wĄwozowe atrakcje
TRANSCRIPT
Ludziom do szczęścia potrzebne są biblioteki i ogrody mawiał starożytny filozof Cyceron.
Dzisiaj chętnie dodamy do tego wyznania – wąwozy. Od nich bowiem przyjęła swą nazwę jed-
na z pięciu „Polskich Marek Turystycznych” – Kraina Lessowych Wąwozów. O przyznaniu
Krainie we wrześniu 2019 roku tak zaszczytnego tytułu zadecydowała zarówno atrakcyjność
turystyczna, jak i spójność w zakresie produktu promocji oraz zarządzania Marką. Kraina
Lessowych Wąwozów zaprasza potencjalnych turystów do jednego z najbardziej atrakcyjnych
regionów turystycznych w Polsce. O atrakcyjności turystycznej decydują walory kulturowe
i przyrodnicze, bogactwo zabytków, rozmaitość fauny i flory, wielość rezerwatów, łagodność
klimatu i obfitość wód źródlanych. Wyjątkowa pod względem zróżnicowania oferta muzealna,
jaką zapewnia Kraina Lessowych Wąwozów, propozycje pieszej i zmotoryzowanej turystyki
wiejskiej, pogłębiająca się fascynacja walorami turystyki kulturowej, troska o prężnie rozwijają-
ce się zjawisko, jakim są tzw. atrakcje turystyczne usytuowane w okolicach uznanych ośrod-
ków miejskich wpływa na coraz większe zainteresowanie Polaków szukających ekscytujących
przeżyć we własnym kraju.
Wyjątkowych doznań dostarczają odkrywane tutaj z coraz większym zapałem wąwozy,
wg archeologów powstałe w V-IV tysiącleciu p.n.e, a rozwinięte w czasie ekspansji rolniczej
w średniowieczu. Egzotyka i atrakcyjność wąwozów związana z rozwojem rolnictwa wiąże się
z silnym urzeźbieniem terenów lessowych oraz ze zróżnicowaniem wysokości zboczy. Za naj-
ciekawszy uznaje się obszar leżący w Małopolskim Przełomie Wisły, uważany za najbardziej
unikalny na terenie Europy. Wąwozy drogowe, debrze, rozdoły, namuły, laleczki lessowe lub
kukiełki, zjawiska sufozyjne czyli bogactwo struktur i przemian geologicznych wpływają na
fascynację wiedzą o tysiącletnich tajemnicach wąwozów lessowych.
Dedykujemy zatem ten folder współczesnym mentorom – przewodnikom, tak żarliwie
przekazującym gościom Krainy informacje najcenniejsze, mocno osadzone w polskiej historii
i doświadczeniach, z zapałem podpowiadającym, szczególnie młodemu pokoleniu, co w dzisiej-
szym świecie jest najwartościowsze i czemu trzeba poświęcić najwięcej uwagi. Dziękujemy
także pasjonatom – naukowcom za budzące podziw gruntowne badania na terenie Krainy
Lessowych Wąwozów, dzielenie się swą wiedzą na temat, bajkowej wręcz, lessowej krainy na
łamach naukowych czasopism oraz wszelkie inwentaryzacje geologiczne.
1
S12
S17 S12
Karczmiska
KAZIMIERZ DOLNY
PUŁAWY
OPOLELUBELSKIE
Janowiec
Końskowola
NAŁĘCZÓW
Wąwolnica
Wojciechów
PONIATOWA
Józefów nad Wisłą
Męćmierz
Kębło
Celejów
Kluczkowice
Rąblów
Wrzelowiec
Nowy Gaj
DrzewceKolonia
Lublin
Warszawa
KRAINA LESSOWYCH
WĄWOZÓW
Województwo
Lubelskie
Euforia i zamyślenia w Krainie Lessowych Wąwozów
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
20
19
1. Wąwóz Łukoszyńskiego (s. 2)2. Wąwóz Lipinki (s. 2)3. Wąwóz Korzeniowy Dół (s. 3)4. Wąwóz Lipcyk (s. 4)5. Wąwóz Głowackiego (s. 5)6. Wąwozy w okolicach Skowieszyna (s. 6)7. Wąwóz Małachowskiego (s. 7)8. Wąwozy koło Parchatki (s. 8-9)9. Wąwozy koło Kolonii Zbędowice (s. 10)10. Wąwozy w Rąblowie (s. 11)11. Ścieżka przyrodnicza „Złota Góra” (s. 12)12. Skrzypowy Dół (s. 13-14)13. Rogowska Ośmiornica (s. 15)14. Wąwozy wokół Kazimierza (s. 16)15. Łubinowe Wzgórze (s.17)16. Siedlisko „U Krzystofa” (s.18)17. Lessowa Pięciolinia (s.19)18. Park Labiryntów (s. 20)19. Agroturystyka „Przy Wąwozie" (s. 21)20. Spacery z alpakami (s. 22)
Skowieszyn
Parchatka
Zbędowice
Rogów
Łąki
Karmanowice
Chruślina
dzisiejszy za Jej wstawiennictwem pielgrzymi
otrzymują wiele łask.
Turystyczną niespodziankę zapewni zbo-
czenie z szosy w Charzu A za domem nr 89 w pol-
ną drożynę oraz, za ujęciem wody, spacer na po-
łudnie we wnętrzu Wąwozu Łukoszyńskiego.
Ten rozległy wąwóz, dwupoziomowy, przy-
pominający panoramy bieszczadzkie, porośnięty
w większości różnoliściastym drzewostanem
i krzewami, zdumiewający rozległością dywanów
kwiatowych, pamięta ślady najwybitniejszego
z rodu Polaków, papieża Jana Pawła II, który
w 1976 roku, 18 maja, odbył wraz przyjaciółmi:
ks. Szostkiem, późniejszym rektorem KUL, ks.
Marianem Jaworskim, późniejszym metropolitą
lwowskim i Jerzym Gałkowskim, profesorem KUL,
kilkugodzinną wędrówkę. Obszerną relację z tej
wyprawy przedstawi zwiedzającym piękna, ubra-
na gustownie w strój retro, przewodniczka. Przy-
toczy na pewno anegdotę – zaproszenie przy-
szłego papieża: Chłopaki, chodźcie na wieczerzę, bo
będzie kasza i kwaśne mleko! – jak się okazało
ulubione potrawy niecodziennego turysty!
Wśród wąwozów, które oplatają Wąwol-
nicę w bajkowy sposób warto poznać drogowy
Wąwóz Lipinki biegnący w kierunku Mareczek
dawnym międzynarodowym traktem handlo-
wym, zwanym „ruskim”, na przestrzeni 1 km. Od
strony zachodniej dotyka on malowniczo usytu-
owanego na wzgórzach cmentarza parafialnego.
