obliczenie ilości zaprawy wapiennej M4 (tabela 8, kolumna01)

80 m2 x 0,0028 m3/m2= 0,224 m3 − obliczenie ilości zaprawy cementowo-wapiennej M15 (tabela 8, kolumna05)

80 m2 x 0,0211 m3/m2= 1.688 m3, − obliczenie ilości zaprawy cementowo-wapiennej M50 (tabela8, kolumna05)

80 m2 x 0,0006 m3/m2= 0,048m3 Odpowiedź: Na zaplanowany tynk należy zaplanować; 0,224m3 zaprawy wapiennej M4, 1,688m3 zaprawy cementowo-wapiennej M15 oraz 0,048m3 zaprawy cementowo-wapiennej M50 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są kolejne czynności przy wykonaniu tynku kategorii I? 2. Jakie czynności podejmujemy postępujemy podczas wykonywania tynku kategorii II? 3. Jakie są kolejne czynności przy wykonaniu tynku kategorii III? 4. Jakie są zasady wykonania tynku kategorii IV? 5. Jakie są zasady wykonania tynku kategorii IVf?

4.2.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tynk rapowany na cokole ściany betonowej o wysokości 0,5m i długości 3m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować podłoże,


19

5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać tynk, 7) oczyścić sprzęt i narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wykonaj tynk cementowy kategorii II, na powierzchni o wymiarach 2x2 m na ścianie z cegły ceramicznej.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować podłoże, 5) wyznaczyć lico tynku, 6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 7) wykonać pierwszą warstwę tynku, 8) wykonać drugą warstwę tynku, 9) zatrzeć narzut pacą, 10) oczyścić sprzęt i narzędzia, 11) posprzątać stanowisko pracy, 12) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


20

Ćwiczenie 3 Wykonaj tynk kategorii III na ścianie betonowej o powierzchni 4x6,0m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować podłoże, 5) wyznaczyć lico tynku za pomocą listew tynkarskich, 6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 7) wykonać pierwszą warstwę tynku, 8) wykonać i wyrównać narzut, 9) wykonać gładź, 10) oczyścić sprzęt i narzędzia, 11) posprzątać stanowisko pracy, 12) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj sposobem ręcznym tynk pocieniany na powierzchni ściany o wymiarach 3x6m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować podłoże uzupełniając ubytki i gruntując, 5) przygotować masę plastyczną, 6) nałożyć warstwę tynku pocienianego, 7) zatrzeć tynk po pewnym czasie, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


21

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynku zwykłego? ¨ ¨ 2) dobrać odpowiedni sprzęt do ręcznego wykonania tynków

zewnętrznych? ¨ ¨

3) prawidłowo wykonać tynk kategorii 0? ¨ ¨ 4) prawidłowo wykonać tynki kategorii I? ¨ ¨ 5) prawidłowo wykonać tynki kategorii II? ¨ ¨ 6) prawidłowo wykonać tynki kategorii III? ¨ ¨ 7) prawidłowo wykonać gładź w tynku kategorii IV? ¨ ¨ 8) porozumieć się z innymi pracownikami na placu budowy? ¨ ¨ 9) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków zwykłych? ¨ ¨


22

4.3. Wykonywanie tynków ciągnionych 4.3.1.Materiał nauczania

Obróbkę gzymsów, kolumn, wnęk półokrągłych i innych złożonych lub krzywoliniowych

powierzchni wykonuje się przez przesuwanie specjalnie przygotowanych wykrojów po prowadnicach.

Prowadnice lub stopy mocuje się hakami wbijanymi w ścianę po narzuceniu obrzutki. Po przybiciu prowadnic należy wypróbować wykrój najpierw na sucho, aby nie zmieniać ich położenia po naniesieniu narzutu. Następnie nanosi się narzut, od razu go profilując. Przeciąganie wykroju dociska narzut i ścina jego nadmiar. Miejsca, gdzie zaprawy brakuje, trzeba wypełnić i znów wyrównać wykrojem, który przeciąga się tyle razy, aż otrzyma się zupełnie równą powierzchnię tynku. Ruch wykroju powinien być płynny i niezbyt szybki. Narzut należy wykonać na takim odcinku, aby można go było wyprofilować przed związaniem zaprawy. Wykrój prowadzi się najpierw ku przodowi, aby ściąć nadmiar narzutu. Następnie wykrój się cofa, aby wyrównać zaprawę. Ruch ten nazywa się „na wygładzenie". Prowadnice w czasie wyciągania muszą być stale czyste. Załamania gzymsu utrudniają pracę przy tynkowaniu. Naroża wypukłe profiluje się w ten sposób, że wykrój przesuwa się po wysuniętych wspornikowo prowadnicach (rys. 12).

Rys.12. Profilowanie wypukłego naroża gzymsu

[2, s. 135] Rys.13. Wykrój do profilowania wklęsłych naroży gzymsu

[2, s. 135] Wszelkie poprawki wykonuje się od ręki linijkami i strzałkami. Trudniejsze do

wykonania są naroża wklęsłe. Załamanie, do którego wykrój już nie dochodzi, trzeba wykonać odręcznie strzałką i packą. Można też zastosować specjalny wykrój ustawiony na saniach pod kątem 45°(rys. 13).

Rys. 14. Profile gzymsów łukowych [2, s. 137]


23

Profilowanie zatok krzywoliniowych wykonuje się przez obrót wykroju przybitego do łaty, której drugi koniec jest założony na trzpień wbity w środek łuku krzywego (rys. 13).

Przystępując do obróbki łuku będącego półokręgiem, mierzy się najpierw jego rozpiętość. Promień łuku jest połową rozpiętości. Odmierza się go od zwornika (najwyższej części sklepienia) i między opory łuku wstawia deskę. Na desce wyznacza się środek okręgu koła. Przy łukach będących wycinkiem koła, wyszukanie środka nie jest trudne. Pośrodku łuku ustawia się prostopadle do niego deskę i rysuje się na niej linię przecinającą łuk na połowy. Następnie wbija się w koniec łaty gwóźdź i ustawia go na wykreślonej linii. Na łacie oznacza się ołówkiem linię łuku. Posuwając łatę trzeba obserwować, czy kreska schodzi z łuku, czy nie. Jeśli nie, to punkt, w którym został ustawiony gwóźdź, jest szukanym środkiem. Jeśli kreska schodzi poniżej łuku, to trzeba gwóźdź odsunąć od łuku, gdyż przyjęty promień jest za mały, a jeśli ponad łuk — gwóźdź trzeba dosunąć do łuku, bo promień jest za duży.

