(Een sterretje (") achter een woord wil zeggen dat het betreffende woord elders in de woordenlijst verklaard wordt)

Afstoppen - Het plaatsen van vakken" (stopvak) of het ophangen van lichtabsorberende gordijnen, opdat het publiek niet buiten hetdecor, bijvoorbeeld in de coulissen", kan kijken. Hierdoor wordt oak het speelvlak* gedefinieerd. Amfitheater - Een theater, waarbij het publiek op tribunes zit die een rand speelvlak" voor drie vierde omgeven. Applaus halen - Het in ontvangst nemen van applaus door de graep of de individuele spelers. Dikwijls met ingestudeerde mise-en-scene*. Applaus melken - Door manipulatie het publiek meer en langer laten klappen dan het eigenlijk wil. Arena theaterTheatervorm leend aan de Griekse oudheid: publiek zit in een amfitheater", ongeveer voor drie vierde een speelvlak* omgeeft. onthet dat rand

Brandscherm -IJzeren scherm dat de toneelopening afsluit tot vlak voor het begin van de voorstelling en in de pauze (in theaters met meer dan 500 zitplaatsen). Brug - zie lichtbrug. BUMA - De BUMA is een organisatie die de royalties" int en distribueert aan de rechthebbenden, voortvloeiend uit het auteursrecht" op muzikale werken. Wie muziek gebruikt bij een openbare voorstelling moet dit dus melden bij de BUMA, die voor dit gebruik een bedrag in rekening brengt.

gezet kan hiermee de wijdte van de lichtbundel geregeld worden. Dimmen - De intensiteit van het licht* langzaam terugnemen. Dimmer - Onderdeel van een lich'installatie. Hiermee wordt de lichtintensiteit in een bepaald circuit geregeld. Oak: fader. Doek - Bij lijsttheater: het gordijn waarmee het toneel van de toeschouwersruimte gescheiden is. Oak: voortoneel. Donkerslag - Lichteffect waarbi j al het licht* dat op het speelvlak" staat, in een keer wordt weggenomen. Kan gebruikt worden am het einde van een bedrijf aan te geven. Doorloop - Onvolledige repetitie, waarbij het stuk of de techniek (technische doorloop) wei in volgorde gerepeteerd wordt. DraaitoneelInstallatie in of op de toneelvloer, waarbij een grate of kleinere cirkel am zijn as kan draaien. Zo zijn snelle decorwisselingen mogelijk. DubbelrolHiervan spreken we als een speier in een stuk twee of meer rallen vervult.

Aankleding - Van decor: alles wat los in het decor staat, met name oak de rekwisieten" die niet gebruikt worden, maar die aileen aanwezig zijn voor de sfeerbepaling. Van voorstelling: het totaal van de visuele elementen (decor, kostuums, rekwisieten etc.). Aanslaan - Het aaneenzetten van vakken" door een slaglijn", die van spijkers, of liever kikkers" geslagen word!. Aanvang - Met dit woord verzoekt de inspicient" vlak voor het begin van de voorstelling de spelers naar het toneel te komen. Achter - Dienstruimten, behorende bij hettoneel: kleedkamers, kapperskamer, koffiekamer, gangen, bergingen etc. Achterdoek - Doek dat het speelvlak" aan de achterzijde afsluit. Dat kan zijn een lichtabsorberend zwart gordijn, een strakgespannen beschilderd doek of een blauw horizondoek (zie oak rondhorizon). Achtergrondprojectie - Projectie van stilstaande of bewegende beelden of figuren op het achterdoek".