Zanurz się w ciszy płynącej z natury…
Zapraszamy na odkrycie z Nami Wąwolnicy – dawnego miasta królewskiego a obecnej
Lubelskiej Częstochowy! Na Tym Wyjątkowym Kawałku Lubelszczyzny nie ma rzeczy
niemożliwych dzięki patronującej figurze Matki Bożej Kębelskiej. Za przyczyną bowiem kard.
Stefana Wyszyńskiego, w 1987 r., figurę uhonorowano papieskimi koronami i po dzień
Niezwykła nocna wycieczka po Kazimierzu Dolnym to nie tylko spacer z przewodnikiem
po Miasteczku. W ten wieczór, zabierzemy Ciebie Turysto do świata dawnych mieszkańców
Kazimierza oraz wejdziemy z Tobą do Wąwozu Korzeniowego, wyłącznie przy blasku pochodni.
Czekamy na Ciebie o zmierzchu, koło studni na kazimierskim Rynku.
Będziesz miał szczęście uczestniczyć w nocnym zwiedzaniu, które jako produkt tury-
styczny zdobyło 1 miejsce na TOURISM TRENDS AWARDS w Gdańsku, w kategorii „Nowa
Oferta Turystyczna” oraz wyróżnienie w Konkursie NAJLEPSZY PRODUKT TURYSTYCZNY
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO – LROT.
Migotliwe światło pochodni, rozpraszające tajemnicze, budzące emocje krajobrazy
wąwozowe, podczas nocnej wędrówki odbywanej w otulającej, niezwykłej naturalnej galerii,
przerywanej odgłosem kroków, przyspieszonym oddechem, niecodziennymi skojarzeniami pod
wpływem nieoczekiwanych kształtów wyłaniających się z mroku, świadomość braterstwa z nie-
widocznymi prawie współtowarzyszami na trasie, pozwala wyeliminować lęki codzienności,
poddając się zdrowotnemu, oczyszczającemu myśli, zbawiennemu oddziaływaniu ciszy.
Nocą świat wygląda inaczej.
Nocą budzą się nieznane emocje.
Nocą historia ma inny wymiar.
Nocą może zdarzyć się wszystko...
Niezwykła nocna wycieczka
Kontakt:
Retro Melex, przejażdżki melexem,
postój przy ul. Chopina, tel. 721 948 772
Kontakt:
Kazimierz Tour, tel. 604 116 147, www.kazimierz-tour.pl, [email protected]
Niecodzienni turyści, niecodzienne doznania
32
Trasy nordic walking cieszą się coraz większą popularnością, gwarantując zachowanie
zdrowia i kondycji niezbędnej do odczuwania radości życia. W Krainie Lessowych Wąwozów
istnieje już prawie dwieście kilometrów różnych tras. Wszyscy mają szansę docenić piękne
krajobrazy. Trasy wiodą w oddali od głównych dróg, a ciszę przerywa jedynie delikatny śpiew
ptaków. Pozwalają podziwiać także wąwozy i bez wysiłku wędrować po nich nawet podczas dni
z wysoką temperaturą, zapewniając dzięki swoistemu ukształtowaniu ożywczy chłód. Z roku
na rok tras przybywa. Zapraszamy na spacery z kijkami po gminie Wojciechów następującymi
trasami.
Po zdrowie na Nordic Walking
W Nałęczowie trasa zielona pozwoli nam poznać urokliwe wąwozy w Lesie Zakładowym,
o których B. Prus pisał: wąwozy, wąwoziki, na które nie można spoglądać bez westchnień.
W rozmowie z Wł. Rabskim, oprowadzając go po wąwozach, dodawał: Nałęczów to nie
Tatry, ale ja się tam czuję przytłoczony ogromem i dzikością olbrzymów granitowych, a tu wypo-
czywam w naturze, która ma więcej uśmiechów serdecznych niż królewskiego majestatu więcej
dobroci niż siły.
Odpoczywać w naturze…
Szlak w kolorze czarnym,
o długości 12,7 km ma formę pętli.
Prowadzi przez Wojciechów, Ma-
szki, Nowy Gaj, Stary Gaj, Wojcie-
chów Kolonię Pierwszą do Wojcie-
chowa.
Głównymi atrakcjami dla
turystów będą w Wojciechowie:
zabytkowy kościół, Muzeum Re-
gionalne oraz Kowalstwa, kuźnia
(pokazy, warsztaty), dwa dawne
młyny wodne na rz. Bystrej, Mu-
zeum Minerałów w Nowym Gaju,
punkty widokowe, a także lessowy
Wąwóz Lipcyk.
Charakteryzuje się on zróż-
nicowaniem rzeźby. W pierwszej
części niezbyt głęboki, porośnięty
brzozami, osikami, grabami, dę-
bami i lipami (stąd nazwa) ma
przekrój skrzynkowo-trapezowy.
W drugiej przybiera kształt debrzy,
zwiększając wysokość zboczy do
15 m. W podszyciu rośnie le-
szczyna. W końcowej części Lipcyk
rozcina zbocze rzeki Bystrej i ma
przekrój trapezowy. W parowie
dominuje czarny bez i kruszyna.
Wąwóz, usytuowany na pra-
wym zboczu doliny Bystrej, poniżej
Parku Zdrojowego, przetrwał w pa-
mięci mieszkańców jako ulubione
miejsce spacerów Bolesława Prusa
(Aleksandra Głowackiego), jednego
z najwybitniejszych polskich litera-
tów, autora m.in. „Lalki” pisanej
w kurorcie, zwanego często „naj-
wierniejszym kuracjuszem Na-
łęczowa”. Okolony dwiema ulicami:
J. I. Paderewskiego (od południa)
i Kombatantów (od północy) jest
porośnięty lasem grądowym. Rosną
w nim lipy, graby, jawory, klony, dę-
by, sosny i robinnia biała. W pod-
szyciu znajdziemy leszczynę, czarny
bez, kruszynę i jarzębinę. Wiosną
zachwycają połacie przylaszczek
i zawilców, rosą tu też paprocie,
turzyce, miodunki, szczawik zaję-
czy, niecierpek i podgarycznik. Wą-
wóz ma charakter debrzy, ścieżka
z barierką biegnie w nim w części
głównej, odchodzą od niej boczne
ramiona, długie do 150 metrów.
Można w nim wyróżnić trzy odcinki: wlotowy (100 m) o głębokości 3-5 m i nachyleniu o ozboczy do 35 ; środkowy ok. 250 m o gł. 8-10 m i nachyleniu zboczy do 40 ; końcowy o cha-
orakterze parowu z szerokim dnem do 10 m, wysoki na 8 m o nachyleniu zboczy do 35 , łączy się
z ul. Bartosza Głowackiego. Od strony ul. Sołdka i ul. Klonowej, na szczycie zbocza widać tzw.
apartamenty na drzewach, architektoniczną całoroczną atrakcję dla turystów.