Krzywe koszowe można też profilować, mocując wykrój do łaty osadzonej na dwóch saniach, przesuwanych po skrzyżowanych prowadnicach (rys.15).

Rys.15. Profilowanie opaski krzywoliniowej

M1 , M2 – punkty obrotu [2, s. 137] Rys.16. Profilowanie wnęki łukowej o dużym promieniu

[2, s. 137] Łuki o bardzo dużym promieniu profilujemy wykrojem swobodnym tak, jak gzymsy

proste, tylko prowadnice trzeba ukształtować według łuku (rys. 16). Przy wykonywaniu tynków w niszach sklepionych wykrój osadza się w osi środkowej

niszy (rys 16).

Rys.17. Profilowanie niszy [2, s. 138]

Profilowanie ościeży, kolumn, naroży, łącznie z ich zabezpieczeniem, wykonuje się tak

samo jak przy wykończeniu tynków wewnętrznych, stosując ramki i wykroje zwykłe.


24

Podczas wykonywania tynków ciągnionych należy zachować ostrożność przy prowadzeniu wzorników. Należy przestrzegać zasad obowiązujących przy pracach na wysokościach. 4.3.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak wykonujemy tynki na gzymsach? 2. Jak wykańczamy narożniki wypukłe gzymsu? 3. Jak wykańczamy narożniki wklęsłe gzymsu? 4. Jak profilujemy opaski krzywoliniowe? 5. Jak można wykonać tynk w niszach sklepionych?

4.3.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tynkowanie filarka międzyokiennego o szerokości 50cm z jednoczesnym wykończeniem naroży.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) osadzić listwę, 5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać część tynku w pobliżu ościeżnicy, 7) zmienić położenie listwy po stwardnieniu tynku wcześniej wykonanego, 8) wytynkować ościeżnicę, 9) oczyścić sprzęt i narzędzia, 10) posprzątać stanowisko pracy, 11) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − gwoździe do mocowania listwy, − piłka grzbietnica, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


25

Ćwiczenie 2 Wykonaj według zadanego profilu, szablon do wykonania tynku ciągnionego na gzymsie. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) odrysować profil gzymsu na płycie, 4) wyciąć profil, 5) przymocować blachę, 6) wyciąć blachę pod wzór, 7) posprzątać stanowisko pracy, 8) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − narzędzia do cięcia blachy i wiercenia w niej otworów, − gwoździe do mocowania blachy − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót ciesielskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3

Wykonaj za pomocą wykroju zwykłego tynkowanie ościeży drzwi wejściowych do budynku.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) osadzić narożnik, 5) osadzić listwę, 6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 7) wykonać część tynku w pobliżu ościeżnicy, 8) zmienić położenie listwy po stwardnieniu tynku wcześniej wykonanego, 9) wytynkować ościeżnicę, 10) oczyścić sprzęt i narzędzia, 11) posprzątać stanowisko pracy, 12) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze,


26

− zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − gwoździe do mocowania listwy, − piłka grzbietnica − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4

W zespole dwuosobowym wykonaj tynk zwykły ciągniony na gzymsie wieńczącym o określonym kształcie.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) dobrać wzornik do kształtu gzymsu, 3) zorganizować stanowisko pracy, 4) dobrać odpowiedni materiał, 5) osadzić prowadnicę, 6) wykonać próbne przesunięcie wzornika, 7) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 8) wykonać narzut zaprawy na gzyms, 9) oczyścić prowadnice, 10) przesunąć wzornik po prowadnicy do przodu, 11) wykonać ruch wstecz aby wygładzić profil, 12) zdemontować prowadnice, 13) oczyścić sprzęt i narzędzia, 14) posprzątać stanowisko pracy, 15) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − wykrój do wykonania tynków na gzymsie, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt do przygotowania, osadzenia i demontażu listew, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


27


1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynków ciągnionych? ¨ ¨ 2) dobrać odpowiedni sprzęt do ręcznego wykonania tynków

zewnętrznych ciągnionych? ¨ ¨

3) prawidłowo wykonać tynkowanie ościeży za pomocą wykroju zwykłego? ¨ ¨

4) wykonać wzornik do profilowania gzymsu? ¨ ¨ 5) wykonać tynk na gzymsie? ¨ ¨ 6) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków? ¨ ¨


28

4.4. Wykonywanie tynków o fakturze specjalnej 4.4.1.Materiał nauczania

Podkład pod tynki szlachetne należy wykonywać starannie, stosując ostry piasek oraz dobrej jakości wapno i cement. Skład zaprawy przyjmuje się w proporcji 1:1:6: (cement wapno piasek). Pod wyprawę kamieniarską stosuje się zaprawę cementową 1:3 (cement piasek) z dodatkiem mleka wapiennego.

W miejscach, w których będą wykonywane ozdoby architektoniczne, stosuje się podkład odpowiednio grubszy. Narzut wykonuje się wówczas kilkoma warstwami, wzmacniając go gwoździami i drutem. Po wbiciu gwoździ w odstępach co 10÷15 cm owija się dokoła nich drut, krzyżując go w siatkę.

W praktyce nałożony podkład składa się z obrzutki i narzutu, tak jak w tynkach surowych dwuwarstwowych. Wyrównanie podkładu wykonuje się po pasach kierunkowych lub listwach. W celu zwiększenia przyczepności do podkładu ostatniej warstwy rysuje się go wężykowato lub w kratkę, za pomocą deski nabitej gwoździami (rys.18).

