wojna austriacko-pruska-wojna-austrii-z-prusami-i-wlochami-w-1866-roku

SPIS ILUSTRACJI

SPIS MAP

PoDz~KOWANIA

LISTA SKRÓTÓW

SPIS TREŚCI

SŁOWNICZEK NAZW MIEJSCOWOŚCI

WsT~P

ROZDZIALI STRATEGIA I TAKTYKA W 1866.

RozDziAŁ II GENEZA WOJNY AUSTRIACKO-PRUSKIEJ

ROZDZIAŁ III PLANY WOJENNE I MOBILIZACJA .

ROZDZIAŁ IV WŁOCHY OGŁASZAJ4 WOJNI? ..

ROZDZIAŁ V CusTOZA

ROZDZIAŁ VI

7

8

9

11

11

13

17

45

59

89

107

PoDoL, NAcHoD, TRUTNov. 131

ROZDZIAŁ VII MNICHOVO HRADISTE (Mii'NCHENGRATZ), TRZYCIEŻ, SKALICE 163

ROZDZIAŁ VIII }ICZYN l UCIECZKA BENEDEKADO HRADCA KRALovE

(KóNIGGRATZ)

RozDziAŁ IX SADOWA: BENEDEK W 11KOTLE BYSTRZYCKIM"

189

217

http://grzbiet.pl/sklep/wojna-austriacko-pruska-wojna-austrii-z-prusami-i-wlochami-w-1866-roku

Przykładowy rozdział książki: Wojna austriacko-pruska. Wojna Austrii z Prusami i Włochami w 1866 roku

Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

6 SPIS TREŚCI

ROZDZIAŁ X SADOWA: OKRĄ-ŻENIE PRZEZ MOLTKEGO 247

ROZDZIAŁ XI NAsT-ęPsTWA: POKÓJ I EuROPA 1866-1914 283

BIBLIOGRAFIA . 307

INDEKS 320





SPIS ILUSTRACJI

l. "Austriacka piechota w 1866 roku", Rudolfvon Ottenfeld (frontyspis) 1 Generał Helmuth von Moltke ( 1800-1891), szef pruskiego sztabu głów

nego w 1866 roku 3. Generał Ludwig Benedek ( 1804-1881), w 1866 roku dowódca austriac

kiej Armii Północnej 4-. Generał Alfred Henikstein (1810-1882), w 1866 roku szef austriackiego

sztabu głównego S. Cesarz FranciszekJózef ( 1830-1916) w 1866 roku 6. Generał Gideon Krismanie ( 1817-1876), "szef operacyjny" Armii Północ

nej w 1866 roku 7. Feldmarszałek arcyksiążę Albrecht Habsburg ( 1817-1895 ), w 1866 roku

dowódca austriackiej Armii Południowej 8. Generał FranzJohn ( 1815-1876), w 1866 szef sztabu Armii Porudniowej 9. GenerałAlfonsoLa Marmora (1804-1878), w 1866 roku dowódca wło

skiej Armii Mincio l O. Generał Enrico Cialdini ( 1811-1884), w 1866 roku dowódca włoskiej Armii

Padu 11. Custoza i Belvedere 12. Generał Eduard Cłam-Gallas ( 1805-1891 ), dowódca austriackiego I Kor-

pusu pod Sadową 13. Austriacki atak na Nicbod (27 czerwca 1866 roku) 14. Ostatni szturm Austriaków na Trutnov (27 czerwca 1866 roku) l S. Austriacy szturmują nasyp kolejowy w Skalicach ( 28 czerwca 1866 roku) 16. Generał Leopold Edelsheim ( 1826-1893) i sztab austriackiej l. dywizji ka

walerii lekkiej w 1866 roku 17. Generał Wilhelm Ramming ( 1815-1876), dowódca austriackiego VI Kor

pusu i główny rywal Benedeka 18. Ucieczka Austriaków pod Sadową (3lipca 1866 roku)





