w/ohnk ;kohnk ejkdhnk - punjabi library · w/ohnk ;kohnk ejkdhnk oftzdo oth b?pbb p[e pkg gbzjhno...

688
w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth

Upload: others

Post on 06-Nov-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK

oftzdo oth

Page 2: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

oftzdo oth ofus g[;seKeftsk Lfdb dfonk ;w[zdo'A v{zx/, p[Zeb d/ ftu u'o, fpzd{, w"B jkd;/, fdb^NqK;gbkN s'A pknd,

Pfjo izrbh j?, w/o/ w";w dh tkoh, ib Gow^ib, fuZN/ ekb/ XZp/, ;hwK nkekP, PhP/’s/ d;se, nkgD/ f\bk|, ;{oi s/ok w/ok, rzYK, Ppd'A gko, gZso s/ dfonk, SktK s/goSkt/A, pkI dh BIo, BthA ;dh dh BthA B;b, PpdK d/ fujo/, fBj'Ad dk rhs

;w[~uh eftsk LneZE^eEk, ;?Auh gfjbh, 1955^66 (Gkos), tD^tkDh, ;?Auh d{ih, 1967^74(ehBhnk), fgnk;k pZdb, ;?Auh shih 1975^86 (e?B/vk), Ppd ;kro, ;?Auh u"Eh,1986^2003 (e?B/vk), fgzv pqjwzv, ;?Auh gzithA, 2003^2014 (e?B/vk)

ekft^BkNe Lphwko ;dh, do dhtkoK, nZXh oks d[gfjo, u"e BkNe, o{j gzikp dh, f;|o BkNe, fszBBkNe (‘wZeVh BkNe’, ‘o[e/ j'J/ :EkoE’ s/ ‘gSkD BkNe’), wB d/ jkDh, wy"N/ s/ jkd;/,uZeqt:{j s/ fgokfwv, nkg' nkgD/ dfonk, j'Ad fBj'Ad, gosZy s'A nrKj (d' ekftBkNe L ‘Gow^ib’ ns/ ‘f;nk;h dzd^eEk’)

;w[~uk BkNe Lwzu BkNe (1974^1990), w/o/ ekft^BkNe^1 (1974^1983), w/o/ ekft^BkNe^2(1984^1987), w/o/ ekft^BkNe^3 (1990^ 2005), w/o/ ekft^BkNe^4 (2008^2010)

sq?-bVh BkNe L;{oi BkNe (1974^1983),BkNe s/ ozrwzu Ld' BkNe s/ ozrwzuejkDh Luokth, i[ow d/ gkso, Pfjo ftu izrb, e'B gqshe'B, w?bh g[;se, fiZE/ dhtkoK

BjhA, ezfgT{No ebuo, nkgD/ nkgD/ Nkg{, r'ohnK PjhdhnK;w[~uh ejkDh Lnxotk;h (1955^1984), w/oh ejkDh (1955^2005), w/ohnK ;kohnK ejkDhnK (1955^2010)uous ejkDh L;w/A d/ Bkb Bkb (1955^1989)gqfsfBX ejkDh L yzGK tkb/ fgzio/ (1955^2000), u'DthnK ejkDhnK (fJ;soh wod gq;zr), u'DthnK

ejkDhnK^2 (pqjwzve ;o'eko);|oBkwk Lf;woshnK d/ d/Ptkose Lw/oh ;kfjse ;t?̂ ihtBh, n?N;?Nok^2, n?N;?Nok^3, w/ok ihtB, w/ok ;kfjs (;kfjfse

;_? ihtBh), n?N;?Nok^4;whfynk Lgq:'rPhb ekft^dogB, w/ok ekft^BkN^b'e, n?N;?Nok^1, w/ok EhJ/No s/ fJZehthA ;dh;zgkdB LftPt gzikph ;kfjs, eftsk ;Bw[y, eEk ;Bw[y, gotk;h g~soeko skok f;zx j/no

(nfGBzdB rzqE), eEk ;Bw[y^2Wind Song (Poetry), Wind Song-2 (Poetry)

nzro/Ih LRestless Soul (Poetry), Cosmic Symphony (Short Stories)j'oBK Bkb LThe Rebel Sound (Poetry);KMhnK The Voices of Dissent (Poetry), Green Snow (Poetry)fjzdh LnzX/ok :{efbgN; n"o nkr (ejkDhnK), ;{oi ek sehnk (eftsk).

gkfe;skB ftu (Pkjw[yh fb~gh ftu)ekft^;zrqfj LrzYK, Ppd'A gko, g~so s/ dfonk, PpdK d/ fujo/, fBj'Ad dk rhs, BthA ;dh dh BthA B;bu'DthA eftsk LjhfonK dk u'r (1974^89)u'DthA ejkDh LyzGK tkb/ fgzio/ (1955^2000);w[~uk BkNe Lwzu BkNe (1974^1990), ekft^BkNe L wB d/ jkDh

Page 3: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK

oftzdo oth

B?PBb p[e PkggbZJhno rkovB wkofeN,uKdBh u"e, fdZbh^110 006

B?Hp[HPHB?Hp[HPHB?Hp[HPHB?Hp[HPHB?Hp[HPH

Page 4: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

MERIAN SARIAN KAHANIAN(A collection of my short stories)

© Ravinder Ravi (R. S. GILL)116 - 3530 Kalum StreetTerrace, B.C., Canada V8G 2P2Telephone : (250) 635 4455E-mail: [email protected] and [email protected] Website/blog : www.ravinder-ravi.com

Art : K.S. Manupuria, (India), Donna Caplette (Canada)Photographs : Priya Shergill, Saagar Shergill, Kurbaan Shergill,

Palbinder Shergill, Raj Shergill, Bikram Sandhu,Jang Bahadru Gill, Avtar Jaura & Manjit Meet

Typesetting : Kuldeep Singh (India) (M. 9811544085)

o{geko L e/H n?Z;H wkƒg[ohnk (Gkos), v"Bk e?gb?N (e?B/vk)|'N' L gqh:k P/ofr~b, ;kro P/ofr~b, e[opkB P/ofr~b,

gbfpzdo P/ofr~b, oki P/ofr~b, fpeow ;zX{,izr pjkdo fr~b, ntsko i"Vk ns/ wBihs whs

NkJhg;?fNzr L e[bdhg f;zx (Gkos) (w'H 9811544085)

First Edition : 2017

ISBN 978-81-7116-688-5

PRICE : Rs. 950.00

Published by :NATIONAL BOOK SHOPPleasure Garden Market, Near Gauri Shankar Mandir,Chandni Chowk, Delhi-110006Ph. : 011-23264342, 9891996919, 9811337763Email:[email protected]

fgzqNophH e/H nkc;?ZN fd~bh^110032

Page 5: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/o/ gotko L

ePwho, nzfwqsgkb, ;fjigkb, gbfpzdo, wBthB,gqh:k, w'jBkw, e[opkB, JhwkB ns/ ;kro

d/ BK

Dedicated to my family :

Kashmir, Amritpal, Saihajpal, Palbinder, Manveen, Priya, Mohnaam,Kurbaan, Eimaan and Saagar

Page 6: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK6

Page 7: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

soshp

oftzdo oth dk ihtB^fpUok 11

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK L nkozGe Ppd ^oftzdo oth 17

oftzdo oth dh ejkDh^ebk L eosko f;zx d[Zrb, ;zs f;zx ;/y'A, e[btzs f;zx ftoe, vkH jfoGiB f;zx, nzfwqsk gqhsw s/ vkH oxpho f;zx (f;oiDk) 20

Gkr gfjbk L 96 ejkDhnK

r'ohnK PjhdhnK (1992^2010 — SgD ;kb L 2010)

r'ohnK PjhdhnK 35 G{s Bro 61d'rb/ 40 uZeqt:{j d/ nzdo,y[ZbQh feskp 46 uZeqt:{j s'A pkjo 67;g?w 51 T[jfbnK d/ nko gko 72fNT{PB 56 nkgDk nkgDk d/P 77

nkgD/ nkgD/ Nkg{ (1985^1992 — SgD ;kb L 1992)

nkdw jZtk dh wK 83 g[Pg^iBDh 113;[szsosk d/ ;wkB^nzso f;o/ 88 noE Yz{vd/ Ppd 118wkB;e jkD dk ;kE 96 Pkdh tb iKdh ;Ve 125foPfsnK d/ nko gko 104 s?A eh dod Bk nkfJnk 132wod pBkw wPhB 109

ezfgT{No ebuo (1978^1985 — SgD ;kb L 1985)

ezfgT{No ebuo 136 GNed/ dkfJo/ 170g"N bZe 141 fJe j'o j?fwzrt/ 173Pjhd dh wK 149 fezB/ itkbkw[yh j'o 178g?~N ebuo 152 PoBkoEh 182JhPtoh foPs/ 159 s/oQK ;kb dh ezioh 189skfonK tkbk d/P 164 wfonk j'fJnk nkdwh 193

Page 8: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

fi~E/ dhtkoK BjhA (1973^1978 — SgD ;kb L 1978)

fiZE/ dhtkoK BjhA 198 fJekJh s'A b'ekJh tb 218e?B;o 205 w'j d/ j'm, o/s dh Mhb 224nkgD/ nkgD/ T[jb/ 208 xNd/ tXd/ ck;b/ 229dbdb 215 o'j dh P?bh 236

d; toQ/ bzwhA BhAd 243

w?bh g[;se (1971^1973 — SgD ;kb L 1973)

feZbK 245 gk}b e"D < 266fiT{ oj/ wo/ j'J/ gb 248 oZ;/ uZpD tkbk gP{ 271p'ovw 252 ;w[zdo s/ o/s 274w?bh g[;se 254 pNtkok 278gP{ j'D se 261 uZeqt:{j 284

jkEh d/ dzd 290

e'B gqshe'B (1969^1971 — SgD ;kb L 1971)

nBQ/ok :{efbgN; s/ nZr 295 ftnesh pBkw e"w 327jw^fSD 299 nkfd ;Zu, i[rkfd ;Zu 333e'B gqshe'B 303 e[opkBh dk pZeok 338B:ke/o?Ark 308 fJe ;[szso fSD 343wksw 315 pdbk 347fJvhg; dk fgU 321

Pfjo ftu izrb (1967^1969 — SgD ;kb L 1969)

n?toh w?BI tkNo 350 wkD; iBw 387nzdo tb y[ZbQdk p{jk 356 so; d/ gkso 391Pfjo ftu izrb 362 ;[gBk fiT[A ;z;ko 396ngokX^w[es 367 wPhBK s/ nksw^jhDfgZm dh ;KM 373 j[zd/ ftnesh 400g?o; dh e[Vh 379 ib wfj ewb nb/g 407

i[ow d/ gkso (1963^1966 — SgD ;kb L 1968)

fteZEk 411 PhP/ tkbh fuVh 431id'A ;[szsosk doPB d/t/ 415 w?A fezBK y[P jK 435i[ow d/ gkso 420 d{ik iBw 439j'fPnko j' ikU 427 iZd' ifjd 443

BZsh 448

Page 9: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

uokth (1955^1963 — SgD ;kb L 1963)

jT[w?A 454 p[jDh 475cozN ;hN 457 Bkb ;w/A d/ fIzdrh 479y[ZbQh p'sb 460 ;KMh y/sh 484BIohnk 463 uokth 488:Zek 466 bkb w"i/ 492dkb T[pb rJh 469 sp/bk 496gk;g'oN 471 wjzs Xow dk; 501

ejkDh u'o 504

Gkr d{ik L 30 ekft^ejkDhnK s/ r~d^ekft^eEktK (1965^2010)

ekft^eEk s/ rZd^ekft^eEk L fszB fNZgDhnK L eosko f;zx d[Zrb, vkH ;[fszdo f;zx B{o, vkH Xowgkb f;zrb 511fBZehnK fBZehnK rZbK dk rfjB nfXnB vkH s/itzs frZb 512f;|o^;fEsh ftu ftuodh ghVQh vkH tBhsk 519xo dh sbkP 524fJe jkd;k 527pkg L fJe nkfd^eEk 528fyv"D/ fpyo rJ/ 530gzSh, wZShnK s/ w?A L 2006 dh fjzd gke c/oh s'A pknd 532fgzv s/ pqjwzv ftueko bNed/ gotk;h 534bktko; bkP tko;K d/ BK dk rfjB nfXnB L gq'H pqjwirdhP f;zx 536fwZX/ j'J/ c[Zb 541 d{ik gZy 568ebwhA fwZsoK tbK fJe gZso 543 izrb dk ;tZo 569ghVQh^gkVk 545 okj, okjh s/ J/no j';N?~; 573;[gB ebk 546 ybkJh d"V 574Xosh s/ X"b 548 w"s dh T[vhe ftu 576gkDh dh fgnk; 549 ;/B Bdh d/ ezY/ 578yzGK s/ dotkfInK tkbh e[Vh 552 ;{oi dk eh pD/rk < 580nxotk;h 554 nZi dh okwkfJD 581jZtk dh vkfJoh u'A fJe gzBk 556 fdPk s/ fBrkj 584skidko s[zw/A Pkj 559 r[Z;/ dh T[wo 587nfGwB:{ dh sbkP ftu L bx{ wkBt 563

Page 10: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK10

fJ; ejkDh^;zrqfj ftu Pkfwb g[;seK$ejkDhnK L nkb'ueK dh BIo ftu

vkH r[oizN f;zx, vkH noftzdo e"o, fJfbnk; x[zwD, vkH tBhsk,vkH g[Pftzdo e"o (y'yo), wBihs whs (e?B/vk), vkH ;[fszdo f;zx B{o,vkH o"PB bkb nkj{ik, Uw gqekP rk;', e[btzs f;zx ftoe,d/ftzdo ;fsnkoEh, vkH e[bpho f;zx eKr, JhPo f;zx nNkoh,vkH oiBh okDh, vkH nekb nzfwqs e"o 593^638

oftzdo oth tb'A fbyhnK nkgD/ e[M ejkDh^;zrqfjnK dhnK G{fwektK

r'ohnK PjhdhnK, nkgD/ nkgD/ Nkg{, fiZE/ dhtkoK BjhA, w?bh g[;se,e'qB gqsheB, Pfjo ftu izrb, i[ow d/ gkso 641^666

nzfsek

oftzdo oth ofus ekft^;zrqfjnK dk t/otk 669oftzdo oth ofus ekft^BkNeK dk t/otk 671oftzdo oth ofus ejkDh^;zrqfjnK dk t/otk 673oftzdo oth ofus c[Neb g[;seK dk t/otk 675oftzdo oth dh ;t?^ihtBh 7 thvhU^GkrK ftu 676oftzdo oth d/ ;kfjs T[~s/ gqkgs nkb'uBkswe g[;seK 677oftzdo oth d/ ;kfjs T[~s/ ghHn?~uHvhH gZXo dk y'i^ekoi 679oftzdo oth d/ ;kfjs T[~s/ n?~wHfcbH gZXo dk s/ n?~wHJ/H dk y'i^ekoi 681oftzdo oth ƒ fwb/ g[o;ekoK dk t/otk 683oftzdo oth ƒ fwb/ ;BwkBK dk t/otk 686fJnkgk (I.A.P.A.A.) tb'A fdZs/ rJ/ g[o;eko 687

Page 11: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 11

oftzdo oth dk ihtB fpUok

iBw L wkou 8, 1937, f;nkbe'N (gkfe;skB)

iBw^fwsh L ;oekoh ohekov ftu wkou 8, 1938 doi j?

fgsk L gq'H fgnkok f;zx frZb

wksk L uoBihs e"o

gsBh L ePwho e"o

g[Zso L nzfwqsgkb ns/ ;fjigkb

ƒjK L gbfpzdo s/ wBthB

g'sohnK L wBgqh:k s/ w'jBkw

g'so/ L JhwkB, e[opkB s/ ;kro

ftZfdnk L n?wH J/H, phH J/H (nkBoI), phH NhH

iZdh fgzv L irsg[o (BtK Pfjo)

oth B/ w[ZYbh ftZfdnk f;nkbe'N d/ ykb;k ;e{b ftu gqkgs ehsh ns/ u"Eh Pq/Dh ftufv;fNqeN p'ov dk tIh|k th jkf;b ehsk. T[; d/ fgsk T[; ;w/A wo/ ekbi f;nkbe'Nftu gzikph d/ nfXnkge ;B. 1947 d/ pNtko/ T[gozs oftzdo oth f;nkbe'N ƒ SZve/ nkgD/ gotko ;w/s, nkgD/ iZdh fgzv irsg[o, fIbQk BtK Pfjo ftu nk tZf;nk.J/E'A v/Y e[ whb ’s/ ;fEs ;ojkb ekIhnK d/ ykb;k jkJh ;e{b s'A T[; B/, 1952 ftu,w?fNqe[b/PB dk fJwfsjkB gk; ehsk ns/ bkfJbg[o ykb;k ekbi, ibzXo ftu n?cH n?;H;hH (w?vheb) ftu dk\bk b? fbnk. T[BQK fdBK ftu T[; d/ fgsk gq'c?;o fgnkok f;zx frZb,fJ; ekbi ftu gzikph d/ nfXnkge ;B. T[BQK dh fJZSk ;h fe oth n?wH phH phH n?;Heoe/ vkeNo pD/. go oth ƒ w?vheb ;kfJz; d/ fJBQK ftfPnK ftu e'Jh fdbu;gh BjhA;h. n?cH n?;H ;hH ’u'A d' e[ tko c/bQ j' e/, 1955 ftu T[; B/ ibzXo d/ d'nkpk ykb;kjkJh ;e{b ftu i/H phH NhH (i{Bhno p/f;e NhuoI Nq/fBzr) ftu dk\bk b? fbnk. 14 wJh,1956 ƒ, i/H phH NhH gk; eoB T[gozs, T[j nkgD/ iZdh fgzv irsg[o d/ ;e{b ftunfXnkge bZr frnk. nrb/ 8 e[ ;kbK ftu J/E/ gVQkT[AfdnK jh T[; B/ frnkBh, phH

Page 12: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK12

J/H, n?wH J/H ns/ phH NhH dhnK gqhfynktK gk; ehshnK. fJ; T[gozs 6 e[ wjhB/ ibzXod/ r"ow?AN wkvb jkfJo ;?ezvoh ;e{b ftu ns/ d' e[ ;kb sbtD, fIbQk ibzXo d/ r"ow?ANjkfJo ;?ezvoh ;e{b ftu T[; B/ nzro/Ih ns/ gzikph dk nfXnkgB ehsk.

fJ; soQK oftzdo oth gzikp d/ ;oekoh ;e{bK ftu brGr d; ;kb nfXnkgB T[gozsiBtoh 1967 ftu ehBhnK ubk frnk. nrb/ n~m ;kb ehBhnK ftu nfXnkgB d/ d"okBT[; B/ :{og, T[Zsoh nwohek, n|ohek s/ J/Phnk d/ eJh d/PK dk ftPkb d/PkoNB ehsk.

1974 d/ nzs ftu T[j wZX g{op, :{og s/ fJzrb?Av dh rod"oh eodk, gZe/ s"o ’s/e?B/vk nk frnk. e?B/vk d/ fpqfNP e'bzphnk (phH ;hH) gqKs d/ ftZfdne wzsokb/ s'A T[; B/ 1975ftu gq'c?PBb Nhfuzr ;oNhfce/N gqkgs ehsk s/ phH ;hH ekbi nkc NhuoI dk w?Apo pD frnk.pknd ftu T[; B/ fPeko y/vD (Hunting) dk fvgb'wk th gqkgs ehsk.

J/E/ ;?ezvoh ;e{b ftu nzr/oIh s/ ;wki^Pk;so ftGkr d/ w[yh d/ s"o ’s/ frnkoKe[ ;kb nzro/Ih GkPk, nzro/Ih ;kfjs, gZsoekoh s/ ;kfjs^ouBk gVQkT[D T[gozs fv;fNqeNoh;'o; ;?ANo dk e'nkovhB/No pD e/ T[j y'i^ftZfdnk gVQkT[Adk fojk. ;szpo, 1991 s'A30 i{B, 2003 se, T[; B/ fB;rk NhuoI :{BhnB d/ e[btesh gqXkB d/ s"o ’s/ e?B/vkd/ fpqfNP e'bzphnk gqKs ftu nfXnkge okiBhsh ns/ Nq/v :{BhnB w{tw?AN ftu ;orowfjZ;k fbnk s/ nkgDk :'rdkB gkfJnk. 1 ibkJh, 2003 s'A T[j nfXnkgB d/ fJ; feZs/s'A g{oB s"o ’s/ ;/tk^w[es j' e/ e[btesh b/ye pD frnk.

oth ;G s'A gfjbk gotk;h b/ye j?, fi; ƒ GkPk ftGkr gzikp s/ gzikp nkoN; e"A;bB/, 1980 ftu Pq'wDh ;kfjseko d/ g[o;ekoK Bkb ;BwkfBnk. T[;d/ BkNe “nZXh oksd[gfjo” (1983) ƒ GkPk ftGkr gzikp B/ ‘JhPto uzdo Bzdk g[o;eko’ Bkb ;BwkBs ehsk.1992 ftu gzikph ;kfjs nekvwh, b[fXnkDk B/ eosko f;zx Xkbhtkb g[o;eko Bkb, 1993ftu J/PhnB okJhNoI n?;';hJ/PB (v?Bwkoe) B/ pkpk p[ZbQ/ Pkj g[o;eko Bkb s/ 1994 ftugzikph ;kfjs ;Gk e?b/c'oBhnk (nwohek) B/ Pq'wDh ;kfjseko g[o;eko Bkb ;BwkfBnk.gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk B/ 2000 ftu gq'H g{oB f;zx dfj;dh (fwb/Bhnw) g[o;ekoBkb ns/ 2001 ftu wjkokik oDihs f;zx g[o;eko Bkb ;BwkBs ehsk. i{B, 2003 ftufB;rk ;e{b^fIb/Q d/ ;e{b p'ov B/ ns/ iBtoh, 2004 ftu fB;rk NhuoI :{BhnB B/ T[;dk ftP/P nfGBzdB ehsk. 22 nr;s, 2004 ƒ ftPt gzikph ;kfjs nekvwh, e?b/c'oBhnK:{H n?;H J/H B/ s/ 2005 ftu fJzv' eB/vhnB ebuob n?;';hJ/PB (e?B/vk) B/ oth ƒ ;w[Zuh;kfjfse d/D bJh ;BwkfBnk.

22 iBtoh, 2006 ƒ bkj"o gkfe;skB ftu, oftzdo oth ƒ “ndkok gzikph IpkBs/ ;ek|s” B/ “ihtB^ekb^gqkgsh^g[o;eko” Bkb, “tobv fJB;NhfuT{N nk| gzikphfbNo/uo n?Av j?ohN/i” B/ “sw}k^J/^j[;B^J/^ekoeodrh” Bkb, “n?;';hJ/PB nk|okJhNoI n?Av nkofN;N;” B/ “r'bv w?vb” Bkb ns/ bkj"o d/ gzikph g~soekoK dh ;z;EkB/ “Pkb” Bkb nfGBzds ehsk. fJ;/ ;kb Gkos ftu e/Adoh gzikph b/ye ;Gk (ofiL) s/gzikph b/ye ;Gk, irsg[o (ofiL) B/ th T[; dk T[u/uk ;BwkB ehsk. ;kb 2006 ftujh ykb;k dhtkB ;';kfJNh, t?Be{to (e?B/vk) B/ nkgD/ ;" ;kbk :kdrkoh fdt; d/ ;wkrw

Page 13: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 13

;w/A oth ƒ T[;dhnK ;w[ZuhnK ;kfjfse gqkgshnK bJh “ftbZyD^gqkgsh^g[o;eko” Bkb;BwkBs ehsk. 2007 ftu th T[;ƒ gzikph nekdwh, fb;No (fJzrb?Av), f;g;k s/ ndkokth:BI nk| gzikp NhHthH, NoKN', e?B/vk B/ ;BwkBs ehsk. 2008 ftu e?B/vk d/ ‘gotk;hwhvhnk ro[Zg’ B/ T[; ƒ “;op^;q/PN ;kfjseko g[o;eko” G/N ehsk. 2011 ftu i/ gzikphBkNe nekdwh (b[fXnkDk, Gkos) B/ oftzdo oth ƒ “BkN Pq'wDh” g[o;eko Bkb ;BwkBDdh x'PBk ehsh sK “:{Bhtof;Nh nk| fpqfNP e'bzphnk (UBC)”, t?Be{to, e?B/vk ns/“e/Adoh gzikph b/ye ;Gk (T[~soh nwohek) ;oh, e?B/vk” B/ T[; ƒ “ihtB^ekb gqkgsh”g[o;ekoK Bkb ;BwkfBnk. ;kb 2012 ftu “nogB fbykoh ;Gk”, e?broh (nbpoNk,e?B/vk) B/ oth ƒ “fJepkb nogB :kdrkoh ihtB^ekb gqkgsh g[o;eko” Bkb nfGBzdsehsk. 2013 ftu “gzikph nko;h okJhNoI ebZp (e?B/vk)” B/ T[; ƒ ‘ihtB^ekb gqkgshg[o;eko’ fdZsk.

T[j fJnkgk dk w'Yh gqXkB s/ nzso^okPNoh P'qwDh ;kfjseko g[o;eko dk ;zukbe j?.oftzdo oth gkfe;skB s'A pkjo tZ;dk gfjbk }?o^gkfes;kBh b/ye j?—fi;dhnK g[;seKekfJd/ nkIw :{Bhtof;Nh, fJ;bkwkpkd ftu n?wH J/H (gzikph) d/ e'o; ftu bZrhnK ojhnKjB. gkfe;skB ftu T[; d/ ekft^BkNeK T[~s/ ghHn?~uHvhH gZXo dk y'i^ekoi th j' u[Zekj?. gzikph vokw/ T[~s/ nkgDk fJj y'i^ekoi, vkH fBrjs \[oPhd Bko{ B/, 2009 ftu, gzikp:{Bhtof;Nh, bkj"o, ƒ gq;s[s ehsk.

vkH oftzdo e"o p/dh B/ “oftzdo oth d/ ekft^BkNeK dk Ehw^ ftfrnkBe nfXn?B”,ftP/ T[~s/, nkgDk y'i^ekoi, 2008 ftu, fdZbh :{Bhtof;Nh (Gkos) ƒ gq;s[s eoe/,ghHn?uHvhH dh fvroh gqkgs ehsh, i' g[;se o{g ftu 2014 ftu Sgh. vkH feoBdhg e"oB/ “oftzdo oth dk ouBk^;z;ko L ;zt/dBk s/ ;[ji^;z;ko”, ftP/ T[~s/ nkgDk y'i^ekoi,2013 ftu ;zg{oB eoe/, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, gzikp, Gkos s'A ghHn?uHvhH dhfvroh gqkgs ehsh. T[; dk fJj y'i^ekoi g[;se^o{g ftu th Sg u[Zek j?.

gzikph ekft^BkNe d/ y/so ftu oftzdo oth B/ fJe BtK s/ ftbZyD fJfsjk; f;ofinkj?. T[; B/ j[D se, 16 ekft^BkNe fby/ jB ns/ T[BQK ftZu'A j[D se 12, Gkos d/ BkwtoozreowhnK tb'A y/v/ ik u[Ze/ jB.

2015 ftu CIPSA (Canadian International Punjabi Sahit Academy - Brampton,ONT, Canada) B/ oftzdo oth ƒ “pbtzs rkorh w?w'ohnb fJzNoB?PBb ntkov nk|fv;fNzePB” Bkb ;BwkBs ehsk. fJj g[o;eko T[; ƒ ekft^BkNe ns/ EhJ/No d/ y/softu gkJ/ fJfsjk;e :'rdkB bJh fdZsk frnk.

Page 14: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK14

fBZeh ejkDh d/ y/so ftu w[ZY eosko f;zx d[Zrb, ;[ikB f;zx nkfd B/s'fonk, ;zs'y f;zx Xho ns/ e[btzs f;zx ftoe dh ouBk fJ; y/softu pj[s T[~u gkJ/ dh j?. j'o ejkDhekoK ftu w[Zy gdth nihs e"o,r[bIko f;zx ;zX{, oftzdo oth nkfd ƒ :'r j?. fJj fgSbk r[ZN pV/;kj;h gq:'r th eo fojk j?.

^;zs f;zx ;/y'A(‘gzikph ;kfjs dk fJfsjk;’ (ekb tzv)^gzBk 13

GkPk ftGkr tb'A 10 i{B, 1976 ftu Skg/ gou/ ftZu'A)

Page 15: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 15

“w/ohnK ;kohnK ejkDhnK@ L nkozGe Ppd

Page 16: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK16

“Ravinder Ravi is best at arresting the mood of the vital movement inlife. A shrewed artist, he uses a few flourishes of his brush and presentsa picture that catches like a cobweb the iridisence of emotion the cannotbe easily captured by narrating a story.”

Kartar Singh DuggalExcerts from: "New Signatures in Punjabi Short Story II"

"The Tribune", Chandigarh, India-August 27, 1978

Page 17: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 17

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK L nkozGe Ppd

“w/ohnK ;kohnK ejkDhnK (1955^2010)”, 55 ;kbK ftufbyhnK s/ gqekPs ehshnK, w/ohnK 96 ejkDhnK ns/ 20 ekft^ejkDhnK s/ rZd^ekft^eEktK dk ;w[Zuk ;zrqfj j?.

fJj ejkDhnK fszB d/PK, Gkt L Gkos, ehBhnK (g{oph n|ohek)ns/ e?B/vk ftu ofjzfdnK s/ ftPt d/ nB/eK d/PK dh :ksok eofdnKfbyhnK jB. fJBQK dh gqfeosh ns/ ;[Gk rb'pb s/ pqjwzve j?.

Gkos s/ ftd/P ftu fbyh tX/o/ gzikph ejkDh y/sohtkdh j' fBpVdhj?, go w/ohnK ejkDhnK fe;/ th fJe y/so Bkb i[[VB Bkb'A, ;w[ZuhwkBtsk d/ rb'pb gk;koK ƒ gq;s[s eoB ƒ soihj fdzdhnK jB.

fJBQK ejkDhnK d/ gksoK, gq;fEshnK s/ fdqPNhe'BK ftu ftftXsk j?. tZy, tZy d/PK,p'bhnK, ;ZfGnkukoK, e"wK, XowK ns/ cb;fcnK Bkb i[V/ fJBQK ejkDhnK d/ gkso ftftXskiK nB/esk ftu J/esk dh pks gkT[Ad/ jB.

fJBQK ejkDhnK ftu w?A nB/eK jh Ehwe, seBheh o{ge s/ P?bhrs gq:'r ehs/ jB.fJBQK ejkDhnK dh ;zouBk ftu ekft, BkNe, doPB, ;?_^ihtBh nzP ns/ wB'ftfrnkBeftPb/PD ;fji o{g ftu ftuod/ jB. w/ohnK tX/o/ ejkDhnK gozgokrs fposKse P?bh s'AbrGr w[es jh jB. fJBQK d/ gkso fJe d{i/ Bkb BkNeh ;ztkd oukT[Ad/ j'J/, GkPk ƒouBkswe o{g ftu tosd/ jB.

eosko f;zx d[Zrb d/ PpdK ftu L“Ravinder Ravi is best at arresting the mood of the vital movement in life. Ashrewed artist, he uses a few flourishes of his brush and presents a picture thatcatches like a cobweb the iridisence of emotion the cannot be easily capturedby narrating a story.”

Kartar Singh DuggalExcerts from: "New Signatures in Punjabi Short Story II"

"The Tribune", Chandigarh, India-August 27, 1978ejkDh d/ rzGho gkmeK, y'ikoEhnK, ftZfdnkoEhnK ns/ nfXnkgeK dh ;j{bs bJh,

fJ; g[;se ƒ j/m fby/ GkrK ftu tzv fdZsk frnk j? L

Page 18: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK18

wZ[Y ftu w/ok ‘ihtB fpUok’ fdZsk frnk j?. T[; s'A pknd w/oh ejkDh^ebk ;zpzXheosko f;zx d[Zrb, ;zs f;zx ;/y'A, e[btzs f;zx ftoe, vkH jfoGiB f;zx, nzfwqsk gqhswns/ vkH oxpho f;zx f;oiDk dhnK fNgDhnK fdZshnK rJhnK jB.

Gkr gfjbk L 96 ejkDhnKfJ; Gkr ftu, fszB d/PK ftu ofjzfdnK, gqekPs ehs/, w/o/ 9 ejkDh^;zrqfjnK ftu

Pkfwb, 96 ejkDhnK fdZshnK rJhnK jB. fJBQK ejkDh^;zrqfjnK d/ ouBk^ekb s/ gqekPB^;kb d/ t/ot/ j/m fby/ nB[;ko jB. fJBQK d/ gqekPeK pko/ ikDekoh fJ; g[;se dh nzfsekftu fdZsh rJh j?.

I. Gkos ftu ofjzfdnK 1955 s'A 1968 se gqekPs ejkDh^;zrqfj1H uokth (1955^1969), 2H i[ow d/ gkso (1963^1966) “i[ow d/ gkso” dhnK ejkDhnK

w?A Gkos ftu ofjzfdnK fbyhnK ;B, go fJBQK ƒ g[;se o{g ftu, ehBhnK gj[zu e/, 1968ftu gqekPs ehsk ;h. iBtoh, 1967 ftu w?A Gkos SZve/, ehBhnK ik tZf;nk ;K.

II. ehBhnK ftu ofjzfdnK, 1967 s'A 1974 se, gqekPs ejkDh^;zrqfj1H Pfjo ftu izrb (1967^1969) 2H e'B gqshe'B (1969^1971), 3H w?bh g[;se

(1971^1973)

III. e?B/vk ftu ofjzfdnK, 1978 s'A 2010 se gqekPs ejkDh^;zrqfje?B/vk, Gkt/A fe w?A 14 d;zpo, 1974 ƒ gj[zu frnk ;K go w/ok gfjbk ejkDh^;zrqfj

1978 ftu Sfgnk.1H fiZE/ dhtkoK BjhA (1973^1978), 2H ezfgT{No ebuo (1978^1985), 3H nkgD/

nkgD/ Nkg{ (1985^1992), 4H r'ohnK PjhdhnK (1992^2010)

Gkr d{ik L 30 ekft^ejkDhnK s/ r~d^ekft^eEktK (1965^2010)fJj ekft^ejkDhnK s/ rZd^ekft^eEktK ;w/A ;w/A, w/o/ ejkDh^;zrqfjnK ns/ ekft^

;zrqfjnK ftu SgdhnK ojhnK jB. fJBQK d/ Bkb, fJBQK d/ t/ot/ d/ fdZs/ rJ/ jB.

fJ; ejkDh^;zrqfj ftu Pkfwb g[;seK$ejkDhnK L nkb'ueK dh BIo ftufJ; Gkr ftu w/o/ ejkDh^;zrqfjnK s/ ejkDhnK pko/ gqkgs e[M u'Dt/A ohthT{, fNgDhnK

s/ fBpzX nkfd fJeZm/ eo fdZs/ rJ/ jB.

oftzdo oth tb'A fbyhnK nkgD/ e[M ejkDh^;zrqfjnK dhnK G{fwektKfJ; Gkr ftu w/o/ 7 ejkDh^;zrqfjnK dhnK, w/ohnK nkgDhnK fbyhnK G{fwektK Pkfwb

jB. fJBQK s'A fiZE/ gkmeK ƒ gksoK ns/ gq;fEshnK pko/ gq;zre ikDekoh fwb/rh, T[~E/ T[jfJBQK gqsh w/o/ BIohJ/ s'A th ikDz{ j' ;eDr/.

Page 19: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 19

nzfsekfJ; Gkr ftu w/ohnK j[D se SghnK g[;seK d/ t/ot/, w/o/ ;kfjs T[~s/ gqkgs

nkb'uBkswe g[;seK dh ;{uh, w/o/ ;kfjs T[~s/ ghHn?uHvhH s/ n?wHfcbH fvrohnK bJhj' u[Ze/ iK j' oj/ y'i^ekoiK d/ t/ot/, gqkgs g[o;eko s/ wkB ;BwkB pko/ ikDekohPkfwb j?.

w?A ;dk jh bhj s'A jNe/ fbfynk ns/ ejkDh ftu Ehw, seBhe, P?bh ns/ ;zouBkd/ y/so ftu nB/eK gq:'r ehs/ jB, fiBQK ƒ eosko f;zx d[Zrb, ;zs f;zx ;/y'A, e[btzsf;zx ftoe, vkH jfoGiB f;zx, nzfwqsk gqhsw ns/ vkH oxpho f;zx f;oiDk nkfd tor/T[~u e'Nh d/ b/yeK s/ nkb'ueK s'A fpBK, j[D^ekb ftu ftuodh, B"itkB ghVQh d/ Bt/A;whfynkekoK B/ th gfjukfDnk j?.

oftzdo oth

Page 20: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK20

oftzdo oth dh ejkDh^ebk

eosko f;zx d[Zrb*Ravinder Ravi was in Kenya for quite some time before he moved to Canada

recently. His collection of short stories “Kaun Pratikaun” (“e'B gqshe'B”) presents theEast African scene as convincingly as Raghbir Dhand portrays the life in the U.K.,Particularly of the people of Indian origin. This is Ravi’s fourth collection of shortstories. His earlier works being “Charavi”, “Juram de Patar” and “Shehr Vich Jungle”(“uokth”, “i[ow d/ gkso” ns/ “Pfjo ftu izrb”)

Better known as and experimentalist poet, Ravi is also a short story writer ofconsiderable accomplishment. His stories depicting the life of the East African tribals addanother dimension to the new Punjabi writing. He glorifies the human animal in theAfrican tribal, contrasting it with the scheming white man and the unscrupulous Asian.His stories have bone and muscle and finish.

Here is a new voice without amateurishness about him. He makes the facts andincidents of the fascinating African life vitally compelling. Like a clever cameraman hefocuses his lens from various angles so that the picture that emerges is complete in allrespects.

He shows his conutrymen clamouring to go to the under developed Africa with aview to making money, how they amass wealth by fair means and foul, and then siphonit to their people back home through equally improper channels. As against this the nativeAfricans are simple and unsophisticated. Their sex life is uninhibited.

Nyakrenga fell in love with her class mate when studying in the fifth class. By thetime she was in the seventh class her boy friend had run away, not being able to matchher wild passion. Nyakrenga now takes to other men. Since her people would not haveit, she leaves her village and comes to the town. She runs a bar and has all sorts of menchasing her.

Page 21: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 21

Yes the eternal woman in her waits for the man of her heart. When he arrives, sheshuts herself to everyone else, the crowd of her lovers knocking at her door in vain.

As against this, Sham Lal, an Indian trader in “Ik Sautantar Chhin” (“fJe ;[szsofSD”) has no scruples in sleeping with the local maid-servant the first time he is leftalone by his wife, despite the fact that the native maid servant has thick lips, a flat noseand ebony dark colour.

To my mind, Ravinder Ravi is best at arresting the mood of the vital movement inlife (Hanera, Eucalyptus te Agg — “nBQ/ok :{efbgN; s/ nZr”) A shrewed artist, he usesa few flourishers of his brush and presents a picture that catches like a cobweb theiridiscence of emotion that cannot be easily captured by narrating a story.

In spite of his years, Ravinder Ravi has maturity of outlook on life and unlike manyother young writers he is versatile and prolific.

! (ejkDh^;zrqfj L “e'B gqshe'B”)^eosko f;zx d[~rb

New Signature in Punjabi Short Story-II“The Tribune”, August 27, 1978

* I have since received your collection of short stories “i[ow d/ gkso” and I havefound time to read the first three stories (‘i[ow d/ gkso’, ‘fteZEk’, ‘id'A ;[zdosk doPBd/t/’) last weekend. We need more writers of your calibre to pull Punjabi readers out oftheir silly inhibition. (gZso)

(g[;se L “Pfjo ftu izrb”, gzBk 120)

* I enjoy reading Ravinder Ravi whether he writes poetry, drama or fiction becausehe invariably carried his reader with him to the distant climes and provides in the familiarPunjabi idiom a milieu which one comes across only in writings in foreign languages.

Not only this, he lends to his portraiture of places and personalities a presepectivethat is particularly meaningful for the Punjabi reader. The agony and the ecstacy of theimmigrants, a familiar theme with Punjabi writers settled abroad, have a ring ofauthenticity in Ravi’s writing. Not many of his compartriots can claim this distinction.

A shrewed craftsman, Ravi paints his pen pictures with consummate skill and thenstarts analysing it with the story evolving in the process (as in “Pot Luck” — “g"N bZe”)

The nostalgic fondness for his own conutry becomes vastly meaningful in the handof this sensitive artist. He weaves a fine fabric with varied threads. It is as tender as itis soulful. He would any day barter the skyscrapers and the affluence of the West for thestarlit blue sky of his motherland (“Tarian wala Des” — “skfonK tkbk d/P”)

Page 22: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK22

Ravi spares no effort in bringing home to his readers the harsh truth that the so-called developed societies suffer from all ailments plaguing the less-developed people.They too have inflation and un-employment. They too have to put up with the un-scrupulousness of vested interests and the misery of the underprivileged. There is nodearth of meanness and pettiness in western society and their values, which our peopleaspire to emulate blindly at times, are utterly hollow (“Kinne Jawala Mukhi Hore” —“fezB/ itkbkw[yh j'o”)

Ravi is at his best when he talks about the so-called freedom of sex in Westrensociety. He ridicules their premissiveness as vehemently as Ajit Kaur takes her father totask for shouting at her when she happened to talk to a stranger casually (“Pet Culture”and “Ishwari Rishte” — “g?N ebuo” s/ “JhPtoh foPs/”)

What I admire most in Ravi is the daredevil manner in which he plunges himselfinto exprementing with form and content. The collection has as many as four short storiesunfolded in verse. I have always believed that a successful short story reads like a pieceof poetry.

! (ejkDh^;zrqfj L “ezfgT{No ebuo”)^eosko f;zx d[~rb

-Success of Punjabi Short Story“The Tribune”, November 16, 1985

* Ravinder Ravi, who has carved for himself a niche in Punjabi writing as a poetof dissent and a fiction writer imbued with fury, is blazing a trail in the world of dramaas well.

Another significant new arrival in Punjabi is again Ravi’s collection of short storiesentitled (“Agharwasi” — “nxotk;h”) (Navyug, Rs. 80). These were written duringthe past 28 years. The expatriate in Ravi brings home to the Punjabi reader vivid picturesof life in Kenya and Canada and in the various other countries of Europe that hehas visited or lived in. He is uninhibited, and invariably narrates his story with tellingeffect. The collection contains stories and anti-stories, poetic narratives and dramaticmonologues.

Among the leading Punjabi writers domiciled abroad Ravinder Ravi and AjaibKamal are, prehaps, the most prolific. They acquit themselevs creditably whatever genrethey handle—whether it is poetry, fiction or drama. Says Ravi : “Writing for me is neithera hobby nor a pastime. It is a hunger, a necessity of life like the yearning to live, a habit,the physical need to breathe. My belief is that writing is the author’s creativepersonification and his preceptive expreience its spinal chord.”

Page 23: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 23

Ravi has been dicussed in this column as a short story writer earlier with referenceto a number of short stories included in this omnibus volume. Sufficent it to say that thetwo new stories, (“Bhatakde Daire” and “Ik Hore Hemingway”— “fJe j'o j?fwzrt/”),confirm my faith in him as a short story writer of great promise.

With the dust-cover designed by the famed Punjabi artist Sohan Qadri, domiciledin Denmark, it is a tastefully produced volume of 435 pages. Indeed a gift of the yearfor any book lover.

^eosko f;zx d[~rb“The Tribune” (28 i[bkJh, 1984)

;zs f;zx ;/y'A1960 s'A fgZS'A ;koh d"V X{g dk ikfJIk fbnk ikD bZrk, sK ;kƒ th s/ ;kE'A fgSfbnK

ƒ th fJj ikD e/ j"A;bk j'fJnk fe Gkt/A n;hA :{og s'A fgZS/ jh ;K, ;kvh :{og ƒ geVBdh Bhsh }bs BjhA ;h s/ T[j jh Bhsh ;kE'A fgSfbnK B/, fiBQK ftu i;pho f;zxnkjb{tkbhnk s'A S[ZN w?A oftzdo oth ƒ fJe w'Yh frDdk jK, ngDkJh j'Jh j?.

oth dh ejkDh gqrshtkd dh nkswk s'A d{o BjhA iKdh. T[j fJ; ftu e[MBt/A nzP tXKdk j?, fiBQK T[~s/ nkX[fBe n;fsZstkdh u/sBk dk gqGkt j?. w[Zy o{g ftu othdh ejkDh ftu jkbhA th BkfJe dk ;EkB ;kXkoD wB[Zy ƒ jh fdZsk iKdk j?, i' nkgD/ ihtBftu ;wki d/ nkofEe nfBnkfJ dk fPeko j?. T[j j[D th nkgD/ nkg ƒ fJ; P'fPs torBkb fJe nkswk pDk ;edk j?. go j[D T[; dk fXnkB pj[s tkoh wkBt dh ;wkie s/nkofEe dPk tb'A jN e/ T[; d/ nzdob/ gkg s/ o'r tb iKdk j?. fJj gqfeoshtkd T[;d/ n;fs~stkd tb M[ekn dk cb^ ;o{g j?.

pj[shnK ;cb ejkDhnK w/oh iku ftu ‘d{;ok iBw’ s/ ‘j[fPnko j' ikU’ jB. fJjd't/A ejkDhnK fiZE/ gksoK dh fBZih ;fEsh d/ Gog{o s/ gqGkte fuso d/AdhnK jB, fi;ekoi ftu oth dk n;fsZs_tkd s/ gqfeosh^tkd fJe p'Mb gzv BjhA gqshs jz[dk, T[~E/ T[;;wkie ;fEsh ƒ gqGkte o{g ftu do;KdhnK jB, fi; Bkb f;ZMDk ;kfjs dk w[Zy eostj?. ‘d{;ok iBw’ ftu oth B/ ;kv/ d/P ftu wB[Zyh phi dh pj[sks s/ nzB d/ phi dh E[VQT[~s/ fJe us[o ftnzr ehsk j?, s/ fJ; ƒ p;zs e"o s/ w[DPk f;zx dh fBZih ;fEsh ftu'ApV/ ebkwJh Yzr Bkb T[Gkfonk j?. ‘j[fPnko j' ikU’ ftu th ;kv/ oki nfXeko s/d/P fgnko s/ iBsk tb bkgotkjh ƒ pokpo yVQ/ eo e/ fJe nfsnzs ebkwJh gqGkt T[sgzBehsk frnk j?. i?b/ dk gkso fJ; ejkDh ftu fJe pVk fgnkok gkso j?. ‘iZd' ifjd’s/ ‘BZsh’ th ;cb s/ T[gq'es d'jK jh gZyK s'A Gog{o gqGkt gkD tkbhnK ejkDhnK jB. fJBQKd/ gkso th i?b/ tkeo ;wkie nfBnkfJ, ftywsk s/ n:'rsk d/ fPeko jB s/ pVh fjzwsBkb fJ; nfBnkfJ d/ fto[ZX yV/Q j'J/ jB.

Page 24: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK24

t;s{ gZy s'A oth u'y/ gfoPow s/ vz{xh ;'u dk ;p{s fdzdk j?. fJ; gZy s'A w?A T[;ƒ e[btzs f;zx ftoe dhnK ejkDhnK d/ ;ktK T[soB dh fJZSk eodk jK.

“nihs”, 22 i[bkJh, 1969(i[ow d/ gkso d/ nkb'uBkswe nfXnB ftu'A)

fBZeh ejkDh d/ y/so ftu w[ZY eosko f;zx d[Zrb, ;[ikB f;zx nkfd B/ s'fonk, ;zs'yf;zx Xho ns/ e[btzs f;zx ftoe dh ouBk fJ; y/so ftu pj[s T[~u gkJ/ dh j?. j'oejkDhekoK ftu w[Zy gdth nihs e"o, r[bIko f;zx ;zX{, oftzdo oth nkfd ƒ :'r j?.fJj fgSbk r[ZN pV/ ;kj;h gq:'r th eo fojk j?.

^;zs f;zx ;/y'A(‘gzikph ;kfjs dk fJfsjk;’ (ekb tzv)^gzBk 13

GkPk ftGkr tb'A 10 i{B, 1976 ftu Skg/ gou/ ftZu'A)

e[btzs f;zx ftoegzikp s'A pkjo t;d/ gzikph b/yeK B/ pj[s ;kok ejkDh ;kfjs ofunk j?.

fJj ;kfjs pVk tvw[Zbk j?, feT[Afe fJj T[BQK dk fJe Ugoh ;fGnsk ;kjwD/ dfjb s/ d[y,wksG{wh Bkb T[BQK dk w'j s/ w[V xo Bk nk ;eD dh wip{oh gqrN eodk j?.

oftzdo oth dhnK ejkDhnK dk w[jKdok fJBQK s'A fpb[eb tZyok j?. fJBQK ftu gzikpdk Udo/tK BjhA j? (ftdtkB fJ; ƒ G{^j/otk th nkyd/ jB). oth fiZE/ th frnk j?UE'A d/ b'eK ftu ou fwu e/ ftufonk j?. tZv/ S/V ftu nkJh BthA rK wZM tKrT[j ezX Bkb bZr e/ BjhA yb'sk fojk. fJ; bJh T[do/t/A dh EK fJBQK ejkDhnK ftu pkjob/d/PK d/ fJ;soh wod fiT{Ad/ t;d/ BIo nkT[Ad/ jB. T[BQK d/ fJ; t;D ftu gzikphgksoK Bkb go;go w/b i'b s/ orV NZeo th Pkwb j?. oth dk fJj ;kj;T[; dhnK ejkDhnK ftu fJe T[u/uh o'uesk Go d/Adk j?. eJh ejkDhnK dk nzsfJBQK pkjob/ b'eK iK pkjobh ihtB iKu ƒ ngDk p?m/ gzikph b'eK d/ fe;/ fsZy/gqsheow Bkb j[zdk j?. “:{ ;B nkc J/ fpZu, nZi fJj ;'u e/ nkJh ;h fe i/ sz{e'Jh j'o e[Vh Bkb b? e/ nkfJnk, sK T[; ƒ uho e/ oZy fdnKrh, xo ƒ nZr bkfdnKrh.”

(ejkDhL ‘gP{ j'D sZe’).“sz{ nkgD/ feokJ/ Bkb }oI oZfynk eo. GNeD dh e'Jh e"whns BjhA j[zdh. fJ;

dh nkgDh tZyoh ;fGnsk j[zdh j?.” (‘GNed/ dkfJo/’)“fi; dhtko d/ nko gko n;hA b/N/ j'J/ jK, T[; ftu'A fJe p{jk nzdo tb th y[ZbQdk

Page 25: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 25

j?. T[; p{j/ dh ;KM w?A s?E'A wzrdh jK. fco tZy' tZyo/ ewfonK ftu ;[ZfsnK thw?ƒ fJj nfj;k; oj/rk fe jo dhtko ftu'A fJe p{jk nzdo tb th y[ZbQdk j?.”

(‘nzdo tb y[bQdk p{jk’)tZy tZy d/PK ftu nkgD/ j[D se d/ fpskJ/ ihtB ftu fiBQK o"ue ftneshnK Bkb

T[; dk w/b j'fJnk j?, T[BQK ƒ T[j, 1955 s'A 1973 se fbyhnK fJBQK 76 ejkDhnK ftu,gkmeK ƒ fwbKdk j? ns/ i' gqGkt T[BQK T[; d/ wB T[s/ SZv/ jB, T[BQK ƒ x'y ;wM e/ T[jgkmeK she g[uKdk j?. fJ; soQK gZSwh ns/ ncoheh d/PK d/ itkB fJ;soh^g[oP gzikphejkDh ftu gfjbh tko y[ZbQ e/ ftuo/ jB. g{op tb'A rJ/ fe;/ itkB nkdwh bJh e[doshs"o ’s/ w[ZYbh fyZu fJ;soh bJh jh j't/rh. pj[shnK ejkDhnK dhnK gkso fJ;sqhnK jhjB. ‘o'j dh P?bh’ ftu fJe o?Zv fJzvhnB e[Vh nkgDh ;fGnsk ftu e[M y[ZbQ fbnk e/T[; ƒ nZr/ N'oB bJh nkgD/ ihtB dh pbh d/Adh j?. fJj' fijhnK PjhdhnK jo d/P ftujo ;w/A fdZshnK iKdhnK ojhnK jB, go ;wki d/ gopb s/ goXkB nzP, fit/A wkg/ iKftP/P nfXekoK tkbhnK ikshnK, j'o e[opkBhnK dh b'V pDkJh oZyd/ jB. ‘fiZE/ dhtkoKBjhA’ ftu fJe :{oghB bVeh fijVh fB:wK nB[;o :ksok eoB dh gogkNh ftu y[ZGhj'Jh, fJe j'o d/P'A nkJh j?, fJe BthA s/ tZyoh ;'u tkb/ nkdwh Bkb w/b fgZS'A nkgDkfdqPNhe'D pdb b?Adh j?. fJ; dk fJe fuzBQ fJj j? fe T[j pkeh ;kEhnK ƒ SZv e/ T[;Bt/A d/P ƒ fJeZbh jh t/yD x'yD bJh N[o g?Adh j?. fJBQK ejkDhnK d/ tX/o/ gkso pVhfyZu gkD tkb/ jB. id'A s[;hA feskp gVQ e/ oZy d/Ad/ j' sK th fJj gkso s[jkvk fgZSkBjhA SZvd/, s[jkvk u/sk wZbh oyd/ jB.

oth dhnK ejkDhnK dh GkPk ;[u/sB s/ u[;s j?. “fJ; d"V GZi ftu nukBe u{j/dh gz{S w/o/ g?o j/mK nk e/ eZNh rJh. w/ok fXnkB j[D sVgdh G[Vedh gz{S tb j' frnk.p/^IfjBk dod.” (‘fiT[A oj/ wo/ j'J/ gb’)

iK“Ybdh T[wo ftu n"os Bkb yo{d gkN/ j'J/ G[ekB/ ftu jtk GoB dh e'fPP j?.”oth dhnK ejkDhnK dh p'bh, fJZE'A se fe nkg' ftu rZbpks dh p'bh, th ftdtkBK

tkbh j?. fJj BthA fgos j?.;z;ko gqf;ZX g[;se ‘o'w dh fJ;sqh’ d/ b/ye n?bpoN' w'o/thnk ƒ fe;/ B/ g[ZfSnk

fe fJ;sqh sK fJe nBgVQ t/;tk j?. gfVQnK fbfynK tkbh p'bh feT[A p'bdh j? < w'o/thnkB/ itkp fdZsk fe ;kfjs dh GkPk ;dk PeshPkbh j'Dh ukjhdh j?. Bkb/ fJe nBgVQ gksopko/ fbyD bZfrnK w?A nkgDk fbyD Yzr BjhA pdb ;edk.

fJe j'o BthA fgos, fijVh w?A fJ; tZv/ ;zrqfj ftu t/yh j?, fJj j? fe ;G s'A fgZS'AfbyhnK ejkDhnK ;G s'A gfjbK gkJhnK jB s/ gfjbK fbyhnK j'JhnK ;G s'A fgZS'A. fJ;soQK j'fJnk w?A gfjb/ feXo/ t/fynk s/ BjhA, go fJe T[~x/ ejkDheko B/ fJ; sKx dk gqrNktkIo{o ehsk j?, Gkt/A T[j g{oh BjhA j'Jh.

gqf;ZX nwoheB ejkDheko uhto B/ nkgD/ fgS/ fij/ Sg/ tZv/ ;zrqfj d/ w[ZypzX ftufbfynk j?, “w?ƒ \[Ph j[zdh i/ fJBQK ejkDhnK d/ SgD dh soshp (eqw) T[bN fdZsh iKdh.

Page 26: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK26

fJ; soQK gfjbK w?A gkmeK ;kjwD/ f;ZXk fJe tv/o/ nkdwh d/ o{g ftu g/P j[zdk Bk fefJe itkB nBkVh d/ o{g ftu.” T[; d/ efjD nB[;ko fJe b/ye dh T[sgsh T[; d/ nkgD/jZE'A jh j[zdh j?, fit/A fe PkfJd fusqekoK dh BjhA j[zdh, fijV/ nkgD/ T[;skdK s'A pj[s ;koh;jkfJsk gqkgs eo b?Ad/ jB. b/ye ƒ ;G e[M fJeZb/ jh f;yDk g?Adk j?. fJ; bJh fJjT[; d/ jZe ftu iKdk j? fe T[; d/ w[ZYb/ edw gkme dh BIo ftu fgZS'A nkT[D. uhtod/ nkgD/ ;zrqfj ftu fJ; soQK BjhA j'fJnk, go oth B/ eo fbnk j?, fijVh fe T[; dh\[Pfe;wsh j?.

oftzdo oth ehBhnk ftu s/ fco e?B/vk ftu th wip{oh j/m jh frnk. go fJ; ekoBd[Bhnk Bkb o[; e/ pfjD dh EK T[; B/ fJ; wip{oh ƒ fyV/ wZE/ ;thekfonk s/ fJ; dkbkGiBe s/ efbnkDekoh gZy bZGD ftu i[N frnk. nzro/I b/ye ;wo;?N wknw tKr T[jfiZE/ th frnk j? T[;/ EK d/ fgS'eV ftu T[; B/ ;kfjs ofunk j?. gfVQnk fbfynk s/ x'yhj'D eo e/ T[; B/ jo EK s'A bZfGnk j? s/ nkgD/ ;kfjs okjhA ;kv/ she gj[zukfJnk j?.T[; dk ;kj; s/ brB ;bkj[D:'r j?. T[; dh ouBk dk nkeko jh ;kƒ T[; dk PoXkb{pDk b?Adk j?. fJ; soQK brdk j? fit/A T[; dk ;kok oNB ;kfjs^ouBk dh \kso jhj't/. oth dk fJj ftuko fe fJj ejkDhnK ;w[Zuh wB[Zysk Bkb ;zpzX oZydhnK jB, fpbe[bmhe j?. fJBQK ejkDhnK ftu ;w/A d/ gqw[y ;zeN fit/A thnsBkw dh izr, n?Nw pzp dk G?nkfd s[jkv/ w/I T[s/ nk p?md/ jB. ‘nxotk;h’ ejkDh ;zrqfj dk SgDk ;Zuw[u jh fJeftP/P xNBk j?.

“ne;”, i{B 1984

vkH jfoGiB f;zxe?B/vk gzikphnK bJh ;[|B/ dk d/P j?. o'Ih o'Nh dh sbkP ftu pj[s ;ko/ gzikph UE/

rJ/ s/ UE'A d/ jh j' e/ ofj rJ/. UE/ ik tZ;/ gzikphnK dh d{ih shih ghVQh sK T[;d/P dh ofjDh pfjDh ftu ou^fwu rJh j?. gzikp Bkb T[jBK dk foPsk j'fJnk Bk j'fJnkfJe pokpo j?. go gfjbh ghVQh d/ ntk;hnK ƒ gzikp pokpo ;?DsK eodk ofjzdk j?.gzikp dh p'bh, ohs^fotki ’u gb/ j'D eoe/ T[j gzikp w[VB dh nk; pDkJh oZyd/ jB.T[j w[V sK BjhA ;ed/ go gzikph p'bh, Xow, b'e^;kfjs nkfd okjhA T[j gzikp Bkb i[[V/ofjD dk Gow gkbd/ ofjzd/ jB.

nfij/ Gow^gkbeK ftu e[M gzikph ;kfjseko jB. fJjBK ftu'A e[M sK e?B/vk gj[zuDs'A gfjbK jh ;kfjsekoh dh okj/ gJ/ j'J/ ;B s/ e[M B/ d{finK dh t/yk^t/yh j/ot/ d/ dpknj/m, iK gqd/;h fJeZbsk dk w[ekpbk eoB bJh ;kfjsekoh dk okj ngDkfJnk. e?B/vhnBgzikph ;kfjsekoK ftu f;oeZY j'Ad oftzdo oth dh j?. T[jB/ J/BhnK feskpK fbyhnK jBfe T[BQK d/ BK frDtkT[D bJh th tZvk jkcIk s/ bzwk ;kj doeko j?. T[jB/ eftsk, ejkDh,BkNe, ;whfynk, ;|oBkwk nkfd eJh f;B|K ƒ jZE gkfJnk j?.

Page 27: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 27

j[D/ j[D/ T[jB/ ‘ezfgT{No ebuo’ BK dh ouBk g/P ehsh j? fi; ’u ejkDhnK th jBs/ eftsktK th. nkgDh ouBk pko/ e[M ;t?^eEB jB s/ fJe^nZX o/yk fuZso torhP? th. nkgD/ ;zpzXh d{finK d/ eEB th T[jB/ \k;h |ok\fdbh Bkb Pkwb ehs/ jB.fJ; feskp T[go sodh fijh BIo wkoB Bkb jh gsk br iKdk j? fe b/ye B/ gzikph;kfjsekoK Bkb pVk fBZxk foPsk gk oZfynk j?. fBt/eb/ w[jKdo/ d/ pkti{d T[j nkgDhfbys ƒ gqtkB gzikph gozgok ftu fNekJh oZyDk ukj[zdk j?. gZSwh fJPfsjkoh ebuo B/T[jƒ pj[s d{o se gqGkfts ehsk j?. T[j nkgD/ iBw, gfotko, ftZfdnk, fgzv, fJBkw,ezw feZs/, ;?o ;gkN/, w[nkPe/ nkfd pko/ fBoz;e'u ;{uBk d/Adk j?. fJ; g[;se ƒ gVQ e/fizBk nkBzd oftzdo dh ;kfjsekoh ;pzXh fwbdk j?, UBk jh T[; dh nkgk^ftykT{ P\;hnspko/. T[j gqwkfDe gzikph j? i' bhe s'A jNthA e'Jh P? oudk j? ns/ fBPzr j' e/ T[; dkftykbk eodk j?.

oftzdo nkgD/ ns/ nkgD/ fgsk ftueko ;wM"s/ dh fJsbkj fdzd/ efjzdk j?^T[j efjDbZr/, “sz{ ;kv/ gk;'A efjD N'eD dk nfXeko Bk y'j, go eo i' woIh.” fJj ;wM"sk ;hgozgoe fgsk ns/ gq:'rPhb g[Zso ftueko. fJ;/ soQK dk ;wM"sk fJ; ouBk d/ nko gkoc?fbnk j'fJnk j?. fgT[^g[Zso dh i?Bo/PB r?g tork jh ck;bk j? gzikp s/ e?B/vk ftueko.e[M rZbK oftzdo oth gozgoe gzikp dhnK ;[Ddk j? go eodk T[j ezfgT{No ebuo torhnKj?. e?B/vk s/ gzikp dh d' gk;h sZe B/ oftzdo dh ;'u ƒ nZX ftueko'A uhfonk j'fJnkj?. T[jd/ ftu gozgoe fgsk s/ gq:'rh g[Zso d't/A n~v'^nZvo/ gSkD/ ik ;ed/ jB. ‘skfonKtkbk d/P’ s/ ‘ezfgT{No ebuo’ tkb/ d/; d'jK dhnK nkg' nkgDhnK fyZuK jB, fiBQK ftu'Afe;/ s'A th T[j nkgDk fgZSk BjhA S[vk ;fenk.

;[gB/ d/ d/P e?B/vk ftu gj[zu e/ T[jd/ gkso gzikp tb w[VBk ukj[zd/ jB. e?B/vkgj[zfunk e'Jh r[odhg j? fi; dk gzikp dh fe;/ e[Vh Bkb fJPe ;h. o'Irko dh \ksoT[j e?B/vk frnk ;h. go fJPe dh \kso T[j w[V gzikp nkT[Adk j?. nkfPeh s'A o'Irkotb s/ o'Irko s'A w[V nkPeh tb, fJj j? r[odhg dh d/;^god/; :ksok. “ejhA Gh ngBkfmekDk BjhA IwkB/ w/A. Bk nkPhnkB/ e/ pkjo Bk nkPhnkB/ w/A.”

e[M d[y fJ; s'A tX/o/ r[zMbdko jB. e?B/vk gj[zu e/ wZyD f;zx eoVh fwjBspknd nkgDk xo^gfotko e?B/v/ p[bk b?Adk j?. osk e[ ;[ykbk j'D bZrk sK p/ekoh t;w[V gfotko d/ ihnK ƒ Gkos G/iD s/ wip{o j' frnk. eh T[j w[V gfotko ƒ p[bk;e/rk < eh w[V e?B/vk nkJ/ gfotko ƒ d[pkok Gkos ikDk gt/rk < wZyD f;zx dk s/qfVnkj'fJnk gfotko e?B/vhnB gzikphnK dh s/qVh j'Jh tk;sftesk ns/ wkBf;esk dh rtkjhfdzdk j?.

fJ; s/qV ƒ g{oB d/ th okj jB. e?B/vk ftu f;oc gzikph fwbyk f;zx jh BjhA ofjzdk,:{ogh w{b tkbk ikB fpe;' th j?. p/eko f;oc gzikph jh BjhA r?o^ gzikph th jB. fwbykf;zx s/ ikB fpe;' dh ejkDh tkgoh Gkt/A e?B/vk ftu j?, go T[jdh ;'u s/ nfj;k; Gkostor/ jB. d' :ko fJe' bZeV^fwb ftu fJe' fij/ wId{o g/Pk jB. fJe ƒ wkVh fijhsoZeh fwb rJh sK d{ik sfVzr j' frnk. d'jK ftueko t?o^fto'X dh dhtko T[~;o rJh.

Page 28: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK28

\[PhnK ftu ufjed/ d';sK ƒ \kw'Ph dk ;'ek wko frnk. go p/ekoh B/ d'jK d/ tb eZYfdZs/. feqPuhnB uou B/ p/ekoh d/ wko/ b'eK bJh c{v p?Ae s/ ;{g^feuB y'bQ fdZs/.feqPfunB ikB, f;Zy fwby/ ƒ T[E/ nkgD/ Bkb b? frnk. p/ekoh ftu XowK dh ftZE fwFNrJh. gozgoe nzdkI ftu fbyh fJj gozgoe Gkosh gzikph ofjDh^pfjDh dh jh fJes;tho j?.

‘Pjhd dh wK’ sK j? jh gzikph G'fJz dh ejkDh. g[Zso d/ Pjhd j' ikD pknd ftXtkwK nkg nkgD/ ozv{J/ i/m dk roG XkoB eodh j? ns/ T[jƒ Pjhdh d/ okj/ s[oB bJhg/qodh j?. wkj"b, w[nkPo/, ;'u, Gkt^p[Dsh, fJfsjk; nkfd dh fdqPNh s'A fJj gzikph gozgokdk gqwkDhe N[eVk j?. jIkoK whb s/ p?mk nxotk;h oftzdo nkgD/ iZdh xo bJh w'j gkbfojk j?. fJj' fJ; ejkDh dk nDfejk go ;gPN ;[B/jk j?.

:ehBB fJ; ftu gzikph nkfdwsk s'A d{o g~Swh nkX[fBesk dhnK th ejkDhnKjB. fJj' fijh jh ejkDh j? ‘ezfgT{No ebuo’, fi; B/ gzikph e?B/vhnB d/ gfotkoƒ nZvo/ ns/ nkIkd ftneshnK ftu tzv fdZsk j?. gfotko dhnK fJekJhnK jB, gfotkoe'Jh BjhA. g[Zso wK ƒ ;wMkT[Adk j? fe fgT[ dh nkgDh nkIkd j;sh j? s/ fJj'nkIkd j;sh dh ;'u ekoB fgT[ dk g[ZsoK T[go gqGkt yhD j' iKdk j?. ezfgT{No ebuod/ gqGkt j/m T[jƒ fjzd[;skB wodk ikgdk j?. J/E/ th oftzdo oth nkX[fBe ezfgT{Nodh ‘fNe fNe Nz{ Nz{’ ƒ g/Av{ gzikph tKr wfj;{; eodk j?. T[jƒ ikgdk j? fit/A po;kshwZSoK B/ T[jdk p[ok jkb ehsk j't/. T[jd/ fdb fdwkr s/ XZcV T[~Go nkJ/ jB. T[jƒikgdk j? fit/A ;ho/ s/ r[V Bkb fbZpVh e'Jh j'Ad ehfVnK d/ G"D s/ ;[ZN fdZsh rJh j't/.;zy/g ftu oftzdo oth dk nB[Gt^y/so ‘wkvoB’ j?, go T[; ftubk nB[Gt^eosk‘fgqwhfNt’ j?.

pkeh dhnK ejkDhnK ftu th fdqPNh ftueko fJ; soQK dk wkvoB fgqwhfNtsDkn j?. fJBQK ejkDhnK d/ fjZ;/ dk nB[Gt Bk fBo'b nkX[fBe j?, Bk fBo'b nkfdw.d'jK ftueko gkVk pfDnk ofjzdk j?. Bk nkdwh Bt/A ihtB ƒ fsnkr ;edk j?, Bk g[okDhiku ƒ e?B/vk gj[zfunk j'fJnk Gkosh T[~E'A d/ y[ZbQ/^y[bk;/ wkj"b d/ ;[Zy^;kXBK dk nkBzdwkDdk j'fJnk BIo^nzdkI eo ;edk j?, go n\ho s/ T[jd/ nkBzd s/ g[okDhnK edoK^ehwsK Gko{ j' iKdhnK jB. ‘g?~N ebuo’ ejkDh ftubh n"os T[; nkdwh ƒ fsnkrfdzdh j? i' gkbs{ fpZbh s/ jZE u[edk j?. Xow^ftj{Dh n"os fe;/ god/;h Bkb ;/i;KMh eoB wro'A nkgD/ g[okD/ gq/wh Bkb ‘JhPtoh foPsk’ Ekg e/ jh nkgD/ nkg ƒ ;cb;wMdh j?.

Bk ftfrnkBe nkb/^d[nkb/ ftueko oZp tk|o j?. Bk e?B/vhnB Pokp ftu v[Zpoj/ gzikph bJh nfXnkswe nzfwqs ngq;zfre j?. ‘ezfgT{No ebuo’ ftu JhPtoh foPs/w[ZbtkB jehes tKr fNe/ j'J/ jB. nxotk;h g[Zso ftu th xo s/ fgT[ d't/A fiT[Ad/ofjzd/ jB.

“gzikph fNqfpT{B”, 6 nes{po, 1985

Page 29: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 29

nzfqwsk gqhsw‘nzdo tb y[ZbQdk p{jk’ oftzdo oth dh ejkDh fJe gSkD dh sbkP ftu s[od/ wB[Zy

dh ejkDh j?. oth dh ejkDh ftu T[; dh BkfJek fJe n"os j?. n"os fJe gokJ/ wode'b id'A fJe gSkD d/ Bks/ iKdh j?, sK EK j'o th BkIe j' iKdh j?. go oth B/ pVhiku Bkb fJ; ƒ ;zGkfbnk j?.

(g[;se ‘n~i dh gzikph ejkDh’, gzBk 8)

nkgD/ nkgD/ Nkg{ (oftzdo oth)

vkH oxpho f;zx

nkgD/, ;[v"b s/ PeshPkbh i[Z;/ tKr oftzdo oth dh f;oiDkswe Pesh th n;hwj?. nkgDh fJ; Pesh d/ fBek; bJh T[j fJe ;w/A fezB/ jh o{gK ftu ftuodk j?. nkekons/ tzBrh gZy'A T[; dh ouBkswe gqkgsh J/Bh ftPkb j? fe T[; Bkb w'j iK dt?y^GktoZyD tkbk e'Jh ftnesh th fJ; s'A fJBekoh BjhA j' ;edk. eftsk, BkNe, ekft^BkN,ejkDh, ekft^eEk, bx{^eEk s/ ;kfjs^;whfynk d/ fezB/ jh gk;ko oftzdo oth dh ebwB/ rqfjD ehs/ jB. e?B/vk ftub/ d{o^d[okv/ d/P d/ fJe fgzv ftu ofj fojk oth gzikpdh w{b Xosh ;w/s d/P ftd/P d/ gzikph ;kfjse s/ ;fGnkukoe irs Bkb fi; soQK dk;iht foPsk pDkJh oZydk j?, T[j jkoh^;koh dh ;woZEk s'A pkjo dh rZb j?. T[; d/ ftPtfdqPNhe'D pko/ eJh gqeko d/ fezs{nK s/ wZsG/dK dh r[zikfJP pDh ofjzdh j?, go T[; dhouBkswe gqfsGk pko/ e'Jh ;zd/j BjhA. oftzdo oth dh eEk^ouBk ƒ rj[ Bkb tkfunKftPtk; pZMdk j? fe gzikph eEk^;kfjs ftu nkX[fBe ftef;s gz{ihtkdh ftt;Ek d/gfot/P ftu ftuoB tkb/ wB[Zy dh pks fi; ;fjisk s/ :EkoE^;'Mh Bkb T[; B/ gkJh j?,T[j fe;/ j'o ebkeko dk B;hp BjhA pfDnk, eosko f;zx d[Zrb s/ e[btzs f;zx ftoe tor/gzikph d/ ;woZE ebkeko th gz{ihtkdh wB[Zy dh nkdoP^ftj{Dh, ;[szso ;t?^j'Ad dh pksT[; soQK BjhA gk ;e/, fit/A oftzdo oth B/ gkJh j?.

nkgD/ Bt/A ejkDh ;zrqfj ‘nkgD/ nkgD/ Nkg{’ (gzBk 140, w[Zb 60 o[gJ/, B?PBb p[ePkg, uKdBh u"Ae, fdZbh) Bkb oftzdo oth nkgD/ fJ; fpzp ƒ j'o g[PN eodk j? fe fJef;oie ti'A T[; dk w[y ;o'eko wB[Zy d/ fBZi dh ;[szso j'Ad Bkb j?. fJj ;[szso j'Adfe;/ gqeko d/ gozgokrs ;wkie, B?fse iK ;K;feqse pzXB s'A gko ikD iK T[; dk T[bzxDeoB ftu'A jh nkgDh ;koEesk gqkgs eodh j?. nZi d/ ;z;ko ftu, id'A ;'thns :{BhnBYfj Y/oh j' frnk j? s/ ;wkitkdh fuzsB T[~s/ eJh soQK d/ gqPB^fuzBQ bZr rJ/ jB, wfjI

Page 30: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK30

sVkrhtkdh f|efonK dk ikg eoe/ e[M BjhA ;"oB bZrk. wkoe;tkd dh u/sBk jkb/ th ;Gs'A ;zs[bs ftfrnkBe ftPt fdqPNhe'D gqdkB eodh j?. n?go okiBhse s/ ;wkie eqKshd/ ;zdoG ftu e[M e[ ;wK^ftjk^u[ZehnK XkoBktK T[~s/ g[Bo ftuko s'A fpBK ;kfjs ns/ ebktZb th nkgD/ tsho/ ƒ pdbt/A gfog/y ftu Bt/A f;foUA t/yD ;wMD dh b'V j?. oftzdooth dh eEk^ouBk d/ ftP/^t;s{ dh u'D s/ T[; d/ fBGkn ƒ th J/; BthA ;/X dh o'PBhftu d/yDk j't/rk. fe;/ T[~s/ fBgN gqfsrkwh iK gqrshtkdh j'D d/ b/pb bk d/D/ j[D ek|hBjhA. t/yD tkbh tZvh rZb fJj j? fe e'Jh th f;oie gqwkfDe nB[Gt ƒ nkgDh P/qDhrsiK ftukoXkoe ;hwk d/ pkti{d, ;fji ebkswe gqrNk d/ ;fenk j? < T[; dh ouBk B/wB[Zyh ufoZso d/ ftneshrs iK ;w{je gfjb{ dh e'Jh BthA gos y'bQh j? < i/ T[j fJje[M eo ;fenk j? sK ;kfjse w[~bKeD dh wkoe;tkdh fdqPNh d/ gZy'A fJj ek|h tZvhrZb j?.

fJ; ;ko/ fgS'eV ftu ;[Gkte jh oftzdo oth dhnK eEk^ouBktK ƒ jK^tkuh fdqPNhs'A t/yDk pDdk j?. Gkt/A fJ; pko/ e'Jh G[b/yk BjhA fe oftzdo oth fe;/ tv/o/ nkdoP s'Aftot/ nkgD/ fBZih ftnefsst se ;hws gz{ihtkdh gfot/P d/ fJeZb/^efjo/ wB[Zy dh jh rZbeodk j?. go i/ ftef;s gz{ihtkdh ftt;Ek ftub/ ftnesh dk ;Zu fJjh j? sK b/ye ƒfJ; dh g/Pekoh bJh pj[sk d'Ph BjhA mfjokfJnk ik ;edk. fJ;/ ;Zu d/ BKj^w[yh gfjb{nKgqsh gkme d/ wB ftu b/ye e'Jh gqPB irk ;e/, iK fJ; gqsh fsq;eko^Gkt g?dk eo ;e/sK fBPu/ jh j'o tX/o/ uzrh rZb j't/rh. go fBo'b :EkoE dh ebkswe g/Pekoh th e'JhxZN w[ZbtkB BjhA, s/ oftzdo oth fJjh e[M eodk j?.

jZEb/ ;zrqfj ftu B"A ejkDhnK ns/ J/BhnK jh ekft s/ bx{^eEktK Pkwb jB. d'ejkDhnK ‘nkdw j~tk dh wK’ ns/ ‘wod pBkw wPhB’ gfjbK th Sg u[ZehnK jB—fJjBKd'jK ejkDhnK ;w/s ‘s?A eh dod Bk nkfJnk’ BkT[A dh e/tb fJe ejkDh ƒ SZv e/ pkeh;G ejkDhnK n"os wod d/ ;zpzXK Bkb i[VhnK j'JhnK jB. fJjBK ejkDhnK ftub/ fJ;sohgkso wod d/ ;zr dh b'u d/ Bkb Bkb nkgDh fBt/ebh wkBth j'Ad dk gfou? fdzd/ jB.T[j n"osK wod T[s/ nk;fos BjhA. n"os dh ;[szsosk dk ejkDhnK ftu g/P j[zdk soewod dh ;odkoh d/ ;zebg ftu Ybh ;kvh gozgokrs ;'u ƒ M{Ddk j?. go fJj soen;b'A jh nD;wkie iK fBzdD:'r j?. ftfrnkBe fdqPNh s'A nfijk cstk d/Dk do[;sBjhA. T[~sw g[oy ftu fbyhnK rJhnK uko ejkDhnK ‘nkdw jZtk dh wK’, ‘wod pBkwwPhB’, ‘g[Pg iDBh’ s/ ‘noE Yz{vd/ Ppd’ ftubhnK n?bB, J/Aibk okfpB;B, e?Eh s/ehPk BkT[A dhnK n"osK wod dhnK r[bkw BjhA. wod dh ;[szsosk Bkb nkgDh ;[szsoskd/ Neok ikD eoe/ T[j wod d/ ;kE s'A fpBK (n?Aibk okfpB;B) iK wod d/ e[M gbK d/;kE T[~s/ jh ;zs[PN jB. T[j fe;/ ;dhth foPs/ ftu pZMD bJh fsnko BjhA. wod s'Ac[ZbK tor/ pZu/ gqkgs eoB bJh T[; d/ efjo ƒ th MZbh iKdhnK n"osK dh wB'fposh d/ftPb/PD dh r[zikfJP j?, go ftnkj ;z;Ek d/ otkfJsh ;z;ekoK s'A w[es fJj n"osK ne;onkgDh j'Ad ƒ ekfJw oZyD d/ nkjo ftu bhB uzrhnK brdhnK jB, fit/A ‘g[Pg iDBh’ftubh e?Eh.

Page 31: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 31

‘wkB;e jkD dk ;kE’ s/ ‘foPfsnK d/ nko gko’ BkT[A dhnK ejkDhnK th ftnkj^gqEkd/ nzsors ;dhth s"o ’s/ nfsqgs ofjzdhnK n"osK dh pks gkT[AdhnK jB. T[jBK bJhg?;/ dh d"V ftu bZr/ iK T[wo ftjk^u[Ze/ wodK s'A T[esk e/ ftnkj^pkjo/ ;zpzX f;oiDke'Jh nBkuko BjhA. wod dh ;zg{oBsk ƒ nkgD/ ftu ;w' b?D dhnK fJZSe, fJj n"osK;wki tb'A s/ gsh ti'A Ekg/ rJ/ nkgD/ wodK bJh u[D"sh pD yb'AdhnK jB s/ y[bQ/ nkwj'o wodK d/ ;zr ftu ftuodhnK jB. e[M j?okBh tkbk sZE fJj j? fe ‘foPfsnK d/ nkogko’ ftubk p[ZYk i"B nkgDh itkB gsBh i?eh dh \[Ph bJh \[d T[; tk;s/ B"itkB bZGdkj?, s/ sqk;dh fJj j? fe fJT[A eodk j'fJnk T[j t/;tk^fposh ƒ tXkT[D dk d'Ph rodkfBnkiKdk j?. ‘wkB;e jkD dk ;kE’ ns/ ‘noE Yz{vd/ Ppd’ ftu oth B/ ;oho s'A nrKj fJ;sohg[oP dh go;go wkBf;e fsqgsh d/ jZe ftu rZb ehsh j?. ‘noE Yz{vd/ Ppd’ ftubh ehPki' fe;/ wod s'A J/vI dh fpwkoh b? p?mh j?, \[Pfe;wsh ƒ fJe nfij/ wB[Zy ƒ fwbdhj? i' ;wki ftu BthA ghVQh dh f;js ƒ ;t;E oZyD bJh T[; d/ Bkb s[oB dk ;zebgeodk j?.

‘;[szsosk d/ ;wkB^nzso f;o/’ ftu oth fJe nfij/ gkso dh n;bhns ƒ T[Gkodkj? i' gqrshtkdh j'D d/ dknt/ d/ pkti{d shthA ƒ nkgDh fBZih wbehns ;wMdk j'fJnknkgD/ bJh s/ n"os bJh d{jo/ wkg ngDkT[Adk j?. oth J/E/ gksoK Bkb b'VhAdh ebksweftE BjhA f;oi ;fenk, fi; eoe/ ejkDh ftubh efjD tkbh rZb do[;s j'D d/ pkti{dfezs{iBe ikgdh j?. gfjbh gsBh ’u'A fszB pZfunK d/ pkg nkgD/ gsh e[zdB f;zx eKr ƒtoPk fJzdokBh nkydh j? fe T[j T[; ƒ nkgDh woIh Bkb fe;/ j'o wod s'A fJe pZukb?D d/t/ sK T[j jw/Pk bJh ;rthA dh ;rthA T[; dh j' ikt/rh. s/ fJj gq;skt gqrshtkddk u'rk gfjBh p?m/ G{gtkdh wod bJh gqtkB eoBk fet/A th ;zGt BjhA. ‘Pkdh tZb iKdh;Ve’ ftu Gkt/A gotk;h wkfgnK tZb'A d/P ’u'A wod wzr/so wzrk e/ nkgDh bVeh d/ rbwVQB dk ekch g[okDk ftPk fbnk frnk j?, go fJ; d/ fBGkn ftu oftzdo oth dhftP/Psk T[~E/ T[ikro j[zdh j?, fiZE/ bVeh nkgD/ gq/wh s'A nkgD/ roG ftu p~uk ;KG b?Dƒ T[; tZb'A, n|oheh ;fGnkukoe wo:kdk nB[;ko, iDB gohfynk u'A gk; j'D dk gqwkDnky e/ gq/wh Bkb ftnkj ƒ f;o/ uVQkT[Adh BIo nkT[Adh j?.

e[bQ fwbk e/ oth fJjBK ejkDhnK ftZu'A fJe nfij/ wod b/ye ti'A T[Godk j? i' gZSwhgfot/P ftu n"os dh ;[szsosk dh XkoBk ƒ g[PN eodk j?. fJj XkoBk nzfsw o{g ftu;wki bJh fezBh e[ ;koEe j?, fJ; gqPB d/ T[~so tZb oth BjhA nj[bdk. fJ; gqPB dkT[~so T[j gkme T[~s/ SZv fdzdk j?.

go, g[;se ftubhnK B"A ekft^eEktK s/ bx{ eEktK ftZu'A n"os dh fto'XkGk; tkbh;fEsh T[Godh j? fiE/ nkgD/ gqhsw ƒ ;rt/A dk ;rtK po; g?D bJh nkydh fpjpb j'Jhgqhswk i{mh j'D s'A gfjbK ;[Zuh ehs/ ikD dh wzr eodh j?. ‘;[gB ebk’, ‘Xosh s/ X"b’ftu n"os fJe pzB/ ftneshrs ;[szsosk ukjz[dh j? s/ d{i/ pzB/ gb fSD d/ fgnko pdb/wod nr/ ;rbh ;p{sh d/j jkIo eoB bJh fsnko j?. fJjBK ekft s/ bx{ eEktK ftu;[Gkte jh fpzpK gqsheK dh Gowko j?. fJjBK feosK dk ejkDh dh ftXk d/ x/o/ ftu w[ZbKeD

Page 32: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK32

eo ;eDk ;zGt BjhA. fJj fBo;zd/j fJe Bt/A o{geko ti'A nkgD/ nB[;koh w[Zb^u"yN/ ftuftukohnK ikD d/ :'r jB.

oftzdo oth id'A nkgD/ ebkeko nkg/ T[s/ nkgD/ fBZi ƒ Gko{ j'D dh y[ZbQ fdzdk j?T[d'A T[j pj[sk ;cb BjhA ofjzdk. ‘skidko s[zw/Pkj’ BkT[A dh ekft^eEk ns/ ‘;[szsosk d/;wkB^nzso f;o/’ BkT[A dh ejkDh ftu T[jdh fe;/ b/ye gqsh fyM iK fe;/ Xkok gqshT[dk;hBsk iK fBekoB dh ;[o dk T[~GoBk fJ; ;hwk ƒ do;kT[Adk j?. go fJj sZE feoftzdo oth fJe T[xk eth j'D s'A fpBK e[Pb eEkeko th j?, fi; ƒ gkso fusoB, ejkDhr[zdD s/ gqGkt f;oiD dh w[jkos j?, j[D ;t?^f;ZX j?.

“f;oiDk”, iBtoh^wkou, 1992

Page 33: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 33

Gkr gfjbk L 96 ejkDhnK

Page 34: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK34

oth dhnK ejkDhnK dh p'bh, fJZE'A se fe nkg' ftu rZbpks dh p'bh, th ftdtkBKtkbh j?. fJj BthA fgos j?.

;z;ko gqf;ZX g[;se ‘o'w dh fJ;sqh’ d/ b/ye n?bpoN' w'o/thnk ƒ fe;/ B/g[ZfSnk fe fJ;sqh sK fJe nBgVQ t/;tk j?. gfVQnK fbfynK tkbh p'bh feT[A p'bdhj? < w'o/thnk B/ itkp fdZsk fe ;kfjs dh GkPk ;dk PeshPkbh j'Dh ukjhdh j?.Bkb/ fJe nBgVQ gkso pko/ fbyD bZfrnK w?A nkgDk fbyD Yzr BjhA pdb ;edk.

fJe j'o BthA fgos, fijVh w?A fJ; tZv/ ;zrqfj ftu t/yh j?, fJj j? fe;G s'A fgZS'A fbyhnK ejkDhnK ;G s'A gfjbK gkJhnK jB s/ gfjbK fbyhnK j'JhnK;G s'A fgZS'A. fJ; soQK j'fJnk w?A gfjb/ feXo/ t/fynk s/ BjhA, go fJe T[~x/ejkDheko B/ fJ; sKx dk gqrNktk Io{o ehsk j?, Gkt/A T[j g{oh BjhA j'Jh.

“ne;”, i{B 1984

Page 35: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 35

r'ohnK PjhdhnK

nZi th T[j T[;/ EK p?mh ;h. fpibJh w'wpZshnK dh wZXw o"PBh ns/ nB/Q/o/ dh b[eDwhNh ftu v[Zp/ fJ; Pokp\kB/ d/ fJeZbtKi/ yz{i/ ftu. T[; d/ ;kjwD/ ok\dkBh ftunZX^irhnK s/ nZX^p[MhnK f;roNK dk Y/o fijk T[~;o nkfJnk ;h. nrbh f;roN ibkT[DbJh wku; dh shbh pdbdh, sK T[; d/ fujo/ T[~s/ fSD dh fSD rzGhosk c?bdh j'JhfdykJh fdzdh.

wZE/ T[~s/ ;[o\ fpzdh, ezBK ftu gbk;Ne d/ ;[o\ pz[d/, p[ZbQK T[~s/ ;[o\ fbg;fNZe, ;[o\jk| e'N j/mK ;|?d ewhI s/ ;[o\ ;eoN, rb ftu ;[o\ ;eko| ns/ g?oK ftu ;[o\r[orkph gkJh p?mh, T[j nkgD/ wXo/ s'A e[M f;oeZYt/A eZd ftu pVh nkeoPe s/ ;[zdobZr ojh ;h. GothnK SkshnK s/ r[zd/ j'J/ fi;w tkbh J/; n"os ƒ tkb pBkT[D ns/fwbt/A ozrK tkbhnK fBZs BthnK g'PkeK gfjBD, ;ki^;Zik ns/ fPzrko dk pVk ;[jiwJh;bhek ;h.

phno dk rbk; u[ZefdnK T[; B/ fJe BIo w/o/, iK w/o/ w/I tbK ns/ iK ;kv/ d'jKs'A gko t/fynk ` w?A e'b jh T[; d/ Bkb dh w/I T[~s/ p?mk ;K. T[;dhnK jbehnK BhbhnKnZyK fe;/ th fe;w d/ gqGkt s'A w[es ;B.

“fywK eoBk, eh w?A s[jkvh ;zrs ftu Pkfwb j' ;edk jK <”nky e/ w?A T[; d/ ;kwQDh e[o;h T[~s/ p?m frnk.“i' sz{ Yz{v fojk j?A, T[j PkfJd w?A s?ƒ Bk d/ ;eK.”T[; B/ jbe/ go ;zrhs wJh ;[oK ftu nkfynk.“w?A sK f;o| d' w/IK T[~s/ c?bhnK d' fJeZbK ƒ fJe w/I T[~s/ fJeZfmnK eoB pko/

jh ;'funk ;h.”“w/I pdfbnK fJeZb d/ fwikI ftu e'Jh |oe BjhA g?Dk. i' fJeZb X[o nzdo, ti{d

dk fJe fjZ;k pD e/ \bkn tKr gZ;o ikJ/, T[; d/ uZeqt:{j s'A w[esh ;zGt BjhA. eh sz{ed/ d' fJeZbK dh ;zrs pko/ th ;'funk j? <”

fJeZb j[zfdnK th e'b p?mh d{;oh fJeZb d/ ;zr ;kE dk wZmk wZmk nfj;k; eh fJeZbƒ wko BjhA ;edk <”

“rZbK s[o g?AdhnK jB p/f;o g?o dhnK. P'o T[~m yVk j[zdk j? w/o/ nzdo. rZbK d/

Page 36: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK36

f;o/ r[zw r[nku iKd/ jB. fJ; P'o s'A fSD fSD ;zxD/ j' oj/ nBQ/o/ ftu s/ w?A j'o thtX/o/ fJeZbh s/ ;ZyDh j' iKdh jK.”

“nkgDk, nkgDk J/ek ehez{, u[eh fcod/ b'e `”“eh fejk sz{ <”“e[M BjhA, n?t/A fJe eftsk d/ p'b :kd nk rJ/.”“sz{ eftsk th HHH.”“fbydk jK. nkgD/ nkg Bkb ;zpkd oukT[Dk, nkgD/ nkg ƒ, t;s{ gZXo

T[~s/, fJe d{oh s'A t/yDk ;wMDkHHHeftsk jh sK j?HHHnkgDh fJeZb dk PpdK GktK s/ noEKftu ekfJnk^ebg j' ikDk. nkgD/ gZs/ nkgDh y/vHHH;"bhN/noHHHfJeZb y/v.”

“jK ;"bhN/no. nkg/ skP nkg fyvkoh, nkg/ y/v, nkg/ fiZs s/ nkg/ jko HHH nkg/P{B:, n~X ftueko.”

“sz{ sK GkPk f;oi ojh, |b;|k ih ojh s/ eftsk pD ojh j?A.”“fJebkgk id'A wip{oh tZ; ihtB^P?bh pD ikJ/, sK u[Zg jh BjhA, p'b th pV/ fsZy/

j' iKd/ jB. fsZy/ nB[Gt, fsZy/ Ppd, fsZy/ noE ns/ x'V/ tKr fJe bzw/A ;w/A s'A nkgD/nzdo, brksko ;hy^Gko yVQh fEo j'Jh fIzdrh HHH mzvk, ;kj^jhD, ;\s gZEo dk p[Zs HHHp/ikB HHH p/fj;HHH.”

“gZEo jh sK pD rJ/ jK n;hA ;G. whAj tZ;dk j?. nkpPkoK dk o;hbk ;zrhs ;kv/T[~s'A dh bzxdk j?. c[Zb T[~rd/ jB. ;[rzXK c?bdhnK jB. cb, cbd/ jB. tD w"bd/ jB.c;bK izwdhnK, tXdhnK, gZedhnK jB. e[M th sK BjhA pdbdk HHH nkfd^ekb s'A gqfeoshdk f;oiD^;z;ko, ghVQh^do^ghVQh, fIzdrh dk rhs rkJh ik fojk j? HHH s/ n;hA sK g~EopD/ p?m/ jK HHH nZyK, ezB s/ wz{j T[~s/ jZE oyh nkgD/ nzdo brksko ftnoE j' oj/ jK.”

“jK, brksko ftnoE j' oj/ jK.”nky e/ T[j d{o \bkn ƒ x{odh j'Jh fJe bzwhA u[Zg ftu v[Zp rJh. j"bh j"bh ib

e/ T[FzrbK se gj[zuh f;roN dk ;/e wfj;{; j'fJnk, sK T[j u"Aeh `“gZEo ftu ni/ nfj;k; pkeh j?.” w?A fejk `“jK, nfj;k; jh sK j? i[ j[D se fiT{Adh jK. nZSk, fywK eoBk, pZfunK ƒ p/ph^f;No

fdUA u[ZeD dk ;wK j' frnk j?.” nky e/ T[j ubh rJh s/ w?A nkgDh fJeZb ftu v[Zpk,T[; dh fJeZb pko/ ;'uD bZr fgnk. T[; dk Bkw ihB ikB;NB ;h. fJe, d' j'o w[bkeksKs'A pknd T[j w?ƒ r[fozdo s'A r?oh s/ w?A T[; ƒ ihB efjD bZr fgnk ;K.

ihB d/ pkg B/ T[; ƒ fJe \{p;{os xo, eko ns/ Io{os dk j'o ;G ;kwkB b? e/fdZsk j'fJnk ;h. \ou bJh Y/o ;ko/ g?;/ T[j T[; ƒ jo wjhB/ fdzdk ;h. T[; d/ p?AenekT{AN ftu th T[; B/ u'yh oew iwQK eotk oZyh ;h. T[;dhnK d' XhnK d/ Bkw th i[d/i[d/ p?Ae d/ yks/ y'bQ oZy/ ;B, T[; d/ pkg{ B/. gfjbK T[; dk pkg T[BQK d/ Bkb jh ofjzdk;h. go e[M ;w/A s'A ihB T[; Bkb brksko MrVk eoB br gJh ;h. B"ps wko e[NkJh,rkbQh rb'u s/ g[fb; se th gj[zu u[Zeh ;h. fJ; bJh T[; dk pkg e[M ;w/A s'A feokJ/d/ wekB ftu fJeZbk jh ofjzdk ;h. xo d/ \ou d/ g?;/ T[j jo wjhB/ brksko ihB d/

Page 37: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 37

p?Ae^yks/ ftu iwQK eotk fdzdk. nkBh pjkBhA ihB dhnK pZuhnK ƒ fwbD nk iKdk. id'AihB xo Bk j[zdh sK T[BQK Bkb y/vD bZr g?Adk. T[BQK ƒ fJPBkB eotkT[Adk. T[BQK d/ eZgV/pdbdk. T[BQK ƒ G'iB eotkT[Adk. T[BQK dk rz{j w{s u[Zedk. xo dh ;|kJh eodk. bkBdk xkj eZNdk. c[ZbK d/ p{N/ bkT[Adk. d'jK pZuhnK ƒ fgnko eodk. T[BQK d/ wz{j u[zwdk.T[BQK d/ nzr ;fjbkT[Adk. nzr, nzr Bkb rZbK eodk.

nfijk jh ;wK ;h, id'A ihB xo gosh ;h nkgD/ fgsk ƒ nkgDhnK XhnK Bkb fJje[M eofdnK t/y e/ T[; d/ ;ZshA eZgVhA nZr bZr rJh ;h. T[j GVe T[~mh ;h. i' wz{jnkfJnk p'bh ik ojh ;h.

“fJj e[M jh S'N/ j[zfdnK sz{ w/o/ Bkb eodk fojk j?A. ikBtok ` s?ƒ Pow BjhA nkT[Adh.sz{ v[Zp feT[A BjhA wodk < w/oh wK ;Zu jh efjzdh ;h fe s?ƒ s/ w?ƒ sK J/; ezio B/ T[ikVfdZsk j?. t/yhA fes/ s/ohnK XhnK th J/; izrbh ikBto dk fPeko Bk pD ikD. fJBQK ƒpukthA. fJBQK dh oZfynk eohA. fJj jh s/ok Xow j?. s/ fco fJj ;G e[M eoB dkw/o/ e'b'A tuB b? e/, T[j ewbh j'Jh gsk BjhA feXo fBeb rJh. r[zw r[nku rJh, iKwo, yg rJh.”

;kj b?D bJh ihB o[eh s/ fco nkgD/ nkg tbK fJPkok eodh j'Jh p'bh.“s/ J/; izrbh ikBto ƒ w/o/ ns/ w/ohnK XhnK d/ T[ikV/ bJh fgZS/ SZv rJh. w/o/

Bkb sK i' j'Dk ;h j' u[Zek j?. go w?A nkgDhnK XhnK Bkb fJj e[M BjhA j'D d/Dk. sz{gkgh, ekwhA, fjo;h ikBto j?A. w?A s?ƒ B|os eodh jK. fBeb iK J/E'A.”

ihB d/ i' e[M jZE nkfJnk T[; B/ nkgD/ pkg d/ wkoBk P[o{ eo fdZsk. xo ftuuhe fujkVk wu frnk. xpokjN ftu T[; dk fgsk T[~E'A ubk frnk.

ihB dk ftuko ;h fe T[; d/ pkg B/ xo, eko s/ j'o nkoEe ;jkfJsk nkgD/ nzdobhngokX^Gkt s'A w[esh gkT[D bJh jh T[; ƒ fdZsh ;h. T[j xksh ;h. fPeko cVB bJhT[; ƒ ukok gkT[Dk nkT[Adk ;h. T[; ƒ fe;/ Bkb e'Jh fgnko BjhA ;h.

fJe fdB w?A T[; ƒ g[ZS jh fbnk, “fe; fe; s'A GZi/Arh < pZfunK s'A < pkg s'A iKnkgD/ nkg s'A < pzdk jo fe;/ e'b'A GZi ;edk j?, go nkgD/ nkg s'A BjhA.”

ihB vz{xh ;'u ftu v[Zp rJh s/ fco fit/A e'Jh wBpuBh ftu g? iKdk j?, T[~uh, T[~uhp'b, p'b, ;'uD bZr g?Adk j? HHH ihB nkg^w[jkok fJe ;?_^;zpkd ftu tfj s[oh.

“u/sBk id ;{oi tKr uVQdh j? B"A B/I/ dh ftZE ’s/ HHH sK o'w, o'w ;{bK ftu ftZMiKdk j?, ;{JhnK u[ZGdhnK jB—fdb, fdwk} ns/ ;rb/ ti{d ftu. ftZE ’s/ yV' e/ t/ydhjK, nkgD/ nkg ƒ HHH nkgDh d/j, nkswk T[Zs/ fbzr^G[Zy pD M[e/ nkgD/ jh pkg ƒ. T[;B/ w/o/ Bkb nkgDh tk;Bk dh fsqgsh dk fJj f;bf;bk ed'A P[o{ ehsk ;h. w/o/ iBw^;w/A s'A jh PkfJd ` w/oh wK d;dh j[zdh ;h fe w/o/ iBw^;w/A w/ok fgsk j;gskb ftujkIo ;h. w/oh izwD^xVh dk jo fSD T[; B/ n~yhA t/fynk ;h. w/o/ iBw^;w/A s'A jh P[o{eo bJh j't/rh, T[; B/ fJj nkgDh ekw^y/v. B/so^G'r eodk j't/rk. T[j w/oh BrB pkbVhd/j Bkb. NN'bdk, co'bdk j't/rk T[j w/ok nzdo pkjo, nkgDhnK fjo;h BIoK Bkb.gkfbnk j't/rk T[; B/ w?ƒ w[Zm, w[Zm, frZm, frZm eoe/ |;b tKr. \{B d/ foPs/ ftZu'A ;kok

Page 38: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK38

\{B tr s[fonk j't/rk T[; fdB, fi; fdB T[; B/ nkgDh G[Zy dh fsqgsh bJh, w?ƒc;b tKr gotkB uVQh t/y e/, MkV fbnk j't/rk, e/tb nkgD/ nkg bJh. HHH pugB s'Ajh w?ƒ ;G v?vh dh p/Nh efjzd/ ;B. v?vh Bkb pfjDk, v?vh Bkb T[~mDk. v?vh Bkb BQkT[Dk,v?vh Bkb ;"Dk. v?vh Bkb ykDk, v?vh Bkb ghDk HHH ;?o eoBh, y/vDk HHH v?vh jh v?vh;h w/o/ uko u[|/o/, nzdo pkjo ` nZyK y[ZbQhnK sK gsk bZrk fe fJj T[; dh fjo; s/ ekw^fsqgsh d/ tZy^tZy gVk ;B, Yzr ;B. gfjbK nBikD^g[D/ ftu T[; Bkb jwfp;sohehsh j't/rh. fco fJ; G[~y dh fsqgsh fJe b'V pDh j't/rh. xo dh ;"y ftu fJ; b'Vdh g{osh j"bh j"bh nkds pD rJh j't/rh. fJ; BhAd fijh ftu gsk BjhA fezB/A toQ/phs rJ/. id'A ikr nkJh sK pj[s d/o j' u[Zeh ;h. w?A wK pDB tkbh ;K. fJe s'A pkndfJe, d' pZuhnK dh wK pDh. j[D fit/A fit/A fJj pZuhnK tZvhnK j[zdhnK ik ojhnK jB,fst/A fst/A w/oh fuzsk tX ojh j?. wK ƒ fdZsk tuB :kd nk fojk j?. pkg dk esb eoKfe nkgDhnK XhnK dk iK nkg nksw^jZfsnk eoB s'A gfjbK fJBQK ;G dk ckjk tZY fdnK.w/o/ nzdo fJe ewbh nk tZ;dh j?. T[j ;G e[M eoBk b'udh j? sK fe T[j nkgD/ nkgns/ nkgD/ pkg s'A pdbk b? ;e/HHHfJ; fBZs fBZxo oj/ gZSwh izrb bJh fJe fusktBhpD ;e/ HHH.”

w?A T[; dk jZE g'b/ fij/ gb'f;nk ` T[; d/ fujo/ ƒ G[nk e/ nkgD/ tbK ehsk. f;roNpkb e/ T[;dhnK T[FzrbK ftu fdZsh. f;roN Bkb s/ nkgD/ Bkb T[; dh ;[osh ƒ i'fVnk.

“fusktBh wo s/ wko e/ BjhA fiT{A e/ pD.”“efjDk ;"yk r?oh, go eoBk n"yk. jK, j[D s{z i' fwb frnk j?A, sK e'fPP Io{o

eoKrh.”“tkndk, ihB.”“jK r?oh, tkndk.”T[; e'b'A tkndk b? e/ w?A e[M fBPfuzs j' frnk ;K. ihB d/ fiT{D dk tkndk

T[; d/ nkgD/ nkg s/ nkgDh wK Bkb ehs/ woB wkoB d/ tknd/ T[~s/ jkth j' e/ fIzdrhdk rhs pD/, fJe BtK w'V bt/, fJj w/oh fJZSk ;h. fJBQK fdBK ’u jh ihB B/ nkgDks/ pZfunK dk wB j'o gk;/ gkT[D bJh eko okjhA j|s/ d; fdB bJh nwohek dh ;?o eoBdk gq'rokw pDk fbnk ns/ w?A nkgD/ ezw eko ftu o[ZM frnk. ek|h d/o w[bkeks Bkj' ;eh.

HHH s/ nZi T[; dk ;[B/jk nkfJnk ;h s/ T[j th fe;/ j'o d/ wz{j'A N?bh|'B T[~s/ fe ihBj;gskb ftu j?. T[; dh jkbs pj[s rzGho j?.

o;s/ ftu w?A ;'udk ik fojk ;K fe e'Jh wK th J/; soQK eo iK eoB T[~s/ wip{oj' ;edh j? < ihB B/ nkgDhnK pZuhnK d/ jZE g?o pzBQ e/ T[BQK ƒ uke{ Bkb esb eo fdZsk;h. xo ƒ nZr bk e/ T[j nkg nkgDhnK pZuhnK dhnK bkPK d/ Bkb bzwhA g? rJh ;h.i/ rtKYh, s/ |kfJo^por/v tkb/ ;w/A f;o Bk gj[zud/ sK T[; B/ th ;V woBk ;h. T[;dh d/j p[oh soQK M[b;h rJh ;h s/ w?ƒ t/y e/ fit/A T[; ƒ ;[Zy dk ;kj nkfJnk, T[j p'bh,“t/y, sz{ w?ƒ rbs Bk ;wMhA. w/o/ e'b e'Jh j'o ukok BjhA ;h. fJj Bk ejhA fe s/o/ Bkb

Page 39: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 39

w'j BjhA j?. pj[s w'j j?, sK jh sK pu rJh jK. w"s s'A w'jbs b?Dh gJh j? w?ƒ, s?ƒnzfsw ftdk efjD bJh ` nkgD/ jh pkg d/ jZE'A T[~iVh fJ; d/j s/ nkswk dh i{m ƒs/o/ nogD fet/A eodh < fet/A o'edh w?A nkgD/ pkg ƒ nkgDhnK jh pZuhnK dk pkg pDBs'A < fiT{Adh th sK fJe fBozso G? fij/ ftu fiT{Dk ;h w?A. Bk s/oh j' ;eDk ;h, Bk p~funKdh s/ Bk jh nkgD/ nkg dh. nkgD/ pkg ƒ ;Ik th, T[; ƒ wko e/ BjhA, ;r'A T[; ƒfiT{AfdnK oZy e/ jh fd~sh ik ;edh ;h HHH fSD fSD gPukskg dh nZr ftu ;Vdk, T[jfiT{Adh w"s pD ikt/rk. gsBh, Xh s/ d'jsohnK dh fsZyh u/sBk dk uZeqt:{j, T[; dhekw^tk;Bk ftu s/Ikp ftu fGZi, fGZi, pko pko g[VdhnK ;{JhnK dk o{g Xko bt/rk HHHfJj jh w/ok to ;h, fJj jh T[; ƒ ;okg j?. HHH”

T[; d/ v[~p oj/ p'bK ftu fJe n?;h nwo BkfJek dh ndk ;h fi; bJh nkgDh s/nkgD/ pZfunK dh w"s, Pjhdh dh ;wnoEe pD rJh j't/.

Page 40: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK40

d'rb/

rZiD f;zx ;ko/ Pfjo dh uouk dk ftPk ;h ` ;ko/ j?okB ;B fe T[; B/ fJj eheo fbnk j? < T[; ƒ eh j' frnk j? <

rZiD f;zx nkgD/ ;ZmftnK ftu th pV/ y[ZbQ/ y[bk;/, j;w[y ns/ w\"bhnk ;[Gk tkbkfJe jowB fgnkok ftnesh ;h. S/ c[ZN eZd. e;osh fi;w. jZvK g?oK dk y[ZbQk. bkbhdh Gk wkodk dr^dr eodk fujok. dkVQh ftu ekb/ xZN s/ X"b/ e[M tX/o/ ;B. T[; d/;kEh, fwZso T[; ƒ id'A S/Vd/ fe dkjVh sK s/o/ itkB ijkB fujo/ T[~s/ p[Ykg/ dk Bekpikgdh j?, sK T[j th o"A ftu nk iKdk s/ fco rZbK s[o g?AdhnK.

“eh j'fJnk i/ w/o/ tkb w/o/ fi;w s'A Iok gfjbK gZe rJ/. fdb sK ni/ itkB j?.g[ZS fbU nkgDh Gkph ƒ HHH.”

“UJ/ Gkph dhnK rZbK Jh eoh ikt/Ark. rZb eo e'Jh fJBQK e'j ek| dhnK gohnKdh. d[ZX^fuZNh d/j fit/A ;zr^wowo dhnK w{oshnK j'D ` BzrhnK tX/o/ s/ YehnK xZN. b?b? BIko/ s/ tZY b? p[ZbQ/. ni/ sK s/o/ fdB n?A.”

“BjhA eosko f;nK. n;hA GZghnK s/ p[ZrhnK (u[zwhnK) b?D tkb/, uzw uZND s/ u[zwDtkbh iks, feZE/ nk rJ/, eB/vk ftu ` s[jkvh GoikJh dh id ed/ GZgh b?Dh, T[jB/ efjDk,ih, dzdh Bk tZfYnk i/. w/oh rZbQ T[~s/ Bhb, g? ikt/rk. xo tkb/ t/yDr/, jZ;Dr/. w\"beoBr/. go id'A BP/ dk x[ZN bZrk j't/ wz{j ƒ s/ ekw ufVQnk j't/ iZN d/ f;o ƒ, c/o T[jGz{v^GZgh wkoB'A ofj ;edk j? Gbk.”

;kfonK ƒ jZ;d/ t/y e/ T[j fpzd e[ o[edk s/ fco P[o{ j' iKdk L“J/E/ ;"johnK r'ohnK ;kv/ w[zfvnK d/ wz{j ftu wz{j gkJh fcodhnK. f;roN, rKik,

ph|, voZrI s/ gsk BjhA j'o eh eh rzd wzd yKdhnK s/ ghAdhnK fJj. e[ZfsnK s/ fpZfbnKƒ th T[;/ jh wz{j Bkb uz[wdhnK s/ uZNdhnK. fJZe' ;?Avftu ƒ tko' tkoh dzdhnK tZY, ykJhiKdhnK. :{H ghH d/ GJhnK d/ j[~e/ dh BVh tKr HHH e'e dh fJe' p'sb ;G ftu x[zwh iKdhnk s/ fJj ;"johnK tko' tkoh f;Zg eoh iKdhnK. i{mK Bk j'D fe;/ EK dhnK.”

nr'A Pkw f;zx B/ rZb ƒ j'o b[ewK fdzfdnK nkfynk, “UJ/ ` fJj sK pzfdnK ƒ thfJt/A jh tko', tkoh f;Zg eodhnK j'DrhnK c/o HHH.”

e/H wkoN d/ w[jo/, ;ehBk wkb ftu pD/ p?AuK T[~s/ p?m/ fJ; gzikph pI[orK d/ N'b/

Page 41: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 41

ftu T[~u/ jk;/ dh fJe bfjo d"V rJh. ezwK ekoK s'A ftjb/ j'J/ fJj gzikph pI[or whAjfeDh s/ f;nkb d/ fdBK ftu J/; Pkfgzr ;?ANo ftu nk p?md/. rZbK th eoh iKd/ s/ wkbftu w/wK d/ Gog{o doPB th eoh iKd/. rZiD f;zx th ;gskj nzs T[~s/ s/ iK id'A thezw eko s'A ftjbk j[zdk, J/E/ jh fJBQK pI[orK ftu nk p?mdk ` T[j ni/ ohNkfJo BjhA;h j'fJnk. go dkjVh d/ tX/o/ X"fbnK ekoB fJBQK ftu ou fwu iKdk ;h. J/E/ nk e/tes th eN iKdk ;h s/ ;ko/ Pfjo dh \po ;ko th fwb iKdh ;h.

wkb ftu r'o/ w[zv/, e[VhnK ƒ ;G d/ ;kwQD/ jh fJe d{i/ ƒ uz[w oj/ t/ye/, fJBQK pI[orKftZu'A e'Jh efjzdk fe, “t/y fJBQK ;"jfonK ƒ eh nZr bZrh j'Jh j? `” sK nr'A rZiD f;zxdh bzwh tkosk dh bVh P[o{ j' iKdh L

“UJ/ ofjD d/ ` j[D sK ;kv/ w[zfvnK ƒ th fJj jh nZr bZrh j'Jh nk ` e? nkT[Adhn? w?ƒ, id'A w?A fJBQK ƒ wz{j ftu wz{j gkJh t/ydK ` Pow, j:k BjhA fJBQK ƒ ` ek}iKBkb Jh fJj rzdk gz{Md/ n?, ek}IK Bkb Jh BZe, wz{j s/ jZE. ;G e[M J/E/ ek}I dk Jhn? HHH ek}Ih. Bebh, ftyktk. M[oVhnK ƒ w/enZg EZg e/ b[e' b?AdhnK fJj w/wK. wjhBkwjhBk BQkT[AdhnK BjhA. p; uzw jh fuZNk n?. s[od/ fcod/ rzd d/ r[Eb/ HHH.”

rZiD f;zx ;kj b?D bJh Iok e[ o[edk s/ fco P[o{ j' iKdk L“fJBQK ;"johnK dhnK SkshnK th Bebh jB. frNeK torhnK SkshnK T[~s/ Bebh

T[SkV ukjV b?AdhnK ;"johnK GothnK SkshnK dk G[b/yk gkT[D bJh. HHH fJj eh ikBDfe XVh XVh d/ wzw/A j[zd/ jB, gzikph wktK d/ ` ;{Nk wkfonK BZe ’u'A d[ZX fBeb nkT[Adk;h. bZmK tor/ P/o g[Zs izwdhnK s/ gkbdhnK ;B T[j ` s/ fJj ;"johnK r'ohnK fpB gkDhd/ wPeK torhnK fguehnK SkshnK T[~s/ Bebh SkshnK d/ T[SkV ukVQ e/ ;kv/ w[zfvnKƒ GowkT[AdhnK. xo T[ikVdhnK ;kv/. fJBQK ;"johnK B/ i[nke izfwnk BjhA sK T[; ƒ u[Zee/ efoZp ftu gk fdZsk. PhPh ftu gk e/ d[ZX u[zxD bk fdZsk. wK dk n;bh d[ZXghsk j't/, sK XhnK, g[ZsK ftu NZpo dk s/ ngDZs dk w'j tXdk. foPfsnK dh gfjukDj[zdh nk ` fJBQK w/wK dhnK wzwhnK ƒ Bu'V' sK ftZu'A s[gek d[ZX Bk fBeb/. n"bkd B/ ehsefVnK j'Dk.”

nZr'A eosko f;zx efjzdk, “UJ/, fJBQK ftu th eJh pj[s seVhnK s/ ;[jDhnK ;[BZyhnKj?rhnK. n?t/A Bk ;G ƒ fJe' Gk s'bh ik ` r[Z;k s?ƒ nktd/ w[zv/, e[VhnK d/ fJBQK tb M[ekeoe/ nk, s/ s"Dh sz{ ;kfonK d/ Jh c/oh ikBK n?A.”

“BjhA Pkw f;nK fJj rZb BjhA. w?ƒ d/P'A nkfJnk 15^16 ;kb j' rJ/ nk. w?A tkPo{w(NkJ/b?N s/ r[;b\kBk) ftu gkDh bJh rbk; ofynk j'fJnk. w?ƒ fxB nkT[Adh nk fJBQKtb t/y e/. rzd fJBQK d/ nZr/. rzd fJBQK d/ fgZS/. gsk BjhA ;kv/ w[zfvnK ƒ fJBQK d/ uZfvnK’u'A rzd/ dh p' feT[A BjhA nkT[Adh <”

rZiD f;zx ƒ rzGho j'fJnk t/y e/ e'Jh j'o pI[or rZb u[Zedk, “rXh ;/ brk fJPe,s' goh e:k uhI j? `”

nZr'A rZiD f;zx j'o th rzGho j' iKdk, “j[D sK J/E/ d'rbhnK n"bkdK th g?dk j'DbZr gJhnK `”

Page 42: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK42

Pkw f;zx fe;/ j'o ;w/A rZiD f;zx dh nkyh j'Jh rZb ƒ jh j"b/ o"A ftu nk e/ nkgD/PpdK ftu efjzdk, “gzikph ;s s/ r'ok o;. d' B;bK dhnK \{phnK dk Bu'V j[zd/ nk fJjd'rb/ ` sd/ ;[jD/ bZrd/ nk ` fJBQK d'rfbnK d/ rjK j'o fszB^r[b/, uko^r[b/ ’s/ gsk BjhAj'o fezB/^r[b/ pZu/ id'A g?dk j[zd/ nk, sK j'o tX/o/ j[;hB brd/ nk `”

go r~iD f;zx dh rzGhosk dh bVh Bk N[ZNdh s/ T[j T[dk; fijk j' e/ efjzdk,“d'rbkgB, nkgD/ d/P ftu rkjb j[zdk ;h. go J/E/ Pk\;ks t/yDk s/ ihDk g? fojk j? joxVh, jo fdB ` s[;hA ;G r[og[op s/ ;zroKd tkb/ fdB phphnK ;{osK pDk e/, wy"N/ brke/ pI[orh s/ f;nkDg d/, r[od[nko/ iKd/ U ` go J/E/ wkb ftu nk e/ nkgDhnK XhnKs/ nkgDhnK g'shnK dh T[wo s'A th S'NhnK r'ohnK d/ fuZN/ uzw ƒ fjo;h BIoK Bkb f\nkbKjh f\nkbK ftu, u[zwd/, uZNd/ s/ G'rd/ j'. fJj d'rbkgB BjhA, sK j'o eh j? < T[~go'A,T[~go'A tkyo{, tkyo{ eoh ikDk s/ nzdo/ nzdo fjo; gkbh ikDk HHH XhnK, g[ZsK B/ th s[jkv/e'b'A fJj e[M jh f;ZyDk j? HHH”

HHH s/ fJzi rZiD f;zx dh rzGhosk jk;/ y/v dh fJ; wfj|b ƒ T[ikV fdzdh. gqPB^fuzBQpD/ fJj pI[or ed/ nkgD/ fgZS/ tbK t/yd/, fi; ƒ fJj SZv u[Ze/ ;B ns/ ed/ nZr/ tbK,i' pkti{d fJZSk d/ th geV ftu BjhA ;h nk fojk. p[Ykg/ tKr fJ; d/ phsD dk nfj;k;sK j[zdk j?, go pzdk fJ; ƒ nkgD/ ozr ftu ih BjhA ;edk ` fJe ;[|B/ tKr fd;dk j?fJj ;G e[M HHH fdB d/ ;[|B/ tKr `

fJBQK ƒ ;'uK ftu v[Zfpnk t/y e/ rZiD f;zx efjzdk, “fgZSk nkgDk fojk Bk ` nZrkfdB' fdB s/ ghVQh^do^ghVQh ;kE'A y[Z;dk ik fojk j? ` Bk \[dk jh fwbk, Bk t;kb/ ;Bw.”

nZi s'A 15^16 ;kb gfjbK rZiD f;zx id'A e?B/vk ftu nkfJnk ;h, sK T[; ƒ nkgD/w[ZYb/ fdBK ftu pVh ;\s iZd'^ifjd eoBh gJh ;h. y/s^ekfwnK d/ jZv^s'Vt/A s/ xZNnkwdB tkb/ ezw s'A b? e/ tkPo{w ;k| eoB, xoK ftu n\pkoK ;[ZND s/ fJ;/ soQK d/ j'oc[Neb ezw eoB/ gJ/ ;B. fgSb/ 10^12 ;kb s'A T[j bZeV dh fwZb dh wId{oh eo fojk;h. wId{oh th uzrh fwbdh ;h s/ Uto NkJhw th bZr iKdk ;h. tZvk ;kok xo ;h T[;e'b, eko ns/ ;[Zy nkokw dk jo ;kwkB. fJj' fijk n?P nkokw dk ;kwkB sK fJZE'A d/pj[^frDsh r'fonK e'b th BjhA ;h `

w[ZYb/ ;zxoP d/ fdBK ftu T[; dh gsBh d/p' B/ th T[; Bkb pokpo w'Y/ Bkb w'Ykvkj e/ ezw ehsk ;h. T[; T[gozs T[; dk w[Zy ezw xo ns/ pZfunK dh ;zGkb jh ofjfrnk ;h.

d' pZu/ ;B T[BQK d/. fJe w[zvk fi; ƒ T[j ukn Bkb ‘tZvk’ efjzd/ ;B s/ fJe e[Vhfi; ƒ T[j ‘fBZeh’ efj e/ p[bkT[Ad/ ;B. nZrV fgZSV g?dk j'J/ ;B fJj d't/A pZu/.

rZiD f;zx dh ;koh d[BhnK ns/ fXnkB dk e/Ado fJj d't/A pZu/ jh ;B. T[j fJBQKƒ dZp e/ gVQkT[Dk ukj[zdk ;h. i' e[M fIzdrh ftu T[j nkg BjhA ;h b? ;fenk, fJBQK ƒb? e/ d/Dk ukj[zdk ;h. fJBQK ftu T[j nkgD/ nX{o/ ;[|B/ ;keko j'J/ t/yDk ukj[zdk ;h.

T[j ukjz[dk ;h fe T[; tKr fJj |kowK ns/ j'o fBZe/ w'N/ ezwK ftu Bk o[bD. r'fonKs/ nkgfDnK dh B|os ns/ ftseo/ dk fPeko Bk pDB. ;r'A r'fonK tKr jh gVQ fby

Page 43: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 43

e/ uzrhnK B"eohnK ’s/ bZrD. nkgDh s/ nkgD/ fgS'eV dh gfjukD ekfJw oZyD. J/Xobh;ZfGnsk ftu nkgDh gfjukD d/ ftbZyD w[Zb ;Ekgs eoB. fw;kbh pZu/ pDB.

nkgD/ J/; ;[|B/ dh g{osh bJh rZiD f;zx B/ jo e[opkBh fdZsh ;h. nkgD/ nkg ƒJ/; gZSwh izrb ftu GNeD BjhA ;h fdZsk. nkgDh jo fJZSk dh nj{sh d/ e/ nkgD/ pZfunKd/ uk g{o/ ehs/ ;B.

pzdk ukjz[dk e[M s/ j' e[M j'o iKdk j?. G?Vh ;zrs ftu g? e/ T[; dk g[Zso BfPnKdk fPeko j' frnk. voZrI th t/uD bZr fgnk. rZiD f;zx ƒ sK T[d'A jh gsk bZrk, id'Ag[fb; T[; ƒ cV e/ b? rJh. ed/ nzdo s/ ed/ pkjo, T[; d/ bkvb/ tZv/ g[Zso dh, fIzdrhBoe pD e/ ofj rJh. xo xZN s/ pkjo tX/o/ ftuodk tZvk, J/; gZSwh izrb ftu n;b'Ajh r[zw r[nku frnk. fBeb frnk feXo/.

T[; dh Xh fBZeh pVh ;kT{ s/ ;[Phb ;[Gk dh ;h. ezB ftu gkJh BjhA ;h oVedh.nkgDh gVQkJh ftu wrB ofjzdh s/ iK xo d/ ezw eko ftu. j|s/ pknd e'Jh fjzdh iKgzikph f|bw t/y b?Adh, d/p' s/ T[; dh ;zrs ftu p?m e/. ;e{b dk ezw w[ek e/, ed/ gzikphs/ fjzdh d/ rkD/ bk b?Adh s/ ed/ wB ukfjnk d{odoPB (NhH thH) dk e'Jh gq'rokw. gVQBftu th pj[s j[fPnko ;h. fJBkw th fwb/ ;B T[; ƒ, rZiD f;zx ƒ T[; T[~s/ pVkwkD ;h.

fJBQK fdBK ftu jh rZiD f;zx dh gsBh Gkos ub/ rJh fe;/ foPs/dko d/ ftnkjftu Pkfwb j'D s/ nkgD/ g/fenK ƒ fwbD. o/b^rZvh T[~s/ j'J/ nfstkdhnK d/ jwb/ ekoBd/p' nukBe wkoh rJh, sK rZiD f;zx n;b'A jh eZbk j' e/ ofj frnk. pVk T[dk; ;hT[j ` go nkgDh Xh ƒ T[j ed/ th nkgDh fJeZb s/ T[dk;h dk nfj;k; Bk j'D fdzdk `xo th, pkjo th ns/ jw^T[wo d';sK ftu th w\"b eodk s/ jZ;dk ofjzdk. nkgD/ nkgƒ G[bk e/ ;G dk fdb goukJh oydk.

fJBQK fdBK ftu jh fBZeh j"bh j"bh nkgD/ ;fj^gkmh r'fonK d/ w[zv/ i"oi tbK fyZuhrJh. ;KMhnK fdbu;ghnK ftu, T[BQK dhnK w/b w[bkeksK ftu, u'oh fSg/ tkXk j[zdk frnk.rtKY ftu jh i"oi dk xo ;h. c?B; (Fence) T[BQK dh ;KMh ;h. i"oi d/ xo tkb/ xoBk j[zd/ sK fBZeh T[~Xo ub/ iKdh. rZiD f;zx ezw T[~s/ jz[dk, sK i"oi J/Xo nk iKdk.

rZiD f;zx ƒ sK T[d'A jh gsk bZfrnk id'A ;ko/ Pfjo ftu d[jkJh g? rJh fe fBZehroGtsh j?. fJj sK Gbk j't/ T[; d/ fwZso fePB f;zx dk fi; B/ T[; ƒ fJ; gZy'A;[u/s ehsk s/ fejk fe, “t/y fBZeh T[~s/ jZE Bk u[ZehA. J/; w[be dk ekƒB J/; rZb dhfJikIs BjhA fdzdk ` Bkb/ J/Xo itkB ijkB Xhn^g[Zs wkfgnK dh BjhA ;[Dd/. nkgDh woIheod/ jB. n;hA ukjhJ/ th sK T[BQK dh Pkdh eoB' iK wB^nkJh eoB'A o'e BjhA ;ed/.fJj jh J/Xobk d;s{o j?.”

go rZiD f;zx d/ sK ;ZshA eZgVhA nZr bZrh j'Jh ;h. T[j fBZeh tbK MJhnK b? b?e/ g?Adk. go g[fb; s/ ekƒB d/ vo s'A nkgD/ jZE o'e b?Adk. p/p; j' e/ ofj iKdk.

go IpkB ;h fe rZiD f;zx d/ ekp{ ftu BjhA ;h ofjzdh. T[j fBZeh ƒ rzdhnK rzdhnKrkbQK eZYdk. d/p' ƒ :kd eodk s/ BP/ ftu X[Zs j' e/ ;"A iKdk `

Page 44: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK44

fBZeh ;G d[Zy ;wMdh ;h nkgD/ fgsk dk ` i"oi ƒ th rZiD f;zx d/ ftukoK s/ ;z;ekoKdh e"Vh jehes dk frnkB ;h.

fePB f;zx s/ rZiD f;zx B/ fJe fdB fBZeh ƒ ;wMkT[D dh e'fPP ehsh fe i/ sz{jwb frok d/t/A, sK ;koh rZb o|k^d|k j' ;edh j?. nZr'A fBZeh e[M Bk p'bh. Iko' Ikoo'Adh ubh rJh. i"oi ƒ J/; rZb dk gsk bZrk, sK T[j pj[s d[yh j'fJnk.

j"A;bk eoe/ i"oi fJe fdB rZiD f;zx ƒ efjD bZrk, “v?vh, i' s[;hA ;wMd/ j', T[jrZb BjhA j?. n;hA fJe d{i/ ƒ ;Zuk fgnko eod/ jK. ;kE'A G[Zb Io{o j' rJh j?. go n;hAfJe d{i/ Bkb Pkdh eoB bJh fsnko jK.”

nZr'A rZiD f;zx GVe T[~fmnk, “Pkdh, s/ T[j th s/o/ Bkb. s[jkv/ fij/ ek}Ih b'eKBkb ;kvk eh foPsk < s[;hA d'rb/, s[jkvh ;ZfGnsk d'rbh HHH jokwIkd/ (Bastards) j' s[;hA,jokwIkfdnK dh B;b `”

J/; s'A gfjbK fe rZiD f;zx i"oi T[~s/ jZE u[Zedk. fBZeh T[; ƒ cV e/ d{i/ gk;/b? rJh.

;wK fit/A, fit/A phsdk iKdk j?, fJj jehw th pDh iKdk j?, s/ wZbQw th. i' uhI,i' rZb gfjbK fJe BIo BjhA GkT[Adh, T[j j"bh j"bh ;fj j'D bZr g?Adh j?. ih j'D bZrg?Adh j?. fIzdrh dk nzr pDB bZr g?Adh j?.

fePB f;zx B/ ftu g? e/ fBZeh s/ i"oi dk ftnkj, xo ftu jh gkdoh ƒ p[bke/, eotk fdZsk. i"oi d/ wkg/ th fJ; ftnkj ftu Pkfwb j'J/. i"oi d/ fgsk dk NZpotZvk s/ xo S'Nk ;h. fePB f;zx d/ efjD T[~s/ r~iD f;zx B/ T[BQK d'jK ƒ nkgD/ xo dhp/;w?AN ftu ofjD dh nkfrnk d/ fdZsh.

jkbks d/ J/; gbN/ B/ rZiD f;zx dh fIzdrh jh pdb e/ oZy fdZsh. j[D Bk T[jr[od[nko/ iKdk s/ Bk jh ;ehBk wkb d/ pI[orK dh ;zrs ftu p?mdk.

ed/ fe;/ phu tbK fBeb iKdk s/ ed/ Pokp \kfBnK d/ T[~u/ P'o ftu nkgD/ nzdob/dod dh nktkI ƒ dpkT[D dk :sB eodk ofjzdk. ezw ’s/ th fe;/ Bkb nZy Bk fwbkT[Adk.

fit/A, fit/A fBZeh d/ fdB g{o/ j'D bZr/, iD/g/ s/ d'rbh n"bkd d/ f\nkb Bkb T[;ƒ o'j uVQ iKdk ` fePB f;zx T[; ƒ pE/ok ;wMkT[Adk, go rZiD f;zx nZr'A efjzdk,“fJ; n"bkd dh \kso w?A eh BjhA ehsk < nkgDhnK fJZSktK dk rbk x[ZfNnk. nkgDhfIzdrh ƒ fJBQK d/ GftZy dh \kso jo o'I w[bsth (Postpone) ehsk. ekoB nekoBed/ wkfgnK bJh, ed/ G?DK GoktK bJh s/ fco nzs ftu nkgDh n"bkd bJh n;hA fiT{Ddk Gow gkbd/ oj/ ` fiBQK dh \kso ihD dk dzG G'frnk, ;wK nkfJnk sK T[j thgod/;h gzShnK tKr T[Zv e/ j'o NfjDhnK d/ pkfPzd/ pD rJ/. eh fIzdrh j? ;kvh < BkpugB, Bk itkBh s/ Bk jh p[Ykgk—e[M th BjhA nkgDk. p/rkBrh dh p' nkT[Adh j?,fJ; ;G e[M ftZu'A. Bk \[d nkgDk nkg pD e/ iht/ ns/ Bk jh nkgDh n"bkd ƒnkgDk nkg pD e/ fiT{D dk nfXeko fdZsk.” fJe fdB r[Z;/ ftu nk e/ rZiD f;zx B/g{o/ fdBK ’s/ nkJh nkgDh Xh ns/ i"oi ƒ xo'A pkjo eZY fdZsk. ;ko/ Pfjo ftu j'J/,j'J/, j' rJh `

Page 45: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 45

;G j?okB ;B fe \[P ofjD s/ \[PhnK tzvD tkb/ J/; jZ;w[y fJB;kB ƒ j' ehfrnk j? <

rZiD f;zx B/ nkgDh pZrh dkVQh w[zB e/ o'I P/t eoBh P[o{ eo fdZsh. f;o d/ tkbKƒ ;[Bfjoh ozr eotk fbnk s/ fJj jh ozr bkT[Dk P[o{ eo fdZsk ` r'fonK ftu p?mk T[jfpbe[b r'ok ikgdk ;h.

‘j?Aeh g?Aeh’ Pokp\kB/ ftu p?fmnK T[; ƒ fePB f;zx B/ t/fynk, sK T[j th T[; d/w/I tbK j' s[fonk. rZiD f;zx B/ fpBK seZb| fePB f;zx ƒ ih nkfJnK nkfynk s/ nkgD/Bkb p?mh i?eh Bkb T[; dh ikD gSkD eotkJh, “fePB f;nK ` fwb fJ; ƒ ` fJj j?s/oh j'D tkbh GoikJh i?eh `”

fJj nky e/ rZiD f;zx mjkek wko e/ jZf;nk, sK fePB f;zx ƒ ikfgnk fit/A rZiDf;zx dk w\"bhnk ;[Gk w[V gos nkfJnk j't/ ` T[; d/ fujo/ T[~s/ nzsK dh \[Ph ns/ T[jjh fybzdVkgB ;h, i' ;dk pI[orK dh wfj|b dh fizd ikB j[zdk ;h `

i?eh gZeh T[wo dh, go Got/A s/ r[zdt/A fi;w tkbh fJe ;z[do r'oh ;h ` rZiD f;zxtKr jh jZvK, g?oK dh y[ZbQh. dr^dr eodk ;h fujok T[; dk ` rZiD f;zx B/ fePB f;zxƒ ;zp'XB eofdnK rZb S/Vh, “fePB f;nK, d'rb/ jB T[j ;G i' dkjVhnK s/ gZrK d/Ujb/ j/mK r[od[nkfonK ftu ik e/ tkyo{, tkyo{ eod/, go ;ehBk wkb s/ jo ;Ve pIkoftu fjo;h BIo Bkb fuZN/ uzw bJh bkbK ;[ZNd/ jB. po;ksh wZyhnK tKr u[zwV/ofjzd/ jB, T[j nkgD/ ;[|fBnK ftu th r'ohnK d/ Bzr/ fi;w ƒ. nkgD/ p/noE ;z;ekoKs/ fotkIK d/ w[bzfwnK fgZS/ bZr e/ nkgK p[Y/g/ ftu th fJeZb dk Boe G'r oj/ jK. ehfgnk j? d/;h oj[^ohsK d/ SbkftnK ftu. i' nkgDk pD ;edk j?, T[; ƒ gqkgs eoB dkj"A;bk BjhA. ;kv/ ftu. i' nkgDk j? Jh BjhA, T[; ƒ y' d/D d/ G? ftu jo o'I p/noEj' oj/ jK n;hA `”

i?eh ƒ e[o;h s'A T[mfdnK t/y e/ rZiD f;zx fpzd e[ o[fenk s/ fco i?eh dk jZE cVdkj'fJnk fePB f;zx ƒ ;zp'XB j'fJnk, “fePB f;nK ` gzSh th uz[i ftu u[zi gk e/ fJed{i/ Bkb fgnko s/ eb'b eod/ nk ` n;hA sK c/o th fJB;kB jK `”

nky e/ BkJhN fP|N T[~s/ ikD bJh ekjbh gJh i?eh d/ ;[o\ j'mK T[~s/ rZiD f;zxB/ nkgD/ j'Am oZy fdZs/.

Page 46: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK46

y[~bQh feskp

w?A nZi c/o N?o; Pfjo d/ n?Ae[n?fNe ;?ANo (Aquatic centre) d/ nkokw^sbk (LeisurePool) d/ fBZx/, e';/ gkDh ftu p?mk pZyhA bZr/ c[jkfonK ’u'A s/Ih Bkb nk oj/ gkDh Bkby/v fojk ;K. fJe |[jko/ dk gkDh brksko w/oh X"D T[~s/ g? fojk ;h. e';/ gkDh dh Ne'os/ wkbP Bkb d/j fBZ;b gJh nkokw dh nt;Ek ftu ftuo ojh ;h. wB ;h, fe s/IhBkb phs rJ/ dhnK xNBktK ’u'A r[Io fojk ;h.

e?Eh b?ApokJhN e[M ;wK gfjbK w?ƒ fJ;/ nkokw^sbk ftu fwbh ;h. T[; d/ fujo/T[~s/ puekBk w[;eokjN ;h ns/ T[; d/ jZEK ftu gzi^S/ wjhB/ dk fJe ;z[do pZuk. pZukT[; d/ jZEK ftu'A T[~bo, T[~bo g?Adk tko^tko w/ok fXnkB nkgD/ tbK fyZu fojk ;h. nkgD/jZEK ftZu'A T[~bo e/ nS'gb/ jh sbk d/ gkDh ftu fmZbQ fgnk. J/; s'A gfjbK fe T[; dhv[peh bZrdh, w?A pZu/ ƒ nkgD/ jZEK ftu u[Ze fbnk. e?Eh d/ fujo/ T[~s/ xpokjN ;h, gopZuk pkjK, b~sK wkodk, y/vdk j'fJnk w[;eok fojk ;h.

xpokjN ftu e?Eh d/ jZE w/o/ jZEK ƒ S{j rJ/ s/ fSD dh fSD fit/A T[j w/o/ jZEKBkb fwb e/ pZu/ ƒ fJeZfmnK jh ;zGkb, fyvk oj/ j'D. pZu/ dh fBoSb w[;ekB ;kv/ d'jKd/ fXnkB dk e/Ado ;h.

“w?A sK xpok jh rJh ;K.” fJj e?Eh d/ p'b ;B.“xpokjN tkip jh ;h. e"D wK nkgD/ pZu/ ƒ nkgDhnK nZyK ;"Aj/A sbk ftu fvZrfdnK,

v[ZpfdnK t/y ;edh j?.”“w/ok g[Zso jh w/ok ;[|Bk, w/oh fizd ikB j?. ;[|B/ fpB ihtB e/jk <”“fJj ;[|Bk BjhA, fJj sK ;Zu j? ` fiT{Adk ikrdk, XVedk, y/bQdk w[;eokT[Adk j'fJnk

;Zu `”“w?A fJ; gosZy ;Zu fgSb/ nkgD/ T[; ;[|B/ dh rZb eo ojh jK, i' fJ; d/ GftZy

Bkb ;pzXs j?. w?A fJ; d/ wk;{w fujo/ ’u'A fJe n?;/ Got/A s/ ;zg{oB wB[Zy dh ebgBkeodh jK, fi; dh ;w[Zuh P\;hns ’u'A oZph feoBK dk B{o po; fojk j't/. i' ;Zu, ;[Zus/ ;op ;KMhtkbsk dk gqshe j't/. fi; dk eow s/ Xow d[ckV Bk j't/. fi; d/ efjDs/ eoB ftu fto'X Bk j't/.”

e?Eh Bkb fJ; soQK dhnK rZbK gfjbh w[bkeks tkb/ fdB s/ T[; s'A pknd ne;o

Page 47: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 47

j[zdhnK ojhnK. T[j thj e[ ;kb dh wXo/ go rZm/ j'J/ fi;w tkbh fJe pj[s jh \{p;{osns/ nkeoPe n"os ;h. T[;dhnK tZvhnK tZvhnK wX{^wZshnK nZyK ftu ;w[zdo dh rfjokJh;h. fJe n?;k ;w[zdo fi; ftZu'A ;dk jh nkekP^Sz{jdhnK SZbK T[~mdhnK s/ s[jkƒ nkgD/nkg ftu ;wk b?Dk b'udhnK j'D. T[; dh ;zrhse nktkI ’u'A feod/ p'bK ftu th fweBksh;hfyZu ;h.

“eJh pZu/ ƒ uz[wd/ jB, wK se gj[zuD bJh. go n;hA sK ;rb/ ;p{s/ s[jkv/ d[nko,nkg ;tkbh pD/ yVQ/ jK.”

e?Eh w?ƒ ns/ nkgD/ g[Zso ƒ y/vfdnK t/y e/, w/o/ u[zwD ƒ gSkD fdzdh j'Jh p'bh,“wK, pkg pD pZu/ ƒ u[zwd/ j'J/ pj[s t/y/ jB. go HHH fJe itkB ijkB wod ftZu'A fBeb/pZu/ dk pZu/ bJh uz[wD, nZi gfjbh tko sZfenk j?.”

e?Eh ƒ j[zrkok Godk j'fJnk w?A p'bdk jK, “ekP, fJB;kB ;koh T[wo fJe pZu/ tKrfBoSb, fBPegN s/ fBPekw ofj ;edk. sB dh rzdrh s'A w[es j'D d/ bZy ;kXB, gowB dh rzdrh s'A w[es j'D dk e'Jh th BK.”

“fJj nkokw^sbk, row^sbk (Whirlpool), Gk| tkbk ;kUBk (Steam Sauna) s/ \[Pe;kUBk w[VQe/ okjhA sB dh rzdrh sK eZY ;ed/ jB, go wB ƒ ;k| BjhA eo ;ed/.”

“pkvh Pkg (Body Shop) ftu fgnk e;os eoB dk ;G ;kwkB fi;w ƒ szdo[;sns/ PeshPkbh sK oZy ;edk j? go wB ƒ sZefVnK BjhA eo ;edk. sbk ftu sodk fi;wfJe ezY/ s'A d{i/ ezY/ gj[zu iKdk j? HHH. fco T[; ezfYUA fJ; ezY/ HHH s/ soB dh fJje;os ikoh ofjzdh j? brksko, fJ; ezfYUA T[; ezY/ s/ T[; ezfYUA, fJ; ezY/. fJ; d"okBwB fJe edw BjhA g[ZNdk HHH Bk fJ; so|, Bk T[; so|. fJj ihtB^ ;|o wB dk j?iK sB dk < iK d'jK dk < e[M ;wM BjhA g?Adh.”

nzso fXnkB w/ohnK rZbK ;[D ojh e?Eh nZyK Bkb w{e j[zrkok Godh j'Jh n?e[J/fNe;?ANo ftu pDhnK ;G ;j{bsK s/ T[BQK ƒ tos oj/ fJ;soh, g[oyK tb t/ydh j?. fJe jT[ekGodh s/ fco ntke, gfjbK w/o/ tbK s/ c/o nkgD/ g[Zso tbK t/ydh j?. fco fit/AT[; d/ nzdo'A rZbK fJe uPw/ tKr c[ZN gJhnK j'D, “w?A sK ;'funk ;h fe fJe wod dhw[jZps ftu'A fJe pZu/ dk iBw, w/o/ bJh fJe BthA d[BhnK dk nkozG ;kps j't/rk.BthA d[BhnK d/ fJ; ;[|B/ ;"Aj/A w?A ns/ wod pj[s S'N/, S'N/, fBr{D/, fBr{D/ ikgd/ jK. G{sd/ dk} ns/ w?b :sB ehfsnK th ;kv/ wBK T[~s'A BjhA X[gd/. nkgD/ fJ; ;[|B/, fJ;g[Zso dh \kfso T[; wod Bkb'A s'fVnk Bksk th fit/A nZi se Bk N[ZfNnk j't/. G{s d/ ;zxD/goSkt/A fit/A w/o/ nzdob/ ukBD ƒ fBrb ikDk ukjz[zd/ j'D. jVZg eo ikDk ukj[D w/o/;[|B/ ƒ. HHH”

fJ;/ soQK r~bK eodh, eodh e?Eh nukBe u[~g eo iKdh ns/ vz{xhnK ;'uK T[; ƒx/o b?AdhnK.

e?Eh B/ nkgD/ ihtB d/ thj ;zy/g fij/ ;kbK ftu jh pj[s T[sko uVQk t/y/ ;B. T[;dh wK B/ T[; ƒ izfwnk ns/ b?^gkbe wkfgnK d/ jtkb/ eo fdZsk. T[; s'A pknd gsk BjhAT[j feZE/ r[zw r[nku rJh ;h. b?^gkbe wkg/ th, T[; d/ ;[os ;zGkbfdnK, fJe d{i/ Bkb'A

Page 48: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK48

N[ZN e/, i[dk, i[dk j' rJ/. fco e?Eh ;h s/ Pfjo dhnK ;VeK T[~s/ ntkok fcod/ j'o nBkEns/ xoK s'A GZi/ j'J/ pZu/ ` fiZE/ EK fwbdh, T[~E/ ;"A iKd/. i' fwbdk, T[j yk b?Ad/. Bkfwbdk, sK u'ohnK eod/, fi;w t/ud/, BP/ tosd/ ns/ BfPnK (Drugs) dk Xzdk eod/.BfPnK d/ tZv/ tgkoh nkgD/ tZv/ bkGK bJh fJBQK pZfunK dhnK ewI'ohnK ƒ p/ofjwh Bkbtosd/ ` pkb^t/PtkJh s/ pZfunK dhnK BzrhnK nPbhb f|bwK th BfPnK d/ Xzd/ tKr fJBQKtgkohnK bJh fJe bkGdkfJe g/Pk ;B. fJj pZu/ i[ow dh d[BhnK ftu ftuod/ g[fb; d/ekp{ nk iKd/. ;'X^e/AdoK ftu ;[Xko bJh G/i/ ikd/. ;Ik G[rsd/ s/ w[V rbhnK pkIkoKftu ftuod/ i[ow ftu Pkfwb j' iKd/.

i/wI b?ApokJhN, e?Eh ƒ fJe ;'X^e/Ado ftu jh fwfbnk ;h. T[j 30 e[ ;kb dkfJe Jh;kJh gkdoh ;h. nkgD/ froik^xo ftu jh T[; B/ rbhnK ftu o[bd/ nfij/pZfunK bJh fJe nkPow (Shelter) ekfJw eo ofynk ;h i' uou d/ PoXkb{nK tb'A fdZs/j'J/ dkB d/ nk;o/ ubdk ;h. J/E/ fJBQK pZfunK bJh G'iB ns/ fojkfJP dk gqpzX ;h.Jh;kJh Xow d/ gouko d[nkok i/wI fJBQK ƒ i[ow ns/ BfPnK dh d[BhnK SZv e/nkgD/ ihtB ƒ ;[XkoB dh f;Zfynk fdzdk ;h. e[M pZu/ ;[Xod/, e[M c/o i[ow dh d[BhnKftu r[nku iKd/.

e?Eh T[d'A 17 e[ ;kb dh ;h id'A i/wI Bkb T[; dk gfjbk ;zgoe j'fJnk. ;VeK,BfPnK, i[owK s/ ;'X^e/AdoK dh p/ofjw fIzdrh B/ T[; dk sB, wB Mzp ;[ZfNnk ;h. T[jihtB s'A nZe u[Zeh ;h. fJe d' tko T[; B/ BP/ d/ tX/o/ ;/tB (Drug overdose) Bkbnksw^jZfsnk dh e'fPP th ehsh ;h, go ;w/A f;o vkeNoh ;jkfJsk d/ fwbD Bkb T[;dh fIzdrh pu rJh ;h. T[j nzdo'A g{oh soQK N[ZN u[Zeh ;h.

i/wI dhnK rZbK Bkb T[; dh e[M Yko; pZMdh. froi/ Bkb pD/ nkPow ftu nk e/T[; B/ j'o nBkE pZfunK dh ;KG, ;zGkb ns/ i/wI dk jZE tNkT[Dk P[o{ eo fdZsk. Jh;ks/ Jh;kJh wZs d/ doPB Bkb T[; dk brkn tXD bZrk.

fJe gkdoh d/ o{g ftu jh ;jh, fJe wod dk J/Bk fXnkB T[; ƒ fIzdrh ftu gfjbhtko fwfbnk ;h, wod T[; dh fIzdrh ftu pV/ nkJ/ ;B. tosD tkbh uhI tKr T[; ƒtofsnk s/ SZv e/ s[o rJ/. i/wI T[BQK s'A tZyok ;h. Jh;k s/ Jh;kJh Xow d/ bV bZrkT[j ni/ se nD^ftnkfjnk jh ;h.

e?Eh B/ wfj;{; ehsk fe i/wI dh T[; ftu fdbu;gh fdB gqsh fdB tXdh ik ojhj?, J/; fdbu;gh B/ gfjbK B/Vsk dk o{g XkoB ehsk, fco w'j w[jZps ns/ Iksh ;zpzXKdk ` e?Eh bJh i/wI fJe s[odk fcodk ;[|Bk ;h, i' T[; ƒ toswkB ns/ G{s dh fIzdrhftZu'A eZY e/ fJe Bt/A ;z;ko ftu b? nkfJnk ;h. fJe n?;k BtK ;z;ko fiZE/ ni/ th w'jw[jZps ns/ fJB;kBh foPs/ fiT{Ad/ ;B.

e?Eh ns/ i/wI dh B/Vsk B/ j"bh j"bh w[jZps ns/ fco Pkdh dk o{g XkoB ehsk.i/wI B/ e?Eh d/ wB ftu fJe ;[|Bk bNek fdZsk ;h. Jh;k tork, oZp tork fJe ;z[dofgnkok ns/ fgnko tzvD tkbk g[Zso g?dk eoB dk ;[|Bk.

p; fJj ;[|Bk jh ;h fi; ftu wrB j'Jh e?Eh B/ i/wI dhnK ;G ikfJI Bk^ikfJI

Page 49: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 49

wzrK ƒ BIo^nzdkI eo fd~sk. e?Eh ƒ sK f;o| fJe oZp tork g[Zso ukjhdk ;h.T[; d/ pdb/ ftu i/ i/wI T[; dh ikB th wzr b?Adk, sK PkfJd T[j BKj Bk eodh.

g[Zso d/ iBw T[gozs e?Eh fit/A i/wI ƒ ft~;o jh rJh ;h. i/wI dhnK ;G cowkfJPKT[j fJe wPhB tKr g{ohnK eodh, go ikB T[; dh j[D nkgD/ g[Zso ftu jh ;h. T[; ƒfyvkT[Adh. T[; d/ fBZe/ fBZe/ ukn g{o/ eodh. fyvkT[D/, ;z[do egV/ s/ j'o b'VK ƒ g{fonKeoB bJh T[j Bk ukj[zdh j'Jh th i/wI Bkb jw^fp;soh eodh. T[;dhnK fInkdshnK s/e[ZN wko ;fjzdh. epI/ dh GktBk, tk;Bk s/ wkB;e o'r ftu rqZ;h dfozdrh tkbk wod dkfJj o{g th e?Eh B/, i/wI ftu jh, gfjbh tko t/fynk ;h. T[j nkgD/ g[Zso ƒ fJ; fxBkT[D/wkj"b s'A d{o b? ikDk ukj[zdh ;h. T[; ƒ oZp tork ;Zuk, ;[Zuk s/ w'j tzvD tkbk ;zg{oBfJB;kB pDkT[Dk ukj[zdh ;h.

i/wI d/ Xkowe pkjoh ;o{g fgZS/ S[gh rzdrh T[; ƒ j[D uzrh BjhA ;h brdh.HHH s/ fco T[j nkgD/ g[Zso ƒ Bkb b? e/ i/wI s'A nbZr j' rJh.i/wI T[; fdB PkfJd w?ƒ e?Eh Bkb rZbK eofdnK, S[g e/, t/y fojk ;h.fJe, d' fdB pknd i/wI w?ƒ fwfbnk. T[; d/ p'bK ftu sobk ;h s/ nZyK ftu s"pk.

T[j e?Eh ns/ nkgD/ g[Zso bJh fpjpb ;h. T[j ukjz[dk ;h fe w?A ftu g? e/, ftu'bk pDe/, T[BQK dk ;wM"sk eotk fdnK. T[j e?Eh dhnK ;G PosK wzBD ƒ fsnko ;h.

e?Eh dk ftuko ;h fe e[Zs/ dh g{S, i/ pkoQK ;kb se th Bbh ftu gkJh oyhJ/, T[jsK th f;ZXh BjhA j[zdh. w?A T[; ƒ ;wMk fojk ;K fe id'A wod ƒ w[jZps dh gSkD j' ikJ/sK T[j jo e[opkBh eoB d/ ekpb j' iKdk j?. ikB th d/ ;edk j?. e?Eh efj ojh ;hfe fJj wrowZS d/ nZEo{ jB. jkEh d/ dzd jB, ykD d/ j'o s/ ftykT[D d/ j'o.

i/wI fJe ;kXBk tKr ub e/ e?Eh ns/ nkgD/ g[Zso e'b nkT[Adk. nkgDh w[jZps d/tk;s/ gkT[Adk. e?Eh ns/ nkgD/ g[Zso dh w[jZps d/ o;s/ ftu i/ T[; dk Xow ns/ froikth nk ikD, sK T[j gfjb e?Eh ƒ jh d/t/rk HHH nkgD/ g[Zso ƒ jh d/t/rk. w?A e?Eh ƒ I'ogk e/ fejk fe sz{ T[; ƒ fJe w"ek sK d/ e/ t/y, e?Eh B/ fejk fe w?A fJ; ;zpzX ftu rzGhoskBkb ;'uKrh. nk; dh w{os pfDnk i/wI \[Ph, \[Ph e?Eh dh T[vhe eoB nkgD/ froi/^xow[V frnk ;h.

fco e?Eh w?ƒ fJe bzw/ ;w/A se Bk fwbh. w?A fpBk^Bkrk n?e[n?fNe ;?ANo ftu T[;dh T[vhe eodk ofjzdk, fJj ikBD bJh fe T[; dh s/ i/wI dh fet/A fBG ojh j?. goe?Eh ;h fe feXo/ BIo jh BjhA ;h nk ojh.

nkokw^sbk ftu p?fmnK w?A nkgDh fgZm T[~s/ Bow s/ fBZe/ fBZe/ jZEK dk ;goP wfj;{;ehsk. e?Eh efj ojh ;h, “t/y fJj w/ok g[Zso, w/ok ;[|Bk s?ƒ ni/ se th BjhA G[Zbk.s/o/ fujo/ dh gSkD sK ;h jh fJ; ƒ, j[D fJj s/oh fgZm dh gSkD th gk p?mk j?.s/o/ fujo/ s/ s/oh fgZm ftu e'Jh nzso BjhA. w/o/ g[Zso dh fBoSb w[;ekB tKr j? s/okti{d HHH fBPekw s/ fBo^;[nkoE fJB;kBh w'j dk ;'wK.”

w?A pZu/ ƒ nkgD/ jZEK ftu fbnk. fjZe Bkb bkfJnk s/ T[; dk wZEk u[zfwnk. pZukw[;eokfJnk s/ e?Eh pk} pk} j' rJh.

Page 50: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK50

“e?Eh ` i/wI Bkb fet/A fBG ojh j? <”“w?A sK pj[s d{o ubh rJh ;K. fe;/ j'o Pfjo.”“i/wI e'b feT[A BjhA rJh <”“rJh ;K fJe fdB, nS'gb/ jh, fpBk T[; ƒ dZf;nK HHH.”nky e/ T[j u[Zg eo rJh s/ vz{xhnK ;'uK ftu v[Zp rJh. fco fit/A T[j BhAdo ftZu'A

p'b ojh j't/, “nkgDh woIh s'A fpBk nkgD/ gsh Bkb g[Zm/ f;ZX/ ezwK ftu jw^ fp;sohth pbkseko j?, t/;tkJh j?, wB Bk ukj/ sK wip{o j' e/ froi/ ftu ikDk th nkswepbkseko j?. fIjBh t/;tkJh j? `”

“go d; sK ;jh fe j'fJnk eh <” w?A T[; ƒ M{D e/ irkfJnk.“T[j, jK w?A T[; d/ xo rJh ;K. T[; ƒ fpBk dZf;nK. T[; d/ ;"D^ewo/ tb'A, jZE

ftu vkboK d/ B'NK dk EZpk cVh, fJe S'Nh T[wo dk w[zvk pkjo fBeb fojk ;h. s/ HHHi/wI nkgD/ gqrN j'J/ Bzr/i ƒ nkgD/ Jh;kJh gfjokt/ ftu ;w/ND d/ :sB ftu ;h.”

e?Eh fJe feskp tKr, y[ZbQ ojh ;h, fi; ftZu'A i/wI d/ fuZN/ u'b/ d/ XZp/, toek toekeoe/ gqrN j' oj/ ;B.

Page 51: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 51

;g?w

eZd dk T[j wXok ;h ns/ nkg jh ne;o nkydk ;h fe fjNbo ns/ B?g'bhnB thS'N/ eZd d/ ;B. fyuVh tkb, ftob/ go e[zvbK tkb/, X"D d/ j/m sZe bwed/ ;B. eDetzBKozr ;h T[; dk. s/I s[odk s/ j"bh p'bdk ;h, nNe^nNe e/. T[jd/ wz{j ’u'A fit/A fe;/iBkoV/ dh nktkI fBeb ojh j't/. ezBK ftu w[zdoK s/ rb ftu ozr^fpozr/ wDfenK dkjko, T[j pV/ P"e Bkb gfjBdk ;h. eZgV/ th uzr/ Yzr d/ \ohddk ;h, ;G s'A tZyo/ ns/fe;/ ebo^;ehw ftu ftT[As/ j'J/. g?oK ftu i[Zs/ th eZgfVnK d/ ozrK ftu x[b^fwb iKd/;B. T[; d/ nzr{m/ d/ Bkb dh ;Zi/ jZE dh T[Fzrbh ;dk jh jtk ftu T[~mD bJh fsnko^po^fsnko ofjzdh.

eB/vk ftu nkfJnK T[jƒ shj^pZsh toQ/ j' rJ/ ;B. Gkos s'A fJE/ nkD e/ T[; B/ezfgT{No gq'rokfwzr dk e'o; ehsk s/ uzrh B"eoh T[~s/ bZr frnk ;h. ezfgT{No Bkb ;pzXsT[j e'Jh Bk e'Jh e'o; iK y'i eodk jh ofjzdk ;h. ezfgT{No T[; dk ftjb/ t/b/ dk P[rbth ;h s/ ;kEh th. ed/^ed/ fJzM ikgdk ;h fe T[j nkg th ezfgT{No tKr jh y[ZbQdk s/pzd j[zdk ;h. d';s T[; ƒ s[odk fcodk ezfgT{No nky e/ S/Vd/ ;B.

eftsk fbyD s/ wfj|bK iK ;GktK dhnK fJeZsosktK ftu gVQB dk P"e th T[; ƒeB/vk nkD e/ jh ikfrnk ;h. eftsk th T[j ;G s'A tZyoh fbydk. ezfgT{No eftsk, eBeohNeftsk ns/ Gkt^;e/g nkfd T[; B/ eJh ozrK ftu fbfynk. fJzM ikgdk ;h fit/A T[j f;yosZe gj[zudk^gj[zudk nukBe o[e, EzwQ frnk j't/. T[; d/ Ppd fJe nihp fijh T{b^ib{bhnsftu r[nku rJ/ j'D. go T[; ƒ wkD ;h fe eftsk ftu th T[j ;G s'A ftbZyD, tZyok;h. nkgD/ gfjokt/ s/ nkgDh ;w[Zuh fdZy tKr. wXok ;h sK eh j'fJnk <

fJBQK fdBK ’u jh e[M xo fdnK d/ efjD ns/ e[M d';sK d/ I'o d/D ’s/ T[; B/ ftnkjeotkT[D dk wB pDkfJnk. fJ; ekoi bJh T[j T[u/u/ s"o ’s/ Gkos frnk. xo fdnKB/ fJe s'A tX fJe e[VhnK T[jd/ bJh Yz{v oZyhnK ;B. ;'jDhnK, gVQhnK^fbyhnK s/BN^yN. i' e[Vh T[; B/ u[Dh, T[j ozr dh ;Ktbh ;h. w'NhnK^w'NhnK \{p;{os nZyK, T[;d/ bzw/ gsb/ fujo/ T[~s/ \{p iudhnK ;B. ekb/ f;nkj bzw/ tkb T[j ;dk y[ZbQ/ jh oydhgo pV/ sohe/ Bkb ;KG e/. T[; ƒ th ;kfjs Bkb P"e ;h. T[j f;sko th tik b?Adh ;h.T[; d/ rhsK ftu nip fijh T[dk;h s/ ;'I ;h.

Page 52: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK52

fJBQK fdBK ftu jh w/ok T[BQK Bkb w/b j'fJnk ;h. T[; dh gsBh B/ nkgDh gVQkJhƒ nZr/ s'oB bJh :{Bhtof;Nh ftu dk\bk b? fbnk ;h. fe;/ d';s d/ xo fwb/ ;B T[jw?ƒ. w?A th T[BQK fdBK ’u BtK^BtK fIzpkpt/ s'A eB/vk nkfJnk ;K. ftjbk ;K. fJ; d';se'b jh ofjzdk ;K. B"eoh dh sbkP ftu ;K.

T[; dh gsBh B/ w/ohnK fbyhnK e[M ejkDhnK nzro/Ih soiwk eoe/ fJXob/ o;kfbnKƒ G/iD dh g/PeP ehsh. soiw/ d/ ezw ftu ;jkfJsk b?D iK w/oh ;zs[PNh dk nB[wkBbkT[D T[j ne;o w?ƒ w/o/ d';s d/ xo fwbD nk iKdh. ed/ ’eZbh s/ ed/ nkgD/ gshd/ Bkb. w/o/ d';s dk xo T[BQK d/ xo ns/ :{Bhtof;Nh d/ okj ftu jh g?Adk ;h.

fJe fdB w?ƒ ns/ w/o/ d';s ƒ T[BQK B/ nkgD/ xo ykD/ T[~s/ p[bkfJnk. Pokp d/ d"od/ d"okB jh T[j w/o/ e'b nk e/ w?ƒ ;zp'XB j'fJnk, “;[fozdo sz{ th BtK^BtK fJZE/ nkfJnKj?A. ;sBkw s/ ebgBk fJZE/ p?m e/ rZgK wkoBr/. uZb w?A s?ƒ Pfjo dh \{p;{osh tZb b? ubK.”

T[; dh gsBh ebgBk s/ w/o/ fwZso ;sBkw B/ fJe BIo ;kv/ d'jK tZb t/fynks/ w[;eok e/ rZbK ftu bhB j' rJ/. T[j w?ƒ t?Be{o Pfjo d/ e[JhB nfbIp?E gkoe d/\{p;{os ns/ ozrk ozr c[ZbK ftueko b? nkfJnk. fJZE/ c[ZbK d/ ozrkozr s/ \{p;{os pk} ;B.xDSkt/A o[Zy ;B.

“w?A ;'funk sz{ BtK^BtK fJZE/ nkfJnk j?A s?ƒ E'VQh ;?o eotk fdnK. Pokp sK sz{ n|ohekftu pE/oh ghsh j'Dh j?. s/ohnK ejkDhnK fJ; rZb dh rtkjh fdzdhnK jB.”

“fJj c[Zb pV/ \{p;{os B/. ;ko/ gkoe dh b?Av;e/fgzr th ewkb dh j?. fit/A ozrkozrc[ZbK dhnK xkNhnK uVQ T[~so oj/ j'JhJ/. wfje ftu s?od/ j'J/ bzx oj/ j'JhJ/.”

“o[wK; s/ohnK ejkDhnK ftu jh BjhA s/oh rZbpks ftu th g/P, g/P j?, ;[fozdo.”“jK, ;[w/o ` o[wK; fpBK fIzdrh fJe \kbh fgnkbk j?. p/ozr ` fit/A c[ZbK, cbK, tD,

pB;gsh s'A ;ZyDh Xosh. ;[|B/ jh sK jK n;hA. ebgBk jh ;kvh Pesh j?.”“;[fozdo s?ƒ gs? ebgBk Bkb w?A gqhs ftnkj ehs?. Gkos ik e/ fJj ƒ v/N ehsk.

fJ; d/ ;[|fBnK s/ fJ; dhnK fJSktK ƒ ikfDnk. fJ; d/ fjod/ ƒ gfjukfDnk. fco id'AbZrk fe n;hA fJ; foPs/ ftu fJe i's d'fJ w{osh tKr pZM ;ed/ jK, sK w?A ftnkj bJhjK ehsh. fJj fJe nN[ZN foPsk j? ;[fozdo.”

T[j nkgDh nzr{m/ d/ Bkb dh T[Fzrbh pV/ G/d Go/ Yzr Bkb jtk ftu bfjok e/ w/ohnKnZyK ftu f;ZXk t/ydk j'fJnk, w?ƒ ;zp'XB eo fojk ;h.

T[; ƒ PkfJd ebgBk dk w/o/ Bkb fJ; soQK fwbDk ns/ w/ohnK ejkDhnK d/ fJ;sohwod gksoK d/ o[wKue s/ b?Afre tsho/ pko/ y[ZbQ e/ rZbK eoBk g;zd BjhA ;h. eZd ekmftu th w?A ;[w/o Bkb'A nkeok ns/ Peshto ;K. w?A ;'u fojk ;K fe nkgD/ gqhs^ftnkj dkfeZ;k w/o/ nZr/ y'bQ e/ T[; B/ nkgD/ wB nzdobh rzqEh s/ Pze/ ƒ w/o/ ;Bw[y eo fdZsk j?. T[;dh rZb ƒ BIo nzdkI eofdnK w?A nkfynk, “;[w/o ` nrb/ j|s/ w?A s/o/ fJ; gqKs d/ X[oT[~so gZSw ftu t;d/ Pfjo fgqz; o{goN ub/ ikDk j?, i' fJZE'A frnkoK pkoK ;" whb d{oj?. s/ok Pfjo w?ƒ BjhA ;[ykfJnk. B"eoh dh GNeD gsk BjhA ni/ fejV/^fejV/ xkNK dkgkDh fgnkJ/rh <”

Page 53: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 53

“J/Bh S/sh `”nky e/ T[; B/ ;[y dk ;kj fbnk s/ w?ƒ nkgD/ xo tZb b? w[fVnk.;sBkw w?ƒ ;[w/o s/ ebgBk d/ feZ;/ ne;o w;kbk bk^bk e/ |'B T[~s/ d;dk ofjzdk.fJBQK fdBK ftu jh ;[w/o dk fJe g[okDk fwZso Gkos s'A nkfJnk ns/ B"eoh dh sbkP

bJh T[; d/ xo mfjfonk. T[; ƒ th eftsk fbyD dk P"e ;h. id'A ed/ th xo ftud't/A fwZso eftsk^gkm eod/ sK ebgBk ;[w/o d/ fwZso dh eftsk ƒ y[ZbQ e/ dkd fdzdh.T[; dh eftsk ƒ r[Dr[DkT[Adh. T[; d/ fpzpK, fuzBQK dh skoh| eodh. ;[w/o ƒ BIo nzdkIeoe/ fdB dhthA ;[|fBnK ftu r[zw r[nku iKdh.

;[w/o fJj ;G e[M ;fjB Bk eo ;edk. nzdo/^nzdo feqMdk, foMdk. eJh tko nkg/s'A pkjo j' e/ nkgD/ fwZso Bkb, ebgBk Bkb T[bM g?Adk.

w/o/ fwZso ;sBkw B/ dZf;nk fe fco fJe fdB ;[w/o B/ nkgD/ fwZso dk ;wkB xo'Apkjo ;[ZN fdZsk s/ T[; ƒ xo'A pkjo eZY fdZsk.

;[w/o tb'A ebgBk Bkb eJh wodK d/ Bkw i'V/ rJ/. fJj feZ;/ T[; d/ jbe/ d/ b'ewI/ b?^b? e/ d[jokT[Ad/.

fJBQK fdBK ’u jh ebgBk d/ roGtsh j'D dh rZb T[~vh s/ fco T[; B/ fJe g[Zsoƒ iBw fdZsk.

e'Jh nky/ fe fJj w[zvk sK ;[w/o dk j? jh BjhA. T[j sK n"bkd g?dk eoB d/ ekpbjh BjhA. T[; d/ eZd tKr T[; dh fJzdoh dk eZd th p"Dk jh j?. e'Jh nky/ T[; B/ fJBthN'ocoN/bkJhI/PB seBhe dh ;jkfJsk Bkb pZuk g?dk eotkfJnk j?. N?;N^fNT{p dh seBhedh tos'A ehsh j?. ;[w/o d/ thoi Bkb ebgBk d/ nzv/ ƒ w;B{Jh Yzr Bkb roGs eoe/ebgBk d/ g/N ftu NoK;^gbKN eo fdZsk frnk ;h. e'Jh w[zv/ d/ B?D BePK ƒ ebgBkd/ ;zgoe ftu nkJ/ fe;/ wod Bkb i'Vdk.

rZb eh, fizB/ wz{j, T[FzBhnK rZbK.;[w/o ƒ \[Ph ;h fe ebgBk j[D ;EkJh o{g ftu xo fNe e/ p?m/rh. pZuk j'D ekoB T[;

ftu j'o wodK dh fdbu;gh th xN ikt/rh. fJ; soQK ebgBk j[D T[; dh j' e/ ofj ikt/rh.g[Zso itkB j[zdk frnk s/ fco nwohek dh fe;/ :{Bhtof;Nh ftu ik dk\b j'fJnk.

T[~E/ jh fes/ r[zw^r[nku frnk.fJBQK fdBK ftu th ebgBk d/ Bkw Bkb eJh wodK d/ Bkw i[Vd/ oj/. j[D sK T[j eJh^eJh

fdB xo'A pkjo ofjD bZr gJh ;h. ed/ feXo/ N[o iKdh. ed/ feXo/.;[w/o ƒ j"bh^j"bh fJ; ;G e[M dh nkds j[zdh rJh. T[; B/ nobh foNkfJow?AN b? bJh

;h s/ nkgDk tX/o/ ;wK j[D T[j ezfgT{No T[Zs/ jh r[Ikodk ;h. fJzNoB?~N ’s/ y'i eodk. fBZsBt/A ftfPnK pko/ frnkB gqkgs eodk. ezfgT{No r/wI, y/vK y/vdk. nkgDhnK eftsktK ƒezfgT{No T[~s/ NkJhg eodk. T[BQK dk nzro/Ih ftu soiwk eodk. d{o^d[okv/ p?m/ ikD/^nDikB/ b'eK Bkb Jhw/b ’s/ okpsk ekfJw eodk. |oIh o[wK; eodk. nkgD/ PhP/ ftunzdo jh nzdo j'o tZvk j[zdk. Pk;soh, b'e:kBe ns/ gZSwh ;zrhs d/ Bkb^Bkb f|bwK dkezfgT{No fJe pj[s tZvk Gzvko ;h.

Page 54: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK54

fco th gsk BjhA feT[A ebgBk dh }?o^jkIoh T[; ƒ yNedh ;h. eZbQ PkwhA th T[jebgBk Bkb T[bM fgnk ;h.

“sz{ fezBk fuo j'o GNe/Arh < s?ƒ fNek feT[A BjhA nkT[Adk < p[ZYh j' ubh j?A, s?ƒe'Jh Pow j:k BjhA.”

nZr'A ebgBk p'bh, “p[ZYh w?A BjhA, sz{ j?A. s/o/ Bkb'A 10 ;kb S'Nh jK T[wo ftu.”“tkb ozr e/ e'Jh itkB sK BjhA j' ;edk.”“sK j[D s?ƒ w/o/ tkbK dk ozr yNedk j? < \[dk rzi/ ƒ Bky{B (Bjz[) BjhA fdzdk”,

nZr'A ebgBk swe e/ p'bh.“sz{ w?ƒ rzik fejk < p/Pow ` ezioh nkg/ sK gqhs^ftnkj eotkfJnk ;h.”“gqhs ftnkj ` wkJh c[ZN.” nky e/ ebgBk do'A pkjo j' rJh. y[ZbQ/ doK ftu r[zw^;z[w

yV'sk ;[w/o \bkn tZb x{o fojk ;h. j[D fit/A mmzpo frnk ;h. nkgD/ nzdo j'o ;[eVfrnk ;h.

T[; dk fXnkB b?No pke; tZb frnk. T[~E/ cbkfJoI (fJPfsjkoh n\pkoK) dk pZEkfgnk ;h.

‘cbkfJoI ` cbkfJoI ` cbkfJoI ` jo gk;/ nDukj/ cbkfJoI` wZb'^wZbh xoK ftu;[Ntk fdzd/ jB fJj tZv/^tZv/ ;N'oK tkb/. nDukj/ cbkfJo. fJPfsjkopkIh th j[D ozvhg[Dkjh pD frnk j?, ezio\kBk`’ nky e/ T[; B/ cbkfJoK ƒ g[oIk^g[oIk eoe/ jtk ftufpyok fdZsk.

‘nDukj/ wfjwkB ` nDfJZSs gfjukD.’p[Vp[V eodk T[j ezfgT{No nZr/ nk p?mk. ezfgT{No ’s/ fJzNoB?~N T[~s/ e'Jh t?~p;kJhN

y'bQfdnK jh T[; ftu'A G[Ve e/ e'Jh g"g^ng^n?v T[;dhnK BIoK d/ ;kjwD/ nk iKdh j?.;{bK tKr u[ZGdh j?. T[j nfij/ fJPfsjko d/D tkfbnK, fJPfsjkopkIh eoB tkfbnK ƒrkbQK eZYdk, t?~p;kJhN pzd eo fdzdk j?.

nkgDh Jhw/b y'bQdk j?. T[; dk fJB^pke; ;g?w (nDfJZSs ize vke) Bkb Gfonkj'fJnk j?.

‘;g?w, ;g?w, ;g?w. fJj th e'Jh sohek j? fe;/ Bkb okpsk ekfJw eoB dk.fJPfsjkopkIh dk. nPbhbsk, fBoh nPbhbsk. tbr?o/Nh HHH

nZi ezfgT{No ƒ eh j' frnk j? < eh^eh nD;Zfdnk, wZb'^wZbh nk tVdk j? fJ;ezfgT{No ftu. tkfJo; s/ j'o eJh e[M.’

|'B dh xzNh tZidh j?. ;[w/o nu/s jh |'B u[Ze b?Adk j?.“ebgBk fJe wod Bkb p/n ;N'o ’s/ yVQh j?.”gqkJht/N ik;{;h J/iz;h dk ik;{; T[; ƒ ;{fus eodk j?. fJ; ‘ik;{;h’ J/iz;h s'A

;[w/o ƒ ebgBk dh Beb' joes dk gsk ubdk ofjzdk ;h. nu/s jh ;[w/o p/n ;N'o tZbfBeb s[odk j?. ebgBk s/ T[; d/ Bkb yV'sk wod ;[w/o tZb t/yd/ jB. ;[w/o ebgBkƒ pVh jbeh fijh \bkJh nktkI ftu efjzdk j?, “uZb ebgBk, xo uZb. fJj cbkfJo,fJj ;g?w s/ fJj g"g nZg n?vI jB ;G HHH fJj ;G i' s?ƒ fwbd/ jB. tkfJo; jB.

Page 55: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 55

cbkfJoI s/ ;g?wI d/ jh sK BjhA j' e/ ofj ikJhdk. fJj sK fBZs pdbd/ ofjzd/ jB.fJBQK dk eh j? < tkfJo; dk th sK e[M fdBK dk ;kJheb j[zdk j?. w?A fJBQK ƒ ;g?w tKrtkfJo; tKr, podkPs eodk ojKrk. sz{ fJ;/ soQK xo w[Vdh ojh.”

nky e/ ;[w/o B/ ebgBk dk jZE cfVnk s/ T[; ƒ xo tZb b? s[fonk.

1H “fJzv'eB/vhnB NkJhwI” (e?B/vk) 19^25 wJh, 20052H “BtK IwkBk” (Gkos) 8 wJh, 20053H “gqshwkB” (Gkos) i[bkJh^;szpo, 20054H “d/; gqd/;” (fJzrb?Av) 4 Btzpo, 2005

1H ;g?w (Spam)—nDfJZSs s/ nD;Zdh ezfgT{No ftu wZb'^wZbh nkJh ize iKfJPfsjkoh Jh^w/b (E-mail)

2H fJBthNo' coN/bkJhi/PB (Invitrofertilization)—gq:'rPkbk ftu fJ; seBhe BkbfJ;soh d/ nzv/ ƒ wod d/ thoi Bkb coN/bkJhI eoe/ Embryo fJ;soh dh pZu/dkBh ftuNoK;co iK NqK;gbKN eo fdZsk iKdk j?.

3HcbkfJoI (Flyers)—tZy tZy vhgkoNw?AN s/ j'o tZv/ ;N'oK tb'A xoK d/ b?No pke;Kftu ;[NtkJ/ coh (Free) fJPfsjkoh n\pko.

Page 56: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK56

fNT{PB

fJ; tkoh Gkos w?A ek|h ;kbK s'A pknd gofsnk ;K. fdZbh dh pj[s jh tXhnk ‘w?No'’B/ bzvB g?o; s/ ;Nkej'w dhnK ‘w?No'’ iK ‘fNT{p Nq/BK’ (G{^fBwB) ƒ wks d/ fdZsh ;h.;VeK u"VhnK j' e/ Pkj okj (Highway) pD rJhnK ;B. Nq?f|e ƒ ;"fynK eoB bJh fJBQKT[~s/ tZv/ tZv/ cbkJh^Uto T[~;o nkJ/ ;B. fdZbh s'A ibzXo ƒ iKdh ihHNhH o'v dh ekfJnkjh gbN rJh ;h. ibzXo ftu gzi^skok s/ fszB^skok j'NbK d/ Bkb wbNhgb?e;, ftUgkoee/Ado (Shopping Center iK Mall), w?ev'Bbv, ghIk jZN, uhBh o?;s'oK s/ j'o gsk BjhAeh eh pD frnk ;h. tZv/, tZv/ w?vheb ebhfBe, wB'oziB^e/Ado ns/ gkoe T[~;o rJ/ ;B.

fi; xo ftu w?A gofsnk ;K, T[~E/ j'o xoK, d[ekBK, ftUgkoe ndkfonK s/ ;e{bK,ekbiK dk fJe xDK izrb T[~r fgnk ;h. Nq?f|e dh rfjrZu s/ P'o ftZu'A nkgDk o;skpBkT[Dk w[Pfeb j' frnk ;h. xo'A ;?o eoB iK n\pko b?D fBefbnk, w?A tkg;h T[~s/ ngD/jh xo dk o;sk G[Zb iKdk ;K.

nwho j'o nwho j' rJ/ ;B s/ rohp j'o rohp. fIzdrh dh s'o fJ; GhV GVZe/ ns/fJBQK y[ZbQK s/ szrhnK, s[oPhnK ftu pd;s{o ekfJw ;h. doIh egV/ f;T{A oj/ ;B. BkJhjIkwsK pDk oj/ ;B. o/VQhnK tkfbnK e'b ykDk, ykD nkT[D tkfbnK dh fJe BthA Pq/Dh,tZvh frDsh ftu g?dk j' rJh ;h. ;pIhnK s/ j'o d[ekBK tkb/ NkjoK wko wko e/ nkg'nkgDk ;"dk t/uD d/ nkjo ftu ;B. N?e;hnK, fszB^gjhnK N?e;hnK (Three Wheelers),ekoK ns/ j'o tkjBK dh rfjwk rfjwh ;h. w'Yk^yfjDhA ;zxDh GhV ;h.

;t/o/ T[~m e/ w?ƒ xzNk e[ Go bJh ;?o eoB dh nkds g? u[~eh ;h. ;VeK d[nkb/ s[oBbJh nbfjdk gZehnK vzvhnK (Side Walks) ni/ se th BjhA ;B pDhnK. g?db s[oBtkfbnK bJh ;Ve gko eoB bJh e'Jh I?poK eokf;zr th BjhA ;h pfDnk. Nq?f|e ftu pVhp/fB:wh s/ nokiesk ;h. fJzi bZrdk ;h fe j[D/ fe;/ tkjB j/m nkJ/, s/ e[ub/ rJ/.

B"eo B/ xo d/ Bkb jh 5^10 fwzN d/ s[oB^;w/A d/ |k;b/ T[~s/ pD/ fJe gkoe dhdZ; gkJh. fiZE/ w?A ;[oZfynk ;fjs ;?o eo ;edk ;K. fJj ek|h tZvk s/ y[ZbQk gkoe ;h.jok xkj, SK tkb/ S'N/, wXo/ o[Zy, c[ZbK d/ p{N/, nk;/ gk;/ p?mD bJh pD/ p?Au s/ fJ; dhd/y Gkb bJh oZy/ wkbh tbK t/y e/ w?A j?okB ofj frnk ;K. e/Ado ftu ftS/ xkj d/ w?dkBd/ d[nkb/ ;?o eoB tkfbnK bJh gZeh vzvh pDh j'Jh ;h. w/o/ e'b'A fJ; ;?o^o;s/ dk 6

Page 57: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 57

fwzN ftu fJe r/Vk bZrdk ;h s/ fJzi 10 r/fVnK Bkb w/oh xzN/ dh ;?o g{oh j' iKdh ;h.fJ; ‘;?o^g~E’ T[~s/ s[od/ ns/ fJ; gkoe d/ nkb/ d[nkb/ pD/, ezX Bkb ezX

i'Vt/A ;zxDh tZ;'A tkb/ wekBK tb t/ydk j'fJnk w?A nkgDh s'o/ ik fojk ;K fe nukBew/oh BIo p?Au T[~s/ p?mh fJe \{p;{os n"os T[~s/ gJh. T[j \{p ;ih Xih p?mh ;h. fpZbhnKnZyK, }[bkp dh Gk wkodk j'fJnk jbek eDe^tzBK ozr, dofwnkBk eZd, y[ZbQ/ go;bhe/ Bkb ezNo'b ehs/ j'J/ eZe/ tkb, ;kdk go gqGktPkbh w/e^nZg s/ fsZyhnK, wowohSkshnK HHH jK, fJj SkshnK jh ;B, fiBQK T[~s/ fSD dh fSD w/oh BIo fNe rJh ;h.T[j T[; d/ brGr ‘;h^Eo{’ (gkodoPh) y[ZbQ/ izgo j/m, nzrh s'A fpBK jh ntkok SZvhnKj'JhnK ;B. w?A, T[BQK tb t/ydk j'fJnk T[; d/ e'b'A r[Io fojk ;K fe T[; B/ e[M fejk,i[ w?ƒ ;[DkJh Bk fdZsk. T[; d/ e'b'A dh bzx ni/ w?A w;K 4^5 edw nZr/ frnk j'tKrkfe T[; dh nktkI c/o ;[DkJh fdZsh L

“fJBQK nZyK ƒ sK b? ik, i[ feZbK tKr w/ohnK SkshnK ftu rZv frnk j?A. pVk y'uohs/ fjo;h p[ZYk j?A sz{ HHH ni/ fsqPBK woh BjhA ikgdh HHH.”

w?A fMied/ j'fJnK o[fenk s/ T[; tb t/yd/ j'fJnK T[; ƒ g[ZfSnk,“w?ƒ fejk e[M <”“j'o jtktK ƒ fejk <”T[; B/ gqPB ftu jh T[~so fdZsk. w?A nZr/ s[o fgnk. r/Vk g{ok eoe/ nkfJnk, sK

T[j T[~E/ jh p?mh ;h. T[; B/ pVh p/seZb|h Bkb w/ok jZE cVfdnK w?ƒ fejk,“p?m ik, ni/ w/o/ e'b e[M ;wK j?. e[M rZbK eohJ/.”w?A T[; d/ e'b p?Au T[~s/ p?m frnk. T[; dk Bkw feoB ;h. T[j ni/ ;e{b ftu jh

gVQdh ;h fe T[; ƒ, T[; d/ Bkb jh o'I nkgD/ tZyo/ ;e{b ftu gVQB iKdk, fJe w[zvk;[jDk bZrD bZr fgnk. T[j o;s/ ftu jh T[; Bkb rZbhA g? iKdh s/ nkgD/ wB, nkgDhebgBk ftu T[; pko/ nihp nihp ;[|B/ b?D s/ T[DB bZr gJh. wkfgnK dh u'o ns/ik;{;^BIo s'A T[j nfrnks ;h. fJ; s'A gfjbK fe T[; ƒ ;'uD iK e[M eoB dk w"ekfwbdk, MZN wzrDh, gZN ftnkj tKr wkfgnK B/ T[; s'A T[wo ftu 10^15 ;kb tZv/ fJed[jki{ s/ t?bh wod e'b'A g?;/ b? e/, T[; dk ftnkj eo fdZsk.

“T[wo ftu tZv/ s/ t?bh wod s'A w?ƒ nfs dh ;ohoe ;zs[PNh fwbh. T[j jzfYnk j'fJnk;h s/ w?A nBikD ns/ f;yKdo{. ekw^ebk s/ ;zG'r d/ T[; B/ w?ƒ eJh ;pe gVQkJ/. eJhr[o f;ykJ/. fJ; dhnK T[ukDK, BhtkDK s/ rfjokJhnK d/ w?A eJh ozr wkD/.”

“sK, eh sz{ T[; ƒ fgnko eoB bZr gJh ;?A <”“BjhA HHH.”nky e/, fit/A T[j fe;/ ;'u ftu v[Zp rJh. w?A rZb nZr/ s'oh.“go ;kv/ b'e sK fJj jh efjzd/ jB fe n;hA Gkosh b'e ftnkj gfjbK eod/ jK,

s/ fgnko T[; s'A pkd ftu.”“petk; eod/ jB. wBg;zd s/ ukj s'A fpBK ;Zuk fgnko j' jh BjhA ;edk. ftnkj

s'A pkd n;hA fJe fe;w d/ fi;wkBh foPs/ ftu pZM iKd/ jK. f;yo^;zs'y d/ nkBzd d/

Page 58: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK58

foPs/ ftu. ;kvh ;'u, ;kv/ iIpks, ;kv/ jkt, Gkt s/ fJZSktK ns/ nkPktK HHH fJj ;Ge[M f;o| fJe B[es/ ftu ;[eV iKdk j?. d/jh nkBzd dk foPsk. n;hA fJ; ƒ jh ‘fgnko’;wMD dh G[Zb eo pfjzd/ jK.” T[j c/o e[M ;'uD bZr g?Adh j?.”

w?A rZb nZr/ s'odk jK,“sK eh fJj fgnko BjhA j[zdk <”“fJj ;zG'r j[zdk j?. fJe fe;w dk P[rb. fJe fe;w dk wB'oziB s/ fJe fe;w

dh fsqgsh. n"os d/ nzdo i[ j'o i'fVnK ns/ pD oj/ Bt/A i'fVnK iK fJPe ftu w[psbkw[zv/ e[VhnK tb t/y, t/y e/ brksko iwQK j[zdk ofjzdk j? HHH fJj ;zG'r T[;/ ƒ fBek;(Release) fdzdk j? HHH ;zs[PNh iK fsqgsh fdzdk j? HHH s/ n;hA fJ;/ ƒ fgnko d/ noEK Bkbi'V b?Ad/ jK. HHH”

p'bdh, p'bdh T[j vz{xh ;'u ftu v[Zp rJh. fco fit/A e'Jh nZGVtkj/ BhAd ftu'A ikrdkj?, ;[Zs^T[DhAd/ fij/ ftu ;Zu s/ ;[|B$ebgBk ƒ G'rdk j? HHH e[M noE, e[M Ppd, e[Mf;woshnK fJ; bVh ftu i'VB dk :sB eodk j? HHH T[j fco p'bh HHH

“yi[okU dhnK w{oshnK fit/A ;zG'r ftu :'r ewkT[D tkbh jkbs HHH w[dqk HHH‘ekwk;{sok’ d/ nk;D fit/A ;zG'r ƒ th ebk pDk fdzd/ jB HHH d' ebkekoK ƒ HHH ekbgfBeo{g ftu jh ;jh HHH sB, wB s/ nkswk d/ ;[w/b ’u'A ;fji^nBzd dh nt;Ek ftu g[ukfdzd/ jB. HHH”

fJ; ;w/A jh T[; d/ ‘w'pkfJb’ |'B dh ;zrhs dh wX[o X[B d/ o{g ftu fozr j'Jh.;ze/se GkPk ftu T[; B/ |'B eoB tkb/ ƒ jz[rkok Gfonk. |'B pzd eoe/ T[j w/o/ tbKt/ydh j'Jh p'bh,

“t/y, w/oh fNT{PB dk ;wK j' frnk j?.”“sz{ fNT{PB eodh j?A < ekjdh <”“w?A e[M B"itkBK ƒ fNT{PB fdzdh jK. fiBQK ;ohoe ns/ wkB;e jkbks s/ rzqEhnK

ftZu'A T[j r[Io oj/ jB ns/ iK ftnkj^T[gozs fiBQK jkbks d/ T[BQK B/ ;Bw[y j'Dk j?, w?AT[BQK ;zpzXh jh T[BQK ƒ fNT{PB, frnkB s/ f;ybkJh fdzdh jK.”

“eh sz{ ‘;'Pb toeo’ j?A <”“i/ s/oh ifrnk;k w?ƒ fJ; Ppd iK feZs/ Bkb i'V e/ jh PKs j[zdh j?, sK sz{ w?ƒ

‘;'Pb toeo’ th nky ;edk j?A.”nky e/ T[j fJe dw T[~mh ns/ gkoe d/ ftZu'A bzx e/, gob/ ezY/ s'A jz[dh j'Jh, ;kwQD/

pD/ xoK ftZu'A, fe;/ fJe ftu r[zw j' rJh.fJ; gkoe ftu ;?o eofdnK feoB w?ƒ rkj/ prkj/ fwbdh ojh s/ fJ; d/ d[nkb/ tZ;

ojh BthA fIzdrh pko/ w?ƒ dZ;dh ojh. gkoe ftu jh nbrkt fij/ ftu tZy, tZy fdqP pDhfIzdrh pko/ nkgDhnK fNgDhnK eodh ojh.

feoB B/ jh fJe fdB w?ƒ 14^15 ;kb dh T[; e[Vh pko/ dZf;nk, i[ fJZE/ fe;/ xo ftu,fe; d/ d' pZfunK dh fyvkth ;h ns/ T[BQK ƒ fyvkT[D fJ; gkoe ftu b? nkT[Adh ;h. feoBƒ e[M d/o bJh p~u/ ;zGkb e/, T[j fJBQK xoK ftZu'A jh fe;/ fJe xo ftu ofj oj/, fJe 50

Page 59: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 59

e[ ;kb d/ wod dh ns/ nkgDh ‘c?AN;h’, ‘;[cBk’ iK ‘ebgBk’ PKs eoB bJh ub/ iKdh ;h.tkg;h T[Zs/ T[j pVh ;zs[PN j[zdh ns/ T[; wod e'b'A fwb/ g?f;nK ft~u'A e[M g?;/ feoB ƒ fdzdhns/ T[; dk XzBtkd ndk eodh.”

“go, feoB J/E/ J/B/ b'e tZ;d/ jB. T[j t/yd/ BjhA < o"bk BjhA gkT[Ad/ < fPekfJsBjhA eod/ <”

w?A fJZe' ;kj/ J/B/ ;ko/ gqPB eo frnk—go T[j pV/ mozQw/A Bkb p'bh,“jK, J/E/ n;hA ;G e[M t/y e/ th ‘Bk t/yD’ s/ ‘jT{ goQ/’ eoB dh ;fEsh ftu ftuod/

jK. fJj Pfjo dk izrb j?. J/E/ e'Jh fe;/ dk e[M BjhA bZrdk. ;G niBph jB, fJed{i/ bJh. e'Jh foPs/dkoh BjhA. ;G, ;G e[M t/yd/ j'J/ th nbrkt fij/ dh jkbs ftufiT{D d/ nkdh j' u[Ze/ jB. HHH”

fSD dh fSD T[j o[eh s/ fco p'bh L“n"j e[Vh t/y fojk j?A <”“jK `”“T[j o'I J/E/ nkT[Adh s/ gkoe d/ fJe y{zi/ ftu pD/ j'J/ fJ;/ p?Au T[~s/ p?mdh j? u"eVh

wko e/ HHH nZyK pzd eo b?Adh j?. nzr{m/ s/ Bkb dh T[Fzrbh ƒ i'V e/, r'fvnK T[~s/ sDhnKj'JhnK pkjK fNek b?Adh j?. fXnkB, ;wkXh s/ :'rk (Meditation) dh nt;Ek ftu ub/ iKdhj? HHH 20 fwzN HHH nZXk xzNk HHH j'o tX/o/ HHH s/ fco fpBK fe;/ Bkb rZb ehfsnK HHH fe;/ƒ fXnkB iK gSkD d/ Bkb t/fynK, T[j th g'b/, g'b/ g?o s[odh j'Jh fJBQK xoK d/ izrbftu rtku iKdh j?.”

fJ;/ ;w/A jh gkoe d/ d{i/ gk;/ ;kƒ e[M pzfdnK d/ T[~uh, T[~uh jZ;D s/ jZ;h ikDdh nktkI ;[DkJh fdZsh. feoB fco p'bh,

“fJj nZXyV s/ p[ZYV/ jZNtkDhJ/ s/ ftUgkoh J/E/ e/tb jZ;D nkT[Ad/ jB. ;G fJeZm/s/ T[~uh, T[~uh jZ;d/ jB, jZ;h iKd/ jB, PkfJd nkgD/ nkg T[~s/, ;G T[~s/ HHH fJj J/E/jk;/ dh n?e;o;kJhI (Exercise) eoB nkT[Ad/ jB, jo o'I. i' e[M fJBQK d/ xoK ns/eko'pko dh d[BhnK ftZu'A }kfJp j?, T[; ƒ e[M fwzNK bJh jh ;jh, J/E/ nk e/ gqkgs eoBdk :sB eod/ jBHHH w{oy jB HHH i' jk;k nzso^nkswk ’u'A ;fji o{g ftu Bk fBeb/,fujo/ dh w[;ekB Bk pD/ HHH T[j \[Ph dk dzG iK Gow sK j' ;edk j?, go n;bh \[PhBjhA. fJj e/tb jk;/ dh fi;wkBh e;os j?. wkB;e \[Ph BjhA.”

feoB d/ p'b w/o/ ezBK ftu rz{i oj/ ;B. gkoe ftu ;?o eofdnK w?A t/fynk fe T[~E/r[ZN/ T[~s/ o[wkb pzBQhA, fBZeo s/ Nh^PoN gkJh fJe wXok fijk vkeNo^B[wk nZXyV ;odkoe[M ewI'o fd;d/ p[ZY/ s/ phwko fij/ g[oy wohIK ƒ jbeh toIP eotk fojk ;h.

T[BQK s''A E'VQk nZr/ vZm/ j'J/ p?Au T[~s/ d' frnkoK, pkoK ;kb dhnK e[VhnK fJe d{i/ƒ ;e{b'A fwb/ ;tkb jZb eotk ojhnK ;B. e[M b'e ;?o^gZE T[~s/ ;?o eo oj/ ;B.

ibzXo d/ fJ; gkoe d[nkb/ fJe BthA d[BhnK T[~;o nkJh ;h HHH d[BhnK d/ fe;/ thwjKBro dh d[BhnK torh. ibzXo dk rb'pbheoB j' frnk ;h.

fJBQK ;'uK ftu fgnK w?ƒ feoB dh nktkI ;[DkJh fdZsh,

Page 60: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK60

“feZE/ y' frnk j?A < ikr `”T[; B/ w?ƒ geV e/ nkgD/ Bkb p?Au T[~s/ fpmk fbnk. nZi T[j T[u/u/ s"o T[~s/ ;Zi

XZi e/ nkJh ;h. T[; d/ gofcT{w dh ;[rzX wB^b[GkT[Dh ;h. w/e^nZg B/ T[; d/ fujo/T[~s/ itkBh s/ fdbePh g?dk eo fdZsh ;h. T[; B/ jZE ftu cV/ p?r ftZu'A ‘e'ek e'bk’ dhp'sb eZYh. d', fszB x[ZN Go/ s/ w?ƒ cVk fdZsh. w?A x[ZN GofdnK fejk,

“fJ; ftu sK Pokp fwe; ehsh j'Jh n?. nZi ;t/o/ Jh P[o{ eo bJh < \?o sK j? <”“Pokp, Ppkp s/ fgnko dk e'Jh ;wK BjhA j[zdk. id'A fwb/, fJ;/ dh o[Zs ftu ozr/

ikJhdk j?. ;tkb BjhA eohd/.”feoB jw/Pk dh soQK w/o/ Bkb rZbK ftu T[bM rJh. ;kv/ d'jK ftu fJe nfrnks

fijh gSkD d/ Bkb, Bkb fJe ;KMk ;wM^nkXko (Under- standing) T[sgzB j' fojk ;h,i[ w?ƒ pVk ;[yktK, ;[yktK b~rdk ;h.

feoB B/ w?ƒ dZf;nk ;h fe T[; dk t?bh gsh ezrkb j' e/ u'ohnK eoB bZr fgnk;h. ed/ g[bh; T[; ƒ cV e/ b? iKdh s/ ed/ T[j ozr/ jZEhA gefVnk iKdk. nkgDh BP/dh bZs ƒ ;zs[PN eoB bJh T[j fJ; Pfjo dh i[ow dh d[BhnK ftu r[zw r[nku u[Zek ;h.feoB nZi eZbQ fJeZbh jh ofj ojh ;h. w?A G{s ftu T[; Bkb ehshnK rZbK d/ f;woBftu T[~so frnk ;K. feoB c/o p'bh,

“nkj b? ` d' x[ZN j'o Go b?. sphns fBZyo nkt/rh.”w?A fJe d' x[ZN Go e/ feoB tb t/fynk. T[j E'VQh d{oh T[~s/ yV's/ 16^17 ;kb d/

fJe w[zv/ tbK t/y ojh ;h i[ PkfJd T[; ƒ nkgD/ e'b ;ZdD dk fJPkok eo fojk ;h.w?A g[ZfSnk,“fJj e"D HHH s/ok g[Zso <”“g[Zso”, efj e/ T[j I'o Bkb jZ;h s/ fco p'bh,“BjhA, fJj w[zvk T[BQK ;kwQD/ tkb/ xoK ftZu'A fJe xo ftu ofjzdk j?. ikgdk j? fe

fJ; d/ wK pkg ezw T[~s/ ik u[Ze/ jB s/ fJ; dk xo j[D ftjbk j?.”“go fJj w[zvk j? e"D <”“w/oh ‘c?AN;h’ HHH w/ok ebkfJzN (Client—rkje) HHH w?A fJ; ƒ fNT{PB d/

nktK HHH c/o fwbKr/ HHH.”efjzdh j'Jh feoB jZ;h s/ T[; w[zv/ d/ Bkb ;kwQD/ pD/ xoK ftZu r[zw j' rJh. w/o/

ezBK ftu T[; dk fejk Ppd ‘fNT{PB’ ni/ th rz{i fojk ;h. w?A jZf;nk s/w//o/ wz{j'A nkg w[jkok jh fBefbnk,

“;'Pb toeo <<<”^fbyD fwsh L 19, i[bkJh 2009

(‘fJzv'^eB/vhnB NkJhwI’, ;oh, phH;hH, e?B/vk d/i[bkJh 30^5 nr;s, 2009 ns/

‘gqshwkB’, gfNnkbk, Gkos d/nes{po^d;zpo 2009 d/ nze ftu gqekPs)

Page 61: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 61

! G{s Bro

ihB efB;eh w?ƒ gfjbh tko “B?; e?Ag” ftu jh fwfbnk ;h. fJwkosh bZeVh pBkT[Dtkb/ eko\kB/ dk fJj fJe nkoIh e?Ag ;h, fi; ftu J/;/ nkok fwZb (Saw Mill) bJh izrbftu'A o[Zy eZN e/ fbnkT[D tkb/ b"roI (Loggers) dk tk; ;h. NoZeK s/ j'o wPhBoh dhw[ozws eoB tkbh J/E/ fJe tZvh s/ fcos{ (Mobile) toePkg th ;h. fJjƒ “ezgBh Bro”th efjzd/ ;B feT[Afe fJ; ƒ t;kfJnk jh fJ; nkok fwZb tkbh ezgBh B/ ;h.

gjhnK T[~s/ o'VQe/ fbnKd/ u[Zet/A xo (Portable Houses), ngkoNw?ANK, j'o b'VhAdhnKfJwkosK yVQhnK eoe/, J/E/ fJj e?Ag fJe Bro d/ o{g ftu t;k fdZsk frnk ;h, fi;ftu fpibh, gkDh, N?bh|'B s'A b? e/ ;N'o, pko iK PokpykBk nkfd dhnK ;G ;j{bsKgqkgs ;B.

J/E'A dh “g?okvkJhI pko” ftu jh ‘ihB’ w?ƒ gfjbh tkoh fwfbnk ;h. w?A T[; ƒ ‘ihB’jh efjD bZr fgnk ;K s/ T[j w?ƒ w[fjzdo ;zX{ iK fw;No ;zX{ dh EK w/o/ S'N/ ehs/ gfjb/Bkw “w'” Bkb jh p[bkT[Adk ;h. fJ; soQK n;hA o;whA s[nko| s'A pkd fJe d{i/ ƒ S'N/s/ gfjb/ Bkw Bkb p[bkT[D tkb/ p/seZb| ;kEh pD rJ/ ;K.

ihB ƒ J/; e?Ag Bkb i[V/ j'J/ ;ko/ ezw jh nkT[Ad/ ;B. T[j ‘jo|B w"bk’ ;h. fJwkosKs/ NoZeK iK wPhBoh dh w[ozws s'A b? e/ izrb d/ o[Zy tZYD, NoZe ubkT[D ns/ j'o gqpzXehekoi se T[j ;G e[M eo b?Adk ;h. J/E/ T[; dh pVh wzr ;h. e'Jh phwko j[zdk, iK S[ZNhT[~s/ iKdk sK ihB T[;dhnK ;kohnK fIzw/AtkohnK ;zGkb b?Adk.

fi; ;e{b ftu w?A nfXnkge ;K, T[j J/E'A 10 feb'whNo dh d{oh T[~s/ ;h. n;hAnfXnkge b'e th jtk pdbh bJh ne;o B?; e?Ag dh pko ftu Pokp ghD, ;zrhs ;[BD,fBqs t/yD s/ eoB nk iKd/ ;K. j|s/ ftu fJe, d' iK fszB r/V/ sK bZr jh iKd/ ;B.J/E'A d/ o?;N'o?AN ftu oks dk ykDk yKd/ s/ tkg; gos nkT[Ad/.

J/E'A dhnK pko pkbktK pVhnK jh u[;s, ;[zdo ns/ fwbkgVhnK ;B. ;{IB iK ;{IhbJh sK jo e'Jh fdb ftSkJh fcodk ;h. ihB th T[BQK ftZu'A fJe ;h. T[; nzdo ;{IhbJh epI/ dh GktBk jkth ofjzdh ;h, go ;{Ih ;h fe fJ; w/I s'A T[; w/I se ns/ fJ;

! G{s Bro ^ Ghost Town

Page 62: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK62

rkje s'A T[; rkje e'b, fssbh tKr T[~vdh fcodh, \[PhnK fpy/oh iKdh. ihB T[; d/fgZS/, fgZS/ iKdk go T[j T[; ƒ cV e/ T[; d/ w/I d[nkb/ bZrh e[o;h T[~s/ fpmk fdzdh s/skVBk eodh fe s/ok nfXeko^y/so e/tb fJ; w/I se ;hws j?.

;fBZuotko dh Pkw ;h PkfJd, w?A fJeZb d/ gqGkt ƒ wkoB bJh B?; e?Ag dh pkoftu ik p?mk. ;{Ih B/ fpBK g[ZS/ jh w/o/ g;zd dh mzvh phno w/o/ ;"Aj/A fbnk oZyh s/w/o/ Bkb jh p?m e/ phs/ ;w/A dhnK ;[ykthnK :kdK, jZ;, jZ; e/ ;KMhnK eoB bZr gJh.w?A g[ZfSnk,

“nZi ihB BjhA nkfJnk <”“ni/ BjhA ` nZi T[j b"frzr NoZe b? e/ frnk j'fJnk j?. d/o Bkb gos/rk <”;zrhs dh X[B T[~s/ w?A ;{Ih Bkb fJe d' fBqs ehs/ s/ fco \[Ph ftu d[joh j[zdh ;{Ih

ƒ bZe s'A cVh nkgD/ N/pb ’s/ b? nkfJnk. fJ;/ ;w/A ihB th PkfJd dotkI/ ftZu'A pkod/ nzdo dk\b j'fJnk ;h.

T[; d/ fujo/ T[~s/ nihp fe;w d/ gqGkt ;B fit/A T[j nkgD/ jktK, GktK s/ nkgD/PpdK ƒ ezNo'b eoB dk :sB eo fojk j't/. w/o/ tbK T[; B/ pVh jh nihp s/ eq'XwJhfdqPNh Bkb t/yd/ j'fJnK e[M sb\ Ppd p'b, B;btkdh nZX^rkb fijh eZYh, fi; dknkfyoh Ppd “fjzd{” jh w?ƒ ;[fDnk. J/; s'A gfjbK fe ;fEsh ftrVdh, pko dk wkbes/ w?B/io w?ƒ p?mD dh p/Bsh eodk j'fJnk ihB ƒ geV e/ pkjo b? frnk. ;{Ih w/o/ e'bnk p?mh s/ p'bh,

“ihB fdb dk pVk uzrk j?. gsk BjhA fe; rZb'A ng;?N (upset) j? nZi <”ihB w[V e/ Bk nkfJnk s/ rZb nkJh rJh j' rJh. pknd ftu gsk bZrk fe ihB

ƒ gsk bZr u[Zek ;h fe ;{Ih d', uko tko w/o/ Bkb th oksK eZN rJh ;h. J/E/ wB fwb/dk w/bk tkbh rZb ;h. fe;/ ’s/ wB nkfJnk, sK T[; d/ Bkb s[o gJ/. ;G e[M pV/ e[doshs/ ;[Gkte o{g ftu jh tkgo iKdk ;h. ngokX dk nfj;k; se BjhA ;h j[zdk.

d' wjhB/ dhnK rowhnK dhnK S[ZNhnK j'JhnK, sK w?A :{og dh ;?o eoB s[o fgnk.;e{b y[ZbQ/ sK ihB ƒ nkgD/ ;e{b ftu ;|kJh ns/ w[ozws dk ezw eofdnK t/y e/ w?ƒj?okBh j'Jh. T[j w/o/ s'A BIoK u[ok fojk ;h. w?A j"A;bk eoe/ T[; ƒ pV/ yb{; Bkb p[bkfJnkns/ S[ZNh s'A pkd xo nkT[D bJh fejk.

;eku ft;eh d/ d'^uko g?Zr b?D s'A pkd ihB e[M y[ZfbQnk s/ p'fbnk,“;G s'A gfjbK sK w' w?A s?E'A nkgDh r[;sk\h dh fywK wzrdk jK. s/o/ tor/ tXhnk

fJB;kB Bkb fJj ftjko mhe BjhA ;h.”“oks rJh, pks rJh ihB ` J/E/ fet/A nk frnk j?A <”“s?ƒ gsk jh j?, w', B?; e?Ag pzd j' frnk ;h. nwohek B/ nkgD/ d/; dh fJwkosh

bZeVh t/uD bJh e?B/vk dh nk:ks T[~s/ ;[oZfynk eo (Tax) bk fdZsk. ;kvh fBo:ks pzdj' rJh s/ Bkb jh ;kvh fwZb s/ e?Ag dk ezw th mZfgnk frnk.”

“B?; e?Ag dk eh pfDnK < T[~E/ ni/ th e'Jh ofjzdk j? <”“BjhA, T[j j[D !‘G{s e?Ag’ iK !‘G{s Bro’ pD uZ[ek j?.”

Page 63: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 63

“s/ ;{Ih <”“T[j th feXo/ r[zw r[nku rJh j?. ;'funk ;h fe T[; Bkb e'Jh gZek foPsk i[V

ikJ/rk go ;{Ih ni/ tZy, tZy c[ZbK d/ ozr s/ o; tbK o[fus ;h.”c/o fit/A T[; B/ j"ek fijk fbnk s/ p'fbnk, “uzrk jh j'fJnk fe e?Ag pzd j'fJnk

s/ w/ohnK nZyK y[ZbQhnK. e?Ag sK nkoIh fNekD/ j[zd/ jB. fJBQK Bkb gZe/ foPs/ i[V jh BjhA;ed/ HHH s/ fJj e[VhnKHHHpko pkbktKHHHw[;eokDk sK fJBQK dk g/Pk j? HHH.”

;fji Gk jh ihB J/; T[dk;h s/ “G{s Bro iK e?Ag” dh ;fEsh ƒ dkoPBe o{g d/fojk ;h.

;kv/ ;e{b ftu ihB ƒ wjhB/ e[ bJh nkoIh B"eoh fwb rJh ;h. jk;/ w\"b ftuw?A T[; ƒ “s[odk fcodk G{s Bro” jh efjD bZr fgnk ;h. T[j th nZr'A jZ; g?Adk s/efjzdk fe, “pzdk sK iwKdo{ jh of|T{Ih j?. nZi J/E/, eZbQ T[~E/.”

HHH s/ fco ihB fit/A nukBe fwfbnk ;h, T[t/A jh, nkgDh B"eoh dk ;wK g{ok eoe/}kfJp j' frnk.

T[BQK fdBK ftu jh 50^60 feb'whNo dh d{oh T[~s/ fJe j'o ezgBh Bro tZf;nk. fJjdkBkw feN;kbN ;h. PKs wjK;kro e/ ezY/ T[~s/ ;fEs fJj fBZek fijk \{p;{os Bro fszBgkf;nK s'A gjkVK Bkb fxfonk j'fJnk ;h s/ u"E/ gk;/ fJjƒ ;w[zdo bZrdk ;h. pVk jh\{p;{os ns/ owDhe ;EkB ;h. J/E/ w'fbpv/Bw (Molybdenum) dh ykD ftZu'A b'j/ iK ;Nhbƒ ;\s eoB tkbh uKdh torh fJe Xks dh gqkgsh j'Jh ;h. J/; ykD dh gqpzXeh ezgBhB/ nkgD/ w[bkIwK d/ ofjD bJh feN;kbN ykD d/ Bkb jh fJ;/ Bkw dk Bro t;k fdZsk.SfVnK bJh fJe iK d' p?~v^o{w dhnK ngkoNw?ANK ns/ NZpodkoK bJh d' iK fszB p?~v^o{wd/ xo. fBZek fijk iBob ;N'o ;h J/E/. Io{os dh jo uhI fwbdh ;h. fJ; ;N'o d/ftu jh vke\kBk, pko s/ o?;N'o?AN nkfd j'o ;[ftXktK ;B.

n;hA fszB^uko nfXnkge nkoEe s"o T[~s/ fBZs T[~Bs j' oj/ fJ; Bro s/ ykD ƒt/yD bJh s[o gJ/. eZuh go tXhnk ;Ve d/ d[nkb/ izrbK, e[dos s/ gjkVK dk fdbePf;bf;bk ;h. MhbK ;B. izrbh c[Zb s/ p?ohnK ;B.

izrb ftu J/E/ foZS, w{; (tZv/ eZd tkbk fjoB), izrbh \or'P, pfxnkV, bz{wVhnKns/ j'o fBZe/ tZv/ ikBtoK dk t;/pk ;h. fPekoh b'e J/E/ fjoB, \or'P, GfNZNo (Grouse)s/ e?B/vhnB wx (Geese) nkfd dk fPeko eoB nkT[Ad/ ;B. ;w[zdo, dfonk s/ MhbK ftZu'AwZSh, ;w[zdoh P/o (Sea Lion), dfonkJh e[Zs/ (Beaver), eo?p (Crab) ns/ j'o ib^izs{nKƒ wB[Zyk ygs bJh gefVnk iKdk ;h.

n;hA feN;kbN dh pko ftu p?m/ jh ;K fe ihB B/ w?ƒ fgZS'A nk e/ iZ|h gk bJh.T[j pj[s \[P ;h. T[; ƒ J/E/ B"eoh fwb rJh ;h. w?A jk;/ jk;/ ftu fejkL

“ihB, t/yhA fes/ feN;kbN ƒ th G{s Bro Bk pDk d/JhA.” T[j jZf;nk s/ efjD bZrk,“BjhA w' HHH j[D w?ƒ th ;{Ih tKr s[o, fco e/ w/bk t/yD dh nkds g? rJh j?. nZi

J/E/, eZbQ UE/. nZi fJ; Bkb, eZbQ T[; Bkb. fJj jh fIzdrh j?. tk; d/ ;[cB/ b?D/ s/ntk;h pD/ ofjDk.”

Page 64: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK64

ihB B/ w?ƒ dZf;nk fe “fJ; pko dk fJe fjZ;k fJeZb/ (Single) wodK s/ fJ;sohnKbJh nkgD/ nkg te| j' frnk j?. J/E/ o'I BthnK i'VhnK pDdhnK, xoK ftu ik e/, “fJeoks d/ ;zr” ftu fp;so/ fBZx/ eodhnK s/ ;t/o/ nkg' nkgDk o;sk cVdhnK jB. fJ;d/P dh fJj' ihtB^P?bh j? s/ w?A th j[D fJ; ƒ ngDk fbnk j?. pj[s \[P jK.”

ihB nkgD/ Bt/A nkb/ d[nkb/ d/ e[dosh j[;B dk nkPe ;h. nkBzd wkD fojk ;h. ;kvkfJj “s[odk fcodk G{s Bro”, fJe tkoh fco nkpkd j', fNe frnk ;h.

fJBQK fdBK ftu jh ftPt dh wzvh ftu w'fbpv/Bw Xks d/ Gk fvr gJ/ ns/ feN;kbN,B?; e?Ag tKr jh fJe j'o G{s Bro pD frnk. ykD s/ Pfjo pzd ;h.

fJ; soQK ihB fJe tkoh fco r[zw r[nku frnk. gsk bZrdk fojk fe T[j J/E'A 100e[ feb'whNo T[~s/ ;fEs N?o; Pfjo dh nkok fwZb ftu ezw dh Gkb ftu iKdk fojk ;hs/ T[~E'A 50 e[ feb'whNo d{o feNhw?N ns/ 140^45 feb'whNo d{o fgzzq; o{goN ftu th T[;d/ r/V/ bZrd/ oj/ ;B.

N?o; w/oh fJe feZskekoh whfNzr ;h. w?A “e';N j'Nb” ftu mfjfonk j'fJnk ;K.fdB dk ezw w[ek e/, Pkw ƒ w?A fJ;/ j'Nb dh “j?Aeh g?Aeh pko s/ fBqs^xo” ftu ik p?mk.fJBQK d/PK ftu fJj ‘pkoK’ jh ftZSV/ b'eK dhnK fwbDrkjK B/. J/E/ fco ihB Bkb w[bkeksj' rJh. j[D, T[j ek|h pdb frnk ;h. T[; dh P\;hns ftu ek|h ;fji s/ stkIB(Balance) nk u[Zek ;h.

“w' HHH t/y b? HHH PZeoy'o/ ƒ PZeo fwb jh iKdh j? HHH.”“go ‘G{s Bro’ s/ ‘nkpkd Bro’ ftu PzN (Shunt) j'D dh s/oh nkds pd;s{o

ekfJw j?.”“iZd' ifjd s/ s'o jh fIzdrh j?. w?A j[D J/E/ nkgDk xo b? fbnk j?. nkok fwZb

ftu uzrh s/ seBheh B"eoh fwb rJh j?. g?;/ th uzr/ fwbd/ jB. 5 fdB ezw s/ 2 fdBftjb/ ` w"iK jh w"iK.”

“e'Jh ftnkj dk i[rkV th pZMk < e'Jh gZek ;kE th Yz{fvnk <”“ni/ BjhA HHH sbkP ikoh j?.” efje/ T[j jZf;nk. T[;dhnK nZyK ftu fsqPBk s/ fsqgsh

dk nihp fijk ;[w/b ;h. fit/A fSD dh fSD T[j nkg;h ePweP s/ sDkU SZv e/ fJefNek fij/ dh nt;Ek ftu gj[zu rJhnK j'D. o[e rJhnK j'D. bzw/A ;|o s/ sDk sDhs'A pknd fit/A nkokw eohdk j?. nkgD/ nkg ftu f;wFN s/ c?b ikJhdk j?. ihB nkgD/ihtB d/ fJBQK Bt/A ozrK ftu gq;zB ;h. fJj t/y e/ w?ƒ \[Ph ;h.

efjzd/ B/ fe p[o/ fdB g[ZS e/ BjhA nkT[Ad/. nukBe nk Xwed/ jB. ftPt gZXo T[~s/brGr ;G d/PK dh nkoEesk wzd/ tb s[o gJh. ;Nke wkofeN eo?P j' rJh. ‘P/noK’(Shares) s/ eoz;h d/ Gk fvr gJ/. ezgBhnK, eko'pkoK, p?AeK s/ fpUgkoK d/ d[nkb/ fBebDbZr gJ/. xo s/ eko'pko Bhbkw j'D bZr gJ/, pzd j' rJ/. p/eko b'eK dhnK GhVK N?bhft:BKdhnK ;eohBK dk gZek fdqP pD rJhnK. nwohek, e?B/vk, fJzrb?Av s/ j'o d/PK ftu jkjkekowu rJh. xoK s/ ikfJdkdK d/ Gk fvr gJ/.

fi; fwZb ftu ihB ezw eodk ;h, T[j th gfjbK pzd j'Jh s/ fco wPhB, wPhB s/

Page 65: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 65

g[oIk, g[oIk eoe/ Bhbkw j' rJh. gotkoK d/ gotko ezw dh sbkP ftu e?B/vk d/ j'oPfjoK tb s[o gJ/. fJe GkiV, fJe ncok s|oh s/ fBokPk dk p'b pkbk ;h. N?o; feT[Afe200 feb'whNo d/ eohp y/socb iK x/o/ ftu tZ;d/ fszB uko BroK ns/ 25^30 B/fNtfJzvhnBI d/ fgzvK dk ;oft; ;?ANo ;h, ewoPb s/ fpUgkoe e/Ado ;h HHH fJ; bJh fJjG{s Bro Bk pfDnk. J/E'A b'e xo'A p/xo Io{o j'J/—go pj[s ;ko/ tZ;d/ th oj/.

w?A th ;/tk^w[es j' e/, ;;s/ Gk, J/E/ fJe S'Nk fijk xo b? fbnk ;h ns/ J/E/ jhofjD bZr fgnk ;K. ihB pko/ w?A j'NbK, pkoK, o?;N'o?ANK s/ j'o tke|K e'b'A g[ZSdk fojk,go T[; dk e'Jh gsk Bk bZrk. T[; d/ xo tb r/Vk wkfonk, sK gsk bZrk fe T[j p?AetkfbnK B/ b? fbnk ;h, feT[Afe ihB T[;dhnK fePsK BjhA ;h d/ ;fenk. EK^go^EK xo;/b T[~s/ bZr/ j'J/ ;B, go e'Jh \ohdko BjhA ;h `

;kv/ gzikphnK d/ J/E/ 140 e[ gotko ofjzd/ ;B, Gb/ t/fbnK ftu—go j[De/tb 40^50 jh pkeh ofj rJ/ ;B. T[j th B"eoh dh sbkP ftu j'o PfjoK ftu ik tZ;/;B. fiZE/ B"eoh iK ezw eko, T[j jh d/P s/ T[j jh xo. fJj jh d;s{o j? nZi dh fJ;d[BhnK dk. gzikphnK dh frDsh N?o; ftu pj[s xN rJh ;h, go d' r[odtko/ ni/ thuZb oj/ ;B. gfjbK b'ehA 5 iK 10 vkbo d/ B'N dk uVQktk uVQkT[Ad/ ;B, go fco fJjd' vkbo d/ f;Ze/ s'A j[zd/ j'J/ fJe vkbo se gj[zu/, s/ j[D 25 ;?AN jh gZek s/ gotkBsuVQktk pD frnk ;h. Jh;kJhnK d/ frofinK dk th fJj jh jkb ;h.

Jh;kJh u/s/ nkJ/ sK ihB w/o/ f;woB ftu c/o ikr fgnk. feN;kbN dh fe;/ fwbDhd"okB jh T[; B/ dZf;nk ;h fe J/E/ T[j b'e th jB i[ izrbh ikBtoK, gzShnK s/ ib^izs{nKdk fPeko eoB, T[BQK ƒ wkoB nkT[Ad/ jB s/ T[j th jB i[ e/tb T[BQK dh ;z[dosk t/yDnkT[Ad/ jB. ihB p'b fojk ;h L

“w' HHH J/E/ gzSh doPe (Bird Watchers) xzfNnK pZXh d{ophBK bk e/ fJBQK gzShnKd/ eb'bK s/ ;z[dosk dk BIkok t/yd/ ofjzd/ jB. ib s/ Xosh d/ izs{nK dhnK s;thoKfyZud/, T[BQK dhnK f|bwK pDkT[Ad/ ns/ T[BQK dhnK nkdsK dk nZyhA d/fynk nfXnB eod/jB HHH s/ fco e'Jh fPekoh nkT[Adk j? HHH ‘mkj’ HHH pzd{e dh r'bh s/ ;G e[M \sw. nihpswkPk j? fJj d[BhnK w' HHH fJe d[BhnK ftu, fJZe' ;w/A jh, jo e'Jh nkg', nkgDh tZyohd[BhnK u[Zeh fco fojk j? `”

fJj nky e/, T[j pj[s T[dk; j' frnk ;h. N?o; T[~s/ xN/ fJ; T[dk;h d/ w";w ftuihB feZE/ j't/rk < ;'ufdnK w?A ;EkBe n\pko “Terrace Standard” dh fJe w'Nh ;koh ;[o\htb ;o;oh BIo wkoh. fJj sK ihB d/ G{s Bro feN;kbN pko/ \po ;h.

feN;kbN dk G{s Bro s/ T[; d/ Bkb brdh gqkgoNh fe;/ ‘ftek; eosk’ (Developer)B/ e"vK d/ Gk \ohd bJh ;h. T[j fJ; EK dk ftek; eoe/ fJ; ƒ ;?bkBhnK dh fyZu s/;?o ;gkN/ dk e/Ado pDk fojk ;h. ;ko/ dk ;kok Bro ohI"oN ftu pdb fdZsk frnk ;h.e[dosh row gkDh d/ uPw/A, fcfPzr, fPeko, p'fNzr, gzSh^doPB, ib^izs{^doPB J/E'A dhnKw[Zy fyZuK pD rJhnK ;B. gjkVK ’s/ uVQB, po| ftu s[oB, gkDh ftu soB ns/ e[dosftu e[dos pD e/ ofjD bJh jo ;zGt ;kwroh J/E/ w"i{d ;h. gkDh ftu T[soB tkb/ ftwkB

Page 66: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK66

(Float Planes), c?ohnK s/ j?bhekgNoK d/ N{o J/E'A dhnK j'o fyZuK ;B. d{o d{o d/ d/PKd/ ;?bkBh J/E/ nk e/ ofjDr/, ;?o eoBr/ s/ feN;kbN ƒ fJe fwzBh rb'p iK rb'pb fgzvftu pdb d/Dr/.

fJBQK jh f\nkbK ftu w?A eko b? e/ J/; ;?bkBh fyZu tkb/ Bro feN;kbN tbK s[ofgnk. ;?bkBhnK dh nktkikJh ftZu'A nkgDk okj pDk e/ w?A ;Ve d/ gob/ ezY/ pDh pkotbK s[oB jh bZrk ;K fe w?ƒ fe;/ B/ rbteVh ftu b? fbnk.

fJj ihB jh ;h.“w' HHH s/o/ fJ; s[od/ fcod/ “G{s Bro” B/ feN;kbN dk fJj “G{s Bro” w[V e/

nkpkd eo fdZsk j?. nZr/ fJj fJe ezgBh dh fJe ykD d/ ekfwnK s/ gqpzXeK dk Bro;h, go j[D fJj ;koh d[BhnK d/ b'eK dk Bro pD frnk j?.”

w?A fejk, “feN;kbN sK fwb frnk, s?ƒ ;{Ih th fwbh fe BjhA <”T[j jZf;nk s/ w/ok jZE cV e/ T[j w?ƒ nkgD/ xo b? frnk. d;se d/D ’s/ p{jk y[ZbQk

sK w{jo/ fszB e[ wjhB/ d/ pkb ƒ u[Zeh ;{Ih yV'sh ;h. ;{Ih p'bh,“w' HHH IhB B/ w/ok fgZSk BjhA SZfvnk HHH s/ j[D HHH.”ihB ft~u'A jh p'fbnk,“s/ j[D fJ; ihB i{Bhno B/ ;kƒ d'jK ƒ fJe Bt/A jh foPs/ ftu pzBQ fdZsk j?.”w?A g[ZfSnk,“Pkdh ed'A ehsh <”“T[; dh b'V jh Bjh ;wMh. PkdhnK s/ e;wK dk nk;ok ewI'o b'e b?Ad/ jB.

foPfsnK dh p[fBnkd sK Go';k jz[dk j? s/ Bkb/ HHH.”T[j o[fenk s/ fco nkgD/ g[Zso ihB i{Bhno tb t/ydk j'fJnk p'fbnk,“fJj fJ; Bt^tZ;/ rb'pb Bro ftu izfwnK, fJ; dk gfjbk Pfjoh j?.”T[j c/o o[fenk s/ fJZe' t/b/ ;kv/ fszBK tb t/ydk j'fJnk p'fbnk,“fizBk fuo wB[Zy d/ nzdo nkpkd j'D dh fJZSk ekfJw j?, T[j jo “G{s Bro” (Ghost

Town) ƒ, “ihtB Bro” ftu pdb ;edk j?. T[j fes/ th ubk ikt/, nkpkdh, xo s/;z;ko Bkb i[V/ ;G ;zebg, T[; d/ Bkb, nkg jh s[o g?Ad/ jB.”

ihB, ;{Ih s/ ihB i{Bhno ƒ rbteVh ftu b? e/ w[;eok fojk ;h. T[; dh w[;eokjNftu nZi fJe tZyoh s/ ihtB dh ;d^nkpkdh i/vh tZvh ndk ;h.

fbyD fwsh L 20 i[bkJh, 2009

Page 67: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 67

u~eqt:{j d/ nzdo, u~eqt:{j s'A pkjo

;odkok f;zx fJe r[odtko/ dh gqpzXe ew/Nh dk ;orow ekoe[B ;h. tkoh f;o ed/T[j gqXkB pD iKdk, ed/ iBob ;eZso ns/ ed/ \IkBuh. T[; dh gsBh ;toB e"o thr[odtko/ dh ;|kJh s/ bzro d/ gqpzX bJh pDh fJ;sohnK dh ew/Nh dh nfjw o[eB ;h.

;odkok f;zx fJe coBhuo ;N'o ubkT[Adk ;h ns/ ;toB e"o eZgV/ dk ;N'o. eZgV/d/ ;N'o ftu jh Bebh rfjfDnK, w/e^nZg, s[j|/ (Gifts), Xkowe s/ j'o g[;seK d/ n:ksdk Xzdk th Pkfwb ;h, fi; ftu T[BQK d/ d' S'N/ g[Zso gowihs s/ oDihs s'A fpBK fJBQKd'jK d/ ftueko g?dk j'Jh T[BQK dh g[Zsoh soBihs th jZE tNkT[Adh ;h.

;odkok f;zx dk xo pj[s tZvk ;h. ;Zs p?~vo{w, r?;N jkT{; s/ g{b (Pool) fJ;ftu Pkfwb ;B. |oBhuo s'A fpBK j'o \{p;{os s/ ehwsh, b'V d/ ;kwkB Bkb fJj xoGfonk j'fJnk ;h. ;kfonK e'b nkg', nkgDhnK ehwsh ekoK ;B.

;kwkB dh Y', Y[nkJh s/ vfbtoh (Delivery), bJh oZy/ t?BK ns/ NoZe ;odkok f;zxd/ pZu/ nkg jh ubk b?Ad/ ;B. xo d/ ezw eko bJh nkgDh e'Jh d{o dh foPs/dko n"osT[BQK B/ B?Bh (Nanny) pDk e/ wzrtkJh j'Jh ;h.

;odkok f;zx dk tZvk w[zvk ;[yihs nZi eZbQ w[Zy s"o T[~s/ nwohek ftu jh ofjzdk;h. T[Fzi fJe ;/bIw?B d/ s"o T[~s/ T[j w?e;he' s/ e?B/vk ftu nkT[Adk iKdk ofjzdk ;h.gfjbK T[j th J/E/ e?B/vk ftu jh j[zdk ;h ns/ J/E'A dh fJe NoZfezr ezgBh ftu vokJhtodh B"eoh eodk j[zdk ;h. T[j, ;odkok f;zx nB[;ko, pVk fwjBsh s/ brB tkbk ewkT{g[Zso ;h, fi; B/ jZv^s'VthA fwjBs eoe/ S/sh jh nkgDk NoZe, fePsK T[~s/ b? fbnk.fJ; soQK T[j wkbe vokJhto (Owner Operator) pD e/ th fJ;/ jh ezgBh d/ wkb dh Y',YtkJh eodk fojk.

e?B/vk s'A T[j fJwkosh bZeVh (Lumber) iK nkok^fwZb dhnK j'o fBo:ks^t;sKnwohek b? e/ iKdk ;h ns/ nwohek s'A b'j/, ;Nhb nkfd s'A fpBk j'o ;kwkB, tkg;hT[~s/, e?B/vk b? nkT[Adk ;h. T[; d/ NoZe ftu G/iD bJh t;sK d/ bZdD s/ T[BQK ƒ T[skoBdk ezw fJj ezgBh nkg eodh iK eotkT[Adh ;h. ;[yihs ƒ bZr/ j'J/ xzfNnK nB[;ko uzrhu'yh sBykj fwb iKdh ;h. wkbe s/ ukbe iK vokJhto pD e/ T[; dh ewkJh ftu j'oth tkXk j' frnk.

nwohek dh ;ojZd, e?B/vk d/ ;oh Bro s'A 20 e[ feb'whNo dh d{oh T[~s/ j?. ;ojZd

Page 68: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK68

d/ J/; gk;/ ;oh (Surrey) s/ tkJhN oke (White Rock), e?B/vk d/ fpqfNP e'bzphnk gqKsd/, ;ojZdh Pfjo jB s/ d{i/ gk;/ nwohek dh ;ojZd T[~s/ tf;nk j'fJnk Pfjo pb/B(Baline) j?, fi; s'A nZr/ p?fbzrj?w (Bellingham) s/ f;nkNb (Seattle) d/ gqf;ZX nwoheBPfjo jB. ;oh, rq/No t?Be{to dhnK fwT{A;g?bNhnK ftZu'A, fJe xDtZ;h fwT{A;g?bNh j?,fi; ftu gzikphnK dh pj[s ;zxDh tZ;'A j?.

;[yihs ;oh iK t?Be{to s'A NoZe bZddk s/ f;nkNb ftu ik bkj[zdk. f;nkNb ;ohs'A 120 whb iK 200 feb'whNo dh d{oh T[~s/ j?.

nwohek s/ e?B/vk dh fJj ;ojZd pj[s bzwhA j?. PKs wjK;kro s'A nzX wjK;krose c?bh fJj ;ojZd, 4987 whb iK 6416 feb'whNo, bzwhA j?. fJBQK d' d/;K ftu c?bhfJj d[BhnK dh ;G s'A bzwhA ;ojZd j?, fi; T[~s/ j'o d/PK tKr EK^go^EK c"i iK ;[oZfynkrkov sJhBks BjhA jB. fJj brGr n;[oZfyns jh j?.

jfEnkoK, BPhb/ gdkoEK ns/ wkBt^iksh dh s;eoh tX ikD eoe/ j[D fJ; dhnKw[Zy ;VeK T[~s/ u?~e g';N dk gqpzX eo fdZsk frnk j?. BPhb/ gdkoE ;z[xD tkb/ e[Zs/,seBheh ik;{;h dhnK ;[ftXktK s/ j'o ftP/Pr: th J/E/ j[D sJhBks ehs/ ik oj/ jB.S/sh jh J/; ;ojZd T[~s/ fpBK wB[Zy s'A ;?_eko o{g ftu T[~vD tkb/ jfEnkopzd ik;{;h ftwkB‘vo'B’ (Drone) dhnK T[vkDK nozG j'D dh th ;zGktBk j?.

;[yihs B/ id'A NoZe vokJhtoh dk ezw P[o{ ehsk ;h, T[d'A fJj ;ojZd y[ZbQh ;h ns/ fJ;dk gqpzX ‘y[ZbQh ;ojZd Bhsh’ (Open Border Policy) nXhB jh ehsk iKdk ;h. u?fezr Bk j'Dd/ pokpo ns/ nktkikJh y[ZbQh s/ ;[szso ;h. pkovo ;feT{foNh dh e'Jh ;\sh BjhA ;h.

fJBQK fdBK ftu jh, fi; ezgBh bJh ;[yihs NoZe ubkT[Adk ;h, T[; B/ NoZeK ftuftP/P o{g ftu pDkJ/ r[gs ykfBnK ftu, s;eoh Bkb ;zpzXs t;sK S[gk e/, j'o t;sKd/ Bkb G/iDhnK nkozG eo fdZshnK. fJ; soQK fiZE/ ;[yihs d/ fIzw/A bZr/ eosZtK (Duties)ftu tkXk j' frnk, T[~E/ T[; dh nkwdB th brksko tXdh rJh. fJBQK fdBK ftu jh T[;B/ ckowK ftu xZN s'A xZN o'IkBk wId{oh T[~s/ ezw eo oj/ nkgD/ wK, pkg ƒ, ezw s'AjNk e/ gfjbK fJe S'Nk iBob ;N'o s/ fco j"bh, j"bh |oBhuo s/ eZgV/ d/ ;N'o b?fdZs/. nkgD/ d' GoktK s/ G?DK ƒ th T[; B/ fJ;/ fpUgko iK eko'pko ftu ;Ekgs eo fdZsk.

T[BQK fdBK ftu ;[yihs fJwkosh bZeVh d/ Bkb, S[gk e/, e?B/vk s'A w?o/tkBk (Gzr)nwohek b? e/ iKdk ns/ tkg;h T[~s/ ;Nhb d/ j/m e'e/B, fg;s"b, ;?_eko pzd{eK s/ j'ojfEnko iK n;bk S[gk e/, tkg; e?B/vk fbnkT[Adk. fJ; soQK, j"bh j"bh, T[; dk nwoheks/ e?B/vk d/ tZv/ s;eoK s/ T[BQK d/ ekfozfdnK iK w[bkIwK Bkb f;ZXk ;zgoe pD frnk.

T[j nkg th, T[; dh G?D s/ Gok th nwohek d/ eJh, eJh r/V/ nkgDhnK ekoK T[~s/jh bkT[Ad/. ekoK ftu th T[BQK B/ wzr tkbhnK BPhbhnK t;sK, jfEnko ns/ s;eoh dkj'o ;kwkB, T[BQK d/ r[gs ykfBnK ftu oZy e/ fbikDk P[o{ eo fdZsk. wkBt^s;eoh d/ e[Mnt;o th rkj/^p^rkj/ T[BK ƒ fwbd/ oj/.

;[yihs ns/ T[; d/ G?D, Gok fJ; y/so ftu fBZs BthnK wZbK wko oj/ ;B. ;odkokf;zx s/ ;toB e"o dk xo s/ eko'pko th ftPkb s'A ftPkbso HHH s/ j'o tv/ok j[zdk frnk.

Page 69: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 69

fJBQK fdBK ftu jh ;[yihs B/ s;eoh d/ fJ; tZv/ r?Ar d/ T[D/ gqpzXeh ikb/ dh SKj/mK jh b[e S[g e/ ezw eoB tkb/ nkgD/ r?Ar dh ;EkgBk P[o{ eo fd~sh. ;zgoe T[; d/pD u[Ze/ ;B, fJ; bJh fv;NohfpT{NoK (Distributors) ƒ nzdo yks/ tX/o/ w[Bk|k d/ e/,nkgDk wkb th t/uDk P[o{ eo fdZsk.

fJBQK fdBK ftu jh ;[yihs B/ Gkos, gkfe;skB, n|}kfB;skB, JhokB s/ ykVh d/d/PK s'A fpBK dZyD g{oph J/Phnk d/ e[M j'o d/PK d/ r/V/ th wko/. nzfwqs;o ftu, jkbpIko d/ fJe g[;se^fteo/sk ƒ nkgD/ Bkb rzfYnk. gkfe;skB s/ n|}kfB;skB s'A tkjxkpkovo d/ o;s/ nkJh n|hw ns/ j?o'fJB ƒ fJ; g[;se fteo/sk B/ Xkowe rozEK, g'EhnK,r[NfenK s/ j'o g[;seK ftu S[gk e/ ;[yihs dh wK dh fBrokBh ftu uZb oj/ ;N'o ƒf;ZXh fBo:ks (Export) eoBh P[o{ eo fdZsh. |oBhuo s/ eZgV/ d/ ezN/BoK (Containers)ftu th BPhb/ gdkoEK s/ j'o r?o^ekƒBh t;sK dh s;eoh P[o{ eotk bJh rJh.

s;eoh d/ Xzd/ ftu fJe ;kXkoB w[bkIw s'A ezw P[o{ eoe/ ;[yihs j[D \[d fJe r?Ardk ;zukbe pD frnk ;h.

j[D, T[; B/ Xosh d/ Bkb, Bkb gkDh ns/ jtk d/ o;s/ okjhA th s;eoh d/ fJ; Xzd/dk ft;Eko ehsk.

rkje T[j jh ;B ns/ fJ; soQK pD oj/ Bt/A r?ArK d/ gqGkt^y/so s/ T[BQK Bkb i[V/fjs, fJe d{i/ Bkb Neok iKd/. fJZek, d[Zek esb j[zdk. fe;/ d/ xo T[~s/ fusktBh (Warning)bJh r'bhnK ubk fdZshnK iKdhnK. fJBQK fJZek d[Zek esbK ƒ fJj s;eo, g'bh; s/ ekƒBs'A puD bJh, nkoIh ;wM"s/ j/m, Iksh d[PwDhnK dk o{g d/ iK d[nk fdzd/.

nkgD/ nwoheB fjZ;/dkoK (Partners) d/ gqGkt j/m ;[yihs B/ e?B/vk ftu w?o/tkBk d/T[sgkdB bJh fJe :'iBk j/m e?B/vk ftu e[M xo \ohd/ iK feokJ/ T[~s/ bJ/. fJBQK ftufJ; wPhBh :[Zr dhnK seBheh ;[ftXktK dh tos'A Bkb w?o/tkBk phiDh s/ T[rkT[Dh P[o{ eotkfdZsh. fJ; soQK i[ w[Bk|k, T[BQK e'b'A, T[BQK ƒ w?o/tkBk t/uD tkbk s;eo gqkgs eodk ;h,T[j w[Bk|k j[D T[j nkg ewkT[D bZr gJ/. w?o/tkBk d/ T[sgkdB ns/ fJ; dh nwohek ƒs;eoh T[~s/ g{ok g{ok nfXeko gqkgs eoB bJh, ;[yihs ns/ T[; d/ r?Ar B/, jo ;zGt;kXB tofsnk.

fJ;/ :'iBk nXhB ;[yihs B/ gowihs s/ oDihs ƒ S'N/, gZfynK tkb/ ftwkB (PropellerPlanes) T[vkT[D dh f;ybkJh (Traning) fdtkJh. T[j fJ; ftwkB T[~s/ w?o/tkBk bZdd/. ;ojZdT[~s'A U; EK T[~s/ T[vkD God/, fi~E/ e'Jh fBrokBh BjhA ;h ns/ nwohek d/ fe;/ ckowiK j'o fBPfus s/ ;[oZfyns EK T[~s/ ik T[~sod/. fJ; soQK jtk okjhA th T[BK d/ s;eohd/ Xzd/ ƒ ek|h soZeh fwbh. pknd ftu gowihs s/ oDihs ƒ, ;[yihs B/ gqpzXeh ezwftu bk fdZsk s/ ftwkB ubkT[D bJh sBykjdko ukbe (Pilot) oZy bJ/.

fJBQK fdBK ftu jh ;ojZd gko eoB s'A gfjbK jh ;[yihs j[oK dk fJe ftwkB fJziBftu gJh seBheh \okph ekoB izrb ftu fvZr fgnk. GkV/ d/ ukbe GZi rJ/. g'bh; gj[zurJh. s|shP P[o{ j' rJh. n\pkoK, NhHthH s/ o/vhU T[~s/ tZvhnK, tZvhnK \poK BPoj'JhnK. fenk;^nkokJhnK j'JhnK.

Page 70: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK70

fJ; Bkb fiZE/ d'jK d/PK dh g'bh; s/ e;NwI ftGkr d/ nfXekoh u"ezB/ j'J/, T[~E/s;eoK s/ T[BQK d/ r?ArK ftu th ybpbh wu rJh. ;ojZd T[~s/ ;[oZfynk ;\s eo fdZsh rJh.BPhb/ gdkoEK dh ;{j bkT[D tkb/ e[ZfsnK s'A fpBk n?e;^o/ wPhBK ns/ j'o izsoK dh tos'Ath g'bh; s/ e;NwI tkfbnK B/ P[o{ eo fdZsh. jtk okjhA j'D tkbh s;eoh ƒ ezNo'b eoBbJh, jtkJh ;kXBK, seBheK s/ ftwkBK dh u"ehdkoh dh o|sko ftu s/Ih nk rJh.

nwohek s/ e?B/vk ftu nzso^r?Ar :[ZX P[o{ j' rJ/. ;o/ pkIko r'bhnK dh poyk eoe/30^40 d/ eohp gzikph s/ j'o B"itkB Y/o eo fdZs/ rJ/.

id'A r?ArK dh fJj u[Dh j'Jh esb'}kos (Targeted Killings) ikoh j'Jh, T[d'A ;[yihsth t?Be{to ftu jh ;h. T[j ed/ fe;/ j'Nb ftu mfjodk, ed/ nkgD/ iK fe;/ j'o d/ xo.ebZp ftu iKdk, sK d', fszB nzr^oZfyne T[; d/ Bkb iKd/. T[j fi; NoZeK tkbh ezgBhBkb gfjbK, gfjbK ezw T[~s/ bZrk ;h, T[; Bkb ;zpzXs s;eoK d/ tZv/ r?Ar dh BIo j[DT[; T[~s/ ;h. s/Ih Bkb nwho pBD ns/ s/I o|sko fIzdrh fiT{D dh fJj bkb;k, ;[yihsdh ihtB^P?bh pD u[Zeh ;h.

fJBQK fdBK ftu jh T[j fJe fdB ;t/o ;ko gowihs s/ oDihs ƒ e[M fjdkfJsK d/e/ xo'A pkjo jh fBefbnk ;h fe d' iK fszB nDgSks/ wy"NkXkoh rzBw?BK B/ nzXkX[zd r'bhnKubk e/, T[; dh pj[s p/ofjwh Bkb jZfsnk eo fdZsh. gowihs s/ oDihs t/yd/ jh ofjrJ/. e[M Bk eo ;e/. xo ftu jkjkeko wu rJh. fizB/A wz{j T[FzBhnK rZbK. n\pkoK s/j'o whvhnk T[~s/ tZvhnK, tZvhnK \poK BPo j'JhnK. gotko d/ fgS'eV d/ gq;zr ftu fenk;nokJhnK j'JhnK. fJ; esb ƒ fe;/ Iksh oziP, d[PwDh iK Jhoyk dk o{g d/D dk :sBth ehsk frnk. g'bh; dh s|shP ns/ g[ZS gVskb th ikoh ;h.

;[yihs dk dkj^;;eko j'fJnk. nkswe PKsh bJh nzfsw nodk; ehsh rJh. gotkoƒ GkDk wzBD :'r ;woZEk dh gqkgsh bJh r[odtko/ ftu tke bJ/ rJ/. nodk; ehsh rJh.xo ftu n|;'; eoB tkfbnK dk nkT[D ikD ikoh fojk.

fJ; d"okB jh ;odkok f;zx d/ rtKY ftu pD/ fJe xo ns/ t?Be{to d/ e[M j'o xoKftu g'bh; B/ Skg/ wko e/ w?o/tkBk g?dk eoB tkb/ fJBQK nZfvnK ƒ p/Bekp ehsk.

nwohek ns/ e?B/vk dh ;ojZd T[~s/ Xosh d/ j/mK g[ZNh fJe ;[ozr ftZu'A bzx e/ Gzrdh s;eoh eod/ e[M B"itkB nwohek ftu ozr/ jZEhA geV/ rJ/. fJj ;[ozr (Tunnel)e?B/vk d/ fJe ckow ftZu'A y'dh rJh ;h ns/ d{i/ gk;/ nwohek d/ fJe ckow ftu pDhfJe fJwkos Bkb i[Vh j'Jh ;h. whvhnk ftu w[ypoh eoB d/ fenk|/ bZr oj/ ;B.

;odkok f;zx s/ ;toB e"o B/, i[ nZyK, nkT[Adh wkfJnk tb t/ye/, ikD p[ZM e/ iKnoX^;fjwsh ftu pzd ehshnK j'JhnK ;B, T[j j[D g{oh soQK Bkb y[ZbQ u[ZehnK ;B.

gowihs, oDihs s/ soBihs ƒ nkgD/ ;kwQD/ fpmk e/, T[j ;wMkT[D dk :sB eodkj'fJnk p'fbnk,

“fJj ezw ni/ th SZv fdU. woB tkbk wo frnk, go s[;hA sK nkgD/ nkg ƒ pukU.”“pkg{ ih ` fJ; uZeo ftu g?Dk ;"yk, go fJ; ftZu'A fBebDk pj[s n"yk jh BjhA,

n;zGt j?.” oDihs p'fbnk.

Page 71: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 71

“w?ƒ s[jkvh fIzdrh ukjhdh j? d"bs BjhA. XB ’eZmk eodk eodk ‘tZvk’ fwZNh ftuik fwfbnk HHH s/ s[;hA HHH.”

“tho i[ e[M SZv frnk, T[; ƒ T[;/ d/ j[ew nB[;ko ;KGDk gt/rk. pj[s tZvhfIzw/Atkoh j?, fJj pkg{ ih.” gowihs p'fbnk.

“w?A s[jkƒ nkfyoh tkofBzr d/ fojK. jZN ikU J/; ezw s'A, BjhA sK w?A g'fb; ƒ ;Ge[M d; d/Dk j?. s[jkv/ ;G ;kEh cVtk d/D/ jB.”

“fJj mhe BjhA pkg{ ih ` s;eo r?Ar B/ pdb/ dh GktBk j/m ;kvk ;opz;^Bk; eod/Dk j?.” soBihs B/ nkfynk.

“w?A s[jkƒ tkofBzr d/ fdZsh j?. i/bQ j't/rh s[jkƒ HHH fiT{Ad/ sK oj'r/. e'Jh th wKpkg nkgD/ pZfunK dh w"s BjhA ukj[zd/. fJ; s;eoh B/ ;[yihs tKr jh s[jkvk p/ofjwhABkb esb eoBk j?. i/ s[;hA fJj o;sk Bk SZfvnk, sK w?A s[jkƒ s/ s[jkv/ ;kEhnK ƒ ekƒBd/ jtkb/ eo d/Dk j?. fJj tkofBzr j?.”

r[Z;/ ftu ;odkok f;zx s/ ;toB e"o nkgD/ ewo/ ftu ub/ rJ/. fszB/ G?D Gok nkg;ftu y[;o c[;o eod/ oj/ s/ fco gowihs B/ nkgD/ ;kEhnK Bkb nkgD/ pkg{ ih dh tkofBzrpko/ ;bkj wPtok P[o{ ehsk.

d{i/ fdB ;t/o/ gzi e[ ti/ id'A ;odkok f;zx r[od[nko/ ikD bJh, roki ftZu'A eko eZYDbZrk, sK e[M nDgSks/ pzd{eXkohnK B/ T[; ƒ r'bhnK Bkb G[zB fdZsk. T[; dh jZfsnk eofdZsh. J/; s'A gfjbK fe ;odkok f;zx wz{j y'bQdk, IpkB ;dk bJh \kw'P eo fdZsh rJh ;h.

;toB e"o, soBihs, gowihs s/ oDihs, ;odkok f;zx dh bkP tb t/y e/ Iko Ikoo' oj/ ;B. T[BQK ƒ fJj uzrh soQK gsk bZr u[~ek ;h fe s;eoK B/ ;odkok f;zx ƒ g'bh;;N/PB ikD s'A jw/PK tk;s/ o'e fdZsk ;h.

;odkok f;zx d/ ;;eko s'A pkd sK fit/A xo ftu w[odBh Sk rJh ;h.d{i/ fdB gowihs, oDihs s/ soBihs }kfJp ;B. ;toB e"o nkgD/ g/fenK d/ xo

s[o rJh ;h. gowihs, oDihs s/ soBihs feZE/ r[zw j' rJ/ < soQK, soQK dhnK fenk;^nkokJhnK j' ojhnK ;B. nzdkI/ bZr oj/ ;B. Yz{v Gkb j' ojh ;h. go T[BQK dh e'Jh T[~x;[Zx BjhA ;h fwb ojh. eh T[BQK ƒ s;eo u[Ze e/ b? rJ/ ;B < eh T[BQK ƒ IwhB fBrb rJh;h iK nk;wkB < ;tkb jh ;tkb ;B HHH s/ j[D pj[s d/o pknd e[M b'ehA fJj th ;'u oj/;B fe g'bh; B/ T[BQK ƒ nkgDh ;[oZfynk ftu b? e/ tkndk^w[nk| rtkj pDk fbnk ;h. T[BQKƒ e'Jh tZyoh PBk\s (Identity) d/ e/, fe;/ j'o EK t;kT[D dk Go';k fdZsk ;h.

“T[BQK dk j[D eh Bkw j? <”“T[j feZE/ jB <”e'Jh e[M BjhA ;h ikDdk. nzdkI/ ;B s/ nzdkI/ bZr oj/ ;B.

^fbyD fwsh L 21 i[bkJh, 2009(fJzv'^eB/vhnB NkJhwI, ;oh, phH;hH, e?B/vk d/

;szpo 10^16, 2009 nze ftu gqekPs)

Page 72: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK72

T[jfbnK d/ nko gko

tv/ok t?Be{to gzikphnK dh xD^tZ;'A tkbk Pfjo j?. J/E/ id'A th nkU, BthnK,BthnK, dzs^eEktK ;[BD ƒ fwbdhnK jB. gzikph ftu uZbd/ o/vhU, NhHthH gq'rokw ns/n\pkoK, o;kb/ J//E/ ek|h tZvh frDsh ftu gqkgs jB. fJ; tko, id'A w?A J/E/, e[M fdBKbJh nkfJnk, sK jo so| gotkoe fjz;k, fJ;sohnK go \k; eo gsBhnK d/ P'PB ns/B"itkB gzikph w[zfvnK d/ ;o/^pkIko esb d/ uou/ nkw ;B. BPhb/ gdkoEK d/ s;eor?ArK dh nkg;h bVkJh ftu, S/sh S/sh nwho j'D d/ bkbu ftu, 40^50 d/ eohp B"itkBu[D e/ wko fdZs/ rJ/ ;B.

d' n"osK dk esb sK w/o/ J/E/ j[zfdnK jh j'fJnk. fJBQK ftZu'A fJe ek|h gVQh fbyh;h. :{Bhtof;Nh ftu bkfJp/qohnB bZrh j'Jh ;h. gsh T[; dk th yKdk ghAdk fpUgkoh ;h.T[; d/ e[ZSV d' e[VhnK ;B s/ shi/ pZu/ dh T[j T[vhe eo ojh ;h. nbNok^;kT{Av N?;Ns'A id'A fJj gsk bZrk fe nkT[D tkbk fJj shik pZuk th e[Vh jh ;h, sK gsh s/ T[; fdnKxo tkfbnK B/ T[; T[~s/ jwb frokT[D iK Go{D jZfsnk eotkT[D bJh dpk gkfJnk. gskT[d'A jh bZrk id'A ;w[zdo ezY/, izrb ftu T[; dh nZX^;Vh bkP fwbh. T[; ƒ rbk x[ZNe/ wkfonk frnk ;h ns/ p/gSkD eoB bJh T[; dh bkP ƒ nZr bk fdZsh rJh ;h. ;p{se'Jh BjhA ;h s/ s|shP ikoh ;h.

d{ik esb fJe pVh jh \{p;{os, gVQh fbyh s/ fdbeP e[Vh dk j'fJnk. J/Xo g?dkj'fJnk T[; dk gsh w;K 10^12 iwksK jh gfVQnk j'fJnk ;h. e[Vh n?~wHJ/H, n?~wHn?~vH;h. T[; d/ e[ZSV 6 wjhfBnK dk fJe g[Zso ;h. ;"jfonK ƒ T[; dk pD mD e/ ofjDkg;zd BjhA ;h. T[j Pkjh nBgVQ ns/ g[okD/ ftukoK d/ ;B. T[; dk gsh wkfgnK d/ gqGktj/m ;h. gsBh dh ftZfdnk ns/ ;[jZgD tb t/y t/y e/ jhD Gkt dk fPeko j' u[Zek ;h.bVkJh, MrVk, rkbh rb'u s/ e[ZN wko fBskgqsh dk ftjko pD u[Zek ;h. fJe fdB ‘sz{,sz{, w?A, w?A’ j'Jh, sK gsh B/ uke{ d/ 10^15 tko eoe/ fdB fdjkV/ jh T[; dk esb eofdZsk. e'b jh ;'|/ T[~s/ T[; dk S/nK wjhfBnK dk g[Zso jZE g?o wkodk j'fJnk jZ; y/vfojk ;h. rtKYhnK d/ |'B eoB T[~s/ g'bh; gj[zu rJh s/ fJj eksb gsh w"ek tkodksT[~s/ ozr/ jZEhA jh gefVnk frnk ;h.

fJ; xNBk s'A gfjbK e[M e[VhnK ckjk b? e/ s/ e[M |o/Io dfonk ftu Skb wkoe/ nksw^jZfsnk eo u[ZehnK ;B.

Page 73: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 73

jo xNBk jh fdb fjbk d/D tkbh ejkDh ;h. e?B/vk d/ wkg/ Y/o ;kok dki dj/i b?e/ nkgD/ w[zv/ Gkos ftnkj e/ fbnkT[Ad/ ;B. iB/s dh ;/tk T[~s/ bZyK o[fgnK dk \oueotkT[Ad/ ;B. e[VhnK ftukohnK J/Xo nZX^gVQ/ w[zfvnK Bkb B{V fdZshnK iKdhnK, fJ; nk;T[~s/ fe fJe fdB T[j nkgD/ G?DK, GoktK s/ wkfgnK ƒ th fJwhro/PB dtk e/ e?B/vkp[bkT[DrhnK. T[BQK ƒ J/Xo p[bkT[D bJh nB/eK gVQhnK fbyhnK e[VhnK J/Xo gotkoe I[bws/ fjz;k dk fPeko ;B. ;G e[M ;fj ojhnK ;B. fJj T[j ;[Zs^T[DhAd/ ftu ftuodhnKejkDhnK ;B, i[ e'Jh esb, nksw^ jZfsnk iK fjz;k s/ P'PB fto[ZX eufjoh ftu w[eZdwkpD e/ BPo BjhA j'JhnK. fJj p}kts feT[A BjhA eodhnK <

fJj e[M ;'udk j'fJnk jh w?A J/E'A dh gzikph ;kfjs ;Gk dh whfNzr ftu gj[zu frnk;K. J/E/ tX/o/ eoe/ s[epzdh eoB tkb/ ;N/ih ethnK dk jh p'b pkbk ;h. fJe, d' ethjk; ftnzr th fbyd/ ;B. e[M nkgDhnK ouBktK soZBw ftu iK rk e/ th ;[DkT[Ad/ ;B.J/E/ Pfjo dh \po;ko th fwb iKdh ;h s/ wB'oziB th j' iKdk ;h.