Rys. 18. Porysowanie podkładu pod tynk szlachetny [2, s. 166]

Do nakładania warstwy wyprawy szlachetnej na przygotowany podkład przystępuje się

jeszcze przed zupełnym jego wyschnięciem.

Rys. 19.Nakrapianie za pomocą szczotki[2, s.158] Rys. 20Nakrapianie za pomocą kielni przez siatkę[2, s.158]


29

Tynk nakrapiany układa się na wyrównanym i zatartym podkładzie wapienno-cementowym, z zaprawy szlachetnej o drobnym kruszywie, granulacji 1,5÷4 mm, w jednej lub kilku warstwach. Zaprawa do nakrapiania powinna być o takiej gęstości, aby po narzuceniu nie spływała. Zaprawę nakrapia się miotełką, szczotką (rys.19), kielnią przez siatkę (rys.20) lub maszynką do nakrapiania (rys.21).

Rys. 20. Maszynka do tynków nakrapianych [8, s. 274]

A) widok, B) przekrój, C) nakrapianie Tynki gniazdkowe wykonuje się w ten sposób, że na wyrównany narzut narzuca się gładź

z pozostawieniem prześwitów. Dla zwiększenia efektu narzut lub gładź można wykonać z zaprawy barwionej. Powierzchnię gładzi lekko się przygładza kielnią lub packą, ale tak aby nie zapełnić gniazdek, przez które prześwituje narzut. Warstwa gładzi jest zazwyczaj grubsza niż w tynku zwykłym, służy to zwiększeniu głębokości gniazdek (rys.22).

Rys. 22. Tynk gniazdkowy [2, s. 159] Rys. 23. Tynk narzucany [2, s. 159]

Tynki narzucane wykonuje się podobnie jak rapowane tynki jednowarstwowe. Na

wyrównany, porowkowany i zwilżony narzut nanosi się zaprawę równymi rzutami kielni tak, aby uwidocznić zaprawę każdego rzutu (rys. 23). Wskazane jest, aby jeden tynkarz wykonał cały tynk, gdyż każdy tynkarz wykona narzut inaczej.

Tynki dociskane wykonuje się, dociskając stwardniały narzut do podłoża i nadając mu w ten sposób ozdobną fakturę.

Rys. 24. Tynk dociskany kielnią [2, s. 159]: a) zwykłą, b) zaokrągloną

Tynk dociskany kielnią (rys. 24) wykonuje się w ten sposób, że kielnię przesuwa się

w kierunku pionowym odciskając ją na tynku w odstępach odpowiadających wymiarom kielni. Dociskanie kielnią jest najprostsze, przy dociskaniu szpachlą, po zarzuceniu części wierzchniej kielnią, tynkarz dociska szpachlę raz koło razu (rys. 25). Podobnie wykonuje się dociskanie lancetem (rys. 26). Dociskanie specjalnymi wykrojami, na przykład, kurzą stopką (rys. 27), wykonuje się na wyrównanym narzucie.


30

Rys. 25.Tynk dociskany szpachlą[2, s. 160]

Rys. 26. Tynk dociskany lancetem a) faktura, b) lancet [2, s. 160]

Rys. 27. Tynk dociskany w ,,kurzą stopę’’[2, s. 160]

Tynki kształtowane wykonuje się jako dwuwarstwowe. W niezwiązanym narzucie

wycina się kielnią wgłębienia, najczęściej imitujące przełam kamienia naturalnego (rys. 28). Tynk na całej ścianie może wykonywać tylko jeden człowiek, gdyż innemu będzie bardzo trudno nadać tynkowi podobną fakturę.

Rys. 28. Tynk kształtowany kielnią [2, s. 161] Rys. 29. Tynk kraterowany [2, s. 161]

W tynku kraterowanym (rys. 29) górną warstwę odrywa się. Technika wykonywania

tynku kraterowanego polega na tym, że do świeżo narzuconej rzadkiej zaprawy przyciska się raz koło razu packę lub kielnię, następnie odciąga się ją poziomo.

Tynki czesane wykonuje się podobnie jak dociskane. Zamiast odciskania wzorów nie stwardniały narzut przeczesuje się specjalnym grzebieniem stalowym lub deską nabitą gwoździami (rys. 30). Grzebień prowadzi się przeważnie z góry na dół i uzyskuje prążkowanie pionowe. Można jednak prążkować faliście lub skośnie, w jodełkę.

Rys. 30.Tynk czesany [2, s. 162] Rys. 31. Tynk dziobany [2, s. 162]


31

Tynki dziobane wykonuje się, uderzając deską nabitą gwoździami lub krótko przyciętą miotłą w nie stwardniały narzut, formując na powierzchni dzioby (rys. 31).

Tynki boniowane (rys. 32) wykonuje się przeważanie na narożach budynków, portalach i cokołach. Bonie wykonuje się tak, jak tynki ciągnione przez profilowanie wykrojem przesuwanym po prowadnicach.

Rys. 32. Tynk boniowany [2, s. 163] Rys. 33. Wycięcie boni podwójnym wykrojem

[2, s. 163] Bonie nieprofilowane można również wykonać przez osadzanie drewnianych listew. Po

zamocowaniu listew przystępuje się do wypełniania pól między nimi zaprawą, narzucając ją za pomocą kielni lub nanosząc packą. Po wykonaniu tynku, listew nie wyrywa się, lecz, lekko pobijając młotkiem w koniec listewki, delikatnie podważa i wysuwa. Bezpośrednio po usunięciu listwy trzeba naprawić ewentualne uszkodzenia. Można również wykonać rowkowanie za pomocą płaskownika stalowego, wtłaczając go w świeży narzut przez pobijanie młotkiem. W czasie rowkowania tynk należy utrzymywać w stanie wilgotnym, co ułatwia wykonywanie pracy.

Rowkując metodą wtłaczania, rowki trzeba albo wyznaczyć na wyrównanym świeżym tynku albo wytyczyć gwoździami, między którymi naciąga się sznur, według, którego wciska się liniał w zaprawę. Gwoździe trzeba potem usunąć.

