Stewart, P. and Danford, A. and Richardson, M. and Pulignano, V. (2010)

Workers' experiences of skill, training and participation in lean and high

performance workplaces in Britain and Italy. Employee Relations, 32 (6).

pp. 606-624. ISSN 0142-5455 ,

This version is available at https://strathprints.strath.ac.uk/15653/

Strathprints is designed to allow users to access the research output of the University of

Strathclyde. Unless otherwise explicitly stated on the manuscript, Copyright © and Moral Rights

for the papers on this site are retained by the individual authors and/or other copyright owners.

Please check the manuscript for details of any other licences that may have been applied. You

may not engage in further distribution of the material for any profitmaking activities or any

commercial gain. You may freely distribute both the url (https://strathprints.strath.ac.uk/) and the

content of this paper for research or private study, educational, or not-for-profit purposes without

prior permission or charge.

Any correspondence concerning this service should be sent to the Strathprints administrator:

strathprints@strath.ac.uk

The Strathprints institutional repository (https://strathprints.strath.ac.uk) is a digital archive of University of Strathclyde research

outputs. It has been developed to disseminate open access research outputs, expose data about those outputs, and enable the

management and persistent access to Strathclyde's intellectual output.

Wορκερσ� Εξπεριενχεσ οφ Σκιλλ, Τραινινγ ανδ Παρτιχιπατιον ιν Λεαν ανδ

Ηιγη Περφορmανχε Wορκπλαχεσ ιν Βριταιν ανδ Ιταλψ1.

1 Τηισ ρεσεαρχη ισ παρτ οφ τηε Ευροπεαν Σοχιο−Εχονοmιχ Μοδελσ οφ α Κνοωλεδγε−Βασεδ Σοχιετψ

(ΕΣΕΜΚ) προϕεχτ Wορκπαχκαγε 4 (Εmπλοψmεντ Ρελατιονσ) φυνδεδ βψ τηε Ευροπεαν Υνιον (Φραmεωορκ

Προγραmmε 6).

Wορκερσ� Εξπεριενχεσ οφ Σκιλλ, Τραινινγ ανδ Παρτιχιπατιον ιν Λεαν

ανδ Ηιγη Περφορmανχε Wορκπλαχεσ ιν Βριταιν ανδ Ιταλψ

Αβστραχτ

Μαναγεριαλ πραχτιχεσ ατ ωορκπλαχε λεϖελ ιν Βριταιν ανδ Ιταλψ ιν τηε αυτοmοβιλε ανδ

αεροσπαχε ινδυστριεσ αρε εξαmινεδ ωιτη ρεγαρδ το τηειρ ιmπαχτ ον εmπλοψεεσ�

περχεπτιονσ οφ σκιλλ, τραινινγ ανδ τηειρ ρελατιονσηιπ το παρτιχιπατιον. Χαν ιτ βε αργυεδ

τηατ εmπλοψεε εξπεριενχεσ οφ Ηιγη Περφορmανχε Wορκ, ιν χοντραστ το λεαν−ωορκινγ,

σατισφψ ασπιρατιονσ φορ γρεατερ εmπλοψεε ινφλυενχε? Wηατ ισ τηε ρελατιονσηιπ βετωεεν

περχεπτιονσ οφ σκιλλ ανδ τραινινγ τραϕεχτοριεσ ανδ ινφλυενχε? Τηισ ισ σιγνιφιχαντ βεχαυσε

τηερε ηασ βεεν ρελατιϖελψ λιττλε ρεσεαρχη ον ΗΠW ανδ εmπλοψεεσ� εξπεριενχεσ φροm αν

ιντερνατιοναλ χοmπαρατιϖε περσπεχτιϖε. Ρελατεδλψ, δο εmπλοψεε εξπεριενχεσ οφ τηεσε

mαναγεριαλ πραχτιχεσ ινδιχατε δισχερναβλε παραδιγmατιχ διφφερενχεσ ιν τηε συπποσεδλψ

χοντραστινγ φορmσ οφ εmπλοψmεντ ρελατιονσηιπ αδϖανχεδ βψ αδϖοχατεσ οφ ΗΠW?

Κεψ Wορδσ: λεαν−προδυχτιον; ηιγη−περφορmανχε−ωορκ; εmπλοψεε−περχεπτιονσ οφ

ινφλυενχε τραινινγ ανδ σκιλλ, παρτιχιπατιον; ιντερνατιοναλ χοmπαρισον.

Ιντροδυχτιον

Σοχιολογιστσ σεαρχηινγ φορ α mοδελ φορm οφ ωορκ οργανισατιον ωηιχη χλαιmσ το

ιmπροϖε οργανισατιοναλ περφορmανχε ανδ γαιν χοmπετιτιϖε αδϖανταγε, ωηιλστ

ιmπροϖινγ ωορκερσ� εξπεριενχε οφ τηε εmπλοψmεντ ρελατιονσηιπ, ηαϖε ενχουντερεδ α

διφφιχυλτ χηαλλενγε. Τηε ηιγη περφορmανχε mοδελ ισ τηε λατεστ αττεmπτ το χονστρυχτ αν

αλτερνατιϖε το Ταψλορισm ανδ λεαν προδυχτιον. Αδϖοχατεσ οφ τηε Ηιγη Περφορmανχε

Wορκπλαχε (ΗΠW) αργυε τηατ ιτ πλαχεσ γρεατερ εmπηασισ ον σκιλλ αχθυισιτιον,

οππορτυνιτιεσ το υτιλισε σκιλλσ, εmπλοψεε ινϖολϖεmεντ ανδ ινφλυενχε τηαν λεαν ωορκ

πλαχεσ. Ινδεεδ, τηε προϖισιον οφ ϖοιχε mεχηανισmσ ατ ισ ρεγαρδεδ ασ αν εσσεντιαλ

διmενσιον οφ τηε �δεmοχρατιχ� νατυρε οφ ηιγη περφορmανχε ωορκ οργανισατιον ανδ ισ

τακεν το βε α ρεσπονσε το χριτιχσ ωηο αργυε τηατ τηισ διmενσιον ωασ mισσινγ φροm τηε

λεαν παραδιγm.

Τηε προmοτιον οφ ΗΠW ασ τηε �ηιγη ροαδ� οπτιον το χοmπετιτιϖε αδϖανταγε ισ

γρουνδεδ ον τηε τηεορψ τηατ τηε δεπλοψmεντ οφ α ραφτ οφ κεψ mαναγεmεντ πραχτιχεσ,

ωηιχη ινχλυδε mετηοδσ δεσιγνεδ το ενγαγε εmπλοψεεσ ανδ mοβιλισε γρεατερ

δισχρετιοναρψ εφφορτ, ωιλλ λεαδ το αδϖανχεσ ιν οργανισατιοναλ περφορmανχε. Τηε

ασσυmπτιον ισ τηατ εξτενσιϖε εmπλοψεε παρτιχιπατιον ιν δεχισιονσ γοϖερνινγ ωορκ ανδ

οργανισατιον mαψ ενγενδερ γρεατερ τρυστ ιν mαναγεmεντ, γρεατερ χοmmιτmεντ το

οργανισατιοναλ οβϕεχτιϖεσ ανδ τηυσ προϖιδε τηε φουνδατιον φορ ιmπροϖεδ περφορmανχε.

Τηισ ισ οφτεν τιεδ το νοτιονσ οφ τηε σηιφτ το αν οφτεν ϖαγυελψ δεφινεδ νοτιον οφ τηε

�κνοωλεδγε�, ορ �νεω εχονοmψ� (Λλοψδ ανδ Παψνε, 2004) ανδ ηασ νοω βεχοmε α

τακεν φορ γραντεδ ασσυmπτιον αmονγστ α νυmβερ οφ ηιγη προφιλε mαινστρεαm

σοχιολογιστσ οφ χηανγε (Γιδδενσ, 2000). Τηε λαττερ ϖιεωσ τηε νεω εχονοmψ, τογετηερ

ωιτη ιτσ �ϖιρτυουσ� οργανισατιοναλ φορmσ, ασ α νεχεσσαρψ πρεχονδιτιον φορ τηε

δεϖελοπmεντ οφ τρυστ ανδ οργανισατιοναλ (σοχιαλ) σολιδαριτψ. Γιδδενσ ασιδε, τηερε ισ

σοmε εϖιδενχε το συππορτ τηε ιδεα τηατ νεω οργανισατιοναλ φορmσ ασσοχιατεδ ωιτη Ηιγη

Περφορmανχε ωορκινγ λεαδ το ηειγητενεδ εmπλοψεε τρυστ, χοmmιτmεντ ανδ

περφορmανχε. Τηισ περχεπτιον ηασ βεχοmε ινχρεασινγλψ εmβεδδεδ ιν τηε τηινκινγ οφ

ινστιτυτιονσ τηατ νοτ ονλψ ρεπρεσεντ εmπλοψερσ βυτ αλσο εmπλοψεεσ. Φορ ινστανχε,

Ασητον ανδ Συνγ (2002) εξτολ τηε ϖιρτυεσ οφ ΗΠW ιν α παπερ πυβλισηεδ βψ τηε

1

Ιντερνατιοναλ Λαβουρ Οργανισατιον (ΙΛΟ). Τηεψ αργυε ΗΠW οργανισατιονσ τηατ ϖαλυε

τηειρ ωορκφορχεσ; ινϖεστ ιν τραινινγ; δεϖελοπ σκιλλσ; αλλοω mορε εmπλοψεε δισχρετιον

οϖερ τηειρ ϕοβ τασκσ; ινϖολϖε τηεm ιν οργανισατιοναλ δεχισιον−mακινγ; ανδ βυιλδ υνιον−

mαναγεmεντ παρτνερσηιπσ, αρε λικελψ το βε mορε συχχεσσφυλ ιν χρεατινγ προφιταβλε

κνοωλεδγε−βασεδ οργανιζατιονσ. Σιmιλαρ ϖιεωσ αρε ηελδ βψ Βριτιση οργανισατιονσ

ρεπρεσεντινγ λαβουρ, χαπιταλ ανδ τηε στατε. Τηεσε ινχλυδε τηε Τραδεσ Υνιον Χονγρεσσ

(ΤΥΧ), Χονφεδερατιον οφ Βριτιση Ινδυστρψ (ΧΒΙ), ανδ Dεπαρτmεντ οφ Τραδε ανδ

Ινδυστρψ (DΤΙ), (ΧΒΙ/ΤΥΧ, 2001; DΤΙ, 2003).

Τηισ ενχουραγεmεντ οφ αδοπτιον ανδ τρανσφεραβιλιτψ τενδσ τοωαρδσ α τεχηνοχρατιχ

ρεσπονσε σινχε σοχιολογιχαλ ϖαριατιονσ βετωεεν σοχιετιεσ αρε οφτεν ρεαδ ασ χυλτυραλλψ

mαλλεαβλε ανδ τηερεφορε εασιλψ mαδε αχχεσσιβλε το α �βεττερ φορm� οφ εmπλοψmεντ.

Τηυσ εϖαλυατιον οφ τηε χονχεπτ οφ ΗΠW ασ φαϖουρεδ βψ τηοσε αβοϖε ισ εσπεχιαλλψ

περτινεντ σινχε τηε συπποσιτιον οφ ιτσ τρανσφεραβιλιτψ, ανδ τηυσ υνιϖερσαλιτψ, χουντερσ τηε

αργυmεντσ οφ τηε εmπλοψmεντ ρεγιmεσ λιτερατυρε (Γαλλιε, 2007 ον τηε ϖαριατιονσ

βετωεεν λιβεραλ mαρκετ εχονοmιεσ ανδ χοορδινατεδ mαρκετ εχονοmιεσ). Φυρτηερmορε,

τηε ωιδερ οπτιmιστιχ ασσυmπτιον ιν τηε υνιϖερσαλιστιχ λιτερατυρε ισ τηατ οφ ιmπροϖεmεντ

ιν τηε εξπεριενχε οφ τηε εmπλοψmεντ ρελατιονσηιπ mορε βροαδλψ ανδ τηισ ισ α κεψ

χονχερν ιν ουρ παπερ. Wε ηαϖε σοmε σψmπατηψ ωιτη Γαλλιε�σ ϖιεω τηατ τηε χονχεπτ οφ

εmπλοψmεντ ρεγιmεσ προϖιδεσ α υσεφυλ αντιδοτε το τηε οϖερ σιmπλιφιχατιονσ οφ τηε

υνιϖερσαλιστιχ �βεττερ φορm� οφ εmπλοψmεντ λιτερατυρε. Φορ εξαmπλε, χοmmεντινγ ον

τηε Ευροπεαν Φουνδατιον�σ Συρϖεψσ ον Wορκινγ Χονδιτιονσ (1995 & 2000) ον

ϖαριατιονσ ιν τασκ δισχρετιον αmονγστ φιφτεεν χουντριεσ οφ τηε ΕΥ, Γαλλιε 2, ρεπορτσ τηατ

τηερε ισ;

�...νο εϖιδενχε οφ γενεραλ προχεσσεσ αφφεχτινγ ειτηερ τηε οϖεραλλ λεϖελ ορ τηε

εξτεντ οφ πολαρισατιον ιν τασκ δισχρετιον ιν Wεστερν Ευροπεαν σοχιετιεσ. Ρατηερ

τηερε ηαϖε βεεν διστινχτ νατιοναλ δεϖελοπmεντσ, ωηιχη αρε πλαυσιβλψ ρελατεδ το

διφφερενχεσ ιν ινστιτυτιοναλ παττερνσ.� (2007:136)

Ιταλψ ανδ Βριταιν ηαδ α χλοσε προφιλε ρεγαρδινγ τασκ ορδερ, τασκ mετηοδσ ανδ σπεεδ οφ

ωορκ (Οϖεραλλ τασκ δισχρετιον ινδεξ). Φυρτηερmορε, Γαλλιε ετ αλ (2007) περχειϖεδ

σιmιλαρ τρενδσ τοωαρδσ εφφορτ ιντενσιφιχατιον ιν βοτη χουντριεσ. Γρεεν�σ εξαmινατιον οφ

τηε Ευροπεαν Φουνδατιον φορ τηε Ιmπροϖεmεντ οφ Λιϖινγ ανδ Wορκινγ Χονδιτιονσ

συρϖεψσ ινδιχατεδ α γρεατερ ινχρεασε ιν αϖεραγε εφφορτ λεϖελσ ιν Ιταλψ τηαν ιν αλλ οτηερ

ΕΥ χουντριεσ (2006: 59−60). Τηισ παττερν χορρεσπονδσ ωιτη ΥΚ συρϖεψ δατα (1992 ανδ

2001) ηιγηλιγητινγ τηατ ωηιλε ϕοβ χοmπλεξιτψ ηασ ρισεν, τασκ δισχρετιον δεχλινεδ ιν τηε

ΥΚ φορ αλλ οχχυπατιοναλ γρουπσ ανδ mοστ οφ αλλ φορ προφεσσιοναλ ωορκερσ. Ασ Γρεεν

ανδ Φελστεαδ δεmονστρατε, ιν Ιταλψ, τασκ δισχρετιον δεχλινεδ σιγνιφιχαντλψ βετωεεν 1996

ανδ 2000 (Γρεεν 2006: 105−106; Φελστεαδ, 2004).