Cast - Aile spelers tezamen. Oak: ralbezetting. Circuit - Bij belichtingsinstallaties: de weg van de stroombran tot armatuur. Komt in deze weg een dimmer" voor dan spreken we vaak van een kanaal". Claus - Passage in een stuk die door een acteur achter elkaar gesproken wordt. Een claus kan dus bestaan uit een of meerdere zinnen. Computergestuurde lichtinstallatie - Moderne zelfcontralerende regelinstallatie voor toneelverlichting, waarbij van tevoren het gehele lichtplan" in het geheugen van de computer is gebracht. Coulissen - Aantal paten * en friezen" achter elkaar, evenwijdig aan de prosceniumlijn*. Vraeger, bij het coulissendecor, waren deze beschilderd met perspectivische voorstellingen. Door schuiven en trekken" konden snelle scenewisselingen gerealiseerd worden. Crossfade - Lichtovergang waarbij de oude lichtstand* langzaam verwisseld wordt met de volgende lichtstand.

Auteursrecht - Uitsluitend recht van de schrijver van een stuk (van iedere maker van een kunstwerk) of van diens rechtverkrijgenden, am dit werk openbaar te maken. Wie een stuk wi! spelen moet dit recht eerbiedigen en een vergoeding betalen, omdat het opvoeren als exploitatie van dat recht wordt gezien (zie oak royalty).

Barndoorns Achtertoneel-In het algemeen dat gedeelte van het toneel" dat niet dient als speelvlak" en dat aan het gezicht van het publiek onttrakken is. Oak: hetdiepstegedeeltevan het toneel, dat niet de gehele breedte van het toneel hoeft te beslaan. Afbreken - Het opruimen van de decors, rekwisieten" en alles wat verder bij de praduktie hoort. Afgaan - Het speelvlak" verlaten. Ook: een slecht figuur slaan op het toneel. Afklappen - Met behulp van klappen" of barndoors" de straal van een lichtbundel van een bepaald punt afhouden. Afplakken - Het merken, meestal met gekleurd plakband, van de plaats van meubels en zetstukken* op de toneelvloer, het grandkleed" of de vloervan de repetitieruimte. Bij meerdere bedrijven wordt voor ieder bedrijf een andere kleur gebruikt.

- zie klap.

BedieningspaneelRegeltafel met knoppen en schuiven waarmee licht" en/of geluid geregeld kan worden. Blank staan - D it wordt gezegd van een speier die op het toneel zijn tekst niet meer weet. Boek - Een volledig bijgehouden script met aile regieaanwijzingen: mise-en-scene*, licht-, geluid- en effectwachten *, en aile andere ding~n die vom een voorstelling belangrijk zijn. Boomfries - Opengewerkte fries" in de vorm van een boomkruin met bladeren. Bouwtekeningen - Tot in details uitgewerkte en van aanwijzingen voorziene tekeningen-op-schaal, die dienen als werktekeningen voor de vakmensen die het decor uiteindelijk in elkaar zetten.

Engels yak - Eerste vak" van het decor, vlak achter het proscenium' of de verstelbare toneelopening, parallel aan de prasceniumlijn*, am het toneel op de juiste breedte te brengen. Exterieur - Decor dat een ruimte in de buitenlucht voorstelt.

Figurant -Iemand die in een stuk geen andere functie heeft dan aileen zijn aanwezigheid. Oak: zwijgende of onbetekenende ral. Filterhouder-zie Decor - Alles wat het speelvlak* afbakent of op het speelvlak staat, waardoor de plaats van handeling wordt voorgesteld. Oak: achtergrondgeluid, geluidsdecor. Diafragma - Verzameling van over elkaar schuivende lamellen, die in het midden een gratere of kleinere opening laten. Voor een profielspot" kleurfilterhouder.

Fits - Uit twee delen bestaande scharnier. Door de ogen wordt een krommer" gestoken. Zo worden twee vakken" aan elkaar gezet. Fluiten - Streng verboden achter het toneel: brengt ongeluk! Fresnel-lens - Lens die het licht*

alWInJ ualolsaBj\;f - aUlqe:ll4:l!l UaMnOJjJaA ,mailinos ap UBAdln~ ap do ls~al apua~aB 1~8als laV') - ualads malunos ap dO uapJOM uauun~ pBllsaAaq ,SJadJaMUII~8S UBBmBM 'IBBZap jO laauolla~ uaAoq BnJq -doOI jO WJOjlBld IBWS - 6nJql4:l!l tl~81J IS~ JOOA~BBZ uas sI1Bo.lBulj~81IJaA -laaUOj ap JOOA uIIZ ~lllapJOOM1UBJaA alp 181U~8ajua sJadJaM1UOap :~OO aljBIIB1SUlsBulj~8IJJSAlaaUOIuas UBA 'laepJepuoJapel jO 'IBBlollaH-l4:l!l