54
Kontakt:
Dorota Chyl, przewodnik turystyczny, tel. 600 496 160
Do spacerów zachęcają także wąwozy w okolicach Końskowoli, które posiadają swoje
własne, charakterystyczne nazwy. Wymyślano je i nadawano w dawnych czasach, aby ułatwić
identyfikację miejsca. Dzięki tym nazwom nasi przodkowie bez mapy i planu potrafili trafić do
najbardziej skrytego zakątka w terenie. W okolicach Skowieszyna występują wąwozy: Uczynny
Dół, Skórzynny Dół, Olszowy Dół, Chmielna, Zimny Dół, Białocin Dół, Bocianowa, Dworska,
Głęboki Dół, Doły Starowieskie. Niektóre nazwy odnóg wąwozów pochodzą od imion i nazwisk
byłych właścicieli np. Zuchniarzów, Pajurków, Szymkowa, Szczepanowa, Madejowa czy
Taraszyna. W okolicach Pożoga jest Pękalowy Dół, Boreczkowe Dołki, Wolski Dół, Stoczysko,
Bocianowa Góra, Dalsza Góra, Szeroka Odnoga, Samorkowa Odnoga i Wygoszek. W Stoku
występuje Wygonowy Dół, Choinowa Odnoga i Gawroniec. Przewodniczka chętnie poprowadzi
spragnionych nowości turystów.
Fantazje lingwistyczne
Turystyka wąwozowa na terenie Krainy Lessowych Wąwozów pozwala pogłębić wiedzę
o martyrologicznej historii naszego kraju. Wiele wąwozów kryje pamięć o bohaterskiej posta-
wie Polaków w rozmaity sposób walczących z zagrożeniami ze strony nieprzyjaciół.
Wąwozem cienistym prowadzi pod górę…
Kontakt:
Dom Kuncewiczów – oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym
ul. Małachowskiego 19,24-120 Kazimierz Dolny; www.mnkd.pl, tel. 81 881 02 88.
W Kazimierzu Dolnym jeden z wąwozów, dziś ulica, nosi imię hrabiego Juliusza Mała-
chowskiego. Głębocznica dł. 400 m. była miejscem ostatniej bitwy (18 IV 1831 r.) wodza Bata-
lionu Strzelców Sandomierskich, jednocześnie autora hymnu prywatnego oddziału. Do dziś
przetrwała legenda o waleczności dowódcy, który po tym jak zabrakło amunicji, uzbrojony w kosę
walczył z rosyjskimi żołnierzami. Pamiątką jest kamienna płyta u wylotu wąwozu upamiętnia-
jąca śmierć 29-letniego bohatera uwiecznionego też w wierszach i pieśniach. Przez wąwóz
prowadzą wszelkie trasy dydaktycznych wycieczek organizowane przez pobliskie Muzeum
Literatury, czyli Willę pod Wiewiórką, zwaną potocznie Domem Kuncewiczów, np. spacery po
Kazimierzu Dolnym szlakami tematycznymi, wyznaczonymi przez literaturę, film i architekturę.
Ten i inne kazimierskie wąwozy były wielokrotnie portretowane przez Marię Kuncewi-
czową. W tytułowym opowiadaniu z cyklu „Dwa księżyce” bohaterowie, prezentujący arty-
styczną bohemę zbiegli w wąwóz rozwłócząc za sobą perfumy. Zanim rozbawieni dotarli do
Miasteczka, głośno zachwycali się przyrodą i wąwozem, który nocą wyglądał jak dekoracja
z wagnerowskiej opery.
Zapisane w pieśni
76
Wycieczkę rowerową na Górę Trzech Krzyży w Parchatce rozpoczynamy przy Rondzie
Żołnierzy Wyklętych w Puławach. Zjeżdżamy z utwardzonej drogi, kierując się na południe
leśną ścieżką. Po ok. 1 km docieramy do czarnego szlaku wiodącego do Kazimierza Dolnego.
Czarnym szlakiem, po pokonaniu zjazdu wąwozem, dojeżdżamy do ul. Piasecznica – nią kieru-
jemy się w kierunku wschodnim przez kilka wąwozów i polnych dróżek aby dojechać do Sko-
wieszyna, gdzie przy kaplicy skręcamy wąwozem w prawo w kierunku pomnika w Lesie Stoc-
kim. W tym miejscu możemy chwilę odpocząć – mamy tu do dyspozycji wiatę oraz tablicę z tra-
sami. Stąd wyruszamy do Zbędowic – po drodze mijamy kolejne historyczne miejsce z pomni-
kiem. Na początku miejscowości, tuż przy zjeździe asfaltową drogą do Parchatki, kierujemy się
w polną dróżkę prowadzącą na Górę Trzech Krzyży w Parchatce. Z góry rozciąga się przepiękny
widok na Małopolski Przełom Wisły oraz na miasto Puławy. Po chwili kontemplacji zjeżdżamy
wąskim jarem do Parchatki, tam po przejechaniu asfaltową drogą ok. 1 km, za sklepem
skręcamy najpierw w prawo, a po ok. 200 m. w lewo i znowu jedziemy urokliwymi wąwozami.
Mijamy chmielnik, potem stację narciarską. Trasę kończymy przy skrzyżowaniu ulic Gościń-
czyk, Skowieszyńskiej i Spacerowej w Puławach.
Wąwozy na tzw. Szlaku Niepodległościowym
Kolejna trasa przez najpiękniejsze w okolicach Parchatki wąwozy wiedzie do kolonii
Zbędowice, skąd wybieramy różne warianty wędrówki: wariant l - skręt w prawo za znakami
czarnymi przez Kolonię Parchatka i wąwozami wzdłuż drogi nadwiślańskiej na północ lub też
wariant 2 - dłuższy, ale bardziej malowniczy, prowadzący dalej, ok. 800 m na południe do
skrzyżowania szlaków, skąd dalej drogą skręcającą ostro w prawo i po 3 km dochodzącą do
przystanku PKS w Parchatce. Trasa do przejścia - 12,3 km (wariant 1) lub 16 km (wariant 2).
Można też wybrać wariant 3 - od skrzyżowania szlaków iść za znakami niebieskimi na
południowy-zachód do ruin zamku w Bochotnicy - 19 km.
98
Najwyższe zbocza mają wąwozy usytuowane między Bochotnicą a Włostowicami po
prawej stronie szosy (do 90 m), a najciekawsze widoki na Małopolski Przełom Wisły zapew-
niają zbocza wąwozów między Kazimierzem a Parchatką, na których można także obserwować
odsłonięte warstwy z okresu górnej kredy. Zagęszczenie i wysokość wąwozów sprawia, że
uchodzą za najciekawszy teren lessowy w Europie.
Na nasłonecznionych południowych ścianach wąwozów (m.in. Góra Trzech Krzyży,
Mięćmierz, stoki Albrechtówki, Janowiec) występuje wiele roślin rzadko już spotykanych. Dają
one niepowtarzalny koloryt, utrwalany przez kolejne pokolenia malarzy.