Αλτηουγη Γαλλιε δισχερνσ νο �γενεραλ προχεσσεσ� βεηινδ τηισ δεχλινε, ηε συγγεστσ

υνιον στρενγτη ανδ τηε σαλιενχε οφ πυβλιχ πολιχιεσ φορ ιmπροϖινγ ωορκινγ λιφε αρε τωο

χριτιχαλ ινστιτυτιοναλ φαχτορσ ιmπαχτινγ υπον τηε εξτεντ οφ τασκ δισχρετιον. Wηιλε ωε

αρε νοτ ηερε χονχερνεδ σπεχιφιχαλλψ ωιτη τηε λαττερ νονετηελεσσ ηισ φινδινγσ ρεινφορχε

τηε ιmπορτανχε οφ νατιοναλ ινστιτυτιονσ ανδ ηιστορψ βυτ αλσο ωε mιγητ αδδ, σεχτορ

σπεχιφιχιτψ. Τηισ ισ ιντερεστινγ δυε το τηε διστινχτιον Γαλλιε δραωσ βετωεεν ΛΜΕσ ανδ

2 Χιτινγ Γαλλιε, (π113) τηε θυεστιονσ ποσεδ ωερε �Αρε ψου αβλε, ορ νοτ, το χηοοσε ορ χηανγε: 1) ψουρ

ορδερ οφ τασκσ; 2) ψουρ mετηοδσ οφ ωορκ; ανδ 3) ψουρ σπεεδ ορ ρατε οφ ωορκ?�

2

ΧΜΕσ σινχε ονε mιγητ αντιχιπατε Βριταιν ασ αρχηετψπε οφ τηε φορmερ ωιτη Ιταλψ γοινγ

σοmε ωαψ τοωαρδσ τηε λαττερ. Ψετ τηισ διστινχτιον δοεσ νοτ εασιλψ ηολδ φορ ουρ χασεσ

σινχε ουρ αργυmεντ ωιλλ βε τηατ το εξπλαιν σοmε οφ τηε χλοσενεσσ ιν ουτχοmεσ ιν τηεσε

χουντριεσ ανοτηερ ελεmεντ mιγητ βε ινχλυδεδ ιν τηε χονχεπτ οφ εmπλοψmεντ ρεγιmεσ.

Ιν χονσιδερινγ ωηατ ωε τακε το βε α ρελατιϖε λαχυνα ωε ωουλδ ωιση το εξτενδ τηε

νοτιον οφ εmπλοψmεντ ρεγιmε το υσεφυλλψ εmβραχε τηε ιδεα οφ mαναγεριαλ ρεγιmε.

Τηισ χοmπρισεσ α παρτιχυλαρ ρανγε οφ mαναγεριαλ τεχηνιθυεσ ανδ πραχτιχεσ ανδ ωε

ωουλδ δελινεατε τηεσε ασ λεαν προδυχτιον ανδ ΗΠW. Ιν τηισ χασε ωε αργυε τηατ ουρ

φινδινγσ, χουντρψ ανδ ινδυστριαλ ρελατιονσ ινστιτυτιοναλ φαχτορσ νοτωιτηστανδινγ,

ηιγηλιγητ τηε ιmπορτανχε οφ σεχτορ, φιρm, εmπλοψmεντ ανδ mαναγεριαλ ρεγιmε

δεπενδενχε.

Τηερε ισ αν αδδιτιοναλ σχεπτιχαλ λιτερατυρε ον ΗΠW ωηιχη mιγητ λενδ συππορτ το

Γαλλιε�σ χοmπαρατιϖε αναλψσισ οφ τηε ρανγε οφ χριτερια τηατ ιmπαχτ υπον ϕοβ θυαλιτψ ανδ

εmπλοψεε εξπεριενχε ωηιχη αργυαβλψ φορm παρτ οφ α σπεχτρυm οφ ιmπεδιmεντσ το

�τρανσφεραβιλιτψ�. Μοστ νοταβλε αmονγ τηε σχεπτιχσ ισ Γοδαρδ (2004), ωηο χηαλλενγεσ

χλαιmσ τηατ ΗΠW ρεγιmεσ προδυχε βεττερ περφορmανχε ουτχοmεσ τηαν πρεχεδινγ

ρεγιmεσ οφ λονγ−στανδινγ, γοοδ ΗΡΜ πραχτιχεσ. Ονε φαχετ οφ ΗΠW ρεθυιρινγ mορε

αττεντιον, ηοωεϖερ, ισ εmπλοψεε εξπεριενχε οφ ιτ ανδ σοmε ρεχεντ συρϖεψ−βασεδ

ρεσεαρχη ηασ αττεmπτεδ το προϖιδε τηισ. Φορ εξαmπλε Αππελβαυm ετ αλ (2000), ιν τηειρ

ΥΣ−βασεδ στυδψ, ρεπορτ εϖιδενχε οφ α ποσιτιϖε χορρελατιον βετωεεν ΗΠW ανδ ϕοβ

σατισφαχτιον. Ραmσαψ ετ αλ (2000), ηοωεϖερ, φουνδ, ιν τηειρ αναλψσισ οφ τηε 1998 ΥΚ

Wορκπλαχε Εmπλοψεε Ρελατιονσ Συρϖεψ, τηατ ωηιλε τηερε ωασ α ποσιτιϖε ασσοχιατιον

βετωεεν ΗΠW ανδ γαινσ ιν οργανιζατιοναλ περφορmανχε, εmπλοψεεσ εξπεριενχεδ

γρεατερ λεϖελσ οφ στρεσσ, ινσεχυριτψ ανδ ωορκ εφφορτ. Τηισ νεγατιϖε παττερν οφ εmπλοψεε

εξπεριενχε ωασ αγαιν εϖιδεντ ιν τηε 2004 WΕΡΣ δατα ανδ ωασ αλσο ιδεντιφιεδ ιν

Dανφορδ ετ αλ�σ (2005), στυδψ οφ παρτνερσηιπ ανδ τηε ηιγη περφορmανχε ωορκπλαχε ιν

τηε ΥΚ αεροσπαχε ινδυστρψ. Νοταβλψ, τηεψ αργυεδ τηατ ινχρεασεδ mαναγεmεντ χοντρολ

ανδ δεχρεασεδ εmπλοψεε σεχυριτψ ωερε �ινηερεντ φεατυρεσ οφ τηε ηιγη περφορmανχε

ωορκπλαχε� (ιβιδ, π.239).

Τηε θυεστιον τηεν ισ τωοφολδ. Φιρστ, ωηατ αρε εmπλοψεεσ� εξπεριενχεσ ιν ρεσπεχτ οφ

σπεχιφιχ, χοντεmποραρψ mαναγεmεντ πραχτιχεσ? Σεχονδ, το ωηατ εξτεντ ωιλλ τηειρ

εξπεριενχε οφ τηεσε αλλοω υσ το δισχερν παραδιγmατιχ διφφερενχεσ βετωεεν τηε

συπποσεδλψ χοντραστινγ αρχηετψπαλ φορmσ οφ τηε εmπλοψmεντ ρελατιονσηιπ αδϖανχεδ βψ

πολιχψ αδϖοχατεσ οφ �νεω δεπαρτυρεσ� ιν ωορκινγ λιφε σχηοολ οφ τηουγητ? Τηισ παπερ

εξπλορεσ mαναγεριαλ πραχτιχεσ ατ τηε ωορκπλαχε λεϖελ, αχροσσ τωο χουντριεσ, Βριταιν ανδ

Ιταλψ, ιν τηε αυτοmοβιλε ανδ αεροσπαχε ινδυστριεσ, ωιτη παρτιχυλαρ ρεγαρδ το τηειρ ιmπαχτ

ον εmπλοψεεσ� περχεπτιονσ οφ σκιλλ χηανγεσ. Αρε εmπλοψεε εξπεριενχεσ ιmπροϖεδ

ωιτηιν ΗΠW ιν χοντραστ το λεαν προδυχτιον ορ Φορδιστ ρεγιmεσ? Μορεοϖερ, το ωηατ

εξτεντ χαν ιτ βε αργυεδ τηατ ΗΠW σατισφιεσ ασπιρατιονσ φορ γρεατερ εmπλοψεε ινφλυενχε?

Σπεχιφιχαλλψ, ωηατ ισ τηε ρελατιονσηιπ βετωεεν εmπλοψεε παρτιχιπατιον, ινχλυδινγ

ινφλυενχε ον χηανγε, ανδ τηε τραϕεχτορψ οφ τραινινγ ανδ σκιλλ? Ρελατιϖελψ λιττλε ρεσεαρχη

ηασ φοχυσεδ ον τηε ηιγη περφορmανχε ωορκπλαχε ανδ εmπλοψεεσ� εξπεριενχεσ,

εσπεχιαλλψ ιν ρεσπεχτ το ιντερνατιοναλ χοmπαρισονσ ανδ ιν τηε χοντεξτ οφ τηε ηεγεmονψ

οφ νεο λιβεραλ εχονοmιχ πολιχψ.

Ιν ρεσπεχτ οφ τηεσε τηεmεσ, ωε εξπλορε τηε ϖαριατιον ιν εmπλοψεε εξπεριενχε ιν τηε

χοντεξτ οφ τωο mαναγεmεντ ρεγιmεσ. Βοτη αρε τψπιχαλ οφ ωηατ χαν βε υνδερστοοδ ασ α

λεαν προδυχτιον mανυφαχτυρινγ ρεγιmε, τηε αυτοmοτιϖε ινδυστρψ, ανδ τηε οτηερ, α Ηιγη

3

Περφορmανχε Wορκ ρεγιmε, τηε αεροσπαχε ινδυστρψ. Ουρ χονχλυσιον ισ τηατ ωε σηουλδ

ρεχονσιδερ τηε ασσυmπτιον τηατ δεσιρε φορ ρεγιmε χηανγε ωιλλ δελιϖερ ιmπροϖεδ ΘWΛ

φορ εmπλοψεεσ. Τηισ δεσιρε ισ οφτεν τηε αντιχιπατεδ βυτ υνεξαmινεδ ποσιτιϖε ρηετοριχ

οφ τηε πραχτιτιονερ−αδϖοχατε ανδ ασ συχη ρεθυιρεσ χαρεφυλ εmπιριχαλ ανδ εξπλανατορψ

ϕυστιφιχατιον. Χλεαρλψ, τηερε αρε συβσταντιϖε διφφερενχεσ βετωεεν τηε λαβουρ προχεσσεσ,

ινχλυδινγ χονδιτιονσ οφ ωορκ, οφ σεmι−σκιλλεδ αυτο ασσεmβλψ ανδ ηιγηλψ θυαλιφιεδ

αεροσπαχε ωορκερσ. Νεϖερτηελεσσ, ουρ ρεσεαρχη τενδσ το αδδ ωειγητ το τηε χαυτιον οφ

τηοσε σχεπτιχσ ωηο, αχχορδινγ το Λλοψδ ανδ Παψνε (2004), αρε λεσσ τηαν χονϖινχεδ βψ

τηε ρηετοριχ τηατ ΗΠWσ αρε παραδιγmατιχαλλψ διφφερεντ φροm λεαν προδυχτιον ανδ

φορδισm ιν τηειρ χονσεθυενχεσ φορ εmπλοψεεσ

Ρεσεαρχη δεσιγν ανδ Χασε Στυδψ Φιρmσ

ΓΜ, Ελλεσmερε Πορτ ΥΚ. Τηισ Γενεραλ Μοτορσ πλαντ εmπλοψσ αρουνδ 3000 σταφφ. Ιν

2005, ιντερϖιεωσ ωερε χονδυχτεδ ωιτη Τρανσπορτ ανδ Γενεραλ Wορκερσ Υνιον

(ΤΓWΥ) οφφιχιαλσ, ανδ σηοπ φλοορ. Θυεστιονναιρεσ ωερε διστριβυτεδ το α σαmπλε οφ

σταφφ ον τηε σηοπ φλοορ3.

Αλτηουγη λεαν προδυχτιον ωασ ιντροδυχεδ ιν τηε λατε 1980σ ωιτη τηε εξπεχτατιον τηατ

υνιον ινφλυενχε ωουλδ βε mαργιναλισεδ τηε λαττερ ηαϖε ρεταινεδ χονσιδεραβλε ινφλυενχε

ρεγαρδινγ ουτσουρχινγ ανδ παψ (Στεωαρτ & Wασσ, 1998). Υντιλ τηε χυρρεντ εχονοmιχ

χρισισ ανδ τηε διmινυτιον οφ υνιον ποωερ, τηε ΤΓWΥ ηαδ ρεϕεχτεδ α παρτνερσηιπ

αγενδα.

Φιατ, Μελφι, Ιταλψ. 6,000 ωορκερσ αρε εmπλοψεδ βψ Φιατ ατ τηισ ασσεmβλψ φαχιλιτψ ωηιχη

ινχλυδεσ εmπλοψεεσ οφ συππλιερ φιρmσ. Ιν 2005, α τοταλ οφ 20 ταπεδ ιντερϖιεωσ ωερε

χονδυχτεδ ωιτη Φιατ εmπλοψεεσ mαινλψ ινχλυδινγ Φιοm−ΧΓΙΛ (Χονφεδεραζιονε

Γενεραλε Ιταλιανα δελ Λαϖορο ορ Ιταλια Γενεραλ Χονφεδερατιον οφ Λαβουρ) τραδε υνιον

δελεγατεσ4. Ινεϖιταβλψ, τηε ινφλυενχε οφ Φιοm−ΧΓΙΛ ατ Φιατ ισ mαρκεδλψ διφφερεντ φροm

τηατ οφ τηε ΤΓWΥ ιν τηε ΓΜ. (Ολιϖερι, 2000). Βεινγ α γρεεν φιελδ σιτε λεαν

προδυχτιον ωασ χεντραλ το προδυχτιον οπερατιονσ φροm τηε βεγιννινγ (Χαmυφφο ανδ

ςολπατο, 1998). Α �Τοταλ Θυαλιτψ Προγραmmε� εξπεχτεδ τηατ ωορκερσ ωουλδ βε αβλε

το αχηιεϖε ηιγη σκιλλσ, φλεξιβιλιτψ ανδ χοmmιτmεντ (Πυλιγνανο, 2002α, π77). Τηισ

αλλοωεδ τηε χοmπανψ το προϕεχτ τηε ιδεα οφ παρτιχιπατιον βετωεεν λαβουρ ανδ

mαναγεmεντ ιν πυρσυιτ οφ χοοπτατιον οφ υνιον ρεπρεσεντατιϖεσ ανδ εmπλοψεε

�ρεσιστανχε�. (Ολιϖερι, 2000, π.2). Τηε ηιεραρχηιχαλ ρελατιονσηιπσ χηαραχτερισινγ Ιταλιαν

ωορκ πλαχε υνιονισm αλλοωεδ τηε σηαπινγ οφ τηε παρτνερσηιπ αγενδα ωηιχη σαω �ϕοβσ

ιν τηε σουτη� (ιν τηισ χασε Φιατ−Μελφι) ιν εξχηανγε φορ ωορκπλαχε πασσιϖιτψ (Λανζαρα

ανδ Πατριοττα, 2006, π. 993). Τραδε υνιον αχχεπτανχε οφ Φιατ�σ αγενδα φορ παρτνερσηιπ

ηασ διλυτεδ χονφιδενχε ιν τηε εφφεχτιϖενεσσ οφ υνιον ρεπρεσεντατιον οφ ωορκερ ιντερεστσ.

(Λανζαρα ανδ Πατριοττα, 2006, π.994

ΑιρχραφτΧο ΥΚ

Τηε πλαντ ωασ πρεδοmιναντλψ αν Ρ&D ανδ δεσιγν χεντρε ρεσπονσιβλε φορ ωινγ δεσιγν

φορ τηε φυλλ ρανγε οφ ΑιρχραφτΧο ΥΚ προδυχτσ. Οφ τηε 4,500 ωορκερσ βασεδ ατ τηε σιτε,

2000 ωερε εmπλοψεδ ιν διφφερεντ δεσιγν ανδ δεσιγν συππορτ φυνχτιονσ. Τηε φιελδωορκ

τοοκ πλαχε δυρινγ τηε λαττερ ηαλφ οφ 2005 ανδ δυρινγ 2006. Θυεστιονναιρεσ ωερε

3 Τωο ηυνδρεδ θυεστιονναιρεσ ωερε διστριβυτεδ ανδ 83 υσαβλε ρεσπονσεσ ρεχειϖεδ, α ρεσπονσε ρατε οφ

αλmοστ 42%. 4 Τωο ηυνδρεδ συρϖεψ θυεστιονναιρεσ ωερε διστριβυτεδ ανδ 103 υσαβλε ρεσπονσεσ ωερε ρετυρνεδ; α

ρεσπονσε ρατε οφ νεαρλψ 52%.

4

διστριβυτεδ το α σαmπλε οφ 700 ενγινεερσ, ινχλυδινγ φιρστ λινε συπερϖισορσ ανδ χοντραχτ

ενγινεερσ5.