UBBUaAnalS - Japn04Jamnal>t JBBqBlu~ -JaA uamal~ alaA UI uIIZ SJall'j azao uaJapUBJaA al ,1~8111a~ UBAmal~ ap wo UapJOM UB~lazaB ,JadJSM -UII~8S uas UBASUSI sp JOOA(aWBJj uas UI IBlsaaw) lBP '8IjSBld- jO SBIB pmal~aB UBAJSlII!j~8ll - Jalllnal>t uapJOM al (JOO~8Salz) PJOO~8S -sB jalu l!ao~ ua UBBjSBlpuBjS -jlaZ'laze6 ~eo~ uaa Jepuo 'snp UB~ ~BApueddBI~ ue3 ullz uapuoqJSA ueJeIUJB~8Slaw alp lBBjSeq ualep aaMllln lBp ,~B/\ - ltell puaddel>t

uaJapnjSUI ,aUa8S-Ua-aslw ap SJnapB ap laV') - uauazuaaul

uapJOM UB~j~InJqaB JBB~la BU USUUOJq aJapJaSW JOOAUBp azap lBPWO 'mnlBJBddBSBulualpaq BlulaM us uilz uaUUOJq laaA JS SIB BlllnN uapJOM 1~InJqaB uauuOJqsplnlaB jO -1~811 aJSpUB uauun~ ,ua~sjswo, JOOO pla~uaas6ulualpaq ap do uelolseB -UBBUepJOM UB~ UOJqsplnle6 jO -1~811 eplBBdeq uea IlqJBBM 'S11n8J18 e~8SIUOJ1~alajO -e~8sul~ela ullund -doou~sJee~Je/\ -laauedltaalSWO

uapJOM ISWBld -aB SJall'juSmal~ usuun~ uadwBI S~IIIJSPUOZjBap JOo/\ BUIj~81J -JaA ausws61B ua ,1~81Jpusunsls -Japuo JOOA'ISeuOjla~ ueAoq ,~SJl uaa UBB~Bql~8IllteqSJaH IISSpJeA ualap e~llJeB saMl UI leeu -Ollalj alp' ,u11JWnlUe8S0Jd ap do S~BB~'ullJ aBIPlaeq~uao - uf!llJeH .,~sop je~ UBAUS~~SJj -usdo jO us~~aJldo laH - ualeH 81a UapJBBq 'ueJJOUS 'USj -jadnOl 'ua~InJd :jWO~ JallelB-~JaM -JBB~laljlln IBM SSII\f - ltJaMJeeH

eew 10Jue6!e un~ smepB ep uezal SWOS'JOOA~nls alelj lelj jlez messlBaJ ep lsaal swos uezel ~nls lelj ueWBS SJelads ue messI6sJ lBp IBBWelSJa3 - 6u!Za1 apnlaJd jO PUBJIS:~oO .,10dslaljoJd a61WJOA -sdlJla aJspal JOOA 1~InJqa6 nu 'WBBU -~Jaw USS 6uOJdsJOOUB/\ - 0lta1 81a us~eop ',ualaISIM~aJ 'plnleB 'J08ap :SIBOZ'SI Blpou 6uIJlalSJOOA uaa JOOA IBM SSIIBUBAuepBI ue6BM -148BJAap UI jO lin - uassol/uape1