Jest to bardzo malownicza trasa i warto podjąć trud wędrówki, która dostarczy nieza-
pomnianych przeżyć oraz możliwości obcowania z dziką przyrodą.
W wąwozach w okolicy Rąblowa można spotkać przykłady debrzy, która przybiera postać
litery V. Jej dolny odcinek jest krótki i stromy, górny zaś dłuższy i łagodniejszy. Ciekawe jest też
zjawisko występowania tzw. „pijanego lasu”, na zboczach bowiem rosnące drzewa wyginają się
w kierunku osi wąwozu, poddając się tzw. pełznięciu gruntu. W dolnych odcinkach rąblowskich
wąwozów można obserwować zjawisko występowania „namułów”. Dno wąwozu powoli się
rozszerza i staje się pod ich wpływem bardziej płaskie. Wąwóz przybiera wówczas kształt
parowu. W Rąblowie u zbiegu wąwozów można zwiedzać monumentalny pomnik dłuta St.
Strzyżyńskiego, upamiętniający słynną bitwę partyzancką w maju 1944 roku.
Charakterystyczne dla regionu lessowe wąwozy, wyjątkowe w miejscu, do którego
zapraszamy, położone są w przylegającym do Parku Labiryntów lesie o charakterze rezerwatu.
Cechuje je bogactwo i zmienność form rzeźby terenu. Ukształtowanie zboczy oraz głębokie
i przepastne jary zachwycą wszystkich i dostarczą wielu niezapomnianych wrażeń. Ukojeniem
będzie śpiew ptaków i możliwość spotkania borsuczej rodziny.
Ścieżka wiodąca pośród drzew ponad głębinami zboczy, bezpiecznie przeprowadzi
turystów przez bajeczny świat natury.
Zapraszamy wszystkich do labiryntu wąwozów lessowych.
Labirynty lessowe w Rąblowie
Kolejny, oznakowany na zielono, szlak prowadzi z szosy Celejów-Lublin w kierunku Lasu
Stockiego. Głębocznica wiedzie na wierzchowinę zbiegającą do wąwozu „Zadole”, następnie
wzdłuż „Uczynnego Dołu”. Tu pomnik partyzantów z oddziału „Orlika” (bitwa 24.V.1945). Dalej
szlakiem czerwonym do Kolonii Zbędowice, gdzie stoi pomnik pomordowanych mieszkańców
za pomoc w ruchu oporu (22.XI.1942) proj. przez St. Strzyżyńskiego. Niemcy przygotowując się
do walki z partyzantami musieli zrobić mapy lotnicze terenu.
1110
Pomagają je rozpoznać świetnie oznakowane a także opisane w internecie ścieżki
dydaktyczne po wąwozach: Skrzypowy Dół, Złota Góra, Rogowska Ośmiornica lub wycieczki
przyrodnicze organizowane przez Oddział Przyrodniczy Muzeum Nadwiślańskiego w Kazi-
mierzu Dolnym
Tysiącletnie tajemnice
– wewnętrzny krajobraz z wąwozami milczenia…
Trzykilometrowa trasa, w kształcie pę-
tli, biegnie przez Góry Kluczkowickie od i do
Leśniczówki Kluczkowice. Pozwala na za-
poznanie z walorami przyrodniczymi lasów
grądowych i ukazuje wpływ człowieka na
wygląd i funkcjonowanie biocenoz leśnych
i polnych. Turysta poznaje: budowę lasu grą-
dowego, różne stadia rozwoju form erozji
wąwozowej, budowę geologiczną oraz kraj-
obraz kulturowy charakterystyczny dla Wrze-
lowieckiego Parku Krajobrazowego.
Trasa wiedzie od i do Szkoły Podstawowej w Chruślinie przez Złotą Górę. Na ścieżkę
warto wybrać się wczesną wiosną w trakcie kwitnienia sadów i jesienią przed zbiorami jabłek
oraz zaplanować w dni pogodne. Ścieżka ma kształt pętli i prowadzi zboczem doliny rzeki
Podlipie, także siecią wąwozów lessowych i lasem. Z trasy widać dolinę rzeki Podlipie, dopływu
Wyżnicy gdzie wyznaczono granicę otuliny Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego.
Ścieżka przyrodnicza „Złota Góra”
Warto podziwiać młode okazy drzew, jak dąb szypułkowy, lipę drobnolistną, grab pospo-
lity, klon zwyczajny oraz domieszkę osiki, brzozy brodawkowatej, czereśnię i wiązy. W dolnej
warstwie drzewostanu występują także: jabłoń, okazałe leszczyny, niekiedy wierzba iwa.
Skrzypowy Dół przy Leśniczówce Kluczkowice
Wędrówka ścieżką przyrodniczą Skrzy-
powy Dół najciekawsza jest wiosną, kiedy
kwitnie runo leśne. Można spotkać tu zawilca
gajowego i żółtego, ziarnopłon wiosenny.
Nieco później – w maju – kwitną: gajowiec
żółty, czworolist pospolity, marzanka wonna.
Trafić można też na: podagrycznik pospolity,
dąbrówkę rozłogową, kopytnik pospolity, na-
recznicę samczą, groszek wiosenny, konwa-
lijkę dwulistną, szczawik zajęczy, kokoryczkę
wielokwiatową, gwiazdnicę wielkokwiatową.
Na trasie spotkamy leszczynę oraz podrost
klonu, grabu, lipy, rzadziej kruszynę, trzmieli-
nę, jabłoń, jarzębinę i czeremchę. Ciekawostką
są tu okazałe egzemplarze dębu czerwonego.
dwie bitwy. Pierwszą stoczyły w dniu 30 maja 1863 r. oddziały dowodzone przez pułkownika
Lelewela-Borelowskiego. Powstańcy ponieśli straty i wycofali się przez Lasy Lubartowskie do
Garwolina. Okoliczni mieszkańcy nazwali to miejsce „Parszywą Górą”. Druga bitwa rozegrała
się 4 sierpnia 1863 r. Gen. Michał Heidenreich-Kruk odparł trzykrotny szturm wojsk carskich
i dokonał kontrataku. Powstańcy ścigali uciekających aż do Urzędowa, gdzie toczyli z nimi
walkę. Zwycięstwo nad silniejszym przeciwnikiem i zmuszenie go do ucieczki z pola bitwy
Utwardzona droga polna wiedzie kotli-
ną otoczoną wzniesieniami pokrytymi kilku-
metrową warstwą utworów lessowych. Na
końcu kotliny ścieżka dochodzi do lasu, gdzie
skręca w pierwszą drogę w lewo i biegnie
głębocznicą. To głęboki wąwóz o stromych,
prawie pionowych ścianach, przerośniętych
korzeniami drzew na wierzchowinie. Można
tu zobaczyć „pełzające” drzewa, rosnące na
stromych ścianach, a także kilka stanowisk
paprotki zwyczajnej. Dalej ścieżka biegnie
nad głębocznicą do pomnika powstańców
styczniowych. W miejscu tym rozegrały się
sprawiło, że miejsce nazwano Złotą Górą.