J/E/ jh ‘Bkoh ;[szsosk’ s/ ‘Bkohtkd’ d/ ftP/ ƒ ngBkT[D d/ :sB eoB tkbhnK d',fszB eftsohnK th ;B, i[ ed/ ed/ b/y s/ ejkDhnK th fby S~vdhnK. fJBQK ftZu'A fJef;o d/ tkb wfjzdh Bkb ozrdh s/ T[BQK ƒ pV/ ;bhe/ Bkb y[ZbQ/ SZv fdzdh ;h. ozr T[; dkeDetzBk ;h ns/ B?D BeP ;[Zs^T[DhAd/ fij/ ikgd/ ;B. d{ih wXoh, rZm/ j'J/ ;oho tkbh,go nzdobh nDtosh Pesh ƒ fBek; d/D bJh Ngz{ Ngz{ eodh j'Jh fJe nZvoh fijhP\;hns ikgdh ;h. d't/A Gkos s'A gzikph dh n?~wHJ/H gk; ;B. ;e{bK, ekbiK ftunfXnkgektK ;B. wXoh th tkb ozrB bJh ekbk ozr tosdh ;h. d't/A fJzgo'fNv tj[NhnK;B. pkb pZfunK tkbhnK ;B.

w?A nZi T[BQK d'jK dhnK eftsktK pV/ fXnkB Bkb ;[D fojk ;K. fJBQK ftu tko, tkod[jokfJnk T[j jh o'D X'D s/ n;zs[PN o'wKNe fgnko iK fe;/ n^ehs/ ngokX pko/ ;[|B/;B. c?AN;h ;h. w?ƒ ;eZso B/ fJBQK dhnK eftsktK pko/ p'bD dk ;Zdk fdZsk sK w?A p'fbnkL

“gVQh fbyh ns/ B"eoh T[~s/ bZrh j'Jh, nkoEe s"o s/ nksw^fBoGo n"os dk fJj|oIh o[dB w?ƒ ed/ th ;wM BjhA nkfJnk. n"os nkgDk fJe nX{ok o'wK;, fgnko iK;[|Bk fgZS/ Gkos SZv e/ e?B/vk dhnK pj[^ftX ;[ftXktK tkbh ;"yh fIzdrh ngDk b?Adh j?.fJj rZb sK ;wM g?Adh j?. go fJ; ;G e[M bJh, Xow, ;wki, ;zi'r, o;wK, fotkiK ƒfIzw/Atko mfjok e/, nkg e'Jh nwbh edw Bk u[ZeDk, HHH fJ; dk fBnkJ/eoB BjhA j' ;edk.i' e[M gotkB BjhA, T[; fto[ZX nwbh edw u[ZeD dh b'V j?. ;odb gko eoB dh b'V j?.”

w?A ni/ p'b jh fojk ;K fe w/o/ p'b ƒ eZNdh j'Jh ;o'fsnK ftu p?mh j'Jh fJe j'on"os dh nktkI ;[DkJh fdZsh L

“mhe p'bd/ j' gotkBk ih ` w?A th fJBQK ƒ fJj jh efjzdh jK fe i/ wB dh rZbj?, sK wB dh eo'HHHs/ i/ sB dh rZb j?,HHHsK sB dh eo'HHH;odb gko eoB dh fjzws eo'HHHw?A;odb gko ehsh j?HHHfJj PpdK dhnK G[Zb^G[bZJhnK, fJj noEK dh j/ok c/ohHHHfJjeBfcT{:B (Confusion) feT[A <HHH”

fJjdk Bkw ebktsh ;h. nZi w?A T[; ƒ J/E/ gfjbh tko t/fynk ;h. eZe/ G{o/ w'fYnK

Page 74: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK74

sZe eZN/ j'J/ tkb, pj[s jh ;bhe/ Bkb, fe;/ nkX[fBe B?D s'A P?bh^pZX s/ gow eotkJ/j'J/. r'ok, fuZNk ozr. rZbQK T[~s/ bkbh dh Gk. fujo/ T[~s/ vhIkJhBo co/w tkbhnK n?BeK.eZd 5 c[ZN 9^10 fJzu iK 175^77 ;?ANhwhNo d/ eohp. e;osh pdB. T[j fJe pj[s jhj[;hB s/ nkeoPe wkvb e[Vh ikgdh ;h.

ebktsh th e?B/vk ftu fJ;/ soQK dk i[rkV ftnkj eotk e/ jh nkJh ;h. w[zv/ tkb/Gkos nkJ/. T[BQK ƒ ebktsh g;zd nk rJh. d'AjK wkfgnK B/ ;"d/pkIh eoe/ ebktsh dkT[jd/ gsh Bkb ftnkj dk i[rkV pzBQ fdZsk s/ T[j e?B/vk dhnK fJzg'ofNv gsBhnK ftu nkobh. J/E'A se gotkoe fjz;k s/ P'PB dk fPeko j'JhnK j'o e[VhnK Bkb T[; dh ejkDhobdh ;h.

J/Xo nk e/, n"osK T[~s/ j'J/ I[bw dhnK T[; B/ pj[s ;kohnK ejkDhnK ;[D oZyhnK;B. T[j gVQh fbyh ns/ p"Xe o[uhnK tkbh, fIzdrh fiT{D d/ ukn Bkb Sbedh j'Jh, fJepj[s jh fdbeP P\;hns dh wkbe ;h. J/Xo nkT[AfdnK jh T[; B/ gVQkJh ftu nkgDhngro/fvzr (Upgrading) ehsh. ezfgT{No dhnK ebk;K bJhnK. nzro/Ih p'bD s/ fbyD ftuw[jkos jkf;b ehsh. J/Xob/ ekƒB, s/ \k; eoe/ gotkoe ihtB ;zpzXh ekƒB pko/ ikDekohjkf;b ehsh. fJ;soh d/ nfXekoK ns/ p[fBnkdh wB[Zyh nfXekoK pko/ frnkB jkf;b ehsk.J/E'A dhnK ;wkie s/ noX^;oekoh ;wki GbkJh tkbhnK ;z;EktK pko/ frnkB fJeZmk ehsk.

nkgD/ ;"jok gotko ftu T[; d/ w[ZYb/ fdB th wkV/ BjhA ;B r[Io/. T[; d/ gsh ns/;"jok gotko d/ ihnK Bkb, T[; dh fJe ftZE fijh pDh ojh. Bk T[j T[BQK Bkb fxU fyuVhj' ;eh, s/ Bk jh N[ZN ;eh.

ed/, ed/ id'A T[j, T[BQK Bkb nkgDh g;zd, Bkg;zd ns/ ihtB^P?bh pko/ dbhbpkIhftu g? iKdh, sK T[BQK ƒ uzrh Bk bZrdh. fSD dh fSD fJj ftZE j'o tX iKdh. c/o fBskgqshd/ eko ftjko ftu g?AfdnK jh fJj ftZE ;[eV iKdh. fJ; soQK fJBQK ;G Bkb T[; dk xNdk,tXdkHHHfJj ftZE s/ B/Vsk dk foPsk pfDnk fojk. fJe o[NhB fij/ tKr phs ojh ;h fIzdrh.fJe, d' ;kb fJ;/ soQK bzx rJ/.

fJBQK fdBK ftu jh T[; dk gsh, i[ wXo/ eZd dk nkw fijk, 10, 12 Pq/DhnK gk;,ftjkoe fijk wB[Zy ;h, oks ƒ d/o Bkb xo gosB bZr fgnk. nfij/ ;w/A T[; B/ Pokpth ghsh j'Jh j[zdh ns/ T[; dk tshok n;kXkoB s/ Ugok fijk j[zdk. T[BQK ftu ed/,ed/ sz{, sz{, w?A, w?A th j'D bZr gJh s/ pfj;, w[pkj;k th. rZbpks ftu dbhb d/ Bkbjh sb\h g?dk j' iKdh, sK T[; dk gsh nkg/ s'A pkjo j' iKdk. T[; ƒ p[ok Gbk efjzdk.nzro/Ih ftu rzdhnK rkbQK eZYdk.

;t/o/ ebktsh T[; ƒ ;G e[M :kd eotk e/ ;wMkT[D dk :sB eodh. T[j jz{, jKeodk s/ nkgD/ ezw T[~s/ s/ iK S[ZNh j'D dh ;{os ftu d';sK, fwZsoK Bkb fe;/ PokpykB/ftu ik tVdk.

Pokph jkbs ftu jh fJe fdB T[j BhAdo ftu e[M p[V p[VkfJnk, fi; s'A ebktshƒ J/Bk e[ jh nzdkIk j'fJnk fe ‘e?Eh’ BK dh fe;/ r'oh e[Vh Bkb fJ; dk e'Jh foPsk,iK d';sh j? HHH s/ iK PkfJd T[j e'Jh pko^pkbk jh j't/ HHH. T[j ;'udh.

Page 75: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 75

Pokph jkbs ftu jh fJe fdB T[BQK ftubh seoko B/ T[; d/ gsh ƒ nkg/ s'A pkjoeo fdZsk. r[Z;/ ftu nk e/ T[; B/, T[; T[~s/ jZE u[ZeD dk :sB ehsk. J/; s'A gfjbK feT[; d/ gsh dk jZE fJe eokok fijk EZgV pD e/ ebktsh d/ wz{j T[~s/ tZidk, ebktsh B/T[; dk jZE geV fbnk s/ fpibh tKr eVe e/ p'bh,

“pZ; ` B' w'o ` nkgD/ nkg/ ftu ofjDk f;y. ;wMdk eh j?A sz{ nkgD/ nkg ƒ <jZE w?A th u[Ze ;edh jK. s/o/ Bkb'A seVh th jK. sz{ Pokph j?A. fJe XZek wkfonk, sKwz{j d/ Gko fvZr/Ark. B' w'o HHH fJN fJI Uto.”

ebktsh p'bdh rJh. T[; dh ;Z;, T[; d/ gsh ƒ cV e/ nzdo b? rJh. T[BQK ftuekoftZE j'o th tX/o/ tX rJh s/ w[V ed/ Bk xND tkbh nt;Ek ftu gj[zu rJh.

ebktsh B/, d{i/ fdB nkgDk ;kwkB u[Zfenk s/ |'B T[~s/ bJh fJe p?~vo{w dh ngkoNw?ANftu ik v/o/ bkJ/. p?Ae ftu T[j nf;;N?AN w?B/io dh B"eoh eodh ;h. uzrh sBykj ;h.ikfJdkd ns/ ;Nke wkofeN ftu T[; B/ e[M fBt/P th eo ofynk ;h.

fit/A, fit/A T[j soZeh dhnK g"VhnK uVQdh rJh, fst/A, fst/A T[; d/ ihtB dk w:koth T[~uk j[zdk frnk. gsh e'b'A T[; B/ sbke b? fbnk. T[; e'b tZvk ;kok, jo ;[ftXktkbk, xo ;h. wo;/vhI ;g'oN; eko ;h s/ j[D T[j gqkgoNh vhbo th pD rJh ;h.

ebktsh dh fJ; iZd' ifjd bJh w/o/ wB ftu pj[s gq;z;k s/ jwdodh ;h. b/ye ;Gkdh whfNzr s'A pknd ne;o T[; Bkb w[bkeksK j[zdhnK ojhnK. ed/ fe;/ ekjtk xo ftu.ed/ fe;/ ebZp iK pko ftu. jo tko jh T[j e'Jh Bk e'Jh BthA ejkDh b? e/ nkT[Adh.n"os dh p/ukorh T[~s/ jZ;dh s/ fJ; ;G e[M bJh T[j n"os ƒ jh d'Ph mfjokT[Adh. T[jukj[zdh ;h fe n"os nkgD/ j~eK s/ nkgDh ;[szsosk bJh ;zxoP eo/.

fJj rZb jh T[; B/ ;kfjs ;Gk ftu T[BQK d' eftsohnK ƒ nkyh ;h. T[j pVhp/pke s/ wz{j^cZN ;h.

nZi th n;hA ‘;Nko pZe;’ d/ fJe nbfjdk yz{i/ ftu p?m/ ek|h gh oj/ ;K. rZbK ’u'ArZb s'odh j'Jh T[j p'bh,

“gotkBk ih ` J/E'A dhnK gqf;ZX bzpVdkoBhnK pko/ sK s[;hA ;[fDnK jh j't/rk <”“BjhA, e"D ;B T[j <”“tkj gotkBk ih ` J/BhnK ejkDhnK fbyd/ j' s/ T[j ejkDh s[;hA ni/ se th

BjhA ;[Dh.”ebktsh B/ dZf;nk fe fJj ejkDh T[BQK fszB bZrgr nBgVQ n"osK pko/ j?, fiBQK dk

J/Xo i[rkV ftnkj j'fJnk ;h. xZN s'A xZN wId{oh T[~s/ T[j |kowK ftu 12, 12xzN/ jZv^s'VtK ezw eodhnK HHH eJh tko ;Zs/ fdB. xo dk ykDk gekDk th T[BQK d/fIzw/A ;h. ;"jo/ T[BQK d/ u?~e nkT[Ad/ jh jVZg b?Ad/. T[BQK Bkb p[ok ftjko eod/. gsh e[ZNdk,rkbQK eZYdk.

fszB/A iDhnK fJe d{i/ Bkb d[Zy, ;[Zy ;KMk eodhnK, o' g?AdhnK. s/ c/o HHH ebktshd/ efjD tKr T[j e[M j'fJnk, i[ ;kvhnK fJj fIjBh n:kPh eodhnK eftsohnK ni/ seth BjhA eo ;ehnK.

Page 76: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK76

T[BQK fszBK B/ p/;w?AN feokJ/ T[~s/ b? e/ ;"jfonK ns/ gshnK s'A nbfjdk ofjDk P[o{eo fdZsk. feokJ/ s/ xo dk \ou tzfvnk iKdk s/ w"i w/b/ bJh T[BQK e'b ek|h ;ko/ g?;/pu iKd/.

T[j S[ZNh tkb/ fdB Pokp ghAdhnK ns/ ;N'oK, o?;N'o?ANK ns/ pkoK ftu nkgD/ bJhwod Yz{vD s[o g?AdhnK. gzi fdB vZN e/ ezw eodhnK ns/ d' fdB oZi e/ w"i w;sh.

ebktsh ne;o fJBQK bzpVdkoBhnK dh fw;kb fdzdh j'Jh n"os dh nkIkdh d/ jZeftu nkgDh dbhb fdzdh ` nZi th ;kvh rZb fJBQK bzpVdkoBhnK s'A P[o{ j[zdh j'Jh ebktshT[Zs/ nk o[eh ;h. T[j nky ojh ;h,

“ed/, ed/, w/o/ e'b nk ikfJnk eo. s/o/ Bkb rZbK eo e/ pVk ;e{B fwbdk j?.”“sz{ fJeZb wfj;{; BjhA eodh <” w?A g[ZfSnk.“Io{o eodh jK.”“fJ; fJeZb ƒ fet/A wkodh j?A <”“;?o eoe/, ebZp ftu ik e/, f;BwK, BkNe s/ fBqs t/y e/ HHH s/o/ tor/ p/seZb|

s/ jwf\nkb wodK Bkb rZbK eoe/, P"fgzr eoe/ HHH Pokp gh e/ HHH.” T[j p'bh.“fJ; ;G e[M Bkb eh s/oh ;zs[PNh j' iKdh j? <” w?A g[ZfSnk.“wB dh ;zs[PNh Io{o j' iKdh j?.”“s/ sB dh <”T[j e[M fMiedh s/ fco phno d/ x[ZN GoB s'A pknd, pko T[~s/ fJe ;o;oh fijh

BIo wkodh j'Jh p'bh,“wod i[ e[M ;dhnK s'A n"os d/ Bkb eodk nk fojk j?, T[; dh Gkih w'V e/.”“eh wsbp <” w?A g[ZfSnk.“;Zu dZ;K <”nkgD/ fJ; ;tkb d/ T[~so ftu T[j nkg jh p'bh,“w?A th ed/, ed/ T[BQK bzpVdkoBhnK tKr, nkgD/ wBg;zd wod dk fPeko eoB

fBebdh jK HHH i/ Bk fwb/ sK GkV/ T[~s/ ‘wod^t/;tk’ b? nkT[Adh jK. T[; ƒ nkgDh woIh,b'V s/ N/;N (Taste) nB[;ko tosdh jK.”

fJj nkydh j'Jh ebktsh I'o Bkb jZ;h s/ jZ;dh ub/ rJh.nkgD/ T[jb/ ftZu'A pkjo fBebe/, ebktsh j'o th tX/o/ ;z[do s/ gqGktPkbh bZr

ojh ;h.

^fbyD fwsh L 22 i[bkJh, 2009(‘fJzv'^eB/vhnB NkJhwI’, e?B/vk d/

27 nr;s—2 ;szpo, 2009 nze ftu ns/‘ne;’, fdZbh, Gkos d/ i[bkJh, 2009 nze ftu gqekPs)

Page 77: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 77

nkgDk, nkgDk d/P

r[ow[y f;zx pj[s jh ;kT{ ns/ fwjBsh fJB;kB ;h. T[; B/ nkgD/ feZskekoh ihtBdk nkozG fJe Uto;hno d/ o{g ftu ehsk ;h, go j[D T[j fJe n?e;hn?B d/ o{g ftu;/tk w[es j' e/ uzrh g?BPB b? fojk ;h.

T[; dh gsBh r[oihs th nfXnkge s'A soZeh eodh, eodh ;oekoh ;e{b dh fgqz;hgbd/ o{g ftu ohNkfJo j'Jh ;h. T[; ƒ th uzrh u'yh g?BPB fwb iKdh ;h.

ofjzd/ T[j ibzXo jh ;B, go 30^35 e[ whb d/ |k;b/ T[~s/ r[ow[y f;zx dk iZdh fgzvfMzrVK ;h, fIbQk BtK Pfjo ftu. J/E/ T[BQK dk xo s/ jt/bh ;B. 10^12 J/eV IwhB th;h. T[; d/ m/e/ d/ th uzr/ g?;/ nk iKd/ ;B. e[M yZfsnK ftu T[j b'V bJh eDe iK e'Jhj'o |;b th fpitk b?Ad/ ;B. fJ; soQK wjhB/ ftu fJe d' tko fgzv nkT[D ikD pfDnkofjzdk ;h. T[; d/ e[M fwZso ns/ Pohe iK foPs/dko th fgzv jh ofjzd/ ;B. fgzv nkT[AdksK w/bk r/bk th j' iKdk ns/ g[okDhnK :kdK th skIk j' iKdhnK.

ibzXo ftu T[; dh pVh jh nkbhPkB tZvh ;koh e'mh ;h, fi; dk fJe fjZ;k, i' pDkfJnkjh feokJ/dkoK bJh ;h, ;dk feokJ/ T[~s/ ufVQnk ofjzdk. T[BQK e'b 4 p?~vo{w ;B, 4 pkEo{w,o;'Jh, vkJhfBzr jkb ns/ vokfJzr o{w. ;N'o s/ egV/ X'D tkbhnK wPhBK bJh nbfjdkewo/ ;B. eko bJh tZvh y[ZbQh r?o/i ;h. B"eo bJh pkjo jo/ xkj s/ c[ZbK tkb/, bkB d/nzs T[~s/, B"eoK tkbk etkoNo pfDnk j'fJnk ;h.

r[ow[y f;zx e'b p'b?o' (Bolero) J/no ezvhPBv n?~;H:{HthH (S.U.V.) ;h. nkg T[;B/ ed/ eko BjhA ;h ubkJh. f;Zyh th BjhA ;h. fJ; ezw bJh gZek vokJhto ofynk j'fJnk;h, i[ xo ftu B"eo dk ezw th eodk ;h. e[M tfoQnK pknd T[; dk ftnkj j' frnk,sK T[; dh tj[Nh th xo d/ ezw ftu r[oihs dk jZE tNkT[D bZr gJh. T[j fJe soQK BkbT[BQK d'jK d/ d[Zy ;[Zy d/ ;kEh th, xo d/ ih jh pD rJ/ ;B.

GKv/ wKiD tkbh, gfjbK GKv/ wKi iK X' iKdh ;h. r[ow[y f;zx B/ B"eo d/ ftnkjs'A pknd BtK fvP tkPo b? fbnk, sK xo d/ ezw dh ;koh fIzw/Atkoh B"eo dh gsBh B/;zGkb bJh. wkbh xkj ƒ gkDh d/ iKdk. r'vh eo iKdk. w";whA c[ZbK d/ p{N/ bk iKdk.

r[ow[y f;zx dh e'mh ftu gfjbK gZfynK, c/o e{boK Bkb rowh s'A S[Nekok gk fbnkiKdk ;h, go j[D T[; B/ J/no^ezvhPBo btk fbnk ;h. f;nkb bJh jhfNzr dk ftP/PgqpzX ;h.

Page 78: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK78

fIzdrh dhnK ;G ;zGt ;[ftXktK s/ ;[~y T[; ƒ gqkgs ;B. ibzXo fJzgo{tw?AN NoZ;Ns'A ;;s/ Gk fJe, d' d[ekBK^ew^cb?N b? e/ T[; B/ feokJ/ T[~s/ uVQkJ/ j'J/ ;B. fIzdrhpV/ nkokw Bkb r[Io ojh ;h.

T[; d/ d' pZu/ ;B. g[Zso e?B/vk ftu ;h s/ g[Zsoh fBT{Ihb?Av ftu. fJe G?D ;D/ gotkonk;No/bhnk ik tZ;h ;h s/ d{ih fJzrb?Av.

r[ow[y f;zx ƒ ed/ ed/ fJzi ikgdk ;h fe gzSh T[~v rJ/ jB s/ nkbQD/ ftu j[D p[ZYks/ p[ZYh n;b'A eZb/ ofj rJ/ jB. nfij/ ;w/A jh T[; ƒ nkgDhnK d't/A G?DK s/ \k; eoe/d't/A pZu/ pj[s :kd nkT[Ad/. p[Ykgk s/ w"s d/ ;zebg fgsk g[oyh s"o ’s/ T[; dh ;'u dkgZek nzr pD u[Ze/ ;B.

T[; dh dkdh bzwhA phwkoh s'A pknd, wzi/ T[~s/ jZvhnK orV, orV woh ;h. T[; dhNZNh, g/Pkp eZgfVnK d/ ftu jh fBeb iKdk. T[; dh :kdkPs fpbe[b ik u[Zeh ns/ T[jfe;/ ƒ th BjhA ;h gSkDdh. woB s'A gfjbK T[j d' wjhB/ e"w/A (p/j'Ph) ftu ojh ;h.id'A woh sK r[b{e';, dtkJhnK s/ G'iB d/D tkbhnK BkbhnK s/ p'sbK T[; d/ ;oho ƒ T[FzidhnK T[Fzi bZrhnK j'JhnK ;B. r[ow[y f;zx ƒ id'A fes/ nZi th fJj wBIo :kd nkT[Adk,sK T[j fJ; soQK dh w"s d/ G? j/m f;o s'A b? e/ g?oK se ezp iKdk.

T[; d/ pkpk ih s/ fgsk ih dh w"s th E'VQ/ pj[s tyo/t/A Bkb T[; dh dkdh dh w"storh d[ydkJh, jZv orVthA ns/ fGnkBe ;h ` fJe n?;h w"s i[ j"bh, j"bh, sVck, sVcke/, J/; soQK wkodh j?, fit/A fe;/ ƒ XhwhA w"s dh ;Ik d/ fdZsh rJh j't/.

fJj w"s dk n?;k fuzsB jh ;h, i[ T[; ƒ s/ T[; dh gsBh r[oihs ƒ f;o s'A g?oK seezpk fdzdk ;h. nZyK nZr/ ’BQ/oh fbnk fdzdk ;h. fgZS/ ns/ nZr/ Bkb'A, ;ko/ foPs/ Bks/ s'Ve/, T[BQK ƒ fJe ybkn fij/ ftu bNek fdzdk ;h. n;fj j' iKdk ;h.

nfij/ ;w/A jh r[ow[y f;zx ƒ nkgDhnK d't/A G?DK pj[s :kd nkT[AdhnK. g[Zso s/ Xhpj[s :kd nkT[Ad/. nkgDh wK pj[s :kd nkT[Adh. T[; dh wK dh w"s dh th fJe tZyohejkDh ;h. T[j w'Nkg/ dk fPeko ;h. G'iB eoB ftu, T[; dk d[ZX s/ fxU T[~s/ I'o j[zdk.djhA, bZ;h s/ wZyD T[j oZi e/ yKdh. xo d/ bt/o/ ;B. fe;/ fe;w dh e'Jh xkN BjhA ;h.T[; ƒ, vkeNoK nB[;ko nukBe ;No'e j'fJnk. fdwkr dh e'Jh B; cZN rJh. T[; ƒnXozr j' frnk. T[jB/ pj[sk fuo wzi/ T[~s/ jZvhnK Bk orVhnK. 5^6 wjhB/ pknd jh fdbdk d"ok fgnk s/ T[j wo rJh. r[ow[y f;zx T[; fdB pj[s T[dk; s/ fJeZbk j' frnk ;h.dkdh T[; dh wK s'A gfjbK wo u[Zeh ;h ns/ fgsk s/ dkd/ dh w"s wK s'A pkd j'Jh ;h. fJbkieoB s/ T[BQK dh fIzdrh pukT[D bJh r[ow[y f;zx B/ e'Jh e;o BjhA ;h SZvh. gkDh tKro[fgnk pjkfJnk ;h. efjzd/ B/ fe id'A g?;/ j'D, sK xo th j;gskb ftu pdb ;edk j?.

id'A th e'Jh phwko j[zdk fojk, xo dk fJe ewok j;gskb ftu pdb iKdk. vkeNos/ Bo; o'I, b'V nB[;ko, xo nkT[Ad/. j;gskb dhnK ;kohnK ;[ftXktK xo ftu jhw[jZJhnk eod/. fJ; soQK r[ow[y f;zx ƒ th fJBQK ;G dh ;/tk ;zGkb dk w"ek fwb iKdk.T[; dh gsBh r[oihs th, i/ b'V g?Adh, sK S[ZNh b? e/ th, ;/tk ftu i[Nh ofjzdh.

\ou dh T[BQK ƒ e'Jh szrh BjhA ;h. dkdk ih ;{p/dko ohNkfJo j'J/ ;B. fgsk ih ftfdne

Page 79: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 79

wzsokb/ ftu uzr/ tZv/ n|;o ;B. T[BQK d/ ihtB^ekb d"okB T[BQK d'jK dhnK g?BPBK th nkT[AdhnKojhnK. T[BQK d'jK gsh, gsBh dhnK sB\kjK th ek|h ;B.

J/Bk g?;k j'D d/ pkti{d th r[ow[y f;zx Bk T[BK dh phwkoh ƒ m~bQ gk ;fenk s/Bk jh T[BQK ƒ puk ;fenk. T[; d/ t/yfdnK, t/yfdnK jh T[j ;G, fJe, fJe eoe/ T[;fdnKjZEK ftu wo rJ/. jo tko T[j pj[s o'fJnk. pj[s ebfgnk. go w"s nNZb ;h.

J/; nNZb w"s pko/ ;'u e/ jh T[; ƒ nkgDk g[Zso pj[s :kd nkT[Adk. T[jdh fJjgqpZb fJZSk ;h fe T[jd/ tKr jh, T[jdk g[Zso th fJ; nkfyoh s/ nNZb ;w/A, T[; dh s/T[; dh gsBh dh d/yGkb eo/. T[BQK d'jK d/ gqkD T[; d/ jZEK ftu jh g{o/ j'D.

T[; dk g[Zso T[BQK T[~s/ fuZmhnK s/ |'BK okjhA I'o gkT[Adk fojk ;h fe j[D T[j gZehfJwhro/PB b? e/ e?B/vk nk ikD s/ T[; d/ e'b ofjD. gfjbK sK r[ow[y f;zx e'b fJjpjkBk ;h fe T[j ohNkfJow?AN s'A pknd, g?BPB b? e/, c/o jh e?B/vk nkT[D pko/ ;'u ;edkj?. r[oihs th foNkfJo j'D T[gozs jh e?B/vk ikDk ukj[zdh ;h.

j[D T[j d't/A ohNkfJo j' u[Ze/ ;B s/ T[BQK e'b j'o e'Jh pjkBk BjhA ;h pfunk. j[DsK T[; d/ g[Zso B/ e?B/vk ftu xo th b? fbnk ;h. T[gobk fjZ;k feokJ/ T[~s/ fdZsk j'fJnk;h ns/ d't/A gsh, gsBh nkg j/mK p/;w?AN ftu ofjzd/ ;B. fJ; soQK xo dh fePs ;"yhs[oh ofjzdh ;h.

ckowK s/ j'o xZN wId{oh tkb/ ezwK ftu XZe/ ykD s'A pkd j[D T[; dk g[Zso ‘wou?ANB/th’ ftu Gosh j' e/ uzrh sBykj b? fojk ;h. T[; dh ƒj th fe;/ p?Ae ftu uzrh B"eohT[~s/ ;h. eko oZyh j'Jh ;h.

r[ow[y f;zx s/ r[oihs, ie' se/ ftu jh, fJwhro/PB b? e/, e?B/vk gj[zu rJ/. Btzpod/ jbeh ;odh tkb/ fdB ;B. f;nkb dhnK po|K B/ ni/ nkgDk BIkok BjhA ;h pzfBQnK.T[; d/ g[Zso ;ow[y B/ wjhB/ Go dhnK S[ZNhnK b? oZyhnK ;B. nkgD/ wK, pkg ƒ T[; B/fteN'ohnk, f;nkNb, t?Be{to s/ ;?bkBh fyZu tkb/ ;EkBK dh \{p ;?o eotkJh. T[; dhƒj gqGi's B/ th T[BQK dh \{p ;/tk ehsh. ;ow[y Bkb x[zwfdnK, ;?o eofdnK, fJe wjhBkfit/A w/b/ fij/ ftu phs frnk.

;ow[y tkg; nkgD/ ezw T[~s/ ik bZrk. gqGi's th nkgDh B"eoh T[Zs/ ub/ iKdh. xo,r[ow[y f;zx s/ T[; dh gsBh fJeZb/ jh ofj iKd/. T[BQK d'jK e'b fJe p?~vo{w ;h. d{ikgqGi's e'b ;h. fJe pkEo{w s/ vokfJzr o{w d/ Bkb brdk pfDnk j'fJnk feuB s/ vkJhfBzrEK, fiZE/ fJe w/I d[nkb/ S/ e[o;hnK oZyhnK j'JhnK ;B. T[BQK dk nkbQDk pj[s S'Nk s/pj[s szr j' frnk ;h. B"eo s/ B"eokDh th BjhA ;B. wkbh th BjhA ;h. Bk eko ;h s/Bk vokJhto. fJZe' eko ;h, i[ gqGi's b? iKdh ;h. eko sK r[ow[y f;zx B/ ubkT[Dh jhBjhA ;h f;yh s/ j[D 66^67 ;kb dh T[wo ftu eko f;ZyD bJh Bk T[; e'b fjzws ;hs/ Bk jh j"A;bk. J/B/ szr EK ftu T[j gfjbK ed/ BjhA ;B oj/. xo d/ fBZe/ w'N/ ezwth, T[BQK bJh B"eo jh eod/ oj/ ;B.

J/E/ fe;/ ƒ e'Jh fwbdk i[bdk th pj[s xZN ;h. ftjb jh BjhA ;h. xoK s/ ekoKdhnK fePsK s'oB ns/ j'o \ou/ eoB bJh ;G ƒ i/ ;Zs BjhA sK j|s/ ftu S/ fdB 10^12

Page 80: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK80

xzN/ o'I ezw eoBk g?Adk ;h. eJh d', d' B"eohnK eod/ ;B. J/E'A dh ;hws fijh y[ZbQy/v d/ d[nkb/ jZE s'A w;K wz{j se gj[zudh o[Irko s/ szrd;sh dh eko tbh j'Jh ;h.

p[ZY/, m/o/ sK xoK d/ szr wkj"b ftu gJ/ e?d jh G[rs oj/ ;B. BtK Pfjo, Bt/A s/nBikD o;s/, eko s'A Gkt fpBK g?oK s'A T[j ikD th feZE/ <

gzikph ftu NhHthH s/ o/vhU gq'rokw jo t/b/ bZr/ ofjzd/. gzikph dhnK pj[s ;kohnKw[|s fwbdhnK fJPfsjkoh fijhnK n\pkoK jo j|s/ gqGi's ro';oh b?D rJh nkgD/ ;"jo/s/ ;Z; d/ gVQB bJh u[Ze fbnkT[Adh.

pkjo, po| s'A, ;VeK T[~s/ nkJh; (Ice) pBD bZr gJh ;h. fJ; fsbQethA nkJh; s'AfsbQe e/ r'v/ frZN/ GzBtkT[D iK wz{j wZEk ;[ikT[D dh r[ow[y f;zx ƒ e'Jh fJZSk BjhA ;h.

whvhnk dhnK \poK th xo'rh fjz;k, ƒjK d/ esb, u[D e/ wko/ rJ/ B"itkBK d/ r?Ar;NkJhb esb, S'NhnK pZuhnK d/ nrtk T[gozs T[BQK Bkb Ipo^iBkj s/ c/o T[BQK d/ esb,BPhb/ gdkoEK d/ ;/tB eoB ns/ ;VeK ezY/ ;z[rV e/ wo oj/ p/xfonK d/ fdqP, ;hohnbfefbzrI, ;"jfonK s'A szr nkJhnK gzikph e[VhnK s/ j'o t?bhnK s/ wkB;e o'rhnK tb'Anksw^jZfsnktK nkfd d/ t/oftnK Bkb jh GohnK j[zdhnK.

}pB, foPtsy'oh, X'yk^fdjh, vkfenK, u'ohnK s/ e[ZN e[Nkg/ dhnK \poK th whvhnkT[~s/ \{p BPo j[zdhnK.

r[ow[y f;zx s/ r[oihs fJj ;G e[M o'I n\pkoK ftu gVQd/, o/vhU s'A ;[Dd/ ns/ NhHthHT[~s/ t/yd/ j'J/ ;'ud/ fe “fJj n;hA feZE/ nk rJ/ jK <” “p[~YhnK shthnK d/ pN{J/ fi~E/ fdB^fdjkV/y'j e/, T[BQK ƒ wko e[~N e/ Xosh T[~s/ gNek wkfonk iKdk j?, fJj fejk d/P j? <”

;ow[y B/ th xo fszB^uko wjhfBnK s'A pknd jh gosDk ;h. T[Fzi |'B T[~s/ r[ow[yf;zx dh T[; Bkb ne;o rZb j[zdh ofjzdh. id'A th r[ow[y f;zx ;ow[y ƒ fJBQK xNBktKpko/ dZ;dk, T[j nZr'A jZ; SZvdk s/ efjzdk fe “pj[sh fuzsk Bk efonk eo', j"bh j"bh s[jkƒth fJj ;G t/yD, ;[DB s/ ;fjD dh nkds g? ikDh j?. gfjbK, gfjbK ;G ƒ fJj Ugoks/ \soBke ikgdk j?. fco ;G J/; fIzdrh dk fjZ;k pD iKd/ jB.”

fJBQK fdBK ftu jh r[ow[y f;zx B/ fJe j'o \po gVQh, ;[Dh s/ NhHthH T[~s/ t/yh.70^72 ;kb d/ d' gzikph pI[orK ƒ r'o/ w[zfvnK B/ p?N wko, wko e/, fJe gkoe d/ pkEo{wftu pVh p/ofjwh Bkb wkfonk ;h. fJBQK ftZu'A fJe w"e/ T[~s/ jh dw s'V frnk ;h s/ d{ikeJh fdB j;gskb ftu ofj e/ ofjzdh fIzdrh bJh ngkji j' frnk ;h.

fJe r'o/, 80 ;kbK d/, pI[or ƒ BPhb/ gdkoEK d/ fJe t?bh B/, T[;/ d/ xo ftue[ZN, e[ZN e/ Bhbk, ghbk eoe/ ;[ZN fdZsk ns/ T[j T[; d/ ;ko/ g?;/ s/ j'o ehwsh ;kwkBy'j e/ b? frnk ;h.

r[ow[y f;zx ;'u fojk ;h fe fJj xoK d/ dotkI/ th bZeVh d/ pD/ j'J/ jB. XZekwko' sK y[ZbQ iK N[ZN iKd/ jB. PhP/ dhnK skehnK d/ PhP/ s'V e/ id'A woIh j? xo ftudk\b j' ikt'. xo ftu tX/o/ ;wK r[ow[y f;zx s/ r[oihs jh fJeZb/ ofjzd/ ;B. J/E/ fe;/fe;w dh e'Jh ;[oZfynk BjhA ;h. Io{os g?D T[~s/, rtKYh th nkgD/ p{j/ pzd eo b?Ad/ ;B.e'Jh th fe;/ dh ;jkfJsk BjhA ;h eodk.

Page 81: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 81

fJBQK fdBK ftu jh r[ow[y f;zx ƒ go";N/N s/ pb?vo dh fJB|?ePB j' rJh. eKpk bZre/ 102^03 fvroh dk pVk jh s/I p[\ko j' frnk. g/Pkp pj[s fInkdk bZr e/ s/ sebh|Bkb nkT[Adk. r[oihs B/ gqGi's ƒ fejk fe r[ow[y f;zx ƒ vkeNo d/ fbikDk ukjhdk j?.nZr'A gqGi's B/ T[; ƒ NkfJB/B'b fdZsh s/ fejk fe fJ; Bkb p[\ko T[~so ikJ/rk. p?Ae gj[zue/ T[; B/ r[ow[y f;zx dk jkb ukb g[ZfSnk s/ fejk L

“s[jkvh ni/ w?vheb eto/I BjhA j?. s[jkv/ J/E/ nkT[D s'A fszB wjhB/ pkd fJj P[o{j'Dh j?. sd se vkeNo s/ j;gskb d/ g?;/ nkg d/D/ g?Dr/. gokJht/N fJbki J/E/ pj[swfjzrk j?. i/ j;gskb ftu ofjDk g? frnk, sK fdtkbk fBeb ikJ/rk. ;G e[M fteikJ/rk. wjhB/ dh sK rZb j?, fco eto/I P[o{ j' ikt/rh. c/o Gkt/A fszB wjhB/ jh j;gskbftu foj'.”

“go g[Zso HHH.”fJ;s'A gfjbK fe r[ow[y f;zx nkgDh rZb g{oh eodk, gqGi's B/ fejkL“s[;hA w?ƒ dZ;' fe fJzvhnk ftu s[;hA fejVh dtkJh yKd/ ;h. J/E/ ;kvk fJe gzikph

vkeNo tkfe| j?. w?A T[; e'b'A nkgD/ bJh T[j dtkJh fbytk e/ b? nkT[Adh jK.”r[oihs B/ r[ow[y f;zx s'A |'B gfjbK jh cfVnk j'fJnk ;h. T[; B/ gqGi's ƒ fejk L“e'Jh BjhA p/Nk ` sz{ fuzsk Bk eo, T[j dtkJh fJBQK d/ e'b j?. vkeNo B/ Bkb fbikD

bJh d/ fdZsh ;h.”r[ow[y f;zx B/ P[eo s/ XzBtkd ehsk, T[; Gkosh fwZso vkeNo dk, fi; B/ T[; ƒ ;G

dtkJhnK d'^fszB wjhfBnK i'rhnK, Bkb b? e/ ikD dh fjdkfJs ehsh ;h.d{i/, shi/ fdB ;fBZuotko dh gqGi's ƒ S[ZNh ;h. T[j, r[ow[y f;zx s/ r[oihs ƒ Bkb

b? e/ nkgD/ foPs/dkoK dh \po b?D ‘fpoX xo’ nk rJh. J/E/ gqGi's dk BkBk s/ BkBhns/ T[BQK d/ g[Zso dk ;"jok dkf\b ;B. fJj fszB/ nkgDh :kddkPs y' u[Ze/ ;B. fJBQKƒ vkfJgo (g'sV/) bk e/ wzfinK T[~s/ bzw/ gkfJnk j'fJnk ;h. fJBQK ƒ nkJ/ rJ/ dh e'JhgSkD s/ ;[os, ;'Mh BjhA ;h. fpoX xo dk ;Nk| ;kok r'o/, r'ohnK dk ;h. e[M j'ogzikph fpoXK ƒ T[j nzro/Ih ftu e[M efjzd/. nZr'A T[j fpBk ;wfMnK jh ewfbnK tKrf;o wkod/ j'J/, “:k, :k HHH”, efjD dk :sB eod/. fe;/ d/ gZb/ e[M Bk g?Adk.

r[ow[y f;zx bJh fJj BIkok th nZyK y'bQD tkbk jh ;h. j[D gzikp ftu th fpoXxo y[ZbQ u[Ze/ ;B. tXhnk s'A tXhnk s/ r[Iko/ i'r/ iK xNhnk th. J/E/ ;kok ezw, ekoftjko s/ p'b ukb gzikph ftu j[zd/ ;B. ekfwnK ƒ e[M fJBkw nkfd d/ e/ T[u/uh ;zGkbs/ ;/tk th ;zGt ;h.

tkg;h T[~s/ gqGi's dZ; ojh ;h fe j[D fJ; s'A fpBK e'Jh ukok BjhA ;h. ;G ezwKftu o[ZM/ j'J/ ;B. fe;/ e'b fJBQK ƒ ;zGkbD dh ftjb jh BjhA ;h.

NhHthH, o/vhU s/ n\pkoK okjhA s/ fco nZyK Bkb fJj ;G e[M t/y e/ r[ow[y f;zx ƒfJj wfj;{; j' fojk ;h fe T[j J/E/ ;[oZfyns BjhA ;h. brksko G? dh nt;Ek ftu phs fojk;h. fuzsk ftu fxo frnk ;h. fJe uZeqt:{j ftu c; frnk ;h.

eh fJ; uZeqt:{j ftZu'A pu fBebDk ;zGt j? < i/ j? s/ fet/A < ed'A <<

Page 82: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK82

fJBQK fdBK ftu, ;ow[y dk ;w[zdoh ijkI t?Be{to d/ xkN T[~s/ nk bZrk. T[; d/ d'e[ j|s/ ftjb/ j' rJ/ ;B ns/ T[j nkgD/ wK, pkg s/ gsBh e'b ofjD nk frnk. r[ow[yf;zx B/ g[Zso ƒ rZb s'ofdnK nkfynk L

“J/E/ p/xfonK dh pj[s tZvh ;wZf;nk j?. f;nkb ftu eJh ;VeK T[~s/ bzw/A gJ/, mzvBkb nkeV e/ wo iKd/ jB.”

“fJBQK ’u'A pj[s/ t?bh jB.” nZr'A ;ow[y p'fbnk.“;kƒ sK fJj jh fuzsk bZrh ofjzdh j? fe i/ s?ƒ e[M j' frnk, sK n;hA th p/xo/

j' e/ fJBQK b'eK tKr jh ;VeK T[~s/ nkeV/ Bk gJ/ j'JhJ/.”“;[y p'b' v?vh ` nkgDk xo j? `”“t/y g[Zso, J/Bh e[ rZb w?ƒ ;wM nk rJh j?, fe xo ni/ s/ok BjhA, p?Ae dk

j? ` i/ s?ƒ e[M j' frnk sK w/o/ ftu J/; T[wo/ J/Bh fjzws BjhA fe w?A w[V e/ c/o nkgD/ihtB dk ;zxoP P[o{ eoK ns/ s/o/ xo dhnK fePsK nkgD/ woB se d/Jh iktK.”

“v?vh, fJzi j'Dk jh BjhA s/ Bkb/ d;K ;kbK skJhA sK s[jkv/ d'jK d/ p[Ykg/ dh g?BPBth bZr ikDh j?.” ;ow[y p'fbnk.

“d; ;kb fejB/ t/yD/ jB g[Zso. T[Fzi th ;kƒ e'Jh bkbu BjhA. pj[s e[M j? ;kv/e'b Gkos ftu. i' e[M ;kƒ ukjhdk j?, T[j J/E/ fwb BjhA ;edk. pj[s e[M pdb u[Zekj?. nxNh w"s d/ xND d/ fBozso G? j/m ihDK pj[s w[Pfeb j? g[Zso. ikgdk j? fe id'AfdB uVQdk j? sK ;kƒ J/E'A d/ \{B \okp/ s/ wko XkV tkb/ u"frod/ ftu, fJe BtK ckjkbZr iKdk j?. n;hA j"bh, j"bh fJe XhwhA w"s wo oj/ jK, jo o'I.”

“v?vh ` s[;hA fej' fijhnK rZbK eod/ j' < J/E/ f|eo tkbh n?;h e'Jh rZb j? jh BjhA.”“t/y g[Zso ` j[D Gkos ftu fpoX xo pD rJ/ jB. T[BQK ftu ;kvh nkgDh p'bh,

p'bh iKdh j?. ykD, ghD s/ ;ZfGnkukoe ohsK ;G gzikph jB. n;hA fizBK fuo j'P ftus/ s[od/, fcod/ jK, oZi e/ fiT{Dk ukjz[d/ jK HHH ;[szso s/ p/y"| jtktK ftu ;kj b?Dk ukj[zd/jK HHH s/ fco J/E'A d/ fBZs ckj/ bZrd/, j"bh j"bh wod/, ihtB s'A T[bN, nkgDh nkJh, e[doshw"s woBk ukj[zd/ jK. g[Zso, fJj ;kvk d/P BjhA, HHH s/ d/P T[j j[zdk j?, fiZE/ fe;/ dk wBtZ;dk j't/.”

nkyfdnK r[ow[y f;zx B/ ;ow[y ƒ nkgDh rbteVh ftu b? fbnk. r[oihs B/ ;ow[yƒ dZf;nk fe, “s/o/ nkT[D pko/ ikD e/ s/o/ v?vh B/ fJzvhnk d/ d' jtkJh fNeN b? bJ/;B. j[D e[M fdB s/o/ Bkb x[zwK fcoKr/ s/ fcoHHH.”

;ow[y s/ r[oihs dhnK nZyK ftu nZEo{ Sbe nkJ/ ;B. r[ow[y f;zx d{o \bkn ƒx{o fojk ;h.

fbyD fwsh L 23 i[bkJh, 2009‘f;oiDk’, uzvhrVQ, (Gkos) d/

nes{po^d;zpo, 2009 nze ftu gqekPs)

Page 83: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 83

nkdw j~tk dh wK

n?bB ƒ ;wM BjhA ;h nk ojh fe T[j eh eo/ < fe; dk BK bt/, fe; ’s/ d'PXo/ < s/ g/N ;h fe fSD fSD tXdk jh ik fojk ;h.

;'uK ftu v[Zph T[j, fJBQK fSDK ’u jh nzdo tbK gos iKdh. T[;dhnK nZyK T[; d/g/N ƒ bZr iKdhnK. fJe Xos nzrVkJh b?Adh, fJe phi w"bdk s/ phi s'A phi, phi eoe/phi w"bd/ s[o/ iKd/. fJe jok Gok, ozrk ozr c[ZbK Bkb bZfdnk pkrhuk w"b g?Adk. T[;dk nzdo pkjo wfje, wfje j' iKdk ` T[j Goh Goh wfj;{; eodh. Xosh ftu T[;dhnKiVQK gZehnK j[zdhnK, nkekP sZe T[;dh t/b c?b iKdh.

fJBQK fSDK ’u jh T[; d/ ezB T[; d/ g/N ƒ bZr iKd/. fIzdrh dhnK wX[o ;[oK dhXVeB T[; dk o'w o'w BfPnk fdzdh. fIzdrh s'A tZvk ;kI fejVk j? < T[j ;'udh. fIzdrhs'A tZvk ;[o fejVk j? < T[j j?okB j[zdh. XVedh fIzdrh ’u'A nB/eK nkpPkoK dk P'o gbeMge ftu T[~mdk s/ PKs Mhb ftu w"B pD e/ c?b iKdk. o[ZyK, gZsoK Bkb yfj e/ bzxdhnKg"D dhnK okrBhnK ed/ ;Zs ozrhnK dk j[;B nZyK ftu bNek fdzdhnK s/ ed/ fJe BtiBw oj/ pZu/ d/ w[y ’u'A ;{oi uVQk fdzdhnK HHH feoBK dh w[;ekB T[; d/ nzdo pkjo c?biKdh HHH j"bh j"bh T[j fYZv ’s/ jZE c/odh s/ fJe p/GkPk okrBh dh JhPtoh r[DrDkjNftu r[zw r[nku iKdh.

T[j fJzi jh fd_k;_gB ftu ftuo ojh ;h, id'A w/oh T[; Bkb shih iK u"Eh w[bkeksj'Jh ;h. e;p/ s'A pkjo trdh Bdh ftu, fiZE/ uPw/A dk gkDh, gops dh T[~uh u'Nh s'Afvrdk j?, T[~E/ p?mh jh T[j gkDh dhnK bfjoK Bkb nmy/bhnK eo ojh ;h.

“n?bB ` trd/ gkDh BjhA o[ed/ HHH feT[A p/noE :sB eo ojh j?A <” w?A nkfynk;h. T[; B/ gops, MoB/, Mo Mo g?Ad/ gkDh s/ Bdh dh fBozsosk tbK, x[zw oj/ e?wo/ tKr,t/fynk s/ c/o |'e; nkgD/ fYZv T[~s/ eo fbnk.

“;zBhA, w?A fJj gkDh o'e fbnk j?.” T[j y[ZbQ e/ jZ;h s/ jZ;dh ub/ rJh HHH T[j u[Zgj'Jh, sK NZbhnK dh N[Deko w/o/ ezBK Bkb'A N[ZN e/ c/o GkPk pD rJh L “jK, w?A fJj gkDho'e fbnk j? HHH ;w/A ƒ HHH T[; d/ ;Zu ƒ geV fbnk j? HHH J/E/, fpbe[b J/E/,” T[j nkgD/g/N tbK fJPkok eodh j'Jh p'bh ik ojh ;h. “w?ƒ s/ fJj MoBk th nkgDk g[Zso ikgdkj? HHH s/ fJj Bdh nkgDh Xh HHH w/o/ nzdobh wK c?b ojh j?. c[b, cb, tD, fsqD HHH

Page 84: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK84

gqfeosh T[~s/ s/ ewkb dh rZb fJj j? fe fi; trd/ gkDh, ;ogN ;w/A ƒ w?A gefVnkj? HHH T[j w/o/ nzdobh gqfeosh ftu ;[szso ftuo, ftr; fojk j? HHH e'Jh gefVnk j'fJnkth fJ; soQK nkIkd j' ;edk j? < w?A ed/ ;'u th BjhA ;edh ;K HHH j[D J/; d/ ;Zu ƒwfj;{; eo HHH ih ojh jK HHH w?A fe; ;w/A dh Xh jK < w?A fe; ;w/A dh wK jK <”

;k\Pks gqPB pDh T[j w/o/ tbK t/y ojh ;h <n?bB BkJh; e?B/vk d/ nkfdtk;h fB;rk B/fNt fJzvhnBI d/ pfxnkV ephb/ dh

fJe \{p;{os ns/ jZ;k; e[Vh ;h. 16 e[ ;kb dh T[wo ;h T[; dh s/ d;thA Pq/Dh ftugVQdh ;h.

fgSb/ fJe d' wjhfBnK s'A T[; dk n;kXkoB tshok t/y e/ T[; d/ wkg/ fuzss ns/;kEh j?okB ;B. T[BQK ƒ ;wM BjhA ;h nk ojh fe u[Zg ukg ofjD tkbh, ;zrkT{ fijh G'bhGkbh e[Vh d/ XV T[~s/ fJe gq"Y n"os dk f;o fe; B/ oZy fdZsk j? <

xo'A ;e{b s/ ;e{b'A f;ZXh xo nkT[D tkbh n?bB j[D d/o oks rJ/ xo gosdh ;h.e'Jh e[M nkydk e'Jh e[M. n?bB ƒ ;G dh \po ;h, go n?bB ;G s'A p/\po ;h. nkgDhfJ; ikDh j'Jh |okw'Ph T[~s/ T[j ne;o nkg jh w[;eok g?Adh s/ fe;/ rhs dh X[B ftur[nku iKdh.

b'ehA nkyd/ ;B fe T[BQK B/ n?bB ƒ t?bhnK d/ v/o/ tb'A nkT[AfdnK t/fynk ;h. oksnZXh phs u[Zeh ;h. T[;dhnK nZyK ;[o\ ;B. tkb fyZbo/ j'J/. egV/ gkN/ j'J/. edw bVyVkoj/. nkyD tkb/ sK fJj th efjzd/ ;B fe T[BQK B/ gfjb/ fdB T[; dh ;eoN s/ u'bh T[~s/\{B d/ fBPkB th t/y/ ;B. T[; d/ wz{j s/ ;oho T[~s/ MohNK s/ dzdhnK d/ fBPkB ;B. T[jo', ftbe, v[;e ojh ;h.

t?bhnK dk v/ok e;p/ dk pdBkw nZvk ;h, fiZE/ gZSwh gqGkt j/m nkJ/ n?bB d/ ephb/d/ ns/ j'o ephfbnK d/ B/fNt fJzvhnB fJeZm/ j[zd/ ;B. fJ; dk wkbe th fJe B/fNtfJzvhnB jh ;h.

efjD ƒ sK T[; B/ J/E/ g{b N/pb, fiT{e pke; s/ B"itkBK d/ wB'oziB bJh n?;hnKjh j'o thvhU y/vK dk gqpzX ehsk j'fJnk ;h HHH S'Nk fijk o?;s'oK ;h HHH s/ p;. gon;b ftu J/E/ w?o/tkBk, e'e/B, j?o'fJB, n?~bHn?~;HvhH, BkikfJI Pokp s/ j'o jo soQKdhnK vo~rI s/ BPhbhnK dtkJhnK nzdo\ks/ b'VtzdK ƒ u'oh u'oh t/uhnK iKdhnK ;B.rkje J/E/ y/vK d/ wB'oziB s/ ;zrhs d/ Bkb Bkb BfPnK dh tos'A eod/ HHH T[Fzxd/ HHH MZr;[ZNd/, HHH j;d/, bVd/ ;"Ad/ HHH s/ |oP^p'; j' iKd/.

efjD tkb/ sK fJj th efjzd/ ;B fe fgSb/ ;"D tkb/ d' ewfonK ftu b'ehA fi;wKdh GkPk dk th y[ZbQ e/ nfGnk; eod/ ;B. fJe fetkV y[ZbQdk ;h s/ d{ik pzd j'iKdk ;h.

oks g?Adh, sK e;pk ;"Adk, go t?bhnK dk fJj v/ok ikrdk ofjzdk ;h.id'A s'A w?A n?bB dk Bkw t?bhnK d/ J/; v/o/ Bkb ;zpzXs j'fJnk ;[fDnk ;h, T[d'A s'A

jh w?A th fuzss j' frnk ;K. Pokp d/ BfPnK dk ;/tB fJBQK B/fNt fJzvhnBI dh ;ZfGnskdk nzr BjhA ;h.

Page 85: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 85

;G ephfbnK d/ f;nkD/ fJ; ƒ nkgDh epkfJbh fIzdrh ns/ ;ZfGnsk dk e'jV s/Bk;{o ;wMd/ ;B. go fJe Io{oh p[okJh tKr fJj e'jV T[BQK d/ tZ;'A pkjo j' frnk s/brksko c?bdk jh ik fojk ;h.

fJ; d/ gqGkt j/m foPfsnK ftu s/qVK g? iKdhnK ;B. xo s/ ephb/ N[ZN fsVe oj/;B. ftnesh nkg/ s'A go/PkB nzdo jh nzdo fBZxo oj/ ;B. fJB;kB d{i/ fJB;kB s'Ajh BjhA ;r'A nkgD/ nkg s'A th d{o j[zdk ik fojk ;h. BfPnK d/ xhu wu'fbnK, eK e'fVnKftu ;G dh gSkD r[zw rJh ;h. nkgDh GkPk d/ noE nkgD/ nkg ƒ p/rkB/ j' rJ/ ;B.fJB;kB fJe^o[y/ ;zuko tkb/ N?bh|'B s/ :zso pD e/ ofj rJ/ ;B. p'bD tkb/ p'bh ikoj/ ;B brksko HHH s/ ;[DB tkb/ e/tb ;[Dh ik oj/ ;B s/ iK nfijk eoB dk Gow G'roj/ ;B. BIoK ;"Aj/A fJe ybkn fijk gZ;odk s/ gSkD d/ ;G BeP N[ZN, fsVe, fyzv,r[zw, r[nku iKd/.

eh n?bB th fJt/A jh r[zw r[nku ojh j? < w?A ;'u fojk ;K. n?bB d/ wkg/ gZSwhgqGkt j/m n?ArbheB Jh;kJh pD rJ/ ;B. jo n?stko froi/ iKd/ ;B. BfPnK d/ B/V/BjhA ;B Y[Zed/.

J/; xo ’u'A izwh, ftr;h n?bB ƒ eh j' fojk ;h < feT[A j' fojk ;h <t?bhnK d/ fi; v/o/ Bkb T[; dk Bkw i[V frnk ;h, T[; pko/ fJj th pdBkwh tKr

wPj{o ;h fe T[~E/ BP/ ftu nkgk G[Zb/ B"itkB fpBK fe;/ jhb j[Zis fJe d{i/ ftu roeiKd/ jB. fpBK fe;/ foPs/, fJe n"os eJhnK wodK Bkb jwfp;soh eo b?Adh ;h. s/fco oks rJh, pks rJh. fgSbh oks dhnK g?VK dk gsk BjhA s/ nkT[D tkbh dh d;sedh gSkD BjhA. J/E/ sK w[zfvnK Bkb w[zv/ s/ e[VhnK Bkb e[VhnK BP/ d/ b'o ftu gskBjhA eh dk eh eo iKdhnK ;B s/ fco BfPnK tKr jh J/; nkds dhnK }[bkw pDiKdhnK ;B.

B/fNt fJzvhnBI dh epkfJbh fIzdrh ftu'A t?bhnK dk fJj v/ok S/fenk j'fJnk, ekbkgkDh ;h. pdBkw ;h. fJ; ƒ ;G B|os eod/ ;B.

“n?bB ` s?ƒ fJj eh j' fojk j? <” w?A g[ZfSnk.“e[S th sK BjhA. w?A w[V izw, ftr; ojh jK. izwDk, ftr;Dk, fpB;Dk s/ w[V izwDk

jh w/oh gqfeosh j?.”“go b'ehA sK efjzd/ jB fe sz{ t?bhnK d/ v/o/ HHH”T[j ftu'A jh w/oh rZb eZNdh j'Jh efjzdh j?, “BjhA, BjhA HHH sz{ fJj rZb Bk

nkyhA HHH sz{ jh d; HHH fi; ƒ nkgD/ nkg dk BPk j't/, T[; B/ Bebh s/ tesh BfPnKs'A eh b?Dk j? <” fJj nky e/ T[j rzGho fijh j' rJh s/ HHH nkgDk fgzvk Bzrk eodhj'Jh p'bh, “n?j bk;K t/ydk j?A. oks w/o/ pkg T[~s/ T[; d/ tv/fonK dk G{s ;tko j' frnk;h s/ T[; B/ Jh;kJh j[zfdnK th, w?ƒ ;'Nh Bkb fgzi ;[ZfNnk. wK thokB Xosh tKr d{oyVh ;G e[M t/ydh ojh, go T[; dk jZE Bk o'e ;eh. id'A nkgD/ jh efjo pD e/ Yfjg?D, sK t?bhnK d/ v/o/ ƒ d'P feT[A < fJBQK bk;K Bkb, nkgD/ iBw bJh, nkgD/ wK^pkgdk eoI T[sko ojh jK <”

Page 86: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK86

“go feT[A <”“fJ; bJh fe fi; w[zv/ Bkb w?ƒ w'j j?, T[j w/o/ pfxnkV ephb/ dk j?. epkfJbh

ohs nB[;ko, fe;/ j'o phi^fe;/ j'o Xosh dh ;zskB j[zdk j'fJnk th, T[j w/ok Gok brdkj?. n;uoi j?. fgU, Jh;kJh pD frnk, go T[; ƒ, T[; dh nkswk, T[; d/ ;ZfGnkukoƒ ni/ se th nkgDk ephbk s/ nkgDh epkfJbh ohs BjhA G[Zbh. T[j froi/ ik e/ thg{ok Jh;kJh BjhA pD ;fenk s/ T[j i' t?bhnK d/ v/o/ ub/ rJ/ B/, fJBQK jh ;\shnK d/wko/, T[j B/fNt fJzvhnB j[zd/ j'J/ th B/fNt fJzvhnB BjhA oj/, S/e fdZs/ rJ/ jB. BkfJ; gko T[skok, Bk T[; gko Y'Jh HHH.” fJj nkydh j'Jh T[j vz{xh \kw'Ph ftu bZE iKdhj?. Bdh, MoB/, gops, nkekP tb'A x[zwdh T[; dh BIo w/o/ T[~s/ fNe iKdh j?. T[j w?ƒ;zp'Xs j?.

“w?A s/o/ e'b jwb frokT[D bJh nkJh ;K. s/o/ e'b th w/o/ fgU tKr, fJZe' ;tkb;h ‘fJj fe; dk j? < fJ; bJh e"D fIzw/tko j? <’HHH eh dZ;K s?ƒ < eh d;dh nkgD/pkg ƒ < HHH sz{ fJe vkeNo j?A, P|k p\PD tkbk. sz{ jh dZ; fe fJ; ;tkb dk T[~soeh Io{oh j? < s/o/ ftu s/ w/o/ pkg ftu eh |oe j'fJnk < T[; dh ;'Nh B/ Mzp ;[ZNh nkswkw/oh < HHH w?A sK ukfjnk ;h fe d' \kBdkBK ftu tkgoB tkbh j'Dh ƒ o'eD bJh, w?A nkgD/nkg ƒ frok fdnKrh. fro iKdh j? n"os, ed/ th w[V e/ Bk T[~mD bJh, id'A T[j nkgDhe[Zy ftu iBw, ftr; ojh fIzdrh ƒ frokT[D bJh fsnko j' iKdh j? HHH eh pudk j? T[;dk <” T[j ;tkb pDh w/o/ w'jo/ yVQh ;h. go ni/ skJhA th w?ƒ fJj BjhA ;h gsk uZbfojk fe T[; d/ J/; jwb bJh e"D fIzw/tko j? < T[; dk gq/wh, T[; d/ ephb/ dk w[zvk <iK t?bhnK d/ v/o/ dh tkjo <

;w/A d/ phsD Bkb fit/A fit/A n?bB dk g/N tXdk frnk, fst/A fst/A T[; dh nktkikJht?bhnK d/ v/o/ ftu th tXdh rJh. fJ; ;w/A w/o/ ezBK ftu T[; d/ jk;/ jk;/ ftu ej/ fJjp'b rz{id/ ;B L

“w?A s/o/ e'b'A jwb frotkT[D nkJh ;K, go sz{ gqPB eoe/ w?ƒ fIzdrh pko/ w[V ;'uDbJh wip{o eo fdZsk. j[D id'A w?A fIzdrh d/ w'j ftu f;o s'A b? e/ g?oK se Be'^Be v[Zpu[Zeh jK, sK w?ƒ s/oh eh b'V j? <”

T[j ;Zu jh efjzdh ;h. wkg/ wko e[ZN jN/. fgnko, g[ueko, gfsnk e/ g[ZS jN/. goT[; dh IpkB T[~s/ fe;/ dk Bkw Bk nkfJnk. xo ftu niBph s/ p/rkBh pDh T[j t?bhnKd/ v/o/ ftu nkgDh gSkD s/ nkgDkgB Yz{vD nk iKdh. T[; dk gq/wh w[zvk th o'I T[~E/ jhj[zdk. fJe d{i/ ƒ fpBk e[M ej/, fJe d{i/ ;"Aj/, fJe d{i/ ƒ t/yd/ t/yd/ T[j fB; fdB brkskoBfPnK ftu r[zwd/, r[nkud/ HHH fJe d{i/ s'A nkgD/ nkg s'A d{o j[zd/ ub/ rJ/ HHH. ;wK phsdkub/ frnk HHH

j;gskb ftu T[j nk\oh ;kjK T[~s/ gJh ;h. T[; d/ fujo/ T[Zs/ nB'yk B{o s/ ibkb;h. T[; dk gq/wh th T[; ;w/A T[; d/ e'b yV'sk ;h. nkgD/ wkfgnK ƒ T[; B/, J/;;w/A jkIo j'D dk jZe BjhA ;h fdZsk. w/o/ tbK t/ydh j'Jh s/ nkgD/ gq/wh tbK fJPkok eodhj'Jh, p'bh L “fJBQK ;Zs wjhfBnK ftu fJe tkoh th fJ; dk j"A;bk BjhA fgnk fe w?ƒ

Page 87: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 87

pkjK s'A cV e/ Mzi'V ;e/. irk ;e/. j[D id'A w?A ;dk dh BhAd ;"D ik ojh jK, sK fJ;ƒ w/ok s/j, w/ok fgnko gsk BjhA feE'A nk frnk j? < gsk BjhA fJj fet/A s/ feT[A ikrfgnk j? < fJ; dh ikr dk w/oh ;dhth BhAd Bkb gsk BjhA eh foPsk j? <”

w[;eokT[Adh j'Jh T[j nkgD/ i"V/ pZfunK tbK wwsk Bkb t/ydh j'Jh c/o p'bh, “w/o/ pZu/ fIzdrhns/ gq/w d/ J/; ojZ; fgSb/ ;Zu ƒ w[ZY'A ;[Y'A c/o y'iD, goshsDr/.”

nkgD/ gq/wh tbK t/y e/ T[; B/ fJe bzwK ;kj fbnk, jT[ek Gfonk s/ w/o/ tbKt/ydh j'Jh ;zp'XBh ;[o ftu p'bh, “j[D fJ; ƒ fJ; d/ wkg/, w/o/ wkg/ e[M BjhAefjDr/. fJ; dk g{ok g{ok pukn j' frnk j?. ;zBhA, fJ; ƒ efj fe fJj j[D t?bhnKd/ v/o/ ikDk SZv d/t/. w?A J/; ƒ nkgD/ fJBQK d' pZfunK dh ;"Aj d/ e/ efjzdh jK fe fJjt?b SZv e/, fIzdrh ƒ w[ZY'A ;[ZY'A P[o{ eo/. nkgD/ ;jh noEK dh gSkD eo/. fIzdrh pVhfdbeP s/ fgnkoh P? j? HHH fJ; ƒ SZvD bJh Gbk fe; dk fdb eodk j? <”

fJj nkyfdnK T[; dh fxZrh pZM rJh. T[;dhnK gbeK ’u'A pZdb fij/ T[~Go/ s/ gbeKƒ fuge e/, Ej/A izw rJ/. nkgD/ pZfunK d/ f;oK T[~s/ T[; B/ g'b/ g'b/ jZE c/fonk. ;?BsBkb T[BQK ƒ p[bkT[D dk :sB ehsk.

fJ; ;w/A T[; T[~s/ fJe ftP/P GKs dh EektN jkth j' ojh ns/ T[; nzdo'A ed/ Bkjko wzBD tkbh Pesh ikr ojh ;h. T[; d/ fujo/ dk gqGkt gZEo ’u'A sokPh j'Jh w[;eokjNtork ;h. fJ;/ gEohbh w[;eokjN Bkb T[; B/ w/o/ tbK t/yfdnK, w?ƒ c/o ;zp'XB ehsk,“d;dh jK, d;dh jK HHH s?ƒ dZ;D s'A gfjbK BjhA woKrh. T[Fzi s/o/ s'A e[M r[ZMk th BjhA.i/ fe;/ dk Bkw S[gkfJnK T[; dh ikB p\Ph j' ;e/ s/ T[j fJ; p\Ph j'Jh fIzdrh ƒ fiT{A;edk j't/, sK J/; s'A tZvk j'o g[zB fejVk j? < HHH s/o/ ek}IK dh \kBkg{oh th Io{oh j?.t?bhnK d/ v/o/, jo oks, BP/ ftu p/;[X n"os, fJe BjhA, nB/e wodK Bkb jwfp;soheodh j? < T[j fe;, fe; dk Bkw :kd eo/ < T[; e'b e'Jh izso sK j? BjhA, fi; dh;jkfJsk Bkb T[j fJj d; ;e/ fe nZi w/o/ Bkb ;[Zs/ d; wodK ftu'A, w/o/ pZfunK dk pkgn?j j?. HHH T[Fzi th fJBQK t?bh wodK dk e'Jh Bkw, e'Jh gSkD BjhA j[zdh HHH nkgD/ fJBQKd' pZfunK dh iDBjkoh wK, w?A jK, e/tb w?A. HHH fJj w/ok g[Zso nkdw j? s/ fJj j?w/oh Xh jZtk HHH nkdw ns/ jZtk ƒ fJZe' ;w/A iBw d/D tkbh wK d/ pZfunK ƒ fe;/ pkgd/ Bkw dh b'V BjhA j[zdh HHH.”

gEohbh w[;eokjN tkb/ fujo/ ftu wPkb tKr irdhnK d' nZyK dh b'n gZEok rJh;h. nkdw ns/ jZtk tb t/y t/y T[; d/ gq/wh dh \kw'Ph, jzM{nK d/ Ppd s'V oj/ ;B.n?Bh tZvh e[opkBh d/ dk} dk B{o n?Bk e[M efj e/ th n?Bk e[M S[gk ;e/rk < w?A ;'ufojk ;K ``

Page 88: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK88

;[szsosk d/ ;wkB^nzso f;o/

fJj \po izrb dh nZr tKr c?b rJh ;h fe T[; dh gsBh dk ni/ f;tk th mzvkBjhA ;h j'fJnk s/ T[; B/ d{ih Pkdh eo bJh ;h. T[; d/ fwZso, foPs/dko ns/ tke|soQK soQK dhnK rZbK eo oj/ ;B. fszB p~u/ ;B T[; d/. fJe g[Zso ns/ fJe Xh ftnkj[DtoB dh T[wo d/. d{ih Xh th ftZfdnk w[ekT[D T[gozs j'o uko, gzi tfoQnK ƒ ftnkj[D^toB:'r j' rJh ;h. b'ehA nkyd/ ;B fe i/ o'Nh N[e dh szzrh eoe/ wip{oh ;h, sK nkgDkd{ik ftnkj eotkT[D Bkb'A, w[zvk ftnkfjnk ik ;edk ;h.

b'eK dhnK fJj rZbK T[; d/ ezBK se th fGDe gJhnK ;B. T[j nkg fJe nrKjtX{eth ;h s/ ;'u fojk ;h fe ;kv/ b'e gVQ fby e/ ns/ pkjob/ d/PK d/ Bkroe pD e/ thijkbs ns/ o{V otkfJs dh dbdb ftZu'A BjhA ;B fBeb ;e/. i/ fJBQK dk t; ub/ sKfJj ;sh dh o;w w[V e/ P[o{ eo d/D. ;sh s'A jN e/ T[; dk fXnkB ozv/g/ eZNdhnKnB/eK n"osK tb frnk, fiBQK B/ otkfJs dh ;{bh uVQ e/ nkgDh ;koh itkBh rkb bJh;h, go d{ih Pkdh BjhA ;h eotkJh. T[; ƒ :kd nk ojh ;h ftXtk^ftnkj dh nrKjtX{bfjo s/ T[j ;'u fojk ;h fe i/ ozvhnK d/ ozv/g/ d{o eoB bJh T[BQK d/ d{i/ ftnkj dhwzr fJe bfjo dk o{g XkoB eo ;edh ;h, sK pZfunK tkbk fJe ozvtk pkg d{ik ftnkjfeT[A BjhA eotk ;edk < pZfunK dk nkgDk ;EkB j? ns/ gsBh dk nkgDk. d't/A fJe d{i/dh EK BjhA b? ;ed/. d't/A b'VhAd/ jB.

T[; ƒ :kd nkfJnk |oK;h;h b/ye ekw{ d/ Bktb nkT{N;kJhvo dk BkfJe, fi; ƒnkgDh wK dh fwqse d/j e'b p?fmnK ek|h iK f;roN dh sbp j[zdh j?, sK T[j fe;/ fe;wdh fMie iK gotkj Bk eofdnK nkgDh sbp g{oh eo b?Adk j?. woB tkb/ sK worJ/. ihtB tkb/ feT[A fiT{Ad/ jh woB < fiT{Ad/ pzd/ ƒ G[Zy th bZrDh j? ns/ s/j th. ykDkghDk s/ ;kj b?Dk e'Jh fet/A Sv ;edk j? <

T[; ƒ :kd nkfJnk fe T[j gzithA S/thA ftu gVQdk ;h id'A T[; dh dkdh dh w"sj' rJh ;h. T[j ;e{b'A gofsnk, sK T[; ƒ nzsK dh G[Zy brh j'Jh ;h. dkbkB ftu wzi/T[~s/ T[; dh dkdh dh fwqse d/j gJh ;h ` nKY^r[nKY dhnK n"osK fwqse d/j tkbh wzihd/ d[nkb/ p?mhnK o', v[;e ojhnK ;B. dkdh Bkb T[; ƒ nzsK dk w'j ;h, T[; dk th o'DfBeb frnk. T[; ƒ ;wM BjhA ;h nk ojh fe fJj ;G feT[A s/ eh j' fojk j? < fJe

Page 89: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 89

n"os T[; ƒ pkjo toKv/ ftu SZv rJh. fco gsk BjhA fet/A T[j ;G e[M G[Zb, G[bk e/o;'Jh ftu gj[zu frnk. G[Zy T[; ƒ pj[s bZrh ;h. o'Nh T[; dh b'V ;h s/ T[j o'Nh ykDbZr fgnk ;h.

nk;/ gk;/ Bkb'A N[ZN e/ nkgDh G[Zy s/ nkgDh b'V fgZS/, fJ;/ soQK, GZi/ ofjDk, T[;ftu g{oh soQK r[zw r[nku ikD dh o[uh, T[; ftu pugB s'A b? e/ nZi se brksko gqpbojh ;h. j'o gqkgs eoB dh G[Zy ns/ j'o oZiD dh b'V T[; ƒ ;ZmftnK ftu fJzrb?Av tor/gz{ihtkdh d/P ftu b? nkJh ;h.

fJe nrKjtX{ ns/ tuBpZX efwT{fB;N eth d/ s"o T[~s/ Gkos ofjzfdnK T[; B/nB/eK eftsktK wId{o dh emB w[PZes tkbh fIzdrh ns/ ;owkJ/dko tb'A T[; dh b[N y;[ZNpko/ fbyhnK ;B. go wId{oh ns/ w[PZes j[zdh eh j? < fJ; dk ;jh nB[Gt T[; ƒ fJzrb?AvfJe ckT{Avoh ftu pkoK^pkoK xzN/ ns/ j|s/ ftu S/^S/ fdB ezw eoe/ jh j'fJnk. T[;d/ jZEK dhnK sbhnK ft~u'A ckT{Avoh dh ekb\ Mkedh ;h ns/ T[; dh eftsk ftZu'A fJBebkpd/ uzfrnkV/ c[ZNd/ ;B. fit/A fit/A fJj ekb\ T[;dhnK sbhnK dh uwVh dk gZek nzr pDdhrJh, fst/A^fst/A T[; d/ p?Ae ftu g"AvK dhnK XKeK brdhnK rJhnK. T[; dh eftsk dk ;[oj'o th T[~uk j[zdk frnk.

eoz;h dh pb?e okjhA, g"AvK d/ Gkos ftu nkw do Bkb'A ed/ v/Y/ ns/ ed/ j'otX/o/ o[gJ/ b? e/, T[; B/ nkgD/ wkfgnK d/ xo ftu fJBebkph bfjo pfjo b? nKdh ;h.Uto NkJhw bk e/, s/ ed/ fJe s'A tX/o/ B"eoh eoe/, T[; B/ fJzrb?Av ftu nkgDk xob? e/ uzrk nZvk rZvk pDk fbnk ;h. g"AvK d/ I'o ’s/ fszB ekft^ ;zrqfj gqekPs eotk e/j[D T[j feskph o{g ftu fJe ;?_^x'Ps, ;?_^;Ekgs eth th pD frnk ;h.

pb?e okjhA o[gJ/ Gkos G/iD ns/ fJzrb?Av ftu N?e; dh j/ok c/oh ƒ T[j fJj efje/ ikfJI eoko fdzdk ;h fe ;owkJ/dko ƒ b[ZNDk th fJe fJBebkph nwb j?. fJ; ;Ge[M dk T[j nkgDh eftsk ns/ b/yK ftu th T[~u/ ;[oK ftu gqrNk eodk ;h. nkgDhnKBIoK ftu edw^do^edw nrKj tXdk, j[D T[j g{oB nrKjtX{ pD frnk ;h.

T[; dk gotko fJzrb?Av nkfJnk, sK T[; B/ cNk cN nkgDh gsBh bJh B"eoh bZGbJh. T[BQK fdBK ftu ;kv/ b'e nkgDhnK gsBhnK s'A fJzrb?Av ftu nk e/ BhthnK IksKtkb/ ezw eotkT[D ftu fjueukT[Ad/ ns/ nkgDh j/mh ;wMd/ ;B. J/; gZy'A th T[; B/ nkgD/b'eK ƒ, nkgD/ PpdK ftu, nrKjtX{ fdPk d/ e/ \[Pjkbh dk o;sk y'fbQnk. T[; d/ pZu/;e{b ftu gVQd/ ns/ T[j whnK, phth vZN e/ w[PZes eod/.

nkgDk xo coh j[zfdnK jh T[; B/ c[Zb NkJhw B"eoh SZv e/ gkoN NkJhw B"eoheo bJh ns/ gkoN NkJhw gVQBk P[o{ eo fdZsk. T[; dk fJj gkoN NkJhw ezw T[; dhgsBh bJh Uto NkJhw ftu pdb frnk ns/ xo dh nrKjtX{ nkoEesk T[~s/ e'Jh nKuBk nkJh. ohnb n?;N/N dk e'o; eoe/ T[; B/ ikfJdkd t/uD ns/ \ohdD dk nkgDk XzdkP[o{ eo fbnk.

nkgD/ fJBQK fdBK ’u jh ikfJI^BkikfJI Yzr Bkb T[; B/ d' GoktK, d' ;kfbnK ns/e[M j'o foPs/dkoK ƒ th fJzrb?Av wzrtk e/ EkT[A EkJhA ;?Nb eo fdZsk. pb?e d/ J/;

Page 90: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK90

Xzd/ ftu T[; dh nkgDh nkoEesk th gZe/ s"o T[~s/ nrKjtX{ pDdh rJh. fJBQK ;GfoPs/dkoK ƒ T[j, nzdo/ nzdo, nkgD/ nrKj tXD bJh b'AVhdhnK t;sK s'A tZX wjZsskBjhA ;h fdzdk. fJj tZyoh rZb j? fe T[j T[; ƒ nkgDk nzB^dksk ;wM e/ T[; dk nfj;kBwzBd/ j'D.

fJ; ;G e[M d/ pkti{d th T[; d/ nzdo fJe \bkn fijk brksko g;odk fojk ;h.fJe nrKjtX{ eth d/ o{g ftu Gkos d/ nb'ueK B/ T[; ƒ T[j wkBsk BjhA ;h fdZsh, fi;dh T[j nk; eodk ;h. id'A th T[j Gkos iKdk, fJBQK nkb'ueK dh ;/tk T[~s/ gkDhtKr g?;k pjkT[Adk. T[j th pdb/ ftu T[; dh f;|s ;kbkj eod/. go rZb nr/ Bk s[odh.T[~E/ ;G PhP/ d/ xoK ftu soQK soQK dhnK e;"NhnK b? e/ p?m/ ;B. ;G ikDd/ ;B feT[; d/ ekft^;kfjs T[~s/ e/tb Nfjb ;/tk tkbh e;"Nh jh tosh ik ;edh j?. T[; ƒ nkgth J/; rZb dk nfj;k; ;h fe T[; d/ fJzrb?Av tkg; gos ikD pknd T[; dh rZb fcoo[e ikt/rh.

fJBQK fdBK ftu jh T[; dh w[bkeks e[wkoh toPk fJzdokBh Bkb j'Jh. fJj jh ;hT[; dk ebwhA Bkw, fi; j/m T[; B/ nkgDh nkb'uBkswe gqfsGk dh XKe gZso^ftjkoey/so ftu g{oh soQK iwk oZyh ;h. T[j eJh wk;e ns/ d?fBe gZsoK d/ ftP/P ;kfjse ekbwfbydh ;h. BtgqekPs g[;seK d/ ohthT{ eoe/ ngfofus ;kfjsekoK ƒ ;Ekgsh d/ gZE T[~s/s'odh ;h. T[wo ftu T[j T[; Bkb'A d;, pkoK ;kb S'Nh ;h. go gqf;ZXh ftu fes/ nZr/;h. uzvhrVQ, T[; B/ ;kfjseko d';sK bJh fJe PkBdko iPB ehsk ;h. T[j th fe;/ BkbT[;/ iPB ftu Pkfwb j'D nkJh, sK T[; Bkb gofu: j'fJnk ;h.

Pokp dh w;sh ftu T[; B/ e[wkoh fJzdokBh ƒ fJzrb?Av nkT[D dk ;Zdk d/ fdZsk ;hns/ T[; dh :ksok dk ;G \ou ns/ gqpzX nkgD/ fIzw/ b? fbnk ;h. nkgDh fJzrb?Av dh:ksok d"okB e[wkoh fJzdokBh B/ T[; ƒ P[ZG^oksoh u[zwD ns/ P[G^;t/o rbteVh s'A nr/BjhA tXD fdZsk ;h. fco th gsk BjhA feT[A T[; d/ nzdo J/; y/so ftu th nrKj^tX{pDB dh fJZSk fdB gqsh fdB tXdh jh iKdh ;h.

e[wkoh fJzdokBh tkg; Gkos ubh rJh. fJe f;wosh b/y ftu T[; B/ T[; dk Gog{ofIeo ehsk. T[j eJh fdB uzvhrVQ, fdZbh ns/ gzikp ftu b/yeK dh dzs^eEk dk ftPkpfDnk fojk. fJ; ;zzpzX ftu, b/yeK d';sK d/ Gkos s'A nkJ/ gZsoK ftZu'A, tko tko gVQe/, T[; ƒ pj[s nkBzd nkT[Adk ns/ e[wkoh fJzdokBh ftu ehsh nkgDh fJBt?;Nw?AN ƒ thT[j fJe nrKjtX{ bkj/tzdk edw jh nkydk.

nrb/ toQ/ e[wkoh fJzdokBh c/o :{og ns/ nwohek dh ;?o T[~s/ uVQh, sK T[; ƒ pVhsebh| j'Jh. go T[j eh eodk < T[j Pkdh P[dk ;h ns/ T[; d/ fszB pZu/ ;B. s/ e[wkohfJzdokBh Pkdh fij/ ;dhth ;kE dh Gkb ftu ;h.

s/ j[D T[; B/ e[wkoh fJzdokBh Bkb Pkdh eo bJh ;h. b'eh soQK soQK dhnK rZbKeo oj/ ;B. efjzd/ ;B fe T[j fJ;/ ske ftu p?mk ;h fe ed'A T[; dh gsBh wo/ ns/ed'A T[j T[; ƒ ngDk bt/.

T[; dh gsBh ƒ c{v gtkfJIfBzr torh e'Jh uzdoh phwkoh nukBe bZrh ;h. J/;

Page 91: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 91

s'A gfjbK fe vkeNo sPyh; eod/, T[; dk e'Jh :'r fJbki P[o{ eod/ HHH T[j j;gskbftu N?;N eotkT[Adh, eotkT[Adh jh uZb t;h ;h. t;d/ o;d/ xo ftu uhe fujkVk g? frnk;h. fJzrb?Av ns/ Gkos d/ n\pkoK ftu T[; dh gsBh dh w"s dh P'ewJh \po th Sgh;h ns/ nB/eK d';sK b/yeK d/ T[; ƒ n|;'; ns/ Xotk; d/ gZso th nkJ/ ;B.

T[BQK gZsoK ftu jh fJe gZso e[wkoh toPk fJzdokBh dk th ;h. fbfynk ;h feJ/; }w d/ w"e/ T[~s/ T[j g{oB o{g ftu T[; d/ nzr ;zr j' e/ T[; dk Gko tzvkT[Dk ukjz[dhj?. T[; d/ d[Zy ftu ;jh noEK ftu T[j T[; dh Pohe^J/^j:ks pDBk ukj[zdh j?.

b'eh nkyd/ ;B fe nkgD/ ukj[D tkfbnK d/ ;oeb ftu T[j fe;/ nfijh xNBk dhske ftu jh p?mh ;h. s/ xNBk tkgo rJh. e[zdB f;zx eKr ozvtk j' frnk ;h ` J/;s'A gfjbK fe e[zdB f;zx eKr tork fJBebkph ns/ nrKjtX{ PkfJo }w dh nBQ/oh ftutfj e/ gqshrkwh pD ikJ/, e[wkoh toPk fJzdokBh T[; dk ;kok Gko tzvD, T[; e'b fJzrb?Avgj[zu rJh.

d|so iK xo ftu id'A ed/ th e[zdB f;zx eKr fJeZbk j[zdk sK T[; dk fXnkB E'VQ/;w/A ftu s/Ih Bkb tkgohnK fJBQK xNBktK tb jh iKdk s/ fco T[j ;fji^Gk jh e[wkohfJzdokBh ns/ T[; d/ w[nPfenK dhnK dzd^eEktK pko/ ;'uD bZr g?Adk.

nZi th T[j fJBQK ;'uK ftu jh xo gofsnk ;h. T[; B/ g'b/ fij/ dotkIk y'fbQnkns/ ik;{;K tKr fpBk yVke ehfsnK bzwh gJh gVQ ojh e[wkoh fJzdokBh d/ fgZS/ gj[zu frnk.T[; d/ jZEK ftZu'A g[;se cVfdnK, sb\h Bkb T[j T[; ƒ ;zp'Xs j'fJnk, “sz{ ;dk T[;/ dhnKg[;seK jh feT[A gVQdh j?A <”

“nkgDh nkgDh u'D j?. soI/ fIzdrh j?, g;zd j?. ftnkj Bkb fJj ;G e[M pdbsK BjhA iKdk.”

“go, sz{ jh sK fejk ;h fe s/ok G{s, f;o| s/ok G{s j? ns/ w/ok G{s, w/ok. fJj;kv/ nZi ƒ, toswkB ƒ ebzes BjhA eo/rk. goSkt/Ark BjhA.HHHs/ J/; toswkB ’u'A n;hAfJe ;KMk GftZy T[;koKr/.”

nky e/ e[zdB f;zx eKr feskp w/I T[~s/ oZy e/ T[; d/ e'b p?m frnk. nkgD/ nkgƒ f;oQkD/ dh Y' Bkb i'Vdh j'Jh e[wkoh fJzdokBh T[;dhnK nZyK ftu t/ydh j'Jh nbrktfij/ ftu ;?_eko wPhB tKr p'bh, “fJPkok s/oh fIzdrh ftu nkJhnK n"osK ns/ w/oh fIzdrhftu nkJ/ wodK tbK ;h HHH ;kfjs, ebk ;zrhs, P?bh, ozrK ns/ g'PkeK dh g;zd, Bkg;zdtbK BjhA.”

“go w?A s/o/ Bkb Pkdh ehsh j?. s?ƒ ngDkfJnk j?.”“jK, sz{ nkgD/ xNhnk fe;w d/ goukotkdh ns/ fIzdrh d/ n;bh ;zxoP Bkb'A N[ZN/

j'J/ y'yb/ ;kfjs bJh fJe tXhnk fe;w dh gzvs ;whfynkeko Io{o bZG bJh j?. fJ;dk fJj noE sK BjhA fe fJj ;wM"sk jh w/oh ;wM, ;{M ns/ g;zd dh ;hwk pD e/ ofjikJ/. ;kfjs ns/ ebk ;zpzXh nkgDh g;zd, Bk^g;zd ns/ BIohnk w?A ed/ th BjhA pdb;edh. s?ƒ S'N Io{oh fdZsh j?. go uzr/o/ ns/ f;jswzd ;kfjs ƒ s/oh ;zehoBsk ekoBfsnkfrnk BjhA ik ;edk.”

Page 92: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK92

“go T[j xNhnk j?, gqshrkwh j?.”“sz{ feZXo dk gqrshtkdh j?A < gzikp, fdZbh ns/ ekBQg[o ftu J/v/ xZb{xko/ tkgo

rJ/, go sz{ fJe Ppd Bk fbfynk. ;oeko gZyh efwT{fB;N gkoNh, fi; Bkb sz{ ;zpzXsj?A, w{zj ftu x[zrDhnK gk e/ Bho' Bkb ob e/ Bho' tKr jh o'w ibdk t/ydh ojh ` e[MBk eo ;eh.”

“sz{ th T[; tKr \kfb;skBh j' rJh ikgdh j?A. w?A \kfb;skBh BjhA pD ;edk.”“fJB;kB sK pD ;edk j?A. fJB;kBh BIohJ/ s'A jh J/; }?o^ fJB;kBh fjz;k, dfjPs,

I[bw ns/ esb'^rkos pko/ e[M fbyDk ;h. g'b?Av ns/ o{; ftu i' jZe Jh;kJh ns/ w[;bwkBxZN frDshnK ƒ gqkgs jB s/ iK j[D j' oj/ jB, eh sz{ T[j jZe th nkgD/ jwtsBK ƒBjhA d/ ;edk < eh sz{ I[bw ns/ wIb{w, fBnkJ/ ns/ nfBnkJ/, ;t;E ns/ o'rh okiBhshd/ G/d ƒ th BjhA ;wM ;edk < eh sz{ oki^;Zsk tb'A nkgDh, Pesh^G[Zy dh fsqgsh bJhfJB;kBh fIzdrh dk pkbD gk e/ pkbh f|oe{ B|os ns/ fjz;k dh fJ; X{Dh d/ n;b ekoBKƒ th BjhA gfjukD ;edk < iK fco nkgDh gkoNh tKr sz{ th fjg'eo/N j?A <”

“u[Zg eo ik HHH s/o/ Bkb J/; |I{b pfj; ftu g? e/ w?A nkgDh Pkw BjhA popkdeoBh ukj[zdk. T[; ƒ \kfb;skBh ns/ gqshrkwh eh efj fdZsk, n;wkB jh f;o T[~s/ u[Zefbnk j?.”

Bk T[j gqshrkwh j? ns/ Bk jh \kfb;skBh. fJj sz{ th uzrh soQK ikDdk j?A fe T[jP[ZX wB[Zytkdh j?.

nZi i' fBod'P efwT{fB;N gzikp ftu nekoB jh wko/ ik oj/ jB, T[; ƒ T[BQK dkth T[FzBk jh d[Zy j? ` T[; dk ftPtk; j? fe bVkJh f;;Nw d/ fto[ZX j'Dh ukjhdh j?, nkg'ftu BjhA HHH nkg; ftu iBsk dk fJ\sbk| okJ/ iK fttkd j' ;edk j?, fi; ƒ ftuko^ftwoP Bkb BfiZm e/ f;;Nw fto[ZX ;KMk w[jkI pDkfJnk ik ;edk j?. T[; B/ Be;btkdhnKpko/ th fbfynk ;h ns/ n?woi?A;h pko/ th. HHH”

“T[j dzGh j? HHH.”“T[j BjhA, sz{ dzGh j?A. T[j sK j'Ad ƒ pqjwzve gq;zrK ftu dkoPBe nkXko d/

e/, c?bk, ;[zr/V e/ HHH ihtB, w"s ns/ b\P Bkb ;zpzXs pV/ pkohe ns/ rfjo/ B[es/ gq;s[seodk j?. ;[jikswe Yzr Bkb, ;fji^;[o ftu. T[; dh fIzdrh ns/ T[; dk ;kfjs fJejB. fJe fwe ns/ fJe;ko jB. T[BQK ftu d_zd ns/ gkyzv BjhA j?. go sz{ s/ s/ok nykT[shgqrshtkd, d't/A Y"Arh j'. HHH sob/ b? e/ gqkgs ehsh nkgDh d{ih gVQh fbyh ns/ ;iZr gsBhƒ s{z T[; dh P\;h nkIkdh th BjhA d/ ;edk. T[; dh g;zd Bk^g;zd T[~s/ gqshpzX brkT[Adkj?. n"os s/o/ bJh ;torh w'jB f;zx dh eftsk ‘ikfJdkd’ tKr fJe wbehns, fJe r[zrht;s, fJe r[Zvh ns/ emg[sbh s'A tZy e'Jh j?;hns jh BjhA oydh. T[Fzi sz{ ;[szso ;zpzXK(Free Association) dhnK rZbK eodk j?A HHH w?A s/o/ e'b'A ftPtk; d/ foPs/ dh fJZSk ehsh;h. go sz{ PZe dh ekb\ Bkb fJBQK ;zzpzXK dk fujok p/gSkD eo fdZsk j?. w?EhU nkoBbvdh BIw v'to phu (Dover Beach) :kd nk ojh j?. T[~uk PkfJo T[~uh rZb jh ;'u/rk.fJ; nftPtk; d/ :[Zr dk nzs T[; B/ n"os s/ wod, gq/wh ns/ gq/fwek d/ fJe d{i/

Page 93: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 93

gqsh g{oB ftPtk; Bkb ;ZfunK j'D d/ eow ftu jh ebfgnk j?. fJe BtK nkdw, fJeBthA jZtk ns/ w[ZY'A ;[ZY'A fJe BthA fIzdrh dh ;Zuh ;[Zuh fJpfsdk. o"b eh ikD/ u"bK dkGk. HHH pokT{fBzr B/ fbfynk ;h PkfJd HHH “Let's have a last ride together, perhaps theworld may end tonight”... d[BhnK d/ \sw j'D s'A gfjb/ fSD ftu fJeZfmnK ;tko j'D dhrZb HHH e:k pks j?. HHH w?A th pokT{fBzr tKr jh ukfjnk ;h fe n;hA d't/A jo nkT[Dtkb/ fSD ƒ nkgDh fIzdrh dk nzsw fSD ;wM e/, T[; T[~s/ ;tko j' ikJhJ/ HHH T[; dh;zg{oBsk dhnK ;opKrh rfjokJhnK ƒ G'rD ftu bhB j' ikJhJ/. ;G e[M G[Zb ikJhJ/ s/fJzi, fSD fSD eoe/ jo fSD d/ f;yo ƒ T[; dh ;zg{oBsk ftu vhed/ ikJhJ/. fi; ftPtk;ns/ nw'V nkPktkd dh w?A s/o/ e'b'A nk; ehsh ;h, T[; dk s/o/ ftu nGkt j? ` sz{ nfsdk otkfJsh ns/ fgSKj fyZu{ j?A.”

“i/ w?A gqrshtkdh jK, sK fJ; dk fJj noE sK BjhA fe w?A fJB;kB BjhA jK.w/o/ ftu th fJB;kBK tkbhnK ;G ewI'ohnK jB. id'A th s/o/ G{s pko/ ;'udK, w?A s/oh;/i jzYkT[D dk :sB eodk jK, sK s/o/ nzdo'A w/o/ tZbK GZih nkT[Adh wodK dh fJe tkjodk P'o ;[DkJh fdzdk j?. w/ok fdb, fdwk} fJ; P'o ftu fxo iKdk j?. w/ok sB pdBg;hB/ Bkb fGZi iKdk j?. mzvk g? iKdk j?. PZe ns/ e'qX d/ fwb/^i[b/ gqGkt w?ƒ r[zrk ns/p/p; eoe/ oZy fdzd/ jB. sz{ jh d;, w?A eh eoK <”

“PZe ns/ tfjw dk fJbki sK b[ewkB e'b th BjhA ;h. w?A ;'udh ;K fe sz{ nrKjtX{;'u tkbk fJe T[dko^fus fJB;kB j't/Ark. go BjhA, nkgDhnK fbysK ftu sz{ fizBk pVp'bkj?A, nkgD/ ti{d ftu T[FzBk jh ewf;B, ;zehoB ns/ fgSKj^fy~u{ j?A. HHH sz{ r[op\P f;zxd/ n|bks{Bh^epI/ ns/ gSkD d/ f;XKs ƒ gfVQnk jh j? HHH ;wfMnk ns/ XkoB BjhA ehsk.ni'ek fuzse, nzsw o{g ftu, okiBhse fBIkw ns/ ;N/Nb?;B?~; (Statelessness) d/ :{N'ghJ/tb jh ;ze/s eodk j?. rZb fJZE/ th ;zg{oB ;?_^nB[Pk;B, nksw^gfjukD ns/ ;?_^Go';/ ’u'Agqkgs w[ezwb ;wkie u/szBsk iK ebgBk dh jh j' ojh j?. sz{ sK J/; sZE ƒ th uzrh soQKBjhA ;wM ;fenk. gfjukBDk ns/ ngBkT[Dk sK d{o dhnK rZbK jB. T[j w?ƒ T[;nkb/ d[nkb/ ftu oZy e/ fJe ;[|B/ s/ fJe nkdoP dh f;oiDk eodk j? HHH fi; segj[zu pokposk G'rdh ;w[Zuh wB[Zysk dk byP j?. HHH sz{ sK e[zdB fgnko/ HHH ‘w?A’ d/ ;w[Zu/;zdoG s'A jh eZN frnk j?A. ‘w?A’ s'A ‘w?A’ ns/ ‘n^w?A’ se th BjhA gj[zu ;fenk. nkgDh‘w?A’ d/ ;hws fij/ e'J/ (Coccoon) ftu jh f;wN e/ ofj frnk j?A. fJj e?;k gqrshtkdj? s/ok, i' nkgD/ bJh ;G jZe ns/ y[ZbQK wzrdk j'fJnk d{i/ bJh gqshpzX pD iKdk j? <HHHfi; ƒ sz{ gqshrkwh efjzdk j?A, T[; B/ w?ƒ fJe nzro/Ih ejkts d/ jtkb/ Bkb fejk ;hfe fi; ƒ s[;hA ;Zu/ fdb'A w[jZps eod/ j', T[; ƒ g{o/ ftPtk; Bkb y[ZfbQnK SZv fdU. i/T[j s[jkvh j?, sK ntZP tkg; nk ikJ/rh HHH i/ BjhA, sK ed/ BjhA. HHH s?ƒ T[; Bkb j;dfeT[A j? <”

“sK, j[D s/ok T[; e'b tkg; ikD dk fJokdk j? < c/o fJj ftnkj dk f;nkgk feT[AgkT[Dk ;h < i/ w/o/ ftZu'A T[;/ ƒ G'rDk ;h, sK T[;/ e'b ofj ikDk ;h. w/o/ rb dkY'b HHH SZi feT[A pDBk ;h <”

Page 94: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK94

“fJB;kB ƒ Y'b pDk e/ fgZND ns/ SZi pDk e/ SZND dk tb sK e'Jh s//o/ e'b'Af;Zy/. sz{ dkoPBe jtkfbnK ƒ th Jhoyk ns/ ;[nkoE t; wo'V so'V e/ jo ;w/A nkgD/fIjBh dhtkbhJ/ gB dk, y'yb/gB dk gqdoPB feT[A eodk ofjzdk j?A < fJj jh s/oh;hwK j?.”

“jokwIkdh ` w?ƒ y'ybk s/ dhtkbhnk efjzdh j?. c/o J/vh d{o'A ub e/ w/o/ Bkb wz{jekbk eoB feT[A nkJh ;?A < wK ƒ efjDk ;h fe s/o/ bJh e'Jh ;zg{oB \;w th izw fdzdh.”

“nk frnk j?A Bk nkgDh Iks HHH nkgDh n"eks T[~s/. T[j jh rkbQh^rb'u ns/ n"osT[~s/ BkikfJI dpk, i' irho{ wod brksko n"os Bkb eodk nk fojk j?. gqrshtkd d/gkyzvh wy"N/ j/m tZ;dk fJj nkfd^ekbhB, wZX^ekbhB irho{ ikBto w?A nZi t/fynk j? HHHsK jh s/o/ d';s s?ƒ pc{B, BkJh, pDwkD;, bzr{o, P[jdk, ewhBk, PkJhb"e ns/ gsk BjhAj'o fe; fe; ftP/PD Bkb :kd eod/, e';d/, s/ok w"i{ T[vkT[Ad/ jB.”

fJj ;[D e/ e[zdB f;zx eKr nkg/ s'A pkjo j' iKdk j?. x;z[B tZNdk. g?o |oP T[~s/wkodk, y"o{ gkT[Adk, BZe, wzz{j ’u'A X{znK SZvdk HHH nZyK ’u'A nzfrnko po;kT[Adk j?. e[wkohtoPk fJzdokBh ƒ wkoB bJh x;z[B tZNdk, nZr/ tXdk j?. go T[;dhnK nZyK dh seDhns/ ;?_^ftPtk; dh skp Bk bk e/, tZfNnk j'fJnk x;[zB ezX ftu wkodk ns/ o'D bZr g?Adkj?. e[wkoh fJzdokBh ƒ skjB/ wkodk j? fe T[; B/ T[; dh jo fJZSk dh g{osh bJh eh e[MBjhA ehsk < T[j ni/ th T[;/ gqshrkwh ƒ ukj[zdh j?, ftnkj eotk e/ th ni/ se T[jT[; ƒ nkgD/ fgnko dk gkso feT[A BjhA pDk ;eh <

so; dh w{os pD/ e[zdB f;zx eKr ƒ e[wkoh toPk fJzdokBh nkgDhnK pkjK dhrbteVh ftu b? b?Adh j?. T[; d/ o[dB ftu nkg th fc; g?Adh j?. T[; dk f;o ;fjbkT[Adhj?. T[; d/ nZEo{ gz{Mdh j?.

T[; d/ J/; fgnko^Go/ gqrNkt/ s'A T[s;kjs j' e/ e[zdB f;zx eKr T[; ƒ nkgD/ wBnzdo pZMh rzqEh pko/ dZ;D dk j"A;bk eodk j'fJnk efjzdk j?, “s/ok fi;w, s/oh nkswk,s/oh g;zd, s/oh soI/ fIzdrh eh noE oydh j? fJ; ;w/A < HHH s/ok fJj ;G e[M gk e/th w?A p/u?B jK, nPKs jK, nfsqgs jK. ;zd/j ns/ PZe w?ƒ nzdo/ nzdo x[D tKr ykJhik oj/ jB. s/oh ;/i tbK T[~mhnK w/ohnK fBrkjK M[e iKdhnK jB. y[ZbQhnK pkjK fYZbee/ pzd j' iKdhnK jB. s/o/ tbK t/y, t/y w/o/ nzdo brksko e[M ;[zrVdk ofjzdk j?.s/o/ bJh w/oh nZr mo ojh j? HHH w/oh \kfjP wo ojh j?. w?A Xho/, Xho/ mo, ;[eV, fBg[z;ej' fojk jK. PZe dh fJe g/uhdk rzY w/o/ ;ko/ ti{d ƒ pzd w[Zmh tKr x[ZNh p?mh j?. eJhtkoh wB ftu nkT[Adk j? fe s?ƒ y[ZbQ e/ nky fdnK fe sz{ nkgDk fJj ;G e[M w/o/ nzdo'Au[Ze e/ b? ik ns/ w?ƒ w/oh wkB;e PKsh, w/oh ;[szsosk w'V d/ HHH go, c/o HHH eJh tkoikgdk j? fe s/o/ fpBK w?A j'o th nX{ok j' iktKrk HHH.”

“fJj f;o| s/ok tfjw j?. w?E'A gfjbK sz{ eJh e[VhnK ns/ fJe gsBh jzYk u[Zek j?A.fszB pZfunK dk pkg pDB dk nB[Gt th s?ƒ j?. s/o/ ukj/^nukj/ ekw[e foPfsnK dhnKrtkj s/ohnK ouBktK jB. eztkoh w?A th BjhA. go Bk w?A ftnkj eotkfJnk ns/ Bk jhs/o/ tKr pZu/ jh g?dk ehs/. jK wod dk ;zr ;kE pj[s G'frnk j?.”

Page 95: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 95

T[j e[M d/o ;kj b?D ns/ T[; T[~s/ nkgDhnK rZbK dk gqGkt t/yD tk;s/ o[eh. T[jT{FzXh gkJh T[; dh r~b fXnkB Bkb ;[D fojk ;h. e[wkoh fJzdokBh B/ nkgDh g{oh Peshns/ ;kj; ƒ nkgD/ PpdK ftu t;k e/ nkgDh rZb ikoh oyh, “sz{ fJzi eo, fiZE/ J/Bk;wM"sk nZr/ ehsk j?, fJe j'o eo. w?ƒ fe;/ j'o wod d/ ;zr ;kE ftZu'A, fszB BjhA,e/tb fJe pZuk g?dk eo b?D d/, c/o n;hA d't/A pokpo j'tKr/. J/; pokposk ’u'A w?As/o/ bJh fJe Gog{o ns/ ;opKrh n"os pD e/ iBw btKrh HHH s/ ofjzdh j:ksh se ;kbw,;p{sh, g{oh, ;{oh^s/oh s/ e/tb s/oh j'tKrh HHH s/oh ojKrh. s?ƒ th fJe tkoh c/o bN,bN wudk g{ok, ;{ok wod pDk fdnKrh HHH x'V/ tork. n"os nkgDh nkJh s/ nkt/ sKeh BjhA eo ;edh <”

wzi/ dh d{ih pkjh T[~s/ HHH ;wkB^nzso ftZE SZv e/ T{FzXh gkJh, nkgD/ ;kwQD/ ;z[rV/p?m/ e[zdB f;zx eKr tbK t/ydh j'Jh th, brksko \bkn ƒ x{o ojh e[wkoh toPk fJzdokBh\[d ƒ, T[; ƒ, ;G ƒ ;zp'Xs ;h.

Page 96: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK96

wkB;e jkD dk ;kE

“ezioh Gkt/A p[ZYh j' ikJ/. go T[; dh dkDk ;[ZND dh nkds BjhA iKdh.”jk;/, jk;/ ftu i?eh d/ fuZN/ ozr ftu ozr/ j'J/ tkbK ƒ S/Vd/ j'fJnK Pfwzdo B/ nkfynk

;h. i?eh th e'Jh xZN BjhA ;h. swe e/ p'bh, “T[~iV/ pk}K dh pjko dk nkgDk jh ozr,nkgDk jh o{g j[zdk j?. o"b eh ikD/ u"bK dk Gk < J/; dh edo e'Jh t/yD tkbh nZy jhgk ;edh j?.”

Pfwzdo PhP/ ;"Aj/A fJeZbk p?mk ;h. ewo/ dh ukodhtkoh ftu gqshX[Bh tKr, Y/o fuogfjbK ej/ j'J/, T[; d/ nkgD/ ns/ i?eh d/ p'b T[~Go/ ;B s/ Bkb jh nkgD/ nzdo pkjos/ uko u[c/o/ i?eh dh jkIoh dk wZmk, wZmk nfj;k; th T[j wfj;{; eo fojk ;h. T[;d/ fujo/ d/ ne; d/ fgZStkfVUA wbeV/ fij/ i?eh d/ fujo/ dk fpzp T[Gfonk ;h fSD dhfSD s/ fco fJj p'b L

“i/ fi;w dh wkbeh s/oh ewI'oh j?, sK fJ; dk fsnkr w/oh Pesh.”“wkbeh s/ fsnkr sK gozgokrs ;zebg jB wkBth ;zuko d/. w?A sK ;rbh ;p{sh

j'Ad dh ;zg{oB Pw{bhns dk fJZSe jK. i/ s/oh j'Ad e/tb sB se ;hws j?, sK w?A s/o/bJh d[nk jh eo ;edk jK. wB dh Pw{bhns fpBk sB dh Pw{bhns nX{oh j?, t/PtkJhj?. sB sK wkfXnw jh j? Bk. gqhs pD i' tfj s[o/, T[j t/r sK wkB;e, nkswe s/ fdbhjh j' ;edk j?.”

“foPs/ y{j dh nktkI j[zd/ jB, Pzwh.”Pfwzdo ƒ fgnko Bkb i?eh Pzwh jh efjzdh ;h. Pfwzdo PhP/ ;Bw[y p?mk fdtk^;_gB

dh nt;Ek ftu fit/A nkgw[jkok jh p'b fgnk, “fgnko, ;fseko s/ ftPtk; s'A fpBK sKgZehnK ezXK th fsVe iKdhnK jB. fco fJBQK eZu/ XkfrnK dk eh Gotk;k < nZy d/ tbiK fco tb d/ Gow Bkb jh N[ZN, MV, fpyo ikD \bkn ftu. \bkn dh dhtko T[~;onkt/ uko u[c/o/, nkgDh jh J/eKeh nktkI dh gqshX[Bh j/m fIpkj j'D bJh.”

gb dh gb ewo/ ftu fit/A u[~g s/ \bkn dk gfjok j' frnk j't/. fco wbeV/ fij/fit/A e'Jh e'wb fijh v'vh y[ZbQ e/ c[Zb pD ikt/, i?eh d/ p'b wfje tKr u[c/o/ c?bd/ ub/rJ/, “foPs/ dhtko BjhA, Mo'y/ j[zd/ jB. fJe d{i/ tb y[ZbQd/. fJe d{i/ ƒ fBjkod/. fJed{i/ ftu ;ztod/, fJe d{i/ ƒ ;ztkod/. nkgk tkod/. foPs/ rzY BjhA, rzY dk nfj;k; j[zd/

Page 97: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 97

jB. d' bVhnK fiZE/ fJe j' iKdhnK jB, T[;/ rzY dk nfj;k;. fiZXo ikJhJ/ fJj bVhnKJ/; rzY d/ nfj;k; ftu c?bdhnK ubhnK iKdhnK jB. Xosh, nkekP, gkskb, gops,dfonk, ;kro fJ;/ nfj;k; ftu pZM/ j'J/ jB HHH uzd, sko/, ;{oi HHH fgzv, pqfjwzv HHH.”

s/ fco fJBQK p'bK d/ tfjD ftu tfj fojk Pfwzdo fit/A tZyo/ Ppd p'bdk j'fJnk thi?eh Bkb ;w^noE, fJe^ikB j' frnk j't/, “foPs/ dfonk th jB, fdPk th s/ pjkth. s[gek, s[gek eo e/, fSD, fSD ftuo e/, fJe fdPk, fJe o"A ftu fJe d{i/ ftu tfjs[oBk HHH fJe d{i/ ftu cBkj j' ikDk HHH.”

Pfwzdo ƒ fJ; ;w/A nihp fijk nfj;k; ;h, fit/A i?eh J/E/ Bk j' e/ th fJ; ewo/dh f|Ik ftu wfje tKr x[b rJh j't/, jkIo j't/.

“}?o jkIoh ftu, jkIoh dk nfj;k;.” T[j p[Vp[VkfJnk s/ fco ;fjtB jhw[;eokfJnk fit/A i?eh ƒ ;zp'Xs j't/. T[; d/ f;woB ’u'A nfij/ jh ftukoXkoe o" ftup'b/ j'J/ i?eh d/ p'b T[Go/, “nkX[fBesk d/ god/ j/m, sz{ fJe gozgokrs nkPe jh j?A.n|bks{B th s/ n|bks{Bh th. wB d/ T[jb/ ’u'A ed/ sz{ fi;wK dh pks gkT[Adk j?A ns/ ed/fi;wK d/ god/ j/m'A wB, fdb, fdwkr s/ nkswk ƒ sbkP eodk j?A. s/o/ nZr/ e'Jh ;rbk;p{sk ib pD ikJ/, sK s/oh fgnk; T[; ’u'A Eb s/ EbK dhnK fwqribhnK t/ydh jh. s?ƒy'goh ’u'A ihtB ns/ ihtB ’u'A y'goh t/yD dh nkds feT[A g? rJh j? < sz{ J/E'A dh gZSwh;ZfGnsk tkbk tB BkJhN ;N?Av (One night stand) nkPe th edkfus BjhA j?. o?D jzYkT[Dhs/ fJe d{i/ tbK fgZm c/o b?Dh s/oh fcsos ftu Pkfwb BjhA j?. fJj s/o/ t; dh rZbBjhA. wy"Nk bkj s/ fBrkj fwbk. J/;/ ftu s/oh w[esh j?.”

Pfwzdo e'b id'A th eoB bJh e[M Bk j[zdk s/ \k; eoe/, ;gskj^nzs T[~s/, id'A T[jfJeZbk j[zdk sK i?eh d/ ;kE ftu jzYkJ/ fSD ;k\Pks p'b pD e/ T[; dh ;rbh ;p{sh j'Adftu nk jkIo j[zd/. i?eh i' T[; ƒ fJj efj e/ feXo/ r[zw r[nku rJh ;h fe ‘gfjbKsz{ nkgDk wB pDk fe sz{ w/o/ ftZu'A, w/o/ s/ nkgD/ foPs/ ftZu'A eh gkT[Dk ukj[zdk j?A < w?Ac/o nktKrh. d[fpXk ftu N[ZN sz{ fojk j?A, s/ fyzv w?A. fJj w/o/ e'b'A ;fjB BjhA j[zdk. fyzvknftu fyzvkn ns/ fJekrosk ftu fJekrosk d/ |b;|/ ƒ ;wMD s/ fco ngDk e/, ihDEhD ftu ni/ w?ƒ e[M d/o bZr/rh. sd se bJh s/o/ e'b'A nkfrnk wzrdh jK w?A, w/o/Pzwh fgnko/.’

fJzi jh rZbK eodh, eodh T[j Xz{J/A ftu Xz{nK pDh SkJhA wkJhA j' rJh ;h. SK ftuSkfJnk tKr rtku rJh ;h. ed/ ed/ Pfwzdo T[; ƒ X[Zg ftu ukBD dk o{g th d/ b?Adk.nkgD/ ;"Aj/A jkIo eo b?Adk. f\nkbK s/ ebgBk dh J/; b[eD whNh j/m Pfwzdo d/ fdBi?eh s'A fpBK th, i?eh dh jkIoh ftu phsh ik oj/ ;B.

i?eh nZXyV T[wo dh fJe \{p;{os n"os ;h. GothnK s/ wowohA SkshnK, fit/A skiwfjb dhnK ;G r'bkJhnK, T[BQK ftu ;wk rJhnK j'D. T[; dk fujok fit/A, d[ZX ftu fe;/B/ e/;o x'b fdZsk j't/. po| T[~s/ ;zX{o X{V fdZsk j't/. Gko/ fBszGK j/mK T[;dhnK e;oshbZsK Go itkB ;B. T[wo ƒ M[mbk ojhnK. T[;dhnK nZyK ftu pbk dh efPP ;h,u[bpbkgB s/ j;z{ j;z{ eodh fiT{D dh ndk. tkbK d/ ozr T[j ;dk pdbdh ofjzdh ;h s/

Page 98: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK98

Bkb jh T[BQK nB[;ko nkgDhnK g'PkeK dk ozr th. tkb T[; d/ ed/ ;[Bfjoh jz[d/, ed/ekb/ s/ ed/ pokT{B. fiBQK fdBK ftu T[j T[; ƒ gfjbh tko fwbh ;h, T[; d/ tkbK dkozr fuZNk ;h. fuZNh Nkg s/ fuZNh jh ;eoN. fuZN/ ozr d/ pz[d/ ;B ezBK ftu s/ wZE/ d/ftueko tZvh ;koh fu~Nh fpzdh. rb ftu fuZN/ rZio/. T[~uh n~vh tkbh fuZNh i[Zsh gkJhT[j nkb/^d[nkb/ s'A p/fXnkB N?o; Pfjo d/ n?e[n?fNe ;?ANo tbK s[oh ik ojh ;h. T[;d/ w'fYnK T[~s/ fuZN/ ozr dk oe;?e pzfBQnk j'fJnk ;h, fi; ftu T[; dh ;ftfwzr ek;fNT{w,s"bhnk ns/ w/e^nZg dk ;kwkB nkfd uhIK j[zdhnK ;B.

fJj T[BQK fdBK dh r~b j?, id'A Pfwzdo nkgDh fJeZb d/ nfj;k; ƒ wkoB bJhJ/; Pfjo d/ n?e[N?fNe ;?ANo ftu ikfJnk eodk ;h. fwT{A;gb ew/Nh d/ gqpzX j/m ubd/J/; n?e[n?fNe ;?ANo ftu ;t/o d/ S/ ti/ s'A b? e/ oks d/ B"A d; ti/ se pVhnK jh o"DeKofjzdhnK ;B. pZu/, p[ZY/ s/ itkB ;G J/E/ e;os eoB, s?okeh f;yD iK soB ns/ Gk|^nPBkB eoB nkT[Ad/. e;os eoB bJh J/E/ n?e;o;kJheb (Exercycle) Gko u[ZeD dk;kwkB ns/ eJh soQK dhnK j'o wPhBK ;B. Gko xNkT[D ns/ fi;w ewkT[D dk P"eJ/E/ |?PB pD frnk ;h. s?okeK bJh J/E/ tZvk ;kok g{b ;h. J/; g{b iK skbkp d/ Bkbjh tob^g{b (Whirl Pool) pfDnk j'fJnk ;h, fi; ftu bZr/ row gkDh d/ c[nko/ fi;wdh wkbP eod/ ;B. J/; g{b d/ row gkDh ftu p?fmnK Bot; f;;Nw o"A ftu j' iKdk;h. Bkb jh d' ewo/ j'o ;B. fJe fi; ftu B"ofve vokJh ;kT[Bk (Nordic Dry sauna);h s/ d{ik fi; ftu ;thfvP ;Nhw ;kT[Bk iK Gk|^nPBkB. fJe ewo/ ftu ;B^b?Ag bke/ pkoK wjhB/ jh nbNok tkJ/b?N feoBK (Ultra Violet Rays) dk gqpzX ehsk frnk ;h sKfe uwVh dh N?fBzr (Tanning) eoB tkb/ fJ;soh g[oPK dk P"e g{ok j' ;e/.

J/E/ B"itkB fJ;soh g[oP th nkT[Ad/ s/ pZu/ ns/ p[ZY/ th. fJe w/bk fijk bZrk ofjzdkjo ;w/A. pZfunK dk fJe T[wo^;w{j s?okeh d/ ;pe b? e/ s[o iKdk, sK d{ik nk iKdk.ftu ftu pkbrK d/ N[ZGhnK bkT[D ns/ soB dh tkoh nk iKdh.

Pfwzdo B/ 35 vkboK ftu fszB wjhfBnK dk gk; \ohd fbnk ;h s/ id'A th fJeZbdk nfj;k; ;skT[Adk, J/E/ nk e/, J/; Go/ w/b/ ƒ t/ydk, J/; d/ ekoi ftu Pkfwb j'iKdk. ed/ e;os, ed/ Gk|^nPBkB ns/ ed/ r'sk^y'oh s/ s?okeh. fdB gsk BjhAfet/A r[Io iKdk.

J/E/ jh fJe fdB tob^g{b ftu p?fmnK T[; dk g?o nukBe i?eh d/ g?o ƒ S[j frnk;h, p/fXnkBh ftu. i?eh T[;dhnK nZyK ftu f;ZXk t/y ojh ;h s/ T[; dk fujok r/o{nkj'fJnk fgnk ;h. j:k dh fJe goSkJhA nkT[Adh s/ fJe iKdh ;h. T[; d/ fujo/ T[~s/ nZyKdh Pesh Pkbh n?e;^o/ sZeDh fit/A Pfwzdo d/ X[o nzdo se bZE rJh j't/ s/ T[; e'b'Ap/fXnkBh ftu j'Jh J/; joes bJh fywK dh wzr eo ojh j't/. “f\wK eoBk, w?A feXo/r[zw r[nku frnk ;K f\nkbK d/ ;z;ko ftu s/ fi;w dk nfj;k; jh Bk fojk fe fJj thw/o/ Bkb jh nkfJnk ;h. w?E'A G[Zb j' rJh. w?ƒ n|;'; j?.”

“fJN’I nkb okJhN.”efje/ i?eh B/ nkgDhnK BIoK d{;o/ gk;/ G[nk bJhnK, go Pfwzdo ƒ fJt/A wfj;{;

Page 99: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 99

j' fojk ;h fit/A T[; dk fi;w ;rbh ;p{sh nZy pfDnk T[; ƒ fBozso x{o fojk j't/.fuZN/ d[ZX tkbK j/m, fuZNh d[ZX soB^g'Pke ftu'A v[ZbQ v[ZbQ g?Adk fJj itkB s/ ewkfJnk j'fJnkfi;w Pfwzdo dhnK BIoK ƒ ehbh p?mk ;h.

“w?A fJj fIjBh pbkseko g;zd BjhA eodh.” nkydh j'Jh, p[V p[V eodh i?eh tobg{b ’u'A T[m e/ n"osK d/ nPBkB^ewo/ tbK ub/ rJh. Pfwzdo ƒ J/; p/pke fpnkBpkIhB/ fJe MNek fijk wkfonk ;h. J/; s'A gfjbK fe T[j ;zGbdk s/ T[~so ftu e[M efjzdk,i?eh T[~E'A ik u[Zeh ;h.

Pfwzdo dh fJeZb ƒ, J/; xNBk B/, fit/A e'Jh wzst d/ fdZsk j't/. \bkn fij/ ftux[zw, bNe ojh fIzdrh ƒ fit/A e'Jh fdPk fwb rJh j't/. Pfwzdo tKr i?eh th T[~E/ o'InkT[Adh ;h. fMie, j"bh j"bh d[nk ;bkw ftu pdb rJh ns/ u[Zg p'bK ns/ j[zrkfonK ftu,“pVh fJeZbh jK w?A ` d' pZu/ jB w/o/. ;e{b ub/ iKd/ jB sK xo tZY ykD ƒ nkT[Adk j?.J/E/ nk iKdh jK nZe e/. eh eoK <”

“s/ok gsh BjhA eh <”“j? th s/ BjhA th. bzw/A o{N dk NoZe vokJhto j? T[j. eJh, eJh j|s/ t?Be{to

s/ T[~E'A nwohek tbK fBeb iKdk j?. Y'^Y[nkJh d/ feZs/ ftu pVk Uto NkJhw bkT[Adkj?. pV/ g?;/ ewkT[Adk j?. id'A w[Vdk j?, sK ikgdk j? fe w?A fe;/ niBph ƒ fwb ojhj'tK. jwfp;soh ;w/A ikgdk j? fit/A w/fonK pZfunK dk fgsk BjhA ;r'A e'Jh niBphw/o/ fi;w, w/o/ fdb, fdwkr ftu dokVK gk fojk j't/. w?ƒ nkgD/ nkg s'A, ;G s'A d{ofbik fojk j't/.”

“fJj e/tb s/ok nfj;k; jh j?. nkf\o T[j s/ok gsh s/ s/o/ pZfunK dk fgsk j?.T[; pko/ nfij/ ftuko feT[A <”

“gq/wh id'A gsh ns/ gsh e/tb wod pD ikt/, sK ne;o fJt/A jh j[zdk j?. e'wbiIfpnK dk xks j' iKdk j?. wod ƒ f;o| nkgDk wodT{g[Dk ;zG'r dh fti/ ’u'A jh BIonkT[Adk j? HHH nkswk dh nG/dsk ’u'A BjhA. J/; wkB;e o"A tkbk wod fJe nfijk c'VkpD iKdk j?, fi; ƒ i/ n"os ukj/ sK, J/; y/v ftu s[zG bk e/ trk ;edh j?. fJj c'Vkc/o Godk nkeVdk s/ gkND ’s/ nkT[Adk j?. pVk dod j[zdk j?. go s[zG bZrh, tZr s[odkj?. fc;D s'A GoB ftueko te|k b'Vdk j?. g/qwh s/ gq/fwek dk foPsk GoBk fc;Dk jhsK BjhA. fJj e'wb GktK s/ e'wb nfj;k;K dh ;KG dh wzr eodk j?. go w/ok gsh fJj;wMdk j? fe T[; dk xo w[VBk w/oh fi;wkBh b'V bJh fJe |oI wkso jh j? s/ w?A ne;o;'udh jK fJe NoZe ubkTA[dk, ubkT[Adk fJj \[d th fJe NoZe jh pD frnk j?. J/E'A Gfonks/ T[ZE/ \kbh j'fJnk. T[~E'A Gfonk s/ J/E/ \kbh j'fJnk. w/o/ e'b'A nkgD/ fdb dk fJjpbkseko ;fjB BjhA j[zdk. w?A T[; ƒ e[M efj BjhA ;edh. nkyK th, sK T[j e[M ;wMBjhA ;e/rk. HHH”

i?eh dk gsh id'A fJe gq/wh d/ o{g ftu gfjbK gfjb i?eh ƒ fwfbnk ;h sK T[; ƒpVk fgnko eodk ;h. fdB oks xo pkjo, :koK d';sK Bkb i?eh dhnK rZbK. i?eh d/;[|B/, i?eh ƒ u[zwdk. x[ZN x[ZN fjZe Bkb bkT[Adk. xzfNnK pZXh T[; Bkb rZbK eodk Bk

Page 100: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK100

EZedk. T[d'A T[j fJe~m/ ;e{b ftu gVQd/ ;B. ;e{b vK; dh T[j uj/sh s/ wkjo i'Vh ;h.f;Bw/A T[j fJeZm/ iKd/. ;?o T[j fJeZm/ eod/. T[BQK dh w[jZps fJe fw;kbh w[jZps ;h,Bt/A pD oj/ nkPeK bJh. ftnkj T[gozs i?eh d/ gsh ƒ ro';oh ;N'o ftu fJe S'Nh fijhB"eoh fwbh. szrh s[oPh d/ fJBQK fdBK ƒ w[jZps dh nwhoh yzGK T[~s/ ebgBk d/ d/P b?T[~vdh. i?eh feokJ/ dh fBZeh fijh p/;w?AN ftu nkgD/ gsh dh T[vhe eodh. T[; dh s;thod/ PhP/ ftZu'A T[~Go/ T[; d/ ne; Bkb xzfNnK pZXh rZbK eodh ofjzdh. ;t/o uVQdh, T[jnkgD/ gsh ƒ ezw bJh s'odh ns/ Pkw g?Adh sK T[j nkgD/ gsh ƒ ih nkfJnK efjzdh.T[~v e/ fwbdh. fjZe Bkb fuzwV iKdh. u[zw, u[zw T[; dh ;koh EektN T[sko fdzdh.

;[|B/ tKr phs ojh J/; fIzdrh ftu wfjzrkJh pVh s/Ih Bkb tXh. pZu/ j' rJ/ ` T[;d/ gsh B/ Uto NkJhw bkT[Dk P[o{ ehsk. eJh ezw pdb/. i?eh B/ th B"eoh eo bJh.pZu/ p/ph f;;No e'b ofjzd/. EZe/, N[ZN/ jh fwbDk j[zdk j?, T[j th fwbd/. go \kBkg{oh fijhtKr. wPhBh fij/ ftjko ftu.

fJBQK fdBK ftu jh i?eh dk gsh NoZe vokJhto pD frnk s/ fco j"bh j"bh T[j fJeBt/A NoZe dk wkbe ns/ ukbe th j' frnk. NoZe dhnK fePsK. Bt/A bJ/, tZv/ ;ko/ xodhnK fePsK, xo ftu Go/ n?P' nkokw s/ fdb^goukt/ d/ ;kwkB dhnK fePsK ` fePsKjh fePsK ;B s/ ewkT{ eZbk i?eh dk gsh jh ofj frnk. T[; d/ nkd/P nB[;ko i?eh dkezw j[D e/tb xo ns/ pZfunK dh ;zGkb jh ;h.

tZv/ ;ko/ xo ftu ;G e[M d/ j[zfdnK i?eh eZbh j' rJh ;h. T[; d/ gsh d/ NoZeKdk ezw eko fit/A fit/A tZX fojk ;h, fst/A fst/A i?eh T[; s'A, nkgD/ nkg s'A s/ ;G s'Ad{o j[zdh ik ojh ;h. T[; d/ nzdo T[; ƒ rzYK jh rzYK BIo nkT[AdhnK. ;G e[M T[bMe/ ofj frnk ;h. fJe fJeZb ;h uko u[|/o/. pZu/ tZv/ j' rJ/ ;B. T[j nkgD/ jkD ftufdB r[IkoB/ tX/o/ uzr/ ;wMd/ `

i?eh J/; gdkoEe pj[bsk s'A fit/A nZe fijh rJh s/ J/; ne/t/A dh jkbs ftu jhT[; dk o[y n?e[n?fNe ;?ANo tbK j' frnk ;h. Pfwzdo th T[; ƒ J/E/ jh fwfbnk ;h.

Pfwzdo d/ J/Bk B/V/ j' e/ th T[j T[jƒ ;wM BjhA ;h ;eh fe T[j nkf\o ukj[zdk ehj? < T[;dhnK rZbK ;?_^fto'Xh jz[dhnK ;B. T[; d/ |b;|Jh nzdkI ftu pVk T[bMk ;h.i?eh B/ fi;w ns/ wB d/ foPs/ ƒ fJZe' gsh d/ wkfXnw d[nko jZvhA jzYkfJnk ;h. nfij/jo foPs/ s'A T[; dk Gow^yzvB j' u[Zek ;h. T[j ukj[zdh ;h fe e'Jh T[; ƒ T[; d/ wB,T[; dh fJeZb d/ jkD dk j' e/ fwb/. T[j ukj[zdh ;h fe e'Jh T[; ƒ fBPekw o{g ftufwb/, fi; ƒ S[jD s'A fpBK jh, T[; dh S[j dk wZmk wZmk, fwZmk fwZmk nfj;k; ;koh j'Adƒ w;s eo d/t/.

Pfwzdo dhnK BIoK ftu ed/ sB dh bkb;k j[zdh ed/ wB d/ GzpbG{;/. T[j ikDdk;h fe T[j th nkgD/ nzdo nzsK dk fJeZbk ;h s/ nkgDh fJeZb ƒ fe;/ Got/A ;kE Bkbg[o eoB dk w[sbkPh ;h. eh fJe fe;w dh fJeZb ƒ d{;oh fe;w dh fJeZb dk ;kEek|h BjhA < eh fJeZb, e/tb fJeZb ƒ, fJeZb d/ o{g ftu ;wM e/ T[; dk GotK ;kEBjhA pD ;edh < T[j ne;o fJj' fij/ gqPBK ftu T[bM iKdh s/ Pfwzdo T[; ƒ nkgD/

Page 101: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 101

e'b'A j'o th d{o j'fJnk ikgdk. tob^g{b ftu e'b e'b p?fmnK th, fit/A T[BQK ftueko e'Jhdhtko T[~;o nkT[Adh. S[j oj/ g?oK ftu fit/A gZEo T[~so nkT[Ad/. nkg;h tkoskbkg thfit/A J/ekbkg (Monologue) pD e/ ofj iKdh.

fJj fJBQK fdBK dh jh rZb j? fe i?eh, nwohek ftu, nkgD/ gsh e'b ub/ rJh.T[BQK fdBK ftu T[; ƒ Y'^Y[nkJh d/ e[M n?;/ m/e/ fwb/, fi; ekoB e?B/vk s/ nwohek ftuubd/ nkgD/ NoZeK d/ ftT[gko ƒ T[j nwohek s/ e?B/vk dh ;ojZd bkr/ nwohek d/ Pfjop?fbzrj?w ftu ofj e/ tX/o/ uzrh soQK ubk ;edk ;h.

i?eh d/ ikD s'A pknd jh Pfwzdo ƒ i?eh d/ nkgD/ nzdo bZE u[Ze/ vz{x/ foPs/dk nfj;k; pVh fPZds Bkb j'fJnk ;h. Pfwzdo nkgD/ nkg Bkb rZbK eo fojk ;hfit/A i?eh ƒ ;zp'Xs j't/. |'B tbK brksko t/ydk ofjzdk, J/; T[vhe ftu fe i?eh fJe|'B Io{o eo/rh.

fJj |'B dh xzNh tZih ;h fe T[; dk tfjw jh ;h < PhP/ ;"Aj/A p?m/ Pfwzdo B/ ;fjtBjh |'B u[Zfenk.

“w?A i?eh p'b ojh jK.”“feZE'A <”“nwohek s'A.”“J/E/ ed'A nkT[Dk j? <”“MZfbnk, w?A J/E'A rJh jh ed'A ;K <” efj e/ i?eh jZ;h s/ jZ;dh ub/ rJh.“s/o/ gsh dk eh jkb j? <”“mhe j?.”“T[; dk eko'pko fet/A uZb fojk j? <”“XVk XV ` wkfJnk ’u y/v fojk j?. j[D T[; ƒ w/ok BjhA wkfJnk ns/ fJ; d[nkok

gqkgs j'Jh Pesh d/ y[Z; ikD dk G? j?. fuzsk T[; ƒ j'o tX/o/ wkfJnk iwQK eoB dh j?.g?;k, g?;k jh todk s/ g?;k jh iDdk j?.”

“J/; gz{ihtkdh fBIkw ftu g?;/ fpBK th sK rsh BjhA.”“jK, g?;k jh sK pD frnk j? w/ok gsh. j[D sK jo oks fp;so T[~s/ th NoZeK d/

tgko dk ;kok skDk g/Nk u[Ze fbnkT[Adk j?. J/; p'M d/ G? s/ fuzsk j/m'A j[D sK T[; d/ nzdobkwod th f;o BjhA u[Zedk. GoBk, fc;Dk fit/A T[; ƒ G[Zb frnk j't/. T[; nzdo g?;/ dhjT[A fiT[A fiT[A T[~uh j' ojh j?, fsT[A fsT[A T[; nzdobk wod fJe ;dk fBg[z;esk dh nt;Ekftu fBZxodk ik fojk j? HHH fJj fejk gVk j? fIzdrh dk < fIzdrh d/ ozr th nihp jB.gq/wh gfjbK gsh pDdk j?. fco gsh nzdobk wodT{g[Dk ikrdk s/ T[j fi;wK d/ oD ;oeoB ƒ ihtB dk wB'oE Ekg b?Adk j?. fJ; d"okB pZu/ j' iKd/ jB. pZfunK d/ GftZy bJhfJe BthA iZd'^ifjd P[o{ j[zdh j?. ;|bsk s/ wkfJnk dk u;ek BP/ tKr fdwk} ƒ uVQiKdk j? s/ wB[Zy nkb/^d[nkb/ d/ ;zdoG ftZu'A nkgD/ w[Zb dh sbkP ftu T[bM iKdk j?. fJziP[o{ j[zdh j? w[ekpb/ dh fJe j'o d"V, i' wB[Zy ƒ T[; d/ pZfunK s/ T[; dh gsBh Bkb'AnBikD/ jh d{oh s/ yfVnk eo fdzdh s/ gfjb ;dk feZskekoh o[M/ftnK ƒ fwbdh j?. T[;

Page 102: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK102

nzdob/ gq/wh ns/ wod dk ftek; o[e iKdk j?. T[j nkgDh gsBh s/ T[; nzdobh gq/fwekd/ jkD dk BjhA ofjzdk.”

“fJj sz{ fejV/ jkD d/ uZeoK ftu g? rJh <”“rZb wkB;e jkD dh j' ojh j?. s/oh s/ s/oh gsBh dh j' ojh j?. s/o/ pZfunK dh

j' ojh j?.”“fJj eh gj/bhnK gk ojh j?A < mhe, mhe p'b.”“s/ok s/ s/oh gsBh dk ftnkj j'fJnk. Go itkBh ftu fi;wK dh GkPk d/ vz{x/ noEK

dh Ekj gkT[D bJh :sB fJe e[dosh rZb ;h. fi;wK dh u/sBk ftu nu/s jh feXo/ e[bƒ s'oh oZyD bJh n"bkd dh fJZSk gBgdh ojh. s/o/ pZu/ j' rJ/. s/oh gsBh gZe/ s"o T[~s/pZfunK d/ Bkb pZM rJh. sz{ pZfunK dk fJe d[i?bk iK xNhnk pdb pDdk frnk T[; bJh.go s/o/ bJh T[; nzdobh gq/fwek s/ n"os ftek; dh pj[w[yh rsh Bkb'A N[ZN e/ ;dk bJho[e rJh. T[j e/tb wK pD e/ ofj rJh. T[wo d/ phsD Bkb, sz{ fJ; d/ jo gVk nB[;koT[; nzdo fJe tX ftr; ojh BthA n"os d/ dhdko eoB/ ukj[zdk ;?A. go fJzi Bk j' ;fenk.sz{ Go/ Ge[zB/ xo ftu brksko fJeZbk j[zdk ubk frnk. s/oh ghV d/ ;zskg dk ;fjB Bkeodh j'Jh s//oh gsBh pZfunK ƒ Bkb b? e/ e[M ;w/A bJh tkg; s/o/ d/P ub/ rJh. feT[AfeT[; dk ftPtk; j? fe ;wK ;G s'A tZvk t?d j? s/ i[dkJh PkfJd Bt/A ;zdoGK ns/ BthnKehwsK ƒ ;wMD ftu ;jkJh j't/.”

T[j e[M d/o bJh o[eh fit/A T[; dh u[Zg ƒ ;fjwsh d/ j[zrko/ dh gq'Vsk d/ o{g ftut/yDk, ;[DBk s/ ;wMDk Io{oh j't/, Pfwzdo ƒ nk; BjhA ;h fe T[; B/ T[; pko/ J/Bh y'ieo oZyh j? s/ fJj y'i nuBu/s T[; T[~s/ N?bh|'B dh rZbpks ’u'A nuzGk pD e/ po;/rh.i?eh B/ nkgDh rZb w[V ikoh ehsh, “w?A s?ƒ ne;o T[bfMnk j'fJnk efjzdh ;K. wB ns/sB ftu gkfNnk j'fJnk ;wMdh ;K. s/ohnK rZbK dh X[Zg ne;o Xz[d ftu fxo iKdh ;h,sK w?A j?okB j[zdh ;K fe s?ƒ j' eh frnk j? < sz{ ;{oiK ƒ ;hB/ ftu S[gkJh BQ/o/ ftum/v/ yk fojk ;?A. sz{ jZ;dk ;?A s/ w?ƒ fJ; ’u'A s/o/ w"B o[dB dh nktkI ;[DkJh fdzdh ;h.sz{ wB ns/ sB d/ jkD^jkDhnK d/ ;kEK dhnK rZbK eodk ;?A, s/ w/o/ fi;w d/ BrB nzrKƒ bkb;k GohnK BIoK Bkb x{odk, fJBQK s'A gko ub/ iKdk ;?A. fBob/g j' iKdk ;?A. j[Dw?ƒ s/oh g{oh g{oh ;wM g? ojh j?. ikgdk j? s/ohnK X[ZgK SktK dk w";w nZi w/oh u/sBkƒ nkgD/ jkD dk pDB dh u[D"sh d/ fojk j't/.”

“p; eo' wjkoki. GkPB pj[s j' frnk. fJj dZ; fe ;kv/ d/P ;kƒ nkgD/ jkD ftueoB j[D ed'A nkT[Dk j? <”

“w?A s/o/, BjhA nkgD/, d/;'A jh p'b ojh jK. J/no g'oN s'A f;ZXh j"N ;gfozrI ohI'oN(Hot Springs Resort) gj[zuh jK. J/E/ e[dosh uPw/A d/ row gkDh dk soB^skbkp th j?s/ tob^g{b th. ;kT[Bk th j? s/ e;osh ;kwkB th. fpbe[b T[jh wkj"b, fi; wkj"b ftun;hA gfjbK gfjb fwb/ ;K. fwb e/ fJe d{i/ ftu gotkB uVQ/ ;K. s/o/ Pfjo'A 142 feb'whNos/ j? fJj j'Nb, fJj ohI'oN. j[D/, j[D/ pfDnk s/ P[o{ j'fJnk j?. w?A ;'funk fe g[okDhnK:kdK ƒ Bt/A ;zdoG ftu G'frnk s/ ihftnk ikt/ sK jh wIk nkt/rk. w?A ewok Bzpo

Page 103: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 103

s/oQK ftu mfjoh jK. nk ik s/ok jh fJzsIko j?. gZSw ftu 13 Bzpo ƒ b'ehA BfjP ;wMd/jB s/ eJhnK j'NbK ftu s/oQK Bzpo dk ewok jh BjhA j[zdk. w?A ukj[zdh jK fe s/o/ ;zr;kE d/ PrB Bkb J/; Bzpo d/ BfjPg[D/ ƒ ;dk ;dk bJh X' d/tK.” nky e/ T[; B/ |'BoZy fdZsk. T[; ƒ g{ok Go';k ;h fe Pfwzdo T[; e'b Io{o gj[zu/rk. i?eh jbe/ fgnkIhozr d/ BkJhN rkT{B ftu nkgD/ fp;so/ ftu b/Nh j'Jh ;h. ewo/ dk dotkIk y[ZbQk ;h.ewo/ d/ coBhuo, gofdnK s/ gbzxK dh ukdo nkfd ;G dh ebo ;ehw jbe/ fgnkIhozr dh jh ;h. eh fJj e[dosh jh fJzi j'fJnk ;h iK i?eh d/ nkd/P T[~s/ fJzi ehsk frnk;h < Pfwzdo ;'u fojk ;h. i?eh ƒ gsk ;h fe Pfwzdo dh ;ZfGnsk ftu fgnkIh ozrƒ PrBK dk ozr ;wfMnk iKdk j?.

Pfwzdo ƒ nkgD/ T[~go M[fenk wfj;{; eoe/ T[; B/ j"bh, j"bh nZyK y'bQhnK. fe;/BP/ fij/ ftu T[BQK ftu jbeh fgnkIh Gk dh Mbe ftykJh d/ ojh ;h.

T[; d/ p[~bQ ezp/ s/ T[;dhnK pkjK ftu joes j'Jh. Pfwzdo dk ;rbk ti{d T[; d/nkfbzrB s/ T[; dk Gydk wZEk T[; d/ sgd/ j'J/ j'mK d/ uz[wD j/m ;h. Pfwzdo d/ j'mK ’s/T[Fzrbh oZyfdnK T[; B/ u[ge/ fij/ T[; ƒ nkgD/ Bkb b/N ikD dk nkd/P fdZsk. fJj ;Ge[M u[Zg ukg T[; dhnK BIoK nky rJhnK ;B. Bkb Bkb gJ/ T[j d't/A SZs tbK x{o oj/;B fe T[; d/ p'b fJ; ;[|BwJh nt;Ek ftZu'A fJe G\dh j'Jh u/sBk pD e/ rz{i/.

“w/o/ wod ƒ j[D w/o/ fi;w dh b'V BjhA ojh j[D. w/o/ wkB;e jkD s'A fiT[[A fiT[AT[j gSVdk frnk, fsT[A, fsT[A fJj M'ok rzYK pD e/ T[; d/ fi;w ftu bZEdk frnk. T[;ƒ f;o| pZfunK d/ GftZy dh fuzsk s/ wkfJnk dh Pesh d/ y[; ikD dk G? j?. fBozso G?dh J/; nt;Ek j/m T[; dh wodkBrh, T[; e'b'A y[Z; rJh j?.”

T[j ;kj b?D bJh o[eh. Pfwzdo d/ fujo/ ƒ nkgD/ jZEK Bkb g'b/ fij/ nkgD/ tbKw'Vdh j'Jh T[j pVh T[s/is j' e/ p'bh, “w/o/ bJh s/oh j'Ad, s/oh jkIoh s/ s/oh gfjukDdk wZmk^wZmk nfj;k; jh ek|h j?, i' wB nzdo c?b/ fJeZb d/ gkV/ (r?g) ƒ jo ;w/A Gohoydk j?. wB s/ sB d/ gq;zrK ftu sz{ ne;o d[fpXk ftu fojk j?A. w?A ukjz[dh jK fes/oh fJj d[fpXk ;dk^;dk bJh fwFN ikJ/. J/; bJh fi;w dh fJj ;koh fonk;s nZis'A w?A s/o/ Bkw eo fd~sh j?. T[Fzi s/o/ wkB;e jkD d/ ;kE s'A fpBK w?ƒ j'o e[M BjhAukjhdk. T[wo d/ jo gVk Bkb fBozso ftr; fojk fJe n?;/ wkB;e jkD dk ;kE i' wB[Zynzdob/ gq/wh ns/ n"os nzdobh gq/fwek ƒ, fIzdrh d/ jo gVk s/, nkf\oh ;kjK se irkJhoZy/. P"e s/ fdbu;ghnK dh ;KM pDkJh oZy/. fJe d{i/ ƒ, fJe d{i/ ftu ;wkJh oy/ HHHp'b, d/ ;e/Ark, n?;k ;kE sz{ w?ƒ <<<”

T[; dhnK gkodoPh BIoK Pfwzdo T[~s/ fNehnK j'JhnK th T[; s'A pj[s d{o, T[; s'Agko t/y ojhnK ;B. T[; d/ j'Am fjZb oj/ ;B s/ T[BQK u'A w"B GkPk Mo ojh ;h, fi;d/ noEK dh gfjukD e/tb Pfwzdo jh eo ;edk ;h.

Page 104: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK104

foPfsnK d/ nko^gko

;kok d/P j?okB ;h. N?bhft:B, o/vhU s/ ;wkuko gZsoK Bkb wZ; oZyD tkb/ \poKd/ ;G P"ehB j?okB ;B. J/; d/P ftu th ` s/ r[nKYh d/PK ftu th. ;G ;'u oj/ ;Bfe eh wB[Zy J/Bk th fro ;edk j? < wB[Zy ƒ fJ; soQK feT[A eoBk g?Adk j? < T[j fejV/jkbks jB i' wB[Zy ’u'A T[; dh wodkBrh u{; b?Ad/ jB < T[; ƒ Bkwod ns/ jhiV/ s'Ath pZdso pDk fdzd/ jB < BkwodK ns/ jhifVnK dk th e'Jh ;dkuko j[zdk j't/rk. e'JhB?fse ehwsK s/ feodko j[zdk j't/rk. go i"B B/ sK ;o/^pkIko b'Jh bkj e/ Bzrk Bku BZuDdh mkD bJh ;h. feT[A <

fJj ‘feT[A <’ n?e;g?Av eoe/ jo wod dk fujok T[;dhnK BIoK ƒ fuge frnk ;h.‘fJj feT[A <’ jo n"os ƒ ;{b pD fIjB ftu u[~G fojk ;h < fJ; ‘feT[A’ B/ ;fji t;d/jo foPs/ ftueko fiT[A ;zd/j dh dhtko yVh eo fdZsh ;h. fJj ‘feT[A’ i' e~u ezeoK pDe/ nzdo'A pkjo t~b iKd/ jo o;s/ T[~s/ uhDk^uhDk j' e/ fpyo frnk ;h. fJ; ‘feT[A’ d/p'M j/m jo e'Jh fit/A y'goh s'A fpBK Bzr/ fdwkr^Gko fJBQK ezu ezeoK T[~s/ s[oB bJh wip{oj'fJnk fpzd, fpzd^fSD, fSD bj{ b[jkD j' fojk ;h. fJj ‘feT[A’ w?A d/ r[zpd ftu r'bh dhrz{i, T[; dh fBozso gqshX[Bh pD rJh ;h. e'Jh fiT{ e/ th, BjhA fiT{ fojk ;h. e'Jhwo e/ th BjhA wo fojk ;h.

i"B d/ fB;fdB nkgDh gsBh ƒ e[ZND wkoB s/ Ibhb eoB dhnK \poK sK gfjbKT[; d/ nKY r[nKY ns/ rbh w[jZb/ se jh ;hws ojhnK ;B. BP/ dh jkbs ftu T[j ne;oT[; T[~s/ jZE u[Ze b?Adk ;h. i?eh th gfjbK gfjb u[Zg ukg ;G e[M ;fj iKdh s/ ;t/o/b'eK ƒ Bhbh ghbh j'Jh BIo nkT[Adh ;h. g[ZSdk T[; ƒ e'Jh BjhA ;h, go ;G ƒ gsk;h fe oks fco i"B B/ T[; ƒ c?ANk ukfVQnk s/ T[; d/ nzr Bhb/, ghb/ j' rJ/ ;B.

i?eh ƒ b'eK dhnK BIoK, ;ZNK s'A th tX/o/, u[ZGdhnK ;B. i"B dh p/p;h s/ T[; T[gozsnkgD/ T[~s/ jZE u[ZeD d/ ekoB dk T[j ne;o fBnkJ/eoB eo b?Adh ;h. gsh, gsBh d/fJ; foPs/ ƒ T[j go;go ;wM ns/ ;fjD dk nkXko d/ b?Adh ;h. go fJj b'e e"D j[zd/jB T[; ƒ J/; soQK x{o, x{o ;tkbhnK BIoK Bkb t/yD tkb/ < T[BQK Bkb T[; dk foPskjh eh ;h < Pkdh, ftnkj e'Jh y/v sK BjhA j[zdk. d' ftneshnK dk fJeZm/ woB, ihDdk fJeoko j[zdk j?. T[; ƒ ni/ th :kd ;h ftnkj t/b/ dk fbnk gqD, id'A T[; B/ gkdoh

Page 105: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 105

d/ wro^wro fejk ;h fe id'A se w"s ;kƒ i[dk BjhA eodh, n;hA (w?A s/ i"B) ;dkfJeZm/, fJe^ikB ojKr/.

fJj T[d'A dh rZb j? id'A i?eh thj tfoQnK dh Go i'pB w[fNnko ;h ns/ i"B ukbQhtfoQnK dk gq"Y rZGo{. i"B g[Zi e/ ;[jDk ns/ P"ehB ;h. nkgDh T[wo d/ tfoQnK Bkb'A sKT[j fes/ tX/o/ itkB ns/ skesto BIo nkT[Adk ;h. T[; dk nkgDk fpIB; ;h, xo ;h.ekoK ;B. feokJ/ s/ uVQ/ j'J/ eJh |b?N ;B. XB d"bs dh e'Jh ewh BjhA ;h. fJe GNeD;h T[; nzdo i' T[; ƒ fJ; n"os s'A T[; n"os, J/; Pokp\kB/ s'A T[; Pokp\kB/ ns/J/; T{D s'A T[; T{D se GNekJh fcodh ;h.

g?;/ s/ n?P ƒ w[y oy e/ T[; Bkb j'J/ fszB fJ;sohnK d/ fszB ftnkj n;cb j'u[Ze/ ;B. T[j sbkeP[dk, f;zrb, e[nkok go jzfYnk j'fJnk ;h. T[; ƒ jo foPsk ;z[xD,jo edw c{e^c{e e/ oZyD dh nkds g? u[Zeh ;h. T[; d/ r[zpd ftu e/tb ‘w?A’ dk ;[ojh jkth ;h. pkeh ;G e[M fBokoEe ;h, fBow{b ;h. T[; ƒ ne;o wfj;{; j[zdk ;h fen"os p/tckJh ns/ p/j:kJh dk d{;ok Bkw ;h. wB[Zy dk ;|o e/tb w?A s'A w?A se j?. fJ;;|o d/ nk;/, gk;/ ;G p/b'Vk ft;Eko j?, fi; ƒ p/ofjwh Bkb nkgDh fIzdrh ’u'A \koieo d/Dk ukjhdk j?.

xzfNnK pZXh fJBQK ;'uK ftu jh i"B Pokp\kB/ d/ fe;/ nBQ/o/ yz{i/ ftu p?mk fJBQK ftukoKdhnK ;?_^fto'Xh szdK ftu T[bfMnk ofjzdk. fJBQK fdBK ’u jh i?eh T[; ƒ fwbh ;h. T[jT[;/ Pokp\kB/ ftu pko^w/v (;keh) ;h, fiZE/ i"B ne;o ‘w?A s'A w?A se d/ ;|o’ bJh ikfJnkeodk ;h. i?eh B/ ukj/ nukj/ i"B ftu fdbug;h b?Dh P[o{ eo fdZsh ;h. T[; dh fBZehs'A fBZeh b'V dk fXnkB oZyDk P[o{ eo fdZsk ;h. ;w/A Bkb pZMh T[; dh jo nkds s/ joesdk nfXn?B eoBk P[o{ eo fdZsk ;h. nB/o/ s/ b'n ftueko sD, sD fyZu j' ojh T[; dhwkBf;esk ftu, T[j ;fji t;D dk T[u/uk :sB eodh ojh ;h jo o'I. T[j T[; d/ nkb/d[nkb/ x[zwdh. T[; ƒ fJe w[;ekB Bkb ih nkfJnK nkydh. e'Jh Ppd T[; d/ wz{j ’u'AfBebD s'A gfjbK jh T[; dh wBg;zd Pokp s/ ykD ghD dhnK uhIK ;w/A f;o T[; d/ ;kjwD/fbnk oydh. T[jd/ r[;b\kB/ tb ikD ;w/A T[; d/ jZE, T[; dh pKj, T[; dh ;rbh j'Addk ;fji^nk;ok pD iKdh. ed'A i"B ƒ w[ezwb nBQ/o/ ns/ ed'A e?Avb bkJhN dh b'V j[zdh;h, i?eh ƒ gsk ;h.

nZXh oks T[gozs T[; d/ vrwrKd/ edwK ftubh fEo Pesh pDh i?eh, i"B ƒ nkgDh;rbh j'Ad dk nk;ok d/ e/ T[; dh eko se SZvD iKdh. fJ; d"okB T[BQK d'jK ftuekofJe w"B ;zuko uZb fojk j[zdk. Ppd T{D/, T{D/ ikgd/. ;fji^eow s/ ;ze/sK ’u'A noE ns/Gkt v[ZbQ v[ZbQ g?Ad/. gkodoPh BIoK n?e;^o/ tKr fJe d{i/ dk nzdo pkjo x[zw, fJe d{i/ƒ ikD gfjukD iKdhnK. fJe d{i/ T[~s/ ;fji^xNdh j'Ad w?A s/ nw?A d/ G/d fwFNk fdzdh.i"B w?A dk e'Jh bV u[Zedk, T[; ’u'A i?eh Mkedh. i?eh w?A dk e'Jh dogD u[Zedh, T[; ftui"B tZf;nk j[zdk. gkDh ftu gkDh d/ nG/d j' ikD tKr T[j b'n ftu b'n pD iKd/. fJed{i/ s'A fto'Xh fdPktK tb fXnkB bkJh th T[j fJe d{i/ ƒ t/y oj/ j[zd/. fJe d{i/ ƒ S[j,go; oj/ j[zd/.

Page 106: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK106

i?eh dk nkgDh j'Ad T[~s/ ;fji xNDk i"B ƒ wzd, wzd fijk ;o{o uVQk fdzdk. T[;dh o{j tid ftu nk iKdh. T[j e[M efjDk ukjz[dk j'fJnk th, e[M efj Bk gkT[Adk. e[MBk efj e/ th ;G e[M dh gqshsh i?eh ƒ eotk fdzdk. nfij/ jh tidwJh w{e ;zuko d/nkt/P ftu fJe fdB i"B dk nk;ok pDh i?eh T[; d/ xo se gj[zu rJh s/ T[~E'A dh jhj' e/ ofj rJh.

J/; ;fji w"B foPs/ dhnK iVQK pj[s vz{xhnK ;B. fi;wK dh ;hwK, T[woK d/ w'V,wBK dh b'V ns/ w?A dh gfjukD i?eh bJh, i"B s'A fpBK e'Jh noE BjhA oydh ;h. i"Bƒ th J/; rZb dk gsk ;h, gqshsh ;h, nfj;k; ;h go c/o th gsk BjhA feT[A gzikjtKtoQk g{ok eoB T[gozs T[; nzdo N[ZN GZi j'Dh P[o{ j' rJh ;h. gzi e[ toQ/ sK T[; B/ nkgD/nzdob/ fJ; r[ZG^r[bQkN ƒ dpkJh ofynk. ed/ edkJhA fyM iKdk, sK e'Jh pjkBk sbkPeo b?Adk. fpIB; d/ ezwK dk dpkn iK jo ekoiekoh fuzsktK dk fpy/Vk. i?eh ;G e[M;fj iKdh. ikD e/ nBikD pD iKdh. i"B nzdo nk ojh J/; spdhbh dh T[; ƒ g{ohg{oh ;{M, ;wM ;h. go T[j ne;o ;'udh fe i/ i"B J/; Gow nzdo jh fiT{Dk ukj[zdkj? fe w?ƒ nzdo{Bh rZb dh ;wM BjhA, sK J/; ftu eh joI j? < i"B Gow d/ ;Zu senZgV/ s/ w?A ;Zu d/ Gow ƒ gqshsh pDk btKrh. J/; ;G e[M dk nfj;k; i"B ƒ j'o thgq/PkB eo fdzdk. i"B ukj[zdk ;h fe i?eh T[; Bkb bV/, MrV/ T[; T[~s/ po;/. i?eh d/ ;fjiftZu'A th ed/, ed/ T[; ƒ T[; d/ :sB dk ;zd/j j[zdk. fco T[j nkg jh ;'udk fe i?ehB/ nZi se T[; s'A wzfrnk jh eh ;h. T[; B/ i/ wzrh ;h sK i"B dh \[Ph jh wzrh ;h.Bk XB Bkb brkn. Bk n?P dk P"e. i' fdZsk T[j gfjB fbnk. fi; ozr sZfenk, T[;ozr Yb rJh i?eh.

i?eh dk fJ; d[BhnK ftu e'Jh BjhA ;h. ftnkj s'A gfjbK nukjh n"bkd tKr T[jnBkE g?dk j'Jh ;h. fe;/ d{o d/ foPs/dko B/ T[; ƒ iBw^T[gozs jh r'd b? fbnk ;h. tZvhj'Jh, sK b?^gkbe wkg/ T[; ƒ ok; Bk nkJ/. wK fgU J/; gz{ihtkdh ;wki dh GhV ftu r[zw^r[nku e/ tZy, tZy nk;fonK dh sbkP ftu GNe oj/ ;B. bkgsk ;B. i?eh th ;NohNrob, j[Zeo, t/;tk pD e/, r[zw r[nku rJh, J/; ;dh dh J/; voZr ebuo ftu. fiZE/ jofSD e/tb b'V Bkb foPsk ;h. jo foPs/ dh t|k b'V s'A P[o{ j' e/ b'V T[~s/ jh dw s'V fdzdh;h. b'V d/ J/; ;[nkoEh uZeoftT{j ftu fxoh i?eh pj[s S/sh J/; ;G e[M s'A T[esk rJh;h. J/; wkj"b Bkb ;zpzXs nkgDhnK ;kohnK p/VhnK ƒ nZr bk e/, J/; wkj"b ƒ ;dk bJhftdk efj e/, ;dhth PKsh dh sbkP ftu i?eh, i"B d/ Pfjo nk t;h.

J/; Ugo/ wkj"b ftu T[; ƒ fe;/ nkgD/ dh sbkP ;h. fJj nkgDk T[; ƒ i"B d/o{g ftu fwb frnk ;h. s/ j[D id'A i?eh ukbQhnK dh ns/ i"B ;ZmK dk j' frnk ;h, sKT[wo B/ J/; foPs/ ftu s/qVK gkT[DhnK P[o{ eo fdZshnK ;B.

i"B tb'A wko e[ZN dh \po sK T[BQK d/ rbh r[nKY s/ Pfjo se jh ;hws ojh ;h.s/ b'eh T[vhe oj/ ;B fe t/y', ed'A i?eh i"B ƒ SZv e/ ;dk bJh feXo/ j'o N[o iKdh j?.go i?eh ;h fe i"B ƒ SZvD ’s/ jh BjhA ;h nkT[Adh. b'e j?okB ;B. ed/^ed/ i"B thj?okB j[zdk ;h.

Page 107: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 107

Pokp d/ BP/ ftu fJe fdB i"B fc; jh fgnk. dZp/ j'J/ nB/eK noE T[; d/ nzdo'APpdK dk jVQ pD e/ c[ZN gJ/, “i?eh s/oh w[jZps ftu pzd/ ƒ \[dk pDk d/D dh Pesh sKj?. go sz{ ;ZmK ;kbK d/ fJe p[ZY/ ƒ itkB BjhA pDk ;edh. w?A nzdo jh nzdo ngokXdh rzqEh ftu x[ZN, tZN, ghu j' fojk jK. eh nfXeko j? w?ƒ s/o/ torh \{p;{os, itkBfJ;soh ƒ y'yb/ s/ Bkwod foPs/ ftu pzBQh oyD dk < p[Ykgk Bkwodh dh nt;Ek jh sKj[zdh j?. nzr j[zfdnK pzdk nzrjhD j' iKdk j?. y[;o/ s/ jhiV/ s'A pZdso pD iKdk j?.s/o/ nzdo ni/ th izrb dh nZr bZN^bZN wudh j?. id'A sz{ J/; nZr ƒ w/o/ foPs/ d/ w'jftu ;kXdh j?A sK s/o/ J/; fsnkr T[~s/ w?ƒ fJe' ;w/A w'j th nkT[Adk j? ns/ o'j th uVQdkj?. w?A fto'Xh fdPktK tZb fyu, gkN, xVh; j[zdk jK HHH N[ZND se sD iKdk jK. fJj fejkto fijk ;okg j?, w?ƒ s/oh w[jZps dk fe wB, fdb, fdwk} s/ok j'D ukj[zdk j'fJnk thfi;w ƒ, s?ƒ g{oB o{g ftu, ;theko eoB dh gq/oDk d/ e/ th ;woZE BjhA pDk ;edk.”

i?eh ;G e[M ;fji ;[Ddh j'Jh ;fji p'bdh j?, “i"B, nZi ;kv/ foPs/ ƒ th PpdKdh b'V g? rJh < PpdK d/ ;zxD/ izrb ftu T[bM/ bN^bN pbd/ noEK d/ ;[nkoEh foPfsnKd/ Gow dhnK p/VhnK w?A ed'A dhnK c{e u[Zeh jK. s/o/ ftu'A fJe ;fji gfjukD ns/ ;fji^ngDZs fwbh j?. gfjukD ns/ ;fji^;wM dk fiT{D^Yzr j?, ihtB^P?bh j?. fJj fJep/fi;w, fBoT[wo nt;Ek j?. fJj nkg/ ftu nkg dk ojZ; j?. T[; dh gfjukD j?.”

“BjhA i?eh, fco th sz{ itkB j?A. s/o/ fi;w dhnK th e[M b'VK jB. nkgD/ ;[nkoEbJh w?A s/o/ Bkb nfijk nfBnK BjhA eo ;edk. i/ w[jZps fsnkr dk Bkw j?, sK sz{ eofbnk j?. j[D, w/oh tkoh j?.”

“i"B sz{ w[jZps ƒ fi;w se ;hws eo fdZsk j?. s{z fsnkr d/ noE ;[zr/V fdZs/ jB.w/ok sK w/o/ e'b e[M j? jh BjhA. ;G s/ok j?. i/ w/o/ J/; fi;w dh fi;wkBh gZXo T[~s/fsqgsh jh s/o/ fsnkr dk noE, wzst s/ ;kXB j? sK fJ; d/ th nB/eK okj jB. s/oh\[Ph bJh n;hA fJj fi;w fJe tkoh fco izrb d/ okj s'o d/Dk j?. go s?ƒ n;hAc/o th BjhA SZvDk. eh s/o/ ftu fJj ;G e[M nkgD/ xo ftu, nkgDhnK nZyK ;"Aj/At/yD dh Pesh j? <”

“i?eh, w?A s/o/ bJh e[M th eo ;edk jK. sz{ nZi se w/o/ e'b'A wzfrnk jh e[M BjhA.s/oh J/; gfjbh wzr T[~s/ w/oh ;rbh j;sh e[opkB.”

s/ fJzi i"B ns/ i?eh dh fIzdrh ftu fJe BtK w'V nkfJnk. fJj xo, i' j[Dse e/tb i"B s/ i?eh dh gfjukD^rkj jh fojk ;h, j[D B"itkB w[zfvnK s/ e[VhnK d/;'Pb ihtB dk e/Ado pDB bZr fgnk. fJ; ftu nZXh, nZXh oks se ;zrhs rz{idk, fBqsj[zd/, Pokp d/ d"o ubd/. jk;/ rz{id/. P'o T[~mdk. fJBQK wfj|bK d/ ozr o{g d/ jo EKuou/ ;B.

s/ fco fJe fdB, nukBe g[fb; B/ J/; xo ftu nZXh oks s'A pknd Skgk wkfonk.n\pko ftu, N?bhft:B s/ o/vhU T[~s/ fJ;/ \po dk uouk ;h. fJj \po izrb dh nZrtKr ;ko/ d/P ftu s/ r[nKYh d/PK ftu c?b rJh ;h. jo e'Jh ‘feT[A <’ pfDnk J/; xNBkdk ekoB Yz{v fojk ;h.

Page 108: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK108

i"B T[~s/ fJj fJbIkw b~rk ;h fe T[j nkgDh gsBh e'b'A g/Pk eotkT[Adk j?. fi;B"itkB w[zv/ ƒ i"B B/ gkoNh \sw j'D T[gozs U; oks/ i?eh tk;s/ jkfJo (Hire) ehsk ;h,T[j w[zvk ns/ i?eh d't/A fp;so/ ftu nb| Bzr/ geV/ rJ/ ;B ns/ i"B T[BQK d/ ;kjwD/ e[o;hT[~s/ p?mk, fJj ;G e[M j[zdk nZyhA t/y fojk ;h.

b'eK ƒ ftPtk; BjhA ;h nk fojk. i?eh ƒ J/; dh eh b'V ;h < i"B tor/ nwhopzd/ ƒ fJj ;G e[M feT[A eoBk fgnk < fit/A, fit/A b'eh ;'u oj/ ;B, fst/A^fst/A fJj ‘feT[A’wodK ns/ fJ;sohnK d/ fujfonK s/ BIoK ƒ fugfenk T[BQK d/ nkg;h foPfsnK ftuekofJe \bkn g?dk eo fojk ;h.

Page 109: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 109

wod pBkw wPhB

nBQ/ok j[zfdnK jh T[; d/ nzdo'A soQK soQK dhnK nktkIK ;[DkJh d/D bZr g?AdhnK.;NhohU T[~s/ rhs ;zrhs brksko ubdk ofjzdk. nktkIK nkT[AdhnK, fit/A e'Jh fe;/ Bkbx[b fojk j't/. j"Ae, j|, uheK SZv fojk j't/. wzik N[ZN, fsVe, GZi fojk j't/. I\wh j'e/ fit/A e'Jh nkgD/ I\w, uZN, o', v[;e fojk j't/. jT[e/ b? fojk j't/. s/ fco ;zs'y dkfJe GotK ;kj ns/ u[Zg uK. nZi dk ;zrhs fit/A w[Ze u[Zek j't/. nZi dh ybpbh fit/APKs j' rJh j't/. fJe nzBQK wko{ MZyV fit/A M[Zfbnk s/ gZs/ MkV, NkjD/ eVek, X{V T[vkns/ fd;dk nDfd;dk ;G MkV Mzp e/ PKs j' frnk j't/. nk;wkB s/ uVQh rod s/ rfjofit/A whAj dhnK mzvhnK, so eDhnK Bkb ;dk ;dk bJh p?m rJh j't/. nZyK ;"Aj/A Bhbk,fBowb n;wkB HHH whbK se sfDnK HHH fJ; gko, fd;jZfdnK d/ Gowibh ;[|B/ fit/AjehesK ftu fBZm e/, ;zs[PN j' e/, p?m rJ/ j'D.

;'wtko s'A thotko se, j|s/ d/ d"okB, fJzi ed/ ed/ j[zdk ;h. P[Zeo, PfBZuo s/n?stko ƒ J/; ;G e[M dk Bkrk ed/ ed/ g?Adk ;h.

fJj e"D ;h i' ’BQ/ok fgnK T[; d/ nzdo ik tVdk ;h s/ ;t/o/ b'n j'D s'A gfjbKjh ;G ƒ u'o^G[bkJh d/ e/ Sbkt/ tKr s[o iKdk ;h < b'e soQK soQK dhnK rZbK, fenk;^nkoJhnK eod/ ;B. nkgD/ nkg bJh T[; dk ;zr ;kE wkBD dk ;[|Bk t/yd/ ;B. jofe;/ ƒ PZe dh fBrkj Bkb t/yd/, jo fe;/ s/ Gow eod/ ;B. go T[j i' e'Jh th;h, T[; ƒ t/fynk fe;/ B/ BjhA ;h. d/D tkb/, gfjok th d/ EZe/ ;B. PZe eoB tkb/ sKfJj th efj u[Ze/ ;B fe T[j i' e'Jh th j?, T[; d/ nzdo jh ofjzdk ;h. ed/ pkjo BjhA;h fBebdk, fdB/, PKs, ;[Zsk ofjzdk ;h s/ okshA s{|kB d/ rVQe/ Bkb ikrdk, ;G ƒ irkfdzdk ;h.

fyVehnK ’s/ sD/ gofdnK T[~s/ ;G dh BIo fuge iKdh s/ ezB NqKi?;No d/ fo;htotKr jtk ƒ bZr iKd/. BIo god/ s'A nZr/ e[M t/y Bk gkT[Adh s/ ebgBk n|tkjK s/ \poKd/ ;G d/P d/PKso rkj nkT[Adh.

J/Aibk okfpB;B g[Zi e/ ;'jDh ;h. T[; ƒ ;G J/Aib (|foPsk) efj e/ ;zp'XB eod/;B. eZe/ tkb, bkbh dh Gk wkodk r'ok fujok. e;osh fi;w. gsbh ewo s/ w'N/ fBszG.bzwk eZd s/ fsZy/ B?D BeP. Xz{nKXko y[ZbQ/ bzw/A tkb s/ BhbhnK nZyK. T[~u/ BZe j/m d' ;[o\

Page 110: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK110

j'Am, fit/A u?oh ƒ u?oh go; ojh j't/ ` szr pbkT{I iK Nkg j/mK nzrhA s'A fpBK y[ZbQhnKSZvhnK fsZyhnK GothnK SkshnK. wjhB ;h^Eo{ g'Pke j/mK fit/A d[ZX dhnK BdhnK tfjtr ojhnK j'D.

J/Aib p'bdh, sK fJT[A ikgdk fit/A jtk ftu NZbhnK dh N[Deko x[b ojh j't/.fit/A ;G d/ dtko, d;w dtko se y[ZbQ oj/ j'D. g"DK ’u'A T[; d/ r[IoB Bkb, fit/A r[fb;skBc[ZN fgnk j't/. u[c/o/ tksktoD ftu, fit/A nS{j wfje dh Bdh tfj ojh j't/. ;zrhs dkuPwK c[ZN fojk j't/. jehes ƒ, ebgBk nB/e ozr d/ e/, nkgD/ ;[|fBnK d/ ;z;ko ;kekoeo b?Adh.

J/Aib ;G bJh fJe s[odh fcodh j[;hB jehes ;h. fJe s[odk, fcodk, p'bdk,XVedk ;[|Bk ;h.

w?ƒ J/; S'N/ fij/ e;p/ ftu nkfJnK ni/ e[M wjhB/ jh j'J/ ;B ` J/Aib J/E/ gzi;kb s'A ofj ojh ;h. fJBQK e[M wjhfBnK ftu jh fit/A J/Aib ;zpzXh ;G \poK, n|tkjKs/ ebgBktK Bkb w/ok nzdo pkjo, ;G e[M, Go frnk j't/.

J/Aib w/o/ Bkb jh ;e{b ftu gVQkT[Adh ;h. T[j jehes tKr w/ohnK BIoK ;"Aj/A x[zwdhofjzdh s/ fJe ojZ; fijk w/o/ nzdo T[~;odk ofjzdk. fJe T[s;[esk fijh ikrdh ofjzdh,T[; pko/ e[M j'o, e[M mhe mhe ikBD dh, go T[j w/o/ :sB d/ pkti{d th, fd;jZd/ tKr,nrKj s'A nrKj s[oh iKdh. geV ftu Bk nkT[Adh.

w?A BtK BtK bkfJpq/ohnB bZrk ;K, s/ bkfJpq/oh ftu T[; dk nkT[D ikD nkw ;h.ed/ feskpK, ed/ ohekov, ed/ e?;/N N/gK, ed/ thvhU f|bwK, ed/ Nhfuzr feN;, ed/ f|bw;Nfog; HHH ed/ e[M s/ ed/ e[M HHH b?D nkJh T[j d{o s'A w?ƒ ojZ; GohnK nZyK Bkbt/ydh ofjzdh iK PkfJd fJj w/ok Gow jh ;h.

;[|B/ jehes dk g{ot^o{g j[zd/ jB s/ Gow, ;Zu dk HHH w?A wB jh wB ;'udk, s/ w[;eokg?Adk. T[j e'b^e'b j[zdh, sK wfjeK dh tbrD ’u'A w?ƒ T[; dhnK pkjK dh rbteVh dk;goP wfj;{; jz[dk. “s/oh w[;eokjN, w/ok uzrk fdB ukVQdh j?. sz{ fJzi jh w[;eokT[Adkfojk eo.” J/Aib pVh p/seZb|h Bkb w?ƒ ;zp'XB eo ojh ;h, fit/A w?ƒ :[ZrK :[ZrK s'AikDdh j't/.

“w?A, go HHH w?A sK HHH.” efjzdk j'fJnk w?A M/Ag iKdk jK, fJj ;'u e/ fe J/E/ jofe;/ dk uzrk, wzdk fdB ikD/ nikD/ fe;/ Bk fe;/ Bkb i[fVnk j'fJnk j?. fJe fe;/ bJhuzrk fdB pDdk j?, sK d{ik wzdk. fdB tkbk nkgDk fdB uVQk iK v'p e/, s[odk j[zdk j?ns/ fi; Bkb T[; dk uzr wzd i[fVnk j[zdk j?, T[; ƒ gsk th BjhA uZbdk. fJj d/P fJBQKGowK ’u t;d/ ;ZuK ns/ ;ZuK ’u'A GNe/ GowK dk d/P j?.

“feBQK ;'uK ftu g? frnk j?A <” J/Aib dh nktkI dhnK NZbhnK w/o/ ezBK ftu wkfyUAx'b ojhnK ;B. ‘fdB^dhthA ;[cB/ HHH.” efjzdh j'Jh, T[j XhwK XhwK w[;eokJh. T[;dhnKnZyK ftu o"PBhnK dk fJe g{o i[fVnk s/ w/o/ fujo/ s/ nNe frnk.

“w?A s?ƒ ne;o, fJzi ;'uK ftu v[Zpk t/ydh jK. e[M iht e[dos B/ e/tb w[;eokT[DbJh g?dk ehs/ jB, s{z w[;eokfJnk eo. s/ Bkb/ w/ok fdB HHH.”

Page 111: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 111

“jK, s/ok fdB th sK w/oh w[;eokjN Bkb jh i[fVnk j?. i[VBk fJjdh sedho ftSVBkw/oh.” w?A th p/seZbc j' e/ rZb nZr/ s'oh.

;e{b dh xzNh tZih s/ J/Aib ;?_eko wPhB tKr w/o/ Bkb'A N[ZN e/ nkgD/ ftfdnkoEhnKBkb i[V rJh. bkfJpq/oh ’u'A T[BQK d/ ikD dk ;wK j' frnk ;h. T[; dk fJPkok fwbfdnKjh ftfdnkoEh pV/ ;bhe/ Bkb, nB[Pk;B ftu pZM/, bkJhB pD e/ yV' rJ/. fJe fJPkokj'o s/ T[j u[Zg ukg nkgD/ ewo/ tb s[o gJ/. T[; dhnK nZyK ohw'N ezNo'b tKr, ;?BsBkb jh, ;G ftfdnkoEhnK ƒ nkd/P fdzfdnK gqshs j[zdhnK ;B. w/o/ nkb/ d[nkb/ wfjes/ w[;eokjN dk w";w fit/A nkfJnk, fst/A ub/ frnk ;h. J/E/, w";w, gb gb, fSD fSDfJzi jh pdbd/ ofjzd/ ;B. fJBQK w";wK dh v'o 500 ftfdnkoEhnK, 40 nfXnkgeK ns/j'o nB/eK ;jkfJeK s/ nkT[D tkfbnK d/ jZE ftu ;h.

w";w nkT[Ad/ s/ phs iKd/, go J/Aib w/o/ u/s/ ftu ;dk ikrdh ofjzdh. fJe T[s;[eskbZrh ofjzdh, T[; dh P\;hns fgSb/ ojZ; ƒ ikDB dh.

gziK ;kbK ftu T[; ƒ fe;/ B/ th fe;/ wod Bkb Bk sK v/fNzr (dating) eod/ t/fynk;h s/ Bk jh fe;/ ƒ T[; d/ xo iKfdnK. T[; dk xo T[; dh gqkJht/;h (Privacy) d[nkb/tbh eko ;h. J/; eko ƒ e"D T[bzx/rk <

T[; Pkw ftjb ƒ wkoB bJh ;?o eodk eodk w?A pj[s d{o fBeb frnk ;K. uzddh ukBDh ftu po|K bZd/ gops, po|K dh gkD uVQ/ o[Zy tD s/ o;s/ u[Zg dh moB ftufbgN/ pV/ fdbeP s/ ojZ;wJh ikg oj/ ;B. w/ok nkgDk nkg ;rbk ;p{sk pkjo fBebe/ fit/A tD d/ o[Zy, o[Zy ftu^gops dh u'Nh, u'Nh ftu—ns/ o;s/ d/ eD eD ftu fyZu,X{j, N[ZN, fpyo ;wkXh^:[es j' frnk j't/. nkgD/ nkg d/ ftPkb nzr, nzr ftuekofit/A nbrkt dh ;hs Xkok tfj ojh j't/. d{Xhnk nk;wkB ftu uwed/ uzd, sko/ thfit/A po|hb/ ukBD Bkb J/; ;hs Xkok ƒ ft;sko d/ oj/ j'D. w?A tko tko ;'u fojk ;Kfe e;p/ s'A J/Bh d{o J/; izrb ftueko g;oh J/; ;hs Xkok ’u'A J/Aib dh wfje feT[Ank ojh j? < eh J/Aib th w/o/ tKr jh fJeZb ƒ wkoB, fJeKs ftu sK BjhA nk rJh <

J//Aib dk f\nkb nkT[AfdnK jh w?A xVh d/ o/vhnw o"PBh ftu ir wr eod/ fjzdf;nKtbK t/fynk. oks d/ d; tZi oj/ ;B. pj[s d/o j' rJh ;h. f;nkb d/ po|hb/ w";wftu J/; ;w/A se e"D xo'A pkjo ofjzdk j? < j[D sK gzSh s/ j'o ikBto th ;"A u[Ze/j'Dr/. w?A J/E/ eh eo fojk jK < ;'udk j'fJnk w?A e;p/ tbK tkg; w[V fgnk.

o;s/ ftu jh J/Aib dk xo g?Adk ;h. w/o/ wB ftu, T[; d/ xo dh eko ftu tbh,T[; dh G/d Goh P\;hns dh ‘gqkJht/;h’ nzdo Mksh wkoB dh fJZSk pV/ gqpb o{g ftuikrh. e;p/ dhnK rbhnK ;G ;[zBhnK ;B.

fe;/ fe;/ xo ftu pZsh ir ojh ;h. PkfJd e'Jh N?bhft:B t/ydk fbftzr o{w d/;'|/ s/ ;"A frnk j't/. J/Aib d/ xo dhnK ;kohnK pZshnK ir ojhnK ;B.

g'b/ edwhA w?A T[; d/ xo tbK tfXnk. nzdo'A ed/ j"bh j"bh v[;eD, f;;ehnK GoBs/ o'D dh nktkI T[~Godh s/ ed/ ed/ j"bh j"bh jZ;D dh. rhs, ;zrhs, ;NhohU T[~s/, Bkb'Bkb ub fojk ;h.

Page 112: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK112

w?A xo d/ nkb/ d[nkb/, g'b/ g?ohA, fJe uZeo wkfonk. fyVehnK d/ gofdnK ftZu'A e[Mt/yD dk fBokoEe :sB ehsk. MhEK s/ ftobK ƒ ezB bkJ/.

rhs, ;zrhs nukBe pzd j' frnk. PkfJd N/g w[Ze rJh ;h s/ ;?_eko wPhB nkgD/nkg pzd j' rJh ;h. fJe bzwhA ;koh j{e T[~mh s/ f;;eh ftu v[Zp rJh. c/o xDk, ;zxDkw"B g;o frnk.

w?A g'b/ fij/ dotkI/ ƒ me'fonk. dotkIk fit/A w/oh d;se dh T[vhe ftu jh ;h.u[gZN y[ZbQ frnk. J/Aib PkfJd nZi J/; ƒ pzd eoBk G[Zb rJh j't/. nzdo tVB s'A gfjbKw?A fJe tkoh c/o d;se fdZsh. nzdo'A e'Jh j[zrkok Bk nkfJnk. w?A yzr{ok wkfonk s/ dotkI/T[~s/ fJe tkoh c/o T[~uh d;se d/ e/ xo d/ nzdo tV frnk. fbftzr o{w ftu e'Jh BjhA;h. w?A p?~v^o{w tbK tfXnk.

vpb p?~v T[~s/ J/Aib nb| Bzrh p/;[ZX gJh ;h. T[; d/ d't/A jZE fit/A gZNK ftuekofe;/ uhI ƒ dZph p?m/ ;B.

w?A T[; ƒ pKj s'A cV e/ Mzi'fVnk. T[; d/ jZEK ƒ T[; d/ gZNK s'A nbZr ehsk. jZEjNfdnK jh fpibkDz{ fJzdoh (Electronic Vibrator) G[Ve e/ pkjo fBeb nkfJnk. T[; d/fi;w ftu e[M joes j'Jh. gkNhnK, gkNhnK nZyK Bkb w/o/ tbK t/ydh j'Jh T[j o{jK;hnktkI ftu uheh, “BjhA, w?ƒ J/; nBzd dh nt;Ek ftu wo ikD d/. wod ftu J/Bkdw feZE/ <”

T[; B/ fpibkDz{ fJzdoh ƒ w[V nkgD/ gZNK ftu dZp e/ x[ZN fbnk ns/ fJe ;?_ekowPhB tKr T[; dhnK nZyK dk w/o/ Bkb'A Bksk N[ZN frnk. w?A ;'u fojk ;K fe T[j fejV/ekoB jB, fiBQK B/ T[; ƒ fIzdrh d/ eoskoh j[;B Bkb'A s'V e/, wPhB dk }[bkw pDkfdZsk ;h <<<

Page 113: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 113

g[Pg^iBDh

bZeV dh fwZb ftu ezw eofdnK w/ok fJj d{ik iK shik fdB ;h. ezw w/ok nkok^fwZbdh ;|kJh dk ;h. bZeVK d/ N[eV/, p{ok ns/ j'o fBe^;[e fJeZmk eoe/ n;hA ;G ekw/ opVdhnK tZvhnK tZvhnK ;?_ukbe p?bNK T[~s/ p/bfunK Bkb ;[ZNd/ ;K ns/ fJj eBt/no p?bNKJ/; fwb dh fJj nDukjh ofjzd^yz{jd poBo se b? iKdhnK ;B fi~E/ fJj ;G e[M ;kVe/ ;tkj eo fdZsk iKdk ;h.

gfjbhnK d' fP|NK ftu fJj nkok^fwZb tZv/ tZv/ b"rK (Logs) ƒ sokP e/fBZe/^fBZe/ ns/ eJh ;kJhIK d/ cZfNnK ftu pdbdh ofjzdh ;h. fJj cZN/ fJwkosh bZeVhti'A nwohek ns/ ikgkB nkfd j'o :{ogh ns/ J/PhnkJh d/PK ƒ fBo:ks ehs/ iKd/;B. cZfNnK dh uho ckV d"okB wDK wz{jhA p{ok, ;Ze ns/ IkfJnk j'D :'r bZeV d/ N[ZeV/;kvh J/; shih fP|N d/ 6 pzfdnK d/ eo{ (Crew) bJh fJeZm/ j' iKd/ ;B. J/; fP|Nƒ epo;skB noEks ro/t :kov fP|N nkyd/ jB. fJj oks d/ pkoK ti/ s'A ;t/o d/nZm ti/ se ubdh j?. J/; ;w/A d"okB tkeJh J/E/ epo;skB torh u[Zg ns/ T[dk;h dkgfjok j[zdk j?. wPhBK \kw'P j[zdhnK jB. nktkI se ;[DkJh BjhA fdzdh, nk;/ gk;/ epoKtor/ p{o/ d/ Y/o T[~;o/ j[zd/ jB. ftu ftu bZeVK d/ N[ZeV/ fit/A jZvk o'Vh ftu jZv o[boj/ j'D.

epo;skB d/ ekw/A, n;hA ed/ p/bfunK Bkb ns/ ed/ thb p?o' Bkb J/; epo;skBhfP|N d"okB fwZb dk ekfJnk ebg eod/ ;K sK fe ;t/o/ nZm ti/ P[o{ j'D tkbh fP|N;w/A fJj epoK ns/ jZv J/E/ ftykJh Bk d/D. nkok fwZb p{o/ ns/ bZeVh d/ N[efVnK s'Aw[es j' e/ fdB d/ uVQk Bkb nkgD/ n;bh o{g ftu nk e/ ;t/o d/ ekfwnK ƒ ih nkfJnKnky ;e/.

J/; fP|N ftu n;hA fszB iD/ yk;/ gVQ/ fby/ ;K ns/ ;K th gzikph. pkeh d'nzro/Ih p'bd/ brgr nBgVQ r'o/ e?B/vhnB ;B ns/ fJe nzr{mk^Skg j'o gzikph ;h.;oekohnk ns/ Powk nzro/ih dh n?~wH J/H ;B ns/ Gkos ftu ;oekoh ekbiK d/ gq'|?;oofj u[Ze/ ;B. n?~wH J/H w?A th ehsh j'Jh ;h s/ n|ohek d/ fJe d' w[beK ftu nfXnkgBeo u[Zek ;K. J/E/ nkD e/ nfXnkgeh bZGfdnK id'A ;kb Go dh p/ekoh B/ w/o/ tZN eZY;[ZN/ sK fJe fwZso d/ ej/ ejkJ/ gfjbK fJe fdB w?ƒ nkoIh wId{o oy e/ fco fP|N^

Page 114: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK114

toe d/ fdZsk frnk. fIzdrh ftu w?A gfjbh tkoh fi;wkBh wId{oh eo fojk ;K s/ p[okjkb ;h. g;hB/, EektN ns/ yZbhnK B/ wZs wkoh j'Jh ;h.

w?A p{o/ d/ Y/o ƒ p/buk b? e/ i[fNnk j'fJnk ;K ns/ fJokdk ;h fe w[ek e/ jh dwbtKrk fe w/o/ ezBhA fJe B;tkBh nktkI gJh, “fJj th e'Jh ezw eoB dk sohek j? <”

“feT[A <” efj e/ w?A fgZS/ w[V e/ t/fynk. r'o/ ozr, \{p;{os B?D BeP ns/ e;oshfi;w tkbh fJe r'oh w/o/ ;kjt/A yVQh ;h. T[; d/ f;o T[~s/ fuZN/ ozr dk ;/|Nh j?N ;hs/ b~e Bhb/ ozr dh ihB. fgnkIh ozr d/ pbkT{I T[~s/ T[; B/ jo/ ozr dh i?eN gfjBhj'Jh ;h. J/; i?eN T[~s/ T[;dhnK SkshnK tkbh EK fgnkIh ozr d/ d' c[Zb eZY/ j'J/ ;B.n?;k jh fJe c[Zb T[; dh fgZm tkbh EK s/ th ;h. fszB ijkBK d/ J/; uwB ftu u"E/ ijkBdk y/Vk T[; dk rzGho go j;z{ j;z{ eodk fujok ;h, fi; ftu T[; d/ fsZy/ B?D BePKB/ pbk dh fyZu g?dk ehsh j'Jh ;h.

“fi; soQK ikB j{b e/ sz{ ezw ftu bZrk j'fJnk j?A, T[j J/; w[be dk d;s{o BjhA.w?A fgSb/ d' fdBK s'A s?ƒ fJt/A jh J/; p{o/ d/ Y/o Bkb x[bfdnK t/y ojh jK. sz{ pVk fwjBshns/ JhwkBdko j?A. go fJj p{o/ d/ Y/o Gbk ed/ w[eD/ jB < ;t/o/ j'o T[~;o nkT[D/ jB.J/E/ ekw/ ns/ c'ow?B nkw efjzd/ jB fe o[ZM/ j'J/ Io{o BIo nkU, go eo' e[M Bk (Lookbusy, do nothing) Gkt jZE jo ;w/A fjbdk BIo nkT[Dk ukjhdk j?, Io{oh BjhA fe p{o/dk ;kok Y/o th \sw j' ikt/. w?A fJj BjhA efjzdh fe e[M Bk eo. eo Io{o go T[BKe[ fizB/ dh s/o/ ftu ;woZEk j? s/ fizB/ e[ Bkb sz{ nkgDh fdjkVh (Wages) dk fBnkJ/eoBeo ;e/A.”

T[j dw b?D bJh o[eh. w/o/ wz{j s/ pD/ ;tkbhnk fBPkB tb t/y e/ T[j p'bh, “w?AJ/E/ c;N J/~v nN?v?AN jK. s/oh jh fP|N ftu. fe;/ ƒ ;ZN u'N bZr/ sK T[; dk dtk dko{eodh jK. HHH s/ w/ok BK e?Eh j?.”

w?A T[; tbK jZE tXkfJnk s/ e[M efjD jh bZrk ;K fe T[j fco p'bh, “BjhA s[nko|ofjD d/. w?A ikDdh jK fe s/ok Bkw wf[jzdo Gkt w' j? s/ sz{ ;koh T[wo nfXnkgeh jhehsh j?. fJj s/oh gfjbh fi;wkBh w[P~es dk fJwfsjkB j?.”

w?ƒ j?okB j[zfdnK t/y e/ T[j fco p'bh, “fJ; ftu j?okB j'D dh fejVh rZb j? < fJjd[BhnK pj[s S'Nh j?. (It is a small world) J/E/ n;hA ;G, ;G ƒ ikDd/ jK. fe;/ dk fe;/s'A e[M th r[ZMk BjhA. PhP/ dk xo j? fJj fwZb. s/o/ fi; d';s B/ s?ƒ fJ; fwZb ftu GosheotkfJnk j?, T[j w/ok th d';s j? ns/ fi; B/ s?ƒ Gosh ehsk j?, T[j th. w?ƒ gsk j? fesz{ fJe ;kfjseko s/ eJh g[;seK dk b/ye j?A. fi; B/ s?ƒ fJj B"eoh fdZsh j?, T[; ƒ thgsk j? fe sz{ J/E/ pj[sh d/o BjhA ofjDk, fJj s/oh EK BjhA j?. s/oh d[BhnK d/ ozr j'o jB.fbys d/ ebgBk^b'e ’u'A gos e/ jehes dh fJj d[BhnK e?;h bZrh <”

“pj[s nZSh ` i/ s?ƒ w/o/ pko/ J/Bk e[M gsk j? sK fJj th gsk j'Dk j? fe fi;;fGnkukoe fgS'eV Bkb w/ok ;zpzX j?, T[; ftu fJe wjkB P\;hns r[o{ BkBe th ;h.;koh T[wo T[; B/ T[dk;hnK s/ gouko ehsk. eftsk ouh. p"Xe ns/ ojZ;tkdh r'PNKehshnK. e[okjhnK ƒ ;Zu dk wkor ftykfJnk. feos ƒ ;G s'A T[~sw dZf;nk. nkgDh

Page 115: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 115

nk\oh T[wo ftu fJ; wjK^wB[Zy B/ nkgD/ jZEhA nkg y/shpkVh ehsh. fiBQK jZEK ftu ed/ebw j[zdh ;h, T[BQK ftu jb ns/ ejh bJh. T[;/ wjK^wB[Zy dh gq/oDk j? fe w?A fIzdrhd/ fJe Bt/A gZy dhnK gosK co'b fojk jK j[D. ;oho EZe, N[ZN iKdk j? w/ok. oks ƒx{e ;"Adk jK cZN/ tKr. id'A fi;wkBh w[P~es BjhA ;K eodk, BhAd BjhA ;h nkT[Adh. ;'uKjo ;w/A fgZS/ gJhnK ofjzdhnK ;B. fuzsktK oks, oks Go irk e/ fIjB, fdb, wB ns/;rb/ ti{d ƒ ;{bK T[~s/ fpmkJh oZydhnK ;B. feos ns/ w[PZes dk nkgDk jh nBzd ns/nkgDh jh ;zs[PNh j?.”

“tkj, tkj, e:k pks j?. w[;hps ns/ p/p;h dk |b;|heoB sK e'Jh s/o/ e'b'Af;Zy/.” fJj nky e/ T[j jZ;h, M{whA ns/ fi; soQK nukBe gqrN j'Jh ;h, T[;/ soQK jhnukBe J/; epo;skBh fP|N d/ epo;skBh wkj"b ftu r[zw j' rJh.

e?Eh Bkb w/oh d{ih w[bkeks dh th nihp ejkDh j?. w/ok fJe fwZso J/E/ e[M j'oSV/^SVKr ekfwnK d/ Bkb fJe wekB ftu ofjzdk ;h.

w/o/ fwZso ƒ ;G cZs{ ns/ T[; d/ wekB ƒ SfVnK dk v/ok efj e/ p[bkT[Ad/ ;B. T[jpVk jZ;w[y, dko{ dowb ns/ n"osK dk P"ehB ;h. fJe fdB w?ƒ efjD bZrk, “Gk ih `nZi fJe r'oh ;Zdh j'Jh j?. e'Jh dko{ dowb dZ;' sK fe T[; T[~s/ o[np fijk g? ikt/ ns/T[; ƒ nrKj tk;s/ w/oh jh nkds j' ikt/. j'o fe;/ e'b Bk ikt/. T[; B/ fJj th df;nkfe nZi T[; d/ ;G SV/ fwZso ;" whb T[Zs/ t;d/ fJe j'o Pfjo fgqz; o{goN nkgD/ ;zpzXhnKƒ fwbD rJ/ j'J/ ;B ns/ fejk fe Pkw ƒ w?A T[; d/ e'b jh nk iktK. dko{ dowb ghnKr/ns/ o'Nh gkDh th T[~E/ jh uZb/rk.”

w?A cZs{ ƒ jK eo fdZsh ns/ Bkb jh nkgDh i/pQ ftZu'A 25 fwbh^rokw dh t/bhnwdh fJe r'bh eZY e/ d/ fdZsh ns/ T[; ƒ nkfynk fe dko{ Iok xZN ghthA ns/ T[; Bkbjw^fp;soh s'A xzNk nZXk xzNk gfjbK fJj r'bh yk bthA, s/ok ezw j' ikt/rk. T[j pVk\[P j'fJnk. T[BQK fdBK ftu w?ƒ t/bhnw dhnK fJj fszB r'bhnK o'I ykDhnK g?AdhnK ;B.n|ohek ftu w/ok eko dk jkd;k j' frnk ;h. ohVQ dh jZvh ns/ f;o ftu vkYh ;ZN bZrh;h. Bot;B?; th ofjzdh ;h. fJ; bJh ftNkfwB ph ezgb?e; ns/ 75 fwbhrokw t/bhnww/oh o'I dh \[oke ;h. (Valium) t/bhnw dh fJ; gqkJht/N T[g:'rsk pko/ th w?ƒ fJBQKfdBK ftu jh Iksh siopk j'fJnk ;h. fJ; bJh w?A ;'funk fe ub' cZs{ d/ th tko/ fBnko/j' ikDr/.

Pkw ƒ id'A w?A cZs{ d/ xo gjz[funk, sK e?Eh w?ƒ T[; d/ xo d/ dotkI/ T[~s/ jh fwbh.PkfJd T[j tkg; w[V ojh ;h. w/o/ tbK t/y e/ fpBK ;zr^;ze'u d/ T[j p'bh, “s/ok fJjd';s th nihp j?. w?ƒ oks d/ ykD/ T[~s/ p[bk e/ nkg x{e ;[Zsk fgnk j?.”

w?A fejk, “e;{o w/ok jh j?. w?ƒ BjhA ;h gsk fe fJ; dk ;N?w/Bk (Stamina) J/BkE'VQk j? fe fJj fJe r'bh d/ Bkb jh T[ZmD dh pikJ/ fvZr gt/rk.”

t/bhnw tkbh rZb ;[D e/ e?Eh jZ;^jZ; e/ d'joh u"joh j' rJh. n;hA d't/A cZs{ d/nzdo bzx nkJ/. cZs{ x{e ;[Zsk fojk go w?A s/ e?Eh nXh oks se ft;eh ghAd/ s/ rZgKwkod/ oj/.

Page 116: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK116

e?Eh f;zrb g/o?AN Gkt nDftnkjh wK j?. T[; d/ uko wodK s'A uko pZu/ jB. ;KM/ekƒB (Common Law) nXhB T[; B/ fJe s'A pknd fJe uko wodK d/ ;zr ;kE ftu'Auko pZu/ iD/. uko/ tko rZb ftnkj se gj[zudh, gj[zudh N[ZN rJh. wod j'o n"osKb? s[o/ ns/ e?Eh pZfunK d/ ;kE bJh fJeZbh wK pD e/ ofj rJh. j[D T[; B/ Pkdh dhnk; jh SZv fdZsh ;h. nkIkd ihtB ns/ nkIkd ;kE dk gb^fSD jzYkT[D T[gozs T[jwod dh d[BhnK s'A w[es j' e/ nkgD/ pZfunK dh d[BhnK ftu y' iKdh. c;N J/v nN?Av?ANpDB s'A gfjbK pZu/ gkbD bJh T[; B/ fwZb ftu rohB u/B T[~s/ cZN/ fyZuD dh ;\s ns/ikB^b/tk w[PZes th ehsh ;h. j[D T[; dk ezw th ;"yk ;h s/ fdjkVh th tX/o/ fwbdh;h. nkoEe ;[szsosk ns/ pZfunK d/ w'j B/ T[; ftu BthA Pesh, BtK j[;B, BtK ;[jins/ BtK ;?_^Go';k Go fdZsk ;h. T[j s[odh fcodh ;[ji dh fJe w{osh ns/ nfs dhfwbkgVh ;h.

T[; ƒ ;gskj^nzs T[~s/ Pokp ghD, wod d/ ;zr ns/ eftsk ;[DB s/ gVQB dk P"e;h. fJ; bJh ;kv/ e[M ;gskj^nzs fJeZfmnK jh r[IoB bZr/. e?Eh fe;/ fJe Bkb ;dhths"o T[~s/ pZM e/ nkgDh gqkgs ehsh nkIkdh ns/ ;?_^fBoGosk d/ nfj;k; ƒ fe;/ ehwsT[~s/ th r[nkT[Dk BjhA ;h ukj[zdh.

fJBQK fdBK ftu jh d'^fszB j|fsnK d/ nzs T[~s/ n;hA fJeZm/ Bk j' ;e/. e?Eh j|s/e[ s'A fwZb ftu th BIo Bk nkJh sK w?ƒ fuzsk bZr rJh. PfBZuotko dh Pkw w?A T[;d/ xo tbK fBeb s[fonk. pZu/ T[; d/, T[; fdB nkgD/ fwZso d/ xo rJ/ j'J/ ;B oksofjD bJh. T[; d/ fujo/ T[~s/ Bhb gJ/ j'J/ ;B. nzr^nzr fit/A fe;/ B/ fgzi ;[ZfNnk ;h.jZE dk fJe nzr{mk ns/ Bkb dh T[Fzrb ;[Zih j'Jh ;h. pkjK T[~s/ th bkPK d/ fBPkB ;B.

“e?Eh ` fJj eh < feT[A < fet/A <”T[; B/ pV/ Xhoi, mozwQ/A ns/ fpBK fe;/ T[s/iBk s'A p'bDk P[o{ ehsk, “T[j c/o

nkfJnk ;h HHH”“e"D <”w/oh gfjbh pZuh dk fgsk. w?ƒ eJh tko fJzi wfj;{; j'fJnk j? fe w?A T[; s'A N[ZN

e/ th, fit/A N[ZN BjhA ;eh. T[j id'A th nkT[Adk j?, w?A ukj/ nukj/ w'w dk BZe pD iKdhjK. T[j w?ƒ w/oh fIzdrh ftu T[; s'A pknd nkJ/ wodK d/ skjB/ fwjD/ fdzdk j?. PokpghAdk j?. BP/ ftu X[Zs j' e/ w/o/ fi;w d/ sz{p/ T[vk fdzdk j?. w/oh nkswk, w/ok fdb bho,bho eoe/ fpy/o fdzdk j?. nkgDh jt; g{oh eoe/ ub/ iKdk j?. nk e/ s[o rJ/ fJ; s{|kBd/ fBPkB J/E/, w/o/ fi;w, w/o/ xo, w/o/ fdb, w/o/ fdwk} ftu pkeh ofj rJ/ jB. w?AeJh eJh fdB ezw T[~s/ BjhA ik ;edh. fJj wod fezBk p/dod j?. fJ; dod ftu fezBhbZZIs j?.”

“go, fJj ;G e[M feT[A < sz{ th sK fJe fJB;kB j?.”“jK, jK, jK HHH go w?A wod BjhA pD ;edh. w?ƒ wod dh, T[; d/ fgnko dh, T[;

dh fjo;, T[; d/ jt;, T[; d/ eq'X ns/ T[; dh e'qgh dh b'V j?. w?A nkIkd ns/ ;?_^fBoGoj' e/ th fit/A nX{oh jK HHH.”

Page 117: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 117

fpzd dh fpzd T[j o[eh. T[; dhnK nZyK d{o \bkn tbK x{o ojhnK ;B ns/ fJziikgdk ;h fit/A T[j nkgD/ nkg s'A pj[s d{o ub/ rJh j't/. T[; dh Gkoh go gqGkt^g{oBnktkI fit/A fe;/ vz{xh }ko ftu'A T[~Go ojh j't/ L

“;{oi dh nZr, MZyV whAj, rV/ ns/ j'o efjo, ;G fJ; Xosh T[~s/ N[ZNd/ jB. fcoth fJj Xosh ;koh wB[Zysk dh wK pD e/ T[; ƒ gkbdh j?. e[dos d/ ozr pozr/ c[ZbK ns/j[;B dh fusoekoh ;kv/ ;G bJh eodh j?. ;kƒ ;[ji f;ykT[Adh s/ ftykT[Adh j? HHH fJjXosh HHH w?A HHH Xosh HHH

wB[Zy dk eq'g, p[okJh, fjo;, jt;, Jhoyk, ipoHHH;{oi tKr w/o/ T[~s/ sgdk j?HHHMZyVtKr w/o/ T[~s/ M[Zbdk j?. fJj ;G e[M w?A nkgD/ wB, nkgD/ sB T[~s/ ;fj iKdh jKHHH.

go wod ƒ fJj BjhA gsk fe T[; dk fJj I[bw podkPs eodh j'Jh th w?A T[;/;w/A T[; nzdo'A T[; dh ;koh uzfrnkJh, u{; ojh j[zdh jK. HHH

wod dh uzfrnkJh, T[; dk phi, w?A nkgDh e[Zy ftu ;wk b?Adh jK HHH j;z{^j;z{ eod/pZfunK d/ c[Zb g?dk eoB bJh. Xosh jK Bk, wK jK Bk, w?A HHH w?ƒ pZfunK Bkb, c[ZbK BkbnzsK dk w'j j?.”

g[Pg^iDBh e?Eh efj ojh ;h.

Page 118: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK118

noE Yz{vd/ Ppd

fJj T[BQK fdBK dh rZb j?, id'A fIzdrh fJe \bkn fij/ ftu phs ojh ;h ` e'Jh noEBjhA ;h fd;dk. e'Jh wzst BjhA ;h fd;dk. fJzi ikgdk ;h fit/A fe;/ B/ Ppd d/ ;rb/noE u{; bJ/ j'D. pkeh pfunk ;h \kbh y'bh Ppd dk nkeko. Bk noE, Bk wzst, BkbyP s/ Bk jh e'Jh fdPk. nkb; fij/ tKr jo fdB uVQdk ns/ jZv^GzBthA s'V fijh bke/ r[Io iKdk. ;t/o/, fco T[jh e[M ukj/ nukj/ tko tko.

gsBh Bkb sbke j' u[Zek ;h. fJe t/t^b?ArE T[~s/ i/ fJeZm/ Bk s[o ;ehJ/, sK nfijk;kE th fJe nDfJZSs p'M fijk pD iKdk j?. fJeZm/ ofjzfdnK th fi;wK, nkswktK s/ fdbKftu dhtkoK T[~;o nkT[AdhnK jB. ;[fjodsk, ftPtk;, fgnko s/ ;fseko dk fujoktbz{Xfonk iKdk j?. p/gSkD j' iKdk j?. PhP/ ftu nkgD/ gqfsfpzp dh Ekt/A nB/eK gqPB^fuzBQfdykJh fdzd/ jB. fiZXo s[ohJ/, nkgD/ jh fJeZb/ g?oK d/ J/ekbkg s'A fpBk j'o e[M th ;[DkJhBjhA fdzdk.

fco ;tkb ;h nkIkdhnK dk. gsh dh nkIkdh, gsBh dh nkIkdh ftu ;wk e/ fJeikB j'D dh EK ne;o Neok iKdh ;h. d' }[bkwhnK sK fJeZmhnK fJe jtkbks ftu ofj;edhnK ;B, go d' nkIkdhnK ƒ y[ZbQ/ doK ns/ y[ZbQhnK fyVehnK s/ o"PBdkBK tkbh fJeSZs BjhA ;h GkT[Adh. nkgD/ nzdobhnK ngokX^rzqEhnK pkjo fBebdhnK s/ ;[szso j'Add[nkb/ fgzio/ yVQ/ eo fdzdhnK. P\;h nkIkdh d/ fgzio/ `

sbke d/ ;'u/ ;wM/ jkd;/ s'A pknd fwZsoK s/ ;zpzXhnK s'A th fit/A w?A ft:'frnk frnk;K. fJe ngfoGkPs fijh d{oh s/ ;zd/j dh dhtko T[~;o rJh ;h ;kv/ ftueko.ikD/ gfjukD/ fujfonK T[~s/ niBphgB ns/ p/rkBrh dh gq/s^SkfJnk wzvbKdh ofjzdh;h jo ;w/A.

;VeK fBUAdk d/AdhnK ofjzdhnK ;B jo ;w/A, jo o'I s[o/ ofjD bJh. j'Ad dk noE^jhD Ppd nzdo pkjo fJe \bkn fijh ;w/Nh fcodk ;h. fJe nkb;h fijh s'o GNekJhfcodh ;h. w?ƒ J/; Pokp\kB/ s'A U; Pokp\kB/ s/ U; Pokp\kB/ s'A n"; fBqsxo HHH pko,e?;hB', i{J/\kB/ s/ o?;s'oK HHH

nZyK e[M Bk Yz{vdhnK j'JhnK th p/wsbp fij/ J/Xo, UXo xz[wdhnK, t/ydhnKnt/ydhnK ofjzdhnK. ezB e[M Bk ;[DBk ukj oj/ th, J/Xo'A UXo'A e'Jh p'b iK p'b^nzP

Page 119: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 119

geV b?Ad/ s/ d/o se nkb/ d[nkb/ d/ s/I^s'o P'o s'A N[ZN e/ T[; fJe fJeZb/ p'b iK p'b^nzPƒ jh i[V/ ofjzd/.

fJBQK fdBK ’u jh gfjbh tko fwbh ;h T[j w?ƒ, fyfsi d/ fujo/ s'A w/I d/ gob/ gk;/se dk |k;bk s? eo e/. ;[gB fij/ dh T{b^ib{bhns, S'j/ ik ;eD tkb/ m'; ti{ddk o{g XkoB eoe/. fJe ;[Dh, t/yh s/ wfj;{;h ik ;eD tkbh jehes dk o{g XkoBeoe/. pVh ;[jDh ;h T[j nmkoK e[ ;kb dh T[wo j't/rh T[; dh. T[~uk eZd, fsZy/ B?DBeP, fuZNk ozr, e;osh fi;w, GothnK SkshnK s/ ekm/ fBszG. x[zrokb/ tkb s/ ozrk^ozrdh ehwsh nkX[fBe |?PB/pb g'Pke ftu T[j, GhV s'A jN e/, fJe ftbZyD s/ nkeoPeP\;hns ikgdh ;h.

ehPk Bkw ;h T[; dk nZi ebQ. T[; B/ eJh Bkw pdb/ ;B. i/B, i?BN, i/oh, i?eh,e?Eh, Phbk, P?oh s/ gsk BjhA j'o eh eh. i?;h EK, i?;k ;zr ;kE, s?;k BK. T[Fzi T[;dk ftuko ;h fe BK ftu eh fgnk j? < n"os B/ n"os jh ofjDk j? s/ t/;tk B/ t/;tk.t/;tk pD e/ th t/;tk n"os jh ofjzdh j?. nkgD/ nzdo dh n"os s'A w[es BjhA j' gkT[Adh.sB dh n"os sB t/u/ go wB dh n"os ;dk fBS[j.

rZbK T[;dhnK \{p;{os ;B go fJe G? ;h w/o/ nzdo, jo wod d/ nzdo, J/vI!dk G?, fJj uzdoh phwkoh jh n?;h ;h fe ;G xkpo/ gJ/ ;B. jo wod ;z[x, ;z[x e/ nkgDk;kE Yz{vdk ;h. e'Jh th BjhA ;h ukj[zdk fe gb, fSD d/ ;zr ;kE s/ ;[nkd dh \ksoe'Jh T[wo Go dk o'rh j' ikt/ ns/ nzsw ;kj se ofjzdh fIzdrh, J/; Xhwh w"s dhT[vhe eo/.

w?ƒ ie' seh ftu gJ/ t/yfdnK T[; B/ bkT{Ai (Lounge) ftu p?mh GhV tbK fBrkjwkoh s/ fco nkgDhnK ;kro torhnK vz{xhnK nZyK ftu nkgDh ;rbh j'Ad ;w/N e/w/ohnK nZyK ftu f;ZXk sZfenk. pVh fyZu ;h fJBQK nZyK ftu. w?A fit/A fjgB'NkJhI j'fJnkT[; d/ ikd{^n;o j/m ;K ` fJ; ;w/A th T[; dh ;zrhse nktkI w/o/ ezBK ftu r{ziDh P[o{j'Jh, “fit/A wB ;KMk eoh dk j?, fJt/A sB ;KMk eoBk th fJe fJB;kBh b'V j?. nZifJj sB th s/ wB th, s/o/ Bkb ;KM/ eoB ’s/ fdb nk frnk j?.”

nkgDh rZb dk w/o/ T[~s/ j' fojk n;o t/ydh, goydh j'Jh T[j fco p'bh, “wK w?ApD BjhA ;edh ` s/o/ Bkb e'Jh ;EkJh foPsk i'VB s'A th w?A n;woZE jK. sz{ w/o/’u'A fJe gsBh Yz{v/Ark s/ nkgDh e[b s'oh oZyD bJh gsBh ’u'A fJe wK dh sbkP eo/Ark.fJ; ;G e[M d/ w?A ekpb BjhA. w?A sK s/oh wfjp{pk th BjhA pD ;edh. s/o/ s/ nkfJnkfdb sK e/tb s/o/ fJ; fSD d/ ;kE dk jh w[sbkPh j?. t/y, fJj j'Ad, fJj o{j, fJjd/j fgnk;h j?.”

w?A fejk, “sz{ w?ƒ pj[s ;[jDh b~rdh j?A. s/ohnK rZbK ftu th ;zpzXK dh }[bkwh s/pzX/i dh EK ;zpzX dh nkIkdh dk fIeo j?. uzrk, uzrk bZrD bZrk j? w?ƒ nZi c/o fJj;G e[M, goHHHvo fijk tf;nk j'fJnk j? wB ftuHHH”

w/oh rZb g{oh j'D s'A gfjbK jh T[j fco p'bh, “nZi jo wod vfonk j'fJnk j?J/vI s'A. w?E'A s?ƒ J/vI dk o'r edkfus BjhA j't/rk. Go';k oZy. nkgK g{ok^g{ok

Page 120: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK120

goj/I eoKr/. fBo'X tosKr/. sK fe sz{ G?^w[es j' e/ J/; fwbDh d/ fBZx s/ ;[nkd ƒy[ZbQ e/ wkD ;e/A. sfj^do^sfj J/; d/ ojZ; dhnK ;G gosK co'b ;e/A.”

w/o/ wz{j'A nS'gb/ jh fBefbnk, “i/ fBo'X (Condom) cN frnk <”T[j swe e/ p'bh, “fJ; soQK sK Xosh th cZN ;edh j?. nk;wkB th fvZr ;edk

j?. ftwkB ftu ;|o eofdnK ft;|'N j' ;edk j?. G{ukb, s{|kB, nfstkd, seBkb'ihd/ jkd;/ eh BjhA eo ;ed/ J/; fIzdrh ƒ < eh jkdf;nK s'A vo e/ e'Jh fiT{Dk SZvd/t/ < HHH fIzdrh wkBD tkbh ;[rks j?. fiT{D bJh s/ fiT{D d/D bJh pDh j?. J/vI B/fgSb/ d;K ;kbK ftu J/B/ fJ;soh g[oP BjhA wko/ j'D/ fizB/ fJoke, JhokB s/ j[D fJokes/ e'bhPB PeshnK dhnK wZXg{oph izrK B/ wko fdZs/ jB. Pesh, oki^;Zsk ns/ oki^y/so dh G[Zy th fdwk}h J/vI jh j? i' \[d ƒ brdh s/ ;G ƒ b? e/ pfj iKdh j?. nZrfJe o[Zy ƒ g?Adh s/ ;rb/ dk ;rbk tD ;V e/ ;[nkj j' iKdk j?. tfoQnK dh ehsh T[;kohs/ soZeh gbK fSDK ftu sfj;^Bfj; j' iKdh j?.”

T[j pj[s rzGho j' rJh ;h ` w~Xg{op dh izr s/ dfjPstkd d/ jo ;w/A wzvbk oj/G? pko/ s[ohnK rZbK w[V J/vI d/ wko{ o'r T[~s/ e/Afdqs j' rJhnK. J/vI pko/, fJ; d/ ekoBK,fJ; d/ fJbki, w[ZY s/ fJfsjk; pko/ T[; dk frnkB w/o/ Bkb'A pj[s tX/o/ ;h. fJ;/bJh fJ; pko/ T[j w/o/ Bkb'A th tX/o/ ;[u/s ;h. J/vI pko/ w/oh fdbu;gh t/y e/ T[; B/nkgDhnK rZbK s/ fJ; Pkw dk o[y w/oh tke|h ftu j'o tkXk eoB bJh, J/vI tZb jhw'V fbnk.

T[j d; ojh ;h fe nkw b'ehA J/E/ fJj jh ;wMd/ jB fe fJj phwkoh wod;wfbzr^G'rhnK (Gays) w[zv/pkIK s'A c?bh j?. fco j"bh j"bh pj[^fbzr^G'rhnK (Hetrosexualss/ Bisexuals) okjhA j[zdh, S{s d/ o'r tKr T[~soh nwohek s/ ;ko/ :{og ftu c?b rJh.J/Xob/ ;?bkBhnK okjhA shih d[BhnK d/ j'o d/P th J/; dh wko j/m nk rJ/.

eJhnK dk ftuko j? fe J/vI dk w[ZY 1970 d/ brGr dZyDh n|ohek d/ jo/ pKdoKs'A pZMk. vkeNoK d[nkok gq:'rPkbk ftu ehs/ siofpnK nB[;ko 70 ch;dh pKdoK ftuJ/; phwkoh dk tkfJo; gkfJnk frnk j?. e'Jh nkydk fe fJj phwkoh 1960 d/ brGrIkJho (Zaire) ftu P[o{ j'Jh ;h s/ T[~E/ ezw eo oj/ |oK;, p?bIhnw s/ jkfJsh (Haiti)d/ BkrfoeK d[nkok gfjbK T[BQK d/ w{b d/PK ftu nkJh s/ fco nrKj tXh `

nwohek ftu J/vI dh PBk\s ;G s'A gfjbK 1981 ftu s/ e?B/vk ftu 1982 ftuehsh rJh. fJ; t/b/ J/vI nwohek dk d{ik tZvk xkse o'r j?. fdb dk o'r s/ e?A;od{i/ s/ shi/ Bzpo d/ o'r jB. 24 s'A 45 ;kb d/ b'ehA fJ; dk tX/o/ fPeko j'J/ jB.

fJ; dk tkfJo;! (H.I.V.) ;oho d/ ;[oZfynk gqpzX ƒ BPN eo fdzdk j?, fi; ekoB;oho ftu o'rK dk w[ekpbk eoB dh Pesh BjhA ofjzdh. \{B d/ fuZN/ ;?~b BPN j' iKd/jB. EektN, p[\ko, eKpk, eZuhnK so/bhnK, Gko dk xNDk, tkbK dk MVBk ns/ X"D, eZSKs/ uZfvnK ftu rb?AvI dk ;[Zi ikDk nkfd fJ; phwkoh dhnK nbkwsK jB `

wkVh fijh EektN j[zdh, p[\ko uVQdk, eKpk fSVdk, Gko xNdk, tkb fvZrd/ iK eZuhnKsq/bhnK nkT[AdhnK jB, sK b'ehA N?;N eotkT[D bJh vkeNoK tbK GZi s[od/ jB. ;zG'r^

Page 121: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 121

y/so ftu nBikD/ ehshnK j'JhnK rbshnK pko/ ngokX^rzqEhnK dk fPeko j'J/ b'ehAwB'^ftfrnkBhnK ƒ t/yd/ fcod/ jB. J/; o'r B/ J/E/ fJe ngfoGkPs dfjPs c?bkfdZsh j?.

J/; o'r dh fJe' fJe dtkJh J/H I?vH NhH! (A.Z.T.) jh ;h i' j?fozr (Herring) wZShd/ ;how (Serum) s'A pDkJh iKdh j?. fJ; Bkb th fJj phwkoh jNdh BjhA, ;r'A J/Bk e[jh |oe g?Adk j? fe fIzdrh ƒ e[M ;kj j'o T[Xko/ fwb iKd/ jB. nNZb w"s fIzdrh ƒe[M d/o bJh j'o bwek iKdh j?. fJj dtkJh J/Bh wfjzrh j? fe jkJhA^wkJhA fJ; ƒ \ohdDdh fjzws BjhA ;h oydk. fJ;/ ekoB J/E'A dhnK fJBP'o?A; ezgBhnK s/ f;js^gqpzX (MedicalPlans) J/; o'r dk \ouk u[ZeD s'A Bkpo ;B.

B"eohnK d/ y/so ftu th J/vI d/ o'rhnK Bkb ftseok j'D bZr fgnk ;h. ;wfbzrG'rhnK ns/ t/;tktK ƒ b'ehA B|os eoB bZr gJ/ ;B. t/;tktK d/ rkje fdB gqsh fdBxN oj/ ;B s/ nfrnks ftneshnK tb'A T[BQK d/ esb th j'D bZr gJ/ ;B.

b'eK ftu J/; phwkoh Bkb ;zpzXs nB/eK tfjw s/ Gow th g?dk j' oj/ ;B. T[j ;'uoj/ ;B fe fJj phwkoh E[Ze, g/Pkp s/ S[j okjhA th c?b ;edh ;h. fizB/ wz{j T[BhnK rZbK.tkj bZrdh b'ehA j[D wz{j ftu wz{j gk e/ u[zwh b?D s'A th goj/I eod/ ;B.

vkeNoK nB[;ko fJj phwkoh e/tb ;zG'r ns/ \{B okjhA jh c?b ;edh j?. t?bh id'Aj?o'fJB, e'e/B s/ j'o BPhbhnK voZrI dk Nhek fJZe' ;KMh ;{Jh Bkb bkT[Ad/ jB, sK fJ;o'r dk fPeko j' iKd/ jB.

j;gskb ftu th j[D \{B N?;N eoe/ jh fbnk iKdk ;h. b'eK B/ p[o/ t/b/ bJh \{Bp?AeK ftu, nkgDh b'V tk;s/, nkgDk jh \{B iwQK eoBk P[o{ eo fdZsk j?.

J/; phwkoh s'A w/o/ tofrnK B/ sK voBk jh ;h, wktK th vo rJhnK ;B. fJj o'r,wK iK fgU s'A, pZu/ ƒ roG ftu th bZr ;edk ;h.”

ehPk d; ojh ;h fe fJj o'r wZyhnK s/ wZSoK d/ eZND Bkb BjhA c?bdk.J/vI dk o'rh 5 s'A 10 ;kb d/ nzdo nzdo wo iKdk j?. T[~soh nwohek ftu 50,000s'A tX/o/ b'e fJ; ;w/A J/; o'r dk fPeko jB ns/ nrKj o'r j'o c?bk ;ed/ jB.

fJ;/ bJh tZv/ g?wkB/ T[~s/ ;oeko tb'A ;e{bK s/ ekbiK ftu ns/ fgzvK s/ PfjoK ftu,jo EK n\pkoK, o/vhU, N?bhft:B, g?AcbNK, toePkgK s/ j'o ;kXBK d[nkok b'eK ƒ;[u/s ehsk ik fojk ;h. ftfdnkoEhnK ƒ pkekfJdk s"o s/ fJ; o'r ;zpzXh ftfdnk s/ frnkBs/ ikDekoh fdZsh ik ojh ;h. ;e{bK s/ ekbiK ftu fBo'X dhnK ;?_eko wPhBK bk fdZshnKrJhnK ;B. wPhB ftu g?;/ gkU, s/ fBo'X eZY'.

“;'v/ s/ i{; dh p'sb tKr f;roNK dh vZph s/ ukeb/N tKr.”“fpbe[b. go jk;/ tkbh rZb BjhA fJj. pVh rzGho ns/ eVth jehes j?. fi; sB

bZr/, ;' sB ikD/.”efjzdh j'Jh ehPk pj[s T[dk; j' rJh. fJzi brdk ;h fit/A T[j J/E/ p?mh j'Jh th

J/; wkj"b s'A ns/ w/o/ e'b'A pj[s d{o ubh rJh j't/. nkgD/ G{s ftu ftuo ojh j't/. ;{bKs/ eZu^ezeoK T[~s/ Bzr/ g?ohA s[o jh j't/.

Page 122: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK122

ehPk ƒ fto;/ ftu B|os ns/ nDrfjbh jh fwbh ;h. T[; d/ wK pkg d't/A t?bh(Alcoholic) ;B. pkg T[; ƒ S'Nh fijh ƒ e[Ndk. T[j uheK uKroK wkodh go T[; dhwK ed/ th T[; d/ pkg ƒ Bk o'edh. u[Zg ukg e'b p?mh Pokp ghJh iKdh. o'Jh iKdh.w?o/tkBk s/ f;roNK d/ Xz{J/A ftu o', EZe e/ ehPk |oP T[~s/ jh ;"A iKdh. T[; dh e'Jh \poBk b?Adk.

T[; dk pkg T[; ƒ nzsK dh B|os eodk ;h. T[; d/ r[gs^nzrK ƒ NN'bdk ;h.T[; ƒ wkodk e[ZNdk ;h. id'A T[j o'Adh sK T[; d/ wz{j ftu Pokp gk fdzdk ;h. S/ ;kbdh T[wo ftu ehPk gfjbh tkoh Pokp gh e/ nkgDh ;[X p[X y' p?mh, p/j'P j' rJh ;h.

;e{b d/ ftfdnkoEhnK Bkb ob e/ T[; B/ th jo soQK dhnK BPhbhnK t;sK dh tos'AP[o{ eo fdZsh ;h. BP/ bJh g?f;nK dh b'V ;h s/ g?f;nK bJh T[; B/ u'oh dh nkds gkbJh ;h.

wK pkg dh u'oh, fwZsoK s/ j'o ftfdnkoEhnK dh u'oh. T[; ftZu'A ;zpzX dh GktBkjh \sw j' rJh ;h. nfj;k; jh wo frnk ;h.

eJh eJh wjhB/ T[j xo'A d"V iKdh. t?bhnK s/ u'oK Bkb x[zwdh ofjzdh. 15 ;kb dhT[wo ftu T[j fJe jzYh j'Jh t/;tk pD rJh ;h, i' BP/ dh nkds g{oh eoB bJh fi;wdk Xzdk th eodh ;h ns/ }?o^ekƒBh BPhbhnK voZrI th t/udh ;h. BPhbhnK t;sKt/uD tkb/ r?Ar dh T[j nfjw ekoe[B ;h. T[wo S'Nh j'D eoe/ g[fb; dhnK BIoK s'A puiKdh ;h.

fJBQK fdBK ftu jh T[; dh w[bkeks i/ep Bkb j'Jh. ;'jDk Go itkB ;h T[j. T[;B/ T[; ƒ nk;ok fdZsk. xo fbnKdk. xo s/ fgnko dk nfj;k; fdZsk. fJj ;G e[M T[;bJh BtK BtK ;h. fJj ;G e[M T[; ƒ nkgD/ wK pkg s'A th BjhA ;h fwfbnk ed/. fJ;bJh uzrk, uzrk s/ Go';/ :'r bZrk.

i/ep d/ ;kE ftu ehPk nzdobk nksw^ftPtk; w[V ikfrnk. T[; ƒ nkswe Peshfwbh. fIzdrh ftu gfjbh tko T[j wfj;{; eo ojh ;h fe e'Jh j? i' T[; ƒ fgnko eodk;h. e'Jh j? fi; T[~s/ T[j fBoGo eo ;edh ;h. e'Jh j? i' T[; dh jo b'V dk fXnkBoydk ;h. e'Jh j?, fi; ƒ T[j nkgDk efj ;edh ;h.

i/ep d/ gqGkt j/m nk e/ jh ehPk B/ j"bh^j"bh BfPnK dh tos'A pzd eo fdZsh ;h.rbhnK pkIkoK ftu ik e/ fi;w ns/ BfPnK d/ rkjeK dh sbkP ƒ ;dk bJh ftdk efjfdZsh ;h.

fJBQK fdBK ’u jh T[j gfjbh tko roGtsh j'Jh ;h. T[; nzdobh wK ikrh ;h. nkgDhj'D tkbh n"bkd bJh T[; B/ nkgD/ wK pkg s'A tZyoh fe;w d/ wK pkg s/ T[BQK d/ fgnko,fXnkB s/ gkbDk g';Dk dh ebgBk ehsh ;h.

uKJh uKJh T[j vkeNo e'b rJh. f;jswzd pZuk izwD bJh nkgD/ ;G N?;NeotkJ/. fJBQK ’u'A fJe N?;N J/vI dk th ;h.

“BjhA, BjhA HHH fJj BjhA j' ;edk. w?ƒ J/vI BjhA j' ;edh. w?A sK i/ep Bkb jhojh jK. j'o fe;/ Bkb BjhA rJh fJj ;kok ;wK.” T[; d/ wz{j'A fBefbnk ;h. T[j o' gJh

Page 123: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 123

;h. gSsktk ;h T[; d/ wB ftu t/;tk pD e/ ;VeK pkIkoK ftu x[zw e/ fi;w d/ rkjebZGD dk. gsk BjhA fJj o'r T[; ƒ fe; B/ ;[rks ti'A d/ fdZsk ;h.

fi; i/ep B/ T[; ƒ J/Bk nk;ok fdZsk, T[; ƒ pdb/ ftu ehPk B/ eh fdZsk <T[j nkgD/ nkg ƒ d'Ph wzB ojh ;h. i/ep bJh th s/ nkgD/ j'D tkb/ pZu/ bJh

th. T[j ed/ th phwko pZuk BjhA ;h izwDk ukj[zdh. i/ep d/ Bkb ik e/ T[; B/ nkgDkroGgks eotkfJnk.

tkg; xo nkJ/, sK i/ep jZ; fojk ;h. Bhw^gkrbgB ftu T[; B/ ;G e[M T[rbfdZsk ;h, “fJ;/ soQK g?Nh B/ w?ƒ w'j d/ ikb ftu c;kfJnk ;h. fJ;/ soQK g?Nh B/ w/okGo';k, s/ w/ok fgnko fiZfsnk ;h.HHH s/ fco w?ƒ J/vI dk fJj o'r ;[rks ti'A d/ e/ nkgnksw^jZfsnk eo bJh ;h. w?A th g?Nh tKr s/o/ e'b'A pdbk fbnk j? ehPk. fi; soQK g?NhB/ w/o/ nzdob/ pkg ƒ ;dk^;dk bJh o'rh pDk fdZsk ;h, T[;/ soQK s/o/ nzdobh wK ƒ w?AfJj o'r bk fdZsk j?. w?A nksw^jZfsnk feT[A eoK < w?A e'Jh ekfJo jK < w?A pdbk btKrk.;G e'b'A pdbk btKrk.”

ehPk fJj ;G e[M ;[D e/ ;z[B j' rJh ;h. T[; j/m'A Xosh fy;e rJh ;h. T[; dhfIzdrh d/ ;G nkXko s/ ftPtk; g{oh soQK vrwrk rJ/ ;B.

ehPk e'b j[D uko jh o;s/ ofj rJ/ ;B. pdbk, nksw^jZfsnk, esb s/ ihtB.i/ep e'b'A T[j nfijk pdbk BjhA ;h b? ;edh, feT[Afe T[j gfjbK jh J/vI dk o'rh ;h.jK, T[j ;koh wB[Zysk s'A Io{o pdbk b? ;edh ;h, fJ; o'r ƒ w[|s tzv e/. T[; d/ wBftu nkJh fe i/ep ƒ esb eoe/ nkg nksw^jZfsnk eo bt/. iK fco nkgD/ nkg ƒekƒB d/ jtkb/ eo d/t/. u"Ek o;sk T[; e'b ihtB dk ;h. w"s se fJe p/noE, p/we;ds/ fdPkjhD y'yb/ Ppd tKr fiT{D dk. w"s dh T[vhe eoB dk.

go T[j sK fIzdrh ƒ y/V/ tzvD/ ukj[zdh ;h. T[j sK nkgDh izwD tkbh wK s'A T[bNfJe fIzw/tko s/ fgnko tzvD tkbh wK pDBk ukj[zdh ;h. fgzvK s/ PfjoK ns/ ;e{bK s/ ekbiKftu ik e/ fJj dZ;Dk ukj[zdh ;h fe fJe ;''bK ;kb dh e[Vh d/ nzdobh wK fet/A dw x[ZNe/ wo rJh ;h. nkgD/ jh pZu/ d/ eksb j'D s/ wip{o j' rJh ;h. T[j sK b'eK ƒ;[u/s eoBk ukj[zdh ;h. fJe f;jswzd fIzdrh fiT{D dk ;[B/jk pDBk ukjz[dh ;h. eh j'fJnki/ b'e T[; ƒ nS{s ;wMd/ ;B <

ehPk eh pDBk ukj[zdh ;h s/ e/ pD rJh ;h. w/o/ ;kwQD/ T[j p[~s pDh p?mh ;h. w?A g'b/fij/ T[; ƒ S{fjnk. T[; dh m'vh ƒ nkgDhnK T[FzrbhnK Bkb T[sKj u[Ze e/ T[;dhnK nZyKftu t/yD dk :sB ehsk. T[BQK ftu sK jzM{nK dk ;?bkp nkfJnk j'fJnk ;h. w?A T[; ƒXhoi s/ fdbk;k fdZsk. nkgD/ Bkb bkfJnk s/ fejk, “e"D efjzdk j? fe sz{ phwko j?A < fJj'fijh f;jswzd ;'u, i/ jo fJ;soh g[oP ftu nk ikJ/ sK fJj fIzdrh y/V/ tzvD tkbk fJeuwB pD ikJ/. fi;w d/ phwko j'fJnK, pzdk phwko BjhA j[zdk. o'r id'A ;'u ƒ bZr ikt/sK e?A;o pD iKdk j?, J/vI pD iKdk j?, bkfJbki j' iKdk j?.HHHnB/eK n"osK jB, fJ;d[BhnK ftu i' no'r j'D d/ pkti{d th wK BjhA pD ;edhnK. wK pDBK jh sK fIzdrh dkfJe' fJe noE BjhA, wzst BjhA, b\P BjhA.HHHrZb sK wwsk dh j?. wwsk sK fi;wkBh s"o

Page 124: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK124

s/ wK pDB s'A fpBK th ekfJw oyh ik ;edh j?. wwsk fJe f\nkb, fJe GktBk, fJe ;'uiK fJe ;zebg jh sK j? i' nkgD/ s/ d{i/ d/ pZu/ ftu e'Jh |oe BjhA ;wMdh.”

ehPk d/ j'Am ezp oj/ ;B. nZyK d{o \bkn ƒ x{o ojhnK ;B. T[j e[M efjDk ukjojh ;h, go Ppd T[; dk ;kE BjhA ;B d/ oj/. Ppd, T[; d/ nzdo PkfJd, Bt/A noEKdh sbkP ftu GNe oj/ ;B.

“t/y, sz{ Gbk b'e j?A. s/ok J/vI s'A voBk fJe e[dosh rZb j? . go w/o/ wB ftupdb/ dh e'Jh GktBk BjhA j?. w?A sK fJe fJB;kBh Io{os d/ tZ; gJh s/o/ ;kwQD/ nk e/\[d fJe ;tkbhnk fBPkB pD rJh jK. w?ƒ f\wK eo d/JhA. w?A s/o/ :'r BjhA jK.”

w?A T[; ƒ fgnko Bkb nkgD/ Bkb bkfJnk s/ T[;dhnK nZyK ftu t/yfdnK j'fJnK fejk,“sz{ w?ƒ nkgDh fIzdrh ftu e/tb fJe Pkw s/ fJe b'V d/ o{g ftu ebfgnk ;h. go s?ƒBjhA gsk fe sz{ fJ; y'yb/ p/noE, p/wsbp ns/ fdPk^ofjs Ppd ƒ nZi Bt/A noEK Bkbwkbk^wkb eo fdZsk j?.”

“eh p[MkosK gk fojk j?A < e[M ;wM BjhA nk ojh.”“w/oh fJj fIzdrh j[D s/o/ BK j?. s/oh s/ w/oh ;KMh fIzdrh, ;G b'eK d/ BK j?.”“ewbk j?A sz{ < fJ; J/vI dh o'rh ƒ e'Jh feT[A ngDkt/rk < i' ngDkt/rk ;G dh

B|os jh gkt/rk. o'rh j' ikt/rk.”“ehPk n;hA fJeZm/ s[oKr/. fgzv, fgzv, Bro Bro xz[wKr/. xo, xo ik e/ dotkIk

yVektKr/. ;e{bK ekbiK ftu iktKr/. ;kv/ ;kE tbK t/y e/ b'eK ftu Go';k ikr/rk,b'eh J/vI d/ o'rhnK tb jwdodh fgnko s/ ;fseko Bkb t/yDr/. T[BQK dhnK b'VKƒ ;wMDr/.”

“T[j feT[A < eh b'V gJh j? T[BQK ƒ fJzi eoB dh <”“n;hA b'eK ƒ ;[u/s eoKr/. i' no'r jB, T[BQK ƒ n;hA J/; o'r s'A puD d/

okj gktKr/. i' o'rh jB, T[BQK ƒ w"s s'A gfjbK jh w"s nZr/ nksw^;wogB eoB s'ApuktKr/. fIzdrh d/ nk\oh ;kj se ihtDk f;yktKr/.”

ehPk d/ fujo/ T[~s/ fJe f;jswzd \[Ph c?bh j'Jh ;h. T[; d/ PpdK ftu Bt/A noEKdk ;zuko j' fojk ;h.

Page 125: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 125

Pkdh tb iKdh ;Ve

eJh fdB s'A Bw'Ph dk wkfonk fJzdo f;zx xo'A pkjo BjhA ;h fBefbnk. ezw s'A thT[; B/ S[ZNh b? oyh ;h. b~eV dh fw~b ftu T[; d/ Bkb ezw eoB tkb/ wId{o j?okB ;Bfe T[; ƒ j' eh frnk j? < fgSb/ u"dK ;kb s'A bZeV dh fJ; fw~b ftu brksko ezw eofdnKT[; B/ fJe fdB th BjhA ;h GzfBnk. jVskb ns/ wkbeK tb'A fwZb pzd j'D ƒ SZv e/,pkeh ;kok ;wK T[j ezw s/ iKdk fojk ;h. wkVk w'Nk p[\ko iK I[ekw sK T[j n?t/A xVh;hfcodk ;h s/ nkgD/ ;kEhnK ƒ ne;o efjzdk fe ;[~y ftu sK ezw ;G eo b?Ad/ jB, pzdkT[j j? i' d[Zy ftu th fdjkVh Bk GzB/. s/ j[D fJzdo f;zx ƒ fJj fejVk d[Zy nk uzwfVnk;h i' T[; B/ ezw s/ ikDk SZv e/ xo^e?d XkoB eo bJh ;h <

fJzdo f;zx d/ d' jh pZu/ ;B. fJe Xh s/ fJe g[Zso. Xh ;'bQK^;skoK ;kb dh s/ g[Zsou"dK^gzdoK ;kb dk, d't/A ;e{b ftu gVQd/ ;B ns/ ;ko/ Bro bJh T[j fw;kbh Xh, g[Zso;B. \k; eo ;kvh gzikph efwT{fBNh d/ wK pkg nkgD/ pZfunK ƒ T[BQK tork pDB dhgq/oDk fdzd/ ofjzd/ ;B. gVQkJh s/ y/vK ftu T[j fJe Bzpo ;B. wK pkg d/ g{ok efjD/ ftuofjzd/. fe;/ ƒ wkVk uzrk Ppd Bk p'bd/. T[BQK dh IpkB ftu fwZms s/ ;fsekofit/A ;fji^Gk x[b rJ/ j'D. jo wjhB/ T[j fpbk^Bkrk nkgD/ wK, pkg d/ Bkb ;zroKdtkb/ fdB r[od[nko/ iKd/. r[og[op tkb/ fdB r[od[nko/ d/ gqpzXeK tb'A T[BQK dh T[u/uh g[ZSfrZSj[zdh. T[j Ppd ehosB ftu fjZ;k b?Ad/. eftsk gVQd/. nzro/Ih s/ gzikph ftu f;Zy r[o{nKns/ f;Zy fJfsjk; pko/ ;zy/g go gqGktPkbh GkPB eod/. bzro s/ ;zrs dh ;/tk ftu ;Gs'A nZr/ j[zd/.

;'jD s/ w'jDh ;B jh n?;/ pZu/ fe T[BQK bJh ;G d/ fdb ftu fgnko T[wV nkT[Adk;h. Bro ftu fe;/ dh Pkdh j[zdh sK T[j ;/tk s/ gqpzX ftu ;G s'A n~r/ j[zd/. GzrV/, frZX/s/ b'e^rhsK Bkb wfj|b dk ozr pzBQ fdzd/. ;G nkyd/ fe fJzdo f;zx fgSb/ iBwftu fBPu/ jh e'Jh uzrk eow eoe/ J/; iBw fgnk ;h, i' T[; ƒ fJj' fijh B/e ns/efjD/^;ko n"bkd fwbh ;h. T[BQK d'jK ƒ J/Xobh jtk se BjhA ;h brh. J/Xo izzw/ pZu/xo ftu th nzro/Ih jh p'bd/. f;roNK s/ j'o BfPnK dk ;/tB eod/. gZSwh fBqs eod/ns/ T[j joesK th eod/ fiBQK ƒ ;kvk gzikph ;fGnkuko v[Zp woB tkbh rZb ;wMdk ;h.wktK efjzdhnK fe ebi[r nk frnk j?, i' fJj pZu/ wkfgnK ƒ nZyK ftykT[Ad/ jB. w[jo/

Page 126: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK126

p'bd/ jB. y[ZbQ/ nkw fgnko dk gqrNktk eod/ jB. ekw s/ ;zG'r ƒ ftnkj s'A gfjbK jhfJB;kBh jZe s/ nkIkdh ;wMd/ jB. i/ wkg/ o'ed/ jB, sK g[fb; p[bkT[D ns/ ekƒBhekotkJh dh Xweh fdzd/ jB. s[;hA fJBQK ƒ rkbQ BjhA eZY ;ed/. fJBQK T[~s/ jZE BjhA u[e;ed/. fJBQK ƒ pd^c?bhnK s'A o'e BjhA ;ed/. i/ nfijk eod/ j' sK ekƒB nk Xwedkj?. ;oeko fJBQK ƒ \ou fdzdh ns/ wkfgnK s'A nbfjdk ofjD dh gq/oBk fdzdh j? skfefBZs dk fJj eb/P Bk oj/. go fJzdo f;zx d/ pZu/ nfij/ BjhA ;B. fco T[; ƒ fe; rZbdk d[Zy ;h< j'o pZfunK tKr T[j rzdhnK rzdhnK nzro/Ih f|bwK th t/yD BjhA ;BiKd/. jo j|s/ xo jh nkgD/ wK pkg Bkb p?m e/ gzikph iK fjzdh dh e'Jh uzrh f|bwt/y b?Ad/. iK rkfDnK dh e'Jh thvhU N/g bk b?Ad/.

fJzdo f;zx ns/ T[; d/ xo tkbh puB e"o d't/A ezw eod/ ;B. T[BQK ƒ nkgD/ pZfunKT[~s/ g{ok Go';k ;h fe T[j e'Jh rbsh eo jh BjhA ;ed/. ;'jD ns/ w'jDh d't/A T[BQK dhnZy d/ sko/ ;B. T[BQK d'jK dh ;j{bs bJh T[BQK B/ xo ftu jo gqeko dk ;wkB \ohfdnkj'fJnk ;h. NhH thH, thH ;hH nkoH, ;NhohU, ezfgT{No s/ GKs GKs dhnK Jhb?eNo"fBe(Electronic) y/vK. T[BQK dk xo th pj[s tZvk s/ oZi e/ ;ikfJnk j'fJnk ;h. coBhuo,eokeoh, god/, ekbhB s/ j'o ;G n?gbkJ/n?Af;I (Appliances) tXhnk fe;w d/ ;B. xod/ d'jhA gk;hA y[ZbQk bknB ;h. fi; ftu jo/ xk d/ d[nkb/ cZbK ns/ c[ZbK d/ p{N/ bZr/ j'J/;B. ftjb/ ;w/A ;'jD ns/ w'jDh pkrpkBh eod/. rohB jkT{; dh d/y^o/y eod/. xoƒ ;ztkod/.

fJzdo f;zx dk ftuko ;h fe w'jDh j[D ftnkj[D :'r j' rJh j?. T[; bJh Gkos ftue'Jh uzrk fijk w[zvk Yz{vDk ukjhdk j? s/ fco w[zv/ ƒ J/Xo wzrtk e/ T[; dk xo pkjo t;dkeo d/Dk ukjhdk j?. w[zvk th e'Jh nkgDh Iks pokdoh dk ns/ uzrk gfVQnk fbfynkj'Dk ukjhdk j?. puB e"o B/ id'A fJzdo f;zx d/ efjD T[~s/ w'jDh Bkb rZb s'oh, sK T[;B/ fit/A u[Zg jh ;kX bJh. i' e[Vh ;dk jh jZ;dh s/ \[P ofjzdh ;h, T[; ƒ fit/A ;Zg;z[x frnk.

fJzdo f;zx B/ :sB eoe/ w'jDh Bkb nkg rZb s'oh s/ fejk fe p/Nh e'Jh ;ze'u Bkeo. nkgD/ fdb dh rZb d; d/. n;hA s/o/ Bkb e'Jh Ipod;sh sK BjhA eoB bZr/. fJeZm/fJzvhnk iktKr/. w[zvk n;hA s/oh g;zd dk jh u[DKr/. ;G foPs/dkoK ƒ fuZmh fby fdZshj? fe T[j uzr/ foPfsnK dh d; gkT[D. w[zvk sz{ nkg g;zd eohA. s/oh g;zd jh ;kvh g;zdj't/rh. J/Xob/ w[zfvnK dk sK s?ƒ gsk jh j?. fJj xo rqfj;sh BjhA t;k ;ed/. nZi fJ;Bkb eZbQ T[; Bkb. nZi ftnkj s/ eZbQ sbke. w/o/ s/ nkgDh wzwh tbK jh t/y b?. g{o/25 ;kb j' ub/ jB ;kv/ ftnkj ƒ. fJ; soQK dk foPsk T[j jh fBGk ;edk j? i' nkgD/w[be s/ nkgD/ ;fGnkuko ftu izfwnk, gfbnk j't/.”

w'jDh B/ pV/ Yzr Bkb nkgDh wK ƒ df;nk fe T[; dk ftnkj eoB dk ni/ e'JhfJokdk BjhA. T[j gVQBk ukj[zdh j?. gVQ e/ e'Jh uzrh fijh B"eoh Yz{v/rh. nkgD/ g?oK T[~s/nkg yVQh j' e/ jh ftnkj pko/ ;'u/rh.

go T[; dh fJzdo f;zx ns/ puB e"o B/ fJe Bk ;[Dh. T[; ƒ rZb'A rZbhA dpk gk

Page 127: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 127

e/ Gkos b? rJ/. ny/ w[zvk t/yD ftu eh joI j?. i/ s?ƒ g;zd j'fJnk, sK wzrDh eofdnKr/ s/ ftnkj sz{ nkgDh woIh Bkb id'A woIh j? eotk bthA. BKj, BKj eofdnK thw'jDh dh wzrDh eo fdZsh rJh. fJj ;G e[M Gkos jh j'fJnk, fJj feT[A s/ fet/A j'fJnkfJ; dk J/Xo fe;/ ƒ gsk BjhA ;h.

J/Xo sK T[d'A jh gsk bZrk id'A fBebdh, fBebdh fJj rZb fBebh fe fJzdo f;zxB/ w'jDh d/ ftnkj bJh r[od[nkok p[e eotkfJnk j?. ;Zs, nZm wjhfBnK se w[zvk Gkoss'A nkt/rk s/ w'jDh dk ftnkj j't/rk.

fJBQK fdBK ’u jh e'Jh xNBk tkgoh ;h, i' fJzdo f;zx u[Zg rV[Zg j' e/ nzdo iktfVnk ;h. puB e"o th bZGh, BjhA ;h bZGdh. T[~go'A T[~go'A fBskgqsh dk ftjko ;G mhemke uZb fojk BIo nk fojk ;h.

fJzdo f;zx B/ nkgDh p/Nh ƒ pV/ fgnko Bkb nkgD/ e'b fpmk e/ ;wMkT[D s/ T[;dh rZb ;[DB dk :sB eofdnK nkfynk, “t/y p/Nh, XhnK p/rkBk XB j[zdhnK jB. fJeBk fJe fdB fJBQK B/ p/rkB/ xo ikDk jh j[zdk j?. Bkb/ sz{ fejVk d{o ikDk j?. J/E/J/; Pfjo ftu jh n;hA s[jkƒ BtK wekB b? d/Dk j?. eko th b? fdnKr/. xo dk j'o;G ;wkB th. fJj ;kvh fIzw/tkoh j?.”

w'jDh B/ j"A;bk fijk eoe/ j"bh fijh nkfynk, “v?vh, fJj b'VK, fJj uhIK, xo,eko jh sK ;G e[M BjhA j[zdk.”

“sz{ dZ; p/Nh, s?ƒ j'o eh ukjhdk j? < i' nky/Arh ;G e[M b? e/ fdnKr/.”“;Zu v?vh <”“jK, p/Nh.”“w/oh woIh dk ftnkj w?ƒ ukjhdk j?. j'o e[M BjhA.”“s/oh woIh Bkb jh sK fJj ;G e[M j' fojk j? p/Nh. s/oh \[Ph s/ g;zd dh \kfso

jh sK n;hA J/B/ g?;/ \ou e/ fJzvhnk rJ/ ;K.”“BjhA v?vh, fJj ;Zu BjhA. w?A wzwh ƒ dZ; fdsk ;h fe w?A fJzvhnk ftu ftnkj BjhA

eoBk. fi; w[zv/ pko/ w?A e[M ikDdh jh BjhA, fi; dh w?ƒ gfjukD jh BjhA, T[; ƒ f;o|fJe BIo t/y e/ ihtB Go bJh w?A fet/A nkgD/ bV bk ;edh jK. wzwh B/ s[jkvh fJZIs,s[jkvh f;js dk tk;sk gk e/ w?ƒ wzrDh bJh wip{o eo fdZsk ;h. wzwh B/ fejk ;h i/ w?As[jkvk BZe oZyD bJh wzrDh Bk ehsh sK s[;hA nksw^jZfsnk eo bt'r/. foPs/dkoK ftu s[;hAfJj p/fJZIsh podkPs BjhA eo ;e'r/. wzwh d/ fJj efjD s/ fe sz{ nkgD/ v?vh dh fIzdrhdh \kfso fJj wzrDh eo b?. e?B/vk tkg; ik e/ i' woIh j? eohA. s/o/ T[Zs/ e'Jh gkpzdh BjhAj't/rh ` w?A okIh j'Jh ;h.”

“go, p/NhHHHwzrDh sK j' u[Zeh j? s/ fJwhro/PB b? e/ w[zvk fJzvhnk s'A e?B/vk nk fojkj?. r[od[nkok n;hA p[e eotk u[Ze/ jK. j'o ;kok gqpzX th j' u[Zek j?.”

“BjhA v?vh, s[;hA ;kƒ, nkgD/ pZfunK tKr ;wMD dk ed/ :sB jh BjhA ehsk, ;kv/bJh e[M ;N?Avov pDk fdZs/ s/ n;hA T[BQK T[~s/ s[od/ oj/. n;hA, ukj/ nukj/, eJh edws[jkv/ tbK s[od/ oj/ jK. go s[;hA fJe edw th BjhA g[ZfNnk ;kv/ tbK. s[;hA :sB jh

Page 128: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK128

BjhA ehsk ed/ ;kv/ se gj[zuD dk. ;kƒ ;wMD dk. s[jkvh \[Ph dh \kso n;hA eh BjhAehsk < gzikph f;Zyh, r[od[nko/ rJ/, nkgDh ebuo f;Zyh, s[jkvh ;zrs ftu pfj e/ fjzdhns/ gzikph dhnK w{thnK t/yhnK, ftnkjK PkdhnK ftu BZu/. uzr/ Bzpo b? e/ gk; j'J/,y/vK ftu fJBkw bJ/. xo d/ ezw eko ftu s[jkvh wdd ehsh. n;hA T[j ;G e[M f;fynks/ ehsk i' s[;hA ukfjnk. s[;hA ;kv/ bJh eh ehsk <”

“p/Nh, n;hA eh BjhA ehsk <HHH”“uzr/, uzr/ eZgV/ b? fdZs/. Io{os dk ;kwkB b? fdsk. fJj ;G e[M s[;hA fgnko bJh

BjhA ehsk v?vh. ;';kfJNh ftu nkgDk BZe oZyD bJh eod/ oj/ j'. nkgDh fJZIs pBkT[DbJh s[;hA ;kƒ Psozi d/ w'jfonK tKr tosd/ oj/ j'. J/; fJe^gk;V y/v dk jzeko s/gouko eod/ oj/ j'. s[;hA ;kƒ p/rkfBnK tKr tosd/ oj/ j' v?vh. s[;hA ed/ th ;kƒ ;wMD,;kv/ se gj[zu e/ ;kvh gfjukD eoB dk :sB BjhA ehsk.”

“s[jkvh ebuo jh s[jkvh gfjukD j?, p/Nh.”“ikDdh jK v?vh. e?B/vk fJe wbNh fbzr{nb s/ wbNh ebuob (Multi-lingual and

multi cultural) pj[^GkPh s/ pj[^;fGnkukoe ezNoh j?. d[BhnK d/ jo d/P d/ b'e J/E/ nkDe/ t;/ j'J/ jB. T[BQK ;G dh nkg' nkgDh tZyoh gfjukD j?. go fco th ps"o eB/vhnBT[BQK ;G dh fJe ;KMh gfjukD th j?. s[;hA ed/ th ;kƒ J/; o{g ftu t/yD dk :sB BjhAehsk. n;hA J/Xo gb/, J/Xo gVQ/. J/Xo tZv/ j'J/. J/Xobk wkj"b ;kvh fIzdrh dk nfjwfjZ;k j? v?vh.”

“J/Xob/ wkj"bh dh rzdrh ftu eh fgnk j? <”“fJj e[M eh j[D fJzvhnk s/ ;z;ko d/ j'o d/PK ftu BjhA j' fojk <”“nkgDhnK iVQK th sK e[M jB, p/Nh.”“e/tb iVQK jh t/yd/ ojhJ/ v?vh < s/ G[Zb ikJhJ/ fe Noh th j[zdk j?, ;N?w, poKfuI

s/ gZs/ th. c[Zb s/ cZb th. iVQK dh \kfso o[Zy eN e/ ;[ZN d/JhJ/ v?vh <”“w?A fJj ed'A nkfynk j? p/Nh <”“jo o[Zy dhnK iVQK d/ Bkb T[; dk nkgDk tZyok wkj"b j[zdk j?, v?vh. e?B/vk d/

fJNkbhnB s/ |oK;h;h b'e fJNbh s/ |oK; d/ b'eK s'A T[;/ soQK fvco?AN jB fit/A gzikpd/ b'eK s'A n;hA. iVQK dh ;KM j[zfdnK th n;hA fvco?AN jK v?vh. s[;hA ed/ th fJj ikDBdk :sB BjhA ehsk.”

w'jDh p'bdh p'bdh o[e rJh. d{o \bkn tb x{odh j'Jh c/o p'bD bZrh fit/A nkgD/nkg Bkb, ;G Bkb, T[~uh ;'u ftu rZbK eo ojh j't/, “w?A th T[j ;G e[M eo ;edh;K i' J/Xob/ pj[^frDsh pZu/ eod/ jB. s[;hA s/ wzwh sK ;dk g?;/ ewkT[D ftu gJ/oj/. xo n;hA, w?A s/ tho, eZb/ jh j[zd/ ;K, i' woIh eo ;ed/ ;K. s[jkv/ f\nkbK nB[;ko,jo soQK ftrV ;ed/ ;K. go n;hA fJ; soQK BjhA ehsk. J/Xo th ;ko/ pZu/ fit/A s[;hA;'ud/ j', T[;/ soQK ftrV/ j'J/ jB HHH s[;hA sK nkgD/ pZfunK ƒ jh ;wMD dk :sB BjhAehsk, j'o fe;/ ƒ s[;hA eh ;wMDk s/ eh gfjukBDk j'fJnk < HHH

HHH n;hA th ukjz[d/ ;K fe j'o pZfunK d/ wkfgnK tKr HHH wkfgnK s/ NhuoK d/ fwbD

Page 129: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 129

bJh oy/ rJ/ UgB jkT{; (Open house) tkb/ fdB s[;hA th ;kv/ HHH NhuoK ƒ fwb'. ;kƒ;g'oN eo'. n;hA th ukj[zd/ ;K fe j'o wkfgnK tKr s[;hA th ;kv/ Bkb f;Bw/, o?;s'oK,EhJ/No s/ j'o ;G EktK T[~s/ ub', fiZE/, fiZE/ J/Xob/ wkg/ nkgD/ pZfunK ƒ b? e/ iKd/ jBsK fe T[BQK dhnK go;B?b/NhI g{oh soQK tX, c[Zb ;eD. T[BQK dk g[nkfJzN nk| ftT{ (Pointof view) u"Vk j' ;e/. BjhA v?vh, g?;/ s/ w?Nhohnb d/ uZeo ftu c;/, s[;hA fJj fet/A eo;ed/ ;U < s[jkv/ e'b ftjb jh BjhA ;h. s[;hA ;kƒ ;kvhnK iVQK ns/ ebuo d/ BkwT[~s/ j[D se pb?e^w/b jh eod/ oj/ j'. HHH s/ j[D s[;hA nkgDh Xh dhnK ;kohnK \[PhnKfJBQK iVQK ns/ J/; ebuo dh pbh uVQk d/Dk ukj[zd/ j', ;dk ;dk bJh sK fe s[jkvk BZee[M j'o tX/o/ T[~uk j' ;e/.”

“BjhA, p/Nh fJj rZb BjhA.”“g[ZS' wzwh ƒ, w?A J/; ƒ eh nkfynk ;h fJzvhnk ikD s'A gfjbK <”“jK, XhJ/ ` w?A dZf;nk ;h s/o/ pkg ƒ. go fJj BjhA wzfBnk. efjD bZrk d/P ubd/

jK. uzrk fijk w[zvk t/y e/ wzrDh eo fdnKr/. fco j"bh, j"bh ;G mhe j' ikJ/rk.”“eh mhe j' ikJ/rk < ;G e[M }bs j' u[Zek j?.”“BjhA, p/Nh. i'frzdo Bkb s/oh Pkdh BjhA j' ;edh. T[j BhthA iks d/ jB. i[bkj/

jB. n;hA iZN jK.”“fejVhnK rZbK eod/ j', v?vh < j[D sK fJzvhnk ftu th b'e fJzi BjhA ;'ud/. fJB;kB,

fJB;kB jh j[zdk j?. r[od[nko/ ftu r[o{ rzqE ;kfjp ftu fJj jh f;fynk fwbdh j?. ephoi[bkjk jh sK ;h. T[; dh pkDh feT[A ;[Dd/ j' < T[; ƒ feT[A ;h; M[ekT[Ad/ j' < wZEkN/ed/ j' <”

s/ fJzi w'jDh i' u[Zg ukg ofjD tkbh fJe ;kT{ e[Vh ;h nkgD/ pkg fJzdo f;zx bJhfJe u[D"sh s/ fJe ;tkb pD rJh.

i'frzdo Bkb T[j fgnko eodh ;h. T[j fJeZm/ w[ZY s'A fJe jh ;e{b ftu gVQ/ ;B.T[BQK dk fgnko Gkosh fwnko nB[;ko ;Zuk s/ ;[Zuk ;h. nkgD/ wK pkg dh \[Ph bJh

T[j nkgD/ ;fGnkuko dhnK jZdK ftu ofj e/ fJ; ƒ gotkB uVQkT[D d/ ;[|B/ t/yd/ oj/;B. i'frzdo dk fgsk :{rzvk ftu nfXnkge j[zdk ;h s/ J/E/ nkD e/ th T[; B/ nfXnkgehjh ehsh ;h. T[j y[ZbQ/ v[ZbQ/ ;[Gkn dk fJe jZ;k; wB[Zy ;h. T[; ƒ gsk ;h fe w'jDh s/i'frzdo fJe d{i/ ƒ fgnko eod/ jB. i'frzdo id'A th ed/ nkgD/ fgsk Bkb J/Xob/ wkj"bns/ nkgDh ebuo dh rZb eodk sK T[; dk fgsk ;z[do f;zx T[; ƒ efjzdk,

“fJj ;G ebuo s/ iVQK d/ ;zebg wB[Zy d/ nkgD/ jh pDkJ/ j'J/ jB. fIzdrh ƒ ;"fynKs/ wo:kdk ftu YkbD bJh jh o;wK, fotkiK dk iBw j[zdk j?. id'A fJj ;G e[M wB[Zydk ;kj x[ZND br gt/, sK fJ; ƒ pdb d/Dk ukjhdk j?. fi; e[M ƒ ;kv/ nkw gzikphb'e J/Xob/ wkj"b dh rzdrh efjzd/ jB, T[j e[M ehBhnK d/ wkj"b ftu ;fji^gotkBs ;h.”

“;Zu, fgsk ih <” nr'A i'frzdo j[zrkok Godk.“jK, p/Nk. ehBhnK ftu ftnkj s'A gfjbK bVe/, bVeh d/ ekw^;zpzX tois BjhA ;B.