ua6ulBaMaq ap UBAuallSjs l!U~8S do lay :~oO ua~Bw USIIOJunlj UI smapB ap SIp C81a UBBBjB'uswo~do 'ua))lz 'UBBIS'usdOI) ua6uIBaMaq ep UBAIBBlollaH - aua:ls-Ua-aSIIN UIIJjJBljalz - uf!lUapPIIN uapJOM UB~ plalaB Ja~JalS -JaA uaa JBBUuaplelj8sa6 jO ~llla6 C81aJepJWaJpuBq 'UOOjOJ8IW'IBBld) USUUOJqepUallllj8SJeA lin plnle6 (SJapBj) UaAlnlj8S UBAdlnljaq lew IlqJBBM 'alWIIBlsulsplnlaB UBAlaap -Japuo -laaueL6uaw/la,el6uaV1

uapnolj al6eM lund PIBBdaq uaa UBA ,llj8111Slj WO jO uapllw -JSA aj ,1~81J100J1S o 110 uapJOM w UB~ISUsJ6aq aOl uallnq JBBUIspunq -llj811sp aaWJBBM ',JadJaMUlllj8S uaa UBAsual sp JOOA(, SJOOPUJBq) uS1BId'(SjJBMZ) UBAlaslslS - del>t ., US~~SJl sp UBAuaMnol sp jO 'ualaddo~ Sl ,US~~BA WO ,uaul1J6BIS PISSqJOOAllq'jezaB1SBA USpJOMUB~MnOl USSljJSAOJBBM 'dWBI~ jO ~BB~ aleqqno - Jaltltl>t IWJOA.. PUBMSpJSIA, elj8SIB -BW ap ~llJuaBla snp WP ',wnlu -a8soJd IS~ JOOp ueplelj8sa6 SI alWlnJSJaMnOlj8SS01 ap UBAlaeUOl la~ IlqmBM JalBaljl uss :JelBaljllSIIJ jO -, wnlus8S0Jd -Jalea4USeltlt!!>t lqel ap UBAall asp -aB uaa UBAUSjBI6sM - uadde>t

laza6 UapJOMJBB~la UBB ,ue~~BA ueuun~ 'ua~als al ,uaSllj UBAue60 ep JOOp sJa~llds azap JOOOua60qa5wo SI do~ ap UBAJBBM 'Js~lldS -JawwoJ>t JOoqleJj alz - Jooq6eeJ)I

Jwap la~ Ilq puassBd jaljow uae UI jO UBAmel~ ap UI ullz PJapll~8saq UB~psal~ jeH pMnoqa61PJOM J08ap la~ dOJBBM'SBAUB8jO alnl JBBMZ UBAIBlsaew 'pael~ uauuBdsa6 JaOIAlaauol ap JSAO - paalltPUOJ~ 81aw51alnals uas 'jJB~ uee :uaAsB -a6 USpJOMUB~ WJOAaplBBdeq uaa ,JadJaMUlllj8S uaa UBAlapunq -llj811sp eaWJBBM Ja~sBV')- oqo~ llj8BM SIZ -l4:leMPlnla~

,us~~SJj UBAdln~aq law uaselj -s6 UapJOM uauun~ UI us~~njSJ08ep ap JBBMsln~laSUojs60~ laH - de)l aIjBIIBjSUISplnlaB jO -sBulj -~81Isq sp UBA,11n8J18 US3 -Ieeue)l

pJSalsdsJs61PJOM ISSUOllS~ do I~UIWlj8ss5 ua pael~JaA BIP!I eMZ "~BI/\Ieeds le~ uallnq 'leauOl le~ UB/\ueluB~llz eo -laauoP'!Z "uelliz lBBB IBBZap UI ueSlBBld epuel -1'~JSJe/\ do elp pUBwel JOOp PIBBd -eq UepJOM10 pue~ele5ul UapJOM puoJBellBld uee do ueuun~ ueulli -1~:)IZ "uelZ UB~ Bou ~ellqnd le~ IBM ue/\eBuBB elp ueulll - uau!!I~lI:>!Z "ueJaunOWB:) el ,UOZUO~pUOJ uae UBA,ual~:)II~lulS ep wo ISBdeBeOl SWOS"IinziO 'ueels 'wooq '~InJlS uea :WJO/\ aplBBdeq uee UI uapeuseBlln ~BBt\ "JOJepla~ ueuulq lBBlS Ilez~:)lz do lBP '~nlSJo:)ep IBid - ltnls~az "UepJOM puelpeq BUll~:)IIJe/\ !lltJaM ":Jle '~aop 'pelle IBBIJads '(I~:)BMl~:JII) lassIMl~:)1I uaa