Tynk zmywany wykonuje się, narzucając zaprawę szlachetną na świeży, lecz już związany podkład z zaprawy cementowej. Przed zupełnym związaniem zaprawy, w tym samym dniu zmywa się ją szczotką lub pędzlem, wymywając spoiwo i odsłaniając kruszywo. Po dwu lub trzech dniach zmywa się powierzchnię rozcieńczonym kwasem solnym, a potem wodą i szczotką (rys.34).

Rys. 34. Zmywanie tynku [2, s. 164] Rys. 35. Tynk kamyczkowy [2, s. 164]


32

Odmianą tynku zmywanego jest tynk kamyczkowy (rys.35). Wykonuje się go na podkładzie z zaprawy cementowej 1:3. Jako kruszywa do warstwy licowej używa się dobrze przesianego żwirku, odpowiednio przemytego czystego kruszywa. Przy takim doborze materiałów tynk nabiera naturalnego zabarwienia. Dla uzyskania lepszych efektów dekoracyjnych na warstwę licową można użyć grysików z barwnych kamieni lub dodać barwnika do cementu. Po nałożeniu warstwy licowej, gdy cement dostatecznie zwiąże, (przeważanie następnego dnia lub w chłodniejszych okresach roku po 2 dniach), przystępuje się do usuwania nadmiaru spoiwa znajdującego się na ziarnach warstwy licowej. W tym celu nałożony tynk polewa się wodą i oczyszcza szczotką drucianą tak długo, aż wydobędziemy na wierzch ziarna kruszywa.

Tynk cyklinowany wykonuje się na podkładzie z zaprawy cementowej, z dwóch warstw zarobionych mlekiem wapiennym, nałożonych bezpośrednio jedna po drugiej,. Powierzchnię tynku po 12÷24 godzin skrobie się za pomocą cykliny ząbkowanej (rys.36), poziomo lub pionowo. Wyłuskuje się w ten sposób ziarna kruszywa, a powstałe po nich gniazda nadają wyprawie fakturę kamienia naturalnego. Po cyklinowaniu zamiata się szczotką powstały pył.

Rys. 36. Cyklina [2 ,s. 145] Rys. 37. Tynk cyklinowany [2, s. 168]

Zależnie od uziarnienia rozróżniamy trzy rodzaje tynków cyklinowanych

− drobnoziarnisty: grubość warstwy 5÷8mm, ziarna do3mm, − średnioziarnisty: grubość warstwy 8÷10mm, ziarna do5mm, − gruboziarnisty: grubość warstwy 10÷20mm, ziarna do20mm.

Tynki kamieniarskie stanowią imitację okładzin kamiennych i są obrabiane narzędziami stosowanymi do obróbki kamieni naturalnych (rys.38).

Rys. 38. Narzędzia do obróbki tynków kamieniarskich [2, s. 45]

a) odbijak dłutowy, b) szczeliniak, c) szpicak, d) wpustnik, e) gradzina, f) brzeźniak, g) groszkownik, h) pobijak, i) ciosak, j) groszkownik składany, k) karbownik, 1) karbownik składany, m) groszkownik

młotkowy


33

W zależności od techniki obróbki powierzchni, tynk może być nakuwany (gradzinowany, prążkowany, grotowany), młotkowany (groszkowany, dłutowany) i szlifowany. Dla różnych rodzajów tynków określa się grubość tynków i konsystencję zapraw mierzoną opadem stożka pomiarowego. I tak: − tynki bardzo drobnoziarniste grubości do 1,25mm, opad stożka 9÷10cm, − tynki średnioziarniste grubości 2,5÷2mm, opad stożka 8÷9cm, − tynki gruboziarniste grubości 5÷l0mm, opad stożka 6÷7cm.

Grubość podkładu cementowego pod tynk powinna wynosić 12÷20mm. Powierzchnia podkładu powinna być porysowana na głębokość około 3mm. Do wykonania warstwy wierzchniej zaleca się przystępować po 3÷5 dniach, przed całkowitym stwardnieniem podkładu. Do obróbki powierzchni metodą nakuwania i młotkowania można przystąpić po 5÷12 dniach twardnienia zaprawy, natomiast do szlifowania już po 3÷5 dniach. Po zakończeniu obróbki kamieniarskiej powierzchnię tynku należy oczyścić miękką szczotką i zmyć wodą.

Tynki groszkowane (rys.39) wykonuje się przez młotkowanie stwardniałej zaprawy groszkownikami lub groszkownikami-wstawkami. Tynki dłutowane (rys.40) wykonuje się przez młotkowanie stwardniałej zaprawy dłutownikami lub dłutownikami-wstawkami.

Rys. 39. Tynk groszkowany [2, s. 174] Rys. 40. Tynk dłutowany [2, s. 174]

Tynki gradzinowane (rys.41) wykonuje się gradzinami, przez nakuwanie równoległych

lub falisto-równoległych bruzd w gładko zatartym i stwardniałym tynku. Gradziny należy uderzać pobijakami. Tynki prążkowane wykonuje się dłutami szerokimi, przez nakłuwanie równoległych prążków w gładko zatartym i stwardniałym tynku Tynki grotowane (szpicowane) wykonuje się grotami lub przez nieregularne nakłuwanie zatartej na ostro powierzchni tynku (rys.42).

Rys. 40. Tynk gradzinowany [2, s. 174] Rys. 41. Tynk grotowany [2, s. 174]

W praktyce tynk stiukowy wykonuje się na podkładzie z zaprawy cementowo-wapiennej,

spełniającej wymagania dla tynków zwykłych dwuwarstwowych kat. III grubości 1,5÷2,0cm. Kolejność czynności przy wykonaniu stiuków powinna być następująca: − przygotowanie podkładu, − przygotowanie masy stiukowej, − nakładanie i wyrównywanie masy stiukowej.


34

Dalsze czynności to szlifowania stiuku osełkami gruboziarnistymi i szpachlowanie gęstą masą stiukową, zarobioną wodą klejową w ilości 6÷8%, kilkakrotne szlifowanie tynku osełką o drobnym ziarnie i szpachlowanego, a następnie zmycie gąbką. Ostatnie szlifowanie należy wykonać gruboziarnistym pumeksem lub papierem ściernym.