Bitwę upamiętnia pomnik wystawiony tu
w 1929 r. oraz tablica pamiątkowa ufun-
dowana w 130 rocznicę bitwy.
Lasy grądowe pełne są gatunków
rzadkich i chronionych roślin: parzydło le-
śne, barwinek, bluszcz pospolity, kopytnik
zwyczajny, wawrzynek wilczełyko, paprotka
zwyczajna i paprotnik kolczysty. Na nielicz-
nych stanowiskach występują: widłak wro-
niec, lepiężnik biały, ciemiężyca zielona, plu-
skwica europejska, kostrzewa leśna i napar-
stnica zwyczajna.
1312
Od skrzyżowania dróg ścieżka prowadzi systemem wąwozów początkowo drogą wcina-
jącą się w dno szerokiej doliny z płaskim dnem i łagodnymi zboczami, następnie stromymi.
Dalej, zobaczymy uchodzący do doliny wąwóz w postaci suchej doliny o wąskim, nierównym
dnie i stromych zboczach oraz kilka mniejszych wąwozów. Głębocznicę lessową natomiast
możemy obserwować w miejscu dawnego skrzyżowania dróg obok przystanku nr 5.
Ścieżka przyrodnicza Rogów przebiega na dł. 6 km. Oznaczona jest piktogramami w ko-
lorze czerwonym. Prowadzi od i do Szkoły Podstawowej w Rogowie przez Wąwozy Rogowskie.
Przebiega przez teren Kazimierskiego Parku Krajobrazowego i strefę ochrony źródli-
skowej rzeki Jaworzanki. Na trasie można zapoznać się z budową geologiczną strefy kra-
wędziowej Równiny Bełżyckiej i Kotliny Chodelskiej, obserwować różne stadia rozwoju
wąwozów, podziwiać roślinność grądów oraz pagórkowaty krajobraz okolic Rogowa. Ten
niezwykły labirynt głębokich wąwozów lessowych koło miejscowości Rogów z lotu ptaka
Rogowska Ośmiornica
szką dębów, lip, klonów i brzóz.
W bogatym runie leśnym występuje wiele gatunków rzadkich i chronionych roślin (waw-
rzynek wilczełyko, kopytnik pospolity, paprotka zwyczajna marzanka wonna, parzydło leśne,
paprotnik kolczysty i inne). Szczególnie pięknie jest tu wiosną, kiedy na zboczach bielą się łany
zawilców, kwitną przylaszczki, miodunki i wawrzynki. Latem wąwozy są mroczne i tajemnicze,
jesienią zaś mienią się pełnią kolorów. Na stromych i urwistych ścianach wąwozów zobaczymy
interesujące odkrywki geologiczne, a także ciekawą skałę osadową – martwicę wapienną. Ten
wyjątkowo atrakcyjny przyrodniczo teren uznany w 1992 r. za strefę ochrony źródliskowej.
przypomina swym kształtem ośmiornicę.
W jego przepastnych ostępach wyznaczono
dwie pętle – jedną ze znakami czerwonymi
drugą zaś z zielonymi. Obie trasy w znacz-
nej swej części biegną dnem wąwozów
wzdłuż potoków (dopływów Jaworzanki),
które biorą początek z bijących tu licznych
źródeł. W specyficznym wilgotnym mikro-
klimacie zbocza wąwozów porastają lasy
liściaste, w których dominują graby z domie-
Przy rozwidleniu dróg warto podziwiać stanowisko skrzypu zimowego. Szczególnie
efektownie wygląda on zimą, kiedy jest jedynym zielonym akcentem w wąwozie. Ścieżka
w końcowej części ukazuje również stadia rozwojowe form erozji wąwozowej, odsłonięcia
skalne prezentujące budowę geologiczną i odkrywkę skał węglanowych.
1514
Oddział Przyrodniczy Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym zaprasza grupy
zorganizowane na wspólne poznawanie wąwozów. Zarówno grupy szkolne, jak i dorośli bio-
rący udział w wycieczce, dowiedzą się, jaka jest geneza wąwozów, jakie są ich rodzaje i jakie
procesy powodują ich powstawanie właśnie na Płaskowyżu Nałęczowskim. Wszyscy uczestni-
cy poznają roślinność typową dla tych form i usłyszą ciekawostki z nią związane. Długość trasy
i zakres merytoryczny dostosowany jest do wieku uczestników i czasu, jakim dysponuje grupa.
Aplikacja przyrodnicza „Poznaj, zrozum, szanuj…” przygotowana przez Oddział Przy-
rodniczy to natomiast propozycja dla turystów indywidualnych zwiedzających Kazimierz Dolny
i jego okolice rodzinnie.
Poznaj, zrozum, szanuj…
Kontakt:
Muzeum Nadwiślańskie Oddział Przyrodniczy, ul. Puławska 54, Kazimierz Dolny
tel. 81 88 10 326, 509 623 216, www.mnkd.pl, [email protected]
Ta gra terenowa, którą można po-
brać na smartfon przez sklep Google Play
poprowadzi nas przez przyrodnicze zakąt-
ki Kazimierza, dostarczając zabawy za-
równo starszym, jak i młodszym odbior-
com. W aplikacji możemy wybrać intere-
sujące nas ścieżki, np. tą związaną z wą-
wozami lub przejść wszystkie trasy. Pod-
czas gry rodziny będą rozwiązywać zada-
nia w wyznaczonych punktach, zdobywa-
jąc w ten sposób różne sprawności i pod-
powiedzi, gdzie znajduje się kolejny przy-
stanek. Aplikacja jest bezpłatna.
1716
Kontakt:
Łubinowe Wzgórze – Eko Resort, Łąki 45 A, tel. 512 371 309,
[email protected], www.lubinowe.pl
Zaskoczyć i rozbawić…
Łubinowe wzgórze
Tajemnice Łubinowego Wzgórza: autorska gra terenowa została stworzona, aby
pokazać dobroczynny wpływ natury. Pobudźcie wszystkie zmysły, poczujcie rosnącą energię
w ciele i otwórzcie przestrzeń w umyśle „na to coś”, czego być może tak długo szukacie. Na
całym terenie Eko Resortu poukładaliśmy elementy układanki, której rozwiązanie pozwoli
Wam poznać sekret Łubinowego Wzgórza. Kolejność wykonywania zadań jest dowolna. Część
z nich pozwoli odkryć Wam magię lessowego wąwozu od środka. Czas nie odgrywa w tej grze
roli. Zadania możecie wykonywać w dowolnej kolejności. Gra integruje, rozwija umiejętności
interpersonalne, przeprowadza uczestników przez ukryte zakątki ogrodu, wąwozu, łąk.