Φολλοωινγ τηε λαυνχη οφ ιτσ �Νεω Wορλδ� χηανγε προγραmmε ιν τηε 1990σ ΑιρχραφτΧο

ΥΚ χρεατεδ ιντεγρατεδ προϕεχτ τεαmσ ωηιχη τρανσφορmεδ τηε τραδιτιοναλ διϖισιον οφ

ενγινεερινγ λαβουρ. Τηε φραγmεντατιον οφ δεπαρτmενταλ οργανισατιον ανδ τηε

τρανσιενχε οφ προϕεχτ−βασεδ λαβουρ δεπλοψmεντ ηαδ σεριουσ ραmιφιχατιονσ φορ

ωορκπλαχε υνιον οργανισατιον. Ιτ ωασ αγαινστ τηισ βαχκδροπ τηατ τηε ΑΜΙΧΥΣ−ΜΣΦ

ωηιτε−χολλαρ υνιον ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ δεϖελοπεδ α παρτνερσηιπ ρελατιονσηιπ ωιτη τηε

χοmπανψ βυτ ωεακερ υνιον δενσιτψ ανδ οργανισατιον mεαντ τηατ τηε σηοπ στεωαρδσ

λαχκεδ τηε ωηερεωιτηαλ ανδ ποωερ το ρεγυλατε τηισ ρελατιονσηιπ. Τηισ ηασ ρεσυλτεδ ιν α

σεριουσ ωεακενινγ οφ υνιον οργανισατιον αmονγ ωηιτε χολλαρ σταφφ.

Αλενια Σπαζιο, Ροmε ανδ Τυριν. 2,200 ωορκερσ αρε εmπλοψεδ ιν φιϖε σεπαρατε Ιταλιαν

πλαντσ ωηιχη αρε: Τυριν, Μιλαν, Αχθυιλα, Ροmε ανδ Φλορενχε. Φλορενχε ισ νοτ α

προδυχτιον σιτε βυτ α γενεραλ οβσερϖατορψ φορ πλαννινγ ενγινεερινγ. Βετωεεν ϑυλψ

2005 ανδ Μαψ 2007 Αλενια Σπαζιο ωασ ρεναmεδ Αλχατελ Αλενια Σπαχε ασ α ρεσυλτ οφ α

ϕοιντ−ϖεντυρε βετωεεν τηε Φρενχη Αλχατελ Εσπαχε ανδ τηε Ιταλιαν πυβλιχ φινανχιαλ

ινστιτυτιον Φινmεχχανιχα. Σινχε 3ρδ

Μαψ 2007 Αλχατελ Αλενια Σπαχε ηασ βεεν τακεν

οϖερ βψ τηε Φρενχη χοmπανψ Ταλεσ ΣΠΑ. Τηυσ χυρρεντλψ, τηε ναmε ισ Ταλεσ Αλενια

Σπαχε Ιταλψ. Υνιον mεmβερσηιπ ιν βοτη πλαντσ ισ αλmοστ 50%. Τηε φιελδωορκ ωασ

βασεδ ιν τηε τωο λαργεστ πλαντσ (αρουνδ 750 εmπλοψεεσ περ πλαντ) σπεχιαλισινγ ιν

σατελλιτε σψστεmσ, Τυριν ανδ Ροmε. Τηε φιελδωορκ τοοκ πλαχε δυρινγ λατε 2005 ανδ

εαρλψ 20066. Τραδιτιοναλλψ Αλενια ηασ εξπεριενχεδ α νον−χονφλιχτυαλ ρελατιονσηιπ ανδ

αργυαβλψ ονε οφ τηε ρεασονσ φορ τηισ mαψ βε αττριβυτεδ το τηε ηιγη νυmβερ οφ ηιγη−

σκιλλεδ εmπλοψεεσ ωιτηιν τηε χοmπανψ.

Wορκερ Αττριβυτεσ

Α νυmβερ οφ τηε χηαραχτεριστιχσ οφ τηε ωορκερσ ωηο παρτιχιπατεδ ιν τηε συρϖεψ

ρεφλεχτεδ τψπιχαλ παττερνσ ιν mανυφαχτυρινγ βροωνφιελδ σιτεσ, ανδ ιν τηε χασε οφ Φιατ, α

γρεενφιελδ σιτε τηατ, ωιτη αν αγε οφ 13 ψεαρσ ατ τηε τιmε οφ τηε ρεσεαρχη, ωασ τυρνινγ

βροων. Φορ εξαmπλε, Ατ Αλενια ανδ ΓΜ, τοωαρδσ τωο τηιρδσ οφ τηε ωορκερσ ωερε αγεδ

οϖερ 40 ασ ωερε νεαρλψ 60 περ χεντ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ. Τηε αγε προφιλε οφ τηε Φιατ

σαmπλε ωασ ψουνγερ � 75 περ χεντ οφ ρεσπονδεντσ ωερε αγεδ βετωεεν 30 ανδ 39 �

ρεφλεχτινγ ωορκφορχε σταβιλιτψ τωελϖε ψεαρσ αφτερ τηε ρεχρυιτmεντ οφ α ψουνγ ωορκφορχε

ωηεν τηε Μελφι πλαντ οπενεδ ιν 19937. Ατ Αλενια, Φιατ ανδ ΓΜ, mοστ ωορκερσ ηαδ

σερϖιχε περιοδσ οφ mορε τηαν 10 ψεαρσ ωηερεασ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ τηε mαϕοριτψ ηαδ λεσσ

τηαν φιϖε ψεαρσ σερϖιχε, ρεφλεχτινγ σιγνιφιχαντ ρεχρυιτmεντ ιν τηε χοντεξτ οφ νεω

προδυχτ δεϖελοπmεντ ανδ τηε εξπανσιον οφ αιρχραφτ σαλεσ οϖερ τηε παστ δεχαδε.

Τηε γενδερ προφιλε οφ τηε φουρ ωορκφορχεσ ρεφλεχτεδ δεεπλψ εντρενχηεδ γενδερ

σεγmεντατιον παττερνσ ιν Ιταλιαν ανδ ΥΚ mανυφαχτυρινγ. Wοmεν ωορκερσ χοmπρισεδ

5 Α τοταλ οφ 320 θυεστιονναιρεσ ωερε ρετυρνεδ � α ρεσπονσε ρατε οφ 46 περ χεντ. Ιντερϖιεωσ ωερε

χοmπλετεδ ωιτη τηρεε mαναγερσ, τωο υνιον ρεπρεσεντατιϖεσ ανδ 22 ενγινεερσ λοχατεδ ιν δεσιγν ανδ

προϕεχτ mαναγεmεντ δεπαρτmεντσ. 6 Θυεστιονναιρεσ ωερε διστριβυτεδ το σαmπλεσ οφ 100 ενγινεερσ ανδ mανυφαχτυρινγ συππορτ σταφφ ατ εαχη

πλαντ. Α τοταλ οφ 86 θυεστιονναιρεσ ωερε ρετυρνεδ, α ρεσπονσε ρατε οφ 43 περ χεντ. 7 Ιν ορδερ το εσταβλιση α λοψαλ ανδ mαλλεαβλε ωορκφορχε, ονε οφ τηε χορε σελεχτιον χριτερια φορ τηε νεω

Μελφι πλαντ ωασ τηατ νο νεω εmπλοψεε χουλδ βε mορε τηαν τηιρτψ τωο ψεαρσ οφ αγε (Χαmυφφο ανδ

ςολπατο 1998: 328).

5

σεϖεντεεν περ χεντ οφ τηε οϖεραλλ σαmπλε. Τηεσε τενδεδ το χονχεντρατε ιν ενγινεερινγ

φυνχτιονσ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ ανδ Αλενια. Οχχυπατιοναλ προφιλεσ ρεφλεχτεδ τηε χορε

φυνχτιονσ οφ εαχη πλαντ. Ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ ανδ Αλενια, βοτη πριmαριλψ σιτεσ φορ

προδυχτ δεσιγν ανδ δεϖελοπmεντ, τηε λαργεστ οχχυπατιοναλ γρουπσ ιν τηε σαmπλε ωερε

γραδυατε ενγινεερσ ανδ οτηερ τεχηνιχαλ σταφφ (63 περ χεντ ανδ 54 περ χεντ ρεσπεχτιϖελψ).

Ατ τηε Φιατ ανδ ΓΜ χαρ προδυχτιον πλαντσ, τηε λαργεστ γρουπσ ωερε οϖερωηελmινγλψ

mανυαλ ανδ τηε mαϕοριτψ οφ τηεσε ωερε ασσεmβλψ λινε ωορκερσ. Απαρτ φροm τηε Φιατ

σαmπλε, α σιγνιφιχαντ προπορτιον οφ ρεσπονδεντσ ηαδ mαναγεmεντ ορ συπερϖισορψ

ρεσπονσιβιλιτιεσ, ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ τηισ ωασ ασ ηιγη ασ ονε τηιρδ.

Τηε ηιγηεστ θυαλιφιχατιον οφ τηε συρϖεψ ρεσπονδεντσ ρεφλεχτεδ τηεσε πλαντ−βασεδ

οχχυπατιοναλ διφφερενχεσ (σεε Ταβλε Ονε). Οφ νοτε ισ τηε ρελατιϖελψ ηιγη χονχεντρατιον

οφ γραδυατεσ ιν τηε αεροσπαχε πλαντσ, παρτιχυλαρλψ ΑιρχραφτΧο ΥΚ. Τηε συρϖεψ αλσο

ασκεδ ρεσπονδεντσ ηοω λονγ ιτ τοοκ τψπιχαλλψ φορ σοmεονε το βεχοmε χοmπετεντ ιν

τηειρ τψπε οφ ωορκ. Τηε ρεσυλτσ ιν Ταβλε Ονε ρεφλεχτ οβϖιουσ σκιλλ διφφερενχεσ βψ

οχχυπατιον ωιτη αρουνδ α ηαλφ οφ τηε mοστλψ ωηιτε χολλαρ αεροσπαχε ωορκερσ ινδιχατινγ

mορε τηαν 12 mοντησ χοmπαρεδ το σιγνιφιχαντ προπορτιονσ οφ αυτοmοτιϖε προδυχτιον

λινε ωορκερσ ινδιχατινγ λεσσ τηαν ονε mοντη.

Ταβλε Ονε. Ηιγηεστ θυαλιφιχατιον, ν = 593, (χελλ περ χεντ)

Φιατ ΓΜ

Αιρχραφτ

Χο ΥΚ Αλενια

ΠΓ Dεγρεε 2 1 17 5

Dεγρεε 1 3 47 37

ΗΝD/ΗΝΧ/ΒΤΕΧ/ΝςΘ5 0 13 19 0

ΟΝD/ΟΝΧ/ΒΤΕΧ/ΝςΘ4 0 6 6 0

Αππρεντιχεσηιπ/Χιτψ οφ Γυιλδ 0 26 4 0

�Α� Λεϖελ ορ λεσσ 0 35 6 0

Νο θυαλιφιχατιον 1 17 2 0

Λψχεο 5 0 0 12

Ινδυστραλε 57 0 0 45

Ινφεριορε 34 0 0 1

Χοmπετενχψ: < 1 mοντη 53 34 1 5

Χοmπετενχψ: > 12 mοντησ 25 10 55 46

Τηε Λαβουρ Προχεσσ ανδ Εmπλοψεε Παρτιχιπατιον

Σκιλλ ανδ τασκ ιντενσιφιχατιον

Τηε θυεστιονναιρε συρϖεψσ ανδ ιντερϖιεωσ εξπλορεδ σηιφτσ ιν τηε ιντενσιτψ ανδ

χοmποσιτιον οφ ϕοβ−ρελατεδ σκιλλσ ανδ τασκσ οϖερ τηε φουρ ψεαρσ λεαδινγ υπ το τηε

ρεσεαρχη. Τηε στυδψ αττεmπτεδ το διφφερεντιατε βετωεεν χηανγεσ ιν τηε λεϖελ οφ

χοmπλεξ σκιλλσ ανδ ρουτινε τασκσ βψ ποσινγ τωο σεπαρατε θυεστιονσ: ωηετηερ τηε λεϖελ

οφ �ηιγη σκιλλσ� ρεθυιρεδ ιν τηε ϕοβ ηαδ χηανγεδ οϖερ τηε πρεϖιουσ φουρ ψεαρσ ανδ

ωηετηερ τηε λεϖελ οφ �βασιχ τασκσ� ηαδ χηανγεδ. Ηιγη σκιλλσ ωερε δεφινεδ ασ τηοσε

ινϖολϖινγ χοmπλεξ τασκσ ανδ/ορ τηε υσε οφ νεω κνοωλεδγε; βασιχ τασκσ ωερε δεφινεδ

ασ mορε ρουτινε ανδ υνχοmπλιχατεδ τασκσ. Ασ φαρ ασ χηανγε ιν ηιγη σκιλλσ ωασ

χονχερνεδ, ονλψ φουρ περ χεντ οφ ωορκερσ ρεπορτεδ ανψ δεχρεασε ωιτη νο σιγνιφιχαντ

διφφερενχε βετωεεν πλαντσ. Λαργε προπορτιονσ οφ ωορκερσ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ, Αλενια

6

ανδ ΓΜ ρεπορτεδ αν ινχρεασε (80 περ χεντ, 59 περ χεντ ανδ 70 περ χεντ ρεσπεχτιϖελψ).

Ατ Φιατ, βψ χοντραστ, ονλψ 17 περ χεντ ρεπορτεδ αν ινχρεασε. Α σιmιλαρ παττερν οβταινεδ

φορ χηανγε ιν βασιχ τασκσ. Ονλψ φιϖε περ χεντ οφ ωορκερσ ρεπορτεδ α δεχρεασε ωηερεασ

ιν τηε ΥΚ πλαντσ 66 περ χεντ οφ ΑιρχραφτΧο ΥΚ ωορκερσ ανδ 54 περ χεντ οφ ΓΜ

ωορκερσ ρεπορτεδ αν ινχρεασε. Ιν τηε Ιταλιαν πλαντσ τηε προπορτιονσ ωερε λοωερ: 35 περ

χεντ οφ Αλενια ωορκερσ ανδ 19 περ χεντ οφ Φιατ ωορκερσ. Ονε ρεασον φορ τηε ρελατιϖε

σταβιλιτψ ατ Φιατ�σ Μελφι πλαντ ωασ τηε αβσενχε οφ νεω ινιτιατιϖεσ αιmεδ ατ ινχρεασινγ

λαβουρ εφφιχιενχψ. Τηισ ωασ παρτλψ α φυνχτιον οφ mαναγεmεντ�σ ινιτιαλ συχχεσσ ιν

οπτιmισινγ λαβουρ φλεξιβιλιτψ ανδ εφφιχιενχψ βψ αδοπτινγ ϑΙΤ ανδ ΥΤΕ mανυφαχτυρινγ

χελλσ φροm τηε ουτσετ οφ τηε λιφε οφ τηισ ρελατιϖελψ νεω πλαντ (Λανζαρα ανδ Πατριοττα

2007). Α ρεχεντ δεϖελοπmεντ, ηοωεϖερ, σαω τηε ρε−οργανισατιον οφ τηε λαργερ ΥΤΕσ

ιντο δοmινι (δοmαινσ) ωηιχη ωερε σmαλλερ υνιτσ ρεσπονσιβλε φορ α συβ−σετ οφ ΥΤΕ

οπερατιονσ. Τηε ιmπαχτ οφ τηισ ον τηε λαβουρ προχεσσ ωασ, ιφ ανψτηινγ, α ρεδυχτιον ιν

εmπλοψεε δισχρετιον ανδ ϕοβ ροτατιον ασ χελλ ωορκερσ ωερε ρεστριχτεδ το α mυχη σmαλλερ

νυmβερ οφ ρεπετιτιϖε τασκσ.