Tynk strukturalny przypomina stary mur, pełen nierówności, rys, pęknięć, załamań. Potrzebuje dużej powierzchni i przestrzeni, aby jego unikalna faktura była widoczna. Tynki strukturalne oprócz ciekawej faktury mają też inne zalety: można je wykonywać na dowolnym rodzaju ściany; są wyjątkowo odporne na brud, uszkodzenia i działanie wody.

Podłoże, na które ma być naniesiony tynk, trzeba dokładnie oczyścić. Miejsca zatłuszczone myjemy wodą z detergentem (płynem do zmywania naczyń). Stare tynki, farbę, tapety usuwamy. Ewentualne ubytki pokrywamy zaprawą wyrównującą. Pędzlem nanosimy podkład z tzw. tynku podkładowego. Mieszamy tynk wiertarką z mieszadłem w pojemniku zgodnie z zaleceniami producenta. Tynków strukturalnych nie wolno rozcieńczać ani zagęszczać. Tynk nakładamy gładką pacą ze stali nierdzewnej na grubość ziarna (od 2 do 5 mm). Nadmiar materiału trzeba ściągnąć z powrotem do wiadra i przemieszać. Zanim tynk wyschnie, wałkiem strukturalnym, szczotką, pędzlem lub miotełką nadajemy mu odpowiednią fakturę. Materiał należy nakładać metodą "mokre na mokre". Jeśli pokryjemy tynkiem część ściany i zrobimy na nim fakturę, to następny kawałek zaczynamy kłaść nim pierwszy wyschnie, bo inaczej połączenia będą widoczne. Tynk jest suchy po sześciu godzinach. Pełną twardość uzyskuje jednak dopiero po kilku dniach. Średnio zużywa się 3kg tynku na metr kwadratowy.

Tynkarz powinien posiadać ubranie robocze, nakrycie głowy oraz okulary ochronne, które zabezpieczają oczy podczas narzucania zaprawy lub szlifowania powierzchni. 4.4.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak należy przygotować podłoże pod tynk szlachetny? 2. Jakie są sposoby wykonania tynku nakrapianego? 3. Jak narzędzia są potrzebne do wykonania tynku nakrapianego? 4. Jak wykonujemy tynk nakrapiany? 5. Jak narzędzia są potrzebne do wykonania tynku cyklinowanego? 6. Jak wykonuje się tynk cyklinowany? 7. Jak narzędzia są potrzebne do wykonania tynk zmywanego? 8. Jak wykonujemy tynk zmywany? 4.4.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na podłożu betonowym podkład dwuwarstwowy pod dowolny tynk szlachetny,

o powierzchni 4m2. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał,


35

4) przygotować podłoże betonowe, 5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać pierwszą warstwę tynku, 7) wykonać drugą warstwę tynku, 8) zatrzeć narzut pacą, 9) oczyścić sprzęt i narzędzia, 10) posprzątać stanowisko pracy, 11) zaprezentować wykonane ćwiczenie z uwzględnieniem pod jaki tynk szlachetny został

wykonany podkład, 12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wykonaj na przygotowanym podkładzie o powierzchni 3m2, tynk zewnętrzny nakrapiany zwykły, drobnoziarnisty. Do nakrapiania użyj miotły brzozowej.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 5) wykonać warstwę nakrapianą, 6) oczyścić sprzęt i narzędzia, 7) posprzątać stanowisko pracy, 8) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


36

Ćwiczenie 3 Wykonaj tynk zewnętrzny z zaprawy szlachetnej, cyklinowany, na podłożu ceramicznym

o powierzchni 4 m2. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 5) obficie zwilżyć podkład wodą, 6) narzucić warstwę fakturową, 7) zatrzeć na ostro warstwę fakturową, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, na czas przerwy technologicznej, 10) przygotować narzędzia i sprzęt potrzebne po przerwie technologicznej, 11) wykonać cyklinowanie warstwy fakturowej, 12) oczyścić warstwę fakturową 13) oczyścić sprzęt i narzędzia, 14) posprzątać stanowisko pracy, 15) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − cyklina ręczna, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4

Wykonaj tynk zewnętrzny zmywany, na przygotowanym podłożu o powierzchni 6m2. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 5) zwilżyć wodą podkład, 6) narzucić warstwę fakturową, ściągnąć ją pacą dociskając do podłoża, 7) zatrzeć warstwę fakturową packą, 8) posprzątać stanowisko po pierwszym etapie pracy


37

9) przygotować narzędzia i sprzęt do drugiego etapu ćwiczenia, 10) wykonać zmywanie wstępne, 11) ponownie docisnąć packą, 12) uporządkować stanowisko po drugim etapie prac, 13) przygotować materiały i narzędzia do trzeciego etapu ćwiczenia, 14) wykonać zmywanie roztworem kwasu solnego, 15) wykonać zmywanie woda, 16) posprzątać stanowisko pracy, 17) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 18) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − 10% roztwór kwasu solnego, − pędzel lub szczotka, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynków szlachetnych? ¨ ¨ 2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania tynków

szlachetnych? ¨ ¨

3) prawidłowo wykonać podkład pod wyprawy szlachetne? ¨ ¨ 4) wykonać prawidłowo tynk zmywany? ¨ ¨ 5) wykonać prawidłowo tynk cyklinowany? ¨ ¨ 6) wykonać prawidłowo tynk nakrapiany dowolnym sposobem? ¨ ¨ 7) porozumieć się z innymi pracownikami na placu budowy? ¨ ¨ 8) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków szlachetnych? ¨ ¨


38

4.5. Wykonywanie cienkowarstwowych tynków mineralnych 4.5.1.Materiał nauczania

Cienkowarstwowe tynki mineralne stosowane są jako warstwa elewacyjna w systemach dociepleń budynków metodą lekką, a także jako wierzchnia warstwa na równe podłoża mineralne. Mogą też być użyte jako trzecia, pocieniona warstwa tynków tradycyjnych zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku.