T[~E'A d/ B"itkB w[zv/ sK ;r'A ftnkj s'A gfjbK nkgDh j'D tkbh gsBh dk cofNb/Nh N?;N

Page 130: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK130

(Fertility Test) eod/ ;B, fJj t/yD bJh fe T[j n"bkd th g?dk eo ;edh j? iKBjhA < w/o/ ;zgoe ftu nkJ/ eJh ;fj^eowhnK ns/ fwZsoK B/ roGtsh bVehnK ƒ jhPkdh dh o;w T[gozs nkgDh gsBh pDkfJnk.”

i'frzdo fJj ;G rZbK w'jDh Bkb eodk s/ T[j d't/A \{p jZ;d/. nkgD/, d'jK d/, fJe'fJe v?vh ƒ dkd fdzd/.

w'jDh nkgD/ ewo/ ftu fJeZbh p?mh i'frzdo s/ T[; d/ fgsk d/ nfij/ r{VQ/ d';skB/pko/ ne;o, ;'udh s/ fJZSk eodh fe ekP T[; dk fgsk th ;z[do f;zx tork e'Jh y[ZbQ^fdbkjZ;k; ftnesh j[zdk, i' ftykt/ d/ nvzpo Bkb'A nkgDh Xh dh \[Ph ƒ gfjb d/D dh fjzwseo ;edk. nkgD/ fdb'A T[j ;z[do f;zx ƒ nkgDk fgsk wzB jh u[Zeh ;h s/ fJ;/ GktBk nXhBfJe fdB T[j i'frzdo d/ Bkb T[BQK d/ xo ub/ rJh. Xh tKr, id'A ;z[do f;zx B/ w'jDhƒ nkgDh fjZe Bkb bkfJnk sK T[j fc; gJh, “v?vh, fJe tko sK e'fPP eo t/y' s[;hAw/o/ fgsk ƒ fwb' s/ foPs/ dh rZb s'o'.”

“p/Nh, w?A fJ; pko/ pj[s rzGhosk Bkb ;'udk fojk jK. s/o/ bJh, i'frzdo bJh, s[jkv/d'jK dh \[Ph bJh w?A e[M th eo ;edk jK. s[;hA jh sK ;kvk, ;G dk, GftZy j'. GftZyƒ e'Jh fet/A BkokI eo ;edk j?.”

;z[do f;zx dh rZb ;[DfdnK jh fJzdo f;zx nZr Gp{ek j' frnk. puB e"o d/ o'efdnK,o'efdnK th fJzdo f;zx B/, p/fJZIs eoe/ ;z[do f;zx ƒ xo'A pkjo eZY fdZsk.

w'jDh ns/ i'frzdo d/ fdbK T[~s/ fJ; dk vkYk G?Vk n;o j'fJnk.fJzdo f;zx nkgDh fIZd T[~s/ g{oh soQK ekfJw ;h fe Gkos s'A w[zvk J/Xo ibdh gj[zu/

sK fe w'jDh d/ jZE ghb/ ehs/ ik ;eD.xo'A id w'j Bk fwb/, sK p/rkB/ do pzdk Y[edk, w'j dh sbkP eodk j?. ;z[do f;zx

ns/ i'frzdo sK p/rkB/ th BjhA ;B. \kb; nkgD/ ;B. fJ;/ bJh PkfJd w'jDh s/ i'frzdodhnK w[bkeksK j[D ;z[do f;zx d/ xo ftu jh j[zdhnK.

fJj ;G e[M ;[D e/ fJzdo f;zx d/ f;o T[~s/ fit/A \{B ;tko j' frnk ;h. T[; dknkgD/ nkg T[~s/ tZ; BjhA ;h fojk. rZb, rZb T[~s/ T[j fyMdk s/ eq'X ftu nk iKdk. nkgDhgsBh d/ ;[Mkn T[~s/ jh T[; B/ nkgD/ nkg T[~s/ ekp{ gkT[D bJh ns/ fJ; Bw'Ph dk e'JhgZek fJbki Yz{vD bJh fwZb s'A S[ZNh b? bJh ;h. go jkbks ;B fe T[; d/ ekp{ ftu BjhA;B nk oj/.

w'jDh B/ nkgDh wK d/ okjhA nkgD/ fgsk ƒ rZb jh n?;h dZ;h ;h fe T[j nkg/ s'Apkjo j' frnk. rzdhnK^rzdhnK rkbQK eZYD bZr fgnk. i/ puB e"o ftu Bk g?Adh sK T[;B/ itkB ijkB Xh T[~s/ jZE u[Ze b?Dk ;h.

fJBQK fdBK ’u jh fJe fdB i'frzdo T[BQK d/ xo nkfJnk s/ w'jDh wK dhnK nZyK ftuf;ZXk t/ydh, u[Zg u[ghsh T[; d/ Bkb ubh rJh.

i'frzdo s/ w'jDh ;z[do f;zx d/ ;kwQD/ yVQ/ ;B. i'frzdo g{o/ Go';/ ns/ wkD Bkb nkgD/fgsk ƒ d; fojk ;h, “v?vh, w?A th cofNfbNh N?;N (Fertility test) eo fbnk j?. s[jkvhj'D tkbh ƒj, w'jDh, roGtsh j?. w'jDh d/ wksk fgsk ƒ s[;hA fJj rZb ;wMkT[D dk Io{o

Page 131: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 131

:sB eoBk fe ;kvk j'D tkbk pZuk jh ;kvh Pkdh tb iKdh ;Ve j?, Pkjokj j?. fJ;s'A fpBK ;kv/ e'b e'Jh ukok jh BjhA ;h. n;hA ukj[zd/ jK fe T[BQK dk BZe ni/ th ;bkwsoj/. ;kvk ftnkj ;kv/ Xow s/ ;kvh ebuo nB[;ko jh j't/. T[Fzi n;hA j[D pkbr jK.T[j, ukj[D th sK, ;kƒ o'e BjhA ;ed/. w?ƒ g{oB Go';k j?, v?vh fe fJ; ;w/A T[j s[jkvhrZb tZb Io{o fXnkB d/Dr/ ns/ nkg v[Zp woB iK ;kƒ wko ;[ZND dh EK ;kv/ fgnko ns/;kvh fIzdrh d/ fJ; Bt/A rhs ƒ th Io{o fXnkB Bkb ;[DBr/.”

BthA fIzdrh d/ fJ; Bt/A rhs ƒ ;[D e/ ;[zdo f;zx ƒ fJ; soQK wfj;{; j' fojk ;hfit/A i'frzdo d/ o{g ftu nZi T[j nkg d{ih tkoh itkB j' frnk j't/.

Page 132: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK132

s?A eh dod Bk nkfJnk

pz{d pz{d eoe/ gkDh Gk| ftu pdbdk, ;kro pZdb pD nkekP T[~s/ c?bdk s/ fco po|pD po;dk j?. fdb, fdwk}, nkswk, nfj;k;, ;'u, iIp/^J/E'A se fe fiT{D dh u/sBkjh ;z[B j' ojh j?, brksko. w?ƒ, wB[Zy ƒ eh j' frnk j? < fJj fejVh nkJh;^J/i d/ww'b/ jB, i' tes'A gfjbK jh w?ƒ, wB[Zy, wB[Zysk ƒ ;[zB ukVQh ik oj/ jB brksko <

fIjB ftu ;{b u[ZGdh j?. j?okB jK fe dod feT[A BjhA j[zdk< \{B feT[A BjhA fo;dk<fJB;kB s[odk j?, sK T[; d/ Bkb, T[; d/ ;rb/ ti{d ftu po| s[odh j?. g?oK

j/m nk e/ u{j/ dh g{S N[ZN rJh j?. g{S sVcdh G[Vedh BjhA. u{jk w?ƒ, g{S ƒ t/y e/brksko w[;eok fojk j?. fit/A e[M j'fJnk jh Bk j't/.

foPfsnK dk N[ZNDk, fsVeDk s/ ft;c'Ns j'Dk jh fit/A ihtB^P?bh j't/ nZi dh. wB[Zyƒ mzvh mkoh g? rJh j? s/ rb'p ƒ nZr. n;hA ;G fSD^fSD, gb^gb, brksko ib oj/jK, mzvh nZr ftu.

fgU ƒ mzvh dkfJwh yzx j' rJh j?. g[Zso mzvk bj{ E[Zedk j?. g'so/ dhnK nZyK ftumzvh bkbh izw rJh j?. wK po| izwdh j?. Xh po| G'rdh j?. g'sh ;z[B G[rsdh j?.n;hA ;G brksko mo oj/ jK. j"bh^j"bh brksko ;z[B j' oj/, wo oj/ jK. fiT{D, fiT{Dd/D s/ fiT{Ad/ ofjD pko/ ;'uD dh ftjb fe; ƒ j? < uko u[c/o/ n;'u dk xDk ;zxDk izrbT[~r nkfJnk j?.

izrb dk fB:w, p/fB:wh j?. izrb dk oki, nokiesk j?. nkg pukU, ;G ƒ wko'.;G ƒ wko' dh GktBk j/m ;G B/ ;h; sbh s/ Xo bJ/ jB. fJj ;{opho nkgDh Pjhdh|oI eoe/ jh ;G dh w"s pDB d/ okj g?Ad/ jB. fJBQK d/ ;h; sbh ’s/ ns/ BIo ;Gdh Pkj or ’s/ j[zdh j?.

;h; HHH f;o HHH f;o HHH ;t/o s'A gsk BjhA nfj;k;K T[~s/ j/m fbyhnK ekft^s[eKfeT[A jkth jB L

nZi d/P ƒfejVk f;o bk e/ iktK <e'Jh th f;ooZfynk dh jkwh BjhA Godk.

Page 133: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 133

w?A id th d/P^c/oh pko/ ;'udk jK, fJzi jh j[zdk j?. n\pkoK ƒ nZr g? iKdh j?.nZyoK ’u'A r'bhnK ubdhnK, pzp ft;c'Ns j[zd/, pzpK dk dktkBb pD iKd/ jB.

noEK dhnK p/ofjw, Ifjo ftu fGZihnK S[ohnK BIoK ƒ bj{ b[jkD eo fdzdhnK jB.n\pkoK d/ gzfBnK ’u'A bj{ dh fusoekoh Mkedh, bKp{ bged/ jB.

r[o{ rzqE ftu, r[o{ gd s/ PP'Gs, ;G IksK, XowK d/ eth fBr[o/, p/p; M{od/ jB.T[BQK ƒ wzBD tkb/ jh, T[BQK d/ ;zd/P dh T[bzxDk jB.

nzBQh Pesh wB[Zy d/ ebg/ oZp ns/ f;oi/ oZp d/ xo, jfowzdo T[~s/, id'A s'A xZb{xkokpD e/ xNh j?, T[d'A s'A jh J/; rzqE dh d/j ns/ o{j I\wh j'Jh sV| ojh j?. gqPBT[~md/ jB L

r'bh eh j? <fe; B/ pDkJh <fe; ƒ bZrh <fe; B/ ubkJh <“J/e B{o s/ ;G iZr T[gfink HHH”e"D eksb <e"D wes{b <c/o th pZu/, p[ZY/, sqhwsK HHH bj{ b[jkD.X[o eh pkDh p/p; gP/wkB.“J/sh wko gJh e[obkD?, s?A eh dod Bk nkfJnk]”

dod j?, sK jh sK id'A th d/P^c/oh pko/ ;'udk jK f;o dh fuzsk bZr iKdh j?. uzr/Gb/ NhH thH s/ nk oj/ gZSwh gq'rokwK ’u'A xZb{xko/ Mked/, fIjB ƒ i[V iKd/ jB. nfij/;w/A wfj;{; j[zdk j?, fit/A w/ok d/P 1984 s'A brksko fJe xZb{xko/ dh nt;Ek ftu ftuofojk j't/.

nfstkdtZytkdfjz;k, ft;|'Nr'bhnKesbftP?bh okiBhshPesh^;zxoPc[ZNwkBt^jhDsk.

HHH fezB/ jh o[Zy fIjB ftu T[~r nkJ/ jB. ;G ƒ nZr g? rJh j?. u[c/o jkjkekoj?. “wko', b[ZN'” dk jo so| row pkIko j?. jo e'Jh jh wkoB, woB bJh fsnko j?.

Page 134: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK134

wjK ;zeN U; bJh,i' Bk J/Xo, Bk T[~Xop/fXo j?, ftueko j?.HHHnZi d/P ƒfejVk f;o bk e/ iktK <e'Jh th f;ooZfynk dh jkwh BjhA Godk.HHHHHH

NhH thH T[~s/ J/; ;w/A \poK ub ojhnK jB. fJe yz{yko e[Zsk ;hyK fgZS/ pzd brkskosZe fojk j?. T[;dhnK nZyK ftZu'A dfozdrh Mbedh j?. T[j nkeowD s/ fjz;k dk o{g Xkohnfstkdh pfDnk ikgdk j?. \poK tkbk d; fojk j? fe J/; e[Zs/ ƒ ndkbs B/ w"s dh;Ik ;[DkJh j?.

J/; e[Zs/ B/ eJh r[nKYhnK ƒ tZfYnk ;h. vke d/D nkJ/ vkehJ/ ƒ Ykj fbnk ;h.T[; dk ;oho bho' bho eo fdZsk ;h. vkehJ/ dk ndkbs ftu fpnkB ;h fe J/; e[Zs/ B/Xk e/ T[; ƒ wko, w[ek d/D bJh jwbk ehsk ;h. J/; dhnK nZyK ftZu'A tfjPs, dfozdrh,gkrbgB ns/ fjz;k Mkedh ;h. T[; dk jZE, e{jDh, bZs, gZN, g/N ;G p[oe ;[ZN/ ;B fJ;B/. fJj sK T[; dh fe;ws uzrh ;h i' T[; ;w/A b'eK dh GhV fJeZmh j' rJh. e[Zs/ dkwkbe nk frnk, fi; B/ T[; ƒ ekp{ ftu ehsk.

ndkbs ftu eJh wjhB/ e[Zs/ dk e/; uZfbnk. d'jK gkf;nK s'A tehb g/P j'J/. fiokjj'Jh. rtkj g/P j'J/. wkbe pfIZd ;h fe e[Zsk gkrb BjhA j?. ns/ Bk jh T[j fe;/ dh;[oZfynk bJh \sok j?. fJj T[; dk ;G s'A fgnkok gkbs{ j?, jwdod j?. T[; dk fJe'fJe ;kEh j? i' T[; ƒ ;wMdk, fgnko eodk j?. T[; d/ d[y^;[y dk ;kEh j?, t|kdkoj?. fJj jh T[; d/ ihD dk nk;ok, T[; dk ;ek ;zpzXh, foPs/dko j?. d[BhnK d/ ;GfoPfsnK s'A T[; dk ftPtk; T[~m u[Zek j?. i/ J/; e[Zs/ ƒ e[M j' frnk, sK T[j th BjhAoj/rk. fJj e[Zsk jh T[; d/ ihtB dk wB'oE j?. T[; d/ Bkb yKdk, T[; d/ Bkb ;"Adk j?.T[; d/ d[Zy ftu d[yh s/ ;[y ftu ;[yh j?. fJj jh T[; dh fIzdrh j?. fJj e[Zsk gkrbBjhA j?, Io{o feXo/ e'Jh }bsh j'Jh j?, fi; eoe/ T[j GVe T[~fmnk. fJj d[BhnK pVh;zrfdb, p/ofjw j?. Io{o vkehJ/ B/ fJ; Bkb e'Jh r?o^wB[Zyh ftjko ehsk j't/rk i' fJ;ƒ nkgDh nksw^oZfynk bJh fJj ;G e[M eoBk fgnk j?. e[Zsk gkrb BjhA j?. ;|kJhd/ tehb d/ I'o d/D s/ e[Zs/ ƒ ;jh s/ tkip fJB;kc d/D bJh T[; dk vkeNoh w[nkfJBkeotkfJnk frnk. gkrbgB dh jkbs ftu i/ e'Jh wB[Zy fe;/ d{i/ wB[Zy dk esb eod/t/ sK J/; d/P d/ ekƒB nB[;ko ;Ik dh ;zGtkBk pj[s xN iKdh j? s/ fJbki dh tXiKdh j?. e[Zsk gkrb BjhA ;h, vkeNoK dh fJj ;KMh s/ gZeh okJ/ ;h.

Page 135: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 135

vkehnk, r[nKYh, s/ rtkj nfij/ yz{yko e[Zs/ ƒ b'eK dh ;[oZfynk bJh \sok j'D ekoBwotk d/Dk ukj[zd/ ;B.

ndkbs ftu e[Zs/ dh ;[oZfynk bJh T[; ƒ g{ok^g{ok fJB;kc d/D bJh ekƒB jo edwnZyK y'bQ e/ g[ZN fojk ;h.

fJj ekƒB jo wB[Zy ƒ jh BjhA, jo ikBto ƒ th fJe BIo Bkb nZyK y'bQ e/t/ydk j?. gZSw dk ekƒB j? Bk HHH w/o/ d/P dk ekƒB BjhA.

w/ok d/P, fiE/ jo o'I M{m/ g[fb; w[ekpfbnK ftu nB/eK p/d'P/ ekƒB, Pesh ns/;oeko d/ Bkw T[~s/ fdB fdjkV/ esb eo fdZs/ iKd/ jB.

w/ok d/P fiZE/ ndkbsK ftu :'r s/ jZeh ;[DtkJh BjhA j[zdh, fi~E/ fpBK w[eZdwk ufbnK,nfB;us ;w/A bJh nB/eK fJ;soh, g[oP i/bQK nzdo vZe fdZs/ iKd/ jB. fjz;k fiZE'A dhp'bh pD rJh j? s/ p/fJB;k|h fiZE'A dk noE.

nZi d/P ƒfejVk f;o bk e/ iktK <e'Jh th f;ooZfynk dh jkwhA BjhA Godk.

ndkbs B/ e[Zs/ ƒ w"s dh ;Ik ;[Dk fdZsh j?, e[s/ dk wkbe Iko^Iko o' fojk j?.T[; d/ tehb d/ fpnkB jB fe e[Zs/ dh oZfynk bJh fJ; ndkbs d/ c?;b/ fto[ZX T[~uh ndkbsftu nghb ehsh ikt/rh. e[Zs/ ƒ fBogZy fJB;k| jk;b eoB dk g{ok g{ok jZe jkf;b j?.

nZi d/P ƒfejVk f;o bk e/ iktK <e'Jh th f;ooZfynk dh jkwh BjhA Godk.

Page 136: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK136

ezfgT{No ebuo

ezfgT{No dhnK ehI dh fNe fNe s/ ezfgT{No d/ wkBhNo ’u'A nkT[Adh ‘Nz{^Nz{’ dh nktkIw?A J/E/ fbftzr o{w ftu p?mk jh ;[D ;edk jK `

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

w/o/ d't/A g[Zso nkg' nkgD/ ewfonK ftu ezfgT{No ’s/ ezw eo oj/ ;B. gsBh,w/oh, PkfJd, nkgD/ p?~v o{w ftu p?mh nkgD/ eowK ƒ o' ojh j't/rh. ;t/o s'A jh w/o/ezBK ƒ fJj ‘fNe fNe Nz{ Nz{’ uzpVh j'Jh j?. pVk e[M ;'funk, pVk e[M eoB dk :sBehsk, go ;G e[M fJ; ‘fNe fNe, Nz{ Nz{’ d/ j/mK jh dp e/ ofj frnk.

‘Nz{ Nz{, Nz{ Nz{’w/o/ ezBK ftu e?B/vk dk w'Nk po;ksh wZSo GhA GhA eo fojk j?. ;koh d/j, fdb,

fdwk}, wB s/ fiZXo t/ydk jK BIo T[~s/ w'N/ w'N/ XZ|V T[~Go nkJ/ jB. fJj e"D j? <fejk }?ph jZE j?, fi; B/ fJBQK XZ|VK ƒ yo{j ;[ZfNnk j? < fsZy/ fsZy/ bzw/A^bzw/A Bjz[nKBkb ` XZ|VK ’u'A \{B fo; fojk j?. ezBK ftubh GhA GhA j'o th T[~uh j' rJh j?. fJ; ftuJ/E'A dhnK w'NhnK johnK wZyhnK ns/ vz{wD/ dh nktkI th Pkfwb j' rJh j?. uko/ gkf;T[Ae/tb vzr jh vzr tZi oj/ jB. jZEK Bkb w?A fJBQK wZyhnK, w~SoK ƒ tko tko trkj e/goKj ;[ZN fojk jK. fJBQK dh ‘GhA GhA’, ‘fGB fGBkjN’ dk P'o j'o th T[~uk j' fojk j?.ikgdk j? fit/A fJBQK wZyhnK wZSoK dk j[D e/tb vzrK ftu ekfJnk ebg j' frnk j't/, T[BQKdk ;w[Zuk ti{d jh vzr pD frnk j't/. w/ohnK nZyK ;"Aj/A w/oh BIo g[V g[V ftZMh brksko;[Zi ojh j?. X[zdbk X[zdbk fdykJh d/ fojk j?.

fJe ti{d fijk fe;/ ikBdko uhI dk. ;ho/ s/ r[V Bkb fbZpfVnk, fit/A fe;/ B/ekfYnK d/ G"D T[~s/ ;[ZN fdZsk j't/. ekY/ jh ekY/, p/P[wko ekY/. J/Xo'A, UXo'A brksko dzdhnKtZY oj/ p/P[wko ekY/. fJj e"D j?, i' ;ho/ Bkb fbpfVnk, p/p; fgnk sVg fojk j?. w?AjZE Bkb ekY/ goKj jNkT[Adk jK. fJe S'Nk fijk ti{d j?. fit/A w/ok nkgDk fwBhJ/uoj't/. fit/A w?A jh ;[zrV e/ T[; ti{d ftu ;wk frnk j'tK. w?A ekY/ goQK jNkT[Adk jKsK fe fXnkB Bkb t/y ;eK fe fJj w?A jh jK iK e'Jh j'o < fezBk p/gSkD j' frnk jK

Page 137: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 137

w?A. eh fJj w?A jh jK < BjhA, sK ` fJj sK fe;/ dk fdwk}, fe;/ dk fIjB ikgdk j?.fit/A y'goh ftZu'A eZY e/ fe;/ B/ ekfYnK d/ G"D T[~s/ ;[ZN fdZsk j't/. SbDh SbDh, SkDBhSkDBh. g[V g[V ftZMk. w?A e'fPP eodk jK, jZE g?o wkodk jK. ekY/ goQK jNkT[Adk jK.ekfYnK dk ;kok G"D jh fit/A w/o/ jZEK T[~s/ uVQ nkfJnk j't/, ;koh d/j T[~s/, ;rb/ ti{dftu ohAr fojk j't/. w?A jZE g?o wkodk jK, T[BQK ekfYnK ƒ MkVdk jK.

“fJj eh eoB vj/ j' < n?t/A gk}bK tKr jtk ftu jZE g?o wkoh iKd/ j' < eZb/ p?m/j', fdb BjhA bZrdk sK thvhU T[~s/ e'Jh fjzdh gzikph dh f|bw bk bt'. pZu/ d/yDr/,sK eh efjDr/ < eh j' frnk j? T[BQK d/ v?vh ƒ < gk}bK tKr jtk ftu jZE g?o wkofojk j?.”

w/oh gsBh w?ƒ cV e/ ;'|/ T[~s/ fpmkT[Adh j'Jh ns/ fJzi jh brksko fpBK j[zrko/ dhnk; s/ T[vhe d/, p'bdh^p'bdh w[V nkgD/ p?~v^o{w ftu ubh iKdh j?.

w/o/ bJh sK fjzd';skB wo frnk j?. w?A bktko; j' frnk jK. 30 skoh\ ƒ w?A GkosikDk ;h s/ 15 skoh\ ƒ fdb d/ d"o/ Bkb w/o/ fgsk ih dh w"s j' rJh ;h < fgsk ihBkb jh w/oh p"Xe ;KM ;h. T[j nkg fJe gqf;ZX ftfdnkt/sk ns/ uzr/ b/ye ;B. w/ohnKpj[shnK rZbK Bkb n;fjws j[zd/ j'J/ th, T[j w?ƒ uzrh soQK ;wMd/ s/ w/oh edo eod/;B. w"s ;h fe gzdoK fdB j'o fJzsIko Bk eo ;eh. w?ƒ fJzi ikg fojk ;h fit/Aw/o/ fdwk}h N?bh|'B dh bkJhB dk fJe f;ok eZN frnk j't/. w?A p'b sK ;edk j'tK, god{i/ gk;/ e'Jh ;[D, ;wM Bk fojk j't/. w?A p'b sK ;edk j'tK, go d{i/ gkf;UA e'Jh nktkIe'Jh j[zrkok ;dk^;dk bJh w/o/ Bkb'A eZN frnk j't/. w/ok fjzd';skB wo frnk j't/. w?A tB^t/N?bh|'B bkJhB pD e/ ofj frnk j'tK.

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

ezfgT{No dh nktkI brksko ;[DkJh d/ ojh ;h. pZu/ tZv/ j' oj/ ;B. N?bhth:B s/i' gq'rokw w?A t/ydk ;K, T[BQK ƒ g;zd BjhA ;B. i' T[j t/yDk ukj[zd/ ;B, T[d'A w?A e'Jhj'o u?Bb bkT[Dk j[zdk ;h. tZvk g[Zso i' 16 ;kb dk ;h, efjD bZrk, “v?v ` ;kfonK e'bJ/E/ fJe s'A tX/o/ NhH thH ;?~N jB. s[;hA th j'o pkJh eo'. nkJh v'AN tKN N{ pkdo :{v?v, pN nkJh tKN wkJh cohvw.”

P\;h nkIkdh dk ;tkb ;h. xo ftu gfjbK fJe NhH thH j'o nkfJnk s/ c/o S'Nki' 14 ;kb dk ;h, T[; dh nkIkdh dk ;tkb g?dk j' frnk. ;tkb jh ;tkb ;B s/ itkpe/tb fJe ;h. xo ftu shik NhH thH nk frnk. gfjbK fJe s/ fco d{ik ezfgT{No nkfrnk. d'jK g[ZsoK B/ nkg' nkgDh g;zd d/ ezfgT{No gq'rokw b? bJ/, ezfgT{No y/vK s/ j'o;"cN t/no b? fbnk. xo ftu uko ih ;K n;hA. uko/ iD/ nkg' nkgDh nkIkdh b? e/nkg' nkgD/ nzdo tV rJ/. eZb/^eZb/ ewo/ ftu tzv j' rJ/. fJZe' xo d/ uko ewo/, ukotZyo/^tZyo/, T[~uhnK dhtkoK s/ o"PBdkBK s/ fyVehnK s'A tKi/ pzd r[zpd^B[wk xo pDrJ/. fJ; r[zpd nzdo pkjobh nktkI dk eh ezw < nzdo nkgDh nktkI s/ T[;/ nktkIdhnK gqsh^X[BhnK ;[DdhnK jB. j'o e[M BjhA. ykDk sK vzro th yKd/ jB. n;hA th fJeZm/

Page 138: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK138

jh yKd/ ;K. fJZe' vkJhfBzr N/pb T[~s/ pj[s xZN tkoh ;KMk, go pj[sh tkoh nkgDh nkgDhg;zd dk tZy' tZyok ykDk. fJe w/I d[nkb/ u"Aj e[o;hnK ftu fit/A n;hA fJeZm/ BjhA ;r'Auko tZy' tZyo/ o?;s'oK ftu p?m/ j'JhJ/ `

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

ezfgT{No dh nktkI brksko nk ojh ;h. gsBh w/oh Pkjh nBgVQ j?. fuZmh fbyb?Dk iK fuZmh d/ nZyo T[mkb b?Dk th e'Jh gVQkJh j? < T[j gfjbK gfjb pVh ebgh. fJjth e'Jh fIzdrh j? < xo d/ YkJh N'No{ s/ jo fJe dk nkg' nkgDk okj. w?A T[; ƒ efjDkukfjnk ;h fe ‘n;b ftu fJj jh J/E'A dh fIzdrh j?.’ go efj BjhA gkfJnk ;K.

id'A s'A ezfgT{No s/ NhH thH nkJ/ ;B, T[d'A s'A w/oh gsBh B/ n;wkB f;o ’s/ u[Zfenkj'fJnk ;h < “fJj s[;hA eh eo oj/ j' < fJzi sK xo y/oz{^y/oz{ j' ikt/rk <”

w?A fejk, “sz{ jh sK fejk ;h. d' jh sK g[Zso jB w/o/. bkvb/ oki/ p/N/ < fJBQK Bkb'A;kƒ j'o eh uzrk j?. b? fdU, i' efjzd/ B/.”

“w?ƒ f;o ;Vh ƒ eh gsk ;h fe fJj eh wzrd/ jB <”“fJj nkIkdh wzrd/ ;B ` sz{ fejk s/ w?A b? fdZsh. sz{ th nkIkd j' ik.”“w?A j[D X"b/ MkN/ nkNk \okp feT[A eoK < nZXhnK bZsK sK w/ohnK f;ftnK ftu jB.

;'funk ;h, w[zv/ seV/ j'Dr/, fJBQK d/ ftnkj eoKr/, fJBQK d/ g[Zso j'Dr/ HHH fyvktK HHH.”w?A ftZu'A jh N[e e/ fejk, “BjhA, fJBQK d/ f;o|, ezfgT{No j'Dr/.”T[j p'bh, “Bk ;skU w?ƒ, w?A sK nZr/ jh pE/oh d[yh jK. nZr/ sK ;e{b'A nk e/ fJj

w[zv/ MN fpzd ;kv/ e'b pfj b?Ad/ ;B. e'Jh P' fJeZm/ t/y b?Ad/ ;K. ed/ fjzdh f|bw bkbJhdh ;h. j[D sK fJj yk gh e/ f;ZX/ nkg' nkgD/ ewfonK tb B;d/ jB. gsk BjhA fJBQKƒ eh j' frnk j? <”

w?A fejk, “fJBQK ƒ ezfgT{No j' frnk j?.”w/oh rZb ƒ nD;[Dh eoe/ p[V p[V eodh T[j nkgD/ ewo/ tb ubh rJh. T[j d' ijkBK

ftueko bNe ojh fe;/ dh th BjhA pD gk ojh ;h. Bk w/oh, Bk nkgD/ g[ZsoK dh. w?ƒ r[nke/, T[; B/ g[ZsoK Bkb ;po eo fbnk ;h. ny/ j[D s[jkƒ S[ZNh j?. w"iK eo'. w/o/ pZu/ jh,w/oh pkeh fIzdrh jB. s/ T[; dh fJj pkeh fIzdrh th j[D T[; s'A y[; rJh ;h. T[j \bknftu bNe ojh ;h. w?ƒ fJj jh vo bZrk ofjzdk ;h fe feXo/ T[j gk}b jh Bk j' ikJ/.nkgD/ ewo/ ftu pzd ofjzdh. p[V^p[V eodh ofjzdh. ed/ o'Adh, ed/ jZ;dh, ed/ bzw/A bzw/A j"e/b?Adh, e[M Bk p'bdh. fYZv cV e/ p?mh iK bzwhA gJh ofjzdh. w?A ;gskj^nzs T[~s/ pkjo fBebiKdk s/ P[Zeotko dk frnk, n?stko ƒ jh gosdk. gfjbK gfjbK w/oh }?o jkIoh w/oh gsBhƒ yNedh ;h. go fco id'A g[ZsoK B/ fejk, “wkw ` v'AN w/e J/ c; cko BfEzr ` fJ| v?vj?I N{ r', jh j?I N{ r' ` n;hA e"D j[zd/ jK, T[; ƒ o'eD tkb/. fJN fJI BkN c/no. nk|Nonkb fJN fJI fjI UB bkJh|. b?N fjw fbtl d t/ jh tKN;.”

sK T[; B/ fJsokI eoBk pzd eo fdZsk. w/oh fJj }?o^jkIoh th fit/A J/; d[BhnK s'Aftd/P :ksok torh jh j[zdh ;h. w/oh d[BhnK, w/o/ ;[|fBnK dh d[BhnK `

Page 139: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 139

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

ezfgT{No dh ‘fNe fNe Nz{ Nzz{’ brksko ;[DkJh d/ ojh ;h. fJ; ftZu'A po;ksh wZSoK dh‘GhA GhA’ dh nktkI T[~Go ojh ;h. vz{wD/ dhnK wZyhnK B/ w?ƒ u[c/foUA x/o fbnk ;h. vzrs/ vzr tZi oj/ ;B. w/oh BIo ;[Zi rJh ;h. w?ƒ pj[s Xz[dbk X[zdbk fdykJh fdzdk ;h.

fJj sK T[j jh ekfYnK dk G"D ;h. fJ; T[~s/ ;ho/ Bkb fbpfVnk g[V g[V tZfYnk,N[Zfenk, vzfrnk, ftZfMnk fJj e"D fgnk j? < w?A jZEK Bkb BIo s'A vz{wD/ dhnK wZyhnKgoQK eodk jK. wZyhnK w/o/ jZEK s'A w/o/ fdb, fdwk}, wB s/ ;rb/ i[Z;/ T[~s/ c?b iKdhnKjB. w?ƒ X[zdbk Xz[dbk BIo nk fojk j?. ekfYnK d/ G"D T[~s/ p?mh fJj sK w/oh T[j jhr'oh gq/fwek j?, T[; dk fwBhJ/uo j?, fi; Bkb w?A nkgDk NZpo J/Xo wzrtkT[D s'A gfjbKd' toQ/ fJ;/ xo ftu fJeZfmnK fojk ;K. T[j J/E/ feT[A nkD p?mh j? < T[; dk eh e;{oj? < w?A jZEK Bkb ekY/ goQK eodk jK. ekY/ w/o/ ;oho s/ ohArd/ jB. T[j o' ojh j? PkfJd.wB dk dod, fdb dk dod, ;oho d/ dod s'A fes/ tX, fGnkBe s/ n;fj j[zdk j?. fJ;/r'oh d/ pko/ ftu w/o/ fgsk B/ w?ƒ |'B s/ fejk ;h, \sK ftu fbfynk ;h. s/ohnK ni'ehnKeftsktK, s/ohnK ejkDhnK ftub/ J/; \{p;{os ti{d ƒ, j;sh ƒ gq/oDk ƒ s/ T[; d/;/e ƒ fBZx ƒ, s/o/ Bkb T[; dh nN?uw?AN ƒ w?A J/E/ J/vh d{o p?mk th fJzB^fpzB wfj;{;eo fojk jK. s/o/ tKr s/ohnK nZyK Bkb jh t/y fojk jK.

nZi se w/ok s/ s/ok, fgU g[Zso dk fJj jh ;wM"sk fojk j? fe sz{ ;kƒ efj b?Dfdnk eo, i' ezw ;kƒ g;zd BjhA T[j eoB s'A toi b?D fdnK eo—go eo sz{ nkgDhwoIh. fJ; soQK n;hA ps"o wkfgnK d/ nkgDk |oI fBGk ;eKr/ s/ sz{ nkgDh woIh eo;e/Ark. fJ; ;wM"s/ ftu e'Jh th xkN/ ftu BjhA j?.

s/ fco nkgDh rZb ikoh oyfdnK w/o/ fgsk ih B/, i' fJe' fJe ;B ;kv/ ;ko/ gotkoftu, w?ƒ ;wM ;bkj ;eD tkb/, fJe fdB pj[s tZvh wzr eo bJh fJj efj e/ L w?A nZise s/o/ e'b'A e[M BjhA wzfrnk. j[D w"s ezY/ jK. s/oh gsBh, s/o/ pZfunK dk d[y w/o/ e'b'At/fynk BjhA iKdk ` s/oh gsBh J/Bh ;wMdko BjhA, go T[j ;G e[M ;wM rJh j?. sz{fJBQK ƒ nkgD/ e'b wzrtk b?. sz{ fiZE/ woIh ikthA, i' woIh eohA <

w/o/ pkg B/ fIzdrh ’u w/o/ e'b'A fJe jh uhI wzrh ;h. w?A fJBeko fet/A eo ;edk ;K`fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

‘Nz{ Nz{’ dh nktkI w/o/ ezBK ftu rz{i ojh ;h. w/ohnK ;[ZihnK j'JhnK BIoK ekfYnKd/ G"D ’s/ b~rhnK j'JhnK ;B. w/o/ jZE G"D T[~s/ ekfYnK j/m dZp/ ti{d ƒ pkjo eZYDdk :sB eo oj/ ;B. fJj sK Bzrk fIjB, fdwk} fijk ikgdk ;h. y'goh ’u'A eZfYnkj'fJnk. g[V g[V ftfMnk, vzfrnk j'fJnk. SkDBh ` w/ok jh fdwk} PkfJd. fjzd';skB wofrnk ;h. f;oeN/ w[or/ tKr w?A J/Xo UXo T[~v, fvr fojk ;K.

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

Page 140: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK140

ezfgT{No dh w?woh (:kddkPs) ftu i' e[M gk d/JhJ/, fJj T[j e[M jh ftyk ;edk j?.fJ; ƒ fit/A gq'rokw eo d/JhJ/, fJj T[;/ nB[;ko nwb eodk j?. fJ; dh nkgDh e'JhnktkI, nkIkd j;sh BjhA j[zdh. w?woh jh fJ; ƒ ezNo'b eodh j?. go fco th nZi dhfJ; ezfgT{No, fJ; f;Zbhe'B wkJheo'fug; ;fGnsk ftu ikgdk j?, fit/A, ;G e[M ezfgT{Nod/ ezNo'b j/m jh j't/. ezfgT{No fpBK e[M BjhA j' ;edk ` ftwkB BjhA T[~v ;ed/. d|soBjhA uZb ;ed/. ;oeko BjhA uZb ;edh `

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

gsk BjhA fJj p/P[wko, wZyhnK, wZSo s/ ekY/ nZi fet/A s/ feZE'A nk rJ/ jB ` w?Af;o s'A g?oK se, SDBh SDBh, fJBQK ftueko roedk ik fojk jK.

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

rz{i ojh ;h. w/ohnK ;[ZihnK j'JhnK BIoK ekfYnK d/ G"D ’s/ bZrhnK j'JhnK ;B.w/o/ jZE G"D T[~s/ ekfYnK j/m dZp/ ti{d ƒ pkjo eZYD dk :sB eo oj/ ;B. fJj sKBzrk fIjB ;h, fdwk} ;h, y'goh ’u'A eZfYnk j'fJnk, g[V g[V ftZfMnk, vzfrnk j'fJnk.w/ok jh fdwk} PkfJd w/ok jh wrI `

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{

fjzd';skB wo frnk ;h. ezfgT{No dh w?woh ftu i' e[M gk d/JhJ/ T[j, T[j e[M jhftykT[Adk j?, eodk j?. T[; ƒ fit/A gq'rokw eohJ/, T[j T[;/ nB[;ko nwb ftu nkT[Adkj?. T[; dh nkgDh e'Jh nktkI, e'Jh j'Ad BjhA j[zdh. go fco th nZi dh fJ; ezfgT{No;fGnsk ftu ;G e[M T[j jh ezNo'b eodk j?.

fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ Nz{fNe fNe Nz{ N{z.

Page 141: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 141

g"N b~e

T[; dk fgsk vZu ;h s/ wK iowB. fgnko T[; B/ e/tb d' tko, gfjbK fJe nwoheBs/ c/o fJe Bhro' ƒ ehsk ;h. T[; dh dkdh wZX^g{op s'A ;h s/ T[j efj ojh ;h L

“w?A s/ok jfowzdo th t/fynk j? s/ fjwkbk th. w?A ePwho th x[zwh jK, pBko; ths/ yi{okj' dhnK }koK ftu th. ikgkB, uhB, n|ohek, nk;No/bhnk s/ :{og w/oh GNeDdk okj jh pD/, wzIb s/ gVkn BjhA. w?A p'Xh fGeP{ th jK, w?A n?ghfeT{ohnB th. w/o/nzdo Jh;k, w[jzwd, r[o{ BkBe, ekob wkoe;, ;kos, ekw{ s/ j'o doPB^t/sk ns/ p[ZXhihthb/ye ;G ;fji nt;Ek ftu ftuod/ jB. e'Jh sDkn BjhA j?. w?A ;G ;fGnkukoK dk;zrw, wjK ;fGnkuko, fJe fJB;kB jK.”

T[j o[eh. T[; B/ v{zxh BhM Bkb w/o/ tb t/fynk, t/ydh ojh. T[; dh BIo fit/Aw/o/ ’s/ fNeh, w/o/ ftu'A bzxdh j'Jh th, d{o \bkn ƒ x{o ojh ;h. fSD dh fSD w?ƒ fJziwfj;{; j'fJnk, fit/A T[j e[M efjDk ukj[zdh j't/, go efj Bk gk ojh j't/. T[; d/ j'mKftu iz[pP j'Jh, go e'Jh p'b Bk T[Gfonk. T[;dhnK nZyK ftu fJe ukBD nkfJnk, fJegoSktK frnk, go T[j Bk MgehnK, fNehnK ojhnK, w/o/ ftu'A d{o \bkn ’s/ HHH \bknBkb i[V/ j'J/ pqfjwzv ’s/.

fbzvk f;bto;B u[Zg j' rJh ;h. fJzi jh j[zdk j? ne;o id'A f\nkb s/ jkt Gktpqfjwzv pD ikD ns/ GkPk fgzv ’u'A ;[eVd/, f;wFNd/, N[ZNd/, fpyod/ j'J/ wjhB fpzd{nK d/wjK nBQ/o ftu fJe wjhB, Bk^w[ezwb s/ w"B j'Dh.

fgSb/ e[M jcfsnK s'A fbzvk f;bto;B Bkb w/ok fJ;/ soQK jh f;bf;bk i[Vdk s/ yVQdkfojk ;h. fJe fpzd{ c?b e/ ftPkb dkfJok T[bhe b?Adk ;h. J/; dkfJo/ ftu J/Bk e[MGo iKdk fe J/; ;G e[M dk p'M Bk ;fjzdk j'fJnk fJj dkfJok fpzd{, fpzd{, N[ZN, fpyowjK^nBQ/o d/ w"B ftu r[zw j' iKdk.

Bk sK rZb nZr/ jh s[odh ns/ Bk T[; d/ yVQB dk nfj;k; jh j[zdk. fJe d{i/;"Aj/A Go/ G[ezB/ p?m/ n;hA, Sbe^Sbe g?Ad/ th, p/p; w"B ftu v[Zp iKd/, feT[Afe fJj p'bDs'A tX/o/ wfj;{;D dh nt;Ek ;h. v[ZbQD s'A tX/o/ y[ZbQD dh ;fEsh ;h. ;KM gkT[D d/ :sBs'A tX/o/, ;KM j'D dh u/sBk ;h.

BhbhnK nZyK, wXok eZd, fjZgh pkDk, rb ftu T[~B d/ w'N/ Xkr/ ftu go[Zsh bZeV dhnK

Page 142: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK142

r[ZbhnK fijhnK dh wkbk, y[ZbQ/ ntkok xNkN'g tkb, fsZyhnK SkshnK, T[~Go/ fBszG, u[;sukb ns/ PKs BIo HHH jK, Mhb torh PKs BIo, fi; ’u'A ed/ ed/ e'Jh wSbh ib^sfjd/ B/w ƒ Gzr eodh j'Jh T[~Godh s/ fco fgZS/ SZv iKdh, pDd/ fwFNd/ dkfJfonK dh fJefBozso szd.

p;, fJj jh j? fbzvk f;bto;B. j?b'JhB tkb/ fdB fi~E/ j'o nfXnkge pIko'A \ohd/wk;e gk e/ nkJ/ ;B, T[~E/ fbzvk f;bto;B ;kvh J/; gkoNh ftu GrtK pkDk, o[do"ydh wkbk, fuZNh dkVQh, fJe jZE ftu ek;k, d{i/ ftu fuwFNk b? e/ ns/ f;o T[~s/ iNK;ik e/ nkJh ;h. fSD dh fSD fit/A ;ko/ u[Zg j' rJ/. fSD dh fSD fit/A ;ko/ e/tbnZyK pD rJ/ s/ fco fSD dh fSD fit/A ;ko/ e/tb p'b pD rJ/HHH;G d/ wz{j ’s/ e/tbT[jdk jh BK ;h. j'o, fJzi, Gbk e"D eo ;edk ;h < j'o, fJzi, Gbk e"D ;'u ;edk;h < T[; dk Bkw ;G d/ wz{j ’u'A gq;z;k tKr, oPe pD e/ fBefbnk ;h. s/ fco ;G jZ;gJ/ ;B.

fgqz;hgb d/ yuk^yu Go/ fbftzr o{w ftu Pokp ns/ jo fe;w dhnK ghD s/ ykDtkbhnK uhIK dk d"o ub fojk ;h. fbzvk f;bto;B J/; Sbed/ ;kro d/ P'o, ;zrhs s/s'o fBqs s'A p/fBnkI fJe yz{i/ ftu nk p?mh. T[; B/ fpibh Bkb nkgD/ rb'p^B[wk N/pb^b?Agƒ pkb e/ n"o/eb pDk fbnk. wk;eK, wy"fNnK tkb/ T[; tb t/yd/, w[;eokT[Ad/ ns/ fBqs,P'o, Pokp ftu r[zw j' iKd/.

T[; B/ w/o/ jZE'A w/ok rbk; cV e/ fsgkJh T[~s/ oZy fdZsk. nkgDh i/pQ ftu'A fpzdhnKtkbk gk;k eZY e/ ekbhB T[~s/ ;[ZfNnk ns/ w/o/ jZE dhnK behoK ƒ rzGhosk Bkb t/yD bZrgJh. vz{xh ;'u ’u'A f;o u[Ze e/ T[; B/ w/ohnK nZyK ftu t/yfdnK efjDk P[o{ ehsk L

“nPKs nkswk `” HHHs/oh fIzdrh sK y[ZbQh feskp j? ` feZE'A P[o{ eohJ/ < pVk uzrk jZE j? s/okHHHfJj feskp w?A gVQ th bJh j?l fJjB/ w?ƒ gVQk th fdZsk j? HHH“nPKs nkswk ```”efjzfdnK T[; B/ w/ohnK nZyK ftu rzGhosk Bkb t/fynk s/ w/ok jZE u[zwd/ j'fJnK

efjD bZrh L“nPKs nkswk dh PKsh dk e'Jh pzd'p;s eohJ/.”w/o/ nzdo, fBqs pD e/ b'n EZokJh, fJe MoBkjN fijh fSVh.“s[;hA Gkosh b'e pV/ g'I?f;t j[zd/ j'. ;'funk, w?A th J/; epI/ dh GktBk dh gfjukD

gk btK.”w?A rZb nZr/ s'oh L“epI/ dh GktBk ftu ngDZs j[zdh j?. bVh dk T[;/ Bkb j?, fi; T[~s/ nkgDk nfXeko

;wMhJ/.”o[e e/, w?A T[;dhnK nZyK ftu vz{xh BhM Bkb t/fynk s/ c/o fJe fJe Ppd T[~s/ I'o

d/ e/ p'fbnk L“fJe d/ j' e/ jh ;G d/ j'D dh gfjukD j[zdh j?. HHH s/oh ;ZfGnsk ftu wB[Zyh foPfsnK

Page 143: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 143

dh gfjukD rtku rJh j?. fJBQK dk nkXko fjZb frnk j? HHH J/E/ p/rkBrh, nbrkt ns/fJeZb dhnK dhtkoK T[~;o nkJhnK jB. jo e'Jh nkgDh nkgDh eko ftu tfbnk j?.;G e[M r[nk e/, e[M Yz{vD dk gkyzv eo fojk j?. nkgDh eko ftu tfbnk, nkgD/ nkgBkb bV fojk j? ` HHH nkgD/ j' e/ th, fJe dk, ;G dk BjhA pfDnk iKdk. e/Ado ftufit/A fe;/ B/ uke{ Xo fdZsk j?. ;G e[M fte/Afdqs j' frnk, J/Xo UXo fyzv, fpyo frnkj? HHH nkgDh jh eko ftu tfbnk fit/A nkgD/ nkg d/ j'D dk y'ybk nfj;k; sK j?, gonkgD/ jh g[oI/ cV/ BjhA iKd/ HHH

fJe fJe Ewb/ T[~s/fBZe/ fBZe/ g[bK d/ N'N/, n;hA—Bk T[; gko dh fuzsk,Bk fJ; gko dk }w HHH”

“tkj ` e:k pks j? `”T[j skVh wko e/ jZ;h s/ rZb ikoh oZydh j'Jh p'bh L“fJeZb dk fJ; edo yzvB s/ fco fJ;/ fJeZb dk cb;cheoB. itkp BjhA.

f;nkfDnK dh ;| ftu fJe j'o ewbk. ewfbnK dh ;| ftu fJe j'o gjz[funkj'fJnk `HHHPkfJd fJ;/ bJh w?A fJj eko s'Vh j?.

w/oh fJeZb, w/oh p/rkBrh ƒ sz{ nkgDh ngDZs Bkb nkgDh pDk b? HHH fJ; dkcb;cheoB eo d/ ` HHH s/ fco ob e/ n;hA d't/A fJe Bt/A ;z;ko d/, w[ZY'A ;[ZY'A, Bt/A fBowkDd/ ;|o T[~s/ s[o gJhJ/ HHH s[od/ ojhJ/ HHH nkfd^ekb, nBzs ekb HHH”

fJj efj e/ T[j w/ohnK pkjK ftu ;wk rJh. w/o/ j'm T[; d/ wZE/ T[~s/ dfjed/nzrkfonK tKr izw rJ/. T[j nfjb, nv'b, PKs ;h. w?A Gfynk, sfgnk, T[s/is. fJ;soQK fit/A n;hA fJe' ;fEsh d/ T[~soh s/ dZyDh Xo[Zt j'JhJ/.

T[; B/ eJh tkoh w/o/ T[~s/ fJj I'o gkfJnk ;h fe w?A J/E/ jo wjhB/ j'D tkbh g"N^bZegkoNh ƒ nkgD/ xo j';N eoB dh nk|o fdnK. w/ok fJe jh itkp fe w?A SVk wbzr,e"D eo/rk gqpzX s/ e"D ;j/V/ fJj ybirD ` T[; B/ fejk L

“gqpzX eh eoBk j? < sz{ e/tb ekrI dhnK gb/NK, gbk;Ne d/ eKN/ S[ohnK s/rbk; HHHekrI d/ B?gfeB jh sK w[jZJhnk eoB/ jB. nkgDk xo jh sK nkJ/ wfjwkBK ƒT[; Pkw tk;s/ d/Dk j?. tkJhB, ;eku, ow, t'dek, fiB, ;"cN vfoze; ns/ ykD ghD dkj'o ;G ;kwkB sK nkT[D tkfbnK B/, nkgDh ;woZEk, nkgD/ N/;N w[skpe nkgD/ nkgD/xo'A \[d b? e/ nkT[Dk j?. fJj jh d;s{o j? J/E/. s/ok xo, sz{ whIpkB ` ;G dk ykDk,;G bJh jkIo. ;G/ wfjwkB ` sz{ whIpkBh dk Gow G'r e/, wfjwkBh dk ;Zu gk s/ T[j;G wfjwkBh dk Gow G'r e/, nkgDh nkgDh whIpkBh, nkgD/ nkgD/ N/;N dhnK f;|sK;[DB ` g"N bZe (Pot Luck) `”

“jK, g"N bZe ` GKv/ dh fe;ws ``HHH”efj e/ w?A o[fenk s/ fco rZb nZr/ s'oh L “w?ƒ fJj d;s{o ok; BjhA. ;kvk d;s{o

Page 144: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK144

xo nkJ/ wfjwkB ƒ ykD ghD bJh nkgD/ Bkb e[M b? e/ nkT[D dh nkfrnk BjhA fdzdk.;r'A wfjwkB fBtkIh ;kvk gow eosZt j?, XzB Gkr j?.”

“fJj sz{, s[jkv/ ;kv/ d/ uZeo ftu eh g? frn?A < wB[Zyh edoK ehwsK nkgD/fto;/, ;ZfGnkuko, GkPk s/ ftPtk; d/ tZy^tZy nkXko oZydhnK j'JhnK th—fJe' wkBtskdh ;KM ftu go'JhnK j'JhnK jB. nB/esk ftu pVh J/esk j?. jo e'Jh nkgD/ okPNo,e"wh s/ B;bh fto;/ dh gqEk nB[;ko p?;N fvP pDk e/ fbnkJ/rkHHH vfoze; fbnkJ/rkHHHs/o/ ;fGnkuko d/ wzu T[~s/, s/o/ xo ftu ;kok ;z;ko i[V ikJ/rk. ek;w'gkbhNBtksktoD j't/rk s/o/ xo ftuHHHg{op s/ gZSw fwbDr/ J/E/ ` gsk j?, ;kv/ ;Nkc d/ shjw?ApoK dhnK thj e"whnsK jB. eh sz{ nkgD/ ;zehoB u"yN/ ftu x[ZN e/, ftPtsk d/J/; w/b/ ƒ ;keko BjhA j'D d/t/Ark < eh nkgD/ nkg ƒ ;z;ko dh J/; nwhoh s'AtKfinK oZy/Ark <”

w?A sIpIp ftu ;'uhA g? frnk ` e[M p'b Bk ;fenk. u[Zg fojk. T[j p'bhL“u[Zg ftu nZXk okIh ` fuzsk Bk eo, ;kok gqpzX w?A nkg/ eo btKrh. fJj' fij/

w"e/ o'I^o'I BjhA nkTA[d/ HHH sz{ nkg jh sK efjzdk ;?A fe n;hA ;G fJe' ;'w/A s'A nkJ/j'J/ jK. fJe' ti{d d/ tZy^tZy nzr jK. fJj e[M jh sK sz{ fbfynk j?—nkgDhnK e[MeftsktK ftu L

nZe eZeVh d/ czp/ pD e/,fpyo/ ftu jtktK.;?_^gfjukD ’u T[~v/, GNe/ Ldhg, d/P HHHfdPktK `pkjo'A nzdo, nzdo'A pkjo—GNe/ ukBD, ukBD dk goSktK.

j[D id'A fJj GNe/ j'J/ czp/ s/o/ xo ƒ jh rb'p pBkT[D nk oj/ jB, sK sz{ feT[A;'uhA g? frn?A < feT[A u[Zg j?A <”

d{i/ fdB ;e{b/ ik e/ fbzvk f;bto;B B/ w/o/ tb'A nkg jh B'N; bk fdZsk fe fJ;tkoh g"N^bZe gkoNh w/o/ xo j't/rh. fco eh ;h, T[j ufjeh^ufjeh fco ojh ;h s/ w?ABIo u[ok fojk th brksko T[;/ tb ftjzdk fojk ;K. \[Pp{ tKr T[j w/o/ nzdo pkjo tZ;rJh ;h.

;[fDnK ;h fe T[j pV/ d[yKs ftu'A bzx u[Zeh j?. T[; B/ d' fgnko ehs/, go d't/A jhf;o/ Bk uVQ/. ;kb, d' ;kb se fJeZm/ ofjD dk BkNeh ;|o, n;bhns dh gfjukD, Gow^yzvB, MrVk s/ fco T[jh go;^B?fbNh eBcfbeN, nbfjdrh s/ sbke. j[D T[; B/ gZe/;zpzXK s/ ftnkj dh fJZSk fsnkr fdZsh ;h, go wodK ftu T[; dh fdbu;gh xNh BjhA,;r'A tXh ;h. o'I BtK wod, o'I BthA ;t/o. o'I BtK ;zr, o'I BtK w";w. o"I BtK ozr,o'I BtK Yzr. s/ T[j jo w";w, jo ;w/A, jo EK, fJ; ;G e[M d/ nzr^;zr.

T[; B/ fjZghnK ftu'A ;kXK dh Gkn wkodk ihtB^Yzr ngDk fbnk ;h. fe;/ fJe ƒSZv e/, ;G ƒ ngBk fbnk ;h. PkfJd, \[d ƒ gk fbnk ;h. T[j jk;/ tzvdh. fyVh^fyVh

Page 145: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 145

ofjzdh. ezw nkT[D d/ ukT[ Bkb wfjedh, T[; dh gfjukD, ;kv/ shj w?ApoK d/ ;Nkc ftunkgD/ tZyo/ j;sk\o ;Ekgs eo u[Zeh ;h.

w/o/ nB/eK ezw, w/o/ fpBK g[ZS/, T[j nkg eo iKdh ;h. w/o/ xo dh fJe ukph ;dkT[;/ e'b ofjzdh ;h. w/oh r?o^jkIoh ftu T[j xo dh ;ckJh, eZgfVnK dh X[bkJh, GKfvnKdh wzikJh s/ xo d/ j'o fBZe/ w'N/ ezw nkg eo iKdh ;h.

fJe fdB w?A fJsokI eofdnK g[ZfSnk L“fJj ;G feT[A <”T[j p'bh L“pJh, w?ƒ gsk j? fe s/o/ w[be d/ d;s{o w[skpe wod, xo ns/ o;'Jh d/ fJj fBZe/

w'N/ ezw BjhA eodk. fJj n"os d/ ezw jB. ukj/ T[j G?D j't/, wK, gsBh iK ;j/bh. sz{w?ƒ, fJBQK fBZe/^fBZe/ ezwK bJh, fi; o{g ftu woIh j? ;theko eo b?. s?ƒ s/ok d/;,s/ok d;s{o fwb ikt/rk ns/ w?ƒ w/o/ wB dh PKsh. d'jK dhnK fJeZb s/ p/rkBrh dhnKdhtkoK N[ZN ikDrhnK.”

fJj nky e/, T[j jZ; gJh.w/o/ T[~s/ T[; dk rbpk tZXdk ik fojk ;h. w?A T[; ƒ fe;/ rZb'A th fJBeko eoB

d/ ekpb BjhA fojk ;K. gsk BjhA, ;kv/ ftueko, fJj e?;k foPsk T[~;o fojk ;h. Bktk;Bk, Bk w'j ns/ Bk jh fJBQK s'A p/w[ysk, fJBQK s'A fJBeko. fJ; foPs/ ƒ e'Jh thgfoGkPk ok; BjhA ;h nk ojh. p;, fJe fyZu fijh ;h, vz{xh, xDh ngDZs dh. r?o^jkIohj[zfdnK th jkIoh dk nfj;k; ;h. c[Zb ftu wfje dk tk;, fit/A MoB/ ftu bfjoK dk;zrhs. g"D fit/A tD ’u'A bzx ikJ/. ‘;oZo ;o’ j' ikJ/. ns/ u[Zg d/ jo fSD ftu, fcofJj jh ‘;oZo ;o’ t; ikJ/.

g"N bZe dk fdB nk frnk ` fJe^fJe eoe/ ;G wfjwkB nkJ/. ;G ƒ T[;/ B/ jh oh;htehsk. T[BQK d/ e'N cV/, j?AroK T[~s/ Nzr/. vfoze; ;ot ehs/. ykDk go'f;nk.

;G wfjwkB w/o/ xo dhnK ozrdko ;iktNh o"PBhnK dh soshp ns/ T[BQK d/ ebksweg?NoB dh skoh| eo oj/ ;B. g/AfNzrI, e?Avb bkJhN; s/ ;w[Zu/ ;iktNh wkj"b dhouBkswe ebk dh skoh| eod/ BjhA EZe oj/ ;B. T[BQK dhnK skoh|K w/o/ nzdo, w/o/ xod/ nzdo, fbzvk f;bto;B d/ G\d/, wfjed/, XVed/ nfj;k; ƒ ;[gqkD eo ojhnK ;B.nzdo pkjo T[; dh ebk ;h, ebk dk gk;kok ;h.

Pokp ghsh rJh.G'iB ykXk frnk.Pokp dk d"o c/o P[o{ j'fJnk.;zrhs d/ Bkb, d;s{o w[skpe, fBqs dh wfjcb row j'Jh. i'V/ BZu oj/ ;B. i'

p?m/, T[j dkd d/ oj/ ;B. j'o gh oj/ ;B. nkgDh tkoh dh fJzsIko eo oj/ ;B.T[j tko^tko w?ƒ Bku dh p/Bsh eodh ojh. id'A n;hA d't/A fBqs eod/, wfjwkB

T[u/uh skoh| eod/, skbhnK wkod/. skbhnK d/ P'o ftu w?ƒ fJzi ikgdk fit/A ;kv/ d'jKd/ fdb dh XVeB fJe j' rJh j't/.

Page 146: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK146

oks d/ pkoQK tZi/. b'ehA ni/ th gh oj/ ;B, BZu oj/ ;B. d' ti/ d/ brgr b'ehAxo' xohA ikD bZr/.

bVyVkT[Ad/ j'J/ edw, T[~yV oj/ ;B.xo ftu'A o"DeK ik ojhnK ;B s/ fco fJe fJe eoe/, ;G ub/ rJ/.w?A s/ fbzvk f;bto;B ofj rJ/ ;K s/ iK wfjcb d/ P'o dk wZmk wZmk nfj;k;.;fjeowhA efjzd/ ;B fe nZi T[BQK B/ fbzvk f;bto;B ƒ gfjbh tkoh J/Bk \[P t/fynk

;h. w'jB f;zx d/ PpdK ftu wfjwkBK dk f\nkb ;h fe L “e[M j'o jh j'tD tkbkJ/, n?t/A BjhA fyZshnK x[zw ojhnK.”

bVyVkT[Ad/ edwhA, w?A T[; tb tfXnk. T[j p'bh L“feT[A < t; frnk Bk ;z;ko, s/o/ d;s{o d/ wzu T[~s/.”w?A fejk L“nZi, w?A pVk T[dk; j' frnk jK. \[Ph s'A pknd fJj fejh T[dk;h j? < HHH sz{,

;koh d[BhnK w?ƒ d/ e/, w/o/ nzdo t;d/ w/o/ d/P, d/P d/ b'e, fwZso, foPs/dko, s/ T[BQKdk ftS'Vk, T[BQK dh nDj'Ad dk nfj;k; w/o/ nzdo fJe \bkn, fJe ;z[B, fJe dod tKrirk fdZsk j?. w/ok pkg, w/oh wK, G?D, Gok HHH w?ƒ ;G nZi pj[s :kd nk oj/ jB.”

w/ohnK GohnK, SbedhnK nZyK ƒ t/y e/ T[; B/ w?ƒ nkgDhnK pkjK ftu b? fbnk.nkgD/ Bkb ;'c/ T[~s/ fpmk fbnk s/ efjD bZrhL

“;G foPs/, T[BQK dh d{oh, s/ B/Vsk HHH fJj ;G e[M wB dh T[gi j?. J/E'A jh ;Ge[M P[o{ jz[dk j? s/ J/E/ jh \sw j' iKdk j?. ed/ w?A th fJj jh ;wfMnk ;h fe fJjt;s{^gZXo T[~s/ jh ftuod/ jB. fJ;/ bJh w?A GNeh. d' wodK ftu nkgDk sB wB b[Nke/, \kbh j' e/ HHH fGZihnK nZyK s/ ;ZyD/ wB Bkb fJeZb dh dhtko s/ p/rkBrh d/ dodftu fxoh, w[V nkgD/ nkg tb gosh ;K HHH pVk o'Jh ;K. ikgdk ;h, fit/A sB wB fJewjhB fijk godk j't/, s/ fJ; ftu nko gko ;{JhnK Bkb fe;/ B/ J/B/ S/e eo fdZs/ j'D,fe w?A nkgD/ nkg bJh, fJBQK S/eK ’u'A gqrN, fJe y[ZbQh g[;se j'tK.”

w?A T[; ƒ x[ZN e/ nkgD/ Bkb bk fbnk. w/o/ j'm T[; tb tX/. w/ohnK nZyK ftu T[;B/ fsqPBk d/ Poko/ fij/ wud/ t/y/. T[;dhnK nZyK ftu w?ƒ xpokjN s/ d[fpXk fijh BIonkJh. T[j p'bh L

“BjhA, fJj mhe BjhA.”w?A fejk L“s/ok s/ w/ok fJj foPsk nX{ok feT[A oj/ < sz{ w/o/ o'w^o'w ftu tZ;h j'Jh j?A.

J/; foPs/ dk fJe gZy, i' nX{ok j?, T[j jh w/ok g"N^bZe j?. fJ; s'A fpBK fJj wfjcb,fJj ozr HHH fJj ;G e[M nX{ok j?.”

T[j p'bh L“e[M th nX{ok iK g{ok BjhA. fJj e/tb wB, fdb, fdwkr dh ebgBk, nfj;k; s/

f\nkb j?.”

Page 147: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 147

“fco, sz{ w/o/ tb J/; jZd se feT[A tXh < w/o/ nzdo iBw^iBw d/ fgnk;/ fJj j'm,fJj dht/ feT[A pkb Xo/ < w/o/ sB wB ftu fJe y'j fijh feT[A Go fdZsh <”

“fJ; ;G e[M ƒ jo wB[Zy, jo fJ;soh ftu tzv d/, tkPBk s'A w[es j' e/. sK jhs/ok g{oB nkIkdh s/ ;z[do fIzdrh dk ;[cBk g{ok j' ;e/rk.”

“BjhA fbzvk ` fJj ;G e[M w/o/ tZ; ftu BjhA j?. fJ; ;w/A w?ƒ e/tb s/oh G[Zyj?, s/oh s/j j?, s/oh y'j j?. w/o/ fJ; fSD dk bN^bN wudk ;Zu sz{ j?. w/ok o'w^o'wfgnk;k j?.”

w?A T[; ƒ c/o nkgDhnK pkjK ftu x[ZN fbnk. T[; d/ j'm u[zw bJ/.nkgDh ;koh d/j w/ohnK pkjK ftu fYZbh SZvdh j'Jh T[j p'bh L“mhe j? ` i/ s?ƒ w/o/ e'b'A fJj e[M jh ukjhdk j?, sK jkIo j?.”T[; B/ nkgDh ;koh efPP fit/A fJBQK p'bK Bkb tkg; fyZu bJh j't/ L“T[Fzi s?ƒ fJj ;G e[M fe;/ t/;tk e'b'A th fwb ;edk j?. ;zG'r ftu, id'A gsBh

th pokpo dh Pohe Bk j't/, sK t/;tk pD iKdh j?. w/oh wkB;e Pw{bhns fpBk HHH”w?A T[; dh rZb ftu'A jh N[ed/ j'fJnK dbhb fdZsh L“fco sz{ epI/ dh rZb feT[A ehsh <”“w?A wB[Zyk wB dh gSkD ns/ ngDZs d/ nXko ƒ epI/ dk ;[Xfonk j'fJnk o{g

;wMdh jK.”“J/; siop/ bJh sz{ w/oh jh u'D feT[A ehsh < eh b'V gJh ;h s?ƒ w/o/ xo d/

uZg/^uZg/ ftu tZ;D dh < eh ekoB ;h s/o/ e'b w/o/ ;ko/ ti{d d/ nkXko ƒ fjbk d/D dk<”“sz{ pVk f;ZXk, ;kdk, fgnkok ns/ ewbk j?A. fJ;/ bJh. w?ƒ s/o/ Bkb nzsK dk fgnko

j?. fJj i' tkPBk d/ foPs/ dh ndkekoh sz[{ ehsh j?, w?A fJ; fgSb/ ;Zu ƒ th ikDdh jK.t/y, sz{ tiQk g[ZSh ;h HHH w?A s?ƒ ;tkb g[ZSdh jK L eh fJB;kBh foPsk ekfJw eoB bJhth e'Jh tiQk ukjhdh j? < eh pD/rk J/; d[BhnK dk, i/ n;hA fJj tiQk jh Yz{vd/ oj/ <n;hA fJj tiQk Yz{vd/ ojKr/ s/ b'e gqwkD{ jfEnkoK d/ GZm ftu, M"e e/, fJj ;kok ;z;kojh \sw eo d/Dr/, fIzdrh dk Bkw'^fBPkB jh fwFNk d/Dr/. g"N^bZe ftu id'A w?A ;G XowK,B;bK, ozrK, tkdK, ftPtk;K d/ wB[ZyK ƒ fJzi fJeZfmnK yKfdnK, ghAfdnK, rkT[AfdnK,BZufdnK, fIzdrh d/ ;{yw G/dK dk nBzd wkDfdnK t/ydh jK sK pkti{d toswkB ;zeNK,tkdK, fttkdK, fBZehnK, tZvhnK, mzvhnK s/ row izrK d/ th—w/ok, ;w[Zuh fIzdrh ns/fJB;kBhns s/ fJ; d/ PKswJh T[~ib/ GftZy ftu ftPtk; gZek j[zdk j?. w"s, w?ƒ jkodhikgdh j?. d[ZyK dk nzs BIo nkT[Adk j?. ;G gk;/ gkV/ s/ B|osK dk Bk; j[zdk fdykJhfdzdk j?. fJj fBZehnK^fBZehnK xNBktK, w/o/ fBZe/^fBZe/ ;[cB/ jh sK jB, tZv/^tZv/ ;Zu ƒ;keko eoB bJh. fJBQK ’u'A w?ƒ ;z[dosk, fgnko s/ ngDZs dk jo gk;/ gk;ko jz[dk BIohAg?Adk j?.”

T[j Gkt[e j' rJh ;h. w/o/ Bkb x[ZN e/ i[V rJh ;h. T[;dhnK pkjK dh tbrDw/o/ d[nkb/ j'o x[NhAdh ik ojh ;h. w?A t/fynk fe fJe nfij/ jh ;[zdo, fgnko/ ns/ ngDZsGo/ ;z;ko dk ;[cBk T[;dhnK nZyK ftu irwr^irwr eo fojk ;h. T[; dh IpkB

Page 148: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK148

u[Zg d/ T[; f;yo T[~s/ gj[zu e/ o[e rJh ;h, fiE/ nfd;, ;fd; pD iKdk j? ns/ w"Bftu'A MofBnK, g"DK s/ \[Pp{nK dk wX[o ;zrhs MoB bZr g?Adk j? HHH o'w^o'w ‘u'A o'w^o'w tZb HHH

T[; B/ gzyVhnK tKr boId/ nkgD/ d't/A j'm w/fonK j'mK T[~s/ oZy fdZs/ ns/ w?ƒ nkgD/j'o th B/V/ x[Ndh j'Jh efjD bZrh L

“b? i/ s?ƒ nkgD/ nkg T[~s/ th Go';k BjhA, sK fJj fbzvk eh, T[; nzdob/ fJ; ;ko/;z;ko dk ;[cBk th w?A nZi s/o/ jtkb/ eo d/Dk j?.”

fbzvk f;bto;B dk fgnko s/ T[; T[~s/ epI/ dh GktBk w?ƒ n?v/ tZv/ coI d/ nfj;k;ns/ T[; dh ndkfJrh tb gq/fos eo/rh, T[; ;w/A, w?ƒ J/; rZb dk frnkB th BjhA ;h.

Page 149: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 149

Pjhd dh wK

b'e soQK^soQK dhnK rZbK eo oj/ ;B. ni/ sK ;wK e"o d/ g[Zso dk f;tk th mzvkBjhA ;h j'fJnk s/ T[j fJj eh ekok eo p?mh ;h. g[Zso th itkB ijkB. Gbk J/; soQKth e'Jh eodk j?.

g[fb; B/ ;{oi dh bkP fgzv fbnk e/ tZv/ u"e ftu Xo fdZsh ;h. v"Avh fgNtk e/;ko/ fgzv ƒ fJeZmk ehsk ;h. ;G ƒ dZf;nk ;h fe T[j g[fb; w[ekpb/ ftu wkfonk frnk;h. T[Fzi ;ko/ ikDd/ ;B fe fJj ;Zu BjhA. T[; ƒ r'bhnK Bkb G[zB fdZsk frnk ;h. T[;dh d/j SbDh^SbDh eo fdZsh rJh ;h. T[; T[~s/ nzsK dk sPZdd ehsk frnk ;h s/ id'A;{oi B/ nkgD/ j'o i[Mko{ ;kEhnK d/ Bkw dZ;D s'A fJBeko eo fdZsk, sK j'o e'Jh ukokubdk Bk t/y e/ b'eK ƒ s/ n?;/ jh j'o f;ofco/ B"itkBK ƒ ;pe f;ykT[D bJh T[BQK B/T[; dh d/j SbDh^SbDh eo fdZsh ;h.

;wK e"o B/ e'Jh t?D Bk gkfJnk. T[; dhnK nZyK d/ ;ko/ d/ ;ko/ jzM{ fit/A ;[Ze rJ/;B. T[; B/ g[Zso dh bkP ƒ rbteVh ftu fbnk. T[; dk I\wh wZEk u[zfwnk s/ c/o T[;dk dkj ;;eko eo fdZsk.

;wK e"o ftXtk ;h. T[; dk gsh ikrhodkoK dk w[Ikok ;h. T[j ikrhodkoK dh nZyftu oVedk ;h. nDy tkbk i' ;h ` ikrhodkoK d/ bZy efjD ’s/ th T[j T[BQK dh IwhB dkepIk BjhA ;h SZvdk. Bt/A ekƒB w[skpe T[j mhe ;h. go ikrhodkoK ƒ nkgDh ;odkoh,gj[zu ns/ Pesh dk BPk ;h. fJe d' tko ‘w?A w?A, sz{ sz{’ th j'Jh. ;wK e"o d/ gsh B/ sKGo/ u"e ftu tZv/ ikrhodko ƒ X"D"A cV fbnk ;h. ikrhodko ƒ eh jZe ;h fe T[j T[; ƒwK, G?D dh rkbQ eZY/. rzd pe/.

ikrhodko dh gZr bZE rJh ;h. T[j Xosh ’s/ fuZs fgnk ;h. b'eK B/ ftu g? e/rZb o|k d|k eotk fdZsh. go nfijhnK rZbK th fes/ o|k d|k j[zdhnK jB. fJj sK;{b pD e/ ;dk bJh fIjB ftu y[ZG iKdhnK jB. BIo ftu oVedhnK jB s/ fdbK ftufsZy/ ckb/ Bkb v{zxk gkV gk iKdhnK jB. pzdk fwFN iKdk j?, fJj gkV BjhA fwFNdk.

ikrhodkoK B/ ;wK e"o d/ gsh ƒ GkV/ d/ eksbK e'b'A esb eotk fdZsk ;h. ;kokfgzv ikDdk ;h. go ;p{s e'Jh BjhA ;h, p'bdk e'Jh BjhA ;h. seV/ Bkb wZEk bkT[D dkj"A;bk fe;/ ftu BjhA ;h. ikrhodkoK B/ i' nZfsnkuko s/ nfBnK nkgD/ w[IkfonK Bkbehsk ;h, GzrhnK ewhDK Bkb ehsk ;h, T[j fe;/ s'A r[ZMk BjhA ;h.

Page 150: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK150

uzr/ pDB bJh, T[BQK B/ IwhB ;wK e"o s/ T[; d/ g[Zso ;{oi e'b jh ofjD fdZsh ;htkjh tk;s/. ;wK e"o ;G ikDdh ;h. ftZu/ ftu gh rJh s/ T[; B/ nkgD/ g[Zso ;{oi ƒT[;/ fdB s'A ;{owk g[Zso pDkT[Dk P[o{ eo fdZsk.

fJBQK fdBK ftu jh gzikp ftu i[Mko{ bfjo s[o gJh ;h. ;{oi th wK dh gq/oDk Bkb T[BQKftu Pkfwb j' frnk ;h. ;{oi dhnK nZyK ftu BthnK ;t/oK d/ ;[|B/ ;B. T[; dhnK pkjKftu Bt/A fJBebkp dh Pesh ;h. T[; d/ wZShnK cVekT[Ad/ v"b/ T[; d/ fdwk} dk j"A;bk ;B.

fJ;/ fgzv ftu ;G s'A gfjbK ikrhodkoK dk esb j'fJnk. e'Jh ;p{s BjhA ;h. fcoth fJj fJPfsjkoh esb ;h. tzrko e/ ehsk frnk ;h ns/ fJ; dh fIzw/tkoh th T[BQK f;obZEi[Mko{ B"itkBK B/ jh bJh ;h. go g[fb; fe; ƒ cV/ <

d{;ok esb fgzv d/ Pkj dk j'fJnk. fi; B/ ;{d^do^;{d b? e/ ghVQhnK se rohpKdk \{B i'e tKr u{f;nk ;h HHH s[od/ fcod/ fi;w ofjD fd~s/ ;B. T[BQK ftZu'A fIzdrh dkukn s/ T[wkj u{; fbnk ;h. T[BQK T[Zs/ fJe ;dk^w[oMkJh T[wo b? nKdh ;h. Pkj d/ esb’s/ gb dh gb ;G \[P j'J/ ;B. go T[BQK ƒ gsk ;h fe ;fEsh BjhA pdbh. j[D Pkjdh EK Pkj dk w[zvk s/ ikrhodkoK dh EK T[BQK dh n"bkd i'eK pD rJ/ ;B.

;wK e"o ƒ ;{oi s/ T[; d/ ;kEhnK d/ fJj' fij/ jh j'o ekoBkw/ uzr/ bZrd/ ;B. e'JhsK j? i' jZe, ;Zu s/ fJB;k| bJh bV fojk j?. T[j ;'udh, T[j fdB d{o BjhA, id'A xo,xo ftu'A fJj nZr T[~m/rh. dktkBb pD ikt/rh. jo nkswk Mzi'Vh ikJ/rh. ;[Zeh j'Jh fIzdrhi' ;dk^w[oMkT[D dh nt;Ek ftu j?, fJ; ftu jbub wu/rh. fJj Bt/A j"A;fbnK d/ jkDdh pD/rh.

s/ fco ;{oi dh bkP, T[; dk dkj^;;eko—fJ; ;G e[M ftZu'A th ;wK e"o fit/A ;[|B/tKr r[Ioh j't/. T[j ;G ƒ efjzdh, T[; dk g[Zso nwo j?, Pjhd j'fJnk j?.

go b'ehA j?okB ;B fe ;wK e"o B/, i' nkgD/ nkg ƒ Pjhd dh wK efjzdh ;h, fJj ekokfeT[A ehsk < J/; T[wo/ s/ g[Zso dh w"s s'A S/sh pknd T[; B/ nkgDh fuZNh ukdo T[~s/ fJjdk} feT[A brtk fbnk < fgzv ftu pDh pDkJh fJZIs T[; B/ fwZNh ftu fwbk fdZsh ;h.

t/bk f;zx T[BQK d/ xoK ftZu'A jh ;wK e"o dk i/m bZrdk ;h. T[j SVk ;h. P"ehB ;h.wIp{s i[Z;/ dk wkbe ;h. ;{oi d/ fgsk dh w"s T[gozs T[; B/ ;wK e"o d/ bZy jkV/ eZY/ feT[j T[; dh j' ikJ/. t/bk f;zx T[; T[~s/ ukdo gkT[D ƒ fsnko ;h. T[j, nkBh pjkBh, T[;ƒ o'I fwbdk ;h. ;{oi ƒ fgnko eodk, T[; ƒ s'j|/ s/ b'V dhnK uhIK \ohd fdzdk ;h.

go ;wK e"o B/ T[; ƒ ;dk jh BIo^nzdkI eo fdZsk ;h. T[; dhnK BIoK ftu sK;{oi jo o'I itkB j' fojk, T[; dk fJe n?;k ;[|Bk ;h, i' jehes pDB tkbk ;h.

t/bk f;zx th f;oVh ;h. T[; B/ nkgDk f;oV Bk SZfvnk. s/ j[D id'A ;{oi BjhA ;hfojk sK ;wK e"o, gZe/ j'J/ p/o tKr, nkg t/bk f;zx dh M'bh ftu ik fvZrh ;h. T[j Bzr/ wz{j;G d/ ;kwQD/ t/bk f;zx dh fBnkJhnK Bkb bZrdh, pkjo fcoBh ’s/ pDh p?me ftu iKdh ;h.b'e sK efjzd/ ;B fe T[j ;"Adh th T[~E/ jh ;h. e'Jh nkydk T[; dk f;o fco frnk j?.gk}b j' rJh j?. gfjbK gsh s/ fco g[Zso dh w"s B/ T[; d/ fdwk} T[~s/ vkYh ;ZN wkoh ;h.fJ;/ d[Zy ftu T[j ewbh j' rJh ;h. t/bk f;zx J/; jkbs dk |kfJdk T[mk e/ p[ZbQ/ tZY fojk

Page 151: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 151

;h. fizB/ wz{j T[FzBhnK rZbK. ;wK e"o ƒ j[D ;G Pjhd dh wK BjhA ;r'A \okp n"os efje/ :kd eod/ ;B.

T[; dk g/N th sK tfXnk j'fJnk ;h. PkfJd T[j wK pDB tkbh ;h. xo xo T[;dh rZb s[odh sK b'e ihGK N[Zed/, s'pk nkyd/. efjzd/, fJ; B/ sK Pow j:k jh bkj SZvhj?. ;wki, fotki, fJZIs ;G ƒ y{j ftu ;[ZN fdZsk j?.

;wK e"o ƒ fJBQK rZbK dh e'Jh gotkj BjhA ;h. T[; dhnK nZyK ftu nB'yk B{o;h. nZi sK T[j \k; s"o s/ ;i^Xi e/ t/bk f;zx dh p?me tb rJh ;h. t/bk f;zx thfit/A T[; ƒ jh T[vhe fojk ;h. T[j fe;/ d[fpXk ftu ;h. nkf\o T[; B/ wB nkJh rZbnky jh fdZsh, “;wK e"o/, w?ƒ sK f;o| s/oh fuzsk j?. w/o/ pknd s/ok eh pD/rk <”

“PjhdK dhnK wktK ed/ ozvhnK BjhA j[zdhnK ;odkok. T[j ;dk ;[jkrDK j[zdhnK jB.w?A sK efjBh nK J/; d/P dh jo wK w/o/ torh j't/ `”

T[j e[M d/o o[eh s/ fco p'bh, “fJj cV Pjhdh gNek `”;wK e"o B/ nkgD/ ;_ortk;h g[Zso dh e/;oh gZr t/bk f;zx ƒ cVkT[AfdnK fejk, “fJ;

ƒ f;o ’s/ ;ik s/ n?j cV T[; dk g;s"b.” t/bk f;zx T[jd/ tb fpNo^fpNo t/y fojk, ntkeyVk ;h. ;wK e"o c/o p'bh, “;odkok, s/o/ Bkb w?A nkgDk e"b fBGk fdZsk. j[D s/oh tkoh nkJh,sK sz{ feT[A fpNo^fpNo Mke foj?A < d[fpXk ftu fgn?A, fEVe sK BjhA frnk ;odkok <”

“BjhA HHH BjhA sK HHH go HHH ukdo tkbk ezw i/ gfjbK j' iKdk sK GkJhuko/ ftus/ok t;/pk j' iKdk.”

“ukdo dk ;jkok sK ewI'o pzd/ b?Ad/ nk. fiBQK ƒ nkgD/ nkg T[~s/ Go';k BjhA j[zdk.J/; Xosh wK B/ fiBQK foPfsnK ftu w?ƒ pzfBQn?A, T[BQK ftu e'Jh eowK tkbh Jh pZMdh n?.”

;wK e"o B/ fJe Gog{o BIo t/bk f;zx T[~s/ ;[ZNh ns/ T[; T[~s/ nkgDh rZb dk gqGktt/ydh j'Jh nkgD/ tX/ j'J/ g/N tb fJPkok eodh j'Jh p'bh, “seVk j' ;odkok, fJj fEVeDdk t/bk BjhA. nfj s/oh jh fBPkBh n? Bk ` s?E'A pknd w?A fJjƒ izwKrh. gkbKrh.s/o/ J/; g[Zso ƒ th w?A ;{oi g[Zso tkbh r[VQsh jh fdnKrh. T[;/ o;s/ ’s/ s'oKrh. J/;o;s/ ’s/ s[oB tkb/, ;dk nrKj tb Jh t/yd/ n?. fgSKj BjhA w[Vd/.”

t/bk f;zx ni/ th \kw'P ;h. T[; d/ wB ftu fit/A ;\s iZd'^ifjd uZb ojh j't/.gb ’u J/Xo, go ’u UXo s/ fco d[tZbh fyZu. wB ftu fJe ghuthA rzY.

;wK e"o B/ rZb ikoh oyfdnK fejk, “woB s'A pknd, i/ w?ƒ fJe j'o iBwfwb/, sK w?A T[; ihtB ftu th ;{oi g[Zso dh wK pDBk jh b'uKrh. HHH sz{ fejVhnK ;'uKftu g? frnk ` nkgDk e"b fBGk. BthnK ;t/oK d/ nkPe, f;o sbhnK T[~s/ Xo e/, s?ƒT[vhe oj/ nk. ;{oi B/ T[BQK Bkb fiZE'A ezw SZfvnk ;h, sz{ T[~E'A P[o{ eo.”

;wK e"o d/ fdqVQ fJokd/ ns/ fujo/ d/ ibkb tb t/y e/ t/bk f;zx d/ fdb, fdwk}, wBs/ ;ko/ i[Z;/ ftu fIzdrh dh fJe BthA bfjo d"V rJh ;h. T[; dk ekfJnk ebg j' fojk ;h.

T[; B/ e/;oh d;sko ;ikJh. g;s"b cfVnk s/ pV/ j"A;b/ Bkb, ;kps edwhA, ;wKe"o ƒ ftdk efj e/, jt/bh s'A pkjo ewkd d/ y/sK ftu S[g/ p?m/ ;{oi d/ ;kEhnK ftu Pkfwbj'D bJh s[o fgnk.

Page 152: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK152

g?ZN ebuo

pkb} j'D T[gozs e?B/vk dh fJwhro/PB b?D ns/ gZe/ s"o T[~s/ J/E/ fNeD dk fJe' fJeo;sk ;h no/Aiv w?foi. fJj o;sk jh G{fgzdo d/ Gok, i' J/E/ f;Nh n?AihBhno ;h, B/T[; bJh tofsnk ;h. gzikp :{Bhtof;Nh s'A wB'ftfrnkB dh n?~wHJ/H eoB T[gozs G{fgzdod/ Gok B/ T[; dh nkgDh ;kbh Bkb wzrDh eo fdZsh. G{fgzdo dh j'D tkbh gsBh ;zdhg,fi; ƒ J/Xo ;ko/ ;?Avh efj e/ p[bkT[Ad/ ;B, J/Xo e?B/vk ftu jh izwhA, gbh, gVQh ns/fco p[Ze ehfgzr s/ nekT{AfNzr dk e'o; eoe/ p?Ae dh B"eoh eo ojh ;h.

;kb S/ wjhB/ G{fgzdo B/ b[fXnkD/ d/ fJe gqkJht/N \kb;k ;?ezvoh ;e{b ftu B"eohehsh s/ fco fJwhro/PB dh ekotkJh g{oh j'D T[gozs, T[; ƒ bkV/ d/ o{g ftu e?B/vk fJzg'oNeo fbnk frnk. J/E/ e'oN w?foi T[gozs d';sK s/ foPs/dkoK dh, Pfjo d/ ;G s'A tXhnkGkosh j'Nb ‘okrk’ ftu fJe PkBdko oh;?gPB j'Jh s/ fco whnK phth fJe fp;sos/. fJj ;G e[M J/Bh s/Ih s/ ;'uh ;wMh :'iBk nXhB j'fJnk fe G{fgzdo, fJ; ;G jbubftu fJe g[sbh pD e/ ofj frnk. T[; bJh ;'uD, ;wMD, e'Jh okJ/ d/D, |?;bk eoBdh r[zikfJP jh BjhA ;h. T[;dhnK ;kohnK v'oK fe;/ j'o d/ jZE ;B. e'Jh fyudk, T[jjoes ftu nk iKdk.

Pkdh dk ;oNhf|e/N b? e/, fB;fus ;w/A d/ nzdo^nzdo, fJwhro/PB ftGkr ftufJwhro?AN ;N?N; bJh noIh d/Dh ;h. fJwhro/PB dhnK ;G PosK g{ohnK j'D T[gozs T[;d/ gk;g'oN T[~go w'jo brDh ;h, T[; B/ fJwhro?AN pDBk ;h.

T[; d/ Gok B/ fejk, fJj ezw j"bh^j"bh j[zdk oj/rk. T[j nkg/ fJ; dk f\nkboZy/rk. ;?Avh, feT[Afe p?Ae dh B"eoh eodh ;h, fJ; bJh gZe/ s"o ’s/ xo \ohdD s'AgfjbK T[BQK ƒ nkoIh s"o s/ feokJ/ T[~s/ fJe |b?N b? fdZsk frnk ;h. G{fgzdo feT[Afee"A;bo pDBk ukj[zdk ;h, fJ; bJh T[; ƒ nZg^ro/fvzr s/ No/fBzr tk;s/ :{Bhtof;Nhftu dk\b eotk fdZsk frnk. T[j j[D g{oB s"o T[~s/ jo gZy'A nkgDh gsBh T[~s/ fBoGo;h. T[j jh T[BQK d'jK ihnK d/ fJ; xo o{gh |b?N dk ewkT{ wod ;h. ;?Avh G{fgzdo ƒoZydh ;h.

;?Avh, G{fgzdo ƒ nkd/P th wodK tKr jh fdzdh ;h. G{fgzdo ƒ ukj/ nukj/ jo rZbg{oh eoBh g?Adh ;h. c; rJh sK cNeD eh. ;?Avh e[nkoh BjhA ;h, gsk BjhA ed'A dk

Page 153: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 153

T[jdk e[nko Gzr j' u[Zek s/ T[j nBzs fsqPBk s/ fjo; jt; dk fPeko, fJ; ;G e[M dhnkdh j' u[Zeh ;h.

T[; Bkb jwfp;soh ;w/A gfjbK gfjb G{fgzdo ƒ pVh fbifbih fijh eZfunKX nkT[Adhj[zdh ;h. T[j nkgD/ ;rb/ ti{d ƒ frZbk^frZbk f;ZbQk^f;ZbQk fijk wfj;{; eodk. po;ksftu fit/A Xosh ’u'A nB/eK rzv'J/ pkjo fBeb nkT[Ad/ jB. T[; ƒ ;?Avh Bkb jwfp;soh;w/A fJzi jh bZrdk, fit/A fJj po;ksh rzv'J/ T[; d/ nzdo pkjo, T[; d/ ;rb/ ti{d T[~s/ohAr oj/ j'D. T[; dk wB, fdb, fdwk} fJBQK rzv'fJnK dh fbifbih efunKd j/m p/t;j' e/ ofj iKdk s/ T[j fJe ukph tkb/ fyv"D/ tKr ;?Avh d/ jZEK ftu y/vdk. fJe w'w d/BZe tKr T[j T[; ƒ fiXo ih ukj/ w'V b?Adh. T[j fJe nfijk fpibkD{ ti{d ;h, fi;dk ohw'N ezNo'b ;?Avh d/ jZEK ftu ;h. T[j ;'udk, fdb dh ;KM, nzdo dh gq/oDk, nkg;hfyZu ns/ fJe d{i/ gqsh nEkj go/w dh GktBk fpBk nkgDh gsBh Bkb ehsh jwfp;soht/;tkJh s'A th fes/ tX froh j'Jh rZb ;h, go T[j eo/ sK eh eo/ <

;?Avh ƒ fJsokI ;h fe T[j :{Bhtof;Nh s'A d';sK ƒ feT[A Bkb fbnkT[Adk;h < fJ; rZb s/ ne;o T[BQK dh seoko th j' iKdh. ;?Avh efjzdh, “fJj b|zr/ jB.ftjbV, o'NhnK s'VB nk iKd/ jB. w?ƒ pkdo eod/ jB.”

G{fgzdo efjzdk, “fJj w/o/ d';s jB, d[y ;[y d/ GkJhtkb jB. fdbK d/ ikBh jB.”“petk; j?. ;G ykD d/ :ko jB. gdkoEtkdh jB. ;?bfcP jB. fJ; o?N^

o/; ftu fe; ƒ ftjb j? fe ftjbVK ƒ nN?Av eo/. J/E/ g?;k jh ;G dk foPs/dko j?,;G e[M j?, \{B dk foPsk j? HHH BfEzr n?b; w?NoI HHH wBh w/e; dk w/nko r'. nkJhBhv :{, BkN :{no co?AvI.”

“sK, fco s/ok w/ok foPsk Bhv dk, b'V dk foPsk jh j?, j'o e[M BjhA. j'NbK ftuykDk s/ |b?N ftu jwfp;soh, eh fJj jh foPsk j? ;kvk < fJj ;G e[M sK fe;/ po"Ebftu th j' ;edk j?.”

s/ fJzi seoko tX iKdh. e[M ;w/A bJh xo dh PKsh Gzr j' iKdh. fco T[;/ wPhBhnzdkI ftu ;G e[M nkg' nkgDh EK tkg; w[V nkT[Adk s/ T[BQK dh fIzdrh dh o[NhB s[og?Adh. J/; rZb dk G{fgzdo ƒ th nfj;k; ;h fe fJj roI s/ Bhv dk foPsk jh ;h.ni/ T[; ƒ fJwhro/PB tb'A ebhno?A; BjhA ;h fwbh.

G{fgzdo ƒ ykD ghD dk pj[s P"e ;h. T[j ukj[zdk ;h fe jo o'I whN, fJe ;pIh,dkb s/ e'Jh fwZmh uhI pD/. go ;?Avh d/ xo ejkDh jh j'o ;h. jK, fJ; ƒ ;?Avhdk xo jh fejk ik ;edk ;h, feT[Afe GKfvnK dh wKi wzikJh s/ X' X[nkJh ftu g?Ddh EK J/E/ ne;o g/go iK gbk;fNe d/ GKv/ jh tos/ iKd/ ;B. ykDk \sw eo' s/;[ZN fdU.

gZedk th J/E/ eh ;h < brgr e[M BjhA. jkN vkrI, j?w^poroI, ;?AvftfuI, e?BvG'iB, gq';?;v s/ gfjbK gZfenk j'fJnk |o'IB G'iB, NhH thH fvBo, ;/p, ;zso/, i' J/E'AdhnK ehwsK w[skpe J/E/ r'Arb{nK d/ Gk fted/ ;B s/ j'o cb ` |o'IB G'iB dh n?be?Bg/go dh pDh No/ UtB ’u oZy e/ row eo', Se' s/ ofjzd^yz{jd ;D/ No/ rkop/I e?B ftu

Page 154: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK154

;[ZN fdU. fe;/ ;gskj^nzs T[~s/ i/ Gkosh iK gzikph ykDk pDdk th sK—ykDk i/ G{fgzdopDkT[Adk, sK GKfvnK dh ;ckJh ;?Avh eodh.

fJ;/ soQK jh xo dk j'o ezw tzv fbnk iKdk. bKvoh dk ezw i/ ;?Avh ;zGkbdh, sKxo dh ;|kJh s/ t?e{nw ebhBo dh tos'A G{fgzdo eodk.

G{fgzdo ƒ eJh tkoh wfj;{; j[zdk fe J/E/ e'Jh fe;/ bJh e[M th BjhA ;h eodk.e/tb nkgD/ bJh eodk ;h. i/ s[;hA fe;/ dh i{mh gb/N X' fdZsh j?, sK fe;/ B/ s[jkv/ bJhykDk th sK gekfJnk ;h. fe;/ B/ s[jkv/ egV/ th sK X's/ s/ fJ;soh ehs/ ;B. fe;/ bJhe[M eoB dh fJZSk pdb/ ftu e[M eotkT[D dh fJZSk Bkb pZMh j'Jh ;h. fe;/ d/ fBPekwo{g ftu, ezw nktD dk ukn, nzdo{Bh gq/oDk, fyZu, fgnko, ;fseko s/ xo torh ngZDsdk wkj"b J/E/ d[obZG ;h. G{fgzdo bJh J/; ihtB^P?bh nB[;ko YbDk, gfjbK gfjbK pj[sw[Pfeb ;h.

SV/ SVKr ftnkfjnK Bkb'A uzr/ ;B. Bk nkg fe;/ s/ fBoGo, Bk T[BQK s/ e'Jh fBoGo.J/; n;bhns dk nB[Gt th G{fgzdo ƒ S/sh jh, jZvhA jzYk e/ j' frnk.

xo dh seoko n;fj j' rJh ;h. ;?Avh s/ T[j xo ftu T[~so dZyD pD/ ofjzd/. ed/T[j b/N gosdh, ed/ T[j ;[t\s/ T[~m e/ ufbnk iKdk. G{fgzdo dh No/fBzr g{oh j' rJh;h. 400 whb s/ S'N/ fij/, Pfjo ftu T[; ƒ e"A;bo dh B"eoh fwb rJh ;h. T[; B/fpBK fe;/ ƒ dZf;nK B"eoh gqtkB ehsh ns/ fi; ;{Ne/; Bkb Gkos'A nkfJnk ;h T[; ƒb? e/ jh, Bt/A Pfjo, fgqz; i"oi ik tZf;nk.

No/fBzr T[jdh g{oh j' u[~eh ;h. fJwhro/PB dk ezw th B/go/ uVQ u[Zek ;h. fco sz{ e"Ds/ w?A e"D. ;?Avh ƒ th eh |oe g?Adk ;h. T[j J/E'A dh izwh gbh ;h. “sz{ BjhA, e'Jh j'o.”T[Fzi th J/E/ ‘fbt fJB bt’ ns/ ‘;N?Av^ fJzB’ m'e{nK dh fejVh ewh ;h. T[wo Go dh t|ks/ gP{nK tKr fJZe' gzikbh ftu i[gd/ ofjD dh fe; ƒ ftjb, fe; ƒ ukn ;h.

Bt/A EK nk e/ G{fgzdo gfjbK gfjb e[M T[dk; fijk ofjzdk ;h. nkgD/ nkg ƒ iVQ^jhD, ftPkd^rqf;s ns/ fJeZbk fJeZbk wfj;{; eodk. ed/^ed/ T[; d/ Gok, GoikJh s/;?Avh dk |'B nk iKdk.

T[j nkgD/ nkg w[jo/ t/;tk tKr Bzrk ;h. t/;tkJh jh j?, fJwhro/PB b?D bJh fJ;soQK dh Ibhb fIzdrh d/ nB[Gt ftZu'A r[IoBk fij' fijh T[jB/ ;?Avh Bkb fpskJh ;h. fJjjh BjhA T[j nkgD/ Gok GoikJh bJh nfj;kB |okw'P pD frnk ;h s/ Gkos t;d/ wkfgnKtk;s/, ezv/ tKr oVedk, fJe w"B fwjDk. ed/^ed/ T[j wfj;{; eodk ;h e'bk^e'bk j'JhT[j fJe dokVh j'Jh, dokVK ftu gkNh j'Jh Xosh j?, fi~E/ i/ uwedk j? sK B" B/I/ dhftZE ’s/ e/tb fsZyk, sZsk, ;{oi uwedk j?. whbK se feXo/ pZdb, gkDh dh eB;'n seBjhA ;h ;[Dhdh. fJ; Xosh ’u'A eh w"b/rk < e/tb fBokoEesk. P{B:sk. fBj'Ad.

fJBQK fdBK ’u jh J/E/ T[; dh w[bkeks fJe Bo; ;Kvok Bkb j'Jh. j?b', nkg;h ;ztkd,tkoskbkg ftu pdbh ` nkg;h rZbpks, s/ fJe d{i/ gqsh g[ZS frZS, Pkw dhnK dkntsKs/ v/fNzr ftu pdb rJh. fJj dkntsK BkJhN ebZpK s/ PkBdko o?;s'okBK ’u'A r[IodhnKT[BQK d/ xoK d/ fbftzr o{wK ’u'A j[zdhnK, p?~v^o{wK ftu gj[zu rJhnK. f;BwK, fgefBe,

Page 155: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 155

jkJhfezr, ;ehfJzr, e?Afgzr, p'fNzr, fcfPzr, jzfNzr, o'bo ;e/fNzr, vkB;o;kJhfIzr s/ BkNeu/Ne B/ T[; dh J/; o[Zyh ;[Zeh fIzdrh ftu ihtB^ ukn dh bfjo w[V e/ d"VkJh, fJ; ftuBt/A ozr Go/, fJ; ƒ Bt/A fd;jZd/ ftykJ/ s/ Bt/A ;[|fBnK bJh i{MD dh gq/oDk fdZsh.

;KvoK s/ T[j fJeZm/ fwb e/ ykDk pDkT[Ad/, fJeZm/ GKv/ ;k| eod/ bKvoh s/ xo dh;|kJh dk ezw eod/. fJe ukn fijk, T[wkj fijk ;h fJe d{i/ Bkb ob e/ ezw eoB dk,fJe d{i/ ftu fGZi e/ ihD dk.

G{fgzdo fJe n?;k gzSh ;h, i' d{o nk;wkBK ftu T[~vdk ;h, ;[|B/ tKr—nkbQD/ ftup?mk th T[vkohnK bkT[Adk ofjzdk ;h L xo ftu ;[|B/ ;keko eo b?Adk. jehesK ƒ nrb/fd;jZfdnK d/ ;[gfBnK d/ yzG bk fdzdk ns/ fJzi fJj f;bf;bk ikoh ofjzdk. s/ T[j ne;oefjzdk, “:ko, ;kvhnK shthnK th e'Jh shthnK B/. fJBQK Bkb jwfp;soh y'sh d/ y[ohnKbkT[D tkbh rZb j?. yZyo ftu jZE d/D tkbh rZb j?. ftnkj eotk e/ pZu/ iD e/ thfit/A jo oks nkgDh gsBh Bkb pbkseko eo oj/ j'JhJ/. jo tkoh wz{j ftu T[jhBzBk, T[jh dZph x[ZNh BKj ` ih eodk j?, sK th fJBeko. BjhA eodk, sK th fJBeko.s/ fco fp;so/ T[~s/ ;[okb tKr b/N iKdhnK jB. tik bU tkik ` ;zG'r d/ fJ; eoskoheow ftu, r'ohnK tKr, pokpo dhnK GkJhtkb BjhA pDdhnK, fjZ;k BjhA b?AdhnK. ;zG'rd/ nkBzdwJh fSD bJh d'jK fXoK dh wkB;e, nkswe s/ fi;wkBh Pw{bhns Io{oh j?. fJjsK thoi f;ziD e/Ado ftu rkJhnK d/ Nhek bkT[D tkbh rZb j?.”

n?;/ ;w/A jh i/ fSZN dko{ dh wz{j ƒ bZrh j'Jh j[zdh sK T[j ozr ftu nk e/ ufjedkj'fJnk efjzdk, “;Kvok j? Bk ;Kvok ` ;rthA dh ;rthA y[ZbQ iKdh j? fp;so s/. o'w o'w T[;dk, fgnk;h, ihts f;Zgh tKr y[ZbQdk, pzd j[zdk, fco y[ZbQdk, pzd j[zdk j? HHH wB, wz{j fdb,nkswk, nZrk, fgZSk, fgzvK, bZsK, fdwk}, SkshnK, gN, ihG, j'Am ;G y[ZbQ iKd/ jB. w?ƒ;rb/ ;p{s/ ƒ nkgD/ nkg ftu ;wk b?D bJh. fit/A d'jK ’u e'Jh nzso jh Bk j't/. ;w[zdodh eKr gjkV tKr T[~uh T[~m/, wub/ s/ fco ;w[zdo ftu jh ;wk ikt/. fJj r'ohnK ;zG'rftu pokpo dhnK Pohe j[zdhnK jB. Gkosh n"osK tKr fJe^o[yh skVh BjhA tikT[Dh g?Adh.fJe^o[yk ;ztkd BjhA oukT[Dk g?Adk. r'ohnK sK p[M/ ƒ, ;[brk d/AdhnK jB, ;[Zs/ ƒ irkb?AdhnK jB, fvr/ ƒ T[mk b?AdhnK jB, w;';/ ƒ uwek, ufjek b?AdhnK jB. o'w^o'w ’u'AfJzdohnK irk b?AdhnK jB. wB, sB, fdb, fdwk} ;G fJefwe j' iKd/ jB. t/;tkJh,pbkskeko s/ r[Bkj d/ nfj;k; bkr/ BjhA cNed/. s{|kB s'A pknd fit/A j'o s{|kB nkt/ s/fco ;kro vz{xk PKs j' ikt/. ‘nBzd’ fit/A Ppd s/ noE dk ;keko eow pD ikt/. nt;s{o{g ftu j'Ad fit/A nzpo s/ c?b iKdh j?. fpzd{ ftu ;[eV iKdh j?. bheK pDdh j?. dkfJo/tkj[zdh j?. \okPK bkT[Adh j? s/ fco nzr{o/ I\wK ’u'A fwZmh^fwZmh, wZmh^wZmh bfjo dknBzd ` T[FzrbK tko tko T[u/VdhnK, T[u/Vh iKdhnK jB. sB wB ftu fit/A wX{ wZyhnK d/nB/eK vzr y[ZG rJ/ j'D. ;[nkd, ;[nkd, dod. dod, dod, ;[nkd.”

s/ fco rZb ikoh oydk j'fJnk T[j efjzdk, “:ko ` w?ƒ sK w/ok p?;N^jkc j[Dfwfbnk j?. w?A nX{ok izfwnK nX{ok gfbnk, nZi ;zg{oB j' frnk jK. w?A ;?Avh ƒ sbked/ e/, j[D ;Kvok Bkb jh ftnkj eotktKrk.”

Page 156: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK156

w?A fejk, “ewfbnk ` fJj izrbh g~Sw, g~Swh ;~fGnsk j?. gfjbK gfjb ;G fJzijh eodhnK jB. fJj uko fdBK dh uKdBh j?. fco s[;hA fBzp{ tKr B[ZuV/, ne/t/A, EektN,fJeKfrsk ns/ ukj/ nukj/ T[j jh eow tko^tko d/ fxokU ftul fxo/ fJe d{i/ bJhgqPB^fuzBQ pD ikUr/. bzwhA d/o, fJ;/ o|sko s/ fJ;/ soI/ fIzdrh nB[;ko, fJeZfmnK ofje/ fJe d{i/ gqsh B|os gkb'r/. fJe d{i/ s'A pu fBebD dk jo ;zGt o;sk Yz{v'r/. ;Kvoks/ok ozr, s/oh ;~fGnsk, s/oh nkIkd j'Ad fpbe[b ;theko BjhA eo/rh.”

G{fgzdo B/ T[~so fdZsk, “BjhA :ko ` fJj b'e sK ikBtoK ƒ th nzsK dk fgnko eod/jB. fpbe[b fJB;kBK tKr. ;Kvok sK xo d/ p{fNnK Bkb rZbK eodh j?, T[BQK ftu w"bdhfcodh j?. T[; dh gkbs{ fpZbh w'Bk ƒ i' bkv, fgnko, nkdo s/ ;j{bsK gqkgs jB, T[j;kv/ d/P ftu PkfJd pj[^frDsh fJB;kBK ƒ th gqkgs Bk j'D. T[j T[; ƒ pZfunK tKrB[jkT[Adh j?, bkv eodh j?, y[nkT[Adh j?, fgnkT[Adh j?. tXhnk s'A tXhnk g?~N^G'iB T[jd/tk;s/ fbnkT[Adh j?. ed/^ed/ T[; ƒ egV/ th g[nkT[Adh j?. w'Bk ƒ uz[wdh j?, uZNdh, T[;Bkb rZbK eodh j?. fiZE/ iKdh j?—eko okjhA, jtkJh ijkI okjhA—T[~E/ jh T[; ƒ nkgD/Bkb b? e/ iKdh j?. w'Bk ƒ nkgD/ Bkb ;[nkT[Adh j?. jo toQ/ d';sK ƒ ;Zd e/, T[; dkiBw^fdB wBkT[Adh j?. T[; B/ T[; dh fJBP'o?A; th eotkJh j'Jh j?. jkd;/ iK w"s dh;{os ftu w'Bk dk PkBdko fcT{Bob ns/ Nz{p^;N'B d/ PkBdko gqpzX bJh T[; B/ t;hnsfby e/ tZyoh oew p?Ae ftu oZyh j'Jh j?.

fpZbh th T[; ƒ jz[rkok fdzdh j?. T[; d/ fJPko/, T[; dk j[ew, T[; dh GktBk, T[;dk w{v—;G e[M ;wMdh j?. ;Kvok d/ e{b/^e{b/, d[ZX ftu x[b/ e/;o dh Gkn wkod/ r'o/fuZN/ gZNK ftu ;z[rV e/ b/N iKdh j?. p{Eh Bkb fgnko eodh, T[; ƒ ;fjbkT[Adh, ihG Bkbu[zwdh s/ uZNdh j?. ;Kvok dk j[ew wzBdh, T[; dh GkPk ;wMdh j?. pVh ;wkoN j?. ;Kvokne;o efjzdh j?, “fJj fpZbh sK w/oh fizd ikB j?. fJj w/oh s/ w?A fJjdh. n;hA fJed{i/ fpBK nX{o/ jK, pu BjhA ;ed/. fJj w/oh nkfrnk fpBK fJe g?o BjhA g[ZNdh. w?ƒ;[Ddh, ;wMdh s/ w/o/ jo j[ew dh gkbDk eodh j?—}[bkwK tKr. w/oh wko ƒ th, w/o/fgnko tKr jh podkPs eo b?Adh j?, ;h BjhA eodh. w?A fJ; dh wkbe jK. fJj w/ohPesh dk b'jk wzBdh j?, w/o/ fgnko dk dw Godh, w/oh JhB wzBdh j? ` e"D j' ;edk j?,fJ; fijk t|kdko < skfpnkdko < w'w d/ BZe s/ gbk;N'EhB tKr fiZXo woIh j? w'V bU.e'Jh T[Io BjhA. i/ nkyK G'iB SZv e/ goQK p?m, |'oB p?m ikt/rh. w/o/ tb fpNo^fpNot/y/rh. czBh fij/ fJPko/ eo/rh. p'b/rh. w?ƒ j;kT[D, \[P eoB dk :sB eo/rh. d' g?oKs/ yVQh j' e/ BZu/rh. fJj sK fJB;kBK Bkb'A th tX fgnkoh s/ w/oh nkgDh j?. w/oh fgnkohfgnkoh w'Bk ` w?A nkgDh t;hns ftu fby fdZsk j? fe w/oh w"s T[gozs w/oh ikfJdkd dhwkbe w'Bk j't/rh. T[; ƒ e'Jh uzrk fijk c";No j'w (b?^gkbe xo) Yz{v e/ b?^gkbe fpZbhpDk fdZsk ikt/. T[; ƒ e'Jh sebh|, e'Jh szrh Bk j't/. ;oeko tb'A w'Bk s/ T[; d/ b?^gkbewkfgnK dh d/y o/y dk gqpzX j't/. fJe tkoh ;Kvok dhnK nfijhnK rZbK P[o{ j[zdhnK jBsK \sw jh BjhA j'D ftu nkT[AdhnK.”

s/ fco T[j w?ƒ g{o/ dk g{ok gqPB^fuzBQ pfDnk g[ZSdk, “:ko, i' b'e ikBtoK ƒ

Page 157: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 157

J/Bk fgnko eod/ jB, T[j fJB;kBK ƒ B|os fet/A eo ;ed/ jB < Bkb/ ;Kvok sK w?ƒfdb' ikB s'A ukjz[dh j?. w/o/ bJh d[BhnK dh jo e[opkBh d/D bJh fsnko j?. T[; B/w/o/ Bkb ftnkj eoB, T[wo Go dk ;kE fBGkT[D dk tkndk ehsk j?. T[j ne;o efjzdhj? fe “gZSwh wod uzr/ gsh BjhA pD ;ed/, fJ; dh T[BQK ƒ nkds BjhA. fJBQK ƒ pugBs'A jh nZi fJ; Bkb, eZbQ T[; Bkb r[IkoB dh tkdh g? iKdh j?. fJj ftnkj eotk e/th nkgDh gsBh Bkb p/t|kJh eod/, go T[BQK s'A g{oh^g{oh t|k dh nk; eod/ jB.w/oh fwZso feq;NhBk B/ fJe gkfe;skBh Bkb ftnkj eotkfJnk j?, T[; d/ d' pZu/ jB.T[j pV/ \[P jB. feq;NhBk efjzdh j? fe J/PhnB gsh pV/ t|kdko j[zd/ jB. \k; eoe/Gkosh, s/ T[BQK ftZu'A gzikph w?ƒ pj[s g;zd jB. w?A sK iBw iBwKsoK s'A jh fit/A s/okfJzsIko eo ojh ;K.”

G{fgzdo wI/ ftu ;h. ;?Avh s'A sbke b? e/, iK T[; ƒ d/ e/, T[j ;Kvok Bkb o;whAftnkj eotkT[Dk ns/ nkgDk xo^;z;ko t;kT[Dk ukjz[dk ;h. T[j ukj[zdk ;h fe d' tZy tZyxoK ftu ofjD dh EK, ftnkj T[gozs T[j fJ~e' xo ftu ofjD. pkb pZu/ g?dk eoB s/nkgDh d[BhnK nkg t;kT[D.

T[; fdB T[; ƒ fJe ;" uko, gzi dk p[\ko ;h. d/j nZr tKr sg ojh ;h. fi;;e{b ftu T[j e"A;bo bZrk j'fJnk ;h, T[~E'A ;Kvok dk j;gskb s/ xo, d't/A bkr/ ;B.T[; B/ S[ZNh bJh s/ ;Kvok e'b'A ukph b? e/ T[; d/ xo tb s[o fgnk. nzdo tV e/ T[;B/ fpZbh ƒ j"bh fijh B"v ehsk, e';/ gkDh Bkb n?ANhpkJ/n"fNe ykXh, e'vhB tkbh yzx dhdtkJh ghsh s/ ;'|/ T[~s/ p?m frnk.

p[\ko dh x{eh ns/ dtkJh d/ n;o Bkb T[; ƒ r{VQh BhAdo nk ojh ;h. nZyKfit/A whN j' ojhnK ;B, pd'^pdh. d/j gkb/ Bkb ezp ojh ;h. T[j j"bh^j"bh s[odk ;Kvokd/ vpb p?~v tb tfXnk ns/ oIkJh b? e/ b/N frnk.

ikr'whNh dh x{eh ftu T[; ƒ fJzi bZrk fit/A T[; d/ fi;w ƒ e'Jh Bjz[doK Bkb tbz{Xofojk j't/. fJj G[b/yk BjhA ;h. w'Bk B/ T[; dh Bzrh pKj ’s/ \okPK gk fdZshnK ;B. T[jr[Zok ojh ;h. e'qX ftu nkJh T[; d/ wz{j tb tX ojh ;h. fSD dh fSD T[; ƒ fJzi bZrkfit/A e'qX s/ j;d dh w{os pDh w'Bk, ;Kvok d/ wzi/ T[~s/, T[; dk ti{d podkPs Bk eoojh j't/.

fJ; s'A gfjbK fe T[j T[;dhnK nZyK B'u b?Adh, G{fgzdo B/ T[; ƒ |oP ’s/ gNekwkfonk. r[Z;/ ftu nk e/ fpZbh T[; T[~s/ c/o MgNh. T[; B/ c/o T[; ƒ goQK ;[ZN fdZsk.w'Bk th fit/A efjzdh ;h fe ‘nZi iK sz{ j?A, s/ iK w?A `”

r[Z;/ ftu nk e/ g?o'A p{N bkj e/ G{fgzdo B/ T[; d/ fJe, d', fszB HHH iVQ fdZs/.J/; s'A gfjbK fe T[j uko frDdk, ;Kvok p{jk y'bQ e/ nzdo dk\b j' u[Zeh ;h. T[j sKfit/A nZr pr'bk j' rJh ;h, “s/ok j"A;bk fet/A fgnk fJ; p/IpkB gkbs{ T[~s/ jZE u[ZeDdk ` sz{ tfjPh, dfozdk, pd^sfjIhpk s/ fjz;ktkdh wk;y'o/ ikBtoK s'A th nZr/ bzxu[Zek j?A.”

T[j fit/A, w'Bk d/ fgnko ftu, nkg/ s'A pkjo j' rJh ;h. T[; B/ fpZbh ƒ u[Ze e/

Page 158: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK158

r'd ftu b? fbnk. T[j r[Z;/ ftu Eo^Eo ezp ojh ;h. T[;dhnK nZyK ft~u'A gob^ gobjzM{ tr oj/ ;B. T[; d/ wz{j ftZu'A, pkti{d :sB d/, Ppd BjhA ;B fBeb oj/. T[j fpZbhƒ tko^tko fjZe Bkb bk ojh ;h, u[zw ojh ;h. w'Bk ƒ tok ojh ;h. nihp nihp nktkIKeZY ojh ;h.

G{fgzdo B/ fejk, “;Kvok nkJh n?~w ;koh. w?ƒ p[\ko j?. w?A e'Jh w'Bk dk d[PwDsK BjhA. BhAd dh x{eh ftu wzi/ ’s/ ;"A jh fojk ;K fe fJ; B/ w?ƒ Bj[zdoK Bkb xo{N;[ZfNnk. nkj t/y `”

“eh t/yK < HHH.”nZr'A ;Kvok d/ wz{j ’u'A j'o Ppd Bk fBeb ;fenk. T[j brksko o'Jh ik ojh ;h.

G{fgzdo B/ fco nkfynk, “;Kvok, eh n?t/A wkw{bh fijh rZb ’s/ n?Bk ftyKd yVQk eo ojhj?A. w?A s/ok fwZso jK. gsh pDB tkbk jK. fp~bh fejVh wo rJh j?.”

;Kvok p'bh, “fJj fB~eh fijh xNBk j? < fJj w/oh w'Bk j?. w/oh fizd ikB j?. sz{sK w/oh w'Bk th podkPs Bk eo ;fenk. eZbQ ƒ w/o/ Bkb gsk BjhA eh ;b{e eo/Ark.fJe fJj jh sK j? i' w/oh Pesh, w/ok fgnko, w/ok bkv, w/ok r[Z;k, w/ok j[ew wzBdhj?, ;G e[M ;fjzdh j?. eh sz{ fJ; dk pdb pD ;e/Ark < jokwh, ;{o, ewhBk, fjzv{HHH nkJhUB w'Bk. nkJh v"AN UB :{. nkJh n?~w jo wk;No.”

fco T[; dk wz{j fit/A rzd Bkb Go frnk. i' ih nkfJnk peh rJh. G{fgzdo B/ T[;ƒ fJe tkoh fco PKs eoB dk :sB ehsk, feT[Afe T[; ƒ gsk ;h fe r[Z;/ ftu ntk^stkp'bh ikDk ;Kvok dk ;[Gkn ;h.

“fJj e?;h ebuo j? ;Kvok, fi; ftu wB[Zy ƒ ikBto dk doik th BjhA fdZskik ;edk.”

“wB[Zy, wB[Zy, wB[Zy HHH N{ j?b ftZd dk w?B HHH”s/ fco BIoK ftu efjo Godh j'Jh ;Kvok B/ nkgDh rZb ikoh oyh, “wod dk eh

j? < fJe SZv', d{ik nk ikt/rk. w'Bk, d{ih BjhA fwb ;edh. r?~N nkT{N nk| wkJh jkT{;,:{ pb?e pk;Nov HHH. nkJh v'AN Bhv :{ n?Bh w'o HHH.”

y[ZbQ/ dotkI/ ftZu'A pkjo fBeb, t;d/ whAj ftu ;Ve ’s/ s[ofdnK G{fgzdo ƒ fJziwfj;{; j' fojk ;h, fit/A dotkI/ tb fJPkok eo ojh ;Kvok dh T[Fzrbh, bkb ;{jh sZsh;bk\ pD e/ T[; d/ fdb, fdwk} wB s/ ;rb/ ti{d ftu y[ZG e/ ofj rJh j't/ ` nko^gkoj' rJh j't/. fJe f;ok gZSw, fJe g{op.

Page 159: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 159

JhPtoh foPs/

fgSb/ ;kb jh w?A T[; ƒ T[~so gZSwh I'B dh nfXnkge^:{BhnB dh whfNzr ftufwfbnk ;K. T[j e[JhB ukobN ;e{b ftu bkfJpq/ohnB ;h ns/ U; ;e{b—fIbQ/ dh gq'|?PBbvht?gbw?AN u/nogo;B. J/;/ j?;hns ftu T[j J/; whfNzr ftu nkgD/ fIbQ/ dh gqshfBXskeoB nkJh ;h. w?A nkgD/ fIbQ/ d/ bofBzr ezvhPBI u/nogo;B dh j?;hns ftu fJ;ekBcoz; ftu Pkfwb j'fJnk ;K. w/o/ Bkb, T[~so gZSwh I'B d/ pkeh fIfbQnK tKr, ;kvhb'eb :{BhnB dk gqXkB, gq'|?PBb vht?bgw?AN u/nogo;B, pkor/fBzr u/nogo;B s/ ;N?N;nk| ftfwB o?go/I?AN/fNt th J/; ekB|oz; ftu Pkfwb j'D nkJ/ ;B. t?Be{to s'A ;kvhe/Adoh :{BhnB fpqfNP e'bzphnk NhuoI c?vo/PB d/ j?~ve[nkoNo s'A th d' B[wkfJzd/ J/;ekB|oz; bJh jkIo ;B.

n;hA ;G N?o/; d/ b/e?bI j'Nb ftu mfjo/ j'J/ ;K s/ fJ;/ j'Nb d/ ekB|oz; o{w ftuP[Zeotko dh oks, oks d/ ykD/ s'A pknd, 8 ti/ ;kvk s[nko|h ;?PB P[o{ j'fJnk ;h. fJe;kb gfjbK, iK e[M xN, T[j w?ƒ J/E/ jh fwbh ;h. nZi T[; dk tshok e[M Ugok ;h.o;whA j?b', Bkw, ;zy/g s[nkoc s/ p;. fJzi ikgdk ;h fe iK sK T[j w?ƒ G[Zb u[Zeh j?s/ iK fco fJ; soQK eoB dk :sB iK nfGB: eo ojh j?.

;kb s'A e[M xN ;wK gfjbK fJ;/ soQK, n;hA fJ;/ ekB|oz; o{w ftu :{BhnB dhwhfNzr d/ s[nkoch ;?PB ftu fwb/ ;K. T[j w/o/ ;kjwD/ p?mh ;h. bzwk eZd, e;osh r[zfdnk,Gfonk fi;w. X"D se bNed/ ;[Bfjoh tkb. d[ZX ftu x[b/ e/;o s/ ;zX{o tork bkbh dhGk wkodk r'ok fujok. Bk e'Jh w/enZg, Bk rfjDk. v{zxh Mhb torhnK jbehnK BhbhnKtZvhnK tZvhnK nZyK, fiBQK dh ;sj T[~s/ ojZ; dh fJe jbeh fijh ;w'e ;eohB T[~Godhs/ r[zw j' iKdh. fJj T[;dhnK nZyK jh ;B, fiBQK B/ tko tko w/ok fXnkB T[; tbfyZfunk ;h. ed/^ed/ fJe jbeh T[dk;h fJeZb, p/rkBrh ns/ jkIoh ftu }?ojkIoh dhgoSkJhA fijh fSD^Gzro/ gqGkt tKr T[; d/ fujo/ T[;dhnK nZyK ’u'A T[Godh s/ fco r[zwj' iKdh.

T[; dh T[dk;h gqsZy ;h. T[j y'Jh^y'Jh fijh bZrdh ;h. T[dk;^T[dk;, r[zw^r[zw. T[~E/jkIo j[zdh j'Jh th T[~E'A e'jK d{[o, pZdbK s'A gko, pZdbK xNktK ftu fxoh j'Jh. T[; d/ fIjBT[~s/ fit/A e'Jh pj[s Gkok p'M fijk ;h, iK PkfJd fJj w/ok tfjw jh ;h i' w?A T[; s'A e[M

Page 160: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK160

tX/o/ jh gqGkts j' e/, T[; pko/ soQK^soQK dh ebgBk eo fojk ;K. ;'u fojk ;K. fJ; d"okBd'^uko tko T[;dhnK BIoK w/ohnK BIoK Bkb fwbhnK sK w?ƒ fJzi gqshs j'fJnk fit/A T[jfJZe' ;w/A w?ƒ pj[s d{o s'A d[ophB ns/ pj[s B/fVUA y[odphB tKr t/y ojh j't/ ` nihp jkbs;h w/o/ wB, fdb, fdwk} dh. nkgD/ nkg ƒ o'eD dk :sB eodk j'fJnk th w?A T[; tbfyZfunk ufbnk ik fojk ;K. fJj nkoIh w[bkeksK eJh tko vz{x/ d[ZyK d/ cZN bk e/ wB[Zydh fIzdrh dk ;dhth o'r pD iKdhnK jB. whfNzr ftu Pkfwb ;G v?bhr/NK d/ o;whA s[nkocT[gozs jo fIbQ/ dhnK ;wZf;nktK s/ ;e{b p'ovK d/ Bkb fJ; toQ/ dhnK sB\kjK ftu tkX/bJh pkor/fBzr ;No?N/ihI dh ;woh pDk bJh rJh sK fe d{i/ fdB ;t/o/ 8 ti/ P[o{ j'D tkb/;?PB ftu T[BQK ’s/ pfj; j' ;e/, T[BQK ƒ BfiZfmnk ik ;e/.

fJ; T[gozs whfNzr po\k;s j'Jh s/ n;hA ;G j'Nb dh bkT{Ai tb Pokp ghD s/ ;zrhsdk nkBzd wkDB s[o gJ/. fJj th fJe w"ek w/b jh ;h fe n;hA fJZe' ;w/A ekB|oz; d/dotkI/ ftZu'A pkjo fBeb/ s/ toKv/ ftu g?o XofdnK jh w?A T[; ƒ vfoze dh nk|o ehsh,sK T[; B/ XzBtkd ;fjs gqtkB eo bJh. T[; dk Bkw i?eh ;fwZE ;h. w?A s/ i?ehd't/A bkT{Ai d/ fJe Bhw^ukBD/, Bhw^nBQ/o/ yz{i/ ftu nkwQ' ;kwQD/ nk p?m/.

t/No?; nkJh sK n;hA ‘;eku nkB oke;’ dk nkovo d/ e/ fJe d{i/ dhnK BIoK ’u'Ar[Iod/ fJe d{i/ dhnK rZbK ftu y' rJ/. i?eh j"bh^j"bh nkgDh ft;eh f;Zg eo ojh ;h.nkb/ d[nkb/ ozrk ozr wZXw, dhftnK torhnK, pZshnK s/ jbe/ fwZm/ ;zrhs dk ;[gBJh, ikd{JhtksktoB ;h. fJe s'A pknd fJe n;hA fszB uko vfoze ghs/. e[M efj e/ th, e[M BjhAefj gk oj/ ;K s/ e[M Bk efj e/ th y[ZbQh feskp tKr fJe d{i/ dh fweBksh;h s/ pkohephBhBIo ;"Aj/A n;hA nb| BrB p?m/ ;K.

i?eh ƒ fJj ikD e/ nfsnzs \[Ph j'Jh fe w?A nfXnkge j'D d/ Bkb^Bkb fJe ethth ;K. T[; ƒ eftsk pj[s g;zd ;h. T[; B/ w/ohnK fJe d' eftsk ;[DhnK th s/ fJBQKftub/ dod dh Ekj gkT[D bJh fit/A gfjbK T[; B/ w/o/ jZE u[zw/ s/ fco nkgD/ ezB w/o/fdb dh XVeB ƒ bk fdZs/. T[j dZ; ojh ;h fe T[j th ed/ eftsk fbydh j[zdh ;h. gofJ; fBodJh d[BhnK d/ em'o pzfdnK B/ fit/A T[; nzdob/ eth, ebgBk s/ ouBksfweskdk rbk x[N fdZsk ;h. n"os sK j? jh iwKdo{ ouBjko. pZu/ T[; dh ouBk jh sK jB.s/ nZi eZbQ fi; B/fNt fJzvhnB v/ftv Bkb T[j ofj ojh ;h, fi; d/ pZu/ dh wK pDBbJh T[j sVg so; ojh ;h, T[; B/ T[; Bkb ft;kjxks ehsk ;h. T[; dk fdb s'V fdZsk;h. fJj XZek T[; e'b'A podkPs BjhA ;h j' fojk. fi; fJe wod bJh T[; B/ nkgD/ soI/fIzdrh ƒ pdb e/, ;dk T[; dh, T[; d/ pZfunK dh wK j'D dk c?;bk ehsk ;h, T[; B/jh T[; Bkb XZek ehsk ;h. T[; dh fJe j'o r[nKYD nfXnkgek Bkb T[j oksK fpskT[DbZr fgnk ;h. xo nk e/ T[; ƒ e[ZNdk wkodk s/ BP/ ftu ‘ezioh’ s/ gsk BjhA j'o eheh efjzdk, fejd/^fejd/ Bkb jwfp;soh eoB d/ fJbIkw bkT[Adk ;h. i?eh dhnK nZyK ftZu'Afit/A jzM{nK dh MVh bZr s[oh ;h. w?A T[; ƒ fyu e/ nkgD/ Bkb fpmk fbnk. T[; ƒ rbteVhftu fbnk. fdbk;k fdZsk. T[; d/ nZEo{ gz{M/. T[; ƒ u[zfwnk T[; dk e[M Xhoi pZMk, e[Mfdb fNekD/ nkfJnk.

Page 161: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 161

T[j d; ojh ;h. fJj gfjbk w"ek BjhA j?. wB[Zy dh p/ofjwh dk fJ; s'A thtv/ok jkd;k T[jd/ Bkb j' u[Zek ;h. 12 e[ ;kb dh T[j G'bh fijh pkbVh ;h. nkgD/S'N/ G?D GoktK ƒ nkgD/ pZfunK tKr ;zGkbdh s/ fgnko eodh ;h. wK, i' ezw s/ s[oiKdh ;h, T[; dh EK T[j T[BQK dh wK pD iKdh ;h. go T[; d/ jh wso/J/ pkg B/T[; Bkb Ipod;sh y/j ykXh. vokfJnk, XwekfJnk s/ fJ; G/d ƒ G/d oZyD bJh wip{oehsk. T[; B/ pzd{e ftyk e/ nkfynk i/ sz{ fJj G/d y'fbQnk sK w?A fJj s/o/ G?D Gok ;Gwko fdnKrk, P{N eo fdnKrk. T[; ƒ T[; dh ewI'oh dk gsk ;h fe T[j T[BQK ƒ fezBkfgnko eodh j?. T[jBK ƒ wofdnK T[j fet/A t/y ;edh j?. fJ; s'A gfjbK T[j nkgDhikB d/ d/t/rh.

T[; d/ nkgD/ jh J/; wso/J/ pkg Bkb ukj/^nukj/ fJj ekw^y/v ubdh ojh. gskT[d'A jh bZrk id'A T[j roGtsh j' rJh. j[D eh ehsk ikt/ < T[j nkgD/ J/; pZu/ dh wKpDBK ukj[zdh ;h. T[; d/ wso/J/ pkg dk jh BjhA, fJj T[; dk nkgDk pZuk th ;h. rZbwK se th gj[zu rJh. pVk MrVk j'fJnk s/ fco T[j jh voktk. T[; dk pkg T[; d/ G?D,Gok, wK ;G ƒ P{N eo d/t/rk. T[; d/ g/N ftub/ pZu/ ƒ th i/ T[; B/ roGgks BkeotkfJnk. i?eh ƒ gsk ;h fe fJj ;Zu j?, T[j i' e[M efjzdk j?, fpbe[b ;Zu j?. n\poKftu nB/eK \poK nfij/ jkbks ftu nfij/ esbK dhnK T[; B/ gVQhnK ;B. o/vhU s'A ;[DhnK;B. N?bhth:B s/ nfij/ w[iowK ƒ g[fb; dh fjok;s ftu iKfdnK t/fynk ;h.

T[; dk roGgks eotk fdZsk frnk. eJh wjhB/ T[j r[zw^;[zw ojh. Bhw^gkrbK tkbhjkbs ftu. fJ;/ jkbs ftu T[j xo SZv e/ t?Be{to ubh rJh. T[~E/ g?;/ Bk j'D dh ;{osftu, G[Zy ns/ wekB d/ d[Zy'A (fgzwg;) dZfbnK d/ N/N/ uVQ rJh. nrb/ v/Y^d' ;kb gskBjhA T[; B/ fezB/ pzfdnK Bkb jwfp;soh ehsh, i' T[; d/ wso/J/ pkg dh T[wo d/ ;B.T[; s'A tv/o/ ;B. g?;/ dZb/ ewkT[Ad/ oj/ s/ fi;w T[; dk ftedk, B'u j[zdk fojk s/ T[jnkgDh e[Zy ftub/ roGgks d/ d[Zy ƒ, cZN ƒ nkgD/ fdb, fdwk} s/ wB ftu t;kJh 13,14 ;kb dh T[wo ftu pkb^t/;tk pDh. wB[Zy dh p/j:kJh d/ jzNo nkgD/ Bzr/ fdwk}, fdbs/ wB T[~s/ ;fjzdh ojh. b'e T[; ƒ ‘;NohN j[Zeo’ nkyd/, jZ;d/. fJ;/ d'P ftu T[; ƒg[fb; B/ frq|sko eo fbnk. T[; ƒ ohj?phbhN/PB ;?ANo G/i fdZsk. fJe p[ZY/ gkdoh s/nXyV ;'Pb toeo e'b'A fIzdrh ftu gfjbh tkoh T[; ƒ n;bh pkg tkbk fgnko fwfbnk,fdbk;k fwfbnk. fIzdrh dh iZd'^ifjd w[ZY'A^;[ZY'A P[o{ eoB, nkgD/ g?oK T[~s/ yVQ/ j'D dhgq/oDk fwbh.

fJ; soQK T[; B/ gkoN NkJhw ezw eoe/ :{Bhtof;Nh se dh ftZfdnk jkf;b ehshs/ bkfJpq/ohnB pD rJh. go T[; dk wK pDB dk P"e ed/ Bk wfonk, fJj ;[|Bk ;dkT[; d/ nzr^;zr fojk.

v/ftv T[; Bkb Gkt/A ekwB bkn nXhB fJZe' xo ftu fwZso^w[zv/ tKr ofjzdk ;h, goT[; B/ tkndk ehsk ;h fe T[j S/sh T[; d/ Bkb Pkdh eo/rk s/ tes nkT[D s/ pZfunKBkb T[; dh M'bh Go d/t/rk. T[j c[Zbh BjhA ;h ;wk ojh. jehes ƒ ;[|B/, ;[|B/ ƒ jehestKr ih ojh ;h fe fJj GkDk tos frnk.

Page 162: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK162

v/ftv B/ T[; Bkb ft;kjxks ehsk ;h. T[; B/ ;[|B/ d/ yzG e[so fdZs/ ;B. T[; dhj'Ad ƒ gZS ;[ZfNnk ;h.

T[; T[~s/ fJj fJbIkw th bk fdZsk ;h fe T[j th d{i/ wodK Bkb ;"Adh ;h, ezioh;h. i' ezw T[; B/ ehsk jh BjhA ;h, fi; ngokX dh T[j Gkrh BjhA ;h pDh, T[;d/ nehs/ngokX dk d[y fJe gops pD e/ T[; d/ fdwk} T[~s/ c?fbnk j'fJnk ;h. T[j j/mK jhj/mK dpdh ik ojh ;h. s/ T[j th fIzdrh d/ T[; gVk T[~s/, id'A T[; B/ nkgDk wB, fdb,fdwk}, g{oh dh g{oh j'Ad s/ t|k, e/tb fJe wB[Zy, v/ftv T[~s/ e/Afdqs eo fdZsh ;h. T[;d/ jtkb/ eo fdZsh ;h. T[; ƒ fJj rZb ;wM BjhA ;h g? ojh fe v/ftv B/ fJzi feT[A ehsk;h < fJe nehs/ ngokX dk d'P T[; T[~s/ feT[A bkfJnk ;h <

oks d/ 11 tZi rJ/ ;B. n;hA T[~E'A T[~m e/ nkgD/ ewfonK tZb ƒ s[o/. w/o/ e'bewo/ ftu ;eku dh g{oh p'sb gJh ;h. i?eh th w/o/ Bkb jh nkJh. n;hA j'o Pokp ghsh.T[j brksko gh ojh ;h.

T[; B/ nkgD/ pbkT{I d/ pNB y'bQ/, pok dh j[Ze y'bQh s/ wzi/ T[~s/ g[Zmh b/N rJh. w?ƒefjD brh fe w?A T[; d/ fgzv/ T[~s/ wZSoK d/ bVB T[gozs j'J/ XcVK T[~s/ g'bh^ g'bh ykieoK. fJj wZSo T[; ƒ BrB X[g^fJPBkB ;w/A phu ’s/ bV/ ;B. XcVK s/ yki Bkb T[jwZmh^wZmh Mfjo fijh, nkBzd, wfj;{; eo ojh ;h. T[; dh ;koh d/j ;[nkd^;[nkd s/ fgzej' rJh ;h. w?A T[; d/ Bkb b/ND jh tkbk ;K fe T[; B/ fejk, “BjhA, J//E/ BjhA ` s?ƒgsk j?, nZi v/ftv T[;/ nfXnkgek ƒ b? e/ w/o/ xo, w/o/ jh fp;so/ ftu ;[Zsk j't/rk.ewhBk, ;{o, jokwh HHH ;wMdk eh j?, nkgD/ nkg ƒ HHH.”

w?A T[; ƒ c/o fy~u e/ nkgD/ Bkb bk fbnk s/ T[; ƒ mzfvnK eoB dk :sB ehsk.T[; B/ fJe vfoze j'o fbnk. w/o/ j'Am u[zw/. w?ƒ x[N e/ nkgDh rbteVh ftu fbnk s/efjD brh, “j[D, w?A nkgD/ ewo/ ftu iKdh jK. ik e/ row^row, e';k^e';k fJPBkBeoKrh. n?Ai eo, 15 fwzN pknd sz{ w/o/ ewo/ ftu nk ikJhA, p'sb th Bkb u[e fbnkJhA,w?A fsnko j'tKrh HHH T[~E/ jh ghnKr/.”

gzdoK fwzN pknd w?A T[jd/ ewo/ ftu frnk. d;se fdZsh. nzdo'A nktkI nkJh, nkik, dotkIk y[ZbQk jh j?. T[j fit/A w/ok jh fJzsIko eo ojh ;h.

ewo/ ftu wZXw ukBDk ;h. gofcT{w dh wfje nk ojh ;h. T[j nZyK pzd eoh,nb| Bzrh nkgD/ fp;so/ T[~s/ bzwh gJh ;h. wowoh pdB. T[~GohnK j'JhnK uZNkBhSkshnK. rZm/ j'J/ nzr. f;o s'A g?oK se, gZNK ftu jZE d/ e/ T[j sDh gJh ;h. w/o/ edwKdh ukb ;[D e/, T[; B/ nZyK y'bQhnK. T[; dk j[;B P[nbk^itkbk ;h. ikgdk ;h T[; dkfdb, fdwk}, wB, j'Ad s/ ;w[Zuk ti{d fit/A nZi T[; d/ fi;w ftu T[so nkfJnk j't/.fit/A nZi T[j f;o| fi;w dh GkPk ftu jh ;ztkd oukT[Dk ukj[zdh j't/. fJ; ftu wB[ZyksfjIhp dh fte;s s/ noE Gog{o GkPk dk ;kfJnk se th T[j nkgD/ bkr/ Bk bZrDd/Dk ukj[zdh j't/.

;t/o/ w/o/ p{j/ ’s/ d;se j'Jh. i?eh dk sK fit/A fJe oks ftu jh ekfJnk^ebg j'frnk j't/. T[j jZ; ojh ;h. pZfunK tKr w?ƒ e[seskohnK eZY ojh ;h. w/o/ BkJhN rkT{B

Page 163: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 163

ƒ goQK ;[N e/ w/o/ fi;w ƒ f;o s'A g?oK se u[zw ojh ;h. r[Dr[Dk ojh ;h. T[; dhnKndktK, T[; d/ nzrK ftu fBqs dhnK w[dqktK tKr ;B. T[; d/ fIjB s'A fit/A T[j gjkVbZE frnk j't/. T[j p'M T[~m frnk j't/, fi; d/ j/mK T[j eZbQ dZph j'Jh ;h.

i?eh Bkb gfjbh w[bkeks d/ fJ; fdtk;[gB ƒ w?A ni/ fJe f|bw tKr t/y jh fojk;K fe i?eh B/ w?ƒ M{D e/ irkfJnk. T[; d/ Bkb fJe B"itkB B/fNt fJzvhnB th ;h. T[jp'bh, “fJjƒ fwb, fJj v/ftv j?. w?A fJ; Bkb Pkdh eo bJh j?. e[JhB ukobN dh gpfbebkfJpq/oh ftu s/ok eftsk^gkm eotkT[D dk i' tkndk w?A s/o/ Bkb ehsk ;h HHH”

v/ftv ftZu'A jh rZb eZN e/ p'fbnk, “T[j w?A jh e?B;b eotkfJnk ;h. go fJ;tkohA sz{ Io{o nkthA. n;hA s/ok fBZxk ;tkrs eoKr/ s/ s/ok eftsk^gkm ;[DB ;kokPfjo nkt/rk.”

i?eh ufje e/ p'bh, “s/ Bkb/ w?A sK s/oh eoIdko th jK. e[M rZbK dh ;wM fJB;kBƒ ;[D e/, gVQ e/ g? iKdh j?. go e[M ƒ ;wMD bJh nwbh o{g ftu e[M eoBk jh g?Adkj?. rZb p[fBnkdh s"o ’s/ ;wM dh j? HHH nkg/ dh gfjukD dh j?. T[; oks i/ sz{ Bk fwbdk,sK PkfJd w?A fJe tkoh fco fIzdrh d/ f;nkj jBQ/fonK ftu r[zw }oe iKdh. w[V e/‘;NohN^j[Zeo’ pD iKdh.”

T[j o[eh s/ v{zxh BhM Bkb gfjbK w?ƒ c/o nkgD/ tX/ j'J/ g/N ƒ s/ nzs ftu v/ftvtb t/ydh j'Jh p'bh, “e[M foPs/ d[fBnkth j[zd/ jB, T[wo Go d/ ;kE d/, fit/A w/ok s/v/ftv dk foPsk j?. e[M foPs/ fJB;kBh fi;w ftu jh fJe oks pD e/ wB, fdb, fdwk}ns/ ;rb/ ti{d T[~s/ fJ; soQK xNd/, tkgod/ jB fe T[j JhPtoh foPs/ pD iKd/ jB.T[BQK dk wzd^wzd nfj;k; ;dk jh XVeBK d/ Bkb^Bkb, ;kjK ftu ;[rzX tKr ofjzdk j?.

sz{ jh sK w/ok fJZe' fJe JhPtoh foPsk j?A. sz{ jh sK w?ƒ nehs/ ngokX d/ fJbIkwd/ gZe/ o{g ftu wkB;e rzY pD e/ w/o/ wB ftu bZE ikD s'A w?ƒ pukfJnk j?. s/ Bkb/w?A j[D wK pDB tkbh jK HHH.”

v/ftv B/ ftZu'A jh T[; dh rZb N[e e/ nkfynk, “id'A sz{ eftsk^ gkm bJh ;kv/ e'bnkt/Ark, T[BQK fdBK ’u jh i?eh nkgD/ ;[|B/ nkgD/ pZu/ dh wK pD/rh. s/ w/oh fJZSk j? feT[; pZu/ ƒ ;G s'A gfjbk nPhotkd f;o| s/ok fwbDk ukjhdk j?. sz{ jh sK i?eh dk JhPtohfoPs/dko j?A HHH.”

i?eh dhnK nZyK ftu \[Ph d/ nZEo{ Sbe nkJ/. w?ƒ fJe pKj d/ ebkt/ ftu b? e/T[; B/ vz{xh BhM Bkb fBjkfonk. w/o/ wZE/, w/oh rZbQ ƒ u[zfwnk s/ d{ih pKj ftu v/ftvƒ b? e/ T[j fJZe' ;w/A o'Jh th ik ojh ;h s/ w[;eokJh th. fJj e?;h \[Ph ;h. fJj e?;/nZEo{ ;B.

Page 164: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK164

skfonK tkbk d/P

r[odhg f;zx dhnK d' G?DK s/ d' GD'JhJ/ e?B/vk ftu ;B. nkg T[j T[d'A phH NhH eoe/Gkos ftu gVQkT[Adk ;h. G?DK B/ I'o gkfJnk s/ e[M jkbks dk ;skfJnk, T[j e?B/vk nkT[DbJh okIh j' frnk.

;kv/ pj[s/ b'e J/E/ bZeV dhnK fwZbK ftu jh ezw eod/ jB. e[M J/; bJh fe T[BQKƒ nzro/Ih ftu pks BjhA wkoBh nkT[Adh s/ e[M J/; bJh fe fwZbK dk ezw Gkok j? s/jZv GzBthA fwjBs wzrdk j?. fJ; bJh J/E/ pj[sk ezghNhPB th BjhA. :{og d/ rohpd/PK fit/A fJNbh, g[osrkb s/ ;g/B s'A th i' fJwhro?AN J/E/ nkT[Ad/ jB, T[BQK ƒ thnzro/Ih ftu pks BjhA wkoBh nkT[Adh s/ T[j th fwZbK tb ƒ jh GZid/ jB. go T[BQKftu ;kv/ b'eK Bkb'A fJj |oe j? fe T[j J/E/ nkT[AFfdnK jh fBT{ e?B/vhnBI dhnKebk;K ftu dk\b j' e/ d'^fszB wjhfBnK ftu jh p'b ukb i'rh uzrh nzro/Ih p'bD bZrg?Ad/ jB. T[BQK dk ozr th r'ok j?, fJ; bJh T[j MN^gN J/E'A dh tZ;'A ftu ou fwuiKd/ jB.

r[odhg sK uzrh nzro/Ih p'b b?Adk ;h. go ozr dk eh eo/ < id'A s'A J/; Pfjoftu g[osrkbh, ;g?fBP s/ fJNkbhnB fJwhro?AN t;D bZr gJ/ ;B, sd s'A jh J/E'AdhnK fwZbK ftu th gfjbh soihj r'oh uwVh ƒ jh fdZsh iKdh ;h, feT[Afe ;kohnK fP|NKd/ |'ow?B ns/ w?B/iw?AN dhnK j'o ;G nk;kwhnK fuZN/ b'eK B/ jh ;KG oZyhnK jB. B;bd/ nkXko ’s/ fJj b'e ;kv/ Bkb jh ftseok BjhA eod/, ;r'A nkg' ftu T[; s'A thtX/o/ eod/ jB. g[osrkbh |'ow?B dh fdbu;gh fe;/ g[osrkbh ƒ B"eoh d/D ftu jhj[zdh j?.

r[odhg ƒ w?B gkto s/ n?AgbkJ/w?AN ftGkr ns/ fwZbK d/ uZeo eND T[gozs fJj rZb;wM g? rJh ;h fe nkf\oeko ;fEsh J/Bh wkVh BjhA ;h, feT[Afe fuZfNnK d/ nkg;h B;bhftseo/ dk gk;k ;kv/ b'eK d/ jZe ftu jh fvZrdk ;h. T[Fzi th ;ko/ fuZN/ b'e ftseoktkdhBjhA ;B. J/; ;fEsh ƒ rzGho o{g d/D ftu ;kv/ b'eK dk th seVk jZE ;h. fJe sK fJjnzro/Ih p'b ;eD dh ;woZEk oyd/ j'J/ th jhD^Gkt dk fPeko j' e/ nzro/Ih p'bd/fjueukT[Ad/ ;B s/ d{i/ i' p'b BjhA ;B ;ed/, T[j tZvh T[wo ftu nzro/Ih f;ZyD bJh ;e{bikDk nkgDh j/mh ;wMd/ ;B.

Page 165: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 165

w?A r[odhg ƒ dZf;nk fe J/E/ sK gzikj^gzikj ;kb d/ fJ;soh g[oP d'^d' fszB^fszBpZfunK d/ wkg/ pD e/ th B"eoh SZv e/ iK S[ZNh b? e/ s/ iK ;wo e'o;K d[nkok:{Bhtof;NhnK, ekbiK s/ ;e{bK ftu dk\b j' iKd/ jB. id'A w?A T[; ƒ fJj dZf;nk feNoKN' dh fJe :{Bhtof;Nh ftu ;Zso ;kb dk fJe p[ZYk nzro/I ;zrhs dhnK ebk;K nN?Aveo fojk j?, sK T[j pj[s jZf;nk s/ efjD bZrk fJBQK s'A ;G e[M ;zGt j?. T[; B/ thN?bhth:B dhnK \poK ;w/A J/; p[ZY/ dh s;tho t/yh ;h s/ fJj th ikfDnk ;h fe pugBs'A jh T[; ƒ ;zrhs dk P"e ;h i' T[j g{ok Bk eo ;fenk. j[D ohNkfJo j' e/ fJe sKT[; dk ;wK uzrk bzx iKdk j? s/ d{i/ T[; dk P"e g{ok j' fojk j?.

r[odhg Bkb w/ohnK ne;o fJBQK ftfPnK T[~s/ rZbK j[zdhnK. n;hA d't/A J/; rZb ’s/;fjws ;K fe ;kv/ b'e J/E'A d/ b'eK, T[BQK d/ ihtB, T[BQK dh ihtB^P?bh s/ ;ZfGnkuko ftufGZiD, T[BQK ftu ouD fwuD dh EK nkgD/ nkg ƒ fJ; ;G e[M s'A nkJh;'b/N eoe/ nkgDkfJe tZyok jh gzikp t;k e/ ofjDk tX/o/ g;zd eod/ ;B. fJj th fJe ekoB ;h fe n;hAeJh tko ftseok Bk j'D dh jkbs ftu th ;fEsh ƒ ;wMD s'A fpBK jh fJ; ƒ ftseoktkdhozr d/ e/ fJe sK nkgD/ nkg ƒ so; dk gkso pDk b?Ad/ ;K s/ d{i/ nkgDh Bkekpbhnsƒ gVQ fby e/ d{o eoB dh EK ;kok d'P fuZfNnK s/ EZg e/ nkgDh fJj T{DskJh S[gkT[Ddk :sB eod/ ;K.

r[odhg ƒ fJj ;G e[M ;wM g?D bZr fgnk ;h. w?A th e?B/vk ftu BtK^BtK nkfJnks/ S/ wjhB/ s'A p/eko p?mk ;K. fJ; bJh ;kvk d'jK dk ;wK tX/o/ eoe/ fJeZfmnK jh phsdk.pkti{d nB/eK e'fPPK d/ w?ƒ nkgDh ekpbhns nB[;ko nfXnkge dh B"eoh BjhA ;h fwbh.fJ; bJh o'Nh o'Ih d/ uZeo ftu w?A s/ r[odhg fJeZm/ jh fwZbK, |kowK, j'NbK s/ j'o fiZE/fes/ th ezw fwbD dh nk; j[zdh, T[; EK dh \ke SkDd/, fIzdrh dh fJ; T{b^ib{bhnsT[~s/ jZ; SZvd/.

Pkw ƒ n;hA d't/A g?db jh phno gkobo tb phno ghD s[o g?Ad/. fJ; rZb ’s/ r[odhgd/ xofdnK ƒ fJsokI ;h fe Pokp\kB/ ftu ;kv/ B;b d/ nkXko T[~s/ e[ZN g?D dk iKfe;/ Bkb bVkJh j'D dk \sok ;h. fJ; bJh T[j ;kƒ xo jh Pokp ghD bJh efjzd/.r[odhg ƒ fJj rZb g;zd BjhA ;h fe i' rbsh J/E'A d/ b'eK ftu Bk ou^fwu e/ T[; d/d'jK GD'JhnK B/ ehsh ;h, T[; ƒ T[j feT[A d[jokt/ < w/ok sK J/E/ j? e'Jh BjhA ;h. fJed';s e'b ofj fojk ;K s/ T[j efj^efj e/ efjD'A jN rJ/ ;B.

oks d/ d; e[ tZi/ ;B s/ n;hA o'I tKr Pokp\kB/ ftu p?m/ Pokp gh oj/ s/ fiT{epke; ’u'A nzro/Ih rkD/ ;[D, Bud/ i'fVnK ƒ t/y, rZgK wko oj/ ;K fe fJe Pokph j'J/fuZN/ B/ r[odhg dh gZr tb t/y e/ nktkI eZf;nk, “jokwh fjzd{ ` ;kvhnK B"eohnK dZphp?m/ jB. J/E'A fBeb ikU.”

r[odhg b'j/ bkyk j' frnk s/ T[; d/ T[~mD ns/ T[; nXyV fuZN/ d/ rb g?D s'A gfjbKjh Pokp\kB/ d/ d' w'N/ vkY/ p?o/, fiBQK ƒ J/E/ pkT{A;o efjzd/ jB, nkJ/ s/ T[; ntk^stkp'b oj/ fuZN/ ƒ u[Ze e/ pkjo SZv nkJ/. J/B/ ’u w?B/io ;kv/ e'b nkfJnk s/ T[; B/ pVhfBwosk Bkb ;kv/ e'b'A fywk wzrh ns/ ‘chb n?N j'w’ efj e/ ;kv/ bJh d' ezgbhw?ANoh

Page 166: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK166

vfoze; fbnkT[D bJh T[; B/ t/No?~; ƒ fejk ns/ fJe tkoh fco fBwosk Bkb fywK wzrdkj'fJnk tkg; ekT{ANo ’s/ ubk frnk.

r[odhg, i' gfjbK pVk T[s/fis ;h j[D pVk PKs s/ gqGkts j'fJnk p?mk w?ƒ ;zp'XBeoe/ efjD bZrk, “:ko ewkb j? ` e:k sfjIhp j? fJBQK b'eK ƒ.”

“gzikp ftu ;kv/ Pokp\kfBnK s/ j'NbK ftu fejV/ MrV/ BjhA j[zd/.” w?A fejk.“gsk j?. w?A sK T[; ƒ e/tb fJj dZ;Dk ukj[zdk ;h fe w?A fjzd{ BjhA, f;Zy jK.”“J/E/ ;kƒ ;G ƒ fjzd{ jh efjzd/ jB. J/E'A se fe ;kv/ b'e th id'A d{i/ gzikphnK

pko/ rZb eod/ jB sK fJzi efjzd/ jB—T[~E/ fjzd{ jh eZm/ j'D/ nK, T[~E/ eh ikDk <”rZb pkT{A;oK tb gosh sK w?A T[; ƒ dZf;nk fe ;G Pokp\kfBnK ftu fJBQK dh fvT{Nh

Pokp gh e/ pd;b{eh eoB tkfbnK ƒ T[~E'A pkjo eZYD dh jh j[zdh j?. fi; Pokp\kB/ftu PKsh dk wkj"b BjhA T[~E/ b'ehA iKd/ BjhA. fJ; soQK fpIB?~; ƒ ;ZN tZidh j?. fJjb'e fpIB?~; gZy'A pj[s f;nkD/ jB. rkjeK dk \k; wfjwkBK tKr ;tkrs eod/ jB. T[Fzith p'b pVkek s/ dko{ gh e/ yo{d fJj nkg; ftu jh eod/ jB. go nfij/ b'eK dh frDshpj[s xZN j?.

J/E/ J/;/ Pokp\kB/ ftu ;kvh w[bkeks v?B efBzr j?w Bkb j'Jh i' ;kv/ w/I s/ ;kv/Bkb dko{ ghD tkbk ;kvk gZek nkVh pD frnk ;h. T[j uzr/ ;[Gkn dk \{p;{os nwoheBfJwhro?AN ;h ns/ e?B/vhnB B?PBb o/bt/ d/ w[ozwsh d;s/ dk |'ow?B ;h. T[; ƒ e[M wId{oKdh b'V ;h. o/bt/ bkJhB dhnK fcP^gb/NK pdbDhnK ns/ nfijk jh j'o w[ozws dk ezweoBk ;h.

r[odhg ƒ T[; B/ Pokp\kB/ ftu jh B"eoh ’s/ oZy fbnk s/ nrb/ fdB ezw ’s/ nkT[DbJh fejk. w?ƒ feT[Afe fwZb ftu ebhB^nZg Gkt p{ok u[ZeD s/ nfijh j'o ;|kJh eoBdh B"eoh fwb rJh ;h, fJ; bJh w?A v"B efBzr j?w ƒ f\wK ;fjs T[; d/ w[ozwsh d;s/ftu B"eoh eoB s'A fJBeko eo fdZsk.

r[odhg d/ GD'JhJ/ o'I T[; ƒ 10 e[ whb ’s/, fiE/ w[ozws dk ezw j' fojk ;h T[~E/SZv nkT[Ad/ s/ Pkw ƒ id'A T[j ftjbk j[zdk, T[; ƒ ik e/ b? nkT[Ad/. PkwK ;kvhnK Pokp\kB/ftu jh r[IodhnK.

ed/^ed/ w?ƒ fJzi wfj;{; j[zdk fit/A T[~go'A T[~go'A \[P ofjD s/ ih Go e/ jZ;D tkbkr[odhg nzdo'A pVk T[dk; s/ fJeZbk j?. j"bh^j"bh rZb ;wM g?D bZr gJh. r[odhg dk GkosfJe e[Vh Bkb fJPe j' frnk ;h. T[j e[Vh BhthA Iks dh ;h, fJ; bJh r[odhg d/ wKpkg T[; d/ ftnkj bJh okIh Bk j'J/. wK pkg s'A pk}h j' e/ r[odhg fijV/ Pfjo ftugVQkT[Adk ;h, T[~E/ jh tZyok wekB b? e/ T[; e[Vh d/ Bkb ofjD bZr fgnk ;h. fJ; rZb’s/ pVk o"bk oZgk fgnk. xo ftu MrVk j'fJnk s/ nzs G?DK B/ I'o gk e/ Gok ƒ J/;bJh e?B/vk wzrtk fbnk fe j"bh^j"bh I\w Go ikDr/ s/ T[j nkgD/ Gok dk ftnkj nkgDhIks pokdoh dh fe;/ uzrh gVQh fbyh e[Vh Bkb, fe;/ yKd/ ghAd/ xo ftu eoe/ nkgDh y'u[Zeh fJZIs pjkb eo b?Dr/. go r[odhg J/E/ J/; bJh nkfJnk ;h fe i' ezw Gkos nX{okofj frnk ;h, T[; ƒ T[j J/E/ nk e/ g{ok eo/rk.

Page 167: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 167

j[D feT[Afe T[j B"eoh ’s/ bZr frnk ;h fJ; bJh T[; dh fJZSk ;h fe T[; dhgq/fwek ƒ J//Xo S/sh s'A S/sh wzrtkfJnk ikJ/. G?DK s/ GD'JhJ/ Bkb pVk MrVk j'fJnk.fJBQK fdBK ’u jh U; e[Vh ƒ Gkos ftu fJe g[Zso g?dk j'fJnk, fi; dh s;tho r[odhg;dk nkgD/ pN{J/ ftu oZydk ns/ Pokp\kB/ ftu ne;o Gkt[e j' e/ T[j s;tho w?ƒ ftykT[Adks/ fc; g?Adk.

“n;hA fejV/ xZN ftseoktkdh jK. okDh, w/oh gsBh nzsK dh ;'jDh j?. fgnko dhw{os. ikB fdzdh j? w/o/ s/. wK pkg, G?D Gok ;G e[M SZv e/ nk rJh w/o/ bJh, w/o/Go';/. B"eoh eoe/ w/ok g[Zso gkb ojh j?, f;o| J/; nk; ’s/ fe fJe fdB T[j w/o/ e'bnk ikt/rh sK fJj ;G d[Zy G[Zb ikDr/.HHHT[; dk e;{o eh j? < p; fJj fe u{fVQnK dhe[Vh j? s/ n;hA iZN jK, u{VQ/ pzd/ BjhA j[zd/ HHH.”

T[; d/ nZEo{ tr oj/ ;B. T[; d/ p'b ;zx ftu nV rJ/ ;B. T[j p/p;h ftu bkukoj'fJnk p?mk nkgD/ nkg ƒ nkgDh gq/fwek s'A fpBk pVk ;ZyDk s/ ng{oB wfj;{; eo fojk;h. nkgD/ bkbK tor/ g[Zso fpBK M{o fojk ;h. go T[j eh eo ;edk ;h < nkgD/ g?ohAe[jkVk sK T[; B/ nkg/ wkfonk ;h. ftnkj eotkfJnk BjhA ;h s/ T[~s'A okDh ƒ fJepZu/ dh wK pDk fdZsk ;h. bZy :sB eoB, ;|kJhnK d/D d/ pkti{d th fJwhro/PB tkb/fJj wzBD ƒ fsnko BjhA ;B fe T[j okDh s/ T[jd/ g[Zso ƒ T[; d/ vhg?Av?AN; d/ s"o s/fJwhro/PB d/ e/ e?B/vk nk b?D d/D. T[BQK ƒ fejVk BjhA ;h gsk fe gzikph e[VhnK ftnkjeotkJ/ fpBk pZu/ BjhA izwdhnK. s/ J/Xo nkT[D bZfrnK r[odhg B/ id'A gk;g'oN bJh noIhfdZsh ;h, fJwhro/PB d/ g/go Go/ ;B sK T[; ftu nkgD/ nkg ƒ nDftnkfjnk fbfynk;h. fJ; dk sK ;r'A n|;oK s/ T[bNk n;o j'fJnk fe T[j M{m p'bdk j?. ;Zu dk M{mpDdk t/y e/ fit/A T[; dk ;kok nzdo tbz{Xfonk frnk ;h, fit/A T[; dh ;koh j'Ad SbDhSbDh j' rJh ;h, fit/A T[; dh o{j, fdb, fdwk} T[~s/ nB/eK e'V/ po;/ j'D, fit/A T[j ;ko/dk ;kok bk;'^bk; j' frnk ;h. bz{^bz{ dod ftu ftZMk. gb^gb p/p;h ftu iefVnk. ihDkT[; bJh nihp pD frnk ;h.

T[j Pokp tX/o/ ghD bZr fgnk ;h. T[; ƒ J/E'A d/ f;nkb dh wko{ mzv Bkb B|osj' rJh ;h. rowhnK ftu J/E'A dk tZvk^tZvk wZSo T[; ƒ Gow fij/ ftu jh tZY tZY yKdk;h. T[; ƒ ikgdk fit/A T[; d/ nzdo pkjo w'N/ w'N/ XZcV j' rJ/ ;B. yo{j^yo{j e/fit/A T[; B/ nkgD/ Bjz[nK Bkb jh T[jBK XZcVK ƒ nZb/ I\w pDk fbnk j't/, Bk;{o pDkfbnk j't/. J/E'A dh w'Nh joh wZyh, ekb/ gjkVh eK, ;zxD/ tD s/ d{o^d{o se BIo nkT[Ad/|;bK s'A ;ZyD/ y/s T[; ƒ tZY tZY yKd/ ;B.

s/ ne;o T[j nkgD/ d/P d/ y/sK dhnK rZbK eoB pfj iKdk. ;oQ'A d/ ;kr s/ skIhnK;pIhnK pko/ rZbK eodk pVk Gkt[e j' iKdk. fJj ;G e[M J/E/ feZE/ ;h. J/E'A dh ;pIhGkih ftu, w[or/ whN ftu e'Jh ;tkd jh BjhA ;h. w;B{Jh sgP^xoK dhnK ;pIhnKfcZehnK s/ p/o; ;B. t?PB' wPhBh w[or/ fiBQK dk wk; o{z tork s/ ;tkd w[ofrnK dh chvtork ;h. nzfvnK ’u'A e?whebI dh rzX nkT[Adh ;h.

g?;/ ƒ eh eoBk ;h. fJj e'Jh ihtB j?. fwZmh e?d. xo'A ezw s/ ezw'A xo. N?bhth:B,

Page 168: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK168

xo^e?d. Bk fdb d/ p'b, Bk o{j dh rZb. ;G e[M Bebh, pBktNh, wPhBh s/ nwB[Zyhikgdk ;h, T[; ƒ. nfij/ ;w/A jh T[j ne;o w?ƒ efjzdk fe T[j Pokp\kB/ dk w?B/io fezBkw;B{Jh ;h nkgD/ ftjko ftu. f\wK wzrh s/ d' vfoze; coh d/ frnk. fezBK }?o^wB[Zyhftjko ;h. Bk fujo/ s/ e'Jh gqGkt, Bk fdb ’u e'Jh GktBk. wPhB dh soQK nkfJnk, fywKwzrh, vfoze; wzrtkJ/ s/ ubk frnk. gZe/ fpIB?;w?B jB fJj b'e. fJj' fij/ w"e/ dh Gkbftu ofjzd/ jB sK fe fJj' fijk ftjko eoe/ nkgD/ Pokp\kB/ dh o?g{N/PB pDk ;eD. rkjehtXk ;eD. nkgD/ w[Bk|/ bJh ;kƒ tosd/ jB. fIzdrh ƒ th ‘fpIB?;’ tKr oB eod/ jB.fIzdrh fpIB?; BjhA j?.

r[odhg j[D fJj' fijhnK rZbK jh eodk ;h. T[; dh PokpB'Ph tX rJh ;h. Pokp\kB/ftu T[; dk fJe d' tko MrVk th j'fJnk ;h. pkT{A;oK B/ T[; ƒ u[Ze e/ pkjo SZvnKdk ;h. Pokph j'D dh jkbs ftu fJe^d' oksK T[; B/ g[fb; dh fjok;s ftu theZNhnK ;B.

fJBQK fdBK ftu jh w?ƒ fJe ;e{b ftu B"eoh fwb rJh, i' T[~E'A ;Zso e[ whb d{o;h. r[odhg th fwZb ftu ezw eoB bZr fgnk ;h. ed/^ed/ |'B s/ rZb j[zdh s/ d{oh ekoBw/b w[bkeksK ;kvhnK pj[s tX/o/ xN rJhnK. w?A Bt/A ezw ftu y[ZG frnk ;K s/ w?A ;'funkfe r[odhg th Bt/A ezw ftu y[ZG e/ w/o/ tKr jh fJ; Xosh ftu iVQK cV fojk j't/rk.

fJe fdB T[; dk |'B nkfJnk s/ T[; B/ fejk fe w?A J/; ;gskj^nzs T[~s/ Io{o T[;ƒ fwbK. nktkI s'A ikgdk ;h fe T[j pVk \[P j?. w?A \[Ph dh tiQk g[ZSh sK T[; B/ fejk}w Bk eo, nk ik, J/E/ nk e/ s?ƒ ;G gsk bZr ikt/rk.

w?A N'jD bJh id'A T[; ƒ g[ZfSnk fe fes/ okDh sK BjhA nk ojh. T[j y[ZbQ e/ jZf;nks/ efjD bZrk T[j rJh jh ed'A ;h. T[j sK J/E/ ;dk T[jd/ fdb ftu jh ojh ;h.

P[Zeotko fszB ti/ ;e{b'A S[ZNh eoe/ w?A xo nkfJnk s/ fco fsnko j' e/ r[odhg ƒfwbD bJh s[o fgnk. Pkw ƒ Iok d/o Bkb gj[zfunk sK T[j fyVeh ;kwQD/ p?mk p/;pohBkb w/oh T[vhe eo fojk ;h. xo tkfbnK d/ fJj efjD d/ pkti{d th fe ;G e[M fbnKdkfgnk j?, J/E/ jh Se'—r[odhg w?ƒ Bkb b? e/ Pokp\kB/ tb s[o fgnk. T[j pVk \[P ;h.Pokp\kB/ ftu J/Xo UXo dhnK rZbK ubdhnK ojhnK go wsbp dh rZb j' jh Bk ;eh.tkg;h s/ n;hA g?db jh xo tb fBeb gJ/ sK T[j p'fbnk, “BjhA oh;K pJh J/; w[bedhnK. pVh soZeh ehsh j? fJBQK. fwZb d/ wId{o ƒ th Gkos d/ gqXkB wzsoh fizBh sB\kjfwbdh j?.”

w?A fejk, “feT[A < bZr frnk Bk fdb nkf\oeko. gfjbK gfjbK ;G Bkb J/E/ fJzijh j[zdh j?. fco x; e/ ;G J/; fIzdrh d/ nkdh j' iKd/ jB.”

“BjhA, fJj rZb BjhA :ko.” T[; B/ T[~go \kbh nk;wkB tZb t/yd/ j'J/ rZbikoh oZyh.

“J/E/ j'o sK ;G e[M j?, go oks ƒ n;hA SZs ’s/ ;"A BjhA ;ed/. sko/ BjhA t/y;ed/ HHH w?ƒ nkgD/ fgzv d/ sko/ pj[s :kd nkT[Ad/ jB. jo d/P ftu jo uhI sK BjhAj[zdh Bk. fe;/ fJe uhI d/ Bk j'D Bkb T[j d/P sK p[ok BjhA pD iKdk.”

Page 169: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 169

T[j o[fenk s/ fJe tkoh fco T[; B/ skfonK s'A ;ZyD/ nk;wkB tZb t/yd/ j'fJnK jT[ekGfonk s/ fco efjD bZrk, “w?ƒ J/E'A dh Xosh, J/E'A d/ w";wK, J/E'A d/ b'eK ns/ J/E'A dhnKc;bK ’s/ e'Jh frbk BjhA HHH

HHH :ko, w?A sK SZs ’s/ ;"D dk nkdh jK iK pkjo y[ZbQ/ y/sK ftu. w?ƒ skfonK BkbnzsK dk w'j j?. w'j ƒ SZv e/ fIzdrh dk tDi s/ T[j th g?f;nK d/ w[Zb HHH BjhA, BjhA,fJj w?E'A BjhA j'Dk. fJj t/;tkJh j?, fIjBh t/;tkJh. go HHH.”

T[j e[M fuo o[fenk s/ fJe tkoh fco T[; dh BIo nk;wkB tb T[~mh. T[; d/ fujo/’s/ nzsK dk B{o ;h. ikgdk ;h fe T[; B/ e'Jh |?;bk eo fbnk ;h. T[j fJe pZu/ tKr\[P ;h, fi; ƒ d/o dk r[nkuk, wB^ukfjnk fyv"Dk w[V fwb fojk j't/. T[; d/ fJj Ppdni/ th w/o/ ezBK ftu rz{i oj/ jB L

“w?A |?;bk eo fbnk j?. w?A Gbe/ jh skfonK tkb/ d/P tkg; w[V ikDk j?. skfonKtkb/ d/P HHH.”

Page 170: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK170

GNed/ dkfJo/

“GNe ikD ƒ fdb eodk j?. ikgdk j? fe wzIb T[~s/ sK ;G gj[zu/ j'J/ jB.”“s/ T[j i' s[o/ ik oj/ jB HHH ekoK tkb/, ftwkB ftu HHH.”“T[j th nkgD/ nkgD/ nzdo, nkgDk nkgDk ;|o \sw eo u[Ze/ jB.”“s/ fco T[j s[o feT[A oj/ jB <”“e[M sK eoBk jh j'fJnk. fJj i{J/ tkbhnK wPhBK jB Bk—g?BhnK dh skb T[~s/ oks

fdB x[zwdhnK jB. x[zwkT[D tkb/ xz[wkT[Ad/ jB brksko, go fJj gj[zudhnK fes/ th BjhA.fJjBK dk x[zwDk s/ yVQBk, J/E/ jh fJe dkfJo/ ftu fBPfus j?.”

“s/ T[j i' x[zwkT[Ad/ jB <”“T[j th J/E/ jh nk iKd/ jB. fiZs e/ sK jo e'Jh nkT[Adk j? HHH jko/ j'J/ ƒ th

j'o e'Jh okj BjhA bZGdk. J/E/ jh HHH jko fiZE/ \sw j[zdh j?, fiZs T[~E'A P[o{ j[zdh j?.”“sz{ eh ukj[zdh j?A < jkoBk fe fiZsDk <”“GNeDk.”“feT[A <”“fiZs ns/ jko d't/A yV's dh nt;Ek jB. w?A GNeD jK. fiZs s/ jko w/o/ ftZu'A jh

iBw b?AdhnK jB, go w?A nZr/ bzx iKdh jK HHH T[~uh T[~m iKdh jK, fiZs s/ jko s'A.”T{Pk B/ fJj nky e/ w/o/ tb vz{xh BhM Bkb sZfenk. T[; d/ wZE/ T[~s/ eZN/ j'J/ tkb

GotZfNnK sZe bNe oj/ ;B ns/ T[jBK s'A fgZS/ bzw/A^bzw/A tkb ;B, ekb/ f;nkj HHHgo/PkB fij/ w'fYnK sZe fpyo/ j'J/. ozr ;Ktbk ;h s/ nZyK w'NhnK w'NhnK, fdbeP.

T[; B/ ikwDh ozr dh g[Pke gkJh j'Jh ;h, fi; ’u'A T[; dhnK SkshnK dk T[Gko w?AGbh GKs wfj;{; eo ;edk ;K. nZyK d/ d[nkb/ ns/ fMzwDhnK T[~s/ T[; B/ ikwDh ozrdk jh fPzrko ehsk j'fJnk ;h. ikwDh B/b gkbP ns/ ikwDh jh pz[d/. w/ohnK nZyK w[VT[; dhnK nZyK ftu jh nNe rJhnK. T[j w[;eokJh s/ Bkb jh T[; dhnK nZyK ftu e[Mifrnk, e[M p[fMnk. fJ; ir p[M ftu jh T[j w/o/ ftZu'A n?e;^o/ tKrz{, bzx rJh. w/o/nzdo fJe ezpDh fijh fSVh ns/ w?A nkgD/ nkg ƒ T[; dhnK Gog{o ;KtbhnK SkshnKtb x{od/ j'J/ gkfJnk.

“eh rZb j? < nZyK dh GNeD ok; BjhA nkJh <”

Page 171: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 171

“jo n"os nkgDh sZeDh ’u'A tZyoh, go SkshnK ’u'A fJe j[zdh j?.”“jK, fi; ƒ wfjp{p pBkT[D dh ;woZEk Bk j't/, T[; ’u'A wK ƒ t/y fbnk.”“fpbe[b HHH fi; ftu wK dk nGkt j't/, T[; ftu wfjp{p ƒ fust fbnk. jo GNeD

wK^ftj{Dh j[zdh j?.”“wK, iDBh j? HHH GNeD iDdh j?. d/j fgnk;h j?, fgnk; G\dh j?. s?ƒ eh

ejK < fgnk; iK fsqgsh <”“eh |oe gt/rk < s/ohnK nZyK ftu fJj Ppd th GNeD dk f;ZX g[Zm jh jB. sz{

GNeD ƒ gj[zuh j'Jh j?A.”“BjhA GNeD w?ƒ gj[zuh j'Jh j?.”“eh |oe fgnk <”“i/ w?A GNeD ƒ gj[zuh j'Jh j'tK, sK w?A wzIb ƒ gj[zuh, o[e iktKrh GNeD ftu

jh HHH i/ GNeD w?ƒ gj[zuh j'Jh j? sK n;hA GNeKrhnK HHH nk ik sz{ HHH th HHH GNehJ/dkfJfonK ftu dkfJfonK s'A pkjo.”

T[j jZ;h, sK T[; dhnK rZbQK ftu fvzgb w[;eok T[~m/, nZyK ftu ir p[M j'Jh, SkshnKT[~GohnK, XVehnK. T[; dh nzrVkJh, fit/A pZdbK ftZu'A nk;wkB fBeb fojk j't/, fit/A Xz{nK,jtk d/ fusogZN T[~s/ fuZsoekoh eo fojk j't/.

xVh B/ gzi tikJ/ sK n;hA d't/A jh nkg'^nkgDhnK e[o;hnK ’u'A fBeb e/ dotkI/tb tX/.

“bzvB fezBh d/o j'o mfjo/Ark <”“fizBh d/o GNeD oZy bt/.”“GNeD ;w/A ftu BjhA nkT[Adh—fJj G{s, GftZys, GtkB, ;G s'A T[~go j?.”“wfje cVh BjhA iKdh, c[Zb e/tb T[; dk wkfXnw j?.”w/oh jK ftu jK fwbk e/ T[; B/ w/ok jZE nkgD/ jZE ftu b? fbnk ns/ n;hA No?f|e

d/ P{ed/ ;kro ftu nkJh;^por tKr nkgDk okj pDkT[Ad/ bzvB dh o?D^ fIzdrh (BkJhNbkJh|) dk nkBzd wkDB bJh s[o gJ/.

“uZb, gfjbK s?ƒ Bzr/ fi;wK dk tD ftyk fbnktK. J/E/ i' e'Jh th nkT[Adk j?,;fNqgNhI P'n Io{o t/ydk j?.”

“s/ fijBK ƒ fJe o[Zy ’u'A jh ;rb/ tD dh nZr ;/eD, T[; ftu bN^bN pbD dku;ek g? ikJ/ HHH.”

“T[jBK bJh GNeD c[Zb th j? s/ wfje th.”T[; dhnK p[ZbQhnK gzyVhnK tKr y[ZbQhnK ns/ w/o/ j'mK T[~s/ nzfrnko Xo rJhnK. fJe

nzsK dh fweBksh;h fyZu ;h T[; ftu. w?ƒ bN^bN GKpV tKr wuk e/, T[j w/oh nZr b?s[oh ;h nkgD/ izrb tb.

fi;wK dk fJj tD j'o fe;/ ƒ BjhA, nkgD/ nkg ƒ jh ;kVdk j?. fJ; dh ;[nkjBjhA j[zdh. fJ; ’u'A e/tb o"PBhnK jh c[NdhnK jB HHH nB/e ozrK dhnK ueku"Ad eod/D tkbhnK o"PBhnK. fJj oks, o"PBhnK dh oks ;h.

Page 172: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK172

fJjBK o"PBhnK j/m HHH ;w[zdo, g{oBwkPh ƒ nfbzrD ’u b?D bJh brksko uVQdkT[~sodk fojk. sB, bfjoK b? T[~vhnK s/ uzdowk, wB.

bzvB dk fdB ;h, oks s'A pknd oks tKr, pZdb pD e/ ufVQnk. w/oh nZy y[ZbQh sKw/o/ ezBK ftu nktkIK p[bzd j'JhnK.

e'Jh wodkthA nktkI ftu efj fojk ;h, “s?ƒ fezBh tkoh fejk j? fe sz{ nkgD/fJj s"o sohe/ SZv d/. sz{ fJe gzikph e[Vh j?A. ;kv/ b'e fJj ;G e[M podkPs BjhA eo;ed/. s?ƒ nkgDh ;ZfGnsk, nkgDhnK o;wK s/ fotkiK dk sK gsk jh j? HHH.”

“sz{ nkgD/ feokJ/ Bkb }oI oZfynk eo. GNeD dh e'Jh e"whns BjhA j[zdh. fJ;dh nkgDh jh ;ZfGnsk j[zdh j? ns/ nkgD/ jh dkfJo/HHH.”

T{Pk efj ojh ;h.

Page 173: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 173

fJe j'o j?fwzrt/

fJzi jh j'fJnk ;h. pz{d^pz{d eo e/ fIzdrh tfj rJh ;h. fJBQK pz{dK d/ gkodoPhnkekoK ftu i' ;{oi, uzB, f;sko/, ;sozrhnK ghAxK, ns/ T[~vd/ fSD T[; B/ geV/ ;B,T[j th pz{d ’u'A Gk| tKr jtk j' rJ/ ;B. fJe xDk ;ZyDkgB pkeh ofj frnk ;h. nkgD/nzdobh \bkn ftu T[j nkgD/ fGzB fGzB feodkoK ƒ—tZyohnK tZyohnK j;shnK tKr—ftyzvs j'J/ d{o^d{o xz[w bNe oj/ t/y fojk ;h. fJBQK nzdo th ed/ nzsK dhnK fyZuK dktk;k ;h.

J/; f\nkb Bkb T[j fpzd dh fpzd w[;eokfJnk. J/; fcZeh fijh w[;eokjN ƒ nkgD/nkb/^d[nkb/ g;o/ ;xB w"B ftu fvrfdnK v[ZpfdnK t/yfdnK, T[; B/ nkgD/ nzdo fJ;d/ w"B yVke dhnK nB/eK jh s/Ikp ftu fGZihnK ;{JhnK tKr ftzBQ^uhothnK gqshX[BhnKƒ nkgDh ;w[Zuh j'Ad d/ nko gko j[zfdnK wfj;{; ehsk. T[; dk nkgk fit/A wjhB S/eKdh fJe nw{os SkBDh ;h. dod d/ u[ZGt/A nZEo{^e/ot/A w"B^o[dB ftu v[Zp/ nfj;k; j/mth T[; B/ u/sBk ƒ irkJh ofynk ns/ fJBQK S/dK ftZu'A nkgD/ s/ nkgD/ nkb/ d[nkb/ c?b/;w[Zu/ tksktoB d/ gk;ko/ dk nko gko t/yD dk :sB ehsk.

G{s tb fJe ;zxDh X[zd ;h. ftu ftu fuDrK tKr c[ZNd/ e[M uwedko IZo/ fij/ ;B,o"PBh d/. T[BQK s'A gko ;zxDk nBQ/ok ;h. e[M ftykJh BjhA ;h fdzdk. GftZy tb th fJje[M jh ;h, fJe ;zxDh f;nkjh—s/ p;—f;nkjh dh fJ; ;hwK d/ T[; gko fit/A T[; dhBIo ftZu'A fe;/ B/ ;koh o"PBh vhe bJh ;h. T[otko gko d/ u"Aj fdPkthA g;o/ J/; nBQ/o/ftu ftuofdnK T[; B/ j/mK T[~go t/yD dk :sB ehsk. mzvh :Z\ Xosh. T[; dh nkgDhj;sh fit/A po| dh f;b pD e/ g'bo nkJh; e?g dk Gkr pD rJh j't/. nkekP, fi; dkT[; B/ ed/ fBowb, ed/ xNkN'g, ed/ f;skfonK, uzdowk, ;{oiK ns/ ;sozrhnK tkbk o{gwkfDnk ;h, nZi fit/A wDK^wz{jhA, ;zxDk, ekbk p'bk s/ m'; nBQ/ok pD e/ T[; T[~s/ Yfjfgnk j't/.

T[j fit/A uZeh d/ d' Gkoh g[VK ftueko nk frnk ;h. fJe g[V fgzv dk, fJe pqfjwzvdk. Bk fgzv nkgDk, Bk pqfjwzv se o;kJh. ftueko T[; dh u/sBK L fJe ftcb :sB,fco th pb ojh.

u/sBk eh j? < eJh nw{os ns/ ;w{os fpzp T[; d/ fIjB nZr/ T[~Go/ ns/ fco

Page 174: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK174

ezfgT{NokJhIv thvhU NhH thH y/vK d/ fto'X^w[ekpb/ d/ xw;kB ftu wu e/—wPhB ftugkJ/ g?f;nK dk ;wK w[ZeD T[gozs—wPhB ftu nb'g j' rJ/. wPhB ftu gkJ/ g?f;nK Bkbj'Ad dk fJe uZeo G[rfsnk ns/ fJe i{B s/ fJe T[wo jzYk, w[ek bJh.

j'Ad s/ u/sBk—pZsh d/ d' f;fonK tKr i[VhnK j'JhnK—trd/ dfonk T[~s/ t;d/ whAjftu fSD dh fSD p[bpfbnK tKr T[GodhnK, nkgDh j;sh dh ‘j?A’ dk nfj;k; eokT[AdhnKns/ fco nkgD/ nkg ƒ cNfdnK gkDh dh fBozso rsh ftu r[zw j[zfdnK, t/ydhnK. fJziBIo brksko p[bp[b/ s'A Xkok ns/ Xkok s'A p[bp[b/ tb iKdh s/ gosdh, u/sBk s/ j'Ad dke'Jh j'o fpzp bZGD dk gq:k; eodh, wk:{;h ftu r[zw j' iKdh. Bk pz{d dk fBZx, Bk p[bp[b/dk nzr, Bk Xkok dh j'Dh—fJj j[D dk fSD T[; ƒ gkDh d/ sb T[~s/ w[Pe^ekc{o dh bN^bNpbdh fBZeh u"o; iK r'bkeko fNZeh tKr s[odk ftykJh fdzdk s/ fco fJ; d/ pb w[ZeD T[gozsfJe ;zxDk nBQ/ok.

nBQ/o/ ’u'A bN^bN wudhnK w[Pe ekc{o dhnK fJBQK fBZehnK fBZehnK fNZehnK dhnKir^p[M o"PBhnK dh fBozsosk T[~s/ bZrhnK T[; dhnK BIoK, T[; d/ fIjB nzdo, brkskouZb oj/ e[jkV/ dk nfj;k; g?dk eodhnK. T[; ƒ fJzi wfj;{; j[zdk, fit/A T[j iBws'A b? e/ j[D se J/; fJe o[Zy d/ fvrD dh T[vhe ftu jh phsdk fojk ;h. fJj o[Zyed'A fvr/rk <

fJ; ;w/A jh T[; ƒ okJhcb d/ uZbD dh nktkI ;[DkJh fdZsh s/ T[j nkgD/ f\nkbKftZu'A u"Ae fgnk. okJhcb dh nktkI ;zxD/ izrb s/ T[~u/ gops dhnK u'NhnK ftuekonB/eK gqshX[BhnK g?dk eodh j'Jh, T[; ƒ nkgD/ jZE ftu geVh j'Jh okJhcb Bkb i'VrJh. T[; B/ t/fynk fe T[; dh T[Fzrb okJhcb d/ x'V/ T[~s/ ;h ns/ okJhcb dh Bkbh T[;dh g[Vg[Vh ƒ S{j ojh ;h. fSD dh fSD, T[j w[;eokfJnk.

“j[D uZbDk ukjhdk j?.”T[j nkgD/ nkg p[Vp[VkfJnk. T[; B/ nkgD/ d{i/ jZE ftu geV/ j'J/ wr ftZu'A mzvh

:Zy j'Jh ekch ƒ rNk^rN ghsk. gZEoK d/ u[ZbQ/ dh mzvh ;[nkj j/m nk\oh dwK T[~s/ d}oj/ e'fbnK ƒ e'b gJh fwZNh j/m dZfpnk ns/ e?Afgzr dk ;kok ;wkB fJeZmk eoe/ nkgD/oe;?e ftu g?e ehsk.

jZE ftu okJhcb ns/ fgZm T[~s/ oe;?e u[Zeh, J/; e?Ag^;kJhN ƒ ftdk nky e/—u[;s,j[fPnko ns/ u"ezB/ fPekohnK tKr, w[ZY'A ;[ZY'A fPeko dh Gkb ftu, T[; B/ nkgDk ;|oP[o{ ehsk.

J/; izrb ftu T[j nB/eK tko fPeko eo u[Zek ;h. joB, gjkVh pZeo/, w{;(pkoK f;zr/ tork ikBto), foZS ns/ j'o nB/eK izrbh ikBto T[; dh r'bh dk fBPkBk pDu[Ze/ ;B. e?B/vk rhI, ve;, rokT{I ns/ j'o wkJhro/N'oh povI d/ fPeko dk P"e th T[;ƒ ;h.

P"e ekjdk ` fJe soQK Bkb ;w/A B/ fPeko th T[; d/ rb fJe b'V tKr gk fdZsk;h. fi; fBZe/ fij/ fgzv ftu T[j gVQkT[Adk ;h, Pfjo T[~E'A 70 whb d{o ;h. nkgDh B"eohd/ gfjb/ uko tfoQnK ftu T[j jo ;gskj^nzs T[~s/ Pfjo ikfJnk eodk ;h. Pfjo dhnK

Page 175: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 175

fMb^fwbkT[AdhnK o"PBhnK s/ ozrhB PkwK s'A T[; ƒ j"bh^j"bh ne/tK fijk j'D bZr fgnk;h. T[j jh e[M tko^tko—ukj/, nukj/ tko tko. J/; d[jokU ftu fit/A T[j nkgDh sbkPdk nfj;k; y' p?mk ;h.

sbkP ekjdh < gdkoE, gowkoE, gqf;ZXh, nwhoh HHH ;w/A ;w/A fJBQK ;G PpdK fgSb/noEK d/ izrb ƒ T[j G'r G[rs u[ek ;h. fJj ;G e[M T[; dh wzIb BjhA ;h.

ed/^ed/ sbkP T[; ƒ GNeD dh ;w^noEe th ikgh ;h. fJ;/ bJh PkfJd fJBQKd'jK d/ ftuekobh nt;Ek ftZu'A sh;oh fdPk tb w[V e/, T[; B/ nkgDh sbkP dk BK wBdh PKsh oy fbnk ;h. fit/A th, fiZE/ th, fi; jkb ftu th fJj gkJh ik ;e/. e[M gqkgseo e/, iK e[M y' e/. eh |oe g?Adk ;h <

fJj sh;oh fdPk jh PkfJd T[; bJh fPeko dh gq/oDk pDh ;h. T[; B/ H308 s/H22 nkN'w?fNe okJhcbK s'A fpBK 12 p'o dh fJe P"N rB th \ohd bJh ;h. P[Zeotkodh Pkw ;e{b \sw j'D T[gozs T[j e?Afgzr s/ fPeko dk ;kok ;wkB fJeZmk eo e/ nkgD/c'o thb vokJht c'ov po"Ae' ftu izrb s/ gjkVhnK dh xDtZ;h ;z[B;kB tb fBeb iKdkns/ n?stko dh Pkw ƒ tkg; gosdk. fJj nwb fgSb/ d' ;kbK s'A ikoh ;h. fJ; d"okBeJh oksK T[; B/ izrb, Xosh ns/ y[ZbQ/ nkekP d/ ;zr ;kE ftu fpskJhnK ;B. ;{oi,uzd, f;skfonK, trdhnK BdhnK, ;[ohb/ MofBnK, tD ftu e'b^e'b go fJeZb/^fJeZb/nkgDh jh fJeZb dh fJe d{i/ s'A d{oh ftu t;d/ o[ZyK Bkb, rZbK eofdnK, T[; B/nB/eK gb r[Iko/ ;B.

nkgD/ nzdo t;d/ w"s d/ G? ƒ wkoB bJh T[; B/ J/; fGnkBe izrb ftu jh tk;BjhA ;h ehsk, ;r'A nB/e izrbh ikBtoK ƒ wko e/ ‘;otkJhtb nk| dk fcZN?;N’ d/G/d ƒ th nkgD/ fBZih siop/ ftZu'A gkfJnk ;h.

frnkB id'A g[;seK ftu gqkgs j?, sK wB[Zy nzdo fJ; fBZih siop/ dh GNeDfeT[A < T[j ;'u fojk ;h. PkfJd J/; bJh fe i/ n;hA nkgD/ nkg ƒ g[;seK se jh;hws eo btKr/, sK frnkB dk fBozso ftek; o[e ikt/rk. nZi dk ukBD jh fes/ eZbQdk nBQ/ok Bk pD ikt/.

“fJj ;Zu j?.”T[j p[Vp[VkfJnk s/ fco T[; d/ f\nkb T[; ƒ tZvhnK PeshnK ftueko sDkn ftu

ftuod/ Pesh^;zxoP tb b? s[o/. nZi dh gqkgsh i/ seBkb'ih d[nkok ;kv/ ihtB bJh gqkgs;G ;[ftXktK jB, sK fJBQK izrK :[ZXK dh popkdh ƒ J/; seBheh s/ ftfrnkBe :[Zr d/ukBD dh g[;se d/ fejV/ eKv d/ o{g ftu fby'r/ < sh;o/ wjK^:[ZX d/ G? j/m fSD^fSDnihtB G[rs oj/ gqkDhnK ns/ T[; T[gozs tkgoB tkbh wjK^gob' ƒ s[;hA eh ej'r/ < ehfJj ;G e[M th fe;/ sbkP dk wkor j? <

—wB dh PKsh dh sbkP <—jK wB dh PKsh dh sbkP B/ jh T[; d/ nZr/ fgZS/—nkgD/ d[nkok fPeko eo e/

wko/ ikBtoK d/ eozrK d/ nzpko bk fdZs/ ;B. fJe^fJe r'bh B/ fJe^fJe fSD dk bj{v'fbQnk ;h. T[; dh ;rbh j'Ad T[; d/ dfjed/ jZE ftu ;z[rV rJh ;h. T[; ƒ J/; jZE

Page 176: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK176

ftZu'A jh e;kJh, eod s/ fIpkj j[zd/ pZefonK dk Iksh nB[Gt j'fJnk ;h. r'bh yk e/ sVcd/fPeko ƒ T[; B/ fPekoh^uke{ d/ fJe tko Bkb jh \sw eo fdZsk ;h.

—“fPeko bJh r'bh ubkU s/ fco wB dh PKsh bJh so;wko eo'.” T[j p[Vp[VkfJnk.—“ni'ek okiBhse s/ nkoEe wkj"b th fJe fPekorkj jh j?, fiZE/ jo e'Jh, jo

;w/A, jo fe;/ ƒ fPeko eoB dh nkjo ftu j?.”—“wB dh PKsh <”wB dh PKsh T[; d/ fIjB ftu fJe ;fEo ;tkb pD e/ bNe rJh ns/ T[; d/ edw

o[e rJ/.T[; B/ oe;?e dhnK pZXhnK ƒ w'fYnK T[~s'A bkfjnk s/ j/mK oy fdZsk. gZEo dh fJe

f;Zb T[~s/ p?m e/, v[Zpd/ ;{oi tb t/ydk j'fJnk T[j vz{xhnK ;'uK ftu v[Zp frnk. fJj ;'uKT[~u/ p'bK tkbhnk ;B L

—“wB dh PKsh bJh w"s d/ G? s'A w[es j'Dk Io{oh j?.”—“w"s d/ G? s'A w[esh, fe;/ ƒ wkoB dk fBZih nB[Gt gqkgs eo e/ jh j'

;edh j?.”fJe^fJe eoe/ f\nkb T[; d/ fIjB ftu soshp b? oj/ ;B.—g{oB ;[szsosk <—“nkgDh w"s <”“nksw^jZfsnk <”—nB/eK gqPBK d/ ;"Aj/A T[j fBo[Zso yV'sk ;h.T[; d/ f;woB ftu ‘wk;No nk| r'’ d/ eosk ikgkBh Bktbeko ektk pkNk

dk fpzp T[~Gfonk, fi; B/ nksw^jZfsnk ƒ th ;{owskJh dk gqshe pDkT[D dk :sBehsk ;h.

—nkgD/ bJh, ;G bJh nkdoP f;oiD/ s/ fco \[d jh T[BQK nkdoPK nB[;ko ih Bk;eDk. T[BQK ƒ ;rb ;z;ko ftu ftnkge o{g Bk d/ ;eD dh n;woZEk ƒ gb^gb, fSD^fSDfiT{Adh w"s d/ o{g ftu ;fjD eoBk, ;theko eoBk HHH fJj ;G e[M nf;j j' ikDk HHHs/ fco ;{owskJh^nksw^jZfsnk ƒ fJe BkfJe dh ndk d/D tkbh rZb HHH fit/A ihDk sKn"yk j? jh, woBk T[; s'A th tX/o/ n"y/ok j't/ `

T[j ;'u fojk ;h j?fwzrt/ pko/, T[; d/ p[ZY/ wkjhrho pko/ ns/ ;w[zdo pko/. j?fwzrt/d/ fJ; eEB pko/ fe wB[Zy popkd sK j' ;edk j?, go jko ed/ BjhA ;edk HHH T[; d/Bktb ‘J/ c/not?b N{ nkowI’ d/ BkfJe j?Boh pko/ ns/ T[; d/ fJ; eEB pko/ fe fJjizr, fJj ;G e[M T[; dh wfjp{pk s'A fpBk T[; bJh e[M noE BjhA oydk, fBokoEe j?.j?fwzrt/ d/ BktbK ftu ftZdwkB fto'XsktK pko/ HHH fiZE/ ihtB dk ;w[Zuk ;zxoP w[odk wZShd/ fgzio ftu ;[eV e/ ftnoE j' iKdk j? HHH fiZE/ izr s'A Gr"Vk j' e/ th e'Jh nkgDhwfjp{pk ƒ BjhA puk ;edk.

—“eh ekoB j? fJBQK ;'uK dk <” T[j fco nkgD/ nkg ƒ p[Vp[VkfJnk.eZbQ jh sK T[; B/ o/vhU s/ fJj ;{uBk ;[Dh ;h fe j?fwzrt/ d/ Gok B/ th nkgD/ nkg

Page 177: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 177

ƒ r'bh wko e/ nksw^jZfsnk eo bJh ;h, Y/o fuo gfjbK j?fwzrt/ d/ pkg B/ th nkgDkfJj jh jPo ehsk ;h. feT[A <

—“wB dh PKsh <”—“g{oB ;[szsosk <”—“;{owskJh <”fJBQK ;'uK ;"Aj/A nkgw[jkok jh okJhcb dh Bkbh T[; dh g[Vg[Vh Bkb nk bZrh. w?rIhB

ftu uko s/ Bkbh ftu fJe, fwbk e/, e[bQ gzi r'bhnK ;B. T[; B/ ;/cNh jNkJh ns/okJhcb d/ x'V/ T[~s/ T[; dh geV wIp{s j[zdh rJh.

;{oi v[Zp u[Zek ;h. nkekP T[~s/ v[Zpd/ dh bkbh ni/ th \{B d/ SZgV ns/ fSZfNnKtKr c?bh j'Jh ;h.

T[; d/ nzdo e'Jh x'V/ d/ brksko dZp j'D ns/ r'bh uZbD dk fJzsIko eo fojk;h. ;wK fit/A gb dh gb o[e frnk ;h. ;kj fit/A fSD dh fSD yVQ frnk ;h. XVeDfit/A fpzd dh fpzd pzd j' rJh ;h.

s/ fco HHH T[; ƒ wfj;{; j'fJnk, fit/A T[j j?fwzrt/ dk jh fJe j'o Gok j't/ HHH ns/j?fwzrt/ d/ p[ZY/ wkjhrho s/ ektk pkNk pko/ ;'udk j'fJnk x'V/ d/ dZp j'D s/ okJhcb d/uZbD ftuekob/ T[vhe^fpzd{ T[~s/ brksko phsdk j'fJnk, ;w/A dh fBozsosk ftu ftnoEj' fojk j't/. Bk r'bh uZbh, Bk \{B jh tfrnk. bfjzd/ dh bkbh, gZEoK d/ u[ZbQ/ ftu, e'fbnKtKr dfje ojh ;h.

Page 178: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK178

fezB/ itkbkw[yh j'o

fwbyk f;zx s/ ikB fpe;' d't/A bZeV dh fwZb ftu rohB u/B T[~s/ cZN/ fyZud/ ;B.eJh tkoh Gko/ bzpo dh eNkJh s/ fuokJh P[o{ j[zdh sK T[BQK ƒ PshoK tor/ Gko/ cZN/ fyZuD/g?Ad/. T[BQK d/ r[ZN ;[Zi iKd/. T[FzrbK d[yD bZr g?AdhnK. f;nkbK ftu id'A pkjo d' d' c[ZNpo| gJh j[zdh sK SZs j/m u[c/foUA y[ZbQ/ toKv/ ftu bZrh u/B ’s/ ezw eofdnK th T[j ;[zBjtk ftu w[VQe' w[VQek j' iKd/.

T[j d't/A j'o wId{oK tKr fJ;/ Gkb ftu ofjzd/ fe SZsh j'Jh fwZb d/ nzdo e'Jh;"yk s/ wPhBh ezw fwb ikJ/. fJBQK fdBK ’u jh T[BQK dh fwZb ftu Nfowow?B dh i"p ftjbhj'Jh, sK T[BQK d'jK B/ fJ; bJh nkgD/ Bkw g/P eo fds/. c?;bk fwbyk f;zx d/ jZeftu j'fJnk sK ikB b'j/ bkyk j' frnk. T[; dk efjDk ;h fe feT[Afe T[BQK dh fP|N dkc'ow?B fjzd{ ;h, fJ; bJh T[; B/ fwbyk f;zx dh so|dkoh ns/ T[; Bkb fv;feqwhB/PBehsh j?. J/E/ ;G GkoshnK ƒ fjzd{ jh efjzd/ ;B, ukj/ e'Jh f;Zy j't/ ukj/ fe;/ j'o IksiK Xow dk.

ikB B/ j'o wId{oK dh u[Ze ftu nk e/ :{BhnB okjhA rohthn?A; eo fdZsk fe T[;Bkb ftseok j'fJnk j?. T[BQK d'jK dh :'rsk sK Gkt/A fJe' fijh ;h, go fwbyk f;zx fJenZX fdB iK fJe fP|N ikB s'A gfjbK B"eoh ’s/ bZrk ;h. fJ; bJh ;hBhnkoNh d/ nkXkoT[~s/ Nfowow?B dh B"eoh fwbyk f;zx ƒ d/ fdZsh rJh ;h.

ikB dh fJ; jko ’s/ fwbyk f;zx p[Zfenk fcodk fe T[; B/ r'o/ dh fgZm bk fdZshj?. ikB th T[; Bkb Jhoyk t; d[o^fttjko eoB d/ w"e/ dh sbkP ftu ofjzdk.

T[BQK d'jK d/ xo nkjw' ;kwQD/ ;B. ftueko ;Ve jh g?Adh ;h. Gb/ fdBK ftu T[jjo o'I fJe d{i/ ƒ p[bkT[Ad/ s/ jkb^ukb g[ZSd/ j[zd/ ;B. ikB ƒ w[ork eoh s/ o'NhnKykD dk pVk P"e ;h. ;gskj^nzs T[~s/ T[j d't/A fwbyk f;zx d/ xo jh dko{ ghAd/ ns/o'Nh N[e th yKd/ ;B. ikB ;dk ft;eh dh p'sb Bkb b? e/ nkT[Adk. fJj rZb fwby/ ƒyNedh ;h feT[Afe gzikph gqkj[Dukoh nB[;ko wfjwkB bJh fJj :'r BjhA ;h. ikB B/ T[;ƒ ;wMkfJnk fe fJj e?B/vk j?. ;G fJe' fijk ewkT[Ad/ jB. fJe d{i/ ’s/ p'M BjhA pDBkukjhdk. fJj jh J/E'A dk d;s{o j?. \?o ;wM"sk fJj j'fJnk fe ed/^ed/ T[j ikB d/ xodko{ gh fbnk eo/rk, go o'Nh fwby/ d/ xo jh ykXh ikt/rh.

Page 179: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 179

fi; fdB s'A fJj B"eoh dk N?ANk fgnk ;h, T[j fJe d{i/ Bkb'A p'bD'A jN rJ/ ;B.tkj bZrdh nkBhA pjkBhA d{i/ gk;/ wz{j eoe/ fJe d[{i/ ƒ rkbQK th eZY fdzd/. ikB efjzdk,“cfeB fjzv{ ` ;w?bI eoh, nBhnBI n?Av rkofbe. ;Nhw |okJhv p?;Nov. n?I r[Zvn?I J/ ;eze e?p/i.”

fwbyk th xN BjhA ;h, “cfeB fgZr. tkJhN ;feB, B' pkE, ;fNze bkJhe fPZN.pbZvh t?~N pb?AeN r[Zv cko BfEzr.”

s/ fJzi T[BQK dk seoko uZbdk ofjzdk, go jZE'gkJh dh B"ps ed/ Bk nkJh. T[Fzi nzdo'Anzdoh d't/A nkgD/ jo ;gskj^nzs d/ w"i w/b/ dh xkN Io{o wfj;{; eod/ ;B.

fwbyk id'A gfjbK gfjb J/E/ nkfJnk ;h, sK T[j r[od[nko/ fpbk Bkrk iKdk ;h, jo;gskj^nzs T[~s/. T[d'A ni/ ikB Bkb T[; dh J/Bh :koh BjhA ;h gJh. id'A ikB fwfbnksK T[; ƒ r[od[nko/ d/ gqpzXeK d/ dzG s'A fit/A fuVQ fijh j' rJh. T[j ikB ƒ d;dk fefJj u"Xo d/ G[Zy/ b'e efwT{fBNh dk e'Jh ckfJdk BjhA ;'ud/. nkgDhnK e[o;hnK ekfJwoZyD bJh b'eK ƒ nkg; ftu bVkT[Ad/ jB. c[ZN g[nkT[Ad/ jB. jo ;kb u'DK t/b/ MrVk,rkbh^rb'u ns/ |"idkoh j[zdh j?. gZrK xVh; j[zdhnK, dkVQhnK g[ZN j[zdhnK jB. ikB fJj;G ;[D e/ j?okB j[zdk fe fJj e?;k r[od[nkok j?.

r[od[nko/ ftu r[og[op wBkJ/ iKd/. nyzv gkm j[zd/. ;zroKd ƒ, n?stko nB[;ko nZr/fgZS/ eoe/, b'eK ƒ d/;h wjhB/ dk Bkw ;[DkfJnk iKdk. bzro tosdk. go gzikph efwT{fBNhdh c[ZN fiT[A dh fsT[A ekfJw ofjzdh. ;kb Go fJeZm/ jh nodk;K eoe/, gkm ;[D e/, bzroSZe e/ fJj d't/A gkoNhnK u'DK s'A e[M d/o gfjbK fco T[j jh Ifjohbk gouko P[o{ eodhnK.ikB B/ fwby/ ƒ fejk fe SZv yfjVk sz{ fJBQK Xkowe dzrbK s'A eh b?Dk j? < nkgK fJeZm/fcfPzr, jkJhfezr, jzfNr ns/ e?Afgzr eoB ufbnk eoKr/.

s/ j[D ikB Bkb T[; dh yNgN j' rJh ;h. T[j fJj ;wK fet/A fpskJ/. fJe d' tkohT[j u/Ai bJh r[od[nko/ th frnk, go T[; dk wB Bk fGZik. T[j rZb Bk pDh.

fJBQK fdBK ’u jh e?B/vk ftu ;G ezw mZg j' rJ/. p/ekoh s/ wzdk c?b frnk. fwZbKpzd j' rJhnK. j'o fpUgko th mZg/ rJ/. eJhnK d/ d[nkb/ fBeb rJ/. B"eohnK N[ZNDT[gozs fePsK Bk d/ ;eD dh n;woZEk eoe/ eJhnK d/ xo Bhbkw j' rJ/. b'e xo'A,p/xo j' rJ/, Pfjo'A p/^Pfjo.

ikB sK eZbk ekok ;h, fBZs eko ’s/ ezw dh sbkP ftu n?; Pfjo, ed/ U; PfjofBeb iKdk. go fwbyk eh eo/ < fJe gsBh, d' XhnK s/ fszB g[ZsoK ƒ SZv e/ feZE/ikt/ < Gkoh ephbdkoh ;h T[; dh.

j[D T[; dk pj[sk ;wK N?bhft:B t/yD ftu jh phsdk. i/ T[j p/eko Bk j[zdk sK feZE/T[; B/ fJj \poK ;[DBhnK ;B s/ j'o gq'rokw t/yD/ ;B.

n;b ftu e?B/vk ƒ mhe soQK ;wMD dk w"ek jh T[; ƒ j[D fwfbnk ;h. gfjbK sKT[; B/ f;o| ;pI^pk} jh t/y/ s/ ftykJ/ ;B. J/E'A dh nwhoh s/ pj[bsk d/ r[D jh rkJ/;B. fJj Bk ikDd/ j'fJnK fe fiBQK ;j{bsK ƒ T[j nwhoh d/ fuzBQ ;wMdk j?, T[j sKJ/E'A d/ ;XkoB s'A ;XkoB pzd/ s/ NZpo dhnK b'VK jB. eko, ;'ck, cfoZi, cohIo ns/

Page 180: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK180

n?;k jh j'o xo s/ fBZs tos'A dk ;kwkB e?B/vhnB ihtB^P?bh dk nfBZyV nzr jB. s/j[D ;kb s'A tX j' u[Ze/ J/; p/ekoh d/ nkbw B/ J/E'A dh nwhoh ns/ pj[bsk d/ i[Z;/ fturohph ns/ E[VQK dhnK o/yktK T[GkoBhnK P[o{ eo fdZshnK ;B. N?bhft:B T[~s/ o'I fJ;fxBkT[Dh rohph s/ E[VQK d/ fdqP t/y e/ pzd/ dh nkgDh o{j ezp iKdh ;h.

fwby/ B/ t/fynk ;h fe fet/A G[Zy d/ wko/ b'e e{V/ d/ Y'bK ftZu'A G'iB d/ pu/^y[u/ N[eV/eZY e/ yk oj/ ;B. rkop/I vzg (e{Vk ;[ZND tkbh EK) torh rzdh EK ’s/ ektK s/ e[ZfsnKd/ Bkb wB[Zy th G'iB Yz{vd/, \kbh p'sbK, vZp/ s/ epkVhnK d/ t/uD tk;s/ nfijk jh fBe^;[efJeZmk eo oj/ ;B. Pokp\kB/ d/ pkjo uhEV/ uhEV/ egfVnK, o[Zy/ y[Z;/ tkbK ns/ fibd$uwVh T[~s/ izwhA fyD tkb/ t?bh, fjZgh s/ j'o b'Vtzd pkjo gJhnK \kbh p'sbK ftu'A pz{d^pz{dfBu'V e/ nkgDk MN Ngk oj/ ;B. rzd/ ns/ N[ZN/ c[ZN/ xoK ftu, feokfJnk ndk Bk eo;eD dh n;woZEk eoe/, b'ehA, wZMK, rkJhnK, pZeohnK tKr skV/ j'J/ ;B. fJe^fJewzi/ ’s/ fszB^fszB iD/ ;"A oj/ ;B. Po/nkw b'ehA Ghy wzr oj/ ;B. N?bhft:B, o/vhU s/n\pko ftu fJzNoftT{ d/ e/, nkgDh b'V s/ n;woZEk dk tk;sk gk e/, fBZe/^fBZe/ pZfunKdh G[Zywoh dk jtkbk d/ e/ wkfJe, G'iB s/ P?bNo dh ;jkfJsk dh wzr eo oj/ ;B.wkbfBT{NohPB Bkb ;'eV/ dk fPeko j'J/ pZu/ N?bhft:B T[~s/ ftyk e/ dkBhnK ƒ nghbKehshnK ik ojhnK ;B.

fwby/ ƒ fJj ;G e[M t/y e/ eKpk fSV iKdk ;h. nkgDk d/P s/ T[~E'A dh rohph:kd nkT[Adh ;h. T[j tkfjr[o{ dk bZy bZy P[eo eodk ;h fe ni/ se T[; T[~s/ fJj B"psBjhA ;h nkJh.

fJBQK fdBK ftu jh fJj nghbK ;[D e/ b'eK B/, ;N'oK d/ wkbeK B/, fIzwhdkoK B/,rZb eh i' e'Jh th ;woZE ;h T[; B/ dkB G/iDk P[o{ eo fdZsk ;h. b'e nkNk, ;pIhnK,whN, cb, vpb o'NhnK, e?Bv G'iB, egV/, g?;/ s/ j'o b'VhAdk ;kwkB G/iD bZr gJ/;B. efo;uhnB uouK ftu ;{g feuB y[ZbQ rJ/ ;B. J/E/ whN, ;pIhnK s/ rzfYnK dh;{g pDk e/ vpb o'Nh s/ pZBI Bkb ;G ƒ w[|s toskJh iKdh ;h. c{v p?Ae y[ZbQ rJ/;B. NZpodko fJ;soh g[oP J/E'A ykD ghD dhnK uhIK s/ pZfunK dh \[oke Bkb Go/ tZv/\keh fb|k|/ w[|s xo b? ik ;ed/ ;B. c{v p?Ae s/ ;{g feuB ubkT[D bJh tkbzNhnow?dkB ftu fBZso nkJ/ ;B. gfjbK sK b'ehA ;zrd/ BjhA ;B iKd/ fJBQK EktK ’s/. go G[Zys/ b'V id'A jZd'A tX ikJ/ sK fJfsjk; rtkj j? pkdPkjK d/ f;o th M[e iKd/ jB. t?Be{tod/ fJe c{v p?Ae ftu jh jo o'I fJe jIko fb|k|k ro";oh dk coh toskfJnk iKdk;h. ;{g feuBK ftu b'eK dh GhV i[Vh ofjzdh ;h. fJj ;G e[M N?bhft:B ’s/ o'I ftykfJnkiKdk ;h.

fwbyk f;zx dk fit/A fJ; pfjPsh Xosh pko/ Gow^yzvB j' fojk ;h. T[;dhnK nZyKfit/A gfjbh tkoh nZi jh y[ZbQhnK ;B. fJj rZb th T[; dh ;wM ftu g?D bZr gJh ;hfe J/E'A dh ygs s/ nkXkos nkofEesk i/ fIzdrh dh nwhoh s/ pj[bsk ftyk ;edh j?,sK wzdk pzd/ ƒ e{V/ d/ Y/o T[~s/ o[bD bJh wip{o th eo ;edk j?. ;koh d[BhnK ftu jhfpUgko dk wzdk s/ p/ekoh tX ojh ;h. b'e e?B/vk dk wkb \ohd BjhA ;B oj/. fJ; bJh

Page 181: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 181

ezw pzd j' rJ/ ;B. 82^83 d/ fJBQK d' ;kbK dh b'eh d{ih tZvh izr s'A pknd nkJ/ vhgo?PBBkb s[bBk eo oj/ ;B.

fwbyk f;zx th fJj ukj[zdk ;h fe T[BQK d/ Bro dk r[od[nkok J/; ;w/A nkgDhnK s/f;Zy Xow dhnK g[okDhnK fotkfJsK ƒ ekfJw oyfdnK j'fJnK nN[ZN bzro ubkt/. b'VtzdKdhnK j'o b'VK g{ohnK eo/. T[; dh e"D ;[Ddk ;h. ew/Nh tkb/ gqpzXe sK nkg' ftu u'DKbJh fGV oj/ ;B. r[od[nko/ dk toKvk SZsDk i/ fJe fXo dk u'D^w?Bh|?;N' ;h sK r[[od[nko/d/ Bkb bZrdk gbkN w[Zb b?Dk d{ih fXo dk. nkb/ d[nkb/ c?b/ G[Zy d/ ;zeN tb fXnkBd/D dh Bk fe;/ ƒ ftjb ;h s/ Bk jh e'Jh b'V ;wMdk ;h.

jkbKfe u[bQ/ nZr gzikphnK d/ th, \k; eo p/ekoK d/, j[D bzr/ vzr jh pbdh ;h.T[~go'A^T[~go'A ftyktk eo oj/ fJj b'e nzdo'A g[V^g[V ftZM/ s/ fBZxo/ j'J/ ;B. c'eh PkBs/ ftykt/ d/ e"V/ x[ZN fwby/ B/ th Go/ ;B s/ brksko Go fojk ;h.

fJBQK fdBK ’u T[; ƒ fJe d' tko ikB th BIohA nkfJnk ;h. ikB gqsh T[; dh ;kohe[VZsD wo u[Zeh ;h. ikB B/ th fwby/ ƒ ed/ Jhoyk s/ eq'X Bkb BjhA ;h t/fynk. fJed' tko sK fwby/ ƒ G[b/yk th bZrk, fit/A ikB T[; ƒ p[bk, T[; Bkb rZb eoBh ukj fojkj't/. fco T[j BIoK BhthnK gk e/ ;'udk fe PkfJd fJj T[; dk tfjw jh j't/. fJe tkohd[PwDh gk e/ th ed/ e'Jh fwZso pfDnk j?. fwbyk ;'udk.

dotkI/ ’s/ fit/A fe;/ B/ d;se fdZsh ;h. e"D j't/rk < dZp/ g?ohA T[~m e/ T[; B/p{jk y'fbQnk.

pkjo ikB \keh ozr dk tZvk fb|k|k cVh yVQk ;h. T[j p'fbnk, “nkj b? nkgDhsqhws ƒ nzdo cVk d/. ;kv/ Pfjo th j[D c{v p?Ae s/ ;{g feuB y[ZbQ frnk j?.”

fwby/ dk fit/A rZu Go nkfJnk. T[; B/ ikB dk tfXnk j'fJnk jZE x[ZN e/ cfVnks/ e/tb ‘ikB’ jh efj ;fenk. ikB c/o p'fbnk, “eJh fdB s'A s?ƒ t/y fojK. s/o/ xo'AsVe/ dh, eoh dh wfje th BjhA nkJh. uZb, uZbhJ/ HHH nkgK ;{g feuB ubd/ jK.”

“go w?A sK efo;uhnB BjhA jK. fco s[jkv/ uou HHH w?A fjzd{ jK.”“sz{ ewbk jh fojk, G[Zy/ s/ p/eko dk e'Jh Xow, e'Jh B;b, e'Jh ozr BjhA j[zdk.

T[j p; p/eko j[zdk j?, fJB;kB j[zdk j?. fJB;kB jh fJB;kB d/ ezw nkT[Adk j?. uZb ;{gfeuB ftu ;kv/ tor/ j'o nB/eK fJ;soh g[oP nkT[Ad/ jB. Bkb/ yk gh btKr/. Bkb/ rZbhApkshA T[~E/ tes bzx ikt/rk. ftjbk pzdk sK fuzsk Bkb jh x/fonk ofjzdk j?.’

s/ j'o gsk BjhA ikB eh eh p'bdk fojk. fwby/ ƒ sK J/Bk jh :kd j? fe T[; B/ikB ƒ rbteVh gk bJh ;h. fco Iko^Iko o' fgnk ;h. pZfunK tKr T[; dhnK G[ZpKfBeb rJhnK ;B. nzdo'A nzdo dZfpnk j'fJnk fJj itkbkw[yh fit/A nZi jh c[ZNDk ;h.T[j d't/A g[okD/ p/bhnK tKr jo o'I fJeZm/ ;{g feuB s/ c{v p?Ae ikD bZr gJ/ ;B.

Page 182: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK182

PoBkoEh

wZyD f;zx nfs dhnK ;'uK ftu v[Zpk j'fJnk, f|eoK ftu fxfonk j'fJnk ;h. J/;fxokn ftZu'A ;kps pu fBebD d/ ;G o;s/ fit/A pzd j' u[Ze/ ;B. fJj e?;k uZeqt:{j ;h `

wZyD f;zx dh nkgDh eZbh ikB dk ;tkb j[zdk, sK e'Jh fuzsk tkbh rZb BjhA ;h.fJj sK gotko dh j'Ad ns/ ;G d/ GftZy dk w;bk ;h. so rJ/ iK v[Zp rJ/ tkbh nt;Ek;h. fJe rbs ;'u, fJe rbs edw iK ;G ƒ puk ;edk ;h s/ iK v'p ` fJ; soBs/ v[ZpD d/ ftu ftueko T[; ƒ fgSb/ S/ wjhfBnK s'A fBZs v'p{ g? oj/ ;B. nkgD/ wBdh rZb Bk T[; B/ nkgDh sqhws Bkb ns/ Bk jh pZfunK Bkb ;KMh ehsh ;h. T[Fzi gskT[BQK ƒ th ;h fe T[j feT[A u[Zg u[Zg ofjzdk j? ns/ ed/ n?t/A fBZeh fBr{Dh fijh rZb s/nZr pr'bk j' iKdk j?. n;wkB f;o ’s/ u[Ze b?Adk j?. ;G dk ihDk, ;kj b?Dk th w[jkbeo fdzdk j?. T[; s'A fpBK fit/A T[BQK dh e'Jh j'Ad jh Bk j't/. T[; s'A fpBK fit/A T[j o[be/, do^do dh Ghy wzr e/, p/fJZIs j' e/ wo ikDr/. toQ/^toQ/ eoe/ i' e[M ehsk esfonk,pDkfJnk, i'fVnk ;h BZe Bw{i oZyD bJh, ;wki ftu g[ZS gqshs g?dk eoB bJh, T[; ƒikgdk ;h fe nZi T[j ;G e[M, T[; dk teko s/ \kBdkB dh fJZIs nZi \so/ ftu ;h.

nfij/ fBZe/^fBZe/, tZv/^tZv/ s{|kB fgSb/ fJe wjhB/ s'A fit/A e[M tX/o/ jh nkT[D bZr gJ/;B. s{|kB uVQdk, MZyV M[Zbdk s/ fco xo d/ p{j/, pkohnK, ezXK, SZs s/ o"PBdkBK Bkb NeokT[Adke[M T[jBK ƒ yVekT[Adk eVekT[Adk s/ GzBdk ns/ e[M nkg jkb'A p/jkb j[zdk, N[ZNdk, GZidk,G[odk, eVedk, yVedk, y[odk s/ fco PKs j' iKdk.

T[; dh sqhws s/ pZu/ th ;G e[M ikD e/ nBikD pD/ ofjzd/, u[Zg ofjzd/. nk\o fJ;ftu wzMXko d/ p/Vh ftu T[j ;G fJeZm/ jh sK p?m/ ;B. fit/A fbyD tkb/ B/ T[BQK dh sedhoftu soBk th fJeZfmnK jh fbfynk ;h s/ v[ZpDk th. nk\o, fJj ;G dh fIzdrh, ;G d/GftZy, wkD^wo:kdk dk ;tkb ;h. fJ;/ bJh sK p/p; j'fJnk, j'o e[M Bk eo ;eD bJhnkgD/ nkg ƒ n;woZE wfj;{; eoe/ jh, wZyD f;zx fJzi ygdk, eVedk s/ po;dk ;h.fJ; nzdo d/ s{|kB ns/ nkgDh Ikfjok p/p;h s/ bkukoh dk e'Jh eh eo/ <

gfjbK^gfjb fJj e[M ;G ƒ e[M yNfenk th ;h. go, j[D sK fit/A ;G fJ; d/nkdh j' rJ/ ;B. fJj ;G e[M T[;/ I'o P'o Bkb j[zdk, go fJ; ƒ ;G fJe o[NhB tKr;theko eo b?Ad/, jT{ go/ eo fdzd/.

Page 183: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 183

J/E/, fi; Pfjo ftu T[j ofjzd/ ;B T[~E/ bZeV dhnK d' fwZbK ;B. fJjBK fwZbK d/nk;o/ jh fJj Pfjo t;dk ;h. fJj fwZbK fit/A fJBQK Pfjo^tk;hnK dhnK wktK ;B. pkehd/ ftT[gko, ;N'o, j;gskb, ;e{b, ekbi, ohnb n?;N/N J/iz;hI, p?Ae, Pkfgzr ;?ANo,N?bh|'B ezgBh, fpibh dk wfjewk, ;oekoh d|so, eufjoh, g[fb; dk wfjewk, ;VeKdk wfjewk, froi/, r[od[nko/ s/ ;oekoh s/ r?o^;oekoh ndko/ sK fit/A fJBQK fwZbK dhnKBhjK T[~s/ T[~;o/ ;g'oN f;;Nw (;jkfJe gqpzX) dk jh fJe nzr ;B, sK fe J/E'A d/ PfjohnKƒ Io{oh ;/tktK w[jJhnk ehshnK ik ;eD. fJBQK dh nkgDh tZyoh nkIkd j'Ad e'JhBjhA ;h.

J/E/ e?B/vk ftu eJh Pfjo n?;/ jB, fiBQK ƒ gq/s^Bro efjzd/ jB. fJj Pfjo T[BQKd/ Pfjo tKr jh fe;/ ;w/A fe;/ bZeVh dh fwZb iK sKp/ s/ w'fbpv/Bw dh ykD d/ nk;o/T[~;o/ ;B ns/ fco J/; ;g'oN f;;Nw d/ Bkb uko u[c/o/ c?b e/ xD tZ;/ j' rJ/ ;B.;wK gk e/ ykD \kbh j' rJh, nkb/ d[nkb/ dk izrb eZfNnk frnk, fwZbK dk ezw mZgj' frnk, sK fJj Bro th T[~iV rJ/. fJBQK d/ ;g'oN f;;Nw th y/oz{^y/oz{ j' rJ/. j[DJ/E/ N[ZN/ GZi/ wekB yVQ/ jB, j'o fJwkosK jB—go J/E/ b'e BjhA t;d/. J/E/ o"PBh BjhAj[zdh, u[ZfbQnK ftu nZr BjhA pbdh. J/E/ e'Jh tZ;'A BjhA j?. fJj gq/s^Bro (Ghost Town)pD u[Ze/ jB.

wZyD f;zx tko tko fJj jh ;'udk ;h fe eh T[BQK dk Bro th gq/s^Bro pDikt/rk < T[j T[~iV e/ feZE/ ikDr/ < eh eoBr/ <

J/; Pfjo dhnK fJBQK d'jK fwZbK dk bzpo (cZN/) nwohek ƒ n?e;g'oN j[zdk ;h. wzdkj'D eoe/ nwohek ftu T[;koh dk ezw mZg j' frnk ;h s/ T[BQK dh fwZb B/, fJBQK d'jK fwZbKB/, g'qvePB xNk fdZsh ;h.

gfjbK fJe fP|N pzd j'Jh, c/o d{ih. j[D f;o| fJe fP|N uZbdh ;h ns/ fJzi Pfjod/ d' fsjkJh ekw/ p/eko j' rJ/ ;B. p/eko th T[j j'J/ ;B, fiBQK ƒ g?;/ dh tX/o/ b'V;h. i' J/; d/P ftu Bt/A^Bt/A iK e[M ;kbK s'A nkJ/ ;B. fiBQK d/ xoK, ekoK ns/ j'oxo/b{ ;wkB dhnK fePsK ni/ \sw BjhA ;B j'JhnK. xoK dh w'or/i fJBQK d/ fdwkrK ftuc'V/ tKr oVedh, d[ydkJh ;h.

id'A th J/E/ ezw mZg j'D bZrd/ ;B, sK ;G s'A gfjbK tkoh Bt/A iK i{Bhno toeoKdh jh nkT[Adh ;h. ;hBhnkoNh w[skpe d/o s'A ezw eoB tkb/ ni/ th fJZe'^fJZe ub ojhfP|N ftu ezw eoB iKd/ ;B. fJBQK ’u'A pj[^frDsh dh T[wo 50 s'A T[~go ;h. fJBQK d/wekB th coh j' u[Ze/ ;B. fJBQK B/ e'Jh fePsK th BjhA ;B d/DhnK. i{Bhno toeoK ƒfJj ;G e[M pj[s oVedk ;h. T[j T[BQK ƒ, J/; f;;Nw ƒ ns/ nwohek ns/ T[; T[Zs/J/; d/P dh nkofEesk dh 80# fBoGosk ƒ e';d/ ;B. nkgD/ eowK ƒ o'Ad/ ;B. T[BQKƒ ikgdk fit/A e?B/vk tork nkIkd d/P nkoEe gZy'A nwohek dh jh p;sh j't/. ftXkBegZy'A sK fJj j? jh fJzrb?Av dh p;sh. ni/ th J/E/ okDh tkb/ B'N ubd/ jB. ed/^ed/ e'Jhnk; dh feoB uwedh s/ fJBQK dhnK nZyK ftu fIzdrh d/ ukn dh b'n w[V irdh. nfijkT[d'A j[zdk id'A fJj o/vhU iK NhH thH s'A e'Jh \po ;[Dd/ iK n\pko ftu gVQd/ fe f;nkbK

Page 184: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK184

dhnK po|K YbD s/ o[Zs pjko d/ nozG Bkb nwohek ftu w[V wekB pDB/ P[o{j'Dr/. j'o T[;koh dk ezw P[o{ j't/rk. wzd/ ƒ e[M mZbQ gt/rh. ;kvhnK fwZbK ƒ bzpo d/nkovo fwbDr/ s/ ezw w[V I'oK P'oK ’s/ P[o{ j't/rk. fszB/ fP|NK w[V e/ uZbDrhnK, e'Jhp/eko BjhA j't/rk.

nfijhnK nk;K eJh tko irhnK s/ eJh tko p[MhnK, go fszB/ fP|NK BjhA ;BubDhnK s/ Bk jh uZbhnK. fJe fP|N ubdh ojh. id bzpo dh wzr jh BjhA sK gq'vePBe"D eo/ < T[j ;G ;'ud/ s/ wZyD f;zx th nkgD/ nkg ƒ itkp tork fJj ;tkb eodkj[D nk;K, fBok;K dh fJ; irz{ p[Mz{ dk nkdh j' u[Zek ;h.

T[; ƒ fJzi ikgdk fit/A T[; dh fwZb fJe wZM, fJe pZeoh j't/, fi; B/ nkgDk d[ZXT[~go uVQk fbnk j't/ s/ j[D i' e[M XkoK puhnK j'D, fBebdhnK j'D, T[BQK Bkb fJe fP|Ndk G[rskB jh j' ;edk j't/.

Bt/A ekƒB nB[;ko p/ekoh GZsk j[D fJe ;kb se jh fwbdk ;h. T[; Bkb sK w;Kxo dk ykD^ghD, fpibh, pZshnK, jhN, N?bh|'B, r?; d/ s/ nfij/ jh j'o fBZe/ w'N/ \ou/w;K s[od/ ;B. xo dh fePs dk eh pD/ < eko dh fePs feZE'A s[o/ < s/ fco d' ;kbgfjbK id'A BtK xo b? e/ T[; B/ nkgD/ NZpo ƒ e?B/vk p[bkfJnk ;h, sK fezB/ ukn BkbT[BQK B/ ;ko/ xo ftu ezX s'A ezX se nfs nkX[fBe Yzr dh pVh ehwsh ekog?~N g[nkJh;h. w\wbh ;'ck ;?~N, vkJhfBzr N/pb s/ vkJhfBzr u/noI bJhnK ;B. w/B p?~v o{wbJh vpb ;kJhI dk tkNo p?Zv fbnk ;h. N/pb b?Ag, eg p'ov, Bt/A god/, eokeoh,n?AvN/pb, vo?f;zr N/pb, u?Avbhno s/ xo dk j'o fezBK ;kwkB \ohfdnk ;h, sK fe T[jfe;/ Bkb'A xN Bk fd;D. fJj ;kok ;kwkB eo?fvN ekovK T[~s/ T[Xko fbnk frnk ;h.fJj ;'u e/ fe fit/A^fit/A sB\kj fwbdh ikt/rh ;G ekovK d/, fJe^fJe eoe/, g?;/ bkjfdZs/ ikDr/. pZfunK d/ Bt/A egV/, T[; dh sqhws d/ Bt/A eZgV/ s/ T[; d/ nkgD/ Bt/A eZgV/th ;G eo?fvN ekovK T[~s/ jh bJ/ rJ/ ;B. j[D pekfJnk oew T[~s/ 24# ;{d g?fojk ;h s/ T[BQK e'b'A fwBhww g/w?AN (n;b dk 10#) th jo wjhB/ pVh w[Peb Bkbd/ j' ojh ;h. fJj eo?fvN ekov fezB/ uzr/ j[zd/ jB, id'A ezw ubdk j't/. Bk fe;/ dhfwzBs Bk sobk, Bk fe;/ s'A T[Xko wzrD dh b'V. ekov ’s/ uhIK bt' d;s\s eo' s/ xonk ikU. fJe wjhB/ pknd ;N/Nw?AN fwbD ’s/ ;ko/ g?;/ w'V fdU sK e'Jh ;{d BjhA ;hd/Dk g?Adk. fJe wjhB/ dk w[cs T[Xko fwb iKdk ;h. s/ i/ Bk w'V ;e' sK fwBhwwg/w?AN eoh uZb' s/ jo wjhB/ 24# ezgkT{Av fJBNo?;N d/Jh uZb'. fJj eo?fvN ekovwZyD f;zx ƒ j[D fJe i'e tKr ikg oj/ ;B, i' j"bh^j"bh T[; dk pkeh ofjzdk \{B thu{; ojh j't/.

d';s, fwZso i' nZrk tb e/ fwbd/ j[zd/ ;B s/ efjzd/ ;B fe J/; ;gskj^nzs ’s/ ;kv/xo fJeZm/ j'Dk j?, j[D feXo/ BIo BjhA ;B nkT[Ad/. ezw ubd/ sK jo ;gskj^nzs ’s/fJZe' xo ftu uko gzi c?wbhnK tkoh w[skpe fJeZmhnK j[zdhnK. shthnK cZeV s'bdhnK.GKs^GKs d/ ykD/ gekT[AdhnK. w[ekpb/ ftu tXhnk s'A tXhnk eZgV/ s/ rfjD/ gk e/ ;i^Xie/ nkT[AdhnK. pZu/ th ;[nko/ s/ fPzrko/ j[zd/. T[j ezfgT{No dhnK y/vK y/vd/. rZgK

Page 185: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 185

wkod/. gj/bhnK gkT[Ad/. rkT[Ad/ s/ BZud/. nkdwh tXhnk s'A tXhnk Pokp ghAd/, w[ofrnKdhnK bZsK T[X/Vd/, nkgDh fwZb s'A b? e/ gqKs, w[be, Gkos ns/ ;z;ko Go dh okiBhshs/ jkbks dh yZb T[X/Vd/, BZud/, GzrVk gkT[Ad/. yk gh e/ ;G thvhU T[~s/ e'Jh Gkosh fjzdhiK gzikph f|bw t/yd/ s/ fdB uVQd/ se fJj w/bk bZrk ofjzdk. fit/A^fit/A e'Jh EZedk,iK BhAdo wfj;{; eodk, fst/A^fst/A nkgD/ xo tb ƒ s[o g?Adk.

s/ j[D fJj jkbs ;h fe jo e'Jh fJe d{i/ s'A nZy u[ok e/ bzx fojk ;h, fit/A\[d u'o j't/. i/ fes/ nukBe nZyK uko j' jh iKdhnK, ukj/ nukj/ sK ‘jhA, jhA, jhA’eo e/ fJe T[~so s/ d{ik dZyD tb wz{j eo e/ s[o g?Adk. feZE/ T[j fdB ;B id'A fJed{i/ ƒ nZr'A x/o e/ fwbhdk ;h. B/Adk d/Jhdk ;h. iPB wBkJhdk ;h. wZyD f;zx ;'ufojk ;h.

wZyD f;zx d/ Pfjo ftZu'A, fiBQK b'eK e'b e'Jh No/v ;h iK fiBQK ƒ e'Jh N?eBheb ezwnkT[Adk ;h—T[j d{i/ PfjoK tb ezw dh Gkb bJh s[o gJ/ ;B. xo XVk^XV fte s/ \kbhj' oj/ ;B. ohnb n?;N/N tkfbnK dh uKdh ;h. b'eK ƒ b'VK d/ d[Zy'A xo ;;s/ Gkn t/uD/g? oj/ ;B. xoK s/ ikfJdkd dhnK ehwsK fvZr gJhnK ;B. e'Jh \ohdko BjhA ;h. wZyDf;zx B/ i' xo 80,000 vkbo dk fbnk ;h, T[; dk j[D 50,000 s'A th xZN fwb ;edk ;h.wZyD f;zx eh eo/ < feZE/ ikt/ <

T[j Bk sK we?fBe ;h, Bk t?bvo, Bk ekog?ANo, Bk fJb?efNqPhnB, Bk w/;B (oki)s/ Bk jh T[; ƒ e'Jh j'o ezw nkT[Adk ;h. s/ J/E/ fJBQK b'eK dh jh edo ;h. J/E/ ezwSZvD, j'o Pfjo ik e/ b? b?D. sB\kj th fJBQK dh 25 vkbo s'A 35 vkbo xzNk se ;h.wZyD f;zx sK fwZb dk rohB u/B T[~s/ cZN/ fyZuD tkbk ;kXkoB nB;feZbv wId{o ;h. T[jfes/ ikt/ th sK T[; ƒ fejVk ezw fwbDk ;h.

c/o xo J/E/ fejVk w[V^w[V b? j[zdk j?. u"Ek fjZ;k g?;/ iwQk eotk e/ T[;w'or/i bJh ;h 25 ;kb dh. fszB p?~v^o{w s/ p/;w?AN tkb/ fJ; xo B/ 25 ;kbK ftu cohj'Dk ;h. sd se T[j p[ZYk j' u[ek j't/rk. go J/E/ b'e ;koh T[wo dh ewkJh Bkb b?Ad/th sK fJe xo jh ;B, sK fe p[Ykgk ;"yk bzx ;e/. nkg p/;w?AN ftu oj' s/ T[gobkfjZ;k feokJ/ s/ d/ e/ ftu g?BPB d/ g?;/ gk e/ foNkfJo j'D T[gozs pzd/ dh fIzdrh ;[ykbhbzx iKdh ;h. p[ZfYnK bJh pD/ j'wI (fpoX^xoK) ftu XZe/ BjhA ;B ykD/ g?Ad/.

fJ; xo dhnK fePsK jh j[D T[; bJh nIkp pD rJhnK ;B. i' iwQK gz{ih;h, j"bh^j"bh \ou j' ojh ;h. gfjbK eko fteh, fco N?bhft:B, ;'ck ;?~N, vkJhfBzrN/pb s/ u/noI ns/ c/o j'o fBZek w'Nk ;kwkB. ;G e[M wfjzr/ Gk fbnk, e"vK d/ Gkfte fojk ;h ns/ ni/ fJBQK dhnK fePsK th f;o ’s/ jh ;B. j'o d' wjhfBnK seT[; dk p/ekoh GZsk th pzd j' ikt/rk. fco T[; ƒ t?bc/no s/ ikDk gt/rk. go t?bc/nos/ ikD ƒ ;kv/ Gkosh b'e p/fJZIsh ;wMd/ ;B. fJj sK fBezw/, t?bhnK ns/ J/E'A d/B/fNt fJzvhnBI bJh jh ;h fe T[j ftjb/ pfj e/ w?b/ e[u?b/ egV/ gk e/ s/ xNhnk ihD^jkbsK ftu ofj e/ vzr^NgkJh eo ;eD. ;oeko T[BQK ƒ J/B/ e[ g?;/ d/ fdzdh ;h,r[Io i'r/.

Page 186: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK186

wZyD f;zx dh fJe G?D ;h. 30 e[ whb ’s/ tZ;d/ feNhw?N Pfjo ftu ofjzdh ;h.T[; B/ j[D/^j[D/ fszB p?~vo{w dk wekB fbnk ;h. T[; dk GD"Jhnk s/ G?D d/ fszB pZu/ T[;wekB ftu ofjzd/ ;B. GD'Jhnk T[jdk n?be?B ;w?bNo ftu ezw eodk ;h. T[; dk ezwni/ uZbdk ;h, go T[; dh ;G iwQK gz{ih wekB dh vkT{B g/w?AN T[~s/ \ou j' u[Zeh ;h.xo dhnK fePsK s'oB bJh s/ j~E e[M ;[\kbk eoB bJh T[BQK B/ nkgD/ fgzv d/ d' B"itkBw[zv/, i' T[;/ n?bwhBhnw pBkT[D tkbh fwZb ftu ezw eod/ ;B, o{w n?Av p'ov T[~s/ oZy/j'J/ ;B. T[BQK ƒ v/Y, v/Y ;" vkbo wjhB/ dk d/Dk g?Adk ;h. fi; Bkb T[BQK ƒ ;"D bJhEK, wzi/ T[~s/ s/ iK |oP T[~s/ vZmh w?No?~; T[~s/ fwbdh ;h. d' t/b/ xo dh gZeh o'Nh s/;t/o Pkw dh ukj. o{w n?Av p'ov dk o/N sK T[Ai 200 s'A 250 vkbo se gqsh ftnesh;h, go fgzv d/ w[zv/ j'D eoe/, EK dh szrh ns/ ;kdk ykDh, ghDh s/ ofjDh pfjDh eoe/T[j 150 vkbo gqsh ftnesh jh T[BQK s'A b?Ad/ ;B. t/b/ e[t/b/ T[; dh G?D T[BQK w[zfvnK d/egV/ th wPhB ftu X' fbnkT[Adh ns/ j'o fBZe/ w'N/ ezw th eo fdzdh. w[zfvnK ƒ fJj ckfJdk;h fe T[BQK dh uzrh u'yh pus j' iKdh ;h. wjhB/ ’u fJe d' tko fJj SV/ SVKr fJeZm/j' e/ fes/ pkjo dko{ dh gkoNh th eo b?Ad/. go tX/o/ fXnkB fJBQK dk pus eoe/ g?;/pukT[D, S/sh s'A S/sh xo b?D s/ fco Gkos ik e/ e'Jh tXhnk fijh e[Vh ftnkj e/ fbnkT[Dtb jh bZrk ofjzdk ;h.

wZyD f;zx ƒ nkgDh G?D s/ T[; d/ xo dh ;koh jkbs dk gsk ;h. fJj dotkIkth T[; d/ bJh s/ T[; d/ NZpo bJh pzd ;h. jK, i/ T[j eZbk j[zdk, sK T[j th n"yk ;"ykj' e/ nkgDh G?D e'b o{w n?Av p'ov ’s/ ofj ;edk ;h. xo nkgDk feokJ/ s/ uVQk e/,feokJ/ ’u'A T[; dhnK fePsK s'o e/, uko g?;/ pu th ;ed/ ;B, i' T[; d/ ezw nk ;ed/;B. go J/; NZpo dk T[j eh eo/ <

;tkb jh ;tkb ;B. itkp d/ jZb sK fit/A rX/ d/ f;o s'A f;zrK tKr T[~v rJ/ ;B.T[; dh sqhws T[; ƒ d;/ fpBK Pfjo d/ ;ko/ j'NbK s/ d|soK dh \ke SkD nkJh

;h, f;o| J/; nk; ftu fe PkfJd GKv/ wKiD s/ iK ;ckJh nkfd eoB dk e'Jh i?B/N'ohnbezw jh fwb ikt/rk. fJj' fijh jkbs ftu ezw feZE'A fwbDk ;h. b'ehA sK w;K Io{os dhnKuhIK \ohdd/ ;B, fiBQK fpBK r[Ikok ;zGt BjhA ;h. j'NbK tb e'Jh ftobk tKik iK nwhos/ ;odk g[Zidk pzdk jh wz{j eodk ;h. fJ; bJh ;N'oK, j'NbK s/ j'o ftUgkoK T[~s/ thfJ; wzd/ dk pj[s p[ok n;o fgnk ;h. Bshi/ ti'A T[BQK B/ th nkgD/ ekw/ b/^nk| (B"eohs'A e~YD/) eoB/ P[o{ eo fdZs/ ;B.

wZyD f;zx ƒ th J/; rZb dk gsk ;h fe nkBh pjkBh T[; dh sqhws d{i/ shi/ fdBezw dh sbkP ftu iKdh j?. go T[j u[Zg eo pfjzdk. nkw jkbsK ftu T[j ed/ th T[;ƒ nfijk eoB dh nkfrnk Bk fdzdk s/ uzrk ftyKd yVk eodk.

nkgD/ jh xo ftu p/eko p?fmnK T[; ƒ g{ok ;kb j' u[Zfenk ;h. J/E/ p?fmnK T[; dhfJe jh ;'u ;h fe fe;/ soQK ezwK d/ P[o{ j'D se xo ƒ pukfJnk ikt/.

fJe o;sk j? th ;h. go T[j nkg/ fJ; ƒ j[D se Nkbdk fojk ;h. nZi T[; dhsqhws B/, i' T[; nzdob/ J/; okI dh th g{oh g{oh tke| ;h, T[; Bkb nkBh pjkBh rZb

Page 187: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 187

s'oBh ukjh. efjzd/ B/ d[Zy s/ szrh ftu pzdk fJe d{i/ Bkb p'bdk xZN go fJe d{i/ ƒ ;wMdktX/o/ j?. fJe d{i/ d/ X[o nzdo dh rZb fJe d{i/ d/ j'AmK T[~s/ j[zdh j?. go j'Am fjZbd/BjhA s/ IpkB \kw'P ofjzdh j?. u'o nZyK BIo u[okT[AdhnK j'JhnK th Bk efjD Bk efjDeodhnK, fezBk e[M jh ;?BsK, ;ze/sK Bkb nky iKdhnK jB, ;wMk iKdhnK jB.

wZyD f;zx dh sqhws xo d/ fJ; B/w ƒ nZi Gzr eoBk ukj[zdk ;h sKfe J/; s'A gfjbKfe T[; dk wod nkgDh u[Zg s/ nkgD/ ;po d/ fBZs tXd/ p'M j/m dp e/ ;dk bJh N[ZNikJ/—T[j fJ; xo ƒ BthnK nk;K, Bt/A ;[|fBnK dh oKrbh EzwhA d/ e/ puk bt/. i/ ;[|B/Bk j[zd/, sK fJj fIzdrh jehes dhnK em'o uZNkBK Bkb wZEk wko wko e/ ed'A dh bj{ b[jkDj' wo w[e rJh j[zdh.

wZyD f;zx dh sqhws B/ nkgD/ nkg ƒ ;zGkfbnk. pkti{d e'fPP d/ th fit/A T[; d/ wz{j’u'A Ppd BjhA ;B fBeb oj/. ie'^seh ftu T[; B/ rZb P[o{ ehsh, “ih, s[jkƒ gs?HHHid'As[;hA Bt/A Bt/A J/E/ nkJ/ ;U sK s[jkƒ ek|h d/o ezw BjhA ;h fwfbnk.”

wZyD f;zx B/ vz{xh BhM Bkb nkgDh gsBh tb t/fynk s/ fco jT[ek fijk b? e/u[Zg eo frnk. fJj u[Zg jh T[; dk j[zrkok ;h. T[; dh sqhws B/ rZb nZr/ s'oh,“go s[;hA ;dk ;kƒ ;[|fBnK dhnK rZbK fbyd/ j[zd/ ;U. ibdh ezw fwb ikt/rk. xoj't/rk, eko j't/rh, n?P' nkokw dk jo ;wkB j't/rk s/ n;hA ;G fJeZm/ j'tKr/. J/E/e?B?vk ftu.”

T[j o[eh s/ fco p'bh, “s[jkv/ T[j ;G ;[|B/ ;Zu j' rJ/. j[D th n?t/A E'VQh d/o dhrZb j?. ezw uZb g?Dr/. fuzsk dh eh rZb n? <”

wZyD f;zx f;o| u[Zg fojk. T[; dh sqhws fco p'bh s/ fJ; tko T[; B/ nkgD/ jZEKdhnK ;'B/ dhnK tzrK tb fJPkok eofdnK fejk, “n?j i' jB. fJBQK ƒ t/u fdzd/ jK s/j'o rfjD/ th.”

wZyD f;zx d/ wZE/ ’s/ x{oh T[~Goh s/ T[j r[Z;/ ftu e/tb ‘BjhA’ nky ;fenk. fco T[;d/ fujo/ s'A r[Z;/ d/ ;G gqGkt, fit/A goSkt/A tKr nkJ/ ;B, fst/A jh ub/ rJ/. T[; dh sqhwsB/ rZb ikoh oZyh, “n;hA uko^S/ wjhB/ bJh Gkos ub/ iKd/ jK. s[;hA wekB feokJ/ ’s/ d/fdU ns/ G?D ih e'b feNhw?N ub/ ikU. feokJ/ i'r/ g?;/ sK j' jh ikDr/ s/ Bkb/ Bt/A ;[|fBnKd/ g{o/ j'D dh T[vhe pDh oj/rh. s[jkvh fuZmh nkfJnk eo/rh. n;hA ;G, gZg{, pZp{ s/ w?A o'IgfjbK tKr jh vkehJ/ ƒ T[vhfenk eoKr/. s[jkvh fuZmh, s[jkv/ ;[|fBnK, s[jkv/ fJeokoK dk,nk;K dk fJzsIko efonk eoKr/. s[;hA fJe tkoh fco vZN e/ iZd'^ifjd ftu i[N'r/. J/XoUXo ik e/ ezw dh Gkb eo'r/. j[D ;kv/ Bkb pZM/ p?m/ j'. eZb/ j't'r/ sK ;" fo;e bt'r/,;" o;s/ BIohA g?Dr/.”

wZyD f;zx dk fit/A rZu Go nkfJnk. T[; dh sqhws dhnK nZyK ftZu'A gob^gob nZEo{tr oj/ ;B.

T[j ;G J/nog'oN ’s/ gj[zu rJ/ ;B. ni/ th T[; dk ih eodk ;h fe nzswfSD ’s/ T[j nkgDh sqhws ns/ nkgD/ pZfunK ƒ Gkos ikD s'A o'e bJ/. Gkos tkb/ eh;'uDr/ < eh fJZIs pD/rh UE/ < Gkos SZfvnk ;h fe e?B/vk t;Kr/. j[D e?B/vk th SZvDk

Page 188: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK188

g? fojk j?. fJj ihtB eh j? < eh j? fJj iZd'^ifjd < ekjd/ bJh < n;hA sK NZgohtk;KBkb'A th bzx rJ/.

n;hA ;G PoBkoEh jK. UXo'A, J/Xo s/ J/Xo'A, UXo. Bk xo ftu nBzd, Bk pkjoPKsh ` nkgD/ MZyV, nkg Mzp/ iKd/ jK. wZyD f;zx ;'u fojk ;h. id'A gfjbK J/E/ nkfJnk;K, Ud'A th PoBkoEh ;h.

xo b? e/ ns/ b?D s'A pknd th PoBkoEh jh jK. ihtB s'A w"s se ;G PoBkoEhjh jK n;hA. iBw s/ woB d' B[es/ jB HHH s/ ftueko fIzdrh, fJe PoBkoEh HHH ed/J/E/, ed/ UE/. w"s jh PkfJd wB[Zyk ihtB dk nzsw t;/pk j?, gZek fmekDk j?. fJjiZd'^ifjd, fJj ;[|B/ HHH jK fJj ;[|B/ HHH ;[|B/ sK PoBkoEh th b?Ad/ jB HHH ;[|B/, f;o|;[|B/ HHH fJj ihtB PoBkoEhnK dk ;[|Bk jh sK j?. HHH”

gsk BjhA T[j j'o eh eh ;'u fojk ;h. T[;dhnK nZyK n;wkB ftu ni/ th U; EKƒ x{o ojhnK ;B. fiZE'A ftwkB pZdbK d/ gZb{ j/m d' xzN/ j'J/ nb'g j' u[Zek ;h. T[; dhsqhws s/ pZu/ T[;/ ftwkB ftu tkg; Gkos ik u[Ze/ ;B.

Page 189: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 189

s/oQK ;kb dh ezioh

ejkDh pVh f;ZXh ;kdh s/ S'Nh j?. i/B fJe b?^gkbe (c"';No) bVeh ;h. T[; dhwK wod^wko n"os ;h. wK d/ wodK B/ i/B ƒ S'Nh T[wo s'A jh f;roNK, BP/ tkbhnKvoZrI, Pokp ns/ w?o/tkBk dh nkdh pDk fdZsk. f;roNK, voZrI, Pokp ns/ w?o/tkBk dhb'V i/B ƒ ;VeK T[~s/ wodK ns/ dZfbnK dh Gkb tb b? s[oh. T[j s/oQK ;kb dh T[woftu j[Zeo (ezioh) pD rJh ;h L g/PktokBk nzdkI, ezioh w[;eokjN.

nkgDk uzrk iK p[ok ;'uD dk T[; ƒ w"ek, ;wK jh BjhA ;h fwfbnk. fit/A iBwdh fefonk pZu/ ƒ izwD iK Bk izwD d/ c?;b/ dk nfXeko BjhA fdzdh. fJ;/ soQK eziohpDB, Bk pDB ftu th T[; dh nkgDh e'Jh u'D BjhA ;h. fJj ;G e[M fJee[dosh o{g ftu jh xfNnk ;h s/ fco T[j jkbks dh o'A Bkb tfjzdh ubh rJh ;h,ukj/ nukj/. fit/A fJe b'V dh g{osh d{ih b'V dh T{D dh u/sBk dk nfj;k; fdzdh j?,fJt/A jh d{ih dh g{osh shih bJh T{D g?dk eodh j? HHH s/ fJzi fJj f;bf;bk ikohofjzdk j?.

T[; B/ fJ;/ EK, fJe S'Nh fijh N[Gbh ftu J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo sod/ gZs/ tKr,fIzdrh d/ fszB ;kb fpsk fdZs/ ;B. T[; ƒ pV/ ezw d/ s/ jzY/ j'J/ pzd/ fwb/ ;B. eJh^eJhwjhB/ T[; T[~s/ bZN{ j'J/ oj/. gfjbK gfjb fJ; ;G e[M ’u'A T[; ƒ pVk j[bkok fwbdk;h, ;[nkd nkT[Adk ;h, go j[D T[j fJe wPhB fijh pDdh ik ojh ;h, fiT{e pke; tKr,f;Ze/ gkU s/ wBwoIh dk rhs ;[D bU.

T[; bJh ftPkd ns/ Bk^T[whdh d/ fdB e/tb T[j ;B, id'A BP/ dh s'V bZrdh ;h,s/ BPk fwbdk BjhA ;h. \ohdD bJh g?;/ BjhA ;B j[zd/. nzr^nzr N[ZNdk, o'w^ o'w sVgdk,o{j fi;w ;G N[ZN GZi tbz{Xo/ iKd/ ;B. nfij/ ;w/A jh wod T[; dh fIzdrh ftu T[;/ soQKjh f;Ze/ tKr uZbd/ ;B, fit/A f;~e/ Bkoe"fNe; ns/ i[ow d/ pkIko ftu uZbd/ jB.

T[; fdB th fJzi jh j'fJnk ;h. ikgdk ;h fit/A wk; s/ voZrI dh wzvh fJBcb/PBns/ oh;?PB dh rV/^wko j/mK nk rJh j't/. nfij/ fJe fdB i"B T[; ƒ nkgD/ cb?N tbb? s[fonk ;h. i"B e'b g?;/ BjhA ;B, voZrI ;B. i/B e'b fi;w ;h, voZrI fpBK p/ikB.i"B ƒ fi;w ukjhdk ;h, i/B ƒ voZrI. J/; wzvh d/ wzd/ ftu T[j d't/A gqkuhB ;w/A d/ pkoNof;;Nw (tZN/^;ZN/ ftu) tKr fJe d{i/ T[~s/ xN rJ/.

Page 190: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK190

T[BQK fdBK ftu J/; Pfjo ftu voZrI dk fJe pj[s tZvk o?eN cfVnk frnk ;h.pkIko ftZu'A voZrI fit/A yzG bk e/ T[~v rJhnK ;B. oks ƒ g?No'b eofdnK g[fb; tkfbnKdhnK ekoK fcos{ eziohnK ƒ th u[ZeD bZr gJhnK ;B. fuZN^egVhJ/ \[chnk g[fb;tkb/ th fit/A EK go EK w[iowK, eziohnK ns/ Bkoe"fNe; d/ dbkbK dh ;{j ftu x[zwd/fcod/ ;B.

i/B s/ i"B bJh b'V dk fJj ;wK jh fit/A fJe d{i/ d/ j'o tX/o/ B/V/ j'D dk ;kXBpD e/ nkfJnk ;h.

i/B ed/ ed/ j'o wodK e'b th ik nkT[Adh ;h. cb?N dk feokfJnk ns/ xo dk \outh sK s'oBk ;h. i"B ezw dh sbkP ftu frnk ;h. i/B B/ fJe wod ckj fbnk ;h.

i"B gofsnk sK gfjbK T[; B/ T[; wod ƒ c?ANk c/fonk s/ fco Bzr^w[Bzrh gJhi/B ƒ i' jZE nkfJnk T[; Bkb Mzp ;[ZfNnk.

i/B B/ jZE se Bk u[Zfenk. gfjbK T[; B/ rzdhnK s/ w'NhnK w'NhnK c[jP rkbQK Io{oeZYhnK, uheK th wkohnK. go fco fit/A w{e nksw^;wogB eo fdZsk. e[ZN yKdh j'Jhbrksko i"B d/ fujo/ tb t/ydh w[;eokT[Adh ojh. i"B EZe e/ |oP T[~s/ T[; d/ e'b jhbzwk fgnk jc j"Ae fojk ;h. fco T[j d't/A jh, fit/A itkbkw[yh c[Ndk j?, pj[s o'J/ ;B.fJe d{i/ d/ rb/ bZr/ ;B. ghV s/ p/rkBrh d/ nB[Gt ftZu'A fJe d{i/ gqsh nfXeko dknfj;k; g?dk j'fJnk ;h. wkB;e s/ ;ohoe dod T[BQK bJh dtk pD frnk ;h. T[BQK nzdofJe ir p[M fijh j'Jh ;h fit/A fJ; p/rkBrh ns/ nbrkt d/ P{ed/ fp|o/ j'J/ ;kro ftuT[j th fe;/ d/ ;B. fe;/ d/ nk;o/ fJj Gt^;kro gko eo ;ed/ ;B.

i/B ƒ nkgD/ b?^gkbe (c";No) pkg dh :kd nkJh, fi; B/ T[; ƒ XhnK tKr gkfbnks/ :koK tKr tofsnk ;h. T[j th T[; dh b?^gkbe wK e'b'A wko yk e/, T[; d/ ezw’s/ ub/ ikD T[gozs, i/B d/ rb/ br e/ fJt/A jh c[N c[N e/ o'fJnk eodk ;h. fco \[dPokp ghAdk, i/B ƒ th fgnkT[Adk, T[; ƒ Bzrh eodk s/ nkg nb| Bzrk j' iKdk ;h.nbwkoh ftu b[ek e/ oZy/ j'J/ ekb/ o/Pwh SKN/ ƒ i/B dh Bzrh fgZm, SkshnK T[~s/ wkodk;h. fco i/B d/ sob/ eodk fe T[j T[;/ SKN/ Bkb T[; ƒ wko/. i/B T[; ƒ SKN/ wkodh,j;dh, b'N g'N j' iKdh. T[; dk b?^gkbe fgsk sVgdk, o'Adk, fbbeVhnK eZYdk,frVfrVkT[Adk j'fJnk T[; d/ g?oK T[~s/ fvr g?Adk. T[; ƒ ebkt/ ftu b? b?Adk. T[;dhnKSkshnK u[zxdk, fwDdk, ;[nkd^;[nkd j' iKdk s/ fco T[j d't'A wjK^;zG'r dh nt;Ek ftui[N iKd/.