SPISMAP

l. Austria, Prusy i państwa niemieckie 181 S-1866 2. Austria, Piemont i państwa Włoch 181 S-1859 3. Pruska mobilizacja, czerwiec 1866 roku 4. Mobilizacja austriackiej Armii Północnej, czerwiec 1866 roku S. Front włoski, czerwiec 1866 roku 6. AtakArmii Zachodniej na Langensalzę, czerwiec 1866 roku 7. Custoza: rozmieszczenie sił La Marmory i Albrechta ( 23 czerwca 1866 roku) 8. Custoza: przejście La Marmory przez Mincio (24 czerwca 1866 roku) 9. Custoza: walka o wzgórza nad Mincio 10. Bitwa pod Nichoclem (27 czerwca 1866 roku) 11. Bitwa pod Trutnovem (27 czerwca 1866 roku) 12. Sytuacja strategiczna 27 czerwca 1866 roku 13. Bitwa pod Mnichovym HradiSte ( 28 czerwca 1866 roku) 14. Bitwa pod Trzycieżą i Rubinovicami (28 czerwca 1866 roku) 15. Bitwa pod Skalicami (28 czerwca 1866 roku) 16. Sytuacja strategiczna 28 czerwca 1866 roku 17. Bitwa podJiczynem (29 czerwca 1866 roku) 18. Sytuacja strategiczna 29 czerwca 1866 roku 19. Pozycja Benedeka pod Dubenecem 30 czerwca 1866 roku 20. Ucieczka Benedekado Hradca Kralove (l lipca 1866 roku) 21. Sadowa: pozycja Benedeka nad Bystrzycą (2lipca 1866 roku) 22. Sadowa: atak pruskiej Armii Łaby i l. Armii ( 3 lipca 1866 roku) 23. Sadowa: próba okrążenia l. Armii przez Mo liinaryego ( 3 lipca 1866 roku) 24. Sadowa: Moltke okrąża Benedeka ( 3 lipca 1866 roku) 25. Sadowa: klęska Armii Północnej (31ipca 1866 roku) 26. Odwrót Benedeka do Ołomuńca i ofensywa Moltkego na Wiedeń (lipiec

1866 roku)





PODZI:ĘKOWANIA

l A Jiększość badań archiwalnych podczas pracy nad tą książką mogłem V V przeprowadzić dzięki dwuletniemu stypendium, przyznanemu przez Austriacko-Amerykańską Komisję Fulbrighta w Wiedniu. Jestem zobowiązany także fundacjom MacArthura i Mellona oraz Radzie Uniwersytetu Yale ds. Badań Europy Wschodniej za ich szczodre letnie granty badawcze, które pozwoliły mi wykorzystać archiwa Londynu, Paryża, Monachium, Rzymu, Mediolanu i Budapesztu. Po pobycie w Wiedniu miałem szczęście otrzymać stypendium doktorskie Andrew W. Mellona, co dało mi dość czasu i środków, by przekształcić kilka kufrów notatek w niniejszą książkę.

Mój doradca i mentor na Uniwersytecie Yale, profesor Paul Kennedy, był uważnym czytelnikiem, pomocnym krytykiem i znakornitym nauczycielem. Wniósł w moje pierwsze szkice porządek i jasność, wskazując mi drogę, ilekroć zgubiłem ją w gąszczu szczegółów. Muszę podziękować także profesorowi Michaelowi Howardowi za przeczytanie rękopisu i stałe, liczne oraz przydatne uwagi. To, co wiem dziś o monarchii Habsburgów, zawdzięczam na wiele sposobów profesorowi lvo Banacovi, który poszerzył moje horywnty i podczas lat spędzonych w Yale okazał się mądrym nauczycielem oraz dobrym przyjacielem. Zrozumienie życia we Włoszech i włoskiej polityki ułatwiły mi spostrzeżenia profesora Briana Sullivana, przez ostatnie dziesięć lat najbliższego przyjaciela i powiernika.