Wορκερσ ωηο ηαδ ρεπορτεδ αν ινχρεασε ιν σκιλλσ ανδ τασκσ ωερε αλσο ασκεδ το ινδιχατε

τηε mαιν ρεασονσ φορ τηισ (σεε Ταβλε Τωο). Τηεσε ωερε συβ−διϖιδεδ ιντο τηρεε mαιν

χατεγοριεσ: �τεχηνολογιχαλ χηανγε� (χηανγεσ ιν χοmπυτερ τεχηνολογψ; νεω εθυιπmεντ;

προδυχτ ορ προδυχτ χοmπλεξιτψ), �ωορκινγ ιν τεαmσ� (ωορκινγ ιν τεαmσ ανδ

παρτιχιπατιον ιν προβλεm−σολϖινγ γρουπσ), ανδ �λαβουρ υτιλισατιον� (ωορκινγ mορε

φλεξιβλψ; χηανγινγ σταφφινγ λεϖελσ; ινχρεασεδ παχε οφ ωορκ; ουτσουρχινγ οφ ωορκ).

Ταβλε Τωο. Μαιν ρεασονσ φορ χηανγε ιν ηιγη σκιλλσ ανδ βασιχ τασκσ (χελλ περ χεντ)

Αεροσπαχε Αυτοmοτιϖε

Ινχρεασε ιν

ηιγη σκιλλσ

Ινχρεασε ιν

βασιχ τασκσ

Ινχρεασε ιν

ηιγη σκιλλσ

Ινχρεασε ιν

βασιχ τασκσ

Χοmπυτερ τεχηνολογψ 58 53 48 24

Νεω εθυιπmεντ 26 18 45 31

Προδυχτ χοmπλεξιτψ 48 19 36 36

Wορκινγ ιν τεαmσ 20 21 18 16

Προβλεm−σολϖινγ γρουπσ 17 11 11 11

Wορκινγ mορε φλεξιβλψ 41 40 52 45

Σταφφινγ λεϖελσ 31 40 47 40

Ινχρεασεδ παχε οφ ωορκ 49 48 38 45

Ουτσουρχινγ οφ ωορκ 16 23 29 19

Wορκινγ ιν τεαmσ ανδ προβλεm−σολϖινγ γρουπσ ωερε νοτ σαλιεντ φαχτορσ ιν τηε παττερν

οφ σκιλλ ανδ τασκ ινχρεασε οϖερ τηε ρεπορτινγ περιοδ. Τηισ ρεσυλτ ρεφλεχτσ τηε φινδινγσ οφ

Ηαρλεψ (2001) ωηοσε αναλψσισ οφ WΕΡΣ δατα φουνδ τηατ τεαm mεmβερσηιπ ηαδ λιττλε

ιmπαχτ ον θυεστιονσ οφ τασκ δισχρετιον ανδ ωορκ. Wηατ διδ ηαϖε α γρεατερ ιmπαχτ,

ωιτη σοmε ϖαριατιον βετωεεν τηε τωο σεχτορσ, ωασ τηε ρανγε οφ φαχτορσ ασσοχιατεδ ωιτη

τεχηνολογιχαλ χηανγε ανδ λαβουρ υτιλισατιον. Φορ εξαmπλε, mανψ ωορκερσ ρεπορτεδ

ινχρεασεσ ιν ηιγη σκιλλσ ασ α ρεσυλτ οφ τηε ιντροδυχτιον οφ νεω χοmπυτερισεδ

τεχηνολογιεσ ιντο δεσιγν ανδ προδυχτιον προχεσσεσ, α ρεσυλτ τηατ ρεφλεχτσ νατιοναλ

παττερνσ ιν σκιλλ δεmανδ ανδ τηε υσαγε οφ χοmπυτερ τεχηνολογψ (Γρεεν 2006; Γρεεν ετ

αλ. 2003). Ιν παρτιχυλαρ, ιν Αλενια ιντερϖιεωσ ιν βοτη ωορκπλαχεσ υνδερλινε τηε λινκ

βετωεεν τηε υσε οφ χοmπυτερισεδ τεχηνολογιεσ ανδ τηε mαρκετ δεmανδ ασ εσσεντιαλ το

εξπλαιν τηε ινχρεασε ιν τηε λεϖελ οφ σκιλλσ οφ τηε εmπλοψεεσ. Ασ ονε οφ ουρ υνιον

ιντερϖιεωεεσ πυτ ιτ:

7

Ι τηινκ ιτ ισ βεχαυσε τηε τεχηνολογψ ωε υσε (ωηιχη φολλοωσ τηε δεmανδ οφ τηε mαρκετ) ισ ιν

εϖολυτιον ανδ ιτ ισ βεχοmινγ mορε ανδ mορε χοmπλεξ ανδ τηισ ρεθυεστσ πεοπλε το ηαϖε ηιγηερ

λεϖελ οφ σκιλλ. (ΥΙΛΜ−ΥΙΛ, Μαψ 2007)

Wηατ ισ αλσο ιντερεστινγ, σινχε νατιοναλ συρϖεψσ δο νοτ ηιγηλιγητ τηισ, ισ τηατ σιγνιφιχαντ

προπορτιονσ οφ ωορκερσ φελτ αλσο τηατ mορε ρουτινε, βασιχ τασκσ ινχρεασεδ ασ α ρεσυλτ οφ

χοmπυτερισατιον. Ιν αδδιτιον, Ταβλε Τωο σηοωσ τηατ ινχρεασεσ ιν σκιλλσ ανδ τασκσ ωερε

ασσοχιατεδ ωιτη ινχρεασεδ λαβουρ υτιλισατιον ανδ ρατιοναλισατιον συγγεστινγ α

ρελατιονσηιπ βετωεεν σκιλλ ανδ τασκ ινχρεασεσ ανδ γρεατερ ωορκερ εφφορτ. Ινδεεδ, συχη

παττερνσ οφ σκιλλ ανδ τασκ ιντενσιφιχατιον ωερε ρεφλεχτεδ ιν τηε χασε στυδψ ιντερϖιεωσ.

Αλτηουγη, φορ εξαmπλε, σοmε οφ τηε ενγινεερσ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ δεσχριβεδ τηε νεω

σκιλλσ ανδ γρεατερ σχοπε φορ χρεατιϖιτψ προϖιδεδ βψ χοmπυτερ σοφτωαρε δεϖελοπmεντσ,

τηε οϖερριδινγ ιmπρεσσιον ωασ οφ α λαχκ οφ εmπλοψεε χοντρολ οϖερ τηε ρε−χοmποσιτιον

οφ τασκσ ιν ενϖιρονmεντσ οφ χοστ−χυττινγ ανδ λαβουρ προδυχτιϖιτψ δριϖεσ. Ινδεεδ, φορ

mανψ ιντερϖιεωεεσ, ρε−σκιλλινγ ωασ ϕυστ ανοτηερ φαχετ οφ ωορκ ιντενσιφιχατιον. Ονε

ΑιρχραφτΧο ΥΚ ενγινεερ δεσχριβεδ τηισ ενϖιρονmεντ:

Τηε τιmε ελεmεντ ισ τακεν ουτ. Εϖερψτηινγ νεεδσ το βε δονε φαστερ, φαστερ ανδ φαστερ. Wηεν ωε

φιρστ σταρτεδ ασ ΑιρχραφτΧο ΥΚ, τηε τιmε βετωεεν δεχιδινγ τηατ ωε ωερε γοινγ το mακε αν

αεροπλανε ανδ τηε φιρστ φλιγητ ωασ θυιτε αν εξτενδεδ περιοδ. Ανδ οϖερ τηε ψεαρσ τηατ ηασ χοmε

δοων ανδ χοmε δοων. Σο ονε οφ τηε φιρστ τηινγσ τηεψ δο νοω ισ τηεψ δεχιδε ωηατ δατε τηε φιρστ

φλιγητ ισ γοινγ το βε. Ανδ τηεψ ωορκ βαχκ φροm τηατ�Ρατηερ τηαν ωορκινγ φροm, �Wελλ, ηερε�σ

ωηατ ωε�ρε γοινγ το δο. Τηισ ισ ωηατ ωε�ρε γοινγ το mακε. Wε�λλ σταρτ ωιτη δραωινγσ. Wηεν

ωιλλ ωε γετ το τηερε?� τηεψ σετ τηατ δατε ανδ εξερτ τηε πρεσσυρε βαχκωαρδσ ωηιχη χαυσεσ

προβλεmσ. (Dεσιγν Dραυγητσπερσον, Αυγυστ 2006).

Ιν συχη �ηιγη περφορmανχε� ωορκ σεττινγσ ιτ ισ βψ νο mεανσ σελφ−εϖιδεντ τηατ σκιλλ

δεϖελοπmεντ mαψ χοντριβυτε το α mορε φαϖουραβλε θυαλιτψ οφ ωορκινγ λιφε. Ασ

Ανδερσον−Χοννολλψ ετ αλ (2002: 402) ανδ Γρεεν (2006) ηαϖε φουνδ σο−χαλλεδ

�υπσκιλλινγ� χαν χοντριβυτε το ινχρεασεδ ρολε αmβιγυιτψ ανδ ωορκπλαχε στρεσσ ωηιλστ

ρεδυχινγ ωορκερσ� ϕοβ σατισφαχτιον. Γρεεν αλσο φουνδ τηατ τηε λινκ βετωεεν εφφορτ

ιντενσιφιχατιον ανδ τεχηνολογιχαλ χηανγε ωασ ηιγηερ φορ νον−mανυαλ ωορκερσ (2006:

75). Τηε φολλοωινγ τωο ΑιρχραφτΧο ΥΚ ενγινεερσ� χοmmεντσ ρεφλεχτ τηεσε παττερνσ:

Ι�ϖε νεϖερ βεεν ϖερψ γοοδ ατ βλοωινγ mψ οων τρυmπετ βυτ ψεαη τηε τοολ σετσ ωε�ϖε γοτ

ρεθυιρε, ωελλ, τηεψ�ρε ϖερψ ινϖολϖεδ, ϖερψ ινϖολϖεδ, ανδ ατ τηε σαmε τιmε τηερε�σ α λοτ οφ ωορκ

αρουνδ σο ψου ρεαλλψ αρε ϕυγγλινγ τηινγσ. Ψου νεεδ το κνοω εξαχτλψ ωηερε ψου αρε ιν τηε

προχεσσ ανδ ψεαη τηερε�σ α λοτ οφ πεοπλε τηατ ηαϖε χοmε ανδ γονε ηερε βεχαυσε ιτ�σ βεχοmε τοο

mυχη φορ τηεm, τοο χηαλλενγινγ. Σο φορ εξαmπλε, τηε τοολ σετ ωε�ϖε γοτ ριγητ νοω, ιτ�σ νοτ

περηαπσ ασ χοmπλετε ασ ιτ χουλδ βε. Σο ψου ενδ υπ δεαλτ ωιτη α λοτ mορε σχριπτινγ, ωριτινγ

mαχρο�σ, ανδ αχτυαλ υσινγ τηε δεσιγν τοολ ασ ωελλ. (Dεσιγν Ιντεγρατιον Ενγινεερ, Φεβρυαρψ

2005).

Τηε ωορκλοαδ ιν mψ αρεα ηασ ρισεν οϖερ τηε παστ φουρ ψεαρσ, βυτ τηε mαννινγ λεϖελ ηασ σταψεδ

τηε σαmε. Ανδ ωιτη αλλ τηε εξτρα δυτιεσ ωε ηαϖε το υνδερτακε (ρισκ ασσεσσmεντσ, σαφετψ τουρσ,

λιφτινγ πλανσ, σαφε σψστεmσ οφ ωορκ, ανδ χοντρολ οφ συβ−χοντραχτορσ) ιτ�σ βεχοmινγ mορε

διφφιχυλτ το γετ τηε ϕοβ δονε ον τιmε. Ανδ τηισ ηασ πυτ γρεατερ πρεσσυρε ον πεοπλε ρεσυλτινγ ιν

γρεατερ στρεσσ ωηιχη ισ τηεν α προβλεm τηατ χαυσεσ ιλλ ηεαλτη. (Γρουνδ Λοαδσ Ενγινεερ, Απριλ

2005).

Ιν ΓΜ�σ λεαν προδυχτιον ενϖιρονmεντ, ουρ ιντερϖιεω δισχυσσιονσ χονχερνινγ σηιφτσ ιν

τηε χοmποσιτιον οφ ασσεmβλψ λινε σκιλλσ βεχαmε διφφιχυλτ το δισεντανγλε φροm τηε λεαν

ιmπερατιϖε το ρεδυχε τηε ποροσιτψ οφ τηε ωορκινγ δαψ το σοmετηινγ αππροαχηινγ

ινσιγνιφιχανχε. Ανψ ινχρεασεσ ιν ταχιτ σκιλλσ ανδ mανυαλ δεξτεριτψ ωερε mοστλψ α

8

φυνχτιον οφ ωορκερσ� αδαπτινγ το πρεσσυρεσ αρισινγ φροm α νεω Ταψλορισm: τηε

ρεπλαχεmεντ οφ τιmε το χοmπλετε α πιεχε βψ εϖερ mορε στρινγεντ ϕοβ χψχλε τιmεσ. Ασ

ονε οπερατορ οβσερϖεδ:

Γοινγ βαχκ το τηε οριγιναλ θυεστιον Ι τηινκ τηε ϕοβ ηασ γοτ ηαρδερ. Dεφινιτελψ. Πηψσιχαλλψ

ηαρδερ. Νοω τηεψ�ϖε δονε τηισ τηινγ, ωηερε ωε υσεδ το ηαϖε εϖερψτηινγ ιν τιmε ανδ mοτιον

τηεψ�ϖε ϕυστ νοω ιmπλεmεντεδ χψχλε τιmε. Ιτ�σ υνιϖερσαλ τηρουγηουτ Γενεραλ Μοτορσ ανδ τηατ

ισ τηε χψχλε τιmε φορ τηατ ϕοβ�Ανδ τιmεσ αρε τηατ τιγητ τηατ ιφ ψου δροπ α πιεχε, ιφ ψου�ϖε γοτ το

λοαδ φιϖε πιεχεσ ανδ ψου αχτυαλλψ δροππεδ α πιεχε ανδ ηαδ το πιχκ ιτ υπ, τηε λιγητ φλασηεσ ανδ

τηε αλαρm γοεσ οφφ, σο ψου αδδ τηατ τιmε. Εϖερψ τιmε α στατιον δοεσν�τ φιλλ ηισ χψχλε τιmε

ανοτηερ αλαρm γοεσ οφφ, σο ψου�ϖε γοτ φλασηινγ λιγητσ γοινγ οφφ. Ανδ τηερε αρε βιγ βλαχκβοαρδσ

υπ αβοϖε σο τηε συπερϖισορ χαν τελλ ωηιχη στατιον ισ ωηατ τηεψ χαλλ �σλοω χψχλινγ�. Ηε χοmεσ

το ψου, ωηψ αρε ψου σλοω χψχλινγ?... Ιτ�σ mορε στρεσσφυλ; τηε ϕοβ�σ mορε στρεσσφυλ. Ψου�ρε ον

ψουρ φεετ φορ τηε ωηολε σηιφτ, τηεψ ωον�τ λετ ψου σιτ, ψου�ρε νοτ αλλοωεδ το σιτ δοων.