T[BQK fdBK ftu i/B ns/ T[; d/ b?^gkbe fgsk bJh fJj e/tb fJe y/v jh ;h. fJenfijh y/v fi; s'A pknd T[BQK ƒ wkB;e s/ fi;wkBh okjs fwbdh ;h. id'A i/B dhb?^gkbe wK nkgDk ;gskj^nzs fe;/ j'o wod ;zr fpskT[D ub/ iKdh, sK i/B ns/ T[;d/ b?^gkbe fgsk bJh fit/A Xosh T[~s/ jh ;tor T[~so nkT[Adk ;h. feT[Afe T[BQK ƒ gskj[zdk ;h fe T[j P[eotko f;ZXh ezw s'A rJh, n?stko oks ƒ jh gos/rh.

s/oQK ;kb dh i/B nkgD/ fJ; b?^gkbe xo ftu jh jzYh j'Jh ezioh pD rJh;h. T[; d/ b?^gkbe pkg B/ nfij/ ;w/A j'o wod fbnkT[D/ P[o{ eo fdZs/. T[BQK wodK

Page 191: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 191

Bkb j'o e[VhnK nkT[D bZr gJhnK. BP/, w?o/tkBk s/ j?o'fJB dk d"o ubdk. ro[ZgG'r P[o{ j' iKd/. e'Jh fijƒ woIh cV/, fit/A woIh tos/ f;roN tKr—jK, w?o/tkBk dhf;roN tKr ukj/ f;ZX/ gkf;UA ght/, ukj/ g[Zm/ gkf;UA. fJj ;koh fJe y/v jh ;h nkozGftu. go fco T[j j"bh^j"bh fJ; ;G e[M dh nkdh pD rJh ;h t?bhnK tKr. S/nKwjhfBnK ftu jh T[; d/ nzr^nzr ftZu'A fJe jzYh j'Jh ns/ Gog{o itkB n"os MkeD bZrgJh ;h.

nZi id'A i"B B/ T[; ƒ e[ZfNnk ;h, sK T[; dhnK nZyK ;"Aj/A G{s dk fJj ;kok ;wKfJe f|bw tKr x[zw frnk ;h. i"B d/ fujo/ ftu, g/PktkokBk nzdkI ftu o/Pw d/ ekb/SKN/ Bkb e[ZN oj/, T[; ƒ nkgD/ b?^gkbe pkg dk fujok jh BIo nkfJnk ;h.

i"B B/ fyZu e/ i/B ƒ nkgD/ Bkb bk fbnk. T[;dhnK SkshnK u[zxD bZr fgnk. T[;dh X"AeDh tKr ub ojh fjZe T[~s/ f;o oy e/ f;;ehnK GoB bZr fgnk s/ fco gsk BjhAeh eh nkyh frnk. fgnko, w[jZps, ;dk bJh fJeZm/ ofjD, fJe d{i/ d/ j' ikD dhnK rZbKrzGho nzdkI ftu eoB bZr fgnk. T[j G{s ftu r[nku/ ihtB dh \bkn ƒ toswkB dhngDZs Bkb GoB pko/ brksko p'bdk frnk.

i/B B/ g/PktkokBk nzdkI ftu nfijhnK rZbK nB/eK tko ;[DhnK ;B s/ G[bkJhnK ;B.go nZi gsk BjhA eh rZb ;h fe i"B dk fejk fJe fJe Ppd N/g ohekovo T[~s/

N/g j'D tKr T[; dh j'Ad dk nzr fijk pDdk ik fojk ;h. nZr/ sK fJzi edh BjhA ;hj'fJnk. wod nkT[Ad/ ;B. T[; T[~s/, fJ;/ soQK, i"B tKr xNd/ ;B HHH p'bd/ ub/ iKd/;B HHH o'Ad/ ;B HHH e[ZNd/ wkod/, e[ZN yKd/ HHH o'Ad/ ;B, o[nKd/ ;B. T[; ;w/A Bk T[;d/ ezBK ƒ ;[[DB dh nkds ;h ns/ Bk jh wB ƒ N/g eoB dh. oks phsdh ;h, fdB uVQg?Adk ;h. fdB uVQ g?Adk ;h, oks phs iKdh ;h. go nZi fJj e?;k ;wK ;h i' oks s/fdB d/ ftueko, gj[^c[Nkb/ tKr T[; d/ fdwkr, fdb, wB T[~s/ sD ikD dk :sB eofojk ;h.

J/; gqGkt j/m'A fBebD bJh i/B B/ nkgD/ f;o ƒ fJe MNek fdZsk, nZyK MwehnK.i"B ni/ th T[; d/ ;"Aj/A yVk ;h. nZi T[; d/ nzdobh wK ikrh ;h. i"B T[; dk g[Zso;h. nZi T[; d/ nzdobh Xh ikrh ;h. i"B T[; dk pkg ;h. nZi T[; d/ nzdobh wfjp{pkikrh ;h, i"B fi; dk nkPe ;h.

T[j fJe d{i/ d/ nkfbzrB ftu ;wk rJ/ ;B. ;koh oks T[BQK fi;wK ƒ nkswk dhIpkB bk SZvh ;h HHH fsjkJh nkswk HHH s/ Sbed/ j'J/ Be'^BZe Go/ fi;wK d/ wkB;o'to.

i/B id'A ;t/o/ T[~mh, sK i"B ezw dh Gkb ftu ik u[Zek ;h. T[; ƒ fJzi wfj;{; j'fJnkfit/A T[j fe;/ \{p;{os go Gow fij/, ;[|B/ ftZu'A j[D/^j[D/ ikrh j't/. fyVeh d/ wjhB god/ftZu'A SD e/ nkT[Adh e';h^e';h X[Zg T[; d/ BrB ;oho d/ nzrK ƒ g'b/^g'b/ ;fjbk ojh ;h.T[j ;'uD dk :sB eo ojh ;h. T[; ƒ nkgD/ fe;/ nkozG dh :kd s/ iK fe;/ ;dhthnozG d/ tuBK dh e'Jh u/sBk BjhA ;h j' ojh. T[j sK ;w/A d/ uZeo ftu, Gzto tKr,fBo^nkozG x[zw ojh GNeD ;h HHH BjhA BjhA HHH GNeD th BjhA ;h. p; n?t/A x[w/Nk fijk;h. GNeD sK fe;/ b\P dh g{osh bJh j[zdh j? s/ i/B ƒ :kd ;h uzrh soQK fe fJ;

Page 192: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK192

y/v ftu b\P Bkw dh uhI T[; bJh ;dk Ugoh ojh ;h. fJe nfdZy, Ugo/ niBph dhgfjukD th eh j' ;edh j? <<<

i/B ;'u ojh ;h. nkgw[jkok jh T[; d/ jZE B/ nkgD/ fi;w, nkgDhnK SkshnK dhnKbk;K ƒ ;goPBK, T[~uVh j'Jh uwVh ƒ ;fjbkT[Dk P[o{ eo fdZsk. J/; ;ko/ eow ftZu'A nZiT[; ƒ fJe nB'yk fijk ;[nkd nk fojk ;h. gfjbK sK fJzi ed/ BjhA ;h j'fJnk ```

T[j g'b/ edwhA T[~mh ns/ r[;b\kB/ d/ nkdw^eZd PhP/ d/ ;kwQD/ ik yV'sh. T[; B/nkgD/ nzr^nzr ƒ fBjkfonk. T[j ;[nkd^;[nkd, o'w^o'w wX{^wZyhnK d/ vzrK Bkb nkswkse ftZMh PhP/ ftu, PhP/ s'A d{o goQK e[M t/yD, wfj;{;D, gfjukBD dk :sB eo ojh;h. T[; d/ j'AmK T[~s/ nZi gfjbh tko fJe e[nkok rhs bofInk ;h. s/ j[D id'A T[j ;rbh;p{sh fJe e[nkok s/ fiT{Adk ikrdk B}wK pDB bZrh ;h, sK T[; ƒ PhP/ ftu nZi s'AS/ ;kb gfjbK dh, s/oQK ;kbK dh i/B yVQh BIo nkJh. T[; dhnK GztK sD rJhnK. PhP/ftubh i/B ƒ T[; B/ ‘s/oQK ;kb dh ezioh’ efj e/ fsq;ekfonk, E[Zfenk s/ PhP/ tb'A fgZmGztk e/ f;;ehnK GoB bZr gJh.

Page 193: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 193

wfonk j'fJnk nkdwh

j[D T[j fJe pj[s tZv/ Pfjo ftu ofjzdk j?. J/E/ nkD e/ T[; dh gsBh ƒ d' pZu/j'o j' u[Ze/ jB, go T[; B/ fJj Pfjo SZv e/ fe;/ j'o Pfjo ikD dh EK, gZe/ s"o T[~s/J/;/ Pfjo ftu ofjD dk c?;bk eo fbnk j?.

J/; Pfjo d/ gzikph GkJhuko/ ftu T[j fJe ;|b fpUgkoh d/ s"o ’s/ ikfDnk iKdkj?. T[;dhnK eJh d[ekBK feokJ/ ’s/ uVQhnK j'JhnK jB. egV/ ns/ ro';oh d/ ;N'o jB.T[j o/vhU ns/ NhH thH T[~s/ th fszB^uko xzN/ d/ ;gskje gzikph gq'rokw dk fBowksk ns/fBod/Pe j?. T[; dh wkbeh j/mK e[woPb fe;w dk fJe j|sktko n\pko ns/ fJe wk;egZso th Sgdk j?. fJBQK gZsoK d/ jo nze ftu ps"o ;zgkde T[; dh s;tho th Sgdhj? ns/ T[; ƒ ;G gfjukDd/ jB.

fJ; Pfjo ftu T[; B/ ;Zs p?~v^o{w dk fJe tZvk xo th \ohd fbnk j?. J/E/ jhT[; dh gsBh, pZu/, ukuk ns/ uku/ d/ d't/A itkB bVe/ fJeZm/ ofjzd/ jB. fJBQK ;G ƒ gZSwh;[ftXktK dh nkds g? u[Zeh j? ns/ nkds tKr jh id'A fJj ;G nkgD/ nkg ƒ T[; T[~s/fBoGo j'D dk fJIjko eod/ jB, sK T[; ƒ pVh \[Ph j[zdh j?. T[j nkgD/ nkg ƒ fJ;p/Vh s/ fJ; d/ w[;k|oK dk wZbkj s/ ofjB[wk ;wMdk j'fJnk nkgDk tX/o/ ;wK xo'A pkjojh r[Ikodk j? sK fe eko'pko dh d/y o/y mhe soQK j' ;e/. T[BQK ;G dh nwhoh s/ \[PjkbhdhnK p[fBnkdK gZehnK j' ;eD. jo Pkw nZfenk EZfenk T[j Pokp gh e/ ed/ fe;/ j'Nbftu s/ ed/ d[ekB d/ Bkb pD/ fJe p?~v^o{w d/ ngkoNw?AN ftu jh eZbk ;"A ofjzdk j?. eJheJh fdB ns/ eJh eJh oksK xo BjhA iKdk. xo tkfbnK ƒ th gsk j[zdk j? fe T[j fe~E/j?. ;t/o/ jh |'B dh xzNh yVedh j? ns/ ;G T[; e'b'A nkfrnk b? e/ nkg' nkgD/ ezwKtb s[o g?Ad/ jB. fe;/ ƒ th e'Jh fPetk BjhA, fPekfJs BjhA. fIzdrh fpBK ftxB, ;zeNns/ sDkn s'A wPhBh s'o s/ phs ojh j?.

fco th, ed/^ed/, ;t/o/ fJPBkB eofdnK r[;b\kB/ d/ nkdw^eZd PhP/ ftu id'A T[;dh fBrkj nkgD/ fYZv T[~s/ pu/ I\w d/ fBPkB T[~s/ g?Adh j?, sK T[; ƒ T[; uke{ dk f\nkbnkT[Adk j? fi; B/ J/E/ xkU ehsk ;h HHH ns/ T[; G? s/ T[; dod dk th, fi; B/ fJebzw/A ;w/A se T[; ƒ nkgD/ nZr/^nZr/ \{p GikfJnk ;h, ;skfJnk ;h.

fJ; G? dh th nihp r[ZEh ;h. id'A y[ZbQdh j?, sK T[; ƒ w[V T[; dh fIzdrh d/ phs

Page 194: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK194

u[Ze/ fdBK dhnK sb\ :kdK Bkb i'V fdzdh j?. fJj T[BQK fdBK dh rZb j? id'A T[j ni/e?B/vk BjhA ;h nkfJnk s/ Gkos ftu jh ofjzdk ;h.

fJe G? fijk T[; d/ wB ftu tZ; frnk ;h. s/ fco T[j brksko GZidk fojk ;h.n\pko Bth;h, ;e{b ftu nfXnkgB, ekbi ftu gq'c?;oh s/ fco Gkos ƒ ;dk bJh ftdkefj e/ T[j e?B/vk nkD tZf;nk ;h. e?B/vk nk e/ T[; B/ eJh ezw pdb/, eJh fwZbK pdbhnKs/ eJh Pfjo pdb/. go fJ; G? B/ T[; dk fgZSk Bk SZfvnk.

T[j ;fjw fijk, ;[zrV fijk frnk ;h. nkgD/ nzdo T[; dk ;rbk ti{d fit/A brksko;z[rVh ik fojk j't/ s/ T[; ƒ ;wM BjhA ;h g?Adh fe T[j eo/ sK eh eo/.

T[j fJfsjk; s/ noE^Pk;so dh c;N ebk; c;N n?~wH J/H ;h. id'A T[; B/ GkosSZfvnk sK ghH n?~uH vhH dk ezw ftZu/ bNe fojk ;h. bZeV dh fwZb ftu, fiZE/ T[; B/rohB u/B T[~s/ cZN/ fyZuD s'A ezw P[o{ eoe/ c;N J/vo s/ e[nkfbNh ezNo'bo se dk ;|os? ehsk ;h, T[; ƒ ;G gq'c?;o ;kfjp efj e/ ;fseko Bkb p[bkT[Ad/ ;B.

gzikp s'A nkJ/ pj[s/ wId{o nBgVQ iK nZX^gVQ/ ;B. T[BQK ƒ nzro/Ih BjhA ;h nkT[Adh.i/ nkT[Adh th sK n?t/A ‘:?;, B'’ se vzr NgkT{ p'b ukb dh p'bh.

fJBQK ;G b'eK bJh T[j ofjws dk |foPsk ;h. fbyk gVQh d/ ezw, w?B/iw?AN BkbMrV/, :{BhnB d/ roht?A;I, p?Ae, ohnb ;N/N s/ fJBew N?e; d/ j'o ;G fBZe/ w'N/ ezwfJBQK b'eK bJh eoe/ T[; ƒ nB'yh okjs fwbdh ;h. T[j id'A nkdo Bkb T[; ƒ e[M eoBiK eotkT[D bJh nkyd/, sK T[j c[Zbk Bk ;wkT[Adk. T[; dh jT[w?A ƒ tesh PKsh gqkgsj[zdh. fIzdrh ƒ fiT{D dk e'Jh we;d fwbdk. o[M/t/A ftu, e[M fuo bJh jh ;jh, fJjG? th T[; d/ wB', fBeb iKdk.

“woB tkb/ sK wo rJ/, go fJe fiT{Adh w"s w/o/ bJh SZv rJ/.”Pokp ghAdk, f;roN d/ eP bkT[Adk T[j ne;o p[Vp[VkT[Adk s/ phs/ fdBK ftu ftuoB

bZr g?Adk.T[; dh gsBh pVh \{p;{os ;h. 5 c[ZN 10 fJzu bzwhA. g'fbNheb ;kfJz; dh n?~wH

J/H ;h s/ T[; d/ Bkb jh ekbi ftu gVQkT[Adh ;h. ftnkj s'A gfjbK T[; B/ ed/ Pokp BjhA;h ghsh. fJj T[BQK fdBK dh jh rZb j? id'A T[; d/ ezBh T[; dh nkgDh gsBh d/ w[nkPfenKdh fGDe gJh. T[; dk gfjbk gqsheow r[Z;/ s/ MrV/ dk ;h s/ d{ik p/p;h s/ p/fjzwsh dk.gsBh d/ ;[jZgD s/ eZd ekm ;"Aj/ T[j nkgD/ nkg ƒ ewI'o s/ jhD fijk wfj;{; eoB bZrfgnk ;h. jhD^Gkt dh fJj u/sBk T[; d/ fdwkr ftu ;{JhnK tKr u[ZGdh, ghV BkbT[; dk f;o gkND ƒ nk iKdk. T[; d/ ;"Aj/A t/yfdnK t/yfdnK jh T[; dh gsBh d/w[nkPfenK dh rZb yzG s'A vko pD iKdh. T[; d/ nzdo jh nzdo e[M ;z[rVdk, ;fjwdk,d[pe e/ p?m iKdk.

Pokp\kfBnK ftu T[;dhnK PkwK nZXh oks se bzwhnK j'D bZr gJhnK s/ T[;dhnK;t/oK Xz[dbhnK. fco th gsk BjhA feT[A T[j wB jh wB nkgDh gsBh ƒ fgnko th eodk;h. B|os, fgnko, ;fjw, p/p;h, jhD^Gkt d/ fwb/ i[b/ gqGktK j/m T[j dpdk ubk frnk.

fJBQK fdBK ’u jh T[; dh gsBh B/ fJe g[Zso ƒ iBw fdZsk. b'e tXkJhnK fdzd/ sK

Page 195: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 195

T[; ƒ fJzi brdk fit/A T[; ƒ e'Jh rzdhnK rkbQK eZY fojk j't/. T[;dhnK nZyK fe;/ dhnKnZyK ftu f;ZfXnK t/yD dk j"A;bk Bk eo ;edhnK. T[; B/ fJBQK jh fsZyhnK BIoK s'A GZiDkP[o{ ehsk ;h. b'eK dhnK fJj ;G BIoK fit/A T[; dh gsBh dhnK nZyK ftu ;wk rJhnKj'D, fsZy/ BPso pD rJhnK j'D. T[j T[BQK tb t/y Bk ;edk, vo e/ ;fjw iKdk. T[;d/ nzdo fJe \bkn fijh T[sgzB j' iKdh.

nfij/ ;w/A T[; d/ wB, fdb, fdwk} ’s/ nB/eK ukpe po;d/. fJ; nzdo g?Adhwko ƒ ;fjB eoB dh Pesh Bk oZydk j'fJnk T[j pkjo GZi s[odk. Pokp\kfBnK,efjtk^xoK s/ p/wsbp ;?o^;gkfNnK ftu T[j fJ; xo d/ P'o ƒ xN eoB dk okj bZGdk,pVk GZidk HHH.

T[; dh fJj GKi jh T[; ƒ e?B/vk b? nkJh ;h. ;Zs ;w[zdo gko p?mh nkgDh gsBhs/ T[; d/ pZu/ ƒ :kd eo eoe/ T[j G[ZphA o' g?Adk. fwZb d/ ;kEh ;wMd/ T[j nkgDh gsBhƒ nzsK dk fgnko eodk j? s/ ftS'Vk ;fjDk T[; bJh w[Pfeb j' fojk j?. T[j T[;dhnKfdbpohnK eod/, T[; ƒ fdbk;/ fdzd/ HHH fJj ;G e[M ;[Ddk, T[j j'o T[~uh o'Adk s/ HHHPokph j' e/ BhAd dh nkr'P ftu ik Yfjzdk.

“gq'c?;o ;kfjp, E'VQk fuo jh j?. fco s[;hA nkgDk NZpo J/Xo wzrtk b?Dk. ;G mhej' ikJ/rk.” e'Jh nkydk.

“;oeko B/ ;ko/ ftI/NoK ƒ coh eoB dk ekƒB gk; eo fdZsk j?, b?Avv fJwhro?ANdh ;N?Ag btk e/ nkgD/ NZpo dh okjdkoh G/i fdU HHH.” e'Jh j'o efjzdk.

T[j u[Zg ukg T[BQK dhnK r~bK ;[Ddk p/fXnkBh ftu ‘jz{ jK’ efjzdk j'fJnk d{o \bknftu x{odk ofjzdk.

fJBQK fdBK ’u jh T[; dh gsBh ;\s phwko j' rJh. T[; dh fuZmh ’s/ fuZmh nkT[Adh.;kEhnK B/ uZe uek e/ T[; ƒ Gkos s'o fdZsk. T[; dh gsBh nXozr Bkb p/p; j;gskbftu gJh ;h.

T[; ƒ t/y e/ nihp jkbs j'Jh T[; dh. T[j I'o dh mjke/ wko e/ jZf;nk. jZ;dkubk frnk. T[; dh gsBh dhnK BIoK ftZu'A BPso rkfJp ;B. j[;B p/p; fBskDk j'fJnknkgDh ;koh Pesh s/ fy~u rtk p?mk ;h. T[j c/o jZf;nk. s/ fco fit/A T[; d/ nzdo jhnzdo e'Jh fc; fgnk. T[j nkgDh gsBh d/ rb bZr e/ Iko Iko o' fgnk. pZfunK tKrc[N c[N e/ o'Ad/ ƒ Bo;K B/ w;K ;zGkfbnk.

s/ c/o woB tkb/ wo rJ/. T[; dh gsBh B/ BhAdo dhnK r'bhnK dh Utov'I b? bJhs/ ;dk dh BhAdo ;"A rJh.

T[; dk g[Zso w;K d' ;kb dk ;h. pVk jh G'bk, go T[j id'A th T[; tb t/ydk,T[; ƒ T[j fJe fwjD/, fJe rkbQ tKr ikgdk. fJe Io{oh p[okJh fi; ƒ T[j Bk SZv ;edk;h s/ Bk oZy. ;'uK d/ p'M j/m T[j fdwkrh stkIB y' p?mk. d'^fszB wjhB/ nzfwqs;o w?ANbj;gskb ftu ofj e/ tkg; e?B/vk nk frnk.

fwZb d/ ;kEh ;'ud/ gq'c?;o ;kfjp ƒ nkgDh gsBh Bkb pj[s fgnko ;h. fdwk} ’s/vkYh ;ZN bZrh j?. T[j fdbpohnK eod/, fdbk;/ fdzd/ s/ T[; ƒ d{ik ftnkj eo b?D

Page 196: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK196

bJh efjzd/. nkgD/ bJh BjhA sK T[; d' ;kbK d/ pZu/ bJh jh ;jh, fi; ƒ wK dh ;\sIo{os j?.

d{i/ ftnkj d/ BK T[~s/ T[; d/ nzdo fJe eKpk fijk fSVdk. fJe ;fjw, fJe G? fijkikrdk. T[j nkgD/ nkg ƒ uko u[c/foUA fxo frnk wfj;{; eodk. T[; ƒ GZiD bJh e'Jho;sk ftykJh Bk fdzdk. T[j Ej/A d[pe iKdk. r[zw r[zw, \kbh \kbh nZyK Bkb x{o x{ot/ydk. Bk T[j jK efj gkT[Adk s/ Bk jh BKj.

phwkoh d/ gZi T[; d/ fgsk B/ T[; ƒ Gkos p[bkfJnk. T[; ƒ ;'uD dk w"ek d/D s'AfpBK T[; dh izR ukVQ fdZsh.

T[; dh fJj d{ih gsBh T[; dh gfjbh gsBh tKr jh bzwhA MzwhA, go ozr dh Iok;Ktbh ;h. d;thA gk; ;h PkfJd. fpbe[b ;kdk xo/b{ fe;w dh e[Vh.

“g[Zso ` s/o/ bJh s/ s/o/ g[Zso bJh fJj jh :'r j?. xo ;KG/rh, pZu/ ƒgkb/rh.” T[; dh wK dhnK nZyK ftu sobk ;h.

xo'rh fe;w dh fIzdrh ;h, ukj/ nukj/ fco P[o{ j' rJh. T[j j[D e[M y'fJnk y'fJnk,T[~yfVnk T[~yfVnk ofjzdk ;h. T[Fzi th T[; ftu nbrkt dh o[uh tX ojh ;h. i' j'Dkj?, j't/ HHH T[; B/ ;'uDk SZv fdZsk ;h.

fJBQK fdBK ’u jh T[; d/ uku/ d/ d' g[Zso th e?B/vk nkD e/, T[;/ e'b ofjD bZr gJ/;B. T[; dh gsBh th J//E/ jh nk rJh s/ T[; dh gfjbh gsBh dk g[Zso th. J/E/ nke/ T[; dh d{ih gsBh ƒ Xh j'Jh. T[j ni/ 21 fdBK dh th BjhA j'Jh fe T[; B/ fJj PfjoSZv e/ ub/ ikD dk n?bkB eo fdZsk. :koK, d';sK pVk ;wMkfJnk, go T[j 1000 whbT[~s/ t;d/ fJe j'o Pfjo dh fJe j'o fwZb ftu ezw ’s/ ik bZrk. J/E/ jh T[; d/ uku/d/ w[zv/, gsBh, d't/A pZu/ s/ ukuk th nk rJ/.

T[; fdB gsk BjhA eh rZb ;h. T[; B/ PkfJd fwZb s'A uko e[ whbK d/ ck;b/ T[~s/Pfjo fe;/ ezw ikDk ;h. fco gsk BjhA T[; ƒ eh ;[ZMk, T[j o;s/ ftZu'A jh w[V nkfJnk.fwZb d/ nkgD/ pD/ r?; ;N/PB T[~s/ eko ;oft; bJh d/ e/, fwZb d/ njks/ ftu pD/ nkgD/xo tb T[j g?db jh s[o fgnk.

dotkIk y'bQ e/ nzdo tVfdnK jh, i' BIkok T[; dhnK nZyK d/ ;kjwD/ ;h, T[;T[~s/ T[; ƒ fJspko BjhA ;h nk fojk. T[; ƒ fJj ;wM BjhA ;h nk ojh fe nfijh;fEsh ftu T[; dk gqsheow eh j't/. T[j Gzpsfonk j'fJnk r[zw ;z[w yV'sk ;h. T[; d/uku/ dk w[zvk nkgD/ eZgV/ ;zGkbdk ekjbh ekjbh edwhA pkjo fBeb frnk. T[; dh BzrhgsBh wzi/ T[~s/ ;fNZb g/AfNzr tKr gJh j'Jh ;h. T[; ƒ ;wM BjhA ;h nk ojh fe T[jeh eo/.

nkgDh gfjbh gsBh pko/ sK T[; B/ e/tb rZbK ;[DhnK ;B. s/ d{ih sK gqsZy o{gftu T[; d/ ;kjwD/ gJh ;h. nihp jkbs ;h T[; dh. o'p'N tKr s[odk T[j o;'Jh ftufrnk s/ tZvk uke{ u[Ze e/ gofsnk. uheK wkodh j'Jh T[; dh gsBh T[; d/ e'b'A dh BZ;e/ ed'A pkjo d"V rJh, T[; ƒ \po BjhA ;h. T[j sK brksko T[; uke{ ƒ x{oh ik fojk;h s/ fco T[; B/ T[j uke{ nkgD/ fYZv ftu wko fbnk. \{B dh fJe Xko fijh tZrh, dod

Page 197: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 197

dk nfj;k; fsZyk j'fJnk. tr oj/ \{B s/ dod d/ nfj;k; ftu T[; B/ gfjbh tkoh nkgD/vo s/ ;fjw ƒ p/p;h ftu sVcd/ j'J/ t/fynk. T[j jZf;nk, pVh I'o dh jZf;nk. HHH

“w?A fJ; ƒ wko d/Dk j?. fJ; B/ w?ƒ ;koh T[wo vokfJnk, GikfJnk, sVgkfJnkHHHw?ƒ sK gsk jh BjhA ;h fe fJj J/Bk ;"yk ezw j? HHH.”

T[; d/ f;o ’s/, nZi fit/A \{B ;tko ;h. fJj rZb GKgfdnK jh T[; d/ uku/ B/ T[;d/ jZE'A uke{ y'jD dk :sB eofdnK T[; ƒ ;wMkT[Dk P[o{ ehsk.

“Bk ekek, fJzi BjhA eoBk. xo dh fJZIs xo/ ofj rJh. i/ pkjo y/j yKdh sKIwkB/ B/ ihD BjhA ;h d/Dk. T[j th sK s/ok Jh Gok n?. do'gdh th sK gziK gKv{nK dh fJZe'shwhA ;h. fJj sK p/ukoh j? th ;hb rT{. BjhA ekek, fJ; ƒ BjhA wkoBk HHH.”

T[; T[~s/ fit/A dhtkBrh fijh skoh j' rJh ;h. T[j fit/A p'bk j' frnk ;h. T[;dhnKBIoK fit/A skV/ bZrhnK P{B: s'A fpBK e[M j'o t/y jh BjhA ojhnK ;B. T[; ƒ T[; d/uku/ d/ p'b fit/A ;[DkJh jh BjhA ;B d/ oj/. T[; B/ fJe MNe/ Bkb uke{ tkbk jZE nkgD/uku/ e'b'A S[vk fbnk. gsk BjhA T[; ftu J/Bk I'o feZE'A nk frnk ;h. |oP T[~s/ fuZsfgnk, vo s/ ;fjw dh w{os pfDnk T[; dk ukuk fpNo^ fpNo t/y fojk ;h. T[j brkskouke{ nkgD/ fYZv ftu wko fojk s/ T[~uh^T[~uh efj fojk ;h, “w?A T[; ƒ wko fdZsk j?.w?A T[; ƒ wko fdZsk j? HHH.”

j[D T[j fJe pj[s tZv/ Pfjo ftu ofjzdk j?. T[; ƒ e'Jh vo, e'Jh ;fjw, e'Jhdod BjhA. i/ j?, sK e/tb uke{ dk fBPkB s/ T[; tb t/y e/ \[Pe nZyK ftu ;'e/ tKrbfjokT[Adk G{s.

Page 198: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK198

fi~E/ dhtkoK BjhA

fd;zpo dhnK S[ZNhnK ftu jo toQ/ jh w/o/ nzdo fJe y'j fijh g?Adh j? s/ w?A fjzdwjK ;kro d/ Bkb^Bkb n|ohek d/ g{oph sZN s/ ;fEs ehBhnK d/P d/ Pfjo ‘w[zpk;k’ dhnK\{p;{os phuK d/ pj[ozr/ ihtB dk nzr pDB s[o g?Adk jK. fd;zpo ftu J/E/ ;?bkBhnK dhGowko j[zdh j?. nwohek, :{og s/ fJzrb?Av nkfd d/ mzv/ d/PK d/ nB/eK B"itkB w[zv/ e[VhnKns/ jo T[wo d/ fJ;soh g[oP G{^wZX o/yk ’s/ tZ;d/ fJ; d/P tZb tjhoK xZs b?Ad/ jB.fJBQK ;?bkBhnK Bkb x[zwfdnK, fcofdnK, ehBhnK d/ \{p;{os e[dosh BIkfonK, r/w gkoeKs/ ;?bkBh fyZu tkbhnK EktK pko/ ftuko tNKdok eofdnK, J/E'A dh Xosh s/ J/E'A d/ b'eKpko/ T[BQK ƒ ikDekoh fdzfdnK, w/o/ nzdo fJe ;op ;KM/ ns/ ftPkb ;z;ko dk ;[|Bk w"bDbZr g?Adk j?. w?A fJe nB'y/ ft;wkd dh nt;Ek ftu rVz{d j' iKdk jK. w/oh ebgBk fJen?;/ ;z;ko dh o{g o/yk T[bheD bZr g?Adh j?, fiZE/ nB/esk ftu J/esk j't/l fiZE/ fe;/fe;w dh Bk^pokpoh Bk j't/l fiZE/ Xow, B;b, e"w, Iks, XB ns/ tkd d/ nkXko T[~s/fJB;kBhns d/ fujo/ T[~s/ so/VK Bk gJhnK j'D. fiZE'A dhnK y[ZbQhnK jtktK g{oB ;[szsoskdk ;zd/P d/Dl fiZE/ p/p;hnK ftu fe;/ dk dw Bk x[N j't/ ns/ fiZE/ nkg ngDkfJnknB[Pk;B pkjoh pzX/i pDB dh EK, ;[ykt/A o{g ftu wB[Zyh ;[Gk dk ;fji nzr pD ikt/ `

‘w[zpk;/’ ikD dk d{ik ekoB fjzd wjK ;kro Bkb w/ok w'j j?. fJ; d/ gkDhnK d/ ;goPBkb fposh nu/s jh gfjbK nkgD/ d/P s/ fco fJ; Bkb bZrd/ j'o d/PK d/ ;kroK Bkbi[Vdh^i[Vdh ftPt s'A pqfjwzv tZb c?bdh gqshs j[zdh j?. w?A nkgD/ nkg s'A T[~uk T[~m e/nkgD/ nkg ƒ pj[s ftPkb s/ wjkB wfj;{; eoB bZr g?Adk jK. nkdoP s/ :EkoE ftuekofezBk wsG/d j? s/ fezBk ck;bk < gqPB T[~mdk j? fe i/ fJj ;G b'e ;?bkBhnK d/ o{g ftufJeZm/ t; ;ed/ ;B sK BkrfoeK d/ o{g ftu feT[A BjhA < ne/t/A s/ fJeZb d/ nfj;k;ƒ wkoB bJh fJj ;'uK wB[Zy ƒ feZE/ dhnK feZE/ b? iKdhnK jB. ih eodk j? fe fJBQK;'uK, fJBQK ebgBktK d/ :EkoE ƒ geVK, go fJj gko/ tKr nZr/ jh nZr/ fsbQe, fy;eiKdhnK jB.

jK—g?oK ftu ftSh fuZNh^fuZNh o/s—;w[zdoh b{D torh, yzv torhl fwZXh j'Jh po|torh o/s, fi; ftZu'A mzv u{; e/, fe;/ B/ fBZx Go fdZsk j't/l fBZx—jK fBZx, fi; dh sbkPftu GNedk wB[Zy eJh tkoh nkgD/ nkb/^d[nkb/ s'A th nfG~i j' iKdk j?. fIzdrh ftu

Page 199: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 199

ed/^ed/ nfijh nt;Ek th nk iKdh j?, id'A ;|o ;okg pD fBpVdk j? s/ yV's nkgD/nkb/^d[nkb/ fJe fBozso uZeo ftu x[zw ojh rsh Gk;dh j?.

;kro tb'A nkJh fJe SZb iK SZb dk tfjw g?oK tb'A j[zdk j'fJnk f;o ƒ gj[zu iKdkj? s/ fGZfink^fGZfink w?A sqGe e/ o/s T[~s'A T[~mdk jK. ;{oi dhnK feoBK Bkb uhDk^uhDkj' e/ e[M, ;kro ftu fvZr fojk gqshs j[zdk j?. w[V t/yD dk :sB eodk jK, e[M th sKfdykJh BjhA fdzdk.

;t/o s'A fJ; fJzsIko ftu p?mk ;K fe w/o/ T[~s/ e'Jh xNBk, tkgo/rh. ne/t/A s/ fJeZbdk uZeqt:{j s'V e/ e'Jh fdbu;gh w?ƒ fIzdrh d/ nwb tbK o[fus eo/rh. go BjhA, fJjjh ;kvk d[yKs j? ` n;hA nukj/ phsd/ jK ns/ ;kv/ nxNB ;w/A th ;kv/ T[~s/ e[M xNfojk j[zdk j?.

fi; P'o s'A N[ZN e/ w?A J/E/ nkfJnk ;K, w/o/ g?o w?ƒ w[V T[;/ P'o tZb b? s[od/ jBL“sz{ \psh jh BjhA, fdbu;g th j?A.”“o[Zyh fIzdrh ƒ fdbu;g pDkT[D bJh \psh pDBk g?Adk j? s/ \ps ƒ wkoB bJh

s/o/ torhnK ;[jDhnK e[VhnK Bkb rZbK eoBhnK g?AdhnK jB `”T[j jZ;dh j'Jh d{joh^shjoh j' iKdh j? s/ fco g[ZSdh j?, “T[j feT[A <”“;[zdosk wB[Zy dk fJPN j?. fi; ftu ;"Ado:^p'X BjhA, T[j wB[Zy nfj;k;'A ;~yDk,

fJe o'p'N j?, wPhBh eow ftu pZfMnk, fit/A sz{.”“feT[A, w?A feT[A <”“s?ƒ fJB;kBK s/ Xosh Bkb'A, feskpK Bkb tX/o/ w'j j?.”“BjhA, nfijh rZb BjhA. ;kvk d/P pVk mzvk j?. T[~E/ pVh po| g?Adh j?. ehBhnK

dh X[Zg ftu J/E'A dh sZsh e';h mzvh o/s ftu b/N e/ pVk wIk nkfJnk j?. go fco e[Mgb nfij/ j[zd/ jB, fiBQK ftu, w/ok fJe ;kE eJh ezw eoB ƒ ihn eodk j?—;w[zdodh rfjokJh ftu bZE ikD ƒ, nk;wkB dh ftPkbsk tKr c?b ikD ƒ—nkgDk nkg pDBƒ s/ fco, d{finK pko/ ikBD ƒ.”

“s/ fJ; ezw bJh fco sz{ feskpK gVQdh j?A <”T[j u[Zg ukg \bkn ftu x{oB bZr iKdh j? ` p?ok ;kv/ ;kjwD/ phno dhnK p'sbK

oZy iKdk j? s/ w?A fco T[; Bkb rZb s'odk jK L“sz{ eZbh nkJh j?A <”“BjhA, n;hA fJe ro[Zg ftu nkJ/ jK. ;G d/ nkg' nkgD/ N/;N ns/ nkg' nkgDh

g;zd j?. J/E/ nk e/, nbfjdk^nbfjdk, nkgDk o;sk Yz{v oj/ jK.”“s/ok o;sk feskpK sZe iKdk j? fe fJ; s'A nZr/ th <”“eh wsbp <”“e[M BjhA—fJ; dk wsbp fe sz{ eZbh BjhA, ;r'A fJBQK feskpK d/ Bkb nkJh j?A `”“BjhA fJ; fSD w?A s/o/ Bkb jK.”“;Zu <”“jK, ;Zu—fJj phno, fJj frbk;, fJj toyk, fJj w/I—fJj sob s/ m'; ;Zu.

Page 200: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK200

sz{ t/ydk BjhA < wfj;{; BjhA eodk fe rZbK^rZbK ftu n;hA fJe d{i/ ftu y[ZbQ oj/jK ` sz{ w/oh fJe w{os pDk fojk j?A, nkgD/ nw{os ;z;ko ftu, s/ w?A s/oh.”

“sz{ th \psh j?A.”“fJ;/ bJh \ps ƒ wko ojh jK.” jZ;dh j? s/ fco p'bdh j?. “s?ƒ w?A eJh fdBK

s'A t/y ojh jK, wfj;{; ojh jK, nkgD/ B/V/^s/V/—sz{ x'r/, f;ZghnK s/ e"vhnK fJeZmhnK eodkj?A—p'fNzr eoB ;w/A, pkdpkB brk e/ jtk s'A T[bN/ o[\ tZb ƒ p/Vh ubkT[D dk :sBeodk j?A, ;w[zdo ftu BjkT[Adk j?A ns/ fco o/s T[~s/ b/N e/ ;w[zdo tZb brksko t/ydkofjzdk j?A.”

“jK, fJj fBjcb eow. ;w[zdo ft~u'A t/ydk jK, nkgDk d/P, nkgD/ b'e s/ nkgDhXosh. ;w[zdo ftu'A t/ydk jK, ;ko/ d/P, ;ko/ b'e, ;rbh Xosh ` i/ fJB;kB, fJB;kBj?, sK fJj tzvhnK feT[A < fJBQK ;'uK d/ tZ; g? e/ jh w?A jtk d/ fto'Xh o[\ t~Zb p/Vh ubkT[AdkjK. bfjoK d/ tjkn d/ f\bk| s[odk jK s/ fco EZe iKdk jK HHH”

“nZe iKdk j?A <”“BjhA, ni/ w?A nZfenk BjhA. w?A th pV/ d/P xz[w/ jB—:{og, n|ohek, J/Phnk,

nwohek d/—ni/ w?A nZfenk BjhA—‘f;sko'A ;/ nkr/ ijK n"o Gh j?’—”“eh wsbp < nkgDh GkPk ftu sz{ fJj eh fejk j? <”“T[od{ GkPk d/ fJe eth dk fPno j?. fJj fPno fIzdrh ƒ nZr/ s'oh oZyD dh

gq/oBk fdzdk j?. ojZ; s'A nZr/ ;Zu, ;Zu s'A nZr/ ojZ;. nBikD/ s'A nZr/ e[M ikfDnk s/ikD/ s'A nZr/ e[M nBikfDnk. id se fJj ojZ; ekfJw j?, wB[Zy EZe ;edk j?, go nZeBjhA ;edk.”

“s/ J/; Yz{v ftu T[; dh w"s j' iKdh j?. i' e[M T[; ikfDnK j[zdk j?, T[; d/ Bkbjh wo iKdk j?.”

“BjhA, ‘tk;e' v/ rkwk’ wo frnk j?, e/g nk| r[v j'g dk u~eo bk e/ bZfGnk, T[;dk fJj rkvh okj w/o/ d/P se d/ o;s/ dk frnkB ni/ sZe BjhA wfonk. e'bzp;, wi?bB,s/ v?bekB' HHH”

‘wz[pk;k phu j'Nb’ dh ;w[zdo d/ ezY/ pDh ‘e/t^pko’ j?. XhwK ;zrhs ns/ ozr^pozrhnKwZXw o"PBhnK, fJ; r[|k o{gh wd{Pkb/ ƒ pVk ft;w?ekoh wkj"b gqdkB eodhnK jB. wZXw;zrhs, fit/A ;or'PhnK ftu u[Zg dh GkPk d/ wow ƒ ;wMD tZb ;ze/s eo fojk j't/.wZXw o"PBhnK, fit/A e'Jh nBQ/o/ d/ ojZ; dh gqshsh bJh gq/o fojk j't/. r[|kwJh wdokbk,fit/A e'Jh G? s/ Gow dk ;wkXkB ;[Mk fojk j't/.”

“n?e;feT{I wh” (fywk eoBk) dh nktkI ;[D e/ w?A phno d/ rbk; ftu v[ZphnKnkgDhnK BIoK T[sKj u[Zedk jK. w/o/ ;kjwD/ fJe ;z[do e[Vh fpe/Bh gkJh yV'sh j?.

w/o/ “ftd gbZJhno” (y[Ph Bkb) efjD T[~s/ T[; B/ jZE ftu cVhnK feskpK w/I T[~s/oZyhnK ns/ w/o/ Bkb dh e[o;h T[~s/ p?m rJh. fJzR ikgdk ;h fit/A fJZe' w/I T[~s/ p?m/ j'J/th n;hA d' tZyo/^tZyo/ ;z;ko pD rJ/ j'JhJ/. phno ghAfdnK fSD dh fSD n;hA fJe d{i/tZb t/yd/ s/ ;kvhnK BIoK fco nkgD/ jh dkfJo/ ftu x[zwdhnK j'JhnK nkg' nkgD/ phno

Page 201: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 201

d/ rbk;K ftu v[Zp iKdhnK, j'Am rbk;K ƒ ik bZrd/ s/ e/t^pko fJe ;Zuh w[uh dh r[|kj' fBZpVdh j?. r[|k d/ pkjo i' G? j[zdk j?, r[|k d/ nzdo tV e/ T[j nkg^w[jkok jh \swj' iKdk j?. i' uhI gfjukD bJh ikt/, T[j xo torh pD iKdh j?—ukj/ T[j e'Jh EKj't/, ukj/ e'Jh t;s{ ns/ ukj/ e'Jh n"os ` ;fjtB jh w/o/ jZE T[; dh feskp u[Ze b?Ad/jB, fco d{ih, fco shih—. w?A T[; dhnK u'o BIoK nkgD/ jZEK T[~s/ fcodhnK wfj;{;eodk jK, sK ;fjtB jh w/o/ wz{j'A fBebdk j? `

“ehBhnK ftu nk e/, sz{ ehBhnK pko/ feskpK gVQdh j?A < ewkb j? <”“fJ; ftu eh p[ok j? < w/ok Bkw feq;NhB i?B;B j?. w?A v?fBP jK. sz{ w?ƒ ‘feq;Nh’

nky ;edk j?A.”“w/ok Bkw jfozdo j?, Gkosh jK. J/E/ nfXnkge jK, B?o'ph d/ B/V/. S[ZNhnK dh fJeZb

fJ; w/b/ ftu wkoB nkfJnk jK. ;[ykb bJh sz{ w?ƒ ‘j?oh’ nky ;edh j?A. jK, ;Zu—s/ohnK fJj feskpK <”

“feT[A <”“ehBhnk feskpK ftu BjhA, J/E'A dh fwZNh, J/E'A d/ b'eK ftu tZ;dk j?.”“B?o'ph ftu w?A ‘B"oc"Ae j'Nb’ ftu mfjoh ;K. T[BQK B/ jh w/oh ;?o dk gqpzX ehsk

j? ns/ ikDekoh bJh fJj g[;seK fdZshnK jB. T[BQK B/ jh w?ƒ r/w gkoe; ftykJ/, d[BhnKdh d{ih tZvh Mhb fteN'ohnk se b? e/ rJ/ s/ w?A ;'funk fe feT[A Bk j[D ehBhnK d/ d{i/f;o/ ik e/ fjzd wjK ;kro th t/y btK.”

“jK, fjzd wjK ;kro, fi; dk fJe Gkr n|ohek Bkb bZrdk j? s/ d{ik J/Phnk Bkb.J/Xob/ sZN ƒ n|oheB sZN efjzd/ jB s/ T[Xob/ ƒ J/PhnB sZN. fco fJj d/PK ftu tzvj' iKdk j?. go fjzd wjK ;kro, ;kro j?—T[j ;kro jh ofjzdk j?. w?A jo o'I T[; dhnKSZbK d/ P'o ftZu'A T[; dk jk;k ;[Ddk jK. ih eodk j? w?A, BjhA BjhA—n;hA ;G ;kro pDikJhJ/, B' w?BI tkNo, n?tohw?BI b?Av ` fco rb'p dh ;fEsh fej' fijh j't/rh < fej'fij/ j'Dr/ n?Nb; d/ BeP/ <”

“sz{ nfXnkge j?A s/ w?A d|soK ftu ezw eoB tkbh fJe ;kXkoB e[Vh jK. w/o/ BkbNkJhfgzr, eh^gzfuzr iK ezfgT{No pko/ e'Jh rZb eo/A sK bVh s'oK <” T[j w[;eokT[Adh j?.

“iK fJBQK feskpK pko/ <”“feT[A <”“feT[Afe sz{ PkBdko j'NbK, r/w gkoeK, N{fo;N rkJhvK ns/ fJBQK feskpK ftZu'A fJj

d/P t/yD nkJh j?A. fizBh jfonktb fJBQK g[;seK s/ N{fo;N rkJhvK ftu j?, T[FzBk jh ;'ekj? J/E'A d/ iB^;kXkoB d/ tk;sfte ihtB ftu. fJB;kB j? Bk fJB;kB, w/ok wsbp ;kXkoBfJB;kB—T[; dk ozr e'Jh th j't/—T[j fJB;kB gfjbK j[zdk j? s/ j'o ;G e[M wro'A. fwZNhj? BK fwZNh—fe;/ th d/P dh fwZNh—T[j phi d/ ;Zu ƒ nkgD/ nzdo t;k e/ e[dos dk eoskoho{g ftyk fdzdh j?. id'A whAj g?Adk j?, w?ƒ ikgdk j?, Xosh Bkb nkekP ;zi'r eo fojkj?. G[b/yk j? Bk fJe—ikDd/ jK fe pZdb pj[s B/V/ jB s/ nkekP fJe \bkn j?. go eJhtko fIzdrh ƒ s'oh oZyD bJh BIoh Gow ekfJw oZyD/ g?Ad/ jB. wB[Zy d/ :sBK B/ ;w[zdo

Page 202: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK202

d/ o;s/ Xosh dk uZeo g{ok eoe/ d[BhnK ƒ rb'p d/ frnkB ftu pzfBQnk—d[BhnK dk BePktkfjnk frnk—”

“s/ fco HHH”“s/ fco, \bk:kB, uzdo:kB, v[peDhnK, gqwkD{ fePshnK HHH ‘f;sko'A ;/ nkr/ ijK n"o

Gh j?’—”“rZb pVh fdbu;g j?—s/ fco sz{ s/ w?A <”“jK, ;Zu sz{ feZE/ mfjfonk j'fJnk j?A <”“w?A J//E'A d/ fJe r[od[nko/ ftu mfjfonk j'fJnk jK—;;sh fojkfJP HHH”“fe; d/ Bkb <”“s/o/ Bkb `”“T[j fet/A <”“fizBh e[ sz{ w/o/ ftu, y[ZbQh j?A, T[FzBh e[ ƒ u[Ze e/ nkgD/ Bkb b? iktKrk s/ pkeh HHH”“;kv/ d/P ftu pkeh oZyD dk fotki BjhA.”“w?ƒ gsk j?, s[;hA b'e pV/ y[ZbQ/ j' ` i' ihn nkJ/ eo iKd/ j'. ;[szso s/ ngokX^w[es

o{g ftu, gqkfeqse Yzr Bkb—fit/A e'Jh c[Zb fyV/, s/ gtB ;[rzXs j' ikJ/ HHH”T[j pVh rzGhosk Bkb w/ohnK nZyK ftu t/ydh j'Jh p'bh, “sz{ w/oh rZb g{oh BjhA j'D

fdZsh, ftu'A jh N[Ze fdZsh j?—jK, s/ w?A efj ojh ;K, pkeh, w?A s/o/ bJh eZbQ se pkeh BjhAofjDk ukj[zdh—i/ w?A fJzi ofj rJh sK w?ƒ nkgDk nkg T{Dk^T{Dk bZr/rk. ;koh oks BhAdBjhA nkt/rh. nZi dh oks sz{ w/ok wfjwkB j?A.”

fco fit/A T[; d/ wB ftu e'Jh j'o rZb ;[ZMh, T[j u[Neh wko e/ p'bh, “BjhA, BjhA,nZi s'A sz{ w/ok fwZso j?A. wfjwkB Ppd ;kv/ ;zzpXK ftu seZb| dh fJe o;wh dhtko yVheo d/t/rk HHH s/ nZi w?A HHH”

“e'Jh th dhtko t/yDk BjhA ukj[zdh.”“jK, jK, w?A fpbe[b fJj jh efjDk ukj[zdh ;K. w?ƒ nzro/Ih nkT[Adh j?, go e[M rZbK

nfijhnK jB i' nkgDh wksGkPk ftu sK nj[VdhnK jB, go T[BQK dk soiwk mhe soQKBjhA j[zdk. sz{ w/o/ f\nkbK dk soiwkB j?A.”

“uZb fco uZbhJ/—”“feZE/ <”“fiZE/ dhtkoK BjhA `”“eh wsbp <”“skfonK s/ uzB dh ukBDh—f;o s/ nkekP, fJe gk;/ ;kro s/ d{i/ gk;/ o/s dk

fp;so—w/ok Gkt phu ’s/.”“jK, mhe j?, w?ƒ th j'Nb ftu nkgD/ ewo/ s'A e'|s j'D bZr gJh j?. xVh dhnK

;{JhnK tKr x[zw ojh jK, fJe jh dkfJo/ ftu. s/ fco w?A s/ohnK nZyK Bkb J/E'A d/ b'e,J/E'A dh Xosh th sK t/yDh j?—”

“s/ w/o/ bJh pkeh th BjhA ofjDk.”

Page 203: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 203

n;hA phu dh fuZNh^fuZNh o/s T[~s/ e'b^e'b bzw/ g? iKd/ jK. T[j efjzdh j?, “fJerZb g[ZSK <”

“g[ZS `”“;[fDnK j? ;w[zdo ftu wrowZS j[zd/ jB <”“jK, j[zd/ jB.”“eh T[j ;kƒ yk ikDr/ <”“BjhA, T[j \[Peh ’s/ jwbk BjhA eod/, gkDh ftu jh \soBke j[zd/ jB. feT[A vo

bZrdk j? <”“jK, id'A d/P'A uZbh ;K sK izrbh ikBtoK d/ Bkw Bkb jh G? nkT[Adk ;h. J/E'A d/

r/w gkoe; ftu izrbh ikBto, eko d/ e'b^e'b fcod/ jB, fit/A T[j ;kƒ, n;hA T[BQK ƒt/y oj/ j'JhJ/.”

“ed/ fJe ozrs tkb/ wB[Zy ƒ th d{ih ozrs tkb/ wB[Zy s'A G? nkT[Adk j't/rk `”“go w?A gfVQnk j? fe id'A fJj izrbh ikBto tZ;'A pkjo j' ikD, sK fJZe/^d[Ze/ fJ;soh

g[oP T[~s/ jwbk eo fdzd/ jB.”“fJB;kBK T[~s/ th sK fJj rZb Y[Zedh jh j?. ;kvk ;kok fJfsjk; izrK, fjz;k s/

\{B^\okp/ Bkb bZE gZE j'fJnk fgnk j?.”“jbe/ j'J/ e[Zs/ sK w?A nkgD/ d/P ftu th t/y/ s/ ;[D/ jB, go jbe/ j'J/ dfozd/ s/

izrbh ikBto, s'pk^s'pk, fJBQK dh ebgBk Bkb jh sB^wB ;z[B j[zdk ikgdk j? `”“id'A ikBto jbedk, iK gkrb j[zdk j?, sK J/Bk B[e;kB BjhA j[zdk, fizBk nkdwh d/

jbeD iK gkrb j'D Bkb ` izrK vho/Aiv wB dh g?dktko jB, eo'X s/ fxqDk, p/p;h dh.”“w?A ikBtoK dh rZb eodh jK s/ sz{ fJB;kBK dh.”“fJj jh ;kvk d[yKs j? fe fjz;k iK nfijk j'o e[M i' th n;hA nkgD/ nzdo

BjhA t/yDk ukj[zd/, T[j e[M n;hA ikBtoK ftu t/yd/ jK. nu/s wB, fJ; soQK PkfJdn;hA nkgDk fBnkJ/eoB eoB dk :sB eod/ jK. fi; wB[Zy dk tshok ;Ekgs ;dkukoefwnko d/ nB[e{b Bk j't/, \k; eo fto'Xh fbzr gqsh, n;hA T[; ƒ ‘izrbh’ efj e/ ;zp'XBeod/ jK.”

“sz{ s/ GkPB jh P[o{ eo fdZsk. fJj ;e{b dk ewok BjhA, fjzd wjK ;kro dhphu j? `”

“feq;Nh, nk ;kro pD ikJhJ/ ` fJe nfijk ;kro fi; dk ;zzpzX fJe iK d' d/PKBkb BjhA ;r'A ;ko/ G{^r'b/ Bkb j't/.”

“sz{ fdtk^;tgB^G'rh j?A, i' ;zGt BjhA, T[; dh fJZSk—i' e[M e'b j?, ;zGt j?, T[;s'A w[Beo.”

“jK, sz{ ;zGt pD e/ w/o/ T[~s/ xN ;edh j?A, go w?A ;kro BjhA pD ;edk ` nkgDh^nkgDh BIo, nkgDh^nkgDh ;hwK `”

“j?oh, feZXo y' frn?A < ;kro ;kv/ e'b j?, bfjoK w/o/ nzdo T[sgzB j' ojhnK jB—fJe jbub fijh wZu rJh j?—;ko/ wB ftu, ;ko/ sB ftu. T[o/ j', w/oh fjZe ƒ yZp/ gk;/

Page 204: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK204

ezB bk, w?A s?ƒ th bfjoK dh ikr bk fdnK sK fe i' ;kro sz{ pkjo pDBk ukj[zdk j?A,T[j ;kro sz{ nkgD/ nzdo t/y ;e/A—nkgD/ tor/ jo fJe wB[Zy ƒ ftyk ;e/A—”

PokosB, w?A T[; dh fjZe T[~s/ ezB oZy e/ T[; dh tZyh ftu g'bh fijh uz{Yh tZYdkjK, sK T[j w/ok ezB wo'Vdh j'Jh efjzdh j?, “izrbh `”

“t/fynk Bkl w?A fejk ;h fe sz{ nkgD/ nzdobk izrb w/o/ ftu t/y ojh j?A—w?A s?ƒizrb dh ikr bk fdZsh j?.”

n;hA jZ;d/ jK s/ fJe d{i/ d/ j'o th e'b^e'b j' e/ bzw/ g? iKd/ jK. fJe s/ fJedh ftZE w/N fdzd/ jK. nfijh nt;Ek ftu gj[zu iKd/ jK, fi; ftu Bk fJe s/ fJe d'pDd/ jB ns/ Bk jh frnkoK, ;r'A fJe d{i/ ftu nG/d j' e/ fJe s/ fJe e/tb fJe pDiKd/ jB. oks Go ;kro dhnK bfjoK uVQdhnK T[~sodhnK, T[~sodhnK uVQdhnK s/ fcouVQdhnK T[~sodhnK ojhnK. n;hA ;kro dhnK bfjoK dk ;keko rhs pD rJ/ ;K.

;t/o ed'A j'Jh, gsk th Bk bZrk ` ;{oi d/ fsZy/ ukBD ftu, nZyK wbd/ j'J/ T[~m/ sKT[j efjD bZrh, “fJe fwzN J/E/ p?m, w?A nkgD/ ewo/ se ik nktK.”

w?A c/o nZyK whN e/ ;"A frnk—T[j w?ƒ Mzi'V e/ irk ojh ;h.“sz{ c/o ;"A frn?A ` T[~m, w?A BkPsk J/E/ jh wzrtk fbnk j?.”w?A t/fynk BkPs/ tkbh No/n o/s T[~s/ oZy e/ p?ok tkg; ik fojk ;h. T[j fco p'bh,

“w?A j'Nb ftu nkgD/ ewo/ dh p[fezr e?A;b eotk fdZsh j?. feskpK ;[ZN fdZshnK jB.”“feT[A <”“s/ ;'funk j? HHH”“w/ohnK nZyK Bkb fJj d/P, J/E'A dh fwZNh s/ J/E'A d/ b'e t/y/A `”“BjhA, s/o/ bJh j[D w?A pkeh BjhA ojh ` w/o/ nzdo fJe T{DkgB ;h, i' Go frnk

j?. fJj ;G e[M j[D w?A nkg nkgDhnK nZyK Bkb t/yDk ukj[zdh jK, g?ohA s[o e/, fb|NKb? e/, nkgK ed/ c/o fwbKr/ HHH.”

w?A T[; e'b'A ftdk b? e/ tkg; nk frnk, feT[Afe w?A th nZi jh tkg; ikDk ;h. tkg;hT[~s/ id'A w?A r[od[nko/ u'A nkgDk ;kwkB u[Ze e/ nkgDh eko B?o'ph tkbh ;Ve T[~s/ gkJh,sK w?A t/fynk fe feq;Nh w'fYnK T[Zs/ ;|oh M'bk pzBQh ;Zi/ jZE dk nzr{mk T[mkJh u"e ftuyV'sh fb|N wzr ojh j?. w/o/ g?o nkg^w[jko/ jh po/eK tZb tX/ s/ fco gsk BjhA w?ƒeh ;[ZMh fe w?A po/eK T[~s'A g?o u[Ze e/ n?e;bo/No dpk fdZsk.

feq;Nh ƒ jZE Bkb ftdk efjzfdnK w?A ;Ve d/ ;kjwD/ Gkr ƒ fyfsi ftu r[zw j[zfdnKt/ydk jK, fSD dh fSD w?ƒ fJzR wfj;{; j[zdk j?, fit/A w/o/ nzdo ;kro dhnK bfjoK dk;[szso ;zrhs ikr fojk j't/ `

Page 205: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 205

e?B;o

“id'A nkg s[od/ j'JhJ/ sK d{;o/ dh s'o BjhA t/yhdh, edw fEVe iKd/ jB.”nZi eZbQ ne;o T[j nkgD/ nkg Bkb rZbhA g? iKdk j?, sK Goh wfj|b ftu p?m/ T[;

d/ ;zrh ;kEh s/ j'o b'e ;'ud/ jB, fe T[; ƒ j' eh frnk j? <“eJh tkoh, s[od/ ofjD d/ nfj;k; ƒ ikoh oZyD bJh ikw s'oB/ g?Ad/ jB—j'AmK se

Go/ ikw, j'AmK dh S[j bJh p/skp. fJj ikw, Pokp Bkb Go/ ikw, pkjo tb'A nkT[Ad/ jB—Go/ G[ezB/, nzdo tb \kbh j'D bJh—ikw tbK t/ydh BIo nzdo tbK nZyK g[ZNdh j?. nzdoeh j? < okw, ojhw, ;[eoks—jK ;[eoks, ;G e[M J/E/ jh sK j?. ;[eoks B/ fIzdrh ƒ|b;|k fdZsk s/ fIzdrh B/ T[; ƒ Ifjo ` T[; B/ Ifjo ghsh ns/ fIzdrh ƒ e[ji ftZu'A;[ji, nfBnkJ/ ftZu'A fBnkJ/ ns/ Ifjo ftZu'A nzfwqs t/yD dk fJe BtK |b;|h f\nkb,fJe BthA ndk d/ frnk. i/ ;[eoks w'fJnk j[zdk, sK nZi n;hA T[; dhnK rZbK Bkeod/. T[; fgZS'A f|bk;|oK dh fJe bzwh bVh s[o gJh, i' nZi se ikoh j?. T[; fgZS'Ai' j[D se ikoh j?—d'';s', fJj w/ok ftPgkB dk t/bk j?, w?ƒ fJe ikw j'o fdU HHH.”

ezY/ se bpo/I e/tb ft;eh dk rbk; T[j rNkrN gh iKdk j?. ;ko/ d';s ikDd/jB fe fJ; ;w/A Goh wfj|b ftu p?mk th T[j pj[s d{o j?—pj[s d{o s'A, T[j pj[s gs/dhnK rZbK eo fojk j?.

“w/o/ ;kjt/A \kbh rbk; Bk ofynk eo', nkf\o fIzdrh ’u e[M sK Gfonk j'fJnk j'Dkjh ukjhdk j?. w/o/ fJe fwZso eth B/ fbfynk ;h—

fIzdrh ezioh, w{Xh fgnkbh—eh GoBk, eh v[ZbQDk <“fJj ;ZyD/gB dk nfj;k; w{oy ƒ th nebwzd pDk fdzdk j?—eJh fJ; d/ ojZ; ƒ gk

e/ fIzdrh dhnK ozrhBhnK tb w[Vd/ jB, eJh ;zrokw tb s/ eJh nksw^jZfsnk tb. Gog{oukBDhnK oksK ftu bzrV/ th BZuD bJh p/skp j' iKd/ jB. d';s', T[dk; feT[A j' < wy"N/ bkjfdU—nkU, oZi e/ Pokp ghthJ/ s/ fJe Bzrk Bku BZuhJ/—BzrhnK o{jK dk Bku HHH”

wfj|b ftu efjej/ rz{id/ jB. “fJ; ƒ uVQ rJh j?.”“BjhA, eJh fdBK s'A fJj, fJ;/ soQK dhnK rZbK eo fojk j?.”“efjzd/ jB, id'A fgzv ftu fe;/ dh w"s nkT[Adh j?, oks ƒ iw t/y e/ e[Zs/ th

T[~uh^T[~uh o'D br g?Ad/ jB. nZi fe; dh w"s nkJh j?<”

Page 206: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK206

“w"s Bk j[zdh, sK sz{ fIzdrh dh rZb fet/A eodk <”“e[M j|s/ j'J/ fJj d/P dk c/ok wko e/ nkfJnk j?—T[d'A s'A jh PkfJd HHH”“d/P ftu sK iw t;d/ jB—J/E/ e?B/vk ftu sK e/tb vkbo jh jB HHH.”“jK d/P, nkgDk d/P, nkgDk d/P jh j[zdk j? HHH.”wfj|b ftu rZbK s[odhnK jB feT[Afe T[j u[Zg j?. nZi dh oks T[j ;G |b;|h pD

rJ/ brd/ jB. id'A T[j p'bdk j?, sK ;G u[Zg eo iKd/ jB.“\{p ejh j?, nkgDk d/P, nkgDk d/P jh j[zdk j? ` ikDd/ j', nkgD/ d/P dh oks j[D

;t/o ftu, fdB ftu pdb rJh j?. T[~E/ j[D fes/ th oks BjhA g?Adh, feT[Afe T[~E/ j[D T[~b{nKdk tk;k j?—e[o;hnK ftu uwfrZdV p?m/ jB. e[o;hnK e/tb fJe jh GkPk p'bdhnK jB,fJe jh fdqP t/ydhnK jB s/ b'ehA ‘;G nZSk’ efjzd/ j'J/ p?NohnK tkb/ fyv"fDnK tKr f;ofjbk e/ j[zrko/ God/ jB.”

T[; d/ e[M fwZso T[; tbK j?okBh Bkb t/yd/ jB, e[M rzGhosk Bkb ns/ e[M T[; ƒf;ofcfonk w{oy nky e/ T[~uk jk;k jZ; SZvd/ jB HHH Pokp dk fJe rbk; j'o T[; d/nzdo ubk iKdk j? s/ T[j p'bdk j?, fit/A \bkn ƒ ;zp'XB eo fojk j't/.

“T[~b{nK d/ d/P, PhP/ d/ xo jB. fJe d{i/ ƒ ;G ikDd/ jB. pj[s uzrh soQK, jZE dhg[Zm f;ZX tKr—go e'Jh th fe;/ d/ xo T[~s/ gZEo BjhA wkodk. T[BQK ƒ xo d/ BjhA, ;r'AnkgD/ ehuoK^ehuoK j' ikD dk vo j?. brksko J/; G? j/m ftuod/ j'J/ T[j nkgD/ xo ftuth e[o;hnK dh GkPk p'bd/ jB. T[BQK B/ g[okDh ejkts ƒ Bt/A o{g ftu Ykb fbnk j? s/ efjzd/jB ‘PhP/ dhnK ezXK ftu ezB jh BjhA, nZyK th j[zdhnK jB.’HHH s/ ;[fDnk j? fe ;kv/ d/Pdh nrbh B;b, fgzio ftu fiT{Adh ikrdh fIzdrh d/ ozr Go ojh j?. fgzio ftu fIzdrh HHH.”

T[j vz{xh ;'u ftu v[Zp iKdk j? sK wfj|b ftu rZbK dh bVh fco s[odh j?.“jK, jK fIzdrh fgzio jh sK j?—wk; bkj fdU, c{e wko e/ o{j T[vk fdU, efjoK

dh X[Zg ftu wrI ibk fdU—pkeh fgzio jh ofj iKdk j?—;'u'A ;ZyDk, p/IpkB, fdwk},y'goh jh sK j[zdk j?.”

“GktK, nfj;k;K ns/ gqsheowK s'A ;ZyD/ fdb s/ wB fyv"D/ pD iKd/ jB—e'Jhfit/A ukj/, fst/A y/b/.”

“nZyK, fdwk} ƒ j[zdhnK jB, ezB th s/ IpkB th—s/ id'A fdwk} ftu T[~b{ nkp?m/, sK oks th fdB pD iKdh j?.”

“u[Zg eo' :ko, T[j u[Zg j? s/ s[;hA w[V^w[V T[; d/ ej/ j'J/ tke jh d[jokJh ik oj/j'—e'Jh nkgDh rZb eo' HHH.”

“nkgDh rZb th p; J/Bh rZb j? HHH.”wfj|b ftu jk;k rz{idk j? s/ rZbK dh bVh fco s[odh j?.“;'funk ;h, d/P ftu, nkgDh rohph dh izr e?B/vk ftu bV e/ e[M s;Zbh fwb/rh—

go rZb BjhA pDh.”“vkbo jB, xo j?, eko j?, n?P'^nkokw dk ;wkB j?—go fwZNh dk w'j BjhA—w/ok

wsbp d/P dh fwZNh BjhA HHH.”

Page 207: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 207

“i' SZfvnk ;h, T[j SZv BjhA j[zdk HHH i' ngDkfJnk j?, T[j nkgDk BjhA pDdk HHH.”“fco th T[j' T[dk; rZbK HHH e'Jh fJBebkph rZb eo'. J/E/ s[jkvh ;'u th nkIkd

j?, IpkB th.”“e?B/vk ftu ft;eh gh e/, n?P eoe/, d/P dh rohph dh rZb eohJ/, nkU ` nkU

:ko' e[M sK gyzv eohJ/—n;hA ;G fJBebkph jK fJBebkphnK dh n"bkd jK—‘ekwkrkNkwko{ ijkI’ th sK fJ;/ wjKdhg s'A gofsnk ;h—rdoh pkp/ th J/E'A jh p'b/ ;B—s[;hA thp'b'l fJBebkp, fIzdkpkd.”

;G p'bd/ jB, “fJBebkp fIzdkpkd.”s/ wfj|b fco efjfenK Bkb rz{i T[~mdh j?. T[j fco p'bdk j?, sK ;G u[Zg eo iKd/ jB.“Pokp fdU :ko, w/ok rbk; \kbh j?.”“gkU gkU, pJh nkgD/ f|bk;|o :ko ƒ fdwk} se Go fdU.”Gfonk j'fJnk rbk; T[j fco rNkrN gh iKdk j? s/ fco pV/ rzGho ;_o ftu p'bdk

j?, “go T[j feT[A u[Zg jB <”“e"D <”fe;/ tZb'A g[ZS/ rJ/ fJ; ;tkb ƒ BIo^nzdkI eoe/ T[j p'bh iKdk j?.“T[j fiBQK d/ jZEK ftu ebw j?, ozr jB HHH T[j fiBQK d/ jZE w{oshnK xVd/ s/ nZyK

;[gB/ t/ydhnK jB—T[BQK ƒ eh j'fJnk j? <”T[j fco u[Zg eo iKdk j? s/ :ko d';s fJe d{i/ ƒ fJPkok eoe/ j"bh^j"bh rZb s'od/ jB.“nZi fJ; dh sphns e[M tX/o/ jh \okp ikgdh j?.”“j|sk e[ j'fJnk fJ; dk w?vheb eotkfJnk ;h—vkeNo efjzdk j? fe fJ; dk e?B;o

c/cfVnK s/ ohVQ dh jZvh ƒ S{j frnk j?—T[d'A s'A jh fJj o'I wfj|b ukj[zdk j?. oZi e/Pokp ghAdk j?. fJj' fijhnK rZbK eodk j?. i' e[M d/P ftu ofj e/ nkg BjhA eo ;fenk,T[; T[~s/ gPukskg eodk j?. ikgdk j?, fJ; d/ fdB g{o/ j' rJ/ jB.”

“fJ; ƒ eh j' frnk j? <”“e?B;o.”T[~u/ p'bK ftu fdZs/ fJ; T[~so Bkb T[j ;G T[Fzrbh j'AmK T[~s/ oZy e/ fJe d{i/ ƒ

u[Zg ofjD dk fJPkok eod/ jB, sK T[j fco p'bdk j?, “T[BQK ƒ eh j' frnk j? < T[ji' ;[|B/ t/yd/ jB—;[|fBnK ftu BthnK ;t/oK d/ ozr God/ jB—fJBQK ƒ ;keko eoB bJhfbyd/, bVd/ jB—T[BQK ƒ eh j' frnk j? <”

T[j fco u[Zg eo iKdk j? ns/ \kbh rbk; ƒ wz{j Bkb bk e/, fJ; soQK j/mK oZy fdzdkj?, fit/A ;koh dh ;koh Pokp rNk rN gh frnk j't/. IpkB T[~s/ Pokp d/ ;[nkd ƒ wfj;{;eodk j'fJnk, T[j fco p'bdk j?, “T[BQK ƒ e?B;o j' frnk j?. fdwk}h e?B;o, fdb s/ wBdk e?B;o, nkswe e?B;oHHHT[j ;G fiT{ BjhA, j"bh^j"bh p/IpkB wo oj/ jB HHH.”

Page 208: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK208

nkgD/ nkgD/ T[jb/

e?B/vk ftu fJj w/ok gfjbk f;nkb ;h ns/ sh;oh B"eoh. gfjbK d' tko wId{oh ehsh;h ns/ j[D bzwh T[vhe s'A pknd w?ƒ nkgD/ feZs/ dh B"eoh fwbh ;h. T[FzR eh r'o/nzro/I s/ eh j'o B;bK ozrK d/ b'e fJj jh efjzd/ jB fe fJ; d/P ftu ‘shthA, w";w ns/B"eoh dk e'Jh Go';k BjhA.’ j"bh^j"bh ;G ƒ jh J/; p/Go';/ tkbh nfB;us nt;Ek ftu;[Gkte s"o ’s/ Go';/ Bkb fiT{D dh nkds g? iKdh j?. w?A th oZ;/ uZpD bZr fgnk ;K.

fi; Pfjo dh bZeV^fwZb ftu w?A wId{oh ehsh ;h, T[~E'A 65 e[ whb d{o J/E'A d/ ;EkBebkb GkoshnK (o?v fJzvhnBI) d/ fJe fgzv d/ ;e{b ftu w?A nfXnkge pD frnk ;K.65 whb eZuh ;Ve, nk;/ gk;/ u'NhnK se po|kJ/ gjkV, izwhnK MhbK, po| dk wkBtheoBeo oj/ tDK d/ o[Zy ns/ gjkV dh tkdh ftu t;dk fJj fBZek fijk fgzv—:ehB jh BjhA;h nkT[Adk fe w?A e?B/vk ftu ;K. fJzR ikgdk ;h fit/A Gkos d/ fe;/ gSV/ j'J/ gjkVh fgzvftu nk frnk j'tK.

J/; EK nkD e/ gfjb/ e[M j|s/ fszB ;"D^ewfonK tkb/ bZeVh d/ No/bo (gjhnK tkbkxo) s'A b? e/, w/oh d[BhnK 400 rI dh ftZE T[Zs/ tkfenk ;e{b dh fJwkos se ;[zrV rJh;h. J/E/ xoK s/ fJwkosK ftu Pfjo tZ;dk ;h ns/ pkjo fgzv. fpibh, N?bhft:B, ;N't,;'c/, cfoZi, ekbhB, eZgV/ X'D s/ ;[ekT[D tkbhnK wPhBK ns/ j'o tos'A s/ nkokw dk ;kwkBbrGr jo fJe ƒ gqkgs ;h. ;e{b ftu gVQkT[D bJh f|bwK, ;bkJhvK ns/ t/yD ;[BDtkbh j'o ;G ;jkfJe ;kwZroh w"i{d ;h. w/o/ g[okD/ feZs/ ftu fJe Bt/A nfXnkfJ dk nkozGj' fojk ;h. J/; ;e{b ftu wod nfXnkge n;hA e/tb uko ;K ns/ nfXnkgektK nZm.d' ftnkjhnK j'JhnK, d' wod^fwZsoK Bkb ;KM/ ekƒB nXhB ;[szso ;zzpzX G'rdhnK ns/pkeh dhnK uko w/o/ tKr fJeZbhnK ;B. fJeZbhnK nkgD/ nkg ƒ tX/o/ ;[szso ns/gqfeoshtkdh ;wMdhnK ;B.

fJ; S'N/ fij/ nfXnkge tor ftu w/ok nkT[Dk, fJe ftP/P xNBk ;h, \k; eonfXnkgektK d/ y/so ftu. eh ftnkjhnK s/ eh fJeZbhnK sEk noX^ftnkjhnK—w?A ;Gdk e/Ado ;K. fizBk T[j w?ƒ w/o/ nzdo'A pkjo eZYD dk :sB eo ojhnK ;B, T[sBk jhw?A nkgD/ nzdo ;z[rVdk ik fojk ;K. go ed'A se < T[BQK dh ifrnk;k ƒ PKs eoB bJhfdZs/ gqPBK d/ T[~so nkfyo ;e{b dh fJwkos s'A T[BQK d/ xoK dhnK wfj|bK se c?b

Page 209: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 209

rJ/. go w?A fJe s/ fJe dk ck;bk ;dk ekfJw ofynk ;h, ftZE oy e/ p'bdk ;K, fJes/ fJe ƒ nG/d BjhA j'D fdzdk ;K. Bk ukj[zfdnK j'fJnK th fJj e[M eoBk fJe fdbu;gy/v j?.

BthA BthA B"eoh ;h, pj[sk ezw, xZN nkokw, tX/o/ fwjBs ns/ pj[s e[M BtK f;ZyDtkbk ;h. e'Jh nkT[Adh, w?ƒ f|bw^;fNqg gqki?eNo ubkT[Dk f;yk iKdh, e'Jh w{th gqki?eNo,e'Jh thvhU N/g, e'Jh v[gbhe/fNzr wPhB, e'Jh fvZN' wPhB e'Jh Uto^j?v gqki?eNo ns/nfijhnK j'o wPhBK ns/ fJBQK Bkb gVQkT[D dhnK BthnK seBheK.

fdBK ftu jh w?A e?B/vhnB nfXnkge pD frnk ;K ns/ w/ohnK ;fj^eowDK w/o/ nzdopkjo x[zw rJhnK ;B. fJj fejh nt;Ek ;h < foPsk Bk j[zfdnK th e'Jh foPsk ;h `foPsk j[zfdnK th, e'Jh foPsk BjhA ;h. J/E'A dh fIzdrh ;dhth iK T[wo ;wkB bzw/oh tuB^pZXsk s'A pj[s jZd se w[es j?. wod ns/ n"os dk ;zr tX/o/ eoe/ c?PBh g"Pke torkj? ` nZi Bj[z wk;, eZbQ ƒ j?Aro T[~s/. Bt/A pkIko, Bt/A c?PB, Bt/A ozr, Bt/A ;zr `

w?A nkgDh P?bh Bk SZvh s/ T[BQK nkgD/ ozr. nihp ;wM"sk ;h ;kv/ ;zpzXK dh j'Addk. w?A ;Zs ozr fJeZm/, fJe ;w/A ed/ th t/y Bk ;fenk ns/ w/o/ ukBD dk G/d T[BQK ƒBk bZrk. nkds fijh tKr fwbd/, w[;eokT[Ad/ phs oj/ ;K, e[M xND dh T[vhe ftu.

“fw;No okjh, s[jkv/ e'b eko BjhA ` Pfjo okPB b?D ikDk j't/, p?Ae iK fe;/ j'oezw sK ;ze'u Bk eoBk—w/o/ gsh s[jkƒ nkgDh eko ftu fbik e/ pj[s \[P j'Dr/.”

fJj fbzvk ;?wb?AvI ;h—wXok eZd, r'ok ;{jk ozr, gsbk fdbeP ;oho, nzr^nzru[bp[bk fBos eodhnK nZyK ns/ ‘ih nkfJnK^ w[;eDh.’

d{;o/ fdB P[eotko ;h. S[ZNh j[zfdnK jh fbzvk w/o/ ewo/ ftu ;h.“fJj w/o/ gsh jB, fw;No t/B ;?wb?AvI. s[;hA fJBQK ƒ fJBQK d/ gfjb/ Bkw t/B Bkb

;zzp'XB eo ;ed/ j' s/ w?ƒ fbzvk Bkb.”T[j f;o s'A g?oK se M{wh, w[;eokJh—gb dh gb T[; dh nZvh dh X[oh T[~s/ w?ƒ

fJj rb'p^B[wk d[BhnK x[zwdh BIo nkJh ` t/B e[M fuo u[Zg fojk. fco rzGho ;_oftu e[M p'fbnk, go w?A ;[D Bk ;fenk. n;hA fJe d{i/ Bkb jZE fwbk e/ th fJed{i/ s'A pj[s d{ol nS'j yVQ/ ;K—T[~soh s/ dZyDh Xo[t tKr—dfonk d/ d' ezfYnK tKr—jK, fJBQK d' ezfYnK ftueko, fbzvk fJe fBozso trd/ dfonk tKr ;h. T[;dhnK bfjoKd/ T[sokn uVQk Bkb w/oh ekfJnk y[oh ;h. w?ƒ ezpDh fSVh ;h, w?ƒ ;/e nkfJnk;h—w?A bfjoK d/ fJ; t/r Bkb nzdo se M{fDnk frnk ;K. w/o/ wB d/ PhP/ ftu T[soknuVQk G'rdhnK fJBQK ;dhth bfjoK dh fBozsosk dk eowPhb fpzp fit/A fEo j' e/ bNefrnk ;h.

“w?A s?ƒ ‘okjh’ jh nkyKrh s/ t/B th s?ƒ fJ; BK Bkb ;zp'XB eo/rk.”w?A fit/A nukBe fd_k^;_gB ftZu'A ikfrnk j'tK. T[; B/ rZb ikoh oZyh, “s[jkv/ Bkw

fezB/ noE^Gog{o jB s/ ;kvh fIzdrh fezBh noEjhD. sz{ ;dk s[odk oj/A, fJj w/ohfJZSk j?. w?A i/ o;sk pDh, sK th G[Zb T[bM iktKrh—T[j o;sk ekjdk, fi; e'b fdPkBjhA < w/ok o;sk pkjo s'A nzdo tb nkT[Adk s/ fJe nzBQh rbh ftu w[e iKdk j?. go

Page 210: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK210

s/ok o;sk nzdo s'A pkjo tb iKdk j?, Bt/A okj f;oidk—feT[A t/B < sz{ fet/A ;Nkg ;kJhBpfDnK yV'sK <”

“BjhA, BjhA fbzvk ` w?A nkgD/ nzdob/ tD ftu e?d jK—vz{xk ;zxDk tD—fi; ftZu'Abzx e/ ;{oi dhnK feoBK th Xosh se BjhA gj[zu ;edhnK. J/; tD ftu sz{ fJe fBZehBdh fBozso trdh oj/A—s/o/ tfjDK ftu tfj e/ ed/ ed/ fJzR ikgdk j?, fit/A w/ohnK IzihoKN[ZN ojhnK j'D—w/oh e?d \sw j' ojh j't//—w/ok wB, w/ok fdwk}, fit/A ;[szsosk bJh HHH.”

“fJj sz{ eh rZbK S[j bJhnK. uZb okjh, eko ftu p?m, Pfjo uZbhJ/.”t/B fbzvk s'A gzi e[ toQ/ tZvk 32 ;kbK dk ;h. fyuVh dkjVh, y[ZbQ/, bzw/A, fyZbo/ tkb,

;w/A s'A gfjbK jh fit/A fe;/ dh ikrho b[ZN rJh j't/—fbzvk e[ fiZvk jh wXok eZd, thokBnZyK, mzvk ftjko, fi;w ftu ;[;s fijk mfjok s/ mfjok fijh rsh `

T[j, eko ek|h s/I ubk fojk ;h—PkfJd nkgDh fIzdrh d/ phsD dh o|sko d/nfj;k; ƒ XhwK eoB bJh.

“t/B, okjh eth j?, gqf;ZX b/ye `”“n~Sk, nfXnkge b/ye th j[zd/ jB ` g/P/ ftu g/Pk, \{p j?.”w?A fejk, “BjhA, g/P/ ftu P"e `”T[j p'fbnk, “;wK gk e/ P"e th g/Pk jh pD iKdk j? ` w/o/ bJh fiT{Dk th fJe

g/Pk jh j? s/ woBk HHH jK woBk, w[esh ` g/Pk ftjb d/t/, sK w[esh fwb/ ` fbzvk, w?A BjhAukj[zdk fe tD dh Bdh ;[e ikJ/. go w?A fJj th BjhA ukj[zdk fe T[j o[\ pdb bJ/.w/oh w[esh, w/ok gPukskg Bk pD/, fJj jh w/oh fJZSk j?. T[FzR id'A T[j w?ƒ b?D nkrJ/, sK w/o/ tD dh nZr ƒ s/oh Bdh th BjhA p[Mk ;e/rh. w?A nkgDh jfonktb d/ nzXekoftu ib e/, ;dk^;dk bJh w[es j' iktKrk, fJBQK fdwk}h s/ wkB;e IzihoK s'A HHH `”

“t/B, sz{ fco T[j jh rZbK S{j fdZshnK.”w?A g[ZfSnk, “T[j e"D jB < t/B ƒ feT[A fbikDk ukj[zd/ jB <”“e'Jh BjhA, t/B dk ftPtk; j? fe i/ fdB/ wzd/ ;[|B/ t/yhJ/, sK oks uzrh, PKsh Bkb

bzx iKdh j?.”w?A ;'u fojk ;K fe nihp |b;|k j? ` J/; ;'u ftu jh rZb Nb rJh ns/ w?A

t/B se gj[zu e/ fco d{o ik yVQk j'fJnk—fJe J/e/ tKr, T[j w?ƒ o[\ tKr bZrk ` fbzvkfJe p[Mkos pDh efj ojh ;h, “tkg;h ’s/ sz{ ;kv/ xo oj/Ark. sz{ J/; fgzv dh Gkos d/fe;/ gSV/ j'J/ gjkVh fgzv Bkb s[bBk ehsh j?—fJj s/ok nzdkI j?. ;kv/ xo ƒ t/yhA,n;hA T[; ftZu'A Pfjo wB|h eoe/ nrKj tX rJ/ jK—j'o th nrKj HHH e[dos d/ ;Bw[y,e[dosh pD rJ/ jK.”

T[BQK dk xo fJe b"r e?fpB ;h (bZeV dk pfDnk j'fJnk), i' nZ;h J/eVK d/ T[BQKd/ ckow ns/ izrb d/ ftueko pfDnK j'fJnk ;h. tkjh y/sh tkbh IwhB e?fpB d/ w[ZYw;K d' e[ J/eV jh ;h. pkeh e/tb izrb ;h. tZvh ;Ve d/ ezY/ eko yVQh eoe/, T[BQKd/ e?fpB se dk d' whb dk ck;bk n;hA po|^rZvh (;fev{) T[~s/ s? ehsk. fbzvk p'bh,“e?pB nzdo, Pfjo }?o^jkIo j? s/ T[; dh iZfNb ;ZfGnsk th.”

Page 211: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 211

“po| rZvh ns/ eko pkjo jB, fit/A Pfjo dh X{V, xo s'A pkjo jh MkV nkJ/ j'JhJ/.”“jK okjh, J/E/ Bk fpibh j?, Bk T[~Bs ;ZfGnsk s/ n?P' nkokw dk ;kwkB, Bk N?bh|'B,

Bk o/vhU, Bk NhH thH, Bk P'o—cko cokw dh w?fvzr eokT{v. fJj b'j/ dk pe;k ;kvku[ZbQk j?, ykDk gekT[D bJh—fJ; ftu n;hA nkgD/ jZEhA eN e/ pkbD pDkJhnK bZeVK pkbd/jK—fJ; d/ T[go brk fuwBh B[wk G{eBk iK gkJhg ;ko/ xo ftu x[zwdk j? ns/ ;odhnKftu xo ƒ row oZydk j?—Xosh nzdo 15 c[ZN v{zxk N'nk iK G'ok ;kvk cfoI j?, fJ;ftu n;hA ykD ghD dk ;kwkB ;N'o eod/ jK. nBxVs wzfinK, w/IK, e[o;hnK ns/coBhuo ftZu'A sz{ ;kv/ jZEK d/ ;/e ƒ ni/ th wfj;{; eo ;edk j?A.”

w?A fejk, “fJBQK T[~s/ ftZShnK ukdoK, w/I^g'PK, o;'Jh ftu gJ/ GKv/ nkfd j'o t;sKfit/A s[jkv/ bJh s[jkvh f;qPNh ’u'A phs e/ \sw j' u[Zeh Pfjoh ;ZfGnsk d/ pu/^y[u/ ns/w;hA bZG/ Bw{fBnK tKr J/; e?fpB ƒ nikfJp xo dk o{g d/ oj/ j'D.”

fbzvk gfjbK y[ZbQ e/ jZ;h s/ fco p'bh, “Pfjo d/ goSkt/A, sB d/ goSkt/A tKr woBse th fgZSk BjhA SZvd/.”

t/B ƒ fit/A ;kj uVQ frnk j't/. T[;dhnK G?^Ghs nZyK fit/A IpkB pDBk ukj[zdhnKth, r[zrhnK j' rJhnK j'D. fbzvk B/ t/B tb t/fynk s/ fco w/o/ tb. T[j u[;sh Bkb rZbdk o[\ pdbdh j'Jh p'bh, “t/B, okjh ƒ nkgDhnK pZeohnK s/ w[orh\kBk sK sz{ ftykfJnkjh BjhA.”

“pZeohnK dk d[ZX, w[orhnK d/ nzv/ s/ wk;—nkgD/ y/sK ftu nkg T[rkJhnK ;pIhnK;kvk G'iB jB. n"j i[ fBZeh fijh Bdh j?, J/E'A d' e[ cobKr j/mK, ;kvh s/ w/o/ izrbdh ihtB^o/yk j?. T[E'A n;hA ghD, gekT[D ns/ X'D bJh ghfgnK ftu nkgD/ jZEhA nkggkDh b? e/ nkT[Ad/ jK. J/; Bdh ftu n;hA ed/^ed/ sod/ th jK, fJ; ’u'A ;?wB wZShnKth cVd/ jK. nZi eZbQ Bdh izw e/ po| pD rJh j?, PhP/ torh, sfonk BjhA iKdk. po|ƒ nZr Bkb gzxok e/ gkDh pDk b?Ad/ jK HHH.”

t/B brksko s/ fBoGkt p'bh ik fojk ;h, ;?_ukbe wPhB tKr fit/A T[; B/ fJj tke,eJh tko BjhA ;r'A jo Bt/A nkJ/ wfjwkB bJh jo tko d[jokJ/ j'D, N/g tKr.

e?fpB dh j/mbh wzIb o;'Jh, ykD ns/ pfjD^ewok ;h ns/ T[~gobh ;"D^ewok `ft;eh ghsh, ykDk ykXk ` T[j d't/A T[~go ub/ rJ/. w?A ft;eh dk f;oQkDk pDk e/ pfjD^ewo/ftu ;"A frnk.

d{;o/ fdB ;e{b dhnK ;fj^eowDK w/o/ tbK t/y e/ fwzBQK fwzBQK w[;eok ojhnK;B, fit/A nky ojhnK j'DL “y/v ikoh oZy, fJ; y/v ftu ;G dh tkoh nkT[Adh j?, ;kvhth nkt/rh.”

Pkw ƒ fbzvk nkg jh w/o/ xo nk rJh, fit/A nkgD/ jh xo nkJh j't/. T[; ƒ gsk;h fe w?ƒ e?B/vhnBK dk o;wh s/ ftykt/ tkbk tshok g;zd BjhA. fJ; tsho/ dk nzdkIs/ p'b ukb wPhBh ns/ w;B{Jh ;h. T[; B/ nkg jh ekeN/b e?pfBN ’u'A wBg;zd PokpeZYh ns/ ;'|/ T[~s/ p?m rJh.

“EektN Bkb'A tX ne/t/A B/ ikB b? bJh j?. b?, gh, fIjB s'A e[M p'M bkjhJ/, j"bk

Page 212: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK212

c[Zb, nkgDk nkg pDkJhJ/. ;kv/ b'eK e'b ;wK jh BjhA e'wb ebk bJh, ;[fjodsk bJh—id th t/y' vkboK dhnK rZbK. ;kv/ ;wki d/ gdkoEtkdh f;yo ftu jh wB[Zyk n;fsstƒ yzvD dk G/d S[fgnk j'fJnk j?.”

“sz{ GkPB P[o{ eo fdZsk ` e'Jh jbeh c[beh rZb eo, e'wb fijh, wfje fijh. w?ƒsK ed/^ed/ c[ZbK dk p'M th ;[yktK BjhA bZrdk. c[Zb th gdkoE jh j?. i/, BkPwkB^wfjedk foPsk, nkswk dh eEk j?, sK c[Zb fi;w dh.”

“fJe fpB d{i/ dh j'Ad n;zGt j? ` sz{ nfXnkswtkd dk fwfEnk^w[Zy bkj ns/ nkgD/nzdo Mksh wko. w?A id'A nkgD/ nzdo Mksh wkodh jK, sK sB wB ftu so/VK g? iKdhnKjB—BIo d/ cND dk nfj;k;, fJe s'A d{ih ;'u ftueko \bhi tKr sD iKdk j?.”

“s/ohnK fJj so/VK fe;/ j'o dh so/V ftu fwb e/ fJekJh BjhA pDhnK <”“fJekJh cND dk Bkw BjhA, i[VB dk Bkw j?. nZi w?ƒ fJzR wfj;{; j' fojk j?,

fit/A w?A shih tkoh N[ZNh so/Vh ik ojh j'tK. t/B Bkb w/oh fJj gfjbh BjhA, sh;oh Pkdhj? ` fJe Pkdh \sw j' iKdh j?, sK fJBQK PkdhnK dh frDsh dk fuzsB fIjB ftu ;{JhnKtKr u[ZGdk j?.”

“fbzvk, sz{ ;kfjs p'b ojh j?A, |b;|k ih ojh j?A.”“jK, ed/ w?A th eftsk fbyDh P[o{ ehsh ;h. T[d'A PkfJd w?A d;thA iK frnkotQhA

P/qDh ftu gVQdh ;K. T[; w[zv/ tb t/ydh jh ofj rJh s/ w/ok fdb ehsk Lih eodk pdbh pD iktKT[~vK nzpo T[~s/.T[; tb sZfenk lw/o/ nzdo LgzSh fgziok Yz{v fojk ;h.

fszB tkoh fpbe[b fJt/A jh j'fJnk ;h. wod dh fJe Gog{o sZeDh T[~s/ w?A nkgDh;rbh nkIkdh tko fdZsh ;h. j[D w?ƒ nfj;k; j'fJnk j? fe i' wod T[; fSD t/fynk;h, T[j wod fi;w ftu j[zfdnK th fi;w s'A T[sKj s/ go'y ;h, ;zg{oB wod ;h. jofdB w?A T[; d/ yzvs o{g G'rdh ojh. fco fJe fdB nukBe fJj nfj;k; j'fJnk fe fJjwod, T[j wod BjhA fi; dh w?A ebgBk ehsh ;h, ;r'A T[; dk fJe xNhnk pdb j?.j[D th e[M fJzR jh wfj;{; j' fojk j? L

fgziok N[ZN fojk, T[jfB;Zb T{Fzx fojk j? `gzSh, gzy fybko/,s'b/ nzpo dk gk;ko lt/y/ nzdo, t/y/ pkjo,T{Fzx oj/ ƒ yzG s'A MkV,b'u/ fJe nBzs T[vko `fJZe' pz{d, T[Xkoh wzrK,

Page 213: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 213

d/ d/ :ko `pz{d, fijVh w/ok nzdo Go dJ/ Lpz{d i[ ;'wK,;kro, pZdb, BdhnK dk gk;ko `

id'A w?A fJj eftsk fbyh ;h, sK w?A fpbe[b ;ZyDh j' rJh ;K—jzG e/ fvr gJh ;K.;kj uVQ frnk ;h. so/bhnK nk ojhnK ;B. nzr M{m/ g? rJ/ ;B.

“fbzvk, nzs fpBK, nBzs dh fejh j'Ad <”“gsk j?, sK jh fbfynk ;h. T[; fdB w/o/ nzdo \bkn g;o frnk ;h ns/ t/B

brksko p'bh ik fojk ;h, “T[j nk oj/ jB HHH thnsBkwh HHH w?ƒ b?D nk oj/ jB. r'bhnKbkPK, pzp, N[eV/^N[eV/, uhEV/^uhEV/ fi;w L pZu/, p[ZY/, sqhwsK, rGo{ HHH BjhA^BjhA, fJj;G e[M w?A BjhA ehsk. fJj w/oh fJZSk BjhA ;h. w?A sK f;o| j[ew dh gkbDk ehsh ;h.w?A d'Ph BjhA. w?ƒ Bk fbikU—w?A g/N ftu gbd/ p~u/ wko/ jB—wwsk ;'w/A ftu ;[ekJh j?—go w?A r[Bkj^rko BjhA jK—je{ws j[ew eodh j?, sK jh f;gkjh r'bh ubkT[Adk j?. je{ws|?;bk eoe/ j[ew fdzdh j?l f;gkjh ;[D e/ nwb eodk j?. ezBK s/ j~EK d/ fJ; foPs/ B/jh \{B ehs/ jB. w/oh nkswk, w/o/ fdb, w/o/ fdwk} dk fJ; ftu e'Jh d'P BjhA. d'Ph;oekoK jB—BjhA, BjhA—w?ƒ Bk fbikU HHH.”

T[j nkgDk nkg pV/ I'o Bkb Szv e/ T[~fmnk, fit/A fe;/ gjkV j/m'A fBefbnkj't/—;kj' ;kj, so/bhU so/bh—nZyK skV/ bZrhnK brksko dhtko s'A gko e[M t/yD dk :sBeodhnK ;B, “jK, fJj sz{ jh j?A—s/oh wK d/ g/N ƒ r'bh bZrh ;h, sK s{z G[Ve e/ pkjonk frnk ;?A HHH s/oh :kd Bkb w/ok nkgDk phi ;[e frnk ikgdk j?. w?ƒ Bk b? e/ ikU,pukU^pukU HHH.”

fbzvk w?ƒ d; ojh ;h fe “T[j pV/ fGnkBe ;[|B/ ftZu'A ikfrnk ;h. jehes tor/fJj ;[|B/ T[; ƒ eJh tko nkT[Ad/ jB. fJj fJe wkB;e rzqEh, fJe wkB;e o'r j?.J/; ;[|B/ s'A pknd T[j w/o/ tbK t/y fojk ;h. T[; dhnK nZyK fpbe[b p/ikB ;B.w/o/ fdb ’u'A fJe o[Zr Gfonk frnk ;h. w/oh nkgDh e[Zy fJe \bkn pD rJh ikgdh ;h,fJe ;dhth \bkn. fJzR gfjbh tko BjhA, eJh tko j'fJnk ;h. jo tko w?A T[; ƒtX/o/ w'j ehsk sK fe T[j nkgD/ izrb dhnK skohehnK ftZu'A fBeb e/, w[V fIzdrh Bkbi[V ;e/. T[j fIzdrh Bkb i[Vdk j?, ;[|B/ tKr, go w?A jehes wzrdh jK, T[j e~u cVkfdzdk j?. w?A eZu wzrdh jK, sK T[j pzd{e dh Bkbh nkgD/ f;o ƒ bk b?Adk j?. w?A efjzdhjK, fgnko dk foPsk pokpo dk foPsk j?, wkD dk, ;fseko dk foPsk j?. so; dh wzr,J/; foPs/ dk fBokdo j?. T[; ƒ fJj rZb ;wM BjhA g?Adh sK w?A eJh^eJh fdB T[; d/e'b BjhA ofjzdh. fes/ ubh iKdh jK. pknd ftu T[j w/oh sbkP eodk j?. jo gSkDz{e'b'A w/o/ pko/ g[ZSdk j?.”

“jK w?ƒ :kd j? fe e[M fdB j'J/ T[j J/E/ th nkfJnk j'fJnk ;h, y'fJnk, y'fJnkfijk. ;ko/ nfXnkgeK d/ xoK d/ doK s/ d;se d/ e/ s/o/ pko/ g[ZS e/. nk\oh xow/ok jh j? Bk—s//o/ pko/ g[ZfSnk wz{j ftu jh e[M p[VpVkfJnk s/ fco ubk frnk.”

Page 214: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK214

n;hA rZbK eo jh oj/ ;K fe t/B B/ dotkI/ ’s/ d;se fdZsh. fyzvo/ tkb, G"Asoh BIo,fyuVh dkjVh. fbzvk tbK t/y e/ T[; ƒ ;[y dk ;kj nkfJnk s/ T[j p'fbnk, “okjh, fJjEZe rJh j?. fJ; ƒ ;'|/ T[~s/ fbNk d/.”

w?A ;'|/ T[~s/ f;oQkDk oZy e/ fbzvk ƒ nkgDhnK pkjK ’s/ u[Zfenk s/ fbNk fdZsk. fgnkIhozr d/ ezpb j/mK, T[j x{e ;"A rJh s/ Pokp d/ Bkb^Bkb t/B dhnK rZbK P[o{ j' rJhnK.

“w?ƒ ipoh Gosh eoe/ thnsBkw G/i fdZsk frnk ;h. T[E/ i' e[M }?o^fJB;kBh j'fJnkj?, T[; s'A e'Jh nBikD BjhA. S[ZNh eZND bJh pjkB/ Bkb w?A nwohek nkfJnk s/ Gr"VkpD e/ e?B/vk d/ X[o T[~so ftu, J/; izrb ftu nk S[fgnk. i' g?;/ iwQK ehs/ ;B, T[BQKdh IwhB \ohdh s/ fBPuk ehsk fe J/; wPhBh ;ZfGnsk s'A d{o jh ofjDk j?. e[dosdh r'd ftu t; ikDk j?. go T[j J/E/ th w/ok fgZSk BjhA SZvd/. T[BQK d/ G{s w?ƒ ;[Zs/ƒ irk b?Ad/ jB, ikr/ ƒ ;[nk b?Ad/ jB. fbzvk th w?ƒ fJE/ jh fwbh ;h. gfjbhnK d' PkdhnKd/ G? j/m GZih, fJj shih Pkdh s'A w[Beo ;h. w?A jZm Bk SZfvnk. w//o/ izrb dh u[Zg ns/izrb dh fBZeh Bdh dk ;zrhs fJ; ƒ ;[yktK b~rk s/ j[D gsk BjhA fJj c/o feT[A N[ZN^GZi ojh j? <”

rowhnK dhnK S[ZNhnK bJh ;e{b pzd j'D d/ fdB nk rJ/ ;B. T[; fdB ;kvh nk\oh;Nk| whfNzr ;h. fbzvk B/ w/o/ tbK d' uko tkoh t/fynk ns/ fco d{i/ gk;/ BIoK GztkbJhnK, fit/A w?ƒ ed/ fwb/ jh Bk j't/ ` whfNzr \sw j'Jh sK w?A nkgD/ ewo/ tbK s[o fgnk.

fbzvk B/ fgZS'A w/oh pKj cV e/, w?ƒ nkgD/ tbK x[wk fbnk, nkgD/ ;Bw[y eo fbnk `“eh rZb j? < w?ƒ tXkJh BjhA d/Dh.”“ekjdh <”“w?A wK pDB tkbh jK ` nrb/ ;e{b^toQ/ ftu w?A iD/g/ dh S[ZNh b? ojh jK `”“w[pkoe ` pz{d ;'wk pD ojh j?.”“\bkn Go ojh j?—fIzdrh ƒ ihD dk e'Jh wzst fwb fojk j? HHH”w?A t/fynk, T[; dhnK nZyK ftu T[; ;w/A T[j nkg BjhA ;h, ;r'A fJe BzBQK w[zBQK pZuk

;h, pZu/ dh wK ;h.“BthA fIzdrh w[pkoe ` fJj ;|o ;[yktK j't/ `”“XzBtkd `”nkgD/ T[jb/ ’u'A pkjo fBeb e/, T[j j'o th tX/o/ ;z[do ns/ fdbeP bZr ojh ;h `

Page 215: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 215

dbdb

xo ftu B"eo j?, go fco th gsk BjhA feT[A, w?A nekoB jh xo d/ nk;/^gk;/ bkJhnKekoB/PB d/ bkb, T[BkGh s/ jbe/ fgnkIh ozr d/ c[ZbK dhnK fenkohnK r[ZvD bZr fgnk;K. e[M d/o gfjbK ikgdk ;h fe w/oh xVh dhnK ;{JhnK sK uZb ojhnK ;B, go ;wKw/o/ nzrK ftu yV' frnk ;h. feZXo iktK < xo ’u'A i' th o;sk pkjo tb fBebdk ;h,T[; d/ ;kjt/A nB/eK gqPB^fuzBQ yVQ/ j' iKd/ ;B. feZXo iktK < eh Bk eoK < HHH s/w/o/ e'b fJBQK gqPBK dk T[~so BjhA ;h. dfjbhI dh i{B ƒ fsnkr e/, ;[Zs/ f;ZX jh w?Aedw dotkfIUA pkjo ofynk, sK w//o/ ;Zi/ gk;/ ekoB/PB d/ c[Zb BIo nkJ/ ;B, fiBQK ftuxkj dhnK bzwhnK^bzwhnK fsVQK T[~r nkJhnK ;B. fJj B"eo th n;b'A nzBQK j?. i/ fJ;ƒ nky' Bk sK fJj e'Jh ezw BjhA eodk. w?A nkg/ jh gKrk u[e e/ r'vh eoB bZr fgnk;K, fJe wPhBh eow nB[;ko—nu/s jh PkfJd, nzrK ftu yVQ u[Ze/ ;w/A ƒ, nZr/ s'oBbJh. }?o^jkIo wB s/ t;heoB s'A pkjo/ jZEK ƒ id w?A, xkj eZNd/ j'J/ t/ydk jK, sKw?ƒ nfj;k; j[zdk j? fe ekoB/PB dk \{B jh BjhA j'fJnk, ;r'A d[BhnK d/ jo ;[ji s/ T[;fgSbh jo ;[szso GktBk dk \{B j' frnk j?. gqPB g?dk j[zdk j?, fe n;hA J/B/ fjz;e feT[Aj' rJ/ jK, i' jo fiT{D i'rh t;s{ s/ fJZSk dk nkgz{ jh xks eoh ik oj/ jK < w?ƒ ikgdkj? fe w/o/ jZEK ’u'A \{B f;zw fojk j?—ekoB/PB d/ bkb^bkb c[ZbK dk \{B. ekoB/PB d/ c[Zbw?ƒ bj{ d/ XZfpnK tor/ ikgd/ jB. nkgD/ nkg ƒ e';dk j'fJnk, w?A fco, xo d/ nzdonk e/ gBkj b?Adk jK.

BIoK ;kjt/A f\nkbh Xz{J/A d/ SZb/ s/ SZb/ T[~v oj/ gqshs j[zd/ jB. f;roN nZr/ j[zdhj?, sK shbQh BjhA pbdhl shbQh pbdh j? sK f;roN nZr/ BjhA j[zdh. ok\dkBh ftu shbQhnKdk Y/o T[~;o nkfJnkk j?. ;'udk jK, fJj shbQhnK dk gops jh sK j?. tZvh uhI dk gopstZvk, S'Nh dk S'Nk.

e[M gops w/o/ g?oK j/m nkJ/, rkj/ rJ/. e[M gops nfij/ ;B, fiBQK s'A w?A f;ogoB/ j/mK fvZrk, ed/ th f;\o se Bk gj[zu ;fenk. e[M gops jB fe w/o/ fdwk} ftuT[;oh ub/ nkT[Ad/, w?ƒ jo o'I j/mK jh j/mK dpkJh ub/ iKd/ jB. j?okB j[zdk jK fe eJhtkoh wB[Zy, wodk ygdk J/Bk p'M u[e, Y' b?Adk j?, fe T[j ;h se BjhA eodk ns/ eJhtko fJe jbe/ fij/, wkw{bh fij/ p'M T[~s/ GVe T[~mdk, P[nbk i[nkbk j' iKdk j? l e[M

Page 216: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK216

th ;fjB BjhA eo gkT[Adk. go fJj fIzdrh jh id'A nkgD/ nkg bJh fJe p'M pDikt/, sK wB[Zy eh eo/ <

“nksw^jZfsnk <” fJzR ehfsnK nfGwkB ƒ ;ZN tZidh j?. J/B/ edw g[ZN e/, J/B/o;s/ rkj e/, J/B/ ;zxoP eoe/, ukbK uZb e/ th fit/A ;G pkIhnK ’u wks yk rJ/j'JhJ/. 90,000 gkfe;skBh izrh e?dhnK tKr, fJj Gkosh c"iK ƒ jh BjhA, ;r'A w"s ƒnksw^;wogD j?, fi; s'A pknd fIzdrh fJe ekbk XZpk pD e/ ofj iKdh j? s/ T[; ftZu'Ae[M j'o BjhA T[~Go ;edk `

“fiT{Adk ojK <” fJzR ehfsnK fIzdrh nkgD/ nkg T[~s/ fJe fwjD/ fJe fNZuotKr ikgdh j?. gP{nK tKr fiT{D bJh ykDk s/ ykD bJh fiT{Dk iK woB bJh fiT{Dkfe; noE < id'A wB'oE jh Bk j't/ sK ihtD dk eh bkG < n;fsst fJe ;dk^yV'sdh nt;Ek ftu xkDh eodk ikgdk j?. i' wB'oE ;h, T[j wB'oE Bk fBefbnk—“wBihs/, ir ihs”—e"D fiZs/ wB< e"D iZr < e"D fiZs/ sB < fiZs ;[nkj s/ jko e'b/, frZb/r'j/ dh X[yD `

Bk woB ƒ ih eodk j?, Bk ihD ƒ, Bk ;zxoP eoB ƒ. ekP, w?A fJe o'p'N j[zdk,nfj;k;K s/ ;'uK s'A ;ZyDk, pNB dZfpnK ub g?Adk, pNB dZfpnK yVQ iKdk, ezfgT{No tKrd[BhnK d/ ;G fj;kp feskp, iwQK s|ohe fwzNK ftu jZb eoe/ oZy fdzdk. feXo iktK <jo gk;/ fJe \bkn j? ` eh eoK <

jK eh eoK < efjzd/ jB L nfij/ ;w/A Pokp iK n"os Bkb Pokos iK yo{d eoBkukjhdk j?. Ybdh T[wo s/ n"os Bkb yo{d, ;'u e/ jZ;dk jK—gkN/ j'J/ G[ekB/ ftu jtkGoB bJh, c{eK wkoB tkbh rZb j?. fJ; ftu Bk itkBh tkb/ u'jb j[zd/ jB, Bk P'yh.fJ; T[wo/, sK fJj wEok dk g/Vk j?, i' ykt/ T[j th s/ i' Bk ykt/, T[j th gSskt/.

jK, Pokp tkbh rZb mhe j? go ft;eh dh p'sb ƒ e"D p[bkt/ <fJj fejhnK fBekokswe ;'uK jB < Sh HHH Sh HHH B"eo ni/ se BjhA nkfJnk HHH

e"D fbnkJ/ |foZi ’u'A po| d/ fBZe/^fBZe/ gopsh feT{p < s/ e"D fbnkt/ mzvh fizioJ/b < p'sb, ;kjwD/ e"eN/b e?pfBN ’u gJh j? s/ |foZi o;'Jh ftu. fJj B"eo th nihppbk j?. id'A b'V g?Adh j? sK J/E/ BjhA j[zdk s/ id'A b'V Bk j't/, ;{bK tKr nZyK ftu u[ZGdkofjzdk j?. PkfJd ;?o eoB frnk j't/ iK o'wK; bVkT[D ` w[;eokT[Adk j'fJnk ;'udk jK,fe fJj jh sK T[wo j? T[; dh ` ikgdk j? w/oh fuZNh dkVQh, w[V e/ ekbh j' ojh j't/.iKdh o[Zs dk w/tk, fwZmk `

fco ;'udk jK fe uzrk jh j'fJnk, i/ J/E/ jz[dk sK j[D ƒ p'sb nzdo j'Dh ;h s/ w?Agbzx T[~s/. Bk fdB uVQBk ;h s/ Bk jh oks g?Dh. wzi/ T[~s/ e/tb Pokph dk fi;w g?Adkj?, j'o e[M BjhA—Bk fdB uVQdk j?, Bk oks g?Adh j?.

“B"eo dh T[vhe <” jK, fJj rZb mhe j?, fIzdrh ƒ e'Jh gq:'iB sK fwfbnk ` ft;ehse gj[zuD bJh, B"eo dh T[vhe `

fJ; GktBk j/m fJzR ikgdk j?, fit/A fe gb dh gb, wB Bkb'A fi;w MV e/ bZE frnkj't/ ns/ w?A pj[s jh jbek c[bek j' frnk j'tK—fit/A e'Jh \kfjP jh Bk ojh j't/. i/ r"sw

Page 217: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 217

p[X nZi fiT[Adk j[zdk, sK PkfJd J/;/ \[Ph ftu w?ƒ ‘gdw Pqh’ d/ fdzdk, fe ub' fSD GobJh jh ;jh, d[BhnK ftu nkf\o fJe wB[Zy sK nfijk j?, fi; ƒ e'Jh \kfjP BjhA ojh.go ;[eoks Io{o BkokI j[zdk s/ efjzdk, “ftP dk fgnkbk jh ;jhl gh ik, ghD ftu jhrsh j? ` fIzdrh fJe e[jih n"os jh ;jh—jo e[ji fgSb/ ;[ji dh gSkD se th fJeo;sk iKdk j? `”

fezB/ o;s/ jB s/ fezB/ edw ` brksko s[oh ik oj/ jB p/P[wko o;s/. eJh ;kbKd/ s[o/ j'J/ b'e fi~E'A s[o/ ;B, T[~E/ jh yV's/ j'J/ gqshs j[zd/ jB. fIzdrh d/ T[; e{jDh w'VT[~s/ fi; s'A nrbk edw w"s s/ nrb/ok fco fIzdrh j't/ ` BjhA PkfJd fJzR BjhA, ;r'AfJzR j?, fit/A fJe dbdb j't/, fi; ftu c;h ;[szso n;fsst ƒ ;[szso o{g ftu ihDEhD, wkDB G'rD dh GktBk, fJe edw ihtB, fJe edw w"s s[o ojh, fEo yV'sh, nkgD/nkg dk nkgz{ jh BKj^eoB eo ojh j't/. fJj ;'udk jK sK nkgDh eftsk dhnK fJj s[eKfdwk} ftu eZu d/ N[efVnK tKr y[ZG iKdhnK jB L

“fIzdrh ezioh, w{Xh fgnkbh,eh GoBk < eh v[ZbQDk <”B"eo ni/ se BjhA nkfJnk ` ikgdk j?, fit/A w?A B"eo dh BjhA, ;r'A p'sb dh T[vhe

eo fojk jK `

Page 218: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK218

fJekJh s'A b'ekJh t~b

w?A T[; ƒ nukBe ;Ve T[~s/ B?o'ph d/ fjbNB j'Nb e'b fwfbnk ;K. T[; d/ rb/d/ j/mK eoe/ m'vh d/ ;"Aj/A jo/ bkb ozr d/ g{ohnK pkjK tkb/ ;{sh pbkT{I T[~s/ fJe ebhBP/t nkdwh dh c'N' tkbk p?i bZrk j'fJnk ;h. T[; d/ fJe w'Y/ T[~s/ bzwhnK oZ;hnK tkbkM'bk bNe fojk ;h, i' ekch tIBh ikgdk ;h. bZe s'A nZvhnK se T[; B/ g/Nh e'N torhIfjo w[jo/ ozr dh ;eoN gkJh j'Jh ;h. T[; d/ r'o/ fuZN/ g?o o;"Ash ozr d/ ;bhgoK ’u'AMke oj/ ;B. T[; d/ tkb bzw/ G{o/ s/ ntkok SZv/ j'J/ ;B. T[j fJe w/w e[Vh ;hl w/wjh efj d/Jhdk j?, i' r'o/ fuZN/ ozr dh j't/—Gkt/A nwohek dh j't/, Gkt/A fJzrb?Av dh s/Gkt/A :{og dh.

w/wK pj[s t/yhnK ;B. fJ; bJh gfjbK gfjb ehBhnK nk e/ i' fyZu w/wK gqsh w?ƒ;h, T[j iKdh ojh ;h, j"bh^j"bh. shthA, shthA jh j[zdh j?l Gkt/A T[j w/w j't/, Gkt/A n|oheBns/ Gkt/A J/PhnB. i/ |oe j? sK e/tb P?bh dk j?, w/ok Gkt ihtB^P?bh s'A j?. t/yD tkbhnZy jo P? ftZu'A T[; dk :'r j[;B t/y b?Adh j?. j[;B i' e/tb ;fd; t;s{ ftu j[zdk, sK;[eoks ;G s'A e[jih n"os Bkb ftnkj feT[A eotkT[Adk. j[;B t/yD tkbh nZy ftu j[zdkj?. M{wD s/ j[bkok d/D tkb/ wB ftu j[zdk j?—t/yfdnK, ;[DfdnK tid ftu nk ikJhdkj?l e[ji, ;[ji ftu pdb iKdk j?.

nkgD/ f\nkbK ƒ w/wK tb GNeD s'A o'edk j'fJnk ;'udk jK fe T[; e[Vh ftu fejVhnfijh fyZu ;h fi; B/ w?ƒ T[; Bkb o;whA gofu: gqkgs eoB bJh wip{o eo fdZsk `gqPB g?dk j[zdk j? fe fJj T[; dk M'bk ;h, iK M'b/ T[~s/ T[eoh fJj fJpkos ‘gj[zuh j'Jhnkswk dk ;goP, wzst^g{osh d/ p'X dk wkfXnw j?. w?A o"PBhnK dh o"PBh dk p'X eotkT[DnkJh jK.’ (Touch of enlightened soul, reveals our goal. I have come to reveal the lightof lights) fJj gVQ e/ jh PkfJd w?A gfjbh tko nkgDh ;o;oh BIo ƒ, fXnkB Goh sZeDhftu pdfbnk ;h.

T[j ;kXkoB BePK, GothnK SkshnK ns/ ekm/ fBszGK tkbh n";s eZd w/w e[Vh;h ` T[; d/ gfjokt/ B/ T[; d/ fi;w Bkb fwb e/, T[; ƒ fJe ftbZyD P\;hns dk ;tkwhpDk fdZsk ;h.

w?A ni/ ;Ve gko eoe/ T[; e'b gj[zuD bJh N?qf|e d/ dfonk ftZu'A nkgDk okj pBkT[D

Page 219: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 219

pko/ jh ;'u fojk ;K fe T[j ;Ve d/ w/o/ tb d/ gk;/ nk rJh. w?A t/fynk T[; d/ Bkb J/E'Adk S'N/ eZd dk fJe ekbk ehBhnB th j?, fi; ƒ T[j Gok (Brother) efj e/ ;zp'XB eo ojh;h ` w?A Iok j'o fXnkB Bkb t/fynk sK w?ƒ T[; w[zv/ dh cKNK tkbh Nh^PoN T[~s/ th T[;/ g[oPdh s;tho tkbk p?I bZrk j'fJnk BIohA nkfJnk. fSD dh fSD w/ohnK nZyK ;"Aj/A Grt/A u'b/gkJh, yVskbK tikT[Ad/ ‘jo/ okwk, jo/ feqPBk’ rkT[Ad/ p'dhnK tkb/ T[j nzro/I s/ ekb/ w[zv/ x[zwrJ/, i' nkgD/ nkg ƒ jo/ okwk, jo/ feqPBk wZs d/ nB[:kJh nkyd/ ;B `

w?A j"A;bk eoe/ nZr/ tfXnk s/ w[nk| eoBk (n?e;feT{I wh) efj e/, T[; s[oh iKdhw/w e[Vh ƒ ipoB o'e e/, T[; d/ M'b/ T[~s/ Sgh fJpkos tb ;ze/s ehsk, sK T[j p'bh,“w?A efo;uhnB ;K. fJj p?i tkbh s;tho ;kv/ r[o{ wjkoki dh j?, s[jkv/ r[o{ BkBe tKr.B?o'ph dh eohnke'o wzvh d/ B/V/ jh ;kvk nkPow j?. ;kvk Xow ‘oZph o"PBh fwPB’ j?.io'r/ w/ok Xow Gok j?.”

fco T[; B/ nkgDk M'bk y'fbQnk ns/ T[; ftZu'A nkPow se gj[zuD dk fJe BePk ns/r[Ne/ d/ ;kJhI dk uko gzfBnK dk fJe g?Acb?N eZfYnk s/ w/o/ tbK tXkfJnk. g?Acb?N d/nk\oh ;|/ T[~s/ T[;/ r[o{ wjkoki dh s;tho Sgh j'Jh ;h ns/ gfjb/ ;|/ T[~s/ fJj fJpkosL

“i' s[;hA ukj[zd/ j', T[j ftekT{ BjhA j?. fJj pV/ jk;/ tkbh rZb j? fe b'e fi;e[M d/ nfGbkPh jB, T[j \ohdD bJh gqkgs BjhA j?. n;hA egV/ s/ feskpK, G'iB s/j[bko/, ekoK, jkEh ns/ S[ZNhnK \ohd ;ed/ jK go T[j e[M, i' ;kƒ ukjhdk j? `”

w?A gzBk gofsnk L“i' e[M ;kƒ ukjhdk j?, T[; dk Bkw \[Ph j?. T[j d[obZG jh BjhA ;r'A \ohd e/ gqkgs

eoBh th n;zGt j?.”“r[o{ wjkoki ih B/ jh ;kƒ ;G ƒ fJ; rZb dk p'X eotkfJnk j? fe \[Ph wB[Zy d/

nzdo tZ;dh j?. fJ; dh gqkgsh bJh r[o{ wjkoki ih B/ ;kƒ nkgD/ wBK T[~s/ g{oB t;heoBgqkgs eoB dh iku dZ;h ns/ fJ; ;G e[M s'A nZr/ bzx ikD dh th `”

w/w e[Vh g?Acb?N dh GkPk p'b ojh ;h, “;', n;hA ‘vhtkfJB bkJhN fwPB’ pDrJ/. g{oB \[Ph, fgnko, u/szBsk, ;Zu, ;[zdosk, p'X ns/ o"PBh nkfd uhIK i' fIzdrh ƒfiT{D i'rk pDkT[AdhnK jB, T[j ;kv/ nzdo jh tZ;dhnK jB. fJBQK dh gqkgsh bJh wkfJnkdh BjhA ;r'A fsnkr, ;kXBk, fXnkB sEk ;wkXh dh b'V j?.”

w?A fejk fe, “rZb sK s/oh mhe j? ns/ j? th pj[s g[okDh—t/dK fizBh g[okDh. goi/ fJj ;G e[M nzdo jh j? sK fco fJj GNeD feT[A <”

“fJ; dk T[~so r[o{ wjkoki ih d/Dr/. go i/ GNeD ƒ e'Jh fdPk iK ftPtk; fwbikt/, sK GNeD wkor pD iKdh j? L p'X tb iKdh ;Ve.”

“XzBk Grs ns/ gZEo.”“w?A ;wMh BjhA.”“e'Jh rZb BjhA ` tv/o/ frnkB dk e/tb fJe ;kXkoB t/otk ;h, \?o—fJ; Xow dk

‘jo/ okwk jo/ feqPBk’ Bkb th e'Jh ;zpzX j? <”T[; B/ jZ; e/ f;o c/o fdZsk ns/ efjD bZrh, “w?A Jh;kJh ;K, jK fit/A s[;hA f;zx

Page 220: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK220

j'. e'Jh w[;bwkB j?, e'Jh fjzd{. |oe e/tb sohe/ dk j?, ;kXB iK P?bh dk j?. i' o;wKohshnK d{;o/ wZsK d/ nB[:kJh ngDkT[Ad/ jB, T[j n;hA BjhA ngDkT[Ad/ Gkt/A fe HHH”

“Gkt/A fe ;G XowK dh wzIb fJe j?, okj tZy' tZyo/ jB—gqkoEBk, Yzr, t/;, rzqEs/ r[o{ tZyo/^tZyo/ jB.”

“jK, jK, w?A th fJj jh efjDk ukj[zdh ;K, go e/tb fJ; |oe Bkb fe ;kvktX/o/ pb wkB;e PKsh, \[Ph s/ nkBzd T[~s/ j? ` g{oB PKsh ns/ ft;wkd sK jh gqkgs j';ed/ jB, i/eo ;kv/ ihtB dk e'Jh noE iK fB;uk j't/. fJ; ƒ Bkw fdZs/ fpBK o;skpD BjhA ;edk iK o;sk bZG BjhA ;edk. ;' n;hA fJ; o;s/ ƒ oZph o"PBh fwPB dk Bkwd/ fdZsk j? s/ JhPto (God) dh BthA gfoGkPk th ;Ekgs ehsh j?. God Ppd dh G dkGkt Generator sEk f;oiDjko iK eosk, O dk Gkt Operator sEk ekoi^eosk ns/D dk Gkt Destroyer sEk ftBkP^eosk j?. n;hA fJ; ;op^PeshwkB God T[~s/ fXnkBe/Ados eoe/ ;wkXh bkT[Ad/ jK. fco JhPtoh ;zrhs, ‘nBjd Bkd’, ezBK ftu rz{idk ;[DkJhfdzdk j?, o{j tid ftu nk iKdh j?. wB ns/ sB d'jK ƒ fJe tZyoh fe;w dh okjsfwbdh j?. wB sB jbe/ c[be/ PKs j' iKd/ jB. fit/A fe wjkB i's Bkb fJe;[o j' rJ/j'JhJ/—T[; i's ftu fwb e/ i's^;o{g jh BjhA, i's j' rJ/ j'JhJ/.”

“JhPto dh fJj gfoGkPk fe T[j ;kƒ g?dk eoB tkbk, eko/ bkT[D tkbk s/ ftBkPeoB tkbk j?, e'Jh BthA gfoGkPk BjhA j? ` Gkos ftu fXnkB s/ ;wkXh dh gqEk pj[sg[okDh j?. fXnkB Xo e/, t:k:kw, gqkDk:kw s/ :'r d[nkok wB ns/ sB dh P[ZXh T[~s/I'o fdZsk iKdk j?. d;K dtkoK se dh fJj :ksok nkswe P[ZXh dk wkor j?, wkB;e g{oBskdh gqkgsh j?. d;t/A d[nko dk y[bQDk jh JhPtoh ;zrhs j?. fco |oe eh j'fJnk <b/pb iK Bkw dk iK eow s/ ewkJh sEk ;kXBK dk <”

T[j e[M T[bM rJh gqshs j[zdh ;h. nzpo Sz{jdhnK fJwkosK tb ns/ No?fce d/ weV^ikb tb t/ydh j'Jh p'bh, “|oe PkfJd ftXh dk j?.”

“e'Jh |oe BjhA. n;hA e/tb b/pb pdb bJ/ jB. i' e[M ;h, T[; s'A n;zs'P B/s/o/ wB ftu Bt//A b/pb bJh fyZu g?dk ehsh.”

“w/o/ e'b pVk XB ;h, n?P, nkokw ;h HHH go wkB;e PKsh BjhA ;h—wkfJnk d/ikb ns/ ;[nkoEh fposhnK B/ fJB;kBh foPfsnK ns/ ;[fjodsk sEk tck ’u'A w/ok ftPtk;jh T[ykV fdZsk ;h. fco fJj wkor fwfbnk oZph o"PBh dk—wkfJnk s'A w[esh gkJh sKnkswe PKsh HHH” efjzdh^efjzdh T[j o[e rJh.

“jo Xow dhnK nkswe ehwsK dk ;zebg brGr fJe jh j?. ‘;dhth PKsh dh Gkb’,gqkgsh iK wkB;e ;zs[bB dh rZb th n?t/A ng;ko jh j?, tk;sftesk s'A ng;ko$ ;[nkoE^f;ZXh bJh n;hA iB^;w{j dhnK ;wZf;nktK tb fgZm G[nk bJh j?. gdkoEe ehwsK d/ f;yo’s/ gj[zu e/, fJBQK ƒ nzdo'A pkjo'A t/y, G'r, G[rs e/ n;hA fJ; ;G e[M s'A nZe rJ/ jK.gqPB T[~mdk j?, j'o eh < j[D eh < fJe By:Zso s'A pknd d{;ok, fco sh;ok, ikDk feZE/j? < ;G o;s/ wB[Zy d/ nzdo'A nkozG j' e/ nzdo jh gj[zu iKd/, iK \sw j' iKd/ jB.id ;kvh BIo X[zdbk iKdh j?, sK n;hA gdkoEe ehwsK s'A gbkfJB Gkb e/, nkswe

Page 221: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 221

ehwsK tb gosd/ jK—fco xpokjN g?dk j[zdh j? fe fJj ;G e[M sK g[okDk j?—;kv/ Bkb'AgfjbK nB/eK g[oPK dk G'frnk, jzYkfJnk—fJ; ftu BtK eh j? < s/ fco fJ; Bt/AgB bJhn;hA gZSw ftu ‘jo/ okwk, jo/ feqPBk’, ‘UebN’, ‘Jh;k d/ g[Bo f;oiD dh bfjo’ ns/s/o/ JhPtohHHH Xow d/ Bt/A b/pbK dh fdbePh tb gosd/ jK. nkPowK dh Peb, ;{os,gqkoEBk dh ftXh ns/ gqpzX nkfd j'o eJh e[M pdb fdzd/ jK, go n;hA fJj G[Zb iKd/jK fe i/ gfjbK n;hA nkswk s'A gdkoE tb gbkfJB ehsk ;h sK j[D n;hA gdkoEs'A nkswk ftu gbkfJB Gkb oj/ jK. ihtB s/ nkswk dhnK e[M ;dhth ehwsK th jB.i/ jo fJe wB[Zy nzdo'A pkjo'A ;'jDk pD ikt/—;'jDk t/y/, ;'jDk ;[D/, ;'jDk p'b/, ;'jDk;goP/, ;'jDk ;zebg/—sK fJj ;kok ;z;ko, fJj ;kok pqfjwzv fJe g{oB s/ ;iht ;z[doskpD ;edk j?.”

ft;w?A^t; T[j e[Vh w/o/ tb t/ydh j'Jh p'bh, “n;hA ihtB dhnK gdkoEe—BjhA,—;ohoe ehwsK s/ b'VK dk nkBzd wkDd/ j'J/ th fJ; Xow ƒ ngDk ;ed/ jK.”

“fco sK fJ; ftu d_zd nk ikt/rk, so/V g? ikt/rh. fJe j'o ;zeN yVk j' ikt/rk.;kvk nkgk d' fweBksh;h PeshnK ftu fyZu j' e/ uho j' ikt/rk, ftyzvs j' ikt/rk.”

w?A T[; e[Vh ƒ T[; d/ nzdo'A e[M j'o pkjo eZYD bJh rZb nZr/ s'oh.“T[j fet/A <” T[j e/tb gqPB jh eo ;eh.“id se \kfjP j?, GktBk j? ns/ T[; ƒ g{ok eoB dh fJZSk, T[d'A se wkB;e PKsh

dh g{oB gqkgsh dk gqPB jh g?dk BjhA j[zdk ns/ g{oB PKsh fco fJe yV's dk fuzBQ j?—fJ; yV's s'A fco n;hA fe; gk;/ ng;ko GkbKr/ <”

“s/ohnK rZbK w?ƒ n;gPNsk s/ r[zMbK tb yV ojhnK jB.”“sz{ w?ƒ ni/ th d[fpXk^rq;s ikgdh j?A. p[ZX B/ gziK fJzdohnK T[~s/ g{oB t;heoB

ƒ ‘fBotkD’ fejk, go T[; d/ fBoD/ d/ nkXko wB[Zy, fIzdrh, o'r, d[Zy s/ nzs sEk w"snkfd ;B. j[D g{oB ;[szsosk iK nkg/ s'A ;[szsosk dh rZb ubh j?. go gqPB g?dk j[zdkj? fe eh fJj ;G e[M ;zGt j?, nZi d/ :[Zr ftu < sB ƒ YeD bJh eZiDk ukjhdk j?,g/N^g{osh bJh G'iB, fIzdrh dh fBozso Xkok ƒ ikoh oZyD bJh, fto'Xh fbzr Bkb ;zG'rs/ ;zgoe dh ntPesk j?. fJ; ;w[Zu/ ihtB dh T[bMh skDh ƒ ;[bMkT[D dh EK, fBZih ihtBƒ fe;/ Bt/A G[b/y/ j/m s'oh oZyD dh rZb, Y'Ar BjhA sK j'o eh j? < o[Irko dk fJe j'oBtK BK, fJe j'o BthA d[ekB HHH”

“s?ƒ ;kv/ Xow gqsh fJj' fij/ Ppd BjhA efjD/ ukjhd/. s{z ed/ ;kv/ r[o{ wjkokiBkb ;zpkd eohA, fco s?ƒ gsk bZr/rk fe fJj wkor fej' fijk j? < w?A Pkdh^P[dk ;K—nwho ;K—;G e[M fsnkr fdZsk j?—go i' nkBzd j[D j?, T[d'A BjhA ;h. ikgdk j? w?A j[Dse, ;zd/j dhnK dhtkoK, ftueko fiT{Adh ojh jK.”

“;zd/j e/tb, ;[zdosk s/ fgnko Bkb d{o j' ;ed/ jB—g{oB s/ ftnkge ;[zdosk Bkb.”“i' nkBzd w?ƒ nkPow ftu ;wkXh bk e/, JhPtoh ;zrhs ;[D e/ gqkgs j[zdk j?, T[;

dk j'o e'Jh pdb BjhA j' ;edk. ;kI Bkb ;zrhs sK ;ko/ jh ;[D ;ed/ jB, go ;kIfpBK ;zrhs HHH fJbkjh ;zrhs HHH fJ; ;zrhs dh gqfeosh jh j'o j?.”

Page 222: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK222

“nkswk ;kI th j? s/ ;zrhs th. fJj ;'wk th j? s/ Xkok th. fit/A phi dh Xkoko[Zy j? s/ o[Zy dh phi, fJt/A jh fJ; ihtB dh th nkgDh jh Xkok j?. r[o{ BkBe B/ “j;zfdnKy/bzfdnK yktzfdnK gfjBzfdnK, ftufj j'tfj w[efs” dk ;zd/P d/ e/ jZm^i'r s/ fjzd{ wzdoKftu j[zdhnK e[ohshnK fto[ZX fJe fJBebkph nktkI T[mkJh ;h. T[j pkpo dk I[bw t/ye/ gqG{ d/ fBnkJ/ T[~s/ fezs{ nt;Ek se gj[zfunk ;h. nZi fJB;kB g{oB ;[szsosk iK P\;hnkIkdh dh rZb eodk j?—fJj rZb ed/^ed/ fezBh jk;'jhDh ikgdh j?.”

“jk;'jhDh feT[A <”“nkg/ s'A ;[szsosk eh j? < eh fJj nfXekoK s/ |oIK s'A w[esh j? < eh n;hA P\;h

nokiesk ƒ P\;h ;[szsosk dk ;w^noEe sK BjhA pDk oj/ < eh P\;h nokiesk,ftnkge nokiesk tb ;ze/s BjhA < fJj ;[szso ;zzpzXK dk f;bf;bk eh j? < eh fJj pzXBw[es—nBk;Ek^rq;s nt;Ek j't/rh <HHH”

“sz{ sK nkgD/ Xow ftu th :ehB BjhA oZy fojk ikgdk ` s/ok ftPtk; eh j? <”“nftPtk; fpBK ftPtk; nkgD/ noE ƒ gqkgs BjhA j' ;edk. T[FzR w/ok ftPtk; wB[Zy

j?, wB[Zysk j?—nkgDhnK ;kohnK fto'XsktK ;w/s. i' fSD nkgDk efj e/ ih bJhJ/, fe;/ƒ th fJt/A jh ihD d/JhJ/—T[j jh fSD nkgDk j?—;[szso j?—s/ pkeh ;G e[M fJ;/ dknZrk fgZSk j? ` fJ; ;w/A d/ dfonk ftu n;hA fSD dh fSD p[bp[b/ tKr nkgDh j'Ad iskT[Ad/jK s/ fco ;w/A dh fBozso Xkok d/ tfjD dk nzr pD iKd/ jK. id se fiT[Ad/ jK fJjf;bf;bk ikoh ofjzdk j?. sz{ fe; ftPtk; dk nk;ok bJh p?mh j?A <”

“s/ohnK rZbK w?ƒ T[bMk ojhnK jB ` w?A th eJh tko fJBQK gqPBK pko/ ;[szso o{gftu ;'funk s/ nkgD/ nzdo e[M N[ZNdk GZidk, pDdk T[;odk wfj;{; ehsk j? ` rZb wfj;{;j[zdh j?—GkPk, ;'u, ihtB^P?bh s/ wo:kdk ;kE BjhA fdzdh—

—T[; ne~E eEk s/ fJ; ;G e[M ftueko fJe \bkn fijh g;o iKdh j?.”w?A t/fynk fe T[; e[Vh dhnK nZyK ftu nihp fijh uwe ;h ` fit/A dhtkBrh, p'X,

T[bMD s/ tid dhnK ;G nt;EktK T[; dh sZeDh ftu x[b fwb rJhnK j'D. T[; B/ pZfunKtKr tko^tko fIZd ehsh fe w?A T[BQK d/ nkPow Io{o nktK `

id'A w?A jK ejh sK T[j p'bh, “sz{ Io{o nkthA ` w?A th fJe fBoDkiBe edw u[ZeDpko/ ;'u ojh jK. s/ohnK rZbK B/ r[zMb e[M fYZbh ehsh j?. X[zdbkgB e[M xfNnk j?. j[Dw?A tX/o/ uzrh soQK t/y ;edh jK. sz{ nkPow Io{o ikthA.”

efjzdh j'Jh T[j w/ok jZE u[zw e/ GhV ftu r[zw j' rJh `! ! !

ek|h fdB w?A j'o ezwK ftu o[ZMk fojk ` fi; fdB nkPow tb s[fonk, o;sk bZGfdnKd/o bZr rJh. J/; wZs d/ PoXkb{ ;wkXh bk e/ s/ j'o wo:kdktK g{ohnK eoe/ ik u[Ze/;B ` T[j w/w e[Vh nkPow ftu fJeZbh jh p?mh ;h. nihp^nihp nZyK Bkb T[j nkPowdhnK dhtkoK ƒ x{o ojh ;h. w/o/ nzdo tVfdnK jh T[j p'bh, “r[o{ wjkoki B/ nkgD/Bkb'A T[wo ’u eJh toQ/ tZvh nkgDh ;eZso Bkb Pkdh eo bJh j? ` r[o{ wjkoki ih efjzd/jB fe \[Ph gdkoE dk bZSD BjhA, ;r'A nkswk dk bZSD j? ` nkswK d/ frnkB okjhA jh

Page 223: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 223

fJj o"PBh s/ fJj \[Ph gqkgs j' ;edh j?. w?A th e[M^e[M nfijk jh frnkB gqkgs eofbnk j?.”

“T[j fet/A < s/ok ekbk ;kEh feZE/ j? <”“T[j pkIko frnk j?, Io{oh uhIK \ohdD tk;s/. n;hA nkPow SZv e/ ik oj/ jK.

eZbQ oks T[; B/ w/oh ;koh d/j M{fDnk e/ w?ƒ o{j d/ do se b? nKdk ;h. T[; s'A nZr'AfrnkB ;h, o"PBh ;h, oZph ;zrhs ;h ` J/; p'X bJh ;kƒ fJe d{i/ tb gosDk jhgt/rk. dhtkoK ’u'A nkIkd j'Dk jh gt/rk. Bt/A foPs/ ;Ekgs eoB/ jh g?Dr/ ` i' rZb r[o{wjkoki dh ;eZso ƒ nkgD/ nzdo'A Bk bZGh, T[j rZb r[o{ wjkoki ƒ, T[; e[Vh ftZu'A bZGgJh ` T[j jh rZb, w?ƒ io'r/ ftZu'A bZGh j? ` jo rZb ftPtk; s'A jh P[o{ jz[dh j?,;zd/j s'A BjhA HHH

io'r/ B/ w/ok wkfJnk d/ ;zd/j dk Gow yzvB eo fdZsk j?. T[j fXnkB j?, w?A ;wkXhjK. T[j frnkB j?, w?A T[; dk gqekP jK.”

“ekP, n;hA ;koh wB[Zysk ƒ th fJ; o{g ftu t/y, ;wM ;ehJ/, ;z[dosk ƒ ftnkgenoE d/ ;ehJ/.”

“eh < w?A ;wMh BjhA.”“e[M BjhA, s/ok fJj gfjbk edw s?ƒ J/; nrb/ edw tb yV/, fJj w/oh fJZSk j?.

s[jkƒ d'jK ƒ w/ohnK P[G^ekwBktK.”

Page 224: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK224

w'j d/ j'm—o/s dh Mhb

T[j PkfJd fJPBkB eoe/ nkJh ;h ns/ w?A oks dh Pokp dk GzfBnK ;t/o d/ d;ti/ se th wzi/ T[~s/ ;[Zsk fgnk ;K—g'b/ g?ohA s[ofdnK fe;/ dhnK nZyK nkgD/ jZEK Bkbpzd eoe/ g[ZSDk, “p[ZM e"D j? <” fJe ;kXkoB fefonk j?, go g'b/ g?ohA s[oBk, c[ZbK tKrz{y[ZbQDk, fyVBk s/ fco Bow^Bow r'o/^r'o/ jZE ;[Zs/ gJ/ wod dhnK rbQK s/ j"bh^j"bhc/oBk fJe nB'yh rZb ;h. T[; d/ wb{e jZE dh S[j Bkb w?A nkgDhnK fBzdokJhnK nZyKy'bQhnK ` w/o/ u/jo/ T[~s/, fJe u[zwD dh ftZE T[~s/, fJe \{p;{os fujok M[fenk j'fJnk ;h.bzw/^bzw/ y[ZbQ/ ekb/ tkbK ftZu'A fsbe e/ w/o/ ezB ftu gkDh dh fJe pz{d feoh sK w?ƒ fJziwfj;{; j'fJnk, fit/A w/ok o'w^o'w fyV frnk j't/, fJe ;zrhswJh M[DM[Dh fit/A w/o/ nkb;ƒ GzB ojh j't/. w?A ;fj;k jh sqGe e/ T[~fmnk sK d' j'Am nzfrnkoh tKr w/o/ j'AmK Bkbi[V rJ/. w/ohnK rZbQK ni/ th T[; d/ jZEK ftu ;B. T[jBK ftZu'A nZr fBeb ojh ;h.w/ok jZE ;[Gkte jh T[; dhnK SkshnK ƒ S[j frnk. T[; dk fdb pVh s/Ih Bkb XVefojk ;h. w?A T[~m p?mk s/ fco T[j w/o/ ;"Aj/A w/o/ Bkb i[V e/ p?m rJh. w?A T[; dhnKnZyK ftu t/fynk sK w?ƒ fJzR ikfgnk fit/A T[j iBw^iBw dh fgnk;h j't/. ntke, np'bT[j w/ohnK nZyK ftu t/yh ik ojh ;h. fezBh fsqPBk fezBh thokBh ;h ` fJBQK nZyKftu ` w?A fejk, “fJj BQksh X'sh fe;/ pkr dh ;rb ;[rzXh feZE'A nk rJh j?, w/o/ fBZe/fij/ ewo/ ftu <”

T[j p'bh, “w?A ;'funk ;h fe s[;hA fJe c[Zb dh rZb eo'r/, go s[;hA sK pkrK dh ftfEnkb? p?m/. w'jB f;zx dhnK s[eK :kd nk ojhnK jBL

c[Zb c[Zb s/ G"fonK tKr fcoBk,fJBQK wodK dk fojk d;s{o wkjhnk `”w?A fejk, “jN, MZbh e[Vh. i/ c[Zb j? sK pkr j?, i/ c[Zb BjhA sK pk} feZE/ < rZb

c[Zb s'A jh P[o{ j[zdh j? ` sz{ ;t/o dk c[Zb pD e/ ;kok pk} nkgD/ ftu ;w' fbnk j?.”T[j p'bh, “s[;hA fgnk;/ wod j'—”w?A fejk, “s/ sz{ fgnk;h pdb'Nh—w/oh T[wo dk, w/o/ ihtB ftu sfDnK fJe wko{Eb

ns/ T[~go sz{—fgnk;k pZdb, fgnk;h ekfJnk—”T[; B/ f;o ƒ MNek wko e/ tkbK ƒ fujo/ s'A goQK ehsk, gkDh dh fJe p{zd w/o/ j'AmK

Page 225: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 225

ƒ S'jh s/ w?A j'AmK T[~s/ ihG c/oB br fgnk. T[j c/o p'bh, “s[;hA nkgDh eftsk ftu ihtB,w"s ns/ nBzs fgnk; dhnK rZbK eod/ j'. id'A w?A fJj gVQdh jK sK wfj;{; j[zdk j? few/o/ nzdo o/s dh fJe Mhb j?, fi; Bkb w/o/ d' fgnk;/ j'Am i[V/ j'J/ jB. eh w'j dhfgnk; d/ B;hpK ftu o/s dh Mhb jh fbyh j'Jh j[zdh j? <”

w?A gqPB^fuzBQ pDh p?mh wkbsh tb fJe tkoh c/o fXnkB Bkb t/fynk ns/ nkgD/ fi;wƒ uz{Yh tZYh fJj ikDB bJh fe eh w?A ;[|Bk t/y fojk jK fe jehes <

mhe jh ;h. w?A ikrdk ;K. wkbsh w/o/ e'b p?mh ;h. wkbsh w/o/ fwZso dh, fi;d/ e'b w?A bzvB nk e/ mfjfonk j'fJnk ;K, d{o dh foPs/dko ;h. T[; B/ w/ohnK eftsktKs/ ejkDhnK dhnK feskpK gVQhnK ;B ns/ T[j PoXk dh jZd se gj[zuh j'Jh w/oh gq;z;egkme s'A nkgD/ nkg ƒ w/oh wfjp{pk d/ o{g ftu t/y ojh ;h. i' shthA w/ohnK ouBktKdh s/ w/o/ nzdo dh shthA ;h, T[j T[; ;[|B/ dk ;keko s/ ;w{os o{g pDBk b'udh ;h `w?A T[; ƒ eJh tko efj u[~ek ;K fe wkbsh fJBQK ;zpzXK ƒ Gkt^tkue s/ nw{os w[jZpsse jh ;hws ofjD d/. s?ƒ s/ w?ƒ fJe sq/j fijh bZrdh oj/, fJe y'j fijh g?Adh oj/s/ n;hA fJzR jh ed/^ed/ fwbd/ ojhJ/ fit/A fJe ‘jT[ek jtk ƒ’ fwbdk j?. fi;wK dh Mhbftu u[ZGh e'Jh n"yh rZb BjhA, go w?A wZSh d/ Gow ƒ pfDnk ofjD d/Dk ukj[zdk ;K. i/wZSh B/ gZEo uZN jh fbnk sK fIzdrh s'A T[; dk gq:'iB, T[; dk wB'oE y[Z; ikt/rk s/fco fJj th j' ;edk j? fe n;hA fJe d{i/ ftu bZE e/ J/B/ Gow^yzvs j' ikJhJ/ fe ;kvhd'jK gqsh fJj fyZu th iKd/ oj/. w?A ftnkfjnk j'fJnk ;K, d' g[ZsoK dk pkg s/ T[j ni/eztkoh ;h, o'w^o'w fgnk;h, f;Zgh fit/A nZyK nZvh n;wkB tbK t/y ojh j't/, fJe ;_Kspz{d dh T[vhe ftu ` w?A pkg pD e/ th GNe fojk ;K, fJe nPKs MZyV tKr, ;w[zdo d/itkoGkN/ tKr, go w?A fJj BjhA ukj[zdk ;K fe wkbsh dh fIzdrh ftu w?A fJe nfijk jkd;kpD e/ xNK, fi; dk d[Zy T[; ƒ ;koh fIzdrh x[D tKr bZrk oj/, fi; dh Ifjo T[; ƒbrksko fJe XhwhA w"s pD e/ uVQ ikJ/ s/ T[j j"bh^j"bh x[b^x[b e/ brksko wodhoj/. wkbsh w/ok T[j jh ;[cBk ;h, fi; ƒ n"os d/ o{g ftu w?A nkgDhnK ouBktK ftufusfonk ;h. go w/ok fJj ;[|Bk w?ƒ T[; ;w/A fwfbnk ;h id'A w/oh jkbs T[; fJB;kBtorh ;h, id'A w/b/ ftu tfVnk sK pVk nwho ;h, go id'A xo gofsnk sK |eho.

fJj 1968 dh rZb j? id'A w?A gfjbh tkoh bzvB nkfJnk ;K ` w?A fco fwqribhnKfgZS/ GNedk fojk, d/P d/PKso xz[wdk j"bh j"bh dfonk dhnK bfjoK Bkb yfjzd/ eZu/ xV/tKr y[odk fojk. w?ƒ ;dk jh fJj nfj;k; fojk fe d' T[dk; nZyK jo ;w/A w/ok fgZSkeo ojhnK ;B. fJj nZyK wkbsh dhnK nZyK ;B, fiBQK ftu o/s dh Mhb ƒ w'j d/ j'Ami[V/ j'J/ ;B.

1971 ftu w?A id'A fco bzvB nkfJnk sK wkbsh T[~s/ fJe Bt/A i'pB dh pjko ;h.fJzR brdk ;h fit/A T[; B/ c[Zb s/ wfje, ;_Ks s/ f;Zg ns/ Mhb s/ j'AmK d/ G/d ƒ gfjukDfbnk j't/ ` T[;dk ftnkj j' u[Zek ;h s/ T[;d/ e[ZSV fJe fBZek fijk pkb ;h. fJzM ikgdk;h fit/A wkbsh ƒ j[D w/oh eftsk ftubh fgnk;, ihtB s/ w"s dh ;wZf;nk Bkb e'Jh ;zpzXBk fojk j't/.

Page 226: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK226

w?A g[ZfSnk, “wkbsh, fIzdrh fet/A r[Io ojh j? <”“fIzdrh `” T[; B/ fJe jT[ek fijk fbnk s/ fco p'bh. “fIzdrh, pVh s/I r[Io

ojh j?.”w?ƒ fJzM wfj;{; j'fJnk fit/A fJj wkbsh BjhA ;r'A e'Jh j'o n"os p'b ojh j't/.

fJ; s'A gfjbK fe w?A f\nkbK dh oT[A ftu pfje iKdk, T[j fco p'bh, “gZg{ d/ fgsk ihBkJhN fPcN ’s/ jB. nkT[D tkb/ jB, nkT[Ad/ jh ;"A ikDr/ s/ fco w?A th gZg{ ƒ r[nKYftu pZu/ ;zGkbD tkbh shthA e'b SZv e/ ezw ’s/ ikDk j?. s[;hA i/ j'o gzi fwzN Bk nkT[Ad/sK w?A ub/ ikDk ;h.”

T[; dh p'b ukb s/ T[; d/ fi;w ftu ekjb ;h. w?A fejk, “uZb w?A s/o/ Bkb gZg{ƒ ;KGD tkbh n"os d/ xo se uZbdk jK. T[E'A sz{ ezw ’s/ ubh ikJhA s/ w?A ;VeK d/ t;g? iktKrk.” o;s/ ftu w?A fco rZb s'oh.

“wkbsh, o/s dh Mhb s/ w'j d/ j'Am eh ni/ se th w'j dh Mhb ns/ o/s d/ j'AmKftu BjhA pdb/ <”

T[j p'bh, “w'j dh Mhb, o/s d/ j'Am—fJj ;[|B/ dhnK rZbK jB. oks ƒ sko/ frDBtkb/, fdB/ okj G[Zb iKd/ jB. ;[|B/ b?D tkb/ i/ ;[|B/ d/ ;Zu se gj[zu ikD sK fIzdrhfJe \bkn pD e/ ofj ikJ/rh. \bkn ftu fiT{D dk eh |kfJdk <”

w?A fejk, “wkbsh sz{ b/ye BjhA dkoPBe th pD ojh j?A ”“b/ye, dkoPfBe—feT[A wIke eo oj/ j' < J/E/ fIzdrh, ’u pVh ekjb j?—fe; ƒ

ftjb j? nfijhnK |I{b rZbK pko/ ;'uD dh. gZg{ d/ fgsk ih nkgDk xo b?Dk ukj[zd/ jB.xo bJh g?;/ ukjhd/ jB s/ g?;/ ewkT[D bJh ;kƒ d'jK ƒ ezw eoB g?Adk j?. S/ fdB ezws/ ;ZstK fdB xo s/ egfVnK dh ;ckJh, P"fgzr s/ j'o J/Xo T[Xo dhnK rZbK—fIzdrh ftjbed'A fdzdh j? fe;/ ƒ e[M pDB dk. w?A gZg{ ƒ g?dk Io{o ehsk j?—go Bk w?A wK dh wwskdk g{oB nB[Gt ehsk j? s/ Bk jh gZg{ ƒ wK ns/ pkg{ dk g{ok fgnko fwfbnk j?. n;hAnkgDk xo sK Gkt/A b? ;eKr/, go fJ; fIzdrh ftu ;dk xo'A p/xo j'J/ fcoKr/, fJj ;kvkjh BjhA nkT[D tkbh B;b dk th d[yKs j? HHH.”

wkbsh dk fNT{p ;N/PB nk frnk ;h. s/ w?A fJe j'o d[yKs dh eEk gZb/ pzBQ e/tkg; fwqribhnK d/ ikb ftu ik T[bfMnk ;K.

fszB ;kb fJ; w[be ftu ofj e/ w?ƒ ;dk jh fJe y'j fijh g?Adh ojh j? s/ fcow?A d/PK pd/PK dh ;?o bJh s[o g?Adk jK. ;G Bkb'A gfjbK w/ok o[\ bzvB tb jh j[zdk j?ns/ T[E'A fco :{og iK nwohek tb. fJ; d"okB w/oh G?D dk ftnkj th j' u[Zek ;h s/T[j ftnkj eotk e/ fJzrb?Av gj[zu u[~eh ;h. wkbsh ƒ gsk BjhA fet/A gsk bZr frnk s/T[j w/oh G?D dh r{VQh ;j/bh pD rJh. id ed/ ftjb fwbdh fJj d't/A fJeZmhnK j[zdhnK,cZeV s'bdhnK ns/ fJ; fIzdrh T[~s/ j; SZvdhnK `

1974 ftu id'A w?A bzvB d/ jhEo' jtkJh nZv/ T[~s/ T[sfonk sK w/oh G?D s/ GD'Jhnkw?ƒ b?D nkJ/ j'J/ ;B. w/oh G?D pVh \[P ;h. fBZe/^fBZe/ d' g[Zso ns/ ;[jDk ;[DZyk yKdkghAdk gsh—fJ;soh ƒ j'o eh ukjhdk j? <

Page 227: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 227

ni/ n;hA xo gj[zu/ jh ;K fe dotkI/ dh xzNh tZih. wkbsh fJe ;kXkoB o{g s/nX/V T[wo d/ nkdwh Bkb ;kv/ e'b nk gXkoh ` s/ fco p'bh, “fJj w/o/ gsh jB ` j[D/^j[D/BkJhN fP|N bk e/ nkJ/ jB. w?A th ezw ’s/ ikDk ;h. ;'funk fe fJj fgSbh tkoh th s[jkƒBjhA fwb/. fJ; bJh s[jkƒ fwb e/ jh ;"D—fco gsk BjhA w/b j'Dk th j? fe BjhA `”

w?A t/fynk wkbsh d/ gsh dhnK nZyK BhAd Bkb p'Mb ;B s/ T[j T[pk;hnK b? fojk;h ` fJ; ;kXkoB Peb' ;{os s/ nBgVQ fe;w d/ pzd/ Bkb wkbsh fet/A eZN ojhj't/rh < w/o/ fIjB ftu fJe gqPB fijk g?dk j'fJnk s/ fco wkbsh dh nktkI ;[DkJh fdZsh,“nZSk ih, fco fdU nkfrnk. w/ok ezw dk ;wK j' frnk j? s/ fJBQK B/ th ;"Dk j?. ftP:{ J/ BkJh; jkbhv/ fJB fJzrb?Av.”

wkbsh fJe fSD pD e/ nkJh s/ d{ik fSD pD e/ ubh rJh ` w?A j|s/ Go bJh :{ogtb fBeb frnk ` id'A tkg; nkfJnk sK PfBuotko Pkw ƒ fdB Go dh EektN wkoBbJh fJe gZp (Pokp\kB/) tb ƒ s[o fgnk.

bzw/A tkbK ƒ ntkok SZvh, p?~b^pkNw gkJh, gZp dh B[Zeo tkbh w/I T[~s/ wkbsh ƒp?fmnK t/y e/ w?ƒ j?okBh th j'Jh s/ \[Ph th. T[; d/ nZr/ fJe rbk; phno dk ns/ fJeft;eh dk fgnk ;h. nkb/ d[nkb/ s'A p/fBnkI T[j f;roN gh ojh ns/ nkgD/ nkg ftuwrB ;h.

“j?b', wkbsh eh jkb j? <”“p?m', p?m', eh ghUr/ <”w?A ;'funk ;h fe w?ƒ t/y e/ T[; ƒ nkgD/ Pokp s/ f;roN ghD pko/ e[M xpokjN

j't/rh, go rZb fJ; s'A T[bN j'Jh. nk\o w?A j"A;bk eo e/ g[ZS jh fbnk, “wkbsh, fJjPokp, fJj f;roN s/ gZg{ d/ fgsk HHH.”

f;roN ƒ ok\dkBh ftu MkVdh j'Jh T[j I'o Bkb jZ;h s/ fco p'bh, “jK gZg{ d/fgsk HHH fJj mzvh ok\ j? Bk—;kvk ihtB fJ;/ soQK dk jh j?—fpB ifbnK brksko ok\j[zd/ ik oj/ jK. id'A w?A ikrdh jK, sK T[j ezw T[~s/ j[zd/ jB ns/ id'A T[j ikrd/ jB sKw?A ezw T[~s/ j[zdh jK. s[jkvhnK T[j s[eK jB Bk L

fJ; xo s'A xo d/ nzdo se,d' Xo[ZtK fisBh d{oh j?,Bk fwb ;eDk wip{oh j?.e[M fJj' fijh jh rZb j? ;kv/ Bkb th—;zv/ ƒ jh fwbd/ jK fJe d{i/ ƒ—T[FzR j[D

n;hA xo b? fbnk j? s/ w?A ed/^ed/ ;?uov/ n"| eo e/ J/E/ nk iKdh jK—”w?A g[ZfSnk, “s/ gZg{ d/ fgsk <”“T[j th fJzR jh fes/ ub/ iKd/ jB HHH gZp ftu Pokph jk;/, T[~uhnK rZbK s/ f;roNh

Xz{J/A tb t/y ;[D e/ ikgdk j? fe fIzdrh ni/ yV'sh BjhA—s[o ojh j?—g{oh wPhB BjhApDh—fJ; ftu ni/ th fIzdrh tork e[M j?, fJe fdb XVedk j?.”

T[j p'bh, “jK, gZg{—T[j j[D fszB ;kb dk j' frnk j?. ;kv/ xo e[M b"io ofjzd/jB—T[BQK d/ pZfunK Bkb y/v fojk j't/rk.”

Page 228: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK228

w?A j?okB ;K fe wkbsh ftu fJedw J/Bh spdhbh fet/A nk rJh i' T[j nkgD/ wKs/ gsBh j'D d/ eosZt ƒ G[bk e/ J/E/ gZp ftu nk p?mdh j?. w?A T[; ƒ fco g[ZfSnk, “gowkbsh fJj ;G e[M feT[A <”

T[j p'bh, “feT[Afe fJj jehes j? ns/ w'j dh Mhb ns/ o/s d/ j'Am fJe ;[|Bk. id'Aoks ƒ sko/ frDB tkb/ fdB/ o;sk G[Zb ikD sK ;[|B/ ed/ ;Zu BjhA pDd/. s[;hA th fJejkd;k j' s/ w?A th. s[jkvh eftsk s/ ejkDh dh g{oh^g{oh ;wM w?ƒ j[D gJh j?.”

T[j e[M d/o u[~g eo e/ w/o/ tb'A p/fXnkB ft;eh s/ f;roN ghAdh, e[M ;'udhojh ns/ fco nkg jh p'bh, “ed/ w?A s[jkv/ Bkb Bksk rzYDk ukfjnk ;h—T[j rZb BkpDh. go Bksk th Bk N[ZNk. fJe nfijk foPsk i' j? th ;h s/ BjhA th. fco fezBh jhd/o w?A fJ; foPs/ dh gfoGkPk Yz{vdh ojh, go rZb Bk pDh. nZi fJzR ikgdk j? fit/As[jkv/ fJe tkoh j'o fwbD Bkb w?ƒ fJ; gfoGkPk ns/ fJ; ;zpzX dk BK s/ nkXko fwbfrnk j't/.”

w?A g[~fSnk, “T[j eh <”T[j fJedw rzGho j' rJh ns/ fco f;ZbQhnK nZyK T[~s/ nkgD/ g'N/ c/odh j'Jh p'bh,

“jkdf;nK dh ;KM. eh fJj jh BjhA ;kvk foPsk<”

Page 229: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 229

xNd/ tXd/ |k;b/

;[Xho nZi fco n?Nb; y'bQ e/ p?mk ;h. T[; d/ ;kwQD/, w/I T[~s/, rb'p th fgnk ;h.T[; d/ jZE Gkt/A \kbh ;B, go T[; d/ ;Zi/ jZE dhnK gfjbhnK d't/A T[FzrbhnK ns/ nzr{mkfJzR w[V/ j'J/ ;B, fit/A T[BQK ftu g?B;b geVh j'Jh j't/. T[; B/ nkgD/ yZp/ jZE Bkbrb'p ƒ I'o Bkb x[zwk fdZsk. x[zwd/ j'J/ rb'p tb t/y e/ T[; ƒ fJzM wfj;{; j'fJnkfit/A T[j fJsBk tZvk j' frnk j't/ ns/ fJsBk wjkB fe rb'p T[~s/ c?b/ j'J/ fJj wjKdhg,d/P ns/ d/PK d/ b'e fJe uZeo ftu T[; dh nkgDh X[oh d[nkb/ x[zw oj/ j'D. rb'p dhuZeodko joes o[eh, sK T[; d/ ;kwQD/ :{og dh G{r'be o{go/yk T[~Goh, fi; d/ Bkbjh ;h fJe S'Nk fijk dhg, ‘fJzrb?Av’. ed/ ;wK ;h id'A fJj dhg fJe nfijk ;{oipfDnk ;h, i' jo ;w/A Xosh d/ fe;/ Bk fe;/ fjZ;/ T[~s/ nkgD/ oki^nfXeko dh o"PBhirkJh oZydk ;h. fSD dh fSD T[; ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk, fit/A T[j |I{b f\nkbKftu pfje frnk j't/. d{;o/ fSD jh T[; B/ nkgD/ f;o ƒ Szv e/, fJBQK |I{b f\nkbKs'A nkgDk fgZSk S[vkfJnk.

T[; B/ rb'p T[~s/, T[; dhg tb t/fynk. J/E/ jh sK T[; dh tZvh Xh ofjzdh ;h. uzr/yKd/ ghAd/ ftT[gkoh NZpo ftu T[; dk ftnkj j'fJnk ;h. bkbK tor/ T[; d/ d' w[zv/ ;B,fJe S/nK e[ ;kbK dk s/ d{ik u"Aj ;kbK dk. T[; dk ;Zik jZE nkg^w[jkok jh joes ftunk frnk s/ T[; ƒ fJzR gqshs j'fJnk fit/A T[; d/ jZE ftubh f\nkbh g?B;b nzdobknt;s{ fpzd{ fco pkjo nk frnk j't/ ns/ fJzrb?Av s'A c?b e/ n|ohek d/ d/P ehBhnkftueko fJe f;ZXh beho pDdk ik fojk j't/. fSD gb ftu jh T[; B/ n|ohek, :{ogns/ ehBhnK, fJzrb?Av ftubh d/P s/ ekb dh ftZE fwFNk fdZsh ;h. ehBhnK s/ fJzrb?Avftueko fezBk |k;bk j? < T[j ;'u fojk ;h, fJe fpzd{ d/ fJe beho pDB—fisBk—fpzd{i' T[; d/ jZE ftu geVh f\nkbh g?B;b ftu jo ;w/A ;iht ofjzdk j?.

T[j ;'u fojk ;h, |k;bk, jK |k;bk—fJj |k;bk eZS e/ jh sK T[; dh Xh nkgD/d' g[ZsoK ;w/s p[Ze o[fgnK dk \ou eo e/ T[u/u/ s"o T[~s/ T[; ƒ fwbD ns/ fJe wjhB/dhnK S[ZNhnK r[IkoB T[; e'b ehBhnK nk ojh ;h. phH e"wH (B. Com.) dk fJwfsjkBgk; eo e/, T[; dk tZvk g[Zso th B"eoh eoB tk;s/ ehBhnK nk fojk ;h. T[; dh XhB/ fJjh sK fbfynk ;h fe T[; dk T[; ƒ s/ nkgD/ S'N/ tho ƒ fwbD tk;s/ pVk fdb

Page 230: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK230

eodk j?. fJj g?;/ sK jZEK dh w?b jB, nZi j?B—eZbQ BjhA. fIzdrh dk eh Go';k j?—fgnko s/ w[j~ps, w/b s/ fwbkg g?f;nK Bkb'A tX/o/ Io{oh jB. o'eV o[fgnK dh ewke/ th i/ fJe d{i/ ƒ fwbD bJh sVgd/ so;d/ oj/, sK fJj ewkJh fe; noE <” i/ fJjewkJh, fJj XB, fJB;kBh foPfsnK ftu dhtkoK yVQhnK eoB d/ ekpb jB, sKnfijh jo dhtko s'V d/Dh ukjhdh j?. T[; B/ fJj th fbfynk ;h fe nkgDh fJ; :ksokd/ d"okB T[j nkgD/ pkpb ƒ th fwb bt/rh s/ nkgD/ S'N/ tho ƒ th—foze{ s/ fgze{d'jK B/ jh Bk nkgDk BkBk t/fynk ;h ns/ Bk jh wkwk—T[BQK ƒ th gsk bZr ikt/rk feT[j fe; e'Vw/A ftZu'A jB. fJ; ;G e[M d/ Bkb jh T[j n|ohek dh :ksok dk nkBzd thwkD ;e/rh.

jK, mhe jh sK fbfynk j?, T[; dh Xh B/ HHH fJj w/b fwbkg HHH T[j ;'u fojk;h HHH T[; d/ xo ftu fJe NZpo d/ gzi ihnK dk w/b fwbkg jh BjhA j't/rk, ;r'A d[BhnKd/ d' wjKdhgK (n|ohek s/ Gkos) ns/ fJe dhg (fJzrb?Av) i' ed/ eJh wjKdhgK s'A tZvk;h, dk w/b j't/rk. Bkb/ w/b fwbkg, Bkb/ ;?o ;gkNk. T[; d/ fujo/ T[~s/ fJe ftnzr Gohw[;ekB c?b rJh, fit/A T[j nkgD/ nkg ƒ efj fojk j't/, ‘Bkb/ wz[i prV dk ;"dk, Bkb/doPB d/th d/’.

T[; dk yZpk jZE fco rb'p ƒ S'j frnk ;h. x[zwdk j'fJnk rb'p T[; d/ ;kwQD/J/Phnk d/ wjKdhg ftu Gkos dk BePk b? e/ yV' frnk. T[; d/ ;Zi/ jZE ftu gefVnknwo{s fpzd{ ibzXo s'A Xosh okjhA pzpJh se gj[zudk, fjzd wjK ;kro ftZu'A dh sodk j'fJnkw[zpk;/ d/ sN T[~s/ nkD bZrk ;h ns/ fco w[zpk;/ s'A B?o'ph s/ B?o'ph s'A T[; d/ xo se dkfszB ;" whb s'A th tX dk ck;bk, fit/A fJ; fpzd{ B/ gbe Mge ftu jh s? eo fbnk ;h.

nkg Gkt/A T[j j[D nXyV T[wo ƒ Y[Ze u[Zek ;h go nkgD/ ftfdnkoEh ihtB d/ d"okB;e{b ;w/A dh T[; dh fJj nkds ni/ se BjhA ;h rJh—fJjh nkds, fJe fpzd{ ƒ c?bke/ d/PK wjKdhgK ƒ fwbk d/D dh nkds. T[j ;'u fojk ;h fe fpzd{ ftZu'A fBebD tkbh fJ;nw{os beho dh o|sko fezBh s/I j?, ;[go ;"fBe s/ \bkJh^:kB dh o|sko s'A ths/I, i' d/P s/ ekb dh ftZE ƒ nZy c'o/ ftu fwFNk e/ oZy fdzdh j?, T[d'A, id'A T[j ;e{bftu fJzR eodk j[zdk ;h, sK T[; ƒ fJj ftPtk; jh BjhA ;h fe ed/ T[; dh ftZE w/NDdh fJj fefonk, nw{os Bk ofj e/, ;w{os th pD ikt/rh.

Gkos ftu B"eoh eofdnK T[; dk ihtB th nihp Yzr Bkb phfsnk ;h. id'A T[;d/ e'b g?;/ j[zd/ ;B, sK uzrh Pokp, uzrk ykDk, uzrh shthA, uzrh g'Pke ns/ uzrk ihtBT[; dk fJPN j[zdk ;h. T[; dk ftnkj j' frnk, go T[; dh fJj nkds Bk rJh. idth ed/ fefsUA g?f;nK ƒ jZE fgnk, fNT{PB eoe/, rkJhv fby e/, nkekPtkDh d/ gq'rokweoe/ s/ iK fco eth dopkoK ftu Gkr b? e/, sK T[j ihtB ftu ftnkge n?P dh fJ;fweBksh;h Pesh tb nkgD/ nkg jh fyZu j[zdk fojk. xo ftu ed/ o'Nh d/ d't/A gk;/ u'gV/j'J/ ns/ ed/ ckekw;sh. T[; dh gsBh eJh tko fyM yg e/ T[; ƒ nkydh, “xo ftufozBQD gekT[D ƒ e[M th BjhA, j[D w?A u[ZbQ/ ftu s[jkvhnK bZsK vkjtK.” sK T[j f;o| w[;eokfdzdk ns/ ;'udk fe fJ; xo ftu sK ed/^ed/ T[; dhnK fJj bZsK th BjhA j[zdhnK. nfij/

Page 231: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 231

;w/A iK T[j nkgD/ fe;/ fwZso d/ fgzv tb fBeb g?Adk iK oks rJh se fgzv'A u'yh d{os/ ;fEs YZeh ftu ekrI ebw b? e/ g/N dh G[Zy s/ wB dh G[Zy ftueko fJe fGnkBe:[ZX bVdk yzv^yzv j[zdk ofjzdk. vz{xh oks frnK id'A fgzv ftu ;'sk g? u[edk, sK T[j tkg;xo gos e/ dZp/ g?ohA s[odk nkgD/ wzi/ se gj[zu e/ rkfJp j' iKdk ;h. T[; ƒ gsk ;hfe T[; dh gsBh, nkgDh fgZm T[; tb j'D d/ pkti{d th, T[; dk fJj eow t/y, wfj;{;ojh j[zdh ;h. nfij/ jo fdB, dotkI/ ƒ y[ZfbQnK th sK T[; B/ ofynk j[zdk ;h. nfij/;w/A T[j nkgDh fJ; jkbs ƒ fJe dkoPfBe ozrD fdzdk j'fJnk nkfynk eodk ;h fe “y[ZbQ/dotkI/ jh, tZ;d/ o;d/ xoK dk fuzBQ jB.”

fJ; ;w/A d/ d"okB T[; ƒ nB/eK fwZso fwb/ ;B. fwZso i' nkgD/ nkg dh d; g?f;nKse ehws oZyd/ j'J/ th T[; dh \kso o[gJhJ/ ftu uZb rJ/ ns/ T[j fwZso th i' jIkoKdh ehws oyd/ j'J/ th T[; d/ yh;/ ƒ \kbh eoe/ T[; d/ ihtB dk n;bh w[Zb wB|h ftueo rJ/ ;B. fJj rfDs th nihp ftPk j?. nzefVnK ftu i' ;Zu BIo nkT[Adk j?, ihtBftu T[j e{V j' fBZpVdk j?. T[j ;'u fojk ;h fe rfDs dk fJj ftPk edw^edw T[~s/fJB;kB dh fIzdrh Bkb pVh p/ofjw ns/ fGnkBe y/v y/vdk j?. fe;/ d/ d' ns/ d', ;"ns/ fe;/ d/ thj ns/ thj, wB|h d;.

fco T[j ;'udk fe i/ ihtB fJzM Bk j[zdk, sK fuzsB fet/A g?dk j[zdk < i/ ihtB dhfefonk ftu d' ns/ d' uko jh ofjzd/ ns/ thj d/ thj ukbQh—sK Bk e'Jh n;zs[PNh iBwb?Adh, Bk |b;|k g?dk j[zdk, Bk frnkB ns/ Bk jh p[o/ Gb/, rbs mhe s/ fBnK ns/ nfBnKdh ;'Mh iK u/szBsk j[zdh—fIzdrh fJe ;ob f;ZXh beho pD e/ ofj iKdh. Bk e'Jh ;zeN,Bk ;zxoP HHH Bho;, fJe;ko ihtB HHH. go fco id'A T[j ihtB dh toswkB dPk tbMksh wkodk sK t/ydk fe fet/A tkd^fttkdK ftu T[bM/ j'J/ jB—fet/A fJB;kB, fJB;kB dhjZfsnk eo fojk j?—fet/A nZr fJe o[Zy ƒ—g?Adh j? s/ ;ko/ dk ;kok izrb pb T[~mdk j?s/ T[; dh bg/N ftu—nkPk fBokPk, wB, ;oho, n;fsst, ;wki, ftnesh, PKsh, fJZSks/ ;[szsosk—T[; dk ;G e[M nk iKdk j?. T[j ;'udk fe fJB;kB dh i' fIzdrh jB/o/ftu bzxh, T[j uzrh ;h. go ukBD ftu fuzsB dk ;zskg G'rdk, wB[Zy gb^gb nZr d/ GKpVKd/ ;kj b?Adk, drd/ e'fbnK T[~s/ s[odk j?. T[; ƒ fJzi ftykJh fdzdk fit/A ;{oi dhsgP B/ whbK se Xosh, ftu dokVK gk fdZshnK j'D s/ Xosh e'b/ torh j' rJh j't/.wB[Zy fiZXo th iKdk j?, T[; d/ bN^bN pbd/ g?oK Bkb Xosh wu T[~mdh j?. phi,fiBQK ed/ c[ZNDk ;h BthnK gqGksK tKr, BthnK nk;K d/ fuzBQ pD e/, fJ; Xosh dhnKdokVK ftu fvrfdnK jh oky j' iKd/ jB. T[j nkg ibdk j?, pbdk j?, go J/Bk ;\sikB j' u[ek j? fe T[pbD doi/ se gj[zu e/ th T[pbdk BjhA, wodk BjhA, cNdk BjhA,uhEV/^uhEV/ BjhA j[zdk. fJ; nt;Ek ftu T[j nkgD/ nzdo pkjo Mksh wkodk j?, sK T[;ƒ fJj nZr wjK Bro dhnK ;zxDhnK fJwkosK ftu fxo/ fJebkg/ s'A b? e/ wko{Eb d/ eD^eD se g;odh gqshs j[zdh j? ns/ ed/^ed/ fJe fBo[Zy/ nBzs o;s/ tb fi; T[~s/ s[ofdnK,T[; dh nkgDh SK Xosh tk;s/ sK fpqS pD ;edh j?, go T[; dk nkgDk f;o, wB ns/sB BjhA Ye ;edh.

Page 232: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK232

PkfJd fJj fJeZb, fJj fJebkgk jh ;h, T[; d/ nzdobk ;zxDk fJebkgk, i' T[; ƒrb'p ns/ n?Nb; T[~s/ nw{os o/yktK tkj[D d/ Gow^ibK tb gq/os eodk ofjzdk ;h.

T[; dk ih eodk ;h fe T[j fJe nfijk fpzd{ j't/, fi; ftZu'A jo gk;/ jo fdPk tbnB/eK o/yktK fBebD, i' ;w/A ns/ ftZEK, ozrK ns/ B;bK d/ ftsefonK d/ fxBkT[D/ dkfJo/s'V d/D, T[j nkg d/PK wjKdhgK fisBk ftPkb j' ikt/HHHT[; dk fJe edw nwohek ftuj't/ ns/ d{;ok :{og ftu, fJe jZE n|ohek ftu j't/ ns/ d{;ok nk;Nq/bhnk ftuHHHT[;dhnK BIoK \bkn ftZu'A fJzM bzx ikD, fit/A fi;w ftZu'A n?e;^o/I (X-Rays) ns/ pqfjwzvdk ;kok nzdo pkjo nkgD/ fIjB ftu T[sko e/ oZy b?D.

fco T[j ;'udk fe eZuk GKvk ns/ gZEo Bkb wZEk. i/ T[j nkgDh ;koh T[wo th Xoshd/ r'b/ d[nkb/ s[odk oj/ sK PkfJd nkgDh w"s s'A gfjbK fJj th f;ZX Bk eo ;e/ fe Xoshr'b j?, iK nZX ftZu'A N[ZN/ T[; rb'p torh j?, fi; d/ fJe gk;/ s[oB dk fBPkB j't/ ns/d{i/ gk;/ ;dk bJh o[e ikD dk `

rb'p tb t/y e/ T[; d/ ;Zi/ jZE ftu fco joes j'Jh s/ T[j nkgD/ nkg jh w[;eokfgnk. mhe jh sK j?, ibzXo s'A B?o'ph se T[; d/ fpzd{ B/ beho tkj bJh j?—fJ;/ behoT[~s/ s[odk T[; dk g[Zso J/E/ gj[zu fojk j?. bzvB s'A B?o'ph se T[; dh nkgDh Xh beho tkjojh j?—fi; T[~s/ s[ofdnK T[; B/ nkgDh fJe pKj nwohek ns/ d{ih :{og tb c?bkT[Dh j?.

ehBhnK ftu nk e/ fgSb/ uko ;kbK d/ ;w/A d/ d"okB T[; B/ Gkos ftu nkgD/ f;oufVQnk ;kok eoIk T[skfonk ;h. nkgD/ g[Zso ƒ phH e"wH se dh ftfdnk dtkJh ;h. xoftu bZsK ƒ u[ZbQ/ ftu vkjD dh B"ps nkT[D ƒ o'fenk ;h. nkgD/ bJh fJe eko bJh;h. d; e[ jIko Pfbzr p?Ae ftu th iwQK ehs/ ;B, nkgD/ nzdob/ nw{os fpzd{ d/ ;[cB/ƒ ;keko eoB tk;s/—fpzd{ fi; B/ d'jK fdPktK tb c?b e/ jo pZMt/A uZeo dh fJeKfrskƒ s'VBk ;h HHH d/PK, wjKdhgK ftueko nw{os beho d/ ;|o s/ |k;b/ ƒ Xosh ns/ edwdk m'; o{g d/Dk ;h. T[j fezBk \[P ;h.

T[j fezBk \[P ;h fe nZi Pkw ƒ T[; d/ g[Zso B/ nkT[Dk ;h ns/ go;'A ;t/o/ T[;dh Xh B/. g[Zso fit/A fJ; nZXyV T[wo ftu T[; dh fIzdrh dh Pkw ƒ itkBh dk o{gd/D nk fojk ;h ns/ Xh fit/A T[; d/ ;|oK dh ;t/o ƒ T[; d/ xo dh ;odb se nkgb? e/ nk ojh ;h. T[j pj[s \[P ;h.

B?o'ph d/ n?Apkek;h jtkJh nZv/ T[~s/ id'A T[j, ftwkB ’u'A T[~so e/ nkfJnk, sK T[jnkgD/ g[Zso ƒ iZch gk e/ fwfbnk. T[; dk fujok t/y e/ T[; ƒ fJzM wfj;{; j'fJnkfit/A T[; d/ nkgD/ f;o ns/ dkjVh d/ fyuVh tkb nbkT[dhB d/ ikd{ Bkb }kfJp j' rJ/j'D ns/ T[j fJe tkoh fco w[ZS^c[ZN rGo{ pD frnk j't/. nkgD/ g[Zso d/ Bkb s[ofdnK,;?o eofdnK T[; ƒ BthnK EktK ftykT[AfdnK T[; d/ gZp Xosh T[~s/ BjhA ;B brd/.

fco T[; dh Xh s/ T[; d/ d'jso/ nk rJ/. T[; dk f\nkb ;h fe T[; dh Xh ftnkjs'A pknd d' fBnkD/ izw e/ ek|h pdb u[Zeh j't/rh. fJj th T[; dk tfjw jh fBefbnk.T[j sK T[FzR dh T[FzR jh ;h—fBZeh fijh, wb{e fijh, T[j jh G'bh Gkbh ;{os, puekBkw[;eokjN, fit/A j[D/ jh T[; d/ e[ZSV uVQ ikDk ukj[zdh j't/. id'A T[; B/ T[; ƒ nkgDh

Page 233: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 233

rbteVh ftu fbnk sK T[; ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk, fit/A T[; B/ T[; ƒ e[ZSV u[Ze fbnkj't/. T[j o' ojh ;h. T[j ;'u fojk ;h fe T[; dk pugB BjhA frnk, ewbh. T[; d/ pugBd/ fdBK ftu th fizBh d/o se T[j T[; ƒ BtK fyv"Dk b? e/ BjhA ;h fdzdk, T[; dhnK nZyKd/ w'N/ w'N/ nZEo{ BjhA ;B o[ed/. fyv"D/ dk f\nkb nkT[AfdnK jh, T[; dk fXnkB nkgD/d'jsfonK tb frnk. T[; B/ g?oK Gko p?m e/ d'jK ƒ nkgDh fJe^fJe pKj ftu tb fbnk,fje Bkb bk fbnk, u[zfwnK s/ fco e[ZSV u[Ze fbnk. foze{ s/ fgze{ d/ fujfonK tb t/ye/ T[; ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk, fit/A T[j fJe p/fceo pZuk pD frnk j't/ HHH fit/A fJBQKpZfunK d/ o{g ftu T[; dk nkgDk pugB w[V e/ gos nkfJnk j't/. fezBK fgnkok j? fJjpugB ` Bk e'Jh fceo Bk ckek, Bk e'Jh wip{oh Bk fIzw/tkoh HHH i/ jZ;' sK ;G bJhy/Vk HHH i/ o't' sK xo ftu wkswHHH nkIkd, p/f|eo, p/skI pkdPkj HHH jK, T[j p/skIpkdPkj jh sK pD frnk ;h. T[; dk nkgk fit/A wB[Zyk T[wo dh beho dh gNVh GzB e/fJe' ;w/A pkg, g[Zso, Xh ns/ d'jsok pD frnk j't/. e"D o'e ;edk j?, T[; ƒ nfijkwfj;{; eoB s'A < e"D o'e ;edk j? T[; ƒ fJe' ;w/A, fJe' EK, fJe' o[Zs/, ;G o[ZsK d/ozr s/ o; wkDB s'A <

foze{ s/ fgze{ th pV/ nihp pZu/ ;B. Bk T[BQK ƒ uzrh soQK gzikph jh nkT[Adh ;h s/Bk jh nzro/Ih. T[j fit/A fe;/ th GkPk dh e?d ftu Bk nkT[Dk ukj[zd/ j'D. T[j fit/A fe;/th foPs/ ƒ em'o GkPk dh e?d ftu Bk pzBQDk ukjz[d/ j'D. fJzrb?Av ftu T[BQK d/ uku/ ;B,skJ/ ;B s/ T[BQK d/ j'o fwZso ;B, fiBQK ƒ T[j nzeb efj e/ ;zp'XB eod/ ;B. T[; dhXh T[BQK d'jK ƒ tko^tko ;wMkT[Adh fe T[j T[; ƒ ‘dko ih’ efj e/ ;zp'XB eoB, feT[AfeT[j nkg T[; ƒ ‘dko ih’ efj e/ ;zp'XB eodh ;h—go pZu/ fJBQK PpdK dk T[ukoB ed/‘vko vh’ ns/ ed/ ‘vko ih’ eo fdzd/ sK T[; dh Xh ƒ r[Z;k uVQ iKdk. T[j pZfunK ƒvKNdh s/ efjzdh fe J/B/ tZv/ j' rJ/ jB, go fJBQK ƒ ni/ se p'bDk BjhA nkfJnk.Gkt/A T[; ƒ fJj fMVe^MgN fpbe[b g;zd BjhA ;h, go id'A th T[; dh Xh fJ; jkbsftu ebgdh ygdh, sK T[; ƒ fJzi wfj;{; j[zdk fit/A T[; dh Xh d/ tkb fyuVh j' rJ/j'D. nfij/ ;w/A T[; ƒ nkgDh Xh d/ fujo/ fgZS/ S[fgnk j'fJnk nkgDh gsBh dk fujokT[~Godk j'fJnk gqshs j[zdk. T[j th sK fJt/A jh vKNdh ;h nkgD/ pZfunK ƒ. fJ; nfj;k;d/ gqGkt nXhB T[; ƒ fJzR ikfgnk fit/A T[; d/ xo d/ }?o^jkIo ih th J/E/ nk gXko/j'D—fit/A fJj ;ZyDk^;ZyDk xo, BZe'^BZe Go frnk j't/. fit/A fJZE/ o"DeK jh o"DeK j'D,c[Zb jh c[Zb, ;[rzXK jh ;[rzXK.

“s[;hA dko ih BjhA efj ;ed/, sK BkBk ih ej'.”T[; dh Xh dh nktkI B/, T[; ƒ f\nkbK dh d[BhnK ftZu'A eZY e/ fco Xosh T[~s/ b?

nKdk. d't/A pZu/ g{ok I'o bk e/ fJzR efjD dk :sB eod/ j'J/ th, “Bk, Bk, vh.” jh efj;e/ sK fco tZvk foze{ g[ZSD bZrk, “wkwk, fJj ;kv/ BkBk nzeb jB <”

T[; ƒ pZu/ d/ fJ; wk;{w gqPB T[~s/ jk;k nk frnk s/ pkeh ;G th T[; d/ jk;/ ftuPkfwb j' rJ/. nkgD/ jk;/ ƒ w;K^w;K ekp{ eofdnK T[; B/ nkgD/ g[Zso tb fJPkok eoe/fejk, “s/ foze{, fgze{ fJj s[jkv/ wkwk nzeb.”

Page 234: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK234

pZfunK d/ ‘wkwk nzeb’ efjD T[~s/ fJe tkoh c/o jk;k rz{fink. fJzR ikgdk ;hfit/A ‘BkBk nzeb’ ns/ ‘wkwk nzeb’ dhnK nktkIK Bkb T[; d/ xo ftu fJzdo^XB[P s/;Zs/ ozr nk tZ;/ j'D, o"DeK jh o"DeK j' rJhnK j'D, \[PhnK jh \[PhnK HHH`

nkgDh Xh dh fJe wjhB/ dh S[ZNh d/ ;w/A ftu T[j ;G e[b fJe fdB jh xo fNee/ p?m/. ed/ b/e BkfJtkPK dh p'fNzr, ed/ b/e Be{o{ d/ cb?fwzr' ns/ ed/ b/e fteN'ohnkdk fjZg' g[nkfJzN HHH ed/ E"w;B ckbI, ed/ ukBhnK ckbI s/ ed/ c'oNhB ckbI—ed/ w[zpk;/ns/ wkfbzvh d/ sN dhnK phuK—ed/ wkT{AN ehBhnK d/ g?oK ftu t;d/ Pfjo BkB:{eh d/e'b'A dh bzxdh G{^wX o/yk T[~s/ pfDnk j'Nb ‘f;bto p?~e’, ed/ B?o'ph dk B?PBb gkoe,ed/ ;kt' gkoe ns/ ed/ n?Ap';'bh r/w ohIotI—ed/ B?o'ph dk B?PBb fwT{Ihnw s/ ed/;B/e gkoe—ed/ eohu' s/ wNkok dhnK Nh n?;N/N; ns/ fenKp{ dhnK ek|h n?;N/N; HHHT[; d/ wB ftu fJe' rZb ;h fe T[; dh fJZe' fJe Xh, i' J/E/ S[ZNhnK eZND nkJh j'Jh;h, T[; d/ t/yD :'r fJ; d/P dh e'Jh th EK Bk SZvh ikt/. id'A th foze{ s/ fgze{ izrbhikBto t/yd/ sK T[j efjzd/.

“BkBk nzeb, ;kƒ fJj bkJhB (P/o) b? fvU.”“BkBk nzeb, ;kƒ fJj v?pok (i?pok) b? fvU.”“BkBk nzeb, ;kƒ fJj w"Aeh (pKdo) b? fvU.”sK T[j efjzdk, “jK p/Nk, id'A s[;hA tkg; ikt'r/, sK s[jkƒ fJj ;G e[M b? e/ d/tKrk.”T[; dh Xh pZfunK ƒ ;zp'XB eoe/ g[ZSdh, “s[;hA nkgD/ BkBk nzeb e'b ofjDk j?,

fe nkgD/ v?vh e'b ikDk j? <”pZu/ gfjbK gfjb sK fJ; gqPB d/ T[~so bJh e[M P;'gzi ftu g? iKd/, go fit/A^

fit/A T[BQK ƒ jo oks nkgD/ ‘BkBk nzeb’ Bkb fJZe' wzi/ T[~s/ ;"D dh nkds g?Adh rJh T[jefjzd/ fe, “wkwk, n;hA NK nkgD/ BkBk nzeb e'b ofjDk—J/m/ w"Aeh, bkfJB, n?bhc?AN, fjZg',v?pok—BkBk nzeb ;kƒ ev'A b? e/ fvUr/ <”

“nZi jh.” efj e/ T[j jZ; g?Adk s/ T[; d/ jk;/ ftu j'o ;GBK d/ jk;/ Pkfwb j' iKd/.fJBQK fdBK ftu jh Gkos s'A T[; dh gsBh dh fu~mh nkJh—“fe ftnkj sK fit/A szrh

czrh Bkb ehsk mhe ;h, j[D sK s[jkvk jZE y[ZbQk j?, tZfvnK Bkb wZEk bkfJnk j?, fJ;/pjkB/ pZfunK dk S{SeVk Iok PkB Bkb pDk fdU sK fe prkB/ xo e[Vh dh g[ZS gqshspD ;e/—T[E/ e"D j? ftukoh dk d[Zy ;[DB tkbk < i/ wkfgnK dk I'o Bk j't/, sK XhnKfBskDhnK j' e/ o[b iKdhnK jB.”

T[jB/ ;'funk fe rZb sK mhe j?, i/ T{mK tkfbnK Bkb :kohnK bkJhJ/ sK dotkI/ thIok T[~u/ jh oZyD/ g?Ad/ jB. d[BhnK d/ fe;/ th d/P ftu ub/ ikU fJj o;wK ;kvk fgZSkBjhA SZvdhnK.

;t//o/ T[~m e/ T[j eZbk jh p?Ae frnk. i' d; jIko Pfbzr T[; B/ iwQK ehsk ;h, T[;dk pj[s fjZ;k ;kY/ fszB j|fsnK d/ ;?o ;gkN/ B/ fBrb fbnk ;h. p?Ae ftu T[; dke/tb fJe jIko Pfbzr pkeh ofjzdk ;h. eZbQ se d' jIko T[; dh sB\kj dk nk ikDk;h. fJ; Bkb sK w;K T[; dh Xh dk ;'B/ dk ;?~N jh pD/rk, fco pZfunK bJh egV/ jh

Page 235: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 235

BjhA ;r'A e'Jh Nz[p th ukjhdh j?. itkJh, T[jd/ G?DK, GoktK s/ j'o fwZsoK bJh eZgV/ s/s'j|/ th ukjhd/ jB. fSD dh fSD T[; d/ w~E/ T[~s/ fuzsk dhnK o/yktK T[~GohnK go fcoT[j e[M ;'u e/ nkg^w[jkok jh jZ; fgnk. T[; dh ;koh fuzsk d{o j' rJh. Gkos ftuid'A T[j YkJh ;" o[gJ/ wjhBk sB\kj b?Adk ;h, sK T[; d/ e[M fwZso nfij/ ;B, i' T[;ƒ d' fszB wjhfBnK bJh uko^gzi ;" o[gJ/ se dk T[Xko d/ fdzd/ ;B. j[D sK T[; dh sB\kjd' jIko Pfbzr wjhBk j?, fJ; bJh fwZsoK e'b'A gzi S/ jIko se dk T[Xko cVB ftu fejVhw[Pfeb nkT[D bZrh j?—s/ fco N?bh|'B eoB dh rZb ;h, ;G gqpzX j' frnk.

T[; dh Xh d/ BKj^BKj eofdnK eJh uhIK \ohd j' rJhnK. xo ftu th y[ZbQ^v[ZbQs/ \[Ph dk tksktoD ;h. go id'A th T[j go;'A dh cbkJhN dk f\nkb eoe/ ;kwkB dhg?fezr eoB pko/ ;'ud/ sK, ;GBK d/ nzdo'A fJe o[Zr fijk Gfonk iKdk. nfij/ ;w/A T[;ƒ ikgdk, fit/A Xosh ftu dokVK g?D dh EK rb'p ftu dokVK g?D brhnK j'D, i' fJBQKdhgK, wjKdhgK s/ d/PK ƒ T[; d/ xo Bkb'A s'V e/ w[V fJe tZyoh^tZyoh fJekJh pDk e/oy d/DrhnK.

ftdk^t/b/ T[; dh Xh jtkJh nZv/ T[~s/ nkgDhnK nZyK ftZu'A Sbed/ nZEo{nK ƒ, nkgD/pkpb ns/ nkgD/ S'N/ tho s'A nkgDk fujok S[gk e/, o[wkb Bkb gz{M ojh ;h. fgze{ s/ foze{fJ; sDkn d/ tksktoD s'A bkgotkj j' e/ gbk;Ne d/ pKdoK s/ P/oK Bkb y/v oj/ ;B.bkT{v ;gheo T[Zs/ w[;k|oK ƒ fJwhro/PB s'A j' e/ jtkJh ijkI T[~s/ uVQB bJh ikD dknkd/P fwfbnk sK T[; d/, T[; dh Xh ns/ T[; d/ g[Zso d/ vZe/ j'J/ nZEo{ fJe fBozso Xkod/ o{g ftu tfj s[o/. fJe d{i/ dh rbteVh ftu T[BQK dhnK nZyK fit/A uPw/A pD rJhnKj'D. foze{ s/ fgze{ j?okB ;B fe T[BQK ƒ eh j' frnk j?.

“wkwk, wkwk, BkBk nzeb N[;hA feT[A o'Av/ j' <”“BkBk nzeb, N[;hA ph ;kv/ Bkb vkDk, Bk <”“wkwk, wkwk, eZbQ c/o BkBk^nzeb e'b nkwKr/.”“BkBk nzeb, pkJh, NkNk, N[;hA ebQ w/o/ v?vh e'b nk e/ ;kƒ b? vkDk.”“jK p/Nk, w?A ebQ Io{o nktKrk, nkgD/ oki/ p/fNnK ƒ fwbD, ebQ jh.”‘ebQ jh’ s/ I'o fdzfdnK fit/A T[; d/ nzdo'A fJe j'o o[Zr Gfonk frnk j't/, fit/A T[;

d/ nzdo fJe j'o \bkn c?b rJh j't/. nkgD/ ;Zi/ jZE dhnK T[FzrbhnK s/ nzr{m/ ƒ fJzMeoe/, fit/A T[; B/ T[BQK ftu e'Jh g?B;b geVh j'Jh j't/, T[j ;'u fojk ;h fe nzsK dhfwjBs eoe/ T[; B/ J/B/ e[ g?;/ ewkJ/ s/ pukJ/ ;B sK fe fJj fpzd{ ;G fdPktK tbo/yktK pD e/ c?b ;edk—nw{os o/yktK BjhA, ;w{os o/yktK—fiZE/^fiZE/ th fJ; fpzd{ dho/yk gj[zudh, T[~E/^T[~E/ jh fJe BtK wjKdhg j[zdk, T[; wjKdhg d/ d/P j[zd/, d/PK d/ b'ej[zd/ ns/ jo d/P dh fwZNh ƒ T[; d/ edw S{zjd/ s/ T[j c?b e/ rb'p fiZvk j' iKdk. goj[D T[; ƒ fJzi wfj;{; j' fojk ;h fit/A fJj o/yktK PkfJd nkT[D tkb/ d' j'o ;kbK tk;s/s/ iK fco ;dk bJh fJ; nw{os fpzd{ nzdo ;[eV e/ o[e ikD. fJj fpzd{ e?;k j? <

Page 236: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK236

o'j dh P?bh

T[j jZ;dh sK T[;dhnK rbQK ftu N'J/ g? iKd/ ;B. T[; dk sB d[jok fsjok j' iKdk;h s/ T[; d/ nktkok tkb, nkIkdh dhnK X[BK tKr, jtk ftu bfjod/ gqshs j[zd/ ;B.

T[; dk Bkw Gkt/A ;'Bhnk ;h, go w?A T[; ƒ ;dk jh X[Bh efje/ ;zp'XB eodk ;K.T[j fiT[Adk, ikrdk, XVedk ;zrhs ;h. T[j ouBk th ;h ns/ ouBjko th. w/oh p'bh dkfJj Ppd, ‘X[B’ th T[; ƒ pj[s g;zd ;h. w?A, jk;/ mZm/ ftu, fJ; Ppd d/ d' noE eodk;K L ;zrhs dh X[B ns/ fi;w dk rZG, j'Ad dh X[zBh. T[; dh fJe X[zBh sK j? jh ;hlT[;dhnK rZbQK ftu d' Xz[BhnK j'o ;Bl fit/A T[j nkgD/ nkg ftu nkgDh ikB dk BjhA,;r'A J/; ijkB dk ns/ nrb/ ijkB dk e/Ado th ;w'Jh p?mh j't/ L fszB X[zBhnK sEk X[BhnKtkbh fJe ;w{os ns/ nw{os j'Ad.

“;kv/ fgzv dk Bkw ‘Bt/A gZso’ j?. gfjbK fJj fgzv B?; dfonk d/ ezY/ t;dk ;h.e[M jVQK B/ b? fbnk s/ e[M nZrK B/. c/o ;kv/ fgzv d/ t;Bhe J/E/ nkD tZ;/. Bt/A gZsoKd/ y[ZbQD Bkb i' o[Zy s/ r[Iodh j?, Bt/A gqkDhnK d/ J/E/ nkD e/ ;kj b?D ns/ XVeDBkb fJ; fgzv dh G'fJz g[o phsh. Bt/A gZso, BtK ;{oi, BtK w";w, BthA ;t/o. w?As?ƒ fe; Bkw Bkb ;zp'XB eoK < e'Jh Bkw th sK s/o/ w/u dk BjhA ikgdk ` ed/ trd/dfonktKl w"B MhbK, T[~vd/ gzShnK ns/ ed/ jtk tKr ;or'PhnK eodk, e'b'A dh bzxdkj?A, sK sB wB M{fDnk iKdk j?A. sz{ ;kro th j?A, SZb thl sz{ fi;w th j?A, ndk thns/ sz{ Gzto th j?A. s/oh wfje pVh ;[ykthA j?, fJ; j/mK ihD ƒ ih eodk j?, fJ; ftufGZi e/ ;kj b?D ƒ. ed/^ed/ w?A s/o/ Gzto ’u x[zwfdnK, d/j SZv, Gztoh eqw pD ikDpko/ th ;'udh jK. s{z pVk wk;{w pZuk j?A—t/y s/o/ e'b'A w/o/ fJBQK PpdK d/ noEK dkp'M BjhA ;fj j' fojk. sz{ Powk fojk j?Al sz{ ;es/ ftu j?A. s/o/ fJBQK ;G o{gK dhX[Bh pD iktK iK X[zBhl eh |oe g?Adk j?. w?A s/ok e/Ado j'tK iK s/ok ;zrhsl s/oh IpkBj'tK iK s/oh XVeB, sz{ w?ƒ i' woIh j? nky ;edk j?A. e[M p'b, s/oh IpkB u[Zg feT[Aj?A nZi < sz{ i' jo ;q's/ dh IpkB ƒ ezB pDk ;eD dh ;woZEk oydk j?Al nZi u[ZgfeT[[A j?A <”

w?A u[Zg ukg ft;eh gh fojk ;K. T[; d/ p'bK—noEK s'A fBob/g—T[; dh nktkI d/gqGkt j/m M{w fojk ;K.

Page 237: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 237

“X[Bh, nkgDh e'Jh eftsk ;[Dk, T[dk; fijh eftsk.”“gops d/ f;yo ’u'A c[ZNh BdhT[; fdnK g?oK ’u gJh,nkgDk f;yo sedh j?.gopsBdh ƒ ;goPdk\[d ;kro pD p?mk j?.T[j i[V/ j'J/ th ed/ fwb Bk ;e/,T[j fwb/ j'J/ th ;dk i[dk oj/.Bdh B/ gops dh Gkb ftuXosh rkj wkoh.;kro dh SZb sK gops dk Sbktk ;h.jo iBw Bdh;kro s/ gops ƒ i[Vh j'Jh thnkgD/ nzdo Eb G'rdh ojh.BdhfJe thokB \bknBk T{Dh Bk Goh.”

“X[Bh sz{ fco T[bM rJh j?A fpzpK wro s[oh, nkgDk ;o'd rztk p?mh j?A.“rztkT[D d/ B[es/ s'A jh sbkP dk nkozG j[zdk j?. w?A s/oh iBw^iBw dh sbkP jK.”“fJj fejh ebgBk j?. w?A ed/^ed/ ;'udk jK fe fJj Xosh d' p[ZbQK torh j't/rh.

d' j'm, G{^wZX^o/yk s/ fwb/—d' Xo[Zt ;dk ;dk bJh ftZSV rJ/.”“Pokp s/ok fdb b? pfjzdh j? ns/ w/oh ;'u. sz{ w/o/ ftu u/sBk tKr pbdk j?A, w?A

s/o/ nzdo fdb tKr XVedh jK.”fco th rZb fe;/ f;o/ BjhA bZrdh. Bdh, gops dh f;yo rztk T[; ƒ w[V gqkgs

BjhA eo ;edh. i/ Bdh ƒ gkT[D bJh gops nkgDk nkg ftyko bJ/ sK T[j gops BjhAofjzdk. nip d[fpXk j?.”

“w?A pdbh pD iktKrh, rk, rk M{w, M{w s/o/ T[~s/ tZ;Krh. w?ƒ po| pDk e/ nkgDhfjZe Bkb bk bJhA—w?ƒ c/o ed/ th gzxoD Bk dJhA.”

“sz{ nkgDh rsh y' p?m/Arh, w?A sK jK jh nuZb.”“sz{ fJj BjhA ikDdk fe s/oh nZubsk ftu th fJe rsh j?—i' j'o fe;/ e'b BjhA.

sz{ nkgDh X[Bh d/ wZX ftu o[fenk BjhA, ;r'A sz{ fJe Bdh BZE e/ Mhb pDk bJh j?—x/o bJh j? u[c/foUA `”

“X[Bh, s/oh nktkorh w?ƒ g;zd BjhA, w/o/ bJh n;fj j?. s/oh rzGhosk w/oh ikB b?pfjzdh j?—w[;eok `”

T[j fyV fyVk e/ jZ;dh j?. T[;dhnK rZbQK d/ N'J/ ed/ nZyK tKr w?ƒ Mked/ jB ns/

Page 238: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK238

ed/ j'Am pD/ w?ƒ ;goPd/ jB. w?A fJB;kB s'A fJe tkoh fco ;hy Gko gP{ pD iKdk jK.T[j o'D br g?Adh j?.

“BjhA, sz{ w?ƒ rbs Bk ;wM. i/ fJj ;G e[M jh w/ok wB'oE j[zdk, sK w?A s/o/ e'b'AnkgDh fIzdrh d/ r[nku/ j'J/ ;kb tkg; wzrD Bk nkT[Adh.”

T[j w/o/ gZNK s/ f;o oy e/, f;;edh, ;"A iKdh j?. w/ohnK T[FzrbK T[; d/ tkbK ƒgb';dhnK ikrdhnK jB.

! ! !s/fonK ;kjK ftu ;[rzXKw/o/ B?DhA toQD nzrko/.sz{ GotK o[Zy, ;zxDh SKEb dh fjZe s/w?A fJe G[Zidh EK.nZi sK pZdb pD ik,;[Ze/ w/o/ j'Am f;zi d/.n?;k u[zwD d/ d/ :ko,fi; dk e'Jh th fbzr Bk j't/.p; d' ftnesh,fJe fBPekw fgnkow?A sK ;d jh fJj ukfjnk j?,sz{ i' gqhs dh b' fdZsh j?,iZr ƒ T[; Bkb fdnK ;[nko `fezB/ c'V/ L i[ow LfezB/ e?B;o L eq'XdkfJwh o'r fijh B|os j?g;oh J/E/—B;bK s/ ozrK ftueko.nZi sK p; w?Ap/^fbzrk fJe u[zwD s?E'A wzrK :ko `d/ d/ :ko `

fJj ;[|Bk w?ƒ eJh tko nk u[fenk j?. ;[|B/ ftu id'A T[j ;"A iKdh j? sK fgS'eVftZu'A T[; dh fJ;/ eftsk d/ ;_o gqshX[BhnK tKr T[~God/ jB.

id'A ;'Bhnk w?ƒ fwbdh j?, T[j w/o/ wB ƒ nu/s jh fJBQK ntu/sB okjK tb b? s[odhj?. ;'Bhnk w/oh fJe pj[s jh fgnkoh ns/ ;[zdo ftfdnkoED j?. id'A fwbdh j?, fJj jhefjzdh j?.

“sz{ w/oh eftsk ƒ jh BjhA ;r'A w/oh ;w[Zuh j'Ad ƒ ;wfMnk, gfjukfDnk, wfj;{f;nkj?. w?ƒ ;Ekgsh dh EkgBk d/ e/, sz{ w/o/ nzdob/ ftPtk; ƒ BthnK fdPktK gqdkB ehshnK

Page 239: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 239

jB. w?A c?b rJh jK, ;rbh Xosh T[~s/, nk;wkB tKr. w?A t/y ojh jK, e?oh nZy tKr,;rbk pqfjwzv ` ;[Zu s/ ;Zu dh gfjukD th w?A s/o/ e'b'A jh gkJh j?. T[; w[zv/ ƒ sK w?Ae/tb gqhs eodh jK, tuB fdZsk j?. go w?A s?ƒ ed/ th ftdk BjhA nkyKrh. fIzdrh ƒftdk Io{o nky d/tKrh, i/ ed/ B"ps nkJh sK.”

w?A fejk, “jZN, MZbh e[Vh. sz{ sK ;w[~uh fIzdrh ƒ ;ztkoB, ;ko/ ;z;ko ƒ ;[XkoB dktuB fdZsk j?. s{z nfijhnK ;'uK fet/A ;'u ;edh j?A. nkgDh ebw d/ ozrK Bkb fJ; ;z;kodh fJe \{p;{os ns/ fdbeP s;tho pDk, fJ; dh BthA sedho fby.”

“BjhA, w?A sedho ftu :ehB BjhA oydh. sedho, wB[Zy dh p/p;h ƒ wkBsk d/D tkbhrZb j?—fJe Iziho j?, ;[szso j'Ad bJh, ;[szso ;'u bJh—fJj fBoh n;woZEk j?, T[; dkM{mk fBnkJ/eoB j?. T[j, w[nk| eohA—fJj w?A fejV/ tfynkB ftu g? rJh. id'A thw?A fe;/ w;b/ pko/ rzGhosk Bkb ;'udh jK sK s/o/ Ppd ;dk jh w/oh IpkB pD pfjzd/jB ` nk, jZ;hJ/ HHH.”

d' jk;/, d' pbpK dh b' tKr, fJe ukBD tKr, w/ohnK nZyK dk goekP, w/fonK ezBKdk ;zrhs pD iKd/ jB.

wK, w?ƒ Bk wkow?A p/gzy'A gotkInzpo rkj nkJh.wK, s/o/ yzGK ƒ Iziho,s/oh sedho,Bk s?ƒ ok; nkJh `wK,w?A gzy BjhA,gotkI.wK, w?A ihG BjhA,nktkI `wK, w?ƒ Bk wko `wK, s/ok fJj fgzio,sK e/tb gzy bJh j?,ihG bJh j? `wK, w?ƒ sK s/o/ ;zr thi[ZrK i[ZrK dk fgnko.n? d[BhnK dh jo wK, s?ƒ w/ok Bw;eko `wK, w?ƒ Bk wkow?A wfje fijh `wK, w?ƒ Bk wkow?A gzSh,

Page 240: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK240

ufje ojh.wK, w?ƒ Bk wko,w?A nzdo e[dos Nfje ojh `wK,s?A, ftubh e[Vh feZE/ j? <i[ f\nkbh uzB dh T[Fzrbh cVe/nkIkdhnK d/ x'V/ uVQ ;edh j?,;kro so, ;{oi cV ;edh j? `wK, w/oh d/j sgdh j?.wK, w/oh Sksh cNdh j?.wK, s/oh T[wo tXdh,wK, w/oh T[wo xNdh j? `wK, w?ƒ Bk wko,w?ƒ ih b?D d/.sz{ w'j d/ gkDhnK s'A j'm G[nkJ/,w?ƒ Be'^Be v[Zp b?D d/,w?ƒ nzfsw fsg se gh b?D d/.wK, w?A ohs BjhA.wK, w?A gqhs jKlpkpb dh, tho dh—wK w?A s/oh p/Nh,wK, w?A T[; dh gq/fwek—fJj tkdh, fJj e[dos, w/o/ fgzv d/ b'e—w/o/ w'j d/ gkso.wK w?ƒ Bk wko,fxoDk w/oh e[dos BjhAwK, w?A sK fBok w'j jK.;G IzihoK s'A nkIkd,w?A sK fJe PKswJh o'j jKnkgD/ s/ s/o/ ftuekowK, w?ƒ Bk wko `wK, w?A Bk wko `

;'Bhnk fJe Go itkB bkb Gkosh (o?~v fJzvhnB) e[Vh j?. ;'Bhnk dk nkgD/ ephb/d/ fJe w[zv/ Bkb nzsK dk w'j j?. ephb/ dh ohs nB[;ko T[j T[; dk Gok brdk j?. go;'Bhnk efjzdh j? fe e[Zy ftZu'A o[Zy BjhA ;r'A wB[Zy izwd/ jB. jo wB[Zy tZyok j[zdk j?, T[j;ko/ ephb/ s'A tZyok j?. T[j phi ’u'A izfwnk o[Zy BjhA, d{finK tork.

Page 241: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 241

xo tkb/ s/ fgzv d/ f;nkD/, T[; ƒ ;wMk p?m/ jB. ;'Bhnk d/ wK pkg, T[; ƒ e[ZNwko u[Ze/ jB. T[; d/ fgzv/ dhnK bkPK, w/o/ ;kjt/A ek}IK T[~s/ fbyhnK T[;dhnK eftsktKd/ PpdK ftu gJhnK jB. T[; dk wB, fdb fdwk} SbDh^SbDh j' u[Zek, ;[Zi u[Zek j?.T[; dk f;oV BjhA frnk. T[; B/ f;de BjhA SZfvnk `

! ! !;'Bhnk ftu w?ƒ nkgDh itkBh ns/ nkgDh gqhs dk d[yKs BIohA nkT[Adk j?. fJ;/

bJh w?A ;dk jh T[; ƒ o'edk jK BfPnK dh tos'A s'A, j?o'fJB, w?o/tkBk ns/ j'o voZrIdh nkdh pDB s'A.

! ! !T[; fdB dh ;t/o w?ƒ BjhA G[Zbdh. w?A pj[s o[M/t/A ftu ;K. T[j pj[s T[dk; ;h.

T[; fdB T[j eftsktK dk fJe EZpk w?ƒ cVk rJh ;h ns/ efj rJh ;h L“w?A s?ƒ ftdk efjD BjhA nkJhHHHw?ƒ fJj th gsk j? fe s?ƒ fJj eftsktK gVQB dk

;wK, ;w/A f;o BjhA fwbDk. sz{ S[ZNh j[zfdnK jh f;ZXk Pfjo ikDk j?—d' xzN/ eko ubk e/p?Ae d/ pzd j'D s'A gfjbK^gfjbK T[~E/ gj[zuDk j?. fJj eftsktK ftjb ;w/A fdb bk e/ gVQhA.fJj ftdk BjhA, fJe BtK nkozG j?.” c/o T[j jZ;h ;h, M{whA ;h, w[;eokJh ;h ns/ T[;B/ w?ƒ pZfunK torh P'yh Bkb nkgDh rbteVh ftu b? fbnk ;h. fJj T[; dk nzdkI ;h—pVk fgnkok wk;{w ns/ nzsK dk G'bk nzdkI `

nZi w/o/ fdb T[~s/ wDK^wz{jhA p'M fgnk j?. w/o/ nzdo fJe ngokX^rzqEh gb ojh j?ns/ w?A tko^tko nkgD/ nkg ƒ g[ZSdk, e';dk jK fe T[; fdB w?A Pfjo ikD s'A gfjbKfJj eftsktK gVQhnK feT[A Bk < Pfjo ikDk w[bsth th sK ehsk ik ;edk ;h. T[; fdBT[; dk tshok n;kXkoB ;h. nZi id'A w?A fJj ;'udk jK, sK nkgDh wZs nkgDh d{o^nzd/Ph T[~s/ pVk r[Z;k nkT[Adk j? fe fJj w?A T[d'A feT[A Bk ;'funk <

;'BhnK ubh rJh j?. go T[; B/ nkgDk tuB Io{o fBGk fdZsk j? fe T[j w?ƒ ed/ftdk BjhA nky/rh. T[; P[Zeotko T[jd/ bJh ;G e[M n;fj j' u[Zek ;h. fJe j|s/ s'A T[jfJj eftsktK fbydh ojh ;h. P[Zeotko dh oks T[; B/ Pokp, w?o/tkBk, j?o'fJB—i' voZrth xo ftu gJh ;h—yk gh bJh ;h. T[j fe;/ ƒ th ftdk BjhA efjDk ukj[zdh ;h. T[jpVh \[P ;h, T[j y[bQ e/ jZ;dh ojh ;h—brksko ` T[j sK nkgD/ nkg ƒ th ftdk BjhAefjDk ukj[zdh ;h. T[j ;G ƒ w'j eodh ;h, nzsK dk w'j. T[; d/ w'j d/ ;z;ko ftu ;wM"s/Bkw dh e'Jh uhI jh BjhA ;h, e'Jh seoko BjhA ;h. fxqDk BjhA ;h—T[j sK e/tb P[ZXw'j ;h—e[dosh w[jZps ` w?A T[;dhnK eftsktK dk EZpk y'bQdk jK L

w"s L fJe nkozG j?,G? BjhA, nzs BjhA.sz{ jh sK fejk ;hw?A X[Bh jK,w?A X[zBh jKw/o/ ftu fszB X[zBhnK jB.

Page 242: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK242

w?A fszB/ ekb j'Ad ftu ;w/N,fJ; ;dhth ;|o dk nkozG eo ojh jK—ftdk BjhA efj ojh `w?A fJ; fgzv d/ Bt/A gZsoK bJh fJe g?}kw jK—w?A s[jkƒ }?ph nZy pDh;dk sZedh ojKrh `s[;hA w?ƒ J/; fgzv d/ Bt/A gZsoK ftu,;dk jh fJe ghV tKr iBwd/wfj;{; eod/ oj'r/.w?A J/; p;sh dh,jo fJe wK dh iBw^ghV jK `w?A ftdk BjhA, nkozG jK <J/; tkdh d/ gopsk,w?A s/o/ ’s/ po| pD tZ;Krh.BdhJ/,w?A s/o/ ;zrhs ftu tZ;Krh.g"D/,w?A BthnK ebhnK y/VKrh—wX{^wZyhnK ƒ S/VKrh—w?A ;'Bhnk BjhA, w?A fgnko jK,jo fdb, jo fizd dk T[Gko jK.

;'u ftu v[Zpk w?A nZi th nkgD/ nkg ƒ jh fJ; ;G e[M bJh r[Bkjrko ;wMdk jK.T[; d/ gbkfJB fgSbk ftdo'j, T[; dh \[Ph fgSbk o'j, w?A T[; dh jo fJe eftsk d/jo fJe Ppd ftu wfj;{; eo fojk jK. jo o'j dh nkgDh ndk j[zdh j?, nkgDh P?bhj[zdh j?.

w?A fet/A nky ;edk jK fe T[j ;kƒ ;dk ;dk bJh SZv e/ N[o rJh j?. T[; B/ sKw?ƒ jZ; e/ rbteVh ftu b? fbnk ;h. T[; B/ sK w?ƒ ftdk th BjhA nkyh ;h. T[j sKfJe BtK nkozG j?l fJ; tkdh dh ;'u bJh, fJ; ;z;ko dh ;{M bJh `—;'Bhnk d/ o'j dhP?bh nkgk^tko{ ;h `

Page 243: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 243

d; toQ/ bzwhA BhAd

Gkr wZb dk ftnkj j' frnk ;h. T[; d/ GkrK ftu fJPe dh w"s ns/ ftnkjdk soe jh fbfynk ;h ` nkgDh gsBh dk ;[jkr, Gkr wZb dh Pkdh dh gfjbh oks jhtzfvnk so/fVnk frnk ;h L T[; d/ wB ns/ sB ftu dhtkoK T[;o nkJhnK ;B, dokVKg? rJhnK ;B `

fJPe B/ T[jd/ wB, fdb ns/ fdwk} T[~s/ ;dhth gZS bk fdZs/ ;B ns/ ftnkj B/ T[;dh d/j ;[zB eo fdZsh ;h. ed/ T[j \bkn ftu bNedk ;h ns/ ed/ gkskb d/ nBQ/fonKftu bZE e/ m'jeoK yKdk fcodk ;h ` i' rZb T[j efjDh ukj[zdk ;h T[; bJh g{ok o'j s/r[Z;k ukjhdk ;h. go id'A T[; ƒ r[Z;k uVQdk ;h, sK T[; dh IpkB rz{rh j' iKdh ;h. T[;d/ noE Ppd pDB dh EK X[Byh tKr T[; dh j'Ad ƒ fgzid/ ;B. fJBQK noEK dhnK gqsh^X[BhnK, jE"fVnK tKr T[; d/ I\wh fdwk} T[~s/ tZidhnK ;B.

feqPBk, T[; dh gsBh, pVh ;[jDh, ;[B~yh, fwjBsh ns/ ;[Phb ;h. Gkr wZb d/ wBT[~s/ i' phs ojh ;h T[; s'A T[j uzrh soQK ikDz{ ;h. fJ; ;G e[M bJh d'Ph T[j nkgD/nkg ƒ jh mfjokT[Adh ;h. T[; dk ih eodk ;h fe T[j ;G e[M Gkr wZb ƒ d; d/t/,go j"A;bk BjhA ;h g?Adk. fco T[j ;'udh fe T[; d/ ;Zu ’s/ ftPtk; fe; B/ eoBk j? <;Zu ƒ Bk d; ;eD dh ;woZEk, T[; ƒ ngokX^rzqEh ftu x[ZNdh ghudh, go T[j ;hBk eodh.

e[ZN^wko, rkbQh^rb'u ƒ feqPBk nkds tKr ;fjD bZr gJh ;h ` ed/^ed/ Gkr wZbrzGho ;_o ftu efjzdk, “w?A ub/ iktKrk, pj[s d{o HHH.”

T[j g[ZSdh, “s[;hA w[V e/ BjhA nkt'r/.”“nktKrk.”s/ fco fJe fdB nukBe jh Gkr wZb xo SZv e/ ubk frnk. feqPBk dk fdb efjzdk

;h fe T[j fJe fdB Io{o tkg; nkt/rk. gqkPfus ti'A T[; B/ ;[Zu, ;Zu ns/ t|k dk bVcVB dh gqfsZfrnk ehsh. xo d/ ezw^eko ftu ygh EZe N[ZN ;"A iKdh. ;Z; ;j[o/ d/ p'be[p'b ;[Ddh, go u[Zg eo ofjzdh `

T[; dk fdUo pkoQK ;kb dk ;h ` ;ZsK ;kbK ftu T[j rZGo{ pD frnk. T[j ;dk jhfeqPBk ƒ j"A;bk fdzdk fe Gkr wZb Io{o tkg; nkt/rk, s/oh Grsh ƒ fB;u/ jh cb bZr/rk.

Page 244: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK244

feqPBk ƒ nkgD/ fdUo d/ wz{j'A fJj Ppd ;[D e/, Gow th ;Zu tor/ wfj;{; j'D bZr g?Ad/;B ` ;Z; ;j[o/ d/ PZeh ;[Gk B/ Gkph fdUo d/ fJ; foPs/ ftu th dhtkoK yVQhnK eofdZshnK. T[; d/ nzdo fJe \bkn T[sgzB j'fJnk, T[; dk nk\oh ;jkok th ub/ frnk `

s/ fco fJe fdB nukBe Gkr wZb tkg; nk frnk, fpbe[b T[;/ soQK, fi; soQKnukBe ubk frnk ;h.

“feqPBk, w?A fpwbk dh y'i ftu frnk ;K. T[j pVh \[P j?, T[; d/ d' pZu/ jB.”w/o/ eztko^Gzr B/ s[jkƒ fpwbk tb w'fVnk. ekP ` w?A s[jkƒ T[; ;w/A ;G e[M ;Zu' ;Zu

d; fdzdh. T[; ;w/A J/BK j"A;bk Bk fgnk ns/ w/oh fIzdrh ’u'A d; ;kb wB|h j' rJ/.”“eh d; ;edh <”“fe w/o/ eztko^Gzr dk ekoB e'Jh wod BjhA HHH w?A \[d jK HHH.”“T[d'A Io{o coe fgnk ;h, go j[D e'Jh coe BjhA. fJBQK d;K ;kbK B/ ;G foPfsnK

ftueko, w/o/ tZN eZY e/ oZy fdZs/ jB. sz{ wod s'A nS[j ojh ns/ w?A n"os s'A d{o fe;/nkdoP fJPe d/ Gow ftu ygdk fojk. fJj d; ;kb s/o/ w/o/ ftueko jh BjhA, ;r'A;kv/ d'jK d/ nkgD/^nkgD/ nzdo th d' d[o/v/ B[efsnK tKr sD/ yV's/ jB. wB dh ;IksB B/ G'rh ns/ sB dh wB B/. fJj d't/A B[es/ fJBQK d/ ti{d ftu jB. fJBQK d/ bZSD,fJBQK dk gqekP fJB;kBhns j'Dk ukjhdk j? Bk fe w'j^Gzr.”

“fJBQK B[efsnK ftuekobk \bkn sK BjhA GoBk, go d;t/A toQ/ dk B[esk fJe BtKnkozG Io{o pD ;edk j?.”

“s/ok fi;w eztko^Gzr s'A pknd th eztkok jh j? ns/ w/oh nkswk nkdoP dk GowfiT{ e/ th fBob/g j?.”

“d;t/A toQ/ d/ fJ; B[es/ B/ w?ƒ fJe BtK ftPtk; fdZsk j?.”“fJ; B[es/ s'A gsh^gsBh pD e/ BjhA, ;r'A jw;|o pD e/ s[oKr/.”“fJT[A ikgdk j? fit/A d;K tfoQnK dh bzwh BhAd fJ;/ ;t/o dh T[vhe eo ojh ;h `”

Page 245: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 245

fe~bK

“dhge—;oeko B/ pVh tXhnk ;Ve pDkJh j?. ftwkBK bJh pD/ ‘oB^t/’ s'A th gZXoh,;Kth s/ HHH efjzd/ jB fJ; ƒ w[ezwb eoB bJh gzi ;kbK dh ;koh :'iBk bZr gJh j?.”

“sK o"PBh, ;'udh j't/Arh, pVh T[~Bsh j'Jh j?. ;Ve pDtkJh j? sK fe Gkoh po;ksKftu id'A fJ; ezY/ t;d/ b'eK dhnK y'bhnK u'D bZr g?D, sK T[; ;Ve ’s/ nk p?mD.”

“;Ve ’s/ feT[A <”“nbkdhB dk ikd{—efjzd/ jB id'A y'bhnK u'AdhnK jB, sK fJ; ;Ve ’s/ whAj BjhA g?Adk.”“fJj o"PBh fejh j? < PkfJd e'Jh eko j?, s/I o|sko ’s/. ub', e[M d/o bJh jh

;jh, n;hA nkgDk o;sk t/y ;eKr/.”“s/ fco id'A eko bzx ikt/rh, BQ/o/ ftu v[Zp iktKr/. nkgDk nkg th BIo BjhA

nkt/rk. s'o i' gfjbK jh wZXw j?, eko dh o|sko ;"Aj/A, fJe iBw j'o XhwhA j' rJhgqshs j't/rh.”

“jK n;hA ed'A d/ s[o/ j'J/ jK, go gj[zu/ fes/ th BjhA, Bk jh fes/ gj[zuD d/ nk;kofdykJh fdzd/ jB.”

“fJe rZb g[ZSK, o"PBh <”“g[ZS, dhge.”“uZb, ;Ve ftu feZbK rZv d/JhJ/, w'NhnK^w'NhnK feZbK.”“T[j feT[A <”“sK fe NkfJoK ’s/ s/I o|sko GZih iKdh fIzdrh po;N (cN) j' ;e/.”“fJ; Bkb eh j't/rk <”“;kƒ nkgD/ ;p{s j'D dk, nkgDh o|sko d/ tX ikD dk nfj;k;.”“go ikDk feZE/ j? <”“jK, ikDk feZE/ j? < fJ; u[oZ;s/ s'A T[; u[oZ;s/ se. d' fwzN gfjbK, iK fszB fwzN

pknd, eh |oe g?Adk j? `”“BjhA dhge, u[o;s/ ftu pVh PKsh j?. fJj PKsh PkfJd ;Ve ftu feZbK rZv e/

th gqkgs Bk j't/. e[M b'e ‘oB^t/’ s/ T[; s'A th s/I d"V e/ nk;wkB ftu pZdbK s'A thT[~go ik T[~vd/ jB.”

Page 246: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK246

“oB^t/ ftu th feZbK rZvhnK ik ;edhnK jB.”“uzdo:kB fet/A o'e/Ark <”“d[BhnK dh ;koh rohph s/ phwkoh dk p'M T[; T[~s/ gk e/. uzd dk wz{j ;ztkoB s'A

gfjbK fgqEth ƒ fiT{D i'rh sK pDk bJhJ/.”“Beko\kB/ ftu s{sh dh nktkI `”“n?;h rZb BjhA, fJj feZbK ;z;d^GtB dhnK e[o;hnK T[~s/ th rZvhnK ik ;edhnK jB.”“T[j feT[A <”“feZbK ’s/ p?m e/ pDkJ/ ekƒB dh gqfeosh jh pdb ikt/rh.”“go w?A sK ;[fDnk j? dhge, fJj b'e n?;h ;'u ;'uD tkb/ dk tes'A gfjbK jh ezvk

eZY fdzd/ jB.”“p; j[D ezvk fBebDk jh pkeh ofjzdk j? o"PBh, Iok o[e ikJhJ/.”“ni/ s[o/ jh fejVk jK < fJe g?o g{op, fJe gZSw—fJe g?o T[~so, fJe dZyD.”“fJ; ;dh ftu g?o BjhA fIjB s[od/ jB s/ T[j th feZbK T[~s/.”“fJj eh yk fojk j?A <”“w{v n?bht/No, Nfoze[J/bkJhIo, t/bhnw, fbpohnw, BhAd dhnK r'bhnK, j?o'fJB

wkochnk—fezB/ Bkw jB, fezB/ o{g jB fJZe' uhI d/—d[ZyK s'A w[esh dk ;kXB `”“s?ƒ fJ; dh eh b'V g? rJh <”“fJj voZrI dh ;dh j?. e[M sK ykDk jh j'fJnk. fJj yk e/ wB PKs j' iKdk j?.

i/ fJj Bk yktK sK ;dh phwko BIo nkT[Adh j?.”“s/o/ fJj ykD Bkb ;dh fet/A okIh j' ikt/rh <”“BIo dk |oe j? o"PBh, i/ d[BhnK d/ ;G b'e fJZe' ;w/A fJe dw phwko j' ikD

sK szdo[;sh dk ;zebg jh pdb ikt/rk.”“i' ;ot^ftnkge, pj[^frDsh j?, T[j jh szdo[;sh j't/rh.”“fe;/ jZd se.”“dhge, Pkw d/ s[o/ j'J/ jK, vz{xh oks j' uZbh j?, fJe g?o BjhA g[ZfNnk ni/ se—

d' edw uZb, uko edw s/ u[oZ;sk j?. T[E/ ik e/ w?ƒ pVh okjs fwbdh j?.”“fe; okjs dh rZb eodh j?A < i' thnsBkw ftu fJe wK ƒ pzp^toPk j/mK nkgD/

fJe j'o pZu/ d/ uhEV/ T[vtk e/ fwbdh j?. iK T[; ;po dh i' T[; wK ƒ eoBk g?Adk j?,nkg pzd{e T[mk e/—sK fe T[j fJe j'o pZuk izwD se vN e/ bV ;e/ `”

“jK, dhge, thnsBkw dhnK wktK—i' fdB/ oD ftu bVdhnK, okshA f;gkjh g?dkeodhnK jB.”

“s/ d[BhnK d/ jo d/P dhnK pj[^frDsh wktK, i' jo o'I froi/, wzdo, w;hs iKr[o{ xo ftu ik e/ d[nktK eodhnK jB. fpBK oD ftu bfVnK, EZehnK, nZehnK, N[ZNhnK,GZihnK nkgD/ wodK d/ rbhA pkjK gk e/ v{zxh BhAd ;"A iKdhnK jB. w?A s?ƒ fejk ;h fefJj ;dh phwko j?—b? sz{ th fJjBK iBw^iBw dhnK o'rh wktK d/ Bkw fJe r'bh yk b?.”

“BjhA, r'bh yk e/ w?ƒ BhAd nk ikt/rh s/ w?A nkgDk o;sk GNe iktKrh, dhge.”

Page 247: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 247

“fejVk o;sk <”“u[o;s/ se dk o;sk. u[o;s/ ftu ik e/ u?B Bkb ;"A ;eKr/. T[~E/ ik e/ fJzM wfj;{;

j[zdk j?, fit/A w?A fdPktK, okjtK, wzIbK s/ gVktK d/ nkco/ j'J/ ;kro Bkb'A N[ZN e/ fJePKs Nkg{ ftu gj[zu rJh j'tK—fJe Iho' y/so ftu—fiZE/ fdwkr T[~s/ e'Jh p'M BjhA ofjzdk.n;hA ;G fes/ th BjhA—Xow, eow, frnkB, ftfrnkB, fIzdrh, ;wki, doPB, okiBhsh,i[ow, B?fseskHHHi/ jK sK f;o| u[o;s/ ftuHHH”

“sz{ th phwko j' rJh j?A o"PBh—n?j b? e[M j'o feZb—s/o/ g/N, s/o/ f;o, s/o/ jZEK,s/o/ g?oK bJh—ns/ fJj r'bh—s?ƒ fJ; r'bh dh ;\s b'V j?.”

“fe; r'bh dh <”“;'u s'A w[esh dh r'bh.”dhge p[M iKdk j? s/ o"PBh rkfJp j' iKdh j?. ewo/ ftu d' wzi/ jB s/ fJe fi;w—

fJe fi;w i' wzfinK ftZu'A T[~GohnK p/P[wko feZbK ftueko fgnk ed/^ed/ fJe pj[s tZvkfeZb ikgdk j?.

Page 248: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK248

fiT{ oj/ wo/ j'J/ gb

;hfbzr T[~s/ u{jk brksko d"V fojk j?, J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo. NhB dh d'gk;hYkb{ SZs j/mK ;\s rZs/ dh fJj ;hfbzr fJ; u{j/ dh ewhBrkj j? ` T[j PKG/ ’u'A g'b/ g?ohA,gkDh dh g?V/, Bkbh okjhA r[;b\kB/ ftu nkT[Adk j? fco nk;k^gk;k ;[zx, t/y, cokJh g?Bftu mzvk j' e/ izw u[Ze/ fxU, y[Zb/Q/ nkN/ iK nDYeh o'Nh ƒ wz{j wkodk, \[P j[zdk s/ fcog?SV ;[DfdnK jh iK sK r?; e[Zeo ftu ik S[gdk j? s/ iK o;'Jh Bkb d/ ;N'o ftu fpibhdh sko N[Ze e/ T[; EK ehsh w'oh ’u'A ;hfbzr ’s/ ik uVQdk. u{j/ dhnK fJj ;G joesKw?A wzih s'A g?o bkj/ s/ T[; ƒ t/y/ fpBk jh ;gPN o{g ftu t/y ;edk jK. w?ƒ fJzM brdkj? fit/A Bkbh s'A b? e/ o;'Jh s/ o;'Jh s'A b? e/ ;hfbzr se dk T[; dk ;kok ;|o w/ohnKnZyK ;"Aj/A ftfSnk fgnk j't/.

u{jk brksko d"V fojk j?, J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo. ;hfbzr T[Zs/ T[; d/ d"VB Bkbnihp fijk P'o g?dk j[zdk j?. gfjbK gfjb w?ƒ fJj P'o uzrk BjhA ;h bZrdk. w?A e[M;'uD p?mdk ;K, fJj P'o ;wkXh s'V fdzdk ;h. w?A e[M fbyD p?mdk ;K, sK fJj P'o eoskoheqw dh fBozsosk ƒ yzv^yzv eo e/ oZy fdzdk ;h. w?A e[M gVQB p?mdk ;K, sK fJ; P'oftu Ppd nZyK nZr/ GhV pD e/ d"VBk P[o{ eo fdzd/ s/ fJ; GhV ftu noE r[zw iKd/;B ns/ fco iroks/ d/ gb fit/A ;wK fJe \bkJh gops pD e/ fIjB ’s/ M[e frnkj't/. d/P s/ d/P dhnK :kdK, ;wZf;nktK pko/ ;'u—;zpzXhnK s'A fJe bzw/ ;w/A dh i[dkJh—tkg; ub/ ikD d/ fJokd/ s/ ftueko d/P ftu nkgDh p/^edoh d/ ;'w/A—nkoEe wzdjkbhdk fPeko j' ikD dk G? s/ J/E'A dh fJeZb, iVQjhDsk—tZ;'A s'A d{o tZv/ ;ko/ xo ftufJeZbk w?A s/ w/ok j[D dk jo fSD—jK fJjBK ;'uK ’u iroks/ d/ gb s/ ftu ;hfbzr ’s/d"Vdk u{jk J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo—ezBK ftu wudk P'o—nZyK ftu v'o/ pD oVedhBhAd—gk;/ wko^wko fp;so/ s/ gJ/ f;btN s/ w;se ’s/ T[bMhnK o/yktK—BhAd BjhA ;hnkT[Adh s/ u{jk brksko d"V fojk ;h. T[; dk P'o fIjB ftu rz{idk ;h, sK ;rbh j'Adeq'X pD e/ GVe T[~mdh ;h. ih eodk ;h fe fJ; u{j/ ƒ wko fdnK—p'Nh^p'Nh, nzr^nzreoe/ pkjo ;[ZN fdnK. fJzM brdk ;h fit/A w/o/ iroks/ dk ekoB i/ ;h, sK fJj u{jkjh ;h.

gfjbK gfjb w?A B"eo ƒ nky e/ eJh u{j/ wotk fdZs/ ;B. wo/ j'J/ p/ikB u{j/ dh

Page 249: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 249

p/joes bkP tb t/y e/ w?A gfjbh tko nkgDh w"s dk nB[wkB bkfJnk ;h. w/oh w"s—jK, fJj iZd' ifjd—ihtB s/ w"s d/ d' B[efsnK ftueko sDh, tzvh, fyZuh, tbz{Xohw/oh j'Ad—;|o s/ ;zxoP^fit/A w?ƒ fe;/ gko; dh sbkP j't/—fi; Bkb S{j e/ jor[ZEh ;ob j' ikt/rh, jo P? ;toB pD ikt/rh—d{o fit/A ;kro, ftPkb \bkn, d{ofit/A gops se c?bdhnK tkdhnK s/ nzpo ƒ Sz{jdh Xosh—fJ; gko; ƒ S{j e/ fit/A ;Ge[M y[ZbQk^y[ZbQk ;[yktK^;[yktK j' ikt/rk—s/ fco u{j/ dh bkP, w/ok nzs ` fit/A w?A fJ;nzs se gj[zuD bJh jh jo ;zxoP eo fojk j'tK. i/ nzs fJj jh j? sK fco ;|o s/;zxoP feT[A <

ewo/ ftu w/ok fJj gqPB fJe gqshX[Bh pD e/ rz{fink j?. w?A t/ydk jK, e[M th BIoBjhA nkT[Adk. fco th fJe nihp fijk ngfoGkPs nfj;k; j?. w/ok fJj ;"D^ewokth fJe nihp P? j?. fszB p?~v^o{w, fJe f;fNzr o{w, fJe vkJhfBzr jkb, feuB, ;N'o,pkE, NkfJb?N s/ c?b/ fJ; tZv/ ;ko/ xo ftu i/ w/ok ih fes/ brdk j? sK fJ;/ ewo/ftu. pkeh ewfonK ftu iktK sK fJzM brdk j? fit/A fe;/ pd/Ph Xosh ’s/ ik g?oXo/ j'D. nkgD/ xo ftu jh fezBk e[M god/;h j? s/ nkgD/ nzdo fezBk e[M nBikDk. nkgD/pko/ p//rkBrh iK pd/Ph^Gkt dk fJj nfj;k;, w?ƒ c/o w/o/ ;"D^ewo/ Bkb i'V fdzdkj?—;"D^ewok, fiZE/ w/ok fJe fBZek fijk ;z;ko j?, nkgDk jh ;z;ko, ghvh r[zMb tKrtfbnk, fJe pj[s jh bzw/ eZu/ Xkr/ dhnK r[ZEhnK ftu T[bfMnk—jo fJe r[zMb y'bQDk jhfit/A w/ok eost j't/. eZuk Xkrk, gZehnK r[zMbK, r[zw/ d't/A f;o/. feZE'A P[o{ eoK < feZE/\sw < e[M gsk BjhA, p; j[D dk gb o"PB j?, w'wpZsh s'A fpBK w'wpZsh dh b' tKr—s/ w?A fJ; b' ƒ cVB dk :sB eo fojk jK—fJ; d/ fBek; s/ gqekP se gj[zuD bJhssgo jK.

u{jk ni/ th d"V fojk j?, J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo. ed/^ed/ ewo/ ftu bzw/fgnk jh w?A skehnK T[~s'A god/ u[ZeD s'A fpBk T[mdhnK bfjzdhnK YbtkBK T[~s/ c?b/ ekch,ukj d/ pk} s/ pk}K dk j[;B t/y ;edk jK. w?ƒ uzrh soQK BIo nkT[Adk j? fe ek|hd/ pk} feZE'A P[o{ j[zd/ jB s/ ukj d/ feZE'A—ftu^ftu feZE/ nzpK s/ e/fbnK d/ M[zv jB s/feZE/ wZeh, e;kftnK, okiwkjK, nkb{nK s/ PeoezdhnK d/ PKG/ (y/s). d'jK YbtkBK ftuekofeZE/ gkDh dk tfjD j?, gkDh dk fBZek fijk tfjD, fi; ƒ fJj b'e dfonk efjzd/jB. dfonk i' J/Bk fBZek j? fe Skb wkfonK NZg ikJhdk j? s/ J/BK tZvk fe fJe EK s/yfVnK T[; d/ d't/A f;o/ BIo BjhA nkT[Ad/—J/Bk ftPkb fe nk;/ gk;/ c?b/ e[doshtD pB;gsh s'A T[; dk ib BIo nkT[Adk j?. ed/ fJzM wfj;{; j[zdk j? fit/A fJe dfonkjh gfjbK ;w[zdo s/ fco pZdb pD e/ w/o/ ’s/ t; fojk j't/—fJj nfGi feD fwD dknfj;k;. ed/ i/ w?A skehnK d/ god/ u[Ze e/ T[BQK ƒ y'bQ th fdnK sK e[M BIo BjhA nkT[Adk.skehnK ftZu'A t/fynK whbK she f;nkjh s/ ;ZyD/gB d/ fpzp T[God/ jB. nkgD/ nzdoe[M N[ZNdk GZidk, roe j[zdk wfj;{; j[zdk j?. u{jk ni/ th d"V fojk j?, J/Xo'A UXo s/UXo'A J/Xo `

T[; d/ d"VB d/ P'o Bkb fJe j'o nktkI th ;[DkJh fdzdh j?. pkjo gkDh tkb/ gkJhg

Page 250: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK250

d/ i'V s'A bhe j[zd/ gkDh d/ eso/ p?b gbKN d/ u"V/ gZfsnK ’s/ brksko fvrd/ s/ fJe fBozsoP'o dk gqGkt g?dk eod/ jB, jbek fijk P'o, fit/A brksko fJ;/ soQK jh e[M ubdknk fojk j't/ nkfd ekb s'A. id'A gkDh d/ esfonK d/ fvZrD ftu e'Jh o[ektN g?Adh j? sKgkJhg d/ i'V ’s/ izw/A gDQ/ eoe/ gkDh d/ eso/ o[e o[e e/ pV/ I'o Bkb gZfsnK T[~s/ fvrd/jB s/ fJzM wfj;{; j[zdk j? fit/A w/o/ do ’s/ e'Jh d;se d/ fojk j't/, e'Jh nk fojkj't/ ` fJj nkfJPk th nihp e[Vh j? ` gZsoK s/ gZso, fwbD d/ tknd/, w"s'A gfjbK, fIzdrhdk jo gb, jo fSD G'r, jzYk, fiT[A, ;ekoE eo b?D dhnK :'iBktK ` w/oh j'Adfit/A nkfd ekb s'A jh fJjBK ;[|fBnK ƒ ;keko j[zd/ t/yD bJh fJe ;rbh ;p{sh nZypDh p?mh jo gb jo fSD ftnoE j' ojh j't/. nkfJPk BjhA nkJh. T[; ed/ th nkgDktkndk g{ok BjhA ehsk. T[j efjzdh j?, “tknd/ wB[Zy ftu fiT{D dh bkb;k g?dk eod/jB s/ T[jBK dh g{osh fJe ;ZyDkgB.” T[j id'A th nkT[Adh j?, tknd/ tkb/ fdB BjhA ;r'Afe;/ j'o fdB s{|kB tKr nkT[Adh, xNkN'g pZdb tKr t;dh s/ fco ekbh p'bh oksftu goSkt/A tKr ubh iKdh, r[zw j' iKdh j?—fgZS/ fJe j[zw; ’s/ ;ZyD/gB dk nfj;k;SZv e/. T[; ƒ gsk j? fe bN bN wud/ ;{oi ’s/ i/ ;kok ;kro th xNk pD e/po; gt/ sK T[; dh nZr BjhA p[MDh, T[; dh fgnk; BjhA fwFNDh. T[j ukj[zdh j? fefJj nZr, s/ fJj fgnk; fJ;/ soQK jh ekfJw oj/. T[j ub/ iKdh j?, sK w/o/ nzdofJeZb s/ ;ZyD/gB dk nfj;k; j'o th tX/o/ shyD j' iKdk j?. w?ƒ gZfsnK ’s/ brksko fvrd/gkDh ’u'A T[mdk P'o ;[DkJh fdzdk j?. P'o, fi; ftu id'A ftxB g?Adk j?, jo/ gDQ/ eoe/,sK fJzM ikgdk j?, fit/A w/o/ do ’s/ e'Jh d;se d/ fojk j't/. fit/A nkfJPk nkg nkojh j't/ `

u{jk ni/ th d"V fojk j?, J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo.w?ƒ :kd j? fe fJe tkoh w?ƒ fJ; u{j/ s/ fJ; d/ P'o ’s/ pVk jh eo'X nkfJnk

;h s/ w?A eJh fdB ikb ftSk fJ; xks ’s/ p?mk fojk ;K fe ed'A T[j o;'Jh ftu nkt/s/ w?A p{jk pzd eoe/ T[; dh jZfsnk eoK. T[; d/ P'o Bkb w/ok fIjB cND ƒ eodk ;h,w/ohnK nZyK ftu ;{bK g[V iKdhnK ;B s/ ;koh oks w?ƒ nkgD/ Bkb iroksk eZN ojh gqshsj[zdh ;h ` fco fJe fdB T[j u{jk o;'Jh ftu nkfJnk. w?A dZp/ g?ohA o;'Jh tb frnk—T[j cokJh g?~B ’u'A izfwnK j'fJnk fxT[ y[ou fojk ;h. w?A vzvk cVh fJedw dotkIk pzdeoe/ o;''Jh ftu dk\b j'fJnk, sK T[j w/oh j'Ad s'A ;[u/s j', fJedw G[Ve e/ r?; e[Zeotkbh EK ƒ GZfink, go e[Zeo T[~E/ BjhA ;h ` T[j yz{i/ ftu p?mk G? s/ j?okBh dh r[zMb pfDnkw/o/ tb fpN fpN t/ydk j'fJnk w[ZSK fjbk fojk ;h. w?A nZr/ tX e/ fJe u'N ehsh, fBPkBkT[e frnk ` T[j w/o/ g?oK T[Zs'A dh bzx e/ dotkI/ tb GZfink, dotkIk pzd ;h, fB~eh o;'Jhftu w?A T[; d/ fgZS/, T[j w/o/ nZr/—ihtB s/ w"s dk fJe ;zxoP ;keko j'fJnk fgnk;h ` fJ; d"V GZi ftu nukBe T[; dh g{S w/o/ g?oK j/mK nk e/ nZXh s'A tX eZNhrJh ` w/ok fXnkB u{j/ tb'A jN e/ sVgdh G[Vedh eZNh j'Jh g{S tb fyZfunk frnk.p/fIjBK dod < w/o/ jZE'A vzvk fvr fgnk s/ w?A o;'Jh dk p{jk y'bQ e/ tkg; nkgD/ ;"D^ewo/ftu nk frnk. p/fIjBK dod g{Sb pD e/ w/o/ fIjB ftu sVg G[Ve ohAr fojk ;h s/

Page 251: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 251

w/ohnK nZyK ;"Aj/A ihtB bJh ;G p{j/ pzd j'D d/ pkti{d th ikoh, u{j/ dk ;zxoP ;kekoj'fJnk fgnk ;h.

u{jk brksko d"V fojk j?, J/Xo'A UXo, UXo'A J/Xo `w?ƒ fJ; tkoh dotkI/ ’s/ fco d;se ;[DkJh fdZsh j?. PkfJd nkfJPk nkJh j?. ih

eodk j? fe nZi nkg T[m e/ dotkIk y'bQK, go fco ;'udk jK fe fes/ gZfsnK T[~s/ o[e^o[ee/ g?Adk gkDh jh d;se dk Gow Bk g?dk eo fojk j't/ ` nkfJPk dh p{j/ ’s/ d;se s'Ab? e/ T[; dh ;"D^ewo/ se nkwd ftu th sK ekch ftZE j? ` feT[A Bk d;se s'A nkwdftuekob/ ;w/A dh fJ; ftZE ƒ jh e[M d/o j'o ihtK.

;hfbzr ’s/ u{jk ni/ th d"V fojk j?, J/Xo'A UXo s/ UXo'A J/Xo. gsk BjhA fJ;u{j/, gZfsnK T[~s/ o[e^o[e e/ g?Ad/ gkDh ns/ nkfJPk dk nkg; ftu eh ;zpzX j? <

Page 252: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK252

p'ovw

fJzR jh j[zdk j? ed/^ed/, Bk fwZsoK dk ;zr, Bk T[BQK dh p/t|kJh ’s/ fezs{. d[PwDi' fIzdrh d/ jo w'V ’s/ xks bkJh yVQ/ j[zd/ ;B ed/, nZyK whN e/ s[o', sK yzG/ pD iKd/jBl fBPfuzs bzx ikU, e'Jh tko BjhA j[zdk. fIzdrh id'A cZN wzrdh j?, ghV ukj[zdh j?,fiT{Ad/ ofjD d/ nfj;k; ƒ ikoh oZyD bJh sK jo BIo dh ;{b fyfsi dk c[Zb pD iKdhj?. sB ns/ wB ’s/ izwh wDK wz{jhA po| ƒ fgxbkT[D bJh i/ wzrhJ/ sK fJe feoB BjhAfwbdh. feoB th n?t/A wzrD dh rZb j?—fi; ƒ fJ; po| j/m Bk mzv bZr/ Bk rowh, T[;ƒ feoB ’s/ eh frbk`

PkfJd e'Jh nk fojk j? ` ezB yVQ/ j' iKd/ jB. ;koh dh ;koh fIzdrh BIo pD e/nZyK ftu f;wFN nkT[Adh j?. e'Jh d;se BjhA j[zdh, fdqPNh fBofdqP ofj iKdh s/ ;dhnKdh GkPk fJe ;xB w"B ftu v[Zp e/ r[zrh j' iKdh j?. wod dh fJe ;dhth fJZSk—fJeshthA d/ fi;w ftu nkgDh s/j ƒ ;[gqkD t/yDk—s/j i' Bk Eb j?, Bk ib, Bk X[Zg, Bkjh w/xbk, T[; ƒ tZy' tZy w{oshnK ftu xV e/ fGzB fGzB ;{osK ftu sZed/ ofjD dk :sB—go e'Jh w{os BjhA pDdh ` jo ;{os d/ BeP N[ZNd/ fpyod/ fJe n?;/ nw{os fuso ftur[zw j' iKd/ jB, fi; dk Bk e'Jh Bkw, Bk gfoGkPk `

nip d[fpXk j? ;w/A s/ ihtB dh ` Bk ;wK w[Zedk j?, Bk ihtB ` fco th e'Jh g{oBf;zx s/ uzd e"o wo iKd/ jB. f\nkb nkT[Adk j? fe e[Zs/ dk ihtB ihT{D Bkb'A e[Zs/ dhw"s wo ikDk uzrk j?. GkPk th fJe nip nVkT[Dh j?—ebQ se b'e e[Zs/ dh w"s ƒ p[ok;wMd/ oj/ s/ nZi e[Zs/ d/ ihtB ƒ ` fco th Bk w"s T[BQK d/ t;, Bk jh fIzdrh. sK fcofIzdrh dk e'Jh th Bkw oy bt'. g{oB f;zx, uzd e"o, rK iK e[Zsk, eh |oe g?Adk j? <

f;woB ftu fwZsoK d/ efjej/ rz{id/, wfj|b ftu ikw yVed/ s/ Bkb e[M ;_oT[~God/ jB L^

“Pokp, n"os s/ ;wK ` ikgdk j? ebQ dk iBw e{Vk ;h, nZi dk ihtB ;Zu `”“s/ ;t/o/ fp;so/ ftu thokBh, nzrK ftu N[ZN ikD dk nfj;k;, ohVQ dh jZvh ftu

f;Zek, fIjB ftu f;btNK ns/ gbeK ’s/ gops ` oks i' f;ezdo d[BhnK ;o eoB s[fonk;h, fdU^eZd pD e/, ;t/o/ nbkdhB d/ b?Ag ftu f;wFN iKdk j?, p"Bk fijk.”

“s/ jo Pkw fco T[j jh fwqrfsqPBk. feZs/ dh nDfJZSs e?d ’u'A fBeb e/ nkgDk

Page 253: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 253

nkg pD ikJhJ/. jo gp (Pokp\kBk) nkgDh d[BhnK, jo rPsh (t/;tk) nkgDk xo `fiZXo sZe' T[~Xo p{j/, nzdo tb y[ZbQd/ p{j/.”

“id se f;Ze/, sd se p{j/, id se fsqPBk, sd se ihtB `”;_o T[~God/ jB go f;ezdo wo iKdk j?. w?ƒ i' fwqr f;ezdo d/ ihtB ’u'A BIo BjhA

;h nkfJnk, nZi T[; dh w"s ’u'A BIo nkT[Adk j?. ;koh T[wo fi; ƒ pkjo Gkbd/oj/, T[j sK nkgD/ nzdo jh ;h ` nzdo eh j? < d' nzeK ftueko fJe f;|o ` fJe nzenkfd, fJe nzs ` Bk nkfd dh ;{M, Bk nzs dk gsk ` fco th f;|o ihth ik fojkj? ` nS'gb/ fij/ w?A f;|o d/ d[nkfbT[A d't/A |oIh nze u[Ze b?Adk jK—f;|o p/w[Zb fijkfvZr g?Adk j? s/ PhP/ ftu ;Zrt/A dk ;ZrtK izrb T[~r nkT[Adk j?. nZr jtktK ƒ bZrh s/izrb jZ;dk j? ` i' p[ZX ed/ xo xkN SZv e/ J/E/ fBotkD wzrD nkfJnk ;h, nZi tksktoDftu pko{d fSVe e/ By:soK tb ik fojk j? `—fit/A fJ; fgqEth s/ Bk \kfjP wo ;edhj?, Bk fIzdrh ih.

w/o/ ;kwQD/ n?P^No/n ftu pb^pb p[MhnK shbQhnK dk fJe Y/o fgnk j? s/ e'b fJef;roN, i' Bk ibh, Bk p[Mh `

Page 254: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK254

w?bh g[;se

ni/ w?A gj[zfunk jh ;K fe fgqz;hgb B/ w?ƒ dZf;nk fe ;kv/ ftfdnkb/ ftu nk;Nq/bhnks'A nkJh fJe wfjbk nfXnkgek dh fB:[esh j'Jh j? i' ;kfjs s/ Xow dh gzfvs j?. T[jJ/E/ e/tb :ksok bJh nkJh ;h. T[; ƒ fJj d/P g;zd nk frnk s/ j[D T[j e[M d/o bJhJ/E/ B"eoh eoBk ukj[zdh j? sK fe J/E'A d/ izrbh ikBto (tkJhbv bkJh|) s/ e[dosh BIkfonKƒ ih Go e/ t/y ;e/. w/oh fvT{Nh bZrh ;h fe w?A T[; ƒ B?o'ph s'A nkgDh eko ftub? nktK.

fJ; \po ’s/ gfjbK w?A e[M j?okB j'fJnk s/ fco ;'u ftu v[Zp frnk. J/E/ e/tbfszB xo ;B s/ S/ nfXnkge. d' xoK ftu gfjbK jh d'^d' nfXnkge ofj oj/ ;B s/NZpodko fgzq;hgb S/ e[ whb s/ tkfenk fJe fBZe/ fij/ e;p/ ftu ofjzdk ;h. w?A jh ;Ki' fJeZbk fJe xo ftu ofj fojk ;K. fJ; dk f;ZXk noE fJj ;h fe BthA nkJhnfXnkgek w/o/ Bkb w/o/ xo ftu jh oj/rh. ng^ezNoh d/ fJ; fJbke/ ftu ftfdnkb/ d/B/V/ xo fwbDk n;zGt ;h. nkgD/ fJe nk;Nq/bhnB e[Vh d/ Bkb fJZe' jh xo ftu fJeZfmnKofjD d/ ftuko nXhB w/o/ nzdo fJe \[Ph dh bfjo d"V rJh. fJe \{p;{os fuZNhe[Vh d/ ;zr, jK, e[Vh jh j't/rh, BK i' fw~; e"e; j? ` fco fIzdrh fej' fijh j't/rh <;N/nfozr ;zGkbfdnK w?A ;'u fojk ;K fe w/o/ tor/ fJeKs g;zd fusoeko Bkb fJ; e[Vhdh fBG th ;e/rh < w?ƒ wekB dk feokfJnk d' fjZf;nK ftu tN e/ e[M xN ikD Bkb'AnkgDh nkIkdh d/ y[Z; ikD dk tX/o/ f|eo ;h ns/ fJe ngfoGkPs \[Ph th, fJe \{p;{ose[Vh d/ ;zr ftu ofjD dh. id'A xo ftu fe;/ dh ;[ohbh s/ B;tkBh nktkI rz{i/rh sKfJ; d/ tksktoD ftu tzBrh dh y[ZbQ c?b ikt/rh `

B?o'ph tkbh ;Ve ’s/ g?AfdnK jh w?A T[; dh s;tho ebgBk ftu ;[gqkD eo fojk ;K.id'A w?A B?o'ph NhuoI ;oft; efwPB d/ d|so ftu gj[zfunk, sK T[j w/oh T[vhe eo ojh;h. T[; tb t/y e/ w?ƒ XZek fijk bZrk. T[j w/oh ebgBk dh ;[zdo w[yV/, fdbeP BePK,bzw/^bzw/ tkbK, GothnK SkshnK, e;osh fi;w s/ ekm/ fBszGK tkbh Go itkB e[Vh BjhA,;r'A fJe ;kXkoB P\;hns dh wkbe brGr nXyV shthA ;h` T[; d/ wZE/ T[gob/ tkbKftu e'Jh e'Jh X"bk gqrN j' fojk ;h. T[; d/ bzp{so/ fujo/ T[~s/ T[u/u/ fXnkB Bkb jbe/ekb/ dk} th t/y/ ik ;ed/ ;B. T[;dhnK SkshnK s/ fBszG n";s doi/ d/, eZd f;o eZYtK

Page 255: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 255

s/ gfjoktk fdbeP ;h. T[; B/ jbe/ i'rhnk ozr dk pbkT{I s/ bkb fwzBh ;eZoN gkJhj'Jh ;h. wZE/ d/ ftueko eoe/ bkb ozr dh r'b fpzdh, ezBK ftu fJ;/ ozr dhnK tZvhnK^tZvhnK gbk;Ne dhnK tkbhnK, B"jK s/ i'rhnk ozr dh Bj[z gkbP, nkfd T[; dh pkjohP\;hns ƒ fJe ozrhB ;zdoG d/ ojhnK ;B. fwzBh ;eZoN j/mK T[; d/ gZN fizB/ ;[v"b,\{p;{os, w[bkfJw, itkB s/ fdbeP ikgd/ ;B, T[FzBk jh T[; dk fujok T[wo'A gfjbK gZfenkj'fJnk s/ xZN fdbeP ;h. T[;dhnK nZyK ftu pVh fyZu ;h. tZvhnK tZvhnK ro/ (nk;wkBh)nZyK dh \{p;{osh s/ fweBksh;h Pesh ftu rtku/ j'J/ wB[Zy ƒ, T[; dk fujok fgS'eVftu ubk frnk ikgdk ;h.