Cienkowarstwowe tynki najczęściej są nakładane warstwą grubości: żywiczne 1-5mm, mineralne 2-3mm. Dzięki odpowiedniemu doborowi składników producenci uzyskują tynki wysokiej jakości, trwałe i odporne na działanie czynników atmosferycznych.

Jako spoiwo stosuje się: gips, wapno hydratyzowane (suchogaszone), wapno hydrauliczne, szkło wodne potasowe, cementy portlandzkie wysokich marek bez dodatków.

Do tynków mineralnych stosuje się kruszywa naturalne uzyskiwane ze skał luźnych lub kruszywo łamane zwykłe lub granulowane. Najczęściej jest to marmur, kwarc, perlit, wapień, a także barwione kruszywo kwarcowe. Jako wypełniacza używa się również mączki dolomitowej.

Nanoszenie masy na elewację powinno się odbywać przy jednakowych warunkach atmosferycznych (temperaturze, wilgotności). Przy dużych powierzchniach należy przewidzieć, czy masę zdąży się nałożyć w ciągu jednego dnia.

Rys. 43. Przykładowe faktury tynków cienkowarstwowych [9]

1-ciągniony wzdłuż, 2-modelowany łyżką, 3 i 4-pacą obciąganą, 5 i 6-pacą z zębami, 7-wałkiem gładkim, 8-wałkiem gumowym, 9 i 10-butelką, 11 i 12-pędzlem ławkowcem, 13i 14-kielnią


39

Deszcz, wiatr a nawet kilkustopniowa różnica temperatury może mieć wpływ na efekt końcowy. Jeśli po nałożeniu tynku nastąpią duże opady deszczu, świeża zaprawa może zostać spłukana. Jeżeli w trakcie prowadzenia prac i przez 2-3 dni po ich zakończeniu występuje mżawka lub mgła, może dojść do zmiany stężenia barwnika, co prowadzi do niejednorodnego wybarwienia, zacieków i plam. Układanie tynków przy zbyt wysokiej temperaturze i małej wilgotności powoduje z kolei szybkie odparowanie wody niezbędnej do procesu wiązania spoiwa cementowego. Ważny jest także kierunek zacierania. Wiąże się to z kierunkiem padania i odbicia światła na powierzchni ściany. Tynk wykonywany z tej samej masy, w tych samych warunkach pogodowych, ale przez dwóch tynkarzy, zacierających powierzchnię w różnych kierunkach, będzie się różnił odcieniami. Błędem jest także skrapianie tynku podczas zacierania, może to spowodować odbarwienie elewacji.

Zaprawę można nanosić w dwojaki sposób - ręcznie lub jeśli agregatem tynkarskim. Naczynia do mieszania, mieszadła i narzędzia powinny być wykonane ze stali nierdzewnej. Do uzyskania pożądanej faktury tynku można stosować różnego rodzaju wałki, pędzle, pace z tworzyw sztucznych, a nawet narzędzia takie jak łyżka, widelec, butelka i inne. Pozwalają one uzyskać nietypowe efekty. Przy wykonywaniu wyprawy agregatem strukturę nadaje się zmieniając końcówki dyszy.

Tynki zewnętrzne są z reguły wykonywane z mas o grubym uziarnieniu, a ich struktura jest bardziej wyrazista. Częstym błędem jest nierównomierne rozłożenie zaprawy oraz zacieranie tynku w niewłaściwym momencie. Przy zbyt szybkim rozpoczęciu zacierania, gdy zaprawa jest jeszcze zbyt wilgotna, na powierzchni świeżego tynku tworzą się smugi. Nadawanie faktury na zbyt mocno wyschniętym tynku powoduje, że trzeba silniej dociskać packę.

Różnobarwność tyków cienkościennych umożliwia ich łączenie na elewacjach.

Rys. 44. Sposób postępowania przy łączeniu dwóch powierzchni tynku

cienkowarstwowego[9]: a - przyklejenie taśmy maskującej na granicy tynkowanego obszaru, b - nałożenie tynku, c - oderwanie taśmy po wstępnym stwardnieniu wyprawy, d -przyklejenie taśmy

maskującej na krawędzi tynku nałożonego poprzedniego dnia, e -nałożenie nowej partii tynku, f - oderwanie taśmy maskującej

Cienkowarstwowe tynki mineralne są trwałe i odporne na wodę, choć w porównaniu

z tynkami żywicznymi bardziej nasiąkliwe. Stawiają one o wiele mniejszy opór dyfuzyjny. Oznacza to, że wilgoć nie gromadzi się w ścianie i może się z niej wydostawać. Jedynie tynki


40

ze spoiwem krzemianowym charakteryzuje bardzo mała wodochłonność, przy zachowaniu otwartych porów.

Tynki cienkowarstwowe baranek lub kornik są najczęściej stosowanym wykończeniem elewacyjnym. Pierwszy z nich uzyskiwany jest przy użyciu masy tynkarskiej, która w zależności od wielkości kruszywa daje efekt mniejszych lub większych grudek. Z kolei tynk o wzorze kornika powstaje przy użyciu jednolitych, owalnych ziaren o większej średnicy, które w czasie zacierania tworzą w warstwie tynku specyficzne rowki. Przygotowana pod nałożenie tynku powierzchnia powinna być gładka. Większe nierówności i wgłębienia należy wyrównać zaprawą do szpachlowania. Niewielkie nierówności podłoża pomaga ukryć tynk o fakturze baranka, który dzięki odpowiedniej wielkości kruszywa, tworzy charakterystyczną strukturę gruboziarnistego grysu. Aby uzyskać wygląd baranka, konieczne jest zacieranie ruchami okrężnymi w jedną stronę. Większa dowolnością charakteryzuje się kornik, którego nakładanie może odbywać się za pomocą dowolnych ruchów: poziomych, pionowych, ukośnych lub okrężnych, w zależności od oczekiwanego wyglądu.