Podczas dwuletniego pobytu w Austrii korzystałem z uprzejmej uwagi doktora Johanna Christopha Allmayera-Becka, który nieraz przyjmował mnie w swym apartamencie w Parkringu, oceniając moje badania nad szklaneczkamj starego białego hiszpańskiego wina. Bardzo pomocni okazali się też inni austriaccy naukowcy, w szczególności dr Manfried Rauchensteiner i dr Lothar Hobelt, oraz personel Kriegsarchiv i Haus-Hof-und Staatsarchiv. Moje badania ciągnęłyby się w nieskończoność, gdyby nie pomoc dr. Rainera Eggera i dr. Petera Broucka, którzy dostarczyli mi z Kriegsarchiv niekończący się szereg dokumentów. W Staatsarchiv dr Horst Brettner-Messler wyjaśniał niewyjaśnialne - policyjną biurokrację Habsburgów, prowadząc mnie przez jej akta. Badania w innych krajach okazałyby się niemożliwe bez bezmiernej gościnności licznych dobrych przyjaciół: Juna Hiragi i Davida Noble'a w Londynie, Isabelle Lecasble i rodziny Bataillon w Paryżu, Leni von Rospatt w Monachium, a wracając do Wiednia (czy ściślej Perchtoldsdorfu), wszystkich Bergmannów





lO PooZIJ?KOWANIA

Jeśli chodzi o Michigan, chciałbym podziękować Uniwersytetowi w Oakland za rozmaite wsparcie podczas faktycznego pisania książki. Słowa wdzięczności należą się także Austriackiemu Instytutowi Kulturalnemu w Nowym Jorku, który niedawno wyróżnił moją pracę doktorską z Yale, stanowiącą podstawę książki, nagrodą dla najlepszej rozprawy z dziedziny badań Austrii w 1994 roku. W przekształceniu owej niezgrabnej pozycji w niniejszą przekonującą książkę pomogli trzej wielcy erudyci, profesorowie Holger Herwig, Williamson Murray i Dennis Showalter, oraz znakomity redaktor z Cambridge University Press, dr Frank Smith. Poza archiwami, uniwersytetami i instytutami na gran abrazo (mocny uścisk) zasługuje moja żona Cecilia Schilling, która wyrzekła się słodkiego życia w Argentynie, by towarzyszyć mi w Wiedniu i Detroit, nieodmiennie urozmaicając monotonię badań oraz pisania.

Wiele zapału do pracy czerpałem z odwiedzin pól bitewnych w Wenecji Euganejskiej i Czechach, które od roku 1866 niewiele się zmieniły. We Włoszech byłem na tyle nierozurnny, by wybrać się piechotą z Villafranki do Custozy pod słońcem w zenicie, dobrze zaopatrzony w chleb, ser i salami, ale bez wody. Zanim dotarłem do celu, nękany przez mijane potoki, zielone od sztucznych nawozów, miałem dość, a ratunek zawdzięczam rodzinom Adami i Brentegani, które szczodrze obdarzyły mnie wodą i ciastem brzoskwiniowym, a następnie odprowadziły do wiejskiego kościoła, gdzie proboszcz Giancarlo Piatelli (równie jak jego sąsiedzi zdurniony przybyciem do Custozy amerykańskiego historyka) sprezentował mi album ze zdjęciami i litografiami Włoch i ich armii w 1866. Na froncie północnym - Czechach i Morawach - mogłem zwiedzić wszystkie obozy i pola bitew od Jiczyna i Hradca Kralove do Skalic i Ołomuńca dzięki niestrudzonemu kierowcy o cierpliwości Hioba: mojej matce. Dedykuję tę książkę jej i drogiemu nieżyjącemu ojcu, który sam był wielkim poszukiwaczem przygód oraz obfitym źródłem inspiracji. W Czechach moja matka znosiła częste zmiany marszruty i nastroju, powstrzymawszy się od odpowiedzi, gdy w ulewnym deszczu i na złej drodze w dolinie Izery zwróciłem się do niej z okrzykiem: .. Chcesz pmviedzieć, że nie znasz drogi do Mnichovego Hradiste?!':