“j?b', w?A jK fw; e"e;, s[jkvh jh T[vhe eo ojh ;K.”“w?A i[frzdo jK, T[;/ ;e{b dk nfXnkge, fiZE/ s[;hA gVQkT[Dk j?. s[jkƒ b?D nkfJnk

jK, s[jkvk ;kwkB feZE/ j? <”“;kwkB e'Jh J/vk BjhA, p; fJj ikB, e[M feskpK s/ egV/ jB. w?A :zr ftfwB

efo;uhnB n?;';hJ/PB tkfbnK d/ mfjoh j'Jh ;K. ub', T[Xo jh ubd/ jK.”n;hA tkJhHvpb:{H;hHJ/H tb s[o gJ/. T[j w?ƒ o;sk d;dh ojh s/ o;s/ ftu ;kvh

j'o e'Jh rZbpks Bk j' ;eh. fJe d' tko w?A BIo u[e e/ t/fynk, T[j w/o/ tb'A p/fXnkBNq?fce d/ wZeVikb ftu T[bMh ;VeK s/ u"eK ftZu'A nkgDk okj bZGD dk :sB eo ojh ;h.

id'A n;hA T[; dk nN?uh u[e e/ tkg; ftfdnkb/ bJh w[V/ sK T[j p/gotkj j' e/w/o/ Bkb p?m rJh, fit/A ;VeK fdPktK s/ okjK dk wDk wz{jhA Gko T[; d/ f;o T[~s'A bZEfrnk j't/ ` o;s/ ftu g?Ad/ ek|h d/ pk}K, e/fbnK, e;kftnK s/ okiwkjK d/ y/sK ƒ t/ydhT[j e[dos d/ nBzs fdqP ftu fJe ;kbw nZy pDh w?ƒ x{o ojh ;h `

“Iok yV' ikU ` w?A fJBQK y/sK dh ;[oy fwZNh ƒ nkgD/ nzr bk btK—fJj fwZNh i'fJe ;oho tKr GZydh s/ oudh j?. w[nk| eoBk e[dos w/oh ewI'oh j?—fJj pk}, c[Zbs/ c;bK dk eoskoh j[;B—fejk ikd{ j? HHH.”

eko w?A ;Ve d/ fJe gk;/ yVh eo fdZsh. T[j dotkIk y'bQ e/ j/mK T[~soh s/ fco;[o\ fwZNh dh fJe vbh ƒ jZEK ftu b? e/ gb';dh ojh. fco T[jB/ ek|h d/ p{fNnK T[~s/fyVhnK fuZNhnK ebhnK ƒ S{fjnk, T[; B/ jo/ Go/ gZs/ fBjko/ s/ nkg^w[jkok jh p'bh,“e[dos dh c[bekoh, phi, c[Zb, cb—fJe fBozso ;|o, fJe nBzs ouBk `”

s/ fco fit/A T[; ƒ e[M :kd nk frnk j't/. T[j fgSKj tb X"D G[nk e/ w?ƒ ;zp'XBeofdnK p'bh, “fJj ;G fJe ojZ; j?, i' ;wM dh ;hwk ftu j[zfdnK th T[; s'A pkjoj?. fJj e[dos, ekdo, phi, c[Zb, cb—feZE'A nkJ/ jK n;hA < feZE/ ikDk j? < j[D j? BKj[D, fJj gb pVk ft;w?ekoh j? ` s[jkvk gfjbk BK eh j? < w?ƒ seZbc dh ftE ’s/ pVhe'cs j[zdh j?.”

“w/ok gfjbK Bkw i[frzdo jh j?, s/ s[jkvk <”“w?A fezBh w{oy jK i' nkgDk gfjbK Bkw Bk d; e/ nkgD/ d[nkb/ seZbc dh

fJe o;wh dhtko yVQh eo p?mh jK. w?ƒ ;G dhtkoK Bkb B|os j?—w/ok gfjbk Bkw‘wkoro/N’ j?, sz{ w?ƒ ‘w?rh’ efj e/ p[bk ;edk j?A.”

Page 256: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK256

“jK, s/ w?rh fiZE/ sz{ ik ojh j?A, T[E/ e'Jh dhtkoK BjhA—whbK sZe ek|h d/ pk}, ekdo,e[dos s/ y/sK dk j[;B jh j?.”

“;Zu `” T[j mjkek wko e/ jZ;h s/ w?A t/fynk T[; ;w/A T[; dhnK nZyK ftu fJe fybzdV/pZu/ dh w[e;kB oe; eo ojh ;h `

xo gj[zu e/ w?A B"eo ƒ T[; dk ;kwkB nkgD/ Bkb tkb/ ;"D^ewo/ ftu oyD bJhnky e/ p?mD^ewo/ ftu nk frnk. nkg^w[jkok jh w/o/ ftuko w?rh dh P\;hns d[nkb/e/Ados j'D br gJ/. T[; ftu fJe nihp fijh fdbePh ;h, fJe fweBksh;h fyZu ` w?Afit/A^fit/A T[; d/ BIdhe nkT[Adk frnk, T[j w?ƒ j'o th tX/o/ \{p;{os bZrD br gJh ;h.T[; dhnK nZyK ftu t/yfdnK fJzM wfj;{; j[zdk ;h, fit/A jo sZeDh Bkb e'Jh godk bZEfojk s/ fJe BtK ojZ; gqrN j' fojk j't/ ` fJBQK gofdnK dk f;bf;bk nBzs ;h—god/s'A pknd godk—dotkI/ s'A nZr/ dotkIk. T[; dhnK \{p;{os b~sK, n";s SkshnK, r'ohnKpkjK, bzwh X"D s/ fjgBkfNe nZyK ftu pbk dk j[;BwJh ;zs[bB ;h ` fit/A^fit/A w?A T[;d/ B/V/ j[zdk frnk, fst/A^fst/A T[; dk fujok fgZm^G{wh ftu s/ T[;dhnK nZyK nro^G{whftu nkT[AdhnK rJhnK. shthA d/ Bkb ofj e/, T[; ƒ B/fVUA sZeD ftu nkgDh fe;w dhjh fJe \{p;{osh j?, i' ftZE s'A BIo BjhA nkT[Adh.

“eh rZb j? < p[ZX pfDnk p?mk j?A < i/ nky/A sK r:k dk p'X^fpqS pD e/ sD iktKs/o/ T[~s/ <”

“BjhA, p[ZX pfDnK fIzdrh ftu e'Jh fy~u BjhA ofjDh s/ fIzdrh tb fyZu/ ikD Bkbp[ZX BjhA pfDnk iKdk. fJj gzi fJzdohnK pVhnK Ikbw jB—;kok ;z;ko fBrb e/ th fJBQKdh \kfjP BjhA wodh.”

“s/ p[ZX efjzdk j? fe nzfsw PKsh fJBQK \kfjPK d/ wkoB Bkb jh gqkgs j't/rh. \kfjPKs'A fpBK fJj fIzdrh fej' fijh j't/rh <”

“\kfjP woh, fIzdrh \sw ̀ fiT{Ad/ fi;w ftu fJe w'Jh bkP u[Zeh fcoKr/, fi; dh ;fVQnKd;kv/ Bkb ;kv/ ;zgoe ftu nkT[D tkfbnK ƒ th fJe fiT{Adh w"s wko e/ oZy d/t/rh `”

“fJj frnkB, fJj p'X fezBK fIzdrh fto'Xh s/ e[dos s'A T[bN j? ` yi{okU dhnKw{oshnK—fiT{Ad/ Gyd/ fi;w, fiBQK ftu fJe d{i/ nzdo bZE ikD, nG/d j' ikD dh bkb;kj?, ekw^nk;D, fit/A i[rs fpBK i'r BjhA. yi[okU d/ wzdoK ftu bN^bN wudk fi;wjh fit/A GrtkB pD frnk j't/ `”

“i/ fJj fi;w GrtkB pD e/ b'eK dh eoskoh Pesh ƒ Bk irkT[Ad/ sK p[ZX Xowd/ I'o d/ d"o ftu \kfjPK s'A N[ZN/ shthA nkdwh fIzdrh dh fBozso Xkok Bkb'A N[ZN iKd/,fizdrh dh s'o o[e iKdh. w?A th feBQK rZbK ftu g? frnK. p?m, sz{ ni/ yVQh jh j?A < d;eh ght/Arh < ft;eh fe phno <”

“phno jh mhe oj/rh.”ckfJo gb/; ftu nZr pbdh ojh s/ rZb ubdh ojh.“w?rh, J/Bh fIzdrh sz{ eZfbnK eZN bJh, fJ; ;|o ftu fJeZfbnK s?ƒ ed/ EektN

wfj;{; BjhA j'Jh < fe;/ d/ ;kE bJh ih BjhA ehsk <”

Page 257: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 257

“s/ok nkgD/ pko/ eh f\nkb j? < sz{ th sK eZbk jh j?A ni/ se `”“sK fco w/o/ gqPB dk T[~so gqPB jh j? <”“BjhA, n;b ftu w?A ni/ se e'Jh fBoDk jh BjhA eo ;eh ` nkgD/ ;zr ftu ofj

e/ i' wIk nkT[Adk j? eh T[j fe;/ d{i/ d/ ;zr ftu ekfJw ofj ;e/rk < ed/^ed/ nfGbkPks'A ;[szsosk (fbpo/PB cokw g?PB) pko/ ;'udh jK, sK fJzR ikgdk j? fit/A ;[szsosk dkfJfsjk; wB[Zy d/ jo :[Zr ftu ed/ th }[bkwh s'A g{oB GKs w[es BjhA j' ;fenk.”

“s/o/ ftu ‘I'opk dk rohe’ p'b fojk j?.”“w?A pVk gfVQnk j?—Xow, ;kfjs, doPB s/ j'o eJh e[M. ed/^ed/ fJzR ikgdk j?

fit/A fJj ;G e[M w/o/ nzdo T[bM frnk j't/ s/ w?A f;|o j' rJh j'tK.”“sz{ ‘b/vh u?NobhI bto’ gVQh j? <”“gVQh j?, fJ;/ bJh sK w?A ni/ se ftnkj BjhA eokfJnk fe w?ƒ th fes/ fJj' fijh

;fEsh Bkb d' uko Bk j'Dk gt/. T[FzR bko?A; dh rbg ftu pVh ikB j?. T[j fbzr^GktBks/ fJ; d/ ;zi'r ƒ yi{okU dh gftZsosk s~e b? iKdk j?.”

“j?Boh fwbo d/ Bktb ‘Nokfge nk| e?goheoB’ pko/ s/ok eh ftuko j? < w?ƒ sKT[j fpb[eb BjhA iudk. shthnK d/ r[gs^nzrK dk torheoB HHH.”

“BjhA, BjhA, J/E/ sz{ rbs j?A. pzXB^w[es ;[szso ihtB d/ gqkfeqse siop/ Bkbb/ye e'Jh rZb efj iKdk j? s/ e'Jh b[ek b?Adk j?. ekP fJj g[;se ed/ w?A fbyh j[zdh,n"os d/ fdqPNhe'D s'A.”

rZbK^rZbK ftu oks dh o'Nh dk ;wK j' frnk ;h. w?A o'Nh s'A gfjbK ft;eh d/ d'e[ N"N ghD/ ukj[zd/ ;K. w?rh ƒ phno ghAfdnK SZv e/ w?A B"eo ƒ o'Nh fsnko eoB bJhfejk ns/ nkg nzdo'A ft;eh b?D ubk frnk ` id'A w?A tkg; p?mD^ewo/ ftu nkfJnk sKw?A t/fynk fe w?rh nZyK whNh nkgD/ nkg p[Vp[Vk ojh ;h, ‘f;qPNh dhnK ;G uhIK fJeftP/P Yzr, ftXkB j[ew s/ eqw nB[;ko brksko pdbdhnK ofjzdhnK jB. go w/o/ ihtBftu e'Jh pdbh BjhA HHH ‘id'A e'Jh nzs j[zdk j?, T[d'A jh e'Jh nkozG j[zdk j?.’ fJe o[~s\sw, d{ih P[o{ HHH.’

“fJj sz{ fejVh wBpuBh ftu g? rJh j?A. b?, E'VQh ft;eh gh, fco o'Nh ykJhJ/.”“pVk tZvk |b;|k j? fJj ` ‘Jh fuzr’ (I Ching) g[;se Jh;k s'A 1150 toQ/ gfjbK

uhB ftu fbyh rJh ;h. fJj T[;/ g[;se d/ ;{so jB, i' nZi se fIzdrh ’s/ Y[Zed/ jB.fJ; g[;se ƒ nkb'ueK B/ f;qPNh dk ;s (J/ :{Bhto; fJB fwBhJ/uo) nkfynk j?. ;[Dj'o HHH uhIK, f;qPNh ftu pdbdhnK s/ gohtosB nXhB jB go T[BQK fgSb/ n;{b iK f;XKsfBozso s/ ngotosB^Phb jB—iZfNbsk ftu ;kXkoBsk, pdb oj/ ftu e[M Bk pdbDtkbk’—fezB/ vz{x/ s/ ;ot ftnkge ftuko jB ` jIkoK toQ/ gfjbK fi; wB[Zy B/ fJj ;'u;'uh, T[; dh p[~Xh fezBh wjkB j't/rh `”

ft;eh ghAfdnK fBozso nzdo'A pkjo fBeb ojh w?rh dh P\;hns d/ j[;B s/ iZfNbskƒ w?A j?okBh s/ gq;z;k Bkb t/y fojk ;K. T[j f;roN d/ jbe/^jbe/ ;{N/ fyZudh j'Jh ezXtb t/yh ik ojh ;h, fit/A ;G dhtkoK s'V d/DhnK ukj[zdh j't/. u[Zg dh fJ; GkPk ƒ w?A

Page 258: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK258

j[D ;[D ;edk ;K s/ fJ; ƒ ;[DfdnK ;w/A d/ phsD dk nfj;k; nt;s{ j'Ad tKr ikgdk;h. go fJ; dk e'Jh f;ok jZE BjhA ;h nkT[Adk. w?rh B/ dhtko tb'A BIoK jNk e/w/oh feskpK dh P?b| tb Mksh wkoh. feskpK tb t/yfdnK T[;dhnK nZyK ftu w?ƒ fJeG[Zyh P/oBh d/ nkgD/ fPeko T[~s/ MgND ;w/A dk fpzp T[Godk gqshs j'fJnk. T[; B/ fJefeskp u[Zeh. w?A t/fynk, fJj g[;se ;h ‘vh ;/v’ (De Sade). fco T[j nkg^w[jkok jhfe;/ ƒ ;zp'XB ehs/ fpBK ;/fvIw pko/ p'bD br gJh L

“dod ftu pVh bZIs j?. ukj/ fJj dod wB dh rfjokJh ftZu'A T[~m/, ukj/ sB d/sb ’u'A.”

fco T[j w/o/ tbK t/ydh j'Jh p'bh, “w?A nkgD/ nkg ƒ pVk fgzfink j? eJh tko—Pesh s'A tX tkfjnk j?, fJ; ƒ. jIko tko nkgD/ pyhJ/ T[X/V/, go jo tko fJ; d/gkN/ f;fonK ’u'A ‘w?A’ dk ;_o jh T[~Gfonk, ed/ Bk dZfpnk. fJ; g[;se ftu ukuk n?E/wkoe[Jh; b{Jh; vh ;/v ƒ efjzdk j? fe ‘e[dos e/tb ‘w?A’ ƒ ;zp'XB j[zdh j?.’ go w?A g[ZSdhjK fe dod fe; ƒ ;zp'XB j[zdk j? < f;o| ‘w?A’ ƒ—i/ ‘w?A’ jK, sK irs j?, i/ ‘w?A’ BjhAsK e[M BjhA.”

“s/o/ Bkb w?A th ;fjws jK, w?rh HHH i/ f;qPNh ’u'A fJB;kB wB|h eo d/JhJ/, sKpkeh f;|o jZE nkt/rk. i/ ‘w?A’ jK sK jo P? dk e'Jh noE j?, e'Jh j'Ad j?, i/ ‘w?A’ BjhAsK e[M th BjhA.”

p'bdk^p'bdk w?A nukBe o[e frnk. T[j w/o/ tb t/y Io{o ojh ;h, go T[; dk fXnkBw/o/ tb BjhA ;h. T[; d/ j'Am fjb oj/ ;B, go T[BQK ftZu'A e'Jh Ppd, e'Jh nktkI pkjoBjhA ;h nk ojh—fit/A T[BQK nzdob/ PpdK s/ noEK ftu fJe izr fSVh j'Jh j't/ ` T[;dhnKnZyK w/o/ T[~s/ fNehnK j'JhnK ;B, fiBQK ftZu'A ed/ w?ƒ ;ZyD/gB dk nfj;k; j[zdk, ed/ nfwZNfsqPBk s/ ed/ ;fEo PKsh dk. w?A T[; ƒ w'Y/ s'A cV e/ Mzi'fVnk sK T[j nZGVtkj/ T[~mh,“eh rZb j? <”

“fJzR ikgdk j?, fit/A sz{ fe;/ ;[|B/ ftZu'A ikrh j't/A.”“jK, fIzdrh fJe ;[|Bk jh sK j?, fi; ƒ ;kfynks o{g ftu G'rD bJh, n;hA

u/sB :sB eo oj/ jK.”T[; d/ rbk; ftu w?A ft;eh dk fJe j'o N"N gkfJnk s/ fJ; s'A pknd T[; ƒ o'Nh

ykD bJh fejk. oks nZXh s'A tX phs u[Zeh ;h. o'Nh yk e/ w?A T[; ƒ T[; dk ewok ftykfJnks/ nkg nZXk rbk; ft;eh dk BhN jh rNk^rN uVQk frnk sK fe T[; d/ BP/ j/m w?rhdk fujok v[Zp ikt/ s/ w?A oks u?B Bkb ;"A ;eK.

w?A ni/ fp;so/ ftu T[;btZN/ jh b? fojk ;K fe w?ƒ dotkI/ T[~s/ d;se ;[DkJh fdZsh.gfjbK sK w?A ;'funk fe w/o/ wB dk tfjw j?, go fco id'A d'pkok d;se j'Jh, sK w?AT[~m e/ dotkIk y'fbQnk, w[jo/ w?rh yV'sh ;h.

“w[nk| eoBk w?E'A r[;sk\h j' rJh. w?ƒ ni/ se BhAdo BjhA gJh. ;'funk fJ; rbshdk y;kok j[D/ eo btK. s?ƒ P[G^oksoh u[zwD (r[v BkJhN feZ;) BjhA d/ ;eh. w/o/ nzdongokX dh GktBk T[sgzB j' ojh ;h. fJ;/ bJh s?ƒ irkfJnk j?.”

Page 259: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 259

u[zwD d/ e/ T[j nkgD/ ewo/ ftu ik e/ x{e ;"A rJh s/ w?A ;rbk ;p{s wod GZmhtKr sgdk, ;koh oks ;{bK T[~s/ Nzfrnk fojk `

;t/o/ T[j ukj dk fgnkbk cVh P[G gqGks efjD nkJh w/o/ wzi/ dh g[nKdh p?m rJh.Grt/A ozr d/ ;h Eo{ BkJhN rkT{B ftu T[; dk o{g j'o th fyV T[~fmnk ;h. w?A T[;ƒ g[ZfSnk, “wkfgnK s'A d{o, d/P'A pkjo, T[; ƒ J/E/ fJeZb wfj;{; BjhA j[zdh, p'ovwBjhA j[zdh <”

“sz{ ewbk j?A, s/oh ;zrs ftu fJeZb ekjdh < s/ fco T[; B/ gfjbK w/o/ tb s/ fconkgD/ tb T[Fzrbh eoe/, w[;eokT[Ad/ j'fJnK fejk, “fJe s/ fJe d[BhnK. T[; d[BhnK ƒpVk ukfjnk, go fJ; d[BhnK dk w'j Bk frnk `”

fJj efj e/ T[j I'o dh jZ;h s/ fco fJedw jh rzGho j' e/ p'bh, “s/o/ fuso eJhtko t/y/ jB. go fJBQK ;zpzXh s/o/ Bkb r~b eoB dk j"A;bk BjhA fgnk. jo ouBjkodk nkgDk fJe nkdoPe ;z;ko j[zdk j?, fi; ƒ T[j nkgDh ouBk ftu fBo{gD eodk j?,;kfwne ihtB ftu i' e[M BjhA, iK i' e[M fJ; ftu j'Dk ukjhdk j?, dk ;ze/s d/ e/.go id'A w?A s/o/ fusoK d/ PhoPe gVQdh jK L ‘e'qX’, ‘o/g’, ‘fjz;k’ sK ikgdk j? sz{ fJ;gohGkPk nXhB BjhA nkT[Adk.”

“BjhA w/o/, fJj fszB/ fuso wB[Zy dh ;dhth nPKsh d/ gqshe jB. ukj/ fJj nPKshfBo'b wkB;e j?, ukj/ fbzr^GktBk s'A T[sgzB, s/ ukj/ fe;/ j'o ngqkgsh dk gqsheow.”

“s/ ‘T[dk;h’, ‘fJeKs’, ‘;'u’, ‘PKsh’ nkfd fusoHHH”“w?A ;wMdk jK fe wB[Zy dk byP ;dhth PKsh dh Yz{v j?. fJj PKsh BjhA fwbdh,

wB T[dk; j' iKdk j?, nkgD/ nzdo pkjo fJe fJeKs g;odh fJe niBphgB T[;o nkT[Adkj?, wB fJ; niBph P'o d/ u[frod/ ftZu'A e'Jh BtK okj bZGD bJh ;'udk j? s/ nkgD/ byP,PKsh dh,T[; dh gqfeosh dh, ebgBk eodk j? HHH”

“s/o/ fJ; fuso ‘PKsh’ ftub/ f;o^ofjs shthA s/ nkdwh fJe d{i/ ftu nG/d j'J/eh PKsh dk ;[Mkn d/ oj/ jB <”

“BjhA, e/tb fJ; rZb dk fe ;ohoe gZXo dh PKsh fSD^Gzroh jh BjhA, ;r'A nfwZNfsqPBk dk ;'wk th j?. fJj ;'uD tkbk fdwk} ;w/s f;o i/ fi;w s'A nbZr eod/JhJ/, sK fJB;kBh fi;w gP{^fi;w ftu spdhb j' iKdk j?, e'Jh coe BjhA ofjzdk.”

“nip |b;|k j?, fdwk} s/ ;'u^Pesh jh ;G nPKsh s/ nksw^fto'X dk e/Ado jBs/ fdwk} fpBK fJB;kB, fJB;kB BjhA ofjzdk, gP{ pD iKdk j?. fJe rZb g[ZSK < sz{ gP{pDBK ukj[zdk j?A, fe fJB;kB <”

“pVk N/Yk ;tkb j? s/ Pokosh th. s/o/ ;kjwD/ nkgD/ nzodb/ gP{ s/ fJB;kB ftuekopfj; j[zdk, w?A fJ; ;tkb dk T[~so s/o/ ekdo T[Zs/ SZvdk jK.”

T[j y[ZbQ e/ jZ;h s/ fJj pfj; fJe ;[yktK w'V b? e/ ;wkgs j' rJh.w?A s/ w?rh fJe d{i/ ;kjwD/ nzdo'A fpbe[b BrB j' u[Ze/ ;K. nkgD/ n;zs[PN nkg/

ƒ, T[; nZr/ fBt;so eoe/, w?ƒ jo tko jh fJe nB'yk ;zs'P gqkgs j[zdk ;h. phnoghAd/, o'Nh yKd/, ;?o eod/, tZy' tZy ewfonK ftu p?m/ n;hA fpB p'b/ jh fJe d{i/ ƒ ;[D

Page 260: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK260

;ed/ ;K. fJzR ikgdk ;h fit/A ;kƒ fJe d{i/ dh nkds j' rJh j't/. go fco thed/^ed/ fJe y'j fijh g?Adh ;h, wfj;{; j[zdk ;h fit/A ;G e[M gqkgs eoe/ th w?A ;ZyDkjh j'tK ` fit/A gkDh d/ fBowb skbkp ftu p?fmnK th w?A o'w^o'w fgnk;k j'tK. fJ; T{Dh^T{Dh, Goh Goh, ;ZyDh ;ZyDh fizdrh ftu fJe nihp fe;w dh \kfjP ;h, fi; ƒ tkPBkBjhA fejk ik ;edk s/ fJe nihp fe;w dk ;zs'P, fi; ƒ fsqgsh BjhA fejk ik ;edk.

fdB r[Iod/ rJ/ s/ fco T[j ;wK nk frnk id'A w?rh B/ nwohek ub/ ikDk ;h, fJej'o ;ZXo, fJe j'o nfGbkPk s/ fco nfGbkPk s'A ;[szsosk—w?rh ƒ nkgDh fJ; GNeDdk ekoB ;wM BjhA ;h nk fojk. fJ;/ bJh T[j eZbh efjoh d/P^pd/P x[zw ojh ;h.

;t/o/ T[; B/ ub/ ikDk ;h s/ PkwhA n;hA u[Zg ukg phno s/ ft;eh ghAd/ oj/ ;K,fit/A ;G rZbK w[Ze rJhnK j'D. o;wh jz{ jK eod/ n;hA d't/A fJe d{I/ d/ J/Bk B/V/ j[zd/j'J/ th fJe d{i/ s'A pj[s d{o ub/ rJ/ ;K. fJ; tksktoD ƒ j'o ;fjD Bk eo ;eD eoe/n;hA nkg' nkgD/ ewfonK ftu ub/ rJ/. T[; d/ jZE ftu ‘b;N |ko bkJh|’ g[;se ;h.ewfonK d/ ftueko dhtko j'D d/ pkti{d th w?A fJj t/y ;edk ;K fe T[; oks T[j ek|hd/o se fJj g[;se gVQdh ojh ;h.

ni/ w;K w/oh nZy bZrD bZrh ;h fe w/o/ dotkI/ ’s/ d;se j'Jh. w?A T[~m e/ dotkIky'fbQnk. ;h Eo{ rkT{B ftu w?rh w/o/ ;kjwD/ yV'sh ;h. T[; d/ jZE ftu ‘b;N |ko bkJh|’cVh j'Jh ;h. T[j w?ƒ ;zp'XB eoe/ p'bh, “fJj g[;se j? Bk, fJj w/oh j?. w?A nkgD/eJh fwZsoK ƒ gVQB bJh fdZsh j?. fJ; T[~s/ eJh jZEK d/ fBPkB jB. fEzd/, w?b/, ;[zdo,e[ji/, y[odo/, Bow, fgnko/, p[o/, ;[nkoEh, fjo;h eo'Xh s/ fjz;e j~EK d/. go fJj g[;sew?A s?ƒ BjhA fdZsh. ;koh oks nkgD/ nkg Bkb bVdh ojh jK go e'Jh c?;bk BjhA eo;eh. fJ; nfBoD/ dh nt;Ek ftu'A i' dod T[~fmnk, T[; ftu nkgDh jh bZIs ;h s/ nkgDhjh okjs. fJj dod id ed/ th fe;/ fJ;soh d/ nzdo'A ;[fjod o{g ftu T[Zmdk j?, sKiK e[M pDdk j?, iK fwFN iKdk j?.”

fSD dh fSD T[j ;kj b?D bJh o[eh sK T[; B/ nkgDk rkT{B T[sko e/ w/o/ wzi/ dhg[nKdh oZyfdnK rZb nZr/ s'oh, “pVh d/o s'A w/oh fJZSk ;h fe fe;/ ƒ nkgD/ wB, nkgDhnkswk ftu fJe ;dhth :kd, fJe fBob/g ;zpzX d/ o{g ftu ;KGK, ;KG e/ oZyK, gow/oh fJj fJZSk ed/ th g{oh BjhA j'Jh. oks dk dod fco e[M pBkT[D iK fwFNkT[D s/ s[fbnkfojk s/ w?A fJj g[;se cVh nfBoD/ dh nt;Ek ftu s/o/ ;kjwD/ nk yV'sh jK. w?A s?ƒfJ; g[;se ’s/ fJe j'o dk} tKr BjhA, ;r'A nkgD/ wB ftu fJe :kd tKr ;KG e/ oZyDkukjz[dh jK. T[FzR i/ s/oh fJZSk fJ; g[;se ’s/ fJe j'o dk} pDB dh jh j? sK fJj ;Ge[M s/o/ ;kjwD/, s/o/ tk;s/ jkIo j?.”

fSD dh fSD w?ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk, fit/A T[; dk ;rbk fi;w fgZm^G{wh ftu ubkfrnk j't/ s/ nZyK nZroG{wh ftu nk rJhnK j'D. fJjBK nZyK ftu d' nZEo{ boId/ w?AnZi gfjbh tko t/y/ ;B `

Page 261: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 261

gP{ j'D se

p; fJzR jh j[zdk j? w/o/ Bkb. i' e[M w?A eoBk ukj[zdk jK T[j e[M eo BjhA gkT[Adks/ i' e[M w?A BjhA ukj[zdk, T[j e[M nkgD/ nkg jh tkgo iKdk j?—w/o/ Bkb ` fco th w?AgZeh mkDh j'Jh j? fe fJ; nDfJZSs xNBk uZeo d/ fto[ZX ;zrokw Io{o eoBk j?. fJepzdk, fJe iBw, frDsh d/ e[M ;kb—T[jBK ftZu'A th e[M pugB d/ b/y/, e[M p[Ykg/ dkfPeko—fJj itkBh dk ;wK th i/ nkgDk Bk j'fJnk sK eh j'fJnk—fpoEk iBw `

;t/o s'A w/ok ih eo fojk j? fe w?A e'Jh ejkDh fbyK go eftsk dhnK fJj s[eKw/o/ fgZSk jh BjhA SZvdhnK L

gZsh gZsh feoBk,N[ZNDk eDh eDh,i/ o[Zy dh iVQ pZdb,sK o[Zy BjhA pDBk `

rZb pD ojh j?, go w?A fJ; s'A nZr/ fJe s[e th j'o BjhA fbyDh ukjz[dk. w/o/ fIjB’s/ ejkDh dk G{s ;tko j? s/ eftsk dhnK fJj s[eK jZE X' e/ w/o/ fgZS/ g? rJhnK jB.fJj s[eK i' w/o/ nkgD/ jh ihtB T[~s/ fJe eNk\P jB, ftnzr jB—nkgD/ nkg dk T[gjk;Gbk e'Jh fet/A T[vk ;edk j? < ny/ i/ ‘o[Zy dh iVQ pZdb, sK o[Zy BjhA pDBk.’ g{oB;[szsosk dh nfGbkPk s/ Bk ukj[zd/ j'fJnK th w?A fJ; eftsk ƒ nZr/ s'oK—BjhA, fi; ekrId/ N[eV/ T[~s/ w?A fJj s[eK fbyhnK jB, T[; ƒ g[oIk g[oIk eo fdzdk, s/b gk e/ c{e fdzdkjK, go w/o/ ezBK ftu fJj ;_o fco th T[ZGodk j?, ‘sK o[~y BjhA pDBk’ w?ƒ fJzR gqshsj[zdk j? fit/A ekrI d/ pb oj/ g[ofInK ;"Aj/A w/o/ nzdo ;?nK o[Zy T[~r gJ/ j'D, w?ƒ ;D^eZgVhAnZr bZr rJh j't/ ns/ w?A d{o yVk swkPk t/y fojk j'tK. w?A th nkf\o w?A jK, gZe/ fJokd/Bkb f;o ƒ MNe fdzdk jK. PhP/ ftu pbdh nZr f;nkjh wkfJb jz[dh^j[zdh nukBe rkfJpj' iKdh j? `

NhB dh SZs T[~s/ jbeh feD^fwD dh nktkI ;[DkJh d/ ojh j?. w?A pkoh ftZu'A pkjot/ydk jK fe T[~so g{op tb xBx'o xNktK i[VB br gJhnK jB. fJj ikDd/ j'fJnK thfe J/E/ id'A th Gkoh s/ bzwh toyk P[o{ j[zdh j?, sK xNk fJ;/ gkf;UA uVQdh j?, w/ok ih

Page 262: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK262

eodk j? fe w?A nkgDh eko b? e/ pkjo x[zwD iktK—nekoB x[zwD ftu th sK e'Jh ekoBj[zdk jh j?.

ikDdk jK fe t;d/ whAj j/m J/E'A dh ;[oy fsbQeDh fwZNh ftZu'A bzx e/ w/oh eko w[Ve/ xo tkg; BjhA nk ;edh. i/ e'fPP eoe/ fJ; ƒ fbnkT[D dk :sB ehsk th sK fsbQee/ j/mK vz{xh yZv ftu ik fvZr/rh s/ iK T[bN ikt/rh. J/; xkNh T[~s/ g?Ad/ whAj ftu c;hnKj'JhnK ekoK dh vko br iKdh j?—eJh vokJhto yZv ftu fvr e/ wo u[Ze/ s/ eJh uVQkJhuVQB d/ :sB ftu nkgDhnK ekoK d/ fJziB ;hI eotk u[Ze/ jB. fJj th ikDdk jK feo;s/ ftu jh eko gkoe eoe/ gZeh ;Ve s'A d' whb dk eZuk o;sk fsbQed/, fvrd/, Yfjzd/w?ƒ g?db jh s? eoBk gt/rk. go w/o/ f;o ’s/ nkgD/ wB dh rZb ƒ fefonkswe o{gd/D dk G{s ;tko j?.

jbeh feD^fwD ftu w?A y[ZbQ/ doK ftZu'A pkjo fBeb, eko dk ;N/nfozr ;zGkb e/, fiZXob? ikJ/ ;Ve T[~Xo s[o g?Adk jK. NkfJo ;fev eo oj/ jB. go fBtkD d/ o[y w?Af;ZXk jh gZeh ;Ve se gj[zu ;edk jK. J/E/ gj[zu e/ fco w/o/ nzdo e'Jh y[s^y[shfijh j[zdh j? s/ w/oh eko nkg^w[jkok jh ‘j'b fJB dk tkb pko’ ;"Aj/A o[e iKdh j?. nzdowodK s/ shthnK d/ Pokph jk;/ rz{i oj/ jB. phno dhnK p'sbK ƒ e[VhnK d/ g?o bZr/j'J/ jB `

“eh ghJ/Ark <”pkow/v w?ƒ fJe p'sb tKr ikgdh j?—p'sb fi; ƒ fJe \{p;{os e[Vh dk fujok s/

bZsK bZrhnK j'JhnK j'D.w/o/ ‘y[ZbQ ikj’ efjD s/ T[j e[Vh vZNk y[ZbQD s/ nkg^w[jkok fBebD tkbh MZr tKr

fBozso jk;/ dk o{g pD iKdh j?. ewbh j?, T[; ƒ gsk j? fe phno s/ shthA d/ w[nkwb/ftu w/oh e'Jh ftP/P g;zd BjhA—i' jkIo ;' ep{b. fco th T[; ƒ fJj gqPB, ‘ehghJ/Ark <’ g[ZSD dh feZsk^ekoh nkds g? u[Zeh j?. w?ƒ u[Zg d/y e/ T[j fco ;zihdk j'iKdh j?.

“nkJh bkJhe e'bv phno n?Av jkN ftw?B.” (w?ƒ mzvh phno s/ row shthA g;zd jB)fe;/ t/b/ nky/ w/o/ jh fJj Ppd d[joKdh j'Jh, T[j jk;/ ftu d[joh fsjoh j[zdh ekT{ANo

tb ubh iKdh j?. w?ƒ p?mfdnK t/y e/ ;G gkf;UA ‘j?b', uhnoI’ dh nktkI nkT[Adh j?.go w?ƒ fJj ;G b'e p/^f;o d/ XV ikgd/ jB. fJjBK b'eK dk e'Jh fujok BjhA i/ j?sK e/tb fJe Bkw j? ‘bkJhfc;N;’ (fIzdrh ƒ wkDB tkb/).

id'A w?A phno dhnK fszB^uko p'sbK gh u[edk jK, sK T[jBK b'eK bJh w/ok fujokth w/o/ XV Bkb'A bZE frnk ikgdk j?. XVK ftu XV w?A nkgD/ fujo/ ƒ nkgDh p'sbns/ nkgD/ rbk; ftu bZGD dk :sB eodk jK. fJ; T[~s/ itkBh s'A gfjbK jh p[Ykg/dhnK o/yktK T[~GodhnK t/y e/ w?A nkgD/ nzs s'A gfjbK jh rNkrN rbk; ftu phno dkEZbk bk fdzdk jK. pkow/v w/o/ ;kjt/A yVQh j?. T[; ƒ gsk j? fe w?ƒ phno Bkb BPk BjhAj[zdk. PkfJd fJ;/ bJh T[j t?N 69 (;eku ft;eh) dk nXhnk s/ fizio J/b fbnk e/w/o/ ;kjt/A oZy, w/o/ Bkb i[V e/ p?m iKdh j?.

Page 263: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 263

“nZi s?ƒ w/ok fJzsIko eoBk jh gt/rk. frnkoK ti/ w/oh fvT{Nh \sw j' ikt/rh.fco w?A s/o/ Bkb uZbKrh.”

epkfJbh GkPk ftu fJj rZb efjzdh^efjzdh T[j w/oh tZyh ftu uz{Yh tZYdh j'Jhnzro/Ih ftu p'bdh j?, “t?B :{ nko voze, :{ nko t?oh ;thN vkofbzr ` nkJh n?Zw Eo;Nhcko :{, b[e n?N n?B n?AgNh rbk; n?Av gkofuzr fbg;.” (id'A sz{ Pokp ftu r[ZN j[zdkj?A sK, s/oh ;zrs nkBzd dk f;yo j[zdh j?—vkofbzr ` w?ƒ s/oh pVh fgnk; b~rh j?,t/y, \kbh frbk; s/ fgnk;/ j'Am.)

w?A T[; ƒ fszB^uko rzdhnK rkbQK eZY e/, T[; d/ w"oK ftu fJe XZck iVQ fdzdk jK.T[j dod s/ \[Ph dh bZIs ftu d[joh fsjoh j[zdh j'o rkjeK tb ubh iKdh j?. n|oheBw:ko nB[;ko \{p;{os e[Vh j?, uzr/ B?D BeP, ekbk Pkj ozr, xz[rotkb/ tkb, rZfmnk j'fJnkekmk s/ ;zs[bs fi;w, GothnK SkshnK s/ T[~Go/ fBszG—fco th e/tb ;ZsoK PfbzrK bJhwjhBk Go J/E/ iroks/ eZNdh, rkbQK yKdh s/ c[jP w\"b ;fjB eodh j?. fJ; ƒ ed/ the'Jh uzrk wod fwb ;edk j?, i' fJ; ƒ xo t;k e/ nkgD/ pZfunK dh wK pBkT[D ftu|\o wfj;{; eo/rk.

w?A id th T[; ƒ fJj ;wMkT[D dk :sB eodk jK, sK T[j w/o/ ’s/ jZ; g?Adh j?, “sz{ewbk j?A, gsBh s/ wK pDB ftu J/vh fejVh ekjb j?. pVh fIzdrh gJh j? ni/. e[MwI/ sK eo bJhJ/. sz{ nkg jh sK efjzdk j?A fe phno s/ shthA d/ ;zpzX ftu s/oh e'JhftP/P u'D BjhA, i' jkIo ;' ep{b—wodK d/ ;zpzX ftu w/oh th e[M n?;h jh nkds j?—fe;/ fJe wod dh nkds sK g? bt/, fco u'D th eo btKrh.”

“sz{ gkrb j?A, wod J/E/ n"osK ƒ nkgDh nkds gkT[D BjhA nkT[Ad/, ;r'A pdbh(u/Ai) s/ nkBzd bJh nkT[Ad/ jB. n~i J/E/. eZbQ T[~E/, nZi fJj, eZbQ T[j.”

“mhe j?—tkjd/ dh tck sZe gj[zuD dh fe; ƒ ftjb j?—tkjd/ d/ j[;B se ih bJhJ/sK ekch j?.”

“sz{ ikD p[~M e/ nkgD/ nkg ƒ X'yk d/ ojh j?A i/oh.”“fIzdrh th sK fJe X'yk jh j? fw;No jBh|—fiZE/ b? ikJ/ gtB, T[~E/ T[~v ubhJ/.”T[; d/ fJj p'b w/o/ ezBK ftu r'bh tKr tZid/ jB. w/ok fujok p'sb ftZu'A T[~m e/

w/o/ XV ’s/ nkD fNedk j?. w?A nkgD/ nkg ƒ efjzdk jK fe BjhA jtk d/ o[\ BjhA T[~vDk,“i/ o[Zy dh iVQ pZdb, sK o[Zy BjhA pDBk.”

w/o/ fIjB ftu ;{bK T[~r nkT[AdhnK jB s/ w/oh fdqPNh fJ; P'o d/ wkj"b ftu bho'^bhoj'Jh gkN rJh ikgdh j?. ft;eh d/ nXhJ/ dk EZbk bk e/ w?A fJfbIp?E pko/ ;'udk jK `gsk BjhA T[j w?ƒ J/Bh uzrh feT[A brdh j?. fgSbh tkoh w?A T[; e'b frnk ;K, sK T[jBP/ ftu u{o wzi/ ’s/ gJh, w?ƒ t/yfdnK jh w/o/ ’s/ N[ZN gJh ;h, “:{, ;B nk| J/ fpZu(e[Zsh d/ g[Zso), s/ok BjhA, fe;/ j'o dk fJzsIko eo ojh jK. fBeb ik J/E'A.”

fJ; rZb s/ j?okB j[zfdnK fe shthA fe; nk;kBh Bkb wod d/ G[b/t/A nkgD/ nkg ƒrkbQh eZY b?Adh j?, w?A nkgDk r[Z;k nzdo/^nzdo gh frnk. w?A T[; Bkb fizBh fBwosk BkbrZb ehsh, T[j T[FzBh jh nZr^Gp{ek j'Jh. w/oh jo gqkoEBk bJh T[; d/ ezB p'b/ ns/ ihG

Page 264: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK264

sbtko pD rJh. fBzw'M{Dk fijk w?A T[E'A gos nkfJnk ;K. ‘j'b fJB dk tkb pko’ ftunkD e/ ;'u fojk ;K fe fJj ‘dhtko ftu rbh pko’ d/ eh noE j'J/ <’ n?t/A b'eK ƒnihp^nihp Bkw oZyD dk MZ; fgnk j'fJnk j?. BK ftu eh fgnk j? < pko, pko j? s/shthA, shthA.

w/o/ ;kjt/A i/oh yV'sh ;h. w\w{o nZyK Bkb M{wfdnK j'fJnK T[; fdB T[; B/ pV/gZe/ fJokd/ Bkb w?ƒ fejk ;h, “ghsh Gkt/A nZi j'oBK e'b'A j?, go ikDk s/o/ Bkb jh j?—s/ fvT{Nh dk ;wK th \sw j' fojk vkofbzr.”

Gkt/A w?A T[; d/ Bkb ikD dh fJZSk ƒ ek|h d/o s'A Nkbdk nk fojk ;K—go T[; fdB‘pko pko j? s/ shthA shthA j?’ dh oN ftu w?A wB jh wB T[; dk Bkw fJfbIp?E oZy e/T[; ƒ nkgD/ xo b? nkfJnk ;K. T[; s'A pknd i/oh ;dk jh w/o/ Bkb ikD pko/ efjzdhojh ;h, go w/o/ fIjB s/ fJfbIp?E dk G{s ;tko ;h.

fJj ikDd/ j'fJnK th fe T[j nkgD/ d|so'A fJe wjhB/ dh ;EkBe S[ZNh (b'eb bht)b? e/ nkgD/ wkfgnK ƒ fwbD J/E'A pj[s d{o rJh j'Jh j?, w?A T[; d/ e;p/ tb s[o fgnk,i' J/E'A nZm e[ whb dh ftZE T[~s/ ;h.

Gkoh whAj ftu oks d/ ;w/A d; gzdoK rI s'A nZr/ o;sk uzrh soQK fdykJh BjhA ;hd/ fojk. eko ƒ shi/ rhno ftu gk e/ w?A YZm/ nzpo j/m j"bh^j"bh eko ubKdk nkgDko;sk Yz{v fojk ;K. ftzv;eohB ’s/ tkJhgo brksko ub oj/ jB. fJjBK tkJhgoK tkrf\nkbK jh f\nkbK ftu J/Xo'A UXo xz[wdk, w?A T[jBK nB/eK e[VhnK pko/ ;'u fojk jK, i'w/oh fIzdrh ftu fJe ;E{b fi;w pD e/ nkJhnK s/ fJe Sbkt/ tKr ub/ rJhnK. T[jBKdh GhV s'A d{o goQK s/ fJeZbh yVh fJj fJfbIp?E jh ;h, fi; ƒ w?A tko^tko ukfjnk;h. go T[; fJe oks s'A fpBK id'A fpBK e'Jh :sB ehfsnk jh T[j w/oh M'bh ftu fJegZe/ j'J/ nzp tKr nkg^w[jkok jh fvr gJh ;h, w/o/ e'b T[; dh j'o e'Jh :kd BjhA ;h.fco id'A th w?A T[; ƒ fwbD frnk T[; B/ w/o/ tb fJzR t/fynk fit/A T[; ƒ T[; oks dh:kd jh Bk j't/—U; oks dh id'A T[; B/ w/o/ fi;w d/ o'w^o'w ƒ iBw^iBw dhnKfgnk;hnK ihGK bk fdZshnK ;B.

fJjBK ;'uK dh T[X/V^p[D ftu jh T[; dk xo nk frnk s/ w?A eko yVh eoe/ T[;dk p{jk yVekT[Adk jK. nzdo'A e'Jh T[~so Bk fwbD s/ w?A pkjo izdok t/y e/ tkg; gosnkT[Adk jK.

eko dk dotkIk y'bQfdnK eftsk d/ fJj p'b fe ‘i/ o[Zy dh iVQ pZdb, sK o[Zy BjhApDBk’ w/o/ ezBK ftu gJ/ sK w?ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk fit/A w/oh ihG T[~s/ e[BhB x[brJh j't/. p/p;h dh jkbs ftu w?A tkg; gofsnk s/ eko ƒ gZeh ;Ve d/ fJe gk;/ yVheoe/ t;d/ whAj ftu fG~idk, fsbQedk, fvrdk nkgD/ xo tb g?db jh s[o g?Adk jK. xogj[zud/^gj[zud/ w/ok BPk joB s/ j[bhnk ftrV u[Zek j?.

“fw;No jBh|, nzdo pVh d/o s'A e'Jh s[jkvk fJzsIko eo fojk j?.”fJj nky e/ w/ok B"eo o;'Jh tb ubk frnk s/ w?A f;o s'A g?oK se u'Adk, p?mD^ewo/

tb tXdk jK.

Page 265: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 265

“:{, ;B nkc J/ fpZu, nZi fJj ;'u e/ nkJh ;K fe i/ sz{ e'Jh j'o e[Vh Bkb b?e/ nkfJnk, sK T[; ƒ uho e/ oZy fdnKrh, xo ƒ nZr bk fdnKrh.”

w/o/ ;kjwD/ ft;eh dk rbk; cVh fJfbIp?E yV'sh ;h. w/o/ ih ftu nkT[Adh j? feT[; ƒ XZe/, w[Ze/, m[Zv/ wko e/ xo'A pkjo eZY fdnK. w[ZmhnK eZ; e/ id'A w?A T[jd/ tb tXdkjK sK ckfJo gb/; ftu pbdhnK bZeVK dh jbeh o"PBh ftu w?ƒ fJzR wfj;{; j[zdk j?,fit/A fJfbIp?E d/ XV s'A T[; dk fujok rkfJp j' u[ek j? s/ T[; dh EK fjo; ns/ t|kdh w{os pfDnK fJe \{p;{os e[~sh dk fujok w/o/ tb x{o^x{o e/ t/y fojk j?. fSD dhfSD w?ƒ fJzR ikfgnk, fit/A w/o/ nzdo ;[eV e/ p?mk es{ok nZi nukBe c?b e/ Go itkBe[Zsk pD frnk j't/ `

Page 266: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK266

gk}b e"D <

f;;No eb/no s/ f;;No i{vh ƒ id'A th ;wK fwbdk, e"Bt?AN d/ ezw s'A ftjbhnKj' e/, T[j pk} ftu nk p?mdhnK ns/ iK o;s/ d/ d'jhA gk;hA c[bd/^cbd/ ek|h d/ pk}Kƒ fXnkB s/ gq;z;k dh BIo Bkb d/ydhnK ufjb^edwh bJh pkjo fBeb g?AdhnK. ;e{bftu j'o f;;NoI th ;B, go fJjBK d'jK dh nkg; ftu J/Bh tX/o/ B/Vsk ;h fe d{ihnKBkb ;bkw d[nk eoB iK ;zv/ wk; ftu T[g;fEs j'D s'A fpBK, T[j j'o e'Jh Ikfjoh foPskBjhA ;B oydhnK.

Jh;kJh ;zsDhnK (BZBI) j'D s/ Bks/ i' e[M th e"Bt?AN ;e{b ftu T[BQK ƒ fBPfuso{g ftu eoBk g?Adk ;h, T[j fBsk^gqsh ihtB dh fJe ;kXkoB o[NhB ;h, fi; ftuemg[sbhnK tKr ;cbsk ;fjs T[j nkgDk o'b fBGk fdzdhnK ;B. f;;No eb/no B/ eJhtkoh ;'funk ;h fe, fJe fiT{Ad/ Gyd/, ;'ud/ s/ wfj;{;d/ fi;w bJh emg[sbhnK tkbh fJj;od o[NhB fezBh r?o^fJB;kBh ns/ ngqkfeqse j? ` fJ; ftu th e'Jh PZe BjhA feeb/no id'A gfjbK gfjb Jh;kJh ;zsDh pDh ;h sK JhPto, gqfeosh, ihtB, eow, Xow,eost nkfd d/ ;zebg ns/ Jh;k s/ nzihb d/ f;XKs s/ frnkB dk T[; d/ wB T[~s/fJe ikd{ dk n;o j'fJnk ;h. fJj ;z;ko, fJj ihtB ns/ fJjBK d/ ;G foPs/ s/ pzXBT[; ƒ e{V/ ikg/ ;B. go fco gZedh T[wo s/ phsd/ tfoQnK d/ Bkb Jh;kJh ;zsDhnKd/ fBsk gqsh Xkowe fttjko ftZu'A bzxfdnK fit/A^fit/A T[; dk wB r?o^jkIo ofjD bZrk,fst/A^fst/A T[; dk sB fJe wPhB pDdk frnk—wPhB i' pNB dZfpnK ubdh ns/ pNBdZfpnK yVQdh j?.

eb/no dh Jh;kJh ;zsDh pDB dh ftfEnk th pVh fdbu;g j?. T[j Gkos d/ r'nkgqKs ftu rohp wkfgnK d/ xo g?dk j'Jh ;h. rohph dk d{ik BK wip{oh j?. T[; d/ wkfgnKB/ g?;/ d/ bkbu ftu T[; ƒ Jh;kJh ;zsDh pDk fdZsk ;h. b'e efjzd/ ;B fe :{og s/ nwohekdhnK e[VhnK fJ; ;g{sfBe :[Zr ftu fJzBk nrKjtX{ s/ ftfrnkBe ;'u tkbhnK j' rJhnKjB fe j[D T[j Jh;kJh ;zsDhnK pDBk g;zd BjhA eodhnK. T[~E/ e'Jh rJh r[Ioh iK f;Xohjh ;zsDh pDdh ;h ns/ iK T[j pd;{os j't/ s/ wodK ftu fi;dh wzr Bk j't/. fJ; d/gqGkt t; d[BhnK d/ fJ;kJh d/PK ftu fJBQK ;zsDhnK dh xkN ƒ pVh p[oh soQK wfj;{;ehsk ik fojk ;h. b'e fJj th efjzd/ ;B fe eb/no d/ wkfgnK B/ T[; ƒ t/u fdZsk ;h.

Page 267: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 267

e/obk ftu th Gkosh e[VhnK d/ Jh;kJh ;zsDhnK pDB bJh t/u/ ikD d/ fJe ;e?Avb pko/fgZS/ fij/ d[BhnK d/ ;G n\pkoK ftu tZvhnK^tZvhnK ;[o\hnK iwkJhnK rJhnK ;B.

id'A th f;;No eb/no ƒ fJBQK xNBktK dh :kd nkT[Adh sK T[; d/ nzdo'A fJe o[Zrfijk Gfonk iKdk ` nfij/ ;w/A T[; ƒ nkgD/ pugB dk ;kEh r[nKYhnK dk wz[vk nbpoNpj[s p[oh soQK :kd nkT[Adk, fi; Bkb T[; B/ nkgD/ pugB d/ fdB y/v e/ r[Iko/ ;B.T[j fdqP sK ni/ th ed/^ed/ T[;dhnK nZyK ftu ;Zrt/A dk ;ZrtK nkD e/ bNe iKdk j?,id'A T[; ƒ ftdk efjD nkJ/ b'eK ftu nbpoN th yb'sk ;h. nbpoN T[bMD dk ;k\Pkso{g pfDnk, T[; ƒ ftdk th BjhA ;h nky ;fenk. fJ; s'A gfjbK fe eb/no dhnK nZyKftu T[wVh f;ZbQ jzM{ pD e/ tr ;edh, nbpoN ezv c/o e/ fJe gk;/ ƒ s[o frnk ;h.fJj fejk w"B o[dB ;h s/ fejh p/p;h fe T[j Gkos ƒ ftdk efjD t/b/ nkgD/ pugB d/;kEh Bkb fJe Ppd th ;KMk BjhA ;h eo ;eh `

id'A th fJj xNBk T[; ƒ :kd nkT[Adh, sK T[; d/ nzdo nkgD/ nkg fto[ZX, ;\sB|os dh GktBk g?dk j' iKdh. eJh tko sK T[; ƒ fJzR wfj;{; j[zdk fe T[; d/ ihtBBkb'A sK fJe t/;tk dk ihtB jh ;" r[Dk uzrk j?, feT[Afe t/;tk sB t/udh j?, wB BjhAs/ T[; ƒ wB t/uDk g? fojk ;h. go fco id'A T[j nkgD/ wkfgnK dh rohph s/ S'N/ G?DGoktK dhnK wk:{; ;{osK ƒ :kd eodh sK T[; ƒ fJe ngfoGPks fijk ;zs'P th gqkgsj[zdk fe ub' T[; d/ wB dh fteoh Bkb Gkos p?m/ T[; d/ G?D Gok sK nkokw dh o'Nh ykoj/ ;B. Gkos g?;/ G/i e/ pkeh i' e[M T[; d/ e'b pudk ;h, T[j w[ZSK s/ m'vh ftubhdkVQh ƒ ;k| eoB, sB d/ fuZN/ u'r/ s/ f;o dh j[Zv ƒ p/dk} oZyD ns/ jo o'I dhnK;kXkoB b'VK T[~s/ \ou j' iKdk ;h.

id'A th f;;No eb/no fJj' fijhnK ;'uK s/ :kdK dk fPeko j[zdh, sK T[j oks d/;w/A nS'gb/ fij/ f;;No i{vh d/ ewo/ ftu ub/ iKdh s/ fco rZbK fSV g?AdhnK.

“eb//no, Jh;k nkgD/ ftPtk; ƒ ekfJw o~yD bJh ;bhp ’s/ uVQ/ ns/ b'eK d/ BkfJepD rJ/.”

“jK i{vh, JhPto, Jh;k dh ;/tk ;kvk Xow, ;kvk eow—go eh b'V j? JhPto ƒ;kv/ wB pko/ fuzsk eoB dh. fIzdrh Go fi;w ;KGdhnK s/ wB t/udhnK ojhnK—d[fpXkftu—Bk nk;Ek—Bk nBk;Ek—g{oB PKsh Bk g{ok eq'X—fizBk ;dhth PKsh bJh sKxhnK,T[FzBK jh wB ftu eq'X T[~fmnk. fJBQK d' PeshnK dh fto'Xh fyZu ftu wB bho' bho j'fJnk,‘Jh;k, Jh;k’ igdk fojk s/ sB p/dk} sedk fojk.”

“SbDh SbDh wB, p/dkr sB `”“wB fe;/ fJe dk j' e/ th fezs{^rq;s, sB fe;/ dk Bk j' e/ th u[Zg `”“;t/o/ fJPBkB ehsk s/ fBowb fi;w wB T[~s/ Nzr fdZsk, sB T[~s/ Nzr/ fJ; p/dkr

fuZN/ u'b/ tKr.”“fuZNk u'bk ;kvh ewkJh.”“jZE ftu o'Ioh s/ ;bhp dk fBPkB ` Jh;k ;bhp ’s/ uVQ/, nwo j' rJ/ ` go i{vh,

n;hA pzio fi;w dh ;bhp ƒ bho'^bho j'J/ wB T[~s/ u[Zeh fco ojhnK, Bk ihthnK Bk

Page 268: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK268

jh wohnK ` ed/ ed/ ;'udh jK fe JhPto B/ g{o/ S/nK fdBK ftu ;koh f;qPNh—iht, gP{,gzy/o{ gqfeqosh ƒ ofunk ns/ ;Zst/A fdB nkokw ehsk, go n;hA fejV/ okj s[o gJhnKjK, JhPto s'A T[bN < n;hA nkgD/ fi;wK dh f;oiD^Pesh ƒ ed/ th w"ek Bk fdZsk e[MouB dk, ;r'A T[; ƒ fJ; ;dk^nkokw dh w"s torh P{B: nt;Ek ftu wB T[~s/ NzrfdZsk ` eh fJj JhPto dh eoskoh Pesh, T[; d/ f;oiD^f;XKs dk fto'X BjhA <”

“u[Zg eo eb/no, sz{ JhPto s'A p/w[y j' ojh j?A. n;hA sK Jh;k Bkb ftnkjhnK j'JhnK jK `”“fJe nt;s{, ti{d Bkb fejh Pkdh < ;dk eztkohnK ` ej[ i{vh ` eh Pkdh eoBk

s/ fi;w dh Ioy/I fwZNh ftZu'A wB[Zyk ihtB dh gqfeosh ƒ g?dk eoBk, f;oiDk fJe Bkgkefefonk j? < i/ fJj Bkgke j?, sK fIzdrh dh rsh o'e d/Dh ukjhdh j?. ;G d/ fbzr^fJzdo/eZN d/D/ ukjhd/ jB. i/ fJj Bkgke j[zdk, sK i{vh Bk sz{ g?dk j[zdh, Bk w?A, Bk j'o f;;NoI,Bk ckdo, Bk poZdo. fco oZp ƒ e"D :kd eodk < oZp ƒ BK d/D tkbk iht, wB[Zy j?,fJ;soh j?, g[oP j?. fJj G/vK, pZeohnK, rkJhnK, fJj uhs/, P/o, jkEh fJj tD, gqfeoshgzy/o{—fJjBK ftZu'A e"D ig/rk oZp dk Bkw <”

“u[Zg eo f;;No ` w?ƒ sK fJj e[M ;wM BjhA g?Adk ` id'A e'Jh fJZSk ikrdh j?,\kfjP iBw b?Adh j? sK ‘Jh;k Jh;k’ igD bZr g?Adh jK. wB dh b'V Jh;k Bkb g{oh j'iKdh j?, go sB dh b'V s/o/ fpBK BjhA g{oh j[zdh. T[o/ j' eb/no, t/y fizd fet/A gkb/Bkb bz{^bz{ ezp ojh j? `”

nfij/ ;w/A f;;No eb/no nkgD/ ;ko/ egV/ T[sko e/ ezpb j/m bzwh gJh i{vh ƒfuzwV iKdh. ezpb d/ j/mK T[BQK d/ jZE fJe d{i/ d/ nzrK, nzrK dhnK r'bkJhnK s/ rfjokJhnKdh GkPk ;wMd/ fJe d{ih dhnK b'VK g{ohnK eoB bJh nihp^nihp joesK eod/. T[jBKd/ o[zX/ j'J/ rb/ ftZu'A fj;NhohnkJh noX^;zs'P dhnK f;;ehnK Goh fBokoEe GkPk d/ p'bfBeb e/ ewo/ d/ ;[zB \bkn ftu c?b iKd/. y[Z;/ tkb s/ N[ZN/ fi;w b? T[j fp;so/ T[~s/gJhnK p/P[wko f;btNK ftueko E~e, jko, BhAdo d/ ;zxD/ nBQ/o/ ftu fJzR v[Zp iKdhnK,fit/A nkgD/ fBPkB/ d/ BIdhe gj[zu e/ fe;/ ftu fJe edw j'o g[ZND dk sqkD s/ ;kj;Bk fojk j't/ ns/ T[j xpok e/ fvZr gt/, nkgD/ j'P y'j p?m/ `

;t/o/ fco T[j th pZMthA o[NhB, eoV/ fB:w s/ emg[sbhnK tKr nkgDk o'b eod/T[jBK d/ wPhBh fi;w `

id'A f;;No eb/no J/E/ n|ohek nkJh ;h sK T[; B/ nkgD/ j'o ;fjeowhnKpko/, i' tZy^tZy EktK s/ ezw eod/ ;B, nihp nihp rZbK ;[DhnK ;B. fJjBK ftZu'A fJe;h ckdo UN{b, i' o'I oks ƒ pj[s ;koh Pokp (tkJhB) gh e/ uheK wkodk ns/ nihpnihp rZbK eodk ;h. b'eK ƒ T[; dh Bk ;wM nkT[D tkbh GkPk (i' fe;/ th w[be dhGkPk BjhA ;h) s'A T[; d/ gk}b j' ikD dk PZe g? frnk. go ;t//o/ fdB uVQ/ s/ \k; eoe/;zv/ wk; tkb/ fdB, T[; dk Xkowe gouko ;[D e/ T[jBK ƒ T[; d/ gj[zu/ j'J/ j'D dk :ehBj' frnk ` j[D id'A th ckdo UN{b nkgD/ nzdo T[Zuh^T[~uh p'bdk ns/ uheK wkodk j?,sK b'e ;wMd/ jB fe T[j fJ; Bk ;wMh ik ;eD tkbh JhPtoh GkPk ftu Jh;k s/ JhPtoBkb fwZmhnK fw~mhnK rZbK eo fojk j? ` ckdo UN{b d/ gq;zr ftu id'A f;;No eb/no,

Page 269: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 269

i{vh Bkb ;"D ;w/A nkgDhnK x[ZNhnK x[ZNhnK f;;ehnK s/ nihp p'bK dh :kd eodh, sKT[j nkgD/ nkg jh w[;eok g?Adh ns/ nkgD/ nkg ƒ efjzdh fe P[eo j? ni/ ;kvk eowf;;ehnK se jh ;hws j? ns/ uheK se BjhA gj[zfunk, BjhA sK nkb/^d[nkb/ t;d/ b'eKB/ ;kƒ th oZp ƒ gj[zuhnK j'JhnK ;zsDhnK ;wM b?Dk ;h.”

fJjBK fdBK ftu jh f;;No eb/no B/ fJe n|oheB f;;No n?rB; d/ roGtshj' e/ e"Bt?AN SZv ikD ns/ fJe nwoheB f;;No eb/w?AN d/ fuZNk u'bk T[sko, nkgD/fwZso^w[zv/ Bkb B?o'ph Pfjo ftu fwBh ;eZoN gk e/ x[zwD dhnK \poK th ;[DhnK. fJj\poK e"Bt?AN ftu u"y/ tkd^fttkd dk ftPk pDhnK ojhnK. Jh;kJh ;zsDhnK dh pj[^frDshdk ftuko ;h fe nkgD/ ftPtk; s'A fEVe e/ fJj' fijhnK joesK eoBhnK, fJ\bkeh ewI'ohs/ froktN s'A tX e[M BjhA. nkgD/ wkB;e T[sko uVQktK d/ t; gJh f;;No eb/no B/fJjBK pfj;K d/ d"okB u[Zg jh tZNh oZyh, feT[Afe T[j id'A th nkg e[M nfijk eoB pko/;'udh ;h, sK T[; d/ |oI, fIzw/tkohnK s/ wip{ohnK T[; dk o;sk o'e b?Ad/ ;B.

fJjBK fdBK ftu jh T[jBK d/ ;e{b ftu th fJe nihp fijh xNBk tkgoh. B"thAiwks ftu gVQdh fJe n|oheB e[Vh d/ roGtsh j' ikD dh \po ;[D e/, gfjbK sK T[;ƒ T[; e[Vh Bkb ;\s B|os j'Jh, go id'A T[; ƒ gsk bZrk fe ftnkj s'A gfjbK n|oheBe[VhnK dk roGtshnK j' ikDk Gkos tKr ckjk b?D iK y{j ftu v[Zp woB tkbh rZb BjhA,;r'A fJe ;wki^gqtkDs ;ZukJh ns/ gqkfeose eow j?, sK T[; ƒ T[; Bkb jwdodhj' rJh `

T[; oks f;;No eb/no B/ nkgD/ nzr nkg N'j e/ t/y/, T[jBK dhnK r'bkJhnK s/rfjokJhnK ƒ S{fjnk, wkfDnK. PhP/ d/ ;kjt/A yfVQnK fi;w s/ fcod/ nkgD/ jZEK ftu,wod d/ jZEK dh Pesh s/ ;goP dk nB[Gt ehsk. T[; oks T[; dk tshok n;kXkoD ;h.

T[; oks T[; B/ fJe pVk fGnkBe ns/ ft;w?ekoh ;[|Bk t/fynk. nbpoN fJe GotKr[zdtK g{oB wod pD e/ T[; d/ ;kjwD/ yV'sk ;h ` fco T[; ƒ fJzR wfj;{; j'fJnkfit/A pV/ jh wX[o ;zrhs dh b? T[~s/ T[; ƒ e'Jh j"bh^j"bh irk fojk j't/, p[bk fojkj't/—T[; d/ ;ko/ eZgV/ bho'^bho eoe/ fit/A e'Jh T[; ƒ ;p{fsnK jh fBrb ikDk ukjz[dkj't/—T[; B/ t/fynk, fJe wrowZS dk ipkVk y[ZbQ fojk ;h—G?Ghs T[; B/ nZyK wz[d bJhnK—G?, fjz;k s/ j?okBh d/ fJe nB'y/ siop/ ftZu'A bzxfdnK, T[; ƒ fJe okjs fijh wfj;{;j'Jh. fJe tkoh fco fe;/ B/ T[; ƒ me'o e/ irkfJnk—T[; B/ t/fynk T[; d/ cN/ j'J/u'b/ j/m'A T[; dk fi;w rkfJp j' u[Zek j? ns/ T[; d/ j/mK e/tb fJe f;Zgh gJh j?—y[ZbQ/wz{j tkbh f;Zgh, fi; dk wz{j fJe fgnk;h nZy pDh xNkN'g nzpo tb fNefNeh bk e/t/y fojk j't/—f;o| fJe pz{d dh T[vhe ftu. cN/ j'J/ u'b/ j/m'A f;Zgh ƒ u[ZefdnK T[; dkjZE o'Ioh ƒ S{j frnk s/ T[; dh BhAdo y[ZbQ rJh. gZNK ftukfbUA jZE eZY e/ T[; B/ o'Iohd/ wDfenK ƒ jZE Bkb x[zwkT[AfdnK, XVed/ fdb ƒ I'o^I'o Bkb ‘Jh;k, Jh;k’ ig e/PKs ehsk.

d{ih ;t/o T[; ƒ T[j roGtsh e[Vh ftu PKs f;Zgh dk o{g BIohA nkfJnk sK T[;B/ e"Bt?AN d/ ezw s'A ftjfbnK j' e/ ;[|B/ dh ;koh ftfEnk f;;No i{vh ƒ ik dZ;h. f;;No

Page 270: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK270

i{vh B/ fejk, “jN ewbh, ;[|B/ th ed/ ;Zu j[zd/ jB < ;kvk dkwB gke j?—wB dh b'Vs'A th s/ sB dh b'V s'A th. fi; d/ wB nzdo Jh;k dk tk;k j't/, T[jƒ fe;/ wod dhS{j dh eh b'V <”

“BjhA f;;No, fJj fJe X'yk j?. sB dh b'V s'A sz{ th ikDz{ j?A s/ w?A th. fp;so/ftu s/ok ;zr eoe/ j[D w/oh ;zs[PNh BjhA j[zdh. w?ƒ wfj;{; j[zdk j? fe fJ; s'A nZr/ the[M j? i' n;bh jh BjhA, ;r'A e[dosh th j?. s/ok w/ok ;zgoe T[; T[u/oh ;ZukJh d/ fJexNhnk pdb s'A tX e[M BjhA.”

“BjhA f;;No, fJj' fijhnK rZbK BjhA eohdhnK. n;hA Jh;k Bkb ftnkjhnK wodKd/ ;zr dh ebgBk th BjhA eo ;edhnK.”

“n"j t/y i{vh, wkbh No?eNo Bkb IwhB tkj fojk j?. fsZy/ fsZy/ ckb/ Xosh ftuvz{x/ f;nkV g[ZN oj/ jB. Xosh dk wz{j f;nkVK okjhA f;ZghnK tKr y[ZbQ fojk j?. fco fJjBKftu phi feoBr/. Xosh s/ phi dh f;oiD^Pesh e[dos pD e/ w"b gJ/rh, nkgD/ g{o/eoskoh o{g ftu. ihtB tKr G\d/, c[Zbd/, cbd/, e[dos d/ fJ; o{g ƒ t/y e/ w?ƒ fJzRikgdk j?, fit/A w?A P'^ftzv' (gqdoPB^fyVeh) ftu bzw/ ;w/A s'A gJh fJe nfijh g"Pke j'tK,i' fe;/ d/ gfjBD s'A gfjbK jh ;N?Av T[~s/ bZrh j"bh^j"bh brksko jzY jzY d/ p[d ojhj'tK—f;;No fit/A w?A fJe nfijh, s/ pVh Ioy/I Xosh j'tK, fi; ƒ Bk ed/ fe;/ tkfjnkj't/ ns/ Bk jh phfink j't/. Xosh ftu gkV gkT[Ad/ T[jBK jbK tb t/y e/ w/ok ih eodkj? fe e'Jh nkt/ s/ w?ƒ HHH.”

s/ fco efjzd/ jB fJe fdB f;;No eb/no B/ nkgDk p/dk} fuZNk u'bk bho'^bho eoe/okj iKd/ fJe wod ƒ jZE gk fbnk. j[D T[j wkBf;e o'rhnK d/ j;gskb ftu id'A thfIzdrh ƒ fiT{D jzYkT[D s/ ukn Bkb Gog{o, pVhnK f;nkDhnK s/ gs/ dhnK rZbK eodhj? sK b'e efjzd/ jB fe T[j gk}b j? `

Page 271: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 271

o~;/ u~pD tkbk gP{

j[D se i' ;Zu ;h, T[j Gow pD u[Zek j?. w?ƒ fi; P? dk Bkw fIzdrh dZf;nk frnk;h, T[; d/ nzdo Mksh wkoh sK w"s jh w"s BIo nkJh ` fi; ƒ nZi se \{p;{osh ;wMdkfojk ;K, T[; nzdo wk;^jhD y'goh s/ fgzio M{bd/ ftykJh fdZs/. Gow^yzvs fdqPNh Bkbs;thoK ’u'A nZyo T[mkT[D dk :sB eodk jK—BeP N[ZNd/ jB. go e'Jh Ppd BjhA pDdk.noE fJe fBokoEe eow ftu pZM/ nZy g[ZN e/, vz{xhnK }koK dk o{g Xko b?Ad/ jB s/ ikgdkj? fit/A fdB dhthA nBQ/o g? frnk j't/. nkdwh fJe ;'uD tkbk gP{, fi; ƒ gsk j? fe;'u dk nzs n;'u ns/ n;'u dk nkozG ;'u j?, fco th ;'udk j?.

;'udk jK fe PkfJd w?A e'Jh fGnkBe ;[|Bk t/fynk j?. nkgD/ nkg ƒ pV/ I'o dhuz{Yh tZYdk jK. dod dk nfj;k; fJe tkoh fco fIzdrh dk nfj;k; pD fBpVdk jK, sKfe;/ Bktb dh fJe gkso dh nktkI w/o/ ezBhA g?Adh j?.

“J/E/ ;[zdosk BK dh e'Jh P? BjhA, i/ j? sK e/tb popkdh j? ` nfj;k; fgnko ftuBjhA ;r'A dod ns/ sebh| ftu j?. i/ sz{ w?ƒ wko/A, sK PkfJd w?A e[M wfj;{; eoK. w?ƒfJj gsk bZr/rk fe w?A fiT{Adh jK s/ w?ƒ e'Jh fgnko eo ;edk j?. w?ƒ spkj eoB ftuw/oh ;jkfJsk eo, w?A s?ƒ fgnko eoKrh.”

fJj th nihp rZb j? fe fi; fgnko ƒ w?A nZi se fJe Gkt^tkue s/ nwo ;ZukJh;wMdk fojk ;K, T[j fJe fiT{Ad/ Gyd/ ;E{b fi;w ftu tN e/ d{i/ iBw d/ ;Zu ƒ wzBD'AfJBekoh j?. id'A w?ƒ f;oiD ftu spkjh s/ spkjh ftu f;oiD d/ sZs BIo nkT[Ad/jB sK w/ok o'w^o'w wX{^wZyhnK d/ vzrK Bkb ftzfBQnK, ;[Zi frnk ikgdk j?. fJ; vzr^ftzBQt/A dod ftu th nkgDk jh ;[nkd j? ` fwZmh^fwZmh Mfjo fSVdh j? sK, ih eodk j?fe T[FzrbK d/ g'N/ brksko fJ;/ soQK dod dh fJ; bZIs Bkb eb'b eod/ ofjD. go;w/A e'b J/Bh ftjb feZE/ fe wB[Zy ƒ ed/ nkgDk nkg pD b?D d/t/. wB[Zy sK ukj[zdk j?fe fJZe' ;w/A T[j gops th j't/, dfonk th, gqfeosh th j't/, jtk th, ;{oi th j't/, P[dkth, go ;wK efjzdk j?, “w?A s?ƒ phi dk ;Zu fdZsk j?. sz{ fpqS pD e/ jzY jko, N[ZN, pb,w[Ze ik—s/ok nze[o tZso G{wh ftu fJe Bt/A o[Zy ƒ iBw d/t/rk.”

phi d/ fJ; ;Zu ;"Aj/A w?ƒ J/E/ t;dh T[; :{BkBh :[tsh Bkb tkgoh fJe ;Zuh xNBk:kd nkT[Adh j?, fi; B/ fpBK ftnkj ehfsnK nkgD/ :{BkBh gq/wh Bkb g{o/ d; toQ/ r[Iko

Page 272: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK272

fdZs/ ;B. T[j ne;o T[jƒ fejk eodh ;h, “s/ok w/ok ;zpzX Pkdh tor/ fotkih pzXB dkw[jskI BjhA. ;kj sz{ b?Adk j?A, fIzdrh w/o/ ftu XVedh j?. w/oh fJ; n?;N/N, fJ; xo,fJ; fi;w, fJ; wB ftu, jo EK jo ;w/A sz{ jh t;dk j?A, fco pzXB fej/ < s/ok w/ok;zpzX jtk s/ ;kj dk ;zzpzX j?, pZdb s/ dfonk dk ;zzpzX j?. s/ok j"bh^j"bh \sw j'Dk,w/ok GoBk, s/ok g[Bo^fBowkD j?. w/ok fdb eodk j? fe w/o/ d[Zy ftu jh BjhA, ;r'Aw/oh e[Zy ftu th sz{ jh j't/A s/ fJe nfijk w[Zy b? e/ izw/A fi; T[~s/ ;[szso ;zpzXK dkgqekP j't/.”

T[jBK dk fgnko d{o B/V/ dhnK j'o n?;N/NK ftu jh BjhA, ;r'A B?o'ph d/ j'NbK, pkIkoKs/ ebZpK ftu th uouk dk fJe G\dk ftPk pD u[Zfenk ;h. T[j d't/A eko gkoeeoe/, jZE ftu jZE gkJh B?o'ph d/ pkIkoK ftu ufjb^edwh bJh fBebd/ sK itkB w[zv/e[VhnK fJe nkj Go e/ ofj iKd/ ` T[jBK dk ih eodk fe T[jBK dk th nfijk jh ;kEpD/. s/ fco efjzd/ jB fe T[; :{BkBh :[tsh d/ wB ftu fJe PZe, fJe G? p?m frnk,nkgD/ gq/wh s'A ftZSV ikD dk. fit/A^fit/A fJj G? tXdk frnk, fst/A^fst/A T[j T[; ƒ j'oth tX/o/ cV^cV oydh. wod bJh n"os dh fJj ewI'oh gfjbK T[; ƒ nkgD/ o[y w'wtKr w'VB dk fJe jZfEnko s/ fco fJe fJe^o; fJeKrh ne/tK pD rJh. T[j eJh eJhfdB, eJh^eJh oksK T[; ƒ fpBK dZf;nK jh rkfJp j' iKdk, fes/ d{o fBeb iKdk. T[;ƒ nkgDh gq/fwek d/ PZe s/ epI/ dh GktBk s'A T[eskjN j'D bZr gJh. ed/^ed/ fJzR ikgdkfit/A T[; dh gq/fwek T[; ƒ nkgDh iZdh g[Psh n?;N/N dk jh fJe nzr ;wMdh j't/ iKvokfJzr o{w dk e'Jh v?e'o/PB gh;, fi; ƒ id'A woIh, fiZE/ woIh, fit/A ih nkfJnk oZyfbnk—e'B pdb e/ iK o{g pdb e/.

T[; dh fJ; }?o^jkIoh B/ d'jK ftueko bVkJh, MVg s/ fsZyh seoko ƒ jh iBwBk fdZsk, ;r'A T[jBK dh PokpB'Ph dh nkds ƒ th tXkfJnk.

n"os^wB, Pzek dk xo j?. fJe Pkw id'A T[j xo gofsnk, sK T[j Pokp ghAdh,o'Adh j'Jh ed/ nkgD/ nkg tb t/y ojh ;h s/ ed/ e'b gJh pzd{e tb ` T[; d/ fJj g[ZSD’s/ fe J/B/ fdB feZE/ fojk j?A, T[; dk gq/wh r[Z;/ ftu nZr^Gp{ek j'fJnk bkt/ tKr c[ZN fgnk,“sz{ nkgD/ nkg ƒ eh ;wMdh j?A < mhe j? fe Bk w/oh e'Jh ikfJdkd j?, Bk xo, Bk xkN,go fJ; dk fJj wsbp sK BjhA fe w?A s/ok Io^\ohd }[bkw jK ` fiZE/ woIh iktK, i'woIh eoK, sz{ e"D j[zdh j?A, w?ƒ g[ZSD tkbh <”

:{BkBh :[tsh d/ j'Am ezp/, go T[jBK ftZu'A e'Jh Ppd Bk fBefbnk. i' e[M T[; B/feDek^feDek eoe/ T[;kfonk, f;ofink ;h, T[; dhnK BIoK ;"Aj/A nZy MwZe/ ftu YfjY/oh j' frnk ` T[;dhnK nZyK ftub/ nZEo{ fiZE/ ;B, T[~E/ jh o[e e/ fEo j' rJ/. T[;dk ;kok fi;w gZEo dh w{osh tKr ;\s j' frnk ` T[; dh geV pzd{e d/ x'V/ ’s/ wip{sj'' rJh s/ ckfJo dh nktkI Bkb T[; dk gq/wh \{B ftu bZEgE |oP ’s/ fvr fgnk ` nkgD/jh gq/wh d/ \{B ƒ t/y e/ T[; d/ j'AmK ftu fco joes j'Jh.

“i' e[M w?A nkgD/ bJh fusftnk ;h, s/o/ Bkb tkgo frnk, s/o/ ekoB. w/o/ fiT{Ad/ih sz{ j'o n"osK Bkb x[zw/A, fJ; dh ebgBk th BjhA eo ;edh. w/oh e[Zy ftu rzd/ ehV/

Page 273: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 273

tKr s/ok i' o{g gb fojk j?, w?A T[; ƒ \sw eoBk ukj[zdh ;K, fe w{jo/ sz{ nk frnk.sz{ fJj th G[Zb frnk fe fIzdrh s/ w"s ns/ w[jZps s/ B|os ftu e/tb fJe Ppd dhftZE j?.”

pzd{e dh Bkbh dk o[\ T[; B/ nkgDh e[Zy tb ehsk jh ;h fe wo oj/ gq/wh d/ nzfswp'b T[; d/ ezBK ftu gJ/, “BjhA, sz{ fJj BjhA eo ;edh. wodk wB[Zy ;dk ;Zu p'bdkj?. s/o/ fpBK w?A fe;/ j'o ƒ ed/ th BjhA ukfjnk. s/oh epI/ dh GktBK s'A w?ƒ G? nkT[DbZr fgnk ;h. s?E'A nbfjdk j' e/ pV/ fGnkBe ;[|B/ nkT[Ad/ ;B, fijBK ƒ w?A Pokp d/BP/ ftu v'pD dk :sB eodk fojk jK. BjhA sz{ fJj BjhA eo ;edh, w/oh nwkBs,w/ok phi, t|k HHH`”

wo oj/ gq/wh dh yzv^yzv j' ojh pkDh dk T[j fJe^fJe Ppd ;[D, ;wM, wfj;{;ojh ;h. T[; B/ nkgD/ tkb y'j ;[ZN/, egV/ gkV bJ/ s/ nkgD/ gq/wh ƒ rbteVh ftu b?e/ id'A T[; B/ e[M nkyDk ukfjnk sK T[; dk rZu Go nkfJnk ns/ fco T[; d/ ;kjwD/fJe fYbeh j'Jh rodB s/ gZEo tKr fEo d' p/ikB nZyK pkeh ofj rJhnK ;B `

fJe o[\, jzY, jko, N[ZN, pb, w[Ze frnk ;h ` wX{^wZyhnK d/ vzrK Bkb ftzBQ/ j'J/w/o/ fi;w T[~s/ w/o/ jh jZEK d/ g'N/ bZIs Go/ dod Bkb fit/A^fit/A eb'b eo oj/ ;B,fst/A^fst/A w?ƒ Bk ukj[zd/ j'fJnK th fiT{D dh nkds g? ojh ;h `

Page 274: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK274

;w[zdo s/ o/s

okw gqekP ƒ J/E/ nkfJnK d' toQ/ j' u[Ze/ jB. T[; dh gsBh g{o/ d' ;kb pknd T[;e'b J/E/ nk ojh j?. T[; d/ ;"j/A o/s dk Y/o, ;hfwzN d/ E?b/ ns/ gZEo gJ/ jB. T[j id'Ath pD oj/ fJ; Bt/A wekB ƒ t/yD nkT[Adk j?, sK nkg^w[jkok jh T[; d/ edw o/s d/Y/o tb s[o g?Ad/ jB. okw gqekP o/s d/ Y/o ƒ ;Zi/ jZE Bkb Sz{jdk s/ fco ;kok jZE T[;nzdo x[;/V fdzdk j?. nkgDh w[Zmh ftu T[j mzvh o/s ƒ wkDdk, wfj;{;dk s/ fco j"bh^j"bhw[Zm y'bQdk j?—o/s d/ feDe/ fJe^fJe eoe/ T[; d/ g'fNnK ’u'A feoB bZr g?Ad/ jB. jZE,o/s dk Y/o, y[ZbQdh w[Zmh ’u'A feod/ o/s d/ feDe/—fJj fJe eqw j?, fi; ftu okw gqekPukj/^nukj/ nkg jh o[M iKdk j?. g'fNnK ’u'A feod/ o/s d/ feDe/ t/yfdnK, T[;dhnK nZyK;"j/A o/s^xVh dk fJe fpzp T[Godk j? s/ fco ;w/A d/ tfjD, T[~;od/ Y/o, feodh o/s,o/s^xVh d/ fpzp s/ T[; ftu phsdh T[; dh nkgDh T[wo—jK T[; dh nkgDh T[wo—T[wo,o/s, ;w/A dk tfjD s/ T[j HHH `

d' jh toQ/ j'J/ jB, T[; ƒ J/E/ nkfJnK. J/E/ nkT[AFfdnK jh T[; ƒ fJe fpbfvzreB;NoZePB ezgBh ftu Uto;hno dh nk;kwh fwb rJh ;h. B"eoh s/ bZrD ns/ Gkoss'A uZbD d/ ftueko fJe ;w[zdo j? s/ ;w[zdo dh sfj ftu S[gh o/s, o/s d/ feDe/ ` T[jnkg e'Jh ebkeko BjhA, go ;w[zdoh ijkI ftu ;|o eofdnK T[; dh w[bkeks fJe;kfjseko Bkb j' rJh ;h, fi; dhnK e[M ouBktK T[; B/ th gVQhnK ;B. fJ; ;kfjsekodk wZs ;h fe ;kfjs wB[Zy d/ nkg/ s/ nB[Gt dk ftneshrs gqrNktk j?. T[j Gkos ftufby^fby e/ n~e frnk ns/ j[D Bt/A nB[Gt, BthA f;Ze dh sbkP ftu n|ohek ik fojk;h, sK fe T[; dh ouBk ftu skIrh nk ;e/ s/ T[j fJeKfrsk dk fPeko j'D'A pu;e/. ijkI dh e?ANhB s'A phno s/ ft;eh ghAfdnK okw gqekP Bkb T[j fbzr, tkPBk, fgnko,ihtB, w"s, j'Ad s/ ;zxoP nkfd ftfPnK pko/ pVh vz{xh ftuko ftu g? iKdk ;h. go okwgqekP B/ nkgDh gsBh s'A fpBK Bk fe;/ dk fgnko wkfDnk ;h s/ Bk jh nkfbzrB. fJ;bJh T[; ;kfjseko dhnK r~ZbK ftu T[; ƒ vz{xh fdbu;gh g?dk j' rJh ;h—ebgBk ftujh ;jh—fJe nBikD/ nB[Gt ƒ wkDB dh ` ;kfjseko nkgD/ nkg ƒ fJe ;?bkBh d/ o{gftu g/P eoe/ efj fojk ;h L

“;/boI j?t tkJhtI n?N n?toh g'oN” (wZbkjK dhnK shthnK jo pzdorkj ’s/). okw

Page 275: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 275

gqekP, s/oh d[BhnK y{j d/ vZv{ tkbh j?. t/y ;w[zdo tb t/y ` fJe bfjo s/ fNeh s/oh BIobfjoK dh nBzssk dh ;wro fJekJh ƒ fet/A ;wM ;edh j? < uko u[c/o/ d{o se ib jhib j?, j? e'Jh f;ok BIo nkT[Adk < fco th n;hA ikDd/ jK fe fJ; dk e'Jh f;ok Io{o j?—w[zpJh, eokuh, w[zpk;k iK wkfbzvh dk sN. fJj f;o| frnkB j?—go bfjo ƒ nr/ s'o ojhfJj bfjo, bfjo ’u'A T[sgzB j' ojh fJj fBozso rsh s/ whbK se c?fbnk nBzs ;kro, fi;ftu ;|o eofdnK fJ; ;w/A ;kƒ Bk nko BIo nkT[Adk j?, Bk gko—fJ; dk nkgDk fJetZyok jh nB[Gt j?, fJe tZyok jh n;fssZt j?—f;fonK ftu pZM/ j[zfdnK th f;fonK s'AnkIkd nkgDh rsh dk—nB[Gt dh fJ; ndG[ssk ;"j/A sNK dk frnkB eh noE oydk j? <f;oie wB[Zy fJe ;?bkBh j?—fi; dk jo sN nkgDk j[zfdnK th e'Jh sN BjhA HHH.”

okw gqekP ƒ fJj p[MkosK, fJj T{b^ib{b rZbK Gkt/A ;wM BjhA g?AdhnK ;B, goT[j ;w[zdo dh nBzssk ƒ nB[Gt eoB dk :sB Io{o eo fojk ;h s/ Bkb jh bfjo^do^bfjo fgZS/ ofjzdh iKdh nkgDh gsBh dh j'Ad d/ nfj;k; Bkb tko^tko T[Godh T[; dh:kd ƒ th.

o;s/ ftu PhPbI dk Nkg{ g?Adk ;h. ;kfjseko B/ T[; ƒ dZf;nk fe fJj Nkg{ j[;Bdk pkIko ;h—fi; do ‘f;w^f;w’ nky', j[;B nkgD/ \IkfBnK ;w/s jkIo j? ` rZb fdbr[od/ s/ i/p ftu wkb b? e/ ‘f;w^f;w’ nkyD dh j?. go okw gqekP T[go'A u[Zg u[Zg j[zdkj'fJnk th nzdo'A nfs dk vfonk j'fJnk ;h. gokJh fJ;soh dk ;zr ` T[; dh gsBh ehej/rh < ;kfjseko B/ T[; ƒ T[s'fVsh ft;eh d/ d' vpb fgnk e/ nkfynk, “j[D s/ohnK BkVKftu nZr ;[br ojh j? s/ s/oh ohVQ dh jZvh ftu ;odh ohAr ojh j?—feT[Afe s/o/ wB ftud[fpXk j?. fJ; nZr Bkb fJ; ;odh ƒ wkoB dk ojZ; ;wM bJ/A, sK jo ;wK s/ok ;wK,jo d/P s/ok d/P s/ jo xo s/ok xo j?. uZb s[o j/mK T[so e/ p/Vh cVhJ/ s/ uZbhJ/ PhPbId/ whBk pkIko ftu. nZi oks sz{ nbh pkpk j?A, fi; do ‘f;w^f;w’, fs; do Gzvko/.”

okw gqekP fit/A d[fpXk ftZu'A fBeb e/ ;[|B/ ftu got/P eo frnk j't/. PhPbI d/ sNsZe gj[zufdnK T[; B/ d'^fszB vpb j'o fyZu bJ/ ;B. T[;dhnK BkVK ftu nZr GVe T[mh ;h,fi; Bkb ohVQ dh jZvh dh ;z[B bfjo^do^bfjo xNdh rJh ;h. fco id'A ;kfjseko B/ ‘f;w^f;w’nkyh sK ;kjt/A j[;B dk pIko y[ZbQk fgnk ;h ` ;kfjseko ƒ p{jk G/VfdnK t/y e/ okw gqekPB/ th nkgDk p{jk G/V fbnk. id sB ikr gJ/ sK wB dh fe; ƒ ;[ZX ofjzdh j? `

id'A T[j whBk pIko ftZu'A pkjo nkfJnk, sK okw gqekP ƒ gfjbh tkoh nfj;k; j'fJnkfe ;kro dh nBzssk dk i' G/d ;kro ftu ;|o eofdnK T[; ƒ X[zdbk fijk ;wM nkfJnk;h, j[D ;gZPN j' fojk j?.

fJ; f;wosh d/ Bkb jh T[; d/ fujo/ ’s/ w[;ekB c?b iKdh j?. T[; B/ t/fynk T[;d/ ;"j/A o/s dk Y/o fgnk j? s/ T[; d/ ;Zi/ jZE ftZu'A fJe^fJe eoe/ o/s d/ feDe/ Y/oT[~s/ feo oj/ jB. T[; B/ nkb/^d[nkb/ BIo wkoh, B?o'ph Pfjo dhnK \{p;{os fJwkosKs/ c[ZbK d/ j[;B Bkb bZd/ gkoe HHH s/ T[; dk fwZso fi; B/ T[; ƒ J/Xo wzrtkfJnk;h. okw gqekP id'A w[zpk;/ s'A jtkJh ijkI cV e/ B?o'ph J/no g'oN s/ T[~sfonk ;hsK T[; d/ fwZso B/ T[; ƒ c[ZbK d/ jkoK Bkb bZd fdZsk ;h. j|sk Go brksko Pokp,

Page 276: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK276

f;Bw/A, BkJhN ebZpK, EhJ/NoI, e?po/ s/ Pfjo d/ p/jsohB j'NbK ftu bzu s/ fvBo dkuZeo ubdk fojk. j"bh^j"bh T[; ƒ fIzdrh s/ nkBzd dh nBzssk dk wow ;wM g? frnk;h. T[; d/ fwZso B/ T[; dh fojkfJP dk th T[u/uk gqpzX ehsk ;h sK fe T[; dh nkIkdhftu e'Jh ftxB Bk gt/ ` xo s'A nZX/ e[ cobKr dh ftZE ’s/ e'mh dh ezgkT{v ftu ;Ved/ Bkb eoe/ pD/ r?;N jkT{; ftu T[j fJeZbk jh ofj fojk ;h. T[; dh Io{os dh jouhI T[; ƒ fJ;/ r?;N jkT{; ftu ngVk fd~sh iKdh ;h.

j|s/ dh wfjwkB fBtkIh dk nkBzd wkDB s'A pknd okw gqekP B/ j"bh^j"bh Pfjoftu ;[szso s"o s/ x[zwDk P[o{ eo fdZsk ;h. nfij/ ;w/A ne;o T[; d/ edw fe;/ e?po/iK BkJhN ebZp tb s[o g?Ad/ s/ tkg;h T[Zs/ T[; d/ Bkb ;dk jh e'Jh e[Vh j[zdh. gfjbKgfjb T[; ƒ e[Vh Bkb oks r[Iko e/ ;t/o/ g?;/ d/D bZfrnK ngokX dk nfj;k; j[zdk ;h,go fco j"bh^j"bh T[; B/ fJ; ;G e[M ƒ fJe gqfeofse B/w tKr ;theko eo fbnk.fJe dk feZsk g?;/ b?Dk s/ \[Ph tzvDk ;h ns/ d{i/ dk eosZt \[Ph b?Dk s/ g?;/ d/Dk. fJzRjh fdB r[Iod/ rJ/. fco okw gqekP ƒ B"eoh fwb rJh. nkgD/ ezw bJh okw gqekP ƒne;o Pfjo'A d{o eB;NoZePB ;kJhN; s/ ikDk g?Adk ;h. go nkgDk jo ;gskj^nzsfpskT[D bJh T[j nkgD/ fwZso e'b B?o'ph nkT[Adk ;h. HHH

jK B?o'ph, B?o'ph dhnK BkJhN ebZpK, e?po/ fBos, e[VhnK s/ r?;N jkT{; ` nfij/;w/A T[; ƒ wfj;{; j[zdk fit/A T[j B?o'ph ftu BjhA ;r'A fJe nBzs ;kro ftu ;|o eofojk j't/, fi; dk Bk e'Jh nko ;h Bk gko—s/ gko dh fJZSk th fe; ƒ ;h < ;|o id'AwzIb pD ikJ/, sK feBko/ pV/ s[ZS fij/ ikgd/ jB L ‘;/boI j?t tkJhtI n?N n?toh g'oN.’T[; d/ fujo/ ’s/ fJe w[;ekB c?b rJh s/ T[;dhnK nZyK ;"j/A ;w[zdo dh nBzssk dk fpzpT[Gfonk, ;w[zdo fi; dh sfj ftu Eb j?—T[; d/ jZE brksko o/s d/ Y/o Bkb y/v oj/jB, w[Zmh Godh s/ fco g'fNnK ftZu'A o/s feodh s/ feodh jh iKdh HHH

s/ j[D g{o/ d' ;kb pknd T[; dh gsBh J/E/ nk ojh j?. T[; dh gsBh, fi; BkbT[; B/ nB/eK tknd/ ehs/ ;B—t|k gkbD d/, gsBh^posk ofjD d/. fijd/ Bkb T[; B/nN[ZN nkswe s/ ;ohoe ;KM dh jkwh God/ nB/eK gZso ;KM/ ehs/ ;B. T[; dh T[jh gsBhJ/E/ nk ojh j?. id'A T[; d/ fwZso B/ T[; ƒ fejk ;h fe xZN'^xZN d' j|s/ T[j s/ T[jdhgsBh T[jBK e'b jh ofjDr/, fJ;/ r?;N jkT{; ftu sK T[; ƒ ;koh oks r?;N jkT{; ftuBhAdo Bk gJh. T[; d/ fw~so B/ r?;N jkT{; dh T[u/uh ;|kJh eotkJh ;h. gbzx dh ukdopdbh s/ ;'f|nK T[~s/ Bt/A frbk| uVQtkJ/ ;B, go ;G e[M d/ j/mK i' e[M S[fgnk j'fJnk;h, T[; ƒ e'Jh fet/A jz{M ;edk ;h ` okw gqekP ƒ ;koh oks gk;/ wkofdnK phs rJh.T[;dhnK nZyK ftu fJe^fJe eoe/ T[BQK e[VhnK d/ fpzp T[~Go e/ eZyK tKr oVe oj/ ;B,fijBK nzdo T[; dh j'Ad feDek^feDek eoe/ fBZxodh rJh ;h. fJ; r?;N jkT{; d/ fJ;ewo/ ftu T[j nkgDh gsBh Bkb fet/A ;"A ;e/rk < T[; d/ fwZso B/ ukdo pdb fdZsh j?,;'f|nK s/ Bt/A frbk| uVQtk fdZs/ jB, |oP ;k| eotk fdZsk j?, dotkfInK, skehnK dhX{V MVtk fdZsh j?, go T[; Bkb ;[ZshnK e[VhnK d/ nB[Gt ƒ T[j T[; gbzx s'A fet/A MkV;e/rk < T[BQK e[VhnK d/ efjej/ T[j fJ; ewo/ d/ tksktoB ftZu'A fet/A jz{M e/ pkjo eZY

Page 277: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 277

;e/rk < ;koh oks T[j T[;btZN/ b?Adk, T[BQK ;G e[VhnK dh j'Ad ;{bK tKr gbzx ftZu'A nkgDhd/j nzdo u[ZGdh wfj;{; eodk fojk. T[; ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk, fit/A fJ; ewo/ dhnKezXK ftu T[;d/ s/ T[BQK e[VhnK d/ p'b N/g j' e/ ;dk bJh ;KG/ rJ/ j'D. T[j id'A th J/E/ nkT[Adk, fJj N/g tZiDh P[o{ j' iKdh s/ T[; ƒ BhAdo Bk g?Adh. ;koh oks iroksk eZNe/ ;t/o/ T[; dk ih ehsk fe T[j nkgD/ fwZso ƒ ;k|^;k| efj d/t/ fe T[j nkgDh gsBhBkb fJ; r?;N jkT{; ftu fpbe[b BjhA ;"At/rk. T[j xo d/ fe;/ th fBZe/ s'A fBZe/ s/;kdk ewo/ ftu ;"D bJh fsnko j?. fJj fet/A j' ;edk j? fe T[j T[;/ ewo/ ftu;"At/, fi; ftu EK go EK T[BQK e[VhnK d/ nB[Gt ;[gqkD j'J/ gJ/ jB, fiBQK nzdo feDek^feDek eoe/ ed/ T[; dh j'Ad fBZxoh s/ T[; ƒ ;w[zdo dh nBzssk dk ojZ; ;wM nkfJnk;h. ;w[zdo T[; dh fIzdrh dk fJe f;ok pD e/ j[D fJe sN Bkb pZMD ƒ fcodk j?, fi;ftu ;w[zdo dh nBzssk r[nkuD ƒ fcodh j?.

T[; dh gsBh nk ojh j? ` T[; dk ih ehsk fe T[j nkgD/ fwZso ƒ nky d/t/ feT[j r?;N jkT{; ftu BjhA ;"t/Ark. fco T[; B/ ;'funk fe ub' J/nog'oN s/ gj[zu e/ iKo;s/ ftu T[; ƒ eZfbnK eoe/ efj d/t/rk. s/ fco fJ;/ d[fuZsh s/ ie'^seh ftu ftwkBnk frnk. T[; dh gsBh c[ZbK Bkb bZdh rJh, iPB P[o{ j'J/ s/ T[j d't//A gsh^gsBh fJed{i/ dh ewo ftu jZE gkJhA r?;N jkT{; ftu gj[zu rJ/. fJj ;G e[M J/Bh s/Ih Bkb j'fJnkfe T[; ƒ e[M ;'uD, ;wMD, efjD, ;[DB dk w"ek jh Bk fwfbnk.

T[; B/ nkgDh gsBh dhnK nZyK ftu t/fyhnk, d' ;kbK dh bzwh i[dkJh ftu o[eh jzMd' ;kbK pknd jh fwbDh dh w[;ekB s/ fJe fBozso Xko pD e/ tfj s[oh j?.

T[j pkEo{w ftu eZgV/ bkj ojh, BQk ojh s/ fco nkgD/ bzw/ tkbK ftu ezxh c/o ojhnkgDh gsBh ƒ ;'|/ ’s/ p?fmnK jh t/y fojk j?. c[ZbK tkb/ BkJhN rkT{B ftu T[; dh gsBhg'b/ g?ohA p?mD^ewo/ ftu dk\b j[zdh s/ fco fJe w[;ekjN Bkb ;"D^ewo/ tb s[o g?Adhj?. T[j T[~E/ p?fmnK jh uzrh soQK t/y wfj;{; fojk j? fe fet/A j"bh^j"bh nkgDk rkT{BT[sko e/ T[; dh gsBh gbzx T[~s/ b/N nkgD/ T[~s/ oIkJh b? ojh j?.

fJe nihp fij/ nfj;k; j/m T[j th ;"D^ewo/ tb tXdk j?. nBQ/o/ ftu T[; d/ g?ogbzx se dk o;sk t/y ;ed/ jB, T[; dk fi;w gbzx s/ T[; d/ jZE oIkJh se gj[zu;ed/ jB. nkgD/ fi;w Bkb fJe j'o G\dh d/j d/ nB[Gt j/m T[; ƒ nkgDh j'Ad feDek^feDek eoe/ fBZxodh gqshs j'Jh. fJe nBikD/ G? d/ gqGkt j/m T[; B/ Bkb gJ/ ;[brd/fi;w d/ jo fJe nzr ƒ jZEK Bkb t/yDk P[o{ ehsk. T[; ƒ wfj;{; j'fJnk fit/A T[j T[;dh gsBh BjhA ;r'A e'Jh j'o e[Vh j?, e'Jh t/;tk j? ` T[; dh gsBh feZE/ rJh < T[; dhBzrh d/j ftu ;{bK u[ZG rJhnK sK T[j sqGe e/ gbzx s'A T[~fmnk ` T[; B/ ;ftZu nkB ehsksK ewok d{Xhnk ukBD Bkb ir wr j' T[~fmnk ` gbzx ’s/ e'Jh th BjhA ;h. ‘w/oh gsBh’T[j I'o dh uhfenk. T[; dh ;koh d/j fJe sDkn fij/ ftu nk rJh.

T[; B/ t/fynk o/s d/ Y/o ftu y[ZGh T[; dh w[Zmh pVh uzrh soQK x[ZNh j"bh^j"bh pkjofBeb ojh j?. y[ZbQ ojh w[Zm Bkb fi;w ftZu'A sDkn xN fojk s/ T[FzrbK ftZu'A o/s j"bh^j"bho/s d/ Y/o T[~s/ feDek feDek eoe/ feo ojh j?.

Page 278: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK278

pNtkok

nP|ke Bkb w/oh gfjbh w[bkeks s/ fco r{VQh fwZsosk dh th fJe nihp ejkDh j?.w?ƒ fJe ;?ezv j?Av (g[okDh) eko dh ;\s b'V ;h ns/ w?A ekoK d/ tgkohnK d/ P' o{wI(gqdoPB^ewfonK) ftu ekoK t/ydk t/ydk ‘npd[Zb w'NoI’ d/ P' o{w ftu gj[zu frnk.;kjwD/ nP|ke p?mk ;h. r'ok fuZNk ozr, ;ztko e/ pDkJ/ tkb s/ T[~uk bzwk GotK fi;wT[; dh P\;hns ƒ fJe fdbeP o{g d/ oj/ ;B. w?A ;'funk fe PkfJd T[j e'Jh fjzd{ iKw[;bwkB j?, fJ;/ bJh w?A J/E/ gqubs fjzdh s/ T[od{ dh fwbr'Gk GkPk, fjzd';skBh ftu rZbP[o{ ehsh, “J/e ;?ezv j?Av eko ukjhJ/, S/ ;ks jIko eh.”

“p?m', p?m', ;odko ih ` feT[A nkgD/ nkg ƒ sebh| ftu gkT[Ad/ j' < n;hA p[fBnkdhs"o s/ gzikph jK, ukj/ w[;bwkB j'thJ/ s/ ukj/ f;zx, gzikph ftu rZb eo', fJj ;kvh wkdohIpkB j?. ekoK fizBhnK ej'. nk;kB fe;sK n"o ikfJI ehws.”

id'A gzikph ƒ gzikph fwb ikJ/, T[jBK ftu ftyktk^fttjko Bk oj/ ns/ wB th fwbikJ/ sK ;"dk j'D ƒ fejVh d/o brdh j? < nP|ke B/ w?ƒ |oK; dh pDh j'Jh ghi' 404eko b?D dh f;|kfoP ehsh ns/ dZf;nk fe fJ; eko dh J/E/ ;dk jh pj[s wzr ofjzdhj?. ;g/no gkoN; ;;s/ s/ jo EK fwb iKd/ jB s/ ;oft; nkfd dk th e'Jh MrVk BjhA.fJj th dZf;nk fe fJ; eko dk w[V^t/uD^w[Zb (Resale Value) th edh BjhA frodk, ;r'AfdB' fdB uVQdk jh iKdk j?. w?A fejk fe sz{ fijVh eko d/t/A w?A b? ikDh J/. d'^fszB fdBbJh T[; B/ eko ƒ r?oi ftu we?BeK d/ jtkb/ eoe/ fBZe/^w'N/ ;G B[e; d{o eotkJ/ s/fco eko dhnK ukphnK w?ƒ cVk e/ efjD bZrk, “rZvh ubk e/ t/y bt'. g?f;nK tb'A n"y/Bk j'Dk. fizB/ dhnK ej'A, fePsK eo fdnKrk. eko t/uDk w/ok Xzdk j?, go d';s pDkT[Dkw/ok P[rb. fJj Bk G[ZbDk fJ; ;"d/ Bkb fJe BthA d';sh th P[o{ j'Jh j?.”

nP|ke fJe B/e fdb fJB;kB jh BjhA, ;r'A fwZsoK dk fwZso ns/ Pkj \ou whIpkBth ;h. id'A th ed/ Pokp dh wfj|b izwdh sK T[j tid ftu nk e/ nkgD/ jZEK Bkbw/I T[~s/ spb/ dh skb fdzdk j'fJnk wkjhnk, jho, ;?dk, ehwK wbeh, fwoIk s/ fizd{nkrkT[D bZr g?Adk s/ fco nzs ftu efjzdk, “gzikph IpkB pVh nwho j?, fIzdrh fizBhnwho ` GzrV/, frZX/, NZg/, p'bhnK, wkjhJ/, Y'b/ ;kvk fto;k jB. n;hA d[BhnK d/ fe;/th fyZs/ ftu ub/ ikJhJ/, ;kv/ ;kjK ftZu'A jw/Pk jh gzikp dh \[Pp{ nkt/rh.”

Page 279: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 279

w?A J/E/ ni/ BtK^BtK nkfJnk ;K s/ gzikph^fgnko Bkb Go/ T[; d/ fJj Ppd ;[De/ w?A fejk, “nP|ke, w/ok iBw gkfe;skB dk j?. w?A nkgDk pugB T[~E/ y/fvnk ns/ w[ZYbhftfdnk th T[~E/ jh bJh. fco id'A pNtkok j'fJnk sK gkfe;skB SZv e/ Gkos nk frnk,go nZi w?A s/oh ;zrs ftu p?m e/ fJj wfj;{; ehsk j? fe s/o/ nzdo d'jK gzikpK dh o{jtZ;dh j?.”

“fJj fJ; bJh wfjzdo, fe gzikp fJe j?, T[; dh o{j fJe j?l sfjIhp' swZdBfJe j?. n;hA jZ;hJ/, sK gzikph, n;hA o'JhJ/ sK gzikph, n;hA p'bhJ/, sK gzikph,n;hA s[ohJ/ sK gzikph. fJj sK n?t/A f;nk;s d/ Pkso jZEK B/ dhB Xow d/ BK T[~s/gzikp d/ fi;w ƒ tzv e/ oZy fdZsk j?, go fJ; d/ fdb ns/ fJ; dh o{j ƒ e'Jh BjhAtzv ;edk.”

“jK nP|ke, r[o{ rzqE ftu P/\ |ohd d/ Pb'e ni/ th doi jB. pNtkok j'fJnk,sK esb j'J/, xo T[~iV/, w[V t;/ go gzikph ;kfjs d'jK gzikpK ftu ;G dk ;KMk s/ jowBfgnkok fojk. p[ZbQ/ Pkj s/ Pkj j[;?B, tkfo; s/ |Ib ;G ;kv/ jB `”

“id'A pNtkok j'fJnk, sK w?A J/E/ ;K. n?t/A tesh fijk sDkn nkfJnk ;h s/ fcop; \sw. tfoQnK pZXh ;kv/ b'eK d/ J/Xo nk e/ tZ;D Bkb J/E/ fJe tZyoh fe;w dh fIzdrhP[o{ j'Jh j?. wI/ dh rZb ;[D, fgZS/ fij/ pqkjwDK dk fJe w[zvk w?ƒ fwbD nkfJnk. fJjw/o/ fJe fwZso dk g[Zso j? s/ fJzrb?Av s'A fJzihBhnfozr dh fvroh b? e/ nkfJnk j?. efjDbZrk, “nzeb ih ` Pokp w?A BjhA ghAdk go ph| (rK dk wk;) Io{o yk b?Adk jK.” w?A pVkjZf;nk s/ j[D sz{ w/o/ th pZfunK dh rZb ;[D b?, T[jBK ƒ BkPs/ ftu g'oe ;";/fiI (;{od/ wk; dhnK ;";/fII) pj[s g;zd jB s/ w?ƒ \[d ƒ ;{o dk r'Ps. J/E/ fJj' fijk e'Jhgoj/I BjhA—Bk jh ykD ghD dhnK uhIK ftu ns/ Bk jh fIzdrh d/ nwb ftu. J/E'A d/pj[s/ J/PhnB fpqfNP f;NhIB jB s/ T[jBK ftZu'A th pj[s/ w[be dh nkIkdh s'A gfjbK nke/ J/Xo tZ;/ j'J/ jB.”

nP|ke dh fJ; rZb ftubh ;ZukJh ƒ w?A nkg th J/E/ ofj e/ wfj;{; ehsk ;h.J/E'A dh jkeh dh Nhw ftu fJe d' ƒ SZv e/ pkeh d/ ;G fyvkoh ;dk f;Zy jh oj/ jB.id'A J/E/ gkfe;skB dh Nhw y/vD nkT[Adh, sK e[M w[;bwkB gkfe;skB dh Nhw ƒ jZbk^P/oh fdzd/ s/ id'A Gkos iK gZSwh iowBh dhnK NhwK nkT[AdhnK sK T[j ehBhnK dh Nhwdh fjwkfJs eod/. n?t/A tesh fijh ePweP j[zdh s/ fco w?u \sw j'D s/ fjzd{, f;Zy,w[;bwkB ;G fJe tkoh fco \kfb; fJB;kB pD iKd/. wI/ dh rZb fJj fe i/ fJe gk;/T[jBK ƒ nkgDh fiZs BIo nkT[Adh sK d{i/ gk;/ jko. w/o/ J/E/ j[zfdnK 1971 ftu fjzd^gke :[ZX j'fJnk s/ pzrbk d/P pfDnk. izr d/ d"okB e'Jh nkgD/ JhPto ƒ e'Jh nZbkƒ s/ e'Jh tkfjr[o{ ƒ gqkoEBk iK d[nk eodk ;h fe T[; dk w[be fiZs ikt/. izr s'Apknd fJj sDkn j"bh^j"bh \sw j' frnk ;h. id'A th fJe efwT{fBNh dh gZXo ’s/J/E/ e'Jh rZb ubdh ;h sK J/E'A d/ ;EkBe n|oheB b'e fjzd{, f;Zy, r'nB, w[;bwkB ;Gƒ ;tkj/bh ftu ‘w[fjzvh’ s/ nzro/Ih ftu J/PhnB efj e/ jh ;zp'XB eod/ ;B. Ikfjoks"o s/ J/E/ fjzd';skB s/ gkfe;skB d/ pNtko/ tkbh e'Jh rZb BjhA ;h s/ J/PhnBI dh

Page 280: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK280

pj[^frDsh ;h th fpqfNP BkrfoeK dh. id'A th fJj ;G J/PhnkJh b'e fJ; gq;zr ftu;'ud/, sK T[jBK ƒ nfj;k; j[zdk fe J/E/ T[j ;G fJZe' p/Vh d/ ;tko jB. T[; ftu tzvhnKgkT[D iK S/e eoB Bkb T[jBK dk nkgDk jh B[e;kB j't/rk, fjzd';skB s/ gkfe;skBdk BjhA.

nP|ke ne;o fejk eodk ;h, “J/E'A dh eZSh tZ;'A p[fBnkdh s"o s/ eZSh j?. ukj/e'Jh w[;bwkB j?, ukj/ fjzd{, T[; ƒ r[ioksh ftu jh rZb eoe/ wIk nkT[Adk j?, fit/A ;kƒ;G ƒ gzikph ftu.”

nP|ke dhnK fJjBK rZbK, y[ZbQ/ \[bk;/ ;[Gk s/ o'wKNe sphns ftZu'A w?ƒ gziK gkDhnKdh y[ZbQ s/ ftPkbsk tkb/ d/P d/ doPB j'J/ ;B. T[; dh fJe \{p;{os gsBh ;h, d' S'N/S'N/ bVe/ s/ itkBh ftu edw oy ojh fJe Xh. T[; d/ xo ftu th fIzdrh d/ nB[Gtns/ fgnko dh nwhoh dk tksktoD ;h. p/}w nP|ke gzikph n"os dh ;fjB^Phbsk,e[opkBh ns/ ;kT{g[D/ dh fiT{Adh ikrdh fw;kb ;h. fco th w?ƒ fJ; rZb dh ;wM BjhA;h g?Adh fe fJj' fijh fgnkoh gsBh s/ \{p;{os pZu/ j'D d/ pkti{d th nP|ke, B;ohBBkb feT[A fJPe eo fojk j? < B;ohB th nzsK dh ;[jDh s/ fJPe ftu wo fwFND tkbhfJe eztkoh e[Vh ;h, i' nP|ke d/ r[nKYh eko^vhbo dh nkf|;^;?eo/Noh ;h. w?A, feT[[AfefJ; w[be ftu SVk wbzr ;K, fJ; bJh nP|ke s/ B;ohB d't/A ne;o w/o/ e'b PKsh,fJeKs ns/ w[jZps bJh :'r tksktoD dh sbkP ftu nkfJnk eod/ ;B.

fJ;/ ;zpzX ftu fJe fdB w?A nP|ke ƒ skVBk ehsh fe T[j pVh s/Ih Bkb rbsfdPk tb tX fojk j? ns/ S/sh jh T[j EK nkT[D tkbh j?, fiZE'A tkg; w[VBk ;zGt BjhAj't/rk. w?A fejk, “s/o/ fJPe dh gkbDk s/o/ xo dh popkdh pD ikt/rh.”

“eh eoK :ko, e[M ;wM BjhA nkT[Adh. w?ƒ nkPe fwikI o'wKNe n"os g;zd j?,go w/oh p/}w ƒ w/o/ pZfunK dh wK pD e/ fInkdk \[Ph fwbdh j?. ;kv/ d'jK ftu fJen?;k r?g nk frnk j?, i' fdB g[o fdB tXdk jh iKdk j?. p/}w fJ; r?g ƒ nkgDk nkgpZfunK ftu ygk e/, g[o eodh j? s/ w?A B;ohB Bkb fJPe eoe/. i/ B;ohB w/oh P\;hnsdk fJe fjZ;k j? sK p/}w d{;ok—w?A fJjBK d'jK dk ;zrw, fJjBK d'jK fpBK Bk^w[ezwbjK—fJj ;zrw pDB ftu i' d[Zy s/ i' ;[Zy w?ƒ fwbdk j?, T[j w?A jh ikDdk jK, fJ; ƒsz{ BjhA ;wM ;e/Ark. fi; sB bZr/ ;' sB ikD/.”

efjzd/ jB fe Gb/ fdB, Gb/ Gk bzxh ikD sK jh Gbk j? feT[Afe id'A p[o/ fdB nkT[Ad/jB, sK T[j g[ZS e/ eZb/^eZb/ BjhA nkT[Ad/, ;r'A fJedw s/ fJeZm/ jh nk iKd/ jB. w"s tKrfJBQK dk e'Jh ;wK Bhns BjhA j[zdk. nP|ke id'A B;ohB Bkb fJe j|s/ dhnK S[ZNhnKr[Iko e/ w[zpk;/ s'A B?o'ph tkg; nk fojk ;h sK o;s/ ftu fJe e{jDh w'V T[~s/ T[; dheko dk ;kwQfDUA nk ojh fJe s/I j|sko eko Bkb jkd;k j' frnk. B;ohB sK EK T[s/jh wo rJh ns/ nP|ke ƒ fJe wjhBk j;gskb ftu ofjDk fgnk. T[j pVk T[dk; ofjzdk;h. p/}w nP|ke B/ th fit/A nkgDh fIzdrh dh ;koh w[jZps T[; d/ fJBQK d[Zy Go/ fdBKbJh jh ;KG e/ oZyh j'Jh ;h. j"bh^j"bh I\w GoB bZr gJ/ sK fJe fdB nP|ke B/ nkgjh u[Zg s'Vh, “fi; w[be ftu wfjp{p dh w"s j' rJh, T[j w[be epo pokpo j? ` e'Jh

Page 281: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 281

fiT{Ad/ ih jo uVQd/ ;{oi nkgD/ nkg ƒ fet/A d|B eo/ ` fwzQdo w/o/ e'b'A j[D j'o J/E/BjhA fojk iKdk ` w?A :{rzvk ftu nkgDh ezgBh d/ j?v^nkfc;, ezgkbk dh pdbh eotkbJh j?.”

nP|ke :{rzvk ubk frnk s/ T[; d/ Bkb jh ubk frnk w/ok gzikp ` fco th id'Aed/ ;kƒ ftjb fwbdh n;hA fJe d{i/ ƒ fwb b?Ad/ ;K ` fgSbh tko id'A w?A ezgkb/frnk sK nP|ke w?ƒ d; fojk ;h, “w?A ;'funk, i/ fJ;/ d/P ftu ofjDk j?, sK fJep/rkBh Pfjohns dk ckbs{ Gko nkgD/ f;o g[o feT[A u[eh fcoK < fi; w[be rJ/ BjhA,ikDk BjhA, T[; Bkb e?;k foPsk, e?;h t|k < w?A fpqfNP Pfjohns ;[o?Avo eoe/:{rzvk dh Pfjohns b?D bJh noIh d/ fdZsh j?. J/E'A dh nkp' jtk, e[dosh j[;B ns/b'eK Bkb w?ƒ nkf\oK dk fJPe j?. fiZE/ wB Bk t;/ T[j xo (Home) th wekB pD e/ofj iKdk j? s/ fiZE/ wB tZ; ikJ/ T[j wekB th xo pD iKdk j? s/ d/P th. :{rzvkw/ok xo j?.”

fJBQK fdBK ftu jh :{rzvk dh b'e^;oeko dk s\sk gbN frnk ns/ T[~E/ fJe ;?fBe;oeko dh ;EkgBk j' rJh. fco xNBktK B/ J/Bh s/Ih Bkb gbNk ykXk fe ;z;ko d/ b'ej?okB j' e/ ofj rJ/. BthA ;oeko B/ gfjbK ;G fJIokfJbh :j{dhnK ƒ d/P ftZu'A fBebikD dk j[ew fdZsk ns/ T[; s'A pknd ;G r?o^:{rzvB J/PhnkJhnK ƒ BZp/ fdBK d/ nzdonzdo :{rzvk SZv e/ ;dk bJh ub/ ikD dk nbNhw/Nw d/ fdZsk. ;?fBe ;oeko B/ poskBth,Gkosh s/ gkfe;skBh ;oekoK, d[BhnK d/ j'o d/PK ns/ ;z:[es okPNo dhnK ;G nghbKoZd eo fdZshnK ns/ nkgD/ nbNhw/Nw ƒ poeoko ofynk.

;ojZd gko'A id'A w?ƒ J/E/ fGnkBe \poK fwbdhnK sK w?ƒ nP|ke dh fuzsk g?iKdh < eh phsh j't/rh T[; Bkb < T[; dh p/}w T[; d/ pZfunK Bkb < w/o/ ekbi/ ftufJe o[Zr Gfonk iKdk s/ w?A pj[s T[dk; j' iKdk ` :{rzvk ;oeko B/ J/PhnkJhnK d/ xo,ikfJdkdK, rfjD/ s/ p?Ae ftu gJ/ g?;/ ;G e[M Ips eo fbnk ;h. fiBQK B/ :{rzvk dhBkrfoesk bJh ;h, T[BQK ftZu'A th pj[fsnK dh Bkrfoesk oZd eoe/ T[BQK ƒ ;N/N^b?~; PfjohpDk fdZsk ;h ` Bk T[j fjzd';skB ik ;ed/ ;B, Bk gkfe;skB s/ Bk jh fJzrb?Av ` efjzd/;B fe T[BQK ƒ :{og d/ d/PK ftu gfjbK ofcT{Ih e?AgK ftu oZfynk ikt/rk, fco j"bh^j"bhfi; d/P ftu o[Irko dk gqpzX pfDnk T[~E/ nkpkd eo fdZsk ikt/rk.

nP|ke pko/ ikDekoh gqkgs eoB dhnK w/ohnK ;G e'fPPK p/noE rJhnK. ijkIKd/ ijkI Go/ B?o'ph J/no g'oN s'A j[zd/ j'J/ fjzd';skB, gkfe;skB s/ :{ogh d/PK ƒ ik oj/;Bl go nP|ke dk e[M gsk BjhA ;h bZr fojk. nbNhw/Nw \sw j'D ftu fszB fdB pkehofj rJ/ ;B, fiBQK B/ J/E'A j' e/ w[zpk;/ ikDk ;h s/ T[~E'A ;w[zdoh ijkI geV e/ pzpJh iKeokuh ` w?A ;t/o/ jh o/bt/ ;N/PB T[~s/ ubk frnk. J/E'A dh J/PhnkJh tZ;'A B/ gb/NckowT[Zs/ ykD ghD s/ gfjBD dhnK p/P[wko uhIK fJe~mhnK ehshnK j'JhnK ;B, sK fe :{rzvks'A T[~iV e/ ik oj/ fJBQK b'eK dhnK Io{oh b'VK g{ohnK ehshnK ik ;eD ` Gkos ftu pNtko/s'A gfjbK d/ o/bt/ ;N/PBK tKr J/E/ ‘fjzd{ gkDh’ s/ ‘w[;bwkB gkDh’ tkbh e'Jh tzv BjhA;h. pzrbk d/Ph ;/tkdko gkfe;skBh w[;k|o dh ;/tk eo fojk ;h ns/ w[;bwkB, fjzd{

Page 282: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK282

w[;k|o dh. f;zx ;/tkdko th ykD ghD, gfjBD s/ j'o b'V dhnK uhIK u[Zeh o/bt/ d/ jofJe vZp/ ftu x[zw oj/ ;B. uhIK dh n?Bh Gowko j'D d/ pkti{d th fJzR ikgdk ;hfit/A ;N/PB T[~s/ wksw SkfJnk j'fJnk j't/. w?A th gb/Nckow d/ fJe f;o/ s'A d{i/ f;o/se nP|ke s/ T[; d/ gfotko dh Yz{v ftu x[zw fojk ;K ` w/o/ ezBK ftu b'eK dhnK d[ZyGohnK nkg^phshnK rZbK g? ojhnK ;B.

“t/y' ;odko ih, izw/A T[~E/, gb/ T[~E/, fJzvhnk dk Bk ed/ wz{j t/fynk Bk wZEk—j[DeZy'A j"b/ j' e/ fJzvhnk ik oj/ jK—b'e efjzd/ jB nkgD/ w[be ik oj/ jB.”

“fjzd';skB s'A w?A fJe e[bh pD e/ nkfJnk ;K ` J/E/ nk e/ fwjBs ehsh, uzrkm/e/dko pD frnk. w/ok fJe' fJe g[Zso ;h—T[j T[BQK wko fdZsk—ekoK y'j bJhnK, ikfJdkdb[ZN bJh—ƒj ƒ wPhBrB ftyk e/ b? rJ/. d' g'so/ pkeh pu/—fJe B"nK ;kbK dk fJefrnkoQK ;kbK dk. fJe fpqfNP f;NhIB ;h, T[; ƒ fJzrb?Av ikDk fgnk. d{i/ dh f;NhIBfPg’s/ T[BQK ƒ P~e g? frnk ` T[j :{og d/ ofcT{Ih e?Ag ftu o[b/rk. p/:ko' wddrko fJ;p[Ykg/ ftu w?A gkfe;skB ik fojk jK s/ w/o/ pugB dk ;kEh w/ok fJj fwZso f;zx eZy'AjhDk j' e/ fjzd';skB. ;kv/ Gk d/ fjzd';skB s/ gkfe;skB nZi pD/ jB.”

“;G ftPtk; N[ZN rJ/ Gk ih ` fJj GrtkB dh w"s j? ` P?skB dh fi~s.”“pzrbk d/P w/A w[;bwkB'A B/ i[ w[;bwkB'A e/ ;kE n"o thnsBkw w/A nwohehUA B/

thnsBkwhUA e/ ;kE i' e[S ehnk Ek T[; eh pks/A ;[BhA EhA P/y ;kfjp—o/g (ipo iBkj),tkfJUb?A; (fjz;k), nko;B (nkr), I[bw, b{N, spkjh—nki jw \[d fJB }?o^fJB;kBh n"ospkj^e[B siop'A w/A fg; eo fBeb/ j?A—f:j bVeh j? Bk, w/o/ gk; p?mh j{Jh, f;o| pkoQK;kb eh j?. fJ; e/ pkg e' fJ; e/ ;kwQD/ esb eo dhnk frnk, xo e' nkr brk dhn"o fJ; e' T[mk e/ b/ rJ/ ` d' j|s/ se c"ihUA e/ gk; ojh—fJ; eh jkbs d/ys/ j?Ankg—f:j nkgDh IpkB y' p?mh j?.”

“w/o/ wZE/ ftu okJh|b dh pZN wko e/ w/oh e[Vh y'j bJh, ny/ j[D ;kvh tkoh j?—s[;hA ;kvh fJekB'wh (Economy) nkofEesk ƒ pj[s fuo u[zfxnk j?—”

“w/oh ƒj ƒ efjD fe Bzrh j' ik, n;hA sbkPh b?Dh j?, GkJh ;kfjp ;kv/ ;G d/;kwQD/—id'A c"ihnK B/ ;G d/ ;kwQD/ w/oh ƒj d/ eZgV/ bkj[D/ ukj/ sK w/o/ g[Zso B/ T[BQKftZu'A fJe d/ u[g/V eZY wkoh. c"ihnK B/ gfjbK T[; ƒ dp e[ZfNnk, fco w/oh ƒj d/ eZgV/bkj/ s/ fco d'jK ƒ cV e/ fwbNoh g';N ftu b? rJ/. e[M d/o pknd ;kƒ fJe r'bhuZbD dh nktkI ;[DkJh fdZsh. fco nb| Bzrh w/oh ƒj o'Adh X'Adh eZbh jh ;kv/ tb nkT[AdhftykJh fdZsh. oZp Gbk eo/ fJ; ;odko dk, fi; B/ nkgDh gZr d/ e/ T[; dk fi;wYfenk ` GkJh ;kfjp w/o/ g[Zso B/ fJj ;G e[M fet/A t/fynk j't/rk <”

fJj ;G e[M ;[D e/ w?ƒ nZi fJzR wfj;{; j' fojk ;h fit/A fJB;kBh sB s/ wB ftuBk;{o c[ZN gJ/ j'D—fJB;kBhns e'jVh, e[jih s/ Ibhb j' rJh j't/—wB[Zy gP{ pDfrnk j't/ `

“nzeb, nzeb, J/Xo nkU.” dh nktkI ;[D e/ w?A t/fynk, w/o/ ;kwQD/ p/}w nP|kes/ T[; d/ d't/A g[Zso yVQ/ jB `

Page 283: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 283

“n;hA fszB/ wK g[Zso fJ; vZp/ d/ j'o w[;k|oK Bkb ofcT{ih e?AgK ftu nkpkd j'D ikoj/ jK Gok ih, nkpkd—”

‘nkpkd’ Ppd T[~s/ I'o fdzfdnK p/}w dk rZu Go nkfJnk. T[; dh nktkI ;zx ftuizw e/ ofj rJh. T[; dhnK nZyK ftu nZEo{nK dh MVh br rJh. fJzR brdk ;h,fit/A fJe bzw/ ;w/A d/ w"B T[gozs p/}w nP|ke ƒ p'bD dh nkds G[Zb rJh j't/, fit/Ae[M efjD bJh T[j pVk I'o bk e/ e[M Ppd sbkP eo ojh j't/. T[; ƒ gsk ;h fe w?AT[; ƒ eh g[~SDk ukj[zdk jK `

“s[jkv/ GokHHHs/ s[jkvh GshihHHHƒ c"ih B;ohB e'b b? rJ/ Gok ih B;ohB e'b `”w?ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk, fit/A w/o/ T[~s/ fpibh fvr gJh j't/. w?A fiT{Adk jh G;w

j' frnk j'tK. T[; vZp/ d/ ;ko/ w[;k|o fJwhro/PB n|;oK dh fBrokBh ftu B?o'phJ/nog'oN s/ ikD bJh pkjo yV'shnK pZ;K tb tX oj/ ;B ` fJe fJwhro/PB n|;o ƒnkgD/ tb nkT[AfdnK sZe e/ p/}w nP|ke B/ w/o/ Bkb i[V e/ yV's/ nkgD/ d'jK g[ZsoK ƒg'b/ fij/ pkj'A cV e/ s[oB bJh fejk, sK wk;{w pZu/ w/ohnK T[FzrbK x[ZN e/ cVd/ j'J/ c[ZN^c[ZNo' gJ/ `

“;kƒ J/E/ oZy bU nzeb ih, ;kƒ J/E/ oZy bU ``”fJ; fdqP ƒ j'o tX/o/ ;fj ;eD dh Pesh Bk oyfdnK id'A w?A nkgDhnK ;Zib

nZyK ƒ nkg jh wz[d fbnk, sK w//o/ fIjB ftu f;o| fJe jh gqPB ;h ` “J/E/ th j'ofezBk fuo <”

Page 284: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK284

u~eqt:{j

n?sehA w?A fco fJzrb?Av ikDk ;h. fszB toQ/ gfjbK id'A w?A 1968 ftu fJzrb?Av frnk;K, sK w/o/ fJj fus u/s/ th BjhA ;h fe T[~E/ w/o/ J/B/ foPs/dko s/ J/B/ fwZso fBeb nkT[Dr/fe ;G ƒ fwbDk sK fJe gk;/ fojk, ;G Bkb N?bh|'B ’s/ rZb eoBh th n;zGt j't/rh.w/o/ pj[s ;ko/ p[ZXhihth, gVQ/ fby/ ns/ b/ye fwZso J/E/ |?eNohnK s/ ckT{AvohnK ftuezw eod/ jB, pkoK, pkoK xzN/ ns/ S/, S/ fdB ` pVh ;\s fwjBs wId{oh dh fIzdrhj? T[BQK dh. fJe fdB dh S[ZNh s/ S/ fdB wPhBh i{B. fJ; S[ZNh tkb/ fdB th xo tkbhs/ pZfunK s'A b? e/ ;G ;ke^;zpzXhnK s/ fwZsoK se ƒ fwbDk, T[BQK ƒ ;[DBk, ;wMDk s/jz[rkok GoBk fezBk efmB ezw j?. fco okPB s/ fBskgqsh b'V dhnK uhIK dh \ohd, xons/ eZgfVnK nkfd dh ;|kJh dk ezw th fJ; fJe fdB eoBk j[zdk j?. xo tkbhnKtkb/ fJj rbktK xo tkbh d/ rb ftu gk e/ fwZsoK Bkb gZpK (Pokp\kB/) ftu dko{ ghDfBeb iKd/ ns/ SV/ wbzr ed/ r[;b\kB/, ed/ o;'Jh ed/ ‘;"D^ihD^pfjD^T[~mD’ tkb/fJe' fJe ewo/, ed/ N?bh|'B ns/ ed/ J/Xo ed/ UXo o/b d/ vZfpnK tKr fdB Go PNbj[zd/ ofjzd/. fJBQK fwjBseP s/ nfs d/ o[ZM/ j'J/ pj[s ;ko/ fwZsoK ƒ nkgDh uko j|fsnKdh S[ZNh ftu fwb b?Dk, e'Jh nk;kB ezw BjhA ;h. fIzdrh ftu T[~E/ J/Bk o[M/tK j? feT[BQK ƒ uZi Bkb fiT{D dh sK fJe gk;/ ojh, PkfJd uZi Bkb woB dh ftjb th Bkfwb ;e/.

fco th w?A nkgDh gfjbh :ksok d/ siop/ s'A ikD frnk ;K fe ed'A, fe; soQK s/feZE/ fe;^fe; ƒ fwbDk j?. fiBQK dk nkgDk eko'pko j?, T[BQK ƒ fwbD dk eh j?, id'AwoIh j? d;se ik fdU. go fijV/ |?eNohnK ftu ezw eod/ jB—T[BQK ;GBK d/ xohA|'B eoB/ g?Dr/—T[BQK dh fvT{Nh d/ ;w/A ns/ S[ZNh ;zpzXh ikDekoh gqkgs eoB bJh sK fefi; ƒ ;kok fdB iK nZXk fdB Bk fwb ;eK T[; ƒ |?eNoh s'A jh ftjb/ ;w/A cV e/ fe;/B/V/ dh gZp ftu p?m dko{ gh e/ e[M rZbK eo ;eK. n;b ftu rZbK j[zdhnK jh J/E/ gZpKftu jB. xo J/B/ szr, ;kj x[ZNt/A s/ xD^tZ;/ (over crowded) jB fe T[~E/ ;kvk jh BjhA,;r'A T[BQK b'eK dk dw th x[ZNdk j? ns/ T[j fdB ftZu'A e[M xzN/ ns/ j|s/ ftZu'A ftjb/ fJefdB dk pj[s fjZ;k gZpK ftu cZeV s'b e/ jh r[Ikod/ jB. fit/A, fit/A phno d/ rbk;\kbh j'Jh iKd/ jB, fst/A fst/A T[BQK ƒ rbK T[~soh nkT[AdhnK jB, s'Vk fco gZeh (ft;eh)

Page 285: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 285

’s/ N[ZNdk j?—BP/ ftu X[Zs j' e/ T[j ;G nkg' nkgDk gP{ pkjo eZYd/ jB—i' e[M T[BQKd/ nzdo S/ fdB pkoK pkoK xzN/ ezw eoe/ f;wFNdk, ;[eVdk, Xho/, Xho/ wodk ofjzdk j?,T[; ƒ w[V ;[gqkD eod/ jB, itkB eod/ jB. \k; eo w/o/ b/ye fwZso, i' fJBebkphBe;btkdh s/ d[BhnK dh jo BthA s'A BthA fjz;ktkdh bfjo d/ nkgD/ nkg ƒ ;woEe iKg?o'eko ;wMd/ jB, fJ;/ ;w/A ozr ftu nkT[Ad/ jB.

fJ; tkoh nihp Y' Y[Zek fe b/ye fwZsoK Bkb w/oh fJj gfjbh p?me jh bzvB d/ ‘gzikpfJzvhnk j'Nb’ ftu j'Jh, fi; d/ wkbe gzikph ;odko ƒ w[o} w[;~bw, fueB eoh, w[or/dhnK G[zBhnK j'JhnK bZsK w;kb/dko uKgK, r[od/^eg{o/ ns/ eb/ih torhnK ftP/PskJhnKnkgD/ whƒ T[Zs/ j'D dk jh wkD BjhA ;h, ;r'A fJ; rZb dk |\o th ;h fe 1935^36 ftuid'A ;qH T{Xw f;zx Pjhd, UvtkfJo s'A pdbk b?D tk;s/ bzvB nkfJnk ;h, sK T[j ne;oT[; ƒ fwbdk j[zdk ;h. fJ;/ bJh ;qH T{Xw f;zx Pjhd dh c'N/ tZvh eotk e/ T[; B/ nkgD/S'N/ fij/ go pj[sh rkjeh tkb/ j'Nb ftu bkJh j'Jh ;h.

w/o/ b/ye fwZsoK B/ |?;bk ehsk fe P?e;ghno s/ fwbNB d/ fJ; d/P ftu fJ; fwbDhƒ gfjbK bzvB dk ;kfjse ozr fdZsk ikt/. fco ‘gzikp fJzvhnk j'Nb’ ftu ekeN/b gkoNhs/ w[of}nK dhnK NzrK T[X/VB d/ Bkb^Bkb fJe d{i/ dhnK bZsK th fyZuhnK ikD. gq'rokwdk gfjbk Gkr pVk jh fdbu;g s/ ft;w?ekoh ;h, feT[Afe fJ; dk ;zpzX ‘U ebeZsk’ (OhCalcutta) BkNe t/yD Bkb ;h. n;hA fJj BrBtkdh ekw^;[yKs (Nudist Comedy) t/yDrJ/ ;K.

godk T[mfdnK jh ;kv/ ;kwQD/ nb|^Bzr/ wodK s/ shthnK dk fJe fdqP g/P ehskfrnk, i' fJeZm/ fwb e/ fJe e'o; rhs rk oj/ ;B. w/o/ Bkb p?mk w/ok gZsoeko fwZsoefj fojk ;h, “t/y b? sz{, fJBQK dk |b;|k th nihp j?. fJj BrBtkdh doPB dk gqukoeo oj/ jB s/ efjzd/ jB fe fto'Xh fbzr (Sex) dk sB fizBh d/o egfVnK dh e?d ftub[fenk ofjzdk j?, UBk fuo wB ftu w?b iwQK j[zdh ofjzdh j?. god/ fgZS/ eh j? < fJjikBD dh T[s;[esk bZrh ofjzdh j?, i' fbzrtkdh GktBktK s/ r[zMbK ƒ iBw fdzdh j?. eZgV/T[sko fdU, nb| ukBD ftu nb| j' ikU, wB dh ;koh w?b X[g iKdh j?—Bk w?b ofjzdhj? Bk frbN^ezgb?e; (ngokX^rozEh) ` wB, sB, fBowb s/ ;tZS, e[dosh o{g ftu fJe;[oj' iKd/ jB.”

“eh s{z fJ; ;G e[M ftu :ehB oZydk j?A <” w?A g[ZfSnk.“:ehB dh rZb sz{ SZv, jo rZb ƒ ;[D, ;wM e/ ikD SZvDk jh eh ek|h BjhA <”“go w/ok f\nkb j? fe pj[s/ b'e J/E'A BrBtkd d/ f;XKs d/ doPB ;wMD dh EK

i' e[M T[j nkg eo ;eD dk ;kj; BjhA oyd/, T[j e[M d{finK T[~s/ xNdk t/yD nkT[Ad/jB—s/ iK fco w"i w/b/ bJh r[gs^nzr t/yD.”

“jK, fe;/ jZd se sz{ mhe jh j?A, ;kv/ pj[s/ Gkosh b'e r'o/ ndkekoK d/ sB sZejh ;hws ofj iKd/ jB, wB se BjhA iKd/—s/ fJ; gdkoEtkdh :[Zr ftu wB se, nkswkse ikD dh ftjb th fe; ƒ j? `”

fdqP pdb u[Zek ;h` j[D ;kv/ ;kwQD/ wzu T[~s/ wbek fteN'ohnk ;w/A gouZbs—rb s'A

Page 286: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK286

b? e/ g?oK sheo bzwhA s/ pVh tZvh g'Pke ftu fJe e[Vh yb'sh ;h. wzu T[~s/ jh T[; dhskig'Ph eoe/ T[; ƒ wbek fteN'ohnk dk o{g fdZsk frnk. fco nukBe jh T[; e[Vh d/fi;w ftu joes j'Jh s/ T[j ;N?Av T[~s/ Nzrh T[; fteN'ohnB g'Pke d/ fgfSUA jNe/, nb| Bzrh, g'Pke d/ yZp/ gk;/ nkD e/ yV' rJh. T[;/ ;w/A wkJheo'|'B T[~s/ fe;/ tes/d/ p'b T[~Go/, fiBQK dk Gkt noE e[M fJ; soQK ;h L

“T[d'A b'e fJj e[M BjhA ;B ukj[zd/, go okfJbNh fJzR eodh ;h, j[D b'e fJj e[Mukj[zd/ jB go okfJbNh BjhA ukjz[dh.” fJe j'o ndkeko w;\o/ nzdkI ftu p'fbnk L

“feT[Afe T[; ;w/A uZvhnK BjhA ;B j[zdhnK s/ nZi eZbQ EZbk^ofjs jkN g?AN;nkw jB.”

jkb ftu skbhnK dh rz{i e[M wZXw j'Jh sK w/o/ d{i/ gk;/ p?mk w/ok b/ye fwZso, i'Gkos ftu ed/ nzro/Ih s/ doPB dk gq'|?;o ns/ fJe fJBebkph s/ nrKjtX{ b/ye;h, p'fbnk L

“t/y b? :ko, fJj b'e jh fJ; soQK nkgD/ nkg T[~s/ nkgD/ fto;/ T[~s/ jZ; ;ed/jB, n;hA BjhA ` bzvB d/ jkJhv gkoe ftu ik e/ s[;hA i' ih nkJ/ p'b ;ed/ j'^s[jkƒokJ/ dh g{oh nkIkdh j?.”

w?A fejk, “B[esk sK fJj j? fe eh sz{ fJ; B{fv;N eo/I (BrBtkdh MZb) d/ jZe ftuj?A iK BjhA <”

“w/oh rZb SZv, w/o/ jZe ftu iK f\bk| j'D Bkb fJBQK dh bfjo T[~s/ eh n;o g?DbZrk j? <”

“go ftnesh s'A fpBK bfjo th sK g?dk BjhA j' ;edh. ftnesh j?, sK bfjo j?.T[FzR toswkB ;wkie YKu/ d/ em'o ;dkukoe fB:zsqD d/ f\bk| fJj fJe fJBebkph edwIo{o j?.”

“fJBebkp fJZE/ feZE/ nk tfVnk, n;hA sK J/E/ e/tb wB'oziB bJh nkT[Ad/ jK.”“fJ; dk noE fJj j'fJnk fe Gkos s'A nk e/ s/o/ wB'oziB dh gZXo ftu fJBebkph

spdhbh nkJh j?. fgSbh tkoh sz{ w?ƒ d;dk ;?A fe fizBk fuo sz{ wjhB/ ftu xN' xZN fJetkoh bzvB d/ c"ANt?b gkoe ftu ik e/ x'fVnK dh d"V dk i{nk Bk y/v/A s?ƒ fJzRbrdk j? fit/A s/oh fIzdrh ftZu'A e[M }kfJp j' frnk j't/ s/ T[; ftu fJe r?g, fJe yZgkg? frnk j't/ `”

“SZv goQK fgSb/ ;kb dhnK rZbK. fJ; x'V^d"V B/ sK w/ok EZbk jh bk fdZsk ;h.nZi eZbQ w?A UXo xZN jh iKdk jK.”

BkNe \sw j'D T[~s/ fJj rZb eod/ n;hA ‘fJzvhnk gzikp j'Nb’ ftu nk p?m/. w?A nkgD/b/ye fwZso ƒ Ne'fonk, “eh jkb j? s/ohnK ;fNqgNhI ebZpK dk <”

T[; fejk, “n?t/A MZ; j?, G[Z; j?, f;roN tKr, skP tKr HHH ik nkJhdk j? ed/^ed/. go nZi eZbQ w?A e[M j'o jbe/ P[rb th oZy/ j'J/ jB. eZbQ pkNo ;h gkoe d/cBc/no ftu r'oh fszB tkoh Bzrh ehsh.”

“T[j fet/A <”

Page 287: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 287

“d;K g?BhnK d/ pkb bJ/ ns/ fco pkb tkoh^tkoh n?B fBPkB/ T[~s/ ;[ZN/. id'A pkbfBPkB/ T[~s/ bZr/ sK xzNh tZi/, id'A xzNh tZi/, sK ;kjwD/ wzi/ T[~s/ ezpb b? e/ bzwh gJhr'oh ezpb bkj d/, uZvh s/ nzrh ;w/s T[FzBk fuo ;kv/ ;kjwD/ xz[wh ikJ/, fizBk fuo xzNhtZidh oj/. pVk wIk nkfJnk :ko. s?ƒ th T[~E/ b? ubKrk.”

“fJj P/oK ƒ xkj fet/A ykDk g? fojk j? < s/o/ nk;/^gk;/ sK ;dk w/wK j[zdhnK ;B `”“SZv :ko, nZi eZbQ w?A e[M f;js dk tX/o/ f\nkb oydk jK. Ybdh T[wo/ fJj

f\nkb eoBk jh g?Adk j?. ;kUBk pkE (Gk| fJPBkB) bJhdk j? nZi eZbQ. ;[D :ko, fJj‘U ebeZs/’ tkbh rZb e[M mhe jh ikgdh j?. id'A gfjbh tkoh ;kUBk pkE b?D frnk, sKw?ƒ nb| Bzr/ wodK ftu nkg th nb| BzfrnK j' e/ pVh Pofwzdrh j'Jh. go id'A w?At/fynk fe T[~E/ itkB, nXyV s/ p[ZY/ ;G nkg' nkgDh w"i ftu jB, e'Jh fe;/ tb t/ydkjh BjhA sK w?A th ekfJw j' frnk. Gk|^fJPBkB se rZb mhe ;h, go id'A fco rZb wkbPs/ nkJh sK w/ohnK jtkJhnK jh T[~v rJhnK. w?ƒ nb| Bzr/ ƒ fBZe/ fij/ s"bhJ/ ftu wzi/T[~s/ fbNk e/ fJe NhB J/I r'oh f;o s'A g?oK se wkfbP eoB br gJh. UXo'A e[se[shnKfBebD s/ UXo'A fdb XZe^XZe eo/. T[; B/ w?ƒ gq/PkBh ftu t/y e/ fejk, “chb n?N j'w,;o”—w/ok th e[M j"A;bk tfXnk s/ w?A T[; ƒ fejk, “w?ƒ sK fJzR ikgdk j? fit/A ;kUBk(Sauna) pkE s/ wkfbP dk fJj f\nkb fe;/ pj[s jh wod^wko fjo;h s/ Pkso n"os dkj?, fi; ƒ wodK dhnK fbzr^fJzdqhnK dh y'i ftu fdbu;gh ;h.”

T[j w[;eokJh s/ fco efjD brh, “fJN fJI i;N Bkowb ;o. fJ| wkJh podonko wkJh |kdo ewI jhno, n?Av d/ v{ ew, nkJh ftb ;fNb gq'tkJhv dh ;/w ;oft;,;o. fJN fJI wkJh fvT{Nh ;o.” (iBkp fJj fpbe[b e[dosh j?. i/ w/ok Gok iK w/o/fgsk th J/E/ nkt/ s/ T[j nkT[Ad/ th jB, sK th w?A T[jBK ƒ nkgDh fJj ;/tk gqdkB eoKrh—fJj w/ok |oI j?, iBkp `)—T[; e[Vh d/ ;?_^Go';/ B/ w/o/ nzdob/ G?, w?b s/ gq/PkBh ƒ X';[ZfNnk ns/ w?A jbek^c[bek j' e/ xo gj[zfunk.”

“go s/ohnK ni'ehnK fbysK ftu sK fJjBK Bt/A siofpnK dk fes/ ed/ thfIeo BjhA nkT[Adk. T[j sK ni/ th nZi s'A thj ;kb g[okD/ Gkosh ihtB dk jh T[b/yeodhnK jB.”

w/o/ b/ye fwZso d/ Bkb p?mk Be;btkdh eth ft;eh d/ rbk; dk EZbk bk e/ ftZu'Ajh p'b fgnk, “w/oh eftsk pko/ s/ok eh f\nkb j? < b/N?;N j?. w?A gkP, doPB yNeVs/ bkb f;zx fdb dh bhj ƒ J/E/ fJzrb?Av ftu ofj e/ nZr/ s'fonk j?. s/o/ tor/ fBgz[;eb/yeK ƒ eh gsk fe fJBebkp eh j[zdk j? < e[opkBh eh j[zdh j? < bj{ eh j[zdk j? <”

fJ; s'A gfjbK fe T[j nkgDh rZb \sw eo ;edk, T[; ƒ j'Nb d/ w?B/io B/ fejkfe s/ok c'B nkfJnk j?. T[j r[Z;/ ftu Gfonk ghsk ekT{ANo tb N?bh|'b nN?Av eoB ubkfrnk. wfjcb ftu e[M d/o bJh u[Zg tos rJh. p?o/ \kbh rbk; s/ gb/NK u[Ze e/ nkovogqkgs eo oj/ ;B. fJ; d"okB w?A nkgD/ Be;btkdh eth fwZso dh N?bh|'B s/ j' ojhrZbpks ;[DB dk :sB eo fojk ;K.

“jK, jK, gzikj jIko G/iDk j?, j[D g"Av dk eh Gk j? < shj sK E'VQk j?^J/Bh tZvh

Page 288: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK288

oew fJeZmh jh G/iDh j?^s/ fJj j? th w/oh nkgDh^fiZE/ fJ; pb?e ftu nkgDk w{zjJ/Bk ekbk eo fojk j?A, e[M w/ok th eo. uZb ;kY/ shj ;jh^Bt/A rkje s?ƒ T[BZshnK’s/ c;k fdnKrk^X/bh s/oh, X/bh w/oh. uzrk, uzrk^fJE/ wfj|b izwh j'Jh j?. n|ohek s'AfJe b/ye fwZso nkfJnk j'fJnk j?^ft;eh s/ w[or/ T[~v oj/ jB^Bkb Bkb fJBebkph rZbKth j' ojhnK jB^pVk wIk nk fojk j?. }w Bk eo. nkgK jo fgSKj^fyZu{ dh sfjbk fdnKr/ HHH.”

N?bh|'B s'A ftjbk j' e/ T[j eth fwZso g/Pkprkj tb ubk frnk s/ Bt/A nkJ/ frbk;KftZu'A ft;eh dhnK u[;ehnK GofdnK w/o/ gZsoeko fwZso B/ fco rZb s'oh, “nZi eZbQJ/E/ e'Jh fIzdrh BjhA. n;hA Gkt/A fpqfNP f;NhIB pD rJ/ jK, go ;Zfdnk ;kƒ ntk;hs/ ozrdko eoe/ jh iKdk j?. nzro/IK d/ N'vh w[zv/ eZb/^d[eZb/ ozrdko dh t/b/^e[t/b/ w[ozwsth eo fdzd/ jB.”

w?A fejk, “B;bh ftseok n|ohek ftu, fiZE/ w?A ofjzdk jK, T[~E/ ni/ J/Bk fInkdkBjhA, go nk;ko BIo nkT[Ad/ jB, fe S/sh jh e[M j'D tkbk Io{o j?. s[jkƒ J/E/ ewkJhsK j?, ;kƒ T[j th BjhA s/ fco pb?e ftu thj d/ shj. n;hA sK T[~E/ fdB eNh eod/jK. T[~E/ ;kvk Gft~y pVk nfBPus j?.”

J/B/ fuo ƒ Be;btkdh eth th g/Pkp eoe/ nk u[Zek ;h. T[; B/ w/oh rZb \sw j[zdht/y e/ ft;eh dk rbk; rNk^rN uVQkfJnk s/ fco efjD bZrk, “GftZy pDkJ/ iKd/ jB,e[opkBhnK d/ e/, fJBebkph edw u[Ze e/, \{B v'bQ e/^wkoe;, b?fBB, wkU s/ j'uh fwzB;kv/ ukBD^w[Bko/ jB.”

w?A fejk, “s?ƒ J/E/ w[or/ yk e/ s/ ;eku ft;eh gh e/ eh gsk bZr ;edk j? fe Gkosftu Be;btkdhnK dh ikB T[~s/ eh phsh j? <”

fJ; s'A gfjbK fe ft;eh d/ rbk; ƒ wz{j Bkb'A nbfjdk eoe/ eth fwZso e'Jh rZbeodk, d{ik b/ye p'fbnk, “s/ s?ƒ gsk j? fe ;kv/ Bkb J/E/ eh phsdh j? < ;kv/ Bkb^n;hAi' gVQ/ fby/ jK, frnkBtkB jK, p[ZXhihth jK^fijBK ƒ gsk j? fe nzro/I ;kƒ rkbQh eZYfojk j? s/ fco th n;hA u[Zg ofjzd/ jK^;kv/ Bkb'A sK T[j nBgVQ ozrdko ntk;h jh uzr/jB, fijBK ƒ nzro/Ih dh ;wM BjhA g?Adh s/ T[j nzro/I dh jo rkbQ T[~s/ dzd eZY e/jZ; SZvd/ jB.”

w?A fejk, “rZb sK s/oh fpbe[b mhe j?. fIzdrh i' p/;wMh s/ jB/o/ ftu bzxikt/, T[; dk e'Jh n|;'; BjhA j[zdk. ;wMdko wB[Zy ƒ ukBD ftu fJe fJe edw c{e^c{e e/ XoBk g?Adk j?—jo edw T[~s/ fJe ngfoGkPs w"s woBh g?Adh j?^fuzse wB[ZyfJe iBw ftu fezBhnK w"sK wodk j?, T[jBK dh frDsh ;zGt BjhA.”

j[D se ;kv/ eth ƒ ;o{o uVQ u[Zfenk ;h s/ T[j M{wdk j'fJnk p'fbnk, “sz{ w"s dhnKjh rZbK eoh iKdk j?A, e'Jh fIzdrh dh th rZb eo ` s/oh eftsk fBg[zf;e j?^T[j t/ydkj?A—;qH T{Xw f;zx Pjhd dh c'N' < n;hA T[; tKr fJZN Bkb fJZN yVek fdnKr/.”

w?A fejk, “rZb sK s/oh mhe j?. sz{ ckT{Avoh ftu ezw eodk j?A. s/oh eftsk ftZu'AckT{Avoh dh nZr, nzfrnko s/ sgP ;G bkt/ tKr c[ZNd/ jB ns/ s/o/ jZEK ftZu'A ;'B/ d/

Page 289: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 289

g"Av, ;'B/ dhnK fJZNK iBw b?AdhnK jB^thj d/ ;kY/ shj pDkJh iKdk j?A, j'o s{z ehb?Dk j? <”

“fJj nkoEe fJBebkp j?. pkoK^pkoK xzN/ jZv^s'VtK ezw eohdk j?, Uto NkJhwbkJhdk j?, sK ik e/ gZuh shj g"Av j|s/ d/ fwbd/ jB. o"b eh ikD/ u"bK dk Gk `\{B g;hBk fJe eoe/ Gkos ftu xo dh rohph ƒ bfjo^pfjo ftu pdfbnk j?^J/E/ thnkgDk wekB j?, eko j?, nkokw j?, ikfJdkd j?^w"i j?^;owkJ/dko ;kƒ b[~Ndk j?, n;hA;owkJ/dko ƒ b[ZNd/ jK^fJj th fJBebkp HHH.”

fJ; s'A gfjbK fe T[j nkgDh rZb g{oh eo ;edk, T[; ƒ T[bNh nk rJh s/ wfj|bT[~iV rJh.

w?A nkgD/ gZsoeko fwZso dh eko ftu T[; d/ Bkb xo ik fojk ;K sK T[; B/ w?ƒ;zp'XB eoe/ fejk, “fJjBK d/ tZ; dh rZb BjhA^phH J/H HHH n?wH J/H eoe/, ekbiK, ;e{bKftu XZe/ yk e/ fJjBK ƒ J/E/ c?eNohnK ftu wId{oh eoBh g? ojh ` T[FzR J/E/ fJjBK ƒfJe s;Zbh Io{o j? fe fJjBK e'b g?;/ jB, nZ:kPh dk jo ;kwkB j? s/ P[rb ti'A fJjfJBebkph pfj;K ns/ ;kfjsekoh th eo ;ed/ jB. go fJjBK ƒ J/E'A d/ ;kj x[ZNt/A wkj"b,J/E'A dh wPhBh fIzdrh ns/ J/E'A dh jo rZb Bkb ;\s B|os j?. J/E'A dk ihtB fJe fwZmhe?d j?, Bk ukj[zd/ j'J/ th J/E'A dhnK jtktK ftu ;kj b?D dh nkds g? u[Zeh j?. J/E'A pue/ fBebD d/ ;G o;s/ pzd j' u[Ze/ jB. ;kvh sedho ftu ;zxoP j?, wod/ dw se fJ;/wkj"b fJ;/ uZeqt:{j ftu ;zxoP `”

Page 290: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK290

jkEh d/ dzd

bzvB dh jhEo' J/nog'oN s'A fiT[A jh ftwkB B/ oZBt/A SZfvnk, n;hA ;G w[;k|o ;zxD/pZdbK ftu fxo rJ/. pZdbK d/ UYD ftu ehs/ fSD^Gzro/ fJ; ;|o B/ fit/A ;kv/ nzdobh;Zu s/ ojZ; dh r[zMb ƒ j'o th ghfvnK eo fdZsk. 33000 c[ZN dh T[ukJh ’s/ gj[zu e/ijkI B/ id'A fBT{:koe dh i/H n?~cH e?B/vh J/nog'oN tb o[\ ehsk sK w?A t/fynk pZdbpj[s j/mK ofj rJ/ ;B s/ w?A fJe tkoh fco ;'uK ftu v[Zp frnk ;K.

gzi ;kb gfjbK w?A fJ;/ soQK jh Gkos ƒ ftdk efj e/ g{oph n|ohek gj[zuk ;K.nkgD/ d/P ftu i/ w?ƒ w/ok ;jh w[Zb fwbdk, sK eh b'V ;h d/P SZvD dh < gzi ;kb g{ophn|ohek ftu ofj e/ fwZso pDkJ/, ;zgoe g?dk ehs/, Xosh ftu iVQK cVhnK, g"DKBkb ;kjK dh ;KM g?dk ehsh s/ fco fJjBK fdBK ftu jh J/E/ th fjbi[b j[zdh t/yh.nB/eK J/PhnkJh b'e nkgD/ GftZy ƒ J/E/ nfBPus ;wMd/ j'J/ fJzrb?Av, nwohek, e?B/vks/ nk;Nq/ohnk ikD d/ nkjo ftu fJjBK d/PK d/ d{sktk;K dh \ke SkD oj/ ;B. w?A nkgth T[jBK ftZu'A fJe ;K. id'A nkgDk d/P jh SZv fdZsk sK fgZS/ eh gosDk j'fJnk ` fJjd/P j'fJnk, iK T[j d/P, eh |oe g?Adk j? ` w?ƒ nwohek ftu gZe/ s"o s/ tZ;D dk thIkfwb frnk ;h go B"eoh dh sbkP w?ƒ T[E/ ik e/ nkg eoBh g?Dh ;h. Ybdh T[wo ftutX ojhnK fIzw/tkohnK ;"j/A fJj fJe ;[ykt/A GftZy dk ;[B/jk ;h. pkti{d fJ; \[Ph d/ thw/o/ wB ftu fJe ngfoGkPs fij/ dod dk nfj;k; ;h. fJj nfj;k; T[; ;w/A th g?dkj'fJnk ;h, id'A w?A Gkos ƒ ftdk nkyh ;h s/ T[; fdB th id'A w?A g{oph n|ohek ƒ ftdkefj e/ nkfJnk ;K. fJjBK d'jK w"fenK s/ fJzR ikfgnk ;h fit/A w/oh j'Ad dk fJe^fJe;{yw nzr fJjBK d'jK d/PK ftu ofj frnk j't/ HHH rz[rk, p'bk, nzBQk^fBekok. wB[Zy dh j;shd/ nS'gb/ jh fJ; soQK ftyzvs j' ikD ’s/ i' \bkn s/ T{D wfj;{; j[zdh j? T[j w?ƒ thwfj;{[; j'Jh ;h. fJ; T{D, fJ; \bkn fJ; ;ZyD/gD d/ ;"j/A yV'fsnK w/o/ nzdo'A fJe gqPBth T[~fmnk ;h. ‘eh w?A nwohek ik e/ T[E'A dh Xosh ftu iVQK cV ;eKrk < jtktK Bkb;kjK dh ;KM g?dk eo ;eKrk <’

w/o/ fJe fwZso B/ nwohek dh UjkfJU (OHIO) ;N/N ftu t;d/ nkgD/ fJe tke|dk gsk w?ƒ fdZsk ;h s/ fejk ;h fe T[j w/oh jo soQK wdd eo/rk. fJ; ;ZiD dk Bkw;[fozdo gkb f;zx ;h s/ fe;/ ;w/A w/ok fwZso T[; dh S'Nh ;kbh dk phH n?~vH ftu ;fj^gkmh

Page 291: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 291

ofj u[Zek ;h. T[j nkg th ed/ ;[fozdo gkb s/ T[; dh gsBh ƒ BjhA ;h fwfbnk. T[;B/ w?ƒ J/Bk Io{o dZf;nk ;h, fe T[; dh ;kbh s/ T[jBK d/ gfotko d/ ;G ih nfs d/ XkoweftukoK tkb/, ofjDh pfjDh, eoBh efjDh d/ gZe/ fBZsB/wh f;zx jB ` fJ; rZb s'A w?ƒ e[MG? nkT[Adk ;h fe eh w?A fJj' fij/ B/wh gq/wh b'eK d/ fBskgqsh ihtB fttjko nB[;ko nkgD/nkg ƒ Ykb ;eKrk ` w?A cZeo nkdwh, ft;eh, nkX[fBe fBos s/ ;zrhs dk P"ehB, ehT[jBK ftu yg ;eKrk < fco ;'funk fe E'VQ/ ;w/A bJh fJj fejVh n"yh rZb j?. id'A B"eohfwb rJh, ;[szso o{g ftu nkgDk BtK ihtB P[o{ eoKrk, w[Y'A ;[ZY'A. UBh d/o i?;k o'w,s?;k w?A.

fBT{:koe J/nog'oN T[~s/ T[sofdnK jh w?A ;[fozdogkb f;zx ƒ N?bh|'B ehsk s/ dZf;nkfe w?A fuZNhnK XkohnK tkbk fszB gh; dk ekbk ;{N, ekb/ ozr dk gb/B Uto e'N, T[BkGhgZr, fjZg';feB d/ vkoe pokT{B ;|koh p{N gkJ/ j'J/ jB, sK T[; B/ w/oh rZb ftZu'A jhN[Ze e/ nkfynk, “s[;hA wjkoki dk Bkw b? e/ nk ikU, gSkD n;hA nkg/ btKr/. pZ; ns/rZvh okjhA feokfJnk xZN s/ ;wK fInkdk bZr/rk, go gb/B okjhA ;?Ash vkbo brd/ jBs/ ebhtb?Av se dk uko gzi ;" whb dk ;|o xzN/ e[ ’u jh fBgN iKdk j?.”

g{o/ fJe xzN/ pknd id'A w?A ebhtb?Av jtkJh nZv/ d/ w[;k|o\kB/ ftu nkgDk ;wkBu[ZeD d/ nkjo ftu ;K, sK fJe ebhB P/t Gkosh B/ w?ƒ ;zp'XB eofdnK ‘tkfjr[o{ ihek ykb;k, ;qh tkfjr[o{ ih eh csfj’ nkfynk. w?A ni/ j?okBh s/ ft;w? t; T[; ƒ gfjukBDdh e'fPP jh eo fojk ;K, fe T[; B/ jZ;fdnK j'fJnK nkfynk, “w?A s[jkƒ fejk BjhA ;hfe s[;hA nk ikU, gSkD n;hA nkg/ btKr/ < ijkI s'A T[soB tkb/ s[;hA jh sK eZb/ f;zxj' ` w?A ;[fozdogkb f;zx jK.”

“;fs ;qh nekb Gok ih, fJjBK ƒ t/y e/ j?okB sK j'J/ j't'r/. uko wjhB/ gfjbKid'A fJzvhnk rJ/ ;K, sK fJjBK d/ fujo/ T[~s/ GotK dkVQk ;h—f;o ’s/ e/; ;B, d;sko;h—g{o/ f;zx ` J/E/ e[M w";w e[M wkj"b jh nfijk j? fe J/E/ nk e/ fJjBK B/ fcoHHH `”

s/ fco nkgDh fwzBh ;eZoN tb t/ydh j'Jh ;[fozdogkb f;zx dh gsBh p'bh, “w?Af;ZXh ezw s'A nkJh jK, nZi w/oh v/^fPcN dk nkf\oh fdB ;h. fJjBK B/ nkT[Ad/ j'J/ w?ƒw//o/ d|so s'A jh u[Zfenk j?.”

“r[Zv JhtfBzr nzeb.”nwoheB g'Pke gkJh s/ pkp j/no pDkJh w/o/ ;kjt/A ;[fozdogkb dhnK d't/A fBZehnK

g[ZsohnK yV'shnK ;B.ebhtb?Av d/ jtkJh nZv/ s'A ;[fozdogkb d/ xo se dk ukbQh e[ whb dk ;|o n;hA

T[; dh g[okDh go tZvh nZm f;bzvo tkbh c'ov eko ftu s? ehsk. xo gj[zufdnK oksg? u[Zeh ;h.

vkJhfBzr N/pb T[~s/ soh tkbk w[ork, jbe/ gsb/ c[be/, ;kps wKjK dh dkb, johnKfwouK dk nuko ns/ Iodk nkfd t/y e/ w?ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk, fit/A w?A nwohek ftuBjhA, ;r'A gzikp d/ fe;/ Pfjoh xo ftu p?mk j'tK ` d' ;"D^ewfonK, fJe f;fNzr vkJhfBzrewo/, o;'Jh, pkE, NkJ/b?N tkbh fJj ngkoNw?AN S'N/ NZpo bJh fJe nkdoPe xo ;h

Page 292: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK292

s/ wI/ dh rZb fJj fe pkjo fizBh ;odh ;h ;?ANob jhfNzr f;;Nw eoe/ nzdo T[~Bk jhfBZxk ;h ` fJe ;"D^ewok T[jBK B/ w/o/ bJh ofynk j'fJnk ;h. ;|o dh EektN s/ ftwkBftu ghsh ft;eh d/ BP/ d/ gqGkt j/m gbzx T[~s/ g?AfdnK jh w?ƒ BhAdo nk rJh.

“nzeb, nzeb, t/e ng, fJN fJI NkJhw cko G'r.”Gko/ f;o Bkb T[~m e/ id'A w?A p{jk y'fbQnk sK nZr/ ;[fozdogkb dhnK d't/A g[ZsohnK

yV'shnK ;B. T[jBK d/ nDeZi/ f;oK d/ T[go'A dh w?A t/y ;edk ;K fe ;[fozdogkb s/ T[;dh gsBh vkJhfBzr N/pb d[nkb/ e[o;hnK T[~s/ e'b e'b p?m/ ;B s/ T[jBK d/ ;kjwD/ w/IT[~s/ r[o{ rzqE ;kfjp dh phV oZyh j'Jh ;h. ;f[ozdogkb B/ nkgDk f;o s"bhJ/ Bkb Yfenkj'fJnk ;h s/ T[j w?ƒ r[;b\kB/ tb iKfdnK t/y gkm ftu/ jh SZv e/ efjD brk, “nk ikU,wjkoki dk Bkw b? e/, fJ;/ soQK jh fJPBkB pknd ftu eo b?Dk.”

w?A S/sh S/sh wz{j X', f;o Ye e/, fMiedk j'fJnk ;[fozdogkb d/ yZp/ gk;/ T[;dhnKg[ZsohnK d/ Bkb dh \kbh e[o;h T[~s/, wZEk N/e e/, p?m frnk. T[j pVh BhM Bkb s/ u'yk:sB eo e/ nP[ZX gkm eo fojk ;h, fi; dh ;'X T[; dh gsBh Bkb^Bkb jh brK wksoKbk e/ eo ojh s/ nP[ZX gkm dh G[Zb p\Pk ojh ;h. iz{ s{z eoe/ gkm dh ;wkgsh j'Jhs/ fco n;hA ;G nodk;/ bJh T[~m yV's/. nodk; d/ d"okB th T[; dh gsBh :'rtkX/^xkN/ eoe/ nodk; ƒ ;'Xdh ojh, fi; d/ nzs ftu T[; B/ tkfjr[o{ e'b p/Bsh ehshfe T[; dh p/ekoh S/sh \sw j't/, T[; ƒ s/ Jh;N n|ohek s'A nkJ/ T[; d/ wfjwkB ƒS/sh s'A S/sh uzrh B"eoh fwb/.

fJ; s'A pknd T[; dh gsBh B/ S'Nh feogkB dh EK N/pb BkJh| ƒ tZvh gb/N ftugJ/ eVkj goPkd ftu d' tkoh c/fonk ns/ ;kƒ goPkd toskfJnk. w?A fJ; ;ko/ eowftZu'A fJe fdtk^;_gB dh nt;Ek ftu bzfxnk ns/ nkgD/ d/P s'A J/vh d{o p?m/ fJ; f;zxgfotko d/ Xkowe ftPtk; ns/ f;Zyh f;de dh dkd fdZs/ pr?o Bk ofj ;fenk.

e[M ;w/A pknd ;[fozdogkb f;zx B/ fiZE/^fiZE/ w?ƒ s/ T[; ƒ B"eoh fwbD dh e[M nk;;h, ;" e[ N?bh|'B ehs/ ns/ fco w/ohnK s/ nkgDhnK noIhnK ƒ poh|e/; ftu ;w/Ne/, w?ƒ nkgDh c'ov ftu b? e/ d|soK dh \ke SkDB bJh s[o fgnk. ebhtb?Av dhnKuko^uko, gzi^gzi b/BK d/ y[ZbQ/ v[ZbQ/ ‘v{nb e?o/i t/’ dh GhV ftZu'A bzxfdnK n;hA rZbhA g?rJ/ ` ;[fozdogkb B/ rZbK dh bVh s'ofdnK nkfynk, “nihp w[be j? ih fJj—nZioki/, ebQ oze ` uzr/ Gb/ fJzvhnk S[ZNh eZND rJ/ ;K, tkg; nkJ/ sK w?A b/ nk| (p/eko)j' frnk. J/E/ fcT{uo pVk fJBv?chfBN j?—nZi dh nZi ezw mhe, ebQ dk e'Jh Go';k BjhA.i/ w/oh tkJh| ƒ uko ;" vkbo wzEbh eh gzfuzr dh B"eoh Bk fwbdh sK G[Zy/ wo ikDk;h ` iKd/ j'J/ gZbk MkV e/ rJ/ ;K—j[D sK fJzvhnk tkg; ikD i'rk feokfJnk th BjhA;kv/ e'b `”

“nwoheB ;oeko id'A fe;/ ƒ gowkB?AN fJwhro/PB dk thIk fdzdh j? sK T[; dh B"eohdk gqpzX feT[A BjhA eodh <”

“ofjD fdU ih, J/E/ pVh ezNokfvePB j?—pVk eBfcT{:B j?. ny/ J/E/ ;dk bJhoj' go s[jkv/ bJh B"eoh e'Jh BjhA—B"eoh nkg Yz{v'—d' wjhB/ j' rJ/ jB, d|soK dh

Page 293: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 293

\ke SkDfdnK—oh;?gPfB;N pV/ sgke Bkb fwbdh j? w[;eok e/ ` n|;o noIh b? e/oZy b?Adk j? s/ efjzdk j? “E?Ae :{ t?oh wZu cko :{no n?gbhe/PB.” s/ fco noIhnK d/Y/o tbK ;ze/s eod/ efjzdk j? fe, “th P?b fJBckow :{ t?B :{no NoB ewI’—go tkohfejdh nkT[Adh j?`”

“go s[;hA sK e[nkbh|kfJv j' ` Gkos d/ ro?i{J/N j' s/ fco nwohek s'A jh s[;hAvhIkfJB fJziBhnfozr dh fvroh gqkgs ehsh j?—gzi S/ ;kb dk n?e;ghohn?A; th j? `”

“J/E/ rT{ rX/ ftu e'Jh swhI BjhA. tkoh nkg' nkgDh ub/ w;kfJy ;/y.”s/ fco T[j vz{xh ;'u ftu v[Zp frnk, fit/A wB jh wB fJe tkoh fco tkfjr[o{ nZr/

B"eoh bJh p/Bsh eo fojk j't/. fco nukBe jh T[; B/ rZvh o'eh s/ w?ƒ fJPkok eoe/efjD bZrk, “fJj ‘b/e fJohJ/’ j?. ebhtb?Av ƒ e?B/vk Bkb i'Vdh j?. fJ; gk;/ nwohekT[; gk;/ e?B/vk—Mhb fJe jh j? go jZdK d'—fJj jZdK wB[Zy B/ jh gkJhnK jB, e[dosB/ BjhA. e'Jh ;wK ;h id'A w?A Pfjo dh GZi d"V s'A nZe e/ J/E/ fJeKs ns/ wkB;e PKshbJh nkT[Adk j[zdk ;K. xzfNnK pZXh fJ; dhnK uVQdhnK T[~mdhnK bfjoK ƒ t/y e/ w/o/wB ftu nB'yh ftPkbsk dk nfj;k; g?dk j[zdk ;h. dhtkoK, szrh, x[NB s/ coZ;No/PBftu gkNh d[BhnK d/ o[NhB ihtB d/ nfj;k; s'A tZyoh fe;w dk nfj;k;—fi; ftu Bke'Jh fJBfjpPB jh ;h s/ Bk jh e'Jh Up;?PB s/ w?A ;'udk ;K fe nkdwh dh soZeh s/f;t/bkJhI/PB jh T[; dh cohvw ƒ j"bh^j"bh brksko \sw eo ojh j?. T[; ƒ e[doss'A d{o fbik ojh j? `”

“go w?A sK ;[fDnk j? fe nwohek s/ e?B/vk ftueko fJ; Mhb okjhA jh ;wrfbzrdk eko'pko ubdk j? <”

“U ih, nwohek dhnK rZbK fBnkohnK jB. fJj n?e;NohwI dk d/P j?. J/E/ rohphth n?e;Nohw s/ j? ns/ nwhoh th. pb?e g?AEoI dhnK fgZmK ftu r'bhnK wkohnK iKdhnKjB, ‘wkJh bk jZfsnk eKv’ s/ thnsBkw dh izr d/ f\bk| w[Ikjo/ j[zd/ jB, J/E'A d/ o?vfJzvhnBI s/ Bhro'I ni/ se th fvPefowhB/PB dk fPeko jB. fJe gk;/ ‘jo/ okwk, jo/feqPBk’ d/ rkfJB Bkb fJzvhnk dhnK ;fgou{nb t?b:{I (nkswe ehwsK) ƒ ngBkT[D dhe'fPP j' ojh j? sK d{i/ gk;/ ‘v?tb ebN’ d/ g?o'eko P?skB dh g{ik eod/ jB. J/E/ tkfJUb?A;th I'oK ’s/ j?, ns/ BkB^tkfJUb?A: th. w/;B NokfJb, e?B/vh, fezr wovoI, voZrnfvZePB, fjZgh^fJIw, ;g/;^o/;, fJBcb/PB s/ gsk BjhA J/E/ j'o eh eh j[zdk s/ j' fojkj?. ;kXkoB nwoheB b'e B/uo d/ pV/ uzr/ jB, pN w';N nk| d?w nko eBfcT{Iv—d/ j?t B' vkfJo?ePB ` ;kv/ w[be ftu xZN' xZN c/E sK j? b'eK ftu ` wjkoki dk Bkwigd/ jB b'e. o[Zyh^;[Zyh ykfJ e? mzvk gkDh gh.”

fJzM rZbK eod/ ;kok fdB n;hA d|soK d/ do yVekT[Ad/ oj/ ;[fozdogkb b'ohnBpqdoI, fPfgzr ekog'o/PB, nwoheB ;Nhw ezgBh nkfd d/ d|soK ftu s/ w?A ;e{bK Bkb;zpzXs j'o d|soK ftu frnk. Bk ;kƒ fe;/ B/ B"eoh dh jkwh Goh s/ Bk jh fe;/ B/ fJBekoehsk. tkg;h s/ n;hA c'ov ekoK d/ eko\kB/ ftu rJ/. oh;?gPB jkb ftu id'A T[[; B/fJe gbk;fNe dh gb/N T[~s/ fbyh fJj fJpkos gVQh fe, “ftIvw ewI ftd n?e;ghohn?A;

Page 294: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK294

n?Av n?e;ghohn?A; ewI ftd NkJhw’ (f;nkDg sIop/ Bkb nkT[Adh j? s/ sIopk ;wKgk e/ gqkgs j[zdk j?) sK T[j w?ƒ ;zp'XB eoe/ efjD bZrk, “ub' ih uZbhJ/—i/ neb j[zdhsK J/E/ nkT[Ad/ jh feT[A < fJzvhnk iKd/ jh feT[A < fJj ;G petk; j?. nkdwh fi;neb dk x[wzv eodk j?, T[j neb jh T[; dk p/Vk roe eo ojh j?. oZp \?o eo/ fJBQKnebwzdK T[~s/ `”

Pkw ƒ EZe N[ZN e/ n;hA xo tkg; nk rJ/. T[jdh gsBh oks dh o'Nh pDk e/ nkgDhBkJhN^fP|N T[~s/ ubh rJh ;h s/ pZu/ p?~v o{w ftu ;B. ;[fozdogkb o;'Jh ftZu'A mzv/ gkDhdh p'sb ns/ d' rbk; fbnkT[Adk j'fJnk p'fbnk, “w[nk| eoBk ih, s[jkvh e'Jh ;/tk jhBjhA j' ;eh, p/ekoh B/ w/oh wZs wkoh j'Jh j?. w/o/ e'b E'VQh fijh e?B/vhnB ft;eh j?.ed/ wB \[P j[zdk ;h, sK ghAdk ;K. go j[D tkJh| efjzdh j? gkm eo', BP/, ftP/ ftekoSZv', wjkoki ftu c/E oZy', T[j Io{o ;[D/rk `”

“s[;hA ePN Bk eo', w?A s[jkv/ e'b'A ;zrdk jh fojk jK—n;b ftu w?A fvT{Nh coh ft;ehdhnK d' p'sbK s[jkv/ tk;s/ b? e/ nkfJnk jK.”

T[; B/ BKj BKj eofdnK gfjbk rbk; gh fbnk s/ fco fit/A fit/A ft;eh dk d"ouZbdk fojk, fst/A^fst/A wkj"b ;[yktK j[zdk frnk.

“id'A w?A Jh;N n|ohek s'A nwohek bJh uZfbnk ;K, sK w/o/ d';s w?ƒ w[pkoeK fdzd/s/ efjzd/ ;B fe ‘sz{ pVk \[Pfe;ws j?A i' d[BhnK d/ ;G s'A nwho w[be uZfbnk j?A. T[~E/ik e/ G[Zb Bk ikthA, ;kƒ th ;ZdhA.’ go J/E/ nk e/ w?A nwohek dh j'o jh jkbs t/yhj?. fizBK fuo nkg nZyhA t/y BjhA fbnk, w?ƒ fJj :ehB BjhA ;h nkT[Adk fe J/E/ thJ/B/ rohp b'e jB i' ;oeko d[nkok y'bQ/ w[|s okPB d/ ;N'oK s'A okPB b?D bJh bkJhBKftu yV's/ ofjzd/ jB.”

“U ih, sK jh sK w?A s[jkƒ fuZmh fbyh ;h, fe fJzrb?Av se nkJ/ j', j[D nr/ thnk ikU s/ ;kvk ’s/ nwohek dk u"V ukBD t/y ikU. fJj w[be i' jo ;kb ;g/; cbkJhN;s/ eJh fwbhnB vkbo \ou eo fojk j?, fJ; d/ nkgD/ b'eK dh jkbs eh j? < T[FzRw?ƒ fJj gsk ;h fe s[jkƒ J/E/ B"eoh BjhA fwbDh. i/ w?A fJ; soQK fbydk sK s[;hA M{m;wMDk ;h.”

;[fozdogkb f;zx ƒ fit/A^fit/A BPk uVQ fojk ;h fst/A^fst/A T[j nkgD/ nkg nkgD/nzdo'A pkjo fBeb fojk ;h `

“d' wjhB/ j' rJ/ XZe/ yKfdnK—fJj gkm, fJj G'r, fJj c/E, ;G petk; ` J/B/ G'rehs/ nodk;/ gkJ/—goPkd toskJ/ go ni/ se B"eoh BjhA fwbh—‘wV/ wjkoki’ BK dhfJ; d[BhnK ftu e'Jh uhI BjhA, ;G petk; j?HHHefBfcT{:BHHHcoZ;No/PBHHHezNokfvePB.”

efjzdk efjzdk T[j ;'|/ ’s/ T{FzXk j' frnk. w?A ;'u fojk ;K fe fJj sK uzrk jh j'fJnk,i' w?A Jh;N n|ohek s'A n;sh|k d/ e/ BjhA ;r'A S[ZNh b? e/ nkfJnk ;K, BjhA sK jkEhd/ dzdK dh gfjukD ftu T[bfMnk Bk w?A xo i'rk ofjDk ;h, Bk xkN i'rk `

Page 295: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 295

nzBQ/ok :{efbgN; s/ n~r

;[Jhv e'N T[sko e/, id'A T[; ƒ MkVdk jK sK jbe/ whAj d/ fBZe/^fBZe/ N/g/ fJe d{i/ftu N[ZN e/, e'N T[~s/ gkDh dh fJe bzwh bhe fyZud/ j'J/ |oP ’s/ tr g?Ad/ jB. fJekJhs/ ;w{j dh th fJe nip nVkT[Dh j?.

“pz{dk pKdh ni/ th j' ojh j? `”nkgD/ nkg ƒ efjzdk j'fJnk w?A fyVeh ’u'A d{o fofiI dhnK uVQkJhnK T[sokJhnK

eZS e/ ek|h d/ pk}K ƒ ;[owJh pZdbK d/ jbe/ fij/ Xz{J/A ftu fbgN/ j'J/ sedk jK.nBQ/ok ;zxDk j[zdk ik fojk j?. B"eo B/ w?ƒ fpBK g[ZfSnK jh |kfJo gb/; ftu :{efbgN;dhnK bZeVK dh nZr pkb fdZsh j?. T[; ƒ gsk j? fe id'A w?A ;t/o s'A u[Zg ojK s/ fcoikD p[ZM e/ whAj ftu fGZi e/ xo gosK, sK w?ƒ :{efbgN; dh nZr s'A fpBK j'o e[M BjhAukjhdk. w/ohnK ;'uK s'A p/fBnkI w/o/ jZE, wPhBh joes Bkb, nZr ƒ pbfdnK oyD bJhnkg^w[jkok jh bZeVK gkJh iKd/ jB ns/ w/ohnK BIoK pbdh nZr fgSb/ nBQ/o/ ƒ co'bDdk :sB eodhnK jB sK gqPB ikr g?Ad/ jB L

nZr ftu nBQ/ok pb fojk j? <fe nBQ/o/ ftu nZr <nkgD/ ihtB ’u'A ih ftuo e/ bzxd/ fJBQK gqPBK d/ T[so ƒ e[M fuo j'o bNekT[D

bJh w?A nkgD/ nkg ƒ ;zp'XB eoe/ efjzdk jK L “T[j j[D/ nkt/rh.”fJj tke w/o/ nzdo eJh gqshX[BhnK irk fdzdk j? sK w?A pbdh nZr ftu e[M j'o pkbD

gk fdzdk jK.“sz{ ub/ ikt/Arh sK s/oh wfje w?ƒ eJh oksK fp;so/ ftu ;"D BjhA d/t/rh.”T[; ƒ ej/ nkgD/ fJj Ppd ezBK ftu rz{id/ jB sK w?A wB[Zy s/ uzd pko/ ;'uD br

iKdk jK. wB[Zy uzd ’s/ gj[zu u[Zek j?—T[; d/ g?o uzdo^G{wh ’s/ BIo wzrb T[~s/ ns/;'u T[; s'A th nZr/ j?. fJe ojZ; jZb j[zdk j? sK d{;ok P[o{ j' iKdk j?. w?A jo tkoT[jd/ se gj[zudk jK, go T[j jo tko jh w?E'A nZr/ fBeb iKdh j?—nZr/ jh nZr/, fiZE/gkodoPh ;'Mh ;"j/A th ni/ nBQ/ok jh nBQ/ok j?. P\;hns dh nwho fJ;soh nkgD/ nkgftu fJe g{ok pqfjwzv j[zdh j?. wB[Zy T[; d/ ojZ; dk G/d gkT[Adk, gkT[Adk iK sK fJe rqfjƒ jh g{ok pqfjwzv ;wM e/ ;zs[PN j' pfjzdk j?, iK fJ;/ Yz{v ftu dw s'V fdzdk j?,

Page 296: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK296

ns/ iK jko e/ nksw^xks eo b?Adk j?. go fJj rZb BjhA o[edh, g[Ps^do^g[Ps s[ohofjzdh j?.

w?A fizBk T[jd/ BIdhe nkT[D dk :sB eodk jK T[j T[FzBh jh w?E'A d{o ub/ rJh gqshsj[zdh j?. fJeZb ftu, ihtB s/ w"s pko/ w/oh ;'u, T[jdk gq;zr b? e/ fJe ghvh rzqEh dko{g XkoB eo b?Adh j?, feT[Afe w?ƒ d'jK ftu jh T[; dh j'Ad BIo nkT[Adh j?. fIzdrh s/w"s w/o/ nzdo th jB, Bkb^Bkb, fJe nksw^fto'X tKr pkjo th s/ T[jd/ ftu th. gogsk BjhA T[jd/ ftu fJBQK dh j'Ad iK fJBQK ftu T[jdh j'Ad w?ƒ feT[A uZeok fdzdh j?.fJe^fJe fSD ;kjK ftu fJe^fJe ;kb pD e/ bNe iKdk j? s/ ed/ fJe^fJe fdB fJe^fJefSD dh s/I rsh s/ w/o/ ftZu'A dh x[zwdk j'fJnk bzxdk, w?ƒ w/o/ e/Ado d[nkb/ pVh s/IG[nKNDh d/ iKdk, uZeok iKdk j?.

id'A w?A eZbk j[zdk jK, sK w/o/ nzdo'A G[Ve e/ T[j w/o/ Bkb fp;so/ s/ nk b/Ndh, pVkyo{d eodh j?. T[jdh r?o^jkIoh ftu T[jdh jkIoh dk nfj;k; pVk fGnkBe j[zdk j?.

id'A T[j e'b j[zdh j?, sK T[;dhnK ndktK ƒ go; ojh w/oh BIo dh S[j Bkb T[;ftZu'A eJh fJ;sohnK ikr g?AdhnK jB. T[jd/ BePK ’u'A w?A nkgD/ phs rJ/ s/ nkgD/ GftZydhnK g/qfwektK d/ MkT[b/ t/ydk jK.

“:zr robI, bkJhe Ubv w?~B, n?Av Ubv w?~B bkJhe :zr robI.”jk;/^jk;/ ftu ej/ T[; d/ fJBQK PpdK Bkb w/o/ f;woB ftu T[; dk fJe j'o ;_o

T[~Godk j? L“s//o/ e'b nk e/ fJj nfj;k; j[zdk j?, fe sz{ U; ;Zu ƒ gj[zu u[Zek j?A, fiZE/ nk e/

fi;w gftZso nzihb pD iKd/ jB—sB s/ wB ftu e'Jh nzso BjhA ofjzdk.”PhP/ ftu se e/ id'A w?A nkgDh w[ZS ftu nkJ/ X"b/ ƒ w'uD/ Bkb u[r b?Adk jK sK

w/o/ ezBK ftu ;fji/ jh T[; dh w;yoh nktkI ;[DkJh g?Adh j?, “wzi/ dh p[ZYh w?A ;jh, gotkbK dk p[ZYk sz{ j?A.”

nkgD/ nzdobh itkBh bJh—fJe itkB e[Vh dh fJj gq;z;k w/o/ nzdob/ ok\fPP ƒirk fdzdh j?, sK w?A ;/e Bkb nukBe b{jh rJh T[Fzrbh ƒ fgSKj fyZudk j'fJnk efjzdkjK, “T[j Io{o nkt/rh.”

PhP/ ftu w/o/ fujo/ dh EK j[D fJe pZu/ dk fujok fdykJh d/ fojk j?. w?A c/o r"oBkb t/ydk jK—pZu/ dk jh fujok j?. PkfJd fJj th fe;/ wkB;e r[zMb dk jh gqsheowj?. nkgD/ Bkb ;"D tkbh jo e[Vh d/ g/N ’u'A w?ƒ roG ;z[xD dh nkds j?—iK PkfJdfJ; bJh fe id'A T[j w/o/ e'b j[zdh j? sK T[; d/ fujo/ ’u'A w?ƒ nkgDh gq/fwek dk MkT[bkg?Adk j? ns/ T[;dhnK SkshnK ’u'A nkgDh wK dhnK SkshnK dk—s/ fco nkg^w[jkok jhw/o/ j'Am T[;dhnK SkshnK ƒ bZr iKd/ jB ns/ w/o/ nzr T[; d/ nzrK tb s[o g?Ad/ jB.

Pokp d/ nzBQ/ BP/ ftu w?A id th T[; ƒ e[ZN e/ oks p/j'Ph ftu ;[Zsk, sK ;t/o/ nkgD/j'Am T[;dhnK SkshnK s/ jh gkJ/—s/ Bkb jh T[; dh fJe nfs fgnkoh w[;ekB—fit/AT[j w/oh fJ; fBodJh joes ƒ th fJe Pokosh p~u/ dh Pokos s'A tX j'o e[M Bk;wMdh j't/.

Page 297: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 297

w?ƒ fJZe' tko jh T[; dh fJ; ndk ’s/ r[Z;k th nkT[Adk j? ns/ fgnko th. w/oh BIo;kjt/A w/oh gq/fwek dk fujok s/ w/o/ j'AmK ftu w/oh wK dhnK SkshnK `` w/o/ nzdo e[MN[ZNdk, GZidk fto'Xh fdPktK tb fyZu j[zdk j?, sK PhP/ ftu pZu/ d/ ne; dk ojZ; ;wMnkT[Adk nkT[Adk, c/o y[Z; iKdk j?. w/o/ nzdobh rzY j'o th ghvh j' iKdh j?.

w?A c/o PhP/ ftu t/ydk jK. j[D T[~E/ e[M th BjhA. \kbh PhPk w/o/ tb x{odk j'fJnk w?ƒ;ZyD/gB dk nfj;k; fdzdk j?. dotkI/ ’s/ d;se j[zdh j?. tkj'w/A g[ZSdk j?, “T[j nkJh <”

s/ fco nkg jh T[~so fdzdk j?, “T[j BjhA nkt/rh `”“T[j Io{o nkt/rh.”nkg^w[jkok jh w/o/ wz{j'A fBeb iKdk j? sK T[j ‘nZSk’ efj e/ w/o/ nZr/ phno dhnK

d' p'sbK oZy e/ nkgD/ xo tkg; ubk iKdk j?. fJj tkj'w/A th nihp ftnesh j?. T[jnkgD/ ephb/ dh nkgDh fJe fwZso^e[Vh ƒ nzsK dk fgnko eodk j? s/ S/sh jhT[; Bkb ftnkj eoB pko/ th ;'udk j?. go gsk BjhA eh rZb j? fe id'A T[j pko ftuiKdk j?, sK nkgD/ nkg ƒ ekp{ s/ ;hwK ftu oZyD d/ gqD eodk j'fJnk th phnodhnK d' p'sbK ghD T[gozs, p/ekp{ j' e/ nzXkX[zd ghD bZr g?Adk j?. oks d/ frnkoK ti/se BP/ ftu r[ZN T[j e'Jh j'o jh tkj'w/A j[zdk j?. ;wK g{ok eoe/ id'A pko^w/vI dotkI/pzd eodhnK jB, sK T[j T[BQK ftZu'A jh fe;/ fJe ƒ cV e/ T[; Bkb T[;/ d/ ewo/ ftujh ik ;"Adk j?. ;t/o/ T[; ƒ nkgDh fJ; joes s/ pVk r[Z;k nkT[Adk j?. T[j gPukskgeodk, nkgD/ nkg ƒ e';dk, p[ok Gbk efjzdk, nZr'A bJh ;kps edwhA d/ gqD eodkj?. go id'A th T[j pko ftu iKdk j?, sK T[; Bkb ukj/ nukj/ nkg^w[jkok jh fJj ;Ge[M tkgo iKdk j?. e[M nB[Gt nfij/ j[zd/ jB, fiBQK ƒ wB[Zy nkgDh woIh Bkb G'rdkj? ns/ e[M nfij/ i' wB[Zy ƒ nkgDh woIh Bkb G'rd/ jB. tkj'w/A dh fwZso^e[Vh dkftuko j? L

“id'A th T[j t/;tk d/ ikt/rk sK nkgD/ eow bJh fJe BtK gPukskg s/ w/o/ fgnkobJh fJe j'o ge/ok gqD b? e/ nkt/rk—fJ; bJh fJ; ;zpzX ftu w?A T[; ƒ f\wK eofdZsk j?.”

eZbQ oks frnkoK ti/ se T[j w?ƒ Bkb b? e/ pko ftu p?mk fojk ;h. id'A e[VhnK T[~me/ dotkI/ pzd eoB bZrhnK, sK T[; B/ w?ƒ T[BQK ’u'A fJe u[D b?D dh fIZd ehsh. w/o/ BKjeoB s/ T[j w/o/ Bkb pj[s \|k j'fJnk ;h. nZi ;t/o/ w//o/ e'b T[j fco gPukskg eo fojk;h. T[; ƒ ;wM BjhA ;h nkT[Adh fe fJj ;G e[M feT[A s/ fet/A j' iKdk ;h <

w?A t/fynk PhP/ ’u'A fujok c/o rkfJp ;h. ;ZyD/ PhP/ fgZS'A tkj'w/A dk ;_o c/o T[~Godk j? L“T[j nkJh < T[j BjhA nkt/rh.”“T[j j[D/ nkt/rh, Io[{o nkt/rh.”nkg^w[jkok jh w/o/ wz{j'A fBebdk j?, “id'A w?ƒ T[; dh G[Zy bZrdh j? sK j'o e[M th

uzrk BjhA bZrdk. T[; ƒ th w/oh G[Zy bZrdh j't/rh. id'A T[; ƒ w/oh G[Zy bZr/rh, sK T[jIo{o nkt/rh.”

oks d/ frnkoK tZi u[Ze/ jB. w?ƒ nkgD/ xo ftu jh pko d/ dotkI/ pzd j'D dh

Page 298: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK298

nktkI ;[DkJh fdzdh j?, sK nihp fijh x[NB d/ nfj;k; j/m w?A fyVeh ;kjt//A nkD yV'AdkjK. fyVeh ftZu'A T[~uk bzwK nzpo Sz[jdk, oz[v w[zv :{efbgN; dk fpqS yVQk BIo nkT[Adkj?. d' ;kb gfjbK id'A w?A J/E/ nkfJnk ;K, sK fJj fJ;/ soQK jh yV;[e s/ fBgZsok ;h—w/oh fJeZb dk ;kEh, w/oh j'Ad dk gqshfpzp. fco w?A id'A bzwh toyk dh S[ZNh eN e/ tkg;nkfJnk, sK fJ; ƒ gZs/ c[ZN oj/ ;B s/ e{bhnK^e{bhnK, fBZehnK^fBZehnK PkyK th. w?ƒikfgnk ;h, fit/A w?A th fJ; god/;h Xosh ftu iVQK cV bJhnK j'D s/ w//o/ nzdo'A the[M w"b fgnk j't/. fco fgSb/ ;kb id'A bzwh toyk s'A pknd th fJ; ƒ e'Jh gZso Bkw"fbnk, sK w?ƒ th nkgD/ nzdo e[M MV fojk gqshs j'fJnk ;h. ;G efjzd/ ;B fe fJjks/ftZu'A fJ; fpqS ƒ eNtk d/Dk ukjhdk j?, go w?A ;G dk fto'X ehsk s/ fejk ;h, “BjhA,i/ eZfNnk sK fJj pkbD pD e/ pb ikt/rk. e[M fpqS n?;/ th j[zd/ jB, i' Bk w"b e/ thwB[Zy nzdo e[M w"bD dh nk; irkJh oZyd/ jB. fJj Io{o w"b/rk.”

“T[j Io{o nkt/rh, j[D/ nkt/rh.”efjzdk j'fJnk w?A ;[Jhv e'N gfjB e/ xo d/ dotkI/ y[ZbQ/ SZv pkjo tb s[o g?Adk

jK. T[; ƒ gsk j? fe w?ƒ nBQ/ohnK oksK ftu nZr pkbD, iK s[ofdnK ofjD dk P"e j?.feT[Afe w?ƒ fJj nfj;k; j[zdk j? fe w/oh nZr ftu nBQ/ok pb fojk s/ w/o/ jo edw BkbtkN w[Ze ojh j? HHH.

Page 299: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 299

jw^fSD

jo tko T[j e[Vh fJ;/ Pfjo ftu r[zw j[zdh j?. fJj Pfjo fJ; d/P dh okiXkBh j?,fiZE/ tZv/^tZv/ frofinK s'A b? e/ uefbnK se ;G dk eko'pko ubdk j?. eJh g/Pkto jBs/ eJh g/Pk eod/ jB. w[iow s/ vke{ J/E/ g{oh ;[fjodsk Bkb nkgDh pks gkT[Ad/ jB s/\[|hnk g[b; tkb/ nkgDh. d'jK dk feZsk i[ow j?, fJe dk i[ow eoBk s/ d{i/ dk i[owcVBk. fJe fpBK d{i/ dh j'Ad ;zGt BjhA. ed/^ed/ fe;/ tZv/ dkn ’s/ fJj d't/A nkg; ftufwb th iKd/ jB. w[iow coko j' ikD, iK cV/ ikD, iK cK;h d/ s\s/ ’s/ bNe ikD,J/E/ rZb o[edh ed/ BjhA, s[odh jh ofjzdh j?. fi; soQK e[Vh s'A rZb i[ow se gj[zuh j?,T[;/ soQK i[ow s'A rZb fco e[Vh tb s[o gJh j?.

“w[iow, gk}b s/ g?rzpo, fJBQK fszBK ftu n?t/A E'VQk fijk nzso jh j[zdk j?, T[FzR fJBQKdk nkJhHfeT{H (I.Q.) fJe jh j[zdk j?. fJe dh ;'u fBekokswe, d{i/ dh nzsow[yh s/ shi/dh ;ekokswe j[zdh j?. fszB/ nkgD/ nkg ƒ Xow dh jZd se ;f[jod j[zd/ jB.”

“s/ fco sz{ w[iow j'fJnk <”“s/o/ fgnko dk.”“gk}b `”“eh |oe g?Adk j?, g?rzpo pDB ’u E'VQh fijh e;o ofjzdh j?.”“s/ T[j e;o w?A g{oh eo fdnKrh, uZb wzi/ ’s/.”“sz{ okIh j' b?, eZbQ jh sK Nhek brtkfJnk j? s/ e?gf;T{b sz{ ni/ d' fdB j'o ykD/

jB. s/ fco vkeNo HHH.”“vkeNo gk}b j? ` fi; ƒ e'Jh fbzr^o'r BjhA bZrk, T[j eh ikD/ ekw^G'r d/ nkBzd

dk f;yo HHH.”“sz{ g?rzpo pD ojh j?A s/ w?A c/o gk}b.”“s/o/ gk}bgB Bkb jh sK w?ƒ fJPe j?. fgSbh tko :kd Jh, vkeNo d/ o'eD s/

th n;hA BjhA o[e/ ;K s/ sz{ nkg jh efjzdk ;?A fe s/ok ;kok nkgk fJe fSD ftu ;z[rVfrnk ;h s/ fco fJ; fSD fgZS/ n;hA brksko Nhe/ brtKd/ oj/ ;K.”

“jK s/ ;Zu T[j fSD fezBk ft;wkdwJh ;h—fit/A fIzdrh tkjD Bkb'A N[ZN e/, fSD dhfSD, fJe nt;s{ rsh ftu pZM rJh j't/—nzdo jh nzdo fJe fpzd{ d[nkb/ brksko u~eopzBQ ojh.”

Page 300: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK300

“s/ fco sz{ s/ w?A fezBk fuo jh Bhw^p/j'Ph dh jkbs ftu gJ/ oj/ ;K, fJe d{i/ d/e'b e'b. o'w^o'w ’u'A fJZe' ;w/A e[M fBeb fojk s/ o'w^o'w ftu fJZe' ;w/A e[M dkf\b j'fojk gqshs j[zdk ;h. fi;w p/fj;, fJ; nt;s{ y/v ƒ nfj;k; d[nkok t/y fojk ;h s/fco wkjtkoh HHH.”

“sz{ rZb c/o \{B s/ b? nkJh j?A.”“w?ƒ nzr{o/ I\w T[u/VB dh nkds i[ j'Jh. fezBk ;[nkd nkT[Adk j?, fJ; Mfjo fijh

ftu I\w ƒ T[u/VfdnK—T[u/Vh ikD ƒ ih eodk j?. ;[nkd ftu Bjz[, T[FzrbK s/ I\w—;G bj{^b[jkD j' iKd/ jB.”

“s/ ghV `”“ghV fpBK ;[nkd ekjdk `”“sz{ sK gk}b j?A.”“s/ sz{ g?rzpo.”I?pok eokf;zr s'A uefbnK tkb/ gk;/ w[VfdnK w?A fJ; Pfjo ƒ fJe ;o;oh BIo

Bkb t/ydk jK. jo tko T[j e[Vh fJ;/ Pfjo ftu r[zw jz[dh j? s/ jo tko w?A nkgDh sbkPfJ;/ Pfjo s'A P[o{ eodk jK, fJj ikDd/ j'fJnK th fe T[j BjhA fwb/rh.

“w/ok Bkw ‘j?bB’ BjhA ‘rsh’ j?. sz{ eko ƒ cV ;edk j?A, o|sko ƒ BjhA, t/y nZiw?A s/o/ e'b jK. j[D ƒ nNek e/ G{s GftZy ƒ G[Zb ik w/o/ g?rzpo, BjhA sK gk}bj' ikJ/Ark. Bk, Bk, Bk—s?ƒ eJh tko nkfynk j? fe fJj ;G gqPB—‘sz{ fezBk fuomfjo/Arh < w[V e/ ed'A nkt/Arh < Bk, Bk, J/E/ jh eN ;koh T[wo’—ftnoE jB. ;dhnKdh urbh fuZEh fJj GkPk s/o/ wz{j'A BjhA ;[zjdh.”

“go, i/ HHH.”“go i/, Bkb Bk rZb w[edh j? Bk P[o{ j[zdh j? s/ Bk jh s[odh j?. fJj ftu ftukb/

dh nt;Ek j?—fJe Poshnk jkbs j?—fIzdrh Pos BjhA, eow j?—brksko eow—s/ eowj[D dk fSD j?—j[D dk fSD—s/o/ jkD dk fSD—w/o/ jkD dk fSD.”

edw s[o oj/ jB, sbkP ikoh j?. sbkP i/ e'Jh ;E{b wzIb iK t;s j[zdh, sK fJj;|o ed'A dk w[~e frnk j[zdk. n?t/A y'j fijh g?Adh j? s/ edw s[o g?Ad/ jB. fi; EK s'AeJh tko bzx u[Ze/ j[zd/ jK, T[j EK th BthA ikgdh j?—jo tko fJe Bt/A ojZ; Bkb Gog{o,i' nfdZy j?, T[; ’s/ BIo bkJh, i' fd;dk j?, T[; ’u'A y'i oj/, r[Io oj/ jK.

rZb Bk x'V/ dh j? Bk pkdPkj dh. x'V/ B/ fvZrDk ;h, fvZr fgnkl pkdPkj B/ pdbDk;h, pdb frnkl rZb sK x'V^ukb s/ Pk;B dh j?. Pk;B i[ nZi x'V^ukb/ BjhA, ng'b'^ukb/jo EK n^Pk;B tb tX fojk j?. jo uhI nkgD/ nkg ftu nkgDk s'V j[zdh j?, fcoth fJ; nksw^fto'X ftu ftuofdnK e[M i'VB ƒ ihn eodk j?. rZb f;ZXh fijh j?. ;GB/ woBk j?, sK fco ihT{Ad/ feT[A jK < ub' ;ko/ BhAd dhnK r'bhnK yk e/ ;dk dh BhAd;"A ikJhJ/. gqPB T[~mdk j?, sK fco T[; ojZ; dk eh pD/rk < ;|o e"D eo/rk < i/ ;kfonKftZu'A fJe th fiT{Adk pu frnk, sK T[j gk ikt/rk fJ; ojZ; ƒ ` BjhA^BjhA, w"s pko/fJj ;'u p/eko j?, go ihtB nfs dk p/Iko j?—w"s—p/fuzs/ ihtB s'A p/Iko ` nZr fco

Page 301: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 301

th pb ojh j?, nBQ/ok fco th ;[gqkD j?. jo bZeV ftu nZr j[zdh j?—t/yD tkbh nZy ukjhdhj?—n;hA n?t/A pkjo GZi/ fcod/ jK, nZr dh wku; dh sbkP ftu. id se nZr nzdo ofjzdhj?, bZeVh dk ti{d ekfJw ofjzdk j?. id'A nZr pkjo nk iKdh j?, sK bZeVh pkbD pDe/ pb iKdh, oky j' iKdh j?—go nZr HHH.

“w/oh wK nZr ;h, fBoh izrb dh nZr. nZs dh ;z[do, Go itkB—jo oks BtK wod,jo fdB BtK ;{oi. T[; B/ ;ko/ ephb/ d/ ;z;ko d/ wodK dk ;{oi cV oZfynk ;h. b'eefjzd/ jB, fdB T[; ƒ g[ZS e/ uVQdk ;h, oks T[; ƒ d; e/ g?Adh ;h. T[j nZr ;h, fJeM[Zrh ƒ bZrh, ;kok fgzv pb T[~fmnk s/ c/o T[j fJe M[Zrh ftu ;dk bJh pzd j' rJh.fJe s'A pknd fJe, T[; B/ ;Zs XhnK s/ S/ g[Zso izw/, ;KG/. y/sK ftu, fJBQK d/ g/N GoBbJh, ikB j{b e/ ezw ehsk. fJe wod dh t|k B/, T[; nZr ƒ fi;w pDk e/ jzYk fdZsk.j[D T[j M[eh j'Jh j?, ewkB tKrz{—fco th PKG/ ƒ r[Zvdh, phidh j?. T[; d/ jkDh T[; ƒt/yD nkT[Ad/ jB, T[; ƒ fuVkT[Ad/ jB, sK T[j efjzdh j?, “fJ; ;[nkj j/m j[D e'Jh uzfrnkVhBjhA puh, i' s[jkƒ fBZx d/ ;e/.” sz{ th w?ƒ fi;w pDk e/ G'rDk jzYkT[Dk ukj[zdk j?A, sKfe w?A th ;koh T[wo G[rsdh^G[rsdh ;[nkj pD e/ ofj iktK, mzvh ;[nkj. d[BhnK d/ fJj;G ;zpzX |I{b jB L gsh, gsBh—wksk, fgsk—pZu/ HHH.”

“w//o/ pZu/, w/oh gsBh.”“jK ;Zu sz{ fJ; pd/;h fwZNh ’s/ eZbk jh jZv m[oe fojk j?A—nkgDh gsBh, nkgD/

pZu/ feT[A BjhA wzrtk b?Adk < sz{ u[Zg j?A, go s/o/ w;se s/ s/o/ nzdobk ngokX o/yktKpD e/ T[~Go nkfJnk j?. i/ sz{ ftnkj d/ ;zpzX ftu pZMk j'fJnk Bk jz[dk, sK s/o/ nzdongokX dh fJj GktBk Bk ikrdh. fJ; foPs/ d/ pzXB j/m sz{ d' fto'Xh fdPktK tZb fyZuj[zdk, nzdo/ nzdo j"bh^j"bh N[ZN, w[Ze, j"bh^j"bh wo fojk j?A, w/o/ w[iow.”

“s/o/ ;zgoe B/ w/o/ nzdob/ w[iow ƒ irkfJnk j? s/ T[; w[iow B/ g?rzpo ƒ. g?}zpos?ƒ g[ZSdk j? j?bB s/o/ nzdo fJe wod ƒ gkT[D, ftnkj eotkT[D dh GktBk BjhA ikrdh <”

“ikrdh j?, go ftnkj dk, fJe wod dk ;zpzX—fJe GktBk j?, ;kok ihtB sK BjhA.BjhA, BjhA w?A fJj i{nk BjhA y/vDk. fJ; dh fiZs ;[nkj j? s/ fJ; dh jko nrBh. w?AnkgDh nrBh BjhA jko ;edh. Xosh s'A T[~m e/, wB[Zy uzd s/ gj[zu u[Zek j?. w?A th fJ;ftnkj d/ ;zzpzX s'A T[~funK T[~m e/ ihtB t/yDk j?, ftPkb ihtB fi; d/ jo edw s/ fJeojZ; j?. w?A th uzd skfonK dh d[BhnK t/yDh j?—d[BhnK i' pqfjwzv i/vh ftPkb j?.”

“go w?A s/oh nZr ƒ ;bkws oZyD dk tkndk eodk jK. \[d oky j' iktKrk. gos/oh PwQK pbdh oj/rh.”

“s/ s/o/ pZu/, s/oh gsBh—bkPK s/o/ nzdo ;VdhnK ofjDrhnK, pdp' w/o/ nzdo iwQKj[zdh oj/rh.”

“sK fco ;kvk ;zpzX eh j'fJnk <”“s/o/ w/o/ nzdo d[BhnK d/ jo ;Ekgs ;zpzX, foPs/ s/ gqpzX d/ f\bk| fJe ftZdo'j

fijk j? s/ fJBQK foPfsnK d/ uZeo^t:{j ftu ftuod/ n;hA T[esk rJ/ jK. n;hA fJBQK s'Ap'o j' rJ/ jK. s/ok w/ok ;zpzX d[BhnK d/ foPfsnK s'A p'ovw dk ;zpzX j?. t/y w?A s/o/

Page 302: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK302

;kjt/A yVQh jK, bN^bN pbdh nZr, w/o/ nkpB{;h fi;w ’u'A uzfrnkV/ toQd/ jB, sK sz{ w?ƒizrb dh nZr nky e/ ;zp'XB eodk j?A. w?A nZr jK—w?A j[D d/ fSD dk ;Zu jK. w?ƒ gkT[DbJh G{s GftZy Bkb'A N[ZN ik.”

“N[ZN iktK <”“jK s/ fco fJ; ;zpzX ƒ fJe fSD dh gftZso t|k se ;hws eo d/. fJ; fSD

ƒ u'oh dk fSD efj b? iK d[BhnK d/ ;Ekgs ;zpzXK s'A ftZdo'j dk fSD, e'Jh |oe BjhAg?Adk. ;w/A ;w/A, fJj fSD pD e/ w?A s/o/ ihtB ftu g{oh ;[fjodsk Bkb fJ;/ soQK BkbxNdh ojKrh, ;[fjodsk i' ni'e/ ihtB ftu nbZG j?.”

“go w?A s?ƒ HHH”“;'u b? uzrh soQK gfjbK, B|os eodk j?A fe fgnko <”“d't/A jh—go sz{ eh j?A < fJ; ƒ Bk w/oh B|os ;wM ;eh j?, Bk w/ok fgnko.”“B|os s/ fgnko d't/A wzIbK d/, gqkgshnK d/ iK pZMt/A tsho/ d/ ;zebg jB. w?A ;|o

jK—i' s? eoe/ th y' d/Jhdk j?—w?A rsh jK—s/oh B|os i' ed/ w/o/ bJh j[zdh j? s/ ed/d[BhnK d/ jo ;Ekgs ;zpzX s/ gqpzX bJh—s/ok fgnko i' ed/ w/o/ bJh j[zdk j? s/ ed/ d[BhnKdh jo ;z[do uhI bJh—w?A fJBQK d'jK ftubh rsh jK. s/oh B|os s/ s/o/ fgnko, s/ohp/fJZIsh s/ s/o/ ;fseko ftueko, w?A jK—fi; ƒ Bk sz{ SZv ;edk j?A, Bk oZy ;edk j?A—w?A jK s/oh jw^fSD.”

“w/oh jw^fSD.”efjzdk j'fJnk w?A u"e d/ ftueko yV' e/ d'jK gkf;nK s'A tkj' dkjh GZi/ nk oj/ Nq?fce

tb t/y e/ nkgDh sbkP dk ;|o ikoh oZyfdnK nkgD/ nkg ƒ g[ZSdk jK, ‘fJj ;ko/ feZXoGZi/ ik oj/ jB < eh fJBQK ƒ th fe;/ jw^fSD dh sbkP j? <’

Page 303: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 303

e'B gqshe'B

“fIzdrh ƒ J/Bk \{p;{os Bk pDk fe fJ; d/ o[b ikD dk }w—o/vhU^ezNo'b s'A N[ZN/g[bkVh :kB tKr fJe \bkJh oNB pD e/ ofj ikJ/—fJe gSsktk f;Ze/ tKr ohVQ dh jZvhftu bfj ikJ/.”

“sz{ fi; \{p;{osh s'A w[Beo j?A, T[j ;[eoks B/ ;G s'A e[jih fJ;soh ftu jh BjhA,ikB^b/tk ftP ftu th t/yh ;h. i/ s/ok Gkt f\nkbK dh \{p;{osh s'A j?, sK w?ƒ fJjftP^gkB eo b?D d/.”

“go fJj rwb/, fJj c[Zb, fJj t/bK i' sz{ nzdo brk fojk j?A—fJBQK dh soshppdbdk, fJBQK d/ e'B^gqshe'B ƒ iKudk, s'bdk j?A—fJj \{p;{os jB, w?A wzBdk jK s/ fJjth fe fJBQK dh soshp ftu pdbh, tzBrh jh BjhA fJe Bt/A e'B s'A fJe BthA \{p;{oshth g?dk eodh j?. go fJj fJe nkoIh s/ E'VQ^fuok |/I j?—id'A fJBQK ƒ pkjo oZy/Ark,iK yV/Ark, sK fJBQK ƒ pkjo dh X[Zg b{j ;[ZN/rh, fJj e[wbk ikDr/.”

“sz{ pj[s d/o dh jh BjhA, pj[s d{o dh rZb th nkyh j?. fJ; ;G e[M dh ;zGktBkj?, go fJ; dk j[D d/ fSD Bkb eh ;zpzX j? < w?ƒ j[D d/ fSD nzdo tb w[fVnk ofjDd/. fJ; s'A gfjbK fe fJ; ;koh \{p;{osh ƒ X[Zg, rV/, fjw, toyk s/ dktkBb dk ;kwQDkeoBk gt/, w?ƒ fJ; dh g{oBsk se nZgV b?D d/. pkjo e/tb goSkt/A jB, Sbkt/ jB,p[Zs nzdo jB—fJj Bk G[Zb w?A fJBQK p[ZsK ƒ jh ;ztko fojk jK—PkfJd fJBQK ’u'A jh e'JhfeDek c[ZN gt/, i' jo fJe ƒ nzdo tb w[VB dh ikr bk d/t/.”

“s/oh rZb ;wM BjhA g?Adh—fJj d[BhnK dh rZb BjhA, e/tb s/oh rZb j?.”“w?A Bk nk;se jK, Bk Bk;se—go s?ƒ fJe gqPB g[ZSdk jK L eh Jh;k dh rZb

e/tb Jh;k dh rZb ;h < eh T[; B/ i' p[Zs nkgD/ nzdo f;oi/ ;ztko/ ;B, T[j T[; d/ Bkbjh ;bhp ’s/ bNe e/ wo rJ/ ;B < w?A Jh;k BjhA, Bk Jh;k pDB dh fJZSk j?—go w?ƒ‘w?A’ sK pD b?D d/ fSD dh fSD—s/ t/y fJj ewok HHH”

“jK, fJj ewok w?A t/y fojk jK. sz{ fJ; dhnK ezXK, gofdnK d/ ozr, T[BQK dh soshppdbdk ofjzdk j?A—go |kfJo gb/; tkbh ezX s/ i' ozr sz{ ehs/ jB, T[BQK ftu e'Jh nB[gksBjhA, e'Jh ;zs[bB BjhA, soshp BjhA. p;zsh, Iod, ;|?d, ekbk s/ ftu^ftu bkb ozrd/ fSZN/.”

Page 304: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK304

“fJBQK ozrK ƒ |kfJo gb/; ftu bZeVK dh pbdh nZr d/ ;zdoG ftu t/yhA. bZeVKi' fJ; nkX[fBe B[wkfJPrkj ƒ, ;[osh ftu, izrb Bkb i'V fdzdhnK jB. t/y T[; T[gobhB[Zeo ftu i' r{VQk p;zsh ozr j?, fet/A j/mK fvrdk^fvrdk Iod j' e/ j/mK ;kjwDh B[Zeoftu yV;[Ze gZs/ dk ne; pD frnk j?. fJj c[ZND s'A MVB, ;[ZeD se dh fefonk j?,fi; ’s/ f;nkj ozr jkth j?. fJ; d/ ftueko eoe/ bkb ozr dk fJe tZvk ;kok N/gk j?—fJj bj{ dk ozr j?. t/y T[; j/mbh B~[eo ftu pbdh nZr tbK t/y. id se nZr pbdhofjzdh j?, fJ; N/g/ ƒ sz{ fIzdrh dh o" th efj ;edk j?A—iIpks s/ fgnko dk tkjD thns/ nZyK ftu T[sfonk o'j th, eq'X th—o'j iK e'qX, fi; ftu e'Jh Bk e'Jh bkb;k j[zdhj? s/ T[; dh gqkgsh bJh izr—s/ T[j T[; T[gobh B[Zeo ftu fJj' N/gk sz{ t/ydk j?A, bkbozr dk ;{jk N/gk, i' po| dh f;b ’s/ fgnk mzvk j' e/ izw frnk, f;nkjh wkfJb j' frnkj?—fJ; ƒ sz{ w"s th efj ;edk j?A—ft;kj^xks th—nksw s/ njz^xks th ns/ nb/gskiK fJBfvco?A; th.”

“s/o/ ozrK dh ftnkfynk fBoh T{b^ib{b j?. s?ƒ sK e[M th BIo BjhA nkT[Adk f;tkJ/p;zsh, Iod, bkb, f;nkj, ;|?d, ozrK dh p/jzrw Mkeh d/.”

“w?A fco s?ƒ fJe gqPB g[ZSdk jK L eh sz{ o'I n\pko gVQdk j?A <”“jK, fBs B/w—”“|kfJo gb/; dh fJj dhtko w/oh n\pko j?—izrb s'A b? e/ nZi se dk fJfsjk;

j?. sz{ fJBQK ozrK ƒ t/ydk j?A, gVQdk, ;wMdk BjhA. s/o/ fIjB ftu jo ozr d/ i' fgsk^g[oyhnoE Go fdZs/ rJ/ jB, T[BQK noEK s'A pkjo sz{ ozrK dh e'Jh tZyoh j;sh jh BjhA ;wMdk—fJj s/oh G[Zb j?. rZb i/ J/Bh ;ob j[zdh, sK vkotB ƒ ePN Bk eoBk g?Adk. rZb wB[Zydh jh j?—go e'B pdb frnk j?. gqkuhB wB[Zy ftu ;'Mh ikrh, sK T[; ƒ sB YeD dhfuzsk j'Jh. nZi d/ wB[Zy ƒ sB YZeD dh BjhA, ;r'A wB YeD dh fuzsk j?.”

“jK, jK, wB YZeD dh fuzsk j?. go w?ƒ s/o/ fJBQK c[ZbK, t/bK, ozrK d/ noEjhD j'BPN j' ikD dh fuzsk j?.”

“t/y, fJj ewok J/no ezvhPv jh BjhA, ;kT{Av go{| th j?. fJ; ftu Bk X[Zg dkvo j?, Bk toyk dk s/ Bk jh pkjo dh nktkI dk. s/ T[j Bkb tkbk ewok w;B{Jh sgP^xoj?, fi; dk skgwkB w/o/ jZE ftu j?. fJZE/ w?A fe;/ o[Zs/, fe;/ ;w/A, e'Jh c[Zb, e'Jh cbT[rk ;edk jK, gek ;edk jK. w/o/ nzdo ;G e[M j?.”

“go J/E/ sz{ fco G[Zbdk j?A—s/ohnK s/o/ nzdo dhnK iVQK pkjo jB. pkjo i/n"V bZr rJh, ;'ek tos frnk, s/oh B"eoh N[ZN rJh, sK s/o/ nzdo ;'ek tosikJ/rk—;G e[M w[oMk ikJ/rk—s/ i/ sz{ nkgDk nzdo pkjo b? e/ frnk, sK T[j T[FzR ;Vpb ikJ/rk.”

“fJ; s'A gfjbK fe fJj e[M tos/—w?A s?ƒ fJe G/d dh rZb d;dk jK. t/y w/o/ tb—w?A j[D nkgD/ eZgV/ pdb fojk jK. nkgDk nzdo bkj e/ w?A J/E/ oZy iktKrk—J/E/ fJ;ƒ e'Jh \sok BjhA. pkjo ikD bJh w?A wy"Nk gfjB fbnk j?, go fJ; wy"N/ j/m w/ohnKBIoK nzdo tb jh ofjzdhnK jB.”

Page 305: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 305

“s{z ypsh j?A, s{z fco nkgD/ nkg Bkb rZbK eo fojk j?A HHH”“jK, s/ fJj fJ; bJh fe w?ƒ d[BhnK s'A fe;/ g[PNh dh b'V Bk gt/. fJe j[zrkok

jh wzrhdk j? Bk fe;/ e'b'A—T[j w?A s/o/ s'A b? b?Adk jK—w/o/ gqshe'B, w/o/ PhP/.”“s/ j[D feZXo < e'Jh ekbh e[Vh < e'Jh eztkok j[;B <”“jK, BjhA, s/ HHH.”“\{p;{osh d/ T[gkPe, fbzr^G'r s'A fpBK \{p;{osh dh rZb nX{oh j?. e'Jh B"itkB

uZNkBh fjZe tkbh e[Vh HHH.”“fJj th fJe nihp gqPB j?—fi; dk jZb w?A Yz{v fojk jK. ed/ w?ƒ nkgD/ Bkb'A

T[wo ftu pj[s S[N/oh Go itkB e[Vh dh fJZSk ;h. go w?A t/fynk fe fJ; ;z:'r ƒe[Vh tX/o/ wkDdh j? s/ wB[Zy tX/o/ e;os eodk j?. nXyV j' ojh T[wo ftu, jkD dhrZb th vokn w?u tkbh j?. d't/A NhwK j| iKdhnK jB. jK i/ e'Jh rZb j? sK nkgD/Bkb'A Iok tv/oh T[wo dh fJ;soh Bkb ;zpzXK ftu j?—n"os fi; B/ nkgD/ fi;w dhT[u/uh ;zGkb oZyh j't/—fi; dh nfsqgs nkswk ftu ni/ th nkgD/ nzdob/ wod ƒ, pkjofi;w ftu t/yD dh fBozso Gkb ikoh j't/. n"os fi; ftu fsnkr j't/—T[j Gkt/A fJ;y/v ƒ pokpo dk Bk wkD/ go nkgD/ nzdob/ wod d/ m'; pdb ƒ ntZP jh pkr ndBg[uk fdzdh j?. s/ i/ nkswk, nkswk Bkb fwb ikJ/, sK fi;wK dh fJj :ksok fInkoss'A xZN BjhA. w?A fJ; ƒ to efjzdk jK, i/ sz{ fJ; ƒ ;okg efj bt/A sK th e'Jh |oeBjhA g?Adk.”

“s/ fco nZi T[wo'A tv/oh—”“BjhA, BjhA, phu ’s/ uZfbnK.”“e'Jh BthA sbkP <”“BjhA, e[M BjhA, p; T[j nzrq/I n"os bhIk—nwoheB j? PkfJd pVh \{[p;{os j?.

o'I phu ’s/ ;B^pkE (X[Zg fJPBkB) b?D nkT[Adh j?. wowoh fi;w ƒ nzrh s/ uZvh ftZu'Ao/s ftu y[ZfbQnK SZv e/, thokB s/ ;ZyDhnK nZyK Bkb nkb/^d[nkb/ s'A p/gotkj xzfNnK pZXh;w[zdo tb t/ydh ofjzdh j?. ;w[zdo i' fBozso c?bdk, ;[eVdk, y"bdk ofjzdk j?, bfjoKi' uVQdhnK, bfjzdhnK ezY/ Bkb NZeok e/ uZeo do uZeo dk fJe fBozso eqw T[sgzB eohiKdhnK jB HHH s/ w?A ne;o T[; dhnK nZyK ƒ bfjzd/ ;w[zdo dhnK bfjoK ftu fxofdnK,ueoKfdnK, nfjZb s/ fco fJe NZe j[zfdnK t/fynk j?. T[; ƒ nkb/^d[nkb/ dh e'Jh \poBjhA ofjzdh, Bk jh nkgD/ fi;w dh, fit/A T[j ;w[zdo ezY/ nkgDh w"s dh xNBk dh T[vheftu ;kbw nZy pD e/ ofj rJh j't/. T[; dk gsh T[; dk fXnkB fIzdrh tZb fyZuD d/jIko :sB, sob/ eodk j?. bhIk ƒ ed/ fBqs s/ ;zrhs dk P"e ;h. T[; dk gsh T[;e'b T[; d/ wBukj/ s/ b/N?;N N/g ehs/ ;zrhs ƒ ;w[zdo d/ fBozso w"B ;zrhs s/ T[GofdnKSZv iKdk j?—go bhIk fit/A n;b'A p'bh j' rJh j't/. bhIk ƒ ed/ pZu/ izwD, p~u/ gkbDdk nEkj P"e ;h. T[; d/ d' fBZe/^fBZe/ pZu/ jB. T[; dk gsh ed/ T[BQK d'jK pZfunK ƒT[; d/ e'b y/vfdnK SZv iKdk j?, y/vK, fyv"fDnK s/ T[BQK fszBK d/ wBg;zd G'iB dhnKtzBrhnK d/ Bkb. go bhIk ƒ fit/A fJj ;G e[M BIo jh Bk nkT[Adk j't/. T[j fJ; ;G

Page 306: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK306

e[M s'A nfGZi brksko nZy pDh y"bd/ ;w[zdo tb t/ydh ofjzdh j?—gsk BjhA fe;dk < ;w[zdodk iK nkgDk nzs t/yD bJh <”

“s/ PkfJd fJ;/ bJh sz{ jo feskp d/ e/tb e[M nzsb/ ;|/ gVQdk j?A s/ fco T[; ƒfgSb/ ewo/ ftu iwQK j[zd/ feskpK d/ Y/o T[~s/ trkj wkodk j?A.”

“jK, w?A ;wMdk jK fe jo g[oP d/ ftek; dh ejkDh E'VQk pj[s |oe gk e/fJe jh j[zdh j?—t/yDk fJj j? fe T[; dk nzs eh j[zdk j?. bhIk d/ gq/wh ƒ ipohGosh eoe/ thnsBkw dh izr ftu G/i fdZsk frnk ;h. fJe ;kXkoB fijh xNBk j?.bhIk ƒ fJj j[D tkbk gsh uzrk bZrk—T[; d/ ;zrhs s/ fBqs dk P"e ikoh fojk—T[;B/ pZu/ g?dk ehs/—gkb/, go thnsBkw dh izr BjhA w[Zeh. SZvhJ/ fJ; eEk ƒ—fe;/ f|bw dh ejkDh ikgdh j?—w?A b/N j' fojk jK. fJj w/o/ nzdob/ c[Zb s/ ozr s/o/jtkb/—nbftdk.”

T[; B/ nkgDk ;B^p/fdzr ;{N fJe E?b/ ftu gkfJnk, sK PhP/ ftZu'A T[; dk gqshe'B}kfJp j' u[Zek ;h.

phu ’s/ bhIk tZvh SZsoh j/mK o/s ’s/ fBZ;b gJh, d{o ;w[zdo tb x{o ojh ;h. T[;d/ e'b gJ/ N/g ohekovo ’u'A X[BK T[~Go ojhnK ;B. e'b jh o/s s/ e'Jh pj[s g[okDh n\pkogJh ;h, fi; d/ gfjb/ ;|/ ’s/ w'N/ nZyoK ftu thnsBkwh r[ohfbnK d/ fe;/ wko{ jwb/ns/ nwoheBK dh fGnkBe spkjh dh \po dh ;[o\h Sgh j'Jh ;h. d't/A pZu/ ykD/ tkbhnKS[ohnK Bkb o/s T[Zs/ nkgD/^nkgD/ xoK dh jZdpzdh dh y/v^y/v oj/ ;B fe nukBe fJedh jZd dh beho d{i/ dh jZd ftu ik tVh s/ fco T[BQK dh Pkpde seoko bVkJh ftupdb rJh, S[ohnK uZb rJhnK—pZu/ bj{ b[jkB j' rJ/—go bhIk ’s/ fJ; dk e'Jh n;oBk j'fJnk. T[; dh geV n\pko ’s/ ghvh j[zdh rJh s/ T[; dhnK BIoK d{o ;w[zdo ftuuNkB tKr T[~Goh—ns/ wrowZS tKr ipkV/ nZvh ;kfjb tb tXh nk ojh fJe s{|kBh SZbs/ fJe N~e fNehnK ojhnK.

bhIk d/ gsh B/ bj{^b[jkB pZfunK ƒ S[vk e/ fJe d{i/ s'A nbfjdk eofdnK bhIk ƒtkbK s'A cV e/ Mzi'fVnk, “s?ƒ eh j' frnk j? < sz{ nkgD/ pZfunK ƒ w"s d/ w[z{j ftu ;[ZNDbZrh ;?A—t/y fJj fet/A bj{ b[jkD j'J/ gJ/ jB.”

bhIk B/ n\pko ƒ jZEK ftu j'o th tX/o/ x[ZN e/ cVfdnK e[obk e/ itkp fdZsk, “fJj;G e[M nkfd i[rkdh j?—w[ZY s'A fJt/A jh jz[dk nk fojk j?—pj[s d/o s'A w?A fJj fJt/A jht/y ojh jK—fJj fBqs, fJj ;zrhs, fJj pZu/ fJj nkswk ;G e[M bj{^b[jkB j?.”

s/ fco T[; B/ gfjbK pZfunK, fco nkgD/ gsh s/ nzs ftu nkgD/ nzdo tb T[Fzrbhdk fJPkok eofdnK j"bh fijh nkfynk,

“fJj thnsBkw `”s/ fco d{o ;w[zdo tb t/yfdnK, n\pko Bkb d{o nBzs tb ;ze/s eofdnK g'b/

fij/ fejk L“n"j thnsBkw `”fJ; s'A gfjbK fe bhIk T[; tb fJPkok eoe/ th efjzdh fe, “n"j thnsBkw”

Page 307: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 307

T[j o'Adh bhIk, bj{^b[jkB pZfunK s/ T[; d/ gsh ƒ T[~E/ jh SZv e/ ekjbh^ekjbh xogos nkfJnk.

“eh rZb j? < nZi sz{ pkjo'A nk e/ nkgD/ c[ZbK s/ ozrK ƒ BjhA gb'f;nk s/ f;ZXk feskpKtkb/ ewo/ tb GZik ik fojk j?A <”

“e[M Bk g[ZS `”“fJj eh < sz{ ;G feskpK ƒ soshp d/ e/ fJe feskp ƒ, nkgDh fizdrh ftu nZi

gfjbh tkoh, gfjb/ ;|/ s'A gVQBk feT[A P[o{ eo fojk j?A <”“jo ftnesh nkgD/ nkg ftu fJe w[ezwb feskp j[zdk j?, s/ jo feskp nkgD/ nkg

ftu fJe w[ezwb ftnesh, w?A ;G d/ nzs gVQ u[Zek jK—nkgD/ nzs s'A gfjbK w?ƒ fJBQK;G ƒ w[ZY s'A gVQB dh nkfrnk d/ d/. s?ƒ gs?, bhIk pkjo fBeb nkJh j?—bhIk pkjofBeb nkJh j?.”

Page 308: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK308

B:ke/o?Ark

ni/ wz{j nBQ/ok fijk jh ;h s/ w?A pZdbtkJ/ nkekP tb t/y e/ S/sh^S/sh d' uko p'sbKphno dhnK gh e/ xo tb w[V fgnk. xo th J/E'A v/Y whb d{o ;h—;[e ge/ ftu sKmhe ;h go id'A whAj g?Adk ;h sK fJ; fwZNh ftZu'A s[o e/ bzxDk fejVk ;[ykbk ;h, frZbhr'jk s/ ;[Zeh b'jk. fJe gk;/ YbtkB, fJe gk;/ uVQkJh s/ ftueko fBZeh fijh eZuh ;Ve—g?o^g?o s/ yZpQb, N'J/ s/ fsbQeD—g?o ƒ w'u nk ikJ/ iK r'vk frZNk fBeb ikJ/, fe;/ ƒeh < fgnk oj/ ;t/o se T[~E/ jh. whAj eDh ftu eko th J/E'A BjhA ;h bzx ;edh. nfij/;w/A id'A wB[Zy ƒ nkgDk p'M u[Ze e/ fJj fuZeV eZSDk, fJe ;wZf;nk pD ikt/, sK fe;/wue'V/ r'v/ iK fBeb/ frZN/ tkb/ wB[Zy ƒ fgZm s/ u[Ze e/ fbikD dk ;tkb jh g?dk BjhA j[zdk.fJBQK jh ;'uK ftu s[fonk ik fojk ;K fe o;s/ ftu g?Ad/ fBZe/ fij/ dfonk e'b gjz[ufdnKjh w/o/ ezBK ftu nukBe fJe B;tkBh fijh nktkI gJh.

“t/ydk eh j?A < dfonk j? dfonk—trdk gkDh. e'Jh N[ZGk bkt/, s[odk j't/, trd/gkDhnK dk eh j? < jz{ ` pV/^pV/ t/y/ jB, fJ; T[wo ftu eJhnK ƒ ;skfJnk s/ eJhnKƒ jzYkfJnk j?. eJhnK ƒ f;ykfJnk s/ eJhnK ƒ N[ZGk btkfJnk j? s/ id'A wB nkfJnk,eJhnK ƒ ;tor ftykfJnk j? fJ; Xosh ’s/, Xosh dk ;tor ` eh ;wMdk j?A—dfonkj? dfonk, trdk gkDh.”

BP/ ftu oZih T[j b[VQedh j'Jh s[oh ik ojh ;h. fJj ;'ufdnK fe w"i ftu j?, w?AnkgD/ edw ekjb/ eo bJ/, go T[; dh p[Vp[VkjN w?ƒ d/o se ;[Ddh ojh, fi; dk w?Ae'Jh f;o g?o Bk geV ;fenk.

d{i/ fdB ;t/o/ w?A nkgD/ fJe ;fjeowh Bkb i' fJe wkVu{nk fijk n|oheB ;h, okstkbh xNBk dh rZb ehsh sK T[j jZ; fgnk s/ efjD bZrk, “T[j jh j't/rh, j'o e"D j' ;edhj? < pVh uhI j?l sz{ th efjzdk j't/Ark fe w?A n|ohek t/y fbnk j?, x[zw, fcoe/, fJjr/w gkoe, b?Av ;e/g, N{fo;N nNo?ePBI, Noh N"g, wkT{AN ehBhnK, b/e BkJ/tkPk dhf|fPzr, b/e Be{o{ s/ cb?fwzr', B?o'ph dk ;B/e gkoe—;G ƒ t/y u[Zek j?A sz{. go T[; fpBKs/ok ehBhnK dk frnkB s/ siopk ni/ nX{ok j?. i/ sz{ T[; ƒ BjhA t/fynk sK ;wM b?ni/ se szz{ ehBhnK dk e[M BjhA t/fynk.”

“go nkf\o, T[j j? e"D <”

Page 309: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 309

n?w'; v/jh ƒ e'b nkT[AfdnK t/y e/ T[j ezBh esokT[Adk j'fJnk p'fbnk, “w?ƒ ghohnvbk nkT[D d/, fco ft;Eko Bkb rZb eoKr/.”

n?w'; v/jh w/oh s/ e?ohT[eh dh rZbpks dk ftPk ;[D e/ gfjbK sK y[ZbQ e/ jZf;nk s/fco efjD bZrk, “e?ohT{eh dk fJPkok B:ke/o?Ark tZb ;h, fi; pko/ sz{ nZr/ th ek|h e[M;[D u[Zek j?A—pVk ekmk ufoso j?. go e?ohT{eh pko/ w?A s?ƒ fJe wI/dko xNBk d;dk jK.fJe fdB e?ohT{eh Pokp ghD B:ke/o?Ark d/ v/o/ ubk frnk. T[j Pokp Bkb oZih j'Jh ;hs/ T[; dk o{g dht/ dh wZXw b' ftu ekb/ ozr ftu'A d}^d} eodk fgnk ;h. e?ohT{ehPokp dk fJe e?bkpkP b? e/ ewo/ dh fJe r[Zm/ pfj e/ Pokp ghD bZr fgnk. T[~E/ jhPfjo d/ P"ehB ns/ nkgD/ nkg ƒ yZph ykB efjzd/, d' B"itkB th Pokp gh oj/ ;B.B:ke/o?Ark d/ wB ftu fJe Pokos ;[[ZMh s/ T[; B/ T[BQK d'jK jw^fgnkbk d';sK Bkb mZmkw\"b P[o{ eo fdZsk. T[j c{e ftu nkJ/, nkg' nkgDhnK f;|sK d/ g[b pzBQd/ rbk; s/ rbk;ukVQd/ j'J/ B:ke/o?Ark ƒ nkgD/ tb nkeoPs eoB dk :sB eod/ oj/ s/ fco B:ke/o?ArkB/ id'A t/fynk fe j[D b'jk sZsk j? sK T[j d{i/ nzdo ubh rJh. T[BQK ftZu'A fJe ƒ nktkId/ e/ T[; B/ nkgD/ e'b p[bkfJnk, fpmkfJnk s/ uwekfJnk. T[j T[; Bkb XhwhA nktkIftu e[M rZbK eodh ojh s/ fco T[j B"itkB B:ke/o?Ark d/ fJPko/ ’s/ tkg; T[;/ ewo/ ftuubk frnk. ns/ fco B:ke/o?Ark B/ T[; d/ fwZso ƒ p[bkfJnk s/ T[; d{i/ B"itkB d/ iIpksBkb y/vdh ojh s/ gfjbk eq'XtkB j'fJnk pkjo Pokp Bkb Ifjowko eodk fojk. fJjy/v e[M d/o ikoh ojh s/ fco T[j d't/A fJe d{i/ Bkb c; gJ/, x;[zB w[Zeh, vKr ;'Nkj'J/. fJ; bVkJh d/ d"okB B:ke/o?Ark tko^tko fJe tfjPhnkBk jk;k jZ;dh ojh s/ e?ohT{ehfJe r[Zm ftu p?mk j'o th ;z[rVdk fojk. bVd/^bVd/ d't/A fwZso pkjo fBeb rJ/ s/ PkfJdT[BQK ƒ ;koh rZb ;wM g? rJh—iK fco Pesh dk c?;bk Bk j[zdk sZe e/—bj{^b[jkBj'J/, T[j fgZmK G[nk e/ nkg' nkgD/ okj/ g? rJ/ sK B:ke/o?Ark roih, “wK e'b'A nkT[Ad/ jBB:ke/o?Ark Bkb ;"D, p/Pow, jhiV/, jokwIkd/, fe;/ seVh wK dk d[ZX ghDk ;h. ikgdk j?pugB ftu wK d/ EDK dh EK frNeK ƒ jh ;{N/ wkod/ oj/ j'. ewhB/ HHH” s/ fco T[;dk fXnkB e?ohT{eh tb fgnk, T[; dk fujok t/y e/ e?ohT{eh j'o th tX/o/ ;fjw frnk.B:ke/o?Ark gfjbK w[;eokJh s/ fco pVh w[jZps Bkb p'bh, “b? fco e?ohT{eh nZi sz{ jhf;w^f;w nky s/ p[ZbQ/ tZY—sz{ th eh ikD/rk fe B:ke/o?Ark Bkb tkj fgnk ;h.” s/ fcob'e efjzd/ jB fe ;koh oks B:ke/o?Ark e?ohT{eh ƒ j[ZMK wko wko T[mKdh s/ u/szB eodhojh. ;t/o/ T[j w"ek skV e/ f;Zgh tork w{zj bJh, fBzp{ tKr B[ZufVnk nkgDh nZXw'Jh j'Adƒ x;hNdk T[~E'A nfijk GZik fe nZi se T[; B/ w[V T[~E/ ikD dk Bkw BjhA fbnk.”

B:ke/o?Ark pko/ w?A fJj' fij/ nB/eK feZ;/ ;[D oy/ ;B. go T[; ƒ fwbD, t/yD dkw"ek i/ fwfbnk jh ;h sK nB/Q/o/ ftu. T[j nwho wkfgnK d/ xo izwh ;h. gzithA ftujh gVQdh ;h, id'A T[; ƒ Pokp ghD dh bZs g? rJh s/ fco ;ZsthA se gjz[ufdnK gj[zufdnK,T[j uzrh seVh fgnke jh BjhA ;r'A efjzd/ ejkT[Ad/ wodK dh fPekoh th pD rJh ;h.u"Vk uebk fi;w, T[~uk bzwk eZd, ekbk Pkj ozrl fsy/ BeP s/ ;zrhswJh ntkI, fi;ftu ed/ ibsozr ti T[~md/, ed/ B[eoJh xzNhnK dh nktkI nk Pkfwb j[zdh s/ ed/ fJe

Page 310: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK310

nfs fGnkBe ;[o T[~Godk fi; ƒ ;[D e/ ohVQ dh jZvh se d/j ;z[B j' iKdh. T[j gzithAS/thA ftu jh ;h id'A T[; ƒ B?o'ph ikD dk w"ek fwfbnk s/ fco T[; dh ekfJnk jh gbNrJh. ;e{b'A ftjbh j[zdh, sK xo nk e/ ;e{b dh :{Bhckow trkj wkdoh. NkJhN ihB s/x[ZNt/A pbkT{I ftu wFNe^wFNe s[odh T[j pko tb iKdh, ;VeK ’s/ nk yb'Adh, jZE ftuy{zvh, f;o T[~s/ nzrq/Ih N'gh s/ p[ZbQK s/ ;[brdk f;roN—T[;dhnK nZyK ftu fJe P?skBhw[;eokjN fijh oe; eodh, fJe Pokos fijh wubdh sK T[j okj iKd/ wod ƒ tzrkodhj'Jh efjzdh, “eh ;wMdk j?A nkgD/ nkg ƒ < w/ok Bkw B:ke/o?Ark j? s/ T[gBkw fw;NovzeB—nkeV, nkeV e/ s[odk j?A—okj/ okj gk fdnKrh, ;wM/.”

nkdwh ƒ fyM nk iKdh s/ T[j nZr Gp{ek j'fJnk T[; ƒ rkbQK eZYdk, sK B:ke/o?ArkepkfJbh GkPk SZv e/ nkgD/ nzrq/Ih gfjokt/ tb t/ydh j'Jh nzr/qIh ftu p'bdh, “tN v{:{ fEze nk| :{no ;?bc < nkJh ;/, nkJh e?B phN :{ n?Av nkJh whB fJN.”

Ifjo d/ x[N Go^Go nzdo/^nzdo T[~pbd/ x;z[B tZN oj/ nkdwh d/ nkgD/ T[~s/ N[ZNg?D s'A gfjbK jh T[j PokosB w[;eoKdh j'Jh efjzdh, “v{ :{ fEze nkJh n?w i'fezr < nkJhwhB fpIB?~; w?B. n?Av nkJh N?b :{HHHew ftd whHHHew nkB dk p?~vHHHnkJh e?B phN :{.”

B"itkB w[zvk, r[Z;/, j?okBh, \[Ph s/ jT[w?A d/ fwb/ i[b/ gqGktK j/mK B:ke/o?Ark ƒ gq;z;kBkb t/ydk j'fJnk pko tb b? s[odk.

fJj' fijhnK nB/eK ejkDhnK B:ke/o?Ark d/ Bkw Bkb ;zpzXs jB. T[; B/ ihtB d/nB/eK T[sko uVQk t/y/ jB. w;K ;ZsthA se jh gj[zuh ;h fe T[; B/ nkgDk xo SZv fdZsks/ B?o'ph nk rJh. rbh^rbh, Pfjo^Pfjo x[zwdh ojh s/ fco nzs ftu T[; B/ J/E/ nkv/ok bkfJnk ;h. T[j d/;h Pokp eZYdh s/ t/udh ;h. fJ;/ ftUgko ’u'A g?;/ tN e/ T[;B/ ;;s/ Gk nkgDh fJj M[Zrh, i' gfjbK feokJ/ ’s/ ;h, s/ T[; d/ Bkb brdh IwhB fJep/^n"bkd Pokph e'b'A, i' gfjbK T[; dk s/ T[; dh Pokp dk rkje ;h s/ j[D B"eo, s'A\ohd bJh ;h.

T[; dhnK rZbK ;[D ;[D e/ w/o/ nzdo n?t/A jh T[; ƒ fwbD s/ T[; Bkb j'o rZbK eoBdh T[s;[esk j' rJh ;h. fJe fdB n?t/A jh w?A ;?o d/ gZi T[; d/ v/o/ tb ik fBefbnk.T[j pkjo jh yVQh ;h s/ T[; B/ nkg jh w?ƒ p[bk fbnk. T[wo T[; dh Gkt/A shjK d/ brgriK e[M T[~go ;h, go itkBh s/ j[;B d/ gZy s'A T[j ni/ th nkgD/ ephb/ dhnK j'o shthnKs'A f;o eZYthA ikgdh ;h. fi;w th T[; dk ghvk ;h. wkVk w'Nk pzdk sK T[; d/ eZd ekms/ o[np^dknp tkb/ fujo/ tb t/y e/ jh ;z[rV iKdk ;h. rZb eoBh s/ T[; Bkb j'o n~r/tXDk sK d{o dh rZb ;h.

o;whA d[nk ;bkw s'A pknd w?A rZbpks s'oB bJh g[ZS p?mk fe, “sz{ pV/ nwho wkfgnKdh Xh j?A, fizBk ukj/A gVQ ;edh ;?A, fco sz{ fJj okj feT[A u[fDnk < gVQh feT[A Bk <”

nr'A T[j p'bh, “s/ok eh f\nkb j?, i/ w?A phH J/H, n?wH J/H eo iKdh sK w?ƒ w"sBjhA ;h nkT[Dh < nkT[Dh ;h, j'o th fGnkBe—fIzdrh i' nBQ/o/ ftu r[Io ikJ/ uzrh jhBjhA ;[ykbh th j[zdh j?. fizBK fuo nZy pzd oj/ ;[Zy ofjzdk j?, id'A nZy y[ZbQdh j? sKnB/eK MziN yVQ/ j' iKd/ jB, nB/eK bkb;ktK, fsqPBktK, fJZSktK s/ fuzsktK ftu fxo iKdh

Page 311: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 311

j? ikB. ;tkd s/ nBzd sK wB dk ;tkb j?, j'NbK s/ BkJhN ebZpK fJe^fJe eoe/ ;Gdk ;[nkd t/y u[eh jK, j[D wB J/E/ nk fNfenk j?. J/E/ Bhw nBQ/oh, Bhw ukBDh w/ohnkgDh jh d[BhnK j?, fi; dh w?A nkg wkbe jK. w?A fJj eh rZbK b? s[oh. uZb, nzdouZb, w/o/ jZEK dh eZYh w[okNhBk Pokp gh, g?o; dh tkJhB G[Zb ikJ/Ark.”

w?A fJe BIo T[; dh M[Zrh ƒ t/fynk. pkjo'A pVh \{p;{os ikgdh ;h. ozr ehsh j'JhNhB dhnK ukdoK dh SZs, bZeVh d/ vzfvnK dh u"yN ftu ;[o\ rkok Go e/ pDkJhnKfGZs^B[wk ezXK, fiBQK T[~s/ r/o{ c/o e/ c[Zbp{N/ tkj/ j'J/ ;B, SZs d/ j/mK fBZe/^fBZe/ NhB d/vZfpnK ftu c[Zb s/ e?eN; nkfd bk e/ bNekJ/ j'J/ ;B—xo d/ nkb/^d[nkb/ e/fbnK s/e;kftnK dk ;zxDk M[zv ;h—T[; M[zv d/ nzdo, go xo d/ dnkb/ c[ZbK dhnK fBZehnK^fBZehnKfenkohnK ;B. nzdo fszB uko fBZe/^fBZe/ s/ fJe tZvk ewok ;h. tZvk ewok rkjeK bJh;h, i' J/E/ nBxVs fij/ bZeVh d/ wXo/ p?AuK T[~s/ p?m e/ e?bkpkP ftu'A eZu d/ rbk;K ftuw[okNhBk ghAd/, f;roNK c{ed/, ewo/ d/ eZu/ coP s/ ezXK ƒ nkgDh o"A nB[;ko, ;ZeK, vZfenK,;'NhnK s/ uke{nK Bkb y[oud/ e[o/dd/ ofjzd/ ;B. ezXK dh \;sk jkbs ƒ BzrhnK s;thoKtkb/ ekw^tkPBk GVekT{ c[jP e?bzvoK Bkb YeD dk :sB ehsk frnk ;h. pkjo'A T[; dkxo fizBk PkBdko s/ fdbeP ;h, nzdo'A T[FzBk jh y[odok, \;sk s/ p/jkb. SZs dhnK NhBKftZu'A nzdo p?fmnK w'ohnK BIoK nkT[AdhnK ;B. fJj jh jkbs fvrz{ fvrz{ eodhnK eZbohnKj'JhnK ezXK dh ;h, i' PokphnK dh wko e[NkJh ftu nkg th X"bk XZgk, vzvk, vZgk yKdhnKojhnK ;Bl tZv/ ewo/ Bkb dk S'Nk ewok T[; dk I\hok ;h, fiZE/ T[j vozwK ftu w[okNhBk,e?bkpkP s/ rbk; oydh s/ rkjeK ƒ e?bkpkPK ftu w[okNhBk gk e/, T[ukJh d/ o[y j/m'A nXse pzd dotkI/ d/ T[~go'A dh, cVkT[Adh ;h. Bkb jh fJe ;"D^ewok, fJe p?mD^ewok fJe;N'o s/ fJe o;'Jh ;h. rkjeK ƒ B"eo d/ jktb/ eoe/ T[j w?ƒ p?mD^ewo/ ftu b? tVh.T[; d/ rkjeK dhnK BIoK ftu w?A nkgD/ gqsh fJe fxqDk fijh t/yh, fit/A T[BQK ƒ s"ybkj't/ fe fJj BtK nkfJnk pd/Ph nkdwh T[BQK d/ jZe wko e/ p?m ikt/rk.

“s/o/ bJh w/o/ e'b phno dhnK e[M p'sbK th jB, go w/oh fJZSk j? fe nZi sz{w/o/ jZEK dh eZYh w[okNhBk jh gh.”

w?A fejk fe, “sz{ phno ofjD d/. nZi s/o/ jZEK dh BkrDh Bkb jh nkozG eod/ jK.”rZb c/o T[; dh gVQkJh s/ T[; d/ wkfgnK pko/ s[o gJh ;h. B:ke/o?Ark e'Jh

doPBt/sk BjhA ;h s/ Bk jh f;nDgh. fIzdrh d/ em'o ;Zu ftZu'A bzxfdnK i' e[M T[; B/yZfNnk, r[nkfJnk, nB[Gt ehsk s/ ;wfMnk ;h T[;/ dh T{b^ib{bhns d/ nksw^fto'Xhr'oy Xzd/ ftu ftuodh j'Jh th, T[j g{oB GKs ;zs[PN s/ fuzskw[es ikgdh ;h. ftfdnkGkt/A T[; dh ;ZsthA se jh ;h, go T[j Gkos d/ ro?i{J/N Bkb'A fes/ tXhnk nzro/Ih p'bdh;h. nkgD/ o"A ftu T[j nkg^w[jkok jh p'bh ik ojh ;hL

“nfrnkB jh wkVk j? Bk, ukj/ fJj ihtB pko/ j't/ s/ ukj/ w"s pko/. w?A d'jK s'Ajh ;[u/s jK. ihtB s/ w"s d" Ppd jB, i' fJe d{i/ ƒ noE fdzd/ jB, go ftueko fJB;kBdh j'Ad T[FzBk fuo fgzi j[zdh ofjzdh j?, fiBK fuo T[j d'jK ftu tzfvnk sfDnk j'fJnk nfBoD/dh nt;Ek ftu fJBQK d' PpdK Bkb jh BjhA, ;r'A fJBQK d/ ;wkie fgS'eV Bkb th pZMk

Page 312: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK312

ofjzdk j?. go w?A sK fJj fBoDk fe;/ jZd se T[d'A jh eo fbnk ;h, id'A w?A gzithA ftugVQdh ;K—i/ woBk jh j? sK xN' xZN uzrh soQK g{oh soQK ih e/ jh woKrh. w?A x[ZN^x[ZNe/ pzXBK ftu dw BjhA s'VBk ukjz[dh. T[d'A Gkt/A fJj fBoDk w/o/ fBwB u/sB wB ’u jh;h, id'A w?A ;ZsthA se gj[zu e/ nwho wkfgnK d/ f;o s'A nkgDk p'M u[e e/, T[BQK dhnKBIoK ftu ntkok s/ nkgDhnK BIoK ftu ;[szso j' rJh ;K. T[d'A s'A jh ihtB d/ jo;kj Bkb, nBQ/o/ ’u'A jo dtzd pkjo nk e/ SNdk fojk s/ w/ok fJj ftPtk; nNZb ns/fBoDk fdqVQ j[zdk fojk j?. w/oh ;wZf;nk Bk ihtB dh ;h Bk w"s dh ;h, i/ ;h sK e/tb;[szsosk dh ;hl nkgD/ nkg s'A, s/ ;G s'A ;[szsosk dh. s/ t/y b? tfjzd/ gkDhnK, trdhjtk s/ P{ed/ izrbK tKr ;[szso jK. fJBQK dfozfdnK tor/ pzfdnK ftu ofjzfdnK^ftuofdnKIok th G? wfj;{; BjhA j[zdk. G? fJB;kB d/ nzdo j?, pkjo BjhA. w?A fJBQK pzfdnK ftupzdk s/ dfozfdnK ftu fJe \"|Bke dfozdk pD e/ ihth jK. fJj nkT[Ad/ jB J/E/, PokpghD, w/o/ T[~s/ nkgDh tfvnkJh dk o[np gkT[D. w[ekpb/ ftu nk e/ tX/o/ Pokp ghAd/,fJe d{i/ tb efjoh BIo Bkb t/yd/, x[oed/ jB. fit/A^fit/A Pkw oks tb tXdh j?, fJBQKnzdobh dfozdrh th f;yoK Sz{jdh iKdh j?. w/o/ eoe/ fJe d{i/ Bkb rkb'Q rkbQ, x;z[B w[Zehj[zd/ jB—fJBQK ftu nBgVQ jh BjhA, ;r'A s/o/ tKr uzrk u'yk gVQ/ fby/ PfjoK ftu B"eohnKeod/ B"itkB i' nkgD/ nkg ƒ ;ZG: ;wMd/ jB, th ;gskj^nzs s/ nk Pkfwb j[zd/ jB.uke{ s/ gKr/ fBeb nkT[Ad/ jB. fco th i/ c?;bk Bk j't/, sK w?A wod dh fJ; ewI'oh’s/ w[;eokT[Adh j'Jh d'jK ƒ fJe d{i/ s'A ;[szso eoe/ nkgD/ nkg Bkb i'V b?Adh jK. Nk;gk e/ T[BQK dh tkoh s/ ;wK tzv fdzdh jK. fIzdrh tKr fJj th fJe y/v jh j? Bk. fJes{|kB ƒ w[okNhBk d/ s/ d{i/ ƒ nkgD/ jtkb/ eo b?Adh jK. T[j P{edk, wZmk j[zdk, fco P{edk,s/I j[zdk, c{e fBeb/ G[ekB/ tKr fYbe iKdk j?. id'A n"os dfozdk pD ikt/, sK T[jtZv/^tZv/ s{|kB fBrb iKdh j?, fJj wod eh jB < i/ w?A fJBQK ftu, fJBQK torh Bk pDe/ ofjzdh, sK fJj ;G w?ƒ j[D se y/oz{^y/oz{ eo fdzd/.”

“s/ d{ik <”“i/ fJ; d"okB ;po Bkb p?mk oj/, sK T[; bJh w?A T[u/uh fBnkws j[zdh jK—fJe

;kbw ;p{sh n"os—fi; fe;/ B/ th w/o/ ftZu'A fJ; ;kbw ;p{sh n"os ƒ G'frnk j?, T[;d/ j'mK ’s/ nZi se w/ok fIeo j?l T[; d/ nzdo ni/ se w?A ;[brdh jK. t/y, w/o/ fi;wtb t/y—fJfsjk; dh fJe g[;se j?—fJ; d/ o'w^o'w s/ fJB;kB dh dfozdrh, ewhBrh,fjo;, fsqPBk, tfjPs, B|os, fgnko, tkPBk, T[gkPBk, Jhoyk, fJB;kBhns s/ fjz;k nkfd;iht o{g ftu T[eoh j'Jh j?. nB[Gt dh fJj nwhoh w/ok ;owkfJnk j?. fJj w?ƒfet/A gqkgs j[zdk, i/ w?A fIzdrh dh ;[szso u'D Bk eodh < fe;/ fJe d/ bV br e/ ftnkjhtoh jh ik ;edh ;K Bk. ftnkj eotk e/ pZu/ iDdh s/ nzs ftu T[; fJe wod dh t|kBkb |kjk b? e/ wo iKdh.”

pkjo o"bk oZgk g? fojk ;h. e'Jh w?ƒ s/ B:ke/o?Ark ƒ rkbQK eZY fojk, nZr Gp{ekj'fJnk dotkIk s'V fojk ;h. B:ke/o?Ark ’s/ fit/A uzvh ;tko j' rJh j't/, T[j o'j dk o{gpD e/ roih, “;{o d/ g[so', jokwIkfdU, dfozdU—s[jkƒ T[~m/ p?m/ dh e'Jh Pow BjhA HHH”

Page 313: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 313

w?A t/fynk, pkjo wod nZr Gp{ek j'J/ yVQ/ ;B. B:ke/o?Ark x;[zB tZNdh T[BQK tb tXdhj'Jh p'bh, “fjo;hU, G[Zy bZrh j?—nkU, nkU, fJe^fJe eoe/—pZu{ pDk e/ SvKrh HHHsz{ HHH s?ƒ u/sk G[~b frnk—nk gfjbK sz{ jh nk—t/yK s/ok wodT{g[Dk—fezB/ e[ gkDhnK ’uj?A < nkfJnk j? wK e'b'A B:ke/o?Ark Bkb ;"D, nk, nk, jokwIkd/—fgZS/ feT[A jN foj?A <s/ sz{, go;'A jh w/o/ e'b'A e[ZN yk e/ frnk ;?A—ni/ th s/oh rZbQ ;V ojh j't/rh.”