Tynki cienkowarstwowe mogą być stosowane bezpośrednio na tradycyjny tynk podkładowy lub jako warstwa wykończeniowa systemu ociepleń. Tynki organiczne (silikonowe i akrylowe) można nakładać na niemal wszystkie podłoża elewacyjne, podczas gdy tynki mineralne i silikatowe należy stosować wyłącznie na powierzchnie mineralne.

Wyprawy akrylowe nadają się zarówno dla nowego budownictwa, jak również do renowacji, pod warunkiem, że mury budynku nie są zawilgocone. Ze względu na ograniczenie dyfuzyjności tynki te nie są stosowane w systemach ociepleń wełną mineralną.

Tynki mineralne, ustępujące akrylowym pod względem elastyczności i odporności na uszkodzenia mechaniczne, są jednak klasyfikowane jako całkowicie niepalne.

W porównaniu z tynkami tradycyjnymi wykonuje się je szybciej, ponieważ nakłada się tylko jedną warstwę. Tynki mineralne i polimerowe wiążą od kilku godzin do jednego dnia, pozostałe – od dwóch do trzech dni. Zarobioną wodą zaprawę mineralną należy zużyć w ciągu 1 do 4 godzin, inne – do 8 godzin: po tym czasie zaczną wiązać i nie będą się już nadawać do nałożenia. W czasie nakładania tynków cienkowarstwowych nie wolno używać narzędzi i naczyń ze zwykłej stali węglowej tylko ze stali kwasoodpornej. Na elewacji mogą bowiem powstać rdzawe plamy lub smugi, których nie da się usunąć.

Na rynku budowlanym z wypraw cienkościennych wyróżnia się jeszcze tynki polimerowe i krzemianowe i sylikonowe.

Materiały używane do wykonania tynków powinny mieć należytą jakość. Ponadto przy odbiorze tynku podlegają badaniu niektóre jego cechy. Badanie przyczepności tynku do podłoża wykonuje się przez opukiwanie. W przypadku tynków zwykłych wykonuje się to lekkim młotkiem natomiast tynki szlachetne opukuje się zgiętym palcem. W razie wątpliwości wykonuje się badanie przyczepności za pomocą odrywania krążka metalowego. Mrozoodporność tynków zewnętrznych ocenia się na podstawie świadectwa badania próbek stwardniałej zaprawy. Grubość tynku bada się wykonując otwory próbne, których liczba zależy od całkowitej powierzchni tynku. Grubość tynku określa się jako średnią arytmetyczną pomiarów. Badaniu podlegają również takie cechy jak kolor tynku (porównanie z wzorcem). Zakres badań cech tynków przy odbiorze oraz dopuszczalne usterki określa norma(PN-70/B-10100).

Przykład obliczeniowy nr. 2 Zużycie gotowej zaprawy tynkarskiej, sprzedawanej w opakowaniach 25kg, wynosi

3kg/m2. Oblicz liczbę opakowań potrzebnego do wykonania tynku na ścianie o wymiarach 10,00x3,50m. − obliczenie powierzchni ściany; 10m x 3,5m = 35m2 − obliczenie ilości zaprawy; 35m2 x 3kg/m2 = 105kg − obliczenie liczby opakowań; 105kg : 25kg = 4,2 sztuk Odpowiedź: Do wykonania tynku na zaplanowanej powierzchni należy kupić 5 opakowań.


41

4.5.2.Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakich warunkach wykonujemy tynki mineralne cienkowarstwowe? 2. Jakie są sposoby nanoszenia tynków mineralnych cienkowarstwowych? 3. Jak nanosimy tynk mineralny? 4. W jaki sposób uzyskuje się fakturę tynków mineralnych. 5. Jak można wykonać fakturę zewnętrzna tynku mineralnego? 6. W jaki sposób wykonujemy łączenie tynków o różnych barwach? 4.5.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tynk mineralny cienkowarstwowy o fakturze ,,baranka” na przygotowanym podkładzie o powierzchni 6m2.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować zaprawę tynkarską zgodnie z recepturą, 5) nanieść warstwę tynku mineralnego, 6) wykonać fakturę tynku, 7) oczyścić sprzęt i narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − zestaw zapraw szlachetnych, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wykonaj tynk mineralny cienkowarstwowy o fakturze ,,kornik” na przygotowanym podkładzie o powierzchni 6m2.

Sposób wykonania ćwiczenia


42

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować zaprawę tynkarską zgodnie z recepturą, 5) nanieść warstwę tynku mineralnego, 6) wykonać fakturę tynku, 7) oczyścić sprzęt i narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − zestaw zapraw szlachetnych, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj tynk mineralny cienkowarstwowy, o fakturze modelowanej, na przygotowanym podkładzie o powierzchni 6m2.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować zaprawę tynkarską zgodnie z recepturą, 5) nanieść warstwę tynku mineralnego, 6) wykonać fakturę tynku, 7) oczyścić sprzęt i narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − zestaw zapraw szlachetnych, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − narzędzia i sprzęt do fakturowania,


43

− podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4

Wykonaj na przygotowanym podkładzie połączenie dwóch barw tynku mineralnego, przy wysokości elewacji 3,5m, zgodnie z rysunkiem.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć krawędzie powierzchni, różniących się barwą tynku, 5) przykleić taśmę maskującą na granicy tynkowanego obszaru, 6) przygotować pierwszą zaprawę tynkarską, 7) ukształtować fakturę tynku, 8) oderwać taśmy po wstępnym stwardnieniu wyprawy, 9) oczyścić sprzęt i narzędzia, 10) posprzątać stanowisko pracy, 11) przykleić taśmy maskującej na krawędzi tynku nałożonego poprzedniego dnia, 12) przygotować drugą zaprawę tynkarską, 13) nałożyć tynk na sąsiadującą powierzchnię, 14) oderwać taśmę maskującą, 15) ukształtować fakturę tynku, 16) oczyścić sprzęt i narzędzia, 17) posprzątać stanowisko pracy, 18) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 19) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania i fakturowania zapraw tynkarskich, − zestaw zapraw szlachetnych, − stanowisko robocze z przygotowanym podkładem, − rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − taśma maskująca, ołówek, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


44


1) przygotować stanowisko pracy do wykonania cienkościennych tynków mineralnych? ¨ ¨

2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania cienkościennych tynków mineralnych? ¨ ¨

3) wykonać prawidłowo naniesienie tynku mineralnego sposobem ręcznym? ¨ ¨

4) wykonać fakturę ciągnioną na cienkościennym tynku mineralnym? ¨ ¨ 5) wykonać fakturę modelowaną na cienkościennym tynku mineralnym? ¨ ¨ 6) wykonać połączenie dwóch powierzchni tynku? ¨ ¨ 7) porozumiewać się z innymi pracownikami na placu budowy? ¨ ¨ 8) stosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków? ¨ ¨


45

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania tynków zewnętrznych. Zarówno

w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania wielokrotnego wyboru( jedna odpowiedź jest prawidłowa).