Rochester Hills, Michigan, hviecień 1995





WYKAZ SKRÓTÓW

AAT -Archiwum Wojsk Lądowych, Vincennes AFA- AJte-Feldakten (KA), Wiederi AdHP - Actes de Hau te Police (HHSA), Wiedeń BKA - Bayerisches Kriegsarchiv, Monachium CK- Centralkanzlei (KM), Wiedeń CP- Correspondance Politique (Quai d'Orsay), Paryż FO- Sprawy Zagraniczne (PRO), Londyn HHSA - Haus-Hof-und Staatsarchiv, Wiedeń IB - lnformationsbiiro, Wiedeń KA- Kriegsarchiv, Wiedeń KM - Kriegsministerium, Wiedeń MKSM - Militarkanzlei Seiner Majestat (KA), Wiedeń J\1R- Memoirs-Reconnaissances (AAT), Vincennes OMZ- Osterreichische Militarische Zeitschrilt PA- Archiwum Polityczne (HHSA), Wiedeń POM - Protokolle des osterreichischen Ministerrates PRO - Public Record Oflice, Londyn

SŁO"WNIK NAZ"W" ~IEJSCO"W"OŚCI ( CZESKO-NI.EJKI.ECKI)

Charbuzlce (cz.)- niem. Karbusitz Dlouhe Dvory (cz.)- niem. LangenhoF Dvilr Kra.Jove nad Labem (cz.)- niem. KOniginhofan der E/be (polskie tłumaczenie Dwór Królowej nad Łabą) Hoiice (cz.) -niem. Horschitz Hradec .Kralove (cz.) - KOniggratz Jićin (cz.)- Jitschin lub Gitschin (pol.Jiczyn) Josefov (c z.) - niem. Josephstadt Kostelca (cz.) -niem. Kosteletz KlenJce (cz.) -niem. Kriznic KukJeny (cz.) -niem. KukJen L1berec (cz.) -niem. Reichenberg Mikulov (cz.)- niem. Nikolsburg Mokrovousy (cz.) - nu~m. Nassenbart Mlad.;i Boleslav (cz.)- niem.jungbunzl.:~u Mnichovo Hradgte (cz.)- niem. Miinchengr.iitz Moravsk.i T'i-ebovoi (cz.)- nn•m. M.iihrisch Triib.:~u Novj- R.okytnik (cz.)- nJc~m. Neu Rognitz C>poćno (cz.)- nu~m. Opotschno (pol. (_"Jpoczno) P•Jnikov (cz.)- nrem. PHnikdu Probluz (cz.)- niem. ProbJus R.aćJce (c z.) -niem. R.atschitz Rozbi'-i-i.::e (.:z.) - nu:m. Rosberschitz R.ub1nov1cc (.:z.) -niem. Rudersdorf Stt-lteż (.::z.)- niem. Trzitlc,...:h (pal. Trzy •. ;,.~:;.i;)

.ę:::z~~ct.;~.) :::r::~~f,..e~resien,..tadt Trutnov (cz.) -""'"m. ·rrauten.au

;r::F .. "z":.:..,Sc(}z.) ~·;:';;~~:;::~stadtl





Indeks Abele, Vincenz, generał, 164, 166, 195, 197, 274, 278 Albert, następca tronu Saksonii; działania nad Izerą 132, 135-139; pod Jiczinem 190, 192, 194, 197, 198; pod Sadową, 220,239,251,; Albrecht, arcyksiążę austriacki (w 1866 dowódcaArmii Południowej) 54, 66, 70, 126-130, 285, 287, 288, 300; nominacja na dowódcę Armii Południowej 74; plan wojny z Włochami 75-80; plan bitwy pod Custozą 100-104; pod Custozą 109, 112, 114, 116, 122, 124-125 Aleksander II, car Rosji 52,291, 294 Aleksander, książę Hesji 81, 84-85 Amadeusz, książę włoski 118 Appiano, Karl, generał 229, 232, 258-261 Armia lzery: pod Jiczinem 192, 194, 197-198; pod Mnichovym Hradiśte 164; pod Podolem 139; sformowanie 71 artyleria 21, 217, 299, 301 August, książę Wirtembergii (w 1866 dowódca pruskiego korpusu gwardii) 14 2, 16 7, 170 11bateria martwych" 260 Bauer, Ferdinand, pułkownik 115 Baumgarten, Alois, generał (austriacki "szef operacyjny" pod Sadową) 218, 228, 244, 250,252,255,259,266 Bazaine, Fran~ois, marszałek 296 Beck, Friedrich, podpułkownik 212, 222, 293 Bełcredi, Richard, hrabia (austriacki minister stanu 1865-1861 ) 141, 291 Benedek, Ludwig, generał (w 1866 dowódca Armii Północnej), 34; po Sadowej 283, 285, 288; pod Sadową 217, 221, 228-230, 236, 241-245, 250, 257, 260-263, 266-268, 270-271; prowadzenie wojny przed Sadową 58, 64, ;-1, 73, 75, 131-133, 135, 142,144, 151, 158, 161, 173, 182-187, 189, 197,200,204-205,210,213,; przyjaźń z Heniksteinem 36, 222; szybki awans 35; reputacja 36, 65; idee taktyczne 44 Bernhardi, Theodor 94, 95, 98 Beyer, Gustav, generał 84, 85, 87 Bismarck, Otto von, hrabia (w 1866 pruski premier) 23, 48, 51-53, 61, 70, 76, 80, 94, 142, 154, 208, 226, 285-291, 298; kryzys armii w 1862 26-27; cele strategiczne w 1866,49 Bittenfeld, Karl Herwarth von, generał (w 1866 dowódca pruskiej Armii Łaby) 62, 64, 137,217; pod Sadową 221,223-225,236,238,240, 251,255,262,278-279; działania nad lzerą 164, 166 Bixio, Nino, generał 112, 114, 117, 289