;ko/ Pokph B:ke/o?Ark dh tzrko ;"j/A fJedw ;[zB j' rJ/. go T[; dk o'j tXdk jhiKdk ;h. w?A w"ek skV e/ T[; fdB sK T[E'A fy;e nkfJnk, go d{i/ shi/ fdB fco w/o/g?o T[; d/ xo tb tX oj/ ;B.

“sz[{ vo frnk ;?A—ewbk j?A—.”“BjhA, w?A ;'funk w/o/ tor/ pd/Ph eoe/ s/ok nwB feT[A Gzr j't/.”“BjhA, fJj w/oh fIzdrh j?. wod^wod jh j[zdk j?, ukj/ T[j w/o/ ephb/ dk j't/ s/

ukj/ fe;/ j'o w[be dk. s?ƒ ikDk BjhA ;h ukjhdk. id se w/o/ gqkD ekfJw jB, s/ohjtk tb th t/yD dk e'Jh j"A;bk BjhA eo ;edk, ;wM/.”

“SZv goQ/, oks w[eh, rZb fBpVh.”“uZb nzdo uZb, s/o/ tk;s/ w?A T[u/uh ft;eh wzrtk e/ oZyh j'Jh j?.”“fe;/ ƒ fgnko th ehsk fIzdrh ftu, sz{ B:ke/o?Ark <”“fJj th n?t/A fJe Gow j?, w?A th G'frnk ;h, id'A ;e{b ftu gVQdh ;K—PkfJd u"Eh

gzithA iwks ftu. pVk jh ;[jDk w[zvk ;h, b[Zx tork. jkDh ;K n;hA, fJZe' iwks ftugVQd/ ;K. fJe d{i/ d/ B/V/ j' j' p?md/. ek|h d/ pk}K ftu oks poks/ b[e^b[e fwbd/, fJed{i/ Bkb fi;w ;KMk eod/. T[d'A fgnko d/ noE th ;kv/ bJh ekw d/ ;w^noEe jh ;B.fJ; s'A fpBK th ;h e[M, i' fJe d{i/ dh B/Vsk ftu wfj;{; j[zdk ;h, go ;wM BjhA ;hnkT[Adh. fJj y/v gzithA se ikoh ojh. nrb/ d' ;kbK ftu w?A ed^ekm eZY e/ e'm/ dke'mk Go itkB fJ;soh pD rJh, go T[j w[zvk Bk tfXnk Bk xfNnk, EK dh EK yVQk fojk.fJj th fejh e[dos j? fe e[Vh oks'^oks pugB d/ eZgV/ bkj e/ nrb/ fdB e'm/ fiZvhj' iKdh j? s/ wod j"bh^j"bh tXdk j?.”

“jK s/oh fJj rZb mhe j? s/ ;G d/PK ’s/ Y[edh j?. fJ;/ bJh sK ftnkj ;w/A fJj t/fynkiKdk j? fe e[Vh w[zv/ Bkb'A uko^gzi ;kb S'Nh j't/. fJ; dk fJe j'o th ekoB j? fe e[Vh B/pZu/ izw e/ jzY jko e/ S/sh p[ZYh j' ikDk j[zdk j?. i/ T[j gfjbK jh gZeh T[wo dh j't/ sKp/Vk jh p?m ikt/. w?A rZb feXo ƒ b? s[fonK < jK, d; fco T[; w[zv/ dk eh j'fJnk <”

“j'Dk eh ;h < w?A tko tko T[; dk fgZSk eodh, T[; ƒ p[bkT[Adh nkgD/ tb nkeoPseoB d/ :sB eodh ojh s/ fJe nZX tko T[BQhA fdBhA T[j w/o/ Bkb ;[Zsk th, go T[; s''Apknd gsk BjhA T[; ƒ eh ;Zg ;[zx frnk. w/o/ Go itkB o{g ;"j/A PkfJd T[j Bhu^Gktdk fPeko j' frnk ;h. fiZE/ T[j yVQk ;h, T[~E'A j'o j/mK j'o vz{xk BjhA ;h bZE ;edk.fco w?A id'A th T[; tb t/ydh T[j BIoK BhthnK eoe/ GZi iKdk—s/ fco T[; dh ;kfonKB/ S/V gk bJh—T[; ƒ ;ko/ ftfdnkoEh ‘B:ke/o?Ark dk g[Zso’ efj e/ S/VB bZr gJ/ s/w?A nkgDh T[wo s''A tv/o/, g{o/^;{o/ wodK d/ tZ; g? rJh. fit/A^fit/A fJj ;zpzX tXd/

Page 314: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK314

rJ/, w/ok nksw^ftPtk; th tXdk frnk. s/ j[D sz{ t/y b? fJj wodK dh tkjo HHH sz{d{ik rbk; th \sw BjhA ehsk—u[e^u[e S/sh eo HHH pVh ft;eh j? w/o/ e'b s/o/ bJh.”

w/o/ rbk; ghAfdnK^ghAfdnK B:ke/o?Ark B/ th nkds s'A T[bN w[okNhBk SZv e/ s/Ift;eh d/ T[~s'fVZsh d' rbk; ukVQ bJ/. T[;dhnK nZyK ftu ;[o\ v'o/ T[~Go nkJ/ ;B.

“go B:ke/o?Ark, eh sz{ fJ; ;G e[M Bkb ;zs[PN j?A <”“jK, BjhA HHH.”“p'b Bk, ;'uhA feT[A g? rJh < eh T[; w[zv/ dh rZb s/o/ nzdo ;dk bJh w[Ze rJh j? <”“Bjh, sK, HHH ed/^ed/ nkgD/ nzdo fJe \bkn fijk wfj;{; j[zdk j?, sK T[; w[zv/

dh :kd nk iKdh j?—go SZv goQK, fJj pugB dk Gow ;h \sw j'fJnk. T[FzR th okjhnKd/ okjK Bkb ;zpzX j[zd/ jB, gVktK Bkb BjhA s/ okj th ed/ o[ed/ jB <”

“go fgnko, B:ke/o?Ark <”“jK, fgnko, fJe iIpk j?, i' ed/^ed/ jkth j[zdk j? s/ fco p;, w/o/ nzdo fJ;

dh fBozso szd ed/ BjhA s[odh. fit/A c"iK fJe febQk ;o eodhnK jB, iPB wBkT[AdhnKs/ fco nZr/ s[o g?AdhnK jB, d{;o/ dh fiZs tk;s/—e[M fJzR jh j?—w?A nZi se ed/ jkoBjhA ykXh.”

“sz{ nZedh BjhA fJ; wkj"b ftu <”“BjhA HHH jK—ed/^ed/ nkgD/ nzdo fJe fJeZb fijh, fJe x[NB fijh wfj;{; jz[dh

j? s/ fJe nfj;k;, fe fit/A w?A fJe fe;w dh r[bkwh s'A ;[szso j' e/ d{ih fe;w dh r[bkwh;j/V bJh j?—fJe nfj;k; fijk j[zdk j?—PkfJd fJj th w/ok Gow jh j't/.”

s/ fco T[j e[M fuo o[e e/, pVh rzGhosk Bkb nkgD/ fi;w dk nkg jh ikfJIk b?Adhj'Jh p'bh, “s/ fco fJj ;G e[M, PkB P"es, i'pB ed'A e[ se ofjD/ jB.”

T[; dk ;kok fybzdVkgB iKdk fojk ;h. T[j fJedw rzGho j' rJh, fit/A fe;/ pj[stZvh T[bMD ftu T[bM rJh j't/. fco T[j w/o/ tb nZyK G[nK e/, w/o/ ftZu'A dh, w?E'A pj[sd{o goQK t/ydh j'Jh nkg^w[jkok jh p'bh, “sz{ tZyok j?A, fJBQK ;GBK s'A pj[s tZyok. fJ;/bJh ih eodk j?HHHs/o/ ftu fJBQK tkbh e'Jh rZb BjhA. fJe fyZu j? s/o/ ftu, tyo/t/A dhfyZu, nvo/gB dh fyZu—PkfJd sz{ nkg th fJ; s'A ;[u/s BjhA. fJe ;tkb g[ZSK <dZ;/Ark < fi; B/ ;koh T[wo fi~s dk ;[nkd t/fynk j't/, i/ T[; dk fdb ;koh T[wo dhfiZs ƒ fe;/ fJe nZr/ jkoB ’s/ eo nkt/, sK T[; dh jko dk ;[nkd fej' fijk j't/rk<”

B:ke/o?Ark dhnK nZyK ftZu'A nEo{ Sbe/ BjhA, ;r'A T[~Go/ s/ gbeK ƒ f;ZfbQnK eoe/}kfJp j' rJ/. ewkb dk Ips ;h Ikbw ftu. T[;dhnK nZyK ’u'A Bk ;zs'P s/ Bk fsqgshdk gqrNktk j' fojk ;h ns/ Bk jh fsqPBk s/ fjo; dk. fJ; ;w/A T[j e[M j'o jh ;h.fco T[j nukBe y[ZbQ e/ jZ;h s/ jZ;dh jh rJh. T[; dk jk;k M[Zrh ftu rz{fink s/ fSDdh fSD w/o/ wB ftu T[; dh M[Zrh dk fpzp T[~Gfonk i' pkjo'A pVh \{p;{os go nzdo'A pVhy;sk jkb ;h, fvrz{ fvrz{ eodh. ih ftu nkJh fe fJ; fvZrD s/ nkJh M[Zrh j/mK, i/ EzwQhd/ fdnK sK PkfJd e[M d/o j'o eZY ikJ/ `

Page 315: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 315

wksw

wkbsh pugB s'A jh pVh ;[xV, ;[pe, ;[zdo s/ uzub fBebh ;h. T[; d/ wK pkgnkgD/ fJZe' fJe g[Zso Bkb'A wkbsh ƒ tX/o/ g;zd s/ fgnko eod/ ;B. e[M fJ; bJh fewkbsh dh nktkI ftu ;zrhs, fwmk; s/ nkfrnkekoh ;h s/ e[M fJ; bJh fe T[j nkgD/BkbkfJe Gok Bkb'A, i' u"Eh iwks th BjhA ;h Ng ;fenk, gVQB ftu th tX/o/ bkfJe fBebh;h. ;e{b'A tkg; xo nkT[Adh sK T[; dh jtk Bkb T[; dhnK skoh|K xo dh ;odb segj[zudhnK. xo ftjbh j[zdh, sK wkbsh prhu/ ftu c[Zb phidh, T[BQK dh d/y^o/y eodh,T[BQK ƒ T[BQK d/ e[dosh ozrK s/ j[;B ftu ekrI T[~s/ T[skodh s/ i/ ;{Jh Xkrk u[e e/ e;hdkeZYD p?mdh, sK XkfrnK ftu ikB gk fdzdh. fco ftjzfdnK^ftzjfdnK jh T[j po;ks ftubro tKr tX e/ eZd ekm ftu nkgDhnK jkBDK ;j/bhnK ƒ pj[s j/mK SZv rJh. T[woGkt/A T[; dh pkoK s/oK tfoQnK dh jh ;h, go t/yD ƒ Go itkB ikgdh ;h. d}^d} eodkfujok—fsZy/ B?D BeP, GothA Sksh, ekm/ Gko/ fBszG—u[;s fbpk; ftu T[j g?o; dh e'Jhwkvb^e[Vh ikgdh ;h.

T[; dh wK nzdo/^nzdo \[P j[zdh j'Jh th T[; d/ b'jV/ d/ o{g ozr tb t/y e/ ;fjwiKdh s/ G? j/m ;j/bhnK Bkb pkjo iKdh wkbsh d/ w;se ’s/ ekby dk fNZek bk fdzdhsK wkbsh jZ;dh j'Jh d[joh u"joh j' iKdh. T[; dh wK wkbsh d/ fNZek bZr/ fujo/ ƒt/ydh sK T[j T[; ƒ nZr/ Bkb'A th tX/o/ ;[jDk j' frnk ikgdk. j?okBh, G? s/ gq;z;k d/fwb/^i[b/ gqGktK j/m T[j T[; d/ fujo/ s'A ekby d/ fNZe/ ƒ gz{Mdh, sK wkbsh d/ fujo/ s/ekb\ dh fJe p/jzrw Mkeh fpyo iKdh, fi; ƒ jZ;dh j'Jh wkbsh nkgD/ jZEK Bkb j'oth c?bk fdzdh.

oks ƒ T[; dh wK T[; d/ pkg Bkb itkB j' ojh Xh pko/ rZb s'odh j'Jh T[; d/jZE ghb/ eoB dh fuzsk gqrN eodh, sK T[j T[; ƒ fJj efje/ Nkb fdzdk fe ni/ sK wkbshw;K nZmthA se gj[zuh j?, d;thA eo bt/ fco ;'uKr/.

wkbsh dk fgU o/bt/ ftu w[bkIw ;h s/ T[; dh ;dk jh fJj e'fPP ofjzdh fe T[;ƒ ;?o tk;s/ o/bt/ dk w[|s gk; wkbsh dhnK S[ZNhnK d/ d"okB jh fwb/. fJ; soQK wkbshƒ Gkos dh uzrh u'yh ;?o eoB dk w"ek th fwfbnk ;h, go T[; ƒ dZyDh Gkos, w?;{os/ dkoifbzr nkfd d/ ek|h s/ ukj d/ pkr pj[s jh fdbeP bZr/ ;B. ek|h s/ ukj d/

Page 316: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK316

pk}K dh ;?o eofdnK e[dos dh fJ; tkdh d/ nrzwh j[;B dk gqGkt ;dk bJh T[; d/ wBT[~s/ T[efonk frnk ;h. \k; eo d}^d} eodhnK bj{^fpzp ek|h^p?ohnK T[; ƒ pj[suzrhnK brdhnK ;B. wkbsh T[j u[rkthnK, i' ;t/o s'A Pkw se nkgDhnK fgZmK ’s/ pZu/pzBQh ek|h dhnK p?ohnK ƒ u[rdhnK o[Irko s/ ;\s fwjBs ftueko sDh nkgDh j'Ad s'Ane/tK ns/ yVhnK bZsK s'A Ee/tK MkV d/D bJh pV/ o;hb/ rhs rkT[AdhnK, rhsK ftu fe;/T[~ibh ;t/o d/ ;[|B/ T[DdhnK, pj[s jh uzrhnK bZrdhnK ;B. wkbsh ƒ ikgdk fit/A T[BQKd/ rhsK ftZu'A fJZe' ;w/A ek|h d/ ;|?d c[Zb fyV e/ johnK s/ fco ;[o\ p?ohnK ftu tNoj/ j'D. T[j e[dos, fJB;kB s/ ;zrhs d/ j[;B dh fJ; ndG[s geV j/m T[BQK u[rkthnKBkb ik obdh, ek|h u[rdh, T[BQK d/ rhsK d/ p'b Bk ;wMdh j'Jh th T[BQK dh X[B ƒr[Dr[DkT[Adh ns/ T[BQK dhnK fgZmK s'A Nzr/ pZfunK ƒ u[Ze e/ T[BQK Bkb d/o se y/vdh ofjzdh,ed/ Bk nedh. T[; fdB T[; ƒ j?okBh th j'Jh ;h, \[Ph th s/ e[dos dh nEkj Pesh’s/ Go';k th T[gfink ;h, id'A T[; B/ ek|h d/ fJZe' p{N/ dh, fJZe' Pk\ ’s/ fJZe' EK fJZe';w/A e[dos d/ sq? w";w fJeZm/ j'J/ t/y/ ;B. fJ; Pk\ T[~s/ fJe gk;/ ek|h d/ ;|?d^;|?dc[Zb fyV oj/ ;B, Bkb jh Bw'bhnK torhnK johnK^GohnK p?ohnK ;B s/ T[BQK d/ e'bbj{^fpzp ;[o\ p?ohnK.

T[j e[dos d/ fJ; e"se gqsh j?okBh dh geV ftu jh ftuo ojh ;h fe T[; Bkbth fJe e"se tos frnk. T[j ni/ w?;{o ftu jh nkgD/ wksk fgsk Bkb S[ZNhnK fpskojh ;h fe fJe fdB T[; d/ fgsk d/ pugB s'A ikDz{ ;odko p;zs f;zx s/ T[BQK dh gsBhT[BQK ƒ fwbD nk rJ/. T[j eJh ;kbK pknd n|ohek s'A fJe d' wjhfBnK bJh Gkosdh ;?o eoB, ;ke ;pzXhnK s/ fwZsoK d';sK ƒ fwbD nkJ/ ;B. B?o'ph ftu T[j pV/ mkm^pkmtkb/ s/ wkbdko m/e/dko ;B. nkgD/ Bkb jh T[BQK B/ n|ohek s'A gziskbh jIko dh BthAwo;/vhI eko th fbnKdh ;h, i' T[BQK B/ nkgDh ;?o d/ \ksw/A s/, gfjbK jh fsnko ehs/fe;/ rkje ƒ fJe bZy o[gJ/ ftu t/u e/ g?;/ J/Xo p?Ae ftu iwQK eotk ikD/ ;B. T[;d/ fgsk d/ fwZso p;zs f;zx j'ohA d; oj/ ;B fe n|ohek ’u'A g?;k eZYDk fejVk nk;kBj?. ekoK, wPhBoh, ;'B/ s/ j'o ;" j/ok^c/oh eoe/ T[j gzit/A u"E/ ;kb J/E/ nk e/ Bkb/w/b fwbkg eo iKd/ jB, Bkb/ g?;/ iwQK eotk iKd/ jB.

xo ftu pVh ufjb gfjb ;h. wkbsh nkgD/ fgsk d/ fwZso s/ T[; dh gsBh dh;/tk eodh Bk EZedh s/ T[j th d't/A iD/ wkbsh d/ ;[jZgD s/ nkfrnkekoh s/ gqkj[Dukohdh tko^tko gq;z;k eod/, \[P j[zd/. d't/A gfotko fJeZfmnK jh ;?o eoB tk;s/ wo;/vhIeko ftu pkjo fBebd/—fwZsoK d';sK ƒ fwbd/ sK wkbsh d/ fgsk dk f;o wkD Bkb T[~ukj' iKdk.

fJ;/ ;w/A d/ d"okB fJe oks id'A ykDk yk e/ ;G nkgD/^nkgD/ ewfonK ftu ub/rJ/, sK wkbsh ƒ nkgDh wksk s/ nkgD/ fgsk dh x[;o^w[;o ;[DkJh fdZsh. T[s;[esk t;wkbsh B/ d'jK ewfonK ftuekob/ dotkI/ dh MhE ƒ nkgD/ ezB bk fdZs/.

“;Zs ;w[zdo gko Xh ƒ XZek d/D bZrk j?A, nkgDk gfVQnk fbfynk ftuko b?—w?ƒ sKfJj rZb uzrh BjhA brdh.”

Page 317: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 317

“sz{ sK ewbh j?A—p;zs f;zx ƒ w?A pugB s'A ikDdk jK. n|ohek ftu pVh tZvhm/e/dkoh dk ezw j? T[; dk. tZv/ w[zv/ B/ jh T[; dk fJj ;kok eko'pko ;zGkfbnk j'fJnkj?. S'Nk fJzrb?Av s'A fJzihBhnfozr dk e'o; g{ok eoe/ tkg; nkT[D tkbk j?. J/E/ Gkosftu e'Jh n?~wHJ/H gk; th Yz{v fbnk sK T[jh uko gzi ;" dh B"eoh fwb/rh T[; ƒ, xodk b{D s/b s'oB i'rh. Bkb/ ;fpzdo dk p/Vk th so ikJ/rk. p;zs f;zx B/ tkndk ehskj? fe wkbsh s'A S/sh pknd jh T[j ;fpzdo dk gofwN G/i d/t/rk.”

“fJj ;G e[M sK mhe j?, go w/oh ikB Eo Eo ezpdh j?, Xh dk ftS'Vk—fprkBkd/P, Bk e'Jh ikDz{ Bk gSkD{—fco vkfYnK Bkb wZEk bkT[Dk fejVk ;[ykbk j?. nkgDk gBQKth gfjbK t/y b?Dk ukjhdk j?.”

“w?A ;G rZb frD rZm bJh j?. T[BQK ƒ dki dj/i T[~ek BjhA ukjhdk—fszBhA eZgVhAbVeh ukjhdh j?—g?;/ dh sK T[BK e'b nZr/ jh e'Jh Ekj BjhA.”

;koh oks wkbsh ƒ BhAd Bk gJh s/ d{i/ fdB ;t/o/ p;zs f;zx d/ tZv/ g[Zso;[yd/t f;zx dh c'N' Bkb T[; dh wzrDh j' rJh. c'N' s'A sK T[; dk j'D tkbk gsh ;[jDkikgdk ;h, w;^cN rGo{^jkD gotkB go < T[j ;'udh sK T[; d/ nzdo eJh ;[gB/uhDk^uhDk j' iKd/. eJh nk;K ;ZXoK eZd ekm eYD s'A gfjbK jh ;V pb iKdhnK. id'AT[j nkgD/ wK pkg d/ ;[fjod c?;b/ s/ nkgD/ BkbkfJe Gok ;fpzdo d/ GftZy pko/ ;'udhsK e[M efjD^efjD efodnK th T[; d/ j'mK s/ izdok tZi iKdk, fJe okrDh T[;d/ j'mKs/ w"B o[dB ftu ftbe e/ ofj iKdh. T[; d/ nzdo eJh ;zd/j ;B—Ugoh Xosh, Ugo/b'e, Ugok wod, ;G e[M niBph s/ T[j eZbh ikB—T[~E/ Bk fe;/ Bkb ikD Bk gfjukD.T[; dk ;rbk nkgk ;[zrV iKdk.

T[; d/ j'D tkb/ ;Z; ;"jok n|ohek ub/ rJ/. wkbsh d;thA ’u'A gk; j' rJh s/ T[;dk gk;g'oN pD frnk. T[go'A \[Ph gqrN eod/, nzdo'A g[V^g[V ftZM/ wK pkg wkbsh ƒ bZyfdbk;/ fdzd/ s/ efjzd/ s?ƒ ek|h d/ pk} jh fgnko/ jB Bk, j[D sz{ ek|h d/ pk}K d/ xon|ohek ik ojh j?A. fiZE/ ;[yd/t B/ nZi eZbQ m/ek fbnk j'fJnk j?, T[~E/ T[; d/ pzrb/ d/d[nkb/ whbK se ek|h d/ pk}K d/ jkoK d/ jko jB. s/ T[~E'A e[M d{o ukj d/ pk}. T[;dk xo th fJe fcos{ pzrbk j?, fiZE/ m/ek b?Adk j?, T[~E/ jh fJj fcos{ pzrbk yVk j' iKdk,izrb ftu wzrb br iKdk j?—i?Bo/No, NhH thH, o/vhU, o/vhU rokw, cfoZi, egV/ X'Ds/ ;[ekT[D tkbhnK wPhBK, o'IkBk Io{os s/ feuB dk j'o ;kok ;wkB jo ;w/A T[; d/ fcos{pzrb/ ftu w"i{d ofjzdk j?. ;?o ;gkN/ bJh BthA wo;/vhI eko—fus ehsk sK v/Y xzN/ftu fJe ;" thj whb dk g?Avk eoe/ B?o'ph ;Z; ;"jo/ e'b gj[zu rJ/—f|bw t/yh—;?o ;gkNkehsk s/ ;gskj^nzs eN e/ ;'wtko w[V tkg; ezw ’s/. Bkb/ sz{ sK pVh u[so j?A. ekoubkT[Dh f;y bt/A, sK Gkt/A o'I B?o'ph dk uZeo wko nkfJnk eo/A.”

wkbsh fJj ;G e[M p'b/ ezBK Bkb ;[D SZvdh. T[; B/ i' ;[gBk j[D se T[fDnk ;hT[j jeheh o{g XkoB s'A gfjbK jh ;G s'A r[gs o{g ftu, T[;dhnK nZyK ’u'A nZEo{nK dhfJe fBozso bVh pD e/ tfj s[fonk ;h. T[; dk dod s/ T[; dk G/d e/tb T[; d/ gZb/fJe rzY tKr ;dk bJh pZM frnk ;h. gkbw jtkJh nZv/ s'A n?Apkek;h jtkJh nZv/ B?o'ph

Page 318: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK318

se dk ;|o Gkt/A ;Zs ;kY/ ;Zs xzN/ dk jh ;h, go fJ; ;ko/ ;w/A T[; dh ;koh j'Ad ;{bhs/ Nzrh ojh ;h. nB/eK G?, ;z;/, ;zd/j T[; d/ nzdo T[gid/ sK T[j ezp e/ ofj iKdh.fJBQK ;GBK d/ ftueko id'A T[; ƒ ftdk efjD nkJ/ nkgD/ BkbkfJe Gok dk \[P^\[P fujokT[Godk fd;dk ;h, sK T[j j'o th tX/o/ ;z[rV e/ ofj iKdh.

B?o'ph J/nog'oN T[~s/ T[; d/ ;Z; ;"jo/ s/ j'o ;ke ;zpzXhnK B/ T[; ƒ fJe ehwshnk:ks t;s{ tKr ukJhA^ukJhA gqkgs ehsk s/ d{i/ fdB ;t/o/ r[od[nko/ ftu o;whA fijknBzd ekoi eoe/ Pfjo d/ ;G s'A tXhnk j'Nb fJzNoezNhB?ANb ftu nkgD/ fwZsoK ;zpzXhnKƒ fJe PkBdko ekeN/b gkoNh fdZsh, fi; dh o"De ƒ ;zrhs s/ fBqs B/ j'o th tXkfJnk.

oks gJh sK T[; dhnK BIoK NZvhnK dhnK NZvhnK ofj rJhnK—T[; d/ ;kwQD/ T[;dk gsh yVQk ;hl nkgD/ fgsk tor/ GZd/ BeP s/ nkgDh wK tork ekbk Pkj ozr—phnogh gh p/;[o/ o{g ftu r'rV SZvh T[j yoyoh dkVQh d/ ezfvnK tor/ sokP/ j'J/ tkbK BkbwB[Zy Bkb'A tX/o/ fdU ikg fojk ;h. wkbsh ƒ T[; e'b'A Pokp dh pVh s/I s/ G?Vh p{ nkJh.T[; B/ Bk e'Jh rZb ehsh Bk j[zrkok Gfonk ;r'A fdZbh dh b[ZN tKr p/;poh Bkb T[; d/fi;w T[~s/ N[ZN fgnk.

;t/o/ T[j N[ZNhnK tzrK, y[Z;/ nzrK ns/ T[bM/ tkbK ƒ eZfmnK eodh T[~mh sK T[; dkgsh |oP s/ gJhnK w'shJ/ dhnK ebhnK ƒ g?oK j/m o'bdk j'fJnk r[;b\kB/ tb tX fojk;h. wkbsh B/ T[; d/ g?oK j/m fwZXh rJh w'shJ/ dh fJe ebh u[e e/ nkgDh sbh s/ oZybJh sK T[; d/ ezBK ftu nkgDh fe;/ ;[zdo ;j/bh s/ T[; d/ p/;[o/ ekb/ eb'N/ gsh d/ ;zpzXftu nky/ j'J/ nkgD/ jh fJj Ppd fe, “jkEh s/ w'shJ/ dk eh w/b” r'bh tKr nktZi/. fwZXh j'Jh ebh tb t/y e/ wkbsh dh fxZrh pZM rJh. w"B o[dB ftu T[; dh ;kohj'Ad nzdo/^nzdo fwZXh s/ tbz{Xoh rJh, go T[j ;h Bk eo ;eh.

xo ftu bfjo pfjo ;h, B"eo ukeo ;B, w'NoK ;B, XB dk e'Jh nzs BjhA ;h—go eh T[; B/ fJj e[M jh ;[gB/ ftu T[bhfenk ;h < T[; dk gsh jo Pkw BP/ ftu r[ZNfpBK e'Jh w'j w[jZps dh rZb ehfsnK T[; d/ fi;w ’s/ MgN g?Adk, fit/A T[; ƒ nzrK dhp'bh s'A fpBK j'o e[M th Bk nkT[Adk j't/—fdb, wB, nkswk s'A ftoth fJj fejh gqhs;h < fJj fejk foPsk ;h < fJj fejh Pkdh ;h < jo PfBuo n?s T[; ƒ B?o'ph fbikfJnkiKdk. f;Bw/ ftykJ/ iKd/, Pfjo d/ ;G s'A tXhnk j'NbK ftu ykDk ytkfJnk iKdk, d[BhnKGo d/ :kso{nK bJh N{fo;N—fyZu tkb/ EktK dh ;?o eotkJh iKdh—go oks g?Adh sK T[jjh gkPte eow, ukj/, nukj/, tko^tko. wkbsh nkgD/ gsh Bkb e'Jh rZb eoB dk :sBeodh sK T[j jz{ jK eoe/ Nkb fdzdk s/ p/;poh Bkb fi;w T[~s/ N[ZN g?Adk, fit/A fJj b[ZNjo o'I BjhA ofjDh j[zdh.

;[yd/t id'A x{e ;"A iKdk, sK T[; dh d/j ƒ x[okV/ wkofdnK sZe e/ wkbsh d/ nzdofJe \bkn fijh g;oB bZr iKdh. T[j o'Adh, go T[; dh nktkI Bk fBebdh. nkgD/nkg s'A nbfjdk j' e/ T[j nkg jh nkgDh jkbs s/ jZ;dh sK PhP/ ftu fe;/ ;[|B/dk fJe fpzp T[Go e/ uhDk^uhDk j' iKdk—T[; d/ o'w^o'w ftu eZu dhnK fBZehnK^fBZehnKehuoK y[ZG rJhnK ikgdhnK. bj{ b[jkD nkswk Bkb fJ; n?P nkokw s/ XB Xkw d/

Page 319: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 319

ihtB ftu T[; dk dw x[ND br g?Adk, sK T[jdk ih eodk fe r"sw tKr fJj ;Ge[M fsnkr e/ T[j yz{yko dfozfdnK Bkb x[Zr t;d/ n|ohek d/ izrbK ftu fBotkB dhsbkP ftu fBeb ikt/. T[j p{j/ tb edw g[ZNdh, sK T[; d/ f;woB ftu bkuko wK pkgns/ BkbkfJe Gok dk nk;tzd GftZy Bkb T[~itb fujok T[Godk—T[; d/ g?o wD^wD d/j' iKd/.

fJBQK fdBK ftu jh T[; d/ gsh dk S'Nk Gok jod/t fJzrb?Av s'A fJzihBhnfozr dkfvgb'wk gqkgs eoe/ tkg; ehBhnk gos nkfJnk. fizBk T[; dk gsh e[jik ;h, T[BK jhjod/t ;[BZyk s/ fdbeP. T[; dk ozr nkgD/ fgU tork r'ok fuZNk s/ BeP wK tor/ fsZy/;B. T[; dh jo rZb, jo ndk, jo edw ftZu'A ;[Zs/ f;X jh fJe ebkekoh dh Mbe gqdoPsj[zdh ;h. jod/t pVk j;w[y s/ w\"bhnk jh BjhA ;h, ;r'A T[; dh f;wosh ftu fJzrb?Av:{og s/ n|ohek d/ ihtB s/ ;wki ;zpzXh frnkB dk fJe nw[e \IkBk w"i{d d;h.

jod/t eh nkfJnk, wkbsh d/ ihtB dk BePk jh pdb frnk. rZb^rZb s/ T[j T[;ƒ Gkph ih, Gkph ih nkydk Bk Eedk s/ nkgDhnK rZbK dk nw[Ze f;bf;bk ikoh oydk,jZ;dk, w\"b eodk M{wdk ofjzdk. wkbsh d/ nzdobk \bkn GoB bZrk sk T[j ;'udh fee[dos dk fJj nihp uwsekoh d[yKs j? fe e/tb fJe fi;w dh ftZE T[~s/ T[; dk ;[gBkj? nkgD/ Go i'pB s/ ;k\Pks o{g ftu, go Bk T[j T[; ƒ S[j jh ;edh j? s/ Bk gqkgseo ;edh j?. fco th T[; ƒ fJe ;zs'P ;h, nkgD/ nzdobh \bkn d/ fe;/ jZd se GoBdk—fJe fi;w dh ftZE ’s/ jh ;jh, nkgD/ ;[cB/ d/ ;zr ;zr ofjD dk. j'o e[M BjhA sKjod/t wkbsh d/ jo oks d/ e"V/ siop/ dh sb\h ƒ fdB Go, fe;/ jZd se wkoB ftuIo{o ;jkJh j[zdk ;h.

fJwkos T[;koh d/ Bt/A m/e/ dk ezw P[o{ eoB s'A gfjbK jod/t ƒ ni/ e[M d/o ftjb;h s/ T[j Pfjo d/ P'o s'A T[eskfJnk j'fJnk T[BQK d/ Bkb jh ofj fojk ;h. ;t/o/;[yd/t ezw s/ ubk iKdk sK fgZS/ xo d/ B"eo ukeo, wkbsh s/ jod/t jh ofj iKd/. T[jfJeZm/ o/vhUrokw tikT[Ad/, N?bhftIB t/yd/—jZ;d/ y/vd/, mZm/ w\"b ftu ;koh fdjkVh r[Ikofdzd/. eJh tko wkbsh T[; d/ Bkb T[~mdhnK fvrdhnK YbkBK s/ whbK se g;o/ ek|h d/pk}K dh ;?o eoB fBeb iKdh. T[j s/ jod/t ek|h d/ p{fNnK Bkb yfj e/ bzxd/, ;{jhnKfpzp p?ohnK ƒ gb';d/, rZbK eod/, r[D r[DkT[Ad/ pj[s d{o fBeb iKd/. fJe fdB fJe fBZekfijk Bkbk NZgfdnK wkbsh dk g?o fsbQe frnk, sK jod/t B/ pVh c[osh Bkb nkgD/ jZEKdk ;jkok d/ e/ wkbsh ƒ fuZeV ftu fuZeV j'D'A puk fbnk. jod/t d/ jZEK dh fpibJhS{j Bkb wkbsh dh ;rbh j'Ad M{Dh rJh s/ T[; ƒ fJzR ikfgnk fit/A T[; dk fdb T[;d/ ezBK ftu T[~uh^T[~uh XVe fojk j't/. T[; dk fujok ;{jk fpzp j' frnk. T[; ƒ fJzRwfj;{; j'fJnk fit/A ihtB ftu gfjbh tko nZi T[; ƒ fe;/ wB[Zy dh S[j gqkgs j'Jhj't/. fJ;/ ft;wkdh nt;Ek ftu T[j xo gj[zuh sK T[; d/ j'mK s/ w{e PpdK ftu fJeokrDh fEoe ojh ;h. nfijh okrDh fi; d/ e'Jh Ppd BjhA ;B, noE BjhA ;B—;r'AfJe b?n ;h s/ fJe wX[o nfj;k; fit/A d{o fd;jZd/ s/ Xosh nk;wkB fwb oj/ j'D—fit/A fwqribh ƒ fe;/ B/ PhP/ ftu T[sko e/ Gow dk ;Zu gk fbnk j't/—fJ; okrDh ftu

Page 320: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK320

c[Nd/ MofBnK dk ;o'd ;h s/ fBozso trd/ gkDh dh wZmh^wZmh rsh dk nfj;k;.jod/t dh fJe S[j B/ wkbsh d/ nzdo fezBk e[M jh w[V e/ ;[oihs eo fdZsk ;h.

o;'Jh ftu T[j e[dos dh fJ; okrDh ƒ r[Dr[DkT[Adh fe;/ nrzwhA tfjD ftu tfjzdhj'Jh oks dk ykDk pDk ojh ;h fe T[; ƒ nkgD/ gsh dh w'No dh nktkI ;[DkJh fdZsh.T[; d/ j'mK s/ wubdh okrDh N[ZN rJh s/ T[j fco em'o jehes d/ g?oK ftu Xosh gou"ckb fvZr gJh.

T[; dk gsh T[; ƒ Ifjoyzd BIoK Bkb t/ydk cfoZi ftZu'A ft;eh s/ gkDh dh p'sbu[Ze jod/t ƒ Bkb b? e/ p?mD^ewo/ ftu ik p?mk. ykDk gekT[Adh wkbsh ƒ gfjbK p{jkfGVB dh nktkI ;[DkJh fd~sh s/ fco d'jK GoktK dh noE^jhD x[;o^w[;o dh, fi; ’u'Aed/^ed/ T[; d/ gsh dh r[Z;/ ftu T[pkb/ yKdh yoQthA nktkI T[~Godh sK T[j fe;/ nBikD/G? j/m dZp iKdh. T[j gqPB^fuzBQ pDh fJ;/ nt;Ek ftu yV'sh ;h fe T[; ƒ fpB p[bkfJnKjod/t pkjobk dotkIk y'bQ e/ nkgDh eko b? Pfjo tb iKdh ;Ve s/ s[o fgnk. o;'Jhdh fyVeh ’u'A wkbsh e/tb T[; dh eko dh T[~vdh X{V jh t/y ;eh ;h i' fyVeh d/ Bkbdh fenkoh ftu T[~r/ v/bhJ/, g?AIh, r/Ad/ d/ ekb/, ghb/, r[bkph s/ ;|?d r[bkp d/ c[ZbK T[~s/g? ojh ;h. fSD dh fSD T[; ƒ ikfgnk fit/A fJj ;G c[Zb w;B{Jh j'D, Bebh j'D.ngfoGkPs dod d/ nfj;k; j/m T[; B/ fyVeh s'A pkjo whbK se g;o/ ek|h d/ pk}Ktb t/fynk. fJj pk} T[; ƒ fjzd';skB ftu fezB/ ;[jD/, fezB/ fgnko/ s/ fezB/ e[dosh bZfrnkeod/ ;B. T[; d/ nzdo'A fit/A fJe o[r fijk Gfonk frnk s/ w"B o[dB ftu ru T[; d/nzdobh Bkoh ƒ fJzR wfj;{; j'fJnk fit/A J/E'A d/ ek|h d/ pk}K dk j[;B th n;b'A jh}?o^e[dosh j't/—fJe o'; fij/ s/ fJe o'j^Go/ o[dB ftu T[; d/ wz{j'A e/tb fJj Ppd jhfBeb ;e/ fe “e[dos th fezBh }?o^e[dosh j? `” Sbed/ nEo{nK Bkb fGZihnK T[; dhnKnZyK ftu ni/ th X{V T[~v ojh ;h s/ Pfjo tb iKdh ;Ve ’s/ bZrhnK T[j gsk BjhAfe; dk, nkgDk, fe e[dos dk wksw eo ojhnK ;B `

Page 321: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 321

fJvhg; dk fgU

GrtkB f;zx feBkoh tkb/ dh fIzdrh ;\s iZd'^ifjd dh fJe ;kyPks T[dkjoD ;h.;e{b ftu gVQfdnK fJe tkoh T[; B/ gZr ƒ feBkoh btk e/, feBkoh tkbh gZr pzBQDdk fotki s'fonk ;h s/ T[;/ ;w/A s'A T[; ƒ GrtkB f;zx feBkoh tkbk fejk ikD bZr fgnk;h. d;thA dk fJwfsjkB gk; eoB ;w/A se T[; d/ wksk fgsk d't/A gob'e ;[Xko u[Ze/;B. T[; ƒ fJzR ikfgnk ;h, T[; ;w/A, fit/A sgd/ ;{oi ;kjt/A whbK se pbdk wko{EbMkrD bJh T[j fBEktK eZbk jh ofj frnk ;h. go T[; B/ j"A;bk Bk SZfvnk s/ fJe S'Nhfijh g?q~; ftu fv;NqhfpT{No dh B"eoh eo bJh. fv;NqhfpT{No s'A ezg'IhNo, wPhB w?Bs/ fco T[;/ gq?~; ftu Sgd/ ;gskje gou/ d/ ;jkfJe ;zgkde pDB se dk ;|o T[;B/ j?okB eo d/D tkbh o|sko Bkb s? ehsk ;h. wkbe T[; T[~s/ pj[s \[P ;B, feT[Afed|so dh ugVk; s'A b? e/ ;zgkdBk ns/ fv;NqhfpT{PB s'A b? e/ wPhB^w?B se dk ezwGrtkB f;zx GhV ;w/A Uto NkJhw bk e/ nkg jh eo b?Adk ;h. fJ;/ ;w/A d/ d"okB T[;B/ frnkBh gk; eo bJh s/ fco frnkBh d[nkok phH J/H s/ n?~wH J/H d/ fJwfsjkB thgk; eo bJ/. fJ; ;w/A d/ d"okB gq?~; dk ezw th u'yk tX frnk ;h. gq?~; d/ wkbeKB/ e[M ;oeko s'A eoIk b? e/ s/ e[M g?;/ gq?~; d/ w[Bk|/ ’u'A gk e/ Pfjo dh w/B ;VeT[~s/ fJe tZvh ;koh fJwkos skwho ehsh s/ bkoi ;e/b T[~s/ ekbh s/ ozrdko SgkJh dkezw P[o{ eo fdZsk ns/ Bkb jh fJe j'o wk;e gouk th P[o{ eo fdZsk. fJ; ;G e[Md/ Bkb GrtkB f;zx feBkoh tkb/ dh gdth th tX rJh ;h. T[j j[D gq?~; dk iBobw?B/io ns/ d'jK gofunK dk ;zgkde pD frnk ;h ns/ T[; ƒ j[D ;ko/ ‘feBkoh ;kfjp’efj e/ ;zp'XB eod/ ;B.

gofunK dh ;zgkdBk d[nkok b/ye b'e feBkoh ;kfjp d/ ;zgoe ftu nkJ/. T[BQK B/fJe d' fwZsoK d/ ;fj:'r Bkb gq?~; wkbe dh ;ogq;sh j/m fJe ‘;op ebk ;whfynk ;dB’dh BhAj oyh fi; dk w[Zy eosZt ;kfjs dh ;whfynk s/ w[bKeD jh ;h. fJ; ;dB dkwhs gqXkBrh wzvb sK jo ;kb pdbdk ofjzdk, go goXkB ;dk jh fJe seVh ;kytkb/ okiBhse nkr{ s/ n";s doi/ d/ fusoeko, fiBQK B/ e[M b'e^rhs th ;zrqfj^pZX ehs/;B, ;odko ;ow[y f;zx ‘gKXh’ ƒ jh Ekfgnk iKdk ns/ ;dB dh iBob ;eZsoh s/j'o ;kok eko ftjko feBkoh ;kfjp nkg eod/. okiBhse y/so ftu got/P B/ feBkoh

Page 322: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK322

;kfjp dk jbek jh tZvk BjhA ;h ehsk, ;r'A T[BQK dh gj[zu th tX rJh ;h. fJ; w/bfwbkg ;dek T[j ed/ f;ckoP Bkb s/ ed/ e[M j'o YzrK Bkb nkb/^d[nkb/ nkgD/ jbe/ d/fwZsoK ;ZiDK d/ eJh ezw ;ztkoB d/ ekpb j' rJ/ ;B. fJ; d/ pkti{d th noX okiBhseo[uh tkb/ M'bh u[e iK fBzdk^Gog{o b/yK s'A fpBK feBkoh ;kfjp ;kfjse y/so ftue'Jh \k; rZb BjhA ;B eo ;e/. feBkoh ;kfjp nkgD/ jo eow s/ jo o[M/t/A ’u'A jhgqkJht/N T[g:'rsk bZGD d/ nkdh ;B ns/ ‘;op ebk ;whfynk ;dB’ dh ;EkgBk thfJ;/ o[uh dk cb ;h. fJBQK fdBK ftu jh T[BQK d/ Pfjo d/ nekPekDh e/Ado ftu gzikphgq'fvT{;o dh nk;kwh T[~s/ fJe gzikph b/ye ;dk f;zx ‘Pkj{eko’ ƒ fB:[es ehsk frnk;h, fiBQK B/ fe fJe' ;w/A eftsk, ejkDh, BkNe, Bktb s/ c[Neb b/yK s/ jh jZE BjhA;h nIwkfJnk ;r'A gzqgokrs P?bh dk fsnkr eoe/ BthnK bhjK gkT[D dk :sB th ehsk;h. feBkoh ;kfjp B/ nkgDk ;kfjs ftu got/P nekPpkDh d/ gzikph gq'rokwK dh gq;z;kswenkb'uBk s'A nkozG ehsk, fi; Bkb fJe sK T[BQK ƒ o/vhU gq'rokw fwbD br gJ/ s/ d{i/Pkj{eko ;kfjp Bkb gfjbK B/V/ d/ s/ fco xo'rh ;zpzX ;Ekgs j' rJ/. Pkj{eko ;kfjpdh gq/oDk s/ fiZE/ feBkoh ;kfjp B/ BthnK SghnK g[;seK d/ nekPtkDh s'A ohftT{^gq;koBd[nkok ;whfynk d/ y/so ftu gqt/P ehsk, T[~E/ ‘;op ebk ;whfynk ;dB’ dk w[ZyeosZt th gqrshtkdh o[wK;tkdh Xkok d/ ;Ekgs s/ o{VQ j' u[e/ ;kfjsekoK dh fBy/Xh s/Bt/A gq:'rK d/ ;woEB ƒ Ekfgnk. nkgD/ ;zgkdeh b/yK ftu feBkoh ;kfjp B/ fiZE/ gqrshtkdho[wK;tkdh Xkok dh fBZih nB[Gt s'A e'oh s/ |oI eoe/ ehsh ouBk s/ T[; d/ p[Z; e/yV's dk fPeko j' u[~e/ fpzp^ftXkB s/ wkBtheoBe gqsZyD^fefonk dh eVh nkb'uBk P[o{eo fdZsh, T[~E/ Pkj{eko ;kfjp dh ouBK ƒ e/Ado fwE e/ Bt/A^gq:'rK d[nkok BthA ghVQhdh BthA Xkok dh ;EkgBk dh o{g o/yk ƒ th f;XKse gZXo T[~s/ T[xkVBk nkozG fd~sk.fJBQK fdBK ftu jh T[BQK Bt/A b/yeK ƒ i' ;Ekgs b/yeK tb'A ;thfeqsh gqkgs eoB'A n;woEoj/ ;B s/ nkgD/ nkg ƒ eo[ZX iK o[PN :[te nkyd/ ;B, Bkb b? e/ Pkj{eko ;kfjpdh B;hjs T[~s/ feBkoh ;kfjp B/ gqrshtkdh b/yeK d/ ‘e/Adoh ;zx’ ftu x[;g?m eoe/T[; ƒ f;XKse s/ ;zxmBe gZXoK T[~s/ y/oz{^y/ozz{ eoB dh :'iBk pDkJh. ‘e/Adoh ;zx’ dhe'Jh r'PNh j[zdh sK feBkoh ;kfjp nkgD/ o[PN N'b/ ƒ Bkb b? e/ fJ; r'PNh s/ ik Xktkp'bd/. T[j nkgD/ Xz{nK Xko GkPB d[nkok T[~uh nktkI ftu tko^tko w/I T[~s/ w[Ze/wko e/ gqrshtkdh b/yeK s/ nkb'ueK dh G[rs ;[nkod/ s/ BthA T[~Go ojh Xkok dho{g o/yk dk gqGkt doPeK T[~s/ T[sgzB eoB dk :sB eod/, sK T[BQK d/ e[M fgV gZb/Bk g?Adk. jK, d'jK fXoK ftu jzrkwk Io{o wu iKdk s/ fco feBkoh ;kfjp dh ;zgkdBkj/m Sg oj/ gofunK ftu BthA Xkok dh fti? dhnK ;[oyhnK w'N/ nZyoK ftu bkJhnKiKdhnK. ‘e/Adoh ;zx’ dh iBob fJb?ePB ftu Gkt/A feBkoh ;kfjp T[; ;zx T[~s/ rDszsoeYzr Bkb epIk eoB'A n;woE oj/, go T[; ;zx d/ Bt/A b/yeK d/ fJe tZv/ Gkr ƒ;zx Bkb'A s'V e/ nkgD/ ;dB ftu Pkfwb eoB ftu Io{o ekw:kp j' rJ/. r[o;oB f;zx,s/itzs f;zx ‘ftodh’, e[bsko ‘ukfsqe’, nfti? ‘w?Dh’, \[Ptzs ‘w[es’, jop\P ‘jotkbth’pbpho f;zx ‘pKr’ s/ i;gkb f;zx ‘e;os’ nkfd pj[s ;ko/ Bt/A b/ye T[BQK d/ Bkb

Page 323: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 323

nk i[V/ s/ T[BQK dk dko{ gkDh uzrh soQK s[oB br fgnk. e/Adoh ;zx fdB gqshfdB ewI'oj[zdk j[zdk efwT{fB;N gkoNh d/ d' XfVnK ftu gkN ikD Bkb n;b'A jh ikw j' e/ofj frnk.

j[D feBkoh ;kfjp dk p'b^pkbk ;h. T[BQK B/ ;dB d[nkok ;oekoh roKNK b? e/Bt/A b/yeK dhnK ;w{fje gqkgshnK ƒ gqdoPs eodhnK fbysK d/ ;zrqafj gqekPs eoB/ nozGeo fdZs/. eftsk, ejkDh, BkNe, Bktb s/ tkose ;kfjs d/ y/so ftu jo ;kb dhnK;ot'sw feosK ƒ g[o;eko s/ wkD^gZso d/D/ nozG eo fdZs/. fJBQK ezwK bJh tZv/^tZv/;wkrwK dk nk:'iB j[zdk, uzd/ fJeZm/ ehs/ iKd/ s/ ;oekoh roKNK dh :'r tos'A ehsh iKdh—fJ; Bkb feBkoh ;kfjp dk wkD wjZst jh Bk tfXnk, ;r'A T[BQK d/ fBZih p?Ae p?bz; ftuth seVk tkXk j'D br fgnk.

BthA ghVQh d/ b/ye feBkoh ;kfjp e'b nkgDhnK g[;seK ohftT{ bJh b? e/ nkT[Ad/s/ Pkw dh p?me T[; g[;se T[~s/ bkT[D bJh fJe nZXh dko{ dh p'sb th b? nkT[Ad/. feBkoh;kfjp ni'e/ T[d:'re s/ wPhBh :[Zr d/ nzsors T[~;o ftuo ojhnK BthnK ehwsK d/ ;zdoGftu BftnK b/yeK dhnK ouBktK dh gq;z;kswe nkb'uBk eod/. T[BQK dhnK ouBktK dhftnkfynk d[nkok T[j T[; ft~u'A nfij/ ndG[s sZs bZGd/, fijV/ fe T[BQK b/yeK bJh nkgth e'bzp; tKr fJe BthA bZGs j[zd/ s/ T[j ft;w?^t; ed/ feBkoh ih tb t/yd/, ed/ nkgDhouBk tZb s/ ed/ feBkoh ih dh nkb'uBK tZb. T[BQK dhnK nZyK ftZu'A j?okBh gVQ e/ feBkohih pV/ Gkt g{oB s/ okIdkokBK Yzr Bkb T[BQK ƒ ;zp'XB eoe/ nkyd/ L

“fJj jh sK ouBkswe nkb'uBk j?—fJ; dk ;zpzX, iK fJzR ej' fJ; dh iVQ b/yed/ ntu/sB ftu j[zdh j?—ntu/sB d[nkok ouB^fefonk dh nkwd d/ eqw d[nkok f;oi/fJBQK r[DK s'A eJh tko b/ye u/sB gZXo s/ nkg th nfrnks j[zdk j?. fJ;/ bJh sK shihnZy tkb/ nkb'ue dh b'V g?Adh j?.”

nkgDh rZb ƒ mhe EK p?m rJh t/y e/ s/ Bt/A b/yeK s'A gq;z;k gqkgs eoe/ feBkohih j"b/ o"A ftu nk e/ rZb fco ni'e/ wPhBh :[Zr, s/ T[; d/, T[BQK dhnK ouBktK Bkb ;zpzXtb'A dh x[wk e/ nkgD/ T[~s/ b? nkT[Ad/ L “fJj ;G wPhB dh jh feogk j? ih, Bt/A ;kfjsdh Xkok pZM rJh j? s/ fJ; dk nkXko ihtB dk wPhBheoB s/ ;wki dk T[d:'rheoB jhj?. ;kv/ tb jh t/y bU, gq?Z; dh S'Nh wPhB s'A s[o/ ;K, nZi tZvh wPhB s/ jh BjhA p?m/;r'A d' gofunK, ;dB ns/ j'o eJh feZsk s/ nfe~skekohe ezwK dh nkg e/Adoh wPhB pD/p?m/ jK.”

feBkoh ;kfjp fi; ;Gk ;';kfJNh iK ;wkrw ftu iKd/, T[BQK dk T[u/uk wkD ehskiKdk. iK T[j ;wkrw dk T[dxkNB eod/ iK goXkBrh s/ iK fe;/ wZsG/d tkbh r'PNh ftupfj; dk nkozG eod/. T[BQK d/ gq;z;eK dk x/ok th B"itkB Bo b/yeK s'A b? e/ fJ;sohb/yeK se ft;sos j' frnk ;h, fiBQK B/ fe feBkoh ;kfjp ƒ fJe BthA gq/oBk jh BjhA;r'A fJe BtK pb th gqdkB ehsk ;h. T[j id'A th e'Jh pfj; P[o{ eod/ sK gqrshtkdhb/yeK d/ ftrmB s'A jh P[o{ eod/ s/ fco fBZeh wPhB s'A tZvh wPhB se gj[zu/ nkgD/ ftek;dk jtkbk d/ e/ j[bko/ fij/ ftu nk e/ efjzd/ L

Page 324: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK324

“ni'ek :[Zr wPhBh :[Zr j?. fJe g[oIk N/Yk j' ikJ/, N[ZN ikJ/ iK yVQ ikJ/ sK ;kohdh ;koh wPhB jh g?okbkJhI j' iKdh j?, ;wki dk ftek; o[e iKdk j?. ;kvk ;G dk ftek;;w{j dh e/Ados rsh s/ th fBoGo j? ns/ g[oI/ dh fBZih T[g:'rsk s/ th. ;' fiZE/ fBZiƒ ;[Pes eoB dh b'V j?, T[~E/ Bkb jh ni'eh wPhBoh ftu nkgDh EK fB:[es eoe/ b'VhAdk:'rdkB gkT[D dh th ntPesk j?. nZi d/ f;oie ftnesh ftu fgSb/ b/yeK tkbk fBZis/ go tkbk |oIh nksw^fto'X BjhA j?, ;r'A T[j ihtB d/ gqkfeqse B/w nB[;ko fBZi s/go dh d[joh :ksok ƒ Bkb' Bkb jh s? eodk j?.”

T[BQK dhnK dbhbK T[~s/ T[BQK d/ fwZso s/ d[PwD ns/ gq;z;e s/ fBzde fJZe' ;w/A j?okBj[zd/, sK T[j nkgDk o[\ rkrkoB s/ P?gov dh \bkJh :ksok tb eoe/ Bhb nkow;Nq"Ar s/ n?vftB nbv[foB dh uzdo^c/oh se d/ jtkb/ fdzd/, tZv/^tZv/ PfjoK ftu BkJhNebZpK, e?po/ fBqsK s/ ek|h jkT{;K d/ gZSwh gqGkt j/m T[~;o ojh BthA s/ buedko B?fse^gqEk ’u'A j[zd/ jhNo, N';No, o/vhU, N?bhftIB, gq?Po e[Zeo, cfoZi, w;B{Jh sgP^xo s/e'bv ;N'o/I nkfd d[nkok xo'rh fIzdrh d/ wPhBheoB se nk gj[zud/. nzs ftu nkgD/j[D/ j[D/ \ohd/ Bt/A ;e{No dh wB jh wB ftu g[okDh ;kJheb Bkb s[bBk eoe/ wPhB;"j/A ;w/A s/ ;EkB dh ;z[rV ojh ftZE dk jtkbk d/ e/ ;w/A s/ ck;b/ d/ Bt/A ;zebg dh uoukeod/^eod/ efjzd/ fe nZi n;hA fJe EK s'A d{ih EK dk |k;bk whbK s/ feb'whNoK ftuBjhA, ;r'A xzfNnK, fwzNK s/ fdBK d/ gq;zr ftu fwEd/ jK. uzd ;kE'A d; fdB tkg;h ns/gzi fdB dh fJefjoh :ksok d/ |k;b/ T[~s/ j? s/ SkT[Dh dk j;gskb HHH

SkT[Dh d/ j;gskb dk Bkw b?Ad/ jh T[j nkg w[;eok g?Ad/ s/ Bkb jh T[BQK d/ gq;z;e;o's/ th. feT[Afe SkT[Dh tkbh \{p;{os ftXtk s/ ;kfjs dh wZ; oZyD tkbh Bo; BkbfeBkoh ;kfjp d/ w[nkPe/ dh \po pVh nkw j' u[Zeh ;h s/ ;ko/ ikDd/ ;B fe—feBkoh;kfjp d/ ;e{No B/ fJj ftZE ek|h xNk fdZsh ;h. j[D g"Dk xzNk bZsK wkoB dh EKd;K fwzNK ftu jh T[; ƒ bzu ;w/A ik fwbd/, e[M fjo;h rZbK MkVd/, xo nk e/ bzueod/ s/ w[V ;w/A f;o d|so gj[zu iKd/. Pkw ƒ T[j fco Bo; e'b gj[zu iKd/, fe;/j'Nb dk ewok fBZxk eod/ iK e?po/ fBqs t/yd/ s/ T[; Bkb fvBo b? e/ tkg; xogos nkT[Ad/.

nXyV T[wo ftu uko pZfunK d/ pkg pD e/, feBkoh ;kfjp d/ fJ; fJPe B/fit/A T[BQK nzdo e'Jh BthA o{j c{e fdZsh ;h. T[j nkgD/ nkg ƒ t;w/A dh itkBh ftu ozre/ nzdo'A pkjo'A fJe j'D dk :sB eod/. T[; Bo; ƒ nkgD/ frnkB Bkb gqGkts eoBbJh :{BkB d/ ;[BksBh BkNeK s'A b? e/ Gkos se dhnK g[;seK ƒ fXnkB Bkb gVQd/ s/fco, fJBQK d'jK d/ fwbt/A sZsK ƒ ;dk f;zx ‘Pkj{eko’ se dh nkX[fBe BkNe gqEk ftuftdwkB dZ; e/ T[; dh ouBk ’u'A jtkb/ fdzd/.

fJe fdB T[j ;'|'ebhI d/ :{BkBh fwfEjk; s/ nkXkos fszB BkNe ‘okik fJvhg;’,‘fJvhg; e'b'B; fty/’ ns/ ‘n?ANh r"B’ gVQ e/ jN/ ;B fe T[BQK ƒ fJe c[oBk c[fonk fefeT[A Bk nkgD/ fwZso ;dk f;zx ‘Pkj{eko’ d/ Bt/A Sg/ gzikph BkNe ftZu'A fJvhg; rzqEh ƒbZG e/ fJ;dk fwfEnk d/ gq;zr ftu BjhA ;r'A ni'e/ :[Zr dh wPhBh B?fsesk d/ e'B s'A

Page 325: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 325

rzGho nfXnB gq;s[s ehsk ikt/. fJj rZb T[BQK B/ nkgD/ ;ko/ ;kfjse fwZsoK d';sK ƒth dZ;h s/ ftP/P eoe/ fJ; dh o{g o/yk ;zpzXh nkgDh gq/fwek Bo; Bkb ft;Eko g{oteftuko ehsh. T[j ;'u oj/ ;B fe Ismene d/ fJ; eEB fe fiBQK d/tfsnK B/ s?ƒ j/mK;[ZfNnk ;h i/ T[j nZi s?ƒ fco T[go b? nkT[D’ d/ T[~so ftu fJvhg; dk fJj efjDkfe ‘itkBh rtk e/ p[Ykg/ ƒ fJBkw, fJe xNhnk g{osh j?.’ fJvhg; d/ ;opokj/ d[yKsdh jh s;tho BjhA g/P eodk, ;r'A T[; d/ fJ; g{ot^eEB dh th fe ‘d[Zy, ;w/A ns/Pkjh y{B—fJBQK fszB nfXnkgeK B/ w?ƒ, ;zs'y s/ ;po dh f;Zfynk fdZsh j?’, dh g[PNh theodk j? ns/ fJ; ’u'A nkgD/ d[yKs gqsh T[; dk gqsheow th o{gwkB j[zdk j?. go i'ek;Nkdk, nZi dh i'ek;Nk dk fJ; xNBk gqsh eh gqsheow j't/rk. nksw^jZfsnk < BjhA—nZi d/ wPhBh :[Zr d/ fJvhg; d/ fJ; eow gqsh nZi dhnK pdbhnK j'JhnK B?fseehwsK d/ gq;zr ftu T[; d/ wksk fgsk dk eh gqsheow j't/rk < T[BQK B/ nkgDh gq/fwekƒ dZf;nk fe fJBQK gqPBK d/ T[~so T[j nkgD/ fwZso Pkj{eko ;kfjp d/ Bt/A BkNe ftZu'ApVh fwjBs Bkb y'i oj/ jB. ekw s/ nkuoB gqsh fJj fJe BthA gj[zu j't/rh ns/ ni'ehnkb'uBk dh fJe wjZstg{oB gqkgsh. T[BQK dh rZb ni/ J/E/ jh gj[zuh ;h fe nukBe T[BQKdh BIo nkgD/ Bkb nkJ/ go pkjo ;e{No e'b yV/ pokpo d/ Go itkB nkgD/ g[ZsoBts/i T[~s/ gJh sK rZb ƒ J/E/ jh SZv e/ T[BQK B/ Bts/i ƒ jZE d/ fJPko/ Bkb nkgD/e'b p[bkfJnk L

“Bts/i g[Zso, fJj phph ih J/E/ Bo; jB s/ ‘;op ebk ;whfynk ;dB’ d/ whs^;eZso th. s/oh wksk ih ƒ fJBQK dh dtkJh Bkb jh nkokw nkT[Adk j?. id'A th xo e'Jhphwko j't/ sz{ SkT[Dh nk e/ fJBQK e'b'A d[nkJh b? ikfJnk eo. Bkb/ ;e{No ’s/ fejVhd/o bZrdh j?. fizBk fuo Pfjo d/ f;tb j;gskb dh bkJhB ftu yVQ e/ s/oh tkoh nkT[Dhj?, T[; s'A fes/ gfjbK sz{ J/E'A ftjbk j', d[nkJh b? e/ xo gj[zu ;edk j?A.”

fJj efj e/ feBkoh ;kfjp Bo; tZb nZy dp e/ w[;eokJ/ ns/ fco T[; Bkb ;dkf;zx Pkj{eko d/ Bt/A BkNe pko/ pfj; ftu g? rJ/. T[BQK dh gq/fwek Bo; jh BjhA, ;r'Ai' e'Jh th T[BQK d/ fJj ftuko ;[Ddk, pVk gqGkts j[zdk. w?ƒ th rkj/^prkj/ feBkoh ;kfjpnkgD/ gZsoK okjhA nkgD/ Bt/A \ohd/ ;e{No, ;dB dhnK ;orowhnK, Bo; Bkb fJPe ns/Pkj{eko ;kfjp d/ Bt/A BkNe ftZu'A fJvhg; rzqEh bZGD s/ T[; d/ Bt/A e'B s'A ftt/uB eoBdh :'iBk pko/ fbyd/ oj/ ;B.

j[D id'A w?A uko^gzi ;kbK pknd Gkos dh ;zy/g c/oh s/ tkg; ik fojk ;K, sKw/o/ nzdo fJe T[s;[esk fJe ifrnk;k ;h feBkoh ;kfjp ƒ fJBQK ;orowhnK ftuftuofdnK t/yD s/ fJvhg; rzqEh d/ gqPB d/ Bt/A jZb s/ T[~so ƒ ;[DB dh. w?A ;'u fojk;K fe nkgDh fJ; E'VQ^fuoh :ksok d/ d"okB Pfjo ftu s/ B/V/ s/V/ dhnK EktK s/ ikDbJh feBkoh ;kfjp dk ;e{No fwb ikJ/rk s/ d{o dh :ksok bJh Pkj{eko ;kfjp dh eko.

feBkoh ;kfjp bzu^po/e s'A e[M fuo gfjbK jh w?ƒ nkgD/ d|so ftu fwb gJ/. w?ƒnukBe fwb e/ T[BQK ƒ j?okBh th j'Jh s/ \[Ph th. id'A T[j nkgD/ ek}I poh|^e/; ftu;w/N e/ g"VhnK T[soB bZr/ sK w?A T[BQK ƒ g[ZfSnk L

Page 326: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK326

“Pkj{eko ;kfjp d/ BkNe ftZu'A fJvhg; rzqEh dk BtK ftt/uB feZE'A e[ se gjz[uk j? <”“e[S Bk g[ZS ;{oi gqekP f;zx, fJ; fJvhg; B/ sK ;kvk GZmk jh fpmk fdZsk j?, T[wo

Go dh ;\s iZd'^ifjd s/ gqkgsh T[~s/ gkDh c/o fdZsk j?—fJj wPhB—fJ; wPhBh :[Zr ftufJvhg; ezgb?e; tkbh rZb T[bNh j' e/ ;kv/ rb nk gJh j?.”

T[BQK d/ p[MkosB[wk T[~so ’s/ w?A jZf;nk sK T[j j'o th tX/o/ rzGho j' e/ ;kJheb P?~vtb tX/. i/p ftZu'A ukph eZY e/ T[BQK ƒ ;kJheb dk izdok y'bQfdnK t/y e/ j?okB j[zfdnKw?A g[ZfSnk,

“feBkoh ;kfjp, s[jkvk BtK ;e{No feZXo frnk <”“fJ; wPhB, fJ; ;e{No B/ sK ;kvk p/Vk jh roe eo fdZsk j?. t/y' BK, ;kvk g[Zso,

;kvk jh ;e{No s/ ;kvh jh Bo; Bkb fJPe. s"pk^s'pk, w?A ;e{No t/u fdZsk j? ;{oi gqekPf;zx ih, j[D wkodk fco/ g?db NZeoK, ;kƒ eh <”

Page 327: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 327

ftnesh pBkw e"w

J/E/ nkfJnK T[; ƒ ni/ fJe wjhBk jh j'fJnk ;h s/ T[j ;'u fojk ;h fe fJe ;w[zdo,fi; ƒ fjzd wjK;kro efjzd/ jB, dh ftZE, s/ fizdrh fezBh tZyoh s/ tzBrh tkbh j?. ;[o\Xosh d/ tk;h fJj ekb/ b'e T[; ƒ gfjbK pV/ Ugo/^Ugo/ ikg/ ;B ns/ noph BtkpKpko/ pDhnK f|bwK ’u t//y/ em'o fjod/ tkb/ iPh }[bkwK dk fuZso T[; d/ f;woB ftu T[GodksK fJe niBph fij/ G? dk goSktK T[; ƒ nkgD/ nzdo ohArdk j'fJnk gqshs j[zdkns/ T[; dh ohVQ dh jZvh ftu T[; ƒ fjzw bZE rJh ikgdh. x[zrokb/ tkb, ekbh nkpB{;huwedh uwVh, p/YZpk ugNk BZe, w'N/ ikwBh p[ZbQ s/ T[~u/ bzw/ u"V/ ueb/, w'N/ m[ZbQ/ fi;wKtb t/y e/ T[j nzdo jh nzdo ;fjw iKdk. fJj fejh o[Irko dh fuzsk ;h, i' T[; ƒJ/E/ b? nkJh ;h—fwZsoK, BkfsnK Bkb'A s'V e/, \{B Bkb'A ftS'V e/. T[; ƒ fJj ;wM BjhA;h nkT[Adh fe T[; d/ wB dh fJj jkbs ftS'V/ eoe/ j? iK gSskt/ eoe/, G? ekoB j? iKfuzsk ekoB—;G e[M rvwv j' frnk ;h ns/ fco T[j fJeZbk ;h, fi; nzdo i/ ed/ ezpbƒ SZvD dh fJZSk ikrdh ;h, sK d/P dh G[Zy ns/ nkgDh p/edoh tb t/y e/ j"A;bk BjhA;h g?Adk. T[FzR fJj ezpb th T[; ƒ BjhA ;h S~vdk—fJ; ftu fJsBh fy~u ;h fe fJ;ƒ SZvD pko/ ;'ufdnK jh T[; ƒ M[DM[Dh nk iKdh ;h. Gkos ftu bk gk e/ T[; ƒ d'e[ ;" o[gJ/ wjhBk fwbd/ ;B s/ J/E/ d' jIko, fi; dk f;ZXk noE fJj ;h fe J/E'A d/ fJewjhB/ dh ewkJh bJh T[; ƒ Gkos ftu ik e/ J/E/ Bkb'A nkgDh T[wo dk d; r[DktX//o/ \ouDk g?Dk ;h, |i{b. ezpb T[; ƒ fyZu fojk ;h s/ G? T[; d/ nzdo ;[eV fojk;h, c?b fojk ;h.

T[; d/ xo d/ fJe gk;/ YbkB ;h, X[o BhtkD se iKdh ns/ fco BhtkD s'A T[sKjuVQdh pDdh^pDdh fJe f;yo se gj[zudh—fJ; T[Zs/ ek|h d/ pk}K d/ Bkb okiwkjK, wZeh,e/fbnK, e;kftnK, :kwI s/ Peo^ezdhnK d/ uVQkJhnK T[sokJhnK eZSd/ jkoK d/ jko ;Bns/ d{i/ gk;/ th fJ;/ f;bf;b/ dh fJe nw[Ze bVh ;h, fi; ftu nzpo Sz{jd/ ;|?fdnK d/goSkt/A J/E'A dh oks ƒ j'o th tX/o/ fGnkBe pDk fdzd/ ;B. T[j ;e{b dh ezgkT{Av ftuoks ƒ ykD/ s'A pknd ;?o eoB frnk e[dos dh fJ; nfs fgnkoh s/ fGnkBe o{go/yk ƒ t/y e/ nuzG/ ftu g? iKdk. T[; B/ nkgD/ d/P ftu ekbhnK p'bhnK oksK ftufJeZfbnK whbK ;|o ehsk ;h—f;ftnK, fMVhnK, po/fsnk s/ MZbK ftZu'A bzxfdnK T[; ƒ

Page 328: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK328

ed/ th G? wfj;{; BjhA ;h j'fJnk. T[j efjzdk j[zdk ;h fe G? wB[Zy d/ nzdo j?, pkjoBjhA ns/ fJ; ƒ nzdo jh wkfonk ik ;edk j?. fJe tko wko bU sK fGnkBe uhI fdbePns/ fgnkoh j' iKdh j? L fIzdrh jh BjhA, w"s th.

T[j B?o'ph s'A pj[s d{o ohIot J/ohJ/ d/ fJe ;oekoh ;e{b ftu nfXnkge ;h. Gkosftu phHJ/H, n?~wH J/H dh th e'Jh g[ZS gqshs BjhA ;h, go J/E/ e?ApfoI U b?tb ƒ \k;wjZst gqkgs ;h. fJ;/ bJh PkfJd T[; tor/ nB/eK nfXnkge J/E/ nk e/ nkgDh g{ohedo gJh wfj;{; eod/ ;B. fJ; edo d/ nfj;k; j/m T[; ƒ nZi nkgD/ nkg ’s/ r"otwfj;{; j' fojk ;h.

gfjbK^gfjb T[; ƒ G? d/ Bkb jh iVQ^jhDsk dk nfj;k; th j'fJnk ;h, go j[Dj"bh^j"bh T[; dh ;zrs dk ;oeb tv/ok j' fojk ;h, T[j fJ; BthA Xosh ftu iVQK geVfojk ;h—T[; nzdob/ oz[v wo[zv ;[zR/A ;ZyD/ o[Zy ƒ gZso w"b oj/ ;B—T[j j[D eZbk^eZbk;ZyDk^;ZyDk BjhA ;h fojk. T[; dk xo fi; ƒ T[j gfjbK wekB efj e/ nkgD/ d/P, nkgD/xo d/ ftS'V/ dk dod nB[Gt efonk eodk ;h—j[D fpbe[b xo ikgD bZr fgnk ;h.fJ; xo d/ jo ewo/ ftu T[; ƒ nkgDh j'Ad tZ;h j'Jh gqshs j[zdh sK T[j efj T[~mdk—‘nkgD/ ;zr ’u ed/ nkdwh eZbk BjhA j[zdk.’ wekB s'A xo sZe d/ fJ; ;|o se T[; ƒek|h wkB;e T[sko uVQk s/ ePN ftZu'A r[IoBk fgnk ;h. j[D T[j wfj;{; eodk ;h fexo s/ d/P d/ ;zebg ns/ noE, PpdK, wekB iK Xosh ftu BjhA ;r'A wB[Zy d/ nkgD/nzdo t;d/ jB—‘wB gqd/;h i/ Ehnk ;G d/; gokJ/.’

fJj b'e, fJj Xosh s/ fJj wekB T[; ƒ j[D ;G uzr/^uzr/, nkgD/^nkgD/ bZrD brgJ/ ;B. ozr ukj/ ekbk j't/, ukj/ r''ok s/ ukj/ rzdwh, jo fJe ftu nkgDh \{p;{osh j?.n|oheB e[VhnK d/ ekb/ ekm/ fi;wK dh nkgDh jh \{[p;{osh ;h. fJBQK dh nZr izrb dhnZr ;h, i'pB dh g{oB s/ Gog{o y[ZbQ y/v fJ; dk fJe nN[ZN nzr ;h. Gkosh e[VhnKdh nZr frZb/ r'jN/ dh nZr ;h—nzdo jh nzdo X[yD tkbh—gsh, gsBh pD e/ th ekw^;zpzXKpko/ g{o/^g{o/ ;ze'u s/ niBphgB Bkb Gog{o L fit/A jo oks jh Pkdh dh gfjbh oksj't/—fit/A jo oks jh fe;/ niBph eow ftu'A bzx oj/ j'JhJ/. go J/E/ ekw fJe gqkfeqsegqrNktk ;h—fJe b'V ;h, fi;w dhnK, j'Ad dhnK j'o b'VK tKr s/ fco ;ze'u ekjdk <T[; ƒ fJj ;G e[M uzrk^uzrk, nkgDk^nkgDk, bZrD bZr fgnk ;h.

T[j fJe v/Y whb s/ tkfenk pko tb g?db jh, phno ghD bJh, o[\ eodk sK e'Jheko, pZ; iK bkoh tkbk T[; ƒ T[u/u/ s"o s/ o[e e/ coh fb|N d/ fdzdk s/ Bkb jh N[ZNhc[ZNh nzro/Ih ftu nkgD/ ;kEh ƒ d;dk fe fJj f;zx ;kv/ ;e{b ftu wk;No j?, ;kv/ pZfunKƒ gVQkT[Adk j?. ;ko/ f;zx pj[s uzr/ jB. n;hA fJBQK ƒ ed/ th fe;/ d[ekB s/ ;"dk t/ud/BjhA sZfenk. iK fJj wk;No jB iK vkeNo, fJb?eNqhPB, vokJhto, fJzihBhno s/N?eBhPB. i'frzdo f;zx, f;zpk :k ehBhnK (ehBhnK dk P/o), fi; B/ Jh;N n|oheB ;|kohftu eko^d"V dk gfjbk fJBkw fiZs e/ ;kv/ s/ ;kv/ d/P dk f;o T[~uk ehsk j?. fco wZyDf;zx j? i' n?woi?A;h t/b/ ;kv/ b'eK d/ Bkb ob e/ ;kvh nkIkdh bJh nzro/IK d/ Bkb bfVnkns/ ;kv/ goXkB i'w''A efBnkNk fizBK ;wK jh vhN?BPB ftu fojk.

Page 329: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 329

fJj ;G e[M ;[D e/ T[BQK fdnK fujfonK s'A \b{; s/ nkdo d/ gqGkt gVQ e/ T[; ƒwkD th j[zdk s/ \[Ph th.

T[j pko ftu gj[zudk sK b'ehA T[; ƒ soQK^soQK d/ gqPB g[ZSd/, T[; d/ d/P, T[; d/xo, e"w s/ ephb/ pko/. T[j ;G ƒ \[Ph^\[Ph BfiZmdk. i/ e'b ckbs{ g?;/ j[zd/ sK T[j ;GbJh phno dk fJe okT{Av nkovo eo fdzdk s/ id'A T[; e'b g?;/ Bk j[zd/ sK ;G T[; ƒwZb'^wZbh phno nk|o eoB dk :sB eod/, \k; eo wjhB/ d/ nkozG ftu id'A T[BQK ƒsB\kj fwbh jz[dh.

B"itkB w[zv/, i' p/o[Irko ;B, fes/ fdjkVh eoe/ e[M g?;/ ewkT[Ad/ sK f;ZX/ pko ftunk Xwed/—T[BQK nzdo fIzdrh ƒ wkDB dk ukn ;h, ;zrhs s/ fBqs Bkb nfs dh w[jZps;h. T[BQK e'b g?;/ Bk th j[zd/ sK th T[j T[; ƒ pko nzdo dk\b j[zfdnK t/y e/ nS'gb/jh nzdo nk tVd/. T[j T[BQK dhnK n~yK ’u'A fBqs s/ ;zrhs dh bkb;k gVQ e/ fiT{e pke;ftu fJe Pfbzr dk f;Zek gk fdzdk s/ fco T[BQK d/ jowB fgnko/ rhsK d/ ohekov tikT[DbJh nZyo^ez[ih s/ nze^e[zih dZpdk sK T[j ;G P[eokB/ GohnK BIoK Bkb T[; ƒ t/yd/ j'J/fiT{e pke; ’u'A T[God/ ;zrhs nB[;ko fBqs eod/ T[; ƒ pko dh fe;/ e[Vh Bkb fBqs eoBbJh nkyd/ s/ edh e'Jh wBubk rGo{ T[; Bkb nkg jh fBqs eoB bZr g?Adk. T[; ƒ gzikphb'e^fBqs dh ;{M th ;h s/ iku th. fJBQK ;tkj/bh s/ fee{:{ GkPktK d/ rhsK d/ p'b T[;dh ;wM ftu xZN jh nkT[Ad/ go T[j ;zrhs dh X[B geV e/ nkgD/ nzrK ƒ ;[szso go;zrhs^:[es^w[dqktK ftu tfj ikD fdzdk, T[j nzro/Ih^B[wk fee{:{ fBqs ƒ gzikphnk b?Adk.s/ ne;o efjzdk fe fBqs edw frD^frD e/ BZuD dk Bkw BjhA, ;r'A ;zrhse X[B nB[;kofi;w ƒ y[ZfbQnK SZv d/D dh :[esh j?. i' th T[; Bkb BZudk, j[Zp j[Zp pfjzdk, T[; dhs/ ;ko/ f;zxK dh skoh| eodk. pko dhnK s/ j'o B"itkBK Bkb nkJhnK T[BQK dhnK fwZso^e[VhnK T[; d/ u"V/ ueb/ fi;w, bzw/^bzw/ tkbK, GothA s/ sokPh j'Jh dkVQh, rzdwhA ozrsns/ ;z[do grVh tb t/y e/ T[; dh gq;z;k eodhnK. B"itkB w[zv/ T[; ƒ nkgDhnK fwZso^e[VhnK Bkb BZu b?D dh y[ZbQ fdzd/, \[P j[zd/.

pko ftu nZXh oks se fBqs phno s/ ;zrhs dk d"o ubdk ofjzdk. ed/ e'Jh nZyV;[Gk dk :[te fe;/ Bkb MrV g?Adk, bVB bJh eZgfVnK s'A pkjo j' iKdk sK T[j T[; ƒ;wMk e/ efjzdk fe pko ftu nkBzd wkDB s/ wB^goukt/ bJh nkJhdk j? Bk fe MrV/eoB < i/ s{z Pesh dk fBoDk jh eoBk j?, sK nk ;g'oN;w?BfPg Bkb eohJ/. T[j d'jKbVB tkbhnK fXoK ƒ nkwQ' ;kwQD/ fpmk b?Adk s/ fco e{jDhnK w/I ’s/ fNek e/ fJe d{i/d/ gzi/ geVB dh jdkfJs eodk. T[BQK d'jK ’u'A fijVk d{i/ dh pKj ƒ dpk e/ gzi/ dh fgZmw/I ’s/ bk fdzdk T[j fiZs iKdk. T[BQK d'jK dh g/PkBh s/ w[VQe/ d/ eso/ T[~Go nkT[Ad/. fJ;w[VQe/ dh ;KM ftu T[BQK ƒ nkgDh bVkJh G[Zb iKdh s/ fJj d;s^gzik wB goukt/ dh fJey/v pD iKdk. T[j ;ko/ T[; Bkb d;s^gzik b?D dh g/PeP eod/. ed/ T[j jZ; e/ NkbiKdk s/ ed/ fe;/ jZN/ eZN/ B"itkB dk gzik nZy c'o/ ftu w/I ’s/ bk e/ ;G ƒ nuzG/ ftugk fdzdk. T[j efjzd/ f;zx pj[s seV/ jB, fJj i{v' th ikDd/ jB. pVh seVh s/ db/oe"w j? ;kv/ tKr, fee{:{ th ehBhnK d/ f;zx jB.

Page 330: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK330

j|s/ d/ nzs ftu jo PfBuotko B?o'ph s/ j'o fBZe/^fBZe/ e;fpnK ftu B"eoh eod/gVQ/ fby/ B"itkB S[ZNh eZND J/E/ tkg; nkT[Ad/ sK T[j T[; Bkb nzso^okPNoh okiBhsh ns/nkgD/ d/P dh ;fEsh pko/ pfj; ftu g? iKd/. e'Jh efjzdk, “fw;No f;zx ` fJj Pkj s/gN/b pj[s G?V/ jB. fJBQK J/PhnB ftUgkohnK B/ ;kv/ nBgVQ s/ nBikD ;kdk^b'j b'eKdk \{B u{; e/ bZyK Pfbzr p?AeK ftu iwQK eo bJ/ jB—e'mhnK gk bJhnK jB. nkIkdhfwb rJh j?, go ;kv/ b'e ni/ th rohp d/ rohp jB s/ fJj J/PhnB ftUgkoh ni/ thfdB' fdB nwho j' oj/ jB. ;kƒ fJBQK Bkb B|os j?.”

sK T[j T[~so fdzdk, “ftUgkoh dk Bk e'Jh Xow j[zdk j?, Bk e"w, Bk d/P, Bk ephbk—T[j e/tb ftUgkoh j[zdk j?, fi; B/ xZN w[Zb ’s/ uhI \ohd e/ tZX w[Zb ’s/ t/uDh j[zdh j?—d'jK gkf;nK s'A nkgDh o'Nh u'gVBh j[zdh j?—ftUgkoh ukj/ rzdwh j't/, ukj/ fuZNk s/ ukj/ekbk—T[; dh Bhns fJe j[zdh j?—o[uh fJe j[zdh j?.”

“BjhA fw;No f;zx fJj J/PhnB ftUgkoh HHH”“w?A s[jkv/ Bkb ;fjws jK fe fJBQK eZShnK r[iokshnK B/ J/E/ ;?AN go;?AN B|k th

ewkfJnk j?. fJj s[jkƒ jh BjhA ;kƒ th b[ZNd/ jB. fJBQK Bkb ;"d/pkIh eofdnK 200Pfbzr dZ;/ w[Zb dh uhI i/ Gk eoe/ 125 Pfbzr s/ b? nkU sK th s[jkv/ wB ftu fJj;zd/j ofjzdk j? fe ekP w?A T[; ƒ nkf\o gotkBs ehws 100 iK 75 Pfbzr efjzdk sKth T[; B/ wzB ikDk ;h, go d{i/ gk;/ th t/y'—ftUgko dh n|oheBkJhI/PB j/m i' n|oheBftUgkoh nZr/ nkJ/ jB eh T[j th fJj' e[M jh BjhA eo oj/ < nkIkdh fwbD s'A pkndeh s[;hA fJj nB[Gt BjhA eo oj/ fe w/o/ d/P Gkos tKr J/E/ th ;owkJ/dkoh ni/ seekfJw j?, eh j'fJnk i/ fuZN/ nzro/I dh EK ekb/ nzro/I B/ s/ J/PhnB ftUgkoh dh EKn|oheB ftUgkoh B/ b? bJh j? <”

sK T[j ;ko/ bkitkp j' iKd/ s/ nkgD/ nkb/^d[nkb/ oks'^oks nwho j'J/ nkgD/ephb/ d/ b'eK s/ Mks wko e/ T[; Bkb ;fjws j' iKd/, s/ g[ZSd/ fe fJBQK j'o J/PhnBIBkb'A f;zx feT[A tZyo/ jB < fJBQK ƒ J/E/ ;ko/ feT[A g;zd eod/ jB < sK T[j itkp fdzdkfe fJj fJ; bJh fe fJBQK dh pj[^frDsh fPbg iK wId{oh eodh j?, seBheh, fi;wkBh,wPhBh iK fdwk}h. fJBQK d/ w[VQe/ ftu s[jkƒ nkgDk w[VQek BIo nkT[Adk j?. fJj w[VQe/dh ;KM j?.

ed/^ed/ T[j pko d/ wkj"b s'A spdhbh gqkgs eoB bJh fo~fiI T[~s/ fyZbohnK M[ZrhnKtb fBeb s[odk. e'Jh p[ZYk T[; ƒ fee{:{ GkPk ftu T[; dk jkb^ukb g[ZSdk, rohN eodksK nZr'A T[j th fee{:{ GkPk ftu jh T[; ƒ T[; dh \po;ko g[ZSdk sK p[ZYk fyV g[V iKdkns/ fee{:{ ekok f;zxk (fee{:{ f;zx) efj e/ ;zp'XB eodk ns/ nkgDh gsBh ƒ T[; tk;s/w[okNhBk tkbk e?bkpkP fbnkT[D bJh efjzdk. T[j d't/A fJeZm/ p?m e/ e?bkpkP ’u'A gP{nKd/ f;zrK ftu w[okNhBk gk e/ ghAd/ rZbK eod/, fiBQK dh T[; ƒ pj[s xZN ;wM g?Adh, goT[j j[{z jK eodk nkgD/ f\nkbK ftu y' iKdk. w[okNhBk dh ed/ T[j |oK; dh tkJhB Bkbs/ ed/^ed/ bkjD Bkb s[bBk eodk. Pfjd, yzv, rzB/ d/ o; s/ okws'oh dh ;[Zeh fSZb tor/w[okNhBk o[Zy d/ cb dh fSZb ƒ gkDh d/ NhB ftu x'b e/ nZi oZy fdU s/ eZbQ fJj w[okNhBk

Page 331: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 331

gh bU. fezBk ;kdk sohek ;h, BPk pBkT[Dk dk. w[okNhBk ghAfdnK d/ w[jo/ xo dh ;[nkDhrd/oh dhnK gb/NK fbnk oZydh. wZeh s/ okiwkjK d/ T[pb/ dkfDnK d/ fJ; BwehB fee{:{G'iB ƒ uZyfdnK T[; ƒ nkgD/ d/P dhnK pZebhnK dh :kd nk iKdh. p[ZYk s/ T[; d/ xod/ ;G ih \[P j[zd/ s/ efjzd/ fe fJj f;zx nzro/IK tKr ;kE'A Ugok BjhA, ;r'A ;kv/ tKrjh ;kvk j?.

;Nk| d/ w?Apo s/ ;e{b d/ ftZfdnkoEh th T[; T[~s/ pj[s \[P ;B. nkgD/ ;kEhnfXnkgeK Bkb T[j fe;/ th ftP/ T[~s/ vz{xh ftuko eo ;edk ;h ns/ rkj/^prkj/ T[BQKƒ ;w{je gkoNhnK dh nk|o eodk ofjzdk ;h. fJ; soQK nkg;h o'N/PB d[nkok fJj;w{je gkoNh J/E'A dk fJe fB:w pD rJh ;h. ;e{b d/ ftZfdnkoEh T[; d/ jowB fgnkfonKj'D d/ d?fBe gZso ;B. id'A T[j ;kfjs gVQkT[Adk sK T[BQK ƒ fJzR ikgdk fit/A T[; B/T[BQK ;kjt/A ;kfjsekoh BjhA, ;r'A fIzdrh dh ;w[Zuh feskp y'bQ e/ oZy fdZsh j't/—T[BQKnzdo BthA o"PBh dk ;{oi c[ZN nkfJnk j't/ s/ T[j PpdK s/ noEK d/ fIzdrh nkJ/ eowdk fJe nzr pD rJ/ j'D. fJj ftZfdnkoEh T[; dh gq;z;k ƒ whbK se b? rJ/. T[j pj[sgq;zB ;h. T[; B/ nkgD/ bJh BjhA ;r'A ;ko/ jh f;zxK bJh J/E/ nk e/ nkdo g?dkehsk ;h.

go fJe fdB T[; ƒ pVk nuzGk j'fJnk, id'A fJe nXyV fee{:{ B/ T[; tb t/yfdnKT[~uh^T[~uh Ifjo T[~rbfdnK T[; T[~s/ PkT{N ehsk, fi; ftZu'A T[; d/ gZb/ fJj jh fgnkfe n;hA nkgDh Xosh T[~s/ f;zxK s/ gzikphnK ƒ BjhA ofjD d/Dk, n;ha fJBQK ƒ B|oseod/ jK. nZr'A i' e[M T[; B/ p[ok Gbk nkfynk T[; d/ e[M gZb/ Bk fgnk. fSD dhfSD T[; d/ nzdo fJe ;zzd/j fJe gqPB ikfrnk fe i' gqf;ZXh s/ wkD ;fseko T[; ƒJ/E/ fwfbnk ;h eh T[j fJe Gow ;h < fJ; s'A gfjbK fe T[j fJ; dk T[~so bZGdk, pkod/ wkbe s/ j'o ;G B/ nXyV g[oP ƒ XZe/ wko e/ pko ftZu'A pkjo eZYfdnK T[; ƒJ/E/ w[V ed/ Bk nkT[D dh jdkfJs ehsh. T[; B/ T[BQK ƒ bZy o'fenk s/ fejk fe s[;hApj[s p[ok ehsk j?, w/o/ d/P ftu th Pokp gh e/ b'e fJ;/ soQK yo{d eod/ jB. T[BQK ;GBKB/ s/ \k; eo pko d/ w?B/io B/ T[; e'b'A T[u/uh w[nk|h wzrh s/ fejk, “fw;No f;zx `|hb n?N j'w, th nko t?oh ;"oh—jh fJI fJB;/B—th bkJhe :{, th bkJhe nkb f;zxIN{ ph fJB ehBhnK.”

rZb nkJh rJh j' rJh go T[; d/ fIjB ftu fJ; nXyV fee{:{ dk feodko s/ tshokfJe xz[vh pD e/ ofj frnk ns/ T[j ;'uD bZr fgnk fe fJ; dk eh ekoB j't/rk < T[;d/ fJe n|oheB fwZso B/ fJe tko pVh rzGhosk Bkb T[; ƒ fejk ;h fe fJj J/PhnBb'e ;kvhnK e[VhnK Bkb BZu e/ s/ ;"A e/ pj[s gq;zB j[zd/ jB go nkgDhnK e[VhnK Bkb;kƒ rZb th BjhA eoB fdzd/. T[BQK ƒ b[e' b[e' e/ uko dhtkoh d/ nzdo oZyd/ jB s/ e[VhnKth nfijhnK jB fe ;kv/ tb wz{j BjhA eodhnK, nfs dhnK n?ANh ;'Pb.

T[j ;'u fojk ;h fe PkfJd n|oheB e[VhnK Bkb y[ZbQw y[ZbQk fBqs eoB ns/ fwZso^ukok rzYD eoe/ jh T[; nXyV fee{:{ s/ T[; tor/ e[M j'o b'eK d/ wB ftu T[; gqshB|os ikrh j't/.

Page 332: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK332

d{ih tkoh c/o T[;/ nXyV wB[Zy B/ T[; T[~s/ PkT{N ehsk ns/ fJ; tkoh fco T[; ƒs/ j'o f;zxK ƒ Bk e/tb p[ok Gbk fejk s/ rkbQK jh eZYhnK ;r'A nkgD/ fBszGK s/ jZE bk^bke/ T[j tko^tko ‘f;zx’ efjzdk ns/ T[; tb t/y e/ IwhB T[~s/ E[Zedk ;h. d{finK d/ cVBd/ pkti{d th T[; tb MJhnK b?^b? e/ MgNdk ;h ns/ fco id'A T[j nkgD/ fBszGK T[~s/jZE bkT[Adk sK T[; dk r[Z;k j'o th GVe T[~mdk T[j efjotkB j' iKdk.

T[j pVk j?okB ;h, fJ; ;fEsh s/ fe nk\o T[; s'A eh \[Bkwh j' rJh j? < T[j fJ;nXyV fee{:{ ƒ fpbe[b BjhA ;h ikDdk ns/ fJj T[; Bkb T[; dh d{ih d[yKse G/AN ;h.T[j fJ;/ ;'u ftu }bskB ;h fe T[; d/ fJe nfs fBeN n|oheB fwZso B/ T[; ƒ pkj'AcV e/ pko ftu fbnKdk ns/ phno dk nkovo d/ e/ efjD bZrk, “fJj gk}b j?, sz{ fuzskBk eo. fJj fe;/ f;zx fw;soh s'A b'j/ dk ezw f;Zydk j[zdk ;h. ezw f;ZyfdnK fes/ fJ;s'A e'Jh rzGho rbsh j' rJh sK GZmh s/ p?m/ T[; f;zx B/ r[Z;/ ftu nk e/ sZsk^sZsk b'jkfJ; d/ fBszGK T[~s/ bk fdZsk. T[; fdB s'A jh id fJj fe;/ f;zx ƒ t/ydk j? sK ;G f;zxKƒ p[ok^Gbk efjzdk j'fJnk T[; T[~s/ PkT{N eoB br g?Adk j?. eh sz{ th fJ; fJe fee{:{tb t/y e/ pkeh ;kfonK pko/ th G?Vh okJ/ pDk bt/Ark <”

Page 333: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 333

nkfd ;~u, i[rkfd ;~u

T[j nkgD/ d/P dk fJe wjkB ;kfJz;dkB jh BjhA, ;r'A fJe ;z;ko gqf;~X j;sh th;h. id'A s'A T[j nkgD/ d/P d/ gqwkD{ Pesh efwPB dk w[yh pfDnk ;h, T[; d/ wB ftusoQK^soQK d/ ftuko gBg oj/ ;B. T[; B/ Xkowe doPB s'A b? e/ jhrb, feoerkod, ;koss/ o;b nkfd se d/ ftukoK dk nfXn?B ehsk ;h. fJBQK d/ |b;|/ ƒ wB[Zy d/ nkfd i[rkfdftek; s/ fJfsjk; d/ gzfBnK s/ c?bk e/ t/fynk ;h. Xow pko/ sK T[j fJ; Bshi/ s/ gj[zfunk;h fe fJj fJe ojZ; j?, fJe |oIh ejkDh i' wB[Zy d/ nkfd s/ ftek; ƒ nzX ftPtk;dhnK G[Zb^G[bZJhnK dh nzBQh fdPk ftu fbik yfVnK eodh j?. fiZE/ Bk oZp dh jK^tkuePesh dk jh fBoDkiBe fBnkJ/ j[zdk ;h s/ Bk jh P?skB dh BKj^tkue spkj^e[BPesh dk ns/ Bk jh fJBQK d'jK dh ;fj^j'Ad s/ ;wM"s/ dk G/d jh gZb/ g?Adk ;h. Xow dhf;Zfynk dk ekoB T[; B/ ;wM fbnk ;h fe wB[Zy B/ nkgDk nkfd ikDBk ukfjnk, sKfJfsjk; dh m'; rtkjh Bk fwbdh t/ye/, T[j nkgD/ nzX^ftPtk; dk fJe ekbgfBe ;z;kofwE p?mk—nkgD/ s'A tv/oh fe;/ Pesh d/ ojZ; ftu nkgDh ifrnk;k Xko e/ ;zs[PN j'p?mk. Xkowe B?fsesk d/ ekoB ƒ th T[; B/ uzrh soQK ;wM fbnk ;h. wB[Zy B/ BdhnK,BkfbnK, gopsK, uzd, skfonK s/ tDK, fpqSK ƒ fJe bzwh T[wo G'rd/ t/fynk, sK T[; nzdoth fJ; ;dhtsk ƒ gqkgs eoB dh fJZSk w"bh. fJ; bJh T[; B/ sB wB dh ;[Zuw s/ B?fsenfGnk; d[nkok nkswk dh P[ZXh ’s/ pb d/ e/, gdkoE d/ dtzX ftZu'A fBebD s/ nkswkƒ gowkswk ftu nG/d eoe/ fBotkB dh jh BjhA ;r'A fJe ;dhth ;"Ado: dh fJZSkth ehsh.

nZi nkswe PeshnK d/ Nkeo/ s/ gdkoEe PeshnK ns/ nzX^ftPtk; d/ Nkeo/ s/dbhb s/ frnkB ftfrnkB B/ fJ; edo s/Ih Bkb T[F~Bsh ehsh j? fe wB[Zy ƒ Xkowe fBotkDgqkgs eoB s'A gfjbK jh gqwkD{ dh fGnkBe j'Dh s/ ft;c'N s'A pknd T[sgzB j'D tkb/ ;d?thnBQ/o ftu nkgD/ nkfd, ftek; ns/ nzs d/ fszB/ f;o/ ;dk bJh r[zw ikD dk ;z;k g?dkj' frnk j?. id'A T[j jho'Phwk ns/ Bkrk;keh ’u'A j[zdk^j[zdk nkgDh gqwkD{ Pesh efwPBdh T[~u gdth s/ Mks wkodk, sK T[; ƒ fJzR ikgdk fit/A T[j fJ; wkD wjZst tkbh e[o;hs/ BjhA ;r'A fJe fGnkBe gqwkD{ GZmh s/ p?mk j?, fi; dk ft;|'N fe;/ ;w/A th ;zGt j';edk j?. fJBQK ;'uK d/ gqGkt^t; T[; d/ fIjB ftu fJe SDkek fijk j[zdk s/ T[; ƒ nkgD/

Page 334: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK334

n;fsZst d/ Bkb jh ;kos d/ n;fsZsttkd s'A b? e/ o{;, uhB d/ ;wkitkd ns/ nwohekd/ gz{ihtkd se ;G d/ uhEV/ T[~vd/ BIo nkT[Ad/l fiBQK d/ fBPkB fJfsjk; d/ gzfBnKƒ r{V/Q ;[o\ ozrK ftu ozr e/ ;dk bJh skoheh ftu ;[N iKd/—nrkwhA fJfsjk;ekoK,g[okb/y y'ihnK s/ vkotBk bJh—nkdwh s'A ;ZyDh P{B: j'Jh fJ; Xosh T[Zs/ fJ; ftek;dh spkjh dh G[Zbh ft;oh bVh bZGD bJh.

T[j t/ydk fe T[; d/ eZgV/ s/ jZE ;G bj{^b[jkB jB—T[; dk ewok oZs'^oZs j?—nkgDh gq:'rPkbk ftu T[; ƒ gqwkD{ dk ft;|'N jh BjhA ;r'A ;rbh Xosh s/ g;oh iB^;zfynk dk ft;|'N j[zdk BIo nkT[Adk sK T[j f;o s'A g?oK she fJ; ngokX^GktBk Bkbezp iKdk. T[j ;'udk fe fJ; P;so^d"V, fJ; \bkJh y'i dk w[ekpbk fe; noE < fJjuzd skfonK dh d[BhnK ftu iK tZ;D d/ dkJhJ/ pzBQdk wB[Zy nu/s jh brksko T[; NfjDhƒ eZNh ik fojk j?, fi; T[~s/ T[j nkg p?mk j?. fJj ikDd/ j'fJnK th fe j/mK fJe fteokbgkskb j?, fi; ftu f;nkj Bkr ohArd/ fcod/ jB. fi; ftu dk\b j' e/ pzdk |Bkj sKj' ;edk j?, tkg; ed/ BjhA w[V ;edk.

T[; dh ;'u fJBQK tfjDK ftu jh nwohek gj[zu rJh. T[j ;'udk fe Xosh T[~s/ fBsnB/eK b'e G[Zy, phwkoh s/ rohph dk fPeko j' e/ wo oj/ jB s/ nB/eK fwbhnB vkbojo toQ/ uzdo^:'iBk s/ \bkJh d"V ’s/ \ou/ ik oj/ jB. nihp wIke j? wB[Zysk d/ fJ;d[yKs dk. fco T[j nkgD/ nkg pko/ ;'uD p?m iKdk. T[; dh nkgDh j'Ad eh j? < fJ;dk wzst eh j? < T[; d/ fIjB ftu nkgD/ fJe eth fwZso d/ p'b ;[gqkD j' iKd/ L “n;hAihT{D bJh izwd/, go woB bJh fiT{Ad/, wko{Eb ƒ G'rd/, jo gb, jo fSD, toswkB ftuftnoE j' oj/ jK.” T[; ƒ ihtB s/ w"s ftueko sDh j'Ad dh fJ; T{b^ib{bhns ’s/ fJeM[DM[Dh fijh nk iKdh. T[; dk bz{^bz{, ftzfBQnK^ftzfBQnK, fyzfvnk^fyzfvnk ikgdk s/ T[jwfj;{; eodk fit/A T[; dh T[wo dh ;koh gqkgsh T[~s/ fJe f;nkj ozr fco frnk j't/.w/I s/ gJ/ y'i^gZsoK T[~s/ w"s d/ f;nkj jkPhJ/ s'A nZr/ fpibh^yzfGnK s/ Nzr/ d' jZvhnKs/ y'goh tkb/ \so/ d/ fBPkB M{bd/ BIo nkT[Ad/—fpibh dh fJe Bzrh sko ;koh Xosh T[~s/fJe ikb fijk T[D ojh gqshs j[zdh s/ d{i/ fSD jh fdB ƒ nzBQh iB^;zfynk uwfr~dVKtKr nDfrDs fgzioK dk fJe ;w{fje fgzio pD fJ; ikb ftu c; e/ g[Zmh bNedh BIonkT[Adh ns/ fco fJe ft;|'N ;[DkJh fdzdk—fJe ;zxDk nBQ/ok g;fonk gqshs j[zdk—T[;ƒ ikgdk fit/A wjkswk p[ZX, Jh;k, r[o{ BkBe, wkosB b{Eo fezr s/ j'uh fwzBQ d/ Bkb jhfjNbo, uzr/I, w;'bhBh, wkU, i"B;B, fBe;B s/ po?IB/t fJe^fJe eoe/ T[; d/ nzdo;dk bJh dw s'V rJ/ j'D. T[; dh d/j ;z[B j' iKdh. T[; dh ohVQ dh jZvh ftu gkokbZE frnk ikgdk.

go d|so dh o[NhB, bzu^po/e, ugVk;h, ek}IK dh s'o s/ j'o ;oekoh ezwK dhG/v^ukb T[; ƒ fJ; ;fEsh ’u'A w[V irk fdzd/. j'Ad < j'Ad dk wzst < eh T[j ekwz{ d/nkT{N;kJhvo tKr w"s, ihtB, fgnko, ekw nkfd ƒ fJBfv|o?AN (nb/g) j' ikt/ < ehT[j N'fpN :j{dh tKr d[y^;[y s/ fJ; wkB;e fyZu'skD ƒ \[dk dk j[ew ;wM e/ fJ; ftZu'AfBob/g o{g ftu bzxfdnK ftPtk; dk ;zs[bB ekfJw oZyh oy/ < iK fco nksw^jZfsnk

Page 335: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 335

eo bt/ < gfjbk gqPB T[; nzdo P{B: dk nfj;k; g?dk eodk, d{ik nzX^ftPtk; dk s/shik GKi ns/ jko dk. fJBQK gqPBK ;"j/A T[; d/ f;woB ftu fco fJe ;_o T[Godk L gqwkD{Pesh efwPB. T[j ;'udk fe i/ T[j nkgDh j'Ad dh T{b^ib{bhns d/ uZeo ftZu'A BjhA fBeb;edk, sK fIzdrh d/ fBozso eqw s/ T[; d/ phi^g"dk^phi tkb/ ;{so dh rsh ƒ ekfJwoZyD ftu sK ;jkJh j' ;edk j?. fIzdrh d/ tkjB dk jzY jko nzs j' ikDk ntPe j?,go fIzdrh dk fBozso gotkj sK ekfJw ofynk ik ;edk j?. i/ fJBQK e"wK, tkdK, ozrK,B;bK s/ fBIkwK d/ fpy/V/ ƒ wko e/ fJe ;KMh wkBtsk dk fBowkD ;zGt j' ;e/ sK jh;G ƒ ;[y dk ;kj nk ;edk j?.

fJBQK ftukoK d/ gqGkt j/m T[; d/ nzdo fJe BthA y'i, fJe Bt/A gq:'r dk c[oBkc[fonk. T[j ;'udk fe fJj fJe i[ow j't/rk. fJe fGnkBe i[ow fi; bJh ekƒB T[;ƒ ed/ w[nk| BjhA eo/rk. eh j'fJnk i/ T[j fJe T[~u nfXekoh j?. ekƒB dhnK BIoKftu S'N/ tZv/ ;G fJe ;wkB j[zd/ jB. go fco T[j ;'udk fe T[; d/ nzdo i' ftukoiBw b? oj/ jB, i/ T[BQK dh g[PNh fJ; siop/ Bkb j' ikJ/ sK fco T[; ƒ nkgD/ jPodk e'Jh vo BjhA. ;wM bt/rk fe fJe j'o Jh;k ;{bh s/ uVQ frnk. nzX^ftPtk; dk Jh;kBjhA, frnkB, ftfrnkB s/ dbhb dk Jh;k.

;G e[M ;'u ftuko e/ T[; B/ nkgD/ gq:'r dk nk:'iB ehsk. nkgDh P\;hns s/fJe Bekp gk e/ T[j w[iowK dh d[BhnK ftu ik tfVnk. w[iow i' nkgD/ feZs/ ƒ nkgDhj'Ad dh jZd se ;[fjod j[zd/ jB. fJBQK fdBK ftu jh T[; d/ d/P dhnK n\pkoK ftu tZytZy ephfbnK, B;bK, GkPktK s/ ozrK d/ fBZe/^fBZe/ pZfunK d/ nrtk j'D dhnK \poK SghnK.fBZe/^fBZe/ pZu/ fiBQK d/ wz{j ftu iK wK dk d[ZX ;h s/ iK noEjhD nktkI—fiBQK dh nktkIni/ fJe Ppd th BjhA pD ;eh ;h—fiBQK dhnK bZsK s/ pkjK gzx{V/ s/ fgnK jh fjZb;edhnK ;B, fJe wk;{w fijh y/v^wJh joes d/ o{g ftu. fiBQK dh w[Zmh i/ y[Zbdh ;hsK d[BhnK d/ gdkoE ;[eV iKd/ ;B—s/ i/ pzd j[zdh ;h sK fIzdrh dh P{B:sk dk G/d fJex[NB fijh ftu ;[zrVdk ikgdk ;h. pZu/, fiBQK dhnK nZyK ftu i/ o[dB ;h sK fBoSb,fiBQK dhnK p[ZbQhnK ’s/ i/ w[;ekB ;h sK G'bh—fJ; w[;ekB s/ fJ; fBoSbsk ;"j/A d[BhnKdh ;koh g?rzpoh s/ i[ow ;[eV e/ fJfsjk; d/ fJe nkfd i[rkdh B[es/ ftu f;wNd/ BIonkT[Ad/ ;B—B[esk fi; ƒ e'Jh nzv^e'P iK nzvk efj b?Adk j? s/ e'Jh pk}/^ndB d/ fwfEjk;Bkb ik fwbkT[Adk j? ns/ e'Jh fJ; ƒ wkd/ s/ u/szBsk d/ foPs/ se b? iKdk j?.

;ko/ d/P ftu fJj \poK izrb dh nZr tKr wu T[~mhnK. T[; d/ nzdo th gfjbK^gfjbfJBQK \poK ƒ gVQ e/ e[M fjZfbnk, e[M ;fjfwnk ;h. go fco T[; dhnK BIoK s/ fJ;\po gqsh ;dk bJh ekbh gZNh pZM rJh. T[j n\pko gVQdk go T[; ƒ Bk fJj \poKBIo nkT[AdhnK Bk b'eK dh jkjkeko ;[DkJh fdzdh ns/ Bk jh ;zgkdeK d/ fJ;/ ;zzpzX ftunkgD/ gou/ dh fteoh tXkT[D bJh w;kbk bk^bk e/ fby/ ;zgkdeh b/y jh BIohA g?Ad/.

id'A T[j d{o gjkVK ftu nkgDh ;?AeV/ J/eVK s/ g;oh n?;N/N ftu pDh febQk^B[wkgq:'rPkbk, i' fe fe;/ ;w/A T[; d/ ikrhodko wkfgnK dk febQk ;h, ftu nkgD/ siop/ ƒj"bh^j"bh gotkB uVQfdnK t/ydk sK T[; ƒ nefj \[Ph gqkgs j[zdh.

Page 336: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK336

T[; dh gq:'rPkbk ;kT{Av go{| ;h. fJ; dk skgwkB s/ j'o jo ezw :zsoK d/ t;heoBftu ;h. T[j ed/ N?bhftIB ;eohB T[~s/ ns/ ed/ d{ophB okjhA fJ; siop/ ƒ tZy^tZygVktK ftZu'A r[IofdnK sedk s/ B'N b?Adk ofjzdk. T[; B/ t/fynk ;h fe fBskgqsh ftfrnkBe;{so nB[;ko fdZs/ ik oj/ G'iB T[~s/ gfjbK fJj pZu/ MgNd/ ;B, b[ZN d/ wkb tKr—fcoj"bh^j"bh fJBQK ftu ;fji nk frnk ;h s/ ;fj^j'Ad dh GktBk. gqkuhB wB[Zy tKr jh gfjbKfJBQK B/ fJPkfonK s/ fco nktkIK okjhA nkgDh fJe ;KMh p'bh f;oi bJh ;h. fco fJBQKftu Bzr/i dh u/sBk ikrh ;h s/ gq:'rPkbk ftu w[jZJhnk ehsh rJh ;wroh d[nkok fJBQKB/ gZfsnK, ;ZeK nkfd d[nkok sB YeD/ ns/ fBZe/ xo pBkT[D/ P[o{ eo fdZs/ ;B. T[BQK ftufiZE/ fJe ;KMh p'bh, ;KMk ;ZfGnkuko, ;KMh B?fsesk ns/ ;KMk ;wkie fttjko T[~;o fojk;h, T[~E/ Bkb jh T[BQK ftu nkgD/ nkb/ d[nkb/ ns/ nkfd s/ ftek; ƒ ikDB dh T[s;[eskth g?dk j'Jh ;h. o'I nkT[Adh ;kwroh d/ ;'w/ ƒ bZGD bJh T[BQK B/ ;wK tzv e/ tko' tkohikrDk P[o{ eo fdZsk ;h. T[j nkgD/ siop/ ƒ t/y^t/y \[P j' fojk ;h. T[; B/ nkgDhgq:'rPkbk ftu o{; s/ nwohek dh ftZE w/N bJh ;h. fJe BthA d[BhnK, fJe BthA iB^;zfynk d/ ;keko fuso dh o{g o/yk T[; d/ ;kjt/A T[xV ojh ;h.

T[j ;'u fojk ;h fe fJ; Xosh ftu ;G dhnK b'VK g{ohnK eoB dh Pesh j?. ;z;kod/ fi; fjZ;/ ftu e[M tX j?, T[E'A fi; fj~;/ ftu e[M xN j?, fbik e/ T[~E'A dh E[VQ g{ohehsh ik ;edh j?. ;G dhnK b'VK g{ohnK j[zdhnK ofjD, go Pesh e[M jZEK ftu iwQKBk j't/, fco d[BhnK d/ ;G tkd^ftseo/ fwN ;ed/ s/ fJe ;op ;KM/ GkJhuko/ dk iBwj' ;edk j?. T[; dh gq:'rPkbk dh BthA d[BhnK tKr pZfunK B/ nkgDk fJe BtK GkJhukokT[;ko fbnk ;h, fi; ftu Bk e'Jh tkd^ftseok ;h, Bk gqwkD{ Pesh dk G?.

T[j nkgD/ gq:'r dhnK w[ZYbhnK ;|bsktK d/ BP/ j/m B"eoK ƒ Bh:s ;w/A s/ wPhBKftu b'VhAdh ;kwroh oy e/ B/w nB[;ko pNB dpd/ ofjD nkfd dhnK jdkfJsK d/ e/d/P d/ j'o y'i^e/AdoK dk d"ok eoB ubk frnk. B"eo nkgD/ wkbe d/ fJ; nihp ;[Gks'A Gbh gqeko ikDz{ ;B s/ T[;dhnK nfijhnK nihp joesK s/ j[D j?okB BjhA ;Bj[zd/. Bk jh T[BQK nzdo T[; d/ nfij/ \ps dk G/d ikDB dh ifrnk;k jh T[sgzB j[zdh ;h.T[j sK ekw s/ dkw Bkb jh ;zpzX oyd/ ;B.

go fco th id'A wkbe f;o s/ Bk j't/ sK y[ZbQ^y/v s/ nkIkdh wkDB bJh sK jo fJedk ih eo nkT[Adk j?. gfjbK gq:'rPkbk ftu wPhBh Yzr Bkb G/i/ ikD tkb/ G'iB ftup/ekfJdrh nkJh s/ fco T[; dh fwedko ftu. ;[nkdh wk; dh \[Pp{ id'A T[BQK dhnK Bk;Kƒ uVQdh sK T[BQK d/ wz{j ftu gkDh nk iKdk. T[; dh }?o jkIoh ftu B"eo r[bSZo/ T[vkoj/ ;B. id'A wkw{b s'A T[bN fJ; tko T[BQK dk wkbe Bk jh S/sh w[V e/ nkfJnk s/ BkT[; B/ w[VB dh e'Jh fJsbkj jh fdZsh, sK T[BQK dhnK tkrK j'o th y[ZbQ rJhnK ns/ T[BQKs/ T[BQK d/ gfotkoK ƒ nkgDh rohph d/ fdB G[Zb rJ/. j[D T[BQK e'b jo uhI dh y[ZbQy/v ;h—w"i ;h.

fco nukBe fJe fdB T[j nk frnk. ;G ƒ j~EK g?oK dhnK g? rJhnK. T[; dhihg dh X{V d{o'A jh T[GZodh t/y e/ gjkVhJ/ B"eoK B/ ;G e[M ekjbh^ekjbh ;{so eoB

Page 337: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 337

dk :sB ehsk ;h, go fco th T[j nkgD/ nzdobh ngokX^GktBk ekoB pkjoh xpkojNƒ Bk S[gk ;e/.

;G dh ;kfjp ;bkw dk bkgotkjh Bkb itkp d/ e/ T[j gq:'rPkbk d/ fBohyPB GtBftu N?bhftIB ;"j/A ik p?mk. N?bhftIB dh ;eohB T[~s/ T[; ƒ gfjbK y{B d/ fSZN/ T[~God/BIo nkJ/ s/ fco bkPK d/ nzpko. fJ; ;G e[M ƒ t/y e/ T[; d/ ;"jA/ fSD dh fSD gqkuhBwB[Zy s/ seV/ dh j'Ad pDkJh oyD dh ;woZEk d/ f;XKs s'A b? e/ nZi se d/ wB[Zy dk \{Bhfuso T[Gfonk s/ fco e'bfoi d/ J/BP?AN w?ohBo (gqkuhB wZbkj) dk fGnkBe ;kfJnkjho'Phwk s/ Bkrk;keh d/ ft;|'N d/ \{B \okp/ ’u'A j[zdk^j[zdk T[; dh gq:'rPkbk s/ Sk frnkns/ fit/A T[; d/ ehs/ eokJ/ s/ gkDh fco frnk j't/.

B"eoK dh p/fXnkBh, p/JhwkBh s/ jt;, wPhBh B[e;, \[oke ftu p/ekfJdrh s/ ewh,j'Ad bJh ;zxoP, ekw s/ esb, gdkoE s/ nfsqgsh—fezBK e[M jh T[bM e/ fIjB ftu fJer'oyXzdk fijk pD frnk. T[; ƒ ikfgnk fit/A T[; dk fJj siopk, fJj ;[gBk jehesdk g{ot^o{g BjhA ;r'A gqsh^o{g f;ZX j'fJnk j?. T[; B/ fco N?bhftIB dh ;eohB tbt/fynk—wk; d/ b'EfVnK, bj{ d/ fSZfNnK ns/ jZvhnK d/ nzpko ftueko e'bfoi d/ gqkuhBs/ fGnkBe wZbkj dk goSktK ;[eV e/ T[; ƒ fJe'^fJe pud/ pZu/ d/ ti{d ftu f;wN e/nkgD/ tb pVhnK r?o^fJB;kBh s/ \z{\ko BIoK Bkb Mkedk BIohA nkfJnk. T[; d/ jZEftu fJB;kBh jZvh s/ wz{j ftu fJB;kBh wk; t/y e/ T[j f;o s'A g?oK sZe ezp frnk.

gq:'rPkbk d/ pkjo ;G B"eo ukeo nkgD/ wkbe dh nukjh jkIoh ns/ nkgDhpdB;hph dk wksw eo oj/ ;B.

Page 338: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK338

e[opkBh dk p~eok

w'jB f;zx d/ d'jK ezBK T[~s/ Mkedh d' B[Zeoh grVh tKr, fgsk g[oyh Xkowe s/ B?fse;z;eko th T[; d/ fIjB T[~s/ Xo fdZs/ rJ/ ;B. fJj T[; dh g{oh ;[os s'A gfjbK dh rZbj?, id'A T[j ni/ fBZek fijk pkb jh ;h, T[; d/ pkpk ih wz{j ftu gkm eod/^eod/ T[;d/ f;o T[~s/ d' B[Zeoh grVh pzBQ fdzd/, T[; dh wK T[; d/ s/V o/p eSfjok s/ ebhnK tkbke[Vsk gk e/ T[; ƒ fBsB/w d/ t/b/ r[od[nko/ b? iKdh. xo id'A th w"ek pDdk T[; dhwK X{c, X[yk gkm eod/ pkpk ih d/ nZr/ jZE i'V e/ p?mD s/ gkm ;[DB bJh nkydh. gkmw[ek e/, nodk;k eoe/, pkpk ih T[; ƒ gskf;nK dk goPkd fdzd/, fgnko eod/ ns/fco T[gd/P eoB p?m iKd/. Xow dh \kso fdZshnK e[opkBhnK s/ Xow d/ wkD wjZst Bkb;zpzXs eEk ftfEnk ;[DkT[Ad/. ;G e[VhnK ƒ XhnK G?DK ;wMD, T[~uk ;[Zuk nkuoB XkoBeoe/, ;dk jh nekb g[oy tkfjr[o{ Bkb fbt bkJh oZyD s/ T[; dk Bkw igd/ ofjD dhgq/oBk fdzd/. nkgDh ihG T[~s/ gskf;nK dh fwmk; ns/ ;z[xD^Pesh ƒ X{c dh ;[rzX d/uzfrnK bZrD s'A fpBK T[; dh pkb^;{M d/ j'o e[M th fgV gZb/ Bk g?Adk.

T[j ni/ gqkfJwoh ;e{b ftu jh gVQdk ;h fe T[; d/ wksk fgsk n|ohek ub/rJ/. T[; ƒ d' t/b/ r[od[nko/ b? ikD dh fIzw/tkoh T[; dh dkdh B/ ;zGkb bJh. i'pB jzYG'r ;ZyD/ j' u[Ze/ dkdk dkdh ftu f;tkJ/ em'o B?fsesk s/ Xkowe T[gd/P d/ T[; tk;s/ j'oofj jh eh frnk ;h. id'A T[; d/ ;kEh pkjo y[ZbQ^y/v wkD oj/ j[zd/ sK T[; ƒ iK r[od[nko/ikD bJh fsnko ehsk ik fojk j[zdk, iK pkpk ih dk gkm s/ T[gd/P ;[DB bJh. fJjT[gd/P Xkowe s/ B?fse, th T[; B/ o/p eSfjo/, u{Vhdko gikw/A, ebhnK tkb/ e[Vs/,ewoeZ;/, d' B[Zeoh grVh ns/ rkso/ ;w/s bZe T[~s/ bNedh S'Nh feogkB tKr jh gfjBfbnk ;h. T[; d/ gfjokt/ s/ T[; dh feogkB tb fJPko/ eo^eo e/ w[zv/ T[; ƒ fNZuoKeod/, w\"b T[vkT[Ad/ go ;G dh ;[Dh nB;[Dh eoe/ T[j Bkw igD, tzv SeD, b'G w'jjzeko ƒ wkoB s/ fJ; ;G e[M ƒ fpBK ;wMD s'A jh s'sk oNB tKr “wB ihs/ ir ihs”dh oZN brkJh oZydk.

pugB d/ ;gkoNB nfGnk; ftZu'A bzx e/, fit/A^fit/A T[; dh w; c[ZND bZrh, T[; d/nzrK ftu gfotosB nkT[D bZrk, ;wM ftu nzX^ftPtk; dh EK dbhb got/P eoB bZrhsK T[; ƒ nkgD/ nKsoe s/ pkjoh gfjokt/ T[Zs/ fezs{ j'D bZr fgnk. T[j ;'udk fe x'fVnK

Page 339: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 339

d/ :[Zr ftu o/p eSfjok, u{Vhdko gikwk, ebhnK tkbk e[Vsk, ewo eZ;k, f;oh ;kfjps/ gNek nkfd sK Gbk mhe ;B, go J/; jtkJh ijkIK, N?AeK s/ pzpK d/ IwkB/ ftu fJBQKdk eh noE j? < go j"A;bk eoe/ th T[j fJj ;G e[M pkpk ih nZr/ Bk nky ;edk ns/T[BQK d/ T[gd/P ƒ ;fspuB efj e/ ukj/ nukj/ wzB b?Adk.

id'A T[; d/ pkpk ih pZeo/, pZeohnK d/ fJZiV ’u'A itkB j' oj/ pZeo/ SKN e/ T[BQKƒ yZ;h eotkT[Ad/ sK T[; ƒ nkgD/ nzdo fJe dod fijk wfj;{; j[zdk sK T[j efjzdkfe pkpk ih s[;hA fJ; soQK feT[A eod/ j' < pkpk ih T[~so fdzd/, “p/Nk, fbzr^GktBkgP{ fposh j?. id'A wB[Zy fJ; d/ ekp{ nk ikJ/ sK T[; ƒ Xh G?D dh swhI BjhA ofjzdh,fpbe[b fJBQK G/vK p~eohnK s/ rkJhnK wjhnK tKr. fJ;/ bJh S/b/ id'A itkB j[zd/ jB,sK T[BQK ƒ yZ;h eotk d/Jhdk j?. fJ; soQK fJZiV ftu rzd th BjhA g?Adk s/ yZ;h j'J/S/b/ w'N/ pZeo/ pD e/ fInkdk w[Zb d/ j' iKd/ jB. fJ;/ soQK i/ wB[Zy nkgDh fjo; s/ fbzr^GktBk ƒ wko b?D sK T[j ;Zu/^;[Zu/ ;zs pD e/ nekb g[oy tkfjr[o{ d/ dopko ftutX/o/ w[Zb gkT[Dr/.”

“go pkpk ih, r[o{ wjkoki sK ftnkj/ j'J/ ;B <”“jK, jK g[Zso, T[wo dh fJe nt;Ek ftu ik e/ ftnkj oukfJnk ik ;edk j?, Xkowe

oj[ ohs nB[;ko. go T[; nt;Ek s'A gfjbK fbzr^G'r tois j?. n;hA G/vK pZeohnK BjhAjK—;kƒ XhnK G?DK dh swhI ukjhdh j?. ;G s/ohnK XhnK G?DK jB—tkfjr[[o{ tb fXnkBbkfJnk eo—fJj \kfjPK ftP^rzdbK jB—fJBQK ƒ wko e/ jh wB P[ZX ofj ;edk j?. fJj;Zu/ fjod/ s'A tkfjr[o{ dk Bkw ig e/ wo iKdhnK jB.”

id'A tkfjr[o{ dh rZb ubdh sK w'jB f;zx ƒ fJj ;wM Bk g?Adh fe r[o{ wjkoki B/nkgDh pkDh ftu nkgD/ nkg ƒ fJ;soh ns/ tkfjr[o{ ƒ g[oy iK wod feT[A |oI ehskj? < r[o{ ;kfjp pkb pZfunK s/ gsBh tkb/ ;B, T[j fJ;soh fet/A j'J/ < s/ T[; d/ pkpkih dk fJj efjDk fe fJj rZb nkswk dh j? ns/ nkswk fJ;soh jh j? sK shthnK dhnkswk, wodK s'A T[bN, wod j'Dh ukjhdh j?. s/ fco wod dk nekb g[oy Bkb s/ fJ;sohdk fJ;soh Bkb ;zi'r—fJj ;G e[M pkpk ih ƒ g[ZSD dk :sB ehsk sK nZr'A pkpk ihB/ i[Zsh bkj bJh s/ Bkb jh T[; ƒ eoVh vKN th ;[DkJh, “pdswhP, r[o{ ;kfjpkB pko/fJj' fijhnK rZbK eodk j?A, Pow BjhA nkT[Adh `”

s/ fco nkgD/ r[Z;/ ’s/ e[M ekp{ gkT[Ad/ j'J/ p'b/, “fJj ;G e[M r[o{ ;kfjp efj rJ/jB, fJ; bJh ;fs j?, fJ; ƒ ;fs puB efj e/ wzBDk ukjhdk j?.”

T[; fdB s'A gziK eZfenK tKr jh T[; B/ ;fspuB th gfjB fbnk sK T[; nzdobhifrnk;k, dbhb s/ f\nkb ;G j"bh^j"bh dw s'VB bZr gJ/. T[; nzdo nihp spdhbhnk ojh ;h. T[; dh ekw^u/PNk T[; d/ em'o B?fse gfjokt/ ;"j/A nkeh j[zdh ikgdh ;h.T[; d/ ezBK ftu nfij/ ;w/A pkpk ih dk T[gd/P rz{idk sK T[; d/ nzdo fJe dod fijkikrdk, fJe p/t;h fijh T[gidh fe i/ T[; d/ pkpk ih ƒ fJ; dh ;{j bZr rJh sK T[jT[; d/ fi;w ƒ fgzi ;[ZNDr/, T[; ƒ th pZeo/ tKr yZ;h eotk d/Dr/. T[j ;fjw iKdk,T[; d/ nzdo dk ;z;ko fSD dh fSD fJedw ;z[rV e/ ;[zB j' iKdk. ekw^u/PNk dh nZr

Page 340: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK340

fco GVedh T[; d/ nzdo, fco fJe :[ZX fSVdk s/ ftu ftukb/ T[j c?bdk ;[eVdk bj{ b[jkDkj[zdk, jzG j[N fvr g?Adk, u"ckb.

id'A s'A T[; B/ nkgD/ s'A T[wo ftu S'N/ w[zfvnK ƒ gowkswk Bkb fbt bkT[D s/ pkpkih dk T[gd/P ;[DB bJh xo fbnkT[Dk P[o{ ehsk ;h, T[d'A s'A pkpk ih pj[s gq;zB ;B.T[j w'jB f;zx ƒ Xow^g[Zso efjzd/, T[; ƒ s/ T[; d/ ;kEhnK ƒ T[gd/P fdzd/, goPkdtoskT[Ad/ c[Zb/ Bk ;wkT[Ad/.

pkpk ih s'A ftjfbnK j' e/ T[j T[BQK ƒ fJe^fJe eoe/ nkgD/ ewo/ ftu fbnkT[Adk,T[BQK ƒ ozr fpozrhnK g?B;bK, ezxhnK s/ j'o s[jc/ fdzdk. pkpk ih ƒ fJj ;G e[M uzrk^uzrk bZrdk.

w'jB f;zx ftu ;w^fbzr^G'r dh tXdh o[uh ƒ t/y e/ ;G wkfgnK B/ nkgD/ pZu/ T[;Bkb ikD' o'e bJ/. j[D T[j c/o eZbk ofj frnk ;h. T[j gVQdk, gkm eodk, go T[; dkwB ekw^u/PNk ftu jh bZrk ofjzdk. T[j r[;b\kB/ ftu xzNk^xzNk Go fJPBkB eodk, wz{jftu p[Vp[VkT[Adk ofjzdk s/ fJ; ;w/A d/ d"okB eJh tkoh te|/ s/ T[~uh^T[~uh p'bdk “s/okBK b? e/, U s/ok BK b? e/.” sK jo tko jh nkgD/ jZEK ftu fJe fbifbih efuQnKd wfj;{;eoe/, nkgDh c?b fYbe ojh d/jh tKr T[; dh nktkI wZXw p[Vp[VkjN ftu pdb iKdh.fJPBkB eofdnK fBsB/w w[Pm^w?E[B dk fJj f;bf;bk ikoh ofjzdk.

T[; d/ dkdk dkdh \[P ;B fe T[BQK dk g'sok nktkokrodh BjhA eodk. xo p?m e/;e{b dk ezw eodk j? iK pkpk ih dk T[gd/P ;[Ddk j?. fJPBkB eodk s/ ftjb/ ;w/A Bkwigdk j?, ed/ T[~uh ed/ j"bh. d;thA d/ fJwfsjkB s'A gfjbK w'jB f;zx B/ pj[s gkm ehsk;h, nodk;/ ehs/, ;[yDk ;[yhnK ;B go T[j fco th c/bQ j' frnk ;h. pkpk ih B/ fejkfe p/Nk s/o/ gkm s/oh fposh dh brB ftu fes/ ewh ofj rJh ;h, BjhA sK sz{ ed/c/bQ Bk j[zdk.

fJ; ;kb w'jB f;zx B/ ;op^PeshwkB tkfjr[o{ dk iK Bkw jh ifgnk ;h s/ iK fcobrksko gkm jh ehsk ;h. nodk;/ ehs/ ;[ZyDK ;[ZyhnK. cb;o{g T[j fgSb/ ;kb tKr d'wIw{BK ftu c/bQ j'D dh EK fJ; ;kb ;kfonK ftZu'A jh c/bQ j' frnk ;h. nkgD/ g[Zso s/w'jB f;zx d/ fgU d/, w'jB f;zx dh gVQkJh tb'A nDrfjbh d/ vo j/m id'A nZXk ;/o d[ZXfxU Se e/ p/;[o/ o{g ftu w'N/ j'J/ w'jB f;zx ƒ vKNDk ukfjnk sK nZr'A w'jB f;zx p'fbnk,“r[o{ BkBe wjkoki fejV/ ;e{bK ftu gVQ e/ gk; j'J/ ;B. pkpk ih w?A j[D ;e{bBjhA ikDk.”

w'jB f;zx d/ pkg B/, fi; dk n|ohek ftu uzrk ftUgko uZb fgnk ;h, w'jB f;zxƒ nkgD/ ezw eko d/ fj;kp^feskp s/ d/y Gkb bJh n|ohek p[bk fbnk—n|ohek, fiZE/B"itkB w[zv/ e[VhnK gfjbh w[bkeks ƒ, Pkdh s'A gfjbK jh, gfjbh oks pDk b?Ad/ ns/ jooks BthA Pkdh dh y[ZbQ wkDd/ ;B, w'jB f;zx bJh BthA y[ZbQ dh EK eoVh gkpzdh dk tksktoDpD e/ ofj frnk.

;VeK s/ ezxh gkJh s[o/ ij/ oj/ y[ZbQ y/v wkDd/ B"itkB n|oheB w[zv/ e[VhnK ƒ pkoKebZpK ftu ik e/ phno ghAfdnK, fBqs eofdnK t/y e/ ns/ T[BQK dh jw^fp;soh dh y[ZbQ

Page 341: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 341

dhnK rZbK ;[D^;[D e/ w'jB f;zx fit/A^fit/A nzdo'A^nzdo ;[zrVk frnk, fst/A fst/A J/E/ d/\kb; s/ r'e/ d[ZX fxU Bkb c?b^c?b e/ fJ; Bt/A tksktoD ftu fEzdk xVk pDdk frnk.T[; ƒ fJzR ikgdk fe T[j nZr/ Bkb'A th tv/oh e?d ftu nk frnk j?. fJe fdB T[j r[nKYhw[zfvnK Bkb ;?o eoB frnk sK T[; d/ fgsk B/ T[; ƒ ezB'A cV e/ vKNfdnK fejk, “sz{th T[BQK tKr jh Pokph epkph s/ t?bh pDBk j?—T[BQK tKr pkBQhnK (ekbhnK shthnK) d/ik e/ eziog[Dk eoBk j?. s?ƒ Pow nkT[Dh ukjhdh j?.”

T[; fdB s'A w'jB f;zx r[od[nkok, d[ekB, r[od[nkok, xo s/ fgsk d/ jo j[ew;"j/A ;fspuB d/ uZeo ftu pZM frnk. ed/ r[od[nko/ ns/ ed/ T[j bzro dh ;/tk eodk,ed/ i'fVnK dh s/ ed/ rzqEhnK dh. d[ZX, fxU, S[jko/, dkyK, e{ik fwPoh s/ eVkj goPkdSe^Se e/ fizBk T[j pkjo'A c?b fojk ;h, T[BK jh T[; dk nzdo ;z[rV fojk ;h. gfjbKgfjb T[j sVe;ko xo d/ ;G ihnK s'A gfjbK T[~m e/ xzNk Go ‘s/ok BK b? e/’ fJPBkBeodk j[zdk ;h, go j[D T[; ƒ nkgD/ nkg ’s/ ;[;sh jkth j'Jh ikgdh, d/j s/ d/j dkjo nzr ;[Zsk^;[Zsk ikgdk fYZbk, fYZbk—T[; dh wK T[; ƒ jkeK wko e/ T[mkbdh sK T[jfYZbw^fYZbh d/j ƒ ;zGkbdk ekjbh^ekjbh nkgDh d/j s/ gkDh ;[ZNdk s/ r[od[nko/ ik tVdk.

fJe fdB n?t/A d[ekB dk ezw w[ek tkg;h ’s/ r[od[nkfoUA j' e/ e/ T[j r'nBI (Goans)dh rbh nZr/ yVQ e/ w[zfvnK Bkb rZbhA g? frnk sK T[; dh wK b'j/ bkyh j' eVe e/ p'bh,“t/ T[j sK ozvh dk wekB j?. By;whA, y;w d/ j[zfdnK jh ozvh j' rJh j?—T[; dky;w j/mK f;roN bkJh r'rV ’s/ jZE c/odk ofjzdk j? s/ T[go u[pko/ ftu fJe uVQdk fJeT[sodk T[; nZr/ Pokp Xo e/ ubk iKdk j?. fJBQK d/ ftnkj s'A MN jh pknd gfjbK fJjezw u'oh S[Zg/ j[zdk fojk s/ fco y[ZbQw y[ZbQk. s/ j[D T[j ekfbnK Bkb th y/j ykD brgJh j?.”

T[; d/ fgU ƒ th r[Z;k nk frnk, “T[j fiBQK Bkb sz{ rZbK eodk ;?A, Bk fjzd{ jB,Bk w[;bwkB, Bk f;Zy, T[BQK dk e'Jh dhB JhwkB BjhA. dkVQhnK eZNhnK j'JhnK jB—ekfbnKs/ r'fonK Bkb pfj e/ rT{ dk wk; yKd/, f;roNK s/ Pokp ghAd/ jB. fJj w[;bwkBK s/pkwQDK d/ w[zv/ u'oh^u'oh rT{, ;{o ;G e[M orV iKd/ jB, sz{ th fJBQK ezioK ftu obDkj?, fiBQK dk Bk e'Jh Xow j?, fiBQK ƒ Bk fe;/ dh Xh dh gfjukD j?, Bk G?D dh.”

T[BQK w[zfvnK ’u'A fJe dh ejh fJj rZb fe Gkos ftu nB/eK bzvo ntkok rkJhnKc;bK T[ikVdhnK fcodhnK jB s/ fjzd{ rT{^jZfsnk bJh e[obk oj/, w[;bwkBK d/ rbg? oj/, wIQph c;kd yVQ/ eo oj/ jB, i/ Gkos ftu ;ko/ rT{ s/ ;{o ykD br g?D,nzro/IK s/ ekfbnK tKr, sK Bk \[oke dh ;wZf;nk oj/, Bk Xow dk MrVk, wk;, wk;jh j[zdk j?, rT{ dk j'fJnk iK ;{o dk—;wM g?Adh g?Adh c/o T[bM rJh ;h. e'Jh ekbhe[Vh T[; ƒ w\"b eodh, T[; dh ekw^u/PNk ƒ irkT[Adh sK T[j nkgD/ nzdobh \bkn d/gqGkt ƒ wkoB bJh ‘tkfjr[o{^tkfjr[o{’ eoB br iKdk.

fJBQK fdBK ftu jh T[; s'A g[ZS/ pr?o jh T[; dh wzrDh T[BQK dh pokdoh dh fJe e[VhBkb eo fdZsh rJh. e[Vh pVh ;'jDh ;h s/ w'jB f;zx dh t/yh j'Jh. gfjbK^gfjb id'AT[j nkfJnk ;h sK T[; B/ T[jdk BK b? e/ th, eJh tko r[;b\kB/ ftu xzNk^xzNk r[Ikfonk

Page 342: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK342

;h. j[D T[; d/ wB ftu nip d[fpXk ;h—nkgDh pokdoh dh Xh G?D Bkb ftnkj—< T[j\[Ph rwh s/ ;ZyD/gB d/ obrv fij/ gqGktK nXhB nkgDh wK ƒ nkgDk ftnkj Bk eokT[Ddh fJZSk gqrN eoBh ukj[zdk j'fJnk th fJj efjD dk j"A;bk Bk eo ;fenk.

ftnkj d/ fdB B/V/ nkT[Ad/ rJ/. T[BQK d/ xo r"D rkJ/ ikD bZr/ go w'jB f;zx v"oG"o fijk, vfonk vfonk, ;fjfwnK, ;fjfwnK s/ xkpfonk ofjzdk. jo fe;/ ƒ ;fs puBefjzdk j'fJnk grVh ’u'A MkedhnK bN{ohnK ƒ ;zGkbdk ofjzdk.

w'jB f;zx ƒ tZNDk bZrD bZrk sK T[; ƒ IBkB/ jZEK dh S[j Bkb nkgDh d/j ohVQdh jZvh se ;z[B j' rJh ikgdh, ;kj c[ZbD br g?Adk, nzr ;"A iKd/. T[; dh wK B/ T[;ƒ fJPBkB eoB s'A pknd T[; d/ ;[owK g[nkfJnk s/ T[; ƒ PhP/ ;"j/A yVQ e/ d;sko ;ikT[DbJh fejk.

pkjo x'Vh yVQh ;h. iKRh fsnko ;B go w'jB f;zx dh d;sko ;h fe ;iD ftuBjhA ;h nkT[Adh. w'jB f;zx B/ PhP/ ftu t/fynk T[; ƒ nkgD/ goSkt/A dh EK nkgDh j'Dtkbh gsBh dk ne; BIo nkfJnk—ni/ T[j fJ; ƒ t/y jh fojk ;h fe fJj ne; T[;r'nB d/ ne; ftu pdb frnk s/ T[; ƒ nkgD/ BbK ftu fJe dod fijk wfj;{; j'fJnk.T[; B/ nkgD/ eZS/ ftu jZE wkofdnK PhP/ ftu t/fynk sK T[; PhP/ ftu fJe goSktK fijkfYbe e/ pZeo/ d/ ne; ftu pdbdk j'fJnk BIohA fgnk. T[; B/ fXnkB Bkb t/fynk.fJj sK T[jh T[;/ tork w'Nk vkYk ;zs pZeok ;h, i' pugB s'A jh brksko, j"bh^j"bh, yZ;hj[zdk ufbnk nk fojk ;h.

Page 343: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 343

fJe ;[szso fSD

Pkw bkb ƒ n|ohek nkfJnK w;K gzi S/ toQ/ jh j'J/ ;B. go fJBQK gziK^S/nK tfoQnKftu T[; B/ u'y/ g?;/ i'V bJ/ ;B. Gkos ftu j[zfdnK nkgD/ xo dhnK Xkowe s/ ;dkukoeehwsK s/ em'o fB:zsqD j/mK T[; dh itkBh pugB dh u'oh S[g/ dh w[zv/pkIh d/ siop/ sejh ;hws ;h. fco T[; dk ftnkj j' frnk, fit/A nBikD vokJhto d/ jZE fe;/ ukb{ pZ;cVk fdZsh j't/. gsBh T[; ƒ pVh vkYh N~eoh ;h. jo ;w/A i'e tKr uzwVh ofjzdh, “nfjeo', nfj Bk eo'—fJzR eo'—s[jkƒ e'Jh uZi jh BjhA—fwZNh d/ wkX' j', p;”, dh w[jkoBhT[; d/ xo tVfdnK jh P[o{ j' iKdh. T[; ƒ fJzR ikgdk fit/A pugB dh w[zv/pkIh dk pdbkT[; dh gsBh T[; Bkb ftnkj^pkIh eoe/ b? ojh j't/. ftnkj j'D s'A pknd Pkw bkbdk nkgk brksko fJe nBikD/ G? s/ ;fjw d/ nfj;k; j/mK nzdo/ nzdo ;[zrVdk fojk ;h.nkgDh gsBh tb t/y e/ T[; ƒ n?t/A ewI'oh fijh s/ jhDsk dk nfj;k; j[zdk ns/ fcoT[j ukj/^nukj/ BZe ftu Be/b g[nk b?Adk.

n|ohek nk e/, gfjbk ;kb, gsBh s'A ;[szso o{g ftu ftuofdnK, T[; ƒ pVk wIknkfJnk ;h. fit/A fgzio/ ftu fuoK d/ vZe/ u{j/ ƒ pkjo eZY d/JhJ/ sK T[j Ng{;hnK wkodk,J/Xo UXo d"Vdk j?—Pkw bkb B/ th fJzR jh Ng{;hnK wkohnK—ozr pozrhnK shthnK Bkbfi;w ;KMk ehsk, nZi J/E/, eZbQ UE/. fIzdrh pV/ nBzd ftu r[Io ojh ;h, nkgD/ g{o/t/r ftu, T[; ƒ fJzR gqshs j'fJnk ;h, fit/A T[; ƒ itkBh J/E/ nk e/ jh uVQh j't/. fi;fdPk tb t/ydk T[; ƒ p[bktk fwbdk s/ T[j f;ezdo tKr jo oD ;o eoB d/ ;[|B/t/ydk, pkoK, j'NbK s/ BkJhN ebZpK ftu x[zwdk fBs BthnK e[VhnK nkgDh T[wo d/ nZXs/ nZX s'A th EZb/ ofjzdhnK e[VhnK ƒ G'rdk, n|ohek ƒ dkd fdzdk.

s/ fco ;kb pknd T[; dh gsBh nk rJh—T[; d/ ihtB s/ T[; dh ;[szsosk d/uwedko gZy T[~s/ fJe skohe ;kJ/ tKr Sk rJh. j[D T[j fco fgzio/ ftu pzd ;h. T[jfco ;z[rV frnk s/ brksko ;z[rVdk jh frnk. nkgDh gsBh tb t/y e/ T[; dk ;kok nksw^ftPtk; y[Z; frnk ;h. ed/^ed/ T[; d/ nzdo prkts dk f\nkb ikrdk, go fco T[j nkgDhgsBh pko/ ;'u e/ ezp iKdk. T[; dh gsBh T[; ƒ e';dh s/ efjzdh, “j[D n;hA uko ihjK, d't/A w[zv/ ;e{b gVQB iKd/ jB, xo th nZr/ Bkb'A tZvk j?—fco th g?;/ fInkdk pud/jB. go ;kb J/E/ eZfbnK ofj e/ s[;hA eh eod/ oj/ j' < e[M th BjhA pukfJnk. fJj

Page 344: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK344

wod dh Iks th pVh uzdoh j?—Io{o ekbhnK e[VhnK ’s/ g?;/ gZN/ j'Dr/ iK Pokp d/ wz{j—w?ƒ gsk j? ;G J/E/ fJj jh y/j yKd/ jB.”

Pkw bkb e;wK yKdk, T[; ƒ :ehB d[nKdk, nkgDh t|k d/ tk;s/ gkT[Adk s/ ;'udkfe i/ T[; dh gsBh ƒ gsk bZr frnk sK p[oh rZb j't/rh. nZr/ sK i' j'fJnk ;' j'fJnk,i/ j[D th fJj eEk ikoh ojh, sK T[; dh gsBh th nkeh j' ;edh j?. fdB fdjkV/Be eZNh ikt/rh. d|so'A xo s/ xo'A d|so, g{o/ ;w/A s/ T[; dk e'jb{ d/ p?b tkbk uZeoikoh ofjzdk.

fJBQK gziK^S/nK ;kbK ftu T[; dh gsBh, brksko, T[; ƒ Gkos ik e/ nkgD/ wK pkgBkb w/b eo nkT[D pko/ efjzdh ojh ;h. Pkw bkb dk th nkgD/ wK pkg Bkb pj[s fgnko;h s/ fJj nfj;k; th fe f;nkD/ ;oho jB, fe;/ t/b/ th T[BQK d/ ;[nk; g{o/ j' ;ed/jB. go id'A T[j J/E/ nk e/ gqkgs ehsh nkgDh fJe ;kb dh ;[szsosk pko/ ;'udk s/ T[;ƒ nkgDh r?o^jkIoh ftu nkgDh gsBh T[~s/ bkr{ eoB dk :sB eodk sK T[j j'o th;z[rV iKdk ns/ Gkos ikD dk gq'rokw nZr/ jh nZr/ gkJh iKdk. T[j nkgD/ nkg ƒ ;wMkT[Adkfe wK pkg dk w/b sK mhe j?, go i/ fgZS'A gsBh u"V j' rJh sK eh pD/rk < gsBh pko/fJzR ;'uD dk n;b ekoB th T[; dh nkgDh ewI'oh s/ jhDsk jh ;h. T[; dh gsBh B/th eh t/fynk ;h L dp/b s/ ewI'o wod `

Pkw bkb ƒ j[D fJZe' fJe brB ;h s/ T[j ;h g?;/ iwQK eoB dh. fJ; Bkb T[;ƒ BPk fijk th uVQ iKdk ;h s/ ;zs[PNh th j[zdh ;h. d; jIko, thj jIko, shj jIkoeoe/ p?Ae p?bz; brksko tX fojk ;h. jo wjhB/ id'A T[j p?Ae ;N/Nw?AN t/ydk sK T[; ƒ;o{o fijk nk iKdk s/ T[j nkgD/ nkg ƒ Gkos d/ gqXkB wzsoh Bkb'A th tX/o/ \[Pjkbs/ \[Pfe;ws ;wMdk.

g?;/ iwQK eoB dk P"e T[; ƒ fJe dkfJwh o'r tKr uzwV frnk ;h s/ eJh fdBKs'A T[j nkgDh gsBh ƒ th NkJhfgzr s/ PkoNj?Av f;y b?D dh gq/oBk d/ fojk ;h. d'^fszBwjhB/ bk e/ T[j th uzr/ u'y/ g?;/ ewkT[D d/ :'r j' ikt/rh. go T[; dh gsBh xoftu B"eokDh oZyD d/ ;\s fto[X ;h s/ Pkw bkb ƒ wod B"eo d/ f\nkb Bkb jh eKpkfSV iKdk ;h. nzs B"eokDh oZy bJh rJh. Pkw bkb dh gsBh T[; tb B|os dh fBrkjBkb t/ydh s/ ;'udh fe Pkw bkb fJ; T[~s/ ed/ th bZN{ BjhA j' ;edk. ekbk Pkj ozr,fuZN/ dzd, GotK r[zdtK, gfjbtkBh fi;w—fBoh u[V/b ikgdh ;h. go T[; ƒ fJj BjhA ;hgsk fe \{p;{osh ozr ftu BjhA j[zdh, ;r'A nzrK d/ nB[gks s/ BePK d/ ;wheoB ftu j[zdhj?. Gkosh \{p;{osh dk ozr tkbk fwnko J/E/ BjhA ;h Y[Zedk. J/E/ T[; B/ th eJh u[zBQhnKfijhnK w/wK t/yhnK ;B, T[BQK ftu Iok wk;k th \{p;{osh BjhA ;h, jK uzw Io{o fuZNk;h. T[FzR th ;kv/ b'eK bJh w/w dk w/w j'Dk jh nkgD/ nkg ftu fJe tZvh s/ \{p;{osrZb ;h.

Pkw bkb eko ’s/ d|so iKfdnK o;s/ ftu g?Ad/ ekwo; ;e{b fty/ nkgDh gsBhƒ bkj iKdk s/ bzu po/e ;w/A T[; ƒ tkg; xo nkgD/ Bkb b? iKdk. T[; dh nZy B"eokDhdh n;kXkoB \{p;{osh ƒ u[zpe tKr fugeh j'Jh ;h, go T[j nkgDh gsBh tb t/y

Page 345: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 345

e/ BhthA gk b?Adk s/ ;'udk fe J/E/ J/; xo ftu w"ek BjhA bZr ;edk s/ i/ bZr thikt/ sK p[oh rZb j?—;" fdB u'o dk fJe fdB ;kX dk. xo dk nwB u?B Gzr j'ikt/rk. T[FzM th B"eokDh Bkb fJj y[ZbQ b?Dh tkip BjhA ;h. T[; dh gsBh n?t/A ftyKdyVk eo d/t/rh. go wB uzub dk e'Jh eh eo/. fe;/ pko/ ;'uD s'A sK e'Jh fe;/ ƒ BjhAo'e ;edk.

fJBQK fdBK ftu jh Pkw bkb dh wksk dh w"s j' rJh. fdb dk d"ok fgnk s/ gqkDg{o/ j' rJ/. T[j nzsw ;w/A se Pkw bkb d/ doPBK ƒ sKxdh wo rJh. Pkw bkb dhnKnZyK ;"j/A w"s dh sko gJh ;h. sko gVQfdnK jh T[; ƒ fJe XZek fijk bZrk s/ fco T[jnkgDh nfs fgnkoh wK dh :kd ftu T[~uh^T[~uh XkjK wko e/ o'D bZr fgnk s/ brkskoo'Adk jh frnk. T[j nkgD/ nkg ƒ e'; fojk ;h. eh bkG j? fJ; g?;/ dk < fe; noEj? fJj XB d"bs < T[; dh wK T[; d/ w/b bJh sKxdh wo rJh ;h, T[j wK, fi; B/ T[;dhnKnfs fGnkBe s/ skohe oksK ftu T[; ƒ ukBDh dk rhs ;[DkfJnk ;h. T[j wK, fi; B/sgd/ pbd/ ;{oi j/mK T[; ƒ nkgDh wwsk dh ;zxDh SK fdZsh ;h ns/ d[BhnK dh jo T{is'A pukT[D bJh T[; ƒ ;dk jh nkgDh p[Zeb ftu S[gk fbnk ;h—jK, T[j wK wo rJh;h. fuZmh s/ fuZmh nkT[Adh ojh ;h fe Pkw bkb fJe tko nk e/ w/bk eo ikt/ sK T[;dh wksk d/ ;[nk; ;[ykb/ j' ;ed/ jB. ;V rJ/ Gkr Pkw bkb d/, nZyK ’s/ wkfJnk dhgZNh pZM rJh, nzBQK j' frnk, Pkw bkb. Pkw bkb, Gkb bt/ j[D e'Jh j'o wK, \ohd bt/j[D e'Jh j'o wK fJ; XB d"bs Bkb `

Pkw bkb dk fdwk} cND ƒ eodk ` fszB fdB Bk T[; B/ e[M ykXk Bk ghsk. T[;dhnKXkjK Bkb T[; dh fxZrh pZM rJh. w"B o[dB ftu jT[e/ GofdnK T[; d/ nZEo{ trg?Ad/, fJe fBozso tfjD ftu. n|;'; eoB tkb/ nkT[Ad/ sK T[j jT[e/ Godk, o'Adk, nzdowzi/ s/ g[Zmk ik b/Ndk. n|;'; eoB tkb/ T[; dh gsBh Bkb jh n|;'; eoe/ ub/iKd/. Pkw bkb dh pVh p[oh jkbs ;h.

nZi ;t/o s'A jh T[j e[M \kw'P ;h. T[; dh gsBh B/ ;'funk fe T[j Pkw bkb bJhwzvh s'A T[; d/ wB GkT[AdhnK ;pIhnK s/ cb b? nkt/. wzvh th fejVh B/V/ ;h, g{ohwhb. T[j M'bk b? e/ wzvh tb s[o gJh. ni/ T[j nZX ftu jh gj[zuh ;h fe T[; d/ g?ofgSKj tb gos gJ/, gsk BjhA feT[A < n?t/A fJe nfj;k; fij/ d/ gqGkt j/m T[j xo tbw[V gJh.

ekjbh ftu Pkw bkb s'A Bk p{jk pzd j'fJnk ;h ns/ Bk jh fyVeh dk godk jh fyZuj'fJnk ;h. B"eokDh p?mD^ewo/ ftu nkJh sK fSD dh fSD T[; ƒ nkgDk nkg fJe G[Zy/P/o tork ikfgnk—c/o eh ;h T[j T[; T[~s/ MgN fgnk. B"eokDh sK nr/ jh Bhw okIh;h s/ pZu/ gVQB rJ/ j'J/ ;B, fco ekjdk G? ;h < fco id'A Pkw bkb dh gsBh nkJhsK T[; B/ Pkw bkb ƒ fyVeh ftZu'A w?fNzr T[~s/ gJh B"eokDh d/ n?B T[go M[e/ j'J/ t/fynk;h. T[; d/ edwK dh g?SV ;[D e/ B"eokDh T[; d/ j/m'A fBeb e/ o;'Jh ftu ubh rJh ;hs/ Pkw bkb g?AN d/ pNB pzd eoB/ th G[Zb frnk ;h.

pkjo xzNh yVeh, e'Jh n|;'; eoB nkfJnk ;h. bj{ d/ x[ZN GofdnK Pkw bkb dh

Page 346: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK346

gsBh nkgDh o[jK;h s/ r[Z;/ ftu ezpdh nktkI ftu nkT[D tkbh Bkb nkg^w[jko/ jh n|;';eoB bZr gJh, “jK G?D ih eh dZ;hJ/ s[jkƒ, fJBQK ƒ nkgD/ wksk ih Bkb pj[s fgnko;h—fszB fdB j' rJ/ jB fJBQK ƒ o'AfdnK, XkjK wkofdnK, jT[e/ GofdnK—o'Nh gkDh ƒjZE BjhA bkfJnk.”

“jK G?D/ o'Nh feZE'A ;[ZMdh j? < wkfgnK dk d[Zy pVk vkYk j[zdk j?. ftuko/ `”“jK G?D/ pVk vkYk j[[zdk j?.”B"eokDh tb t/y e/ ‘vkYk’ Ppd p'bfdnK Pkw bkb dh gsBh d/ r[Z;/ ftu dzd eohu/

rJ/ s/ T[;dhnK nZyK ftu p?mD^ewo/ ftu e[M fuo gfjbK tkgoh xNBk dk fdqP, ewo/s'A ;[szso o{g ftu, fEo j' e/ bNe frnk.

Page 347: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 347

pdbk

“e[Zsh, ewhBh, jokwIkdh HHH fco b? nkJh J/A d'Iy w/o/ bJh HHH s?ƒ Pow BjhAnkT[Adh—p/JhwkB—fgSbh tkoh w?A s?ƒ fejk ;h fe fJj nk\oh tko j?—i/ szz{ fco fJ;soQK ehsk sK w?A s/oh e'Jh ;jkfJsk BjhA eoKrk—m[Zv wko e/ pkjo eZY fdnKrk—fBebik gkih HHH”

“wko fizBk ih eodk j?—e[Zs/ HHH jokwIkd/ HHH wko j'o wko HHH id se s/o/ jZE BkN[ZN ikD. fJ; tko w?A BjhA, fJ; ;G e[M dk szz[{ fIzw/tko j?A—sz{ i' nkgD/ nkg ƒ |foPsk;wMdk j?A—rzdh Bkbh dk ehVk j?A—nZXh nZXh oks pko ftu T[BQK eziohnK Bkb phno ghAdkj?A—T[BQK ’u'A jh fe;/ fJe s/ bZN{ j'fJnk fgnk j?A s/ w?ƒ m[Zvk wko e/ eZY d/D bJh pjkBkxV fbnk j?—ny/ w?A fIzw/tko jK. fJ; ;G e[M dk fIzw/tko sz{ j?A, iK T[j eziohnK i'iD/ yD/ d/ j/m g?AdhnK jB.”

“Bhu—fJj d{PD bkT[D s'A gfjbK s/oh IpkB feT[A Bk ;V rJh—sz{ th w/o/ pko/ fJzR;'u ;edh j?A < w?A ;'udk ;K fe p[okJh d/ nzdo th fes/ uzfrnkJh b[eh j'Jh j[zdh j?—go BjhA—sz{ nzdo'A pkjo'A fJe gkg j?A, Bhusk j?A, s/oh G[Zy fJe wB[Zy Bkb fsqgs BjhAj' ;edh—s?ƒ wodK dh tkjo ukjhdh j?—fJ; tko i' ehV/ s/o/ nzdo ;[br oj/ jB, w?As?ƒ T[BQK d/ jtkb/ eodk jK s/ T[BQK d/ th i' s?ƒ fJj ;G e[M fdzd/ jB. sz{ ehV/ g?, e'jVhj', f;;e^f;;e e/ wo/Arh sK w?A \[P j'tKrk, jZ;Krk s/ t/yKrk fe e"D s?ƒ fJ; rzdrh s'Aw[esh p\Pdk j?. s/o/ wrowZS d/ nZEo{ w/o/ bJh p/n;o jB HHH.”

“BjhA, sz{ fJzR BjhA eo ;edk, sz{ T[BQK tork BjhA j' ;edk—sz{ HHH sz{ HHH w?ƒ ;wMBjhA nkT[Adh HHH sz{ HHH w/o/ wK pkg \[P j[zd/ jB xVh dh xVh—id'A w?A s/o/ e'b'A T[BQK bJho;d b? e/ iKdh jK—T[BQK dhnK roIK g{ohnK eodh jK—go fco id'A T[j fYZv Go b?Ad/jB, sK s?ƒ rkbQK eZYd/ jB—pbZvh w[I[{zr{ (nzro/I), JhvhnN s/ gsk BjhA j'o eh eh efjzd/jB. w?ƒ wip{o eod/ jB fe w?A s?ƒ X'yk fdnK, d'jhA jZEhA b[ZNK—s/ efjzd/ jB—n;hAn|oheB jK—fJBQK nzro/IK B/ ;kƒ pj[s fuo b[ZfNnk j?—j[D ;kvh tkoh j?—fJj ;G e[M;[DfdnK eofdnK eJh tko w/ok ih ekjbk g? iKdk j? sK w?A ;'udh jK fe ;ko/ nzro/IfJZe' fij/ BjhA j[zd/—w/oh nkswk ’s/ fJe p'M fijk g?Adk j?—w?A BKj eodh jK sK w/o/ xoe[ZN g?Adh j?—w?A fco s/o/ tb nk iKdh jK—go w/oh nkswk—w/oh Iwho.”

Page 348: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK348

“nkswk s/ Iwho Bkw d/ Ppd tosD s'A sK goj/I eo—s/oh nkswk s/oh Iwho wou[Zeh j?—sz{ e/tb fi;w j?A—s/o/ ftu gP{nK tkbhnK e/tb fszB goftoshnK jB L ekw,G[Zy s/ o'j HHH sz{ gP{ j?A—s?ƒ eJh tko nkfynk j? fe i/ s/o/ ephb/ dk e'Jh w[zvk s?ƒ fgnkoeodk j? s/ sz{ T[; ƒ, sK SZv w/ok yfjVk—T[; w[zv/ Bkb ftnkj eotk b?—w?A T[; w[zv/ dhs/o/ wkfgnK ƒ pokJhv gqkJh; ndk eoB ftu ;jkfJsk eo fdnKrk.”

“BjhA fJj th fJe Gow ;h—pVk fuo G'r fbnk j?—Bk wkg/ ukj[zd/ jB, Bk w[zv/.fJj w[zv/—fJj ;G rzd/ ehV/ jB—id'A s/o/ e'b'A w[|s phno ghAd/ jB, s/ohnK f;|sKeod/, n|oheBK ftu c[Zb^c[Zb pfjzd/ jB. go fgZm fgZS/ s?ƒ rkbQhnK eZYd/ jB, ny/ fJjjokwIkdk ;kvhnK e[VhnK wKidk j?. w?ƒ efjzd/ jB fe s?ƒ Pow BjhA nkT[Adh, w[Iz{r{ Bkb:koh rzYfdnK. eh s/o/ ephb/ d/ wod ;ko/ d/ ;ko/ Bkwod j' rJ/ jB < T[j s/oh itkBhb[ZN e/, s/ok fi;w y'ybk eoe/ tkg; fJzrb?Av ubk ikt/rk s/ sz{ ;koh T[wo bJh J/E/ BoeG'rdh, GZm M'edh ofj ikJ/Arh. s?ƒ T[; e'b'A eh fwbdk j? < phno, uzr/ c?PB/pbeZgV/, g?;/, f;Bw/A, ;?o ;gkNk s/ nZ:kPh—s?ƒ n?P ukjhdh j?, fe fIzdrh s/ GftZy < n;hAs/ok GftZy jK, fIzdrh jK. ;kv/ pkb pZu/ j'Dr/, xo j't/rk, s/ \[Pjkbh—s/ w?A fJ; uzr/GftZy d/ wro bZr iKdh jK. fJ; eZu/ Xkr/ d/ ;jko/ fJe gjkV ’s/ uVQB dk :sB eodhjK—go fJj Xkrk fJe oks ftu jh N[ZN iKdk j? s/ fco w?A j/mK fuZs gJh j[zdh jK—p/p;, p/;jkok—w/o/ ephb/ d/ w[z[v/ id'A jo j|s/ Pfjo dhnK eziohnK Bkb ;"A^;"A ;[nkdpdbh bJh fgzv tkg; gosd/ jB, sK T[BQK dh nZy ;G s'A ;'jDh itkB s/ ;G tb'A ukjhikD tkbh e[Vh s/ j[zdh j?. T[j T[; Bkb phno ghAd/, BZud/ s/ oks ƒ T[; d/ fi;w ftZu'Abzx e/, ;t/o/ T[; ƒ m[Zv/ wko e/ pkjo eZY fdzd/ jB ns/ ;G ƒ efjzd/ jB fe T[j sKwbk:k (ezioh) j?. fJe Pkw dh fwZso^e[Vh, fJe oks dh gsBh pD^pD e/, fJ; Gkoj/m w?A nkgDh itkBh d/ fszB ehwsh toQ/ s/ gzdoK wod G'r G[rs u[Zeh jK. go T[j GftZy,ihtB, pZu/, xoHHH;G X'yk ;h. w?A fco fuZs gJh jK. oks fe; soQK w/o/ gk;/ GzB/ jB—T[; ƒ Pokp ukjhdh j?.—fgU dh B;tko w[Ze rJh j?, s/ wK d/ w[jo/ mzvk u[ZbQk fgnk j?.wko, sz{ th oZi e/ wko b?—sz{ th w/o/ s/ ofjw feT[A eo/A <

“BjhA, s/ok w/ok eh ;zpzX j? < sz{ fBeb ik J/E'A HHH”“BjhA, sz{ w?ƒ ehV/ g? e/ wofdnK BjhA t/y ;edk—sz{ jh w/oh wdd eo ;edk j?A,

w?ƒ fJ; fIZbs ’u'A pkjo eZYD bJh.”“w/ok s/ok eh foPsk j? < Bk w?A s/ok pkg jK, Bk G?D, Bk Gok, Bk fwZso^w[zvk, Bk

gsh, Bk wK.”“BjhA sz{ w/ok wK, pkg, G?D, Gok, gsh, fwZso^w[zvk, ;G e[M j?A.”“s?ƒ fgSbh tkoh nkfynk ;h fe i/ sz{ fco T[; e'b rJh sK w?A s/oh e'Jh wdd BjhA

eoBh—sz{ fJe wod Bkb ;zs[PN BjhA j' ;edh—sz{ ubh ik—T[;/ e'b—T[; e'b nkgD/ bJhsK g?;/ fBeb nkT[Ad/ jB, s/o/ bJh feT[A BjhA <”

“s/o/ f;o dh ;"Aj w?A fJ; tko T[; e'b BjhA rJh. fJj j'o w[zvk ;h—nb{nK, E'VQ^T[wok, go Go itkB—t/yD ƒ G'bk Gkbk—pVhnK fwZmhnK rZbK eodk ;h—pV/ fgnko/ gZso

Page 349: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 349

fbydk ;h. ftnkj d/ tknd/—fgnko d/ sob/, w/o/ j[;B, w/o/ BePK, w/oh itkBh dhnKskoh|K—sob/—fit/A w/o/ fpBK T[; nzdobh fIzdrh dk ;'wK ;[Ze ikJ/rk. w?A fco X'yk ykrJh—T[j th d{finK tKr jh fBefbnk—Pfjo dhnK eziohnK s'A fbnKdh ;[rks w?ƒ d/ e/s[odk j'fJnk s/ j[D w/o/ nzdo feow ;[br oj/ jB—g/Pkp eoB iKdh jK sK uho g?Ad/jB, ikB fBebdh j?.”

“s/o/ fi;w ftu uho g?Ad/ jB sK eh j'fJnk < w/oh nkswk, w/ok ftPtk; g[V^g[VftZMk fgnk j?—w/o/ nzdo w"B o[dB dk fJe s{|kB f;;e fojk j?. eh sz{ jo tko jhw/o/ Bkb fJ; soQK eo ;edh j?A < w/ok f;o cND ƒ eodk j?—sz{ ubh ik, w/ok f;ocND ƒ eodk j?—s/o/ wkfgnK ƒ, s?ƒ fezB/ g?;/ ukjhd/ jB < dZ;—sz{ g?;/ b? s/ ubh ik,w?A s/ok wz{j th BjhA t/yDk ukj[zdk—sz{ fJ;soh BjhA gP{ j?A—id'A ih ehsk fi; Bkb thfiZE/ woIh HHH.”

“BjhA w?ƒ e'Jh g?;k BjhA ukjhdk—s/oh jkbs j[D w?A ;wMdh jK—w?A gP{ jh ;jh,—gP{nK ftu th ;zr ;kE dk nfj;k; j[zdk j?—T[j i/ s?ƒ rkbQK e~Yd/ jB—w?A T[BQK s'As/ok s/ nkgDk pdbk btKrh.”

“pdbk <”“jK pdbk—sz{ w?ƒ fJ;/ jkbs ftu d'^fszB j|s/ dh S[ZNh d/ d/—w?A T[BQK ;G ’u'A

fJe^fJe d/ Bkb BZuKrh—fJe^fJe d/ Bkb iktKrh—fJe^fJe d/ Bkb ;"tKrh—fco w?A T[BQKd/ ;kwQD/ f;o| s/o/ Bkb BZuKrh—f;o| s/o/ Bkb iktKrh, f;o| s/o/ Bkb ;"tKrh—id'A w?AT[BQK d/ feow, fJe^fJe eoe/ T[BQK ƒ w'V u[Zeh j'tKrh—fco sz{ w/ok fJbki eotkJhA, nkf\ohtko—s/o/ Bkb BZufdnK, iKfdnK t/y e/ T[j ;G w?ƒ B|os eod/ j'J/ th gfjbK ;kƒ;zd/j s/ j?okBh GohnK BIoK Bkb t/yDr/—nkgD/ nzdo g? oj/ uhoK s/ dod ƒ wkoB bJhs?ƒ w{oy s/ w?ƒ ezioh efjDr/. s/ fco j"bh^j"bh s/o/ Bkb Jhoyk s/ nkgD/ nkg Bkb B|oseoB bZr ikDr/. t/y w?A ni/ th itkB jK—fJ; fi;w ftu ni/ th nZr j?, j[;B j?.”pdb/ dh nZr ftu pbdh, T[j J/vh ;[jDh bZr ojh ;h, fizBh nZr/ ed/ th BjhA HHH.

Page 350: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK350

n?toh w?BI tkNo

pzpJh dh pzdorkj SZfvnK ijkI ƒ nZX/ xzN/ s'A tZX ;wK j' u[Zfenk ;h. go w/o/ ezBKftu ni/ sZe th T[; d/ s[oB ;w/A dk ;kfJoB r[z{i fojk ;h. w/ohnK nZyK ftu ni/ thpzdorkj d/ t/ftzr^p/; T[~s/ yV's/ w?ƒ nzfsw ftdk efj oj/ w/o/ fwZso d/ nZEo{ bNe oj/;B. w/oh f;wosh ftu v?~e ’s/ yV's/ nB/eK :kso{ tko' tkoh T[~Go oj/ ;B, fiBQK Bkbw/oh e'Jh th Iksh ikD gfjukD BjhA ;h, go fco th fJe ;KM ;h—fJe niBph fijh;KM—w[zpk;/ se fJeZfmnK ;|o eoB dh ;KM.

ijkI d/ s[oB s'A gfjbK ;G :kso{nK B/ ijkI d/ d[nkb/ fJeZmhnK j'JhnK S'NhnKtZvhnK wZShnK ns/ ib d/ j'o ikBtoK ƒ pVh vz{xh BhM Bkb sZfenk ;h s/ fco T[j fezBkfuo brksko fJ; soQK jh sZed/ oj/ ;B. w?A th T[BQK ftZu'A fJe ;K. fco fe;/ B/ G'iBdk fJe N[eVk ib ftu ;[ZfNnk. ;kro d/ PKs ib ftu fJe jb^ub fijh g?dk j'Jh.ib dh v'bdh j'Jh ;sj j/m T[; fJe N[eV/ ƒ gqkgs eoB bJh wZShnK ftueko fJeid'^ifjd dk nozG j'fJnk. fco t/y' t/yh fJ; swkP/ ƒ ikoh oZyD bJh jo fJe B/ ibftu G'iB d/ N[eV/ ;[ZND/ P[o{ eo fdZs/. ib dh ;sj T[~s/, wZShnK dh iZd'ifjd d/ ekoB,dkfJo/ pD^pD fwN oj/ ;B s/ T[BQK dkfJfonK dh pD^pD fwN ojh fBozso gqfefonkftu w/ok nkgDk fIjB T[bfMnk j'fJnk ;h. e[M :kso{ G'iB d/ N[eV/ jtk ftu T[bkoe/ ;[ZNd/ sK eJh gfozd/ T[; fJe N[eV/ ƒ jtk ftu jh p'u b?D bJh T[; T[~s/ MgNd/ j'J/nkg; ftu Neok e/ ftcb ib dh ;sj T[~s/ fvr g?Ad/ s/ fco G'iB dk T[j fJe N[eVkib dh ;sj j/m i~d'^ifjd dh fJe BthA ftfEnk S/V fdzdk. fSD dh fSD w?ƒ fJ; soQKgqshs j'fJnk ;h, fit/A ftcb fvfrnk T[j gfozdk w?A jh j'tK. p/nzs wZShnK, w?ƒ nkgD/w;se ftu, wz{j nZvh fIzdrh s/ w"s dh fJe fGnkBe iZd'^ifjd ftu i[NhnK j'JhnKgqshs j'JhnK.

fsT{okJ/ w;se Bkb w?A t/fynk sK pzpJh fJe B[es/ ftu f;wNh j'Jh BIo nkJh.uko u[c/o/ ib jh ib ;h, ekbk p'bk ;w[zdo y"b fojk ;h s/ ijkI vhIb fJziD d/ wZXwfij/ P'o d/ ;zrhs dh skb ’s/, T[mdhnK bfjzdhnK bfjoK Bkb, nmy/bhnK eodk nkgDh;/X ftu nZr/ jh nZr/ tXh ik fojk ;h.

w?A ;'u fojk ;h fe nkf\o fJj iZd'^ifjd ed/ \sw th j't/rh < fJj fwqr^

Page 351: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 351

fsqPBk w?ƒ feZE/^feZE/ GNekJh fco/rh < nkgD/ d/P ftu nX^G[ZfynK ofj e/ th, G[Zy Bkbx[bfdnK, w?A jko BjhA wzBh. nzfsw fSD se bfVnk ;K s/ j[D fjzd';skB dh fJ;/ G[Zy dhbVkJh n|ohek dh Xosh T[~s/ bVB ik fojk ;K. bVkJh T[j jh ;h, go nykVk pdbfrnk ;h.

fJe^fJe eoe/ ;G p[ZY/ s/ nXyV :kso{ ijkI d/ v?~e T[~s'A T[~so e/ j/mK nkgD/^nkgD/pze T[~s/ nkokw eoB tk;s/ ik oj/ ;B. e[M P'y fij/ w[zv/ e[VhnK e[M d/o bfjoK d/ Bkbwubd/ w/bQd/ j'J/, s/Ih Bkb uwe oj/ ;{oi dh skp Bk bk e/, e?ANhB tb e'bv vfoze;ghD tk;s/ ub/ rJ/. v?~e T[~s/ fiZE/ fes/ wkVk w'Nk P/v ;h T[~E/ e'Jh^e'Jh :kso{ yVQk,iK e[o;h T[~s/ nX^b/fNnk fijk p?mk BIo nk fojk ;h. T[FzR v?~e dh gfjbK tkbh o"Dedh EK j[D thokBh B/ wZb bJh ;h. w?A t/fynk, p?Au Bkb Y' bkJh pj[s d/o s'A T[j fJeZbkjh p?mk ;h, vz{xhnK ;'uK ftu }bskB. w?A id'A dZp/ g?ohA T[; d/ e'b gj[zu frnk, sK thT[; ƒ e'Jh gsk Bk bZrk. fco w?A ;w[zdo d/ y"bd/ j'J/ gkDh tb t/y e/ yzxfdnK j'fJnKT[jd/ tb t/fynk. p/fXnkB/ jh T[; B/ nkgD/ f\nkbK ftZu'A ikr e/ w/o/ tb t/fynk, sKnkg^w[jkok T[jd/ wz{j'A ‘j?b'’ fBefbnk. T[; dh ‘j?b'’ dk T[~so d/ e/ w?A T[; d/ e'b jhp?Au T[~s/ p?m frnk. e[M d/o ;kv/ d'jK ftueko fJe niBph fijh u[Zg SkJh ojh s/ fcon;hA n?t/A jh fJe d{i/ Bkb J/Xo^UXo dhnK rZbK wkoB bZr gJ/. fJe d{i/ d/ BK EKs'A tke| Bk j[zfdnK j'fJnK th ;kv/ ftueko fJe Ugoh fijh ikD gSkD T[~;oB br gJh.rZbK jh rZbK ’u'A w?ƒ gsk brk fe w/o/ tKr jh T[; dh th fJj gfjbh ;w[zdoh :ksok;h, Gkt/A fe w?E'A T[bN T[j eJh tko n|ohek s'A Gkos se jtkJh ;|o eo u[Zek ;h.T[; ƒ ;w[zdoh ;|o s'A ;\s B|os ;h. T[; d/ wB ftu ;w[zdoh ;|o dk G? fJe ghvhrzqEh pD e/ pj[s vz{xk bZE u[Zek ;h. fJj sK T[; dh rbsh ;h iK nfrnkBsk fe T[;B/ n|ohek s'A fjzd';skB fJe wjhB/ dh S[ZNh eZND tk;s/ s[oB s'A gfjbK ohNoB fNeNBjhA ;h fbnk. j[D fjzd';skB dk ekƒB pdb u[Zek ;h. jtkJh ijkI dh ;hN p[Ze eotkT[DbJh ohIot p?Ae dh wBI{oh b?Dh g?Adh ;h s/ wBI{oh d/ fwbD s'A gfjbK T[; dh S[ZNh \swj' ikDh ;h. fJ; bJh wip{oB fJ; bzw/ u"V/ uZeo ftu g?D dh EK T[; ƒ ;w[zdoh ijkIdh Eov ebk; ftu ;|o eoBk g? frnk ;h. fJ; ;|o Bkb T[; d/ fujo/ T[~s/ w"s torh;od s/ rzGho \kw'Ph SkJh j'Jh ;h, ns/ T[;dhnK nZyK ftu fwbh i[bh fuzsk ns/ vz{xhT[dk;h dh fJe goSkJhA jo ;w/A boIdh ofjzdh ;h.

bzu dh xzNh tZih sK n;hA d't/A iD/ T[~m e/ vkJhfBzr jkb tb tX/. o;s/ ftu jh;kƒ d' j'o fIzdk^fdb, bkgotkj :kso{nK B/ x/o e/ nkg/ jh ;kv/ Bkb nkgDk gfou:eotkfJnk s/ c/o y[ZbQ e/ jZ; gJ/. T[BQK dk jkb ;[D e/ w/o/ ;kEh dk fujok j'o thrzGho j' frnk. T[BQK d'jK ftu'A fJe nZX/ e[ rzi/ f;o tkbk j;z{^j;z{ eodk wB[Zy ;h,i' ehBhnK d/ fe;/ ;?ezvoh ;e{b ftu nfXnkge ;h. d{ik fJe ;fink^Xfink okwrVQhnkf;zx ;h, i' jo ;kb nkgD/ foPs/dkoK d/ ;Zd/ T[~s/ n|ohek dh :ksok eoB tk;s/iKdk ;h. T[FzR fdZbh d/ fe;/ ;oekoh wfjew/ ftu T[j fJe nekT{N?AN ;h. fJe d{i/ d/n;bh Bkw wro Bk ik e/, n;hA rzi/ nfXnkge ƒ ‘ukuk’ ns/ okwrVQhJ/ f;zx ƒ ‘GkJhnk’

Page 352: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK352

efjD bZr gJ/. w/o/ ;kEh ƒ ;ko/ T[; dk Bkw fPzdo efj e/ p[bkT[Ad/ s/ w?ƒ ‘eth’ efje/. GkJhnk w?ƒ ;zp'XB eoe/ efj fojk ;h, “ethnk ` sz{ pV/ }bs ;w/A n|ohek ikfojk j?A. j[D nzro/I d/ oki tkbh rZb BjhA ojh. n|ohek d/ ;G w[be fJe^fJe eoe/nkIkd j' oj/ jB. fdB g[o fdB n|ohek ’u'A g?;k pkjo G/iD T[~s/ gkpzdhnK ;\s j'ojhnK jB. i/ xo xkN SZv e/ nkgD/ gotko bJh uko g?;/ th BjhA G/i/ ik ;ed/, sKeh bkG j? nkgD/ d/P ftu tfoQnK dh g~eh B"eoh ƒ SZv e/ nkgDk ;kok Gftys \so/ ftugkT[D dk.”

w/o/ w;se T[~s/ T[~GohnK fuzsk dhnK o/yktK tb t/y e/ ‘ukuk’ p'b fgnk, “UJ/ f|eoBk eo, n;hA ;G wk;No s/ j'o ;oekoh eowukoh nkgDh nZXh sB\kj ;oekoh wBI{ohb? e/ ekƒBB fjzd';skB G/i ;ed/ jK. pkeh dh n~Xh sB\kj n?P^gq;sh bJh ek|h j?—p; fccNh^fccNh—Gkos ftu wk;No dh i{B rX/ dh i{B j?—c'eh PkB s/ G[Zy—n|ohekftu wk;No dh sB\kj, gzikp d/ w[Zy wzsoh fizBh j?—;wM/ ` fijV/ uko ;kb brDr/ T[jjh ;jh `”

GkJhJ/ B/ rZb ikoh oZyfdnK nkfynk, “go ftT[gkohnK s/ j'o feZfsnK d/ nwhonkdwhnK dk p[ok jkb j?. w/o/ foPs/dko jo toQ/ w?ƒ J/;/ bJh n|ohek ;Zdd/ jB fe w?AnkB/ pjkB/, fe;/ Bk fe;/ soQK T[BQK dk g?;k n|ohek ftZu'A eZY e/ fjzd';skB gj[zuktK. id'Aw?A n|ohek s'A tkg; w[Vdk jK, sK w/o/ e'b Bedh s'A fJbktk ;'Bk, N/g foekovo, g;s"b,NqKfi;No, wPhBoh s/ gsk BjhA j'o fe;^fe; uhI dk fJe^fJe Br j[zdk j?. fJe BrT[~s/ e;Nw BjhA brdk. w/o/ nkT[D ikD dk ;kok \ouk eZY e/ th T[j xkN/ ftu BjhAofjzd/ s/ w/oh jo ;kb w[|s ftu ;?o j' iKdh j?.”

‘uku/’ B/ fejk, “fPzdo u[~g feT[A j?A < fJj ijkI eokuh s/ PhPbI d/ IIho/ s'A j'e/ ikDk j?. g{o/ s/oK fdBK dk ;|o j?. fJzR u[Zg ofj e/ sK sz{ nkgD/ nkg ƒ nzdo/^nzdo\sw eo bt/Ark.”

w"s dk fIeo ;[D e/ T[j e[M sqGfenk s/ fco n;hA uko/ ekjb/ ekjb/ edwhA ijkIdh e?ANhB tb s[o gJ/. fJ; s'A gfjbK fe e?ANhB pzd j[zdh, ‘uku/’ B/ uko vpb ft;ehs/ uko jh n?w;Nb phno d/ fNB \ohd bJ/.

“bU fgnkohU ` ghU s/ ;ko/ }w fJ; fgnkb/ ftu v'p fdU. ;[Dk tJh ‘ethnk’e'Jh fPno, Pokp dk fPno, e'Jh nZr dk fPno, j[;B dk fPno, e'Jh fJPe dk fPno.”

w//o/ p'bD s'A gfjbK jh ‘GkJhnk’ tid ftu nk e/ ;fjrb d/ rkJ/ j'J/ gzikph rhsd/ p'b rkT[D br fgnk L

wkjh Bkb i/ nZy bVdh ed/ Bk,fpBK ghfsnK w;sh uVQdh ed/ Bk.

w?A s/ ‘ukuk’ d't/A GkJhJ/ d/ fJ; rhs ftu Pkfwb j' rJ/, go fPzdo ni/ th u[Zg;h. ‘uku/’ ƒ rkT[Ad/ ;w/A soQK^soQK d/ wz{j pDkT[AfdnK t/y e/ Pokp d/ jbe/ fij/ BP/j/m fPzzdo th w[;eok fgnk sK ‘GkJhJ/’ B/ pVh T[~uh bzwh j/e ftu ‘p'b/ ;' fBjkb’dk i?ekok SZfvnk fi; d/ T[~so ftu ‘;k‘ ;qh nekb’ efjD bJh fPzdo th ;kv/ Bkb

Page 353: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 353

Pkfwb j' frnk. o'Nh yKd/ j'J/ pj[s ;ko/ :kso{ ;kv/ tZb t/y e/ w[;eok gJ/, go e[Mp[ZfYnK B/ ed/ ;kv/ tb s/ ed/ XhnK fXnkDhnK ƒ o'Nh yKfdnK t/y e/ wZE/ T[~s/ fsT{VhnKgk bJhnK.

ijkI dh pze ebk; ftu pj[s/ gzikph s/ e[M eZSh r[ioksh jh ;B. T[BQK ftu thgzikphnK dh frDsh fInkdk ;h—i' fe;/ ;w/A fw;soh d/ o{g ftu n|ohek rJ/ ;B s/ j[DwkV/ w'N/ s/ eJh sK seV/ m/e/dko pD p?m/ ;B. eZSh pj[s/ ftUgkoh ;B. fJBQK Bkb ;kƒe'Jh ;o'eko BjhA ;h. s/oK fdB dh bzwh :ksok g{oh eoB bJh ;kvh u"AjK dh pj[s jhfdbu;g ;zrs pD rJh ;h. n;hA uko/ fJeZm/ jh BkPsk eod/, skP y/vd/, PokpghAd/, bzu eod/, bsh|/ ;[Dd/, ;[DkT[Ad/ d/o oks se v?Ze ’s/ p?m/ ;w[zdo d/ ekb/^p'b/ gkDhƒ x{od/ ofjzd/.

ijkI ftu ft;eh f;zrb iK vpb N"N d/ o{g ftu ftedh ;h. fJ; bJh ;kƒ jotko nkgD/ rbk; \sw eoe/ j/mK e?ANhB sZe ikDk g?Adk ;h. ‘uku/’ B/ ijkI d/ efoT{ d/fe;/ w?Apo Bkb gzi Pfbzrh tZYh dk rKYk ;KYk eoe/ jo o'I ft;eh dh g{oh p'sb b?Ddk gqpzX eo b?D dh ;{uBk fdzd/ j'J/ ;kƒ dZf;nk fe fJj ;G j?B sK nkf\o fjzd';skBhjh—eh j'fJnk i/ ijkI d/ w[bkIw jB.

ft;eh, phno s/ nkg'^nkgD/ rbk; b? e/ n;hA uko/ iD/ jo o'I B/w Bkb ijkI d/bzro d/ w'N/^w'N/ ;zrbK s'A Iok goQK jNt/A ijkI d/ w[job/ f;o/ dh B[Zeo ƒ nZX ftuekob? e/ vm/ j'J/ p?Au T[~s/ p?md/ ns/ fco ft;eh ns/ phno dhnK u[;ehnK God/ j'J/ ftPkb;w[zdo tb t/yd/ rZgK wkod/ ofjzd/.

“fPzdo t/y, ijkI dh w{jobh B[Zeo fit/A^fit/A gkDh ƒ uhodh j'Jh s/Ih Bkb nZr/tX ojh j?, fst/A^fst/A fgZS/ MZr' MZr j'J/ gkDh T[~s/ ;{oi eJh ozrK dh fusoekoh eo fojkj?. fJzR ikgdk j?, fit/A ijkI dh rsh s/ ;{oi dh o"PBh B/ fJzdo XB[P d/ ;G ozr ;[oihseo fdZs/ j'D. s/ n"j t/y HHH.”

y"b oj/ ;w[zdo ftu pj[s d{o gops tKr ijkI s'A eJh r[Dk T[~uh T[~mh fJe SZbtb fJPkok eod/ j'fJnK w?A fejk sK T[j p'fbnk, “w"s HHH fJj SZb wrowZS d/ ipkV/ tKrtXdh^tXdh fJ; ijkI ƒ ;p{s/ dk ;p{sk fBrb bJ/rh sK n;hA ;G fJ; ekb/ p'b/ ;w[zdod/ ;zx ’u'A j/mK bZE e/ ;dk bJh fJ; d/ g/N ftu ;wk iktKr/.”

T[;dhnK nZyK ftu vz{xk G? ;h s/ T[;d/ fujo/ s/ T[dk;h dh fJe ;od goSkJhA. T[;B/ T[; SZb tZb fgZm eoe/ w/o/ tb t/yd/ j'J/ nkgDh rZb ikoh oZyh, “s?ƒ gsk, fJ;/ bJhw?A ;w[zdo dk ;|o BjhA ;K eodk. w/o/ fgsk ih HHH w/o/ fgsk ih th HHH`”

efjzfdnK^efjzfdnK T[; dhnK nZyK Go nkJhnK s/ T[; dh nktkI rZu j' rJh `“jK, jK, p'b s/o/ fgsk ih ƒ eh j'fJnK—p'b Bk, u[Zg feT[A eo frnk j?AHHHp'bHHH.”T[jB/ fJe vz{xk s/ mzvk jT[ek God/ j'fJnk nkfynk, “w?A Ud'A ni/ S'Nk fijk pZuk

jh ;K, id'A w/o/ fgsk ih ;kv/ Bkb fJ;/ ;w[zdo ftu s/ fJj' fij/ ijkI ftu jh ;|o eooj/ ;B fe w/o/ s/ w/o/ wksk ih d/ ftjzfdnK jh v?~e dhnK g"VhnK uVQd/ j'fJnK T[BQK d/fdb dh joes pzd j' rJh. T[BQK ƒ fdb dh phwkoh ;h. w/o/ wksk ih dhnK XkjK fBeb

Page 354: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK354

rJhnK. t/yk^t/yh w?A th o'D br fgnk. w/oh pkb^;{M bJh w"s dk fJj gfjbk s/ nfsfGnkBe siopk ;h, fijd/ noE w"s d/ n;b noEK Bkb'A eJh r[DK rzGho s/ vokT[D/pD e/ w/o/ wB T[~s/ ;dk bJh fJe uhedh j'Jh vz{xh bhe tkj rJ/ ;B. ;kv/ bZy sob/b?D d/ pkti{d ijkI d/ eowukohnK B/ ;kv/ t/yd/^t/yd/ jh fgsk ih dh bkP ƒ ;w[zdod/ jtkb/ eo fdZsk—wZShnK s/ wrowZSK dk G'iB pDB bJh s/ j[D T[j SZb HHH s/ w?ƒ fJzRikgdk j?, fit/A j[D w/oh jh tkoh j?—w?A fJ; ;w[zdo s'A pu e/ ed/ th tkg; n|ohek BjhAik ;eKrk.”

fJj efj e/ T[j sqGfenk s/ fco T[; B/ w/o/ tb'A nZyK G[nK e/ T[; SZb tb t/fynki' B/V/ nkT[Adh^nkT[Adh, wbeV/ fij/ j/mK T[~s/ v'bd/ j'J/ ijkI ƒ o;sk fdzdh j'Jh BhthAj' e/ T[; d/ j/m'A dh d{i/ gk;/ bzx rJh ;h.

w?A nkfynk, “ihtB s/ w"s dh y/v th fJ;/ soQK j?. fdqVQ fJokd/ tkb/ id'A ihtB bJhiZd'^ifjd eod/ jB, sK w"s th nkgD/ noE pdb b?Adh j?. t/fynk Jh fet/A T[; SZbB/ fbc e/ ;kv/ ijkI ƒ o;sk fdZsk j?. fJ; bJh fe n;hA ;G god/; ftu nkgD/d/P dh G[Zy dk x'b x[bD ik oj/ jK. fJj ekbk p'bk s/ T[pbdk j'fJnk ;kro—bfjoKd/ fJj gopsh T[sko uVQk—fJj whbK se g;fonk j'fJnk gkDh jh gkDh, fi; ƒ ed/n;rkj ;wfMnk iKdk ;h, nZi wB[Zy B/ rkj ;[ZfNnk j?. w/o/ nzdo tk;e'^v/^rkwk dk ;dhnKg[okDk fuso w[V ;[oihs j' fojk j?—;[D, fJ; ;w[zdo dh w"B GkPk ƒ ;[D s/ wfj;{; eo.fJ; ftu'A nwoheB b/ye j?fwzrt/ dk ‘p[ZYk wB[Zy’ nkgD/ bj{^U^bj{ jZEK ;w/s wSbhnKBkb iZd'^ifjd eodk j'fJnk ni/ th g[eko^g[eko e/ efj fojk j? fe ‘wB[Zy ƒ spkj s/popkd sK ehsk ik ;edk j?, go jokfJnk ed/ BjhA ik ;edk.’ ;[D fXnkB Bkb ;[D,fJ;/ ;w[zdo ’u'A ‘:{b/f;;’ d/ Ppd T[GZo oj/ jB L ‘N{ ;NokJht, N{ ;he, N{ ckJhAv, n?AvBkN N{ :hbv.’

“go w/o/ fgsk ih—fJ;/ ;w[zdo ftu HHH s/ j[D w?A HHH w?ƒ sK fJj ;w[zdo dhnK SZbKw"s d/ ipkV/ tKr ikgdhnK jB. w?ƒ fJ; ;w[zdo dhnK bfjoK dh y"bdh j'Jh fGnkBeu[Zg ’u'A w"s dh fBozso s/ nNZb nktkI s'A fpBK j'o e[M th ;[DkJh BjhA d/ fojk—w"s i'jo ftnesh dk nzs j?—wB[Zy dh ;koh iZd'ifjd dh gqkgsh ‘w"s’ d/ fJ; fJe Ppd ftujh ;[zrV e/ jw/Pk^jw/Pk bJh dw s'V fdzdh j? s/ ihtB HHH s/ ihtB i' fJ; HHH i' fJ;HHH”

ni/ fPzdo B/ nkgDh rZb g{oh BjhA ;h ehsh, fe ijkI dh xzNh tZi T[~mh.“fJj sK \so/ dh xzNh ikgdh j?. PkfJd ijkI ftu e'Jh B[e; g? frnk j?. t/y'

;w[zdo th nZi fezBk o| j? s/ ijkI fet/A v'b fojk j?. Io{o fJzRD ftu e'Jh \okph g?rJh j't/rh s/ fco n;hA ;G w"s d/ jtkb/ `”

e[M d/o s'A ;kvhnK rZbK ;[D oj/ ‘GkJhJ/’ B/ w/o/ tb fJe nZy dpk e/ ns/ fPzdotb w[;eok e/ sZed/ j'fJnK fejk, sK fPzdo B/ fJzR p'bDk P[o{ ehsk fit/A e'Jh ;[gB/ ftup[Vk fojk j't/, “fJ;/ bJh w?A ;w[zdoh ijkI ftu ;|o BjhA ;K eodk. i/ Bk eodk, sKth eh j[zdk. fJe fdB sK woBk jh ;h ` fJj ihtB fBokoEe j?. n;hA ;G fiT{D bJhizwd/ go woB bJh fiT{Ad/ jK.” ;w[zdo tb fJPkok eod/ j'J/ T[; B/ fejk.

Page 355: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 355

“fJj ihtB fJ; ‘B' w?BI tkNo’ dh soQK jh j?—fe;/ dk BjhA. w"s nNZb j?.”“n?Bk fBokP BjhA j'Jhdk—ihtB dk fBozso gqtkj w"s s'A pj[s tX/o/ pbtkB j?—

s/ok fgsk s/o/ ftu ih fojk j? s/ sz{ nkgD/ g[Zso ftu. ihtB dk fJj uZeo fJ;/ soQK uZbdkofjzdk j?.”

w/o/ fJj efjD s/ T[j fco p'fbnk, “wB[Zy bJh fJe c'eh s/ nzsw s;Zbh s'A tX fJjdbhb e'Jh noE BjhA oZydhHHHfJj ihtB jz{HHHfJj ‘B' w?BI tkNo’ s'A tX e[M BjhA.”

g"Vh uVQ e/ ;kv/ e'b nk oj/ ‘uku/’ d/ ezBhA fPzdo d/ fJj p'b gJ/ sK T[jgfjbK pj[s y[ZbQ e/ jZf;nk s/ fco T[; B/ jZE ftu cVh j'Jh ft;eh dh p'sb ƒ\kb; fozdkBk nzdkI ftu Sbek e/ rbk; ftu gkT[Ad/ j'J/ fejk, “pVh S/sh fIzdrh s'AT[esk frnk j?A < ni/ sK sz{ r'VQ/ ’u'A g{Dh th BjhA S'jh. fJj sK ijkI d/ w[;k|oKbJh \so/ ;w/A ;kwQDk eoB tk;s/ ohjo;b eoB dh xzNh j?. t/y, n?Xo HHH n?tohw?BI tkNo HHH”

efjzd/ j'J/ uku/ B/ ;w[zdo tb t/yd/ fPzdo dk wz{j nkgD/ tb G[nk e/ T[; d/ p[ZbQKƒ ft;eh dk rbk; bk fdZsk s/ fco uko/ fwZso ekb/ p'b/ ;wz[do ƒ, fIzdrh Bkb Gog{ofJe fNZuo eod/ j'J/, y[ZbQ e/, T[~uh^T[~uh s/ fco fezBk fuo jh jZ;d/ oj/.

Page 356: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK356

nzdo tb y[~bQdk p{jk

T[j ;kv/ ;e{b ftu BthA^BthA nkJh ;h. wXok eZd, r'ok fuZNk ;[oyh dh Gk wkodkfujok, johnK nZyK, eZN/ j'J/ G{o/ tkb fiBQK dh fJe fbN T[; dh ;Zih nZy ’s/ fYbehofjzdh. uhuh s/ T[; d/ Bkb dh T[Fzrb ftueko T[; fbN ƒ b? e/ T[j E'VQ/^E'VQ/ ;w/A pkndT[sKj eodh ofjzdh, fpzd dh fpzd T[; dhnK nZyK ftu joh o"PBh uwedh, fJe w[;eokjNfijh oe; eodh s/ T[j fbN c/o j/mK fvr g?Adh. T[; dk fi;w pVk ;[v"b s/ ftT[As ftu;h, fit/A fiwBk;Ne d[nkok ewkfJnk j'fJnk j't/. d' ;kb j'J/ T[j s/ T[; dk gsh J/E/nkJ/ ;B. T[; d/ gsh ƒ ehBhnK ;oeko B/ n?e; g?NohnkN NowI s/ ieoKvk ek|h oh;ou;N/PB d/ oh;ou ftGkr d/ w[yh d/ o{g ftu o?eo{N ehsk ;h. T[; dk gsh vkeNo ;fwZEekch dh T[gi tXkT[D ns/ fJ; dhnK phwkohnK dh o'eEkw ’s/ oh;ou eo fojk ;h. T[jxo ’eZbh ;h. T[; B/ ;'funk fe ftjb/ pfj^pfj p'o j'D Bkb'A fe;/ ;e{b dh B"eoh jheo b?Dh ukjhdh j?. T[j nkg th pkfJUb'ih dh ro?i{J/N ;h s/ ;kv/ ;e{b dk s[odk fcodkfPzrko—fJe ihts ;[ji.

(Terminal) NowhBb S[ZNhnK s'A pknd id'A gfjbh tko T[j ;kv/ ;e{b nkJh sK n;hApV/ j?okB j'J/ fe Pfjo s'A d{o nZg ezNoh d/ fJ; ohIot J/ohJ/ ftu e"D nkfJnk j? `e'Jh nwho :kso{ jh j' ;edh j?. fco n;hA T[; ƒ jo/ ozr dh |'ov e'oNhBk eko ’u'AT[sofdnK t/fynk, T[; B/ johnK s/ fu~NhnK XkohnK tkbh NkJhN ;eoN gfjBh j'Jh ;h,jkJh jhb dh joh r[orkph, ezBK ftu jo/ ozr dhnK tZvhnK^tZvhnK gbk;Ne dhnK tkbhnK,;Zi/ jZE dh uhuh ’s/ jo/ Br tkbh ;'B/ dh w[zdoh, jZEK ftu jo/ ozr dk j?Av p?r, ;kƒ;kfonK ƒ fJe joh w[;eokjN Bkb rohN eoe/ T[j f;ZXh j?v wk;No d/ d|so ftu ubhrJh. Nh^po/e ;w/A T[j ;kv/ ;e{b dh BthA nfXnkgek d/ o{g ftu ;Nk| o{w ftu ;kv/Bkb ukj dhnK jbehnK u[;ehnK Godh j'Jh w[;eok ojh ;h `

w?ƒ T[; dk nzdkI, jbeh^jbeh w[;eokjN s/ ebo ;ehw, ;G e[M pVk uzrk^uzrkbZrk ;h. go T[;/ pknd^d[gfjo id'A Bt/A f;foUA ftP/ tzv e/ NkJhw N/pb pBkT[D dk ;wKnkfJnk sK T[; dh w[;eokjN nukBe }kfJp j' rJh. fujok rzGhosk ftu sD frnk,nZyK ftu ;\sh dh Mbe BIo nkJh, w?A fejk fe sz{ d;thA frnkoQthA dk nzrq/Ih ;kfjsb?^b? s/ w?A fJfsjk; s/ nzrq/Ih GkPk gVQk fdnKrk. e[M w/ok Gko xZN ikt/rk, e[M s?ƒ

Page 357: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 357

fdbu;gh fwb ikJ/rh. T[j efjD bZrh, w?A ;kfjs BjhA gVQk ;edh, fJj w?ƒ fpbe[b g;zdBjhA. w?A ;'u fojk ;K fe nihp e[Vh j?, nzr/qI j' e/ nzrq/Ih ;kfjs ƒ Bkg;zd eodh j?.\?o ;kfjs s/ fJfsjk; w?A b? bJ/. nzrq/Ih GkPk s/ pkfJUb'ih b? e/ T[; dh w[;eokjN fcotkg; gos nkJh.

d' e[ j|s/ n;hA fJe d{i/ s'A n?t/A eN/^eN/ oj/, fco fJe d{i/ dh j'Ad dk wZmk^wZmknfj;k; uzrk uzrk bZrD bZr fgnk.

“sz{ w?ƒ N?B; (Tense) f;yk d/ `” T[; B/ w/o/ tb w[;eok e/ t/yfdnK fejk. w?A ;'funkwy"b eo ojh j?.

“BjhA ;Zu, w?A wfj;{; eo ;edh jK fe tke }bs j? iK mhe, go w/oh ftnkeoDpVh ewI'o j? s/ j[D w?ƒ fJj N?B; s/ ftnkeoD gVQkT[D/ g?Dr/—i' w?ƒ ed/ th g;zdBjhA nkJ/.”

“T[; fdB sK sz{ nV e/ nzro/Ih GkPk bJh ;h. s?ƒ fejk ;h fe ;kfjs b? b?, fdbu;gftPk j? s/ Bkb/ j?fwzrt/, ;N/B p?e, P?e;ghno, poBkov Pkn—u/B[nk nu/ph, pokJhvh,B?tb fPT{N HHH”

“p; p;—w?A fJBQK ƒ gVQ ;edh jK—gVQk BjhA ;edh. ;kfjs ƒ wkBDk s/ g;zdBk^g;zd eoBk fJe Iksh w[nkwbk j?. fJ; ƒ gVQkT[D dk eh bkG < Bkb/ T[FzR th w?ƒPkn fpbe[b jh uzrk BjhA bZrdk—;koh T[wo NhN'Nbo ofj e/ fIzdrh d/ fpjsohB siop/s'A ;fBnk; b? e/—T[j fby th eh ;edk ;h < em'o B?fsesk jh em'o g[oP e'b'A ;zGt;h—‘;hIo n?Av efbUg?N/ok’ ftu T[j nkgD/ gksoK ƒ ;wMD, T[BQK ƒ T[BQK d/ nkgD/ftnefsst nB[;ko T[;koB dh EK ;G ƒ emg[sbhnK tKr BukT[Adk j?—nkgDhem'o B?fsesk s/ ebhw?A;h (Clemency) dh ;Ik fdzdk j?—Sh^Sh^Sh—fJj ebhw?A;h Gbk ehj'Jh < fIzdrh ed/ fe;/ s/ so;—ofjw eodh j? < T[; B/ efbUg?N/ok dk BjhA ;r'A nkgDks/ nkgDh ;{M dk wIke T[vkfJnk j?. T[j eh ikD/ fJ;soh d/ fdb ƒ HHH”

“nZSk, nZSk, p; eo—sz{ sK w?ƒ jh gVQkT[Dk P[o{ eo fdZsk.”“fywk eoBk”, efj e/ T[j jZ; gJh s/ fco nukBe T[;dhnK nZyK ftu fJe rzGho

goSkJhA boIh s/ T[; dh w[;eokjN u[ok e/ b? rJh. d'^fszB fdB T[j w/o/ e'b'A BIou[okT[Adh ojh s/ fJe fdB nkg/ jh rZb s'odh j'Jh p'bh, “fJj EK pVh vZb s/ fJeZbh j?,Pfjo s'A d{o—Bk s/o/ e'b eko j? Bk J/E/ e'Jh nfijk ;kXB fwbdk j?, fi; Bkb sz{ B?o'phik ;e/A—f|bw, EhJ/No t/y e/ tkg; nk ;e/A. i/ ;kXB fwb th ikJ/ sK whAj eDh ftuJ/E'A dhnK eZuhnK ;VeK s/ ;[o\ fuZeV ’u'A c'o thb vokJht th pVh w[Peb Bkb fBeb;edh j?. w?A j?okB jK fe sz{ J/E/ fet/A ofjzdk j?A < eh eodk j?A <”

“e[M BjhA. Pkw ƒ fJ; pdbkJ/ nkekP tb ftjzdk, fJBQK T[~mdhnK fvrdhnK,uVQdhnK, bfjzdhnK fofiI Bkb xz[wdk, fcodk, ek|h d/ pk}K ’u'A bzxdk, ;{s eZsdhnKSZbhnK d/ g?oK ftu T[~r/ okiwkjK, nkb{nK s/ Peo^ezdhnK ƒ x{odk, EZe N[ZN e/ xo nkiKdk jK. NkJhw fefbzr bJh ;?o eofdnK b'eK d/ ihtB ƒ t/yDk, ;wMDk, w/ok fJenDukfjnk o[M/tK j?.”

Page 358: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK358

“s/ id'A whAj g?Adk j?, fpibh fbPedh j?, pZdb roid/ jB, s?ƒ eZb/ ƒ J/E/ vo BjhAnkT[Adk < Bk fJj b'e s/oh p'bh ;wMd/ jB, Bk s{z fJBQK dh. jz[rkfonK s'A ;ZyDk xo s?ƒykD ƒ BjhA nkT[Adk HHH”

“jK id'A whAj g?Adk j?, fpibh fbPedh j?, pZdb roid/ jB, sK w?ƒ nkgD/ d/Pd/ nzpK d/ pk} :kd nkT[Ad/ jB, Gkoh po;ksK :kd nkT[AdhnK jB. ihG ’s/ nzpK dko; x[b iKdk j?. ;kjK ftu ;[rzX ikr g?Adh j? s/ ezBK ftu nzpK d/ rhs rz{id/ jB.pugB ftu nzpK dhnK frNeK s'A pDkJhnK ghgDhnK dk ;zrhs w/o/ o'w^o'w ’u'A c[N g?Adkj? s/ w?A eftsk fbyD p?m iKdk jK. s/o/ torhnK \{p;{os e[VhnK dhnK ejkDhnK fbydkjK s/ HHH”

“fej' fijhnK ejkDhnK fbydk j?A—;'Pb, wB'ftfrnkBe <”“ejkDhnK, wB[Zy d/ r[BkjK dhnK, wkJh jZtk ns/ ;Zg dhnK fijVk o'I T[; dh nZvh

’s/ bVdk j?, T[; dhnK s/ T[; Ifjo dhnK i' uVQ e/ th BjhA uVQdk HHH.”“p[MkosK Bk gk, mhe mhe d;.”“p; fJj' wB[Zy nzdo p?m/ gP{ dhnK, w[iow dhnK, fJ;soh nzdob/ T[; wod dhnK,

fi; dh sbkP ;koh T[wo dh GNeD dk dod T[; d/ gZb/ gk iKdh j?. T[j s[odh j?, b[VQedhj?, fvrdh j?, fco T[~mdh j?, GNedh j?, T[j wod BjhA fwbdk. T[j o'Adh j?, go T[;dh nktkI BjhA fBebdh. T[j jZ;dh j?, sK T[; dhnK BIoK ftu nkgD/ nkg ’s/ ;zd/jikrdk j?. p; fJ;/ p/^nktkI o[dB dhnK ejkDhnK.”

“nZSk”, efj e/ T[; B/ T[~Gk fijk ;kj fbnk s/ fco nkgDk ghohnv b?D ubh rJh.d{i/ fdB ;t/o s'A w/o/ ;Zs/ ghohnv bZr/ j'J/ ;B. pj[s o[M/tK ;h. Nh^po/e t/b/ th

T[; Bkb e'Jh rZb Bk eo ;fenk. nk\oh ghohnv d/ P[o{ j[zfdnK fIjB s'A fJe p'M fijkbZE frnk. pkjo jbeh toyk, Gko/ whAj ftu pdb rJh ;h. fpibh fbPe ojh ;h, pZdbroi oj/ ;B. jbeh^jbeh ;odh ;[ykthA fijh bZr ojh ;h.

“nZi sz{ eftsk fby/Ark <”T[; d/ jZE ftu n|oheB w?rIhB dk skIk nze ;h, fi; ftu w/oh fJe eftsk Sgh

;h, nB[tkd j' e/ s/ d{i/ jZE ftu NkJhg ehshnK eftsktK d/ e[M gzB/ ;B. w?A j?okB ;Kfe w/ohnK eftsktK fJj feZE'A u[Ze fbnkJh j?.

“s/ohnK eftsktK eboe NkJhg eo fojk ;h. w?A T[; s'A fJe^fJe ekgh nkgD/ bJhpDtk bJh j?. nk; j? fywK eo/Ark. w?A th eftsk fbydh jz[dh ;K ekbi ftu, goj[D fJzR ikgdk j?, fit/A T[j n"os w/o/ nzdo'A wo rJh j't/. nB/eK s[eK d/ nZyo N[ZNd/GZid/ w?ƒ s/ w/oh ;'u ƒ fJe ;zxDh ;[zR s/ P{B: ftu ;[ZN iKd/ jB. go fJj ;G e[M;fjD, e[M Bk efjD dh j[D nkds fijh pD rJh j?. go sz{ fJj' fijhnK eftsktK feT[Afbydk j?A < eh fJj' fijk ihtB fiT{ e/ i' f;sw sz{ nkgD/ nkg ’s/ eo fojk j?A, T[jek|h BjhA <”

“w/oh fJeZb, w/ohnK eftsktK, gsk BjhA fJj ;G e[M eh j? < ;G e[M nkg^w[jkokjh j' iKdk j?, e[M ;wM BjhA nkT[Adk, fJj eh uZeo j? < eJh tko ;'udk jK fe fJj

Page 359: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 359

My wkoBh SZv fdnK, go fJj pZdb, eDhnK, fpibh, w/ok d/P, d/P d/ nzp, nzpK d/ rhs,fezBk e[M fIjB ftu T[bM iKdk j?.”

“sz{ J/Bk eZbk j?A, nkgD/ nzdo ` w?ƒ sK s/ohnK eftsktK gVQ e/ ezpDh fSV iKdhj?, nkgD/ nkg s'A G? nkT[D br g?Adk j?. nzdo/ nzdo XhwhA w"s woBk, w"B jkdf;nK ftughV j'Dk s/ fco ;G e[M ioh ikDk, fezBk e[M j? s/oh eftsk ftu. s/o/ nzdob/ jkd;/pV/ fGnkBe jB. eh ;Zu w[Zu sz{ J/Bk eZbk j?A < s/oh phth j?, pZu/ jB T[BQK pko/ ;'funkeo, fJzR nkgD/ nkg ƒ wkoh ikD dk eh ckfJdk HHH”

pkjo xNk N'g pZdbK dh roi ;[D e/ T[j ;[zrV fijh rJh. w{;bkXko whAj tbt/y e/ T[j efjD bZrh, “T[j, nZi w?A fet/A iktKrh < vkeNo ;fwZE th e[M fdBK bJh pkjod"o/ s/ rJ/ j'J/ jBl j'o oh;ou ;N/PBK dk w[nkfJBK eoB. xo e'Jh BjhA s/ whAjHHH.”

“sz{ J/E/ jh ;"A ikJhA w/o/ e'b.”T[; dhnK nZyK ftu fSD dh fSD fJe d[fpXk fijh ir e/ p[M rJh s/ fco n;hA

;e{b s'A nZX/ e[ cobKr s/ pD/ ;Nkc e[nkoNoK tb SsohnK skD e/ s[o gJ/.“gsk BjhA fJj fJeZb eh j? < w/o/ gsh jB vkeNo ;fwZE. w?A T[BQK d/ Bkb ofjzdh

jK fco th ed/ fJj nfj;k; BjhA j'fJnk fe w?ƒ T[BQK dk e'Jh ;kE j? ` \psh jB fpbe[b—jo t/b/ ek|h, pkNBh (Botany) oh;ou, ek|h p?oh fvIhIh s/ g"fdnK dhnK rZbK—ftnkjpkNBh d/ g"fdnK dhnK phwkohnK dh oh;ou BjhA j[zdk. e[M j'o j[zdk j?. id'A w?A fJj ;'udhjK sK w?ƒ fJzR ikgdk j?, fit/A w?A th vkeNo ;fwZE dh gq:'rPkbk dh e'Jh uhI j'tK, gq:'rehsk s/ fco ;[ZN fdZsk s/ G[Zb rJ/. fJ; nfj;k; Bkb w/o/ nzdo fJe y'j fijh g?D bZrg?Adh j?, fJe ;z[B fijh g;oB bZr g?Adh j?, gsk BjhA feT[A <”

“s/ fco sz{ fJ; ;[zR ƒ fet/A Godh j?A <”“xo d/ gbkN ftu ;pIhnK phi e/, c[Zb T[rk e/, T[BQK ƒ gkDh d/ e/, r[Zv e/.”“s/ id'A whAj g?Adk j?, fpibh fbPedh j? s/ pZdb roid/ jB HHH”“;t?No p[D e/, BjhA T[X/V e/—w/o/ e'b pj[s ;ko/ ;t?No jB. eJhnK dh tkoh sK

eJh, eJh wjhB/ BjhA nkT[Adh. fco Bt/A p[D/ ;t?NoK ƒ w?A T[X/Vdh jK—T[X/Vdh jK, fcop[Ddh jK. j[D sK ed/ ed/ w?ƒ fJzR ikgdk j?, fit/A w?A T[;/ fJe ;t?No ƒ w[V^w[V e/T[X/V ojh jK, fi; ƒ w?A ni/ se ed/ gfjB e/ th BjhA t/fynk. fJj ;G e[M th w?A gshtKr, nkds tKr ep{b eo fbnk j?. ed/ ed/ dw x[ZNdk j?, B|os fijh ikrdh j?, nkgD/nkg Bkb, ;G Bkb, go eh eoK <”

n;hA xo gj[zu rJ/ ;K. uko u[c/o/ jbek^jbek nBQ/ok g;o fojk ;h. B"eojohe/B b?Ag irk e/ vokfJzr^o{w ftu b? nkfJnk. w?A T[; ƒ fejk fe b?Ag dh e'Jh b'VBjhA, s{z :{efbgN; dhnK bZeVhnK b? e/ nk. ckfJo^gb/; ’u'A :{efbgN; dh nZr dhjbeh^jbeh o"PBh ewo/ ftu goSkt/A irk ojh ;h, fjbk ojh ;h. w/o/ ;kjt/A ;'|/ ’s/p?m e/ T[j fJBQK goSkftnK ƒ x{oB bZr gJh—tZy tZy uhIK d/ goSkt/A—ezXK s/ brhnKs;thoK d/ goSkt/A, w/o/ s/ T[; d/ goSkt/A, ckfJogb/; ftu bN^bN pbdh nZr d/ bKp{nKd/ ;hs goSkt/A HHH

Page 360: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK360

“eh ghJ/Arh <”“fizBK fuo s/o/ Bkb rZbK eoBhnK jB P?oh iK g'oN ’s/ ;"D s'A e[M d/o gfjbK ;eku.”T[; B/ f;roN dk Xz{nK v?e'o/PB gh; s/ T[; d/ goSkt/A ftueko SZvd/ j'fJnK nkfynk,

w?ƒ fJzR ikfgnk fit/A T[j goSkt/A ƒ ti{d s'A nbZr eoB dk :sB eo ojh j't/. w?A fejkfe fJe f;roN sz{ w?ƒ th d/ d/. T[j f;roN w/o/ tb tXkT[Adh j'Jh p'bh, “go s/o/ Xowd/ b'e sK f;roN BjhA ghAd/ s/ sz{ HHH.”

“T[j bj{ ghAd/ jB HHH fsqgsh dk HHH fe;/ fJZSk, fe;/ GktBk, fe;/ iIp/ dk \{B eoe/s/ w?A f;roN ghAdk jK, nzdo/^nzdo ;V e/, X[y e/, wo e/ HHH”

“sz{ c/o eftsk fbyD bZr fgnk j?A `” ft;eh d/ rbk; ƒ fJZe' vhe/ ukVQ e/ T[j efjDbZrh, “w?ƒ oks ;w/A fJj' fijh eftsk s'A pj[s vo nkT[Adk j?. gsk BjhA feT[A <”

nky e/ T[; B/ ;'|/ ƒ ckfJogb/; d/ B/V/ fyZfunk. w?A rbk; ftu fizioJ/b s/ ft;ehfwbk e/ T[; ƒ cVkJh. T[j rbk; cVfdnK w/o/ v"fbnK ftu coedhnK wZShnK s/ w/o/ ti{ddh Pesh tb fJe Ne t/ydh j'Jh j'o th tX/o/ T[dk; j' rJh. T[;dhnK nZyK d/ jo/ ozrd[nkb/ rfjoh ;[o\h fJeZmh j' ojh ;h. w?ƒ fJzR ikfgnk fit/A T[j w?E'A pj[s d{o ubh rJhj't/, r[nku rJh j't/, nkgD/ ;z;ko ftu `

ckfJogb/; dh nZr d/ dfjed/ e'b/ p[M e/ ;[nkj dh sfj j/m ;od j' rJ/ ;B.jbeh^jbeh ;odh jZvK ftu ohArdh j'Jh gqshs j' ojh ;h.

w?A T[; ƒ w'fYnK s'A M{D e/ irkT[AfdnK nkfynk fe uZb j[D ;"AJhJ/, oks pj[s phsu[Zeh j?. T[j fit/A fe;/ ;[gB/ ’u'A jVpVk e/ T[~mh j't/. T[; d/ fujo/ s'A w[;eokjN }kfJp;h s/ T[; dh EK r[Z;/ dhnK o/yktK T[~Go nkJhnK ;B.

“sz{ w?ƒ eh ;wMdk j?A < w?A T[; NkJhg dh n"os BjhA, ;wM/ `”T[j w/o/ jZE ƒ MNedh j'Jh p'bh. w?A j?okB ;K fe nukBe T[; ƒ j' eh frnk

j? < w?A fejk fe B"eo B/ s/ok fp;sok nbZr ewo/ ftu bk fdZsk j?, nk s?ƒ ewokftyk fdnK.

“BjhA, n?v/ tZv/ xo ftu, w?A eZbh fet/A ;"A ;edh jK—p~db, fpibh, roi—w?ƒ vobZrdk j?. ewok w?ƒ eZbh ƒ yk ikt/rk. w?A eZbh BjhA ;"A ;edh. vkeNo ;fwZE th eJhtko w?ƒ eZbh ƒ ;[Zsh SZv e/ Bkb d/ ewo/ dh gq:'rPkbk ftu ub/ iKd/ jB. w?ƒ vo brdkj?, w?A uhe wko e/ T[mdh jK—sK t/ydh jK, T[j w/o/ tb fgZm G[nk e/ x{e ;[Zs/ gJ/ jB—fit/A nZi dk gq:'r \sw eo u[~e/ j'D. fJe mzvh bkP d/ ;zebg Bkb w?A ezp iKdh jK.;[gB/ dh fJj em'o jehes fJZe' wzi/ s/ fgnK ;kv/ d'jK ftueko fJe dhtko yVQh eo fdzdhj?, d' ewo/ T[;ko fdzdh j?, BjhA^BjhA fw;No f;zx, w?A eZbh BjhA ;"A ;edh.”

w?A nkgD/ wzi/ s/ fgnk t/y fojk ;K. T[; B/ ;[gBJh nZyK Bkb nkdw eZd PhP/ ftut/yfdnK, nkgD/ ;G egV/ T[sko/. nkgD/ nzrK dhnK r'bkJhnK ƒ N'fjnk, x[ZfNnk, iKfunk—fJe ;od fijk jT[ek Gfonk s/ fco w[;eokJh—fco g"b/^g"b/ edw s[odh, fit/A ;[gB/ ftus[o ojh j't/, w/o/ fp;so/ tb tXh. w/oh pb?AeN dk bV u[e e/ u[Zg eoe/ w/o/ Bkb bzwhAg? rJh. ;odh s'A pukT[D bJh w?A T[; d/ w'Y/ ’s/ pb?AeN d/D dk :sB ehsk.

Page 361: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 361

“BjhA HHH BjhA”, efjzdh j'Jh T[j fgZm G[nk e/ f;;ehnK GoB bZr gJh. w?A j?okB;K fe T[; ƒ j' eh frnk j? `

w/oh j?okBh d/ Bkb^Bkb T[;dhnK f;;ehnK dh nktkI T[Zuh j' e/ w"B o[dB ftu v[ZprJh. T[; dh nuBu/sh S[j s'A w?ƒ nfj;k; j'fJnk, fit/A T[j nkgD/ nzdo dh ;odh ftubz{^bz{ ezp ojh j't/. fco T[; B/ gk;k gos e/ w/o/ tb wz{j ehsk. w/o/ fujo/ ƒ nkgD/jZEK ftu b? e/ f;ZbQhnK nZyK Bkb t/ydh j'Jh p'bh.

“fywk eoBk fw;No f;zx. w?ƒ pj[s n|;'; j?, fi; dhtko dh ftZE ’s/ n;hAgJ/ jK, T[; ’u'A fJe p{jk nzdo tb th y[ZbQdk j?. T[;/ p{j/ dh ;KM w?A s?E'A wzrdh jK.eh w?ƒ nkfrnk d/t/Ark fe ed/ ed/ w?A s/o/ e'b fJ;/ o{g ftu, fJ;/ soQK nk ;eK <fco tZy' tZyo/ ewfonK ’u ;[ZfsnK th w?ƒ fJj nfj;k; oj/rk fe jo dhtko ’u'A fJep{jk nzdo tZb th y[ZbQdk j? HHH. w?ƒ nzdo tb y[ZbQd/ p{j/ dh ;KM d/^d/ HHH w?A j'o e[MBjhA HHH wzrdh HHH.”

T[; dh rZu j'Jh nktkI ni/ th w/o/ ezBK ftu rz{i ojh j? `

Page 362: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK362

Pfjo ftu izrb

ftZfdnkoEhnK B/ ;e{b^pZ; d/ s[ofdnK jh nkgDh fee{:{ GkPk ftu rhs rkT[D/ P[o{eo fdZs/ jB. wz[v/ e[VhnK nZyK BukT[Ad/ j'J/ tko' tkoh rhs d/ p'b u[Ze oj/ jB L

“foo/nk fewtkBk ekBhBh Bk Bh:/, ekfJo/s{ ekBhBh t"J/fro/ d[ekfvrk Bk Bh:/fdrkr[shrk e[ok:k Bk rt/N{ J/shBh.”

(id'A w?A fJe S'Nh fijh e[Vh ;K s/ sz{ fJe S'Nk fijk w[zvk, sz{ e;w ykXh ;h fesz{ w?ƒ BjhA SZv/Ark s/ w?A th e;w ykXh ;h s?ƒ Bk SZvD dh. fJj w/o/ xo s'A pj[s d{ob'e/PB nmkoK c'oN jkb dh rZb j?.)

nZr'A w[zfvnK B/ rhs d/ p'b p'u bJ/ L“fBNtkoh:ohJ/ Bk E"r{U jk v[f:B' jk e[okPhU frw{B/ fJzr/ok p{Ih Bk r'Ap/ dkokPhJ/,

okB/s/ BK w"Av{ tkBko{UBk e[ok:k Bk rt/N{ J/shBh.”(n;hA s/o/ fgsk Bkb pokJhv^gokJh; dh rZb ehsh, w?A T[; ƒ nkgD/ xo s'A pj[s d{o

b'e/PB nmkoK c'oN jkb ftu rKJhnK s/ pZeohnK fdZshnK. w?A \[Ph^\[Ph T[; wB[Zy tKr fJjpokJhv^gokJh; ndk ehsh, fi; B/ fIzdrh ftu w[PebK dk nB[Gt ehsk j't/.”

s/ fco pZ; dh ;G s'A fgSbh ;hN ’s/ p?m/ io'r/ B/ fJe dodBke rhs S/fVnk L“T[; fpqS d/ j/mK t;d/ whAj ftu w/oh fwZso^e[Vh w/ok fJzsIko efonk eodh ;h.

fJ; tko frnk sK T[j wo u[Zeh ;h. j[D w?A nkgDh w"s d/ fdB se U; fpqS d/ j/m fJjrhs rkT[Adk ojKrk.”

fJ; rhs d/ \sw j[zfdnK jh pZ; ftu u[Zg tos rJh. fSD dh fSD ;G B/ fJep/gSkD fijh T[dk;h dk nB[Gt ehsk s/ fco d{i/ fSD jh ;Ve ’s/ s[ohnK nkT[AdhnK e[VhnKtb t/y e/ fe;/ Pokosh w[zv/ B/ pVk row rhs S[j fd~sk. ;G iD/ T[~u/ p'bK Bkb fJ;rhs ftu Pkfwb j' rJ/. fco id'A th e'Jh e[Vh o;s/ ftu BIo nkT[Adh, sK w[zfvnK dhnKnZyK ftu itkbk fijh wudh, T[BQK d/ row rhs d/ ;[o j'o T[~u/ j[zd/ s/ fJPkfonK BkbT[j T[; e[Vh ƒ j;k fdzd/ s/ fco pZ; ;G d/ p/pke jk;/ Bkb r{zi T[Zmdh.

w/o/ Bkb p?mh pkfJUb'ih dh nfXnkgek nzro/I e[Vh, fw; w/oh, gsk BjhA feBQKf\nkbK ftu r[nkuh j'Jh j?. pZ; fofiI dhnK ;Nhg uVQkJhnK uVQdh T[~sodh id'A th e{jDhw'V eZNdh j? sK w?A nikD/ jh T[; T[~s/ M[e iKdk jK, ;fjtB jh w/oh pKj ;hN dh Y' s'A

Page 363: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 363

fvr e/ T[; d/ w'fYnK s'A dh tbh iKdh j?. T[; fdnK r'fvnK s'A T[~go nZX/ gZNK sZe BzrhnKbZsK ’u'A w?ƒ ;/e fijk nkT[D bZr g?Adk j?.

“;"oh ` fw; w/oh”, w?A o;wh s"o s/ efjzdk jK.“fJN’; nkb okJhN”, efjzdh j'Jh T[j w/o/ j'o th B/V/ nk iKdh j?. vhIb pZ; dk

fJziD uVQkJhnK dhnK T[ukDK s/ pj[s P'o gkT[D bZr g?Adk j?. n;hA d't/A n?t/A fJe d{i/dhnK nZyK ftu t/yd/ j'J/ nkgD/ nzdo d/ P'o s/ Ppd, ;G ƒ dpk fdzd/ jK. uVQkJh d/f;\o ’s/ gj[zu e/ pZ; dk P'o e[M wZXw j[zdk j?. vokJhto n?e;bo/No ƒ e[M ohbh| fdzdkj?, ftZfdnkoEhnK dhnK nktkIK c/o T[~GodhnK jB. fw; w/oh pZ; dh skeh ’u'A d{o YbtkBKftu bZEd/ ek|h d/ pk}K ƒ pVh rzGho fdqPNh Bkb t/ydh j? s/ w?A T[; d/ j?Av p?r ƒ c'bDbr g?Adk jK. fJe feskp s/ uVQ/ \{p;{os o?go ƒ t/y e/ w?A T[j feskp u[Ze b?Adk jK,“b/vh u?NobhI bto” w?A j?okB j[zdk jK fe T[; B/ fJj feskp fJ; soQK feT[A b[ek oZyhj?. j[D w?A fJ; o?go j/m S[gh feskp ƒ BjhA ;r'A nkgD/ ;"j/A t;soK j/m b[eh p?mhb/vh u?Nobh ƒ Yz{vD x'yD dk :sB eodk jK. w/o/ j~E ftu feskp t/y e/ T[j bZfinkT[Ddh n?efNzr eodh j? sK w?A T[; Bkb b/vh u?Nobh dk feZ;k S'j pfjzdk jK.

“nkJh n?~w BkN J/ efofNe”, efje/ T[j Nkb iKdh j? s/ efjzdh j? fe fbys e/tbgVQB s/ n?AikJ/ (Enjoy) eoB bJh j[zdh j?. w?A b[ewK fdzdk jK ‘s/ fIzdrh wkDB bJh.’w?A T[; d/ w'fYnK s'A dh jZE c/odk j'fJnk n?AikJ/ eoB bZr g?Adk jK. T[j j'o f;wN iKdhj?. ;kjwDh ;hN s/ p?mk j'fJnk ftZfdnkoEh ;kƒ gq;z;k dh BIo Bkb t/ydk j'fJnkw[;eoKdk s/ nkgDh ;kED dh ;eoN d/ nzdo nkgDk jZE b? iKdk j?. T[j T[;d/ j'o BIdhej' iKdh j?. gsk BjhA bZrdk fJ; Goh pZ; ftu e"D fe; ƒ eB;?PB d/ fojk j?. vokfJtou'o nZy Bkb PhP/ ftZu'A ;G e[M t/y fojk j?. nukBe po/e bZrdh j? ns/ n;hA ;G fJeMNe/ Bkb fJe d{i/ s/ fvrd/ j'J/ w[V nkgD/ nkg ftu nk iKd/ jK. vokJhto dh nDrfjbhdh u'oh cVh iKdh j?, sK T[j M/Ag iKdk j?. ;Ve s/ yVQh j'Jh e[Vh nkgDh puh j'Jh ikBƒ nktkI ftu t;k e/ T[~uh^T[~uh vokJhto ƒ rkbQK eZYdh j? sK n;hA w[zfvnK d/ jk;/ Bkbf;o| w[;eok fdzd/ jK.

d' xzN/ d/ ;|o T[gozs n;hA B?o'ph d/ B?PBb r/w^gkoe ftu gj[zu iKd/ jK. ftZfdnkoEhizrbh ikBto t/yD bJh pV/ T[s;[e jB. T[BQK d/ fujo/ w?ƒ pZ; ftu ofj rJ/ ikgd/ jBs/ nZyK pdbhnK j'JhnK. fw; w/oh d/ fujo/ ’s/ fJe pVk ;od fijk mozQwK s/ gq'|?PBbg'oNc'fbU sD iKdk j?. j[D w?ƒ T[j fpbe[b pkfJUb'ih dh fJe g[;se gqshs j[zdhj?. rkJhv ;kƒ n?Bhwb nko|B/I (Animal orphanage) tb b? iKdk j?, fiE/ ikbhdkoe?pBK ftu tZy^tZy izrbh ikBto vZe/ j'J/ jB. ftZfdnkoEh ikbhnK Bkb bNedhnKgb/NK s/ uhsk, fuzgkIh, fjZg', oQkJhB' nkfd Bkw gVQd/ j'J/ pVh x'y s/ fdbu;gh Bkb ikBtoKƒ t/y oj/ jB. fw; w/oh eZb/^eZb/ ikBto pko/ ftZfdnkoEhnK ƒ e[M dZ; ojh j? s/w?A nzp u{gd/ pKdo dhnK w;yohnK nZyK ftu t/y e/ w[;eok fdzdk jK. ppo P/o, r?Avk,izrbh ;{o, fjoB, fIok| ;G w?ƒ t/y oj/ jB. fit/A fJj ;G e[M T[BQK dh nkds pDfrnk j't/, feZsk pD frnk j't/. joBh dk S'Nk fijk pZuk P/o d/ e?pB Bkb dh ikbhdko

Page 364: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK364

gkoNhPB d/ Bkb^Bkb u[zrhnK Godk j?, sK P/o T[; d/ Bkb Bkb GZidk j'fJnk, T[;T[~s/ MgND dk :sB eodk j?. fco fJj y/v e[M d/o ikoh ofjzdh j? ns/ nzs joBh dkpZuk s/ P/o d't/A ikbh Bkb p{Eh i'V e/ fJe d{i/ d/ ;"Aj/A p?m iKd/ jB. ftZfdnkoEh jZ;g?Ad/ jB. w?ƒ fJzR bZrdk j?, fit/A fJ; S'Nh fijh e?d B/ fJBQK ikBtoK ƒ e[M ;ZG: pDkfdZsk j't/.

fJe ftZfdnkoEh yuohnK nZyK Bkb w/o/ tb t/ydk j'fJnk g[ZSdk j? fe Bo ns/ wdhBP/o fet/A By/V/ ik ;ed/ jB < w?A Pokosh w[;eokjN Bkb T[; ƒ fw; w/oh tb G/i fdzdkjK. T[; d/ fujo/ d/ ;od mzoQw/ ’s/ e'Jh |oe BjhA g?Adk s/ T[j T[;/ g'q|?PBb vh;?A;h BkbftZfdnkoEh ƒ ;G e[M ;wMk ojh j?. w?ƒ nkgD/ nkg ’s/ r[Z;k nk fojk j?.

n?Bhwb nko|B'i t/yD T[gozs n;hA ;G fszB, gzdoK ;hNo t?BK ftu p?m e/ r/w^gkoet/yD bJh s[o g?Ad/ jK i' T[ukDK fBtkDK, fpqSK MkVhnK d/ eJh tor whb y/socb ftuc?fbnk j'fJnk j?. fJ; ftu P/o, uhs/, fjoB nkfd j'o ;G izrbh ikBto nkg' nkgD/M[zvK ftu ftP/P EktK ’s/ y[ZbQ/ fcod/ jB. r/w^gkoe d/ gqpzXeK B/ EK go EK ;kJhBp'ov bkJ/ j'J/ jB, fiBQK s'A gsk bZrdk j? fe P/oK dk tk;k fJ; gk;/ j? s/ uhfsnKdk T[; gk;/. n;hA fJBQK y[ZbQ/ fcod/ izrbh ikBtoK ƒ t?B d/ PhfPnK ftZu'A rj[ Bkbt/yd/, s;thoK fy~ud/ jK. fJBQK d/ fujfonK s/ nZyK ftZu'A w?ƒ tX/o/ y[ZbQ ns/ nkIkdhdh Mbe ftykJh fdzdh j?. gsk BjhA nko|B/i d/ ikBtoK Bkb'A J/E/ y[ZbQh jtk ftu w?ƒ fJjfeT[A tX/o/ uzr/ brd/ jB < go fco w?A ;'udk jK fe fJj th g{oB GKs nkIkd BjhA,;r'A fJe tv/oh s/ y[ZbQh e?d ftu jB. r/w^gkoe dh tbrD fJBQK dh nkIkdh dh nzsw;hwK j?.

jIkoK :kso{ tZy^tZy d/PK s'A jo toQ/ J/E/ nkT[Ad/ jB. fJj fe;/ ’s/ BjhA MZgNd/.ekoK dh nktkI ;[D e/ \so/ d/ G? Bkb GZid/ BjhA, ;r'A fpBK fe;/ ftseo/ s'A nkgD/t/yD tkfbnK tb e'b yV's/ t/yh iKd/ jB. w?ƒ fJj gq'c?PBb ek;w'gkbhNB ikgd/ jB.fJBQK dh d/yGkb ’s/ nkT[D tkbk ;kok \ou :kso{nK tb'A jh j[zdk j?.

fJe MNe/ Bkb fJj f\nkb MNe e/ w?A ;kjwD/ p?m/ P/o s/ P/oBh tb t/yD br iKdkjK. fJe \{p;{os |o?Au i'Vk nkgDh t"e;t?rB ’u'A fJBQK dh s;tho b? fojk j?. fJjfit/A T[; s;tho bJh g'I pDkJh yV's/ jB. fJj yz{yko ikBto fezB/ ;ZG: j' rJ/ jB `w?A ;'udk jK. ;kwQD/ bZr/ ;kJhB p'ov ’s/ w/oh BIo gVQdh j? “v'AN fv;Nop dk n?BhwbI”(ikBtoK ƒ Bk S/V') fJ; ƒ ‘v"AN fv;Nop n;’ eoe/ gVQdk j'fJnk w?A ikBtoK dh ;ZfGnskƒ dkd fdzdk jK. Bkb dh t?B ’u'A fw; w/oh dh nktkI nkT[Adh j? fe bzu dk ;wK j' frnkj?, j[D B?o'ph Pfjo uZbhJ/, feT[Afe bzu T[gozs T[~E/ ftZfdnkoEhnK ƒ ek|h dh |?eNohftykT[Dh j?.

;e{b^pZ; ftu p?m e/ n;hA ;G B?o'ph Pfjo gj[zu iKd/ jK. d' xzN/ dh bzu^po/e j?s/ jo e'Jh nkg' nkgDk o;sk Yz{v fojk j?. fw; w/oh nkgD/ fwZso^w[zv/ dh eko ftu p?me/ ubh rJh j?. ftZfdnkoEh nkgD/ Bkb fbnkdh rd/oh (okiwkjK s/ wZeh dhnK T[pbhnKj'JhnK pZebhnK dk fee{:{ BwehB G'iB) d/ vZp/ ;zGkbd/ j'J/ f;Nh gkoe tb tX oj/ jB.

Page 365: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 365

w?A fpqSK s/ MkVhnK torhnK ;zxDhnK fJwkosK ftu jVQ tKr tfj oj/ Nq?f|e ’u'A bzxdkj'fJnk fBT{ ;NkBb/ j'Nb tb bzu eoB s[o g?Adk jK. T[~go ikD dh EK j/mK jh “dk EkoBNoh” dh gzi B[eoh UgB w[;sshb j/m feZeo d/ fpqS d[nkb/ fNekJ/ ;Nhb d/ coBhuo s/i[Vh GhV tb t/ydk jK. fJe \kbh w/I bZG e/ t/No ƒ ;";/fiI, ;?AvftfuI, n?~r gkJhs/ ek|h dk nkovo d/ e/ phno dhnK u[;ehnK GoB bZr iKdk jK.

n\pko d/ gzfBnK s/ d"Vdh w/oh BIo ƒ fJe XZek fijk tZidk j? ` B?o'ph ftufdB fdjkV/ fJe fiT{bo dh d[ekB ’s/ vkek—vke{ u'oh ehsh j'Jh I?co eko ftu wkbes/ T[; dh gsBh ƒ gKfrnK (sbtko tork jZfEnko i' r'vh eoB d/ ezw nkT[Adk j?)Bkb I\wh eoe/ gzikj jIko g"Av d/ I/to, fiT{boh s/ Bedh b[ZN e/ b? rJ/. wkbe dhjkbs BkIe `”

w/ohnK n~yK n\pko ftu y[ZG iKdhnK jB. s/ T[BQK ƒ w/o/ ezB bZr iKd/ jB. w?A;[D fojk jK.

“;e{b ftu gVQdh frnkoK ;kb dh fJe e[Vh Bkb Ipod;sh wz{j ekbk eoe/ fe;/B/ T[; dk rbk x[ZN fdZsk. g[fb; eksb dh sbkP ftu `”

n\pko s'A T[sKj BIo u[e e/ t/ydk jK sK fJwkosK d/ izrb ftu ftShnK ;VeK s/Nq?f|e dk jVQ s/ P'o T[;/ o|sko ftu tfj oj/ jB. fJj d[BhnK fe; gk;/ GZih ik ojhj? < ;kwQD/ fJe \{p;{os nskbth e[Vh p?mh f;roN d/ eZP b? ojh j?. T[; dhnK bZsKfBszGK d/ j/mb/ fjZ;/ sZe BzrhnK jB. T[; dh fwzBh ;eoN fBszGK ƒ x[ZNdh j'Jh T[~go tbtX e/ fJedw p?eb?; j' rJh j?. fSD dh fSD w?A nZyK Bkb fJj godk th u[Ze fdzdk jKs/ wB jh wB, fwzBh ;eoN fJekB"wh d/ f\nkb dh dkd fdzdk jK. go d{i/ fSD jh id'Aw?A fco T[; d/ noX BrB ;oho tb t/ydk jK sK fJzR gqshs j[zdk j? fit/A ;kvh ;ZfGnskpVh s/Ih Bkb w[V izrb dh fIzdrh tb gos ojh j't/.

w/o/ pkI{ ftu p?mk ;Zm ;kbk pZ[Yk nzro/I e[ZeV dh bZs ƒ dzdK Bkb T[X/Vdk j'fJnkfezB/ fuo s'A jh ;kjwD/ p?mh NhB^J/I e[Vh dhnK BzrhnK bZsK s/ pbkT{I ’u'A v[ZbQ^v[ZbQ g?AdhnKSkshnK tb fjo; Goh BIo Bkb t/y fojk j?. T[; dh fjo;h BIo id'A T[; e[Vh dhnKSkshnK s'A j[zdh j'Jh T[; dhnK BzrhnK bZsK ’s/ gj[zudh j?, sK T[j e[ZeV dhnK bZsK ƒpV/ I'o Bkb dzdK Bkb T[X/Vdk j? s/ w?ƒ fJzR ikgdk j? fit/A T[j e[ZeV dh bZs BjhA ;r'AT[; e[Vh dhnK bZsK T[X/V fojk j't/.

nskbth nkofN;N fJ; T[vhe ftu j? fe ed'A T[; d/ ;"j/A p?mh e[Vh yZph bZs s'A;Zih bZs ƒ u[e e/ bZs dh pdbh eo/ sK i' Bzr/ gZNK s'A fsbedh T[; dh BIo dk ipkVQknr/o/ j' e/ Gog{o p[oeh Go ;e/. w?ƒ fJzR ikfgnk fit/A jo e'Jh fJZE/ izrbh ikBtoKtKr nkgD/^nkgD/ fPeko ’s/ xks bkJh p?mk j? `

;kjwD/ fJe J/PhnB e[Vh frZfNnK s'A w'fYnK se u[;s fbpk; ftu ;ih p?mh pVkrow ;?e;h Bktb gVQdh j'Jh ;Nok Bkb g/go p?r ’u'A nkJh; e'bv d[ZX gh ojh j?.fit/A nkgD/ GktK ƒ mzfYnK eoB dk :sB eo ojh j't/.

rb ftu gbwd/ tkbK ƒ fJe MNek d/ e/ e[o;h s'A T[~mfdnK phNfBe :[te B/ ;G

Page 366: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK366

d/ t/yfdnK nkgDh fwZso e[Vh ƒ rZbteVh ftu b? e/ id'A gzi fwzNh uz[wD fdZsk, sK w?ƒnkgDh IpkB dk ;[nkd pdfbnk j'fJnk gqshs j'fJnk.

fJe nZXyV nzro/I n"os j'o EK \kbh Bk t/y e/ s/ “n?e;feT{I wh” (f\wK eoBk)efjzdh j'Jh e[o;h fyZu e/ w/oh w/I s/ p?m rJh j?. j"bh^j"bh T[; dk r'vk w/o/ r'fvnKBkb nk i[Vdk j?. T[; dhnK ;[o\ nZyK tb tfjzfdnK w?ƒ T[; s'A fjo; s/ ft;eh dh p'nkT[Adh j?.

T[j nkgD/ gZN d/ G[bkt/A w/o/ gZN ’s/ g'bh fijh yki eodh j'Jh w[;eokT[Adh j?sK w?ƒ T[; dhnK nZyK ftu nfsqgs b'uk dh i[nkbk GVedh BIo nkT[Adh j?. fSD dhfSD w?ƒ T[; d/ XV ’s/ fJe yz{yko fpZbh dk fujok BIo nkT[Adk j? s/ fco w/o/ f;woBftu fgek;' dh T[j g/AfNzr T[~Godh j? fi; ftu T[; B/ wB[ZyK s/ shthnK d/ XVK ’s/ ikBtoKd/ f;o pDkJ/ j'J/ jB. fJ;/ tfjD ftu w[V e[o;hnK d[nkb/ i[Vh GhV tb t/ydkjK, sK w?ƒ jo fJe d/ XV ’s/ izrbh ikBtoK d/ f;o T[~r nkJ/ wfj;{; j[zd/ jB.T[BQK d/ d[nkb/ Pfjo dhnK fJwkosK fJe ;zxD/ izrb d/ o{g ftu BIo nkT[AdhnK jB,fiBQK ftu jo e'Jh nkgD/ fPeko ’s/ xks bkJh p?mk j?. w?A nkgD/ gZN s/ e[se[skVhnKeZY ojh w/w d/ jZE ƒ MNe e/ Pfjo d/ fJ; izrb ftZu'A GZi ikD dh ;'udk jK, sK T[jw/ok jZE x[ZNdh j'Jh w/o/ bJh vpb ft;eh s/ nkgD/ bJh vpb fiB dk nkovo d/ e/w[;eokT[Adh j'Jh w/o/ tb sZedh j?. fSD dh fSD w?ƒ fJzR ikgdk j?, fit/A Pfjo dk izrbw/o/ fIjB ftu T[~r nkfJnk j?. w?A f;o ƒ MNek d/ e/ J/E'A BZ; ikD pko/ ;'udk j'fJnkT[; nZXyV w/w tb t/ydk jK, fi;dh geV w/o/ jZE ’s/ j'o th ;\s j' rJh j?, sK w?ƒfJzM gqshs j[zdk j?, fit/A T[; d/ wZE/ ’s/ ;kJhB p'ov T[~Go nkfJnk j't/ L “v"AN fv;Nopdk n?BhwbI”

uko u[c/o/ t/ydk jK sK jo w/I d[nkb/ p?m/ fujfonK ’s/ ;kJhB p'ov T[~God/ gqshsj[zd/ jB L “v"AN fv;Nop n;.”

Page 367: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 367

ngokX^w[es

gqhsw f;zx ƒ fJzrb?Av nkfJnK gzi S/ toQ/ j' rJ/ ;B. T[j r[o{ xo dk B/wh gq/whf;zx ;h, gziK eZfenK Bkb ;fink j'fJnk. joBkw e"o, T[; dh gsBh, ƒ pVk wkD ;hfe T[; dk gsh ftnkj s'A gfjbK th pVk ;kT{, ewkT{ s/ ifs ;fs tkbk wB[Zy ;h. fgzvd/ j'o wodK tKr T[; B/ fBnkJhnK ftu xkj y'sdhnK shthnK Bkb y/j BjhA ;h ykXh.id'A T[j fJzrb?Av gj[zfunk sK T[; dk fJe ‘eZek’ rkso/ ;w/s bZE e/ gfjbK jh ezx/ ftuf;wN u[Zek ;h. J/E/ nk e/ dkVQh w[ZSK s/ grVh ;w/s B"eoh b~GD ftu T[; ƒ pVh w[Pfebdk ;kjwDk eoBk s/ bzwK fuo T[vheDk fgnk. J/E'A sZe fe T[; d/ ;ke ;zpzXh s/ ;ZiDfwZso th T[; d/ ftjfbnK ofjD s'A nZe rJ/. T[j efjzd/ fe i?;k d/P, t?;k G/;. fJ;ftu ekjdh ;zr j?. xo xkN SZfvnk j?, ewkJh eoB bJh, Bk fe dkVQh w[ZSK oZyD bJh.go gqhsw f;zx ƒ jikws eotkT[D pko/ ;'ufdnK jh ezpDh fSV iKdh. joBkw e"o B/nZEo{nK ftu fGZih rV[Zu nktkI Bkb ftdk t/b/ T[; s'A d' puB bJ/ ;B, gziK eZfenK ƒekfJw oZyD dk s/ r'ohnK s'A d{o ofj e/ nkgD/ rqfj;Eh^Xow ƒ gkbD dk.

T[j fi; c?eNoh ftu frnk B"eoh gqkgs eoB bJh, dkVQh w[ZSK s/ gZr T[; d/ okjdh o[ektN pD rJhnK. bzwhA p/ekoh dk ihtB G'rfdnK ;ke ;zpzXhnK s/ fwZsoK d/ skBQ/w/DQ/ j'o bzwh d/o se ;fjzd/ ofjD dh Pesh th T[; s'A y[Z;dh ik ojh ;h. T[; d/ fJebzr'NhJ/ :ko B/ fJe fdB T[; ƒ BP/ ftu r[ZN eoe/ BkJh d/ ;kjwD/ fbnk fpmkfJnk.fJ; soQK f;Zyh f;de s'A T[; ƒ nkIkdh gqkgs j'Jh, sK T[; d/ fwZso B/ T[; d/ d} d}eod/ fujo/ tb ;?Bs eoe/ fejk, “feT[A < pD frn?A Bk rGo{ w[V e/ <”

go gqhsw f;zx ƒ fJj ;G e[M Ugok^Ugok, gokfJnk^gokfJnk bZrk s/ T[j PhP/tb fpNo^fpNo t/ydk xo gos nkfJnk. T[; oks T[; ƒ fJ; soQK bZrk fit/A T[j nkgD/Bkb BjhA ;r'A fe;/ p/rkB/ fujo/ Bkb ;[Zsk j't/. nzdo' nzdo Bw'Ph dk wkfonk, T[j fe;/ƒ e[M efj th Bk ;fenk. d{i/ fdB T[; d/ fwZsoK B/ :sB eoe/ T[; ƒ fJe ckT{Avohftu ezw d[nk fdZsk. d'^uko e[ fdB T[; ƒ nkgDk nkg niBph fijk brdk fojk, gofco ezw d/ ikB^s'Vt/A uZeo ftu fJj ;G e[M ihtB dk fJe nzr pD frnk.

;t/o/ gzi ti/ T[~m e/ T[j P/t eodk, PhP/ ftu nkgD/ fujo/ ƒ dkd fdzdk, jZE wz{jX'Adk s/ po/e ck;N eoe/ row eZgfVnK ftu fbgfNnk po| s'A pudk puKdk ;t/o/ S/ ti/

Page 368: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK368

ezw ’s/ gjz[u iKdk. Pkw ƒ S/ ti/ T[; dh fP|N \sw j[zdh. pkoK xzfNnK dh jZv^s'VthAfwjBs T[gozs T[j xo gosdk, o'Nh N[Ze gekT[Adk s/ GZik N[ZNk ;"A iKdk. bk gk e/ n?stkoftjb fwbdh sK T[j fBZe/ w'N/ ezwK, okPB nkfd \ohdD ftu r[Io iKdh. S/ wjhB/ T[;B/ ;{oi Bk t/fynk. c?eNoh s'A xo, xo'A c?eNoh. fJzrb?Av dh :Ksoe fIzdrh ftu T[jfJe wPhB dk g[oIk pD e/ ofj frnk. tkj bZrdh PfBuotko Uto NkJhw brk e/ T[jtX s'A tX g?;/ ewkT[D dk :sB eodk. T[; d/ fwZso T[; d/ ewkT{ s/ ;zrkT{ ;[Gk ’s/ wPeoheod/ s/ efjzd/ fe j[D okj/ okj g? frnk j?A, p; fJe e;o pkeh j? s/ T[j M/Ag iKdk.

r'ohnK w/wK dhnK \{p;{os BzrhnK bZsK s/ G\d/ fujfonK tb t/y e/ T[; d/ nzdofit/A uz{Yh fijh Goh iKdh s/ pugB ftu ;[DhnK e'j^ek| dhnK gohnK pko/ ejkDhnK T[;dh f;wosh ftu w[V ;keko j' iKdhnK. T[j ;'udk fe eh fJj w/wK e'j^ek| dhnK gohnKBkb'A xZN jB < fco T[; d/ f;woB dk joBkw e"o Bkb ehsk tkndk ikr g?Adk sK T[j“tkfjr[o{ tkfjr[o{” eoB bZr g?Adk, fit//A wzd/ f\nkbK ƒ J/; N/e Bkb wB'A eZYD dk :sBeo fojk j't/.

fco T[; ƒ i?w[Bh s/ egbw[Bh fij/ foyhnK dhnK eEktK :kd nkT[AdhnK s/ T[j wBjh wB ftu efjzdk fe ekw d/ t/r ƒ sK foyh w[Bh th Bk mZbQ ;e/ ` w?A ehjd/ gkDhjkojK < nip d[fpXk ;h ` joBkw e"o Bkb ehs/ f;Zyh f;de tkb/ fJe e"b s'A sK T[j fcofrnk ;h, go d{i/ s'A T[j BjhA ;h fcoBk ukjz[dk. gfjbK sK Gbk p/rkB/ tZ; ;h d{ik sKT[; d/ nkgD/ nkg s/ fBoGo ;h.