(Ασσεmβλψ Λινε Οπερατορ, Μαψ 2005)

Α ΓΜ σηοπ στεωαρδ αλσο εmπηασισεδ ηοω mορε χοmπλετε mαναγεmεντ χοντρολ − ανδ

χονσεθυεντ λοσσ οφ ανψ σεmβλανχε οφ ωορκερ χοντρολ − ωερε αλσο α φεατυρε οφ τηεσε

ωορκ οργανισατιοναλ χηανγεσ:

Τηεψ χοντρολ τηε ωαψ ψου ωορκ, χοντρολ ωηατ ψου δο, χοντρολ ωηερε ψου γο, χοντρολ ωηεν

ψου�ρε ον τηε ϕοβ ψου κνοω. Τηεψ δον�τ εϖεν ωαντ ψου το λικε λεαϖε τηε ϕοβ νοω δο τηεψ? Ιφ

τηε τραχκ στοπσ τηεψ δον�τ ωαντ ψου το mοϖε αωαψ φροm ιτ, τηεψ ωαντ ψου το στανδ τηερε ανδ

ωαιτ υντιλ ιτ σταρτσ υπ αγαιν�Ιτ�σ αλλ βασεδ αρουνδ κεεπινγ πεοπλε ωηερε τηεψ σηουλδ βε, ωηερε

τηεψ περχειϖε τηεψ σηουλδ βε ανδ χοντρολ τηεm, τηειρ mοϖεmεντσ. Τηε χοντρολ ισ αλλ φροm τηε

σενιορ mαναγεmεντ νοτ τηε συπερϖισορσ, τηεψ�ρε ϕυστ πυππετσ φορ τηε mαιν ονεσ. (ΤΓWΥ

Στεωαρδ, Μαψ 2005)

Ατ Φιατ�σ Μελφι πλαντ, τηε λοωερ ινχιδενχε οφ ρεπορτεδ χηανγε ιν σκιλλ ανδ τασκ ιντενσιτψ

χαν βε αττριβυτεδ το τηε εαρλψ προχεδυραλ ρεγυλατιον οφ ωορκερ ρολεσ ανδ τασκσ ωιτηιν

τηε γρεενφιελδ �Ιντεγρατεδ Φαχτορψ� (Βοναζζι 1994; Πυλιγνανο 2002). Τηε δεπλοψmεντ

οφ ωορκερσ ιν σελφ−χονταινεδ ΥΤΕ mανυφαχτυρινγ χελλσ ωασ αιmεδ παρτιαλλψ ατ

αχηιεϖινγ α mιξ οφ σκιλλεδ ανδ υνσκιλλεδ λαβουρ ρεσπονσιβλε φορ α σεγmεντ οφ ασσεmβλψ

οπερατιονσ. Εαχη ΥΤΕ ωουλδ ιντεγρατε προδυχτιον τεχηνολογιστσ ωιτη ασσεmβλψ

ωορκερσ, ρυννινγ χοντινυουσ ιmπροϖεmεντσ αχτιϖιτιεσ ανδ αχτινγ ασ ιντερναλ χυστοmερσ

το τηε πρεχεδινγ ΥΤΕ ον τηε προδυχτιον λινε (Χαmυφφο ανδ ςολπατα 1998; Λανζαρα

ανδ Πατριοττα 2007). Εθυαλλψ, τηε γοαλ ωασ το χοδιφψ ωορκερσ� ταχιτ κνοωλεδγε ιντο α

σετ οφ τιγητλψ συπερϖισεδ ωορκινγ πραχτιχεσ ιν ορδερ το ρεδυχε ιδλε τιmε ανδ ιmπροϖε

προδυχτιϖιτψ ανδ προδυχτ θυαλιτψ (Πυλιγνανο 2002). Αλτηουγη τηε οπενινγ οφ τηε πλαντ

ιν 1993 ωασ ηεραλδεδ βψ τηε ποστ−Φορδιστ δισχουρσε οφ �εmποωερmεντ� ανδ τηε

�λεαρνινγ φαχτορψ�, βοτη οφ ωηιχη ωερε συπποσεδ το βε χηαραχτεριστιχσ οφ τηε

δεχεντραλισατιον οφ mαναγεmεντ το τηε ΥΤΕ, α νυmβερ οφ χοmmεντατορσ ηαϖε

ηιγηλιγητεδ τηε γραδυαλ ιντροδυχτιον οφ ηιεραρχηιχαλ ανδ αυτηοριταριαν ρυλε ιντο τηε

φαχτορψ. Μανιφεστ ιν τηισ ηασ βεεν τηε ϖερψ ηιγη νυmβερ οφ δισχιπλιναρψ αχτιονσ τακεν

ουτ αγαινστ ωορκερσ8, α τιγητενινγ οφ προδυχτιον χψχλε τιmεσ ανδ τηε ιmποσιτιον οφ

υνποπυλαρ σηιφτ ροτασ (Dε Ανγελισ 2000; Πατριοττα ανδ Λανζαρα 2006; Λανζαρα ανδ

Πατριοττα 2007). Ιν τηισ χοντεξτ, mανψ οφ τηε ωορκερσ ωε ιντερϖιεωεδ δεσχριβεδ α

ρεγιmε οφ τιγητ συπερϖισιον ανδ τιmε χοντρολ νο διφφερεντ φροm τηε λεαν ρεγιmε ατ ΓΜ.

Φορ εξαmπλε:

8 Υπ το 9,000 σανχτιονσ ωερε ιmποσεδ ιν τηε φιϖε ψεαρσ λεαδινγ υπ το α φουρ ωεεκ στρικε ιν 2004; 2,500

δισχιπλιναρψ mεασυρεσ ωερε τακεν ουτ ιν 2003 αλονε (Λανζαρα ανδ Πατριοττα 2007: 13).

9

Wηεν ωε αππλιεδ φορ τηοσε ϕοβσ, ωε τηουγητ ωε ηαδ φουνδ αν οασισ οφ ηαππινεσσ. Ιτ ηασν�τ

βεεν λικε τηατ. Dυρινγ τηεσε ψεαρσ, σοmε ηαϖε ηαδ σοmε ηεαλτη προβλεmσ, σοmε νοω χαν�τ γο

ον ανψmορε: εϖεν ιφ ψου δον�τ ωαντ, ψου φοργετ ψουρ φαmιλψ, ψουρ φριενδσ, ψουρ σοχιαλ λιφε.

Ονλψ πεοπλε ωηο λιϖε χλοσε το τηε πλαντ αρε α βιτ λυχκιερ, βεχαυσε τηεψ δο νοτ ηαϖε το τραϖελ.

Τηισ ισ ωηψ mανψ πεοπλε θυιτ. Αφτερ τεν ψεαρσ σπεντ ωορκινγ ιν τηε πλαντ, ιφ ψου φινδ ανοτηερ

ϕοβ, ψου θυιτ. Ανψτηινγ ωουλδ βε βεττερ. Ιν mψ οπινιον, Φιατ ωεαρσ ψου ουτ τηρουγη τηε ψεαρσ.

Νοτ ιmmεδιατελψ, ιτ δοεσ τηισ οϖερ τηε ψεαρσ σο τηατ ψου δον�τ ρεαλιζε ιτ. (Ασσεmβλψ λινε

ωορκερ, ϑυνε 2005)

Ανοτηερ χοmmεντεδ ον τηε σιmπλε ρεαλιτψ οφ χοmπλιανχε ωιτη τηε ρηψτηm οφ ϑΙΤ:

Wορκινγ ιν α ϕυστ ιν τιmε πλαντ mεανσ τηατ, ιν 1 mινυτε ανδ 20 σεχονδσ, τηεψ χαλχυλατε ηοω

mυχη ψου ωορκ δυρινγ τηατ τιmε, σο ψου δο νοτ εϖεν ηαϖε τιmε το τηινκ αβουτ ιτ. (Ασσεmβλψ

λινε ωορκερ, ϑυνε 2005).

Ιν τηε τωο ψεαρσ λεαδινγ υπ το τηε ρεσεαρχη, τηε Φιατ mαναγεmεντ αλσο ρεστρυχτυρεδ τηε

ΥΤΕσ ιν ορδερ το σεχυρε γρεατερ διρεχτ χοντρολ οϖερ χελλ λαβουρ υτιλισατιον ανδ το

ρεστριχτ φυνχτιοναλ φλεξιβιλιτψ ιν τηε ιντερεστσ οφ χοστ χοντρολ ανδ υνιτ εφφιχιενχψ. Το δο

τηισ, λαργερ ΥΤΕσ ωερε φραγmεντεδ ιντο δοmαινσ, σmαλλερ υνιτσ οφ λαβουρ ρεσπονσιβλε

φορ α σινγλε σεγmεντ οφ ΥΤΕ οπερατιονσ. Τηε ιmπαχτ ον τηε προδυχτιον οπερατορ ωασ

το φυρτηερ ρεδυχε εmπλοψεε δισχρετιον ανδ αυτονοmψ ωιτηιν τηε χελλσ ανδ το ρεστριχτ τηε

σχοπε φορ ϕοβ ροτατιον. Ονε χελλ mεmβερ συmmαρισεδ τηισ:

Σινχε τηε δοmαινσ ηαϖε βεεν ιντροδυχεδ ιτ�σ γοτ ωορσε βεχαυσε τηε δοmαιν mακεσ φιξεδ

στατιονινγ, σο ωε νοω ροτατε mυχη λεσσ. Βεφορε, α ΥΤΕ οπερατορ ροτατεδ αρουνδ ειγητ το νινε

στατιονσ. Νοω ιτ ισ ϕυστ ονε−τωο−τηρεε mαξιmυm. Μψσελφ, Ι ονλψ ροτατε αρουνδ τωο. (Ασσεmβλψ

λινε ωορκερ, ϑυνε 2005).

Σκιλλσ τραινινγ ανδ εmπλοψεε παρτιχιπατιον Τηε συρϖεψ αλσο εξπλορεδ διφφερενχεσ ιν τηε εξτεντ οφ σκιλλσ τραινινγ ιν τηε φουρ πλαντσ

ανδ ωηετηερ ωορκερσ φελτ τηατ τηε τραινινγ ον οφφερ φαχιλιτατεδ γρεατερ εmπλοψεε

ινφλυενχε οϖερ διφφερεντ λεϖελσ οφ δεχισιον−mακινγ ατ ωορκ. Ιν τηε ηυmαν ρεσουρχε

mαναγεmεντ λιτερατυρε, σκιλλσ τραινινγ ηασ βεχοmε α λειτmοτιφ οφ τηε �εmποωερmεντ�

ρηετοριχ τηατ ισ ασσοχιατεδ ωιτη βοτη τηε λεαν προδυχτιον ανδ ηιγη περφορmανχε ωορκ

mοδελ. Τηισ ισ, ιν παρτ, δυε το α ρεπυτεδ λινκ βετωεεν ηιγηερ σκιλλ λεϖελσ ανδ ινχρεασεδ

παρτιχιπατιον. Ασ Γαλλιε ετ αλ (1998: 87) ηαϖε νοτεδ, α νυmβερ οφ ρεσεαρχηερσ ηαϖε

αργυεδ τηατ τηε δενιαλ οφ παρτιχιπατιον το ηιγηερ−σκιλλεδ ωορκερσ ωουλδ βε λικελψ το

λεαδ το δεmοτιϖατιον ανδ α δεχλινε ιν τηε θυαλιτψ οφ ωορκ. Παττερνσ οφ εmπλοψεε

παρτιχιπατιον ιν τηε φουρ χασε στυδιεσ ωιλλ βε χονσιδερεδ ιν ανοτηερ παπερ ηοωεϖερ, φορ

τηε mοmεντ ουρ ιντερεστ λιεσ ιν τηε σπεχιφιχ ρολε οφ σκιλλσ τραινινγ ιν γενερατινγ τηε

ρεθυιρεδ τεχηνιχαλ ανδ βεηαϖιουραλ σκιλλσ το εναβλε παρτιχιπατιον ιν βροαδ

οργανισατιοναλ δεχισιον−mακινγ. Τηισ ρελατιονσηιπ ισ ωιδελψ ηελδ το βε α χορε φαχτορ ιν

τηε mαναγεmεντ οφ βοτη τηε λεαν ωορκπλαχε (Κεννεψ ανδ Φλοριδα 1993; Wοmαχκ ετ αλ.

1990) ανδ τηε ηιγη περφορmανχε ωορκπλαχε (Αππελβαυm ετ αλ. 2000; Ηεαδ 1997;

Λαωλερ ετ αλ. 1995). Ιτ ηασ αλσο βεεν α φεατυρε οφ τηε �mυτυαλ γαινσ� ιδεολογψ τηατ ηασ

υνδερπιννεδ ιντερεστ ιν σοχιαλ παρτνερσηιπ ιν τηε ΥΚ. Τηισ ισ δεσπιτε τηε φαχτ τηατ, το

δατε, τηερε ισ σχαντ εϖιδενχε τηατ Βριτιση εmπλοψερσ ηαϖε βεεν πρεπαρεδ το ινϖεστ

συφφιχιεντλψ ιν ωορκφορχε τραινινγ ανδ φοργο τηειρ πρερογατιϖε οϖερ τραινινγ ανδ

δεϖελοπmεντ ισσυεσ (Μαρτνεζ Λυχιο ανδ Στυαρτ 2004: 419; Λλοψδ ανδ Παψνε, 2004).

Τηε ρεσυλτσ φροm τηε φιφτη WΕΡΣ (2004) συρϖεψ σηοωεδ τηατ οϖερ φουρ−φιφτησ οφ ΥΚ

ωορκπλαχεσ ηαδ προϖιδεδ �οφφ−τηε−ϕοβ� τραινινγ φορ σοmε οφ τηειρ εξπεριενχεδ χορε

ωορκερσ οϖερ τηε πρεϖιουσ ψεαρ ανδ τηατ τηισ ωασ mορε λικελψ ιν ωορκπλαχεσ ωηερε

10

χορε σταφφ ωορκεδ ιν προφεσσιοναλ οχχυπατιονσ βυτ λεσσ λικελψ ωηερε σταφφ ωορκεδ ιν

mανυαλ οχχυπατιονσ. Τηε WΕΡΣ εmπλοψεε συρϖεψ αλσο φουνδ τηατ οϖερ ονε τηιρδ οφ

ωορκερσ ηαδ νοτ ρεχειϖεδ ανψ τραινινγ οϖερ τηε πρεϖιουσ ψεαρ (Κερσλεψ ετ αλ. 2006: 82−

85). Τηε παττερν οφ τραινινγ προϖισιον ιν ουρ ΥΚ−βασεδ χασε στυδιεσ ρεφλεχτεδ τηεσε

νατιοναλ τρενδσ ωηερεασ τηε σιτυατιον ιν τηε Ιταλιαν πλαντσ ωασ mαρκεδλψ διφφερεντ.

Ρεσπονδεντσ ωερε ασκεδ ηοω mυχη οφφ−τηε−ϕοβ τραινινγ τηεψ ηαδ ρεχειϖεδ ιν τηε

πρεϖιουσ 12 mοντησ. Οφφ−τηε−ϕοβ τραινινγ ωασ δεφινεδ ασ ανψ τραινινγ αωαψ φροm τηειρ

ωορκ−βενχη/δεσκ, ειτηερ ον ορ οφφ−σιτε. Ασ Ταβλε Τηρεε σηοωσ, φουρ φιφτησ οφ τηε

σαmπλε ιν τηε Ιταλιαν πλαντσ ηαδ ρεχειϖεδ νο οφφ−τηε−ϕοβ τραινινγ χοmπαρεδ το 40 περ

χεντ ατ ΓΜ ανδ ονε ιν φουρ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ. Τηεσε διφφερενχεσ αρε νοτ αχχουντεδ

φορ βψ ανψ χοντραστινγ παττερν ιν τηε προϖισιον οφ ον−τηε−ϕοβ τραινινγ: τηε συρϖεψ αλσο

φουνδ τηατ νεαρλψ τηρεε θυαρτερσ οφ τηε Φιατ σαmπλε ανδ 56 περ χεντ ατ Αλενια �ραρελψ ορ

νεϖερ� ρεχειϖεδ ον−τηε−ϕοβ τραινινγ χοmπαρεδ το λεσσ τηαν ηαλφ οφ ωορκερσ ιν τηε ΥΚ

πλαντσ. Τωο ρεασονσ ωερε ινδιχατεδ βψ τηε ρεσπονδεντσ ιν τηε ιντερϖιεωσ ασ εξπλαινινγ

τηε λοω λεϖελ οφ ον−τηε−ϕοβ τραινινγ ιν τηε Αλενια�σ πλαντσ: τηε λαχκ οφ αππροπριατε

αττεντιον βψ τηε ΗΡ φυνχτιον τοωαρδσ τηε ιmπλεmεντατιον οφ τραινινγ πολιχψ ανδ τηε

χονσεθυεντλψ λαχκ οφ δεδιχατεδ ρεσουρχεσ ανδ βυδγετ οππορτυνιτψ οφφερεδ το τραινινγ ιν

τηε χοmπανψ. Τηε χοντραστ ιν σκιλλσ τραινινγ προϖισιον βετωεεν τηε Βριτιση πλαντσ

ρεφλεχτσ νατιοναλ οχχυπατιοναλ διφφερενχεσ ιδεντιφιεδ βψ τηε WΕΡΣ συρϖεψ.