Wymaga dostrzeżenia detali, na które zazwyczaj nie zwracacie uwagi. Umysły ścisłe będą
miały okazję na „gimnastykę” podczas rozszyfrowywania kodów i łamigłówek. Trzeba się
komunikować, odsiewać pomysły. Z każdym zadaniem coraz bardziej wciąga i pozwala spędzić
quality time. Koszt karty do gry: 10 zł.
W Zaczarowanym Lessie – gra terenowa dla najmłodszych gości. W Wąwozie zostały
ukryte domki sześciu różnych rodzin Wąwitów. Zaczynasz grę od wybrania jednego z nich i od-
nalezienia symbolu ptaka. Następnie szukasz takiego samego symbolu w książeczce, którą do-
staniesz w recepcji. Po przeczytaniu informacji o Wąwicie, w którego domku się znajdujesz,
musisz wykonać zadanie z nim związane. Później przechodzisz do kolejnego domku. Gra kończy
się, gdy odwiedzisz wszystkich Wąwitów i wykonasz wszystkie zadania. Mieszkańców Wioski
Wąwitów znajdziesz nie tylko w Wąwozie, ale także na całym terenie Łubinowego Wzgórza.
Koszt książeczki: dla gości restauracji Niebo i las GRATIS.
Kontakt:
Siedlisko u Krzysztofa, Drzewce Kolonia 121 koło Nałęczowa,
tel. 795 700 659, 781 942 775
cych w otwartych przestrzeniach naturalnego krajobrazu. Niewątpliwą atrakcją galerii jest fakt,
że artysta przeprowadza w wąwozie częste eksperymenty artystyczne. Dlatego potencjalny
odbiorca (gość galerii) staje przed zaskakującymi i niebanalnymi obiektami oraz sytuacjami,
których w życiu codziennym nie jest w stanie doświadczyć.
Warto zapoznać się z rzeźbami należącymi do różnych nurtów w sztuce: LAND ART, ba-
zujących na naturalnych surowcach (drewno, konopie, juta, głazy, itp), Stars And Flowers –
wielowątkowe instalacje o zabarwieniu ekologicznym tworzone pod hasłem „Wszyscy jeste-
śmy z plastiku” oraz pracami ilustrującymi zależność między literaturą a sztuką.
Siedlisko „U Krzysztofa”
Zaskakująca galeria sztuki współczesnej,
ekologicznie zaangażowanej oraz miejsce pracy
twórczej lubelskiego artysty Sławka Matyjaszew-
skiego. Miejsce ze względu na swoje położenie
(wąwóz otoczony lasem) idealnie nadaje się na
ekspozycję prac wykonywanych w ramach sztuki
ziemi czyli Land Artu. Poszukiwanie nowych prze-
strzeni dla sztuki poza klasycznymi galeriami to
element charakterystyczny dla twórców działają-
W czasie zwiedzania siedliska w ramach projektu „Ogrody Sztuk” urządzane są: konkursy
na najbardziej oryginalny wybór nazw dla rzeźb w ogrodzie i wąwozie, w tym tzw. Pasterzy
Lasów, znanych z powieści Tolkiena oraz konkurs genealogiczny. Organizowane są warsztaty
tkackie na mini-krosnach po zapoznaniu się z kolorystyką sadu, ogrodu i wąwozu otaczających
„Willę pod kołowrotkierm”. W każdym sezonie przygotowywane są nowe questy do przeży-
wania tzw. „wypraw odkrywców” oraz gra planszowa pt. „Słownik Tkacza”.
1918
Lessowa Pięciolinia Turystyczna to miejsce tworzone przez i dla ludzi z pasją do przyrody,
muzyki i sztuki. Położona jest przy Stacji Badawczej Ekologii w DOLINIE SZKŁA w Kęble. Dogod-
ne usytuowanie przy licznych szlakach m.in. rowerowym, pieszym, konnym, nordic walking
oraz miejscu szczególnym dla kultu maryjnego jakim jest Kapliczka MB Kębelskiej sprawia, że
można do Nas w łatwy sposób trafić.
„Muzyka rodzi się w wąwozowej ciszy” – muzyczno-przyrodnicze spacery po wąwozie
Duży Popowiec w poszukiwaniu dźwięków oraz ścieżką edukacyjną na terenie dawnego
majątku ziemskiego Kębło. Odtwarzanie dźwięków za pomocą instrumentów perkusyj-
nych pobudzi Waszą kreatywność i pozwoli stworzyć orkiestrę wąwozową. Odkryjemy
niejednego artystę. Animator porwie Was do tańca.
„Z kłosów zbóż, ziół, leszczyny, polnych kwiatów” – warsztaty zielarskie, które pozwolą
na poznanie tajemnic ziół. Komponowanie zielników oraz herbatek z ziół z obszaru
Naszej Stanicy Turystycznej wyćwiczy nos i podniebienie.
„Pomaluj Swój Świat Wycieczkowo" – odkryj magię barw na zajęciach przy użyciu chust
animacyjnych połączonych ze spacerem po wąwozach kębelskich: Lipiński, Duży
Popowiec.
Lessowa Pięciolinia Turystyczna
Kontakt:
Lessowa Pięciolinia Turystyczna, Kębło 26A, 24-160 Wąwolnica,
[email protected], tel. 506 140 076
W swej ofercie ma wiele zajęć warsztatowych:
Kontakt:
Park Labiryntów w Rąblowie, tel. 605 951 355, www.park-labiryntow.pl,
Bajeczny świat natury – zabawy w labiryncie
2120
Gospodarstwo Agroturystyczne „Przy
Wąwozie" położone jest w otulinie Kazimier-
skiego Parku Krajobrazowego, na styku trzech
gmin Końskowola, Kurów, Wąwolnica. Nazwa
gospodarstwa nawiązuje do sieci otaczających
je wąwozów lessowych. Kiedyś gdy okoliczni
gospodarze wykorzystywali w swoich gospo-
darstwach konie i poruszali się wozami, przez
wąwóz wiodła droga do sąsiedniej wsi „Las
Stocki”. Z czasem wąwóz zaczął stopniowo
zarastać, wiedzie nim teraz wąska dróżka.
Dzięki temu wąwóz stał się schronieniem dla
dzikich zwierząt: lisów, saren, a nawet borsu-
ków. Czasami widuje się też dziki.
Razem z gośćmi odwiedzającymi go-
spodarstwo (rodziny z dziećmi), wędrujemy po
wąwozie w poszukiwaniu śladów obecności
dzikich zwierząt. Nieodłącznymi towarzyszami
wypraw są: pies o imieniu Smalec i suczka
Nutka. Czasami dołącza do nas kocica o imie-
niu Łajza. Po powrocie z wyprawy w altanie
przy domu pijemy wspólnie gorące kakao i je-
my „coś” słodkiego. Wieczorem odbywają się
warsztaty z masy solnej. Dzieci lepią jakieś
zwierzątko mieszkające w wąwozie.