T[; d/ fwZso T[; ƒ nk e/ d;d/ fe oks id'A T[j r'oh Bkb ;[Zs/ sK ;tor d/ j[bko/nk rJ/. fJj ;[D e/ T[j nzdo/ nzdo M{fDnk iKdk. v/Y ;kb j' ufbnk ;h, T[; ƒ joBkwe"o d/ e"b ƒ fBGkT[AfdnK, go T[; d/ fwZso T[; s/ Ne'oK eod/ ofjzd/ s/ efjzd/ fe gqhswf;nK ` b?^b? BIko/ uko fdB, w[V e/ fJj ihtB feZE'A fwbDk j? `

d' j|s/ dhnK ;kbkBk S[ZNhnK ftu T[j s/ T[; d/ fwZso nkgD/ ;zpzXhnK e'b bzvBnk fNe/. Pkw ƒ P/t eoB T[gozs tXhnk ;{N gk e/ G{^fBwB Nq/B cV e/ fgekvbh ;oe;gj[zu rJ/. rbhnK pkIkoK dhnK Mw^Mw eodhnK fJPfsjkoh o"PBhnK ’u'Z bzxfdnK,fuZNhnK \{p;{os e[VhnK t~b t/yfdnK gqhsw f;zx ƒ fSD dh fSD fJzR wfj;{; j'fJnkfit/A bzvB dk fJj c?PB^gq;s fJbkek jh ;tor j't/. T[; d/ fwZso T[; ƒ Bkb b? e/J/E'A dhnK ;fNqgNhI ebZpK ’u'A fJe ftu b? nkJ/ ` ft;eh s/ poKvh d/ tZv/^tZv/ x[ZN GofdnKT[j v"o G"o fijk nkb/ d[nkb/ t/y fojk ;h fe jkb dhnK pZshnK p[M rJhnK s/ ;kwQD/;N/i s/ ;zrhs dk fJe SDkek fijk j'fJnk. o"PBh d/ ozr pdbd/ jkb/ ftu fxoh fJe\{p;{os nzro/I e[Vh ;zrhs d/ ;[oK s/ fEoedh j'Jh nZyK Buk, e[ZbQ/ wNek ojh ;h. d' fszBtko fBqs eodh j'Jh T[j gqhsw f;zx j[oK d/ w/I e'b nkJh. gqhsw f;zx dh m'vh ƒ T[FzrbBkb T[sKj u[Ze e/ T[; B/ T[;dhnK nZyK ftu Pokosh w[;eokjN Bkb x{fonk sK gqhswf;zx gkDh^gkDh j' frnk. fco fJe^fJe eoe/ T[; e[Vh B/ nkgD/ fi;w s'A ;G egV/ T[skofdZs/. gqhsw f;zx dhnK T[s;[esk Gog{o nZyK T[; dh nzrh s/ uZvh ƒ uzpVhnK j'JhnK;B s/ T[BQK ftueko r'o/ fuZN/ uzw dhnK Gog{o r'bkJhnK d[nkb/ xz[wdh T[; dh BIo fJe

Page 369: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 369

nB'yk fijk ft;wkd wfj;{; eo ojh ;h. T[; B/ u'o nZy Bkb nkb/ d[nkb/ t/fynk fee'Jh T[; ƒ t/ydk sK BjhA < ;zrhs dk fJe SDkek fijk j'fJnk sK T[; e[Vh B/ pV/ nzdkIBkb w[;eok e/ nkgDh nzrh T[skoh s/ coP s/ ;[ZN fdZsh ` id'A ;kfIzd/ ;zrhs ƒ pV/ T[~u/;[oK ftu fJe fyZu s/ b? rJ/ sK T[; e[Vh B/ nkgDh uZvh th T[sko fdZsh. T[j T[; d/;kwQD/ nb| Bzrh sDh yV'sh ;h `

skbhnK dh rz{i ftu id'A jkb dhnK p~ZhnK irhnK sK T[; d/ fwZso fJj t/y e/ pj[sjZ;/ fe gqhsw f;zx nZyK pzd eoh “tkfjr[o{ tkfjr[o{” eo fojk ;h. T[BQK ’u'A fJe B/ gqhswf;zx d/ w'Y/ ’s/ pV/ I'o Bkb Ekgh wkofdnK fejk, “gqhsw f;nK, ni/ sK fp;fwZbk jh j'Jhj?, nZr/ t/y eh j[zdk j? `”

fco T[;/ soQK fJe^fJe eoe/ S/ e[VhnK j'o nkJhnK ` fJe d{ih s'A ;[jDhnK nZrdhnK w{osK ` ;zrhs dh X[B s/ fEoefdnK T[BQK nkgD/ ;G t;so T[sko/ s/ w"B ftu v[Zpd/;zrhs Bkb ;N/i s'A }kfJp j' rJhnK. gqhsw f;zx dk BPk d'^nksPk j' u[Zek ;h ` T[;d/ fwZsoK B/ T[; ƒ T[mkfJnk s/ eb~p d/ prb ftu pDh fJe j'o fJwkos ftu b?rJ/. T[E/ T[BQK u"AjK bJh uko e[VhnK fJzsIko eo ojhnK ;B. T[; d/ fJe fwZso B/T[; ƒ w'Y/ s'A cV e/ fJe e[Vh ;w/s fJe S'N/ fij/ e?pB ftu XZe e/ pkjo'A e[zvh bkfdZsh ` T[; d/ fszBK fwZsoK d/ jk;/ ftu pkjo yVhnK fszB e[VhnK dk jk;k th Pkfwb j'frnk s/ fco fJe^fJe eoe/ fszB j'o e?pBK dhnK pZshnK o"PB j'JhnK.

gqhsw f;zx bJh T[j fJwfsjkB dh oks ;h. T[; dh wodkBrh nZr/ T[; dk fJeokojko frnk s/ fJ; jko ƒ T[; B/ foPhnK w[BhnK dh jko d/ o{g ftu ;theko eo fbnk.T[j oks T[; dh fJe ehwsh :kd pD rJh, feT[AFfe T[; s'A pknd T[; d/ ihtB dk fJeBtK nkozG j'fJnk. T[; s'A pknd T[; B/ ed/ th e'Jh ;zr^;ze'u wfj;{; Bk ehsh. fJ;;G e[M ƒ T[; B/ fJe gqkfeqse b'V d/ o{g ftu ngDk fbnk. fJBQK gziK ;kbK ftu T[jeJh doiB e[VhnK Bkb ;"A u[Zek ;h. ed/^ed/ id'A T[j joBkw e"o pko/ ;'udk sK T[;d/ nzdo fJe ngokX dh GktBk f;o u[Zedh s/ T[j nkgD/ nkg ƒ nkgD/ tuB s'A fcfonk,eZy'A j"bk j'fJnk wfj;{; eodk. nkgDh gqkfeqse b'V d/ gq;zr ftu id'A T[j joBkw e"oƒ nkgDh ebgBk ftu nkgD/ tkbk okj XkoB eoh t/ydk sK T[; ƒ nkgDh nDy fwZNhftu fwb rJh gqshs j[zdh. T[; dk ih ekjbk g? iKdk fe T[j S/sh s'A S/sh joBkw e"oƒ th nkgD/ e'b p[bk bt/ s/ fJ; ngokX dh fIzdrh ƒ ;dk^;dk bJh ftdk nky d/t/.go fco T[j nkgD/ p[ZY/ wK pkg s/ PoheK d/ fwjfDnK pko/ ;'udk, fiBQK B/ jo rbh ftjV/T[; ƒ fJj efj e/ GzvDk ;h fe nkgDh gsBh dh fy~u ftu T[; B/ nkgD/ wK pkg dkp[Ykgk th Bk t/fynk, nk\oh vzr'oh y'j e/ T[BQK dk p[Ykgk o'b fdZsk. T[j feZE/ PoheKd/ do s/ o[bd/ fcoBr/ ` phwko mwko j'J/ sK e"D T[BQK dh Nfjb ;/tk eo/rk < fJBQK f\nkbKftu T[; dk ;rbk nkgk M{fDnk iKdk. nfij/ fSDK ftu T[; d/ wB nzdobh ngokX^rzqEhj'o th tX/o/ ghvh j' iKdh `

go id'A \{B wz{j ƒ bZr ikJ/ sK feZE/ jN j[zdk j? ` xVh dh xVh fJj ;'uK ikrdhnKs/ fco T[; dh gqkfeqfse b'V ;kjt/A dw s'V fdzdhnK. fJ;/ t/r ftu j"bh^j"bh T[; d/ nzdobh

Page 370: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK370

fJj ngokX dh GktBk fpbe[b jh \sw j' rJh. j[D T[j th Gkos s'A nkJ/ Bt/A fwZsoKƒ ‘i?;k d/P, t?;k G/;’ efj e/ ozr^obhnK wBkT[D bJh Bkb b? s[odk ;h. ekw dh fsqgshT[; tk;s/ fJe gqkfeqse b'V pD rJh ;h.

fJBQK gziK ;kbK ftu T[; ƒ joBkw e"o d/ gZso nkT[Ad/ oj/ fe “xo'rh rohph \[Pjkbhftu pdb rJh j?. d[nk;t/A gZe/ gk bJ/ jB. thj J/eV IwhB \ohd e/ fNT{pt?~b bk fdZskj?. fgzv ftu pVk wkD s/ ;fseko j?. gqkfJwoh ;e{b dk wk;No, i' vke dk ezw th eodkj?, wBhnkovo, ofi;Noh s/ j'o gZso xo nk e/ d/ iKdk j?. t/b/ e[t/b/ ;oekoh fv;g?A;ohdk vkeNo th xo c/ok wko iKdk j?. nkJ/ rJ/ n|;oK dh pVh ;/tk eod/ jK.”

gqhsw f;zx B/ fJBQK gziK ;kbK ftu jZv^GzBthA fwjBs Bkb pj[s ewkJh ehsh;h. ckT{Avoh ftu ezw eofdnK T[jd/ jZEK ’s/ oZND g? rJ/ ;B s/ ekb\ uwVh dk gZekfjZ;k pD rJh ;h. fJBQhA fdBhA pb?e ftu fjzd';skB g?;/ G/iD bJh g"Av dh ehws thshj s'A g?Ash o[gJ/ se j[zdh ;h. Uto NkJhw bk e/ T[j j|s/ d/ shj g?Ash g"Av ewk b?Adk;h. T[; B/ \{p ewkJh ehsh s/ fjzd';skB pj[s g?;/ G/i/ ` T[j \[P ;h fe fgZS/ T[;dh uzrh ikfJdkd pD rJh ;h. fJbke/ ftu wkD ;fseko tX frnk ;h. T[j wk;No s/vkeNo i' ed/ rohp fe;kB ;wM e/ T[; Bkb p'bd/ th BjhA ;B, nZi T[j nkg uZb e/T[; d/ xo iKd/ ;B. fJj ;'u e/ T[j nzdo/ nzdo jZ;dk s/ efjzdk fe ;G wkfJnk dhy/v j? `

J/Bk e[M j'D d/ pkti{d th id'A T[j fe;/ r'oh Bkb ;"A e/ w[Vdk sK T[; d/ nzdo fJe\bkn fijh g;oB br g?Adh s/ T[j ;'udk fe joBkw e"o dk tuB s'V e/ T[; B/ uzrkBjhA ehsk. fJj f\nkb j'o th tX/o/ d[yktK j' iKdk, id'A T[j ;'udk fe fes/ joBkw e"oth fgZS/ fJjh ezw Bk eoB br gJh j't/. fco joBkw e"o d/ e"bK eokoK tkbhnK fuZmhnKgVQ e/ T[; dk e[M Xotk; pZM iKdk. fco T[j foPhnK w[BhnK pko/ ;'udk s/ nkgDh nfsqgsb'uk pko/ ` fJBQK jh f\nkbK ftu id'A T[; dh ;'u fJ; B[es/ ’s/ gj[zudh fe ub' j'osK ;G mhe mke j?, i/ w/o/ fgZS'A fes/ joBkw e"o ƒ pZuk pZuh j' frnk sK GkJhuko/ ftuBZe tZfYnk ikt/rk, ;koh fJZIs fwZNh ftu fwb ikt/rh, sK T[; ƒ e'Jh okj Bk bZGdk `nzro/IK pko/ T[; B/ ;[fDnk ;h fe J/E/ pj[s frDsh ftu jo toQ/ jokw d/ p~u/ g?dk j[zd/jB, fiBQK dh gotfoP dk fIzwk th ;oeko d/ f;o j? ns/ ;wki th Bk nfij/ pZu/ s/ BKnfijh wK ƒ fxqDk dh BIo Bkb t/ydk j?. J/E/ Gkt/A b'e fJj e[M wkJhAv BjhA ;B eod/go Gkos ftu fJj ;G e[M v[Zp woB d/ s[Zb ;h. fSD dh fSD jh T[j ngokXh GktBkj/m fJ; fIzdrh s'A s'pk eodk go d{i/ fSD jh T[; dh ekw b'uk T[; T[~s/ jkth j' iKdh.r'o/, fuZN/, Bzr/ fi;wK dh fyZu T[; ƒ fweBksh; tKr nkgD/ tb fyZu b?Adh ns/ T[; nzdobk;kok Gkosh ;dkuko b[gs nzr ftu ;[eV e/ p/IkB j' iKdk `

gziK ;kbK pknd T[j Gkos gj[zfunk sK T[; d/ fwZsoK^;ZiDK, ;ke ;zpzXhnK nkfdB/ T[jdk pVk fBZxk ;[nkrs ehsk. fijd/ Bkb T[jdk e{D ;fjD th BjhA ;h, T[j th T[;ƒ nZr'A tbk gk e/ fwfbnk. T[; d/ wfjbK tor/ xo dh ;ko/ jh gq;z;k eod/ ;B. joBkwe"o T[~s/ th b'jV/ dk i'pB ufVQnk j'fJnk ;h. fJe ;{N bkj[zdh, d{ik gkT[Adh ` jko fPzrko

Page 371: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 371

ftu ;ih j'Jh T[j goh ikgdh ;h ` fJj ;G e[M t/y e/ T[; ƒ pVk nkBzd nkfJnk.“ewkJh j't/ sK b'eK ƒ BIo nkt/”, T[j j[Zp j[Zp e/ efjzdk.

fit/A fit/A T[; d/ tkg; fJzrb?Av ikD d/ fdB B/V/ nkT[Ad/ rJ/, T[j fuzsks[o j[zdk frnk.fJzrb?Av s'A jh T[j Xko e/ nkfJnk ;h fe tkg; nkT[D s'A gfjbK joBkw e"o dk e'JhBk e'Jh pzd'p;s Io{o eoBk j?. wB dk eh Go';k < w?bk j[zfdnK e'Jh d/o BjhA bZrdh.fJj th e'Jh n?;h rZb BjhA go i/ pZuk^pZuh j' frnk sK ;G e[M fwZNh ftu fwbikt/rk ` id'A th T[j Pfjo frnk vkeNo d/ Io{o iKdk fojk. vkeNo B/ T[; ƒ dZf;nk;h fe gotko fB:'iB tkb/ ;oekoh vkeNo j;gskbK ftu e?Ag bkT[Ad/ ns/ T[~E/ fgzvK EktKdhnK sqhwsK d/ w[|s b{g fcZN eod/ jB. fJj rZb T[; B/ fJzrb?Av ftu th ;[Dh ;h. gob'e eh efjDr/ < “gsh fJzrb?Av ik fojk j?, gsBh ƒ b{g b[nk e/ `” fJ; ftuko BkbT[j nzdo/ nzdo M{fDnK frnk. fco T[; B/ w[ZY'A ;[ZY'A fJ; ftP/ s/ ftuko ehsh sK T[; ƒgqshs j'fJnk fe T[; dh r?o^jkIoh ftu pZuk^pZuh j'D Bkb'A b{g b[nkT[D tkbh rZb, b'eKdh uouk bJh xZN rzGho j?. T[j efj ;edk j? fe ni/ fejVh T[wo bzx rJh j? < ni/T[BQK ƒ pZuk BjhA ukjhdk ` T[FzR th pZuk j'D s'A pknd xo/b{ ihtB :Ksoe fijk rb fgnkY'b pD iKdk j?. gfjbK tkb/ itkBh d/ u'jb^u'Aub/ s/ wPeohnK iKdhnK ofjzdhnK jB.xo'rh fIzdrh fIzw/tkohnK d/ p'M j/m fJe o[NhB fijh pD e/ ofj iKdh j?. T[FzR th PkfJdfJzrb?Av ftu joBkw e"o dk e"b Bk fBGk ;eD eoe/ T[; d/ wB ftu J/E/ nk e/ w[V ngokXdh GktBk ikr gJh ;h i' fdB gqsh fdB fJe ghvh rzqEh dk o{g XkoB eo ojh ;h ` fJ;ngokX eh GktBk ƒ PKs eoB bJh T[j nkgD/ soe s/ dbhb ƒ w[V fxV b{g dh ntZPeskT[~s/ jh e/Adfos j'fJnk gqashs eodk ;h.

fJj ikD e/ T[; ƒ pVh gq;zBsk j'Jh fe T[BQK d/ fgzv dh fv;g?A;oh ftu th J/; j|s/e?Ag bZr fojk j?. T[; B/ fJj rZb joBkw e"o e'b'A th u'oh oZyh sK fe T[j T[; d/ wBdk u'o Bk cV bt/.

fJBQK fdBK ftu fgzv dk wk;No s/ fv;g?A;oh dk vkeNo T[; d/ xo nk e/ eJh tkoBPk gkDh gh rJ/ ;B. joBkw e"o BZe sZe x[zv eZYh, T[BQK tb nZXh e[ fgZm tZNh, gqhswf;zx e'b T[BQK d'jK dhnK f;|sK eodh ojh fe T[j fe; soQK t/b/ e[t/b/ T[; dh wdd eod/oj/ ;B. T[j d't/A th BhthA gkJhA joBkw e"o d[nkok SZs/ rJ/ wekB s/ gqhsw f;zx dhikfJdkd dhnK f;|sK d/ g[Zb pzBQd/ oj/. fJBQK fdBK ftu Gkt/A gqhsw f;zx vkeNo d/ ekchB/V/ j' frnk ;h, go b{g pko/ T[; Bkb rZb eoB dk T[; dk j"A;bk BjhA ;h fgnk. T[FzRth fJj jk;'^jhDh rZb ;h. T[j nkg fJzrb?Av ik fojk ;h s/ fgZS/ b{g dh eh b'V ;h <fJj sK nkgDh Gzvh nkg eoB tkbh rZb ;h.

fJBQK jh ;'uK ftu e?Ag dk fdB nk frnk. iZe' sZeh ftu T[j nkgD/ bJh dtk b?Dd/ pjkB/ joBkw e"o ƒ fgzv d/ j;gskb b? nkfJnk. pkjo j;gskb ftu ek|h GhV ;h.fgzv d/ nkdwh s/ shthnK tko' tkoh fue u[Ze e/ nzdo ik oj/ ;B. tkoh nkJh s/ gqhswf;zx th fue u[Ze e/ nzdo ik tfVnk. ;kjwD/ T[BQK d/ fIbQ/ d/ Pfjo s'A nkJh gotko fB:'iBdh vkeNo p?mh ;h. T[; d/ fJPko/ ’s/ fJe Bo; pkjo'A joBkw e"o ƒ p[bkT[D ubh

Page 372: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK372

rJh ` gqhsw f;zx B/ P[eo ehsk fe fJ; ;w/A fgzv dk vkeNo th B/V/ s/V/ BjhA ;h. joBkwe"o ƒ nzdo nkT[AfdnK t/y e/ gqhsw f;zx d/ e[M efjD s'A gfjbK jh b/vh vkeNo B/ joBkwe"o ƒ ;zp'XB eoe/ g[ZfSnk, “feT[A joBkw e"o/, j[D sK e'Jh sebhc BjhA <” gqhsw f;zxB/ T[; dh rZb N[ed/ j'J/ fejk L

“w?A fejk ih fJjd/ b{g HHH”“jK, jK, w?A ;wMdh jK—s[;hA f|eo Bk eo'. fgSb/ ;kb d' tko fJ; dh b{g pdbDh

gJh ;h. fcZN BjhA ;h p?mh s/ ed/^ed/ dod d/ Bkb \{B nkT[D bZr g?Adk ;h. feT[A joBkwe"o/, n?; ;kb sK e'Jh sebh| BjhA j'Jh <”

BZe se x[zv eZYh joBkw e"o Xosh ftu p[Zs tKr rZvh yV'sh ;h ns/ ;kjwD/ p{j/ftu v"o^G"o fijk fgzv dk vkeNo yV'sk fpNo fpNo sZe fojk ;h `

fSD dh fSD gqhsw f;zx ƒ ikfgnk fit/A T[; T[~s/ ;" xV/ gkDh g? frnk j't/ s/ T[;dh nkB^PkB fwby wbehns ;G fwZNh ftu fwb rJh j't/ ` go d{i/ fSD jh T[j “tkfjr[o{tkfjr[o{” eodk e[o;h s'A T[~m yV'sk s/ T[; ƒ fJzR gqshs j'fJnk fit/A bzvB ftu ehs/T[; d/ ;ko/ ngokX X[b rJ/ j'D. T[j nkgD/ nkg ƒ j"bk c[Zb wfj;{; eo fojk ;h `

Page 373: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 373

fg~m dh ;KM

fw;No io'r/ d/ xo nZi c/o nk|No ;go gkoNh ;h. pj[s ;ko/ fwZso nkgDhnKgsBhnK iK fwZso^e[VhnK d/ Bkb nk oj/ ;B. oks d/ nZm ti/ s'A fdB d/ uVQk se phno,fBqs ns/ ;zrhs dk d"o ubDk ;h. fw;No io'r/ B/ fJ; tkoh T[u/u/ s"o s/ phno d/ S/e/;K s'A fpBK fJ;sohnK tk;s/ wkoN/Bh s/ P?oh ns/ rokVh fe;w d/ fozdK tk;s/ ft;ehdk gqpzX th ehsk ;h. fwf;I io'r/ B/ nkgD/ B"eoK ƒ T[u/u/ s"o s/ pZeok fIpQk eoB ns/T[; ƒ ftP/P fee{:{ Yzr Bkb e'fbnK T[~s/ G[zBD dh jdkfJs ehsh ;h.

fw;No io'r/ nkg pVh fdbug;h Bkb B"eoK dh fBrokBh eo fojk ;h fe T[j feXo/T[~e Bk ikD. fJe s/I S[oh Bkb pZeo/ dh Pkj or eZN e/ T[; dk ;kok \{B fJe gshb/ftu fJeZmk eo fbnk frnk. yZb bkj[D T[gozs pZeo/ d/ n";s doi/ d/ N[eV/ eoe/, T[BQKƒ dfje oj/ e'fbnK T[~s/ oZyh b'j/ dh ikbh T[go E'VQk E'VQk b{D bk e/ G[zfBnk ikD bZrfgnk. wk; d/ Bow N[efVnK s/ uoph ƒ fJe nbfjdk gshb/ ftu gk e/ nZr T[~s/ |okJhehsk frnk s/ fco fJj ;G e[M \{B tkb/ gshb/ ftu T[bZd fdZsk frnk. wk; d/ e[M j'oBow N[eV/ i' j[D s~e e'fbnK T[~s/ o';N j' u[Ze/ ;B, th \{B tkb/ gshb/ ftu gk fdZs/rJ/. fJj t/y e/ fw;No io'r/ B/ ;zs[PNh ftu f;o fjbkfJnk s/ wk; tkbk gshbk nzdofwf;I io'r/ d/ jtkb/ eoB bJh nkfynk.

xo ftu T[u/u/ s"o s/ ;|kJh eoe/ jo uhI eohB/ Bkb ;ikJh rJh ;h. pkohnKdotkfInK d/ god/ Bt/A \ohd/ rJ/ ;B. N/g ohekovo ’s/ tikT[D bJh nkX[fBe gZSwh ;zrhsns/ ;tkj/bh ;zrhs d/ Bt/A^Bt/A N/g \ohd/ rJ/ ;B. jo uhI ftu jh e[M T[u/u fd;dh;h. go fco th e[M xkN fijh gqshs jzdh ;h. T[BQK d/ xo nB/eK gkoNhnK j'JhnK ;B.go fJj' fijh T[u/u nZr/ ed/ BjhA ;h ehsh ns/ Bk jh T[BQK ƒ ed/ e'Jh xkN gqshs ehsh;h. go nZi gsk BjhA eh rZb ;h fe xo ftu ;G e[M Io{os s'A tX/o/ ns/ n";s s'AtXhnk j'D d/ pkti{d th Bk T[j o"De ;h, Bk T[j fBZx ns/ Bk jh T[j wkj"b ` fJe x[NBfijh ;h, fJe G/d Goh u[Zg, fJe fJeKfrsk ns/ fJe Bho; fijk ukn ` jo e'Jh s[odkj'fJnk th nkg' nkgDh EK ’s/ fEo yV'sk j'fJnk ikgdk ;h. Bk fJe edw nZr/, Bk fJeedw fgZS/, EK dh EK ftZE dh ftZE T[t/A jh ekfJw ;h `

ftnkj s'A gfjbK fw;No s/ fwf;I io'r/ d/ fJPe d/ pV/ uou/ ;B. T[BQK fdBK ftu

Page 374: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK374

;?ezvoh se ftZfdnk e'Jh ftobk tKMk n|oheB jh gqkgs eodk ;h. e[VhnK tk;s/ sK fJjn;b'A n;zGt ;h. fwf;I s/ fw;No io'r/ ftnkj s'A gfjbK fJeZm/ jh B?o'ph gVQd/ ;B.d'jK d/ wkg/ wkbh s"o s/ pj[s seV/ ;B. ;e{b ftu gVQfdnK jh fJBQK dk nkg; ftufgnko j' frnk. nkg;h fyZu fdB g[o fdB tXdh rJh. fwf;I io'r/ B/ j[D sZe pD/ nkgD/;G fwZso w[zv/ nkgDh f;wosh ftZu'A eZY fdZs/. fw;No io'r/ B/ nkgDhnK ;G fwZso^e[VhnKd/ Bkw T[~s/ bhe c/o fdZsh s/ fco id'A th t/y' d't/A iD/ f;B/w/ ’u fJe~m/, fBT{ ;NkBb/j'Nb ’u fJeZm/ s/ pko ftu fJeZm/. jo ;t/o fdB dk ;|o fJe d{i/ dk wz{j t/y e/ P[o{eod/. jo oks fJe d{i/ ƒ t/y e/ fdB dk ;|o ;wkgs eod/ ns/ oks d/ jB/o/ ftu fgnkoirk e/ d' G'b/ pZfunK tKr fJe d{i/ dhnK pkjK ftu ;"A iKd/.

d'jK B/ nkgDh ftZfdnk g{oh eoB T[gozs nkg' nkgD/ wkfgnK Bkb ftnkj dh rZbS/Vh. fee{:{ ephb/ dh o;w nB[;ko fw;No io'r/ ƒ pokJhv gqkJh; d/ o{g ftu seVhoew ndk eoBh g?Dh ;h. fwf;I io'r/ d/ xo fdnK dh wzr T[BQK d'jK d/ nzdkI/ s'A fes/tX/o/ ;h. fizBk fuo pokJhv gqkJh; ndk BjhA j[zdh, ftnkj n;zGt ;h. T[BQK fdBK ftupj[s jh xZN n|oheB gVQ/ fby/ fwbd/ ;B. fw;No io'r/ ƒ fJe pj[s jh uzrh B"eohfwb rJh. fszB ;kb T[; B/ n|oheB ;wki dh jo nZ:kPh tZb ezv c/o e/ g?;/ i'V/. id'AT[; d/ j'o ;kEh pkjo ikD bJh T[sktb/ j[zd/, sK T[j fNT{PBK gVQk fojk j[zdk. id'A b'e;"A oj/ j[zd/ sK T[j gq?; tb'A nkJ/ go{c t/y fojk j[zdk. fJ; d"okB sgZf;nk d/ fJ; nekd/D tkb/ ;|o ftu i/ fes/ e'Jh bZIs dk fSD ;h sK T[j ;h fwf;I io'r/ dk fwbkg.fwf;I io'r/ d/ xo fdnK ƒ fJj g;zd BjhA ;h fe T[BQK dh e[Vh B"eoh eo/. id'A th T[;dk ih eodk T[j nkgD/ xo'A ;Zso whb dk g?Avk wko e/ fw;No io'r/ e'b B?o'ph gj[zudhs/ eJh^eJh fdB T[; Bkb ofj e/ fco tkg; ubh iKdh. fJ; Bkb fw;No io'r/ d/ fJokd/ƒ j'o th tX/o/ fdqVQsk fwbdh s/ T[j nkgDh sgZf;nk d/ o;s/ T[~s/ pVh ;kps edwhA BkbfBozso s[fonk iKdk.

fco g{oh ;i Xi s/ wodkthA PkB Bkb fw;No io'r/ B/ nkgDk ftnkj eotkfJnk.pokJhv gqkJh; ti'A T[; B/ fJe ;" rkJhnK, v/Y ;" pZeohnK, gzikj G/vK, fszB jIkoPfbzr Bed ns/ fJ; s'A fJbktk j'o pj[s ;ko/ s[jc/ nkgD/ ;"jfonK ƒ G/AN ehs/. ;ko/foPs/dkoK s/ ;keK ;zpzXhnK ƒ gfjbK Nh gkoNh s/ T[;/ Pkw phno s/ wk; d/ nw[Ze GzvkoBkb fBjkb ehsk. T[BQK dk ftnkj th ;ko/ fJbke/ ftu fgnko ns/ PkB dh fJe fw;kbpD frnk.

T[BQK dk ftnkj[sk ihtB th otK othA pj[s PkB Bkb r[Ifonk ;h. gzi ;kb dh wd'Bhns/ fszB ;kb dk ikoi, d't/A pZu/, T[BQK ƒ d[BhnK dh fe;/ th ehwsh t;s Bkb'A tX fgnko/;B. xo dk ezw eoB bJh d|so d/ B"eo ukeo ;B. fco th fw;No io'r/ B/ nkgDhgsBh dh ;jkfJsk bJh ;'bQK e[ ;kb dh fJe \{p;{os e[Vh nkfJnk d/ s"o s/ oZy bJh.

fJBQK fdBK ftu jh d/P nkIkd j' frnk ns/ n|oheB n|;oK dhnK gsBhnK ftuB"eoh eoB dk fotkI tXD br fgnk. fw;No io'r/ ƒ fJj rZb g;zd BjhA ;h, go T[;d/ Bkb d/ n|;oK ƒ nwho j[zd/ t/y e/ fwf;I io'r/ B/ nkfynk fe fJ; ftu eh p[okJh

Page 375: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 375

j? < fJ; iZd'^ifjd ftu i/ n;hA fgZS/ ofj rJ/ sK ;koh T[wo dk gPukskg gZb/ g?ikJ/rk ` ;ko/ nc;o s/ j'o eowukoh nkg' nkgD/ y/so ftu ikfJI BkikfJI sohe/ BkbtZX s'A tZX g?;/ pDk e/ nkIkdh dk cb gqkgs eo oj/ ;B. fdB'A fdB p?~e p?b?A; tX oj/;B. d/P SZv e/ ik oj/ e[M :{oghnB s/ J/PhnB b'eK d/ PKG/ (ckow) s/ pzrb/ ;;s/ Gknfted/ t/y e/ jo e'Jh \ohdD d/ nkjo ftu i[ZfNnk j'fJnk ;h.

nzs fw;No io'r/ B/ nkgDh gsBh ƒ B"eoh eoB dh ;fjwsh d/ fdZsh s/ fejk fegfjbK T[j ;N?B' NkJhfg;N s/ nkfc; ;?eq/Noh dk e'o; eo bt/. jo o'I fw;No io'r/nkgD/ xo d/ fpbe[b jh B/V/ tkfenk nkgD/ d|so g?db iKdk s/ T[BQK dh gsBh eko b?e/ nkgD/ ;e{b ` pZu/ fgS'A nkfJnk e'b ofjzd/. id'A wB ekjbk g?Adk fw;No io'r/ d|so‘u'A e[M ftjb eZY e/ xo nk e/ nkgD/ pZfunK ƒ t/y iKdk. ;t/o dh rJh T[BQK dh gsBhne;o Pkw fgnK jh xo tkg; nkT[Adh. xo nkT[aAfdnK jh T[j nkgD/ pZfunK ƒ x[ZN x[ZNrb Bkb bkT[Adh. T[BQK Bkb fBZehnK^fBZehnK rZbK eodh, T[BQK d/ ;kc ;[Eo/ egfVnK ƒbkj e/ j'o Bt/A egV/ gkT[Adh j'Jh nkfJnk ƒ pZfunK dh ;zGkb pko/ Io{oh jdkfJsK eodh.fw;No io'r/ T[; ƒ T[; dh gVQkJh, T[; d/ Ee/t/A, nokw s/ bzu pko/ nB/eK gqPB g[ZSdkj'fJnk T[; ƒ rbteVh ftu b? e/ pj[s fgnko eodk. xo id'A e'Jh gkoNh j[zdh sK fJjgsk j[zfdnK th fe T[BQK B/ eh pDkT[Dk s/ eh \ohdDk j?, T[j eJh^eJh xzN/ ;bkjK eod/Bk EZed/. go nZi ;G e[M ftu T[u/u j'D d/ pkti{d th d'jK B/ fJe d{i/ Bkb e'Jh ;bkjBjhA ;h ehsh. fwf;I io'r/ pkIko rJh sK Bt/A god/ s/ j'o v?e'o/PB dk ;wkB \ohdfbnkJh. fw;No io'r/ pIko frnk sK Bt/A N/g, ft;eh, tkJhB s/ phno \ohd fbnkfJnkgo fJ; d/ pkti{d th xo ftu e'Jh fBZx, e'Jh ngDZs BjhA ;h. fJe sDk sDh fijh;h fit/A jo uhI nkgD/ EK s/ yVQh j't/, fJe sDkn, fJe fyukn ftu `

fco j"bh^j"bh fJe^fJe eoe/ wfjwkB nkT[D/ P[o{ j' rJ/. fw;No s/ fwf;I io'r/dotkI/ e'b yV' e/ jo fJe ƒ ih nkfJnK efj e/ w[;eokT[D dk :sB eo oj/ ;B. goT[BQK dh w[;ekB, T[BQK d/ PpdK ftu, nZi T[j fBZx BjhA ;h, T[j \b{; BjhA ;h. wfjwkBKB/ PkfJd fJ; rZb ƒ B'N BjhA ;h ehsk, go T[j d't/A Io{o wfj;{; eo oj/ ;B fe T[BQKdh nktkI y'ybh j?. fJ;/ bJh jo Bt/A wfjwkB ƒ ih nkfJnK efjD bJh T[j id thnkgDh nktkI s/ w[;ekB ftu \b{; g?dk eoB dk :sB eod/ sK nkgD/ nkg ƒ j'otX/o/ pDktNh s/ Ugo/ ikgd/.

;G wfjwkB gj[zu u[Ze/ ;B. jbek^jbek ;zrhs ;G d/ fujfonK T[~s/ w[;eokjN s/nzrK ftu fEoeD T[sgzB eo fojk ;h. fw;No io'r/ B/ jo fe;/ ƒ T[; dh g;zd nB[;kofvzqe; nk|o ehs/ s/ fwf;I io'r/ B/ \{B ftu ;od j' u[Ze/ wk; d/ N[eV/. jo e'Jh wk;d/ N[eV/ ƒ \{B ftu fGUA e/ wz{j ftu gkT[Adk j'fJnk skoh| eodk “t?oh ;thN”.

fi; fe;/ B/ wzr ehsh fwf;I io'r/ B/ T[;/ Bkb fBqs dk fJe okT{Av BZfunk. gkoNhftu T[BQK d/ fwZsoK s/ ;zzpzXhnK s'A fJbktk fw;No io'r/ d/ fJe d' n|;o th nkgDhnKgsBhnK ;w/s Pkfwb ;B. T[BQK ftu jh fwf;I io'r/ dh G?D ;h, ‘fw; u?o/Nh’ i' T[u/u/s"o s/ nkgD/ fJe w[;bwkB fwZso^w[zv/ s/ nkgD/ d' pZfunK ;w/s nkJh ;h. ;ko/ iD/ e[M

Page 376: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK376

d/o fvqze; b?Ad/, wk; yKd/ nkg; ftu rZbK eod/ s/ fco fBqs eoB bJh ;'f|nK s'A T[~myV'Ad/. oks d/ pkoK ti u[e/ ;B. e[M wfjwkBK s/ BPk Gkoh j' fojk ;h. j[D ;G BPkghD, wk; ykD ns/ nkgD/ ekoBo ftu p?m/ fJe d{i/ Bkb rZgK wkoB ftu wrB ;B. ;zrhsd/ jbe/^jbe/ ;_o ni/ th T[~Go oj/ ;B. fwf;I io'r/ s/ fw; u?o/Nh fywK wzrdhnK j'JhnKpZfunK ƒ ;[nkT[D bJh nzdo p?~v^o{w ftu ubhnK rJhnK sK fw; u?o/Nh B/ rZb S/Vh—

“fco eh pfDnK fw;No io'r/ d/ e/; dk <”fwf;I io'r/ B/ pV/ rzGho ;_o ftu T[~so fdZsk, “;kvh nkfJnk B/ uh| dh e'oN ftu

ik e/ fpnkB fdZs/ jB fe T[; d/ g/N ftu io'r/ dk pZuk j?. io'r/ gfjbK e'oN ftu jkIoj'D s'A Nkb wN'b eodk fojk go nzs T[; ƒ jkIo j'Dk jh fgnk. uh| B/ p~u/ dh gotfoPbJh T[; ƒ fJe jIko Pfbzr Bed nkfJnk ƒ ndk eoB bJh nkfynk s/ fJB;kBh s"os/ ;w/A^;w/A j'o ;jkfJsk eoB bJh th. e/; sK w[Ze frnk j?, go xo dk ;kok u?B iKdkfojk j?. u?o/Nh, w?ƒ sK ni/ th ftPtk; BjhA nkT[Adk fe fJj ;Zu j?. io'r/ B/ fezBh sgZf;nkehsh ;h, w?ƒ gqkgs eoB bJh, fezBk fgnko fdZsk w?ƒ, w/o/ pZfunK ƒ s/ fco gsk BjhAnukBe eh j' frnk `”

“sz{ sK ewbh j?A, fJj ;G wod fJ;/ soQK d/ j[zd/ jB ` ;kvk ;wki th e[M fJ;/soQK dk j?. ftnkj s'A gfjbK fJ;soh wod d'jK ƒ pVh y[ZbQ j?. fi; ƒ woIh j? fwZsopDkT[D, fi; Bkb woIh j? ;"D. go id'A ftnkj j' iKdk j? sK fJ;soh bJh nkgD/ gshs'A fpBK j'o ;G dotkI/ pzd j' iKd/ jB. T[j e/tb fJe wod dh gsBh pD e/ ofj iKdhj?. wod fco th y[ZbQK wkDd/ jB. t/;tk d/ ikD iK fe;/ j'o Bkb ;"D, e'Jh g[ZSD tkbkBjhA. fJj sK T[; nkfJnk ƒ roG j' frnk, Bk T[j uh| dh e'oN ftu iKdh, Bk s?ƒgsk bZrdk ` e'oN B/ th eh fBnK ehsk j? ` n?v/ tZv/ d'P, n?vh tZvh p/tckJh dh ;Ike/tb fJe jIko Pfbzr i[owkBk j?. Sh HHH Sh HHH ;G ekƒB wodK d/ jh pDkJ/ j'J/ jB.fJj wod Iks `”

“w?A sK ;'udh jK ;G e;{o w/ok jh j?. Bk w?A io'r/ ƒ e'o; eoe/ B"eoh eoB bJhefjzdh, Bk fJj g[nkVk g?Adk. e'o; g{ok eoB ;w/A sZe sK w?ƒ T[~ek jh PZe BjhA ;h.id'A w?A EZeh N[ZNh xo nkT[Adh, T[j w?ƒ fgnko eodk Bk EZedk. w/o/ Ee/t/A, w/o/ nkokwpko/ g[ZSdk. w?A sK fJj ;'u th BjhA ;K ;edh.”

“s/ j[D s?ƒ B"eoh eofdnK th d' ;kb j' uZb/ jB, sK s?ƒ fejVk gsk bZrk j? <n;b ftu fJj ftnkj jh petk; j?. ftnkj ekjd/ bJh eohdk j?, pZu/ g?dk eoB bJh,wB[Zyh B;b ƒ nZr/ s'oB bJh. w/o/ tb t/y, w/o/ d' pZu/ jB. w?A fe;/ Bkb ftnkj BjhAehsk. w?A fe;/ fJe Bkb ;koh T[wo bJh feT[A pZMK < pZu/ sK ftnkj s'A fpBK th g?dkehs/ ik ;ed/ jB s/ ;wki ƒ th fJ; T[~s/ e'Jh fJsokI BjhA. w/ok gfjbk pZuk fJe wIz{r'(nzro/I) s'A j? s/ d{;ok fJe fee{:{ s'A. d't/A uzr/ nj[fdnK ’s/ bZr/ j'J/ jB s/ pZfunK dhgotfoP bJh wkfJe ;jkfJsk d/ oj/ jB. w?A nkg th B"eoh eodh jK. uzrk jzYkJhdkj?, e'Jh pzXB BjhA, wB woIh dh nkIkdh j?, j[D w?ƒ fJj jZNk eZNk w[;bwkB w[zvk g;zdnkfJnk j? sK w?A fJ; Bkb fwZsosk rzY bJh j?. sz{ ftnkj eoe/ fIzdrh dh ;G s'A tZvh

Page 377: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 377

p/te{|h ehsh j?. n;b ftu, wB[Zyk B;b ƒ nZr/ s'oB bJh ftnkj dh fJj fJB;NhfNT{PB(;z;Ek) j[D nkT{N nkc v/N j' u[Zeh j?.”

“s/oh rZb w?ƒ ;wM sK g?Adh j?, go j[D ehsk eh ikt/ < go;'A w?A T[; Bkb T[; dhp/tckJh dk fPetk ehsk sK Pokp d/ BP/ ftu nZr Gp{ek j' e/ T[j w?ƒ J/E'A se efj frnkfe ;G wod fJt/A jh eod/ jB. s?ƒ w?A eZY e/ BjhA fbnKdk. rkJhnK pZeohnK d/e/ \ohfdnk j?. s?ƒ fJ; xo fJ;/ o{g ftu ofjDk gt/rk. fJj' fij/ ;tkbK ’s/ gqkuhB;w/A ftu, ;kv/ wB[Zy, gsBh ƒ e[ZfNnk eod/ ;B. j[D n;hA ;[szso s/ ;ZG: j' rJ/ jK.fJ; bJh w?ƒ wip{o Bk eo fe w?ƒ s/o/ T[~s/ jZE u[ZeDk gt/. HHH nZi sZe T[; B/ edhth ft;eh ƒ wz{j BjhA ;h bkfJnk, go j[D T[j o'I oks ƒ d/o eoe/ ft;eh d/ BP/ ftup/;[X j' e/ nkT[Adk j?. w/o/ Bkb bV e/ ;"Adk j?. go ;t/o/ fco w?ƒ T[;dhnK nZyK pdbhnKj'JhnK BIo nkT[AdhnK jB. w?ƒ fJzR ikgdk j?, fit/A jo ;t/o w?ƒ T[j rkJhnK s/ pZeohnKBkb s'bdk j?. sz{ jh d; w?A eh eoK < feE/ iktK <”

“ni/ th ;wK j?, w[ek fJ; NzN/ ƒ. xo fdnK ƒ efj e/ T[; dhnK rkJhnK s/ pZeohnKtkg; eo s/ o'I^o'I d/ eb/P dk ckjk tZY ` j[D sz{ nksw^fBoGo j?A, s?ƒ fe; rZb dkfceo j? <”

“go fJBQK pZfunK dk eh pD/rk < fJj T[; ƒ pj[s fgnko/ jB s/ w?ƒ th `”“ekƒB nB[;ko pZu/ s/o/ e'b jh ofjDr/ s/ j"bh^j"bh s/o/ e'b T[; s'A fpBK fJeZb/ ofjD

frZM ikDr/. w?ƒ sK ftnkj Pkdh dk fJj MziN n;b'A fBookEe ikgdk j?.”pZfunK ƒ ;[nk e/ d't/A iDhnK, v{zxh ;'u ftu, w[V N/pb o{w ftu wfjwkBK e'b nk

rJhnK. e[M wfjwkB fywK wzr e/ ik u[Ze/ ;B. e[M ;'f|nK s/ p?m/ T{Fzx oj/ ;B. e[Mio'r/ Bkb fvqze; b?Ad/ j'J/ PhfPnK ’u'A SD SD nk ojh gj[^c[Nkb/ dh o"PBh dk nkBzd wkDoj/ ;B. gj[^c[Nkbk g{o/ i"pB s/ nkfJnk, sK ;G B/ \[Ph dk Bknok wkfonk. T{Fzx oj/wfjwkB th ikr gJ/. fco ;G B/ nkg' nkgD/ rbk;K ’u'A f;g eod/ j'fJnK ;zrhs d/ ;[oKs/ ftdkfJrh fBqs eoBk P[o{ eo fd~sk.

fBqs dh ;wkgsh T[gozs fJe^fJe eoe/ ;G wfjwkB ub/ rJ/, go xo nzdo ni/sZe th jo fJe uhI EK dh EK yVQh ;h ` sDkn T[;/ soQK ekfJw ;h. Bk io'r/ e[M p'fbnks/ Bk fwf;I io'r/ s/ u?o/Nh `

! ! !fJBQK fdBK ftu jh u?o/Nh s/ fwf;I io'r/ fJe d' tko fJ; ;zpzX ftu nkgD/ wksk

fgsk e'b th ik nkJhnK ;B. n?stko S[ZNh dk fdB ;h. io'r/ oks d/o Bkb gofsnkj'D eoe/ ni/ sZe th ;[Zsk fgnk ;h. frnkoK tZi u[Ze/ ;B. T[; B/ wz{j jZE X' e/ poZPehsk s/ pkjo bknB ftu NfjbD bJh edw T[mkJ/. pkjo rkJhnK s/ pZeohnK yVhnKt/y e/ fit/A T[; ƒ ftPtk; Bk nkfJnk j't/ fe fJzR th j' ;edk j?, T[j nzdo/ nzdo fyZfunkXohfenk frnk `

“fJj jB s/ohnK rkJhnK s/ p~eohnK, ;KG fJBQK ƒ s/ w?ƒ w/oh nkIkdh d/ d/ ` w?Aj'o pj[sh d/o fJj e[M BjhA ;jko ;edh, ;wM/ <”

Page 378: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK378

io'r/ u[Zg ;h, go fwf;I io'r/ tko^tko u?o/Nh tb t/ydh j'Jh T[; T[~s/ toQ ojh;h. P'o ;[D e/ wd'Bh s/ ikoi th pkjo nk rJ/. io'r/ B/ nkgDh gsBh tZb fgZm G[nkbJh. fwf;I io'r/ B/ fJ; ƒ nkgDh jZse ;wMd/ j'fJnK T[; tb fgZm G[nk bJh.u?o/Nh fwf;I io'r/ ƒ S/sh uZbD tk;s/ nky ojh ;h. u?o/Nh d/ tko^tko efjD T[~s/ fw;Nos/ fwf;I io'r/ ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk fit/A T[BQK d'jK dh fgZm T[~s/ nZyK T[~r nkJhnKj'D s/ T[j fJe d{i/ ƒ t/y oj/ j'D fe e"D gfjbK s[odk j? ` T[BQK d'jK dhnK fgZmK ftuekoi/ ftZE ;h sK e/tb ikoi d/ yV'D i'rh. j"bh^j"bh s[odk ikoi T[BQK d'jK d/ ftueko nkyV'sk ns/ T[; B/ nkgD/ wk;{w p'bK ftu ‘wzwh s/ v?vh’ d'jK ƒ ;zp'XB eod/ j'fJnK T[BQKd'jK d/ jZEK dh fJe^fJe T[Fzrbh cV bJh s/ M{wD bZr fgnk ` M{wd/ j'J/ ikoi d/ jZEKd/ ;goP B/ T[BQK d'jK dhnK fgZmK ftueko fJe nB'yh ;KM g?dk eo fdZsh. ikoi B/ T[BQKƒ fJ; soQK ieV fdZsk ;h fe T[j fto'Xh fdPk tb fJe edw g[ZND dh i[oZns th BjhA;B eo oj/.

u?o/Nh d{o yV'sh T[BQK ƒ x{o ojh ;h, go T[j d't/A nkgDh fgZm T[~s/ T[~rhnK nZyKBkb d'jK fgZmK ftuekobh fJ; ;KM ƒ pV/ rj[ Bkb t/y oj/ ;B `

Page 379: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 379

g?o; dh e[Vh

“bzvB s'A v'to se fezBK ;wK bZr/rk <” T[~u/ eZd s/ fJefjo/ fi;w tkb/ eth B/fJzrb?Av d/ tk;h nkgD/ fwZso gzikph ;gskje d/ ;zgkde ƒ g[ZfSnk i' fe n";s eZd tkbkfJe ;kXkoB fijk ftnesh ;h. ;zgkde B/ nkgDh eko u?~e eod/ j'fJnK T[~so fdZsk L

“p; fszB uko xzN/. ;G mhe j?. p?m', j"bh^j"bh uZbKr/. fszB ti/ c?oh cV e/, ukoti/ coK; dh pzdorkj, ‘p[bkfJB’ gj[zu iktKr/.”

“|oK;, g?o; ` jkJ/ g?o; dhnK e[VhnK `” fJ; tko eth s/ ;zgkde d/ d' j'o ;kEhnK,fiBQK ftu'A fJe wZXo/ fij/ eZd dk ShNek fijk ejkDheko ;h ns/ fJe e;osh fi;w tkbkrZfmnk j'fJnk T[~uk bzwk fusoeko, B/ fJZe tkoh fdb ’s/ jZE oZy e/ nkfynk. eko s'ofdnK;zgkde p'fbnk, “jkJ/ ` g?o; dhnK gohnK `”

g?o; d[BhnK dk ;G s'A \{p;{os Pfjo, fi; d/ j[;B pko/ w[Zds s'A ;[Dd/ nk oj/ jK,nZi ;kv/ edwK ftu j't/rk go g?o; dh e[VhHHH <” jT[ek fijk God/ j'J/ eth B/ ;zgkdetb t/fynk.

“}w Bk eo fgnko/, g?o; ftu e[VhnK dk e'Jh xkNk BjhA. bzvB ftu fgekvbh s/g?o; ftu fgrkb.”

“fit/A ed/ fdZbh ftu ihH phH o'v ns/ nkro/ ftu c[bZNh pkIko ;h.” ejkDheko B/vz{xk ;kj God/ j'J/ nkfynk.

“;h BjhA fgnko/, j? ` w?A sK g?o; d/ fgS'eV ftu g?o; dh e[Vh dk g'No/N pDktKrk,i' w/ok Pkjeko j't/rk, w'BkfbIk tKr.”

“s/ w?A fJe eftsk fbyKrk. eftsk, fi; ftu T[; d/ G\d/ nzrK s/ bN^bN wZudhitkbk dk fIeo j't/rk. eftsk i' w/o/ nkgD/ fBZih nB[Gt dh f;oiDk j't/rh. eftsk, fi;d/ jo Ppd ftZu'A wB[Zy dh nkfd^i[rkdh nfsqgsh, b'uk v[ZbQ^v[ZbQ gt/rh. eftsk, fi; ftZu'Aw?A p'bKrk, nZi dk wB[Zy p'b/rk.”

“s/ w?A fJe ejkDh fbyKrk, fJe bzwh ejkDh, ndB d/ pk} d/ tois cb s'A b? e/nZi d/ wB[Zy d/ B?fse fttjko se. ejkDh fi; ftu w//o/ nzdobk nkdw tois cb ykDT[gozs nkgDhnK y[ZbQ u[ZehnK nZyK ƒ w[V w[zd b?D bJh sVg/rk. nZyK i' nZi dh ueku"AXeo d/D tkbh o"PBh ftu jo gb, jo fSD nzdo/ nzdo T[; ƒ ngokX^rzqEh ftu BghV

Page 380: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK380

ojhnK jB. i' T[j t/ydk j?, efj BjhA ;edk. i' T[j efjzdk j?, eo BjhA ;edk. p;fJj' ejkDh, fJe bzwh ejkDh fi; dh, gqfeosh, fuzsB s/ ftek; Bkb, fdB gqsh fdB ghvhs/ iZfNb j[zdh ik ojh j?.”

“s/ w?A nkgD/ ;gskje bJh fJe :ksok^b/y fbyKrk. fJj t/y e/ fe fet/A fjzd';skBd/ oki/ wjkoki/ g?o; ftu nk e/ fjzd';skB dh d"bs o'VQd/ oj/ ;B. nkf\o T[j fejVhfyZu ;h < jkJ/ i/ fes/ T[j fyZu w?ƒ th fwb ikt/, sK fIzdrh pD ikt/ `”

;zgkde s'A S[ZN pkeh fszB iD/ n|ohek s'A fJe wjhB/ tk;s/ fJzrb?Av s/ :{og dh :ksokeoB tk;s/ nkJ/ ;B. fJ; soQK rZbK eod/ fJj uko/ fwZso bzvB d/ r[zikB nkpkd fJbke/ƒ Sv e/ j[D e?AN d/ \{p;{os s/ y[ZbQ/^v[ZbQ/ fJbke/ ftu got/P eo oj/ ;B. nr;s wjhB/dh e';h^e';h ;odh s/ fByoh j'Jh X[Zg ftu e?AN dh joh^Goh b?Av;e/g X[gh^X[gh bZrdh;h. ftzr tb yKdh ;Ve Bkb T[ukDk BhtkDK uVQd/ T[~sod/ uko/ fwZso pkjo dh e[dosh\{p;{osh s'A fpbe[b nfGZi ofj e/ ;|o eo oj/ ;B. jo fJe dhnK nZyK g?o; dh e[VhB/ wZb oyhnK ;B.

“:ko fJj rZb pVh nihp j?, id'A n;hA n|ohek gj[zu/ sK gfjbK^gfjbK ekb/ ozrdhnK x[zrokb/ tkbK tkbhnK e[VhnK pVhnK GZdhnK fijhnK ikghnK ;B. go fco j"bh^j"bhfJBQK dh gfjukD j'D br gJh s/ T[BQK gqsh fyZu fdB gqsh fdB tXdh rJh. w/ohnK pj[s;kohnK eftsktK ftu fJ;/ ekb/ j[;B dk Gydk fIeo j?.”

“s/ fco bzvB nk e/ r'ohnK w/wK d/ wowoh fi;wK dh fJe fJe S[j fJe^fJe ejkDhpD e/ w/o/ nzdo'A nkg^w[jkok c[ZN gJh. fJj nzro/I fe;/ ;w/A ;kv/ T[~s/ je{ws eod/ ;B.nkgD/ j/m nzro/I vokJhto dh N?e;h ns/ fco r'oh w/w dk nB[Gt eoe/ gfjbh tko w?ƒfJzR gqshs j'fJnk, fit/A ;dhnK dh r[bkwh fgZS'A fjzd';skB nZi nIkd j'fJnk j't/ `”

“s/ j[D ;G dhnK nZyK g?o; dh e[Vh ’s/ bZrhnK j'JhnK jB. feT[A < jkJ/ ` wB[Zydh ewI'oh.”

efjzd/ j'J/ ;zgkde B/ v'to n?ANo?A; u?~e g';N ’s/ gk;g'oN s/ j'o Io{oh ekrIks nkfdu?~e eotkJ/ s/ fco eko c?oh ftu gkoe eoe/ uko/ fwZso T[~go c?oh dh ;?b{B pkoftu ik p?m/. ft;eh dhnK u[;ehnK GofdnK, T[BQK B/ nkb/ d[nkb/ Mks wkoh. nwoheB,nk;Nq/bhnB s/ j'o w[beK d/ :kso{ nkgD/^nkgD/ w/I ’s/ nkgDk^nkgDk ;z;ko f;oihp?m/, nkgD/ nkgD/ ikw ftu wrB ;B. \{p;{os itkB e[VhnK, S'N/^S'N/ pZu/, p[ZY/^p[ZYhnKns/ nXyV ;G nkgD/ rbk;K ’u'A u[;ehnK God/ j'J/ PhfPnK ’u'A SD^SD nk oj/ fJzrfbPu?Bb d/ ;[jktD/ fdqP ƒ t/y oj/ ;B.

“fIzdrh sK fJBQK b'eK dh j? ` Bk f|eo, Bk ckek. id'A ih ehsk fiZXo woIh s[ogJ/. n;hA b'e sK Boe G'rd/ jK. gzi ;kb j' rJ/ jB fJzrb?Av ftu nkfJnK. gfjbK|?eNoh ftu d' ;kb wz{j f;o ekbk ehsk, j[D gouk eZfYnk j?. pV/ g?;/ ewkJ/, goxo dh ephbdkoh dhnK wip{ohnK ;"j/A j"A;bk BjhA fgnk fe fe;/ j'o d/P dh ;?o jh eonkJhJ/. j[D s[;hA nkJ/ j', sK woebKfdnK Bkb s[o fgnk jK.”

;zgkde d/ T[~so ftu fuZsoeko p'fbnk, “n;hA Gkosh b'e nkgDh itkBh dk fpjsohB

Page 381: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 381

;wK feo; eo^eo e/ g?;/ i'VB ftu r[Iko fdzd/ jK s/ id'A uko g?;/ e'b j[zd/ jB sK n;hAp[ZY/ j' u[Ze/ j[zd/ jK, w[zv/ e[VhnK itkB j' iKd/ jB. T[BQK dh gVQkJh s/ ftnkj Pkdhdh fIzw/tkoh nk g?Adh j?. fJ; soQK ;kvh T[wo e'jb{ d/ p?b tKr r[Io iKdh j?, Bho;,fcZeh fJeKrh `”

“:ko ` fJBQK dk ;'Pb ;?~N^nZg j'o j?. B?fse s/ ;wkie ehwsK tZyohnK jB. BkpZfunK dh gVQkJh dk f|eo, Bk ftnkj Pkdh dk, Bk p[Ykg/ dk. T[wo dk jo gVkn ;[oZfynsj?. fJzrb?Av ftu i/ s[;hA p/eko j' sK G[Zy/ BjhA wod/. ;oeko tb'A s[jkƒ p/ekoh nbkT{A;fwb iKdk j?. phwkoh t/b/ w[|s fJbki jz[dk j?. ftnkj, Pkdh, gVQkJh s/ e'Jh \ou BjhAsK fceo ekjdk <”

eth dh rZb ƒ ikoh oZyfdnK ejkDheko p'fbnk, “fco n;hA feT[A BjhA ;'ud/ nkgD/;wki ƒ pdbD pko/. p[ohnK s/ nkT{N nk| v/N ehwsK dk fsnkr Io{oh j?.”

“ni/ sK n;hA G[Zy Bzr Bkb x[b oj/ jK. p/ekoh dk ;kjwDk eo oj/ jK. ekb^ghVsjK s/ fco ;wkitkdh BIkw dk Bknok d/ e/ th J/B/ gqshrkwh jK fe fJ; gb gb fBZxooj/ ;wkie YKu/ dh x[NB ftZu'A fBeb e/ pkjo y[ZbQh jtk ftu nkT[D dh EK, fJ;/ d/j/mK wo fwND bJh ssgo ikgd/ jK.”

;zgkde d/ fJ; eEB ’s/ nkb'uBk eod/ j'J/ fuZsoeko p'fbnk, “SZv goQ/ J/;GkPB ƒ. t/y ;kjwDh e[Vh fezBh j[;hB j? ` id'A c?oh v'bdh j?, sK PhP/ ’u'A BIonkT[Adh fe;/ MZr'^MZr SZb d/ fgS'eV ’u'A T[; dk fujok fezBk fdbeP ikgdk j?, c/noh,goh fujok `”

T[; e[Vh ƒ v?~e tb iKfdnK t/y e/ uko/ fwZso T[~m e/ T[; d/ wro j' s[o/ s/ fuZsoekoB/ rZb ikoh oyd/ j'J/ fejk, “e[dos dk j[;B, goh^fujok s/ ;kv/ iIpks dh soiwkBheodh j'Jh o| fJzrfbP u?Bb ` s[;hA fJj ehwsh ;wK |I{b pfj; ftu rtk oj/ j' `”

c?oh pj[s v'b ojh ;h. go ;G :kso{ c?oh Bkb Neok e/ v?~e se gj[zudhnK ;w[zdodhnK SZbK Bkb jbek^jbek fGZi e/ fJe nB'yk ft;wkd fijk nB[Gt eo oj/ ;B.uko/ fwZso nkgDhnK fGZihnK j'JhnK gZrK ƒ ;ztkod/ nkgD/ fujfonK ƒ gz{zMd/ j'J/ ihG T[~s/gkDh dk b{Dk^b{Dk ;[nkd wkD oj/ ;B s/ nkb/^d[nkb/ yV'shnK j[;hB e[VhnK tb fjo;Goh BIo Bkb t/yfdnK eth B/ fejk, “tkNo tkNo n?toh t/no, pN BkN J/ vokg N{vfoze `” (Water Water every where, but not a drop to drink)

;kjwD/ |oK; dh pzdorkj, ‘p[bkfJB’ BIo nk ojh ;h. c?oh d/ bzro ;[ZNfdnK jh;G :kso{ fJe d{i/ ƒ G[Zb e/ nkg' nkgDhnK ekoK tb tX oj/ ;B. u"jK fwZsoK d/ wBftu S/sh S/sh g?o; gj[zuD dh ekjb ;h. ;|o th uko^gzi xzN/ s'A xZN BjhA ;h. ;zgkdeB/ n?e;bo/No s/ I'o fdzfdnK fJj oks fes/ o;s/ ftu jh eZND bJh fejk sK pkeh fszBKfwZsoK B/ T[; dh fJj sithI oZd eod/ j'fJnK fejk fe tkg;h s/ fJ; ;w[zdo ezY/ dh\{p;{osh dk ibtk th t/y btKr/l j[D sK fIjB ftu g?o; s/ g?o; dh e[Vh jh xz[w ojhj?. fit/A^fit/A g?o; B/V/ nk fojk ;h fst/A^fst/A T[BQK dk w"B ghvk j[zdk ik fojk ;h. T[BQKd/ nzdo g?o; dh e[Vh d/ s;Zto B/ fJe P'o fijk T[sgzB eo fdZsk ;h. g?o; gzikj whb,

Page 382: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK382

g?o; shj whb, g?o; thj whb HHH s/ fco g?o; dhnK y[ZbQhnK ;VeK s/ bZrhnK fNT{p^bkJhNKdk d{Xhnk ukBD, fit/A fJ; Pfjo T[~s/ fe;/ B/ \{p;{osh dk ikd{ eo fdZsk j't/.

“bzvB d/ w[ekpb/ ’s/ g?o; tX/o/ y[ZbQk, ;k| ;[Eok, \{p;{os s/ nkX[fBe j?.” efjzd/j'fJnK ;zgkde B/ eko ƒ ;Ve s'A fJe gk;/ eoe/ gkoe eo fdZsk. oks d/ B"A ti u[e/;B. ;VeK ’s/ \{p;{os e[VhnK s/ wB[Zy ufjb^edwhA eod/ j'J/ pkoK tb tX oj/ ;B.

“;G s'A gfjbK ;kƒ nkgD/ T[; fwZso dk fNekDk bZGDk ukjhdk j?, fi; ƒ n;hA fe;/j'Nb ftu nkgD/ bJh ewo/ ohIot eotkT[D bJh fozr ehsk ;h, sK fe f;o YeD bJhe'Jh fNekDk j' ;e/.”

;zgkde d/ T[~so ftu eth p'fbnk, “s/ fco fJj y[ZbQhnK ;VeK, N{D/jkohnK o"PBhnK,g?o; dhnK e[VhnK s/ n;hA `”

T[j uko/ iD/ B/V/ dh fJe pko ftu rJ/. nZX/ xzN/ ftu S/nK ;ZsK pzfdnK Bkb rZbpks eoB dk :sB ehsk go ftcb. fJBQK u"AjK ƒ |oK;h;h BjhA ;h nkT[Adh ns/ T[BQKƒ nzro/Ih. nip d[fpXk ;h. pko d/ w?B/io B/ T[BQK dhnK gZrK tb t/y e/ fJzvhnB jkJhefwPB dk Bzpo fwbk e/ |'B T[BQK ƒ cVk fdZsk. i' e[Vh fvT{Nh s/ ;h T[; ƒ Bk fjzdhnkT[Adh ;h Bk nzro/Ih. u"jK ƒ pVh fyM nkJh fe fJj nihp fJzvhnB jkJh efwPB j?.tkJhB n"co eo oj/ |oK;h;h wB[ZyK ƒ fJe w[;eokjN Bkb ;"oh efjzd/ j'J/ uko/ fwZsopkjo ;Ve s/ nk rJ/. Ugok Pfjo, nkg niBph, d[GkPhJ/ dh nDj'Ad, fe~Xo ikD <fe; ƒ g[ZSD <

fuZsoeko B/ nkgD/ fuzsks[o ;kEhnK ƒ BIo^nzdkI eofdnK pVh bkgotkjh Bkb fszBuko okjrhoK Bkb nzro/Ih ftu rZb eoB dk :sB ehsk go ft|b ` nk\o T[; ƒ fJepj[s jh ;[zdo e[Vh s[oh nkT[Adh BIo nkJh, fi; d/ bzw/ \[Pe ntkok tkb T[; d/ w'fYnKT[~s/ M{b oj/ ;B. j"A;bk eoe/ fJ; tko fco fuZsoeko B/ fJ; e[Vh Bkb rZb ehshsK T[j N[ZNh c[ZNh nzro/Ih ikDdh ;h. fuZsoeko dhnK nZyK ftu t/yd/ j'fJnK T[; e[VhB/ T[BQK ƒ T[BQK d/ fwZso d/ f;oBkt/A s/ gj[zukT[D dk tkndk ehsk. fco T[; B/ fuZsoekod/ Got/A i[Z;/ s/ grVh tb t/y e/ pVh jh wk;{w w[;eokjN Bkb nkgD/ tkbK ƒ ;w/N e/f;o s/ ;eko| pzBQd/ j'J/ nkfynk, “nkJh HHH i;N bkJhe :{ HHH ghgb ;h n?Av bk| HHHJ/ f;zx rob.”

uko/ fwZso T[; e[Vh d/ p/pke jk;/ ftu Pkfwb j[zd/ j'J/ eko ftu p?m rJ/. T[j ;zgkdeƒ okj ftyk ojh ;h. nZXk g"Dk xzNk ;VeK s/ x[zwfdnK j' frnk, sK T[; e[Vh B/ fejkfe gfjbK w/o/ xo ub' w?A nkgD/ egV/ pdbD/ jB s/ fco T[E'A jh s[jkv/ fwZso d/ xo|'B eoKrh. T[; dh fJ; rZb ’s/ T[j ;G ;fjw fij/ rJ/. ;zgkde efj fojk ;h, “g?o;dh e[Vh d/ nkPe', fes/ rb d/ egV/ jh Bk b[jk e/ ikfJU J/E'A. w?ƒ sK fJj e[Vh t/;tkikgdh j?. T[Fzi fejVh e[Vh oks d/ d; ti/ fJ; soQK uko f;ZyK Bkb s[oB dk j"A;bk eo;edh j?. fJj Io{o fe;/ Bk fe;/ fpgsk ftu c;kJ/rh.”

“rZb sK mhe j?, i/ ;kƒ fJj nkgD/ nZv/ s/ b? rJh sK fJjd/ Bkb d/ dbkb s/ pdwkP;kƒ fe;/ th w[Peb ftu gk ;ed/ jB. g[b; d/ jtkb/ eo ;ed/ jB, b[ZN ;ed/ jB.”

Page 383: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 383

fJBQK PpdK ftu id'A eth B/ ;zgkde dh jkwh Goh sK ejkDheko p'fbnk, “;kfbU,e[Vh^e[Vh jh j[zdh j?. ukj/ g?o; dh j't/ s/ ukj/ bzvB dh. s"VhnK ozr fpozrhnK, EZb/ fJe'fij/. eh n?t/A My wko oj/ j' ` fJBQK n"osK dk e'Jh Go';k BjhA.”

T[BQK fszBK dhnK nZyK ftu vz{xh fuzsk dhnK o/yktK T[~GodhnK t/y e/ fuZsoeko B/t/fynk, T[j e[Vh nrbh ;hN s'A fgZm G[nk e/ T[; tb t/y ojh ;h. T[; dhnK nZyK ftupVh fdbeP s/ wk;{w w[;eokjN ;h. g'b/ fij/ T[; d/ jZE ƒ xZ[NfdnK T[; e[Vh B/ nkfynk,“th nko i;N Bhno.”

“}w Bk eo' d';s', j[D sK ePsh bfjoK d/ jtkb/ eo fdU. j'o e'Jh ukok BjhA,i/ fJj e[Vh th jZE'A fy;e rJh, sK ;koh oks GNed/ fcoKr/. Bkb/ t/y' fJ; dhnK nZyKfezBhnK wk;{w jB ` fJ; d/ ntkok \[Pe tkb, ;[o\h dh Gkj wkodk \{p;{os wowoh fujok,;[v"b fi;w dhnK Gog{o r'bkJhnK, j'AmK s/ oe; eodh purkBk w[;eokjN, fJjh sK g?o;dh e[Vh j?, w/o/ fuZso dh nkswk `”

“uZb ;kb/ o'wKNe jho', nkg sK woBk jh j? Bkb ;kƒ th wotkJ/Ark”, eth fuVQe/ p'fbnk, sK T[; e[Vh B/ ;zgkde ƒ fJe tZvh ;koh fpbfvzr d/ prb ftu eko o'eDbJh fejk. ;zgkde v?Apfonk j'fJnk ;N/nfozr s/ jZE Xoh p?mk ;h. T[j e[Vh T[BQK ƒ BkbnkT[D bJh efj ojh ;h. fe;/ ƒ j/mK T[~soB dk j"A;bk Bk eod/ t/y e/ fuZsoeko T[;d/ Bkb j' s[fonk. pkjobk tZvk r/N bzx e/ T[; e[Vh B/ T[; ƒ pkbeBh ’u vZmhnK e[o;hnKs/ p?m e/ fJzsIko eoB bJh nkfynk s/ nkg nzdo ubh rJh. J/B/ ƒ g?o wbdk j'fJnk;zgkde th T[~E/ gj[zu frnk. T[j pkbeBh ’u'A bzx e/ nzdo ewo/ ftu nkJ/ sK T[BQK d/g?oK j/m'A IwhB fy;e rJh ` uko |oK;h;h fJe w/I d[nkb/ p?m/ Pokp gh s/ skP y/voj/ ;B.

“j[D sK c; rJ/ pJh fuZsoekok ` fJj T[; dk xo fet/A j' ;edk j? < e'Jhi{J/\kBK ikgdk j? ` S/sh eo fJZE'A fBeb uZbhJ/.”

J/B/ fuo ƒ T[j e[Vh Iod ozr dh gZsMVh g'Pke ftu fJe c[Zb tKr Nfjedh T[;ewo/ ftu dk\b j'Jh s/ T[; B/ dZf;nk fe fJj fJe ebZp j? s/ fJ; d/ prb ftufBZe/^fBZe/ fojkfJPh ewo/ pD/ j'J/ jB. T[; e[Vh B/ T[BQK d/ fwZso d/ w"ANohnb d/ fojkfJPhgs/ s/ |'B eoe/ gsk eo fbnk ;h fe T[j ;G T[BQK ƒ T[vhe^T[vhe e/ fe;/ d/ xo ykD/s/ ub/ rJ/ ;B, go ikD s'A gfjbK T[BQK bJh c?fwbh j'Nb ftu ewo/ p[e eotk rJ/ ;B.

id'A T[j T[; e[Vh ;w/s pkjo nkJ/ sK eko ftu vo/ d[pe/ p?m/ ejkDheko s/ ethB/ fJeZfmnK jh fejk L

tko; ozB |eho sbtko x'Vkuko/ E'e fJj fe;/ dk fwZs BkjhA.

fuZsoeko, fi; d/ jZEK ftu jZE gk e/ T[j e[Vh s[o ojh ;h, B/ T[; ƒ dZf;nk feT[; d/ fwZso T[BQK tb t/y e/ rk oj/ ;B.

“;kb/ fuZsoekok ` n?t/A Bk jho' pDh ik. g?o; dhnK e[VhnK jo gZr tkb/ ƒ wjkokik;wM e/, T[; d/ B/V/ nkT[D dk :sB eodhnK jB, g?;/ d/ bkbu ftu. ;t/o/ gsk bZr{ id

Page 384: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK384

i/pQ \kbh j'T{.” ;zgkde B/ fuVQ e/ nkfynk s/ Bkb jh T[; ƒ fJj nfj;k; th eotkfJnkfe \IkBuh j'D d/ Bks/ T[BQK ;G d/ g?;/ th T[; e'b jh jB.

fuZsoeko fJe BP/ fij/ ftu ejkDheko Bkb g?o; dh e[Vh dk gohu: eotkT[Adkj'fJnk nky fojk ;h, “fJj fwZ; vbkfJbk j? s/ g?o; dh fJe pj[s tZvh |ow ftu wkvb^rob dk ezw eodh j?. nZi dh oks fJj ;kƒ g?o; ftykJ/rh s/ ;kv/ e'b jh ;"At/rh. eZbQdh fJ; B/ S[ZNh b? bJh j? s/ go;'A n?stko j?. eh f\nkb j? fgnko/ ejkDheko < fJ;dhnKnZyK Bkb g?o; t/y e/ pVk nBzd nkt/rk.”

nzro/Ih ftu T[; dh fJj tkoskbkg ;[D e/ T[j e[Vh y[ZbQ e/ jZ;h s/ fuZsoeko d/ j'oth B/V/ f;wN nkJh.

“;kbk ;?w;B, ewhBk, T[; ƒ g?;/ ftyk e/ T[; T[~s/ o[np gk p?mk j?.” eth ftPGo/ bfji/ ftu p'fbnk.

j'Nb se gj[zufdnK T[j fszB/ iD/ feqMd/ j'J/ fuZsoeko Bkb T[bM oj/ ;B. j'Nb ftu;wkB oZy e/ T[j fszB/ g?o; dh ;?o eoB bJh fBeb gJ/.

“fwZ; vbkfJbk, ;kƒ g?o; d/ ;G s'A tXhnk j'Nb ftu b? uZb, sz{ g?o; dh okDh j?A,s/o/ Bkb n;hA xNhnk j'Nb ftu ykDk BjhA yk ;ed/.”

eth T[; d/ jZEK ƒ nkgD/ jZEK ftu x[ZNdk j'fJnk efj fojk ;h. T[; e[Vh B/ fejkfe n?t/A g?;/ popkd eoB dk eh bkG < n";s doi/ d/ j'Nb ftu th s[jkƒ tXhnk ykDkfwb ;edk j?. ejkDheko B/ ft;eh dk g"Dk frbk; \kbh eofdnK nkfynk,

“sz{ g?o; dk j[;B j?A, s/o/ Bkb j[;hB EK s/ jh p?fmnk ik ;edk j?. ;kƒ fe;/ rZbdh gotkj BjhA, p; s/oh \[Ph, s/ok ;zr ukjhdk j?.”

;zgkde fi; ’s/ ft;eh dk BPk e[M tX/o/ jh jkth j' frnk ;h efjD bZrk, “sz{w/o/ fdb dh okDh J/A, nZi dh oks ;kvh ehwsh oks j?, w?A s?ƒ fgnko eodk jK, feT[A<”

“nZr/ t/y, n?e;hv?AN Bk eo d/JhA. fJj rhno BjhA fwZ; vbkfJbk d/ gZN jB, fiBQKs/ sz{ jZE c/o fojk j?A.”

fuZsoeko B/ nzro/Ih ftu fejk sK uko/ iD/ nkg;h fyZu'skD ƒ SZv e/ fw; vbkfJbkd/ jk;/ ftu Pkfwb j' rJ/.

oks nZXh s'A tZX Ng u[Zeh ;h. j'Nb gj[zu/ sK uko/ fwZso nkg' nkgD/ vpb p?~v tkb/ewo/ tb tXd/ j'J/ fjo; Goh BIo Bkb fw; vbkfJbk ƒ t/y oj/ ;B. ;G ƒ r[v^BkJhNefjzdh j'Jh T[j fuZsoeko d/ ewo/ ftu dk\b j' rJh.

d{i/ fdB T[; B/ T[BQK ƒ b/fNB e[nkoNoI, efbU g?NokI Bhvb, B'sodkw, g?o; dhnKoZyK, fteNoh r?N, B?g'bhnB dh :kdrko, feosh ebkekoK dh p;sh ns/ uou nk|;/eov jkoN nkfd EktK dh :ksok eotkJh. Pkw g?AfdnK ;/B Bdh d/ ezY/^ezY/ g?db ;?oeod/ j'J/ T[j nkJh|b Nkto e'b gj[zu rJ/. ;zgkde, eth s/ ejkDheko nzdo'A nzdo sD/yV's/ fJ; rZb s/ pfIZd ;B fe T[j ;G tko'^tkoh fJ; e[Vh Bkb ;"Dr/. T[BQK d/ ftukonB[;ko T[j e[Vh wkvb^rob j'D dk dzG eo ojh ;h s/ n;b ftu t/;tk ;h. oks ƒT[j j'Nb gj[zu/, sK T[j e[Vh fco fuZsoeko Bkb x[b fwb e/ P'y rZbK eo ojh ;h.

Page 385: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 385

“;kb/ ;?bfcP ` fJ; ƒ SZv d/j, BjhA sK bVkJh j' ikt/rh.” eth swe e/ p'fbnk.“w?ƒ e'Jh fJsokI BjhA, fJ; ƒ g[ZS b?.” efj e/ fuZsoeko j/mK w?B/io ƒ ykD/ dk

nkovo d/D ubk frnk. tkg;h T[~s/ T[j g"VhnK d/ nZX ftu jh ;h fe T[; d/ ezBh fw;vbkfJbk dh nktkI gJh i' ;zgkde Bkb T[bM ojh ;h L

“nkJh n?~w BkN J/ ekb^rob. tN v{ :{ fEze < nkJh ftb r' i;N BkT{.”“U B', B', v'AN ph n?Aroh, wkJh co?Av fJI J/ fpN voze.”“pN HHH.”efj e/ vbkfJbk B/ nkgD/ j'Am x[ZN bJ/. T[; dhnK nZyK w"B ftu dpkJ/ r[Z;/ Bkb

f;ZbQhnK j' rJhnK. fuZsoeko B/ fywk wzrd/ j'fJnK T[; ƒ PKs ehsk s/ fejk fe w/o/ fwZsoth nZi dh oks fe;/ g?o; dh e[Vh dk ;zr eoBk ukj[zd/ jB.

“fJN fJI J/ wkJhBo fEzr. ew ftd wh, nkJh ftb r?N :{ w?Bh robI.”fgrkb gj[zu e/ id'A g?f;nK dh frDsh ehsh sK fszBK fwZsoK dh nkoI{ g{oh eoB bJh

ukbQh |oKe xNd/ ;B. ‘Nq?tboI’ u?~e fJ; t/b/ e?P BjhA ;h j' ;edk. T[j ;G o'j GohnKBIoK Bkb fuZsoeko ƒ t/y oj/ ;B, fit/A fJ; ;G e[M dk d'Ph T[j jh j't/. fuZsoekoB/ T[BQK tb w[;eok e/ t/yd/ j'fJnK fw; vbkfJbk ƒ ukbh coKe d/D bJh nkfynk sKT[; B/ nkgDk go; T[; ƒ cVk fdZsk.

! ! !j[D u"jK fwZsoK dh nkg;h fyZu'skD xN u[Zeh ;h. g?o; ftu nZi T[BQK dk nk\oh

fdB ;h.fuZsoeko d/ efjD s/ fw; vbkfJbk T[BQK ƒ g?o; dh jZd bzxk e/ p[bkfJB tkbh ;Ve

se SZv e/ nkT[Dk wzB rJh ;h. go fuZsoeko nip d[fpXk dk fPeko ;h fe i/ T[j e[Vht/;tk BjhA sK T[; B/ T[BQK u"AjK ftZu'A T[; dh jh u'D feTA[ ehsh ;h < fgnko < fJj rZbT[j T[; ƒ g[ZSDh ukj[zdk ;h. go T[; dk j"A;bk BjhA ;h g?Adk. fit/A^fit/A eko g?o; dhpkjobh ;hwK tb tX ojh ;h, T[; nzdobh d[fpXk dh fJj rzqEh j'o th tX/o/ ghvh j'ojh ;h. eth efj fojk ;h L

“:ko ` id'A n|ohek rJ/ sK n|eohB e[Vh Bkb ;"D ƒ ih ehsk, fJzrb?Av rJ/ sKw/w Bkb, g?o; gj[zu/ sK g?o; dh e[Vh Bkb ` fJj eh petk; j? < ;G e[VhnK fJe' fijhnKj[zdhnK jB ` nkdwh dh fsqPBk ed/ PKs th j't/rh <”

“n?t/A wB dh GNeDk j?, fJe Ugoh fijh fy~u, w/oh ejkDh pD rJh j?, go nzdongokX dh rzqEh j'o th ghvh j' rJh j?.”

“fJj ngokX dh ftfEnk sK ndB d/ pk} s'A P[o{ j'Jh ;h. n;hA ;G fJ;/ dk ;okgG'r oj/ jK. w/o/ gou/ bJh th \k;k fdbu;g w;kbk fwb frnk j?. uko^gzi fePsK ftu:ksok b/y fbyKrk. \{p fteoh j't/rh.”

rZbK jh rZbK ftu g?o; dh jZd nk rJh s/ fco p[bkfJB tkbh ;Ve th. fuZsoekou[Zg^rV[Zg ni/ th d[fpXk ftu p?mk ;h. fw; vbkfJbk T[; d/ fwZsoK Bkb tko'^tkoh c'N'fyutk ojh ;h. ftjbh j' e/ id'A T[j T[; d/ e'b nkJh sK T[j T[; ƒ nkgDh x[ZNthA rbteVh

Page 386: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK386

ftu b? e/ p'bh, “fw;No f;zx, :{ nko t?oh BkJh;, nkJh bkJhe :{.” iZe'^sZeh ftufuZsoeko B/ T[; e[Vh ƒ fJe gk;/ j' e/ T[; dh rZb ;[DB bJh nkfynk sK T[j bz{^bz{w[;eokT[Adh wubdh j'Jh T[; d/ Bkb j' s[oh.

nkgD/ ezpd/ p'bK s/ N[ZN/^c[ZN/ PpdK ftu fuZsoeko B/ T[; e[Vh ƒ g[ZfSnk fe ;kv/ u"jKftZu'A nkf\o sz{ w/oh u'D feT[A ehsh <

T[~so d/D s'A gfjbK fw; vbkfJbk B/ Gog{o BIo Bkb T[; d/ ghv/ s/ r~m/ j'J/ fi;wƒ t/fynk s/ fco p'bh, “BfEzr, fJN fJI i;N Bkowb ` nkJh tKNv N{ ;h J/ f;zx, n?Av:{ HHH n?Av :{ HHH.”

(e[M th BjhA, fJj sK pVh ;kXkoB fijh rZb j?. w?A t/yDk ;h fe f;zx fej' fij/j[zd/ B/ s/ sz{ HHH s/ sz{ HHH)

nky e/ fJe Pokosh w[;ekB Bkb T[; B/ T[; d/ wZShnK coekT[Ad/ v"b/ s/ fJe uz{YhGoh s/ fco T[~uh^T[~uh jZ;dh j'Jh T[; d/ Bkb fuwN rJh `

Page 387: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 387

wkD; iBw

XBh f;zx pVk ;kXkoB fijk ;kdk b" wB[Zy ;h. jo ;w/A frZfNnK sZe bzw/ Grt/A u'b/ftu fbgfNnk, o[doky dh wkbk c/ofdnK T[j gkm eodk ofjzdk. bzwh dkVQh, Grt/A ozrdh x'N e/ pzBQh gZr s/ bZeV dhnK yVktK T[; dh P\;hns dh fJe j'o ftP/Psk ;B.fgzv d/ ;ko/ b'e T[; d/ ;kT{ ;[Gk s/ Xkowe fposh dh pVh T[;ss eod/ ;B. T[j fgzvdk rqzEh ;h. ;t/o/ Pkw B/w Bkb r[od[nko/ ik e/ wo:kdk nB[;ko gkm eodk s/ nzs ftui[Vh ;zrs ƒ wkD; iBw d/ wjZst s/ fJ; d/ T[d/P pko/ T[gd/P eodk j'fJnk efjzdk, “wkD;iBw nw'be jhok j?, fJ; ƒ nzRkJhA BjhA r[nkT[Dk ukjhdk, u[ok;h bZy i{B G[rs e/ wB[Zyki{B gqkgs j[zdh j?, i{BK d/ uZeo ’u'A w[esh gqkgs eoB bJh wkD; ƒ ;dk jh nekb g[oytkfjr[o{ Bkb fbt bk e/ B/e ezw eoB/ s/ T[; d/ Bkw dk f;woB eoBk ukjhdk j?, sKi' fJj ihtB ;|bk j't/ s/ pzd/ ƒ w'y gqkgs j' ;e/.”

;t//o/ id'A T[j fgzv d/ xoK dk rik eoBk iKdk sK T[; d/ fJe jZE ftu o[doky dhwkbk s/ d{i/ ftu ek;k j[zdk. d'jK w'fYnK ’s/ o;d fJeZmh eoB bJh d' M'b/ bNe oj/j[zd/. s[od/ ;w/A T[; d/ g?oK dhnK yVktK fJe nihp fijk skb g?dk eodhnK ns/ fJ;skb d/ fgS'eV ftZu'A T[; dh wjhB s/ ;zrhswJh nktkI fBebdh, “wkD; iBw nw'bejhok `” fJ; s[e ƒ ed/ T[~uh ed/ bzwh j/e ftu pdb^pdb e/ rkT[Adk j'fJnk T[j xo'^xohiKdk ns/ o;d fJeZmh eoe/ r[od[nko/ d/ prb ftu pD/ nkgD/ xo tkg; nk iKdk.

ri/ dh o;d s/ r[od[nko/ d/ fdB'^fdB xN oj/ uVQkt/ Bkb T[; dk r[Ikok pVh w[PfebBkb j[zdk ;h. fdB' fdB s/Ih Bkb tX ojh wfjzrkJh ;"j'A T[; dh nkwdB dk fJj;kXB pVk ;hws s/ vzr^NgkJh tkbk jh ;h. id'A fes/ T[; ƒ fe;/ d/ xo nyzv gkmiK ftnkj Pkdh ’s/ ehosB eoB dk nt;o gqkgs j[zdk sK T[j pj[s jh gq;zB j[zdk. fgzvdhnK ;[nkDhnK id'A T[; e'b jZE j"bk eotkT[D iK fe;/ pZu/ dk MkVk eotkT[D nkT[AdhnKsK T[j nkgDh nkwdBh d/ fJ; tkX/ ns/ nkgD/ wj~st dk nfj;k; eoe/ nkg/ ftuBk fwT[Adk.

T[; dk NZpo seVk Gkok ;h. ;kb^;kb d/ |oe ’s/ izw/A nZm pZu/ fdB' fdB tZv/ j'oj/ ;B. T[; dh gsBh, XB e"o id'A fes/ xo dh szrh tb t/y e/ r[Z;/ ftu nkT[Adh sKnZX^G[y/ j'o o'Nh wzr oj/ pZu/ ƒ e[ZNdh j'Jh rkbQK eZYdh s/ fJ; ;G e[M dk fIzw/tko XBh

Page 388: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK388

f;zx ƒ jh nkydh, fi; B/ T[; tk;s/ fJj u"Dk izw e/ oZy fdZsk ;h. go XBh f;zx dhwkB;e PKsh ftu e'Jh |oe Bk g?Adk s/ T[j ;wkXh bkJh gkm eodk ofjzdk.

ed/^ed/ id'A T[j xo dh szrh s/ tkX/ gJ/ pZfunK tb t/ydk sK T[; dh BIo o/peZS/ gkJh Bzr/ g/N x[zw oj/ pZfunK d/ g/N s/ nNe e/ ofj iKdh. T[; ƒ fJzR gqshs j[zdkfit/A pZfunK d/ g/N tX oj/ j'D s/ pkeh nzr ;[eV oj/. fco tXdk^tXdk fJj g/N fJzBktZvk j' iKdk fe T[; ƒ g/N s'A fpBK j'o e[M th BIo Bk nkT[Adk. nkgDh nkwdB d/ ;zdoGftu T[j nkgD/ pZfunK dh frDsh nZm g/NK d/ o{g ftu eodk j'fJnk nkgD/ g/N s/ jZEc/odk ns/ rkT[D bZr g?Adk L “wkD; iBw nw'be jhok `”

brdh tkj XB e"o th fgzv dhnK ;[nkDhnK dhnK fBZehnK fBZehnK ;" p[ZshnK eodhj'Jh e[M Bk e[M xo b? e/ jh w[Vdh. nZm, ;Zs s/ S/ ;kb d/ pZu/ o'I xkj y'sD iKd/. e[Mxkj T[j nkgDh tZSh ƒ gkT[Ad/ s/ e[M T[j t/u fdzd/. ;o|/ d/ fJ; r[Iko/ s'A szr nk e/ XBe"o eJh tko XBh f;zx ƒ nkydh fe fJj GkJhg[Dk SZv e/ Pfjo e'Jh uZi dk ezw bZG/ sKfe nkwdBh dk e'Jh gZek ;kXB pD ;e/. r[od[nko/ d/ uVQkt/ s/ nyzv gkmK nkfd dhnkwdBh pj[s nfB;fus ;h. ed/ fInkdk, ed/ xZN ed/ T[~ek jh Bk. go dZ; g/N jo o'Io'Nh wzrd/ ;B. id'A th XB e"o T[; ƒ nfB;us nkwdBh tkbk fJj feZsk SZv e/ Pfjo dkezw Yz{vD bJh efjzdh sK XBh f;zx nr'A T[; ƒ efjzdk, “sz{ sK ewbh j?, J/; wkD; iBwftu ;kƒ wjkoki dh ;/tk eoB dk w"ek fwfbnk j?, fJj w"ek fe;/ GkrK tkb/ ƒ jh gqkgsj[zdk j?, fi; B/ fJj iht p\P/ jB, T[j fJBQK d/ dkD/ gkDh dk gqpzX th eo/rk. fJj pzd/ d/tZ; dh rZb E'VQh j? < i' e[M j[zdk j?, tkfjr[o{ d/ j[ew Bkb jh j[zdk j?.”

nZr'A XB e"o T[; Bkb MrV g?Adh s/ efjzdh, “;kb ;kb d/ |oe Bkb u"Dk izw e/oZy fdZsk j?, fJBQK dk g/N GoB pko/ th e[M ;'u fe wkbk jh c/odk oj/Ark <”

XBh f;zx ;G e[M PKs fuZs Bkb ;[D e/ efjzdk fe fJj ;G gowkswk dh bhbQk j?.XB e"o MrV^MrV e/ EZe iKdh s/ fco o'Nh N[Ze d/ nkjo ftu i[Nh ykV^ykV GKv/ yVekT[Adhj'Jh p[V^p[V eodh ofjzdh. oks g?Adh sK nzB gkDh Se e/ ;G pZu/ nkg' nkgD/ rX'fbnkftu ik ;"Ad/. XBh f;zx nkgD/ wzi/ s/ ;wkXh bkJh gkm eodk ofjzdk. XB e"o GKvk NhAvk;KG e/ EZeh N[ZNh s/ r[Z;/ ftu p[V^p[V eodh j'Jh nkgDh wzih s/ ik g?Adh.

XBh f;zx T[; ƒ g'b/ fij/ p[bkT[Adk sK T[j nkgD/ rX'b/ ftu j'o th ;z[rV iKdh.fco XBh f;zx T[~uh j/e bk e/ pdbt/A ;[oK ftu rkT[Dk P[o{ eodk L “wkD; iBw nw'bejhok.” tko^tko fJj s[e XB e"o d/ ezBK ftu g?Adh sK T[j x/; tZNh e[M fuo pkndnzdo/ nzdo w[;eokT[D br g?Adh. o'I T[j gqD eodh fe n?; ;kb j'o pZuk BjhA j'Dd/Dk. fJ; Boe d/ ihtB ftu fJe j'o iht dk tkXk BjhA eoBk. go id'A tko^tko T[;d/ ezBK ftu XBh f;zx d/ rkT[D dh nktkI g?Adh sK T[j nzdo/ nzdo w[;eokJ/ fpBK Bkofj ;edh, feT[Afe T[; ƒ gsk ;h fe j[D XBh f;zx nZr/ eh eo/rk.

id'A XBh f;zx t/ydk fe pZu/ ;"A rJ/ jB sK T[j dZp/ g?ohA XB e"o dh wzih d/ f;oQkD/p?m e/ j"bh^j"bh bkv Goh nktkI ftu tko^tko rkT[Adk L “wkD; iBw nw'be jhok.”sK XB e"o nkgD/ jk;/ ƒ dZpdh j'Jh Ugo/ r[Z;/ Bkb efjzdh L

Page 389: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 389

“ikj wo goQ/, w?ƒ j'o Bk ;sk. pZu/ ikrd/ nk s/ w?A fJ; u"D/ ftu j'o tkXk BjhAeoBk ukj[zdh.”

XBh f;zx T[; d/ g/N s/ wbeV/ fij/ e[se[skVh eZYdk j'fJnk c/o T[j' jh s[e tko^tkorkT[Adk sK XB e"o jZ; g?Adh s/ fco g'b/ g?ohA XBh f;zx Bkb T[; d/ ewo/ ftu gj[zu iKdh.

gfjb/ fszB pZu/ g?dk j'D s'A pknd oks t/b/ dh fJj xNBk T[BQK bJh fJe gqkfeqseB/w pD rJh ;h. fsqekbK t/b/ id'A XBh f;zx fJj s[e tko^tko rkT[Adk sK XB e"o ƒ wkD;iBw pko/ ehsk T[; dk ;kok T[gd/P J/; fJe fSD ftu ;z[rfVnk j'fJnk gqshs j[zdk. fJjfSD i' jo oks fdB d/ jZv s'Vt/A Xzd/ s/ r[Z;/ Go/ pZeVtkj s'A pknd T[BQK ƒ gqkgs j[zdk;h. XB e"o ƒ ikgdk fe fJj fSD jh w[esh dk fSD j?. fJ; s'A w[esh gqkgs ehs/ fpBKBhAd n;zGt j?. fco ;G e[M G[Zb G[bk e/ T[j XBh f;zx d/ wzi/ s/ ik ;"Adh.

fJBQK fdBK ftu jh Gkos ;oeko B/ gfotko fB:'iB s/ I'oK P'oK Bkb nwb eoBkP[o{ eo fdZsk ;h. fJe gk;/ wod ;N?o/bkJhI ehs/ ik oj/ ;B s/ d{i/ gk;/ fJ;sohnKd/ b{g bkJ/ ik oj/ ;B. b'eK d/ wB ftu nihp^nihp soQK dhnK r[zMbK T[sgzB j' ojhnK;B. b{g b[nk e/ fJ;soh nkgD/ gsh dh r?o^jkIoh ftu fpBK fe;/ G? s'A fe;/ th woddk ;zr eo ;edh ;h. ;N?o/bkJhI j'fJnk wod rqfj;E Xow dh t|k s'A w[es j' e/GqPNkuko ftu g? ;edk ;h. gsh gsBh ;G fJe d{i/ ƒ PZe dh fBrkj Bkb t/y oj/ ;B.f;nkD/ s/ gVQ/ fby/ b'e nkoEe gfjb{ s'A gfotko fB:'iB d/ wjZst ƒ ;wMd/ j'J/ th wkB;egZy s'A d[yh ;B. gfotko fB:'iB dh d[otos'A GqPNkuko ƒ :Ksoe fBnkJ/ s/ nkXko d/e/ ni'eh B?fsesk ƒ fBxko ;edh ;h, go XBh f;zx ƒ fJBQK ;'uK Bkb e'Jh ;o'ekoBjhA ;h. xo dh rohph ƒ th T[; B/ T[;/ soQK gqkfeqse o{g ftu ;theko eo fbnk ;hfit/A nZm pZfunK d/ iBw ƒ. T[j sK ;r'A efjzdk ;h fe e[dos dh fJ; y/v ftu wB[Zyƒ d\b BjhA d/Dk ukjhdk. ed/^ed/ T[j nkgD/ e'b gfotko fB:'iB ;zzpzXh okJ/ b?D nkJ/b'eK ƒ efjzdk fe izwD woB sK ;G gqwkswk d/ jZE ftu j?. T[; d/ fJ; j[ew ftu o[ektNgkT[Dh Xow d/ n;{bK d/ fto[ZX j?. fi; B/ f;qPNh ;kih j?, iht g?dk ehs/ jB, T[j T[BQKd/ nzB gkDh dk gqpzX th eo/rk.

fJBQK fdBK ftu jh XB e"o B"t/A pZu/ ƒ iBw d/ e/ ;tk wjhBk g{ok eoB T[gozs w[Vu"Ae/ uVQ p?mh ;h. fgzv dhnK fJ;sqhnK, fiBQK B/ gfotko fB:'iB s'A bkG T[mkfJnk ;h, id'AXB e"o ƒ fJ; d/ bkG pko/ dZ;dhnK sK T[j XBh f;zx Bkb rZb eodh. nzdo/ nzdo fJ;dh b'V ƒ ;wMd/ j'J/ th T[j fJ; ƒ Xow d/ fto[ZX nky e/ ft;ko fdzd/. fgzv d/ brgrnZX/ s'A tZX wodK shthnK B/ gfotko fB:'iB s'A bkG T[mkfJnk ;h. fJBQK fdBK ftu jhXBh f;zx d/ fgzv ftu fco gfotko fB:'iB dk e?Ag bZr fojk ;h. fgzv d/ gzukfJsh, Bzpodkos/ j'o ;wMdko b'e eZb/ eZb/ xo ik e/ gfotko fB:'iB d/ jZe ftu gouko eo oj/;B. fi; d/ th d' s'A tX/o/ p~u/ ;B T[; ƒ T[; dh nkgDh nkoEesk s/ d/P dh fBZstX ojh nkpkdh ;"j/A xN oj/ T[sgkdB dh dbhb d/ e/ gfotko fB:'iB bJh wBkfJnkik fojk ;h. J/;/ r/V ftu XBh f;zx th nk frnk. ;ko/ iD/ mZm/ w\"b ftu T[; d/ d[nkb/j' rJ/ s/ efjD bZr/, “b'eK ƒ sK gzi^gzi XhnK s'A pknd ik e/ fes/ fJe g[Zso dk wz{j

Page 390: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK390

t/yDk fwbdk j?, go s?ƒ sK B"A ;kbK ftu B"A g[Zso fwb rJ/ jB ` j'o s?ƒ eh ukjhdk j? <”XBh f;zx B/ nkgD/ pZfunK dh frDsh ’s/ M/Agd/ j'J/ fejk fe fJj ;G e[dos d/

n\fsnko j?. fJ; ftu pzd/ dk eh tZ; < fgzv d/ gzukfJshnK B/ dbhb fd~sh fe ;kfJz;dh T[~Bsh B/ s/ oh;ou B/ j[D e[dos d/ B/wK ftu d\b d/Dk P[o{ eo fdZsk j?. gfotkofB:'iB fJ; dh fJe gqsZy T[dkjoD j?. XBh f;zx B/ pE/ok fejk fe fJj ;G Xow d/T[bN j?, go T[; dh e'Jh g/P Bk rJh. ;ko/ iD/ XBh f;zx ƒ torbk e/ e?Ag ftub? rJ/.

XBh f;zx d/ nzdo fJe nPKs MZyV M[Zb fojk ;h. T[j pkjo'A Gkt/A u[Zg ;h, go nkgD/nzdo d/ P'o dh oZ;kePh ftu fpzd fpzd fyZfunk, Xohfenk, sfDnk ik fojk ;h. i/ T[jUgo/PB eotkT[D pko/ ;'udk sK T[; d/ nzdo uz{Yh Goh iKdh fe i/ ;ko/ jh pZu/ wo rJ/sK eh pD/rk < T[Fzi jh fJj rZb T[; ƒ Xow s'A T[bN ikgdh ;h. T[j ;'u fojk ;h fei/ T[; B/ e[dos d/ fJ; B/w ftu o[ektN gkJh sK T[; dh j[D sZe dh ;koh ;kXBk ft|bfwZNh ftu fwb ikt/rh. fco T[j nkgDh fBZxodh nkoEe jkbs, nzB dh E'VQ s/ fBskgqshtX ojh wfjzrkJh pko/ ;'udk sK T[; ƒ gzukfJshnK dh rZb th ;koEe ikgdh. feT[AfetZv/ j' oj/ pZfunK bJh fiZE/ tX/o/ G'iB dh b'V ;h, T[~E/ Bkb jh ftZfdnk ’s/ th \ou j'Dk;h. fJ;/ wkB;e oZ;kePh ftu T[; dh tkoh nk rJh sK T[; B/ nkgDhnK jzGhnK j'JhnKbZsK s/ yVQ/ j[zfdnK nkb/^d[nkb/ p?m/ j'o pzfdnK tb Mksh wkoh sK ;fji/ jh T[; d/ wz{j'AfBefbnk L “fJj wkD;.” fJj efjzfdnK jh T[; d/ f;woB ftu T[; dh wBg;zd s[e L“wkD; iBw nw'be jhok” d/ p'b T[~u/ j'J/ s/ Bkb jh T[; nzdo fJe^fJe eoe/ T[; d/;ko/ Xkowe ;z;eko nB[gqkDs j' rJ/.

id'A T[j nzdo gj[zfunk sK vkeNo B/ T[; ƒ GrtK u'bk T[sko e/ Ugo/PB EhJ/Noftu got/P eoB bJh nkfynk. XBh f;zx B/ fMied/ j'J/ fejk, “ih w?A Ugo/PB BjhAeotkT[Dk ukj[zdk.”

“go fgzv d/ gstzfsnK B/ s/ok Bkw fb;N ftu Pkfwb ehsk j'fJnk j?. T[Fzi ths/o/ B"A pZu/ jB. s?ƒ nkgD/ gfotko dh fpjsoh bJh e[M f|eo eoBk ukjhdk j?. fJ;s'A tZv/ gfotko dk p'M MZbD d/ sz{ ekpb BjhA.”

“ih T[j sK mhe j?, go w?ƒ ;wM BjhA nkT[Adh w?A eh eoK < fit/A s[;hA efjzd/ j'mhe j?, go vkeNo ;kfjp ` s[;hA jh dZ;' fe e[dos d/ j[ew nB[;ko fi; o{j B/ u[ok;hG[rs e/ w/o/ d[nkok wB[Zyk u'bk XkoB eoBk j?, T[; dk eh pD/rk < BjhA, vkeNo;kfjp ` w?ƒ nkgDk e'Jh f|eo BjhA, i/ fuzsk j? sK T[; o{j dh j?. j[D s[;hA jh dZ;'w?A eh eoK < wkD; iBw tko^tko BjhA fwbdk.”

wkD; iBw dk fIeo efodnK jh XBh f;zx d/ f;woB ftu XB e"o dk fuZso T[GfonksK T[; B/ fwzBQh w[;eVh jZ; oj/ vkeNo dh gotkj ehs/ fpBK fJe nB'y/ fij/ ft;wkddk nB[Gt ehsk s/ fco nkg w[jkok jh T[j M{w^M{w e/ rkT[D br fgnk L

“wkD; iBw, nw'be jhok .wkD; iBw, nw'be jhok.”

Page 391: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 391

so; d/ gkso

fizBh tko w?A Pqh s/ Pqhwsh r[opuB ƒ fwbD frnk, fJj jh gqGkt b? e/ nkfJnk fefJBQK dk ;kE N[ZNk fe N[ZNk ` ykD/ dh w/I, ;Nvh iK bknB ftu ukj ghAfdnK, id'A thw?A t/fynk T[BQK ƒ MrVd/ jh t/fynk. fJe d{i/ ƒ fs;oekod/, fJe d{i/ Bkb pZM/ ofjDdk nkg' nkgDk nfj;kB iskT[Ad/. ;qhwsh r[opuB nkgD/ gsh d/ GZd/, w'N/, p/v"b s/ ekp{s'A pkjo fi;w dh eVh fBzdk eodh j'Jh efjzdh L

“t/y' Gok ih, fJBQK ƒ e'Jh uZi th j? < ukj ghD bZrd/ jB sK yzvdkBh s'A eZg seuwu/ Bkb yzv fbiKd/ fbiKd/ nZXh w/I T[~s/ jh v'bQ fdzd/ jB. f;roN dh ok\, ok\dkBhftu ikD dh EK yzvdkBh ’u'A j[zdh j'Jh ;ko/ w/I ’s/ fyZbo iKdh j?. w;K^w;K w?A B"eokDhs'A ;|kJh eotkT[Adh jK, go fJj pkjo'A dBdBkT[Ad/ j'J/ fuZeV^rko/ Bkb fbZpV/ p{NK;w/s vokfJzr o{w dh w?fNzr T[~s/ nk Xwed/ jB. fJj BjhA fe p{N bkj bJhJ/ iK v;Ng?v Bkb jh ;k| eo bJhJ/. o'I efjzdh jK fe ;t/o/ T[~m e/ P/t eo', BjkU, tkb pDkU,uzr/ egV/ gkU, s[jkvh P\;hns ftu e'Jh fyZu, e'Jh fdbePh g?dk j't/. go fJBQK d/ f;oiz{ th BjhA ;oedh. pVhnK rzdhnK nkdsK jB fJBQK dhnK. ;t/o/ ;" sobk eoe/ T[mkT[AdhjK fe T[m' fsnko j't', d/j ;ztko', go fJj fdB uVQ/ se nZyK wbd/ ;[Zs/ ofjzd/ jB s/fco id'A n\pko tkbk nkT[Adk j? sK T[~md/ jB, nZyK wbd/ j'J/ p?~v Nh dk eZg s/ n\pkob? e/ b?t/Noh ftu ik tVd/ jB. t?;NoB NkJhg b?t/Noh sK eh pDtk bJh j?, Jh;NoBnkdsK th G[Zbd/ ik oj/ jB. w?A tko^tko nktkI fdzdh jK fe BQkT[D bJh gkDh row j?,S/sh eo', n\pko c/o gVQ b?Dk, go fJj fjZbd/ sZe BjhA. ;[VQe/ wko^wko ukj ghAd/ j'J/n\pko dk gkm eoh iKd/ jB. fco id'A T[~md/ jB sK nkT[Ad/ j'J/ cbZP dk gkDh SZvDkth G[Zb iKd/ jB, Sh Sh Sh, fezBhnK rzdhnK nkdsK jB ` e'Jh ;bhek BjhA. w?A sK o'AdhjK nkgD/ eowK ƒ. fejd/ Bkb tkj g? frnk `”

J/BhnK rZbK d/ d"okB ;qh r[opuB fJe tkoh th BIo u[Ze e/ T[sKj BjhA t/yd/,fit/A fJj ;G e[M ;[DB bJh T[j jo ;w/A jh fsnko ofjzd/ j'D. w'N/ PhfPnK s/ GZd/co/w tkbh n?Be ’u'A x{o x{o t/yd/ j'J/ u[Zgukg feskp gVQh iKd/ jB. T[BQK ƒ u[Zg t/ye/ ;qhwsh r[opuB nkgDhnK rZbK c/o P[o{ eo fdzd/ jB L

“eZbQ n;hA pZ;K d/ nZv/ sZe ikDk ;h ` eZu/ okj ftu whAj g?D eoe/ fsbQeD j'Jh^j'Jh

Page 392: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK392

;h. w?A jIko tko fejk fe nZr/ t/y e/ d/j ;zGkb e/ s[o/. go fJj T{m tKr wz{j u[ZehnkgD/ g?oK ƒ G[Zb e/ fszB tko fsbQe e/ fvZr/ ` ;ko/ eZgV/ bp/V bJ/ ` fszB/ tko eZgV/pdbD n;hA xo tkg; nkJ/ s/ c/o ik jh Bk ;e/. c';V jB fBo/ c';V ` fJBQK ftu T[~ehjh ikB BjhA.”

;qh r[opuB feskp tb'A nZyK jNk, wZE/ fsT{VhnK uVQk e/ nkgDh GZdh nktkI ftu r[Z;kGo e/ efjzd/ jB, “u[Zg th eo fe ezB ykJh ikJ/Arh ` gsk BjhA s?ƒ eK dh IpkB feZE'Afwb rJh ` fej' fijh fSgebh Bkb ftnkj j' frnk. Bk neb, Bk IpkB ƒ b[rkw ` jZvhnKdh w[Zm ` f;o ’u X"b/ nk uZb/ jB, go fJ; ƒ neb Bk nkJh `”

“Pow BjhA nkT[Adh w/o/ X"b/ g[DfdnK ` fJj X"b/ sK BIb/ d/ jB. nkgDh ghVQhj/m ;'Nk c/o' sK gsk bZr/, ;kok f;o fuZNk j'fJnk fgnk j? ` wkfgnK B/ itkB ijkB XhnXyV d/ wZE/ wkoh. e[M th Bk ;'funk. w/o/ ;ko/ ukn sK T[;/ fdB wZm/ g? rJ/ ;B, id'Aw?A ftnkj tkb/ fdB iB/s d/ w'jo/ f;jok pzBQhA fJ; d/j fijh ƒ s[od/ t/fynk ` ekbk ozr,Bk wz{j Bk wZEk `”

s/ fco ;qh r[opuB fyM iKd/. T[~uh^T[~uh dpe/ wkod/, sbke d/D dh Xweh fdzd//,nZr'A ;qhwsh r[opuB th xZN BjhA eod/ s/ nzs EZe jko e/ BhthA gkJh ;qh r[opuB feskpƒ |oP s/ gNek wkod/ s/ p?~vo{w ftu ik e/ nzdo'A e[zvk bk b?Ad/. ;Nvh ftu T[BQK dhgsBh T[~uh^T[~uh o'Adh nkgD/ tkb y'Ajdh s/ nkgD/ f;o d/ X"fbnK ƒ ;" ;" ;btksK ;[DkT[Adhs/ efjzdh fe i/ p[ZY/ Bkb jh tkj fgnk ;h sK fJBQK uzdfonK B/ th e'Jh t|k BjhA ehsh,itkBh ftu jh nk rJ/ `

fJj BkNe w?A fJe BjhA nB/e tko t/fynk ;h s/ jo tkoh jh ;'funk ;h fe j[DsZe T[j nbfjdk j' u[Ze/ j'Dr/. ebgBk ftu w?A T[BQK d/ MrV/ ƒ e[ZN^e[Nkg/ s/ sbke segj[zud/ t/ydk, go id'A T[BQK ƒ w[V fJeZm/ ofj oj/ t/ydk, sK pVh j?okBh j[zdh `

;qhwsh r[opuB fsZy/ BePK tkbh ;[pe s/ gsbh fijh B"itkB shthA ;h, nkgD/ gshs'A d; toQ/ S'Nh. BIb/ ekoB T[; d/ f;o ftu tes'A gfjbK X"b/ nk rJ/ ;B. ;qh r[opuBBkb T[; d/ ftnkj dh ejkDh th nihp ;h. ;qh r[opuB nkfd XowhnK d/ gfotko ftZu'A;B. ;\s fwjBs s/ T[~dw Bkb T[j n?~wH J/H sZe gVQ/. fco ghH ;hH n?~;H eoe/ n?rI?efNtn|;o pD rJ/. fJ; d"okB T[BQK d/ jkD dhnK ;G e[VhnK ftnkj eotk e/ uko^ukogzi^gzi pZfunK dhnK wktK pD u[ZehnK ;B. id'A T[j gVQd/ ;B, sK T[BQK ƒ pV/ foPs/nkJ/, go j[D id'A T[j n|;o pD u[Ze/ ;B sK T[BQK ƒ nkgDh pokdoh ’u'A e'Jh gVQh fbyhe[Vh BjhA ;h fwb ojh. d{ih pokdoh tkb/ foPsk eoB bJh fsnko BjhA ;B. ;qhwshr[opuB d/ wkfgnK B/ th T[BQK ƒ uzrk gVQkfJnk ;h. T[j th fe;/ gVQ/ fby/ s/ uzr/ nj[d/s/ bZr/ j'J/ w[zv/ dh sbkP ftu ;B. gfjbK sK T[BQK ƒ e'Jh w[zvk jh Bk fwfbnk s/ id'Afwfbnk jh sK T[j ;qh r[opuB ;B, nihp ;wM"sk ;h ;zi'r dk `

ftnkj s'A pknd ;qhwsh r[opuB d/ X"b/ j'o th tXD bZr gJ/ a s/ ;qh r[opuB dkw'Nkgk. T[BQK d/ n"bkd e'Jh BjhA ;h. ;qhwsh r[opuB r[nKYhnK d/ pZfunK tb j;os GohfBrkj Bkb t/yd/ sK T[BQK d/ nzdo'A jT[ek fijk fBeb iKdk.

Page 393: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 393

id'A ;qh r[opuB d|so ub/ iKd/ sK ;qhwsh r[opuB d{ih wzIb d/ pokwd/ j/m e[o;hvkj e/ p?m iKd/. T[BQK d/ r[nKYh ;qh ;ZGotkb dh sqhws pVh ;z[do s/ Got/A i[Z;/ dh wkbe;h. id'A ;ZGotkb nkgD/ ewI"o fi;w ƒ w'N/ eZgfVnK ftu ;w/Nh d|so ub/ iKd/ sKT[BQK dh sqhws ƒ fwbD tk;s/ fJe fsZy/ BePK s/ ghv/ fi;w tkbk jZNk^eZNk w[zvk nkT[Adk.fJe ezX dh ftZE s'A ;qhwsh r[opuB ƒ T[BQK d'jK d/ \[wko nkb{dk jkf;nK dh rz{i ;[DkJhfdzdh, s/ T[BQK ’u'A T[j T[; w[zv/ d/ wZShnK coekT[Ad/ v"fbnK dh tbrD ftu tbh j'Jh ;qhwsh;ZGotkb d/ ;ko/ fi;w ƒ y[ZbQfdnK, pzd j[zfdnK, XVefdnK, ;kj b?AfdnK wfj;{{; eod/ sKT[BQK d/ o'w^o'w ’u'A fJe dod fij/ dh bfjo T[Zmdh.

uko ti/ ;qh ;ZGotkb d/ nkT[D s'A gfjbK^gfjbK id'A T[j w[zvk ekjbh edwK Bkbekohv'o ’u'A j' e/ r/N gko eodk, ;qhwsh ;ZGotkb dhnK P[nbk i[nkbk j'JhnK nZyK nzdoM[Zb ojh nPKs fsqPBK tb t/y e/, ;qhwsh r[opuB dk ;rbk nkgk fgzfink iKdk.

;qhwsh r[opuB dh th nihp eEk ;h. ;e{b ftu gVQfdnK ftnkj s'A gfjbK fJetkoh T[BQK ƒ roG j' frnk ;h. pdBkwh d/ vo s'A T[BQK d/ wkfgnK B/ fdZbh fbik e/T[BQK dk roGgks eotk fdZsk ;h. T[; s'A pknd ;qhwsh r[opuB ƒ b/e'ohJ/ s/ jbe/ fij/g?V/ dh fPekfJs j' rJh ;h. ed/ ed/ T[BQK dk ih eodk fe T[j th ;qhwsh ;ZGotkbtKr nPKs fsqPBk ƒ PKs eoB dk e'Jh jZb Yz{v b?D. go fco b/e'ohJ/, g?V/ s/ X"b/tkbK dk f\nkb nkT[AfdnK jh T[j ;'ud/ w?ƒ e"D gotkB eo/rk < s/ i/ ;qh r[opuB ƒgsk bZr frnk sK T[j th jZE'A fBeb ikDr/. T[j ;'ud/ fe ‘fco th ftuko/ fezB/ uzr/jB. id'A th w?A fYZbh j[zdh jK o;'Jh s'A b? e/, xo dh ;|kJh se dk ;kok ezw T[j nkgeod/. ;t/o/ T[~m e/ T[; bJh p?~v Nh b? e/ nkT[Ad/. fJbki s/ jo wjhB/ fezBk jh\ou eo fdzd/. J/Bh ;/tk s/ d/y Gkb sK fe;/ dh j;gskb ftu th BjhA j' ;edh `ftuko/ HHH `” T[j ;'ud/.

;qh r[opuB eJh tkoh w?ƒ nkgDh gsBh dh t|k dhnK rZbK d; u[Ze/ ;B s/ nkgD/nkg ƒ eJh tkoh e';d/ th ;B fe T[j fJj' fijh t|kdko gsBh d/ ekpb BjhA jB. T[BQKB/ w?ƒ dZf;nk fe fJe tko T[BQK B/ j'Nb ftu ewok ohIot eotkfJnk s/ t/;tk dh T[vheftu Pokp ghD bZr gJ/ ` id'A T[j nkJh sK T[j T{Fzx oj/ ;B ` T[; tb t/y e/ T[BQKdhnK sq/bhnK S[ZN rJhnK, ;kj c[ZbD br fgnk, fdb dh XVeB s/I j' rJh s/ T[j T[;ƒ fJe b|I ej/ fpBk j'Nb s'A GZi nkJ/ ` w?A T[BQK ƒ fejk fe fJj' fij/ ezw sK j"A;b/Bkb jh j[zd/ jB. T[j efjD bZr/, “mhe n? Powk ih, go g[fb; dk vo, p/fJZIsh HHH s/Bkb/ gsk BjhA eh rZb j? fe jo shthA tb t/y e/ w?ƒ T[Fzi jh fbi^fbih efuQnKd fijhnkT[D br g?Adh j?, c[Zbd/ ;kjK ftu d[orzX fijh Go iKdh j? `”

w?A T[BQK ƒ ;bkj fdZsh fe nfij/ ;w/A, n|hw, voZrI iK Pokp pVh ;jkfJskeodh j?.

“BjhA Powk ih, Pokp gh e/ w?ƒ BhAd nkT[D bZr g?Adh j?, ;"D ƒ ih eodk j?.”“j?okBh j? r[opuB ih ` wk;k nchw yk e/ s/ Pokp gh e/ w/o/ nzdo sK fit/A

nB/eK wod ikr g?Ad/ jB, nB/eK ok\fPPK dh Pesh nk iKdh j?, fJj' fij/ ;w/A wB[Zy dk

Page 394: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK394

ok\fPP pDBk pj[s Io{oh j?. p/rkBh shthA s/ Pokp id'A fJeZm/ j' ikD sK d'jK ƒ p/dodhBkb jh tosDk g?Adk j?.”

efj e/ w?A ;qh r[opuB tb rbk; tXkfJnk. T[j BjhA^BjhA eod/ Pokp dk rbk;rN^rN uVQk rJ/ s/ fco o'j ftu nk e/ efjD bZr/, “Powk ih ` w/oh gsBh pj[s uzrhj?. n;hA Gkt/A bV gJhJ/ go ;kvk fgnko pj[s j?. T[j pVh t|kdko j?. ftukoh phwkoofjzdh j?, fco th uzrh bZrdh j?. ;t/o/ id'A w?A g"VhnK T[~so e/ eko ftu p?mdk jK, sKT[j izrb/ e'b yV' e/, w?ƒ ftdk eodh j?, T[FzBh d/o T[~E/ yV'sh w?ƒ t/t eodh ofjzdh j?,fizBh d/o fe eko nZy'A T[jb/ BjhA j' iKdh. id'A w?A Pkw ƒ uko ti/ s'A pknd tkg; nkT[AdkjK sK T[j T[~E/ jh yVQh w/ok fJzsIko eo ojh j[zdh j?. ;kv/ r[nKYh ;ZGotkb dh sqhwsB/ ed/ th ;qh ;ZGotkb ƒ fJ; soQK ftdk BjhA nkyh s/ Bk oh;ht jh ehsk j?. Powk ih,w?A sK j[D t/;tk pko/ ;'uDk jh SZv fdZsk j?.”

nZi w?A ;qh s/ ;qhwsh r[opuB ƒ xo ykD/ s/ p[bkfJnk j?. d't/A pV/ pD^cp e/ nkJ/jB. w?A B"eo ƒ ;qh r[opuB s/ nkgD/ tk;s/ Pokp ns/ T[BQK dh ;qhwsh bJh gkJhB n?gbi{; fbnkT[D bJh efjzdk jK. d't/A uhIK nk rJhnK jB. d' rbk;K ftu Pokp ;'vk s/po| fwe; eoe/ w?A fJe rbk; ;qh r[opuB tb tXk d/Adk jK. T[j fjufeukT[Ad/ j'J/ rbk;cV b?Ad/ jB. ;qhwsh r[opuB T[BQK ƒ r[Z;/ Bkb x{od/ j'J/ gkJhB n?gb i{; dh Ifjo wkoeo oj/ jB. J/B/ ftu e[M j'o d';s nk Pkwb j[zd/ jB. d"o s/ d"o ubdk j?. w?A j?okBjK fe ;qh r[opuB rbk; s/ rbk; uVQk oj/ jB. pkjo pZdb s/ nBQ/ok rfjo/ j' oj/ jB.d';s T[~m e/ ub/ rJ/ jB. ;qhwsh r[opuB d/ tko^tko efjD s/ B"eo B/ ykDk bZrk fdZskj?. ;qhwsh r[opuB nkgD/ gsh ƒ, Pokp SZv e/, ykDk ykD bJh efj oj/ jB.

“T[~m' th ykDk, mzvk j' fojk j?. fInkdk gh e/ s[;hA x[okV/ wko^wko w/oh BhAd \okpeoBh j?.”

go n;hA ghJh ik oj/ jK. nukBe ;qhwsh r[opuB d/ nzrK d/ x[zv w[V iKd/ jB,T[BQK dk fi;w nzdo{Bh ;odh d/ eKp/ ftu mzvk g? e/ e[o;h ftu b[VQe iKdk j?, nkB/ T[sKjuVQ iKd/ jB, dzdb g? iKdh j? ` w?A s/ ;qh r[opuB S/sh^S/sh ;qhwsh r[opuB ƒ ;zGkbDdk :sB eod/ jK, go T[j e[M BjhA p'bd/. uwu/ Bkb T[BQK dh dzdb g[ZN e/ w?A gkDh dhnKe[M pz{dK T[BQK d/ wz{j ftu gkT[Adk jK. T[j nZyK g[ZNd/ jB, nZyK s/ nzrK Bkb nihp^nihpjoesK eod/ jB. ;qh r[opuB efj oj/ jB, “Powk ih ` w[nk| eoBk, w/oh gsBh ƒfco fj;NhohJ/ dk d"ok g? frnk j?, ftukoh `”

w?A T[BQK dh gsBh ƒ u[Ze e/ T[BQK bJh Bhns p?~v^o{w ftu fbik e/ fJe wzi/ s/ fbNkfdzdk jK. ;qh r[opuB xpokjN ftu nkgDk ;{N bkj e/, pB?B eSfjo/ ;w/s nkgDh gsBhd/ wzi/ s/ pfjzd/ j'J/, oIkJh r'fvnK s/ b? e/ efjzd/ jB, “v"AN toh Powk ih, nkJh n?wt?oh ;"oh, fJj j[D/ mhe j' ikDr/, s[;hA o?;N eo'.”

fJj ;[D e/ ;qhwsh r[opuB nZyK g[ZNd/ j'J/ gfjbK w/o/ tb s/ fco nkgD/ gsh tbt/yd/ jB. w?A T[BQK dk dotkIk G/V e/ nkgD/ ewo/ ftu nk iKdk jK. Pokp dh p'sb fJefBt;so shthA tKr w/o/ ;kwQD/ gJh j? `

Page 395: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 395

Bkb d/ ewo/ ftZu'A ezXK ƒ ezB bkT[Adh j'Jh ;qhwsh r[opuB dhnK f;;ehnK dh nktkIT[~Godh j?, w?A j?okB jK, ;qh r[opuB efj oj/ jB, “vkofbzr gbhI, j'P ftu nkU,t/y' nfj t/y', w?A ;"Adk BjhA, gqkfwI.”

“BjhA^BjhA, s[;hA jo tkoh jh fJ; soQK efjzd/ j' s/ fco Pokp d/ pjkB/ gk;k tZNe/ x[okV/ wkoB bZr g?Ad/ j'. s[jkƒ eh j' frnk j? < s[jkvh d/j ftu ikB jh BjhA ojh.fBoh fwZNh `”

“BjhA^BjhA, gbhI vkofbzr, pVh p/fJZIsh j't/rh, j"bh p'b', j'P eo', ezXK d/ th ezBj[zd/ jB, w?A HHH w?A ;"Adk BjhA.”

;qh r[opuB d/ x[okfVnK dh nktkI Bkb w/o/ nzrK ftu sDkn s/ w/o/ fIjB ftu fJeBhw^fBg[z;e wod dk fuZso T[~Godk j?.

“ftuko/ `” efj e/ w?A w[;eok g?Adk jK `

Page 396: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK396

;[gBk fiT[A ;z;ko

nZi c/o T[j T[dk; ;h, T[dk; s/ T[gokw, nkgD/ nkg s'A, ;G s'A. nzdo e'Jh ;z[Rfijh gZ;oh j'Jh ;h, gZ;o e/ sDh j'Jh, ftu ftukb/ T[; dh j'Ad sD^sD fyZu j' ojh ;h.d' ;kb j' rJ/ ;B T[; ƒ J/E/ nkfJnK, go fJ; ;z[R s/ fJ; fIjBh sDkn dk ekoB T[;ƒ ni/ se th ;wM BjhA ;h nkfJnk. nfij/ ;w/A id'A T[j B?o'ph Pfjo dhnK ftPkb ;VeKd[nkb/ ir^wr eodhnK d{Xhnk s/ ghbhnK Iod pZshnK ftZu'A bzxdk, sK T[; ƒ fJzR wfj;{;j[zdk fit/A ekby d/ fJ; fGnkBe g?Av/ ftu f\IK dk ghbk Iod, \[Pe s/ G[o G[o g?Adk ;kokozr T[; nzdo T[~so nkfJnk j't/. d{Xhnk pZsh dk fBoSb ukBD nkgD/ nkg s/ fJe wIkeikgdk. T[; d/ edw wPhBh rsh ftu pZM/ nkgD/ nkg o?Av/t{ (Rendezvous) d/ ;kjwD/ nke/ o[e rJ/.

ek|h^jkb dh gkoNhPB bzx e/ T[j f;ZXk pko ftu ik tfVnk. ekT{ANo ’s/ n|oheBp?o/ d/ e'b yV's/ nzro/I wkbe ƒ t/y e/ T[; ƒ nihp fijk nfj;k; j'fJnk, fit/A T[jo{(nkIkdh) s'A pknd th J/E/ ni/ sZe eb'Bhnb j?Ar Uto j't/. fiT{e pke; ftu fe;/ B/fJe Pfbzr dk f;Zek gkfJnk, fszB tko pNB dpD dh ‘efbZe, efb~e, efbZe’ dh nktkInkJh s/ fco jbe/ fij/ ‘efbZe’ dh nktkI s'A pknd fJe ohekov dhnK gZSwhA X[BKT[~GoBhnK P[o{ j'JhnK sK Bkb jh ;kwQDh w/I s'A uko n|oheB jk;/ T[~Go/, fJe' x[ZN ftughs/ ;eku d/ uko ikw T[BQK ;kwQD/ \kbh gJ/ ;B, fJzi bZrdk ;h fit/A T[BQK uko P"ehBfgnkeK B/ j[D/ j[D/ phno s'A ft;eh tb fPcN ehsk j't/, feT[AFfe n|oheBK dh pj[^frDshphno jh ghAdh j?. ;eku dh sb\h d/ nfj;k; ƒ PkfJd T[BQK B/ jk;/ ftu v'pD dk :sBehsk ;h. fJe n|oheB i'Vk T[~fmnk s/ fiT{e pke; ;"j/A nk e/ Nft;N eoB bZr fgnk.T[; d/ Bkb jh phNb NkJhg tkbK tkb/ d' Bt:[te nzro/I w[zv/, e[VhnK torh Peb pDkJh,w[zfvnK torhnK d' e[VhnK Bkb p?m/ phno dhnK u[;ehnK God/, w[;eokT[Ad/ j'J/ fJe d{i/d/ nzr gb';d/, gZNK ftu gZN c;kJh p?m/ o"b/ oZg/ d/ fJ; nPKs ;kro ftu fJe PKs Nkg{dh fBnkJhA nkgD/ nkg ftu wrB ;B. fJ; ;G e[M Bkb'A N[ZN/ j'J/, fBo'b nkgD/ nkgftu. ;fji ;[Gk T[; dk jZE fdb s/ ubk frnk s/ T[; d/ nzdo'A fJe jT[ek fijk fBebfrnk. nzdo dh y'j j'o tX rJh s/ fJe ;z[B, \bkn fijh g;odh, sDdh j'Jh wfj;{;j'Jh. id'A th T[j e'Jh \{[p;{os n"os t/ydk, i' T[; nzdobh n"os Bkb w/b yKdh j't/ sK

Page 397: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 397

T[; d/ nzdobh \bkn j'o th tX iKdh. T[; dh ikB s/ pD nkT[Adh. fJ; GNeD ƒ e'JhwzIb fwbdh th j? fe BjhA < fezBk e[ fuo < j'o j[D fezBK e[ fuo <

n|oheB p?o/ dhnK x{odhnK BIoK tb'A wz{j G[nk e/ T[; B/ ;kwQD/ gkoNhPB tbt/yfdnk j'fJnk fejk L

“j?B/;h poKvh, N{ vpbI vokJh” fit/A nkgD/ nzdo fe;/ ƒ f;o u[ZefdnK t/y e/ T[j\bkn ƒ ;zp'XB eo fojk j't/. phNb B[wk w[zfvnK d/ p[ZbQK ’s/ fBzwQhA fijh wPeoh w[;eokjNtKr fpyo rJh, fi; ƒ T[BQK dhnK fwZso e[VhnK B/ nkgDhnK ;pI Gkn wkodhnK rfjohnKBhbhnK nZyK ftZu'A oh|b?eN eoe/ T[; d/ nzdobh ;z[B ƒ j'o th tXk fdZsk.

n|oheB p?ok nkJh; feT{pI s/ cfoIv gkDh dh p'sb d/ Bkb nZX se poKvhBkb Gfonk tZvk r"pb?N b? nkfJnk s/ Bkb jh fpZb. fpZb g/ eoB T[gozs p?o/ d/ fJePfbzrh ;bkw ƒ BIo^nzdkI eofdnK T[; B/ po| s/ gkDh d/ ftukfbUA poKvh dk r'pb?Nu[Ze e/ rNk^rN uVQk fbnk. j?B/;h d/ sb\ ;[nkd dh pkeh ƒ T[j j"bh^j"bh ihG s/ wkDdkj'fJnk u[Zg ukg T[~m e/ pkjo tb s[o fgnk. y'ik w;fid d/ ebke B/ d; tikJ/ sK T[jfSD dh fSD o[e e/ ;w/A dh s/I o|sko ftu s/Ih Bkb d"V ojhnK ekoK dh rsh ƒt/ydk fojk.

;t?eko Nq?fce bkJhN; dh ;[o\ o"PBh B/ T[; tb'A nkT[AdhnK ekoK dh rsh ƒ ikweo fdZsk, sK c[NgkE s'A T[~so e/ T[; B/, g?v;NohnB No?e ’u'Z bzxfdnK ;Ve gko ehsh.;kwQD/ ‘|o?AvI ekoBo’ ;h, fi; d/ ekT{ANo s/ fJe J/PhnB e[Vh dh jo rkje tk;s/t/PhnkBk w[;eokjN g;oh j'Jh ;h. T[; d/ wB ftu nihp fijh y[sy[sh j'Jh. ekP `fes/ w[;eokjN dh EK fJj e[Vh nkg t/;tk j[zdh ` nktkI dh GhV ’u'A bzxfdnK T[; B/T[; e[Vh dh ‘j?b'’ s/ pokv ;wkJhb ƒ ‘tkN f;e;Nh BkJhB, N{ vpbI’ d/ nkovo Bkbpzd eo fdZsk. ;kjwD/ ebke ’s/ ni/ f;o| ;kY/ d; ti/ ;B. frnkoK ti/ pko pzd j'ikJ/rh s/ ni/ oks ihtB d/ nw[e g?Av/ tKr T[; dh fJeZb T[~s/ g;oh yV'sh ;h. T[;B/ rbk; \sw eofdnK tkN f;e;Nh BkJhB dhnK d' S'NhnK PhPhnK \ohd e/ i/pQ ftugk bJhnK. fco fJ; okw o"b/ d/ ;?bkp ftZu'A dh s?odk j'fJnk T[j ;Ve s/ nkD yV'sk.gsk BjhA fJe EK fNe e/ p?mD ftu T[; ƒ feT[A xpokjN j' ojh ;h ` nkg^w[jkok jhT[; d/ edw ;kwQD/ gkoe ehsh nkgDh eko tb tX/.

“j?b' fw;No f;zx.”fJe nktkI B/ T[; dk o;sk o'e fbnk ` T[; ƒ BjhA ;h gsk fe fJj e[Vh e"D

j? < go T[; dh w[;eokjN s/ ;o/ pIko fBo;ze'u x[ZNthA rbteVh B/ T[; d/ \{B ƒ joesftu b? nKdk.

“UH e/H ew nkB.” efj e/ T[j T[; ƒ nkgDh eko se b? nkfJnk. fJ; t/b/ T[;dk fIjB e[M th ;[DB bJh fsnko BjhA ;h. go N[ZNh^c[ZNh ;[j/bh s/ nzro/Ih ftu j[zdhnKT[; e[Vh dhnK rZbK w[eD ftu jh BjhA ;B nkT[AdhnK. T[; ƒ fJj ikD e/ pj[s j?okBhj'Jh fe eZbQ oks T[j fJ;/ e[Vh Bkb ;[Zsk ;h s/ nZi th T[j tknd/ nB[;ko T[; dh ekoe'b T[; dk fJzsIko eo ojh ;h. eZbQ dh oks T[; d/ f;woB ftZu'A fpbe[b r?o^jkIo ;h

Page 398: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK398

s/ T[j e[Vh efj ojh ;h, “fw;No f;zx :{ nko tzvo c[b, ohnbh ;thN, nkJh ohnbhn?AikfJv (Enjoyed) bk;N BkJhN ftd :{ HHH :{ B' wkJh gqkgo w'w?AN.”

efjzdh j'Jh T[j T[; d/ Bkb uzwV rJh, T[; d/ ;kjK ’u'A phno dh rzX nk ojh ;h.“pN dhI ghgb HHH d/ ew i;N bkJhe e;NwoI HHH d/ v'AN B' n?Bh fEzr

vkofbzr HHH nkJh n?Zw BkN J/ gq';NhfuT{N HHH pN nkJh bkJhe :{, bkJhe n?Bh fEzr nk|wkJh bkJhc.”

fJj wokr'bh ephb/ dh e[Vh ;h. T[; dk fwZso w[zvk T[; Bkb ;wkie s"o s/ftnkj eotkT[D bJh T[; d/ wkfgnK ƒ pokJhv gqkJh; BjhA ;h d/ ;fenk s/ fco T[jd't/A nkgDk fJbkek SZv e/ ezw dh Gkb s/ fJeZm/ ofjD bJh B?o'ph nk rJ/ ;B. J/E/ nke/ T[j w[zvk e[M fuo fJe c?eNoh ftu ezw eodk s/ T[; Bkb ofjzdk fojk. fco fJe fdBnukBe fe;/ j'o e[Vh ƒ Bkb b? e/ T[j B?o'ph ftu feXo/ r[nku frnk. T[j T[; dh sbkPeodh ojh go ft|b, j[D T[j T[dog{osh bJh fe;/ d|so ftu gkoN NkJhw ezw s/;'f|;Nhe/fNv gq';NhfuT{PB eo ojh ;h. fgSbh oks T[j T[; e[Vh Bkb T[; d/ xo ;"A e/tkg; nk frnk ;h, go T[; ƒ T[~ek jh :kd BjhA ;h. n~r/ th eJh tko fJt/A jh j'fJnk;h. fJj' fijhnK ejkDhnK T[; B/ ;[DhnK ;B. go T[; ƒ sK ;t/o/ T[~mfdnK e/tb fJjjh :kd j[zdk ;h fe T[; dh IpkB s/ Pokp dh sb\h dk nfj;k;, f;o Gkok s/ rbk \[Pe;h. nkgD/ |b?N ftu T[j ’eZbk jh ofjzdk ;h. nZi ;t/o/ th fJt/A jh j'fJnk ;h.

T[; dk |b?N nk frnk ;h. T[; B/ eko ƒ bke ehsk s/ T[; e[Vh ƒ Bkb b? e/ f;ZXk;"D ewo/ tb tfXnk. cfoZi ftZu'A phno eZY e/ T[; B/ T[; e[Vh ƒ fdZsh s/ nkg fBZehp'sb ftZu'A ;eku dhnK jbehnK^jbehnK u[;ehnK b?D bZr fgnk.

ewo/ d/ d{Xhnk ukBD ftu T[; e[Vh d/ ekb/ fbPet/A s/ ;v"b fi;w ftu pbk dhfyZu wfj;{; j' ojh ;h. BkozrhnK torhnK T[~GohnK j'JhnK r'b, fsZyhnK ;\s ekbhnKPkj SkshnK T[; ƒ nkgDh fjZe ftu X;dhnK j'JhnK wfj;{; j'JhnK ` ewkJ/ j'J/ ;[v"bs/ ghv/ nzr ` phno \sw eoe/ T[; e[Vh B/ T[;dhnK nZyK ftu t/fynk. pVhnK \{p;{osnZyK, Mhb tKr vz{xhnK, uzub, P'y s/ w[;ekT[AdhnK j'JhnK `

“fw;No f;zx, gbhI HHH `”T[j T[; d/ Bzr/ fi;w Bkb bZrfdnK jh T[; dh rbteVh ftu ;wk rJh. T[; dh

Sksh s/ T[~r/ ;zxD/ tkbK Bkb y/vdh ojh s/ fco nkgD/ br gr o'v/ f;o s/, jZE c/ofdnKnkgD/ e[zvbK ƒ d' e[ fJzu se fyZu e/ Bkekw SZvdh j'Jh, T[; d/ f;o d/ bzw/^bzw/ tkbKdh ezxh nkgDhnK T[FzrbK Bkb eodh ojh. T[; d/ r[ZN/ ƒ y'bQ e/, tkbK ƒ Bkgdh dkVQhƒ uz[wdh ojh `

T[; dk jZE nukBe T[; e[Vh d/ bZe sZe frnk sK T[; B/ T[; d/ bZe d[nkb/ e[Mwfj;{; ehsk. jo/, Bhb/, ghb/, i'rhnK, bkb s/ fuZN/ ozr d/ phvI (wDe/) dhnK gzi S/bVhnK T[; d/ bZe d[nkb/ tbhnK j'JhnK ;B. T[j fJBQK phvI Bkb y/vD bZr fgnk. fJBQKphvI ƒ t/yfdnK^t/yfdnK T[; ƒ nZi s'A e[M ;wK gfjbK dhnK wkor'bh e[VhnK BIonkJhnK, fijVhnK izrbK ftu pDhnK M[ZrhnK ftu BzrhnK ofjzdhnK ;B s/ T[BQK d/ bZe

Page 399: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 399

d[nkb/ e/tb fJj phvI jh j[zd/ ;B. fco j"bh^j"bh phvI s/ e"vhnK dh p[Dh j'Jh MkboSkshnK ftukfbUA bzx e/, w'fYnK T[~s'A dh j[zdh j'Jh fJBQK d/ bZe d[nkb/ tb/ phvI ftunk c;h s/ j/mK fJe sVkrh `

go nZi th fJj nkX[fBe wkor'bh e[VhnK nkX[fBe G{PDK j/mK nkgD/ fto;/ dh ekwdh y[ZbQ y/v tkbh fIzdrh dh :kd ƒ fJe Mkbo d/ o{g ftu fJe swr/ tKr bZe d[nkb/tbh fcodhnK jB. fi; w[zv/ Bkb ih ehsk oks ƒ fi;w dk fBZx ;KMk eo fbnk. fezBhy[ZbQ ;h fJBQK d/ ihtB ftu ` go ;w/A d/ pdbD Bkb b'VK ;kjt/A ;kXBK d/ ;[zrVB eoe/fbzr^nzrK dh fsqgsh dh fJj y[ZbQ fgzvK EktK ƒ SZv e/, PfjoK ftu t/;tkJh dk o{g XkoBeo rJh ;h. d|soK ftu ezw eodhnK iK p/o'Irko nB/eK e[VhnK nZi B?o'ph ftu fJje[M eo ojhnK jB. fJ; f\nkb d/ Bkb jh T[; ƒ fJe efunKd fijh dk nfj;k; j'fJnks/ T[; dh \bkn j'o th tX rJh. nkgD/ Bkb gJh e[Vh dk fi;w mzvk ;hs ikgD brfgnk ` nkgDhnK BkVK ftu bj{ dh otkBh T[; ƒ wZmh g?Adh ikgh `

T[; d/ jZE nkg^w[jkok jh T[; d/ phvI tb'A fyZu/ rJ/. fit/A fit/A T[j T[; s'A d{ojNdk frnk, fst/A^fst/A T[j T[; d/ j'o tX/o/ BIdhe nkT[Adh rJh.

“B' B' fw;No f;zx, gbhI v'AN ph eo{nb ` v'AN fEze wh bkJhe ndoI. nkJh n?~wBkN J/ g"q;NhfuT{N, gbhI HHH” T[; B/ fIzdrh d/ ;ko/ sob/ ƒ nZyK ftu t;k e/ nkfynk.T[; dhnK n~yK ftu jo oks nfsqgs ;[Zsh fJ;soh dh ;dhnK dh d~ph j'Jh T[j i[nkbkwu ojh ;h, fi; ƒ nkgDh fsqgsh T[gozs wod ;dk jh BIo^nzdkI eodk nkfJnk j?.fSD dh fSD T[; ƒ bZrk fit/A fJj T[jh fJ;soh j? fi; dh T[j fJe w[Zds s'A sbkP eofojk ;h. fpbe[b T[jh T[; d/ nzdobh sqhws d/ jkD gotkD ` go T[j nip d[fpXk dkfPeko ;h `

“fw; ;kok ` ;"oh gbhI, nZi w?A shih :ksok BjhA eo ;eKrk. g?;/ BjhA jB.”efjzfdnK T[; B/ nkgDh i/pQ ftu pudk fJe g"Av dk B'N T[jd/ tb tXkfJnk.

“B', B', B', nkJh tKN :{, BkN :{no wBh HHH”, efjzdh j'Jh T[j T[; dh Sksh ftuf;o d/ e/ fc~; gJh `

id'A T[j ;t/o/ T[~fmnk sK T[; ƒ fJzR ikfgnk fit/A T[j pV/ \{p;{os go sb\ nzstkb/ ;[gB/ ’u'A ikfrnk j't/. ;[gB/ dh fJ; f;wosh ftu jh T[; dk jZE nkgDh Sksh s/gJ/ thj Pfbzr d/ B'N ƒ S[fjnk ` thj Pfbzr d/ T[; frZb/ fij/ B'N ƒ jZEK ftu x[Ne/ T[; ƒ fJt/A wfj;{; j'fJnk fit/A T[j oks ;kok Bkb BjhA ;r'A fJ; B'N Bkb ;[Zskj't/. nkgD/ BrB ;oho ƒ rkT{B Bkb bg/NfdnK T[; ƒ ikfgnk fit/A T[; d/ fIjB ftufJe Xwkek fijk j'fJnk j't/ s/ T[j T[~uh^T[~uh ;kok ƒ nktkIK wkodk pkjo d/ r/N tbGZi s[fonk `

Page 400: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK400

wPhBK s/ nksw^jhD j[zd/ ftnesh

w?A s/ r[ofdnkb pV/ r{VQ/ fwZso j[zd/ ;K. fJj ;zB 1956 dh rZb j? id'A uhIK d/ GknnZi Bkb'A pj[s ;;s/ j[zd/ ;B. n;hA d't/A iD/ i{Bhno p/f;e gk; eoe/ nkg' nkgD/ fgzvK d/B/V/ ;e{bK ftu nfXnkge bZr rJ/ ;K. fJe iZNK d/ w[zv/ s/ d{i/ xo d/ B/V/ jh nfXnkge,;kvh d'jK dh pVh PkB ;h. dkDk cZek xo dk s/ ;kY/ ;skBt/ o[gJ/ wjhBk sB\kj—i/pQ \ou. Bk xo d/ e[M wzrd/, Bk n;hA e[M fdzd/. fBs Bt/A eZgV/, fBs Bt/A c?PB. T[;dk ;e{b w?E'A v/Y whb s/ fgzv YkJh whb ;h. id'A ih eodk n;hA ;kJheb u[e e/ fJe d{i/tb s[o g?Ad/. T[; d/ xo d/ n;b'A nBgVQ s/ \{p dko{ eZYd/, ghAd/ ;B. w/o/ xo d/ gVQ/ fby/s/ Pokp s'A goj/I eod/ ;B. T[; dh w/oh ;KM th nihp ;h. w?A T[; s'A dko{ eZYD s/ ghDdh nkds f;Zyh ns/ T[; B/ w/o/ e'b'A gqkJht/N s"o s/ fJwfsjkB gk; eoB dh.

T[j pVk j;w[y, w\"bhnk, fIzdkfdb s/ :koK dk :ko ;h. :ko bJh ;G e[M eor[IoB tkbk–ikB sZe d/ d/D tkbk T[j fJe nfs dk fwbkgVk s/ fBZxk ftnesh ;h.w?A id'A T[; d/ ;e{b ikDk sK T[; B/ w[zv/ ewfonK ftu skV e/ wkBhNoK d/ jtkb/ eod/D/ s/ w?ƒ Bkb b? e/ pkjo y[ZbQh jtk ftu fgZgb j/mK nkD p?mDk. ;e{b Gkt/A T[; dkfJB;g?eNo nkfJnk j't/, T[; B/ ed/ gotkj BjhA ;h ehsh. w/o/ tb t/yfdnK jh T[j ;ko/ezw SZv e/ ftjbk j' iKdk s/ efjzdk, “ioB?b, fJj fJB;g?eNo nkf\o d/;h pzd/ jh jB.fJe p'sb m/e/ dh, u"Aj nzfvnK dh G[oih s/ fJe e[ZeV fJBQK dk wz{j pzd eoB bJh ekchjB. fco fJBQK s'A fij' fijh woIh j? bkr p[e fbytk bU. fJj i' j[D ;kvk fJB;g?eNoj?—d[ZX ftu S[jko/ s/ yi{oK g[nk e/ jh \[P j' iKdk j?. j|s/ d/ j|s/ ;oQ'A dk ;kr, SZbhnKs/ j'o fBe^;[e—bkrhnK ƒ BjhA fJj uhIK d/JhdhnK < pZ; fJt/A jh ;wM b?.”

fJj rZbK eod/ jh n;hA d't/A T[BQK d/ fgzv gj[zu iKd/. p?me d/ w[ZY jh Y/o ftu dZphGz{vh ozrh \kb; d/;h Pokp dh p'sb g[ZN e/ s/ X' ;[nko e/ T[j w/o/ ;"j/A nkD pfjzdk s/fco n;hA rzY/ s/ nuko Bkb wz{j ;[nkd eod/ d/o se BPk ghAd/ rZgK wkod/ ofjzd/.J/Bk |oe Io{o fgnk fe w?A T[; ƒ rokVh fe;w d/ Poph s'A ekch j/mK b? nKdk s/ T[;B/ w?ƒ P"ehB fgnkeK s'A E'VQk T[Zgo.

fJ; d"okB ftu n;hA brksko jo toQ/ fJwfsjkB fdzd/ oj/. w?A T[; s'A d' ;kbnZr/ ;K s/ T[j w?E'A d' ;kb fgZS/. uko ;kb pknd w?A n?~wH J/H eoe/ th gqkfJwoh ;e{b dh

Page 401: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 401

gfjbh gZeh iwks ƒ gVQk fojk ;K s/ T[j phH J/H eoe/ th f;zrb^Nhuo ;e{b dh j?vwk;Noh,wk;Noh s/ ugVk;, ;G e[M eo fojk ;h. ed/^ed/ n;hA d't/A nkgDh p/edoh pko/ ;'ud/sK pVh fBokPk j[zdh. T[; dk ih ekjbk g? iKdk s/ T[j efjzdk, “d;thA eoe/ gqkfJwoh ;e{bdh w[DPhrhoh s/ e'Jh fJsokI BjhA ;h, go j[D phH J/H eoe/ fJj e[M BjhA j' ;edk.w/o/ Bkb d/ nBgVQK B/ fJzrb?Av ik e/ bZyK o[gJ/ dh ikfJdkd pDk bJh j?. go w?A uko ;kbKs'A T[;/ jh N[ZNh j'Jh e[o;h s/ p?mk jK. fJBQK u"Aj ;kbK ftu uhIK d/ Gk fezB/ tX rJ/jB. Pokp eZYD bJh nZr/ xo dk r[V w[Zedk BjhA ;h j[zdk—j[D xo tkb/ wfjzrkJh d/ d[Zy'A;ko/ dk ;kok ewkd fwZb ’u ;[ZN fdzd/ jB. Pokp bJh ;hok s/ r[V w[Zb b?Dk g?Adk j?, d[ZXjZNhJ/A ik tVdk j?—jo uhI d/ Gk ƒ nZr bZrh j'Jh j?, BjhA ioB?b, j[D fJj ;G e[M BjhA;fj j[zdk. Io{o e[M eoBK gt/rk.”

s/ fco nukBe T[; B/ w?ƒ fJzrb?Av dh fe;/ :{Bhtof;Nh s'A n?vfwPB wzrtk e/ gk;g'oNpDtk b?D dh ;{uBk fdZsh. fJzrb?Av ikD s'A gfjbK T[j efjD bZrk, “s/o/ ;zr ftu gVQ e/ fJzBk|kfJdk Io{o j'fJnk j? fe w?ƒ fJzrb?Av ikD bJh frZdV^gotkBk fwb frnk j?.”

T[BQhA fdBhA gVQ/ fby/ :{Bhtof;Nh dh n?vfwPB wzrtk e/ fJzrb?Av gj[zu iKd/ ;B s/fco T[~E/ ik e/ gVQB dh EK c?eNohnK ftu ezw eoB bZr g?Ad/ ;B. r[ofdnkb th dbkbKd/ d;/ j'J/ fJ;/ Yzr d[nkok fJzrb?Av gj[zfunk s/ T[; B/ gfjb/ fszB wjhfBnK ftu w?ƒ gziS/ gZso fby/, fiBQK s'A gsk bZrk fe T[j fe;/ ckT{Avoh ftu pkoK xzN/ ikB j{b e/ uzr/ g?;/ewkT[D bZr fgnk ;h. fizdrh Gkos Bkb'A pVh w[Peb ;h go T[j j"bh^j"bh nkgD/ nkgƒ jkbks nB[;ko YkbD dk :sB eo fojk ;h.

fco nukBe T[; d/ gZso nkT[D/ pzd j' rJ/ s/ T[j th w/o/ j'o pj[s ;ko/ fwZsoK tKrfJzrb?Av d/ ihtB ftu r[zw j' e/ w/o/ bJh fJe sb\ :kd pD e/ ofj frnk. go fJe\[Ph ;h fe fgZS/ T[; d/ xo bfjoK pfjoK ;B. gziK S/nK ;kbK ftu ewkJh eoe/ T[;B/ fgZS/ XB dhnK XKeK bk fdZshnK ;B. T[; d/ wkfgnk B/ eZu/ e'm/ Ykj e/ fsnk;t/A gZe/gk bJ/ ;B. y{j T[~s/ vzroK bJh tZv/^tZv/ dbkB SZs e/ gZehnK y[obhnK pDk fdZshnK rJhnK;B. d'jK y{jK T[~s/ fNT{pt?~b bZr rJ/ ;B. T[; d/ fszB/ nBgVQ Gok j[D No?eNo b?D pko/;'u oj/ ;B. bkr/^ukr/ d/ ;G ftekT{ y/s T[BQK B/ wfjzr/ ;;s/ Gk \ohd e/ uzrh ikfJdkdpDk bJh ;h. fBnkJhnK dh p?me s/ jt/bh ;kwQD/ jo t/b/ fszB tXhnk fe;w dhnKbt/ohnK wZMK yVQhnK ofjzdhnK ;B. go fJ; ;G e[M B/ w/o/ e'b'A w/ok fJe nfs fgnkokfwZso y'j fbnk ;h.

S/ ;kbK ftu G[Zy Bkb x[bfdnK id'A w?ƒ th EK go EK NZeoK wkoB T[gozs e'Jh uZidh B"eoh Bk fwbh, sK w?ƒ th r[ofdnkb tkbk jh okj ngBkT[Dk fgnk. fJj rZb tZyoh j?fe ;w/A B/ w?ƒ n|ohek ftu fbnk ;[ZfNnk s/ w/ok feZsk th wId{oh Bk j' e/ ftZfdnk d/ ezwBkb jh i[fVnk fojk. fJZE/ sB\kj jh ekch BjhA ;r'A ftjb th pj[s ;h.

! ! !Gkos j[zfdnK i/ j|s/ fgZS'A ibzXo ikDk j[zdk ;h sK feokJ/ GkV/ pko/ ;'u e/ ;zX/ g?

iKd/ ;B. go J/E'A dh ftjb s/ g?;/ ;"j/A fJzrb?Av s/ :{og fgzv'A ibzXo fizB/ |k;b/ s'A th

Page 402: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK402

fes/ B/V/ ikgd/ ;B. J/E/ nkT[D s'A d' ;kb pknd id'A w?A fJe wjhB/ dh fJzrb?Av s/ :{ogdh :ksok tk;s/ B?o'ph d/ J/nog'oN s'A cbkJh ehsk sK w/oh f;wosh ftu T[j ;ko/ fwZsoxz[w oj/ ;B, fiBQK ƒ fJe^fJe eoe/ fJzrb?Av B/ w//o/ e'b'A y'j fbnk ;h. T[BQK ;GBK ft~u'Ar[ofdnkb dk j;w[y, bkgotkj s/ fIzdrh Bkb Gog{o fujok tko tko w/o/ f;woB ftufJe ftbZyD Yzr Bkb T[~Godk, sK w?A nkgD/ nkg w[;eok g?Adk fe r[ofdnkb s/ pkehd/ j'o fwZso fezB/ j?okB j'Dr/ fJj ikD e/ fe w?A th fJzrb?Av gj[zu frnk jK. T[j w?ƒnB/eK gqPB eoBr/ L sz{ fJZE/ fet/A < ezw dh Gkb ftu < o[Irko dh sbkP < s?ƒ sKT[d'A jh fejk ;h fe SZv go/ fJ; wk;Noh ƒ s/ fJzrb?Av ikD dh e'fPP eo, go s/o/ ezBhAiz{ Bk ;oeh ` ub' v[ZbQ/ p/oK dk e[M BjhA ftrfVnk. Gkos ftu ofjDk sK G[Zy Bkb x[bDk,Boe G'rDk j? `

w?A ;'u fojk ;K fe ;G fwZso s/ \k; eo r[ofdnkb nkgDk ;kok ezw eko SZv e/w/ok ;tkrs eoBr/. EkUA EkJhA w?ƒ Bkb b? e/ xz[wDr/, fJzrb?Av dh ;?o eokT[Dr/. w?A ;'ufojk ;K fe J/B/ fwZsoK ƒ fet/A ;zs[PN eoKrk < w/o/ e'b sK w;K uko j|s/ ;B, s/ joe'Jh w?ƒ nkgD/ e'b xZN'^xZN fJe j|sk oZyD dh f;|koP eo/rk. w?A sK fJBQK uko j|fsnKftZu'A th e[M fdB |oK; ikD dk g'qrokw pDk e/ nkfJnk ;K.

fJ;/ ePweP ftu w?A bzvB gj[zu frnk. nkgD/ fJzrb?Av tk;h fwZsoK pko/ i's;tho w/o/ wB ftu pDh ;h, T[j J/E/ gj[zufdnK jh wKd g? rJh. fi; fwZso e'b w?A bzvBmfjfonk ;K, T[j ;t/o/ S/ ti/ ezw s/ ik e/ Pkw ƒ ;Zs e[ ti/ xo tkg; nkT[Adk ;h.tkj brdh T[j ;fBuotko th Uto NkJhw bk b?Adk ;h. ;t/o/ uko ti/ T[~m e/ T[jw/o/ s/ nkgD/ tk;s/ BkPsk, bzu ns/ oks dk ykDk ;G e[M fJeZmk jh fsnko eoe/,w?ƒ ;[Zs/ ƒ SZv e/ |?eNoh ftu ezw eoB bJh ubk iKdk ;h. ;Zs ti/ tkg; nkT[Adk,sK T[; e'b jo o'I BthA fe;w dh ft;eh iK e'Jh j'o Pokp j[zdh ` n;hA nZXh okssZe ghAd/ rZgK wkod/ ofjzd/. w?A j?okB ;K fe T[j J/Bh gh e/ s/ J/Bk fuo ikrdk ofj e/fet/A jo o'I ezw s/ iKdk ;h. T[; dh fIzdrh dh joes w?ƒ xVh dhnK ;{JhnK d/ BkbfJe dkfJo/ ftu pZMh j'Jh gqshs j'Jh—frDh fwZEh, ;hws s/ T[j jh tko^tko ` T[; d/ikD fgZS'A w?A N?bhc'B s/ e[M d';sK ƒ ekBN?eN eoB dk :sB ehsk, go p/noE ` xzNhtidh ofjzdh, e'Jh fo;hto Bk u[Zedk. u[Zedk th fet/A < nkdwh shthnK ;G ;t/o/T[~m e/ ezwK s/ ub/ iKd/ ;B. ;e{bK ftu gVQd/ pZu/ th ;fBuotko fe;/ Bk fe;/ |?eNohftu \kbh p'sbK X'D iK b/pb bkT[D tk;s/ iKd/ s/ e[M Bk e[M b? e/ jh w[Vd/. joe'Jh g?;/ d/ nkjo ftu o[ZMk j'fJnk ;h. jo fe;/ dh joes pVh s/I o|sko gofJZe' jh fJeKrh uZeo ftu pZMh j'Jh ;h, xVh dhnK ;{JhnK tKr. w?A fi; e'b frnktXhnk s'A tXhnk Pokp ghD ƒ fwbhl go fdb dk fBZx s/ fIzdrh dk j[bkok jo EK r?o^jkIo ;h. w/o/ fwZso B/ dZf;nk fe “n?t/A Bk N?bhc'B yVek e/ g?;/ IkfJnk eo. fe;/ ƒth N?bhc'B eoB dk mhe ;wK oks ƒ nZm ti/ s'A pknd j?. i/ s/ok fwZso gZp ftu thj't/rk sK T[; dh gsBh Io{o xo fwb ikt/rh, ;[B/jk b?D tk;s/.”

fco w?A fi; ƒ th c'B ehsk, T[; B/ fJjh fejk fe “s/o/ nkT[D dh pj[s \[Ph j?,

Page 403: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 403

w"iK bZr rJhnK.” jo fe;/ B/ w?ƒ ;fBuo s/ n?stko dh oks fJeZfmnK r[IkoB dk ;ZdkfdZsk, feT[Afe j'o fe;/ fdB th T[j ftjb/ BjhA ;B. fJ; ezgNhPhB d/ ;w/A ftu ezw ’s/Bk ikD dk wsbp ;h o[Irko ƒ ikD p[M e/ bZs wkoBh. go w/o/ e'b sK e/tb uko jh;gskj^nzs (Week-end) ;B. fe;^fe; e'b iktKrk < fe;^fe; ƒ okIh eoKrk<

bzvB w?A ;kok x[zfwnk ` ed/ eZfbnK s/ ed/ fe;/ T[; fwZso Bkb fijdk n?stko dhEK j|s/ dk e'Jh j'o fdB ftjbk j[zdk ;h. ;VeK ’s/ d[tZbh trd/ Nq?fce, GZi d"V, ekjb,T[~u/ p'bK dh EK ;G d/ fujo/ ’s/ ;od mozQw/ ƒ t/y e/ w?ƒ fJzR ikfgnk fit/A w?A g[sfbnKd/ d/P ftu nk frnk j'tK. G{^fBwB No/B ftu nzsK dk oP j[zdk, go wikb j? i/ s[jkƒfe;/ dh ntkI ;[DkJh d/ ikJ/. e'Jh w?rIhB gVQ fojk ;h, e'Jh n\pko, e'Jh ;'uK ftu}bskB ;h s/ e'Jh nkgD/ feZs/ Bkb ;zpzXs ek}IK dh gVskb eo fojk ;h. ;N/PB nkT[Adk,rZvh o[edh, ;t?eko dotkI/ y[ZbQd/, sK GhV j/mK T[sodh, GhV dh GhV vZp/ ftu dk\b j[zdh.fpbe[b ;t?eko dotkI/ d/ y[bQD s/ pzd j'D tKr. e[M fdBK pknd w?ƒ fJzi ikgD bZrfgnk fe w?A e'Jh fJe fujok BjhA ;r'A GhV dh GhV jh d/y fojk jK s/ ed/ ed/ fJzi ikgdk,fit/A jo EK w?ƒ fJZe' jh fujok tko^tko BIo nk fojk j't/, ;od, ntke, rzGho, p/ikBs/ fe;/ th jkt Gkt s'A e'ok, n;b'A ;ZyDk s/ ;gkN `

fJBQK s[od/ fcod/ p/ikB g[sfbnK ftu w/ok ih ekjbk g?D bZr fgnk. w?A ;'u fojk;K fe i/ fes/ r[ofdnkb fwb ikJ/, sK fJ; ne/t/A, fJ; p'ovw s'A fBIks fwb/. r[ofdnkbB/ sK Gkos ftu th ed/ nkgD/ fJB;g?eNoK dh gotkj BjhA ;h ehsh. T[; B/ J/E/ ftjb/j'D dk e'Jh Bk e'Jh okj bZG fbnk j't/rk ` Bk th bZGk j't/ sK th T[j w/o/ bJh ;ko/ezw SZv d/t/rk. T[; ƒ gsk sK bZr/ fe w?A J/E/ jK, fco sK T[j f;o d/ Gko GZiknkt/rk. go T[; dk gsk fet/A bZr/ fe T[j feZE/ j? <

nkf\o w/oh :ksok d/ shi/ j|s/ ftu T[; d/ fgzv d/ fJe w[zv/ s'A T[; dk N?bh|'B Bzpofwfbnk. T[j pofwzxw s'A nZr/ ftbBjkb ofjzdk ;h, i' bzvB s'A eko d[nkok uko xzN/ dko;sk ;h. d'^fszB tko :sB eoB T[gozs nk\o T[j |'B s/ fwb jh frnk. ;Zs ti/ d/ eohpT[; Bkb rZb j'Jh ` T[jh T[Zuk p/pke jk;k, rZbK ftu fiT{Adh ikrdh bkgotkjh s/ w/o/ pko/nB/eK gqPBK dh Gowko ` T[; d/ ;G gqPB w?A fJj efj e/ mZg fdZs/ fe ;G rZbK fJeZm/ p?me/ eoKr/. w/o/ e'b ;wK E'VQk j?, fJe^d' j'o fwZsoK ƒ fwbDk j?, tkg;h dh fsnkoh eoBhj? s/ e[M j'o Io{oh ezw. nZi dh oks ftjbh j?. T[; B/ fejk fe nZi w/oh BkJhN fP|Nj?, go sz{ ukb/ gk d/, s/o/ nkT[D se w?A o/y ’u w/y wko e/ S[ZNh wkoB dk :sB eodk jK.

w?A s/ w/o/ uku/ dk bVek d't/A iD/ T[; dh eko ftu ftbBjkb bJh s[o gJ/. w/o/ uku/dk bVek th fe;/ e?whebI dh |?eNoh ftu pkoK xzN/ ezw eodk ;h d/ fJ; s'A fJbktk;t/o/ gzi ti/ T[~m e/ nkgDh t?B (Van) ftu gfjbK nkgD/ fJbke/ dhnK gzikph fJ;sohnKƒ fe;/ ;'vk i{; |?eNoh ftu SZv e/ nkT[Adk ;h s/ Pkw ƒ nkgDk ezw \sw eoe/T[BQK ƒ xo'^xoh SZvD iKdk ;h ` fJj T[; dh nkwdB dk T[~gobk ;kXB ;h. |?eNohs'A T[; B/ phwkoh d/ pjkB/ gfjbK jh S[ZNh b? bJh ;h s/ t?B dh fIzw/tkoh fJe fdB bJh nkgD/fe;/ j'o fwZso d/ f;o gk e/ T[j w/o/ bJh w;K fJe fdB ftjbk eo ;fenk ;h ` w?A j?okB

Page 404: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK404

;K fe b'e fJZE/ fe; soQK wPhB tKr ezw eod/ ;B ` Gkos p?fmnK fJzrb?Av ;tor ikgdk;h. \k; eo fgSb/ tko;K ƒ fiBQK ƒ XVk^XV g?;/ gj[zu oj/ ;B. Gkos dk nBgVQ iZN thnkgD/ g[Zso dh ewkJh d/ f;o ’s/ b~m/ d/ yVet/A ukdo/ T[~go N?ohbhB dh tbkfJsh ewhIgk e/ jb tkj[zdk s/ w'Y/ Bkb bNed/ NqKfi;No ƒ ;[Ddk j'fJnk tbkfJs d/ ;torh ihtB s/pjkoK d/ ;'jb/ rkT[Adk BjhA ;h EZedk. T[; ƒ fJj eh gsk ;h fe UXobh fIzdrh fezBh n"yhs/ fezBh Ugoh j?. wjhfBnK pZXh ;{oi d/yDk B;hp BjhA ;h j[zdk. xo'A |?eNoh, |?eNoh s'AgZp, s/ gZp s'A xo ` T[jh fBozso uZeo ukj/^nukj/ tko^tko, ukj/ e'Jh gfVQnk j'fJnk ;hs/ ukj/ nBgVQ, fi; d/ jZvK ftu ikB ;h Uto NkJhw bk e/, Gkok ezw eoe/ fInkdk ewkJheo b?Adk ;h. fJBQK dh fIzdrh ftu i/ e'Jh ;torh fSD ;h sK T[j e/tb j|s/ pknd fe;/r'oh Bkb jw^fpsoh eoe/ ‘tbkfJs dk BIkok’ d/yD se jh ;hws ;h.

fJBQK jh ;'uK ftu n;hA frnkoK e[ ti/ ftbBjkb gj[zu rJ/. n;hA dotkI/ dh xzNhtikJh sK nzdo'A r[ofdnkb N?bh|'B ’s/ rZbK eodk ;[DkJh fdZsk.

“w/o/ fwZso n|ohek s'A nkJ/ jB, T[BQK e'b w/o/ tk;s/ e/tb nZi dh oks j?, nZiw?A BjhA nk ;eKrk. f\wK eoBk, i/ ftjb j?, sK s[;hA th nk ikU. ft;eh s/ w[or/ dkiPB P[o{ eoB bZr/ jK, fBjkb eo fdnKr/.”

fco T[j e[M T[; gkf;T[A ;[Ddk fojk s/ w?A ;'u fojk ;K fe pzdk T[t/A dk T[t/A ekfJwj? s/ fJ; ƒ u'rk gkT[Dk nkT[Adk j?. fJj ikD e/ nfsnzs ;zs[PNsk j'Jh fe ub' fJzrb?Avtk;h fwZsoK ftZu'A fJe sK nfijk fwfbnk, fi; ftu ;kj ;s pkeh j?, fi; ftu fIzdrh ni/XVedh j?. T[j c/o p'bD bZrk, “BjhA BjhA, gbhI, w?A wzBdk jK fe fJ; wPhB s/ jo fJepzdk ezw BjhA eo ;edk. i?oh s[jkv/ Bkb j?, e'Jh j'o th Uto NkJhw bJh fsnko j' ;edkj?. e'Jh gqpzX eo', w?A eZbQ fdB/ T[; dh fP|N bk fdnKrk. gziK ;kbK d/ bzw/ ;w/A pknd nZinkgD/ fwZso ƒ fwfbnk jK, fco gsk BjhA fJj w"ek ed'A B;hp j'Dk j? `”

fco e[M fuo jz{ jK eoe/ T[; B/ N?bh|'B oZy fdZsk s/ fyV/ fujo/ Bkb T[~uh^T[~uh jZ;dkj'fJnk ;kv/ tb tfXnk s/ d'jK ƒ x[ZN x[ZN iZch ftu b? e/ fwfbnk.

“ioB?b, J/E/ Gkos tkbh y[ZbQ y/v BjhA. S/ fdB pkoK xzN/ ikBtoK tKr ikB s'V e/ ezweod/ jK, sK ik e/ j|s/ d/ shj g?Ash g"Av pDd/ jB, go fdb dh, nkswk dh \[Ph BjhAfwbdh. Gkos ftu uzrh ikfJdkd pDk bJh j?, j[D d' jIko g"Av dk fJj xo \ohfdnk j?.eko j?, xo ftu n?P' nkokw s/ v?e'o/PB dk jo nkX[fBe ;wkB j?, ;G ftyktk j? nkT[DtkfbnK bJh. J/E/ fe; ƒ ftjb j? tkb g/go s/ nkofN;fNe vhIkfJB dh ;bkj[sk eoB iKT[; dh ;z[dosk ƒ wkDB dh < w?fNzr dh ebo ;ehw s/ |oBhuo dhnK r'bkJhnK d/ j[Bo,;"j/A nkgDh fIzdrh ebk^jhD, Bho;, fcZeh, Ugoh s/ y'ybh ikgdh j?. id'A xo e'Jh nkT[Adkj? sK N?bhth:B dh ;eohB s/ goSkt/A ohArd/ jB, e[M joes j[zdh j?, BjhA sK fJj T[Fzi dkT[Fzi jh fgnk ofjzdk j?. n?stko xo d/ fBZe/ w'N/ ezwK, N[NhnK GZihnK uhIK dh w[ozws, ezXKdh Nhg nkfd ezwK ftu fBeb iKdk j?. J/E/ Gkos tKr BjhA fe Mp d/ e/ fw;soh p[bk bU.jo ezw nkgD/ jZEhA nkg eoBk g?Adk j?. b/po pj[s wfjzrh j?. J/E/ th w?A xVh t/ydk j'fJnko;'Jh ftu yVQ e/ Gkos tKr jh ekjbh^ekjbh jZE T[~s/ oy e/ jh o'Nh yKdk jK. pkoK xzN/

Page 405: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 405

dh eoVh wId{oh Bkb GZi e/, Pokp ftu X[Zs j' e/, s/ i' fwb/, yk e/ x{e ;"A ikJhdk j?,nrb/ fdB dh fsnkoh bJh `”

“fco SZv feT[A BjhA fdzdk fJj w[be < uZb tkg; fjzd';skB.”“BjhA fgnko/, j[D w?E'A nkgD/ d/P ik e/ ;tk ;" o[gJ/ dh wk;Noh BjhA j'Dh. s/ Bk jh

Y/o wkoek Pokp gh j'Dh j?. J/E'A dh ;\s fIzdrh dh fwZmh e?d jZvK ftu ou rJh j?. ed/^ed/ wB ekjbk g? iKdk j?, go fJ; uZeot:{j ftZu'A fBebD dk e'Jh o;sk BIo BjhA nkT[Adk.”

“fe;/ ;e{b iK fe;/ d|so ftu B"eoh feT[A BjhA bZGDk < nkf\o sz{ ro?i{J/N j?A `”“J/E/ rT{ rX/ ftu e'Jh swhI BjhA, fgnko/. tkJhN e"bo ikpI T[~s/ g?;/ BjhA pDd/

s/ |?eNoh ftu rT{ rXk ;G fJe oZ;/ B{V/ iKd/ jB.”gzdoK^thjK fwzNK ftu jh n;hA j/r dh g{oh p'sb gh u[Ze/ ;K. J/B/ ƒ T[; dk c'ow?B

s/ i?oh th nk rJ/. r[ofdnkb B/ fJe p'sb j'o eZY fbnKdh. i?oh s/ c'ow?B T[; p'sbT[~s/ fJZbK tKr MgN gJ/, fit/A fJj T[BQK dk fBZs dk e;p j't/. ;kv/ t/yfdnK^t/yfdnKjh T[BQK d'jK B/ g"Dh p'sb ;zx j/mK T[sko bJh. c'ow?B w?ƒ ;zp'XB eoe/ p'fbnk, “s[;hAfJzrb?Av ƒ g;zd eod/ j' <”

w?A T[; d/ fJ; ;tkb ftu b[e/ r[ZM/ sBI ƒ wfj;{; ehs/ fpBK Bk ofj ;fenk, sBIsK jo ;owkJ/dko w[be nkgD/ s/ nkXkos jo d{i/ w[be d/ tk;h s/ eodk j?.

“fJZE/ jh ofj ikD dk fJokdk sK BjhA <”T[; B/ w?ƒ u[Zg t/y e/ ;zd/j^g{oB Yzr Bkb c/o g[ZfSnk, w?A ;'u fojk ;K fe PkfJd

T[j th w?ƒ T[BQK nB/eK GkoshnK ftZu'A fJe ;wMdk j?, fijV/ J//E/ ;?o eoB d/ pjkB/ iKj'o BkikfJI sohe/ Bkb nkJ/ s/ w[V e/ ed/ Bk rJ/ ` w?A fejk, “Bk sK w/ok J/E/ ofjDdk fJokdk j? s/ Bk jh w?ƒ fJzrb?Av dk wPhBh ihtB g;zd j?.”

“go s/ok fwZso s/ fJ; tor/ eJh j'o sK jIkoK dh frDsh ftu J/E/ ikfJI BkikfJIsohe/ Bkb dk\b j'D bJh T[sktb/ jB. ;kvk w[be th j[D ozrdko j[zdk ik fojk j?.”

T[; B/ ft;eh dh sb\h ƒ dzdK ftu eohu e/ nkgD/ nzdob/ B;b s/ ozr d/ ftseo/T[~s/ I'o fdzd/ j'J/ nkfynk.

“w?A n|ohek ftu pVh y[ZbQ wkD fojk jK, j'o nB/eK nzro/IK tKr, i' fJzrb?Av dhx[NB ƒ g;zd BjhA eod/ s/ n|ohek ftu ik tZ;/ jB. g?;/ J/E/ Bkb'A fInkdk jB, uhIK;;shnK s/ ;j{bsK tX/o/ jB. ezw th w/ok gVQ/ fby/ pzfdnK tkbk j?, w?A J/E/ nk e/ |?eNohdh G/v ukb ftu feT[A gtK <”

r[ofdnkb efjD bZrk, “ioB?b SZv go/, fJ; Bkb pfj; ftu Bk g? ` fJj ;kbh d[ZXftu wZyh j? ` T[Fzi th pofwzxw s/ t[btoj?AgNB d/ ;G b'e JhB'e gktb dhnK B;bh ftseo/ftu ;VdhnK X{znKXko seohoK ;[D e/ fJ; tKr jh e[M tX/o/ ebo ekBfPnP (ColourConscious) j' u[Ze/ jB. J/E/ GkoshnK bJh tksktoD ;[yktK BjhA. pj[s ;\sh eod/ jB.fJe fdB ezw s/ Bk ikU, S[ZNh ` go eh eohJ/, j'o fes/ J/Bh ewkJh tkbk ezw BjhA bZGdk.”

“fw;No r[ofdnkb, s?ƒ ezw ’s/ ikDk jh gt/rk. i?oh dh sphns mhe BjhA. s{zS/sh^S/sh fsnko j'.”

Page 406: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK406

r[ofdnkb d/ fwzBs ;wkis eofdnK T[j T[~m e/ NkJ/b?N ftu ubk frnk s/ fco tkg;hs/ T[; dh gsBh Bkb, i' nzro/Ih BjhA ;h ikDdh, o;'Jh ftu ik e/ c[jP w\"b ns/ jZEhAu[jb eoB bZr fgnk. T[j ftukoh v"o G"o fijh, ;[zrVh j'Jh T[; tb t/ydh j'Jh, o'Djkehj' e/ efj ojh ;h, “gsk BjhA Gok ih, fJj fej' fijk w[be j?. w?A sK Pow Bkb gkDh^gkDhj[zdh iKdh jK s/ fJj jo d{i/ shi/ fJ; ezio ƒ J/E/ b? nkT[Ad/ jB, p/Pow ` fJj' fij/Uto NkJhw s'A eh b?Dk j? < fJj' fijh ewkJh d/ f;o ;tkj, id'A B"AjK XhnK dh fJZIsjh Bk ojh sK fJj g"Av c{eD/ jB. fJzvhnk ftu nkgD/ xo'A ed/ godk ehs/ fpBK pkjoBjhA ;K fBeb/, go J/E/ HHH”

“J/E'A dk fotki j'o j?, ;wMh ` j[D ;kƒ Gkos tkbh ijkbs SZv d/Dh ukjhdh j? s/;';kfJNh ftu w{t eoBk f;ZyDk ukjhdk j?. ni/ BthA^BthA nkJh j?A. }w Bk eo j"bh^j"bhsz{ th xk;/ g? ikt/Arh. fJzrb?Av B/ sK tZv/^tZv/ x;k fdZs/ `”

ekjbh^ekjbh o'Nh fBrbdk j'fJnk r[ofdnkb yf;nkBh fijh jk;h jZ;dk j'fJnk efjfojk ;h, “ioB?b, i/ sz{ nky/A sK w?A ezw s/ BjhA iKdk ` go fJj pVk G?Vk pzdk j?. B"eohUAth itkp fwb ;edk j? s/ fJj' fijh tX/o/ Uto NkJhw s/ uzrh ewkJh tkbh B"eoh w[Ve/ feZE'A bZGDh j? ` w?A e'fPP eoKrk fe nkgDk nZi dk Uto NkJhw fe;/ j'o ƒ d/ e/;t/o/ ;Zs nZm ti/ tkg; nk ;eK, fco nkgK oZi e/ rZbK eoKr/. w[nk| eohA :ko p/p;hj?. T[Fzi s/o/ Bkb'A w?ƒ j'o e"D uzrk j? < d; fco fet/A eohJ/ <”

;t/o/ n;hA jo jkbs ftu tkg; ikDk ;h, feT[Afe |oK; ikD bJh v'to s'A p[bkfJBse dhnK c?oh dhnK ;hNK p[e eotkJhnK j'JhnK ;B. w?A T[; dk fdb oZyD bJh fJ;rZb ƒ s/ gzi ;kb pknd dh fJ; fwbDh d/ dod Go/ d[yKs ƒ b[ekT[Ad/ j'J/ nZyK ’u GonkJ/ nZEo{nK ƒ nzdo/ nzdo gh e/ fejk, “e'Jh BjhA, sz{ ezw s/ ikj. ;t/o/ nkgK oZie/ rZbK pksK eoKr/. o'Ih ƒ ed/ bZs BjhA wkoBh ukjhdh.”

! ! !oks Go T[j ;[Zsk BjhA ;h. ;t/o/ T[j nZm e[ ti/ nkfJnk, sK n;hA x{e ;[Zs/ gJ/

;K. id'A B"A e[ ti/ w/oh nZy y[ZbQh sK w?A t/fynk T[j w/o/ Bkb jh wzi/ T[~s/ GZik N[ZNk r{VQhBhAd ;[Zsk j'fJnk ;h.

T[; dh gsBh B/ pE/ok fejk fe w?A “T[BQK ƒ irkT[Adh jK, s[;hA sK nkgD/ d[y^;[y dhe'Jh rZb th BjhA ehsh s/ j[D s[o uZb/ j' ` fJj mhe BjhA, fco gsk BjhA ed'A w/b/ j'D `”

go w?A nkgD/ nkg ƒ s/ T[; ƒ M{mh s;Zbh fdzd/ j'J/ fejk, “BjhA, T[; ƒ ;[Zsk ofjDfdU ` |oK; s'A gos e/ fco w?A fJe nZX fdB bJh nkT[D dh e'fPP eoKrk.”

go id'A T[; dh gsBh T[; ƒ irkT[D ’s/ s[b rJh sK w?ƒ efjDk jh fgnk, “BjhA,BjhA GoikJh ih, fJzi Bk eo'. nkgDk NkJhw g{ok eoe/ sK jo wPhB th nkokwwzrdh j?. fJj sK fiT{Adk ikrdk wB[Zy j?. fJ; t/b/ fJ; ƒ nkokw dh ;\s Io{os j?.t/y' fet/A x{e s/ nv'b ;[Zsk fgnk j?, yV'sh j'Jh wPhB tKr `”

fJj nky e/ n;hA v[Zp/ j'J/ fdb Bkb T[~E'A bzvB bJh s[o gJ/ `

Page 407: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 407

ib wfj ewb nb/g

w?ƒ B?o'ph B"eoh eofdnK w;K fJe toQk j'fJnk ;h s/ w/o/ fw~so so;/w ƒ d'toQ/. T[; dh fojkfJP Gkt/A B?o'ph jh ;h, go T[j jo o'I nkgDh eko ’s/ thj e[ whb;|o eoe/ fJe ;?ezvoh ;e{b ftu gVQkT[D iKdk ;h. okj eZuk s/ fuZeV^rko/ ekoB fsbQeDj'D eoe/ whAj eDh ftu T[j ed/ edkJhA T[;/ ;e{b d/ ;Nk| e[nkoNoI ftu ofj oj/ nkgD/fJe ;fjeowhA e'b th ofj g?Adk ;h. T[; dk ftnkj j'fJnK w;K gzi e[ toQ/ j'J/ ;B.T[; dh gsBh s/ fJZe' fJe pZuk d't/A iD/ Gkos jh ofjzd/ ;B. w?A j[D brgr SVk SVKrjh ;K. nkgDh gsBh Bkb w/oh nDpD j' u[Zeh ;h. i/ ;kb yzv se SZv SvkJh se B"psBk th gj[zuh sK bzw/ ;w/A se w/ok d/P tkg; ikD dk e'Jh fJokdk BjhA ;h. J/E'A d/ jkbksth pV/ nfBPus s/ n;fEo ;B. fJ;/ bJh so;/w th nkgD/ gfotko ƒ J/Xo wzrtkT[Ddh EK, T[BQK ƒ d/P ftu oy e/ J/Xo'A tZX s'A tZX g?;k fjzd';skB G/iD d/ :sB ftu ;h,sK fe i/ d'Aj u"Aj ;kbK ƒ tkg; d/P gosDk jh gt/ sK T[~E/ w[ZY'A ;[ZY'A fIzdrh P[o{ eoBbJh e'Jh p[fBnkd pZM ;e/. n;hA d't/A iD/ B/w Bkb jo wjhB/ nkgDh sB\kj dk nZX,fJe jIko Pfbzr fjzd[;skB G/i oj/ ;K s/ pkeh dk pudk fJe jIko Pfbzr J/Xo tkj^tkjo;hbh, ozrhB s/ fdbu;g fIzdrh pshs eoB bJh ek|h ;h.

;'wtko s'A b? e/ P[eotko se gzi fdB ;kƒ d'jK ƒ jh f;o y[oeD dh ftjb th BjhA;h fwbdh. go ;fBuo ns/ n?stko n;hA ek|h ftjb/ j[zd/ ;K. fJ; ftjb d/ ;w/A ƒ r[IkoBbJh Pfjo ftu nktkok^rodh eoB s'A fpBK j'o e'Jh th ezw BjhA ;h bZGdk. ;fBZuotko;t/o/ jh so;/w nk Y[Zedk s/ fco n;hA d't/A iD/ B?o'ph fdnK pkIkoK s/ ;VeK dh rPseoB s[o g?Ad/. fBT{ ;NkBb/ j'Nb ftu ek|h gh e/ ;kƒ pVk wIk nkT[Adk, feT[AFfe J/E/fJe Pfbzr dh ek|h d/ Bkb tZy^tZy d/PK dhnK e[VhnK dhnK nZX/ gZNK sZe BzrhnK bZsKns/ N?ohbhB ’u'A v[ZbQ^v[ZbQ g?AdhnK SkshnK w[|s ftu jh t/y b?Ad/ ;K. g'PkeK d/ Bt/A |?PB,tkbK dh BthA pDso, B/b gkfbP, i[Zsh, ;eoN, ;eko| s/ fbg;fNe s'A b? e/ j?Av p?rs/ fMzwDhnK ns/ gbeK se dh b/N?;N ebo ;ehw, fj~gh s/ phNfBe nzro/I w[zv/ e[VhnKd/ J/; ;gskj d/ ;tKr o{gh gfjokt/ s'A b? e/ T[BQK d/ bzw/A u[zwD dh b/N?;N P?bh nkfdse dk frnkB ;kƒ J/E/ nk e/ ;fji ;[Gkn j' iKdk ;h. fit/A^fit/A d[gfjo j'D bZrdh,n;hA “b'p;No gkN” (Lobster Pot) d/ G{^fBwB s/ Bhw^nBQ/o/ sfj\kfBnK ’u'A fe;/ fJe

Page 408: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK408

ftu p?m e/ phno ghD b~r g?Ad/. so;/w ƒ fJ; Bhw ukBD/ ftu phno ghD dk pVk wIknkT[Adk ;h. bZeV d/ ;kXkoB fij/ cZfNnK ;"j/A fJ; pko d/ gqpzXeK B/ phno d/ tZv/^tZv/bZeV d/ \kbh p?ob oy e/ T[BQK s'A w/IK dk ezw fbnk j'fJnk ;h. ezXK T[~s/ g[okD/ IwkB/d/ P;so, B/I/, sbtko, e[jkVh, Ykb nkfd bNekJ/ j'J/ ;B. nZi d/ nkX[fBe gqdoPBekoh:[Zr ftu th ;iktN dk fJj gqkuhB ;wkB fJe BtK wkj"b T[;koh p?mk ;h, fi; Bkb ;kƒd'jK ƒ pVk w'j ;h.

Pkw g?AfdnK n;hA ‘co?AvI ekoBo’ iK ‘bhv'I j'Nb’ tb fBeb g?Ad/. fit/A^fit/A Pkwt/b/, goSkt/A bzw/ s/ ;zxD/ j' j' e/ nBQ/o/ ftu f;wNd/ iKd/, fst/A^fst/A fJBQK d'jK EktK ’s/fizdrh ikrdh joes ftu nkT[Adh. n|oheB, J/PhnB s/ :{oghnB w[zv/ e[VhnK phno s/ft;eh dhnK u[;ehnK God/ nkb/^d[nkb/ ftjzd/ nZy wFNZek P[o{ eo fdzd/. rkjeK dh sbkPftu ;i^Xi e/ nkJhnK nkX[fBe t/;tktK nZyK jh nZyK Bkb ;"dk eodhnK s/ fco nkgD/rkjeK ƒ Bkb b? e/ w[ZY ftu jh tkfenk jkih bki ftu ik tVdhnK. d; Pfbzr ewo/d/ s/ thj^thj Pfbzr p[Zeb fBZxh eoB d/, d/ e/ nZEok wod nkgD/ nzdobk gP{ PKs eoe/w[V fBzw'M{Dk fijk fJBQK d'jK ’u'A fe;/ fJe o?;s'oK ftu nk p?mdk. d/o sZe n;hA d't/A fJjozrobhnK wkDd/, fJBQK ftu fiT{Ad/ ftuod/, w[V xo gos nkT[Ad/.

n?stko ;t/o/ n;hA d't/A iD/ B/w Bkb r[od[nko/ iKd/ ns/ goPkd b? e/ w[V d/o oksse ;fBZuotko tkbk f;bf;bk P[o{ eo fdzd/. nfij/ ;w/A fe;/ P'y fijh uzub e[Vh tbt/y e/ so;/w efjzdk, “whs/, t/y ` fBoh nZr j?, s[odh fcodh nZr ` ;"Aj oZp dh, fi;wfJBQK ekbhnK e[VhnK dk, n?t/A BjhA fuZN/ fJBQK fgZS/ P[dkJh j'J/ fcod/ ` rZfmnk j'fJnk ekmkfi;w, Bkozrh torhnK fsZyhnK ;\s SkshnK s/ o/Pw torh w[bkfJw uwVh ` ;kvhnKIBkBhnK sK fBok uzw d/ ozr dk j[;B jB, ;od, g'bhnK s/ ;[;s, Bho;, fYZbV s/ jot/b/ EZehnK^EZehnK. go fJj n|oheB e[VhnK sK P[nbk, itkbk jB, u[;s s/ fIzdrh d/jo yo{d Bkb Gog{o, fJBQK ftu fezBh ;?e;^nghb j? `”

“BjhA so;/w n"j t/y ` ;kwQD/ p?mh y'iD wkVh j? < t/y fet/A pkp j/no pDkJh sDhp?mh, u[zw^uz[w e/ phno gh ojh j? `”

“fJe dw gZek wkb ` T[Fzi th fJj fe;/ y'i/ Bkb jh ikJ/rh. J/E/ ;kvh dkb rbDhw[Peb j?. e'Jh gzikph iK n|oheB Br jh bZGDk gt/rk.”

“t/y ` T[; e[Vh tb so;/w, fJj e'Jh g/Pkto t/;tk sK BjhA ikgdh. PkfJd P"ehnkjh J/E/ nkJh j't/ `”

“UJ/ MZb/ ` B?o'ph dhnK pj[shnK e[VhnK noX^t/;tk jB. fdB/ d|soK ftu ezweodhnK jB s/ okshA rkje GkbdhnK jB. fJj ;G gktoNh nk| brIoh (Poverty ofLuxury) dk fPeko jB. BkJhN ebZpK s/ wfjzr/ ekoBoK (Corners) ftu ik e/ tXhnk fvqze;b?D dh fJBQK ƒ bZs g? u[eh j?. nZ:kPh fJj SZv BjhA ;edhnK s/ sB\kj ftu fJj ;Ge[M uZb BjhA ;edk, fco sz{ jh dZ; eh eoB <”

;kwQD/ ;kVQh pzBQhA nkT[Adh wfjzdo' tb t/y e/ n;hA d't/A iD/ u[Zg j' rJ/. wfjzdo' pko/w?A pj[s e[M ;[D u~[ek ;K. T[j gzikph okwrVQhnk gfotko Bkb ;pzX oydh ;h s/ j[D

Page 409: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 409

T[do^g{osh bJh T[; B/ g/Pk eoBk P[o{ eo fdZsk ;h. gzikph rkjeK ftu T[; dh pVhwzr ;h. n|oheB w[zv/ th phno dhnK u[;ehnK God/ j'J/ i/pQK SDekT[Ad/ fJ; ;ih^Xih\{p;{os j{o tb bbukJhnK j'JhnK BIoK Bkb t/yd/ j'J/ w[;eokT[Ad/ `

fJBQK fdBK ftu jh ehBhnK s/ g{oph n|ohek d/ j'o d/PK s'A J/PhnB n?rI"v; (AsianExodus) ekoB jIkoK dh frDsh ftu J/PhnB n|ohek SZv e/ fJzrb?Av iK Gkos ftu ikt;/ ;B. e[M, i' fJ; d/P d/ Pfjoh BjhA ;B s/ fiBQK d/ toe gofwN (Work Permit)dk ni/ sZe e'Jh |?;bk BjhA ;h j'fJnk, n|ohek SZvD bJh nkgDh tkoh dh T[vhe eooj/ ;B. J/PhnBI s/ BkB^f;NhIBI tk;s/ ;ko/ d/P ftu jkbks n;fEo ns/ nfBPusfij/ ikgd/ ;B. ;oeko e/tb T[BQK pd/PhnK ƒ jh oZyDk ukj[zdh ;h, i' Bkrfoe pDu[Ze/ ;B s/ iK fiBQK dh :'rsk d/ ehBhnK tk;h BjhA ;B fwb ;ed/. wfjzdo' tb t/y e/so;/w B/ w?ƒ g[ZfSnk, “feT[A whs/ ` j[D s/oh wfjzdo' dk eh pD/rk < fes/ fJj th J/PhnBn?rI"v; dh bg/N ftu nk rJh sK ;kv/ gzikph GoktK dk p[ok jkb j't/rk.”

“BjhA so;/w, fJjƒ J/E'A e"D eZYD bZrk j? < fJ; e'b sK fJzNoB?PBb toe gofwNj?. fJj' fijhnK shthnK ƒ sK fJzNoB?PBb f;NhIBfPg fwb ikDh ukjhdh j?. fJjh sKn;b ek;w'gkbhNB (Cosmopolitan) jB. jo fe;/ bJh, jo ;w/A, fpBK G/d Gkt s'A.”

“rZb sK s/oh mhe j?. J/E/ nk e/ d/P, B;b, ephb/ s/ ozr d/ ;G ftseo/ fwN iKd/jB. d'Aj ;kbK ftu w?A J/E/ J/PhnB, :{oghnB, n|oheB, PhPbI s/ d'rbhnK e[VhnK dk;zr wkfDnk j?. i/ ;ko/ d/P fJ; bhj T[~s/ ;'uD bZr g?D sK B;b s/ ozr d/ ;G ftseo/fwN ;ed/ jB. fJ; EK nk e/ ;G fJe j' iKd/ jB, feT[A eh f\nkb j? <”

n;hA d't/A iD/ mjkek wko e/ jZ; gJ/ s/ fco w?A fejk, “rZb sK s/oh pkdbhb j?.wfjzdo' dh J/E/ th T[~Bh jh b'V j? fizBh Gkos iK fJzrb?Av ftu. s/ fJ; t/b/ w?ƒ sK fJziikgdk j? fit/A w?ƒ fJ; dh ;G s'A tX/o/ b'V j?.”

so;/w Bkb d/ w/I ’s/ p?mh \{p;{os n|oheB e[Vh ƒ T[mk e/ Bkb fbiKdk j'fJnkp'fbnk, “uzrk, r[Zv bZe. w?ƒ nZi B;b s/ ozr dk ftseok w/N e/ ek;w'gkbhNB pDb?D d/.”

wfjzdo' ƒ Bkb b? e/ w?A th jkih bkI ftu nk fNfenk, sK T[j p'bh, “fJj s[jkvkd';s fezBk pdswhI j?. ekbh ƒ Bkb b? s[fonk j?.”

“fJ; ftu eh wkVh rZb j? < ‘wB fwb/ dk w/bk s/ r[o fwb/ dk u/bk.’ T[Fzi th T[jnkIkd sphns w"ih nkdwh j?. T[jƒ ekbhnK e[VhnK pj[s g;zd jB.”

“Sh^Sh^Sh, nZi ebQ sK b'eK dk dhB^JhwkB jh BjhA fojk. gsk BjhA fJBQK ƒ ehwko tZr rJh j?. nkgD/ Xow, nkgDh Iks, nkgDh pokdoh ƒ G[Zbd/ jh ik oj/ jB `w/o/ gsh B/ th fJBQK jh ekbhnK d/ wro bZr e/ gfjbK ;kok xo o'fVQnk s/ fco ezwekoSZv e/ t?bh pD p?mk. jo o'I xo ftu G[Zy, fgZN gNkek s/ fco wip{oB w?ƒ T[; d/ t?bdk wz{j vzwQD bJh fJj g/Pk eoBk fgnk. fszB ;kb j' rJ/ jB, T[; ƒ xo p?fmnK.;t/o Pkw T[; d/ f;oQkD/ Pokp gJh ofjzdh j? ` fi; fdB w?A Pokp Bk fbnk ;eK, T[;s'A wko ykDh g?Adh j?. T[; dh jo ;'u wo u[~eh j?. i/ e'Jh nfj;k; pkeh j? sK f;o|

Page 410: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK410

Pokp dk. w?A pKM jh ;jh, nkf\o w?A th n"os jK. eJh tko p[Zeb ftu wz{j d/ e/ xzfNnKpZXh o'Adh ofjzdh jK, fJj u/s/ eo eo e/ gfjbK T[j fezBK uzrk jz[dk ;h. n;hA d't/A iD/B/w Bkb jo n?stko r[od[nko/ iKd/ ;K ` wjkoki dk gkm ;[Dd/, goPkd b?Ad/ s/ bzro See/ PKs fus xo gos nkT[Ad/ ;K. fezBh PKsh ;h xo ftu HHH go j[D HHH”

efj e/ T[j v[;eD br gJh. w?A T[; ƒ ft;eh d/ vpb N"N tkbh S'Nh p'sb cVkJhsK T[j T[; ƒ fpBK gkDh s'A fJZe' ;kj/ ;[Zeh jh vhe e/ nkgDhnK ;[o\ nZyK wbdh j'Jhp'bh, “j[D jko/ j'J/ itkohJ/ tKr T[; dh ;koh y/v \sw j' u[Zeh j? s/ w?A fJeZbh ofj rJhjK iZd'^ifjd eoB tk;s/, nkgDk s/ T[; dk fYZv GoB tk;s/, T[; bJh Pokp fbnkT[Dtk;s/. go ;Zu ikDhA fszB ;kb j' u~b/ jB w?ƒ fJ; g/P/ ftu fgnK. ni/ se w?A fJetkoh th nkgD/ Xow, f;de s'A ed/ BjhA v'bh. G[Zy MZbh j?, e[ZN ykXh j?, go T[; wjkokidk Bkw b? e/ nkgDk Xow Io{o ekfJw ofynk j?. o'I ;t/o/ r[o{ wjkoki dh s;thod/ doPB eodh jK, fBsB/w Bkb jo n?stko r[od[nko/ iKdh jK, s/ w?ƒ ;"Aj j? nkgDhfJ; d/j dh, nkgDh fJ; ikB dh, i/ nZi sZe w?A fe;/ w[;bwkB Bkb y/j ykXh j't/.go s/ok fwZso HHH jz{ HHH gsk BjhA nzBQhA j'Jh d[Bhnk fe; gk;/ tb GZih ik ojh j? `nkgDk dhB, JhwkB, nkgDk Go';k rtk e/ wB[Zy ƒ ed/ th PKsh BjhA fwb ;edh, ed/th BjhA HHH.”

wfjzdo' dhnK nZyK tb'A BIo G[nk e/ w?A pkoh dk godk u[e e/ t/fynk, Bkb d/ ewo/ftZu'A, B;b s/ ozr dk ftseok fwNk e/, so;/w ek;w'gkbhNB pfDnk, w[;eokT[Adk j'fJnkpkjo fBeb fojk ;h `

Page 411: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 411

fte~Ek

eJh fdBK s'A ;[dhg dh fJjh jkbs ;h. Pokp, f;roN s/ ek|h HHH d|so dk ;wKT[; ƒ w[ZeD ’u Bk nkT[Adk. xo ikD dh EK, T[j d|so'A f;ZXk ed/ ek|h jkT{; s/ ed/phno pko ftu ik p?mdk. Pokp d/ d' uko g?r ghAfdnK ghAfdnK T[j f;roNK dh g{ohdh g{oh vZph c{e fdzdk s/ Xzzz{J/A d/ SZb/ T[vkT[Adk T[vkT[Adk fJBQK SZfbnK ftu jh r[zw iKdk.fesBh x[zwD x/oh ;h fJBQK SZfbnK ftu—T[; ƒ I'o dh G[nKNDh fijh nk iKdh s/ SZbkx[zwdk^x[zwdk jtk ftu x[b iKdk. fezBh fSD^Gzroh j'Ad j? fJ; SZb/ dh. gb dh gb x[w'NkpzfBQnk s/ fco jtk ftu ob rJ/. fit/A T[j fJ; ;z;ko ftu nk e/ th ed/ Bk nkfJnkj't/. f;roN dk ;/e T[; dhnK T[FzrbK ƒ wfj;{; j[zdk s/ T[j u"Ae T[mdk—fco fJe j'of;roN ;[brk b?Adk—c/o T[jh Xz{nK—T[jh SZb/—s/ SZfbnK dh fwNdh pDdh j'Ad ftu r[[nkudhj'Ad, fBoj'Ad dhnK |b;|h ;'uK. T[j ne;o fJj ;'udk fe fJj f;roN dk Xz{nK f;roNBkb'A Bksk s'V—T[; d/ wz{j ftu fJe sb\h fijh dk nfj;k; SZv e/ jtk ftu r[zw j' iKdkj?—f;roN fJ; dk w{b ;h—go fJj fco th f;roN Bkb pZMk j'fJnk BjhA ;h.—fesBhnkIkdh ;h fJ; SZb/ ƒ jtk ftu. f;roN X[ydh^X[ydh w[Ze iKdh ;h s/ fco fJe j'of;roN—i/ ed/ fJj f;roN nw[Ze j[zdh, sK PkfJd ;[dhg fJ; ƒ ed/ th Bk ghAdk. j[Dth eJh tko T[j nZX ghsh f;roN dh fJe^o;h s/ fJeKfrsk s'A nZe e/, T[; ƒ n?PNo/ftu w;b ;[ZNdk s/ fco fJe j'o BthA f;roN ;[brk b?Adk. jo BthA f;roN ’u fJeBthA sb\h j[zdh j? s/ g[okDh sb\h ƒ jh j'm bkJh oyD/—fesBk ne/tK j? fJ; ftu `f;roN, fJe j'o f;roN s/ fco fJe j'o—g?r s/ fco fJe j'o g?r. fJjh sK ihtB j?.

nZi c/o T[; B/ oZi e/ Pokp ghsh s/ ek|h jkT{; ftu nk p?mk. T[j x{o^x{o e/jkb tb t/y fojk ;h. jkb dhnK ;G w/IK e[o;hnK GohnK gJhnK ;B. ;G fujo/ T[;ƒ nkgD/ ikg/. fpzd dh fpzd T[; ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk, fit/A T[; dk nkgk c?b e/ek|h jkT{; d/ Go/ j'J/ jkb ftu g;o frnk j't/ s/ T[; d/ fGzB fGzB fujo/ nB/e o{gXko e/ w/IK d[nkb/ ;or'PhnK eo oj/ j'D. Jhoyk, fgnko, B|os, }w, \[Ph, o[dB,efjej/, fBzfdnk, T[;ss, G?, d[PwDh, fwZsosk, nk;, fBokP, ekw, nkdoP—fezBk e[MfyZbfonk fgnk ;h T[; d/ nzdo—i' J/E/ nB/e o{g XkoB eoh p?mk ;h. ek|h jkT{; ftuT[j fesBk tZvk ;h. ek|h jkT{; dh jo fJe w/I T[~s/ T[; d/ fujo/ p'b oj/ ;B. rZbK

Page 412: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK412

dk sDkn, fujfonK d/ BePK ƒ sD e/ o{g^ftrkV eo fojk ;h. feXo/ wB dh PKsh fujo/dh rzGhosk ƒ T[~ib eo ojh ;h s/ feXo/ T[~ib/ PpdK d/ god/ j/m w?b/ noE nkgD/ wB'oEƒ gqkgs j' oj/ ;B. yZuk^yZu Go/ j'J/ fJ; jkb ftu fco th fesBh fJeZbsk ;h, fesBk;e{B ;h, fesBh fJeKs ;h ` jo fJe w/I T[~s/ fJe BthA d[BhnK ;h, fJe BtK fdqP ;hns/ fIzdrh dk e'Jh Bt/bk o{g ;h ` T[j yz{i/ dh w/I T[~s/ p?mk \bkn tb x{o fojk ;h.Xz{J/A d/ SZb/ T[; dhnK BIoK Bkb NZeok e/ gkP^gkP j' oj/ ;B. fJe s'A pknd d{;ohf;roN—fJe s'A pknd d{;ok SZbk—fJe s'A pknd d{;ok fujok—fgnko, B|os, d?_s,ngDZs—s/ j'o pj[s e[M ` wB[Zy fJe;ko fJeKfrsk BjhA j?—go fJj ;[Phb feT[A T[; d/ihtB ƒ i'e tKr uzwVh j'Jh j? <

T[j jh ;[Phb—T[jh rZbK—T[jh fJe^o; s/ fBozso fgnko^nkokXBk. Bk T[sko, BkuVQk. ;[Phb B/ sK e/tb T[; d/ gqG{^o{g ƒ jh sZfenk ;h. go T[j fBok gqG{^o{g BjhA;h pDBk ukj[zdk. T[j sK ukj[zdk ;h fe T[j T[; ƒ fJe wB[Zy ;wM/—wB[Zy, fi; ftu g[zBth j? s/ gkg th, to th j? s/ ;okg th. fsqgsh th j? s/ fgnk; th. wB[Zy, fi; ftuB|os j?, fgnko j?, Bhusk j?, T[~usk j?. go ;[Phb T[; ƒ e/tb GrtkB jh ;wMdh ;h.i/ T[j rkbQK eZYdk, sK th GrtkB—i/ T[j T[; ƒ e[ZNdk wkodk, sK th GrtkB—i/ u[Zgofjzdk, sK th GrtkB. ;[Phb e[ZN wko rkbQh^rb'u s/ B|os ;kjt/A T[t/A dk T[t/A nv'bnkgDh gqG{^Grsh ftu bhB ofjzdh. T[; d/ GrtkB ƒ ;G to gqkgs ;B, go T[; ƒ ;G;okg. T[j fJBQK ;okgK dh ekby nkgDh ;kXBk Bkb X' ojh ;h. gfjbK gfjb ;[Phb wkoe[ZN t/b/ e[M uhe ujkVk gkT[Adh ;h s/ fco fJj efjD bZr gJh fe “j'o wko bU—j'owko bU”—go j[D sK fit/A T[; d/ wz{j ftu x[zrDhnK g? rJhnK ;B. T[j u[Zg ukg e;h;tZN e/ wko yk b?Adh. fJj ;wM e/ fe “j'o wko bU” fit/A GrtkB d/ eow ftu gfjbKjh dkf\b j?. ;[dhg dk ihn eodk fe ;[Phb T[; ƒ B|os eo/, T[; d/ w{jo/ p'b/—T[;ƒ Pokph, nktkok s/ j'o i' ih nkt/ ej/. s/ T[; d/ nzdo dh pj[^w[yh sqhws fJ; gqG{^Grshd/ Gow^ikb ƒ s'V d/t/—go ;[Phb nv'b ;h.

;[dhg s/ ;[Phb dk ftnkj j'fJnK w;K gzi e[ ;kb j'J/ ;B. ftnkj s'A pknd fJev/Y ;kb uzrk bzfxnk. go pknd ftu ;[dhg ƒ fJzi wfj;{; j'fJnk, fit/A T[; d/ gofe;/ B/ e[so ;[ZN/ j'D. fit/A T[; dh T[vkoh fe;/ B/ ftzBQ ;[ZNh j't/. s/ T[; T[~s/ fco T[jhftnkj s'A gfjbK tkb/ fdBK dk G{s ;tko j' frnk. c[ZbK Bkb rd^rd eod/ pk}K ftuxz[wdh fssbh T[; ƒ ;'jDh bZrdh. c[Zb^c[Zb s/ pfj pfj T[~vdk G"ok, T[; ƒ uzrk bZrdk.nkgDk fJe;ko, fJe^o; s/ fJeKfre ihtB T[; ƒ ykT{A tZY{z eodk ofjzdk.

T[j fJzi wfj;{; eodk, fit/A T[; T[~s/ fe;/ B/ }[bkw nkIkdh dk p'M m'; fdZskj't/. T[j nkgD/ ftnkj[sk ihtB dh nkIkdh ƒ fJe;ko }[bkwh Bkb ;hwK pZX j'Jh wfj;{;eodk. fJe fgzio/ ftu e?d, fJe c[Zb Bkb pZMk j'fJnk. fJe;ko ;z[dosk d/ doPB dko'IkBk nfGnk; th eJh tko ne/t/Adko j' iKdk j?. xo ftu T[; dk ihn Bk bZrdk. :koKdh frDh fwZEh wfj|b ftu w[V w[V T[jh szrh s[oPh dhnK rZbK th T[; ƒ BjhA ;B iudhnK.:koK d/ T[~ib/ PpdK ftu ftnkge w?b/ noEK dh j'Ad T[; ƒ yNedh ofjzdh.

Page 413: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 413

fJ; bJh Pokp, f;roN s/ ek|h—fJj jh T[; dh wfjf|b ;h. w[Ze ojh f;roN d/;/e Bkb T[j sqGfenk s/ T[; B/ T[; ƒ n?PNo/ ftu wb e/ fJe j'o f;roN ;[brk bJh.Xz{nK, SZb/ s/ ;'uK dh bVh fco s[o gJh.

gzSh fesB/ nkIkd j[zd/ jB ` y[ZbQhnK T[vkohnK y[ZbQ/ ;zpzX, ed/ fe;/ Bkb r[Ned/ fcoBked/ fe;/ Bkb—y[ZbQ/ nzpo, y[ZbQh jtk—Bt/A ;kE, Bt/A nfj;k; s/ Bt/A i''V/—fesBh tzB ;[tzBskj? ` fesBh nkIkdh ` nZi J/E/ xo pDkfJnk—nzv/ fdZs/, pZu/ eZY/ s/ fco T[~v rJ/—eZbQfe;/ j'o dk ;zr—BtK nkbQDk, BtK ;zr s/ BthA T[vkoh.

fgSb/ ;kb fJBQK fdBK ftu jh T[; d/ xo feskpK tkbh nbwkoh T[gob/ Mo'y/ ftuep{soK d/ fJe i'V/ B/ nkgDk xo pDkfJnk ;h. T[j o'I T[BQK ƒ u'rk gkT[Adk s/ fcoj"bh^j"bh T[j ep{so T[; Bkb fjb fwb rJ/ ;B. T[j T[BQK ƒ dkfDnK Bkb oik fdzdk,gkDh fgnk fdzdk, go T[j J/E/ fNe e/ Bk pfjzd/, T[vkoh wkoB bJh, EK EK dkDk u[rDbJh, fco th T[~v iKd/. ep{soK dk T[j i'Vk T[; ƒ pj[s fgnkok bZrdk ;h. T[j o'IPkw ƒ fJBQK dh T[vhe eodk, fJBQK ƒ t/ydk, fJBK Bkb rZbK eodk, f\nkbK ftu fJBQKBkb T[~vdk, fJBQK dk ;zr wkDdk.

fJe fdB pV/ jh fgnko Bkb T[; B/ ep{soK d/ goK T[~s/ bkb ozr bk e/ T[BQK d/ g?oKftu MKioK gk fdZshnK ;B, fBPkBh ti'A. T[; B/ fJBQK ep{soK d/ i'V/ dk Bkw ‘oKrbk i'Vk’oZfynk. T[BQK d/ eb'b sZe e/ T[j nkBzd wkDdk ofjzdk. gzSh fesB/ nkIkd jB—Bt/A nzpo,Bt/A ;zr, Bt/A xo, BthA T[vkoh ` go fJj ;[Phb `—fJj sK T[; d/ ihtB ƒ i'e tKr uzwVrJh j?. fJj th Gbk eh j'fJnk fe wB[Zy ;koh T[wo fJe shthA Bkb, T[;dh P\;hns d/fe;/ fJe o{g Bkb jh pZMk oj/. fesBh B|os j? fJ; fJe;ko fgnko ftu `

g?Av{bw ebke B/ d; tikJ/ s/ fJ; d/ Bkb jh T[; d/ f\nkbK dk f;bf;bk N[ZN frnk.;ko/ dk ;kok ek|h jkT{; \kbh j' frnk. e[M p?o/ skehnK pzd eo oj/ ;B. fJe p?okT[; d/ ;kjt/A fpZb bJh yb'sk ;h. v"o G"o/ fij/ T[; B/ fpZb ndk ehsk s/ f;roN ;[brke/ xo tb ƒ s[o fgnk. w'VK x/VK ftu ;Ve d/ feBko/ pZshnK dh bzwhA esko fJe T[bMhj'Jh o/yk gqshs j[zdh ;h, i' d{o fes/ nBQ/o/ ftu r[zw j' ojh j't/.

fgSbh oks T[; B/ Pokp d/ BP/ ftu ;[Phb ƒ jZd'A tZX e[ZfNnk ;h—go T[j Bk e[Me{Jh, Bk p'bh—T[; dhnK nZyK nGkt, s/ T[;dk fujok ;gkN ;h. ns/ T[j fJe gZEo dhw{osh tKr T[; d/ ;kjt/A yVQh e[ZN yKdh ojh ;h, fvrdh Yfjzdh.

;[dhg dk ih eodk ;h fe ;[Phb o't/, e[obkt/ s/ T[; ƒ p[ok Gbk ej/. oks d/o BkbnkT[D dk ekoB g[ZS/. T[; d/ tko^tko T[md/ jZEK ƒ o'e/. go ;[Phb fJBQK ;'uK s'A p/fBnkI;h. T[; dh u[Zg ;[dhg ƒ j'o th fGnkBe bZrh s/ T[j j'o th tX/o/ efjotkB j' frnk;h. ;t/o/ T[j ;[Phb dh gZEokJh j'Jh sZeDh tb nZy Go e/ Bk t/y ;fenk s/ BkPsk ehs/fpBK jh xo'A pkjo fBeb frnk. j[D T[j fJBQK jh ;'uK ftu ns/ Pokp d/ BP/ ftu r[ZNxo ƒ gos fojk ;h.

xo gj[zufdnK, vokfJzr o{w dh p~sh irkT[AfdnK jh, T[; d/ ezBK ftu e'Jh nktkIfijh gJh. fit//A fe;/ B/ go cVcVkJ/ j'D. ;kwQD/ feskpK dh nbwkoh T[~s/ T[; ƒ ep{soK

Page 414: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK414

dk i'Vk BIo nkfJnk. T[; ƒ fgSb/ ;kb tkb/ ep{so :kd nkJ/, i' pZu/ eZY e/ T[~v g[ZvrJ/ ;B. T[; d/ wB ftu nkJh fe t/yhJ/ fJj, T[jh ep{so jB fe e'Jh j'o BtK i'Vkj? ` ekjbh Bkb T[; B/ edw g[ZN/. T[; d/ g?o fe;/ uhI Bkb NeokJ/ s/ T[j bVyVk frnk.T[jd/ nZr/ w?fNzr T[~s/ gkb/ Bkb ;[zrVh j'Jh ;[Phb gJh ;h. PkfJd T[vhefdnK^T[vhefdnKT[; dh nZy bZr rJh ;h. T[; tb t/y e/ gfjbh tko T[; ƒ ;odh dk nfj;k; j'fJnk.T[; dk ;kok BPk joB j' u[Zek ;h.

;[dhg B/ ;[Phb ƒ M{D e/ irkfJnk. T[j jVpVk e/ T[m p?mh. so; s/ fgnko dhw{os pDh T[j T[; d/ ;kjwD/ ntke yb'sh ;h. T[;dhnK BIoK dh gEohbh sZeDh B/ ;[dhgd/ fi;w ftu eKp/ dh bfjo S/V fdZsh.

“;[Phb ` s?ƒ gkbk BjhA bZrdk <”T[j fco th u[Zg yV'sh ojh s/ fco M[e e/ ;[dhg d/ p{NK d/ s;w/A y'bQD bZr

gJh ` ;[dhg ƒ fJT[A bZrk fit/A T[; d/ nzdo'A fe;/ B/ o[Zr Go fbnk j't/.T[; B/ ;[Phb ƒ w'fYnK s'A cV e/ T[mkT[AfdnK fejk—“nk ;[Phb ` t/yhJ/ ` T[;

nbwkoh T[~s/ ep{soK dk BtK i'Vk nkfJnk j?.” fco T[j ;[Phb ƒ nbwkoh se b? frnk.T[; B/ ep{soK d/ i'V/ tb t/fynk s/ fco T[Xo'A BIo jNk e/ ;[Phb tb t/yD bZr fgnk—fit/A T[j efjDk ukj[zdk j't/ fe “t/y ;[Phb ` fJj sK fgSb/ ;kb tkbk jh ‘oKrbk i'Vk’j? ` t/y sK ;jh T[jh ozr s/ T[jh MKioK.”

go T[; dh nktkI fit/A ;zx ftu o[e rJh ;h s/ T[; d/ j'Am ntke ;B. ;[Phb dhnKnZyK ;gkN s/ nGkt ;B. T[; dh gZEokJh j'Jh sZeDh tb t/y e/ T[; d/ fi;w ftu ;odhdh bfjo fco rJh. ep{so r[Ne oj/ ;B. T[BQK d/ r[NeD dh nktkI B/ ewo/ dh f|IKƒ oKrb/ ;zrhs ftu ozr fdZsk ;h. go fJ; ;zrhs dh ftZE ’s/ yV's/ ;[dhg d/ j'm ntkes/ ;[Phb dhnK nZyK fBoGkt s/ ;gkN ;B `

Page 415: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 415

id'A ;z[dosk doPB d/t/

“XKs g?Adh j? < ;[gB^d'P j' iKdk j? <”Pkw d/ x[;w[;/ ftu T[; B/ w/o/ tb vz{xh sZeDh ;[ZNfdnK nkgDk sh;ok o;wh gqPB

d[jokfJnk.“sK eh Bkskesh j? <”w'N/ s/ w?b/ fij/ PhfPnK tkbh GZdh fijh n?Be fgZS/ X[zdbkJhnK BIoK ƒ fiT[A jh

w/oh gfjukD j'Jh, T[j nkg w[jkok jh fyV^fyVk e/ jZ; fgnk.“T[j j' ` ;odko ih, fJj s[;hA j' ` p[Y/g/ eoe/ s/ e[M nZy ftu fuZNk g? ikD eoe/

BIo ewI'o j' rJh j?. w[nk| eoBk, w?A s[jkƒ gfjukD BjhA ;fenk.”fJj w/oh T[; Bkb sh;oh iK u"Eh w[bkeks ;h. jo tkoh T[; B/ w?ƒ fJjh gqPB d[jokJ/

;B. n;hA Gkt/A fJBQK w[bkeksK Bkb ek|h p/^seZb| j' rJ/ ;K, go sK th T[j nkgD/ fJjgqPB Io{o d[jok fdzdk ;h—fit/A fe fJ; N/g T[~s/ e/tb fJj' jh nktkI N/g j'Jh j't/.fJ; s'A fpBK s[;hA e[M j'o ;[D jh Bk ;ed/ j't'. d' tko sK w?A T[; e'b'A n?t/A jh XKss/ Bkskesh dh dtkJh b? frnk—Gkt/A fe w?A fJj ;G e[M, T[jd/ fBeN j'D bJh jh ehsk;h. sh;oh tko id'A w?A nkfJnk, sK T[j fJ;soh g[oP fbzr ;zpzXK pko/ w/o/ Bkb pj[sjZd se y[ZbQ frnk ;h s/ fco fJj y[ZbQ j'o th tX/o/ ft;fsqs j[zdh rJh.

w[ezdg[o s'A pzfrnK se iKdh gZeh ;Ve d/ S/ whb d/ N'N/ d/ ftueko fij/ eoe/, ;Ves'A Iok fgSKj jZN e/ d' e[ tor rI EK s/ pDh d' YkJh rI T[~uh, eZuh fijh SsVhftu T[j eZbk jh ofj fojk ;h. fJe gk;/ bZeVh d/ cZN/ T[~s/ ozr^pozrhnK s/ x;w?bhnKfijhnK PhPhnK ftu e[M dtkJhnK gJhnK ;B s/ T[; d/ Bkb jh j/mK IwhB T[~s/ fJe;| ftSh j'Jh ;h. fJ; SsVh ƒ e'Jh skeh dotkIk BjhA ;h. p~; w[job/ gkf;T[A fJjy[ZbQh ;h. d{o^d{o se nkpkdh d/ e'Jh fBPkB BjhA ;B. SsVh d/ fgSb/ gk;/ fJey{j ;h, fiZE/ d{i/ u"E/ fIzwhAdko nkT[Adk s/ d[gfjohA ezw SZv e/ xVh Go bJh T[; e'bnk ;[[;skT[Adk.

w?A T[; tb fJe Gog{o sZeDh ;[ZNh. ;kXkoB fij/ nZX'okD eZgfVnK ftu T[j wXo/eZd dk fJe wB[Zy ;h. dkVQh w[ZS s'A fpbe[b e'ok s/ M[oVkfJnk fujok. m'vh T[~s/ frDsh

Page 416: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK416

d/ e[M tkb—fiBQK ƒ T[j eZND dh EK jZE Bkb jh g[ZN SZvdk ;h. nZi T[j w?ƒ wkw{b s'Ae[M T[bN BIo nkfJnk.

w/oh tb t/yfdnK T[; B/ fco g[ZfSnk, “feT[A ih, e[M |oe fgnk <”“vkeNo ;kfjp ` nZi w?A nkgDh BpI ftykT[D BjhA, ;r'A s[jkvh BpI t/yD

nkfJnk jK.”“eh wsbp <” T[j fmme e/ p'fbnk.“w[nk| eoBk, w?A Iok HHH”, efj e/ T[; B/ yz{M/ ftu gJh p'sb ftZu'A gzi^uko x[ZN

Go/ s/ fco G?Vk fijk wz{j pDk e/ u[Zg j' frnk. Pokp dh s/I p{ fJ; fBZeh fijh e'mVhftu c?b rJh.

“jK s/ fco vkeNo ;kfjp ` fJ; T[ikV nkpkdh fgZS/ eh okI j? < w?A th Iok ;[DK.”T[; dh SsVh tb fJPkok eo e/ w?A r[ZMh wPeoh Bkb fejk.

“;odko ih, pj[s bzwh ejkDh j?—;'udk jK fe fJBQK szdK ƒ w[V T[X/VB dk eh|kfJdk. HHH s[;hA th gh bU Bk.” T[jB/ d' uko x[ZN j'o GofdnK p'sb s/ rbk;h w/o/tb ;oek fdZs/.

“vkeNo ;kfjp nZi s[jkƒ fJj fgnkb/ dh ;KM fIzdrh dh ;KM ftu pdbDhjh gt/rh.”

s/ fco fit/A jh T[; dhnK X[zdbhnK nZyK ftu fJeoko dh Mbe BIo nkJh, w?A the"Vk x[ZN Go fbnk. T[; dh rkEk dhnK szdK nkg^w[jkok T[~XV ojhnK ;B.

“;odko ih ` fJ; ejkDh dhnK szdK pj[s bzphnK jB. go ;wM BjhA nkT[Adh fefeZE'A P[o{ eoK. fJ; dk nkozG ed'A j'fJnk < T{A HHH nK T{A nZSk fco HHH jK HHH s/ ;odkoih ` w?A T[d'A nZmthA Pq/Dh ftu jh ;K, id'A xofdnK B/ w/ok ftnkj eo fdZsk HHH BjhA, BjhA;r'A w/oh woIh s'A T[bN w/ok ftnkj eo fdZsk. PkfJd w?A T[; t/b/ u"dK gzdoK ;kbK dk;K. w/oh phth pj[s jh \{p;{os ;h. jZE bkfJnK w?bh j[zdh ;h. fJzi ikgdk ;h,fit/A T[; ekdo B/ fJ; j[;B ƒ fes/ ftjb/ tes p?m e/ pDkfJnk j't/. w?A ftnkj tkb/fdB jh T[; ƒ t/y fbnk ;h. T[j nkJh s/ fJe fdB ;kv/ xo ofj e/ tkg; g/e/ ubhrJh, go w/ok nzdo'A nzdo T[; Bkb nfijk fJPe g? frnk fe T[; \{p;{osh dh w{os fpBKfJe gb eZNDk th fJe T[wo d/ pokpo ikgdk ;h.

“fJj fJPe iƒB dh jZd sZe tX frnk. w?A T[; ƒ pV/ bzp/ bzp/ \s fby/. i[dkJhdhnK bzphnK oksK d/ tk;s/ gkJ/ s/ T[; d/ w[jZps Go/ p/u?B j[zrkfonK B/ w/o/ fdb dh nZrƒ j'o th tX//o/ wuk fdZsk.

“d' fszB ;kb pknd id'A w?Nfoe dk fJwfsjkB gk; eo fbnk, sK ;kv/ xofdnK B/w/o/ w[ebkt/ dh rZb s'oh. w?A nip d[fpXk ftu cf;nk j'fJnk ;K. fJe gk;/ T[; ;z[dohƒ fwbD dh fJZSk ftu p/skp ;K s/ fJe gk;/ w/ohnK j'o T[bMDK ;B, fiBQK ftu w?A p[ohsoQK cf;nk j'fJnk nkgD/ nkg ƒ ni/ fJ; ezw d/ ekpb BjhA ;K ;wMdk. go fco thfJ; fdb dk e'Jh eh eo/ < T[bMDK T[~s/ fJPe d/ iƒB B/ ekp{ gk fbnk.”

T[j j[zrko/ bJh Iok o[fenk s/ fco p'fbnk, “w/ok w[ebktk nk frnk. oks fdB w?A

Page 417: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 417

T[; ;[zdoh ƒ d/th dh gftZso w{osh ;wM e/, T[; dh g{ik eodk fojk. T[; d/ e'b w?ƒfJe nihp fijk ;o{o jkf;b j[zdk s/ w?A ;koh^;koh oks T[; Bkb fJPe dhnK rZbK eofdnKbzxk fdzdk. T[j th j[zrkok Godh ofjzdh.

“go wjhB/ yzv ftu jh T[; d/ j[zrko/ wZXw g? rJ/. T[j y'Jh y'Jh fijh ofjDbZr gJh. w/ohnK rZbK dh o|sko T[j' jh ofjzdh—eZm/ fiT{D, eZm/ woB d/ fJeoko T[j'jh ofjzd/, go T[j gk;k tZN e/ nZyK whN e/ x{e ;"A iKdh s/ ed/^ed/ jT[e/ GoB bZrdh.w?ƒ nkgD/ fJPe s/ :ehB ;h go T[jd/ tb t/y e/ w?ƒ rfjoh u'N bZrh s/ w/ok fJPefJedw gkrbgB dh Peb fJ\fsnko eo frnk.

“w?A gfjbK Bkb'A th tX/o/ fPZds Bkb T[; ƒ u[zwdk. T[; d/ wowoh fi;w ƒ x[ZN^x[ZNnkgDh d/j Bkb bkT[Adk. T[; d/ fB~x/ fB~x/ nzr w/oh moh j'Jh d/j ƒ ;[jD/^;[jD/bZrd/. T[; dhnK whBkoK torhnK fsZyhnK SkshnK w/oh d/j ftu X;dhnK j'JhnK gqshsj[zdhnK s/ w/o/ nzdo ft;wkd dh fJe bfjo fijh fco iKdh. BrB ukBDh fijh T[jw/oh p[[Zeb ftu gJh fJe xkfJb gzSh tKr ;fjwhA j'Jh u[Zg dh u[Zg gJh ofjzdh. s/ w?A—s/ w?A ;'udk fe HHH”

e'b gJh p'sb ftZu'A T[; B/ fJe g?~r j'o uVQkfJnk s/ fco noe Bkb wz{j gz{Mdk j'fJnkp'fbnk, “s/ id'A fes/ nZXh okshA nukBe w/oh BhAd y[ZbQdh, sK T[; ƒ j"bh^j"bh jT[e/GofdnK t/y e/ w?A ;'uD ’s/ wip{o j' iKdk fe w/o/ fJPe Bkb'A th tX/o/ fJ; ƒ j'o fejVhuhI dh Io{os j? < T[; tb j;os Goh, fBrkj Bkb t/y e/ w?A nzdo/ nzdo e[VQdk ofjzdks/ w/oh Bkekwh w?ƒ wz{j fuVQkT[Adh ofjzdh. w?A pVk go/PkB ;K. w/o/ nzdo wkB;e r[zMbKdk fJe p/j{dk fijk skDk g/Nk sfDnk j'fJnk ;h. fJe gk;/ j[;B dh w{os ;h fi; dhw?A fJe gftZso d/th tKr T[gkPBk eodk ;K s/ ;'udk ;K fe eh w/oh d/th w/o/ T[~s/ BjhAs[oZm/rh < eh fJj w?ƒ SZv sK BjhA ikt/rh < s/ d{i/ gk;/ w/oh Bkekpbhns ;h—T[; d/jT[e/ ;B, jzM{ ;B—T[j jzM{ fiBQK ƒ n;zs[PN fJ;sqh jtk b[nkT[D s'A gfjbK jh nzdo'Anzdo gh iKdh j?. nip d[fpXk ;h.”

T[j ;kj b?D bJh Iok e[ o[fenk s/ fco pVh fGnkBe fijh nktkI ftu p'fbnk,“s/ fco fJe fdB nukBe T[j r[nKYhnK d/ itkB w[zv/ Bkb xo'A BZ; rJh. T[; fdB w?ƒnfj;k; j'fJnk fe n"os ƒ fBok rZb pkshA fJPe jh BjhA, ;r'A fe;/ j'o uhI dh thIo{os j[zdh j?.”

T[jB/ jT[e/ GofdnK fpzd dh fpzd nZyK wz[d bJhnK s/ fco w?ƒ fJ; soQK ikfgnkfit/A T[; dh nktkI fe;/ nzBQ/oh }ko ftZu'A nk ojh j't/.

“jK s/ ;odko ih—T[; d/ nukBe T[~Xb ikD ’s/ w/o/ ftPtk; ƒ nfijh ;ZN bZrhfe w/o/ T[~s/ gkrbgB ;tko j' frnk. fco d' ;kb d/ no;/ ftu i' e[M j'fJnk T[; d/;z;ekoK s'A w/oh :kddkPs fpbe[b e'oh j?. b'eh d;d/ jB fe w/ok fdwk}h stkIB ftrVfrnk ;h s/ T[; jkbs ftu w?ƒ fe;/ B/ efj fdZsk ;h fe w/oh phth nZm ;Zs whb s/ tkfenke;p/ s'A bkoh ftu p?m e/ feXo/ ubh rJh j?. fco T[BQK d/ dZ;D nB[;ko w?A—fBZs B/wd' ;kb sZe T[; nZv/ ’s/ ;t/o/ jh gj[zu iKdk fojk s/ y'JhnK^y'JhnK nZyK Bkb eZbh^eZbh

Page 418: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK418

bkoh dh eZbh^eZbh ;tkoh t/ydk fojk. id'A Pkw ƒ nk\oh bkoh bzx iKdh sK w?A xo ƒw[V nkT[Adk. w?ƒ fJ; ;G e[M dk gsk BjhA. w?A sK nkgD/ pko/ fit/A b'eK s'A ;[fDnk j?,fst/A jh s[jkƒ dZ; fojk jK.

“b'e efjzd/ B/ fe w?A eZbh^eZbh ;tkoh ƒ pV/ rj[ Bkb t/ydk ;K s/ T[; d/ fujo/ftZu'A nkgDh T[ZXbh j'Jh phth d/ BePK ƒ gfjukBD dh e'fPP eodk ;K. s/ fcoBkekw fgzv gos nkT[Adk ;K. fJe fdB nukBe fe;/ fJ;soh tb t/y e/ w?A bkoh d/wro wro GZfink, w/ok g?o T[~yfVnk s/ w?A fvZr fgnk. w/ok wZEk I'o Bkb fJe fJNftu tZfink s/ ek|h ;kok \{B fBefbnk. wjhBk Go j;gskb ftu w/ok pj[s fJbkiehsk frnk s/ id'A w?A okIh j' e/ xo nkfJnk sK fJj d' ;kb pknd dk tkfenk j?.p; w?ƒ sK J/Bk jh :kd j?. w/oh :kd^Pesh ftu fJj d' ;kb dk yZgk w?ƒ nkgD/wZE/ T[~s/ I\w d/ fJ; fBPkB ƒ t/y e/ :kd nk iKdk j?. s/ fco ;odko ih nkgD/fdb T[s/ ;po dh f;b oZy bJh. T[;/ fdB fJokdk eo fbnk fe w?A fJ; gkg dkgqkPfus eoKrk.”

“fejVk gkg <” w?A g[ZfSnk.“gkg jh j? Bkekpb (Bkwod) wod dk ekpb fJ;soh Bkb Pkdh eoBk. w?A sK gfjbK

jh fejk ;h fe w?A Pkdh d/ ekpb BjhA ;K—jK ;[zdosk bJh fJPe w/o/ fdb ftu ni/ thekfJw j? s/ fJ;/ bJh w?A ;'funk j? fe w/o/ tor/ nX{o/ wB[Zy ƒ fJ; gkg dk gqkPfusIo{o eoBk ukjhdk j?. ;zfBnk;hnK d/ wro fco^fco e/ w?A iVQhnK p{NhnK dh tke|hnsjkf;b ehsh. Pk;so s/ t?fde rzqE gVQ/. fbzr^nzrK dh gqfeqsh s/ Pesh ;zpzXh g{ok^g{okfrnkB jkf;b ehsk s/ fco fjews P[o{ ehsh.”

fJ; s'A nZr/ T[; dh ejkDh w/ohnK nZyK d/ ;kjwD/ jh ;h. o'I T[; e'b fbzr o'rhnKdk w/bk bZrk ofjzdk ;h. T[j pj[s ;;sk fJbki eodk ;h. b'VtzdK ƒ dtkJh w[|s thd/ fdzdk ;h. gzi e[ ;kb fJe fJbke/ ftu ofjzdk s/ fco EK pdb b?Adk. go fi; soQKw?A T[; pko/ ;[fDnk ;h T[; nB[;ko w?ƒ T[; dh P\;hns e[M r[zMbdko fijh jh bZrdh;h. fJe gk;/ sK T[j nB/eK o'rhnK ƒ ekpb pDk e/ gqkPfus eo fojk ;h s/ d{i/ gk;/fJe BtK gkg nkozG eo fojk ;h. w?A g[ZS jh p?mk, “go vkeNo ;kfjp w?A sK ;[fDnkj? fe s[;hA eJh nDfyVhnK v'vhnK dk rbk ;z;ko d/ pk} ftu nkT[D s'A gfjbK, roGftu jh x[N SZvd/ j'. fJj sK s[;hA fJe j'o tv/ok gkg eo oj/ j'.”

“BjhA ;odko ih, s[;hA G[Zb oj/ j'. n"os ƒ eh uZNh gJh j? fe T[j wod d/ fjZ;/dk r[Bkj th nkg jh u[Zeh fco/.”

“go fJ;soh th sK r[Bkj ftu pokpo dh Pohe j[zdh j?.”“mhe j? ` go fJ; dk wsbp fJj BjhA fe T[j wod d/ fjZ;/ d/ r[Bkj dk p'M th

nkg jh Y't/. wod ftu fJj tkXk j? fe T[j r[Bkj eodk j?, go T[; d/ r[Bkj dkp'M fe;/ d{;o/ ƒ u[ZeDk g?Adk j?—T[; d/ ebze dk fNZek fe;/ j'o ƒ bkT[Dk g?Adk j?. fJ;/bJh T[j ikpo j?. go n"os ftu fJj xkNk j? fe nkgD/ r[Bkj dh fIzw/tkoh sK T[; B/b?Dh jh jz[dh j?—T[; ƒ d{i/ dk fjZ;k th ;theko eoBk g?Adk j?. fJ; bJh T[j wIb{w

Page 419: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 419

j?. w?A g[ZSdk jK fe T[j wod d/ fjZ;/ dk r[Bkj u[Ze e/ nkgDh fIzdrh ƒ p/noE popkdfeT[A eo/ <”

T[; d/ T[s/fis p'bK ftu b'jV/ dk o'j nk frnk. w?A rZb ƒ NkbD bJh g[ZfSnk fevkeNo ;kfjp s[jkƒ s[jkvh phth dk w[V e/ e'Jh gsk bZrk fe BjhA <

T[; B/ pkeh pudh Pokp ƒ fJZe' ;kj/ gh e/ w/ok jZE cVfdnK fejk, “BjhA ;odkoih—gsk BjhA fJ; gqkPfus dh T[wo ni/ fezBh e[ j?—fJ; GNeD ƒ e'Jh ;kfjb fwbDkth j? fe BjhA—gsk BjhA go HHH.”

T[j pj[s Gkt[e j' frnk s/ T[; dk rbk fit/A rZu j' frnk ;h.“go id'A th w/o/ e'b e'Jh w/o/ tork wohI fJbki bJh nk iKdk j? sK w?ƒ nkgDh

phth dh :kd nk iKdh j?—T[; d/ doPB j' iKd/ jB—f\nkbK jh f\nkbK ftu ` s/ w?AT[; wohI ƒ gfjbk ;tkb fJjh eodk jK fe sz{ fes/ Pkdh sK BjhA ehsh <”

T[;dhnK ;[o\ nZyK ftu nZEo{nK d/ w'N/^w'N/ eso/ boI oj/ ;B—go T[; d/ jZE ni/th po| tKr ;hs gJ/ ;B, po| tKr, fpbe[b po| tKr `

Page 420: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK420

i[ow d/ gkso

efgb dh gsBh pVh e[bfjDh, e[bZSDh, e[uZih, e[jih, nBgVQ ns/ n;ZG: ;h.nkpB{;h ozr, GZd/ BeP, w'N/^w'N/ p[ZbQ, MhyK torhnK nZyK, chBk BZe ns/ p/v"b ;oho.id'A o"A ftu nk e/ Bowh Bkb p'bD dk :sB th eodh sK fJzi ikgdk, fit/A MrV ojhj't/. id'A nkgDh yoQthA nktkI ftu MrVdh sK fJT[A ikgdk fit/A G{ukb nk frnk j't/.Bk T[; ƒ p?mD dk uZi ;h, Bk p'bD dk ;bhek, Bk s[oB dh iku. T[j fpbe[b T[iZv s/ikjb ;h. id'A jZ;dh sK ;koh pZsh;h pkjo fBeb nkT[Adh s/ pkjo nkekP fBowb j[zfdnKth nzdo xBx'o pZdb roid/ ;[Dd/. id'A ;'|/ T[~s/ p?mdh sK d't/A nZvhnK fBszGK j/mK d/e/, r'v/ prbK ƒ u"V/ eoe/, Y'j bk e/, nZXh e[ bzwhA g? iKdh. ;kwQD/ p?mD tkb/ ƒGkt/A Pow nkt/, go T[; ƒ e'Jh |oe Bk g?Adk. efgb Bkb ftnkj dk fJj nfBnK T[d'Ajh j' frnk ;h id'A T[j ni/ ;ZsthA nZmthA ftu jh gVQdk ;h. T[; d/ dkd/ dh woB s'AgfjbK fJZe' jh fJZSk ;h fe efgb dk ftnkj T[; d/ fJe fwZso dh g'soh Bkb j'ikt/. efgb fJBQK rZbK s'A fpbe[b nBikD s/ ;kT{ wz[vk ;h. T[; B/ ukJhA^ukJhA ftnkjeotkfJnk sK T[; d/ dkd/ d/ ;_k; ;[ykb/ j' rJ/.

gVQkJh ftu efgb pVk j[fPnko ;h. fJ;/ bJh T[; d/ wkfgnK B/ bVeh tkfbnK d/I'o d/D s/ th efgb dh gVQkJh ftu rqfj;E ihtB dk ftxB Bk g?D fdZsk. ekbi dh gVQkJh\sw eoB T[gozs T[; B/ ekwo; dh fvroh gqkgs ehsh s/ fco fJe tZvh fpIfB; |owdk w?B/io fB:[es j' frnk.

wkfgnK B/ bVeh tkfbnK d/ I'o d/D ’s/, T[; ƒ fJe ;kT{ g[Zso tKr nkgDh gsBhfbnkT[Dh jh gJh. T[; dh gfjbh oks jh ft:'r oks ftu pdb rJh. T[; d/ ;ko/ uknwZm/ g? rJ/. id'A nkgD/ nkbhPkB xo ftu T[j fJ; gq/s fij/ ƒ x[zwfdnK t/ydk, sK T[;dk nzdo'A nzdo o[Zr Gfonk iKdk—T[; dk ihtB^;kE dk ;[|Bk uhDk^uhDk j' e/ fyzv g[zviKdk. T[j eq'X Bkb p/jkb j' iKdk.

id'A T[j j'o |owK d/ nkgD/ ;fjeowh fwZsoK ns/ nkgD/ feZs/ d/ j'o ;kEhnK d/ xohAiKdk, sK T[BQK dhnK \{p;{os gsBhnK s/ PkBdko xo/b{ fIzdrh tb t/y e/, T[; dk jT[ekfijk fBeb iKdk. id'A T[j T[; ƒ g[ZSd/ fe fwf;I efgb feT[A BjhA nkJ/ < sK T[j fSZEkfijk g? e/ M/Ag iKdk. nkgDh gsBh Bkb Bk T[j fe;/ d/ xo ik ;edk ;h, Bk ebZp

Page 421: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 421

ftu, Bk pkIko s/ Bk jh f;Bw/A. b'e eh efjDr/ < Bk jh T[j nkgD/ xo fe;/ ƒ p[bk;edk ;h. nkgD/ jZEhA nkgDk u"V ukBD e'Jh fet/A ftykJ/ < T[j fe;/ nZr/ wz{j d/D i'rkBjhA ;h.

Pkw ƒ id'A j[;hB i'V/ jZE ftu jZE gkJh ihH NhH o'v ns/ Bfjo{ rkovB ftu ufjb^edwhA eod/ sK T[; ƒ fJzi ikgdk fit/A T[; d/ ihtB dk tXhnk nZX Boe e[zv ftu pbfojk j't/ s/ pkeh dk nZX fJe Bk;{o pD e/ gqkPfus eo fojk j't/. Pkw ƒ id'A T[j phnopko ftu p?mdk sK Bkb d/ e?pBK ftZu'A P'y e[VhnK s/ w[zfvnK d/ Bhw Pokph jkf;nK dhrz{i T[; d/ nzdo d/ \bkn ƒ j'o th tX/o/ ft;sos eo fdzdh. T[j nkgD/ nkg s'Ap/Iko j'fJnk nkgD/ nkg s'A nkgDk p'M bkj[D bJh ft;eh d/ eJh vpb g?~r fJZe' ;kj/uVQk e/ BP/ ftu r[N j' xo ik ;"Adk.

T[; d/ nzdo nB/eK ukn ;B. e'Jh e[Vh T[; Bkb p?m e/ phno ght/, ebZp ftuikt/, vK; eo/ s/ fco fJeZfmnK vK; eod/ edwK dh rsh J/Bh s/I j' ikJ/ fe ;w/A dho|sko fJedw ikw j' rJh ikg/ ` T[; B/ nkgD/ nzdobh sqhws dh eJh tko ebgBk ehsh;h s/ T[j ne;o ;'udk ;h fe e'Jh ;[pe fijh e[Vh j't/, ;[v"b s/ ;z[do fi;w tkbh, ;bhe/tkbh. u[;s g'Pke ’u'A fi; d/ nzrK dhnK r'bkJhnK v[ZbQ^v[ZbQ g?D. rI^rI bzw/ tkbK tkbhrZb T[; ƒ fpbe[b dehnkB{;h ikgdh ;h. T[j ukj[zdk ;h fe T[; d/ pkp j/no j'D s/id'A T[j ;Ve ’s/ fJeZm/ ezxh gk e/ s[oB sK b'e T[BQK tZb t/yD, t/yd/ jh ofj ikD. nfijhe[Vh fi; Bkb ft;eh ghAfdnK T[j p[ZbQK s/ fgnkfbnK dk nzso G[Zb ikJ/. fBzwQhA^fBzwQhAw[;eVh, jbeh^jbeh rZb, w"B ;ze/sK ’u'A v[ZbQd/ wubd/ j'J/ noE, s/ B?DK ’u BrB fBqseodh T[; dh nkswk o'w^o'w ’u'A nB/eK ;'fwnK tKr c[ZN e/ T[; ƒ nkgD/ nkfbzrD ftub? bt/, T[; nkfbzrD ftu—fiZE/ nk e/—nkswk s/ fi;w dh dhtko \sw j' iKdh j?—fi;w,fi;w BjhA ofjzdk s/ nkswk, nkswk BjhA ofjzdh. fiZE/ ;E{b nzrK dh S[j fJe n?;/ sobs/ ;{yw ;z;ko ftu got/P eodh j?, fi; dk okj jo fSD fJe ;kyPks, g{oB s/ ihtsnkBzd j[zdk j?. fiZE/ j'Ad d/ nfj;k; Bkb'A, j'Ad dk ;[nkd tX/o/ j[zdk j?. go J/E/ jkbsfJj ;h fe T[; dh gsBh fIzdrh s/ ;w/A d'jK ƒ nkgDh w[Zmh ftu x[ZNh p?mh ;h. Bk fIzdrhd/ phsD dk nfj;k; j[zdk ;h, ns/ Bk ;w/A dh s'o dk ` nip \bkn fijk ;h ` gb fSDfJe fJe T[wo tKr ikgd/ ;B s/ fJe^fJe T[wo SZgV d/ p[Z;/ gkDhnK tKr fpbe[b gqtkj^jhD s/ yV'sh j'Jh ;h `

jo tko jh T[j nkgDh gsBh ƒ t/ydk s/ jo tko jh T[; ƒ fJT[A ikgdk fit/A T[;d/ nzdo T[; dk nkgDk nkg wo frnk j't/ ` o'I^o'I dh fJ; ihts w"s B/ T[; d/ nzdonkgDh gsBh bJh ;\s B|os T[sgzB eo fdZsh. yV'sh fIzdrh ftu bwe e/ mfjo/ j'J/;w/A B/ fco nukBe s/ pVh s/I o|skoh Bkb fJe fdB nfijk gbNk ykXk fe T[; d/ ihtBs/ T[; d/ xo dk BePk jh pdb frnk.

T[; dh gsBh phwko ;h, ;\s phwko. eJh fdBK s'A Bk T[j fp;so/ ƒ SZvdh ;hs/ Bk jh phwkoh T[; ƒ, fit/A T[; dh gsBh dh bwedh j'Jh fIzdrh o'rK ƒ nkgDh j'AdiskT[D tk;s/ Io{oh ikgdh j't/. go efgb dh ;fjB^Pesh fJ; Boe d/ \ksw/ d/ bzw/

Page 422: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK422

fJzsIko s'A itkp d/ rJh s/ fco fJe oks T[; B/ nkgDh gsBh ƒ BhAd dhnK r'bhnK dhUto v'I d/ e/ nkgD/ ihtB d/ fJ; skw; gZy dk ;dk bJh \kswk eo fdZsk. ;t/o/id'A T[; B/ t/fynk fe T[; dh ikjb gsBh ;dk dh BhAd ;[Zsh gJh j?, sK T[j wB jh wBjZf;nk s/ e[M gP/wkB th j'fJnk fe T[; B/ fJ; w[esh d/ fSD ƒ J/Bk fuo feT[A bwekJhofynk < fJj ;G e[M nZi s'A pj[s d/o gfjbK j' ikDk ukjhdk ;h. i/ e'Jh Boe j? sKT[; ƒ e'Jh wo e/ sK G'r ;edk j?, go fiT{Ad/ ih feT[A G'r/ < efgb ƒ nkgDh gsBhdh w"s ’s/ Iok th n|;'; BjhA ;h. T[; B/ nkgD/ bJh s/ T[; d/ bJh—d'jK tk;s/ jhfBotkD dk o;sk bZfGnk ;h.

d{;o/ fdB Pkw ƒ id'A T[j xo nkfJnk sK ;" tkN d/ pbp ns/ d{Xhnk fNT{p dkukBD th T[; ƒ e[M wZXw fijk bZrk. T[; dh gsBh dh nj'Ad ftu fJj ukBD fcZekg?Adk^g?Adk fJedw nBQ/o/ ftu pdb frnk s/ T[; ftZu'A o"PBh d/ fJe jkb/ ftu fxfonk T[;dh gsBh dk fujok T[~Gfonk—fteokb, fGnkBe s/ T[; d/ jk;/ Bkb p~db roi/—fpibhfbPeh s/ efgb dh uhe fBeb rJh. j"bh^j"bh T[; B/ nZyK y'bQhnK. s/ fco nkgD/ nkgs/ nkg jh y[ZbQ e/ jZf;nk. T[; ƒ G{sK gq/sK s/ e'Jh ftPtk; BjhA ;h. nkgD/ fIjB s'ABP/ d/ G? d/ gqGkt ƒ T[; B/ MNek fijk wko e/ Szfvnk s/ fJ; f\nkb Bkb w[;eok fgnkfe T[; B/ e'Jh jZfsnk BjhA ehsh, ;r'A w[esh dk okj bZfGnk ;h—fiT{Adh w"s s'A w[eshdk okj.

id'A s'A T[; dh gsBh dh w"s dh \po T[; dh ;';kfJNh d/ jbe/ ftu c?bh ;h, pj[s;kohnK P'y ;';kfJNh robI T[; d/ BIdhe nkT[D bZr gJhnK ;B. d|so'A f;ZXk T[j ed/fe;/ s/ ed/ fe;/ e[Vh ƒ Bkb b? e/ vhbe; j'Nb ftu ohIot eotkJ/ nkgD/ ewo/ ftunk iKdk. ft;eh d/ d"o ubd/. nZ:kPh j[zdh s/ T[j fJ;/ BP/ ftu pj[s tkoh T[~E/ jh ;"AiKdk. fszB uko wjhB/ dhnK fJBQK ozr^obhnK s'A pknd T[; d/ nzdo fco fJe \bknfijk T[sgzB j'D bZr fgnk. i' e[Vh oks T[; e'b j[zdh, d{;oh Pkw fe;/ j'o Bkb ik ojhj[zdh. fJj t/y e/ T[; d/ nzdo fJe y'j fijh g?Adh—fe;/ fJe ƒ ‘nkgDh’ ‘f;o| nkgDh’efjD, ;wMD s/ pBkT[D dh fJZSk gqpb j[zdh. T[j sK fi;w dhnK ftobK ’u'A r[Io e/ ;kekonkswk ƒ nkgD/ nkfbzrD ftu b?D bJh sVg fojk ;h s/ fco fJ; nkswk dh ;{\wsk’u'A T[j fi;w d/ ;E{b o{g ƒ wkBDk ukjz[dk ;h. fJBQK ;'uK ftu jh, fJe fdB, T[j ;zr^jhDvhbe; j'Nb ftu nkgD/ ewo/ tb tX fojk ;h, fe fJe nktkI B/ T[; dk o;sko'e fbnk.

“j?b' fw;No efgb, ew fJB HHH ew fJB gbhI.”T[; d/ ;kjwD/ T{Pk yb'sh ;h. fi; dh ;zrhswJh nktkI B/ T[; d/ X[o nzdob/ wB[Zy

ƒ Mzi'V e/ oZy fdZsk ;h. T[; d/ nzdo e'Jh ;[rzX fijh c?bk fdZsh ;h. T{Pk HHH wjhBg'Pke ’u'A v[ZbQ^v[ZbQ g?AdhnK wowoh nzrK dhnK r'bkJhnK—pkp j/no s/ ;kro s'A v{zx/ B?D—fit/A wowo ’u'A sokPh j'Jh e'Jh w{osh j't/ ` T{Pk ƒ eJh tko T[; B/ j'Nb ftu nkT[Ad/iKd/ sZfenk ;h. T[; pko/ g[ZS frZS ehsh ;h. go o;whA s[nko| ed/ BjhA ;h j'fJnk.nZi T{Pk B/ T[; ƒ nkg jh p[bk fbnk ;h. T[j v"o G"ok fijk iZe' sZeh ftu yV'sk ;h

Page 423: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 423

fe T{Pk B/ ;N/N n?e;gq?; d/ f;roN dk Xz{nK T[; d/ wz{j ’s/ SZvd/ j'fJnK pVh P'yh s/i[oZns Bkb nkfynk.

“ew fJB fw;No efgb, j?t ;w ft;eh n?Av |hb dk Nu nk| bkJh|.”T[j g{o/ ib" ftu ikgdh ;h s/ T[; d/ o'w^o'w ’u'A ekw^wZsh fJ;soh dh fsnko^

po^fsnko ;[rzX nk ojh ;h. T[;B/ fpBK g[ZfSnK d' rbk;K ftu ft;eh, fizio J/b s/ po|fwe; eoe/ fJe rbk; efgb d/ j'mK ƒ bk fdZsk. rbk;K dh yDe s/ nzrK ftu wubdhBP/ dh s/Ih s/ ekw dh rowh B/ T[; ƒ T{Pk d/ J/Bk B/V/ b? nKdk, fit/A T[j i[ZrK i[ZrKd/ tke| j'D.

T{Pk d/ wowoh fi;w—;{\w s/ sob fsqPBk ftu sg ojhnK nzrK dhnK r'bkJhnKs/ fcod/ efgb d/ g'fNnK B/, fIzdrh ftu gfjbh tko T[; ƒ nkswk d/ J/Bk fBeN b? nKdk,fiZE/ nk e/ fi;w nkswk d/ okj dh dhtko BjhA pDdk, ;r'A T[; se gj[zuD dk fJe t;hbkpD iKdk j?.

efgb pj[s \[P ;h fe nkf\o T[; ƒ T[j e[Vh fwb jh rJh—fi; dh T[; ƒ fJew[Zds s'A sbkP ;h, i' T[; nzdobh sqhws Bkb fJzB fpzB w/b yKdh ;h. wjhB/ d/ gfjb/gzdoK fdBK ftu jh T[; B/ ;koh dh ;koh sB\kj s/ iwQK gz{ih ft;eh s/ nZ:kPh d/ b/y/bk fdZsh. T{Pk B/ T[; Bkb fgnko d/ e"b eoko ehs/. efgb ƒ fJzi ikfgnk fit/A T[;ƒ ;kok ijkB fwb frnk j't/.

fgSb/ gzdoK ;'bK fdBK dh ft;wkd Goh fIzdrh ƒ f;woB ftu t;k nZi T[j d|so'AIok gfjbK jh s[o fgnk. T[j ekjb/ edwhA j'Nb tb tX fojk ;h, T{Pk T[; dk fJzsIkoeo ojh ;h.

“j?b' efgb, nkJh tkI t/fNzr |ko :{.”T[; B/ t/fynk fe T{Pk noX^BrB nt;Ek ftu ;'|/ s/ p?mh f;roN gh ojh ;h.

T[; d/ ;kwQD/ fsgkJh s/ ft;eh dh p'sb s/ rbk; gJ/ ;B. fp;so/ s/ p/P[wko f;btNK;B. fit/A e'Jh pVk Ipod;s x'b eoe/ jfNnk j't/. T[; d/ fIjB ftu fJe SDkek fijkj'fJnk HHH “ft;eh feZE'A <” fJ; gqPB d/ j'mK se ngVd/ ngVd/ Ppd fyzv g[zv rJ/ s/T[j e/tb J/Bk jh efj ;fenk, “T{Pk, fJj eh <”

“e[M BjhA fw;No efgb, fJ; soQK feT[A yVQ/ j', j?t ;w ft;eh.”go id'A T[j p'bD dh EK fJe Ne fp;so/ tb t/yh frnk sK T[j T[; ƒ pkj'A cV

;'|/ ’s/ fpmkT[Adh j'Jh p'bh, “fJN fJI i;N Bkowb ` v"AN toh—w?A fejk j'Nb dk fpbd/Dk j?—ewo/ dk feokfJnk th d/Dk j?, s/ fco ft;eh—ghU Bk HHH”

efgb dk ;kok ;[gBk ueBk u{o j' frnk ;h, T[j r[Z;/ Bkb J/BK Gfonk ghsk ;h,fe T[; d/ wz{j'A fJe Ppd th Bk fBeb ;fenk.

T[; ƒ ft;eh dk rbk; \kbh eofdnK t/y e/ T{Pk p'bh, “J/B/ th g[okD/ f\nkb ehj'J/ < nZSk gbhI v"AN ph n?Aroh—i/ p[ok bZrdk j? sK w?A nZr'A bJh ezB geVdh jK—gokfwI—go w/o/ e'b'A s[jkvk fJj r[Z;k BjhA t/fynk iKdk.”

efgb ƒ e[M BjhA ;h ;[ZM fojk. T[; ƒ fJT[A bZrk, fit/A T[j g"Vh d/ f;yob/ vzv/

Page 424: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK424

s/ gj[zu e/ wzIb S[jD jh bZrk j't/, fe fe;/ B/ j/m'A g"Vh fyZu bJh j't/ s/ T[j w[V Xoshs/ u"ckb YZmk—p/joes—y[Z;/ ;w/A tb fpN^fpN t/y fojk j't/. T[; B/ ;kwQD/ gJh p'sbftZu'A T[~s'fVZsh d'^fszB rbk; Go e/ gh bJ/. T{Pk th T[; dk ;kE d/ ojh ;h. T[; oksT[j fJe d{i/ dh rbteVh ftu \{p oZi e/ o'J/ ` T[BQK d'jK B/ fJe d{i/ e'b nkgD/ nzdodk dod ;KMk ehsk, fdb c'fbnk. T{Pk ;koh oks t|k d/ tk;s/ gk gk e/, T[; ƒ wBkT[Adh,toukT[Adh s/ ;[nkT[Adh ojh. T{Pk B/ T[; ƒ nkfbzrD ftu b? e/ T[; dh ;z[B \bkn ƒ fcoGo fdZsk ;h s/ fit/A pZdbK d/ po;D s'A pknd nekP fBowb j' iKdk j?, fJt/A jh T[;ƒ nkgDk nkg j"bk^j"bk ikgdk ;h.

;t/o/ Gkt/A T[BQK d/ fIjB s/ tX/o/ Pokp ghD eoe/, jbe/ jbe/ f;o dod dk n;o;h, go efgb ƒ fJzi bZrk, fit/A T[; ƒ T[; dk y[Z;k j'fJnk xo, ;tor w[V e/ fwbfrnk j't/—T[j j"bk c[Zb j' frnk j't/. fJ;/ \[Ph ftu T[j T{Pk ƒ ftdk efj e/ d|soubk frnk.

efgb B/ vhbe; j'Nb d/ w?B/io ƒ T{Pk pko/ g[ZfSnk sK T[; B/ dZf;nk fe j[D/^j[D/ewok Bzpo T[FzBh ’u'A T[; B/ fozr ehsk j?, fe i/ fw;No efgb nkT[D sK T[BQK ƒ T[~goG/i d/D. efgb bzw/^bzw/ edwhA g"VhnK uVQdk ewok Bzpo T[FzBh ftu gj[zfunk. T{Pk fp;so/s/ fpbe[b BrB b/Nh j'Jh f;roN gh ojh ;h. bkr/ fsgkJh ’s/ fszB rbk;, ft;eh s/fizio J/b dhnK p'sbK gJhnK ;B. fJe rbk; ftu E'VQh fijh ft;eh pkeh ;h s/ d{i/d't/A \kbh rbk; dZ;d/ ;B fe j[D/^j[D/ J/E'A d' nkdwh T[~m e/ rJ/ jB. Iho' gkto d/ pbpd/ Bhw ukBD/ ftu T{Pk dk fi;w j'o th tX///o/ j[;hB bZr fojk ;h. T[; B/ f;roN dhoky MkVfdnK p?~v^;ftZu dpkfJnk sK ewok d{Xhnk ukBD ftu Bjk frnk.

“j?b' efgb ` w?A s/ok jh fJzsIko eo ojh ;K. p?m—p?m—ft;eh gh—.” gZNK ftukb/s"bhJ/ ƒ x[Ndh j'Jh T[j fsgkJh d/ d{i/ gk;/ ;'|/ s/ p?m u[Ze/ efgb tb fJe w;o{o fBrkj;[ZN e/ p'bh.

“T{Pk fJj eh < eh sz{ G[Zb rJh j?A, fe J/E/ p?m e/ jh n;hA fJ; r[Bkj ƒ SZv e/fJeZfmnK fJe BthA fIzdrh dk nozG eoB pko/ ;'funk ;h < fJeoko ehsk ;h s/ nZifco sz{ HHH”

T[j Pokph nZyK BukT[Adh j'Jh p'bh, “BthA fIzdrh dk nkozG < fJe j'o dzG < fJ;fIzdrh ftu eh ewh j?, i' w?A nkgD/ nkg Bkb fJe j'o dzG eoK <”

“gozs{ nkg jh sK sz{ tkndk ehsk ;h HHH”“jK, jK, ehsk j't/rk—Pokp d/ BP/ ftu w?A pVk petk; eo iKdh jK. ;G fJj' efjzd/

jB—nZi sz{ th efj fbnk.”“BjhA, BjhA T{Pk, T[; t/b/ s/o/ nZEo{ s/o/ nzdobh nkswk dh ;kyh Go oj/ ;B—T[j

s/oh nkswk dh nktkI ;h—s/o/ nzdobh sqhws dh nktkI ;h.”“jz{, nkswk dh nktkI—T[j w/oh nkswk dk gq/s j't/rk, i' BP/ ftu ne;o w/o/ ’s/

jkth j' iKdk j? HHH go HHH go HHH nkgDh gsBh dh jZfsnk eoe/—i[ow dk gkso pDe/ sz{ ni/ th nkswk d/ p'M ƒ u[Zeh fco fojk j?A—gkrb fe;/ EK dk HHH t/y fJBQK o/Pwh

Page 425: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 425

nzrK dh itkbk tb t/y—fiBQK dh skoh| eofdnK sz{ ethnK tKr fBZs BthA T[gwk fdzdkj?A—nk fJBQK d/ nkfbzrD ftu r[nku ik—T{Pk w?A BjhA, w/oh nkswk BjhA—w/ok fi;wj?, fi;w `”

efgb B/ T{Pk ƒ tkbK s'A cV e/ Mzi'V ;[ZfNnk. “eh petk; eo ojh j?A < eh sz{Pokp d/ BP/ ftu J/Bh jh pdw;s j' rJh j?A fe s/oh nkswk fpbe[b jh wo u[Zeh j? <”

sVke dh nktkI Bkb T{Pk dh rZbQ s/ efgb dk fJe EZgV fgnk sK T[j Mz[ibk e/tkb S[vkT[Adh j'Jh o[jK;h nktkI ftu f;o MNe e/ p'bh, “jK, jK ;Zu ƒ fJ; :[Zr ftupetk; jh efjzd/ jB. go w?A g[ZSdh jK T[; t/b/ s/oh nkswk feZE/ ;h, id'A sz{ nkgDh gsBhdh jZfsnk ehsh ;h < eh sz{ o"PBh dh ;"Aj yk e/ efj ;edk j?A, fe nZi d/ :[Zr ftu thnkswk BK dh e'Jh uhI fiT{Adh j? <”

T[; B/ ft;eh dk nZXk rbk; rNk^rN ukVQ e/ noe Bkb p[ZbQ gz{M/ s/ fco d{o \bkntb ;tkbhnk BIoK Bkb t/ydh j'Jh p'bh—fit/A nkgD/ nkg ƒ p[V^p[Vk ojh j't/.