"p51/\elSJe/\ UepJOM ,~B/\ uae UB/\ eWBJlle~ UB/\ue~eo~ ep eeWJBBM 'IBBuelBWlBBld unp UB/\ ue~eo~ -euo - ualtaOlls6u!6!lIaISJaA "~eop le~ J99/\ leeuOl ~nlS le~ snp leBeJ ep UI "ueddBJllO "l~eelSlln ,wnlue:)soJd le~ JOO/\lBp ,sleqB~I)~BJd 'SWJOIlBld UB/\ dln~eq leeuOlle~ UB/\~nlS lBp JelBe~I(lsllI) lew pBoo~e5do SI ,~BI/\Ieeds le~ -wnlue:)soJd le~ ul-laauoooA JBBMJBBO- 6u!6ollJall/600llJaA "UepJOM "uapelle UB~ p510/\aB lBeeMeq leauolle~ do alBI:)eds JOO/\UapJOM UB~1~InJqeB ~JIZ elp pUBwel lepunq alp lew lBP -oz '(III) ue uBd ~oo elz) UapJOM UB~ lBP Jeol/\Ieeuol ep UI ~lnl - ltlnlleA ue50Maq BUll~:)U alB~ljJeA ue elBl ,uaJo~:)s wop -uozuo~ UI ~llIe~~Bw lepunql~:)11 ep punelsaB ua' ,uaulllBBIS JOOp10 lBP pJaalUOwa5 oz SI JadJaMUII~:)s ,sJewwoJ~ ua, uaSlllJOOPlaZaBuaa eo "\.IaaB ~al/\I~:)11apuoJ apulllwO -UBB UapJOM ua~~Bt\ ":)la ~B/\doIS -dJe~:)s uaa alp' ,Bw5BJIBIp puallnls '~BNnep '~JaMWBBJ:al):)unl ullz JBBU Blpello/\ ua llellsualull~JII eBo~ pwaouaq lPJOM ~B/\ ua3 "PlalSaB law ,JedJaMUII~:)S -lods610A -ueWBS UepJOM sJoJap llnJBBM luawelesIsB8 "~JeMWBBJpaal~aq "~InJquo UIJeew ue Jeew I~BBJ1~:)11 -leot\ "uapUOls leauolle~ UBApUBJ IBBUalBWlBBld10 elnluBds leVIJ- lteA ep SBUBIsa1lldall0 10 uedWBISJBB~ IlqJBBM 'Bul)~:JI{Je/\laeuol aJaBeoJ/\ lin uawo~eBjJoot\ "ueqqe~ alpunl apueUnelSJapUO uae 5ull~Jlleq ap Ilq elp ',wnlue:JsoJd la~ UB/\ pUBJ ap S5UBI ua~~Bql~Jll - ~lI:>lnaOA "(":Jla laeuol uado' ,puOJ-le~-ul-JeIBa~l) "alWInJalliledeJ ap UBAJeol/\ ep 10 ,paal~puoJB le~ 'JaOI/\laauol ap do ue/\eBuBB JO:Japla~ UB/\pUOJB

"5ul)~Jllaq alBI:)eds ua ,~eopsBBB UB/\dln~aq lew ua5aJ~ -Je/\ ~BB/\lPJOM palla 110 "IBB5Ja/\0 aJepUB la~ UI ezllM a~:JsI5BW ISBB~ do JOJap eue la~ IlqJBBM '~eop uedo Ilq BUlieSSIMJOJao - alleWJoJsueJl "UepJOM ueuun~ uaBuB~eB ,SJadJaMUII~:Js UUBBM'~eJ IBB~ljJet\ - uaJOl

S