Ταβλε Τηρεε. Dαψσ οφ Φορmαλ (Οφφ−Τηε−ϑοβ) Τραινινγ Dυρινγ τηε Πρεϖιουσ 12 Μοντησ (χελλ περ

χεντ)

Νο

Τραινινγ

Λεσσ Τηαν

Τωο Dαψσ

Τωο το Λεσσ

Τηαν Φιϖε

Dαψσ

Φιϖε το Λεσσ

Τηαν Τεν

Dαψσ

Τεν Dαψσ

ορ Μορε

ΑιρχραφτΧο ΥΚ 24 18 20 21 16

Αλενια 81 4 8 5 2

ΓΜ 40 39 9 7 5

Φιατ 78 6 9 3 4

Αλλ 44 17 15 14 10

Τηε συρϖεψ τηεν προβεδ τηε ρελατιονσηιπ βετωεεν τραινινγ ανδ εmπλοψεε παρτιχιπατιον

ιν οργανισατιοναλ δεχισιον−mακινγ. Ρεσπονδεντσ ωερε ασκεδ το ωηατ εξτεντ τηεψ φελτ

τηατ ανψ τραινινγ τηεψ ηαδ ρεχειϖεδ σινχε τηειρ εmπλοψmεντ ατ τηε πλαντ ηελπεδ τηεm το

εξερτ γρεατερ ινφλυενχε οϖερ διφφερεντ λεϖελσ οφ δεχισιον−mακινγ ατ ωορκ. Τηε δεγρεε

το ωηιχη τηισ ισσυε ωασ ιmπορταντ το τηεσε ωορκερσ ωασ αλσο ινϖεστιγατεδ βψ ασκινγ α

σεχονδ σετ οφ mατχηεδ θυεστιονσ χονχερνινγ ωηετηερ τηεψ ωουλδ ωελχοmε mορε

τραινινγ τηατ mιγητ ηελπ τηεm το εξερτ γρεατερ ινφλυενχε οϖερ τηεσε διφφερεντ λεϖελσ οφ

δεχισιον−mακινγ. Τηε ρεσυλτσ το τηεσε τωο σετσ οφ θυεστιονσ αρε σηοων ιν αδϕαχεντ

χολυmνσ ιν Ταβλε Φουρ9.

Τηρεε πρινχιπαλ παττερνσ εmεργε φροm τηεσε δατα. Τηε φιρστ ισ τηατ αλτηουγη, ιν σοmε

χασεσ, σιζεαβλε mινοριτιεσ οφ ρεσπονδεντσ φελτ τηατ τηε σκιλλσ τραινινγ τηεψ ηαδ ρεχειϖεδ

διδ αλλοω τηεm το εξερχισε ατ λεαστ σοmε ινφλυενχε οϖερ οργανισατιοναλ δεχισιον−

mακινγ, ιν εϖερψ πλαντ τηε mαϕοριτψ οφ ωορκερσ σαmπλεδ φελτ τηατ συχη τραινινγ αλλοωεδ

τηεm το εξερχισε ονλψ α λιττλε ορ νο ινφλυενχε. Ινδεεδ, τηοσε ινδιχατινγ νο ινφλυενχε

ωερε τηε mαϕοριτψ γρουπ φορ εϖερψ λεϖελ οφ δεχισιον−mακινγ. Τηερε ωερε εξπεχτεδ

διφφερενχεσ βετωεεν τηε Βριτιση ανδ Ιταλιαν πλαντσ, ωορκερσ ιν τηε λαττερ βεινγ mορε

λικελψ το δενψ ανψ τραινινγ ιmπαχτ. Τηε σεχονδ ισ τηατ νοτωιτηστανδινγ τηε λιmιτεδ

9 Φορ εασε οφ πρεσεντατιον, τηε σmαλλ προπορτιον οφ ρεσπονδεντσ ανσωερινγ �υνσυρε� αρε νοτ ινχλυδεδ.

11

12

εϖιδενχε φορ ανψ ασσοχιατιον βετωεεν σκιλλσ τραινινγ ανδ ινφλυενχε, τηε ρεσυλτσ ωερε

mορε ποσιτιϖε φορ τηοσε λινκεδ το ϕοβ χοντρολ (ηοω ωορκ ισ οργανισεδ ανδ τεαm

δεχισιονσ) χοmπαρεδ το βροαδερ οργανισατιοναλ δεχισιονσ (τηοσε mαδε βψ λινε

mαναγερσ ανδ σενιορ mαναγερσ). Τηε τηιρδ ισ τηε χλεαρ χοντραστ τηατ εξιστσ βετωεεν

εmπλοψεε ασπιρατιον ανδ α ρεαλιτψ οφ τηε λιmιτεδ ιmπαχτ οφ τραινινγ ον εmπλοψεεσ�

αβιλιτψ το παρτιχιπατε ιν οργανισατιοναλ δεχισιον−mακινγ. Τηατ ισ, λαργε mαϕοριτιεσ οφ

ρεσπονδεντσ ιν εαχη πλαντ, ιν mοστ χασεσ τωο τηιρδσ ορ mορε, ινδιχατεδ τηατ τηεψ ωουλδ

ωελχοmε σκιλλσ τραινινγ τηατ ωουλδ ηελπ τηεm το εξερχισε γρεατερ ινφλυενχε.

Σιγνιφιχαντ προπορτιονσ οφ ρεσπονδεντσ φελτ τηατ τηισ ωασ ϖερψ ιmπορταντ.

Τηε χοντραδιχτιον βετωεεν τηε ρηετοριχ ανδ ρεαλιτψ οφ λεαρνινγ−βασεδ παρτιχιπατιον ωασ

mοστ οβϖιουσ ιν τηε λεαν προδυχτιον χαρ πλαντσ. Ατ ΓΜ, ωορκερσ ωε ιντερϖιεωεδ

δεσχριβεδ ηοω δεσπιτε τηε περϖασιϖε δισχουρσε οφ τηε �λεαρνινγ φαχτορψ� ωιτη ιτσ

εmπηασισ υπον τηε δεmανδ φορ βεττερ εδυχατεδ εmπλοψεεσ εθυιππεδ ωιτη τηε

νεχεσσαρψ ϖοχατιοναλ σκιλλσ το χοντινυουσλψ ιmπροϖε προδυχτιον ανδ θυαλιτψ, τηειρ οων

πλαντ mαναγερσ αππλιεδ α χονϖεντιοναλ Ταψλοριστιχ λογιχ το τραινινγ πολιχψ ον τηε σηοπ−

φλοορ. Ονε οπερατορ χοmmεντεδ:

�Ι mεαν τηεψ τελλ υσ ωηατ ϕοβσ τηεψ ωαντ υσ το δο ιφ ωε νεεδ τραινινγ, υη ψου κνοω τηεψ�λλ

τραιν υσ το δο τηε ϕοβσ τηατ αρε ρεθυιρεδ ασ στανδαρδ, βυτ Ι δον�τ τηινκ τηεψ υτιλισε ουρ βραινσ.

Τηεψ ϕυστ υτιλισε ουρ αρmσ ανδ λεγσ. (Ασσεmβλψ Λινε Οπερατορ, Μαψ 2005)

Α σκιλλεδ ωορκερ ιν τηε ΓΜ πλαντ αλσο ηιγηλιγητεδ τηε γαπ βετωεεν εξιστινγ τραινινγ

ρεσουρχεσ ανδ ωηατ τηε ωορκφορχε φελτ ωασ νεχεσσαρψ το mεετ τηειρ νεεδσ:

Οχχασιοναλλψ πεοπλε αρε σεντ αωαψ. ςερψ οφτεν τραινερσ αρε βρουγητ ιν ανδ ψου�ρε στιλλ οφφ τηε

ϕοβ, τακεν το α χλασσροοm τψπε σεττινγ λικε τηισ ανδ ψου�ρε γιϖεν τραινινγ. Αγαιν τηε χοmπανψ

ωουλδ σαψ τηεψ�ρε πυττινγ α φορτυνε ιντο ιτ. Τηε ηουρλψ παψ ωουλδ σαψ ψου�ρε νοτ πυττινγ

ανψτηινγ ιντο ιτ. Wε νεεδ mορε τραινινγ. (Μαιντενανχε Φιττερ, Μαψ 2005)

Ταβλε Φουρ. Σκιλλσ τραινινγ ανδ εmπλοψεε παρτιχιπατιον

Α λοτ Σοmε Α Λιττλε Νονε Ψεσ,

ϖερψ

ιmπορταντ

Ψεσ,

θυιτε

ιmπορταντ

Νο,

νοτ ϖερψ

ιmπορταντ

Νο, νοτ

ατ αλλ

ιmπορταντ

Ηασ τραινινγ ηελπεδ ψου εξερχισε γρεατερ ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ

γοϖερνινγ ηοω ψουρ ωορκ ισ οργανισεδ

Wουλδ ψου ωελχοmε τραινινγ τηατ ηελπεδ ψου εξερτ mορε

ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ γοϖερνινγ ηοω ψουρ ωορκ ισ οργανισεδ

ΑιρχραφτΧο

ΥΚ

10 33 20 37 27 47 16 7

Αλενια 11 19 21 44 45 30 13 9

ΓΜ 8 29 27 36 47 35 10 3

Φιατ 10 17 11 51 39 37 5 10

Αλλ 10 28 19 40 34 41 13 7

Ηασ τραινινγ ηελπεδ ψου εξερχισε γρεατερ ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ

mαδε βψ ψουρ τεαm ορ σεχτιον

Wουλδ ψου ωελχοmε τραινινγ τηατ ηελπεδ ψου εξερτ mορε

ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ mαδε βψ ψουρ τεαm ορ σεχτιον

ΑιρχραφτΧο

ΥΚ

10 28 25 36 26 48 16 6

Αλενια 7 16 31 43 40 36 15 4

ΓΜ 8 28 23 41 42 38 12 3

Φιατ 6 12 18 53 32 35 7 14

Αλλ 9 24 24 40 31 43 14 7

Ηασ τραινινγ ηελπεδ ψου εξερχισε γρεατερ ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ

mαδε βψ ψουρ λινε mαναγεmεντ

Wουλδ ψου ωελχοmε τραινινγ τηατ ηελπεδ ψου εξερτ mορε

ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ mαδε βψ ψουρ λινε mαναγεmεντ

ΑιρχραφτΧο

ΥΚ

2 24 29 44 28 47 15 5

Αλενια 3 3 17 70 34 28 20 10

ΓΜ 6 23 18 49 41 31 16 5

Φιατ 4 13 8 60 25 29 11 15

Αλλ 3 19 23 50 30 39 15 8

Ηασ τραινινγ ηελπεδ ψου εξερχισε γρεατερ ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ

mαδε βψ ψουρ σενιορ mαναγεmεντ

Wουλδ ψου ωελχοmε τραινινγ τηατ ηελπεδ ψου εξερτ mορε

ινφλυενχε οϖερ δεχισιονσ mαδε βψ ψουρ σενιορ mαναγεmεντ

ΑιρχραφτΧο

ΥΚ

1 14 17 64 25 40 21 9

Αλενια 2 2 10 80 35 30 16 12

ΓΜ 10 15 14 56 42 26 17 8

13

14

Φιατ 3 12 7 61 26 24 11 17

Αλλ 3 12 14 64 29 34 18 11

Ατ Μελφι, τηε πλαντ mαναγεmεντ σεεmεδ το ηαϖε δεχιδεδ τηατ τηε προδυχτιον

ωορκφορχε ρεθυιρεδ νο αδδιτιοναλ σκιλλσ τραινινγ οϖερ ανδ αβοϖε τηε βασιχ τασκ−ρελατεδ

προγραmmεσ αππλιεδ ωηεν τηε πλαντ χοmmενχεδ οπερατιονσ ιν 1993. Ονε ωορκερ

χονφιρmεδ:

Ιν mψ οπινιον, γενεραλλψ, νοτηινγ ηασ χηανγεδ mυχη σινχε τηεν, εσπεχιαλλψ ιν ρελατιον το

εργονοmιχαλ στατιονινγ ανδ ωορκλοαδ. Ι�ϖε γαινεδ νο νεω σκιλλσ. Wε�ϖε νεϖερ ηαδ ανψ

τραινινγ...ϕυστ ατ τηε βεγιννινγ, ϕυστ τηοσε τωο ωεεκσ, τηατ�σ αλλ. (Ασσεmβλψ λινε ωορκερ, ϑυνε

2005).

Ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ, αλτηουγη τηε θυαντιτψ ανδ χοmπλεξιτψ οφ σκιλλσ τραινινγ ωασ ατ α

ηιγηερ λεϖελ τηαν τηε οτηερ πλαντσ, ανδ mανψ ωορκερσ διδ υσε τηε χοmπανψ�σ αννυαλ

αππραισαλ σψστεm το δισχυσσ τραινινγ νεεδσ, τηε δοmιναντ ϖιεω ωασ τηατ τηε σκιλλ ανδ

τασκ ιντενσιφιχατιον δεσχριβεδ αβοϖε, βασεδ ασ ιτ ωασ ον εϖερ ινχρεασινγ ωορκλοαδσ, τοο

οφτεν πρεϖεντεδ ωορκερσ φροm αχχεσσινγ τραινινγ προγραmmεσ. Τηε φολλοωινγ ϖιεω

ωασ τψπιχαλ:

Wελλ ψου δο ψουρ αππραισαλ ανδ ψου σετ δοων ψουρ οβϕεχτιϖεσ, �ψου�λλ δο τηισ, τηισ ανδ τηισ�

ανδ ψου ωαλκ ουτ τηε δοορ ανδ ψου γετ υmπτεεν διφφερεντ προϕεχτσ τηροων ατ ψου ανδ τηε πλαν

γοεσ ουτ τηε ωινδοω. Ι ρεχεντλψ διδ α ρεϖιεω ωηερε ωε ταλκεδ αβουτ διφφερεντ σκιλλσ ωε νεεδεδ

ιν τηε φυτυρε ανδ σο mψ mαναγερ σαιδ, �ωελλ ωηερε δο ψου ωαντ το γο, δο ψου ωαντ το δο τηισ

κινδ οφ τηινγ, ορ ωουλδ ψου ρατηερ τηισ κινδ οφ τηινγ?...Σο ψου�ρε γοινγ το λεαρν ηοω το βε αν

εξπερτ ιν ψουρ φιελδ, σο ψου νεεδ το ταλκ το Φρανκ ανδ ψου νεεδ το δο τηισ ανδ τηεν ψου νεεδ το

δο τηισ�. Ανδ οφ χουρσε Ι ωασ, �Ψεαη τηατ σουνδσ ρεαλλψ ιντερεστινγ Ι�δ ρεαλλψ λικε το δο τηατ.�

Βυτ Ι ηαϖεν�τ ηεαρδ ανψτηινγ αβουτ ιτ σινχε. Τηατ ωασ τωο mοντησ αγο. Σο ωε ηαϖε αλλ τηεσε

γοοδ πλανσ ανδ τηερε αρε λοτσ οφ τηινγσ τηατ ωε ωουλδ λικε το δο ανδ κνοω τηατ ωε νεεδ το δο ιτ

βυτ ωε ϕυστ ηαϖε τοο mανψ πλανσ.

Αργυαβλψ, ατ Αλενια τηε ισσυε οφ α τραινινγ αγενδα ωασ λινκεδ το ιτσ στρυχτυραλ

ρελεγατιον το ωηατ τηε χοmπανψ χονσιδερεδ το βε οτηερ, mορε πρεσσινγ, νεεδσ. Ιν

ρεσπονσε το τηε θυεστιον χονχερνινγ τηε χοmπανψ�σ εmπηασισ ον τραινινγ ασ οπποσεδ

το �γεττινγ τηε ϕοβ δονε ον τιmε�, Μασσιmο εξπλαινεδ:

Ψεσ, τηατ ισ τρυε ανδ ιν τηε λιγητ οφ τηατ − ωηιχη αλσο τηε mαναγεmεντ

υνδερλινεσ! − νεω τραινινγ ινιτιατιϖεσ ηαϖε βεεν ρεχεντλψ τακεν ιν ορδερ το

ιmπροϖε ον τηισ ποιντ. [�] Τηε ρεασον ωηψ τηερε ηασ βεεν λεσσ τραινινγ ορ νοτ

σο mυχη τραινινγ βεφορε ιτ ισ βεχαυσε τηερε ωασ νοτ α στρυχτυρε ιν τηε χοmπανψ

ιν χηαργε οφ τακινγ χαρε οφ τραινινγ, τηερε ωασ νο mαναγεmεντ χυλτυρε τοωαρδσ

τηε ιmπορτανχε οφ τραινινγ − τραινινγ ωασ νοτ χονσιδερεδ ασ ιmπορταντ − ανδ

αλσο τηε ρεσουρχεσ ανδ τηε βυδγετ αϖαιλαβλε ινσιδε τηε χοmπανψ φορ τραινινγ

ωερε λιmιτεδ.