Przy Wąwozie
Park Labiryntów i Miniatur w Rąblowie obejmuje obszar o bardzo pięknym ukształtowaniu
terenu, wyrzeźbionym siłami natury, tworząc niepowtarzalny zakątek Krainy.
Aura miejsca pozwoliła na wtopienie w naturalny krajobraz architektury zielonej. Tak
powstał zespół naturalnych labiryntów, gdzie klucząc pomiędzy wielobarwnymi różami, czer-
wonymi truskawkami, trawiastą formą starożytnego labiryntu kreteńskiego, czy największego
obszarem szpaleru tui, wkroczyć w świat poznania przyrody i historii regionu.
Lessowe Warsztaty edukacyjne, to propozycja z wykorzystaniem ścieżki przyrodniczej
opartej na naturalnych warunkach krajobrazowych i glebowych, ukształtowaniu terenu, faunie
i florze Polski przedstawionej na tablicach poglądowych i interaktywnych, a także na makietach
zwierząt, z wykorzystaniem krajobrazowych, plastycznych i przemysłowych właściwości lessu.
Spacer leśną ścieżką wąwozów o zmiennych formach ukształtowania, od przepastnych
dolin po gęste wyżłobienia terenu, daje obraz wyjątkowości Krainy i mocy sił natury, gdy erozja
wodna rzeźbi zachwycające formy wzgórz i dolin. Możemy w nich odnaleźć siedliska
mieszkańców lasu, borsucze nory czy ptasie budki lęgowe, których odnaleziony komplet pozwoli
ułożyć hasło o wąwozach. Wiedzę uzupełnimy czytając opisy na tablicach poglądowych, a wygląd
zwierząt pokażą nam ich makiety.
Wąwozy, a w szczególności gleba, jest też inspiracją do przypomnienia historii powstania
i wpływu erozji wodnej na kształtowanie krajobrazu a zarazem pokazania przemysłowego
wykorzystania lessu, który przez wieki był i jest nadal surowcem dla budownictwa. Stworzona
ścieżka edukacyjna pozwala zobaczyć „żywy” less, poznać jego plastyczność, cechy i charakter.
Kunszt budowlany, dla odmiany oparty o materiał drzewny, można zobaczyć w parku
miniatur architektury drewnianej.
Kontakt:
Gospodarstwo Agroturystyczne „Przy Wąwozie”, Karmanowice 4A, tel. 609 054 893,
www.przywawozie.eu
232222
Obiekty rekomendowaneprzez Lokalną Organizację Turystyczną
„ ”Kraina Lessowych Wąwozów
gastronomianoclegi zdrowie i uroda atrakcje
Magiczne Ogrody, Trzcianki 92, tel. 503 983 135
SPA Ruska Bania, Głusko Małe 2, tel. 730 774 033
Ekomuzeum „Siedlisko Małgorzaty”, Cholewianka 7a, Kazimierz Dolny, tel. 501 157 111
Gościniec Basia, ul. Czerniawy 59F, 24-120 Kazimierz Dolny, tel. 81 882 01 42
Gospodarstwo Agroturystyczne „Dworek Różany”, Stok-Zażuk 112, tel. 608 784 568
Winnica Las Stocki, Las Stocki 80, tel. 602 155 196
Zakład Leczniczy „Uzdrowisko Nałęczów” S.A. – Biuro Zarządu, Al. Małachowskiego 5,
tel. 81 50 14 356, 81 50 16 027
Atrium – kompleks wodny, al. Grabowa 1A, tel. 81 501 44 56 w. 0101
Jesienna Rezydencja, ul. Kościuszki 7, tel. 81 50 14 356 wew. 0600
81 50 14 356 wew. 0308
Sanatorium „Fortunat”, ul. Kościuszki 7, tel. 81 50 14 356 wew. 0600
Sanatorium Książę Józef, al. Kasztanowa 6, tel. 81 50 14 356 wew. 0400
Ośrodek Chirurgii Oka prof. Zagórskiego, al. Kasztanowa 6,tel. 222 905 905
Luxmed – Uzdrowisko Nałęczów Sp. z o.o., al. Kasztanowa 6, tel. 81 50 16 012
Stare Łazienki, al. Grabowa 4, tel. 81 501 44 56 w. 0400
Szpital Kardiologiczny, ul. Górskiego 5, 81 50 14 356 wew. 0200
Termy Pałacowe „Nałęczowianka”, ul. Paderewskiego 1, tel. 81 501 44 56
Centrum Diagnostyki i Fizjoterapii Werandki, al. Małachowskiego 5,
tel. 81 501 43 56 wew. 0782
Centrum Szkoleniowo - Wypoczynkowe „Energetyk", ul. Paderewskiego 10,
tel. 81 501 67 00 (09)
Centrum Medyczne prof. Marka Masiaka NZOZ, Prywatne Sanatorium
– Willa Boże Oko, Strzelce 28b, tel. 509 367 574
Dwór Nałęczowski Vitaligs & SPA, ul. Słoneczna 20, tel. 81 501 47 24, 607 368 400
Gospodarstwo Agroturystyczne „Nad Debrzą”, Bronice 51A,
tel. 81 503 71 36, 669 766 660
Willa Filiks, ul. Armatnia Góra 10, tel. 519 432 777
Willa Samoniówka, ul. 1-go Maja 26, tel. 81 501 47 47, 607 507 879
Kemping u Kraka, Kol. Bochotnica 32 a, tel. 601 159 720
Pokoje gościnne Pory Roku, ul. Spółdzielcza 3, tel. 601 481 000
Pawilon Angielski, ul. Małachowskiego 1, tel.
501 51 94,
Ormonde Resorts – Willa Różana i Willa Gioia, al. Lipowa 8, tel. 81 743 07 82
Gmina Janowiec
Gmina Karczmiska
Gmina Kazimierz Dolny
Gmina Końskowola
Miasto i Gmina Nałęczów
Spacery z alpakami po wąwozie
Alpaki nad Wąwozem to miejsce położone w No-
wym Gaju niedaleko Wojciechowa i Nałęczowa.
Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia na-
szej hodowli, gdzie można podpatrzeć alpacze
mamy z dziećmi, wziąć udział w karmieniu lub
kupić wełnę z runa alpak i jej wyroby. Jesteśmy je-
dynymi w Polsce posiadaczami mikro-miniaturo-
wych osiołków.
Turyści mogą uczestniczyć w indywidualnych
albo grupowych spacerach z alpakami i/lub minia-
turowymi osiołkami malowniczym wąwozem Lip-
cyk i okolicznymi lasami.