·----[NO EKS 321

Blumenthal, Albrecht, generał (w 1866 szef sztabu 2. Armii pruskiej) 133, 209, 225 Bonin, Adolt: generał (w 1866 dowódca pruskiego I Korpusu) 142, 151, 154, 170, 280 Bru ck, Ludwig 4 7 Canstein, Philipp von, generał 239, 25 l, 255 Catty, Adolt: pułkownik 236, 261 Cavour, Camillo Benso di, hrabia 58 Cerale, Enrico, generał lOS, 114 Cesarstwo Niemiec, powstanie 296 Chlum, zdobycie przez Prusaków 218, 232, 250, 257,259-262 Cialdini, Enrico, generał (w 1866 dowódca włoskiej Armii Padu) 76, 79; spór z La Marmorą 95,97-100; rola w wojnie 1866 roku 288-289 Clam-Gallas, Eduard, generał (w 1866 dowódca austriackiego I Korpusu) 164; pod Jiczinem 191, 194, 197; działania nad Izerą 132, 135, 138-141 Clausewitz, Carl von 300; dziedzictwo 23, 38, 292; "0 wojnie" 18, 20 Coudenhove, Karl, general72, 186, 189,213,224,250,263,276,278,283 Crenneville, Franz Folliot, generał, 38, 70, 222 Custoza, bitwa l 07; plan Albrechta l 00-1 04; atak Austriaków 116-118, 120; niezdolność Austriaków do pościgu 123-125; plan włoski 95-98; szarża Pulza 112-113; walka o wzgórza nad Min ci o 114-123 Daun, Leopold, feldmarszałek 66, 204, 205 Degenfeld, August von, generał 38 Delbriick, Rudolf 48, 60 Delia Rocca, Enrico, generał (w 1866 dowódca włoskiego II Korpusu) 94, 107, 109, 110,112-114117,120,122,128 Dubenec, pozycja 189, 200,202,205 Durando, Giacomo, generał (w 1866 dowódca włoskiego I Korpusu) 104, 109, 115, 120, 122 Dvilr Krilove, pozycja 186, 190,200 Edelsheim, Leopold, generał: podjiczinem 194, 195, 199; pod Sadową 215,220,239, 262, 276; działania nad lzerą 132, 135, 137 Ernest, arcyksiążę austriacki (w 1866 dowódca III Korpusu) 54, 194, 198; pod Sadową229,236,247,257,266

Fabrice, Georg, generał (w 1866 szef sztabu saksońskiego) 192, 198 Falckenstein, Eduard Vogel von, generał (w 1866 dowódca pruskiej Armii Zachodniej) 29, 62, 85-86 Festetics, Tassilo, generał (w 1866 dowódca austriackiego IV Korpusu) 173, 176, 211, 230,232,233 Flies, Eduard, generał 87-88 Forty Czworoboku 13, 39, 56,61, 76,80,90, 95, 96, 98, 123, 127,289, Fragnern, Gustav, generał177, 178 Franciszek H, król Neapolu 90 Franciszek Józef l, cesarz Austrii: wybór Benedeka na naczelnego dowódcę 34; dziaWność po wojnie 289, 293; sprzeciw wobec reform armii 38; rola w 1866 60, 70, 71, 73, 125; uwagi taktyczne 40-42, 213; cele wojenne w 1866 303