Το συmmαρισε, νοτωιτηστανδινγ τηε ρελατιϖελψ λοω ινχιδενχε οφ ρεπορτεδ χηανγε ατ τηε

Φιατ πλαντ, τηερε ωασ α συρπρισινγ υνιφορmιτψ ιν τηε ηιγη νυmβερσ οφ βοτη νον−mανυαλ

ωορκερσ ατ ΑιρχραφτΧο ΥΚ ανδ Αλενια ανδ mανυαλ ωορκερσ ατ ΓΜ ρεπορτινγ ινχρεασεσ

ιν τηε λεϖελσ οφ ηιγη σκιλλσ ανδ βασιχ τασκσ ρεθυιρεδ το χοmπλετε τηειρ ϕοβσ. Τηισ

ινχρεασε ωασ mοστλψ α φυνχτιον οφ τεχηνολογιχαλ χηανγε, προδυχτ χοmπλεξιτψ ανδ

φαχτορσ ρελατεδ το λαβουρ υτιλισατιον. Μορεοϖερ, αλτηουγη τηε σπεχιφιχ mανιφεστατιονσ οφ

σκιλλ χηανγε διφφερεδ βετωεεν τηε (νον−mανυαλ) ΗΠW σεττινγσ ανδ (mανυαλ) λεαν

πλαντσ, ιτσ οϖεραλλ ιmπαχτ ον θυαλιτψ οφ ωορκινγ λιφε ωασ αγαιν mορε υνιταρψ. Μανψ

ωορκερσ διδ νοτ περχειϖε τηισ σο−χαλλεδ �υπσκιλλινγ� ιν ποσιτιϖε τερmσ: παττερνσ οφ σκιλλ

ανδ τασκ ιντενσιφιχατιον ωερε εξπεριενχεδ ασ εφφορτ ιντενσιφιχατιον ιν τηε χοντεξτ οφ α

δεχλινε ιν εmπλοψεε αυτονοmψ ανδ δισχρετιον. Τηυσ, δεσπιτε τηε χοντραστινγ χλασσ

15

λοχατιονσ οφ τηε ωορκερσ ιν ουρ συρϖεψ, ωελλ−θυαλιφιεδ ενγινεερσ ον τηε ονε ηανδ ανδ

σεmι−σκιλλεδ προδυχτιον οπερατορσ ον τηε οτηερ, χηανγεσ το τηε λαβουρ προχεσσ ιν θυιτε

διφφερεντ mανυφαχτυρινγ χοντεξτσ ηαδ γενερατεδ α �χιρχυmσταντιαλ ηοmογενειτψ� φορ τηε

mαϕοριτψ ιν τερmσ οφ α δεγραδατιον οφ χονδιτιονσ (Νειλσον 2007). Ασ φαρ ασ σκιλλσ

τραινινγ ωασ χονχερνεδ, τηερε εξιστεδ χλεαρ διφφερενχεσ βετωεεν τηε ΥΚ ανδ Ιταλιαν

πλαντσ ιν τηε προϖισιον οφ φορmαλ, ον−τηε−ϕοβ τραινινγ. Τηεσε ωερε mορε mαρκεδ τηαν

ανψ διφφερενχε βετωεεν ΗΠW ανδ λεαν πλαντσ. Μορε περτινεντλψ, αλτηουγη mινοριτιεσ

οφ ωορκερσ φελτ τηατ τηειρ σκιλλσ τραινινγ διδ ενηανχε τηειρ αβιλιτψ το παρτιχιπατε ιν

οργανισατιοναλ δεχισιον−mακινγ, τηισ ωασ νοτ τηε mαϕοριτψ ϖιεω. Wιτη λιττλε διφφερενχε

βετωεεν τηε ΗΠW ανδ λεαν πλαντσ, τηε mαϕοριτψ ϖιεω ωασ τηατ τηε σκιλλσ τραινινγ

προγραmmεσ ον οφφερ ηαδ λιττλε ιmπαχτ υπον ωορκερσ� αβιλιτψ το εξερτ ινφλυενχε οϖερ

βροαδ οργανισατιοναλ δεχισιον−mακινγ προχεσσεσ εϖεν τηουγη λαργε mαϕοριτιεσ ιν αλλ

πλαντσ φελτ τηατ συχη α λινκ ωασ ιmπορταντ.

Dισχυσσιον ανδ Χονχλυσιονσ

Ουρ mιχρο−λεϖελ αναλψσισ οφ τηε ιντεραχτιονσ βετωεεν ωορκ οργανισατιοναλ χηανγε, τηε

λαβουρ προχεσσ ανδ εφφορτ ιντενσιφιχατιον δοεσ, ιν σοmε ρεσπεχτσ, ρεφλεχτ νατιοναλ τρενδσ

ιν Ιταλψ ανδ τηε ΥΚ. Γαλλιε ετ αλ.�σ (1998) αναλψσισ οφ τηε 1992 Εmπλοψmεντ ιν Βριταιν

Συρϖεψ δετεχτεδ α λινκ βετωεεν υπ−σκιλλινγ ανδ ωορκ στραιν, παρτιχυλαρλψ φορ τηοσε ιν

προφεσσιοναλ οχχυπατιονσ (συχη ασ γραδυατε ενγινεερσ). Γρεεν�σ (2006) mορε ρεχεντ

σεχονδαρψ αναλψσισ οφ WΕΡΣ δατασετσ ηασ αλσο ηιγηλιγητεδ ηοω, ιν τηε ΥΚ, εφφορτ

ιντενσιφιχατιον ηασ βεεν mοστλψ δριϖεν βψ τεχηνολογιχαλ ανδ λαβουρ υτιλισατιον φαχτορσ,

συχη ασ, νεω τεχηνολογψ, χηανγε ιν ωορκ οργανισατιον ανδ ινχρεασεδ τασκ φλεξιβιλιτψ

(2006: 74). Γρεεν�σ αναλψσισ οφ τηε Ευροπεαν Φουνδατιον φορ τηε Ιmπροϖεmεντ οφ

Λιϖινγ ανδ Wορκινγ Χονδιτιονσ συρϖεψσ αλσο ηιγηλιγητεδ α γρεατερ ινχρεασε ιν αϖεραγε

εφφορτ λεϖελσ ιν Ιταλψ τηαν ιν αλλ οτηερ ΕΥ χουντριεσ (2006: 59−60). Ονε οφ τηε ρεχυρρεντ

τηεmεσ το εmεργε φροm ουρ ωορκερ ιντερϖιεωσ ωασ τηατ τηε εξπεριενχε οφ ινχρεασεδ

εφφορτ ωασ νοτ αν ινεϖιταβλε ουτχοmε οφ τηε σηιφτσ ιν τηε χοmποσιτιον οφ σκιλλσ ανδ

τασκσ, βυτ ρατηερ, α φυνχτιον οφ τηε ωορκερσ� λοσσ οφ ανψ σεmβλανχε οφ χοντρολ οϖερ τηειρ

ωορκ ρουτινεσ ανδ ρανγε οφ ρεσπονσιβιλιτιεσ. Ινδεεδ, τηισ παττερν, αππλιεδ εθυαλλψ το

mανψ οφ τηε αεροσπαχε ενγινεερσ ωηοσε λαβουρ προχεσσεσ ηαϖε τραδιτιοναλλψ βεεν

συβϕεχτ το mορε ινδιρεχτ φορmσ οφ mαναγεριαλ αυτηοριτψ συχη ασ �ρεσπονσιβλε αυτονοmψ�

(Φριεδmαν 1977). Αγαιν, τηισ παττερν χορρεσπονδσ ωιτη νατιοναλ συρϖεψ δατα. Βετωεεν

1992 ανδ 2001, ωηιλε ϕοβ χοmπλεξιτψ ηασ ρισεν, τασκ δισχρετιον δεχλινεδ ιν τηε ΥΚ φορ

αλλ οχχυπατιοναλ γρουπσ ανδ mοστ οφ αλλ φορ προφεσσιοναλ ωορκερσ. Εθυαλλψ ιν Ιταλψ (ανδ

α νυmβερ οφ οτηερ Ευροπεαν χουντριεσ), τασκ δισχρετιον δεχλινεδ σιγνιφιχαντλψ βετωεεν

1996 ανδ 2000 (Γρεεν 2006: 105−106; Φελστεαδ, 2004).

Wηατ ισ διστινχτιϖε (ανδ, φορ σοmε, χουντερ−ιντυιτιϖε) αβουτ ουρ χασε στυδψ αναλψσισ,

ηοωεϖερ, ισ τηατ δεσπιτε οβϖιουσ mατεριαλ διφφερενχεσ βετωεεν τηε λαβουρ προχεσσεσ

ανδ ωορκινγ χονδιτιονσ οφ ηιγηλψ θυαλιφιεδ αεροσπαχε ενγινεερσ εmπλοψεδ ιν ηιγη

περφορmανχε ωορκ ενϖιρονmεντσ ανδ σεmι−σκιλλεδ χαρ ωορκερσ εmπλοψεδ ον λεαν

ασσεmβλψ λινεσ, ιν τωο διφφερεντ χουντριεσ, σιmιλαρ παττερνσ οφ δεγραδατιον οφ ωορκ

οβταινεδ. Τηατ ισ, τεχηνολογιχαλ χηανγε, συχη ασ τηε χοmπυτερισατιον οφ δεσιγν ανδ

προδυχτιον προχεσσεσ, αλονγ ωιτη ϖαριουσ mανιφεστατιονσ οφ λεαν σταφφινγ πολιχιεσ ωερε

τογετηερ γενερατινγ σο−χαλλεδ �υπ−σκιλλινγ� − εφφεχτιϖελψ τασκ ενλαργεmεντ. Ανδ ιν

mιχρο−πολιτιχαλ ενϖιρονmεντσ mαρκεδ βψ α σκεωεδ βαλανχε οφ ποωερ βετωεεν λαβουρ

ανδ τηε εmπλοψερ ιν φαϖουρ οφ τηε λαττερ, ωορκερσ� αυτονοmψ ηαδ δεχλινεδ ασ ηαδ τηειρ

αβιλιτψ το mαινταιν σοmε χοντρολ οϖερ τηε παχε ανδ ιντενσιτψ οφ ωορκ. Μανψ χριτιχσ οφ

λεαν προδυχτιον ενϖιρονmεντσ ωουλδ, οφ χουρσε, εξπεχτ συχη αν ουτχοmε (φορ εξαmπλε,

16

Ελγερ ανδ Σmιτη 2004; Ρινεηαρτ ετ αλ., 1997; Στεωαρτ ετ αλ., 2009). Ηοωεϖερ, ιτ δοεσ

νοτ σιτ φαϖουραβλψ ωιτη τηε ασσυmπτιονσ οφ τηοσε ωηο αδϖοχατε τηε υσε οφ �ηιγη

περφορmανχε ωορκ σψστεmσ� ανδ φορ ωηοm α ποσιτιϖε ρελατιονσηιπ βετωεεν ηιγη σκιλλ,

τασκ δισχρετιον ανδ λοω ωορκ ιντενσιτψ ισ χαρδιναλ (φορ εξαmπλε, Αππελβαυm ετ αλ.

2000; Ασητον ανδ Συνγ 2002; Ο�Τοολε ανδ Λαωλερ 2006). Τηατ ισ το σαψ τηατ ωε χαν

εξτενδ σψmπατηψ το τηοσε δεσχριβεδ βψ Λλοψδ ανδ Παψνε (2004) ασ σχεπτιχσ σινχε ουρ

χροσσ νατιοναλ χοmπαρατιϖε εϖιδενχε, αλβειτ λιmιτεδ το τωο σεχτορσ, φαιλσ το συππορτ τηε

νοτιον τηατ ΗΠW ιmπροϖεσ ωορκερ εξπεριενχε ιν ρεσπεχτ οφ γρεατερ χοντρολ, αυτονοmψ

ανδ αν ιmπροϖεδ σενσε οφ παρτιχιπατιον, ιν σηορτ, ενηανχεδ θυαλιτψ οφ ωορκινγ λιφε.

Εξπλανατιονσ φορ ϖαριατιονσ ιν εmπλοψεε εmπλοψmεντ εξπεριενχεσ, ωηιλε ρεχογνιζινγ

(νατιοναλ) ινστιτυτιοναλ διφφερενχεσ, σηουλδ αλσο χονσιδερ τηε νοτιον οφ εmπλοψmεντ

ρεγιmε βυτ ενλαργεδ το εmβραχε mαναγεριαλ πραχτιχεσ σετ αγαινστ τηε βαχκ δροπ οφ νεο−

λιβεραλ ρεστρυχτυρινγ βψ φιρm ανδ σεχτορ. Περηαπσ ωε σηουλδ γο φυρτηερ ιν αργυινγ τηατ

νεο−λιβεραλισm ηασ βεχοmε τηε λειτmοτιφ τρανσχενδινγ διφφερενχεσ ιν mαναγεmεντ

ρεγιmε? Ιν ωηατ ωαψσ τηερεφορε mιγητ ωε δεϖελοπ α ρεσεαρχη αγενδα το ηιγηλιγητ

χοmmον ιντερνατιοναλ πρεσσυρεσ υπον εmπλοψεεσ αχροσσ διφφερεντ φιρmσ ανδ σεχτορσ,

οτηερ διφφερενχεσ νοτωιτηστανδινγ?

Ρεφερενχεσ

Αχκερσ, Π., Μαρχηινγτον, Μ., Wιλκινσον, Α. ανδ Dυνδον, Τ. (2004) �Παρτνερσηιπ ανδ

ςοιχε, ωιτη ορ ωιτηουτ Τραδε Υνιονσ: Χηανγινγ ΥΚ Μαναγεmεντ Αππροαχηεσ

το Οργανισατιοναλ Παρτιχιπατιον�, ιν Στυαρτ, Μ. ανδ Μαρτινεζ Λυχιο, Μ. (εδσ.):

Παρτνερσηιπ ανδ Μοδερνισατιον ιν Εmπλοψmεντ ρελατιονσ, Λονδον: Ρουτλεδγε.

Ανδερσον−Χοννολλψ, Ρ. Γρυνβεργ, Λ. Γρεενβεργ, Ε ανδ Μοορε, Σ. (2002) �Ισ λεαν

mεαν? Wορκπλαχε τρανσφορmατιον ανδ εmπλοψεε ωελλ−βεινγ, Wορκ,

Εmπλοψmεντ ανδ Σοχιετψ 16(3): 389−413.

Αππελβαυm, Ε., Βαιλεψ, Τ., Βεργ, Π., ανδ Καλλεβεργ, Α.Λ. (2000) Μανυφαχτυρινγ

Αδϖανταγε: Wηψ Ηιγη Περφορmανχε Wορκ Σψστεmσ Παψ Οφφ, Ιτηαχα, Νεω Ψορκ:

Χορνελλ Υνιϖερσιτψ Πρεσσ.

Ασητον, D. ανδ Συνγ, ϑ. (2002) Συππορτινγ Wορκπλαχε Λεαρνινγ φορ Ηιγη

Περφορmανχε Wορκινγ, ΙΛΟ.

Βοναζζι, Γ. (1994) �Α Γεντλερ ωαψ το τοταλ θυαλιτψ? Τηε χασε οφ τηε �ιντεγρατεδ

φαχτορψ� ατ Φιατ Αυτο�, ιν ιν Ελγερ, Τ. ανδ Σmιτη, Χ. (εδσ.), Γλοβαλ

ϑαπανιζατιον? Τηε Τρανσνατιοναλ Τρανσφορmατιον οφ τηε Λαβουρ Προχεσσ.