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

na później i wróć do zadania gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia


46

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Do rusztowań zewnętrznych drewnianych zalicza się rusztowania stojakowe i

a) stolikowe. b) drabinowe. c) na kozłach. d) ramowe.

2. Stojaki rusztowań stojakowych z rur stalowych opiera się na gruncie za pośrednictwem podstawek stalowych leżących na balach podwalinowych z drewna, grubości minimum a) 50 mm. b) 70 mm. c) 100 mm. d) 20 mm.

3. Najdłuższy dopuszczalny czas zużycia zaprawy cementowej w temperaturze około 20 wynosi a) 3 godziny. b) 2 godziny. c) 4 godziny. d) ½ godziny.

4. Do wykonania narzutu przystępuje się a) po stężeniu obrzutki. b) tydzień po wykonaniu obrzutki. c) bezpośrednio po wykonaniu obrzutki. d) bezpośrednio po oczyszczeniu podłoża.

5. Konsystencja zaprawy do wykonania gładzi powinna odpowiadać a) 3÷4 cm zanurzenia stożka pomiarowego. b) 9÷11 cm zanurzenia stożka pomiarowego. c) 6÷10 cm zanurzenia stożka pomiarowego. d) 12÷16 cm zanurzenia stożka pomiarowego.

6. Powierzchnię z betonu przed przystąpieniem do tynkowania należy a) wygładzić za pomocą szlifierki. b) wygładzić za pomocą pacy. c) naciąć dłutem ręcznym lub pneumatycznym i dokładnie oczyścić. d) ponacinać na głębokość 6 cm.

7. Siatka. która sama ma służyć jako podłoże, powinna być dostatecznie sztywna i mieć oczka nie większe niż a) 2 x 3 cm. b) 2 x 2cm. c) l x 2 cm. d) l x l cm.


47

8. Tynki wykonywane za pomocą specjalnie przygotowanych wykrojów przesuwnych po prowadnicach nazywamy a) cyklinowanymi. b) przesuwanymi. c) ciągnionymi. d) wykrojowymi.

9. Podkład pod tynki szlachetne składa się z a) obrzutki. b) narzutu i szlichty. c) szlichty. d) obrzutki i narzutu.

10. W miejscach, w których będą wykonywane ozdoby architektoniczne narzut wzmacnia się

a) klamrami stalowymi. b) kotwami stalowymi. c) zaprawą cementową. d) gwoździami i drutem.

11. Tynk nakrapiany wykonuje się z zaprawy szlachetnej o uziarnieniu kruszywa a) 0.1÷2.5 mm. b) 1.5÷2.5 mm. c) 1.5÷4 mm. d) 3÷3.5 mm.

12. Na rysunku przedstawiony jest tynk a) narzucany. b) gniazdkowy. c) dociskany kielnią. d) kraterowany.

13. Tynk zmywany wykonuje się z zaprawy szlachetnej na podkładzie z zaprawy

a) gipsowej. b) wapiennej. c) cementowej. d) szlachetnej.

14. Na rysunku przedstawiony jest a) wpustnik. b) cyklina. c) szczeliniak. d) pobijak.

15. Grubość podkładu cementowego pod tynk kamieniarski powinna wynosić a) 20÷40mm. b) 5÷10 mm. c) 10÷15 mm. d) 12÷20mm.


48

16. Cienkowarstwowe tynki żywiczne najczęściej są nakładane warstwą grubości a) 0,1-0,5mm. b) 1-5 mm. c) 2-15 mm. d) 1,5-6,5mm.

17. Tynki kształtowane wykonuje w niezwiązanym narzucie wycinając kielnią wgłębienia, imitujące a) tynk nakrapiany. b) tynk dziobany. c) przełam cegły ceramicznej. d) przełam kamienia naturalnego.

18. Prowadnice pod wykrój mocuje się do ściany po narzuceniu a) gładzi. b) narzutu. c) obrzutki. d) obrzutki i narzutu.

19. Podczas cofania wykroju po gzymsie a) wyrównuje się zaprawę. b) ścina nadmiar narzutu. c) wyrównuje się obrzutkę. d) ścina nadmiar obrzutki.

20. Profilowanie zatok krzywoliniowych wykonuje się przez obrót a) wykroju prowadzonego po prowadnicy. b) wykroju przybitego do ściany. c) wykroju przybitego do łaty. d) prowadnicy wokół osi.


49

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….. Wykonywanie tynków zewnętrznych Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d 20. a b c d

Razem:


50

6. LITERATURA 1. Kettler.K. Murarstwo cz.1 REA Warszawa 2002r. 2. Lenkiewicz W. Urban L.: Roboty tynkarskie Arkady, Warszawa 1980r. 3. Martyniak W. Pieniążek J.: Technologia budownictwa 5 WSiP, Warszawa 1997 r. 4. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r. 5. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. cz. I . WSiP, Warszawa 1997r. 6. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r. 7. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa

1997 z nowymi specyfikacjami uwzględniającymi nowe technologie wykonywania robót w budownictwie.

8. Wszechnica budowlana-praca zbiorowa. RSW, Warszawa 1988r. 9. Katalogi firm

wykonywanie tynków zewnętrznych 712[06]. z2. 02712[06].z2 technologia tynkarstwa 712[06].z1.01 t o...

Documents