322 INDEKS

Franek, Karl, generał 37, 38 Fransecki, Eduard von, generał 139, 166; pod Sadową 228, 230, 232-237, 241-242, 252,254,257

Friedjung, debata l S Froeschwiller, bitwa 296, 304 Fryderyk Karol, książę pruski (w 1866 dowódca l. Armii): dowodzenie przed Sadową 62, 137, 157, 163, 166, 190, 209; zachowanie pod Sadową 221, 226, 229, 235, 255, 281; w 1870 296 Fryderyk Wielki, król Prus 24, 26,49; taktyka 17,32; wojny z Austrią 30,68, 173,200 Fryderyk Wilhelm, następca tronu Prus (w 1866 dowódca 2. Armii): dowodzenie przed Sadową 62, 64, 142, 209; zachowanie pod Sadową 243,249, 277; w 1870 296 Gablenz, Ludwig, generał (w 1866 dowódca austriackiego X Korpusu) 54; pod Sadową 247, 252, 256, 262-266, 273; pod Trutnovem 143, 152, 154, 156; fiasko pod Trzycieżą 160, 168, 170, 182 Garibaldi, Giuseppe, generał (w 1866 dowódca włoskiego korpusu ochotników) S 7. 58,76,92,95,99, 126,130,288,290 Goeben, August, generał 84, 86, 87, Gondrecourt, Leopold, generał 135-136, 192, 197, 199, 213, 24 7, 267, 269, 274-276 Govone, Giuseppe, generał 118, 120, 122, 287 Gravelotte, bitwa 296, 304 Grivicic, Georg, generał 143, 152, 154, 156, 168, 170-172, 184 Groben, August, kapitan 260 Guderian, Heinz, generał 14, 298 Hanower, królestwo 25, 27, 30, 49, 52, 62, 72, 82, 84-88, 182, 208, 286, 304 Hartung, Ernst, generał (w 1866 dowódca austriackiego lX Korpusu) 78, 102, 110. 116, 122, 123 Henikstein, Alfred, generał (w 1866 szef austriackiego sztabu głównego); nominacja na szefa sztabu w 1864 36-38, 66; rola w kampanii 14, 142, 158, 197, 204, 221-222, 228,244,262,266

Henriquez, Gustav, generał 185, 254, 257 Hess, Heinrich, feldmarszałek 34,40, 73, 74, 123,281 Hindenburg, Paul von, porucznik 269 Hitler, Adolf298, 303 Hoffmeister, Eduard, kapitan 244-245 Holstein, Wilhelm, książę 206 Horn, Heinrich, generał 139, 225, 228, 238, 249 Humbert, następca tronu Włoch 112-114, 117 jazda 277, 299 Jiczin, bitwa 190-200 John, generał Franz (w 1866 szefsztabu .mstriackiej Armii Południowej) 75; pod Custozą 109, 112, 114, 116; plan bitwy pod Custoz.) 78, 101 Jomini, Antoine Henri 28, 30, 202, 210, 295 Jonak,Johann, pułkownik 145, 148, 269 Józef, arcyksiążę austriacki 258