Kontakt:
Alpaki nad Wąwozem Dorota Wideńska, Nowy Gaj 8, 24-204 Wojciechów,
tel. 609 868 009
24
Lokalna Organizacja Turystyczna „Kraina Lessowych Wąwozów”
ul. 1 Maja 16, 24-150 Nałęczów, tel. 81 50 16 [email protected]
Opracowanie merytoryczne: Wiesława Dobrowolska-ŁuszczyńskaOpracowanie graficzne: Grzegorz Jaworski
Druk: Alf Graf ISBN: 978-83-949308-7-5
Zdjęcia: Wiesław Czerniec, Bartosz Olszak, Jacek Rosłyoraz ze zbiorów Lokalnej Organizacji Turystycznej „Kraina Lessowych Wąwozów”, GOK w Końskowoli, Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, Kazimierskiego Ośrodka Kultury Promocji i Turystyki
Nałęczów 2020 egzemplarz bezpłatny
Publikacja została wydana dzięki dofinansowaniu ze środków Powiatu Puławskiego w ramach realizacji zadania „Wąwozowe atrakcje”.
Centra Informacji Turystycznej
Nałęczów, ul. 1 Maja 16, tel. 81 501 61 01, [email protected]
Kazimierz Dolny, Rynek 15, tel. 81 881 07 09, [email protected]
Puławy, Al. Królewska 4, tel. 81 458 67 40, [email protected]
Opole Lubelskie, ul. Lubelska 30, tel. 81 827 25 67, 81 827 25 71, [email protected]
Punkty Informacji Turystycznej
Gołąb, ul. Folwarki 2, tel. 790 231 027, [email protected]
Janowiec, Plac Wolności 1, tel. 81 881 52 89, [email protected]
Poniatowa, ul. Fabryczna 1, tel. 81 820 45 54, [email protected]
Wąwolnica, Rynek 32, tel. 81 882 50 14, [email protected]
Wojciechów, Wojciechów 9, tel. 81 517 72 10, 81 517 76 22, [email protected]
Końskowola, ul. Lubelska 93, tel. 81 881 62 69, [email protected]
© Wydawca:
INFORMACJA TURYSTYCZNA
Gmina Puławy
Miasto Puławy
Gmina Wąwolnica
Gmina Wojciechów
Sanatorium Uzdrowiskowe Rolnik, ul. Górskiego 14, tel. 81 501 47 51
Stołówka w „Starej Aptece”, al. Lipowa 4, tel. 81 517 89 29, 691 090 185
„Gościniec” Agroturystyka, Sadurki 27, tel. 507 052 160
Willa Anna – Pokoje z klasą, ul. Spółdzielcza 9, tel. 691 233 802
Willa Faustynka, ul. Głębocznica 4 b, tel. 607 106 845, 601 731 963
Nałęczowski Zwierzyniec „Małe Zoo”, ul. Kamieniak 23B, tel. 665 363 262, 695 924 854
Retro Melex – przejażdżki po Nałęczowie, postój przy ul. Chopina, tel. 721 948 772
Siedlisko „U Krzysztofa”, Drzewce-Kolonia 121, tel. 795 700 659
Montis*** Hotel & SPA, ul. Nałęczowska 1, tel. 81 820 55 26
Hotel „Słowik” ***, Restauracja, ul. Spacerowa 3, tel. 81 820 41 61
Muzeum Nietypowych Rowerów, Gołąb, ul. Puławskiego 1, tel. 601 814 527
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Hauke-Bossaka 1, tel. 81 458 62 40
Ośrodek Nartsport – Wyciąg Narciarski, Rąblów 27, tel. 81 882 55 00, 502 168 054
Karczma Biesiada i Gospodarstwo Agroturystyczne Czerniec Włodzimierz i Barbara, Wojciechów 151 a, tel. 81 517 72 10, 607 371 556
Młyn Hipolit – Muzeum Minerałów, Nowy Gaj 18A, tel. 505 288 292, 501 447 901
Siedlisko Gaj, Nowy Gaj 26A, tel. 604 190 600
Muzeum Kowalstwa, Muzeum Regionalne, Gminny Ośrodek Kultury,
Wojciechów 9 (Wieża Ariańska), tel. 81 517 72 10
Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjny Biały Lew, Zoo Wojciechów, Romanówka 22,
tel. 502 195 780
„Nad Lipcykiem”, Nowy Gaj 8A, tel. 605 594 848
Park edukacyjno-rekreacyjny „Owadolandia”, Wojciechów Kol. Piąta 127, tel. 697 198 281
Stajnia Wojciechów, Wojciechów Kolonia Piąta 114B, tel. 500 020 219
Willa Raj, al. Lipowa 15, tel. 81 501 40 84, 668 127 745
Willa Aurelia, al. Lipowa 17, tel. 508 250 242
„W Krainie Alicji” Wellness & SPA, ul. Kolejowa 37, tel. 81 501 51 25, 609 925 609
Miło – Smaki Kaukazu, Poniatowa, ul. Przemysłowa 8 , tel. 608 404 812
Dom Pielgrzyma, ul. Zamkowa 24, Wąwolnica, tel. 81 882 50 04
Rozanna – Restauracja, Pensjonat, ul. 3 Maja, Wąwolnica, tel. 81 882 50 09, 796 574 232
Poniatowa,
Poniatowa,
Gospodarstwo Agroturystyczne i łowisko „W Dolinie Stawów”, Karmanowice 131,
tel. 607 339 564
Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod Jabłonią”, Celejów 35, tel. 605 608 384
Gospodarstwo Agroturystyczne „Przy Wąwozie”, Karmanowice 4A, tel. 609 054 893
Gospodarstwo Agroturystyczne „W Dolinie Bystrej”, Celejów 88, tel. 607 926 304
Łubinowe wzgórze – Eko Resort, Łąki 45 A, tel. 512 371 309
Lessowa Pięciolinia Turystyczna, Kębło 26A, Wąwolnica, tel. 506 140 076
Park Labiryntów i Miniatur Architektury Drewnianej, Rąblów, tel. 605 951 355
Gmina Poniatowa
W INTERNECIE:
www.instagram.com/krainalessowychwawozow/
www.facebook.com/pg/krainalessowychwawozow/posts/
www.youtube.com/channel/UCU63ehTLbTgW575KCUe2b9Q
Zbiór i opis kwater z cenami, zdjęciami oraz lokalizacją GPS
Opis oraz zdjęcia gmin należących do Krainy Lessowych Wąwozów
Atrakcje turystyczne m.in.: zabytki, szlaki, parki krajobrazowe, miejsca
rozrywki oraz relaksu.
Bieżące wydarzenia: sportowe, kulturowe i rozrywkowe
Aktualności – bieżące informacje, działania, realizowane projekty
Informacje praktyczne: taksówki, parkingi, centra informacji turystycznych
Odwiedź naszą stronę: www.kraina.org.pl
Szukaj nas w mediach społecznościowych:
Pobierz naszą bezpłatną aplikację Kraina Lessowych Wąwozów