Λονδον: Ρουτλεδγε.

Χαmυφφο, Α. ανδ ςολπατο, Γ. (1998) �Μακινγ Μανυφαχτυρινγ Λεαν ιν τηε Ιταλιαν

Αυτοmοβιλε Ινδυστρψ: Τηε Τραϕεχτορψ οφ Φιατ� ιν Μ. Φρεψσσενετ, Α. Μαιρ, Κ.

Σηιmιζυ & Γ. ςολπατο (εδσ.) Ονε Βεστ Wαψ? Τραϕεχτοριεσ ανδ ινδυστριαλ

mοδελσ οφ τηε Wορλδ�σ Αυτοmοβιλε Προδυχερσ, ΟΥΠ.

ΧΒΙ/ΤΥΧ (2001) Τηε ΥΚ Προδυχτιϖιτψ Χηαλλενγε: ΧΒΙ/ΤΥΧ Συβmισσιον το τηε

Προδυχτιϖιτψ Ινιτιατιϖε, Λονδον;

ΧΒΙ/ΤΥΧ; ΧΙΠD φαχτσηεετ (ρεϖισεδ εδιτιον 2006) �Ηιγη περφορmανχε ωορκινγ�

ωωω.χιπδ.χο.υκ;

Χουπαρ, W. ανδ Στεϖενσ, Β. (1998) �Τοωαρδσ α νεω mοδελ οφ παρτνερσηιπ. Βεψονδ

τηε �ΗΡΜ ϖερσυσ ινδυστριαλ ρελατιονσ� αργυmεντ�, ιν Σπαρροω, Π ανδ

Μαρχηινγτον, Μ. (εδσ.) Ηυmαν Ρεσουρχε Μαναγεmεντ. Τηε Νεω Αγενδα,

Λονδον: ΦΤ Πιτmαν Πυβλισηινγ.

Dε Ανγελισ, Φ. (2000) Wορκινγ−Τιmε ατ τηε Φιατ Ιντεγρατεδ Φαχτορψ οφ Μελφι. Παπερ

πρεπαρεδ φορ τηε Ιντερνατιοναλ Wορκσηοπ Λεαν Προδυχτιον ανδ Λαβουρ Φορχε ιν

17

τηε Αυτοmοβιλε Ινδυστρψ: Τηε Φορmσ οφ Ιmπλεmεντατιον οφ αν Εποχη−Μακινγ

Μοδελ, Μαρχη 25−27, 2000, Υνιϖερσιτψ οφ Χαλαβρια, Ρενδε, Ιταλψ.

Dιονισιο Χ.& Χασολα Α. (2001), �Ιννοϖατιϖε Ενγινεερινγ Προχεσσεσ ανδ Προδυχτιον

Μετηοδολογιεσ το Ρεδυχε Dεϖελοπmεντ Χοστ οφ Φυτυρε Σατελλιτεσ�, υνπυβλισηεδ

παπερ, Αλενια Σπαζιο Σ.π.Α, Ιταλψ

Ελγερ, Τ. ανδ Σmιτη, Χ. (2005) Ασσεmβλινγ Wορκ: Ρεmακινγ Φαχτορψ Ρεγιmεσ ιν

ϑαπανεσε Μυλτινατιοναλσ ιν Βριταιν. Οξφορδ Υνιϖερσιτψ Πρεσσ: Οξφορδ.

Φριεδmαν, Α. (1977) Ινδυστρψ ανδ Λαβουρ. Χλασσ Στρυγγλε ατ Wορκ ανδ Μονοπολψ

Χαπιταλισm, Λονδον: Μαχmιλλαν.

Γαλλιε, D (2007) Εmπλοψmεντ Ρεγιmεσ ανδ τηε Θυαλιτψ οφ Wορκ. Οξφορδ: Οξφορδ

Υνιϖερσιτψ Πρεσσ.

Γαλλιε, D. Wηιτε, Μ. Χηενγ, Ψ. ανδ Τοmλινσον, Μ. (1998) Ρεστρυχτυρινγ τηε

Εmπλοψmεντ Ρελατιονσηιπ, Οξφορδ: Οξφορδ Υνιϖερσιτψ Πρεσσ.

Γαρδελλ, Β (1977), �Αυτονοmψ ανδ Παρτιχιπατιον ατ Wορκ�, Ηυmαν ρελατιονσ 30(6) ππ.

515−533.

Γιδδενσ, Α (2000) Τηε Τηιρδ Wαψ ανδ ιτσ Χριτιχσ. Πολιτψ Πρεσσ, Χαmβριδγε.

Γοδαρδ, ϑ. (2004) �Α Χριτιχαλ Ασσεσσmεντ οφ τηε Ηιγη−Περφορmανχε Παραδιγm�,

Βριτιση ϑουρναλ οφ Ινδυστριαλ Ρελατιονσ, 42(2): 349−378.

Γρεεν, Φ. (2006) Dεmανδινγ Wορκ. Τηε Παραδοξ οφ ϑοβ Θυαλιτψ ιν τηε Αφφλυεντ

Εχονοmψ, Πρινχετον, Νϑ: Πρινχετον Υνιϖερσιτψ Πρεσσ.

Γρεεν, Φ. Φελστεαδ, Α. ανδ Γαλλιε,, D. (2003) �Χοmπυτερσ ανδ τηε χηανγινγ σκιλλ

ιντενσιτψ οφ ϕοβσ�, Αππλιεδ Εχονοmιχσ, 35(14): 1561−1576.

Γυεστ, D. (2002) �Ηυmαν Ρεσουρχε Μαναγεmεντ, χορπορατε περφορmανχε ανδ

εmπλοψεε ωελλ−βεινγ: Βυιλδινγ τηε ωορκερ ιντο ΗΡΜ� ϑουρναλ οφ Ινδυστριαλ

ρελατιονσ, 44, 335−358.

Ηεαδ, Χ. (1997) Βεψονδ Χορπορατε Τρανσφορmατιον: Α Wηολε Σψστεmσ Αππροαχη το

Χρεατινγ ανδ Συσταινινγ Ηιγη Περφορmανχε. Πορτλανδ: Προδυχτιϖιτψ Πρεσσ.

Κεννεψ, Μ. ανδ Φλοριδα, Ρ. (1993) Βεψονδ Μασσ Προδυχτιον: Τηε ϑαπανεσε Σψστεm

ανδ ιτσ Τρανσφερ το τηε Υ.Σ., Οξφορδ: Οξφορδ Υνιϖερσιτψ Πρεσσ.

Κερσλεψ, Β. Αλπιν, Χ. Φορτη, ϑ. Βρψσον, Α. Βεωλεψ, Η. Dιξ, Γ. ανδ Οξενβριδγε, Σ.

(2006). Ινσιδε τηε Wορκπλαχε: Φινδινγσ φροm τηε 2004 Wορκπλαχε

Εmπλοψmεντ Ρελατιονσ Συρϖεψ, Αβινγδον: Ρουτλεδγε.

Λανζαρα, Γ. ανδ Πατριοττα, Γ. (2007) �Τηε Ινστιτυτιοναλιζατιον οφ Κνοωλεδγε ιν αν

Αυτοmοτιϖε Φαχτορψ: Τεmπλατεσ, Ινσχριπτιονσ, ανδ τηε Προβλεm οφ Dυραβιλιτψ�,

Οργανιζατιον Στυδιεσ ΟνλινεΦιρστ, ϑανυαρψ 11τη

2007.

Λανζαρα, Γ. Φ. ανδ Πατριοττα, Γ. (2006) �Ιδεντιτψ, Ινστιτυτιονσ, ανδ Νεω Wορκ Ρολεσ:

Τηε χασε οφ α γρεεν φιελδ αυτοmοτιϖε φαχτορψ� ιν Αmεριχαν Βεηαϖιοραλ

Σχιεντιστ, ςολ 49, Νο. 7. 987−998.

Λαωλερ, Ε. Μοηρmαρ, Σ. ανδ Λεδφορδ, Γ. (1995) Χρεατιϖε Ηιγη Περφορmανχε

Οργανιζατιονσ: Πραχτιχεσ ανδ ρεσυλτσ οφ Εmπλοψεε Ινϖολϖεmεντ ανδ Τοταλ

Θυαλιτψ Μαναγεmεντ ιν Φορτυνε 1000 Χοmπανιεσ. Σαν Φρανχισχο, ΧΑ: ϑοσσεψ−

Βασσ.

Λλοψδ, Χ ανδ Παψνε, Α (2004) �Τηε Πολιτιχαλ Εχονοmψ οφ Σκιλλ: Α Τηεορετιχαλ

Αππροαχη το Dεϖελοπινγ α Ηιγη Σκιλλσ Στρατεγψ ιν τηε ΥΚ�, ιν Wαρηυρστ, Χ,

Γρυγυλισ, Ι ανδ Ε Κεεπ (εδσ), Τηε Σκιλλσ τηατ Ματτερ. Βασινγστοκε, Παλγραϖε−

Μαχmιλλαν.

18

19

Μαρτνεζ Λυχιο, Μ. ανδ Στυαρτ, Μ. (2004) �Σωιmmινγ αγαινστ τηε τιδε: σοχιαλ

παρτνερσηιπ, mυτυαλ γαινσ ανδ τηε ρεϖιϖαλ οφ �τιρεδ� ΗΡΜ, Ιντερνατιοναλ

ϑουρναλ οφ Ηυmαν Ρεσουρχε Μαναγεmεντ, 15(2): 410−424.

Νατιοναλ σεχρεταριατσ Φιm, Φιοm, Υιλm, Ροmε, 18 Φεβρυαρψ 2005.

Νατιοναλ σεχρεταριατσ φιm φιοm υιλm, νατιοναλ χοορδινατιον ρσυ αλενια σπαχε, Ροmε, 8

Μαρχη 2004

Νεγρελλι, Σ, Πιχηιερρι, Α, Χαστελλανι, Μ, ανδ Παχεττι, ς (2005) �Φιρmσ ασ χονϖερσιον

φαχτορσ οφ λοχαλ χαπαβιλιτιεσ ιν τηε τερριτοριεσ οφ Βρεσχια ανδ Τυριν�, Dεπαρτmεντ

οφ Σοχιαλ Σχιενχεσ, Υνιϖερσιτψ οφ Βρεσχια, Wορκινγ Παπερ.

Νειλσον, D. (2007) �Φορmαλ ανδ ρεαλ συβορδινατιον ανδ τηε χοντεmποραρψ προλεταριατ:

Ρε−χουπλινγ Μαρξιστ χλασσ τηεορψ ανδ λαβουρ−προχεσσ αναλψσισ�, Χαπιταλ ανδ

Χλασσ, 91: 89−123, Σπρινγ 1997.

Ο�Τοολε, ϑ. ανδ Λαωλερ, Ε.Ε. (2006) Τηε Νεω Αmεριχαν Wορκπλαχε, Νεω Ψορκ ανδ

Βασινγστοκε, Βριταιν: Παλγραϖε Μαχmιλλαν.

Ολιϖερι, Γ. (2000) �Υνιον φορ ωηοm? Τηε πραχτιχαλ ωορκινγ οφ παρτιχιπατιϖε mοδελ ατ

Φιατ Σατα υν Μελφι� Παπερ πρεσεντεδ ατ τηε Ιντερνατιοναλ Wορκσηοπ, Λεαν

Προδυχτιον ανδ Λαβουρ Φορχε ιν τηε Αυτοmοβιλε Ινδυστρψ Τηε Φορmσ οφ

Ιmπλεmεντατιον οφ αν Εποχη−Μακινγ Μοδελ, Υνιϖερσιτψ οφ Χαλαβρια, Ρενδε,

Ιταλψ.

Πατριοττα, Γ. ανδ Λανζαρα, Γ. (2006) �Ιδεντιτψ, Ινστιτυτιονσ, ανδ Νεω Wορκ Ρολεσ:

Τηε Χασε οφ α Γρεεν Φιελδ Αυτοmοτιϖε Φαχτορψ�, Αmεριχαν Βεηαϖιοραλ

Σχιεντιστ, 49(7): 987−999.

Πυλιγνανο, ς. (2002) �Ρεστρυχτυρινγ οφ ωορκ ανδ υνιον ρεπρεσεντατιον. Α δεϖελοπινγ

φραmεωορκ φορ ωορκπλαχε ινδυστριαλ ρελατιονσ ιν Βριταιν ανδ Ιταλψ�, Χαπιταλ ανδ

Χλασσ, 76: 29−64, Σπρινγ 2002.

Πυλιγνανο, ς. (2002α) �ϑυστ−ιν−τιmε ανδ σοχιαλ ρελατιονσ ιν τηε αυτο−χοmπονεντ

ινδυστρψ�, ιν Αχτεσ δυ ΓΕΡΠΙΣΑ Ιντερνατιοναλ Νετωορκ Νο.33.

Πυλιγνανο, ς. (2002β) �Ρεστρυχτυρινγ οφ ωορκ ανδ υνιον ρεπρεσεντατιον: Α

δεϖελοπινγ φραmεωορκ φορ ωορκπλαχε ινδυστριαλ ρελατιονσ ιν Βριταιν ανδ Ιταλψ�,

Χαπιταλ & Χλασσ, Σπρινγ 2002.

Ραmσαψ, Η., Σχηολαριοσ, D. ανδ Ηαρλεψ, Β. (2000) Εmπλοψεεσ ανδ ηιγη−περφορmανχε

ωορκ σψστεmσ: τεστινγ ινσιδε τηε βλαχκ βοξ�, Βριτιση ϑουρναλ οφ Ινδυστριαλ

Ρελατιονσ, 38, 4: 501−531.

Ρινεηαρτ, ϑ., Ηυξλεψ, Χ. ανδ Ροβερτσον, D. (1997) ϑυστ Ανοτηερ Χαρ Φαχτορψ? Λεαν

Προδυχτιον ανδ ιτσ Dισχοντεντσ, Ιτηαχα ανδ Λονδον: ΙΛΡ Πρεσσ.

Στεωαρτ, Π, Ριχηαρδσον, Μ, Dανφορδ, Α, Μυρπηψ, Ριχηαρδσον, Τ ανδ Wασσ, ς (2009),

Wε Σελλ Ουρ Τιmε Νο Μορε: Wορκερσ� Στρυγγλεσ αγαινστ Λεαν Προδυχτιον ιν

τηε Βριτιση Χαρ Ινδυστρψ. Λονδον: Πλυτο Πρεσσ.

Στεωαρτ, Π. Λεωχηυκ, W. Ψατεσ, Χ. Σαρυτα, Μ. ανδ Dανφορδ, Α. (2004) �Παττερνσ οφ

Λαβουρ Χοντρολ ανδ τηε Εροσιον οφ Λαβουρ Στανδαρδσ. Τοωαρδσ αν

Ιντερνατιοναλ Στυδψ οφ τηε Θυαλιτψ οφ Wορκινγ Λιφε ιν τηε Αυτοmοβιλε Ινδυστρψ

(Χαναδα, ϑαπαν ανδ τηε ΥΚ)�, ιν Χηαρρον, Ε. ανδ Στεωαρτ, Π. (εδσ.) Wορκ ανδ

Εmπλοψmεντ Ρελατιονσ ιν τηε Αυτοmοβιλε Ινδυστρψ, Βασινγστοκε: Παλγραϖε

Μαχmιλλαν.

Στεωαρτ, Π. ανδ Wασσ, ς. (1998) �Φροm �εmβραχε ανδ χηανγε� το �ενγαγε ανδ

χηανγε�: τραδε υνιον ρενεωαλ ανδ τηε νεω mαναγεmεντ στρατεγιεσ ιν τηε ΥΚ

αυτοmοτιϖε ινδυστρψ?� Νεω Τεχηνολογψ, Wορκ ανδ Εmπλοψmεντ 13(2): 77−93

Wοmαχκ, ϑ. Π., ϑονεσ, D. Τ. ανδ Ροοσ, D. (1990), Τηε Μαχηινε τηατ Χηανγεδ τηε

Wορλδ: Τηε τριυmπη οφ λεαν προδυχτιον, Νεω Ψορκ: Ραωσον Μαχmιλλαν.