INDEKS

karabiny 15, 17, 21, 41-42, 130; pruski karabin iglicowy 31 Karol Albert, król Włoch 123 Karol, arcyksiążę austriacki 38, 124 Karol, książę Bawarii 85 Kirchsberg,Julius, general260 Kissingen, bitwa 30 l Knebel, Albert, pułkownik 152, 154, 156, 168, 170, 213 Kompromis roku 1867 (Ausgleich) 290 Kongres wiedeński ( 1815) 25, 45, 48, 54, 57 Konwencja z Gastein ( 1865) Sl-53 Kreyssem, Leopold, generall78, 180 Krismanic, Gideon, generał ("szef operacyjny" austriackiej Armii Pólnocnej przed Sadową) 54: nominacja na szefa operacyjnego 66; pod Sadową 244, 248, 262, 264, 267; rola przed Sadową 204, 206, 215, 220-224,228 Kriz, Ferdinand, pułkownik 70, 75, 244, 262, 270, 276 Kuhn, Franz, general126, 293, 294 Kuiivody, potyczka 135, 136, 140, 160 kwestia Szlezwiku-Holsztynu 27, 29, 36, 49-53, 61, 72 kwestie medyczne 23, 116, 130, 156 La Marmora, Alfonso, generał (w 1866 dowódca włoskiej Armii Mincio) 76, 94, 99; pod Custozą 109-113, 117-120, 123-128; plan w 1866 96 Landwehra (Prusy) 18, 26, 27, 61, 88 Langensalza, bitwa 87-88 Leopold, arcyksiążę austriacki (dowódca VIII Korpusu przed Sadową); pod Skalicami 174, 177, 180 Liechtenstein, Friedrich, książę 74, 276 Lissa, bitwa 288, 289 Litzelhofen, Eduard, pułkownik 160, 194, 199 Ludendorff, Erich, general298 MacMahon, Patrice, marszalek 296 Manstein,Albrecht von, generał240 Manteuffel, Edwin von, generał84, 88 Maroicic, Joseph, generał (w 1866 dowódca austriackiego VII Korpusu) 78-80, l 02, 114, 118, l I 9, 122-124, 130, 289 Mars-la-Tour, bitwa 296 Mensdorff, Alexander, generał (w 1866 minister spraw zagranicznych Austrii) S 1-53, 61-62,283,285,288 Miliutin, Dmitrij, generał294 Mnichovo Hradiśte, bitwa 163-167 Moering, Karl, generał 53, 104, 107, 122, 125, 289 Mollinary, Anton, generał (dowódca austriackiego IV Korpusu pod Sadową) 54; pod Sadową 230, 232-237,242-243,245, 247, 256, 257, 259, 279,281





324 INDEKS

Moltke, Helmuth von, generał (w I 866 szef pruskiego sztabu głównego): nominacja 23; kryzys armii w 1862 26; pod Sadową 226,235,240,241,252,254-255, 278-280; prowadzenie wojny przed Sadową 61, 137, 157, 167, 182, 190, 208-210, 220-221; ofensywa na Wiedeń 285; dziedzictwo militarne 292, 295-299, 301; mobilizacja w 1866 61; działania w Niemczech 30, 62, 84-88, 131; wsparcie Cialdiniego 97; reformy 23, 26; strategia 26-29; taktyka 30, 32 Mondel, Friedrich, pułkownik 143, 151, 152, 154, 168, 170,267 Miiller, Eugen, porucznik 270-271 Murat, Lucien 90, 286 Mutius, Louis, generał (w 1866 dowódca pruskiego VI Korpusu) 142, 173, 176, 184, 250,252,254,255,271,279,280 Nachod, bitwa 145-151 Napoleon I, cesarz Francji 18-21,28,29,39, 45,247 Napoleon III, cesarz Francji: francuska polityka w 1866 52, 61, 89,220,279, 285-286; wojna w 1859 21, 23; wojna w 1870 296, 299 Neuber, August, pułkownik 62, 204, 245, 261, 262, 266 Ney, Edgar, generał 126 Ołomuniec: austriacki obóz w 1866 131, 205; odwrót Benedeka po Sadowej 279, 285; traktat 25 Pelikan, Joseph, pułkownik 198 Petitti, Agostino, generał 94, 98-100, 11 S, 120 Pettinengo, Ignazio, generał 93, 95 Pianell, Giuseppe, generał 115 Piret, Eugen, generał 107, 113-115, 122 Piret, Ludwig, generał 164, 195-199, 213 Pius IX, papież 57, 130,290 Pockh, Karl, generał 234, 235 Podol, bitwa 137-141 Poschacher, Ferdinand, generał 139, 140, 164, 194, 198,212,275 Pulz, Ludwig, pułkownik 107, 110-114, 120, 122, 124 Radetzky,Joseph, feldmarszałek 19, 22, 56, 96, 101, 123, 125, 127, 128, 129, 2-o Rammin g, Wilhelm, generał (w 1866 dowódca austriackiego VI Korpusu) S .J.. 213; pod Sadową 241, 244, 247-251, 256, 266-269, 271, 273, 278-280; pod Skali(ami 173, 176, 181; pod Nachodem 143-145, 1-1-8-152 Ringelsheim,Joseph, generał 164, 19S, 197, 198, 211. 27-J. Rodakowski, Joseph [wł. Maksymilian], pułkownik 112-11-J. Rodic, Gabriel, generał (w 1866 dowódca austriackiego V Korpusu) 78, 102, lOS. 112,115,119, 120, 123, 124 Roon, Albrecht von, generał (w 1866 pruski minister wojny) 23, 26, 27, 29, 88,208,292 Rosja, rola 1866 52, 70, 285,291 Rouher, Eugene 90 Rozejm w Mikulovie 285-287 Rozejm z Cormons 289-290 Rubinovice, bitwa 171-172





-----INDEKS

Rupprecht, Friedrich, generałll4, 119, 122

Sacken, Adolf, major 242, 248-250

325

Sadowa, bitwa: austriacka "rada wojenna" 212-21 S; austriacki odwrót 279, 285; apatia

Benedeka 241; pozycja nad Bystrzycą 211, 217-218; bitwa kawalerii pod Stfezetica

mi 276-278; Armia Łaby oskrzydla Benedeka 251-258; walki nad Bystrzycą 226-229;

plan bitwy Krismanica 221-224; Mollinary atakuje las Svib 230-236; plan bitwy Molt

kego 221; niemożność pościgu Moltkego 278-281; l. Armia pruska bliska załamania

247-249; zdobycie Chlumu przez Prusaków 258-262; niepokój Ramminga 250-251;

2. Armia oskrzydla Benedeka 253-258; legenda 297-298

Saksonia, królestwo 2S, 27, 29, 30, 45,49,53,61,64,67, 70, 72,82,84, 131,286,287,304

Schlietfen, Alfred von, feldmarszałek 297; plan Schlietfena 297-298

Schulz, Karl, generall74, 178, 180, 25 l

Scudier, Anton, generałll8-120, 122

Sedan, bitwa 296, 297, 299 Sirtori,Giuseppe,generałl05,109,115,117,119,122

Skalice, bihva 172-181 Sojusz prusko-włoski ( 1866) 52 Spicheren, bitwa 296, 304 Steinmetz,Karl,general65, 142,144,145,148-152,167,173-174,176-178,180-181, 280,296 Stransky, Karl, kapitan 204, 271

Strategia: odmienne szkoły 26, 28, 30, 34, 38-39, 296

Stfezetice, bitwa jazdy 276-278 Sviniśtany, bitwa 173, 176, 200

Taktyka: taktyka ogniowa 32-33,43, 136, 301; taktyka kolumn szturmowych 32-33,42

Tann, Ludwig von der, generał301

Taxis, Emerich Thurn und, książę 133, 189, 206, 223, 230, 236, 254, 259, 279

Tegetthoff, Wilhelm, admirał289 Thom, Michael, pułkownik 185,254

Thun, Karl, generał (w 1866 dowódca austriackiego II Korpusu) 132, 184,205,213,

232,234,236,242,254-257,279

Toply, Johann, pułkownik 102, 118, 122, 124

Traktaty pokojowe 286, 290 Trutnov, bitwa l 57 Trzycież, bitwa 167-171

Tumpling, Ludwig, generałl9l, 194-197, 199, 240, 295

Turnov, potyczka 140 Usedom, Guido, hrabia 94, 98

Voigts-Rhetz, Konstantin, generał (w 1866 szef sztabu pruskiej l. Armii) 164, 209, 221

Waldersee, Alfred von, generał 297

Waldstitten, Georg, pułkownik 149, 269

Weber, Joseph, generał (dowódca austriackiego VIII Korpusu pod Sadową) 239, 25 l,

252,255,262 Weckbecker, Hugo, generał 102, 107, 116-118





wojna austriacko-pruska-wojna-austrii-z-prusami-i-wlochami-w-1866-roku

Education