“BjhA, BjhA, f;o| fi;w fiT{Adk j?, fi;w ;'udk j?, fi;w jh wfj;{; eodk j?,fi;w jh bZIs j?, fi;w jh ;G G'rdk j?, fi;w jh ;G e[M j?—fi;w jh nZi dk gow;Zu j?—id fi;w Bk fojk sK nkswk dk eh noE j?—nkswk Bkb fYZv BjhA Godk HHHnkswk Bkb fi;w BjhA ikrdk HHH”

fco T[j BP/ dh b'o ftu ;Zi/ jZE dh T[Fzrbh BukT[Adh j'Jh fc; gJh HHH“w/oh nkswk HHH jz{ ` jk^jk^jk^jk HHH w/oh nkswk sK ed dh wo uZ[eh j? ` id'A

w?A Bk ukj[zfdnK j'fJnK th, pdBkw s/ b'e^bki d/ vo s'A roGgks ;w/A fJe wk;{w fizddh jZfsnk eoe/, nkgDh e[Zy ƒ nkT[D tkb/ ;w/A bJh ;dk tk;s/ epo;skB pDk SZfvnk;h. w?A jZfsnkoh jK—s/ s?ƒ gsk < fi; dh \kso w?ƒ fJj ;G e[M eoBk fgnk ;h, T[jfJe fEzdk xVk ;h—w/ohnK fwzBsK, w/o/ sofbnK dk T[; T[~s/ e'Jh n;o Bk j'fJnk.fJeZfmnK T[wo pshs eoB, t|k s/ fgnko d/ T[; d/ ;G e"b^eoko \bkn ftu SkJhA wkJhAj' rJ/ s/ T[; d/ r[Bkj d/ cb ƒ w/oh e[Zy dh epo B;hp j'Jh—w?A fJe fiT{Adk epo;skBpD rJh—s/ T[; B/ ;dk bJh w/o/ tZb'A wz{j G[nk fbnk s/ w/oh BIo ;"Aj/A d{o iKdh^iKdhT[; dh fgZm gsk BjhA ed'A nb'g j' rJh. w/o/ bJh nkdwh dh gfjukD—fgZm dh gfjukDj?. nkdwh dk wz{j BjhA j[zdk—fgZm j[zdh j?. s/ fJ; fgZm d/ T[jb/ ftu T[j nkgD/ nkgƒ jh BjhA ;G ƒ X'yk fdzdk j?. s/ sz{ HHH s/ sz{ HHH.”

e[M Ppd T[; d/ p[ZbQK ’s/ nkT[Ad/^nkT[Ad/ o[e rJ/. T[; B/ s"bhJ/ ƒ fJeZfmnK eoe/yz{i/ tb trkj wkfonk. T[; dhnK BIoK fJe NZe yz{i/ ftu gJ/ s"bhJ/ ƒ x{o ojhnK ;B.efgb ƒ fJzi wfj;{; j'fJnk, fit/A T[; d/ w;eo/ tke dk noE j't/ fe sz{ th yz{i/ ftu;[ZN/ nfij/ s"bhnK ftZu'A fJe j?A.

T{Pk ƒ fc;fdnK t/y e/, T[; B/ fjzws Bk jkoh s/ nkgD/ nzdo dk ;kok dod nkgDhnKnZyK s/ nktkI ftu t;k e/ p'fbnk, “go T{Pk, w?A sK fJj ;G e[M ikDfdnK j'fJnK ths/o/ Bkb fJe ;ko T[wo fpskT[D, ftnkj eokT[D s/ xo t;kT[D dk ;[gBk fbnk j?—fJeokoehsk j?—nk fJ; r[Bkj dh fIzdrh ƒ SZvhJ/—Bkb/ sz{ nkg jh sK efjzdh ;?A fe id'A sz{

Page 426: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK426

w/o/ e'b j[zdh j?A, sK s?ƒ fJzi brdk j?, fit/A s//o/ nzdo'A e'Jh dZph j'Jh ;ZXo w"b ojhj't/—fit/A s/oh ;[Zsh j'Jh nkswk, s/o/ nzdobh sqhws p/dko j' ojh j't/—fit/A sz{ nkgD/ xonk rJh j't/A HHH sK eh HHH <”

“jK, jK, w?ƒ ed/^ed/ fJ; soQK jh bZrdk j? ` go w/oh nkswK jh sK ;G e[M BjhA.w?A eh eoK < e[M ;wM BjhA nkT[Adh HHH”

s/ fco T[j o'D bZr gJh HHH s/ fco fit/A T[; ƒ ;[ZfsnK nukBe ikr nk rJhj't/ ` T[j o'Dk pzd eoe/ pV/ fdqVQ PpdK ftu p'bh, “BjhA, BjhA efgb—gkDh f;o s'A bzxu[Zek j?—w/o/ fi;w dhnK th e[M b'VK jB s/ T[j J/BhnK tX u[ZehnK jB fe Pokp ftur[ZN j'J/ fpBK fJ; ƒ ikr BjhA nkT[Adh ` fJ; ƒ ikrfdnK o~yD bJh jtkJh rZbK dhBjhA—m'; gdkoE dh b'V j?—m'; jehes dh b'V j?. s/oh sB\kj sK wjhB/ d/ gfjb/ j|s/ftu jh \sw j' iKdh j?—pkeh d/ fszB j|s/ w?A fe; soQK nkgD/ fi;w dk w[odk u[ZehfcoKrh < BjhA BjhA—w?A nkgD/ fi;w ƒ ikrd/ oZyDk j?—s/ id'A fJj ikrdk j?, sK gzi;Zs t?bh wodK Bkb ;zr ehs/ fpBK, fJ; ƒ fsqgsh BjhA j[zdh. eh sz{ fJ; ƒ ikrfdnKoZy ;edk j?A < eh sz{ fJ; ƒ fsqgs eo ;edk j?A < BjhA^BjhA HHH ` fJj s/o/ tZ; dko'r BjhA—efgb sz{ w?ƒ e[okj/ Bk gk HHH nZi i' o{j dh rZb eodk j?, w?ƒ wZeko bZrdkj?—fBg[z;e bZrdk j? ` nZi dk ;Zu fi;w j?—gdkoE j? s/ ;Zu ƒ jo :[Zr ftu petk;efj e/ Gzfvnk frnk j?—tZN/ wko/ rJ/ jB—;Zu ƒ ;dk ;bhp B;hp j'Jh j?—s/ fco j"bh^j"bh T[; ƒ ngDkfJnk iKdk j? HHH jK jK HHH eh sz{ w?ƒ, fi; o{g ftu, w?A jK, T[;/ o{gftu ngDk ;edk j?A < p'b, p'bdk feT[A BjhA HHH jk HHH jk HHH jk HHH”

T{Pk d/ fGnkBe jk;/ dh nktkI ni/ th efgb d/ ezBK ftu rz{i ojh ;h. u"Ae ftunk e/ nukBe T[; d/ edw o[e rJ/. u"Ae fiZE'A uko ;VeK uko fdPktK tb tX ojhnK;B. fSD dh fSD T[; ƒ fJzi ikfgnk fit/A u"Ae d/ pbp T[~s/ fe;/ B/ tZNk fyZu e/ wkfonkj't/ s/ fJe SDke/ Bkb u{o j'J/ pbp d/ N[eV/—jB/o/ ftu v[ZphnK fJBQK ;VeK T[~s/ fpyorJ/ j'D, fiBQK u'A fJe dk o[\ vhbe; j'Nb tb ;h s/ fi; ’u'A nB/eK gqPB^fuzBQ T[~m^T[~me/ T[; dhnK BIoK ;kwQD/ yVQ/ j' oj/ ;B—‘eh T[j tkg; T{Pk e'b ubk ikt/ <’ T[; ƒfJzi ikfgnk fit/A T[BQK gqPB^fuzBQK ’u'A T{Pk d/ jk;/ dh nktkI nk ojh j't/—xpok e/ T[;B/ d{i/ gk;/ wz{j Gztk fbnk. fco T[; ƒ fJzi ikfgnk fit/A pkeh dhnK fszB ;VeK tZb'Ath nfij/ gqPB^fuzBQ T[~m^T[~m e/ fJe x/o/ ftu u"Ae d[nkb/ wzvbk oj/ j'D. ‘T[j ikt/, sKfeZXo ikt/ <’ T[j fpbe[b fBotke yV'sk fJj wfj;{; eo fojk ;h, fe fJBQK gqPB^fuzBQKd/ x/o/ ftu fxfonk j'fJnk, T[j nkg th fJe gqPB^fuzBQ jh j?.

Page 427: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 427

j'fPnko j' ikU

i?b/ dh fJj pVh shpo fJZSk ;h fe tZvk j' e/ T[j nkgD/ pkg d/ pdBkw s/ j/mhtkb/ feZs/ ƒ SZv e/ e'Jh nkdo tkbk feZsk ngDkt/. pugB s'A jh T[j t/ydk nkfJnk ;hfe fi; wjhB/ T[; dk pkg{ rkjeh xZN j'D eoe/, iK xo dhnK b'VK tX ikD eoe/, g[fb;ƒ T[; dk fjZ;k Bk gj[zukT[Adk, T[;/ wjhB/ g[fb; nk Xwedh. T[; d/ pkg{ ƒ g[ZfmnK gke/ dp e[ZNdh. skp Bk fbnk e/ T[j p/N ftu dfonk ezY/ dZph BkikfJI Pokp dhnK ;Gp'sbK d/ fpnkw eZY fbnkT[Adk. eJh tko w"e/ s/ jh EkD/dko d/ jZE row eoe/, T[;/t/b/ \bk;h j' iKdh s/ T[; dh ;G s'A tXhnk Pokp EkD/dko d/ xo gj[zu iKdh. go eJhtko EkD/dko dh wzr fJzBh fInkdk j[zdh fe T[; ƒ g{fonK Bk eo ;eD eoe/ T[; d/ pkg{ƒ eufjoh dk wz{j t/yDk g?Adk. i[owkBk s/ e?d dh ;Ik j[zdh. e?d eZN e/ w[V T[; dk pkg{,wPhB tKr nkgDk gfjbk feZsk jh nk ngDkT[Adk—fit/A fJj fBokdo, fJj e?d, fJj e[ZNs/ i[owkBk T[; d/ ihtB dk fttjko pD u[Zek j't/, ;[Gkn pD u[Zek j't/. xkN/ ƒ g{fonKeoB bJh ns/ nkgDh nkofEesk ƒ w[V ;kthA eoB bJh, T[; dk pkg{ nkgD/ nkg ƒ \so/ftu gk e/ j'o tX/o/ Pokp eZYdk, oks Go dk bzwk s/ :y ;|o nDrkj/ s/ d[Ptko^r[Ikoo;fsnK okjhA eoe/—EkD/ s/ sfj;hb s'A b? e/ fIbQ/ se d/ BkikfJI Pokp d/ ftT[gkohnKe'b wkb gj[zukT[Adk.

ed/ ;kJheb, ed/ w'No dhnK fNT{pK s/ ed/ pb?voK ftu Pokp gk e/ s/ ed/ nN?uhftu p'sbK oy e/ T[j g[fb; ƒ fBZs BtK X'yk fdzdk, fco gefVnk iKdk. T[; dh ftZeohtX rJh t/y e/ g[fb; dh wzr j'o th tX iKdh s/ T[; dh n;woZEk ƒ fco i/bQ s/ i[owkB/dk wz{j t/yDk g?Adk.

i?b/ ƒ id'A ;e{b ftu gVQd/ T[; d/ ;kEh, T[; d/ pkg{ ƒ gJh e[ZN dhnK rZbK eoeoe/ fuVkT[Ad/—fNZuoK eod/ sK T[j fBzw'M{D fijk u[Zg u[ghsk—dV tZN r[zw ;z[w fijk xonk e/ nkgD/ pkg{ dk sobk eodk fe T[j fJj ezw S~v d/t/. go T[; dk pkg{ id'A T[;tb ;{jhnK nZyK eoe/ t/ydk, sK T[; dh ikB fBeb iKdh. go id'A ed/ T[j o"A ftu j[zdksK i?b/ ƒ ;wMkT[Adk fe ‘g[Zso i/ fJj Xzdk Sv d/tK, sK NZpo ƒ N[Zeo feZE'A i[V/rk <s/oh gVQkJh fet/A s[o/rh <”

gkfe;skB dh tzv s'A pknd id'A s'A T[; dk pkg{ ;sb[i dfonk ezY/ dh wko{ s/

Page 428: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK428

nD^T[gikT{ Xosh s/ nk e/ w[V tZf;nk ;h, T[d'A s'A jh T[; ƒ J/E'A d/ ;EkBe b'eK dht/yk t/yh—T[do^g{osh eoB tk;s/, ukj/ nukj/ fJj' feZsk XkoB eoBk fgnk ;h.

dfonk d/ fJe gk;/ b[fXnkD/ dk fIbQk bZrdk ;h s/ d{i/ gk;/ ibzXo dk. ibzXo d/gk;/ tkb/ b'e b[fXnkD/ tkb/ gk;/ GZmhnK bkT[Ad/ ;B ns/ b[fXnkD/ tkb/ ibzXo tkb/gk;/. g[fb; nkT[Adh sK T[j uZbdhnK GZmhnK SZv, SkbK wko uVQ/ dfonk ftu e[dg?Ad/. T[; dk pkg{ Pokp dh Be'^Be Goh pbN'jh Bkb so e/ d{i/ ezY/ nk bZrdk. fJ;soQK d{i/ fIbQ/ dh g[fb; T[BQK dk e[M Bk ftrkV ;edh. go nkgD/ fIbQ/ dh g[fb; ƒ jowjhB/ B/w nB[;ko uVQktk uVQkT[Dk g?Adk ;h. id'A rkjeh d/ wzd/ iK xo dhnK E[VK ekoBT[; dk pkg{ g[fb; dh ;zs[PNh Bk eo ;edk, sK fco T[j' e[ZN, ed/ i[owkBk s/ ed/ ;Ik.

id'A T[; dk pkg{ i/bQ ftu j[zdk, sK dfonk ezY/ vzro uokT[D s'A b? e/ xo dk ;kokezw i?b/ ƒ jh eoBk g?Adk. T[; dh gVQkJh ftZu/ ofj iKdh. fco th T[j fjzws eoe/ d;thAse gj[zfunk, go d;thA ftu n?;h r'vDh bZrh fe d' tko c/bQ j'D s'A pknd ns/ pkg{ d/sknfBnK eoe/ T[j w[V fJwfsjkB Bk d/ ;fenk. do^pdo dh \ke SkDB, d|soK d/ doyVekT[D s'A pknd th id'A T[; ƒ e'Jh B"eoh Bk fwbh sK wip{oB T[; ƒ nkgD/ pkg{ tkbkfeZsk jh ngBkT[Dk fgnk.T[; dk pkg{ Pokp e~Ydk s/ T[j ;{fNv^p{fNv j' e/ d{o^d{o sePfjoK ftu Pokp gj[zukT[D iKdk. id'A jo wjhB/ T[; ƒ ;"Ac, b?uhnK, wbZmh, ;zdbp{o,e/;o s/ ;zso/ gk e/ eZYh o{Vh poKv ;g?Pb Pokp dk fJe fpnkw s/ g[fb; dk Bed fjZ;kb? e/ EkD/ ikDk g?Adk, sK T[; ƒ pVk r[Z;k nkT[Adk. T[; ƒ fJzi ikgdk fit/A T[; dh gZehj'Jh y/sh fe;/ B/ yVQh jh b[ZN bJh j't/. fit/A T[j nkg eZbk jh w[iow Bk j't/, ;r'A fJjg[fb; tkb/ T[; s'A th tv/o/ w[iow j'D. fJBQK tv/o/ w[iowK d/ shpo nfj;k; j/mK, eJhtkoh T[; ƒ gqshs j[zdk fe T[j i[ow s'A w[es j' frnk j?, fpbe[b T[;/ soQK fit/A BchBkb Bch fwb e/ iwQK pD iKdh j?. id'A i[ow ƒ cVB tkb/ jh w[iow j'D, sK i[ow feZE/ofjzdk j? < ekƒB feZE/ ofjzdk j? < fco fJj ;G geV XeV, eufjohnK, fJB;kc s/ ;oekofe; bJh jB < d/P ƒ \sok fe; s'A j? < i[ow s'A iK ekƒB s'A < w[iowK s'A iK ekƒBƒ bkr{ eoB tkfbnK s'A < fe; ƒ fe; s'A j[fPnko j'D dh b'V j? < fe;/ s'A BjhA. T[;ƒ fJj ;G e[M fBokoEe s/ fBow{b ikgdk.

fszB^uko ;kb fJ; feZs/ ftu X"b XZg/ yk e/ i?b/ B/ nkgD/ feZs/ d/ ;G ;kEhnK ƒiZE/pzd eoe/ g[fb; dk fjZ;k ;dk bJh pzd eoB tk;s/ fsnko ehsk. tX/o/ wksok ftuPokp eZYD bJh, pbN'j ’u'A pkNh s/ opV dh Bkbh iK Bkb^Bkb Pokp eZYD d/ g[okD/ YzrSZv e/ gZehnK GZmhnK pDkJhnK ns/ tZv/^tZv/ voZwK ƒ d'^d' BkbK bk e/ Pokp eZYD dhS'Nh gZXo s/ fJe G{^fBwB (nzvorokT{Av) c?eNoh bk fdZsh. j[D T[j ;G ob e/ fdZbh sePokp gj[zukT[Ad/ ;B. fwZNh d/ s/b tkbhnK \kbh ghghnK ftu ;hb ehsh o{Vh poKv BkbfdZbh d/ ftT[gkohnK dk bZfdnk NoZe nkgD/ fIbQ/ dh jZd Ngk e/—T[BQK d/ g?;/ yo/ j' iKd/;B. ftT[gkoh nZr'A g[fb; Bkb fwb fwbk e/ fdZbh gj[zu iKd/ ;B.

T[Fzi th g[fb; s'A puD bJh T[BQK B/ eJh ftT{AsK ;'u oZyhnK ;B. i?bk Ikfjoh s"os/ ftnkjK PkdhnK ns/ j'o w"fenK ’s/ bkT{v ;gheo gj[zukT[D dk ezw eodk ;h. T[; dk

Page 429: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 429

j?v^e[nkoNo p/N ftu tkfenk T[~u/ fNZp/ s/ pD/ fJe S'N/ fij/ ewo/ ftu ;h. g[fb; ni/EkfDT[A s[odh jh ;h fe T[; dk e'Jh ;kEh s/I o|sko x'Vh s/ nk \po eodk ns/ fcoi?bk p?Noh dk tkb:{w c[Zb eoe/ e'Jh fJe ohekov bk fdzdk, fi; ƒ ;[D e/ p/N ftu PokpeZYd/ T[; d/ ;G ;kEh u"ezB/ j' e/ wkb ;KGd/ s/ c"oB nb'g j' iKd/.

;pZp Bkb fJBQhA fdBhA Gkos s/ gkfe;skBh c"iK ftueko gzikp ns/ ePwho d/ cozN’s/ pV/ x;wkD dk :[ZX j' fojk ;h. d/P dh ;koh g[fb; dk fXnkB r?o ekƒBh Pokp tb'AjN e/ d/P dh oZfynk s/ nwB dh ;zGkb tb bZrk j'fJnk ;h. J/;/ bJh i?b/ j'oK dh uKdhpD ojh ;h. d[PwD d/ jtkJh ijkI T[~vd/ j'J/ T[BQK d/ f;oK s'A bzxd/, ed/ jbtko/, ed/nzpkb/ s/ ed/ fdZbh se jwbk eoB iKd/ ;B. ;ko/ b'e dfjb/ gJ/ ;B, go i?b/ j[ohAp/yNe/ nkgD/ ezw ftu o[ZM/ ofjzd/ ;B. Pokp d/ ftT[gkoh—d/P d/ Gb/ bJh nzfwqs;o ƒiKfdnK nkgD/ NoZe c"ihnK bJh o;d s/ pko{d Bkb bZd b?Ad/ ns/ tkg;h s/ Pokp b? e/;gbkJh ekBtkJh d/ p[oe/ j/m ekƒB s'A pu e/ EkUA EkJhA nkgD/ nZfvnK s/ wkb gjz[ukfdzd/ ;B. fiZE'A nZr'A T[BQK d/ j'o ;kEh fdZbh se b? iKd/ ;B. fJBQhA fdBhA T[BQK dh rkjehth nZr/ Bkb'A d{Dh j' rJh ;h. PkfJd fJ; eoe/ fe b'ehA w"s d/ G? j/m j'o tX/o/ ghDbZr gJ/ ;B, sK fe oks ƒ u?B Bkb BhAdo sK nk ;e/.

d;^gzdoK e[ fdB i?b/ s/ T[; d/ ;kEhnK B/ g[fb; s'A p/gotkj j' e/ \{p jZE ozr/.go fco nukBe fJe fdB whb v/Y whb dh ftZE ’s/ o;s/ ftu T[; B/ X{V T[~Godht/yh. d{ophB Bkb T[; B/ M~N gfjukD fbnk fe g[fb; dhnK ihgK nk ojhnK ;B. gofJBQK dk p/N ftu eh ezw < ;G ;'uK SZv e/ T[; B/ nkgD/ ;kEhnK ƒ j[fPnko eoB bJhc"oB jh fJe ohekov bk fdZsk. ohekov d/ fJ; rhs ftu fjwkbk, rzrk, c[btkVhnK,nkpo{, nDy, nkIkdh s/ ;{ophosk dk tk;sk gk e/ d/P tk;hnK dh d/P^Grsh dh GktBkƒ T[GkoB dk :sB ehsk frnk ;h, sK fe T[j r[nKYh d[PwD d/ pkjoh \so/ dk w[ekpbkeoB bJh e/;oh pkDk gfjB b?D, f;o s/ eZcD pzBQ b?D—s/ fJ; rhs d/ ;[oK j/m d/P d/pkjob/ d[PwD s'A j[fPnko j' e/ d/P dh nkB s/ PkB tk;s/ wo fwND bJh fsnko j' ikD.

ni/ rhs d/ w[ZYb/ p'b—“tsB eh nkpo{ \so/ w/A j? HHH” bkT{v ;gheo ’u'A T[~Go/jh ;B fe g[fb; nk Xweh. g[fb; dhnK ihgK id'A T[; d/ j?v e[nkoNo ;"j/A nk e/ o[ehnKsK T[; d/ g?oK j/m'A IwhB fBeb rJh. ;ko/ f;gkjh ;N/BrzBK s/ pzd{eK Bkb b?; ;B. id'Aihg ’u'A T[so e/ fJe EkD/dko s/ e[M f;gkjh i?b/ tb tX/ sK T[j j'o th tX/o/ u"ezBj' frnk.

T[jBK B/ i?b/ ƒ d[PwD d/ jtkJh ijkIK s/ Sksk^;?BeK pko/ e[M ;tkb g[ZS/ s/ p/Ntb s[o gJ/. T[BQK d/ ;tkbK s'A i?b/ ƒ fJj gsk bZrk fe g[fb; ƒ PZe j? fe d[PwD B/nkgD/ e[M Sksk^;?Be p/N ftu T[sko/ jB s/ g[fb; T[BQK ƒ cVB ik ojh j?, feT[Afed/P ƒ fJjBK pkjoh d[PwDK s'A \sok j?. fSD dh fSD i?b/ d/ p[ZbQK s/ fJe fGnkBew[;eokjN fpyo rJh fit/A T[j ;'u fojk j't/ fe \sok pkjoh d[PwDK s'A j? iK nzdo{Bhd[PwDK s'A < fco nukBe jh i?b/ d/ fdwk} ftu fJe ;z;/ B/ uz{Yh Goh s/ T[; dhnKfJBQK ;'uK dh bVh N[ZN rJh. j[D T[j ;'u fojk ;h fe fJj fes/ g[fb; dh ukb sK BjhA

Page 430: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK430

fe T[; ƒ X'y/ ftu oZy e/ T[; d/ ;G ;kEhnK ƒ ozr/ jZEhA uZbdhnK GZmhnK s/ jh cVfbnk ikt/. fJ; dk ekoD th ;gPN ;h fe T[; B/ pj[s d/o s'A g[fb; ƒ o{Vh poKvdk eo BjhA Gfonk ;h. fJj f\nkb nkT[AfdnK jh g[fb; d/ nkT[D s/ BhthA ehsh bkT{v;gheo dh nktkI ƒ c[Zb tkb:{w s/ eo fdZsk, sK fe bkT{v ;gheo dh pzd nktkI s'A\sok Nb frnk ;wM e/ T[; d/ ;kEh w[V nkgDk ezw P[o{ Bk eo d/D. rhs d/ p'b T[~u/j'^j' p/N ftu c?b oj/ ;B HHH “tsB eh nkoI{ \so/ w/A j?, j[fPnko j' ikU, j[fPnkoj' ikU HHH.”

i?bk ;'u fojk ;h fe T[; d/ ;kEh j[fPnko j' rJ/ j'Dr/ s/ g[fb; B/ fJ; rhs dhX[Bh j/m ;kok p/N rkj wkfonk. nzs EZe jko e/ T[j gos jh oj/ ;B fe T[BQK ekjh s/ekfBnK d/ fJe M[owN fij/ j/mK, e[M d{oh s/, nZr dh o"PBh t/yh. ;ko/ f;gkjh u"ezB/j', jfEnko ;KG, e{jDhnK Gko foVQd/ T[; M[owN fij/ ƒ x/o/ ftu b? e/ nZr/ tX oj/;B. id'A tkofBzr d/D s/ jtkJh ckfJo eoB s'A pknd th T[; M[owN u'A e'Jh nktkIBk nkJh, sK T[BQK dk fJzukoi wBubk rZGo{ EkD/dko Skb wko e/ M[owN ftu ik tfVnk.T[ZE'A dk BIkok t/y e/ T[; dk T[~uh^T[~uh jk;k fBeb frnk. T[; dk jk;k s/ T[; dhjke ;[D e/ ;ko/ f;gkjh Xosh s'A T[~m yV's/ s/ w'fYnK s/ pzd{eK bNek e/ T[; M[owN fij/ftu nk tV/. T[ZE'A dk BIkok t/y e/ ;G T[; rZGo{ EkD/dko d/ jk;/ ftu Pkwb j' rJ/.EkD/dko T[BQK ;kfonK ƒ ;zp'XB eo e/ efj fojk ;h, “nk ikU, w[zfvU ` ;t/o s'A p/NSkD^SkD bZe N[ZN frnk. w[;fbnK d/ Sksk^;?Be g?D y{j ftu. Gbk j't/ T[BQK w[iowK dkfijV/ uZbdh GZmh ƒ nZX^p[Mh SZv e/ jh GZi rJ/ s/ ;kv/ tk;s/ nkj bkb goh fgZS/SZv rJ/.”

GZmh s/ uVQ/ voZw d/ e'b gJhnK p'sbK ftu Gz{vh ozrh Pokp tb ;ze/s eo e/EkD/dko nky fojk ;h.

“nkU, bkU rZc/ s/ bkj' Ee/tK. oZp id fdzdk j? sK SZgo gkV e/ jh fdzdk j? ` fJj'fij/ w"e/ o'I^o'I BjhA fwbd/.”

EkD/dko dk j[ew ;[DfdnK jh ;ko/ f;gkjh Pokp ’s/ N[ZN gJ/. fiT[A fiT[A T[BQK d/ Pokphjk;/ T[~u/ j' j' w[V BP/ ftu wZXw j' oj/ ;B, fsT[A fsT[A fgS'eV ’u'A i?b/ d/ bkT{v ;gheodh nktkI T[~uh j' j' T[ZGo ojh s/ ;ko/ tksktoD ftu c?b ojh ;h L

“tsB eh nkpo{ \so/ w/A j?,j[fPnko j' ikU—j[fPnko j' ikU—j[fPnko j' ikU HHH.”

Page 431: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 431

PhP/ tkbh fuVh

P?b| T[~s/ gJhnK g[;seK T[~s/ X{V dh fJe wjhB sfj izwh j'Jh j?. fJBQK ftu jhe[M g[;seK T[j th jB, fiBQK ƒ w?A E'VQk fuo j'fJnk, \ohfdnk ;h. go gVQB dk jhnkBjhA ;h eo ;fenk. ed/^ed/ X{V d/ fJ; wjhB god/ j/m'A w?ƒ g[;seK d/ fsqjkJ/ PpdMked/ BIo nkT[Ad/, fit/A T[j fe;/ BIo dh S{j ƒ so; oj/ j'D, BIo fijVh T[BQK dhnkswk dhnK X[o vz{xkDK ftu bZE ikt/. ;kwQDh nzrhmh T[~s/ w/oh fJe s;tho gJh j?, fi;fdnK p[ZbQK dh w[;eokjN B/ fJe ;EkJh o{g XkoB eo fbnk j?. pkjo Gkt/A nZr po;/iK MZyV M[b/, pkjo Gkt/A n"V gJ/ iK toyk j't/, fJj w[;ekB T[t/A dh T[t/A ekfJw ofjzdhj? s/ w?A ;'udk jK fe w[;eokjN dh fJj w"s th fesBh j[;hB j?. e?wo/ dh nZy B/ T[vd/fSD dh w[;eokjN ƒ fJe ;dhth go fBofizd o{g d/ fdZsk. w?A ;'udk jK fe w/o/ p[ZbQKs'A fJj w[;eokjN sK ed'A dh y[Z; u[eh j?.

fJ; u[pko/ ftu w?E'A f;tk j'o e'Jh BjhA nkT[Adk. jK, ed/^ed/ fJe fuVh nzrhmh T[~s/gJ/ PhP/ ;kwQD/ nk e/ p?m iKdh j? s/ PhP/ ftu nkgD/ o{g dk G[bktk t/y^t/y e/, PhP/T[~s/ mz{r/ wkoB bZr g?Adh j?, id'A T[j mz{r/ wko^wko p/jkb j' iKdh j? sK w?A fJe nDikD/;z;/ d/ G? Bkb, T[; ƒ T[~E'A T[vk e/ PhPk w{Xk eo fdzdk jK, ns/ eJh tkoh nkgD/ ne;ƒ t/y e/, i' ;dk jh w/oh s;tho dh u[rbh eodk ofjzdk j?.

fJ; u[pko/ dhnK ;G pkohnK nzdo tb y[ZbQdhnK jB, go fJBQK okjhA jtk pkjo'AnkT[Adh j?. w/ohnK nZyK ftu th ;z;ko dk gqekP g?Adk j?, go w/o/ fXnkB d/ fetkV ;dkjh nzdo tZb y[bQd/ jB, fiZE/ sb\ :kdK dh fJe T[dk; tkdh ftu, m/v/ ykD Bkb, ed/ed/ pVk nkBzd nkT[Adk j?. nZi th w/o/ fXnkB d/ fetkV nkg w[jkok jh phs/ fdBK d/;EkJh ;z;ekoK tb y[ZbQ rJ/ jB s/ w?A t/y fojk jK—

w/oh Peb ;{os dk fJe nkdwh n\pkoK ftu B"eohnK dhnK ;{uBktK gVQ fojk j?.gs/ B'N eo fojk j? s/ fco nkgD/ ;oNhfce/N s/ noIhnK NkJhg eotk e/, T[BQK ƒofi;Nov vke d[[nkok BthnK EktK T[~s/ G/i fojk j?. fco T[j pVh T[s;[esk Bkb vkedh T[vhe eodk j? s/ fco vke ftu T[; ƒ fJzNoftT{^gZso nkT[Ad/ jB. jo gZso T[;dhnK nZyK ftu fJe BthA uwe fbnkT[Adk j?. fJ; BP/ ftu T[; ƒ nkgDh ;tk ;" o[gJ/wk;e dh B"eoh G[Zb iKdh j? s/ T[; dhnK nZyK ftu ekbi dh gq'|?;oh d/ PkBdko ihtB

Page 432: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK432

d/ j[;hB ;[|B/ bNe iKd/ jB. T[j w[;eok T[~mdk j?, fpbe[b w/oh s;tho tKr s/ w?A ;'udkjK fe fJj e"D j?, fi; B/ w/oh w[;ekB u[ok bJh j? < w?A pVh BhM Bkb T[; ƒ gSkBDdk :sB eodk jK. fJj sK ‘w?A’ jh jK. w?A j?okB ofj iKdk jK ` fco w?ƒ :kd nkT[Adkj? fe fe; soQK fgSb/ S/ ;kbK dh nDEZe fwjBs d[nkok, gqkJht/N s"o s/, B"eoh eofdnK,w?A ;?ezv vth:B ftu n?~wH J/H gk; ehsk s/ fco jo fJzNoftT{^gZso Bkb w/oh fsqPBk bJhBthnK nk;K nkJhnK.

w?A gqkJht/N ekbiK dhnK w?B/fizr ew/NhnK d/ w?ApoK ƒ fwbD se frnk. f;|koPKb? e/ fgqz;hgbK s/ j?~v nk| dh vhgkoNw?AN ƒ fwfbnk. go fJj T[j ;kX ;B fijV/ rZbhA^pkshA jo fJe ƒ d[ZX^g[Zs d/Jh ikD d/ nkdh j' u[Ze/ ;B. id th w?A fJzNoftT{ s/ frnk,w/ok jkb fJ; soQK jh j'fJnk fe fi; soQK e'Jh d/o se esko ftu yVk fojk j't/. goid'A T[; dh tkoh nkt/ sK bkoh Go e/ s[o ikt/ s/ T[j d/ydk jh ofj ikt/. fJ; rZb dhw?ƒ wro'A ;wM nkJh fe gqkJht/N ekbiK tkfbnK B/ oZyD tkfbnK ƒ sK gfjbK jh ofynkj'fJnk jz[dk j?. fJj n?vtoNkJhIw?AN sK :{Bhtof;Nh dhnK nZyK ftu xZNk gkT[D bJh jhehsh j[zdh j?. fco th jo BtK fJzNoftT{^gZso w/ohnK nZyK ftu, w/o/ wB ftu, BthnKi'sK pkb fdzdk s/ w?A fco p;sk u[eh do^pdo d;se fdzdk fcodk.

fJ; c/o/^s'o/ s/ f;|koPK d/ r/V^uZeo B/ w/oh iwQK gz{ih G'o G'o e/ yk bJh s/ sB\kjth Bkb dh Bkb J/Xo jh bZrdh ojh. J/E'A se fe xo d/ b{D s/b dk th ek|h T[Xko f;ouVQ frnk. Bshik T[jh ‘Yke e/ shB gks `’

nkgDh fJZSk^g{osh dh fJ; n;|bsk ’s/ w?A wB jh wB ftu fyMdk ofjzdk, feqMdkofjzdk. fJ; dk n;o fJj j[zdk fe w?A fpbk^tiQk nkgDh gsBh ƒ r[Z;/ j[zdk. nkgD/ fJZe'fJe S'N/ g[Zso tb nDrfjbh tosdk ` wksk fgsk w/o/ fuVfuV/^gB dk ekoB ;wM e/ u[Zgeo ofjzd/ s/ w?A fJ; u[pko/ ftu nkD pfjzdk.

j[D w?A ;'u fbnk ;h fe feXo/ th noIh BjhA G/iDh. i' e[M j?, mhe j?. xo dhIwhB d/, ykD ghD i'r/ dkD/ nk jh iKd/ jB s/ sB\kj Bkb T[~gobk \ouk tkj^tkj s[ohiKdk j?. go xo nk e/ w?ƒ gsk BjhA eh j' iKdk fe w?A nkgDh xo tkbh ƒ tYz{ ykT{Aeodk ofjzdk. T[; d/ fujo/ s'A w?ƒ fit/A B|os j' rJh j't/. xo'A pkjo, trd/ gkDhnKBkb nb|^uzB^ukBDh d/ eb'b w/ohnK BIoK ƒ nkeoPs eod/ s/ ed/^ed/ fe;/ ‘oks^okDh’dh ;[rzX w/ok o;sk o'e b?Adh. w?A oks dh p[Zeb ftu T[; Bkb fJe fwe j' iKdk. fesBknkBzd ;h pkjo ` wfjeK dh ft;wkd^Goh nt;Ek ftu w?A ;'udk. ‘oks^okDhnK’ Bkb w?ArZbK eodk Bk EZedk ` T[BQK Bkb o'I nkT[D d/ fJeoko eo e/ w/o/ wB ƒ pVh s;ehBgqkgs j[zdh. xo nk e/ nkgDh xo tkbh tb t/yD ƒ w/oh tZYh o{j Bk eodh.

id ed/ ih pj[s T[dk; j' iKdk, sK w?A d/;h Pokp dh nZr Bkb nkgDh nZr p[Mkb?Adk ` BP/ dh jkbs ftu xo tkbh Bkb w/ok tshok j'o th ;\s j' iKdk ` fJj ;Gxo tkb/ jh w?ƒ w/oh n;|bsk s/ nfsqgsh dk ekoB ikgd/. Bk fJj j[zd/ s/ Bk w?ƒtv/oh B"eoh bJh NZeoK wkoBhnK g?AdhnK. w/ok eh ;h SV/ SVKr dk—J/B/ ftu jh tkj^tkjp[Zsk foVQh ikDk ;h. go id'A fes/ BP/ ftu w?ƒ ‘oks^okDh’ fwb iKdh sK w/oh sphns

Page 433: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 433

fyV g[V iKdh s/ fIzdrh s'A u[okJ/ j'J/ ekw^g{osh d/ fJj gb^fSD pV/ j[;hB bZrd/.fJe fdB w?A xo oks ƒ pj[s d/o Bkb gj[zfunk. x[ZN e[ wz{j ƒ bZrh j'Jh ;h. p{jk

tVfdnK jh w/oh wK B/ w?ƒ g[ZfSnk, “irdhP ` p/Nk ` n?vh oks rJh se pkjo eh eodkofjzdk J/A <”

w?ƒ fJ; soQK bZrk fit/A w/oh wK B/ w/o/ wB dk u'o cV fbnk j't/.‘e[M BjhA’ efj e/ w?A Gfonk ghsk T[sKj uVQ frnk. nZr'A w/oh gsBh B/ th w?ƒ e[M

nfij/ Ppd jh ej/. w?ƒ fyM nk rJh s/ w?A T[; d/ d'^fszB eZY wkohnK. nukBe jhfes/ fJe T[; d/ e[SVb/ eke/ d/ bZr rJh. T[; B/ b/oK u[Ze bJhnK. T[; wk;{w d/u[g/V tZiD dk w?ƒ n?Bk n|;'; j'fJnk fe w?ƒ ;koh oks BhAdo Bk gJh. T[j o'Jh frnks/ w/oh gsBh nzdo/^nzdo nkgD/ nZEo{nK ƒ gh e/ T[; d/ nZEo{ gz{Mdh ojh, T[; ƒ tokT[Adhojh, s/ w?A ;'udk fojk fe fJ; ftukoh dk th eh d'P j? < wkfgnK B/ bV bk fdZsh. id'Adh nkJh j?, fJjB/ w[ebkt/ d/ fdBK ftu Gkt/A fPzrko ehsk j't/, go T[; s'A pknd ;dk;kdk ofjD bZr gJh. d'^fszB toQ/ jh sK j'J/ jB ;kv/ ftnkj ƒ s/ fJBQK tfoQnK ftu fJetkoh th T[; B/ e'Jh wzr BjhA ;h ehsh. nzdo'A eZY^eZY e/ jh egV/ gk b?Adh s/ pj[sht/oh g[okD/ egfVnK ƒ jh NkehnK bk e/ MZN Ngk b?Adh. fezBh ;kT{ j? ftukoh. u[Zg eoe/ e[ZN yk b?Adh go wz{j'A ed/ e'Jh fPekfJs Bk eodh. w/o/ sK xo ftu jh ;G e[M j?,fco w?A pkjo feT[A GNe fojk jK < w?A nkgD/ nkg ƒ e';D bZr fgnk. fJBQK jh ;'uKftu gsk BjhA ed'A w/oh nZy bZr rJh.

;t/o/ nZyK y[ZbQhnK sK w/oh gsBh ukj dk fgnkbk bJh w/o/ ;kwQD/ yVQh ;h. w?A T[;dhnK nZyK ftu t/yD dk :sB ehsk, go T[j T[t/A dhnK T[t/A ;gkN, Gkt^jhB s/ gZEokJhnKj'JhnK ikghnK. T[BQK ftu e'Jh frbk, e'Jh fPetk BjhA ;h. fit/A oks e[M j'fJnk jh BjhAj[zdk. w?A xpok e/ nZyK GtK bJhnK. T[jd/ w'Y/ bZr/ j'J/ eke/ dh ;Zih rZbQ T[~s/ Bhb fgnkj'fJnk ;h. T[; tZb t/y e/ w/o/ nzdobk wB[Zy o' fgnk s/ w?A Goh j'Jh nktkI Bkb fejk,“wBihs ` p?m ik.”

T[j fpBK jz{ jK fejK w/o/ wzi/ T[Zs/ p?m rJh. fit/A e'Jh w[bIw eufjoh ftu g/P jz[dkj?. w?A wB jh wB nkgD/ fBodJh^g[D/ s/ gPuskg eo fojk jK. T[; dh m'vh ƒ T[FzrbhBkb T[sKj u[Ze e/ w?A fejk, “wBihs ` oks w?A ghsh j'Jh ;h ` w?E'A rbsh j' rJh. w?ƒfywk eo d/ `”

“}bsh ekjdh `”T[; dh nktkI w?ƒ d{o fe;/ y{j ftZu'A nkT[Adh j'Jh gqshs j'Jh s/ w/o/ ;"j/A n"os dh

;dhnK dh p/p;h dh w{os nkD yV'Adh. fco gsk BjhA eh j'fJnk fe w?A T[; ƒ fyZu e/nkgD/ Bkb bk fbnk s/ fgnko fGZi/ p'bK ftu gsk BjhA T[; ƒ eh eh fejk. T[; dhnKnZyK ftZu'A nZEo{nK dh fJe no'e MVh ikoh j' rJh.

T[; fdB ezw ftu w/ok ih pVk T[dk; fojk s/ w?A wB jh wB nkgDh eoBh ’s/ gSskT[Adkfojk, fe w?A fesBk w{oy jK i' nkgD/ xo d/ ;_or ƒ SZv e/ pkjo GNe fojk jK. T[;fdB s'A w?ƒ nkgDh gsBh s/ pZuk d't/A pV/ fgnko/ bZrD bZr gJ/. w?A g{oB GKs fsqgs ;K

Page 434: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK434

s/ w?ƒ fJzi bZrdk ;h fe w?A nkgDh fsqPBk ƒ wko fbnk j?. j[D w/ok pj[sk fuo xo jhr[Iodk. dbkB ftu p?mk w?A eke/ ƒ fyvkT[Adk ofjzdk s/ id'A T[j ;"A iKdk w?A T[go u[pko/ftu nk pfjzdk. feskpK gVQdk ofjzdk s/ iK ek}I, ebw b? e/ eftsk s/ ejkDh fbyDp?m iKdk.

w/oh y[Z;h w[;ekB w[V tkg; nk rJh s/ j[D w?A PhPk th ed/ w{Xk BjhA ;h ehsk.go e[M fdB gfjbK dh rZb j? fe w?ƒ fe;/ ezw, bkrd/ e;p/ ftu ikDk fgnk. nukBe

jh w/oh BIo n\pko gVQfdnK, e[M BthnK n?votNkJhI ehshnK B"eohnK s/ gJh s/ fcow?A wfj;{; ehsk fe fJe d' irQk w/oh e[M tke|hns th j? < go fco fgSb/ ;kb tkbku/sk eo e/ w?A fJe e;h; ijh tZN bJh. w?A fJe tkoh fco fJ; xo ƒ Boe BjhA ;KpDkT[Dk ukjz[dk. fgzv dh i{j ftu tVfdnK jh fJe ikDh^gSkDh wfje B/ w/ok o;sko'e fbnk.

“j[D sK BIoK T[~uhnK j' rJhnK. e'b'A bzxd/ pzd/ th BjhA f;nkD j[zd/.” o/Pw'A B/fejk i' PkfJd rowhnK d/ fdB nkgD/ g/e/ xo eZND nk ojh ;h. w?A T[; dhnK nZyK ftut/fynk, T[BQK ftu fsqPBk dh fJe nfwN i's pb ojh ;h s/ w?A nZyK GtK e/ e/tb fJsBkjh efj ;fenk, “BjhA o/Pw'A ` fJj rZb sK BjhA ` n?t/A w/ok fXnkB jh s/o/ tb BjhA frnk.”

“nkj' ` j[D ;kvh eh b'V j? < ‘Bt/A Bt/A fwZs, g[okD/ fejd/ fuZs’ `”;kwQfDUA e'Jh nk fojk ;h. w?A wz{j d{i/ gk;/ gosk e/ edw ekjb/ eo bJ/.“eh rZb j? < nZi e[S T[dk; bZrd/ j' <” w/oh gsBh B/ w/o/ wB dk u'o cV fbnk.

go w?A ‘e[ZS BjhA’ efj e/, wkVh w'Nh o'Nh ykXh s/ f;ZXk u[pko/ ik ufVQnk. ;t/o/ iKfdnKw?E'A u[pko/ dh fyVeh y[ZbQh ofj rJh ;h s/ w?A PhP/ ƒ w{Xk eoBk th G[Zb frnk ;K. nzdotVfdnK jh w/oh fBrkj PhP/ s/ gJh. ;kok PhPk ftZmK Bkb Gfonk j'fJnk ;h. PhP/ d/e'b jh fJe fuVh nfjZb gJh ;h. T[; dh uz[M PhP/ Bkb i[Vh j'Jh ;h. w?A ;'funk fePkfJd ftukoh wo rJh j?. fco w?A nZr/ j' e/ T[; ƒ S'fjnk. ni/ T[; ftu gqkD pkeh;B. w?A S/sh^S/sh xV/ ftZu'A e[M gkDh u{bh ftu gk e/ fuVh dh uz[M ƒ bkfJnk. d'^fszBx[ZN T[; d/ nzdo bzx rJ/. fco w?A wzih T[~s/ nkD p?mk go w/ohnK nZyK T[; fuVh tbjh bZrhnK j'JhnK ;B. j"bh^j"bh fuVh d/ fi;w ftu e[M joes j'Jh s/ fco T[j nkgD/g?oK T[Zs/ yV' rJh. w/o/ t/yfdnK^t/yfdnK jh T[j fco PhP/ T[~s/ mz{r/ wkoB b~r gJh. w?AfJe e;h; fijh tZN e/ nkgDk wz{j GtK fbnk. s/ fe;/ nDikD/ dod d/ nfj;k; j/mnkgDhnK nZyK wz[d bJhnK. fSD dh fSD w?ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk, fit/A w/o/ nzdonB/eK dogB T[~m yV's/ j'D, nB/eK fuVhnK ikr gJhnK j'D. w?A nZyK y'bQhnK. u[pko/ dhpkoh nzdo tZb y[ZbQh j'Jh ;h s/ T[; okjhA pkjobh jtk nzdo nk ojh ;h.

Page 435: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 435

w?A fezBk \[P ;K

eJh fdBK s'A w?A nkgD/ nzdo fJe \bkn fijk nB[Gt eo fojk ;K. c[ZbK d/ ozrT[dk; fij/ bZrd/ ;B. gZfsnK s/ fgbZsD gqshs j[zdh ;h. eh fJj w/o/ nzdo dk jh e'Jhpkjow[yh goskn ;h < e[M ;wM BjhA ;h nkT[Adh. w/o/ nkb/ d[nkb/ nB/e nktkIK dkP'o ;h. gsBh dhnK xo'rh wzrK, phwko pZuh d/ jz{r/, wksk ih d/ i'VhA dod, fgsk ihd/ fdb dh ewI'oh, X'ph dh wzr, gB;koh dh T[ukts, ihtB dhnK b'VK. fezBk e[M w/o/xo d/ ftu jh g;fonk fgnk ;h. w?A ;'u fojk ;K fe ;koh d[BhnK jh fit/A w/o/ xo T[~sonkJh j't/ ` id'A xo'A pkjo fBebdk sK j'oBK dhnK \{p;{os g'PkeK dh uwe^dwe w?ƒnktkIK wkodh—d[ekBK ftu gJhnK uhIK d/ p'b T[~u/ j' e/ w/ok o;sk o'e b?Ad/ s/ w?A p'bKd/ fJ; x[zwD x/o ftZu'A MekBh d/ e/ fBebD dk :sB eodk, go ikD/ gSkD/ fujo/ w/oko;sk o'e b?Ad/ s/ fco T[BQK dk ;kE fdzd/ edw ek|h jkT{; ;kjwD/ nk e/ nkg^w[jkok jho[e iKd/. w?ƒ fJzi gqshs j[zdk, fit/A ek|h jkT{; d/ ;G :ko w?ƒ i/pQ eso/ ikgd/. w?Ankg th sK fJe i/pQ esok jh ;K. i' jo t/b/ jh fJj ;'udk ofjzdk ;K fe nZi dk fpZbe'Jh j'o d/t/. ek|h d/ row x[ZNK Bkb }?o^jkIo fwZsoK dh fBzdk, u[rbh, ;kfjs s/ okiBhshd/ ;zeN pko/ rzGho uouk j[zdh—fit/A nZi jh nk;wkB Yfj g?Dk j't/.

d|so ftu ;kEh eboeK dh iwQK s|ohe s/ NkJhg^wPhBK dh fJe^skbh fNe^fNe—|kJhbK s/ ;zp'XB eo oj/ Ppd—s/ g?Afvzr ek}IK dh ekjb—;ko/ jh sK w/oh ikB ƒ i'etKr uzwV/ j'J/ ;B. nk\o w/o/ ftu n?Bk rzdk \{B feZE/ ;h < w?A sK ;r'A ezw d/ p'Mj/m M[e oj/ ;oho tb t/y e/ nB[Gt eodk ;K fe w/o/ ftu uzrk \{B th PkfJd otkbwkso jh j't/.

fezBhnK nktkIK ;B w/o/ nkb/^d[nkb/ ` fezBk P'o ;h ` fezB/ fujo/ ;B ` w?A ;'u fojk;K HHH go fJBQK ftu w/oh nkgDh nktkI feZE/ ;h < w/ok nkgDk fujok feZE/ ;h < w?ƒsK fJzi wfj;{; j' fojk ;h, fit/A w/ok fujok tzv j' frnk j't/. fit/A w/oh nktkI w/o/;E{b nkeko dh rsh j/mK dZp e/ ed/ dh wo u[Zeh j't/.

fgsk ih dh ohNkfJow?AN s'A pknd, xo'rh fIzw/tkohnK ;zGkbfdnK jh w/ok fujok s/w/oh nktkI w?E'A y[Z; rJh ;h. w?A sK rokw'|'B wPhB d/ ;kT{Av pke; tKrz{ ;K, fi; dh;{Jh d/ ;goP Bkb e'Jh fijVk woIh j? ohekov tik bt/. fijVh nktkI ukj/ eZY bt/

Page 436: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK436

s/ fco ohekov pdb iKdk, nktkI pdb iKdh ns/ w?A nkgD/ y[Z;/ p'bK d/ fgZS/ GZik fcodk.T[BQK dh T[~x^;[Zx fes/ th Bk fwbdh. w?A fBzw'M{D fijk ;'uK d/ skD/^g/N/ ftu T[bM iKdk—T[bM e/ ofj iKdk. fJj jkbs sK Gbk fIzdrh dk wkw{b jh pD u[Zeh ;h. go fgSb/ e[MfdBK s'A w/o/ nzdo g;o fojk fJj \bkn fejk ;h < fJ; \bkn j/mK w?ƒ nkgDh j'AdnekoB fijh ikgdh—ihtB n;b'A fBokoEe ikgdk. w?A ihtB s/ w"s pko/ ;'uD bZr fgnk.nekoB ihtB ftu, w"s dk nB[Gt j[zdk j?. go w"s dk nB[Gt jh sK fJe nfijk nB[Gtj? fi; d/ fenk; ;"j/A ihtB bJh e'Jh BtK gzX Yz{fvnk iKdk j?. e'Jh BthA sdpho xVhiKdh j?. sdpho Bkb jh sedho pDdh j? s/ fco w/o/ jZEK s/ fJe sb\ fijh w[;eokjNg;o rJh. fit/A w?ƒ nfj;k; eotk ojh j't/, fe w/ohnK eJh sdphoK w/oh sedho d/pKMgB dk fPeko j' u[ZehnK ;B. fJ; ftZu'A ed/ e'Jh nze[o BjhA ;h c[ZfNnk. fco w?A nkg^w[jkok jh sdpho s/ sedho d/ fJ; g[oksB ftuko ’s/ jZ; fgnk. fJ; d/ p'M j/m'A fBebDbJh w?A f;o ƒ d' uko MNe/ fdZs/.

s/ w/oh ;'u j'o gk;/ s[o gJh. ‘n~i wjhB/ dk nzsbk fdB j?. eZbQ gfjbh skoh\j?.’ s/ w?ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk fit/A nZi d/ fdB ftu shjK fdBK dhnK oksK ;w'rJhnK j'D. ‘;G ;zeNK dh f;yo fJj nzsbk fdB jh sK j[zdk j?.’ eZbQ sB\kj fwb/rh.w/ohnK nZyK ;"j/A B'N x[zw oj/ ;B s/ w?A ;'u fojk ;K fe shj fdBK fgZS'A sB\kj fJt/A fwbDhj?—fit/A shj fdBK fgZS'A fdB uVQBk j?. eh gsk—fJ; fdB d/ uVQB s'A gfjbK jh nk;wkBT[~s/ e'Jh ekbh p'bh xNk Sk ikJ/ s/ w/o/ fdB dk fJj nrkT{A nfj;k; nrkT{A fJe SbktkpD e/ jh ofj ikJ/. go BjhA—w?A sK fJj fdB uVQkT[D bJh g{o/ shj fdBK dh jZv^s'VthAfwjBs ehsh j'Jh ;h. fJj fdB Io{o uVQ/rk. fco nukBe jh w/o/ fwZso P"Aeh dh nktkIw/o/ ezBhA gJh, i' ne;o jh jk;/ ftu w?ƒ fejk eodk ;h L

“pkp{ ih, iZN s/ x[fwnko ftu e'Jh |oe BjhA. iZN tkj, phi e/ |;b ƒ gotkBuVQk e/ th sqkj^sqkj eodk ofjzdk j? fe fes/ e'Jh MZyV Bk M[Zb gt/, rV/ Bk g? ikD. fizBkfuo dkD/ xo Bk gj[zu ikD iZN dh sedho dk e'Jh Go';k BjhA. n;hA th pkp{ ih, fwZNhBkb fwZNh j' e/, fwZNh ƒ o{g fdzd/ jK, fJ; ftu ikB gkT[Ad/ jK s/ fco fJ; ƒ nZr d/jtkb/ eo fdzd/ jK. fisBk fuo nktk y[ZbQ BjhA iKdk, fJj' ;z;k bZrk ofjzdk j? fe fes/jtk s/I Bk j' ikJ/, whAj Bk g? ikJ/, skn s/I Bk j' ikJ/, s/ pkp{ ih nZr j? Bk nZr—fJj GKfvnK ƒ gekT[Adh j?l fJj jh T[BQK ƒ fsVekT[Adh j? s/ fJj jh ;kV e/ T[BQK ƒ wB{otKr pDk fdzdh j?. fJ; nZr dk eh Go';k < s[jkƒ sK w"iK jB. whAj gt/ iK BQ/ohnkJ/, shj fdBK fgZS'A sB\kj sK fwb jh ikDh j?. s/ n;hA ;kok ;kb fJ; nZr d/ Go';/nZr ftu jh ;Vd/ ofjzd/ nK.”

w?A T[; d/ eEB dh sb\h ƒ nB[Gt eo fojk ;K. w?A th sK shj fdB ikB j{b e/’BQ/ok Y'fJnk ;h. fJ; fJe fdB dh nk; s/, w?A eJh wfjb T[;ko/ ;B. w?A ;'u fojk ;Kfe fJ; d/ uVQB s'A gfjbK jh fes/ nk;wkB s/ xNk^N'g pZdb Bk Sk ikD.

T[Fzi w?ƒ fJ; tko pVh nk; ;h fe fJzi BjhA j'D bZrk. gB;koh d/ w[zv/ ƒ gVQkT[DbJh w?A nkgDk |kbs{ ;wK fdzdk fojk ;K. X'ph d/ w[zv/ ƒ gq'w'PB dtkJh ;h. d'Xh ƒ nkgD/

Page 437: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 437

fbjkI Bkb ;hfwzN b? e/ fdZsk ;h s/ w/ok ftuko ;h fe fJ; tko fJBQK ƒ g?;/ BjhA fdnKrk.fJ; soQK xo d/ ihnK d/ egV/ pD ikDr/. phwko pZu/ dh dtkJh dk \kso^\kj gqpzX j'ikJ/rk. wksk fgsk d/ o'r bJh th e'Jh jhbk eo jh btKrk. w?A th sK fJBQK bfjD/dkoKd/ eJh ezw ;ztko/ ;B.

nrb/ wjhB/ S[ZNhnK j' ikDhnK jB s/ w?A fgzv ubk iktKrk. iKdk j'fJnk sB\kj d/;ko/ g?f;nK Bkb d[ekBdkoK dk fj;kp u[Zedk eo fdnKrk. fJ; tko gsBh ƒ ;?Avb thIo{o b? e/ d/D/ jB. T[j ftukoh Gkt/A ed/ th e'Jh wzr BjhA eodh, go w?ƒ sK gsk j?fe T[; e'b f;tkJ/ o;'Jh tkb/ ;bhgoK s'A j'o e[M BjhA.

nk\o fdB ufVQnk. w/o/ nkb/ d[nkfbUA ;G nktkIK nb'g j' rJhnK. B'NK dh EZphw/o/ jZEK ftu ;h. fJBQK ftu'A w?ƒ nkgDh nktkI ;[DkJh d/ ojh ;h. w?A nZi nkgDk nkgpD e/ fiT{D bJh p//skp j'fJnk ;K. nkgDh woIh nB[;ko fJj o[gJ/ \ouKrk s/ pkIko'Axo d/ ihnK bJh egV/, dtkJhnK, ;?Avb s/ j'o ;G b'VhAdhnK uhIK \ohd e/ jh iktKrk.w?A fJ; BP/ ftu s[fonk ik fojk ;K fe fJe ikDh gfjukDh nktkI B/ w/ok o;sk o'e fbnk.

“pkp{ ih, nkj bU fJ; wjhB/ dk fpZb. nZi gfjbh skoh\ j?, sB\kj fwb rJh j't/rh.”gB;koh dh sZeDh w?ƒ fJe u'o dh sZeDh wfj;{; j' ojh ;h—s/ w?A nkgDh i/pQ ƒ

x[ZN e/ jZE ftu cV fbnk.“i/ n?sehA fywK eo', sK nrb/ wjhB/ fJeZm/ jh d/ fdnKrk.” w?A g{oh fBwosk Bkb fejk.“pkp{ ih, UA sK e'Jh rZb BjhA, go s[;hA ikDd/ jh U fe d[ekBdkoh g?;/ s'A fpBK

BjhA uZbdh. Bkb/ ;kv/ tor/ S'N/^w'N/ d[ekBdkoK bJh fJj j'o th n"yh j?. gfjbh skoh\wro'A nkT[Adh j?, go tZv/^tZv/ ;/mK d/ w[BPh tjhnK eZS/ wko e/ gfjbK jh nk Xwed/ jB.”

nZr/ w?ƒ e[M Bk ;[fDnk.p; w?ƒ sK fJsBk gsk j? fe gB;koh s'A pknd d'Xh nkfJnk s/ fco X'ph. id'A w?A

xo gj[zfunk sK w/oh i/pQ ftu e/tb shj, g?Ash o[gJ/ jh pud/ ;B. fJ; pu/ y[~u/ ;owkJ/tb t/y e/ w?ƒ fJzi gqshs j'fJnk fit/A n;hA ;koh fIzdrh wzrt/A, T[Xko/ s/ Ugo/ gbK ’s/jh r[Iko oj/ j'JhJ/ ` fit/A fJ; ftu w/ok nkgDk e[M th Bk j't/. w?ƒ nkgDk^nkg wzfrnkj'fJnk, T[Xkok fijk s/ Ugok^Ugok bZrD bZr fgnk. w?ƒ nkgD/^nkg Bkb B|os j'DbZr gJh.

fJBQK jh ;'uK ftu id'A w?A oks ƒ d/o Bkb gj[zfunk sK gsBh B/ dZf;nk fe vkeNoefjzdk ;h fe pZuh dk p[\ko fwnkdh p[\ko ftu pdb frnk j?. T[; tk;s/ eZbQ dtkJhIo{o fbnkT[Dh ukjhdh j?. nkgDh pekfJnk gz{ih ƒ i/pQ ftu S[j e/ id'A w?A gsBh ƒ j[zrkokGfonk fe eZbQ dtkJh Io{o nk ikt/rh, sK w/ohnK nZyK ftu nk; fijh uwe gJhfe ub' ftukoh fBYkb gJh pZuh dh ikB sK pu ikJ/rh. e[M sK pfunk w/oh sB\kjftu'A, fi; ƒ w?A nkgDh woIh nB[;ko, nkgDh b'V nB[;ko, nkgDh pZuh d/ fJbki bJh\ou ;eKrk.

;t/o/ w?A xo'A fJj fJokdk eoe/ s[fonk ;K fe bzu^NkJhw ’s/ dtkJh \ohd e/ xod/ iktKrk. d|so gj[zfunk sK Xzd/ d/ wPhBh PpdK s/ NkJhg^okJhNo dh fJe^skbh

Page 438: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK438

fNe^fNe B/ w/ok ;tkrs ehsk. ni/ w?A dokI ftZu'A noi?AN g/goI dh |kJhb eZYh jh ;hfe gq'|?PBb N?e; t;{b eoB tkb/ dh nktkI B/ w?ƒ u"Aek fdZsk.

“p; s[jkvh jh t;{bh ofjzdh j?, pkp{ ih—fJ; tko sK w?A th wip{o jK. ;kb dkn\ho j? s/ nekT{AN eb'I eoBk j?.”

w?A ;'u fojk ;K fe fJe wjhB/ dk nkozG fet/A fJe ;kb dk n\ho pD fojk ;h.w?A BIo u[e e/ t/fynk sK w?ƒ wfj;{; j'fJnk fit/A ;G eboeK dhnK fsZyhnK BIoKw/ok uho^joD eo ojhnK j'D s/ w?A p;soK^j/mK Yfenk j'fJnk th ;GBK ftu Bzrk j'frnk j'tK. w?ƒ fJzi ikfgnk fit/A T[BQK dhnK w[;ekBK w/ok w\"b T[vk ojhnK j'D, w/ohd[opbsk dh fBzfdnk eo ojhnK j'D. w?A T[BQK tb'A BIoK G[nK bJhnK s/ T[; eowukohtb t/fynk. e[M efjD bJh w/o/ fIjB ftu T[s;[esk fijh j'Jh go fJBQK ftukoK d/ j'mKse gj[zufdnK^gj[zufdnK ;G nZyo N[ZN^c[ZN e/ fyzvo rJ/. fJBQK ƒ IpkB fwbD s'A gfjbKjh w/o/ jZE i/pQ tb ;oe/.

“P[eohnk `” efj e/ T[; eowukoh B/ w?E'A o[gJ/ b? e/ w?ƒ o;hd fdZsh s/ ubk frnk.w?A pV/ wkD Bkb nkgD/ ;kEh eowukohnK tb t/fynk ` T[j ;G BhthA gkJh nkgD/

ezw ftu i[N/ j'J/ ;B. fit/A nkgDh sZeDh d/ gfjb/ noEK s/ Pow;ko j'D. w?ƒ fJ; soQKbZrk fit/A Pofwzdrh d/ wko/ T[BQK dhnK BIoK M[e rJhnK j'D. fJ; nfj;k; Bkb w/o/nzdo fJe nefj fijk j[bkok nkfJnk s/ w?ƒ fJzi ikfgnk, fit/A w/ohnK nZyK dh uwe;ko/ d|so s/ jkth j't/ ` w/o/ ;"j/A w/I s/ vkeNo dh fbyh j'Jh dtkJh tkbh gouh gJh;h. T[; tb t/y e/ w?A fJ; f\nkb Bkb w[;eokfJnk fe ‘;[Zy Bkb ni/ n;hA d't/A ;oho(w?A s/ w/oh gsBh) B"A^po^B"A jK. pZu/ dk eh j? < j'o j' ikt/rk.’ s/ fco ;kEh eboeKdhnK BhthnK BIoK tb t/y e/ w?A nzdo'A^nzdo fJe ftiJh jk;k jZf;nk s/ jZ;dk jh fojk—w?A fezBk \[P ;K.

Page 439: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 439

d{ik iBw

jo ;kb tKr fJ; tkoh fco p;zs e"o wzik wZb e/ gJh ;h go fJ; tkoh tkXk fJjj'fJnk fe T[; d/ Bkb jh T[; dh tZvh Xh dk th g?o Gkok j' frnk ;h. nkgDh tZvh XhdhnK BIoK T[; ƒ id'A ftP?bhnK S[ohnK tKr nkgD/ fjod/ ftu X;dhnK ikgdhnK sK T[jT[BQK d/ w{e noEK dh skp Bk fbnk e/ T{FzXh gk b?Adh. T[; ƒ fJzi wfj;{; j' fojk ;h,fit/A xo dk ihU ih T[; dh fBzfdnk eo fojk j't/. tZvh s/ T[; s'A S'Nh Xh B/ sK T[;ƒ fJe fdB efj jh fdZsk ;h L

“t?oB/ ` j[D sK pZ; eo. nZr/ Jh ;kj BjhA nkT[Adk s/ sz{ jo ;kb izwhA ikBhJ/A. o'Nh sK nrfbnK ƒ Jh BjhA i[Vdh.”

p;zs e"o B/ d'jK e[VhnK ƒ fMVe fdZsk s/ fco wB jh wB ftu efjD bZrh, ‘fJ;ftu Gbk nkdwh d/ tZ; dh fejVh rZb j? < fJj sK gowkswk dh bhbQk j?. w?A sK pV/GkrK tkbh jK i' w/o/ fszB XhnK s/ nZm g[Zso g?dk j'J/. T[j th f;o ;VhnK jB, i' n"bkddh \kso ;zsK ;kX{nK wro xz[wdhnK fcodhnK jB. Xkr/ sths eodhnK jB. w/oh sK oZpB/ nkg ;[D bJh. o'Nh dh \kso fes/ XhnK g[Zso sK BjhA SZv d/Jhd/. fJe o'Nh j't/—yzBh^yzBh eoe/ yk bJhdh j?. fJB;kB ƒ fejVk oZi nkT[Adk j?.”

xo fdnK dk wz{j sK Gbk e'Jh pzd eo ;edk j?, go pkjo fdnK ƒ e'Jh fet/Ao'e/ < phjh dhnK p[VQhnK ftu x[;o^w[;o j[zdh, j[zdh ;ko/ fgzv ftu c?b rJh L

“jkJ/ Bh ` ’uoi nk frnk wK, Xh d't/A wzik wZb e/ p?mhnK.”“uzrk ;r'A wkwk GkDik ’eZm/ jh y/fvnk eo{r/.”“ykD ƒ sK nZr/ BjhA i[Vdk s/ uzdoh jo ;kb izwhA iKdh J/.”“go j?okBh sK fJ; rZb dh nk fe frnkoQK fBnkfDnK dh wK, go wIkb fe i/ e'Jh

X"bk th nkfJnk j't/.”“Bh, ikD d/ Bh, T[jB/ sK b'Jh jh bkjh j'Jh J/.”fizB/ wz{j UBhnK rZbK s/ fco fJj rZbK T[~vdhnK^T[~vdhnK fgzv d/ wB[ZyK gk; th

gj[zu rJhnK. fco eh ;h, id'A th w[BPk f;zx xo ƒ nkT[Adk b'e T[jƒ d{o'A jh t/y e/jZ; g?Ad/. e'Jh p'bh wkodk, e'Jh fNeuo eodk.

wktK XhnK sK nzdo p?mhnK ;B. jko e/ T[j th fgzv nkT[Dk SZv e/ y{j s/ ofjD

Page 440: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK440

bZr fgnk. nzdo/^nzdo T[; ƒ th fJ; rZb dk nfj;k; ;h. go GrtkB dh bhbQk ;kjwD/nkgD/^nkg ƒ fBopb ;wMdk.

nkgD/ w[zfvnK s'A T[; ƒ ;zr nkT[Adh ;h s/ T[j fJ; Pow ƒ wkoB bJh ;koh fdjkVhezw ftu i[fNnk ofjzdk.

fJe fdB T[j BhthA gkJh ezw ftu i[fNnk j'fJnk ;h fe T[; d/ fwZso B/ T[; ƒ nktXkJhnK fdZshnK, “tXkJhnK j'D w[DPk f;nK, j[D sK s/ok w[zvk y/vD bJh GkDik th BkbJh b? e/ nkfJnk j?.”

s/ w[DPk f;zx fBzw'M{Dk fijk j' e/ efjD bZrk, “fJj sK ;G oZp d/ ozr nk. pJhnkdwh d/ tZ; dh e'Jh rZb BjhA. ;[Dk s/oh S[ZNh ed'A g{oh j'Dh n?A.”

T[; d/ fwZso wZyD f;zx B/, i' Pfjo d/ fe;/ d|so ftu eboe ;h, T[~so fdZsk,“S[ZNhnK sK ni/ j?rhnK. go fJj oZp d/ ozr tkbh eh rZb j'Jh < sz{ Ugo/PB feT[A BjhAeotk b?Adk. ;[y Bkb s/ok nko^gotko sK nZr/ Jh ek|h j?. fJBQK dh ;[Zy wzr s/ nZr/tk;s/ ezw pzd j' ikT{ `”

w[DPk f;zx ƒ fit/A fJspko Bk nkfJnk. fco wZyD f;zx B/ T[; ƒ ;koh rZb ;wMkJhfe fe; soQK Ugo/PB j[zdk j? s/ T[; dk eh bkG j?. go w[DPk f;zx ni/ th pV/eb/P ftu cf;nk j'fJnk ;h, fe i/ fJ; soQK j' ikJ/ sK wod dh wodkBrh sK iKdhoj/rh. pkeh fco T[; e'b eh ofj ikJ/rk < go wZyD f;zx B/ T[; ƒ ;wMkfJnk fefJ; Bkb j'o e'Jh |oe BjhA g?Adk, p; nZr/ tk;s/ pZuk BjhA j't/rk. id'A T[; B/ T[;ƒ b'eK ftu j[zdhnK rZbK fuskohnK sK w[DPk f;zx B/ fejk fe uzrk p;zs e"o Bkb;bkj eoKrk.

oks ƒ ’BQ/o/ j'J/ T[j xo nkfJnk sK T[; B/ ;koh rZb p;zs e"o ƒ dZ;h. T[; d/ekbi/ dk fit/A o[Zr Gfonk frnk `

“jkfJnk w?ƒ. i/ fes/ ;ko/ jh wo rJ/ sK eh j'T{ < BjhA, BjhA—fJj ;G oZp dhbhbQk j?. n;hA BjhA fJj fgqPB eotkT[Dk.”

fJj ;[D e/ w[DPk f;zx dk ftPtk; th fit/A v'b frnk. rZb sK mhe ;h. T[Fzi oZpBk eo/ i/ fes/ ;ko/ ihnK ƒ jh e[M j' frnk sK HHH. T[j fJ; f\nkb Bkb jh ezp frnk.

UXo w[zvk S/nK wjhfBnK dk j'D bZrk ;h. jo ;kb dh wo:kdk nB[;ko T[; dk wzikfuo'eDk xo nk ikDk ukjhdk ;h. go b'eK dhnK rZbK—pZfunK dhnK BIoK—fNZuoK—p'bhnKs/ nkgDh ekw^u/PNk—fJ; d[fpXk ftu T[; ƒ fit/A ezpDh fijh nk rJh s/ T[j sq/bhUs/qbh j' frnk.

;t/o/ jh wZyD f;zx T[; e'b nk yVfenk. w[DPk f;zx ƒ rfjoh ;'u ftu v[Zpkt/y e/ T[j p'fbnk, “fejVhnK ;'uK ’u g? frnk J/A < T[~m sjK, w?A e'Jh s/ok d'yh jK `;koh d[BhnK d/ b'e j[D fJ;/ soQK eo oj/ jB, ekw dh G[Zy fJe e[dosh b'V j?. fJ;ƒ th g{fonK eoBk j?, go Bkb jh s?ƒ fJj th ;'uDk ukjhdk j? fe s/oh n"bkd d/ Bkb^BkbfJ; Xosh B/ sK BjhA tXh ikDk.”

s/ fco fizBk fuo w[DPk f;zx Pfjo'A gos Bk nkfJnk, p;zs e"o B/ f;oQkD/ dhtk pkb

Page 441: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 441

e/ G{wh^nk;B bkJh ofynk. ed/ nodk; eodh s/ ed/ X{| X[ykT[Adh s/ efjzdh, “oZpk `w/o/ GrtkB dk tkb Bk ftzrk j'J/.”

;ko/ fgzv ftu uouk j' ojh ;h fe w[DPk f;zx Ugo/PB eotk e/ nkfJnk j? s/ nkT[Ad/B/ jh wzik xo/ b? nKdk j?. T[~Xo p;zs e"o eke/ ƒ ;[nk e/ nkgD/ GrtkB dhnK bZsKx[ZND nk p?mh. dht/ d/ wZXw ukBD ftu oks phsh ik ojh ;h. fdB d/ uVQk Bkb rZbKdh szd ikoh oyfdnK p;zs e"o efj ojh ;h, “ih, s[;hA sK fpbe[b mhe j' ` osk |oeBjhA fgnk. fpbe[b UdK jh HHH.”

s/ fco T[; nkgD/ GrtkB dhnK nZyK ftu nZyK gk e/ nkgD/ ;ko/ PpdK ƒ nZyK ftu;w' fbnk. T[; dhnK w\w{o nZyK ftu r[nkfunk j'fJnk w[DPk f;zx efj fojk ;h, “s?ƒeh gsk p;zs e[o/, w/ok sK d{ik iBw j'fJnk, d{ik iBw `”

jkVh dh |;b dh fpikJh P[o{ j'D tkbh ;h. nZr/ tKr fJ; tko th w[DPk f;zx B/nkgDh IwhB ƒ dZp e/ tkfjnk ;h. T[j jb SZv e/ xo ƒ gofsnk sK T[; B/ p;zs e"oƒ fejk, “p;zs e[o/ ` ph ƒ X' e/ X[Zg b[nk b?Dh ;h.”

“go tZvh fdnk GkJhnk ` ph tkbh eDe sK nkgK gfjbK jh yk p?m/ nK. j[D sKxo nkNk th w[ZeD bZrk, fJ; wzfxnkJh ftu eh g/P iKdh nk.”

“;wK e"o fdUA T[Xkoh b? b?Dh ;h, c/o d/ fdnKr/.”w[DPk f;zx B/ nkgDk jo ;kb tkbk tke d[jokfJnk. p;zs e"o ;'u ojh ;h, fe ;wK

e"o e'b'A eDe T[Xkoh b? e/, T[; ƒ ;kok ;kb T[jd/ fwjD/ MZbD/ g?Dr/. ;wK e"o d/ e/tbd' pZu/ ;B, fJ; bJh T[j pj[s ;"yh ;h s/ fJ;/ bJh T[; ƒ ;kok ;kb ;wK e"o dhnKnkgD/ pZfunK gqsh u'GthnK rZbK ƒ nD^;[fDnk eoBk g?Adk ;h. fco T[j ;'u ojh ;h T[;dk GrtkB ;kok ;kb ih s'V e/ fwjBs eodk ;h, go T[; e'b'A ph i'r/ dkD/ th BjhA ;Bg?dk j[zd/ ` ni/ dkD/ fBebd/ jh w;K ;B fe xo dhnK }oIK dh g{osh bJh nkVQshnKd/ okjhA fpUgkohnK d/ wz{j ik g?Ad/, go ;wK e"o nkgDh eDe T[d'A t/udh id'A ftUgkohfe;kB d/ f;o ’s/ w[Bk|k ewkT[Ad/ ;B s/ eDe dk Gkn uVQ iKdk ;h. T[; B/ eJh tko;'uD dk :sB ehsk fe fizBK fuo eDe fe;kB e'b j?, ;;sh j? s/ id'A ftUgkoh e'b iKdhj?, wfjzrh j' iKdh j?—fJ; dk ekoB T[; ƒ ed/ th ;wM Bk nkfJnk. go fJe rZb T[jIo{o eodh fe Xosh d/ GrtkB—gqwkswk nZr/ nodk; eodh fe ‘j/ Xosh d/ GrtkB `;kvh Xosh dh e[Zy th joh eo.’ ;kv/ ftjV/ th bfjo pfjo j't/ ` go jo toQ/—Xoshdh u[Zg T[BQK d'jK ƒ x{odh ofjzdh—wfjzrkJh dh wko yKfdnK T[; ƒ phi tkbh eDe thfgjkT[Dh g? iKdh s/ c/o ;wK e"o nZr/ jZE nZvD/ g?Ad/.

;wK e"o B/ T[; ƒ gfjbK jh fuskoBk P[o{ eo fdZsk ;h fe T[; dh nkgDh eDen?sehA pj[s E'VQh j'Jh ;h. T[j fejV/ wz{j Bkb T[; e'b'A eDe wzr/ s/ xo X/bk th BjhA;h fe wfjzr/ Gkn dh eDe \ohd ;edh.

T[; B/ f;o T[sKj u[Ze e/ t/fynk, w[DPk f;zx ik u[Zek ;h—fsqekbK g? ojhnK ;BlT[j fgZsb dh pkbNh u[e e/ Xko u'D bJh y{j tb s[o gJh. nkgD/ y/sK tb t/y e/ p;zse"o dk ekbik wz{j ƒ nk frnk.

Page 442: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK442

T[j nkg th sK fJ; IwhB torh jh ;h i' tkjh rJh—;[jkrh rJh s/ w[V tkjhrJh. f;nkVK d/ y[ZbQ/ wz{j ftZu'A, p;zs e"o ƒ fJzi ikfgnk fit/A Xosh dh f;oiB^Pesh g[eko^g[eko e/ efj ojh j't/ L ‘eh s/o/ tKr jh ;kb Go bJh fJj Xosh th pKMjh oj/rh <’

“BjhA, BjhA, Xosh pKM BjhA ofj ;edh—w/o/ pZfunK dk eh pD/Ark <”T[; d/ ;"Aj/A jh y/s d/ d{;o/ pzB/ w[DPk f;zx T{FzXh gkJh yV'sk ;h s/ p;zs e"o ƒ fJzi

wfj;{; j'fJnk fit/A T[; d/ nzdobh sqhws Xosh ƒ g[ZS ojh j't/, ‘w/o/ GrtkB dk sK Gbkd{ik iBw j'fJnk, go s?ƒ eh j' frnk XoshJ/ < s/o/ GrtkB ƒ eh j' frnk <’

Page 443: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 443

i~d' ifjd

ge"fVnK tkb/ p[ZY/ tb t/y e/ nZi c/o ;/tk f;zx dh rZb uZb gJh ;h. T[; dk Bkwn;hA ;G B/ “dw^d[nkT{” wk;No ofynk j'fJnk ;h. e'Jh wk;No S[ZNh iKdk ;/tk f;zxm{j eoe/ fJ; ;e{b/ nk tZidk. fe;/ dh n?vi;Nw?AN j[zdh, fe;/ dh spdhbh j[zdh, e'JhnfXnkgek w?NoBNh bht ’s/ iKdh iK e'Jh BthA n;kwh pDdh sK ;/tk f;zx ;kv/ ;e{bnk iKdk. id'A th :'r T[whdtko d/ nkT[D s/ \kbh n;kwhA g[o j' iKdh sK n;hA ;'ud/fe fJ; tkoh ;/tk f;zx w[V e/ BjhA nkT[D bZrk, go T[j nukBe nk Xwedk. T[; d/p[ZbQK s/ fJe P'y w[;eokjN j[zdh s/ T[; dhnK nZyK ftu ;kT{ rzGhosk.

brksko ;Zs tko T[j ;kv/ ;e{b nkfJnk ;h. gfjbh tko id'A w?A n?ZwH J/H dkfJwfsjkB d/D bJh S[ZNh s/ frnk j'fJnk ;K. fJwfsjkB d/ e/ id'A w?A tkg; nkfJnk sKfJ; Bt/A fujo/ ƒ t/y e/ w?A e[M j?okB fijk j'fJnk. j?vwk;No w/ok uzrk fwZso ;h. w?Ag[ZfSnk sK T[; B/ dZf;nk fe ;/tk f;zx w/oh jh EK s/ dw d[nk fojk ;h. j[D ik fojkj?. w?A fJwfsjkB d/ e/ nkfJnk ;K s/ gou/ uzr/ j' rJ/ ;B. w?A fejk ub' fJ;/ pjkB/ fJ;ik oj/ g[oP ƒ ftdkfJrh gkoNh d/ fdzd/ jK.

;ko/ nfXnkge w/I d[nkb/ p?m/ ukj gh oj/ ;B. go ;/tk f;zx brksko w/o/ tb fJe^Ne x{oh ik fojk ;h. gfjbh tko sK w?A ;'funk fe fJj w/oh BIo dk tfjw j? go id'Aw?A rj[ Bkb t/fynk sK gsk bZrk fe T[j sK ;Zuw[u fJe^Ne w/o/ tb yk ikD tkbhnK BIoKBkb x{o fojk j?. fit/A T[; dh B"eoh d/ N[ZN ikD dk n;b ekoB w?A jh j'tK. w[Zy^nfXnkges/ pkeh nfXnkgeK B/ T[; pI[or nfXnkge dh ek|h skoh| ehsh. go T[j fpBK fe;/gqGkt s'A fJe^Ne w/o/ tb x{oh frnk. w?A T[; dhnK BIoK dh skp Bk bk e/ d{i/ gk;/BIo G[nk bJh. T[j GkPB d/ fojk ;h L

“w?A fIzdrh ftu m'jeoK ykD dk nkdh j' u[~ek jK. fJj gfjbh jh m'jeo BjhA j?.nzB ib dk n\fsnko j?. w/ok eh j? < w?A sK yzBh uZgk yk e/ th vzr Ngk ;edk jK.go w/oh fBZeh^fBZeh ephbdkoh j?. fi; bJh fJ; p[ZYh T[wo ftu th—id'A b'e ohNkfJoj' e/ nkokw eoBk ukj[zd/ jB, w?A feT[A do^pdo dhnK m'joeK yKdk fcoK < nZSk nzBib jh J/Bk ;h s[jkv/ Bkb HHH”

Page 444: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK444

s/ fco id'A T[; dh nktkI p?m rJh, T[; dhnK nZyK d/ nZEo{ trD'A gfjbK jh, \[Pej' rJ/, sK w?ƒ T[; dhnK nZyK j'o th tX/o/ fGnkBe bZrhnK. w?ƒ fJ; sZeDh Bkb e[MfxqDk fijh j' rJh ;h. nk\o fJ; ftu w/ok eh e;{o ;h < i' T[j w?ƒ yk ikD tkbhnKBIoK Bkb t/yh ik fojk ;h.

ftdkfJrh ;w/A ;e{b d/ w[zv/ s/ e[VhnK ƒ T[j rZb br^br e/ fwfbnk. nkg o'fJnks/ T[jBK ƒ o[nkfJnk. nzs ftu T[j w/o/ tb x{odk j'fJnk ubk frnk. w/o/ fIjBftu T[; d/ BeP ;dhth s"o s/ T[~eo/ rJ/. ni/ w;K wjhBk jh r[Ifonk ;h fe ;e{bdh ngrq/fvzr j'D eo/ fJe BthA nk;kwh g?dk j' rJh s/ wk;No ;/tk f;zx j[ohA eZS/ M'bkwko e/ fco nk Xwe/.

fJ; tko w?ƒ T[; B/ T[BQK BIoK Bkb BjhA t/fynk ;r'A pV/ g[o sgke Yzr Bkb fwfbnk.T[; dhnK nZyK ftu fJe purkBk w[;eokjN oe; eo ojh ;h, fit/A e'Jh pZuk T[~bo^T[~boe/ nkgD/ s'A T[u/oh fe;/ NfjDh ƒ geV e/ gq;zB j[zdk j?. w?ƒ T[j uzrk^uzrk bZrD bZrfgnk. T[Fzi th ;e{b ftu T[; dh dkb tX/o/ eoe/ w/o/ Bkb jh rbdh ;h. T[j r[owsdk tX/o/ PoXkb{ ;h s/ w?A ;kfjs dk ftZfdnkoEh j'D d/ Bks/ wkVh w'Nh r[opkDh gVQ u[Zfenk;K. fJ; bJh rZbpksh ftP/ dh ;KM ;kƒ bZG iKdh ;h.

;/tk f;zx ;e{b ftu w[V fJ; soQK jh ou^fwu frnk, fit/A T[j J/E'A ed/ frnk jhBk j't/. fit/A T[j ed/ o'fJnk jh Bk j't/—fit/A T[; dh seDh ftu ed/ fGnkBesk nkJhjh Bk j't/.

n;hA i' wIw{B T[; ƒ fdZs/, T[; B/ b? bJ/, fpBk fe;/ jhb j[Zis s'A. T[j o'I;t/o/ w[zfvnK ƒ gqkoEBk eotkT[Adk, ghH NhH eotkT[Adk s/ id'A Pkw d/ t/b/ pkeh wk;NoxoK ƒ ikD bJh ;kJheb Yz{v oj/ j[zzd/ sK T[j rokT{Av ftu y/vK fyvk fojk j[zdk. e'JhrZb j[zdh, e'Jh b'V j[zdh, T[j ;G e[M eoB bJh fsnko ofjzdk. n;hA T[; ƒ jo|B^w"bkefjD bZr gJ/.

fJBQK fdBK ftu jh ;e{b dk ;kbkBk w[nkfJBk j'Dk ;h. ;/tk f;zx dhnK iwksK dhgohfynk j'Jh. ;ko/ ftfdnkoEh T[; d/ wIw{BK ftu brgr f;|o ;kps j'J/. ;kƒ;G ƒ fJj ikD d/ pVh j?okBh j'Jh fe fJj ;koh fdjkVh iwks ftu p?mk eodk ehofjzdk j? < gVQkfJnk ni/ fJ; B/ nZXk e'o; th BjhA. fco j"bh^j"bh ;kƒ ;wM g?rJh, fe nZi eZbQ d/ ftZfdnkoEh th T[; nfXnkge ƒ jh tX/o/ g;zd eod/ jB, i' gVQkt/xZN s/ T[jBK dh \[Ph dk fXnkB tX/o/ oZy/. j[D ;/tk f;zx d/ jowB fgnko/ j'D d/ okIpko/ ;kƒ gsk bZr frnk ;h. go T[; B/ w[nkfJB/ pko/ w/o/ ezBhA e'Jh j'o jh rZb gkJh,“wk;No ih, fJB;g?eNo fjzd{ j? Bk—fJ; B/ ikD p[ZM e/ w/o/ wIw{B ;zpzXh, e'o; s'A pkjod/ gqPB g[ZS/ jB. fjzd{ s[nZ;p BjhA SZv ;edk. nZSk wk;No ih, nkg/ Xow^oki b/ykeo bT{.”

w/o/ s/ T[; s'A f;tk pkeh d/ S/ wk;No fjzd{ ;B go nZi s'A gfjbK w?ƒ ed/ th fjzd{f;Zy pko/ ;'uD dk w"ek BjhA ;h fwfbnk. w?A ;'u fojk ;K fe fi; soQK w/o/ fJwfsjkBd/ e/ nkT[D s/ B"eoh d/ N[ZND dk ekoB T[j w?ƒ ;wM fojk ;h, T[;/ soQK nZi th T[; B/

Page 445: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 445

fJz;g?eNo ’s/ d'P EZg fdZsk ;h. j[D w?ƒ T[; dhnK BIoK fGnkBe BjhA ;r'A IfjohbhnKth ikghnK.

d{;o/ fdB jh ;/tk f;zx fco T[;/ PkB Bkb ;e{b ftu ftuo fojk ;h. fit/A eZbQw[nkfJBK j'fJnk jh BjhA j[zdk. T[; dhnK nZyK ftu fco T[j' purkBk w[;eokjN oe;eo ojh ;h.

fco sK n?BK sKsk pZMk fe fszB wjhB/ T[; B/ ikD dk Bkw jh Bk fbnk s/ gzdoKfdBK dh po/e wro'A fco nk Xwfenk. fJ; soQK T[j ;Zs tkoh ;kv/ ;e{b nkfJnk;h. jo tkoh T[j T[; wk;No tb ftP?bhnK BIoK Bkb t/ydk, fijVk T[; dh EKnkfJnk j[zdk, fit/A T[; ƒ efj fojk j't/ fe ‘i/ w?A th s/o/ tKr itkB j[zdk sK sz{ fJziBk nk ;edk. w/oh p[ZYh T[wo dk th s?ƒ f\nkb Bk nkfJnk, w/oh fBZeh^fBZeh ephbdkohdk—w/ok eh j? < w?A sK o[Zyh fwZ;h yk e/ th MN Ngk ;edk jK, ;kX j' e/ th.’ s/jo tko T[j nkgD/ GkPB ftu nkgD/ ihtB dhnK m'jeoK dk fIeo eodk. Bt/A nkJ/wk;No bJh Gkt/A T[; dk tshok gfjbK^gfjbK Iok Ugok ikgdk, go fco T[j th fjb^fwbe/ fJ; ;G e[M dk nkdh j' iKdk s/ fJ; ‘dw d[nkT{ wk;No’ ftu fdbu;gh b?DbZr g?Adk.

;/tk f;zx fv;fNqeN p'ov dk fJe foNkfJov nfXnkge ;h. T[; B/ fIzdrh ftu pVh;\s fwjBs ehsh ;h. ;kXK Bkb pfj e/ gzikph f;Zyh ;h. gqkJht/N fJwfsjkB gk; ehs/s/ fco nfXnkge pD frnk. T[; d/ fszB ftnkj j'J/ ;B. gfjbhnK d' gsBhnK phwkohBkb wo rJhnK ;B. sh;ok ftnkj T[; B/ ukbQh ;kb dh T[wo Ng e/ thj ;kb dh fJee[Vh Bkb eotkfJnk ;h—g?;/ d/ e/. T[jdh fJj gsBh th e[M fYZbh wZmh jh ofjzdh ;h.T[; d/ fszB XhnK ;B s/ d' g[Zso. ohNkfJo j'D s'A pknd th T[j seV/ ;oho dk wkbe;h. ;e{b d/ ftZfdnkoEh o'I fBs B/w T[; d/ xo d[ZX, djhA, bZ;h, wZyD s/ j'o b'VhAdhnKuhIK w[|s d/ iKd/ ;B s/ fJj ;G e[M gqkgs eoB dk T[; ƒ g[okD/ jzY/ j'J/ wk;NoK tKrg{ok^g{ok tb th nkT[Adk ;h. uzrh \[oke eoe/ T[; dh f;js uzrh ;h s/ fJ;/ bJh T[;ƒ B"eoh ikoh oZyD tk;s/ f;tb ;oiB s'A w?vheb fcNB?; dk ;oNhfce/N th fwb iKdk;h. gfjbh tko d' ;kb s/ fco fJe ;kb dk fwfbnk—T[; B/ fJj fszB/ ;kb ;Zs fePsKftu ;kv/ ;e{b jh fpskJ/.

T[; dk fgzv ibzXo e'b ;h—;kv/ ;e{b'A nmkJh whb. d'^fszB tko T[j fgzv'A g?dbjh ub e/ nkfJnk ;h. xN s'A xN T[j ;e{b s'A crtkV/ se dk, u"dK whb dk |k;bkIo{o jh s[oe/ iKdk s/ s[o e/ nkT[Adk. jo PfBuotko T[j nkgD/ fgzv iKdk s/ fco ;'wtkob/N nkT[Adk. nkT[AfdnK jh ed/ efjzdk fe w/oh xo tkbh fYZbh j' rJh ;h—ed/ pZfunKƒ phwko eodk s/ ed/ fgzv dh fe;/ c"idkoh dk uouk b? pfjzdk. ;kƒ fJ; rZb dh ;wMth nk rJh fe fJj ;G pjkB/ T[j b/N j'D eoe/ jh xVdk j?. wzrbtko s'A PfBuotkose T[j ;G nfXnkgeK s'A gfjbK nkT[Adk s/ ;G s'A fgZS'A iKdk. T[j ;G nfXnkgeK dhuouk dk gkso ;h. n;hA ;'ud/ fe t/yhJ/ fJ; p[~Y/ dh fsqPBk ed'A fwNdh j?. ed/^ed/n;hA fJj th ;'ud/ fe id ;koh T[wo B"eoh eoe/ fJ; ƒ oZi BjhA nkfJnk sK j[D eh

Page 446: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK446

nkT[Dk j? < fco ;kvh ;'u d{i/ gk;/ gos iKdh fe T[j j'o eo/ th eh < gqkthv?AN czvBkb T[; dk fezBk e[ fuo r[Ikok j' ;edk ;h < fco n;hA d/P dh p/ekoh pko/ ;'ud/ fei/ ohNkfJo j'J/ nfXnkge jh w[V^w[V e/ bZrd/ oj/ sK fijVk Bt/A w[zv/ jo ;kb No/fBzrb? e/ p/eko fcod/ jB, T[jBK dk eh pD/rk < fJj ;'ufdnK jh ;/tk f;zx gqsh ;kv/ fdbftu B|os ikr g?Adh. eJh tko T[; dh nfwN fsqPBk ;kƒ eJhnK itkBhnK d/ ftek;d/ okj ftu o'Vk ikgdh.

go ;ZsthA tko T[j nfijk frnk fe d'^fszB wjhB/ bzxD pknd th T[j w[V Bkgofsnk. n;hA pV/ j?okB ;K.

fJ; ;w/A ftu jh fJe j'o xNBk phsh s/ ;/tk f;zx d/ w[V nkT[D dh T[vhe tb'A ;kvkfXnkB jN e/ T[; gk;/ tX/o/ bZr frnk.

;kv/ ;e{b'A nk e/, o'I d' e[ whb s/ tkfenk fgzv s'A, fJe SkpVh tkbk eukb{,Peoezdh, ge"V/ s/ wz{rcbh t/uD bZr fgnk. ;e{b d/ ;ko/ pZu/ T[; e'b'A uhIK \ohdd/ s/fJ; soQK T[; ƒ o'I o[gJ/ v/Y o[gJ/ dh nkwdB j' iKdh s/ ed/ fInkdk th. T[wo'A T[jnXyV ;h. fJBQK fdBK ftu jh T[; dh d/yk^d/yh fJe j'o SkpVh tkbk th T[~E/ nkT[DbZr fgnk. fJ; SkpVh tkb/ dh nip eEk j?. fJ; SkpVh tkb/ p[ZY/ dk fJj jkb ;h feT[j fpqX s/ ewI'o j'D eoe/ nkg SkpVh th BjhA ;h u[~e ;edk, T[; dk S'Nk w[zvk i'iZNK Bkb ;hoh ;h, T[; dh SkpVh fbnk e/ ;e{b/ oZy iKdk s/ p[ZYk x;w?bhnK s/ w'fNnKPhfPnK tkbh XkfrnK Bkb pzBQh j'Jh n?Be ’u'A nZyK gkV^gkV t/ydk j'fJnk ;"dk s'b^s'bd/Jh iKdk. T[j fJ;/ fgzv dk ;h—fJ; bJh T[; dh fteoh tX rJh—s/ d{ih SkpVh tkbknXyV ;kv/ e'b nkgDh xN ojh fteoh pko/ pV/ d[Zy Bkb rZb eodk.

n;hA p[ZY/ ƒ efjzd/ fe sz{ fJ; T[wo ftu nkokw eo. s?ƒ eh b'V j? SkpVh bkT[Ddh < go T[j jZ; e/ rZb Nkb SZvdk s/ nkgD/ nkjo/ bZrk ofjzdk s/ eJh tko efjzdk ‘wk;Noih, n;hA j'J/ iZdh g[Psh fJ; fgzv d/ SkpVh bkT[D tkb/. ;kv/ j[zfdnK d{i/ fgzv d/ pzd/dh eh wIkb i' J/E/ nk e/ SkpVh bk ikt/.’

T[; dhnK rZbK ;[D, ;kƒ ;/tk f;zx :kd nk iKdk.fco fJBQK d'jK SkpVh tkfbnK ftu w[ekpbk P[o{ j' frnk. T[j d't/A fJe d{i/ s'A

;;s/ Gk dk j'ek d/ d/ ;zx gkV b?Ad/, ftZfdnkoEh w"iK wkDd/. fszB o[gJ/ fdjkVh dhfteoh ;h—fi; ftZu'A w;K v/Y o[fgnk pZus j' ;edh ;h—d'jK ƒ pkoK^pkoK nkB/. n;hAd'jK ƒ ;wMkfJnk fe fJ; soQK feT[A d't/A iD/ nkgD/ pkoK pkoK nkfBnK dh o[Irkor[nkT[Ad/ j'. go p[ZYk e[M tX/o/ jh s/I fBefbnk. fit/A T[; B/ fIzdrh ftu ed/ jko wzBhBk j't/.

gZsMV dh fJ; o[Zs ftu T[j o'I ;e{b/ nk iKdk s/ T[; dk g[Zso SkpVh oZy e/ ubkiKdk. s/ n;hA ;ko/ wk;No T[; p[ZY/ tb fJe d{i/ ƒ ;ze/s eoe/ jZ;d/ j'J/ efjzd/ fe;/tk f;zx nk frnk j?.

o[zv^w[zv s{sK T[~s/ Bt/A gZs/ nk oj/ ;B, BthnK eoz{pbK c[ZN ojhnK ;B. gofi; s{s j/mK e[o;h vkj e/ w?A pfjzdk ;K—fJ; T[~s/ ni/ th fJe ghbk s/ fSZfink

Page 447: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 447

j'fJnk gZsk bNe fojk ;h. j"bh j"bh o[wedh jtk ftu fJj ghbk s/ fSZfink j'fJnkgZsk YfjD YfjD eodk th NfjDh Bkb u[wfNnk ofjzdk. gb dh gb w/o/ wB ftunkJh fe fJ; ƒ cV e/ s'V ;[ZNK, go fco nukBe jh T[; p[ZY/ dk j"ek ;[D e/ w/o/ jZEo[e rJ/.

“;fs ;qh nekb wk;No ih.”w?A gos e/ t/fynk—w/o/ fgZS/ ;/tk f;zx yV'sk ;h. w/o/ e[M efjD s'A gfjbK jh T[j

fco p'fbnk, “nfj Bkb d/ fgzv w?A fco d' wjhfBnK bJh bZr frnk jK. w?A fejk iKdk^iKdkfwb jh iktK.”

T[; dhnK nZyK ftu T[jh purkBk w[;eokjN oe; eo ojh ;h. ghb/ s/ fSZi/j'J/ gZs/ dh yV^yV ftZu'A SkpVh tkb/ p[ZY/ dh T[~uh T[~uh j'ek d/D dh nktkI T[~Goojh ;h.

Page 448: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK448

B~sh

T[; d/ wkg/ pV/ }ohp ;B. fJzB/ }ohp fe eJh tkoh T[j nkgDh fJ; }ohph d/nfj;k; Bkb jh ezp iKdh. T[d'A jkb/ T[j feP'o^nt;Ek ftu jh ;h. Bk T[; B/ wkfgnKdk e'Jh ukn t/fynk ;h Bk bkv. \[d^o" g?dktko tKr jh T[; dh gotfoP nkgD/ nkgj[zdh nkJh ;h. fJe vzr o'Nh s/ d{i/ ckek. b'eK d/ dohA e[ZfsnK tKr p[oeh^p[oeh bJhso;d/ fcoBk. fe;/ dk fbzpDk, fe;/ dk g'uDk s/ xo dhnK j'o ;" p[ZshnK ;tkoBhnK—nZX whb s'A SzGK dh fwZNh fbnkT[Dh—sK ik e/ d' p[oehnK dk wz{j t/yDk fco T[; dhnKBIoK ;kwQD/ jh T[; dh tZvh G?D itkB j'Jh. T[; d/ pkg{ B/ fgzv fgzv—do do dh \keSkDh go fe;/ B/ th T[; dh itkB ijkB Xh d/ ;ke bJh BzBk Bk Gfonk. }ohp dh Xhe"D b?Adk j? < xo^xo fco e/ N[eV/ ykD tkbh dk Mkb{ e"D pD/ < T[; d/ t/yfdnK^t/yfdnKjh fco T[; dh tZvh G?D T[~Xb rJh.

T[; d/ T[Xkb/ s'A pknd nukBe jh T[BQK d/ fdB fco rJ/. ;kb e[ d/ nzdo^nzdojh T[; dh T[~Xbh j'Jh G?D w[V e/ tkg; xo nk rJh. T[; d/ pkg{ B/ T[; ƒ fe;/ b'VtzdnXyV nkdwh d/ xo pjkb fdZsk s/ Bkb jh fJe jIko o[gJ/ dh oew T[; d/ yh;/ftu g? rJh. xo ftu bfjo^pfjo j' rJh. T[; d/ t/yfdnK^t/yfdnK jh T[; dhnK d'j'o G?DK fte rJhnK. T[; dk pkg{ j[D nkg th pD mD e/ ofjzdk ;h s/ fJe uzrk fpT[gkohpD frnk ;h. ed/^ed/ oks ƒ BP/ dh b'o ftu T[j nkgDh gsBh Bkb rZbK eodk,“oZyhJ/, BZsh ;kvh sK rzdb torh w[fNnko fBebh nk. d' jIko s'A w?A xN fJ; dh fJee"vh BjhA b?Dh.”

s/ BZsh nkgD/ pko/ fJj rZbK ;[D e/ ;[zrV iKdh. r'fvnK ftu f;o d/ e/ oks Goo'Adh ofjzdh. fco T[j fdB nk frnk fi; s'A T[j w[ZY'A jh vodh ;h. oks ƒ BQ/o/ gJ/ fJe;fink ;ikfJnk nXyV fijk go i[Z;/ dk Bo'nk, f;zx T[BQK d/ xo nk tfVnk. fuZNk pj[ss/ ekbk xZN y[ZbQk dkVQk—fgZm ’s/ Ykb, jZE ftu poSk, bZe feogkB s/ w'Y/ ’s/ Ne{nk oZyhT[j fsnko^po^fsnko fBjzr f;zx ikgdk ;h. T[; d/ sKp/ tor/ ;[{j/ wz{j tb t/y e/ T[jxpok rJh. eh fJ; p[ZYV/ Bkb jh T[; d/ ;zi'r fby/ j'J/ ;B < T[j nkgDh fe;ws s/dp e/ o'Jh s/ fco nzdo'A nkT[AdhnK ntkIK ;[D e/ T[; B/ p[ZbQ ;hV bJ/, nZEo{ gh bJ/s/ jT[e/ dZp bJ/.

Page 449: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 449

“jo;k f;nK BZsh w/oh sK ugb x'Vh nk. fiZE'A bzxdh nk rzdbK M[e^M[e g?AdhnK.go d' jIko bT{Ark—fJe e"vh xZN BjhA—”

“Gok w/ok ph, tky[o{ dh feogk Bkb, S?b pKek nk. ;ko/ ’bke/ ftu T[jdk e'Jh i'VBjhA rZse/ ftu. UdK ph pVk u[;s nk. i{H ghH fpu d' w[oZp/ nk ;kv/, d' wjhnK nK,;G T[j' Jh yKdk ghAdk.”

fJj ;[D e/ T[; dh e[M Xhoi pZMh—fe uZb' xN'^xZN T[; p[ZY/ y';N d/ bV sK BjhAbZrh. T[j wB jh wB ftu nkgD/ j'D tkb/ gsh pko/ nzdkI/ bkT[D bZr gJh. BQ/ok j'ovz{xk j' frnk s/ fco fJ; ekbh p'bh oks ftu T[; ƒ gsk th Bk bZrk fe fejV/ ;w/A T[jnkgD/ fgzv bkrb/ ;N/PB s'A rZvh uVQ e/ fdB d/ uVQk Bkb d{;o/ fIbQ/ d/ fJe fgzv ftunk tVh. id'A T[j jo;k f;zx d/ xo nkJh sK ;z[BK ;ZyDk xo t/y e/ T[; ƒ j"b g?D bZrgJ/. T[~E/ T[; s'A s/ jo;k f;zx s'A fpBK j'o e'Jh BjhA ;h. ‘sK eh w?ƒ X'yk fdZsk frnkj? <’ T[; B/ ;'funk.

“BZshJ/, fJj ph nkgDk Jh xo nk. Gok w/ok i{H ghH ftu ofjzdk nk—n?vh ph fejVhekjbh nk—d'^uko fdB nkgD/ i~dh g[Psh fgzv fpu nNe e/ nkgK T[~E/ jh ub/ ikDk nk.”

fJj ;[D e/ fco T[; dk e[M Xotk; pZMk. fco T[; B/ dhtk pkfbnk. jo;k f;zxB/ fJe^fJe eo e/ gfjbK nkgD/ P;so bkj e/ fNekJ/ s/ fco nkgD/ egV/. T[; B/S/sh Bkb wz{j Gztk fbnk. jo;k f;zx B/ nzdo'A dotkIk pzd eoe/ e[zvk bk fdZsk. BZsh gbzxs/ rmVh pDh p?mh ;h. s/ fco pbtkB wod d/ ;"j/A ukj/^nukj/ BZsh dh rmVh y[ZbQdh rJh.

dht/ d/ wZXw fij/ ukBD/ ftu jo;k f;zx yVk nkgDh fiZs s/ w[;eok fojk ;h s/ ;[zrVhj'Jh BZsh nkgD/ BrB ;oho ƒ ukdo Bkb YeD dk :sB eo ojh ;h.

“b? BZshJ/, fco nZi s'A s?ƒ n;K nBzs e"o pDk fdZsk—nZi s'A sz{ BZsh BjhA—nBzse"o n?A.”

efj e/ T[j efjejk wko e/ jZf;nk s/ fco T[; B/ dht/ ƒ c{e wko fdZsh. ewo/ ftuvz{xk jB/ok g;o frnk.

id'A ;t/o/ BZsh ;[Zsh T[~mh sK d[gfjo dhnK feoBK o"PBdkB EkDhA SD^SD e/ nzdonk ojhnK ;B. ewo/ ftu j'o e'Jh BjhA ;h. nkgD/ BrB nzrK dhnK GothnK r'bkJhnKƒ ukBD ftu t/y e/ gfjbK sK T[j fSD dh fSD w[;eokJh s/ fco nkgDh T[~Goh j'Jh Skshƒ nkgDhnK pkjK dh eZ;thA iZch ftu x[ZN e/ bZfink rJh. fJ;/ ft;wkd ftu gZN s/ gZNx;kT[Adh ns/ gbzx s/ gk;/ wkofdnK T[; dh Bzrh fgZm ftu e'Jh uhI u[ZGh sK T[j sqGee/ T[~mh. T[; d/ ;kjt/A gbzx ’s/ N[ZNhnK j'JhnK u{VhnK d/ N[eV/ gJ/ ;B. T[; B/ S/sh^S/sh egV/ gkJ/ s/ u{VhnK d/ N[ZeV/ u[rD bZr gJh.

g{o/ ;Zs fdB jo;k f;zx T[; Bkb fJ; fgzv ftu fojk s/ fco fJe fdB nukBe jhT[; ƒ Bkb b? e/ :{H ghH gjz[u frnk. jo;k f;zx d/ Gok go;k f;zx tb t/y e/ T[; dhG[Zy bfj rJh. T[wo Gkt/A T[; dh th g?AshnK s'A EZb/ BjhA ;h go bZrdk T[j w;K gzMhtfoQnK dk ;h. fco nukBe BZsh dhnK nZyK ftu wk:{;h Sk rJh. T[; e'b j[D pfunkjh eh ;h i' T[j nkgD/ gsh dh G/Nk eo ;edh. i{m/ nzr s/ N[ZNh tzr Bkb T[j nkgD/

Page 450: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK450

nkg ƒ nkgD/ gsh d/ gftZso wzdo ftu fJe urbh j'Jh s/ ngwkBs w{osh jh ;wMdh;h. T[; dk fdb eodk ;h fe T[j T[~uh^T[~uh o't/ s/ nkgD/ gsh d/ uoBK s/ ;h; Xoe/ T[; d/ uoB nZEo{nK Bkb X't/ s/ nkgD/ ehs/ dk gqkPfus eodh j'Jh T[; ƒ nkgDhp/p;h dk tk;sk gkJ/.

go jo;k f;zx d/ Gok go;k f;zx dhnK rZbK ;[D e/ T[; dk e[M efjD ƒ j"A;bkjh Bk fgnk. T[j efj fojk ;h L

“w/ok Gok w?ƒ g/wK Bkb'A tX nk. fgzv ;kv/ ftu ;kvh pj[s bkr vkN ;h—o'I bVkJh,o'I MZrVk s/ o'I w[eZdw/^pkIh. d' tkoh w/o/ Gok B/ |"Idkoh p/b/ nkgDh ikB T[~s/ y/v e/w/oh ikB pukJh—nfj feogkBK s/ nfj YkbK sK ;kv/ i[Z;/ dk Jh fjZ;k nk s/ j[D d/y bky/s rfjD/ Xo e/ T[; B/ s/o/ g/ ƒ g{o/ d' jIko fdZs/ nk. fJj ;G T[jB/ w/oh \kso Jhehsk nk. BZshJ/, sz{ T[; ƒ fe;/ rZb'A d[yh Bk j'D dJhA.”

j"bh^j"bh BZsh ƒ ;G rZbK ;wM nk rJhnK fe fe; soQK jo;k f;zx s/ go;k f;zxB/ fgzv dhnK o'I dhnK bVkJhnK s/ MrfVnK s'A szr g? e/ fgzv dh ;koh IwhB rfjD/ Xohs/ J/E/ :{H ghH ftu nk e/ ;;s/ Gkn dh IwhB \ohd bJh ;h. Gkt/A d't//A Gok g[Zi e/ bVke/s/ nVQp ;B go T[BQK dk nkg; ftu ;zs'y pVk ;h. go;k f;zx sK jo;k f;zx w[jo/ nZyu[ZeD dk th j"A;bk BjhA ;h eo ;edk. BZsh fJBQK jh f\nkbK ftu v[ph j'Jh ;h fe T[;fdnK ezBK ftu jo;k f;zx dh nktkI gJh i' go;k f;zx ƒ ;wMk fojk ;h, “fJBQK w[ZbdhnK shwhnK dk e'Jh ’spko BjhA. s?ƒ gsk nkgD/ fgzv d/ whjK f;jz[ B/ th shwh w[ZbnKdh ;h—d' wjhfBnK fgZS'A, fiBQK pdwkPK B/ T[jƒ t/funk ;h—T[jh T[jƒ c/o eZY e/ b?rJ/ ;h—s/ fco T[BQK T[; ƒ fe;/ j'o EK t/u fdZsk. fJj n"osK th nzdo'A T[BQK Bkb obhnKj'JhnK j[zdhnK—Bkb/ T[Fzi th ozB s/ eh ’spko. fJBQK dh jo tes okyh oZyDh ukjhdh nk.p"bd j't/, wZM j't/ T[; dh sK ;" o;hd j[zdh nk—i/ e'Jh u[ok bt/ sK T[; T[~s/ w[edwkj' ;edk nk—go fJBQK shwhnK dh Bk e'Jh o;hd, Bk ikwBh, Bk fJBQK s/ w[eZdwk j' ;edknk. fJe tko T[~XbhnK fJj w[V e/ jZE BjhA nkT[AdhnK.”

go;k f;zx d/ th fJj rZb fdb br rJh, go T[Fzi th T[j jo;k f;zx dh jo rZb;fs puB efj e/ jh wzB b?Adk ;h. jo;k f;zx dhnK fJj rZbK ;[D e/ BZsh d/ nzdobh;_ZS s/ ;[fjod sqhws dk bz{^bz{ tbz{Xfonk frnk. T[j nkgDk fdb c'b/ sK fe; e'b < T[jnkgDk d[Zy ej/ sK fe; ƒ < T[; ƒ nkgDh d/j dh fwZNh goSkthA j'Jh ikgh. T[; ƒ nkgDhi{B ;okgh j'Jh bZrh—T[; ƒ fJ; ;G e[M Bkb'A th fes/ tX e/ nkgD/ nkg Bkb B|osj' rJh. d'P d/t/ sK fe;/ ƒ d/t/—wkfgnK ƒ < jo;k f;zx iK go;k f;zx ƒ iK nkgD/nkg ƒ < T[; dk bz{^bz{ nkswk d/ dod Bkb ftzfBQnK frnk. fJ; ;z;ko ftu T[; ƒ fJeth ni/jk pzdk Bk ikfgnk, fi; ƒ T[j nkgDk efj ;e/.

T[; fdB s'A i/ go;k f;zx pkjo y/sK ftu ezw eoB iKdk, sK jo;k f;zx xo ofjzdk.d' wodK ftu tzv j[zdk T[; dk o{g s/ T[; dk i'pB nzdo/^nzdo x[b^x[b e/ fpzd^fpzd,fSD^fSD nkgDh nkp r[nk fojk ;h—s/ T[j nkgDh b[ZN j[zdh d"bs ƒ nkgDhnK nZyK Bkbt/ydh ojh, e'Jh jZb Bk eo ;eh—e'Jh i[rs Bk pDk ;eh—

Page 451: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 451

jo;k f;zx T[; ƒ tZfYnK BjhA ;h GkT[Adk. go go;k f;zx BZsh d/ frb/^fPet/ ;[DBdh EK T[; ƒ w[V^w[V fJj' efjzdk, “jo;k f;j[z w/o/ g/wK tork nk—T[; ƒ fe;/ rZb'A n"ykBk j'D dJhA—” T[j nzdo/^nzdo o' b?Adh. r[ZmK ftu wz{j d/ e/ p?mh ofjzdh s/ efjD^efjDeodh th e[M efj Bk ;edh.

eJh fdBK s'A T[j wfj;{; eo ojh ;h fe go;k f;zx dk tshok T[; Bkb e[M o[Zyk^o[Zyk,e[M Ugok^Ugok fijk ;h. nZi oks id'A T[j xo ;[Zsk s/ jo;k f;zx vzroK e'b sK T[jT[; dh Sksh ftu wz{j d/ e/ fc; gJh. T[; d/ nZEo{nK dh MVh B/ go;k f;zx ;"Aj/A ;kohn;bhns dk ;keko o{g fbnk yVk ehsk. fSD dh fSD T[jdk jZE feogkB tb tfXnkgo fco o[e frnk. T[; fdB s'A pknd go;k f;zx e'Jh Bk e'Jh gZi gk e/ xo fgnkofjzdk, iK fco ed/ jbek fijk ezw dk i'sk bk e/ MZN xo gos nkT[Adk. nkgD/ g?o s/ed/ nkg jh |kbk wko b?Adk, ed/ gZm/ tZYD frnk dksh Bkb jZE tZY b?Adk s/ ed/ tkJ/dk pjkBk eo e/ fxU ftu ;z[Y s/ r[V G[zB e/ ykD tk;s/ xo nk iKdk. jo;k f;zx ƒth wB jh wB T[; dk tshok e[M yNfenk.

xo dk wkj"b e[M^e[M ftrV fojk ;h. BZsh ;'udh fe fJj eh j' fojk j? < fJ;;G e[M dk ekoB T[j nkgD/ nkg ƒ ;wMdh s/ p?mh^p?mh nkgD/ nkg ƒ e';dh ofjzdh—e[VQdh ofjzdh. fco nukBe jh jkbks B/ e[M J/Bh s/Ih Bkb gbNk ykXk fe fi; dk T[jnB[wkB th BjhA bk ;edh ;h.

Bfjo d/ gkDh dh tkoh s'A go;k f;zx Bkb d/ y/sK tkfbnK Bkb MrV fgnk. idƒ jo;k f;zx th T[~E/ gj[zu frnk. \{p vKr ;'Nk s/ sbtkoK yVehnK. d't/A fXoK cZNVj'JhnK. d{i/ gk;/ d/ fszB pzd/ p[oh soQK I\wh j'J/. J/Xo jo;k f;zx, go;k f;zx dh fgZmdk tko pukT[AfdnK pukT[AfdnK nkg pVk rzGho s/ vz{xk cZN yk p?mk ;h, go fco th T[;B/ go;k f;zx dk tkb ftzrk BjhA ;h j'D fdZsk.

fgzv dh gzukfJs B/ ftu g? e/ ;wM"sk eok fdZsk s/ w[eZdw/pkIh dh B"ps nkT[D s'Apu rJh. d{ih fXo d/ fszB pzd/ s/ jo;k f;zx j;gskb ftu dk\b ;B. go;k f;zx d/wB ftu nkgD/ tZv/ Gok bJh w[V fgnko s/ ;fseko ikr fgnk. shih tkoh T[; B/ nkgDhikB s/ y/bQ e/ T[; dh ikB pukJh ;h. itkBh s'A jh go;k f;zx s/ jo;k f;zx ‘uzvh dhtko’ s/ ‘Bkdo dh tko’ ftjb/ ;w/A j/e bk e/ pV/ P"e Bkb gfVQnk eod/ ;B. Bkdo dhtko dhnK T[j s[eK T[; ƒ :kd nkJhnK, fiBQK ftu JhokBh ;ZfGnsk ftu fJ;soh wod;zpzXK pko/ toBD ;h—“T[BQK BZe chB/, f;o skVt/, fYZv tKr YwZe/, T[j fjZeK Bko jzYktd/dkj GkJh ;Ze/.”

s/ fco T[; ;'funk fe T[j sK e/tb d' jh Gok jB. jo;k f;zx ftukok th sK ;kohT[wo jh eztkok fojk ;h s/ T[; bJh N[ZN N[ZN wodk fojk ;h. T[; d/ j'o ftnkj dk wsbp;h r[Iko/ dh szrh s/ IwhB dk y[Z;Dk. T[BQK dk jZE sK nZr/ jh pj[s szr ;h. pzio IwhBBkb x'b eo^eo e/ T[j w;K fJ; ƒ r[Ikok s'oB i'rh pDk ;e/ ;B. fJj ;'u e/ go;kf;zx B/ nkgD/ wB ƒ wko fbnk s/ jo;k f;zx dh fdB oks nfijh ;/tk ehsh fe T[jE'VQ/ ;w/A pknd jh w[V x'V/ tork j' frnk. xo ftu w[V gfjbK tork wkj"b g?dk j' frnk.

Page 452: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK452

d{i/ gk;/ d{ih fXo tkb/ th okIh j' e/ xo gos nkJ/ ;B. T[j th nkgD/ nkg ƒfJbke/ d/ efjzd/ ejkT[Ad/ pdwkPK ftu frDd/ ;B. fe;/ t/b/ th T[j fco tko eo ;ed/;B. god/; dk w[nkwbk ;h. fJ; eoe/ th d't/A Gok fJe d{i/ d/ j'o tX/o/ B/V/ j'rJ/. pzB/ Bkb pzBk ;KMk ;h. fe;/ t/b/ th e'Jh GkDk tos ;edk ;h. fJ; bJh jo;kf;zx s/ go;k f;zx jo t/b/ fuzsks[o s/ u"ezB/ ofjzd/. j[D T[BQK B/ fojkfJP th y{j T[~s/jh eo bJh s/ d't/A Gok fJeZm/ jh P;so^Xkoh j' e/ ezw ftu i[N/ ofjzd/.

s/ fco T[j fdB sK BZsh ƒ ed/ th BjhA G[ZbDk id'A jo;k f;zx wzvh ƒ rZvk b? e/frnk, jB/o/ gJ/ se xo BjhA ;h gofsnk. go;k f;zx T[; dh y'i ftu frnk sK fgZS'AT[j pdwkP nkgDh ;'uh ;wMh Xweh nB[;ko ekok eo rJ/. T[j BZsh ƒ T[~E'A eZY e/ b?rJ/ s/ thjK^gzMhnK whbK dk g?Avk oks'^oks w[ek e/ T[; ƒ nkgD/ fwZso d{;o/ pdwkPK e'bSZv rJ/.

fJe s'A pknd d{ik pdwkP BP/ ftu ;[Zsh BZsh e'b nkT[Adk. T[j jkVQ/ eZYdh, sob/eodh go T[; dh e'Jh fJe Bk ;[Ddk. T[; dhnK bZsK ftu uh;K g?AdhnK, bZe N[ZfNnk^N[ZfNnk bZrdk, s[odh ƒ ;kj uVQdk, nzr p/ikB j'J/ ikgd/ s/ T[j nXw'Jh fijh wzih s/gJh pdwkPK dh ekw^G[Zy dk fPeko pDdh ojh. p{jk y[ZbQdk s/ fGV iKdk. fco y[ZbQdk s/fGV iKdk. e'Jh nkT[Adk s/ e'Jh ubk iKdk. T[j T[;/ soQK fBZ;b gJh ofjzdh—fit/A s/ fi;soQK e'Jh w'Vdk s'Vdk, w'w tKr T[;/ soQK w[V^s[V iKdh. T[; dk nkgD/ nzrK s/ e'Jht; BjhA ;h, ;r'A T[j sK fJe wPhB tKr ;B, fiBQK ƒ uZbfdnK t/y e/ BZsh fpN^fpNsedh ofjzdh s/ e[M th Bk eo ;edh. j[D T[; ƒ jo;k f;zx s/ go;k f;zx p[oh soQK:kd nkT[Ad/—T[j sK e/tb d' jh ;B s/ J/E/ e'Jh b/yk jh BjhA ;h. fJ; f\nkb Bkb jhT[; dh ikB ezp T[~mdh.

gfjb/ d; e[ fdB T[j pj[s n"yh j'Jh s/ fco fJj ;G e[M fit/A T[; dh nkds ftuPkwb j' frnk.

fJe fdB oks t/b/ T[; B/ pdwkPK ƒ nkg; ftu e[M x[;o w[;o eod/ ;[fDnk.fi; dk noE T[j fJj ;wMh fe j[D T[; ƒ J/E/ oZyD ftu \sok j?. Gkt/A T[j fgzv'Ad{o izrb ftu ;B, go fe;/ t/b/ th J/E/ Skgk g? ;edk ;h. s/ fco oks' oks gP{{nKtKr fje e/ T[j BZsh ƒ Pfjo b? nkJ/. T[; ftukoh ƒ eh gsk ;h fe T[; Bkb ehphsDh j?. T[; ƒ sK T[d'A gsk bZrk id'A T[; dk nktkokrodh ftu ubkB eoe/ EkD/ b?nKdk frnk. fiBQK e'b wjhBk Go T[; B/ Boe G'frnk ;h, T[BQK ftZu'A T[j fe;/ dk BK Ej[BjhA ;h ikDdh.

EkD/dko dh g[ZS^frZS ’s/ T[; B/ nkgD/ gsh jo;k f;zx dk Bkw s/ gsk fbytkfJnk.jo;k f;zx s/ go;k f;zx ƒ PBk\s tk;s/ EkD/ ;Zfdnk frnk. fco d'jK GoktK B/ tehbdh ;bkj Bkb BZsh s'A fpnkB d[nkJ/ s/ T[; ƒ S[vk e/ xo tkg; b? nkJ/.

BZsh d/ fpnkBK ftu fJj th fbfynk ;h fe T[j go;k f;zx dh gsBh j?. g{o/ d';kb pknd go;k f;zx ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk fit/A T[; dk ftnkj nZi j'fJnkj't/. go;k f;zx B/ fJ; oks BZsh bJh ;[jkroks tkb/ PrB ehs/. ;t//o/ y/sK ƒ ikD

Page 453: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 453

bZfrnK T[; B/ BZsh ƒ fejk, “BZshJ/, j[D sz{ nkg/ EkD/ ;"j/A fpnkB fdZs/ nk. nkgD/ e"bKs/ ekfJw ojhA.”

T[; ƒ nfj;k; j'fJnk, fit/A T[; d/ nzdobk wod ikr fgnk j't/. T[j j[D ‘fJedh’ ‘fe;/ fJe dh’ pD e/ ofjDk ukj[zdh ;h. nZi T[j fJe T[; ƒ fwb frnk ;h, T[;B/ pV/ ukn Bkb nkgDh wKr ftu ;zX{o gkfJnk s/ jko fPzrko ehsk. ;ih^;ikJh T[jBthA ftnkj[bh ikgdh ;h.

oks ƒ go;k f;zx u'y/ ’BQ/o/ gJ/ xo gofsnk sK nzdo'A nkT[AdhnK nktkIK ƒ ;[De/ T[; B/ feogkB dh w[Zm ƒ x[ZN e/ jZE gk fbnk.

BZsh T[; d/ tZv/ Gok jo;k f;zx ƒ p[ok^Gbk efj ojh ;h. jo;k f;zx nZr'A T[; ƒrkbQK eZY fojk ;h s/ jZE' gkJh j' fojk ;h. T[; ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk fit/A T[;dh gZs s/ nDy ƒ fe;/ Ugo/ pzd/ B/ jZE gk fbnk j't/ s/ fco i' e[M j'Dk ;h pVhs/Ih Bkb j' frnk.

;t/o/ jh T[BQK d/ xo g[fb; nkD yVh. jo;k f;zx dh bkP dkbkB ftu gJh ;h.T[; dk XV nbZr fgnk ;h s/ f;o nbZr. e'b jh bj{ Bkb fbpVh j'Jh go;k f;zx dhfeogkB gJh ;h.

EkD/dko esb ;zpzXh g[ZS^frZS eo fojk ;h. e[M iD/ bkP dk w[nkfJBk eo oj/ ;B.fgzv d/ pzfdnK d/ fpnkB ebwpzd ehs/ ik oj/ ;B. go;k f;zx s/ jo;k f;zx d/ e[MfbjkIhnK B/, fijV/ fe T[BQK pdwkPK Bkb bkr^pkIh oyd/ ;B, fejk ;h fe j' ;edk j?,i' fJj esb T[BQK pdwkPK dk jh ekok j't/, go go;k f;zx fBotke yVk ;h s/ BZsh nZEo{nKBkb rV[Zu fpNo fpNo t/ydh j'Jh ;'u ojh ;h fe nZi gfjbh tkoh T[; ƒ ;[jkrD pDBdk w"ek fwfbnk ;h. go fJj eh GkDk phs frnk ` EkD/dko B/ go;k f;zx ƒ g[ZfSnk,“d; UJ/, sz{ sK BjhA fJ; ƒ esb ehsk <”

T[; ni/ w;K p[ZbQ jh coe/ ;B fe BZsh p'b gJh, “BjhA ih, fJj pukok sK ;[Zukwod nk, fJjB/ nkgD/ Gok ƒ ekjs/ esb eoBk—fJj ƒ sK w/o/ wkfgnK esb ehsk—Bkj T[j w?ƒ J/E/ G/id/ Bk fJj ;G e[; j[zdk.” fco T[; dhnK nZyK ;kwQD/ nkgDhrohph d/ fdB nk rJ/ s/ T[j rb/v{ Go e/ p'bh, “BjhA, BjhA EkD/dko ;kfjp fJjƒ fe;/BjhA pZfYnk ` fJjƒ w?A pZfYnk w? HHH” T[~uh T[~uh o'D Bkb T[; dh nktkI dh fxZrh pZMrJh. go;k f;zx dhnK nZyK d/ vZe/ nZEo{ tr s[o/ s/ T[j nkgD/ Gok dh bkP ƒ iZchftu b? e/ gkrbK tKr T[~uh^T[~uh o' fojk ;h, “jkJ/ oZpk, fJj eh j' frnk ` w?A HHH w?Agkgh jK. w/ HHH w/ HHH w/o/ jZE.”

Page 454: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK454

jT[w?A

w[es;o eth dopko dk G[rskB eo e/ id'A n;hA b[fXnkD/ gj[zu/ sK fsqekbK d/goSkt/A oks tb ƒ tX oj/ ;B. ;{oi nkgDhnK ;[Bfjoh feoBK ƒ ;w/N e/ nzfrnkoKBkb Be'^Be Goh eVkjh tKr bkb ;{jk j' frnk ;h. fJ; t/b/ b[fXnkD/ s'A fgzv se gj[zuDbJh e'Jh :'r t;hbk BjhA ;h. w?A s/ w/o/ fwZso P"Aeh, i' fe o/vhU nkofN;N j?, B/ fJokdkpDkfJnk fe ub' nZi dh oks b[fXnkD/ jh eZN b?Ad/ jK. T[j T[~E/ nkgD/ Gok ƒfwbDk ukj[zdk ;h s/ w?A nkgD/ fJe ;kfjseko tke| ƒ. w/ok ftuko ;h fe n;hA T[;;kfjseko tke| e'b wkvb NkT{B ojhJ/ s/ P"Aeh efjzdk ;h fe T[; d/ Gok e'b i' wkvbNkT{B d/ Bkb jh fggbh tkb/ GZm/ T[~s/ fJZNK d/ GZm/ dh GokJh dk ezw eodk ;h. \?o n;hAfJj ;bkj eoe/ s[o gJ/ fe ub' d'jK ƒ fwb b?Ad/ jK, fiZE/ ih ehsk jkbks nB[;koofj btKr/.

T[; ;kfjseko Bkb w/oh e'Jh r{VQh ikD^gSkD BjhA ;h. jK, fJe tkoh T[; B/ w?ƒfJe fbykoh ekB|oz; ’s/ b[fXnkD/ p[bkfJnk ;h s/ fco id'A pkjo'A nkJ/ e[M e[ ;kfjsekoKBkb T[; B/ w?ƒ th oks nkgD/ xo mfjoB dk ;Zdk fdZsk, sK w?A gotkB eo fbnk. T[jfJe d{ih Po/Dh dk rIfNv n|;o ;h s/ \{p mkm^pkm Bkb ofjzdk ;h. ;kfjs^y/so ftuth w/o/ Bkb'A gzi^S/ ;kb gfjbK nk e/ T[j ;Ekgs j' u[Zek ;h. T[; d/ xo dk ;kok gqpzXgZSwh wo:kdk nB[e{b ;h. gfjbK ft;eh dk d"o uZfbnk s/ fJ; d"o ƒ r?o^jkIo;kfjsekoK dh fBzfdnk u[rbh d/ w;kb/ B/ j'o th uNgNk s/ ozrhB pDk fdZsk. T[; dh o'Nhth pVh g[o^seZbc s/ tXhnk ;h. d{i/ fdB ;t/o/ jh ;kƒ fp;sfonK T[~s/ ukj fwb rJhs/ fco n;hA BkPsk eo e/ nkg'^nkgD/ okj g? rJ/. p; w/oh T[; Bkb J/Bh e[ jh ikDgSkD ;h.

w?A s/ P"Aeh gfjbK fJ; ;kfjseko d/ xo tb jh s[o gJ/. T[j ;kƒ xo jh fwb frnk.ukj d/ Bkb^Bkb T[j nkgDh BthA Sgh feskp dh wjZssk s/ toswkB ;kfjs ftu fJ; d/T[~sw ;EkB pko/ uouk eodk fojk.

nZX/^g"D/ xzN/ dh fJ; ;zy/g fijh p?me ftu jh n;hA toswkB ;kfjs ftu gfotofssBthB o[uhnK d/ gq;zr ftu eJh ;kfjsekoK pko/ dzd^eEk ehsh. T[; d/ jo p'b ftZu'A w?ƒT[; d/ tXhnkgB d/ ftykt/ dh p' nkT[Adh ojh. w?A fJj jh f;ZNk eZfYnk fe fJj fBok nkgD/

Page 455: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 455

nkg ƒ jh nkgDh ghVQh d/ j'o ;G ;kfjsekoK ftZu'A Po'wDh frDdk j?. go w?A fJj rZbnB[Gt ehs/ fpBK Bk ofj ;fenk fe nZi T[; d/ tsho/ ftu e[M UgokgB ;h, id'A T[;B/ w?ƒ fJj fejk fe, “j[D sz{ n?~wH J/H eo frnk j?A. SZv goQK fJ; ;e{b dh B"eoh ƒ.e'Jh uzrh EK bZG. ;kfjs ftu nkdwh d/ ;N?N; dk th ek|h |oe g?Adk j?.”

sK w/o/ fdb ftu fit/A fJe uz{Yh Goh rJh. w/ok nfXnkge j'Dk th fit/A fJe n?pj?, fJe o'e j?, w/o/ ;kfjse^GftZy d/ okj ftu. w?A ;'u fojk ;K, fe PkfJd fJj d{ihPo/Dh dk rIfNv n|;o w/o/ nfXnkge j'D ƒ xNhnk frDdk j?. PkfJd fJ;/ tk;s/T[; dk tshok nZi e[M Ugok j?. w?A nzdo'^nzdo foZM fojk ;K. gfjbK id'A w?A fJ; d/xo nkfJnk ;K sK w/o/ wB ftu ;h fe fJj ;ZiD w?ƒ gfjbK tKr jh nkgD/ xo oksofjD bJh ej/rk. go fJ; rZb s'A pknd w/ok J/E/ ofjD ƒ tZfYnk o{j BjhA ;h eodk.w/ok wB e[M ekjbk fijk g? frnk. nk\o w?A T[; ƒ fejk fe uzrk GkJh j[D n;hAubd/ jK. T[; B/ ;kƒ T[~mfdnK t/y e/ nkgDk o;whA i[wbk d[jokfJnk, “w/o/ e'b BjhAofjDk nZi <”

w?ƒ fJzi nB[Gt j'fJnk fit/A T[; d/ fJ; tke ftu tofsnk Ppd ‘BjhA’ w?ƒ x{ofojk j't/. n;hA pjkBk eoe/ T[~E'A T[~m nkJ/. w/ok fwZso P"Aeh, i' fJe ;kXkoD fij/ e[fwjkokxokD/ Bkb ;zpzX oydk j? ns/ i' fJ; ;kfjseko dh e'mh s/ vokfJzr o{w dh uwe dwes'A ekch gqGkfts j' u[Zek ;h, pkjo nk e/ w?ƒ efjD bZrk, “wk;No ih ` s[jkvh sKtZfvnK^tZfvnK Bkb tke|h j?. ihDk sK fJjBK b'eK dk, n;hA n?t/A i{B G'rd/ jK.”

T[; d/ fJjBK PpdK B/ w/o/ wB T[~s/ fJe j'o ;ZN wkoh s/ w/oh p/u?Bh j'o th tXrJh. T[j \[P ;h fe T[j w?ƒ nkgD/ Gok e'b fbikD dk wkD gqkgs eo fojk ;h. goT[j fJj BjhA ;h ikDdk fe w/o/ wB ftu eh ;zxoP j' fojk ;h.

S/sh jh n;hA T[; d/ Gok e'b fggbh tkb/ GZm/ T[~s/ gj[zu rJ/. T[; dk Gok s/ T[;d/ gzi^S/ j'o ;kEh yZuoK s/ rfXnK T[~s'A fJZNK bkj^bkj e/ GZm/ ftu fuD oj/ ;B. T[jfwZNh ftu bZE^gZE s/ p/gSkD j'J/ gJ/ ;B. v[Zp u[Ze/ ;{oi fgZS'A pVh w~Xw fijh o"PBhth fit/A T[BQK d/ wPhBh jZEK ƒ ezw eoB'A Bk o'e ;eh j't/. rb fJe ewhI, f;o ’s/ fJe;k|k, s/V eSfjok s/ y/;h dh p[Zeb, fJj ;h T[BQK dh g'Pke. iBtoh dh nZs dh mzY thfit/A T[BQK s'A gkf;UA j' e/ bzx ojh ;h.

;kƒ t/yfdnK jh T[BQK ƒ ukn uVQ frnk. e'Jh d[ZX b?D d"V fgnk s/ e'Jh fgzBhnK.P"Aeh d/ Gok eow/ B/ ;kƒ GZm/ dhnK e[ZbhnK ftZu'A fJe ftu nZX'okDh Bzrh wzih T[~s/ fbnkfpmkfJnk. fJj e[ZbhnK th fJBQK ekfwnK tKr f;X^gXohnK s/ ;kdk ;B. fJBQK T[~s/ e'mhnKtkbh fbPe^g[Pe BjhA ;h. p; fJZNK dh rko/ Bkb fuDkJh eo e/ T[~s/ NhB gk fdZs/ rJ/;B. Bk ezXK ’s/ Nhg Bk gb;so, jo ekw/ e'b fJe YkJh e[ w[oZpk rI dh e[Zbh ;h.fi; ƒ T[j nkgDh p'bh ftu ‘v/ok’ efjzdk ;h. fJjh T[; dh o;'Jh, fJjh vokfJzr^o{w,;"D^ewok s/ fJjh T[; dh d[BhnK ;h. go e'mhnK Bkb'A J/E/ fBZx tX/o/ ;h, Gkt/A fe BkJ/E/ fpibh ;h s/ Bk jh e'Jh o{w^jhNo.

eow/ B/ ;kv/ p?fmnK jh f;bto d/ gshb/ ftu ukj pDkJh s/ fco ;kv/ w[jo/ ghg/

Page 456: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK456

T[~s/ d' pkNhnK fbnk oZyhnK. ukj tkbk gshbk T[; B/ ;kv/ e'b ;oek fdZsk. fJe pkNhftu xo dhnK pDhnK fgzBhnK GzB e/ ;kv/ w{jo/ fbnk oyhnK. fco T[j ;kƒ ukj ghDbJh efj e/ nkg ;kJheb u[Ze e/ Pfjo ƒ d"V frnk.

;kv/ ukj ghAfdnK ghAfdnK jh wkvb NkT{B dh wkoehN ftZu'A whN b? nkfJnk. w?A fejk,“J/Bh sebh| feT[A eod/ j' <”

“bU ih ` sebh| ekjdh. XzB Gkr i' s[;hA J/E/ uoB gkJ/. wk;No ih ` n;hA s[jkvh;/tk eoB i'r/ feZE'A < i' o[Zyh fwZ;h j?, s[jkv/ w[jo/ oZy d/Dh j?.”

T[; d/ fJBQK PpdK dh fwmk; B/, w/o/ ;kfjseko tke| dh fwbDh d/ gqGkt^t; T[sgzBj'Jh wkB;e x[NB ƒ ek|h jZd se d{o eo fdZsk ;h. T[; d/ whN pDkT[AfdnK^pDkT[AfdnKfJe w[zvk y/;h dh p[Zeb wkoh nzdo nk tfVnk ns/ T[; B/ nkgDh vZp ftZu'A d/;h Pokpdh fJe p'sb eZY e/ ghg/ T[~s/ oZy fdZsh.

“eofwnK ` nZi sK w;K fwbh. d' whb dk tbk wko e/ d{i/ fgzv'A fbnkfJnK. ;"AjoZp dh fBoh Ifjo n?. T[v e/ nZr g?Adh nk fJ; ƒ.”

Pokp dhnK jbehnK^jbehnK u[;ehnK B/ ewo/ dh f|IK ftu j'o th tX/o/ fBZxGo fdZsk.

eowk fJBQK S/nK ;ZsK ekfwnK dh o'Nh fBZs nkg gekT[Adk ;h. nkN/ dh seVh s"Dr[zBQ e/ T[j gekT[D pfj iKdk s/ fco ueb/ t/bD/ dh ;jkfJsk s'A fpBK jh T[; d/ ebkekojZE pVh u[;sh Bkb o'NhnK bkjh iKd/. o'NhnK th r'b, c[ZbhnK j'JhnK s/ eokohnK. T[;d/ ;kwQD/ gJh N'eoh ftu o'NhnK dh fJe c[ZN, v/Y c[ZN T[~uh sfj bZr rJh. fco ;ko/ekw/ T[;/ nzdo nk tV/. YkJh w[oZpk rI ftu T[j ;ko/ jh ;z[rV e/ j/mK p?m rJ/.

eow/ B/ pkeh pudh Pokp dk fJe^fJe jkVk ;G ƒ fdZsk s/ fco ;GBK d/ nZr/fJe^fJe pkNh whN Bkb Go e/ oZy fdZsh. o'NhnK, n;hA ;GBK B/ jZEK ftu cV bJhnKs/ fco \{p oZi e/ ykXhnK. j[D T[j ;kfjseko tke| w?ƒ fpbe[b G[Zb u[Zfenk ;h. j[Dw?A nkgD/ wk;No jh ofj ikD dh p/ukorh pko/ th ;G e[M G[Zb u[Zfenk ;K. oks n;hA\{p x'V/ t/u e/ ;[Zs/.

;t/o ;ko id'A w/oh nZy y[ZbQh sK w/o/ ezBK ftu eow/ dh nktkI gJh. T[j nkgD/;ko/ ;kEhnK Bkb j[Zp^j[Zp e/ rZbK eo fojk ;h, “fJj wk;No ih ;kv/ fgzv d/ jh B/. ;kvhfJBQK Bkb pVh ;KM n?. P"Aeh th fJBQK d/ fby/ j'J/ rhs rkT[Adk j?. fJBQK dhnK eJh feskpKth Sg u[ZehnK jB. UdK th pV/ w'N/ nkdwh B/.”

“eofwnK s/ohnK eh oh;K. s/ok sK tZfvnK tZfvnK Bkb w/b j'fJnk. n;hA s/o/ gkDhjko feZE'A <”

T[; d/ ;kEhnK ftZu'A e'Jh efj fojk ;h s/ w?A oIkJh ftu nkgDk wz{j b[e' fbnk, sKfe w?ƒ ikrdk ;wM e/ T[j rZbK jh Bk pzd eo d/D.

Page 457: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 457

|ozN ;hN

T[; d/ eZgfVnK ftZu'A nk ojh w[VQe/ ns/ w?b dh pdp{ d/ nB[Gt Bkb vokJhto B/sK Gkt/A fJe d' tko nkgD/ BZe p[ZbQ T[sKj ukVQ/, go T[; ƒ fJ; pdp{ dk T[~ek jh e'Jhnfj;k; BjhA ;h. fJj T[; d/ ;oho dk fJe nzr ;h s/ T[; d/ ;[Gkn Bkb fjb^fwb u[Zeh;h. nkb/^d[nkb/ p?mhnK ;tkohnK s'A p/gotkj T[j wB jh wB nkgD/ ;hws fij/ ihtBT[~s/ fJe gzSh^Mks wko fojk ;h, T[; d/ f\nkb ebgBk^wJh T[~u^u'NhnK s/ ;[Bfjoh ozr^wfjbK d[nkb/ BjhA, ;r'A nkgD/ fgzv dh uwkjVbh dh fJe B[Zeo/ rzd/ SZgV d/ ezY/ pD/ nkgD/fJZe' fJZe ewo/ d/ wekB d/ p/YZp/gB d[nkb/ x[zw oj/ ;B. J//;/ wekB ftu T[; dk pugBns/ T[; dh itkBh r[Ioh ;h. fJ; fJe ewo/ ftu jh T[; d/ wksk fgsk, gsBh s/ T[;d/ pZu/ ofj oj/ ;B. nkIkdh dh gqkgsh Bkb T[; d/ fgzv dh fe;ws BfjoK B/ jfonk fdZsh,;VeK B/ uwek fdZsh ;h, go T[; dk nkgDk wekB ;zB ;zskbh s'A pknd th T[t/A dkT[t/A jh fojk ;h. fJ; dhnK ;"VK ftu e'Jh |oe BjhA ;h nkfJnk. fJZE'A she fe fgzvdh ;hws G'A th fBZs tXdh nkpkdh dk Gko u[ZeD'A n;woZE j' rJh s/ c/o T[; ƒ fJjnkgDk fBZih fgzzv SZv e/ Pfjo nkT[Dk fgnk.

d[nkBh c/ok HHH fJe Noze s/ fJe fp;sok, bkoh s'A bkj[Dk s/ bkoh s/ uVQkT[Dk, T[;dk fttjko pD u[Zfenk ;h. gsk BjhA fezB/ e[ Noze T[; B/ uVQkJ/ ;B, T[sko/ ;B.fezB/ e[ fp;so/ T[; B/ uVQkJ/ ;B, T[sko/ ;B. tXhnk fp;so/, dofwnkB/ fp;so/, xNhnkfp;so/. go fJj sK T[; d/ feZs/ d/ b/y/ T[; dh nkds pD u[Zeh ;h. Gkt/A T[; ƒ nkgD/bJh Bk jh ed/ e'Jh fp;sok i[fVnk ;h ns/ Bk jh e'Jh Noze. Noze dh T[; ƒ b'V theh ;h < id'A T[; d/ e'b, ftu oZyD tk;s/ e[M j? jh BjhA ;h. fJe e[Vsk rb, s/V fJeeZSk fJe goBk f;o T[~s/ s/ fJe y/;h w'fYnK T[~s/. fJj T[; dk ;kwkB ;h, xo ;h.uZbdk fcodk xo. fco fJj e[Vsk th T[; B/ T[d'A bkj[Dk ;h, id'A w?b s/ w[VQe/ Bkb rbe/ n?B bhoK j' ikt/. X' XtkJh d{o dhnK rZbK ;B.

T[;dhnK nZyK ;kjwD/ nkgDh o'Djkeh s/ jZvhnK dh w[Zm gsBh dh s;tho T[~xVh,fijVh ;oxh t/b/ s'A b? e/ fsqekbK she nfXnko/ bJhnK wZMK ƒ ;KGD ftu i[Nh ofjzdh;h. T[; d/ pZu/ T[; d/ u/s/ d/ fuZsogN T[~s/ T[~Go/. fiBQK B/ ni/ w;K ;[os jh ;zGkbh;h fe T[BQK d/ jZEK ftu ozphnK cVk fdZshnK rJhnK ;B, xkj y'sD tk;s/. T[; dk p[ZYk

Page 458: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK458

s/ nZy'A jhD pkg{ ns/ T[; dh ewI'o wK—fiBQK ƒ m[oed/ fgzio x;hNfdnK fBZs fJe nZXpzBk y'sD dh nkds g? u[Zeh ;h. T[; dh gsBh, T[; d/ pZfunK B/ fezBhnK fBZehnK fBZehnK|owkfJPK gkJhnK ;B T[; nZr/—‘sz{ nkj b? e/ nkthA, w/o/ bJh i[Zsh, w/o/ bJh y/bK s/MZrk.’ go ikB j{b e/ d[nkBhnK i'VB tkb/ fJ; wB[Zy e'b J/Bh r[zikfJP feZE'A ;h feT[j d[nkBhnK, w[VQe/ Bkb rZu d[nkBhnK fJj' fijhnK fBekohnK t;sK T[~s/ \ou eo/. ;r'AT[; ƒ sK j'o jh fceo bZrk j'fJnk ;h. fgSb/ ;kb T[; dh gsBh B/ u"XohnK dh wZMnfXnko/ bJh ;h. gsk BjhA fJj fe; dh Pokos ;h fe wZM ;{D s'A gfjbK jh y[zY'A y[ZbQrJh. T[; dh gsBh ƒ fJj nkds ;h fe T[j gkDh vkj[D bfrnK id'A fes/ wZMK ƒ w'VBtk;s/ x[oedh ;h sK ;dk jo wZM ƒ ‘u'oK d/ ikDhJ/’, efj e/ jh w[\ksp eodh ;h s/id'A dh u"XohnK dh wZM ;Zuh w[Zuh jh u'oK d/ ubh rJh ;h, sK T[; B/ fJj Ppd j'o wZMKtk;s/ tosD/ th pzd eo fdZs/ ;B. go nfijk eoB Bkb th wZM dk B[e;kB sK g{ok BjhA;h j' ;edk. d{i/ T[j ;B u"Xoh s/ T[jBK B/ T[j tkt/bk ehsk, T[j ;[DkJhnK fe T[jBKdk BZe ftu dzw eo fdZsk. seV/ dk ;ZshA thjhA ;" d/ nB[;ko, T[; d/ f;o fszB ;" gzikjo[gJ/ g? rJ/ ;B. fJ; s/ jh pZ; BjhA, ;r'A u"XohnK d/ nPNkw dh poes Bkb ;{d T[~s/;{d gJh ik fojk ;h. T[j esok^esok eZmk eo fojk ;h, ;kro GoB tk;s/. u"XohnKdk b/yk u[ektD tk;s/.

bkoh fJe j[ie/ Bkb yVQ rJh s/ fJ; d/ Bkb jh T[; d/ f\nkbK dh szd th N[ZN rJh.PkfJd crtkVk nk frnk ;h L T[; B/ fgZS/ gos e/ d/fynk. T[jBK d/ fgzv dk ikrhodkofi; ƒ b'ehA ;odko efjzd/ ;B, pVk ;[jDk ;{N gk e/ s/ w[ZSK ƒ tZN ukVQ e/ fgSbh ;hNT[~s/ p?mk j'fJnk ;h. ;odko ƒ fgSbh ;hN T[~s/ p?fmnK t/y e/ T[; ƒ jk;k fijk nk frnk.T[j nkg |ozN ;hN (vokJhto d/ Bkb dh w[jobh ;hN) T[~s/ p?mk ;h. PkfJd nkIkdh dknfj;k; g{o/ u"dK ;kb pknd nZi T[; ƒ gfjbh tko j'fJnk ;h. T[j nzdo' nzdo pj[sgq;zB j'fJnk. fco T[; ƒ :kd nkfJnk fe ;zB ;zskbh dh gzdoK nr;s s'A gfjbK |ozN;hN fJ;/ ;odko tk;s/ ;dk okythA oZyh iKdh ;h. fJ; T[~s/ f;tkJ/ T[; s'A j'o e'Jh thBjhA p?m ;edk ;h. T[BQhA fdBhA bkohnK ftu th d' doi/ j[zd/ ;B. fvT[Y/ feokJ/ tkbk s/fJefjo/ feokJ/ tkbk. go j[D |ozN ;hN dk feokfJnk th T[sBk jh ;h fisBk fe fgSbhnK;hNK dk.

fco T[; ƒ nkIkdh fwbD s'A gfjbK dh T[j xNBk :kd nkJh, id'A fJe tko e'JhgfVQnk fbfynk pkp{ fgzv'A bkoh uZbD s'A gfjbK |ozN ;hN T[~s/ nk p?mk ;h. bkoh uZbDs'A e[M fuo gfjbK d{o'A nkT[Ad/ ;odko ƒ t/y e/ vokJhto B/ pkp{ ƒ pE/ok ;wMkfJnk fefJj ;hN ;odko ;kfjp tk;s/ okythA oZyh rJh j?, go pkp{ B/ fJe Bk wzBh s/ fejk, “w?Ath fvT[Yk feokfJnk \ofunk j?. w?A feT[A T[~mK <” J/B/ fuo ƒ ;odko th nk frnk.id'A fJ; rVpV dk T[; ƒ gsk bZrk, sK T[j nZr Gzp{ek j' frnk. fco T[; d/ fJPko/T[~s/ T[; d/ B"eoK B/ pkp{ j'oK ƒ ;w/s ;wkB d/ bkoh ’u'A X{ fbnk. ;G ;tkohnK ;fjwhnKj'JhnK ;B. ;odko ;G ƒ rkbQK eZY fojk ;h. go nZi T[jh ;odko fgSbh ;hN T[~s/p?mk ;h s/ nkg T[j |ozN ;hN T[~s/. T[; ƒ e'Jh T[mkb BjhA ;h ;edk.

Page 459: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 459

fco T[; ƒ :kd nkfJnk fe fJe tko S'N/ j[zfdnK T[j wZMK ukoB frnk ;h fe fJewZM p/^fXnkBh d/ ekoB ;odko dhnK SZbhnK ftu ik tVh. p; fco eh ;h ;odko B/T[; ƒ p?AsK Bkb \{p fgzfink, rkbQK eZYhnK s/ jo trko eotkJh sK ik e/ T[; dh ybk;hj'Jh ;h. go fJ; ’s/ ;odko ƒ fe;/ e[M Bk nkfynk s/ T[; ƒ jh fcNekoK gkJhnK.fJ; xNBk dh :kd Bkb T[; d/ wB ftu ;odko d/ fto[ZX pj[s fxqDk g?dk j' rJh. fcoT[; ƒ nZv/ ftu j'Jh ekB|oz; ;w/A fJe nkr{ d/ fdZs/ GkPB d/ fJj Ppd :kd nkJ/ L“j[D ;kvk d/P nkIkd j?. nwho rohp ;G fJZe' fij/ jB. e'Jh th tZvk S'Nk BjhA. s[;hAtIhoK s/ ;oekoh n|;oK ƒ }bs ezw eoB g[o N'e ;ed/ j'. S[nk^Sks dh ekƒBh wBkjhj?. ;ko/ jh nkIkd d/P d/ nkIkd Pfjoh jB.” fJjBK PpdK ƒ :kd eoe/ T[; B/ fJetko c/o fgSKj w[V e/ ;odko tb t/fynk. ;odko B/ T[; tb ;o;oh s"o s/ t/y e/ BIoKG[nk bJhnK. fJ; ftu T[; ƒ nkgDh fiZs gqshs j'Jh. T[j \[Ph Bkb M{w T[~fmnk. |ozN;hN T[~s/ p?mk nZi T[j gfjbh tko nkgD/ nkg ƒ nkIkd d/P dk nkIkd Pfjoh nB[Gteo fojk ;h. T[j ;hN, fi; T[~s/ p?mD bJh T[; B/ eJh tko ;[|B/ bJ/ ;B, nZi T[;d/ j/mK ;h s/ T[; dk wkbe ;odko T[; d/ fgZS/ ;kXkoB nkdwhnK tKr p?mk ;h. Gkt/AT[; d/ ;oho T[~s/ tXhnk egV/ ;B s/ T[; e'b'A tXhnk ;?AN dh \[Pp{ nk ojh ;h. T[;B/ th nkgD/ egfVnK tb Mksh wkoh ns/ T[; ƒ fJzi gqshs j'fJnk fit/A T[jBK ftZu'A thwX[o wfje nk ojh j't/. T[j ;Zuw[u pj[s \[P ;h s/ nkgD/ nkg ƒ ;odko s'A fe;/ rZb'Ath xZN BjhA ;h ;wMdk.

fgzv nk frnk s/ bkoh yVQ rJh. T[; B/ T[soB dh e'Jh ekjb Bk ehsh. PkfJdT[j fJ; nfj;k; ƒ e[M gb j'o wkBDk ukj[zdk ;h. id'A ;G ;tkohnK T[~so rJhnK sKT[j th j/mK T[~so nkfJnk.

“UJ/ p'fbnk ` fJj ;kwkB ;kv/ xo se b? uZb. d' nkB/ b? bthA.” T[; d/ ezBK ftu;odko dh nktkI gJh. go T[; B/ fJj nktkI fit/A nD;[Dh eo fdZsh. T[j ;'u fojk;h fe T[j j[D nkIkd d/P dk nkIkd Pfjoh j?. j[D ;G fJZe' fij/ jB. e'Jh fe;/ dkGko feT[A u[Ze/ < T[j |ozN ;hN T[~s/ p?mD dh \[Ph ƒ J/Bh S/sh BjhA ;h r[nkT[Dk ukj[zdk.T[; d/ wB ftu ;odko fto[ZX fxoDk ;h.

“p'fbnk ` ;[fDnk BjhA sz{. ub uko nkB/ b? bthA, uZb u[Ze.” fJj ;[D e/ T[; dkih ehsk fe T[j ;odko ƒ yohnK yohnK ;[Dk d/t/. “UJ/ fbikt/Ark th fe BjhA <” ;odkoB/ T[; ƒ c/o fejk.

“BjhA” ƒ T[; B/ p[ZbQK d/ ftu jh x[N fbnk. T[; dhnK n~yK n~r/ T[; dh o'DjkehgsBh dh s;tho x[zw ojh ;h, T[; d/ p~funK dhnK |owkfJPK T[; d/ ezBK ftu rz{i ojhnK;B. T[; dhnK BIoK d/ ;kjwD/ u"XohnK dk nPNkw x[zw fojk ;h s/ fco nkg^w[jkokjh T[; d/ jZE ;odko d/ ;kwkB tb pj[V gJ/. T[; ƒ fJzi wfj;{; j'fJnk fit/A |ozN;hN dk Gko fvT[Yk, u"rDk s/ fco eJh r[Dk j' frnk j't/ s/ T[j ;hN T[; d/ j/mK BjhA,;r'A T[; d/ f;o T[~s/ nk rJh j't/ ns/ T[; ƒ Xosh ftu dpkJh ubh ik ojh j't/.

Page 460: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK460

y[~bQh p'sb

“n"os sK fJe pzd p'sb j?. y[ZbQh j'Jh ;'Y/ dh p'sb ƒ ghD dk n?Bk ;tkd BjhAnkT[Adk, fizBk fe T[;/ t/b/ nkgD/ jZE Bkb y'bQ e/ ghD ftu. y[ZbQh j'Jh ;'Y/ dh p'sb ’u'Ar?; fBebh iKdh j? s/ Bkb/ eh gsk fe T[j gfjbK fe;/ B/ i{mh eoe/ jh SZvh j't/. i{mhp'sb s/ i{mh n"os w?A ed/ th g;zd BjhA eodk.”

eztb ne;o fJT[A jh fejk eodk ;h. T[j T[jBK ftneshnK ftZu'A fJe ;h, fijV/nkgDh uVQdh T[wo d/ gfjb/ fgnko ftu n;cb j' e/, nkswe fgnko s'A wz{j c/opfjzd/ jB. ;ohoe fgnko s/ GktK d/ jZe ftu T[j ne;o eftsk th efj b?Adk ;h.go T[; dk wzst eftsk fbyD Bkb'A tX/o/ pfj; ftu T[bM/ :koK d';sK ƒ wBkT[D bJh ekftedbhb d/Dk jh j[zdk ;h. nkgD/ ekbi d/ ihtB ftu GkJh tho f;zx dh gVQh fJe s[e dhnkgDh eftsk ftu rbs ftnkfynk eoe/, T[j ed/^ed/ ftnzrkswe th j' iKdk ;h L

“fis tb BIo T[s/ tb fd;dk,nky e/ w/oh ;ZiDh fJzR Bk,tD tD dh bZeVh ƒ sZed/,c[Zb c[Zb dh gqeowK eod/.”

T[j T[jBK ftrV u[Ze/ ftZfdnkoEhnK dh pekfJnk :kd ;h, fijV/ ekbi d/ ihtBftu nkgD/ wkfgnK dh \{B g;hB/ dh ewkJh ƒ gkDh tKr o'VQ e/, nkgDh n?P s/ ozr^obhnKdk ;kwkB pDkT[Ad/ jB. ‘jZE g[okD/ y"A;V/ p;zs/ j'ohA nkJ/’, d/ eEB nB[;ko T[j T[jBKw[zfvnK ftZu'A fJe ;h, fijV/ ekbi dh gVQkJh ftu fszB^uko tko c/bQ j' e/ w[V fgzv dhnKrbhnK eZSD tk;s/ T[t/A jh tkg; gos nkT[Ad/ jB. eztb ƒ nkgD/ ftZfdnkoEh^ihtB dhn;cbsk d/ }w Bkb'A T[; ihtB dhnK ozrhBhnK dh j;os tX/o/ ;h. T[jBK ozrhBhnK dhxkN ƒ g{fonK eoB bJh T[; B/ nkgDh fIzdrh ;ohoe^gqhs dh fsqPBK d/ y'G/ ftu y'G bJh;h. T[; dh fIzdrh ftu eJh ‘pzd p'sbK’ nkJhnK ;B, go T[; dh fsqPBk j'o th tXdhrJh. T[j ozr^fpozr dk G"ok ;h, T[j ebh^ebh dk fgnk;k ;h.

xo fdnK B/ T[; d/ ;[Xko bJh T[; dk ftnkj eo fdZsk. woIh s'A T[bN ftnkj dk e"Vkx[ZN Go e/ th T[j ne;o jZ; e/ efj SZvdk—“fpB wKrk ;[ d{X pokpo, wKr bhnk ;[ gkDh.”

e[M th j't/ T[j nkgD/ ftnkj Bkb ;zs[PN BjhA ;h. nkgDh fwbkg^oks T[; ƒ ni/

Page 461: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 461

se :kd ;h, id'A T[; dhnK nk;K T[~s/ gkDh fco frnk ;h. T[; d/ ;[y^nk;D s/ fJey[ZbQh j'Jh p'sb gJh ;h. T[; ƒ fezBh ekDs nkJh ;h, fezBh B|os j'Jh ;h. s/ fco T[;ƒ fJe^fJe eoe/ nkgDh fIzdrh ftu nkJhnK ;G ‘pzd p'sbK’ :kd nkJhnK ns/ T[; ƒfJzi nB[Gt j'fJnk fit/A fe;/ B/ fuZeV dh Ekbh Go e/ T[; d/ wz{j T[~s/ ;[ZN fdZshj't/. T[; ƒ fezBh B|os ;h y[ZbQhnK p'sbK Bkb. go j[D fJe y[ZbQh j'Jh p'sb Bkb jhT[; B/ nkgDk ihtB r[IkoBk ;h. gb dh gb T[; d/ wB ftZu'A fJe nktkI T[~mh fe fJjedkfus BjhA j' ;edk, go c/o wkfgnK d/ I'o, Pohe/ GkJhuko/ ftu pdBkwh d/ vo, w[eZdw/s/ \ou/ dh wzr d/ vo s'A T[; B/ ihtB d/ jkbks Bkb gfjbh tkoh ;wM"sk eoBk f;Zfynk.fJ; d/ pkti{d th xo ftu T[; dk wB BjhA ;h y[ZGdk.

thj^pkJh x[wK T[BQK dh xo dh IwhB ;h. fNT{pt?~b dh y/sh dk ;kok Gko T[; B/nkgd/ w'fYnK T[~s/ u[Ze fbnk. T[; dk p[ZYk pkg Gbk fezBK e[ fuo j'o T[BQK bJh N[ZN^N[ZNwodk. y/sh d/ ezw ftu T[; dk tkj r[vkt/ s/ r[vkthnK Bkb g?Adk. go T[j nkgD/ y/sKdh r[vkJh bJh r[vkthnK ƒ jh soihj fdzdk. fJBQK r[vkthnK ftu pzd xZN go y[ZbQhnKp'sbK tX/o/ j[zdhnK ;B. fJBQK bJh T[; ƒ pj[sk :sB th BjhA ;h eoBk g?Adk. T[BQK dhnKfBZehnK^fBZehnK }oIK g{ohnK eoe/, o[Zr po;hw dk, iK e[bktk e[ pkio/ dk d/ e/ ns/ed/ N'eok s{Vh dk iK uko SZbhnK d/ e/ T[j T[BQK dk ;[nkwh pD ;edk ;h. T[; dh fsqPBkj"bh^j"bh y[ZbQhnK s/ pzd p'sbK d/ nzso ƒ w/N e/ d'jK ƒ ngBkT[D bZr gJh. j[D T[jy[ZbQhnK p'sbK bJh th T[FzBK jh fdb oydk ;h, fizBk fe pzd bJh.

y/sh d/ ezw dh ;\s fwjBs Bkb T[; d/ f;o ftu T[wo s'A gfjbK jh X"b/ nkT[D/ nkozGj' rJ/ ;B. f;o d/ X"fbnK ƒ sK e'Jh Ye ;edk j? gZr pzBQ e/, go fJBQK dkVQh d/ X"fbnKdk e'Jh eh eo/ < T[; dh GothA s/ sokPh j'Jh ekbh dkVQh ftu T[~frnk e'Jh^e'Jh uKdh^fuZNkX"bk, T[; ƒ fJ; soQK ikgdk fit/A eDe dh g?bh ftu w?BK iK SZbhnK dh c;b ftu fJNf;Ns/ j'o e'Jh ckbs{ p{Nh T[~rh j'Jh j't/. fco T[j PhP/ d/ nZr/ p?m e/ fJ; |kbs{ p{Nh ƒ w'uB/Bkb iVQK s'A eZY ;[ZNdk. go fJj X"b/ th pV/ p/Pow ;B. uzdo/ fJe dh EK d' T[rd/ s/ T[;ƒ fJ; soQK ikgdk fit/A T[; d/ wB dh u[rbh eo oj/ j'D. J/;/ bJh X"fbnK d/ ;zpzX ftuT[j e[M tX/o/ jh u/szB j' frnk ;h. jo ;t/o/ ezw nkozG eoB s'A gfjbK s/ jo Pkw ezw\sw eoB s'A pknd T[j nkgDh dkVQh dk w[nkfJBk eodk. fJe JhwkBdko s/ fwjBshfIzwhAdko tKr, fijVk nkgD/ y/sK ftu e'Jh |kbs{ p{Nk BjhA T[~rD fdzdk. dkVQh T[; dhy/sh tKr, ftjb/ t/b/ T[; dh fIzdrh dk fJe uzrk o[M/tK pD rJh ;h.

ed/^ed/ T[; d/ wB ftu fXnkB nkT[Adk fe ekP ` w/o/ th e'Jh g[Zso j[zdk sK T[jw/o/ Bkb ezw eodk. w?ƒ d' ekw/ Bk oZyD/ g?Ad/. go y[ZbQh p'sb d/ f\nkb Bkb T[; dk ;kokwIk feofeok j' iKdk. wkfgnK d/ I'o d/D ’s/ T[; B/ nkgDh tj[Nh ƒ shoE^:ksok theotkJh. T[; dh wK o'I ;[ZyK ;[ydh fe oZp w/oh ƒj dh r'd joh eo/. nkgD/ bJh BjhA sKnkgD/ wkfgnK dh \kfjP dh g{osh bJh jh T[j ed/^ed/ xo th ;"D bZr fgnk ;h.

n\ho fIzdrh Bkb fJ; ;wM"s/ dh ;ojZd T[~s/ fJe v'vh w"bh. fJj v'vh T[; dh gsBhdh e[Zy ftZu'A HHH fJe ebh d/ o{g ftu fBebh s/ T[BQK d/ ftjV/ ftu w[;ekBK fyzv rJhnK.

Page 462: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK462

T[; dh wK efjzdh fe, “i/ e[Vh nkJh sK oZp w[zvk th d/T{. w;K^w;K sK w/oh ƒj dht/b joh j'Jh nk. ni/ fejVh g[Zs dh T[wo bzx rJh.”

eztb ƒ nkgDh pZuh Bkb pj[s fgnko j' frnk. T[j ftjb/ t/b/ T[; ƒ fyvkT[D ftu pVknBzd gqshs eodk. e[Vh ƒ fyvkT[D d/ ukn ftu T[j eJh tkoh nkgDh dkVQh dk f\nkb G[ZbiKdk s/ id'A d'^uko fdB pknd e'b'A bzxfdnK e'Jh y[ZbQh p'sb fNZuo eodh—“j[D sK sz{ f;nkDkj' frnk. nkj' GkJh ephbdkoh i{ rb g? rJh. j[D ;kƒ e"D g[ZSdk < xo/ w'j g? frnk.”

“BjhA, BjhA n?dK sK BjhA. fJj uzdo/ X"b/ sK nZi ebQ izwfdnK jh nk iKd/ nk.oks ƒ w?A fNT{pt?~b s/ jh ;"Dk, sz{ nk ikJhA.”

efj e/ T[j nkgDk wB j"bk eo b?Adk. go fco tes eZY e/ T[j uko^uko, gzi^gziX"b/ eZm/ d/ eZm/ jh g[ZN fdzdk. c/o T[j w[;eokT[Adk fit/A e'Jh fIzwhAdko nkgDh |;b ƒuzrh soQK r[ZvD s'A pknd \[Ph dk ;kj b?Adk j?.

eJh fdBK s'A T[; dh tj[Nh dk fuZs fYZbk ;h. J/;/ bJh T[j t/b/ f;o ezw w[ek e/ xoƒ nk frnk. T[; dh wK B/ dZf;nk fe vkeNo T[; dh tj[Nh ƒ d[ZX^;'vk dZ; frnk ;h. T[jgzvsK dh jZNh s'A ;'Y/ dh p'sb fbnkfJnk. gzx{V/ T[~s/ gJh r[Zvh B/ T[; tZb t/y e/ pKj T[bkoh.T[j T[; d/ e'b pfj frnk. r[Zvh p'sb Bkb y/vD bZr gJh. T[; d/ f\nkbK dh o" pfje rJh.

“r[Zvh p'sb, pzd p'sb, y[ZbQh p'sb, r[Zvh, p'sb.” T[j fJBQK f\nkbK ftu T[bM frnk.ed/^ed/ T[; ƒ fJzi wfj;{; j[zdk, fit/A p'sb ftZu'A r[Zvh dk fujok jZ; fojk j't/, r[Zvh itkBj' rJh j't/.

“b? g[Zsk ` p'sb y'bQ, w?A d[ZX mzYk eo fbnkJh nK.” T[; dh wK B/ fejk.“j?A ` BjhA `”T[j nkgD/ f\nkbK ftZu'A u"Ae fgnk s/ fco v"o/^G"o/ fij/ B/ p'sb y'bQ e/, nkgDh tj[Nh

ƒ d[ZX^;'Yk fgnkfJnk.“g[Zsk ` j[D sz{ ephbdko j' frnk. fJjd/ dki dj/i bJh egV/ Nkeh dk j[D/ s'A f|eo

eo.” efjzdh j'Jh T[; dh wK GKv/ u[Ze e/ b? rJh.“ih ` nkj s/oh dkjVh ftu X"bk nk frnk.”T[; ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk fit/A T[; dh tj[Nh B/ T[; ƒ dkVQh ftu X"bk Bk dZf;nk

j't/, ;r'A w'Nh fijh rkbQ eZY fdZsh j't/. f\nkbK dh T[bMD ftu jh T[j fNT{pt?~b s/ ik;[Zsk. sko/ frDfdnK T[; ƒ BhAd Bk nkJh s/ id'A nkJh sK fJe ;[|Bk b? e/—

r[Zvh p'sb Bkb y/bQ ojh ;h. ed/ r[Zvh p'sb pD iKdh s/ ed/ p'sb r[Zvh. fco T[; d/t/yfdnK^t/yfdnK jh r[Zvh itkB j' rJh s/ T[; dk nkeko f;wNdk f;wNdk p'sb ftu ;wk frnk.nukBe jh jB/o/ ftZu'A d' jZE T[Go/ s/ T[BQK B/ p'sb y'bQ fdZsh. fJe yVkek fijk j'fJnk.

“BjhA.” efjzdk j'fJnk, T[j nZGVtkj/ T[~m yV'sk ` T[j wzih s'A T[~fmnk. T[; B/fNT{pt?~b dh pZsh irkJh. ;kwQDh ezX T[~s/ bZr/ j'J/ PhP/ ftu T[; d/ fujo/ dk ne;T[~xfVnk, T[; dh dkVQh ftu T[~r/ fszB^uko X"b/ T[; dh T[wo dh u[rbh eo oj/ ;B.nu/s jh T[; dk jZE w'uD/ tb tfXnk s/ fco PhP/ ftu w'uD/ tkb/ jZE dk goSktK dkVQhd/ X"fbnK se nZgVdk^nZgVdk nukBe o[e frnk.

Page 463: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 463

BIohnk

1Hftnkj s'A fJe wjhBK gfjbK jh ;/m Xow dk; B/ nkgDh e'mh dh v?e'o/PB nkozG

eotk fdZsh. ;|?dh eotkT[D s'A T[gozs e'mh ƒ ozrK^ozr d/ v?e'o/PB^ghf;I Bkb fPzrkfonkfrnk. ‘ih nkfJnK r/N’ pDkJ/ rJ/. ftnkj tkb/ fdB ;koh e'mh d/ nzdo s/ pkjo ozr^fpzorhnK o"PBhnK dh dhtkbh irk fdZsh rJh. nkgD/ d' g[ZsoK s'A tZvh fJZe' fJe Xh dkftnkj T[j e[M tX/o/ ;i^Xi Bkb jh eoBk ukj[zdk ;h. fJ; d/ d' ekoB ;B. fJe sKfJj fe fBPh B/ jh T[; ƒ bkbK tor/ d' g[ZsoK dk wz{j t/yD :'r pDkfJnk ;h. i/ fBPhBk nkT[Adh, sK T[j g[ZsoK dk wz{j fet/A t/yd/ < fJ; bJh T[j T[; ƒ fJe GkrK tkbk ihn;wMdk ;h.

d{ik ekoB fJj ;h fe fBPh dk to th uzr/ oZi/^g[Zi/ xo dk s/ |"i ftu b?|NhB?AN;h. T[; B/ S/sh jh egskB pD ikDk ;h.

fJe rZb j'o th ;h fe fBPh Xow dk; s/ fsqZrV/ ftZu'A ;G s'A tZvh s/ nfs dh ;z[do;h. fJ; bJh T[j T[; ƒ pj[s fgnkoh ;h. go T[; dk Bkw Xow dk; B/ fpbe[b T[bNoZfynk ;h. PkfJd fJ; ftu th T[; d/ wB nzdobk fJj tfjw, fe ;[jD/ pZu/ dk Bkwe'jik oZy' sK fe T[; ƒ BIo Bk bZr ikt/, ezw eo fojk ;h. fpbe[b fJ;/ soQK fit/Ae'Jh ;[jD/^;[BZy/ g[Zso dk Bkw u{jVk iK ekb{ oZy fdzdk j?, iK fit/A e'Jh pj[s nkbhPkBfJwkos pDk e/ pkjo BIo^t~N{ bNek fdzdk j?. Xow dk; B/ th nkgDh g{oBwK torhXh dk Bkw fBPh oZy fdZsk ;h. fBPh nkgD/ nkg ftu th fJe wjZssk oZydh ;h.fit/A fdB dk ;kok Ee/tK s/ j'o MziN M/V/ nkfd oks dh r'd ftu G[Zb iKd/ jB s/ wB[Zyƒ ;e{B gqkgs j[zdk j?, T[;/ soQK fBPh ƒ t/y e/ Xow dk; dh nkswk \[P j' iKdh. T[;ƒ fJe nBzd fijk, nkokw fijk nk iKdk.

e[M th j't/ T[j nkgDh Xh dh Pkdh pVh X{w^Xkw Bkb eoBh ukj[zdk ;h. T[; dhgsBh ;kb Go s'A dki^dj/i dhnK uhIK^t;sK \ohddh ojh ;h. fBPh B/ fi; ;kVQh ’s/T[Fzrb oZyh, T[; dh wK B/ b? fdZsh. fBPh B/ fi; rfjD/ tb t/fynk, T[; d/ fgsk B/ g?eeotk fbnk. GKv/, rfjD/, eZgV/ fp;so/ s/ fttjkoe ihtB bJh b'VhAdhnK ;G uhIK, jhNo,oh|foio/No, go?~;, gZyk, go?~Po^e[Zeo, o/vhU, ;'|k, vo?f;zr N/pb, b?wB^;?~N, Nh^;?~N,

Page 464: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK464

ek|h^;?~N, fvBo ;?~N HHH s/ gsk BjhA j'o eh eh e[M \ohfdnk frnk. Xow dk; s/ T[;dh gsBh ƒ pVk f|eo ;h fe T[BQK dh Xh ;j[o/ xo ftu fe;/ rZb'A n"yh Bk oj/.

iB/s d/ ykD^ghD d/ gqpzX bJh ;/m Xow dk; B/ Pfjo d/ ;G s'A tXhnk j'Nb ‘rohBI’Bkb m/ek eo fbnk ;h. tXhnk s'A tXhnk fe;w dh Pokp gfjbK jh wzrtk bJh rJh;h. ;/m Xow dk; s/ T[; dh gsBh ftnkj d/ gqpzX s/ fsnkoh tb'A fpbe[b fBPfuzs ns/;zs[PN ;B.

fBPh th fJ; ;koh fsnkoh s/ gqqpzX T[~s/ ek|h ;zs[PN ;h. go fJe uhI T[; ƒ pj[soVedh ;h. i/ T[; dk fgsk fJj xkN th g{oh eo fdzdk sK eh joI ;h < nkf\o T[jPfjo dh ;G s'A tZvh fwZb dk wkbe ;h. T[; ƒ eh xkNk ;h < go T[j efjD^efjD eodhth, fJj rZb Bk efj ;eh. \po/ T[; d/ wksk fgsk T[; dh fJ; wzr pko/ eh ;'uD <Gkt/A T[j nkoN; dh ro?i{J/N ;h s/ nkgD/ xo fdnK Bkb pj[s y[ZbQh soQK rZb pks eo;edh ;h, go fJj rZb fco th Bk eo ;eh.

nzs ftnkj dk fdB nk frnk. \{p ozr^obhnK wBkJhnK rJhnK. fBPh ƒ nkgDkgsh th pj[s g;zd ;h. go fJe rZb ni/ th T[; d/ fdb ftu oVe ojh ;h, fi; ƒT[j efjD^efjD eodh th ;ze'u eo ojh ;h.

nk\oeko T[j ;wK nk frnk id'A iB/s B/ ftdk ns/ Xh B/ nkgD/ wkfgnk s'A i[dkj'Dk j[zdk j?. nZyK ftu nZEo{ s/ rb/ ftu rb/v{ Go e/ Xow dk; s/ T[; dh gsBh nkgDhXh ƒ nzsw ftdkfJrh dk fgnko d/D nkJ/.

fBPh nkgD/ fgsk tb t/y e/ fcZ; gJh s/ Bkb jh T[; dh wksk th.“pZ; p/Nh, o'Jhdk BjhA. sz{ sK gVQh fbyh j?A s/ ;wMdh j?A fe ;zi'r fti'r iZr dh

ohs pDh j'Jh j?. pZ;^pZ;, u[Zg eo p/Nh. fJ; soQK BjhA eohdk.” Xow dk; dh gsBhB/ nkgD/ nZEo{nK ƒ nzdo'A nzdo gh e/ fejk. fBPh th u[Zg eo rJh.

“feT[A p/N/ ` ;G ezw mhe j' frnk Bk <” Xow dk; B/ nNe nNe e/ g[ZfSnk.“jK, fgsk ih ` go i/ HHH i/ HHH.”“jK ` jK ` p/N/, d; sz{ eh efjDk ukj[zdh j?A < o[e feT[A rJh <”“fgsk ih ` i/ HHH i/ ;e{No dh EK eko j' iKdh sK uzrk ;h `” nkf\o T[; B/ efj

jh fdZsk.2H

;kvk ftnkj j'J/ ƒ ni/ w;K j|sk jh j'fJnk ;h s/ fJ; fJe j|s/ ftu jh w?A s/w/oh gsBh fJe d{i/ Bkb ek|h x[b fwb rJ/ ;K. T[j fJe ;kXkoB fIzwhAdko xokD/ Bkb;pzX oydh ;h. T[; dh ftZfdnk th p; fuZmh fbyD i'rh jh ;h. ;kvk ftnkj th pj[sjh ;kdk j'fJnk ;h, fij' fijk fgzvK d/ nkw iZN eod/ jB.

id'A w?A ;e{b'A gVQk e/ xo w[Vdk sK T[j pV/ ukn Bkb g/e/ xo'A fbnKd/ ;kXkoB fij/Nh^;?~N ftu w?ƒ ukj fgnkT[Adh. nkgD/ jZEK Bkb eZYhnK d;{sh s/ yZdo dhnK ukdoK o'Ipdbdh ofjzdh, nkgD/ g/e/ xo dhnK rZbK eodh, e[M w/ohnK ;[Ddh s/ ;dk ;zs[PN ofjzdh.

fJjBK fdBK ftu jh ;kv/ r[nKY fJe e[Vh dk ftnkj nk frnk. izrb/ d/ Mo'fynK

Page 465: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 465

ft~u'A T[j iB/s ƒ oks dh o'Nh yKfdnK d/ydh ojh. fco T[j feZvh oks rJh se w?ƒ nkgD/ftnkj pko/ d;dh ojh fe id'A s[;hA oks dh o'Nh ykD nkJ/ ;kU sK w?A s[jkƒ d/y fbnk;h. fco T[; B/ w?ƒ dZf;nk fe w?A ;kjwD/ p?me T[~s/ e[VhnK d/ M[owN ftu nkgD/ d[nkb/fuZNk eZgVk bg/N e/ p?mh ;K. fJj fJ; eoe/ fe w?A fes/ T[; ƒ gSkD Bk btK. id w?AT[; d/ g[ZSD T[~s/ T[; ƒ df;nk fe w?A sK T[; ƒ gSkD BjhA ;K ;fenk (Gkt/A w?A pVk:sB ehsk ;h) sK T[j pj[s \[P j'Jh.

d{;o/ fdB id'A w?A gVQk e/ xo gofsnk, sK w?ƒ e[M T[t/ok j' frnk. w/o/ nkT[D s'AgfjbK jh r[nKYhnK dh iB/s ftdk j' u[Zeh ;h. w/oh gsBh w?ƒ nZr/ Bkb'A e[M tX/o/ \[Pikgh. o'Nh N[Ze yk e/ n;hA eZm/ jh pfj rJ/. w?A fJ; soQK wfj;{; ehsk fit/A T[j e[MefjDk ukj[zdh j't/ ns/ nkgDh \[Ph ƒ dpkT[D dk :sB eo ojh j't/.

“eh rZb n? < nZi pj[s \[P ikgBh J/A <” nkf\o w?A g[ZS jh fbnk.“e[; Bh ` nkj r[nKYhnK dh fSzd' dk ftnkj ;h Bk. dki fpZu T[; ƒ P?eb ph fdZsk.”“c/o eh j'fJnk < s/o/ ftnkj ftu th sK ;kJheb fdZsk ;h s/o/ GkJhJ/ B/.”“BjhA ih ` w/ok wsbp fJj BjhA ` Bk P?eb ƒ e?ohnb, Bk xzNh.”“go s/o/ GkJhJ/ B/ sK s?ƒ fJj ;G e[M b[nk e/ fdZsk ;h Bk.”“jz{ ` n?w/A sK Bh ;h b[nk e/ fdZsk. w?A ph fpnkj s'A fJe fdB gfjbK nkgD/ GkJhJ/

Bkb n?;h o[Z;h s/ T[d'A wzBh, id T[j yVQ/ g?o pzfrnK s'A e?ohnb s/ xzNh b? e/ nkfJnk.”

Page 466: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK466

:~ek

T[; B/ ;'funk ;h fe gq'|?;o pD e/ T[; dh fIzdrh Io{o fe;/ fNekU^tkbh nt;Ekftu gj[zu ikt/rh s/ fco T[j fJ; wB'oE bJh ehs/ fBozso :sBK dh nekT{ :kd ƒth ftZ;o ikt/rk. fit/A jo wB[Zy nkgD/ nkP/ dh gqkgsh s'A pknd fsqgsh gk b?Adk j?,fJt/A jh T[j th gq'|?;o pD e/ jo gqeko d/ ;zeNK s'A w[esh gqkgs eo bt/rk. go gq'|?;opD e/ nkgD/ fgSb/ ihtB dh :kd T[; ƒ j'o th tX/o/ nkT[D bZr gJh.

T[j fJe p/f;e Nq/Av nfXnkge ;h. fBZe/ fij/ fgzv ftu T[; dk fBZek fijk xo ;h.fJe pZuk, fJe fJ;soh, S'Nk fijk NZpo s/ fBZehnK^fBZehnK b'VK. T[; dh fIzdrh fJT[Ar[Io ojh ;h fit/A ykb ftZu'A fNethA s'o/ gkDh bzxdk j?. go fco fJ; PKs s'o ftufit/A fJe s{|kB nk frnk.

T[; d/ ekbi d/ ;kEhnK ftZu'A e'Jh w?fi;Nq/N bZr frnk ;h s/ e'Jh gq'|?;o. go T[jet/b fJe nfXnkge jh ofj frnk ;h s/ T[j th fJe gqkfJwoh ;e{b dk. T[; d/ nzdoe[M j' fojk ;h, fi; B/ nkgDk fBek; gqkJht/N gVQkJh ftu Gkfbnk. S/nK ;kbK dh ;\sfwjBs d[nkok T[; B/ T[s'fVZsh frnkBh, n?Z|H J/H, phH J/H, n?~wH J/H d/ fJwfsjkB gk; ehs/ns/ T[j th uzr/ Bzpo b? e/. fJBQK S/nK ;kbK ftu T[; d/ d' pZu/ j'o j' rJ/ ;B. fJBQKS/nK ;kbK ftu jh T[j ed/^ed/ eftsk s/ ejkDh th fbyD bZr fgnk ;h. ed/^ed/ T[;dh ouBk fe;/ gou/ ftu Sgdh sK T[j nkgD/ :koK^d';sK ƒ gVQ e/ ;[DkT[Adk. nkgDh Sghj'Jh ouBk ƒ tko^tko gVQ e/ T[; ƒ fJe nefj nBzd gqkgs j[[zdk.

fJBQK S/nK ;kbK ftu jh T[; d/ xo S'N/^S'N/ fbykohnK s/ j'o ;kfjs^o;hnK dkc/ok th g?D bZr fgnk ;h. ;zrs oZyD bJh T[j Pokp th ghD bZr fgnk ;h. d/;h Pokpu'Aj o[gJhA p'sb fwb iKdh ;h s/ fJj T[; ƒ d[ydh th BjhA ;h.

go T[; d/ wB ftu jo t/b/ fJe X[yX[yh fijh bZrh ofjzdh ;h, gq'|?;o pDB dh.tZvk fbykoh pDB dh, tZv/ fbykohnK Bkb ;zpzX pBkT[D dh.

nZi id'A T[j gq'|?;o pD frnk ;h, sK T[; ƒ frnkB j'fJnk fe fIzdrh dk n;b;zxoP eh j[zdk j? < nZr/ sK T[; e'b fBZe/^fBZe/ fbykoh nkT[Ad/ ;B, d/;h Pokp ghDtkb/, go j[D nkgDh gdth nB[;ko T[j tZv/^tZv/ fbykohnK Bkb ft;eh s'A xZN gh BjhA;h ;edk. T[; dk ekbi th sK gzikp d/ e/Adoh Pfjo ibzXo ftu jh ;h. fiZE/ jo e'JhnkT[Adk iKdk, T[; d/ xo nk tVdk s/ fco ft;eh dk d"o ubdk. uzr/^uzr/ getkBgZed/. nkfJnK frnK dh BIo ftu nkgD/ fwnko dh Mbe ;fEs eoB bJh T[; ƒ nkgD/

Page 467: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 467

pZfunK d/ egV/ th uzr/ jh oZyD/ g?Ad/. xo ƒ jo gZy'A nkX[fBe pDkT[D d/ :sB eoB/g?Ad/. fJj nkX[fBesk s/ fJj fwnko T[; dh sB\kj ƒ gfjb/ gzdoK fdBK ftu jh Go{^Go{e/ yk iKd/ s/ pkeh d/ gzdoK fdB T[; bJh fJe ;wZf;nk pD iKd/.

fJ; ;wZf;nk ƒ jZb eoB bJh T[j |kbs{ ezw eodk. p/rkB/ BktK j/m rkJhvK s/fJwfsjkBh g[;seK fbydk. nB[tkd eodk s/ fNT{PBK gVQkT[Adk. go c/o th T[; dk g{okBk g?Adk. fit/A tX//o/ I'o bk e/ fyZuD Bkb opV tXdh iKdh j?, fJt//A jh, fit/A^fit/A T[j|kbs{ ezw eoe/ pj[s ewkT[Adk, fst/A^fst/A T[; d/ \ou th tXh iKd/. eZbh ikB ;h T[js/ u"Aj ihnK dk Gko ;h T[; d/ f;o T[~s/. ;[Zy Bkb j[D T[; dk fJe pZuk \kb;k ;e{bftu s/ d' e"Bt?AN ;e{b ftu th gVQd/ ;B.

xo/b{ fIzw/AtkohnK d/ Bkb^Bkb ;kfjsekoh dk P"e th fit/A fJ;/ t/b/ tXD dh skeftu p?mk ;h. e[M fbyDk s/ fco ;[BkT[D tk;s/ ;EkBe fbykoh ;Gk dh fJe~sosk ftuikDk. fJe j'o o[M/tK, fJe j'o ;zeN < fJBQK jkbsK ftu T[j fJ; soQK ftuo fojk ;h,fit/A e'Jh s/I fto'Xh ib^tfjD tb ƒ soB dk :sB eo fojk j't/. s/ fJ; s/I fto'Xho"A dk nB[Gt T[; t/b/ j'o th tX frnk id'A ekbi dh gqpzXe ew/Nh B/ ;ko/ ;Nk| ƒfJeZmhnK e'mhnK pDk fdZshnK.

j[D ;ko/ gq'|?;o e'b e'b ofjzd/. fJe d{i/ s/ posoh gqkgs eoB dk nfj;k; thfit/A fJ; t/b/ dh tzv ftu nkfJnk. gq'H GkNhnk d/ xo ;'|k ;h, vpb p?~v ;h s/ T[;d/ xo ;h xNhnk fijk |oBhuo. T[j th sK nkf\o gq'|?;o jh ;h. T[j xZN feT[Aoj/ < i' e[M th T[; B/ eD^eD eoe/ i'fVnk ;h, |oBhuo T[~s/ \ou eo fdZsk. o/vhU,gZyk s/ jhNo T[; B/ fePsK T[~s/ b? bJ/. dotkfInK d/ god/, pZfunK s/ gsBh bJhBt/A egV/ T[Xko b? nKd/. nkgD/ bJh th T[; B/ fJe tXhnk fijk ;{N ;tk fbnk. fJ;ekb'Bh ftu ofjD tkb/ ;G pokpo d/ gq'|?;o ;B. e'Jh fe;/ Bkb'A xZN feT[A oj/ <

fJ; s'A fpBK i/ eZbQ gq'|?;o frZb d/ dknts ;h sK nZi gq'|?;o ;zX{ ƒ nkgD/ xop[bkT[Dk ;h. fe;/ ƒ ;ZdDk, fe;/ d/ ikDk s/ fco fi; d/ ikDk T[; dhnK ;z[do uhIK s'AfJe BthA fsqPBk b? e/ nkT[Dk s/ fco fJ; fsqPBk dh fsqgsh bJh fJe ikB^s'V ;zxoP.fJj ;h T[; d/ ihtB dk eow.

ed/^ed/ T[j fJ; ;zzxoP s/ o[M/t/A s'A xpok iKdk, nZe iKdk s/ fco xo d/ ;G M/fVnKƒ SZv e/ Pfjo'A pkjo o/b dh bkJhB d/ Bkb^Bkb s[o g?Adk. e[M cobKr T[~s/ fJe ;Veo/bt/ bkJhB ƒ fJe T[~u/ ;ko/ g[b d[nkok gko eodh ;h. T[j fJ; d/ g?oK ftu nk p?mdks/ T[; dhnK BIoK ;Ve d/ Bkb^Bkb g[b dh uVQkJh uVQdhnK iKdhnK. g[b j'o T[~uk, j'oT[~uk, j'o T[~uk j'Jh iKdk s/ fco T[j t/r ftu nk e/ e[M fbydk, e[M oudk. gb dh gbT[; ƒ fJ; soQK nB[Gt j[zdk fit/A o[M/ftnK dk Gko T[; d/ f;o T[~s'A bZE frnk j't/. ;zeNKs/ MziNK dh nktkI T[; d/ ezBK s'A d{o GZi rJh j't/. T[j nkgD/^nkg ƒ j"bk j"bk nB[Gteodk. go d{;o/ gb jh o/bt/ fJziB d/ ft;b s/ rZvh dh ‘SZe^SZe’ dh nktkI Bkb T[; dhfIzdrh fco okw^o"b/ ftu fxo iKdh. T[j GkiV s'A GZi e/, fco r[nku iKdk.

fgSbh oks T[; B/ nkgD/ S'N/ pZu/ dh g[nKdh pfj e/ nkgDhnK nZyK ftZu'A bzxkJh

Page 468: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK468

;h. T[; d/ pZu/ ƒ NkJh|kJhv ;h. T[; dh jkbs pVh BkIe ;h s/ vkeNo B/ df;nk;h fe T[; ƒ eb'o'wkJh;NhB s'A fpBK nkokw BjhA nkT[Dk s/ fJj dtkJh pkoK s/oQKo[fgnK s'A xZN BjhA ;h nkT[Adh. i' sB\kj T[; ƒ fwbh ;h, T[j sK gfjb/ j|s/ ftu jhd[ekBdkoK dhnK T[uktsK d/ wz{j ftu g? rJh ;h. fJ; s'A fpBK fJe j'o rZb fJj th ;h fei/ eZbQ se fszBK pZfunK dhnK |h;K Bk fdZshnK rJhnK, sK T[BQK dk Bkw eZN ikDk ;h. |h;Ky[D' Bkw eZN j'D ftu fezBh p/fJIsh ;h. fJ; f\nkb Bkb sK T[j ezp jh frnk ;h. T[jnkgD/ ;kEh gq'|?;oK ƒ eh wz{j d/D i'rk oj/rk s/ fJ; s'A th Io{oh ;h S'Nh pZuh dh dtkJh.

T[; dh gsBh e'b e[b d; o[gJ/ ;B, i' S'Nh pZuh dh dtkJh tk;s/ th Bkek|h ;B.gpfbPoK e'b'A T[j gfjbK jh n?vtK; b? u[Zek ;h. T[j nkgDh gsBh ƒ nkgDh i/pQ ftu ofjzd/fszB o[gJ/ d/ e/ s/ fJj efj e/ ubk frnk fe pZu/ bJh dtkJh wzrtk b?Dh. ;koh fdjkVh T[;dk ekbi ftu fuZs Bk bZrk. ni/ pZfunK dhnK |h;K dk gqpzX eoBk pkeh ofjzdk ;h.

ekbi'A S[ZNh fwbfdnK jh T[; B/ gpfbPoK d/ uZeo eZYD/ nkozG eo fdZs/, go ftnoE.T[j pj[s EZe frnk ;h. nkgDh EektN ƒ T[; B/ ek|h jkT{; dhnK ozrhBhnK ftu G[bkT[Ddk fJe ftnoE :sB ehsk. nZi dh d"V^X{g dh n;|bsk s'A fit/A T[; ƒ fIzdrh BkbB|os j' rJh ;h, nfs dh B|os. T[; B/ ek|h d/ fJe eZg dh Ifjo^wko ehsh s/ fcobkJhB/ bkJhB s[o fgnk. d{o'A T[; ƒ rZvh nkT[Adh BIo nkJh. gb dh gb T[; d/ wBftu nkswxks dk f\nkb T[sgzB j'fJnk. rZvh pVh s/Ih Bkb B/V/ nk ojh ;h. T[; dkfdb pVh s/Ih Bkb XVeD bZr fgnk. rZvh dh nktkI fpbe[b T[; d/ ezBK d/ B/V/ nk rJhs/ fco fit/A fJ; nktkI T[~s/ T[; d/ pZfunK dh nktkI Gko{ j' rJh L “fgsk ih ` i/ eZbQ|h; Bk fdZsh sK Bkw eZN ikt/rk.”

“Bkw eZN ikt/rk HHH Bkw eZN ikt/rk. i/ |h; Bk fdZsh sK Bkw e~N ikt/rk.”“i/ w/o/ pZfunK dk Bkw eZN j' frnk, sK pj[s p[ok j't/rk, pj[s p/fJZIsh j't/rh.”

T[; dhnK ;'uK dhnK szdK fyZu j' rJhnK. T[; B/ ;'uK ftZu'A p/fXnkB/ jh nkgDk f;o T[sKju[Zfenk. rZvh fJe Bkekw j;os d/ Sbkt/ tKr ed'A dh T[; d/ e'b'A bzx u[Zeh ;h s/ ;kwQD/jh bkJhB ƒ T[~s'A dh eok; eodh ;Ve dk g[b ;h. fit/A fit/A T[j T[; d/ B/V/ nk fojk;h, fst/A^fst/A T[j j'o T[~uk j'Jh ik fojk ;h.

nzs T[j g[b s/ uVQdh ;Ve d/ g?oK ftu p?m frnk. T[; dhnK BIoK ;Ve d/ Bkb^Bkbg[b T[~s/ uVQB dk :sB eo ojhnK ;B s/ fco T[; B/ d/fynk fe fJe wkVe{nk fijk x'VkfJe :Ze/ ƒ, fi; ftu uko ;tkohnK p?mhnK ;B, fyZuh g[b T[~s/ uVQB dk :sB eo fojk;h. g[b j'o T[~uk, j'o T[~uk j' fojk ;h.

fJ; g[b d/ f;yo s/ gj[zufdnK^gj[zufdnK T[; ƒ fJ; soQK wfj;{; j'fJnk fit/A x'V/dhnK bZsK itkp d/ ojhnK j'D s/ T[j yVQB^yVQB eodk fpbe[b jh yVQ uZfbnk j't/. gofco nukBe jh ‘PK’ eodh fJe ukpe x'V/ d/ tZih s/ T[; ƒ fJzi wfj;{; j'fJnkfit/A T[; d/ fdwk} ftu fe;/ f\nkb B/ fJe uz{Yh Goh j't/ HHH s/ HHH s/ fco T[; B/t/fynk fe nkgDhnK N[ZNhnK GZihnK bZsK d/ Bkb g[b d/ f;yo T[s/ g[Zi e/, x'Vk :Ze/;w/s T[sokJh ftu r[zw j' frnk ;h `

Page 469: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 469

dkb T[pb rJh

Gkt/A T[j shjK s'A NZg rJh ;h, go T[; d/ fujo/ T[~s/ ;z[dosk dk ozr ni/ se thpkeh ;h. fJj tZyoh rZb j? fe T[; dhnK d't/A bZsK w[ZY s'A jh nXozr Bkb Bekok j' u[ZehnK;B. cj[VhnK d/ nk;o/ T[j s[o fco th b?Adh ;h. go fJj th eh rZb j'Jh < T[; B/fejVhnK wzIbK wkoBhnK ;B. o;'Jh s'A ;"D^ewo/ s/ ;"D^ewo/ s'A p?me se. p; fJjh;h T[; dk o'IkBk ;|o. xVh dhnK ;{JhnK tKr, T[j fiZE'A s[odh, T[~E/ jh nk yVQdh.fezBk ;hws ;h T[; d/ ihtB dk x/ok ` fJ; pkjow[yh ;"V/gB d/ yZg/ ƒ T[; B/ nzdow[yhftPkbsk Bkb GoB dk :sB ehsk ;h. fgSb/ e[M ;kbK ftu jh T[j xo p?mh n?~wHJ/H gk; eo rJh ;h. jo ;kb T[; dk fgsk T[; ƒ foeP/ ftu fpmk e/ gohfynk^xo seSZv nkT[Adk s/ fco tkg; b? nkT[Adk. s/ j[D T[; d/ ihtB ftu ;kb pknd nkT[D tkbhfJj ozrhBh th \sw j' u[Zeh ;h.

fJeZb d/ nfj;k; ƒ G[bkT[D bJh T[j nkgDk ftjbk ;wK fJwfsjkBh g[;seK s/ rkJhvKfbyD, ;kfjs gVQB, o;'Jh ns/ f;bkJh d/ ezw ftu r[Ikodh. T[; d/ fgsk ƒ T[; T[~s/pVk wkD ;h fe T[; dh Xh xo p?fmnK jh nZm^d; o[gJ/ fdjkVh ewk b?Adh ;h. PkfJdfJ;/ bJh T[; B/ T[; ƒ o;'Jh d/ ezw s'A ftjfbnK eoB bJh B"eo oZy fdZsk ;h. gofJj B"eo T[; ƒ Iok th g;zd BjhA ;h. rzdk^rzdk ofjzdk, w?b/^w?b/ egV/, r[zw^;z[w, Bkp'b Bk ukb, Bk tkbK ƒ ezxh eodk, Bk E'VQ/ ehs/ s/b bkT[Adk. G"Ad{ fBok G"Ad{ `

B"eo d/ e[ji ƒ t/y e/ ed/^ed/ T[j nkgDh Peb d/ Gow ƒ fwNkT[D bJh PhPk b?e/ pfj iKdh. T[j jh T[dk; fujok, nDS[j w[;ekBK, nDgSks/ BeP, fco T[j ;'udh fefJ; G?V/ B"eo tb t/y e/ w?A PhPk feT[A cVK <

B"eo s/ PhP/ d/ f\nkb ƒ fdb ftZu'A eZYD s/ f;nkb/ dh fBzwQh fBzwQh X[Zg dk ;[nkdwkDB bJh T[j bkB ftu nk p?mdh. e[M fbydh, e[M gVQdh ofjzdh. ed/^ed/ T[j d{o\bkn ƒ x{odh^x{odh nZyK wz[d b?Adh. T[; d/ nzdo th sK T[j jh \bkn ;h. T[j sqGed/ nZyK y'bQ fdzdh. nkgD/ wB ƒ j'Xo/ gkT[D bJh T[j vb;h ƒ nktkI wko e/ nkgD/ e'bfpmk b?Adh.

vb;h th g[Zi e/ ;[BZyh ;h, fsZy/^fsZy/ BeP, fgnkohnK fgnkohnK nZyK s/ n?Bh u[;sfe pbk oZp dh ` fgSb/ e[M fdBK s'A r[nKYhnK dk Nkwh nk iKdk s/ fezBk^fezBk fuo vb;h

Page 470: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK470

Bkb y/vdk ofjzdk. fgnko eodk ofjzdk. vb;h ed/ T[; d/ wz{j ƒ uz[wdh s/ Nkwh ed/ T[;ƒ gzik wko e/ fgnko Bkb j/mK ;[ZN b?Adk. T[j g{S fjbkT[Adh s/ fco T[~m yVQdh. T[j;kwQD/ p?mh T[jBK dh y/v dk nkBzd wkDdh ofjzdh s/ fco fJ; nkBzd ftu j"bh^j"bh s[odho;'Jh ftu nk tVdh.

B"eo T[t/A dk T[t/A o;'Jh d/ ezw ftu o[ZMk ofjzdk. Bk T[; tb t/ydk, Bk T[; ƒp[bkT[Adk. i/ T[j p[bkT[Adh sK ‘jz{ jK’ eo SZvdk. ‘fJ; uzdo/ d/ wz{j ftu IpkB th j? BjhA.’T[j ;'udh.

“t/ o[VQ ikfDnK ` eh ;{os pDkJh nk < nkj cV ;kpD s/ wz{j X' ik e/. tkbK ƒs/b bk e/ ezxh eo.”

nkf\o fJe fdB T[; B/ efj jh fdZsk, “ih ` ih ` phph ih ` nZSk ih `”“uzdfonk, nkj cV PhPk s/ t/y nkgDh Peb, j/m'A fezBk ;'jDk fBeb nkfJnk

J/A.” s/ ftukok B"eo Powk frnk. B"eo dh fJ; Powhbh ndk ftZu'A T[; ƒ Gog{o itkBhd/ BeP T[~xVd/ BIo nkJ/.

“fbnk T[o/ eo ezxh, s/o/ tkb pDk fdnK.”T[; d/ ‘BjhA ih, BjhA ih’ eofdnK th T[; B/ wz[v{ dh ezxh eo fdZsh. T[j T[; ƒ

;[jDk^;[jDk bZrD bZr fgnk.j[D T[j bknB dh pikJ/ ;"D^ewo/ ftu jh p?mh ofjzdh. feskpK ftu T[jdk ih Bk

bZrdk s/ fbyD ƒ T[jdh tZYh o{j Bk eodh.nZi id'A T[j ;"D ewo/ dk p{jk G/Vh oIkJh ftu p?mh PhP/ ;kjwD/ nkgD/ tkb pDk

ojh ;h sK B"eo nk frnk.“ukj ` ukj ` phph ih.”s/ T[j fyV fyVk e/ jZ; gJh.“t/ ;zrdk feT[A J/A fJXo nk ` nk w/o/ e'b ` t/y s/o/ tkb mhe BjhA pD/ ni. nk

mhe eo fdnK. t/ T[o/ th j'.” T[; B/ cV e/ B"eo ƒ Bkb fpmk fbnk s/ T[; d/ tkb;tkoB bZr gJh.

“t/y ` n?Xo t/y ` w/o/ tb. w?A s?ƒ fej' fijh brBh nK <”“ih ` ih ` phph ih ` pj[s HHH dk HHH dk.”“t/ dk dk eh eoB fvj?A. T[o/ j' w/o/ e'b s/oh fbN c/o j/mK fvZr gJh J/.” T[;

B/ B"eo ƒ nkgD/ j'o th B/V/ fyZu fbnk s/ T[; d/ w'fYnK j/m'A dh pKj tbk e/ fbN ;ztkoBbZfrnK T[; ƒ nkgDh fjZe Bkb J/B/ I'o Bkb x[ZfNnk fe T[; dh uhe fBeb rJh.

“dk dkb T[~pb rJh phph ih.”T[j fJedw T[; dhnK pkjK ’u'A fBeb e/ o;'Jh tZb ubk frnk, dkb d/ T[pkb/ Bkb

p[M/ j'J/ ;N't ftZu'A Gk|, r?; ns/ Xz{nK fBeb^fBeb e/ o;'Jh ftu c?b fojk ;h.

Page 471: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 471

gk;g'oN

72 vkfJnkwzv o'v s'A bzvB jtkJh nZv/ se dk ;|o fit/A N?e;h B/ go bk e/ gbKfSDK ftu jh w[ek fdZsk ;h. fJ; s'A th tX/o/ j?okBh T[; ƒ fJ; rZb dh ;h fe bzvBs'A fdZbh se gj[zufdnK T[; B/ nZi s'A gzi ;kb gfjbK tKr ne/tK nB[Gt BjhA ;h ehsk.nZi s'A g{o/ gzi ;kb gfjbK T[j fdZbh s'A bzvB ƒ T[~fvnk ;h. T[; t/b/ T[; ƒ fJzi wfj;{;j'fJnk ;h, fit/A ;w/A d/ g?oK ftu fe;/ B/ gjkV pzBQ fdZsk j't/. n?Bh ;[;s ukb th ehej[ < go nZi dk ;|o HHH T[jh ijkI, T[jh o|sko, T[jh |k;bk HHH T[; dh fgzv gj[zuDdh T[s;[esk d/ g/N/ g? e/ nZi s'A gzi ;kb gfjbK dh bzwhA v?P dh EK fJe fBZeh fijhfpzdh T[~s/ ;[zrV frnk ;h. fdZbh nkJh s/ fdZbh d/ Bkb jh T[; d/ wB ftu j[;hB :kdKd/ usoziD^i'V/ ufjeD bZr gJ/. fJBQK :kdK d/ w'mhnk gZb{nK ƒ cVdk^cVdk T[j nkgD/d/P, gzikp ƒ ikD tkbh rZvh ftu p?m frnk.

nZi s'A g{o/ gzi ;kb gfjbK dk ;wK T[;dhnK nZyK d/ ;kwQD/ ;h. T[d'A T[j pkJhnK;kbK dk rGo{ ;h. pkg{ d/ jzGd/ j'J/ nzrK ƒ t/y e/ fJe jZb dh y/sh dk ;kok Gko T[;B/ nkgD/ f;o b? fbnk ;h. p[ZYh wK, d' S'NhnK G?DK s/ nkgD/ s'A g{o/ gzi S/ ;kb S'N/tho dh gotfoP dk Gko T[; d/ w'fYnK T[~s/ ;h. T[BQK d/ tv/fonK dh gzikj x[wK dhY/oh ghVQh do ghVQh j[zdh j'Jh T[; d/ jZEK ftu nk e/ e/tb fszB x[wK dh ofj rJh ;h.IwhB s/ nkf\o IwhB ;h Bk, fJ; B/ fejVk T[BQK dh p{oh wZM tKr jo ;kb fJe eNV{;[ZN d/Dk ;h. fJ; d/ Nkeo/ T[~s/ pzd/ ;B fe jo ;kb tX oj/ ;B. gziK ihnK d/ NZpobJh fszB x[wK f;nkV s/ T[BQK fszBK ftZu'A th fJe x[wK wko{. T[j jZv s'VthA fwjBs eodk.G"bh, wkwb/ s/ th e[M IwhB b?Adk, sK ik e/ xo dk b{D s/b s[odk ;h. fgzv ftu ;e{by[ZbQ frnk ;h. S'NhnK, G?DK dh gVQkJh Io{oh ;h. S'Nk Gok th bkrb/ fgzv d/ jkJh ;e{bdk ftZfdnkoEh ;h. |h;K dk \ou, feskpK dk \ou, xo d/ o;d gkDh dk \ou. \oujh \ou s/ ewkT{ ;h T[j eZbk. c/o th T[j fwZNh ftu fwZNh j'fJnk ofjzdk, fwZNh ftZu'A;'Bk g?dk eoB bJh.

nkgD/ eZu/ xo d/ Bkb jh, T[; d/ t/yd/^t/yd/ d' Bt/A s/ gZe/ wekB T[~;o nkJ/ ;B.T[; d/ d'jK ukfunK d/ w[zv/ tb?s'A jo wjhB/ gzi ;" shj^shj o[gJ/ d/ wBhnkovo G/i fdzd/;B. fco Gbk wekB feT[A Bk T[~;od/ < ed/^ed/ T[; dk ih eodk fe fJBQK PkBdko wekBK

Page 472: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK472

d/ ftueko yV's/ nkgD/ eZu/ s/ wBj{; wekB ƒ Ykj jh d/t/. jkVQ ikJ/, ;kT[D nkJ/, f\IKikJ/, pjko nkJ/, fJj T[t/A dk T[t/A T[dk;^T[dk;, j?okB^j?okB, v"o^G"o fijk j' e/ yVQkofjzdk ;h. fco T[j ;'udk fe fJj fejVk o[Zy j? i' o[ZsK d/ r/V Bkb c[ZN gt/. T[Fzi thb'eK d/ gZe/ t/y e/ nkgD/ eZfunK ƒ Ykj[D ftu T[j nebwzdh BjhA ;h ;wMdk. Ykj[DkBk ;jh, fJ; dh Bt/A f;foT[A w[V T[;koh dk f\nkb sK e'Jh BkikfJI BjhA ;h. go id'AnkgD/ ;kXBK tb BIo wkodk sK T[; d/ fdb ftu wip{oh dh fJe uz{Yh Go j' iKdh.c/o T[j Bw'Ph dk wkfonk eJh^eJh fdB fgzv Bk nkT[Adk, r[zw^;z[w fijk nkgD/ y{j s/y/sK ƒ x{odk ofjzdk.

T[; d/ t/yfdnK^t/yfdnK T[; d/ eJh jkDh nkgD/ y/s rfjD/ oZy e/ tbkfJs ik tV/;B. s/ fco T[; d/ t/yfdnK^t/yfdnK jh T[BQK dhnK IwhBK S[ZN rJhnK ;B. g[okD/ s/ p';hdkwekBK dh EK Bt/A^Bt/A wekBK B/ b? bJh ;h. fiBQK d/ xo w;K vzr NgkJh j[zdh ;h, nZibfjoK pfjoK ;B. ;G tbkfJs dh poes Bkb, nzr/qIK dh poes Bkb. T[j eJh tkohnkgDh w'Nh neb Bkb ;'udk fe n;hA nzr/qIK ƒ J/E'A eZY eh jk;b ehsk j? < i/ w[Ve/ T[BQKe'b jh M'bh nZvDh ;h, sK tbkfJs ik e/ feT[A < J/E/ jh feT[A Bk < J/; nkIkdh B/ ;kv/w[be ƒ ;r'A j'o th bkuko pDk e/ oZy fdZsk ;h. wfjzrkJh tX rJh ;h. fco T[j ;'udkfe i/ nzrq/I J/E/ ofjzd/ sK PkfJd T[j ;kv/ w[be ƒ th tbkfJs pDk fdzd/. T[; ƒ okiBhshBkb e'Jh fdbu;gh BjhA ;h. go fco th T[; dhnK nkoEe wip{ohnK s'A T[gihnK ;'uKftu T[; dh ;wM nB[;ko okiBhsh dh E'VQh pj[sh fwZ; Io{o j' iKdh. fJBQK ;'uK ns/ d[BhnKd/ ukb/ s'A gqGkts j' e/ T[; B/ tbkfJs ikD dk gZek fJokdk eo fbnk. T[; ƒ fJj th gsk;h fe T[; dk pkg{ IwhB ƒ pZfunK tKr fgnko eodk ;h. T[j fJ; ƒ fJe ewkT{ n"bkd;wMdk ;h. T[; B/ E'VQ/ ehfsnK IwhB rfjD/ oyD bJh fsnko BjhA j'Dk.

go T[; dh brB w[jo/ T[; d/ pkg{ ƒ r'v/ N/eD/ gJ/. gk;g'oN dhnK fsnkohnK P[o{j' rJhnK. gk;g'oN J/izN fiBQK ƒ T[j dbkb efjzdk ;h, B/ uko jIko o[gJ/ ftu T[;ƒ tbkfJs g[ukT[D dk tkndk ehsk ;h. c/o eh ;h, y/s rfjD/ oy fdZs/ rJ/, jt/bh s/T[BQK dh p{oh wZM th fte rJh. xo ftu g?;k^g?;k eoe/ i'fVnk i' E'VQk pj[s j? ;h, T[jth \ou j' frnk. T[; fdB sK T[; ƒ nkgDhnK ;G wip{ohnK G[Zb rJhnK, id'A T[; d/gk;g'oN dh ekgh nk rJh. T[; d/ uku/ d/ g[ZsoK B/ fbfynk ;h, fe SV/ nkdwh dh sB\kjftu J/Xo pj[s eN"sh j[zdh j?. T[; d/ pkg{ B/ ftnkih o[fgnk u[Ze e/ T[; dh fuoe'Dh wzrBkb T[; dk ftnkj th ouk fdZsk. ‘ihs'’ T[; dh tj[Nh, pVh uzrh ;h. ;Ktb/ ozr dh,go ;[jD/ B?D BePK tkbh. ihs' Bkb fJe wjhBk T[; B/ jZ;fdnK y/vfdnK bzxkfJnk ;h.ed/^ed/ ihs' T[dk; j' iKdh. o' g?Adh s/ efjzdh, “oZp d/ tk;s/ sz{ Bk ik. w?ƒ g?f;nKdh BjhA s/oh b'V j?.” go T[j T[; ƒ Yko; fdzdk fe, “sz{ f|eo Bk eo w?A gziK ;kbKpknd w[V nktKrk. c/o w?A s?ƒ B'NK ftu rZv fdnKrk. fJj IwhB ;kvh j' ikJ/rh. fJjxo BtK T[;o/rk. c/o j'tKr/, sz{ s/ w?A.” go T[j eh ikD/ fe fJ;soh ƒ g?f;nK Bkb'AtX/o/ nkgD/ jkDh dh b'V j[zdh j?, fijd/ Bkb T[j ;{bK dh ;/i T[~s/ th w[;eokT[Adh j'Jhc[Zb g?dk eo ;edh j?.

Page 473: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 473

T[j T[; ƒ ;wMkT[Adk fe g?;/ Bkb jh ;G e[M j?. go ihs' f;;ehnK Godh^Godhu[Zg j' ofjzdh, fJj ;'u e/ fe T[; B/ BjhA wzBDk. T[; d/ fdb ftu th ihs' d/ ftS'V/ dk}w ;h. T[j fJzrb?Av ik e/ g?;/ ewkT[D, nkgDh IwhB S[vkT[D, BtK wekB T[;koB s/ fgzvd/ b'eK ftu nkgD/ g?;/ dh PkB ftykT[D ƒ fJ; E'VQ/ fuo dh i[dkJh T[~s/ soihj fdzdk;h. T[; B/ fJj ed/ th BjhA ;h ;'funk fe n"os sK T[j gzSh j?, fi; ƒ fpqj'A d/ ozrhB;[|fBnK d/ fgzio/ dh EK jehes d/ fgnko dh b'V j?. n"os o[Zyk fwZ;k yk ;edh j?, szrhs[oPh eZN ;edh j?, go ftS'Vk s/ fco T[j th god/; dk s/ fco HHH. fBohnK nk;K sKfJe n;fj ePN ;B T[; bJh.

fi; ;t/o T[; B/ tbkfJs ikDk ;h, T[; s'A gfjbh oks ihs' d/ p/o'e nZEo{nK Bkb;bQkGh rJh ;h. T[; d/ fwzBsK sofbnK, f;;ehnK s/ jT[fenK B/ th T[; d/ fJokd/ ƒ pdbDbJh n;cbsk dk wz{j t/fynk. T[j ihs' ƒ nkT[D tkb/ ozrhB s/ nwho ihtB dhnK nk;KpzBQkT[Adk T[; d/ jZEK ftZu'A Sbkt/ tKr nb'g j' frnk.

tbkfJs nk e/ T[; B/ jZv^s'VthA fwjBs ehsh, Uto NkJhw bkJ/. b'j/ d/ eko\kB/ftu YbkJh dk ;\s ezw ehsk, tX/o/ ewkT[D bJh. T[; dh IwhB S[ZN rJh, BtK wekBT[~;o nkfJnk s/ c/o oZp dh fwjo Bkb ihs' d/ e[ZSV fJe jho/ tork w[zvk th ;h. T[jfezBk \[P ;h ` n?Bk e[M j[zfdnK th fJe f|eo T[; ƒ nzdo'A^nzdoh ykJh ik ojh ;h.d' ;kb se ihs' dhnK fuZmhnK nkT[AdhnK ojhnK. xo tkb/ th T[; dhnK rZbK fbyd/oj/. fco sh;o/ ;kb ftu fJj fuZmhnK, fJj rZbK xNdhnK^xNdhnK fpbe[b jh \sw j'rJhnK. ihs' pko/ e'Jh e[M BjhA ;h fbydk. nkf\o feT[A < T[; d/ wB ftu fezBhnK jhrZbK ;B i' T[j nkgDh fgnkoh ihs' ƒ d;DhnK ukj[zdk ;h. fJzrb?Av pko/, J/E'A dhnKw/wK, j'NbK, ;VeK, ebZpK s/ Bku^xoK pko/ s/ nZi id T[j xo ƒ ik fojk ;h sK fJj;'u fojk ;h fe T[j nkgDh ihs' ƒ ;koh^;koh oks fJj rZbK ;[DkT[Adk oj/rk. j[D sK T[jT[; ƒ gSkD th BjhA ;e/rh. mzv/ w[be ftu ofj e/ T[; dk ozr th fBZyo nkfJnk;h. e'N gsb{B ftu T[j g{ok nzrq/I brdk ;h. fgzv d/ b'e T[; ƒ \[Ph \[[Ph fwbDnkT[Dr/. T[j T[BQK ƒ tbkfJs dhnK rZbK ;[Dk ;[Dk e/, nkgDh tZvs dk ;p{s d/t/rk. T[;dh ihs' id'A Bt/A^Bt/A s/ ;[jD/ ;[jD/ egV/ gk e/ fgzv dh fcoBh ftZu'A dh bzfxnk eo/rhsK PoheK d/ ekbi/ ftu o[r Go j' ikfJnk eo/rk. T[j nkgD/ nkg jh w[;eok fgnk s/T[; B/ rZvh dh pkoh ftZu'A pjko BIo wkoh. fezB/ ;z[do ;B, T[; d/ d/; gzikp d/ y/s s/fJBQK ftu bfj^bfj eodhnK |;bK `

rZvhUA T[so e/ T[; B/ NKr/ ftu nkgDk ;wkB ofynk s/ fgzv gj[zufdnK T[; ƒ Iokth d/o Bk bZrh. okj ftu T[j nkgD/ pZu/ ns/ ihs' pko/ ;'udk fojk. nkgD/ wksk fgsk s/G?D Gok pko/ ;'udk fojk fe T[j j[D fej' fij/ j'Dr/ < T[j ;'udk fojk fe xo gj[zufdnKjh ;kok NZpo \[P j' ikt/rk. e'Jh s/b u't/rk, e'Jh gkDh tko/rk. e'Jh dhtk pkb/rk, e'JhPrB wBkt/rk. fJ; ;G e[M dk jho' T[j nkg j't/rk. T[j ihs' Bkb Ugok r[Z;k Ikjoeo/rk. T[; Bkb gfjbK nkg BjhA p'b/rk, fPetk eo/rk fe T[; B/ \s feT[A BjhA gkfJnk <

go xo gj[zufdnK jh T[; B/ wfj;{; ehsk fe Gkt/A ;G PrB wBkJ/ rJ/ ;B, go

Page 474: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK474

xo fdnK dh \[Ph ;G Ugoh ;h. fJj feT[A < T[; d/ wZE/ T[~s/ fsT[VhnK j'o rfjohnKj' rJhnK. Io{o e'Jh rZb ;h, Io{o e'Jh G/d ;h, BjhA sK fJ; soQK Bk j[zdk. T[; dhnKBIoK ihs' ƒ Yz{v ojhnK ;B, go T[j feXo/ BIo BjhA ;h nkJh ` T[; d/ pZu/ pko/ thfe;/ B/ e[M BjhA ;h dZf;nk. ;G dhnK nZyK BhthnK ;B ` nkf\o feT[A <

oks gJh sK Pokp dk d"o uZfbnk. PkfJd T[; ƒ tX//o/ fgbk fdZsh rJh ;h. T[jp/;[ZX j' e/ jt/bh ftu jh ;"A frnk. fdB ufVQnk. T[j ihs' pko/ fe; ƒ g[ZS/ < eh g[ZS/ <T[; ƒ ;zr nkT[Adh ;h. fJj sK xo fdnK dk |oI ;h fe T[j nkg d;d/. PkfJd T[jg/ehA rJh j't/. pkjo'A j' e/ T[j xo nkfJnk. T[; dk S'Nk Gok BIoK u[ok e/ ekjbh Bkbpkjo tb fBeb frnk. fJj ;G eh j' fojk j? < T[j j?okB ;h. T[BQK dh tZ;'A e'm/ ’s/ ;h.Gko/^Gko/ g?oK Bkb T[j e'm/ ’s/ ufVQnk. T[; dh wK MZN d/ e/ T[; ƒ w[job/ upko/ ftu b?rJh. X"D x[wk e/ id'A T[; B/ fgSb/ u[pko/ tb Mks wkoh sK T[; B/ t/fynk fe x[zv eZYh fJeshthA S'N/ fij/ pZu/ ƒ w'Y/ bk e/ dotkI/ d/ Ujb/ j' rJh. eh fJj T[; dh ihs' ;h < BjhA,BjhA, edkfus BjhA. T[; d/ e[ZSV sK S'Nk fijk pZuk j?, id'A fe T[; dk nkgDk pZuk u"Aj;kbK dk j'Dk ukjhdk j?. c/o fJj e"D j? < S'N/ Gok dh tj[Nh j't/rh. T[j j?okB ;h fe T[;d/ ftnkj pko/ T[; d/ xo fdnK B/ T[; ƒ e'Jh \po BjhA ;h fdZsh.

u[pko/ ftu tVfdnK jh T[; dh BIo nkgD/ ;kwkB T[~s/ gJh. bkb nN?uhe/; ftujh sK B'NK dhnK dZEhnK ;B. fJj B'N T[j fdZbhUA p?Ae ’u'A nkgDk vok|N e?P eotk e/fbnkfJnk ;h. J/; nk; T[Zs/ fe T[j ihs' T[~s/ B'NK dh toyk eo d/t/rk. T[; B/ nZr/tX e/ T[j nN?uhe/; y'fbQnk ns/ wK ƒ nkgDh ewkJh T[~s/ fJe Mks g[nkJh. wK B/ T[;ƒ n;h;K fdZshnK, go T[; d/ fdb dh rZb c/o th Bk ejh. nk\o T[; B/ j"A;bk eo e/s/ d{i/ u[pko/ tZb fJPkok eoe/ g[ZS jh fbnk, “wK UXo e"D j? <”

“ihs' `” T[; dh wK d/ wz{j'A fJj Bkw fJ; soQK fBefbnk fit/A T[j ;[|B/ ’u'A nZpVtkj/T[Zmh j't/. s/ fco T[; dhnK BIoK BhthnK j' rJhnK.

go ihs' d/ e[ZSV fBZek fijk pkb < fJj feZE'A nk frnk < T[j e'Jh j'o j't/rh ihs'dh r[nKYD ;j/bh ` T[; B/ ;'uK ’u'A f;o u[ZefdnK rZb fBskoB bJh g[ZfSnk, “go wK,T[; d/ e[ZSV sK pZuk j?.”

“jK, g[Zsk eh g[ZSdK, s//o/ fgZS'A HHH.” T[; dh wK d/ ;zx ftu Ppd fit/A nV oj/ ;B.“jK ` jK ` dZ; wK, w/o/ fgZS'A eh j'fJnk <”“s/o/ fgZS'A e[Zb dh fJZIs pukT[D bJh s/o/ S'N/ Gok B/ ihs' ’s/ ukdo gkHHHbHHHJh HHH.”o' ojh T[; dh wK dk rbk Go frnk. T[; d/ f;o ftu fit/A pzp cN frnk s/ T[j

Xosh ftu fBZxodk ufbnk frnk. T[; dh wK gsk BjhA eh p'b ojh ;h. T[; d/ nzdofit/A bKp{ wu gJ/ ;B s/ T[j bKp{ T[; dhnK BIoK EkDhA ;kwQD/ gJ/ nN?uh e/; d/ B'NKƒ bZr rJ/. T[; ƒ fJzi wfj;{; j'fJnk fit/A B'NK ftZu'A GKpV wu gJ/ j'D ` fBZxod/ ikoj/ fdb ƒ cV e/ T[j nkg^w[jkok jh uhe T[~fmnk, “wK, wK ` gkDh `”

Page 475: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 475

p[jDh

“;odko ih `”fezBh fyZu ;h s/ fezBh wk;{whns ` w?A fJzi wfj;{; ehsk fit/A e'Jh ikDh gSkDh nktkI

w?ƒ fgSKj t/yD bJh wip{o eo ojh j't/. w/o/ g?oK ƒ fit/A ;[Zs/ f;ZX jh po/eK bZr rJhnKj'D. w/o/ fgZS/ fJe nZXyV wB[Zy yb'sk ;h. T[; dh ohM^Goh sZeDh r{VQk ;B/jh j'D dkdkntk eo ojh ;h.

fbP^fbP eodh gkbP ehsh ekbh r[orkph, u[;s fuZNk p/dk} gikwk, d[ZX^fuZNh ewhI,po| torh ;|?d grVh, y[ZbQk dkjVk, sKp/ dh Gkj wkodk rzGho fujok, uwehbhnK, y[wko^fGzBhnK nZyhnK s/ GotK i[Z;k. PkfJd w?A fe;/ wjKg[oP d/ doPB eo fojk ;K.

“;odko ih `”w?A T[; d/ wz{j tb fpN^fpN se fojk ;K. w/o/ wB ftu f\nkbK dk x'b j'D bZr fgnk.

J/B/ sjzwb, mozQw/A ns/ g{oB ftPtk; Bkb sK e'Jh ikDeko jh p[bk ;edk j?. fJe^fJe eoe/w/ohnK nZyK nZr'A eJh PebK bzx rJhnK, eJh w[jKdo/ T[~xV e/ Xz[db/ j' rJ/. go w/oh:kddkPs ftu e'Jh fujok th sK fJBQK ;odko j'oK d/ w[jKdo/ d/ fcN Bk T[~sfonk. w?A T[;ƒ gSkD Bk ;fenk. fJ; ftu e'Jh PZe BjhA fe nktkI e[M gSkDh j'Jh Io{o wfj;{; j[zdh;h ` fJj' fijk pzdk w?A feZE/ s/ ed'A t/fynk ;h < fJj w?A ;'u fojk ;K.

“;odko ih `”“w?ƒ nkfynk i/ <” fit/A w?A fe;/ ;[|B/ ftu'A ikfrnk j'tK, ;[Zs/ f;ZX jh w/o/ wz{j'A

fBeb frnk.“jK ih `” T[; B/ T[~so fdZsk.“w[nk| eoBk w?A s[jkƒ gSkD BjhA ;fenk. fes/ s[jkƒ G[b/yk sK BjhA bZrk <”“BjhA ih, w?A s[jkv/ Bkb Jh HHH.”w?A pV/ PP'gzi ftu g? frnk ns/ T[; dh g{oh rZb th Bk ;[D ;fenk. w/oh :kd^Pesh

efjzdh ;h fe fJe fJj' fijk pzdk sz{ Io{o feXo/ t/fynk j?. go nZyK dh i's ftu GrdVfijh wuh j'Jh ;h fijVh gSksk, nD^gSksk, Bhw^gSksk, xVh ftu e[M s/ xVh ftu e[MfBoBk eo ojh ;h.

“;odko ih, s[;hA ;'uh feT[A g? rJ/ j' < w/oh sK s[jkv/ nZr/ fJe noI J/ ih.i/ ;[D bU sK HHH” T[; B/ jZE pzBQfdnK fejk.

Page 476: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK476

“jK ih, j[ew eo', eh rZb J/ <” w?A Iok j?okBh Bkb nkfynk. go w?A ni/ th T[;ƒ f;o s'A g?oK she w[V^w[V e/ t/y fojk ;K. T[; B/ pVh Xhoi Bkb o[e^o[e e/ efjDkP[o{ ehsk, “;odko ih ` noI J/ fe w/ok GkVk E[VQ frnk J/. i/ E'VQh fijh w/jopkBh eo',sK w?A ibzXo T[~gV ikwK, T[~E/ w/ok fJe GkJhpzd j?rk. c/o w?A nkg/ fgzv g[Zi ikwKrk.f;Zy Gok eo e/ s[jkv/ w{jo/ jZE nZfvnk j?.”

w?A rZb ƒ j'o tXk fdZsk, sK i' UB/ fuo ftu w?A T[; ƒ gSkDB dk fJe j'o :sBeo t/yK. J/BK w?ƒ :ehB ;h fe w?A T[; ƒ feXo/ t/fynk Io{o j?.

“eZbQ fsekbhA w?A fJZE/ nkgD/ fJe GkJh^pzd e'b nkfJnk ;K. T[jdk EK fNekDk bZGd/ƒ dht/ pZsh dk t/bk j' frnk. nZr'A T[j w?ƒ fwfbnk Bk. wjZb/ tkb/ efjzd/ ;B fe T[jfJZE'A ed'A dk ubk frnk j?. jko e/ oks w[;k|oykB/ eZNh. go ;odko ih, ;t/o/ id'A yh;/ftu jZE gkfJnk sK gziK dk B'N r[zw ;h.”

“sK s/ pj[s b'jVk j'fJnk.” w?A jwdodh Bkb fejk. w/o/ T[~s/ T[; dk e[M gqGktg?Adk ik fojk ;h.

“b'jVk ekjdk ;odko ih ` id'A dk uzdok gkfe;skB pfDnk J/A u'ohnK mZrhnK pj[s tXrJhnK B/. fe;/ B/ BQ/o/ ;t//o/ s[o b?Dk J/A < fJj o|hIh sK okj iKd/ ƒ fdB fdjkV/ b[ZNb?Ad/ nk.”

“fpbe[b mhe J/ pkpk ih. d/P dh tzv wro'A sK fJZE/ nzBQh wZu rJh J/. oh|hT{ihftuko/ sK T[~iV g[ZiD e/ eZy'A j"b/ j' rJ/ B/. T[j ftuko/ eoB th eh < eh ykD s/ ehjzYkT[D <” w?A T[; Bkb x[b^fwb e/ rZbK eo fojk ;K.

“nkj' ih ` fijV/ uko f;nkV ;B T[j ph nkIkdh B/ y'j bJ/. ;odko ih, xo'A sKnkgD/ GkJhpzd e'b nkfJnK, J/E/ nk e/ i/pQ eNpk bJh. dZ;' j[D gwK sK fejV/ y{jfpZu < n?Bh pkN th sK g?ohA BjhA s[oh iKdh.”

“e'Jh rZb BjhA pkpk ih. pzdk pzd/ dk dko{ j[zdk J/. dZ;' fezB/ g?;/ E[Vd/ i/ <”w/o/ fdb ftu B/eh dk f\nkb jwdodh Bkb'A tZX PkfJd fJ; eoe/ nkfJnk ;h fe

w?A nzfwqs;o'A fJwfsjkB d/ e/ w[V fojk ;K s/ w?A ;'funk fe fJj dkB g[zB s/ b'Vtzd dh;jkfJsk d/y e/, PkfJd oZp w/o/ T[~s/ th so[Zm gt/.

w/o/ fJ; T[~so Bkb T[jd/ fujo/ T[~s/ ftPtk; ns/ dZpthA gq;zBsk d/ fuzBQ T[ikro j'DbZr gJ/. T[j pVh fBwosk s/ nkdo Bkb p'fbnk, “pZ; ih, oZp s[jkvk Gbk eo/. d' e[o[gJ/ fwb ikD sK w?A s[jkvh dfJnk Bkb ezY/ bZr iktKrk ` w?ƒ nkgDk ’vq?~; d/ fdU.fgzv T[~gV e/ s[jkv/ g?;/ Io{o T[~gVd/ eo fdnKrk.”

w?A d' o[gJ/ dk B'N eZY e/ T[jdh sbh T[~s/ oZy fdZsk. T[j w/o/ tZb pVh P[eor[ikohdh BIo Bkb t/y fojk ;h. T[; B/ w/o/ e'b'A fJe tkoh c/o ;oBkt/A dh wzr ehsh go w?AT[; ƒ fJj y/ub eoB s'A toi fdZsk.

“s[jkvh pVh fwjopkBh j'Jh, ;odko ih ` BjhA sK w?A gsk BjhA fezBk e[ yZib j[zdk.w?A s[jkvk d/Dk ;koh T[wo BjhA d/ ;edk ` s[jkvh pVh w/jopkBh ih HHH.”

T[; tZb id'A w?A nk\oh tko t/fynk sK nuBu/s jh w?ƒ d' ;kb gfjbK dh fJe xNBk

Page 477: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 477

:kd nk rJh. T[d'A w?A ibzXo d/ \kb;k ekbi dk ftZfdnkoEh ;K. fJj b|I fit/A w/o/ezBK ftu rzz{i oj/ ;B L “nkj b? GkJh nfmnkBh, d' nkB/ w?ƒ w'V d/.”

“;odko ih w?A sK ;t/o/ s[jkvh Jh p[jDh ehsh J/ ` GkB sK w/o/ e'b j? BjhA.”“uZb e'Jh rZb BjhA, d[nkBh Jh pkeh J/, sz{ T[j th oZy b?.”“s[jkvh pVh w/jopkBh, ;odko ih.”w?ƒ rZvh dh ekjbh ;h s/ w?A foeP/ tkb/ ƒ nfmnkBh d/ e/ S/sh s'A S/sh rZvh cVBh

ukjz[dk ;K. j[D fJ; xNBk dh :kd Bkb w/oh :kd^fPbk T[~s/ T[; foePk vokJhto dk fujokth T[~Gfonk i' J/; nZXyV wB[Zy Bkb fwbdk i[bdk ;h. |oe e/tb J/Bk ;h fe fJj f;Zy;h, ;fink^Xfink s/ T[j w'Bk.

NkehnK s/ Mo'fynK tkbk w?b^fGZik e[Vsk, g?o'A f;o'A Bzrk, jZvhnK dh w[Zm ;oho. T[;dhnK BhAdo^GohnK nZyhnK pj[s fuo s'A T[BhAd/ ofjD dh rtkjh d/ ojhnK ;B. T[; dkp'b th fJ; nZXyV wB[Zy tKr moQzw/A tkbk ;h s/ fujo/ dh rzGhosk th fJ; Bkb fwbdh;h. go fJj nZXyV wB[~y i/ XBh BjhA sK gfjokt/ s'A wZX^Pq/Dh dk Io{o wkb{w j[zdk ;h.d{ih rZb fJj j? fe fJj f;Zy ;h s/ T[j w'Bk. go J/Bk |oe j[zfdnK th w?ƒ fJBQK d'jKPebK ftu e[M ;KM ikgh. j"bh^j"bh w/ok PZe :ehB dh ;{os XkoB eo frnk. w?A ;'funkub' iKd/^iKd/ jtk ftu sho wko fdzd/ jK, i/ fNekD/ pfj frnk sK mhe, BjhA sK Bk ;jh.w?A T[; ƒ g[ZfSnk, “pkpk ih, ikDk feZE/ i/ <”

“ih wZb{ g's/.” T[; B/ ;zy/g fijk T[~so fdZsk. nkgD/ f\nkb ƒ :ehB ftu pdbDbJh w?A c/o fejk, “pkpk ih, sK s/ ;|o pVk wI/dko ot/rk. w?A th irsg[o jh ikDkJ/A ` ub' pfjokw skJhA sK s[jkvk ;kE eoKrk jh s/ nrbk ;N/PB wZb{ g'sk j?.” xVht/y e/ w?A T[; ƒ fejk, “nkU uZbhJ/ fNeNK th y[ZbQ rJhnK B/ s/ rZvh th fsnko j?.”

T[; d/ g?oK j/m'A IwhB fBeb rJh. fujo/ T[~s/ ;po ns/ mozQw/A dh EK go/PkBh ns/f|eo B/ wZb bJh.

“;odko ih, w?A ni/ fJe tko j'o T[; ƒ N'bD ikDk J/A, i/ fwb frnk sK fsekbhArZvh uVQKrk. s[;hA sK ezw tkb/ pzd/ j', s[;hA uZb'. w?A s[jkvh ehsh ;koh T[wo BjhA G[ZbKrk.”

T[; ƒ g?o'A eZYD bJh w?A fco fejk, “s[jkƒ feXo/ t/fynk Io{o J/ pkpk ih, go :kdBjhA nkT[Adk feZE/.”

T[j xpok frnk s/ Nkb wN'b eoB bZr fgnk. T[; dh go/PkBh B/ w/o/ PZe ƒ ftPtk;ftu pdb fdZsk. nk\o w?A T[; ƒ efj jh fdZsk fe T[; tork nkdwh d' ;kb j'J/ w?A ibzXofoePk ubkT[Adk t/fynk ;h. PkfJd T[; B/ th w?ƒ gSkD fbnk ;h.

J/Xo UXo dhnK wkoB fgZS'A nzs T[j wzB jh frnk fe T[j ibzXo tkbk foePkvokJhto jh ;h.

“;odko ih, w?ƒ BjhA ;h gsk fe s[;hA w?ƒ fJ; jkbs ftu th gSkD bw'Ar/. wk|eoBk fJj w/oh pj[s pZvh rbsh j?.” T[; dhnK G'bhnK nZyK ftu wZekoh oe; eo ojh ;h.

“}bsh ekjdh J/ pkpk ih ` nZSk c/o foePk ubkT[Dh SZv fdZsh <” w?A T[; ftufdbu;gh b?AfdnK Iok sBI Bkb g[ZfSnk.

Page 478: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK478

“s[jkƒ gsk Jh J/ ;odko ih fe w/oh T[; p/b/ feZdK dh G?Vh jkbs ;h. ;koh fdjkVhbZsK wko^wko e/ foeP/ d/ feokJ/ i'r/ s/ fYZv fpZu M[bek gkT[D i'r/ g?;/ ewk j[zd/ ;B.i?;k d/; p?;k G/;. ;odko ih, jko e/ fJj feZsk cV fbnk `” T[j j[D ;ze'u s'A fpBKp'b fojk ;h.

“fejVk feZsk <” w?A j?okB j' e/ g[ZfSnk.“pZ; fJj' ih, feokJ/ dh E[VQ dZ; e/ b'eK s'A g?f;nK dh wzr eoB dk. Ud'A ;koh

fdjkVh dh eoVh w[PZes fgZS'A fYZv Go e/ o'Nh BjhA ;h i[Vdh s/ j[D s[jkvh feogk Bkbgzi^;Zs fdjkVh d/ ewk Jh bJhd/ B/.”

“fpbe[b mhe J/ `” w?A j[zrkok Gfonk.“i/m jkV dhnK X[ZgK s/ g'j wkx d/ gkfbnK ftu i/ pkp{ b'eK ƒ foeP/ T[~s/ fJe

EK s'A d{ih EK fbikDk j't/ sK gfjbK T[j ‘uko nkB/, S/ nkB/’ jh eod/ ofjzd/ B/. c/onfmnkBh dh GkB b?D bZr/ nkB/ dk gkB sK yk b?Dr/, go foeP/ tkb/ ƒ fJe X/bk pkX{BjhA d/ ;ed/. pkp{ ih, nZi T[j jh d[nkBh dh EK o[gJhJ/ cVk iKd/ nk. fJ; nkIkdhB/ sK IwkBk Jh pdb fdZsk.”

T[; d/ bzw/ tfynkB B/ w/o/ wB T[~s/ vz{xk gqGkt gkfJnk. gsk BjhA T[; ftu eh fyZu;h fe w?A T[; dhnK rZbK ftu fdbu;gh b? fojk ;K. ih eodk ;h fe T[j p'bh ikt/ s/w?A ;[Dh iktK. rZb ƒ ikoh oZyfdnK w?A nkfynk, “nkj' ih ;w/A d/ Bkb b'eK B/ th sKpdbDk j[zdk j?.”

“s[jkƒ gsk jh J/ ;odko ih, fJ; g?;/ d/ IwkB/ fp~u g?;k fJ~Is J/ s/ fIzdrh mZrh,fizBh uZb ikJ/ UBh jh uzrh ` ezw eoB tkb/ }ohp sK ;koh fdjkVh bj{ g;hBk fJe eoe/ fYZv GoB i'rk ph BjhA ewk ;ed/ s/ fpjbV uzw dhnK ubkT[Ad/ s/ w"iK wkDd/ jB.fJj BIkw jh fJZdK dk j?. s[jkƒ gsk Jh J/ ih fe T[; fdB w?A v/Y d' whb g?vb wkodkfojk ns/ uzrk u'yk Gko ph fyZfunk sK ik e/ w/oh p[jDh w;K nZmK nkfBnK dh j'Jh, nZis[;hA ph T[jh j' s/ w?A ph, go w/oh p[jDh d' o[gJhnK dh j?—d' o[gJhnK dh `”

Page 479: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 479

Bkb ;w/A d/ fIzdrh

1H

g{o/ ;Zs fdB j' rJ/ ;B T[; ƒ nzdo tV e/ p?fmnK. ftjV/ ftu BtK NKrk T[t/A dkT[t/A nD^i[fgnk yV'sk ;h. T[; dh tj[Nh nzdo dh ghV ƒ p[ZbQK ftu x[ZNh x'V/ ƒ gZmk^dZEkgk SZvdh. T[; dhnK itkB ijkB XhnK r[ZmK ftu wz{j d/ e/ p?mhnK ofjzdhnK. tZvh Xhƒ nkgD/ P{PeV/ dk f|eo ;h. g{o/ d' toQ/ j' rJ/ ;B, T[; ƒ g/e/ xo p?fmnK. T[; d/;"jo/^xo'A wjhB/ ftZu'A uko BjhA sK fszB fuZmhnK Io{o nk iKdhnK fe ihs' ƒ SZv ikU,;kƒ ;\s b'V j?. T[; dh S'Nh Xh dk w[ebktk fszBK ;kbK s'A o[fenk yV'sk ;h. gbK fSDKdhnK ftobK EkDhA feo^feo e/ nikJhA iKdh nkgDh itkBh ƒ t/y e/ T[j M{odh ofjzdh.T[; dh tj[Nh ;ZyD/ GKfvnK ƒ jZE bkT[Adh fMiedh. ;kok^;kok fdB fe;/ dk eZsdh.;koh^;koh oks fe;/ dk ghAjdh. T[; ƒ fJzi nB[Gt j[zdk fit/A ;ko/ NZpo dh fIzdrh s/G[Zy ftubk ;zrokw T[j nkg eZbh jh bV ojh j't/. go T[; dk fBZek g[Zso, T[; dh nk;,T[; ƒ nkjo/ bkJh oZydk. T[; tZb t/ye/, T[; dk f\nkb eoe/ T[; dk ;kok Ee/tK bZEiKdk. T[j oks ƒ pZfunK s'A u'oh^u'oh nkgD/ gsh Bkb pE/ok ebgdh fe fJ; soQK jZEs/ jZE Xo e/ p?fmnK e[M BjhA pDBk. fJ; ftu Gbk fejVh Pow tkbh rZZb ;h. fYZv GoBtk;s/ e[M sK eoBk jh j'fJnk. go T[j T[t/A dk T[t/A Pokp ghJh iKdk. tj[Nh ƒ dpeSZvdk. pZfunK ƒ fMVe fdzdk.

g{o/ ;Zs fdB j' rJ/ ;B T[; ƒ nzdo tV e/ p?fmnK. T[; d/ t/yfdnK^t/yfdnK jhT[; dk Gshik d; gk; eo e/ ;fjekoh ftGkr ftu uwV/ d/ ezw dk fJzv;Noh fJB;g?eNobZr frnk ;h.

“Gbk fJj th e'Jh ezw j?, uwko, fBok uwko `”T[; B/ eJhnK Bkb nkgD/ Gshi/ d/ ezw pko/ rZbpks ehsh ;h. fco T[; dhnK BIoK

d/ ;kjwD/ jh BkJhnK dk d; c/bQ w[zvk doIh dk ezw eoB bZr fgnk ;h. T[; B/ ;ko/fgzv dh ;/gh ;zGkb bJh ;h s/ c/o T[BQK d/ NZpo d/ wzd/ fdB uzfrnK ftu pdb rJ/.

“b? pJh j[D iksK th pdbD bZr gJhnK. BkJh ShAp/ s/ ShAp/ BkJh pD rJ/. BQ/o;kJhA dk, feZdK dk ;wK nk frnk < iZNK dk sK oZp Jh okyk `”

Page 480: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK480

T[j ne;o u"Ae ftu pfj e/ fJj' fijhnK rZbK efonk eodk ;h. c/o T[j fdB sKT[; ƒ ed/ th BjhA G[Zb ;edk fi; fdB T[j gzMh x[wK IwhB dh fNZeh ftZu'A pudk nk\ohx[wK, Pokp s/ n?P d/ b/y/ bkT[D bJh, p? eoB tk;s/ sfj;hb ftu frnk ;h. T[; ƒ fezBhnKb/bQVhnK eZYDhnK gJhnK ;B, ofi;Noko dhnK. fezB/ r/V/ wkoB/ gJ/ ;B ` id'A T[; B/nkgD/ g?;/ yo/ eo bJ/ sK ik e/ T[; ƒ ;kj nkfJnk ;h. fco id pknd ftu T[; ƒgsk bZrk fe ofi;Noko sK nkfd Xowh ;h sK T[j p'b T[fmnk, “j[D sK oki Jh uwkoKdk. nzrq/I d/ t/b/ fJBQK ƒ e"D g[ZSdk ;h < j[D sK fiZXo d/y' fJj u{VQ/ ugN/ jh u"XohpD/ fcod/ nk.”

nkgD/ fdb ƒ s;Zbh d/D bJh T[j fJj rZbK efonk eodk ;h.T[j nkgD/ wkfgnK dk fJeb"sk g[Zso ;h. nkgD/ pkg dh w"s s'A pknd gzMh x[wK

IwhB T[; B/ Pokp d/ wz{j c{e fdZsh ;h. T[; ƒ jo t?b ;h. Pokp s'A b? e/ Bku se,T[j jo rZb dk P"ehB ;h. BPk T[; bJh BPk ;h, Gkt/A fijVk woIh j't/. BebhnK ƒo[gJhJ/ d/ d/ e/ t/bK eotkT[D ns/ i{nk y/vD ftu T[; ƒ \k; nkBzd gqkgs j[zdk ;h.

id'A T[; B/ nkgDh IwhB dk nk\oh x[wK th fpb/ bk fdZsk sK T[; ƒ f\nkb nkfJnkfe fJ; s'A pknd eh pD/rk < NZpo dk r[Ikok fet/A s[o{ < PkfJd T[; B/ nkgDh fIzdrhftu nfijh ;'u gfjbh tkoh jh ;'uh ;h.

BtK Pfjo s'A pzfrnK se dk bkoh dk ;|o fJBQK ;'uK ftu jh w[Ze frnk. pzfrnKs'A w[ezdg[o se S/ whb dk gZek N'Nk pD frnk ;h. T[; B/ fJj tkN nkgD/ fwZso ;kXg[ohJ/fpPB/ d/ NKr/ ftu w[ekJh. ;Ve pDB Bkb w[ezdg[o uzrk Gkok n~vk pD frnk ;h. T[;d/ fwZso B/ T[; ƒ dZf;nk fe ;tkoh th uzrh g?Adh ;h. x'V/ dk gZmk^dZEk eZY e/ T[j gzi;Zs sK fdjkVh d/ ;fji/ jh pDk b?Adk ;h. fpPB/ B/ th T[jd/ tKr ftrV e/ s/ nkgDk M[Zrkc{e e/ jh fJj feZsk XkoB ehsk ;h. T[; B/ nkgD/ fwZso ƒ th fJj jh okJ/ fdZsh fei/ T[j NKrk b? bt/ sK o'NhT[A ntkIko BjhA j[zdk.

Pokp dh b'o ftu jh T[; B/ fpPB/ d/ ej/ nB[;ko BtK NKrk x'Vk \ohd fbnk ;h.go j[D g{o/ ;Zs fdB j' rJ/ ;B, T[j nzdo'A pkjo BjhA ;h fBefbnk. NKrk T[t/A dkT[t/A ftjV/ ftu nD^i[fgnk yV'sk ;h.

T[j ;'udk fe T[j sK iZN j? iZN ` fJj NKrk tkj[Dk sK ezwhnK dk ezw j'fJnk. fiBQKƒ eZbQ se T[j Pokp dh b'o ftu jh fezB/ fezB/ o[gJ/ d/ SZvdk ;h, nZi T[BQK e'b'A jh T[;ƒ S/ nkB/ gqsh ;tkoh d/ fj;kp Bkb wzrD/ g?Dr/. jZE nZvD/ g?Dr/. fezBh Pow tkbh rZb;h. fJe iZN Gbk fJzi fe; soQK eo ;edk ;h < go T[; dh tj[Nh efjzdh fe G[Zy/ woBBkb'A ezw eoBk jh uzrk j?. ezw sK nkf\o ezw j?, fJ; ftu Pow ekjdh < T[; d/ wBƒ fJj rZb bZrdh th ;h. xo d/ jkbks th fJ; rZb dh wzr eod/ ;B.

oks T[; dh tj[Nh T[; d/ f;oQkD/ p?m e/ \{p o'Jh e[obkJh. T[; B/ T[; ƒ fejk, “itkBijkB XhnK, xo p?mhnK. i/ fJBQK szrh d/ d[Zy'A fes/ wz{j ekbk eo fbnk, sK c/o s/oh PowfeZXo ikT{ < feZE/ ikT{ s/oh fJZIs < Pohe/ GkJhuko/ ftu sK nZr/ Jh BZe tZfYnk frnk.xo^xo rZbK j[zdhnK, d' ;kb j'J/ e[Vh dk P{PeVk BjhA fd~sk frnk.”

Page 481: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 481

T[; dh tj[Nh B/ nkf\o T[; ƒ wBk jh fbnk. ;t/o/ T[; B/ NKrk i'V fbnk. T[;dhnK nZyK ftu BP/ d/ v'o/ gqsZy fdZ; oj/ ;B. x'V/ ƒ fjZe e/ T[; B/ NKr/ ftu p?fmnK^p?fmnK jh d'^fszB g?~r j'o bkJ/. “nk ikU, pJh nk ikU ` MkNh fdnK.” efjzdk T[jeJhnK ƒ w[ezdg[o s'A pzr/ s/ pzfrnK s'A w[ezdg[o se b? frnk. go g?;/ wzrD dk j"A;bkT[; ƒ c/o th Bk fgnk. oks id'A T[j \kbh jZE xo w[fVnk sK T[; dh tj[Nh B/ nkgD/tkb y'j ;[ZN/.

“dZ; ` jD w?A nkgDk uz{Yk y[nktK ;ko/ NZpo ƒ <”T[j pVk ebgh. pVk o'Jh. oks Bk fe;/ e[ZM foZXk Bk gekfJnk. ;t/o/ c/o T[j NKrk

i'V e/ s[o fgnk. go fJ; tko T[; B/ nkgD/ S/nK e[ ;kbK d/ g[Zso ƒ Bkb b? fbnk.Pkw ƒ id'A T[j xo w[fVnk sK T[; d/ wz[v/ dh i/pQ ftu fszB e[ o[gJhJ/ ;B.

T[; pko/ pkeh NKfrnK tkb/ rZbK eod/ fe Bk sK fJj fe;/ ;tkoh ƒ nktkI wkodk;h ns/ Bk jh fJ; ƒ feZs/ dk tZb nkT[Adk ;h. i/ fJj jh jkb fojk sK fJ; dk oZpJh okyk ` go eZbQ w/oh j?okBh dh e'Jh jZd Bk ojh id'A w?A w'No s'A T[~sofdnK jh T[;dh nktkI ;[Dh L “nk ikU ;odko ih, nk ikU < eZbh ;[nkoh S/ nkB/. fwzNK ’u g[ukdT{A. w/ok x'Vk sK jtk Bkb rZbK eodk, jtk Bkb.”

pkeh NKfrnK tkb/ T[; d/ Bt/A NKr/ ns/ Bo'J/ x'V/ tb j;os Goh fBrkj Bkbt/y oj/ ;B. j[D sK PkfJd T[j nkgD/ fBZe/ g[Zso ƒ th Bkb fbnkT[Dk mhe BjhA ;h ;wMdk.

2H

n;hA T[; ƒ r[zrk jh efjzd/ ;K. T[Fzi xo fdnK ƒ th T[; dk Bkw oZyD dh e'JhIo{os BjhA gJh j'Dh. efjzd/ B/ fe;/ wB[Zy d/ r[D d'P uzr/ Bkw j/m S[gkT[D d/ bZy:sB eo', go T[j ;~s god/ uho e/ th nk gqrN j[zd/ s/ ;dk Bkw T[Zs/ jkth j[zd/ jB.PkfJd fJ;/ bJh ;G T[; ƒ r[zrk efj e/ p[bkT[Ad/ ;B. go T[; ƒ fJ; Bkb eh |oeg?Adk ;h < T[j sK ;'bQK nkB/ p'bk th ;h. fJj Bkw n;hA iK fi; fe;/ B/ th ofynk ;hd{finK Bkb'A fBy/Vk eoB tk;s/ jh ofynk ;h. T[; d/ wK pkg e"D ;B < T[j ed'A s/ feZE/izfwnk < ;kƒ fJBQK gqPBK Bkb eh fgnk ;h. n;hA sK e/tb fJj d/yd/ ;K fe T[j Ekb;[jD/ wKidk ;h. e"bhnK uwu/ fbPek fdzdk ;h. G[rskB uzrk eodk ;h.

w?ƒ uzrh soQK :kd j? fe id'A w?A ekbi ftu gVQdk ;K sK fJj r[zrk j';Nb ftu GKv/wKfink eodk ;h. nZi id'A w?A fJ;/ ekbi ftu fJe gq'|?;o pDB nkfJnk ;K, sK thfJj r[zrk nkgDh T[;/ gdth T[~s/ ekfJw ;h. T[; s'A T[~go fe;/ j'o B"eoh dh T[; B/ ed/fJZSk th BjhA ;h ehsh. T[; dh fIzdrh fJe \kbh i/pQ ;h, fi; ftu ed/^ed/ f\nkbK,GktK, fJZSktK s/ tbtfbnK dh jtk Godh s/ fco fpzd ftu jh T[; i/pQ ƒ e'Jh pbtkBjZE dZp fdzdk s/ jtk fBeb iKdh. jtk dk nB[Gt th fJe nfijk nB[Gt j? fi; dh j'Adj[zfdnK th nDj'Ad fijh igkdh ;h. i' uhIK fIzdrh bJh nfsnzs Io{oh j'D s/ ofjD th;dk nzr^;zr, T[BQK d/ nfj;k; dh nDj'Ad fJe ;[Gkte rZb j?. r[zrk nkgDh fIzdrh

Page 482: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK482

d/ jkbks ftu wPhB tKr ftuo fojk ;h. T[; dk jo ezw wPhBh ;h. fMVe T[; ƒ ;[DdhBjhA ;h. T[j fJPko/ s/ ezw eodk ;h, fpbe[b fJt/A fit/A pNB dZpD s/ wPhB uZbg?Adh j?.

j[D id'A w?A g{o/ uko ;kb pknd fJ; ekbi ftu nkfJnk ;K sK w?A fJe ftZfdnkoEhs'A gq'|?;o pD u[Zfenk ;K. w/oh fJj shpo fJZSk ;h fe r[zr/ ƒ t/yK. T[j T[t/A dk T[t/AGKv/ wKi fojk ;h. Ekb wKidk s/ T[bko e/ d{i/ EkbK ftu ;[ZNdk. Ekb Bkb Ekb tZidk.fJe yVkek j[zdk s/ fJj f;bf;bk uZbdk iKdk. fco T[j g?oK Gko p?m e/, ;Zi/ jZE dk ;kokGko d/ e/ Ekb ƒ ;k| eodk. yZp/ jZE Bkb Ekb ƒ x[zwkT[Adk. ;k| Ekb jtk ftu T[~bodks/ fJe yVke/ Bkb EkbK d/ Y/o ftu ik obdk. fJj yVke fJ; rZb dh fBPkBh ;h fer[zrk GKv/ wKi fojk j?. ;k| GKfvnK s/ u[;s ;oft; bJh ;kv/ ;w/A T[; dk pVk wkDehsk iKdk ;h.

j[D r[zr/ dh dkVQh ftu e[M X"b/ th fbPe gJ/ ;B. go wkfJnk d[nk e/ Pwb/ tkbhgZr pzBQD dh nkds T[; B/ ni/ se BjhA ;h SZvh. w?ƒ ni/ :kd j? fe id'A w?A ekbiftu gVQdk j[zdk ;K sK r[zrk ;ko/ p'ovoK bJh fJe uzrh s|ohj ;h. w[zv/ T[; dhnK ;KrKbkT[Ad/. T[; ƒ fJPkfonK Bkb ftnkj eotkT[D bJh efjzd/ iK ed/ fe;/ j[;hB e[Vh dhebgBk eotkT[Ad/. T[; dh tkPBk ƒ T[e;kT[Ad/. e[ji/ s/ rzd/ w\"b eod/. fJj ;G e[MfJPkfonK okjhA j[zdk, fiBQK dk T[j pVk fdbu;g i[nkp fdzdk. eJh tko T[~uh T[~uh ‘p?^p?’eoB dk :sB eodk. ed/ o' g?Adk, ed/ tkovB e'b ik e/ w[zfvnK dh fPekfJs bkT[Adk.pzdk r[zrk j't/ iK p'bk, fJ;soh dh fJZSk fJe n?;h fJZSk j? i' dpkfJnK th BjhA dZpdh.fco fJj' fij/ wkj"b ftu fiZE/ w[zv/ fBZs T[; dh ekw^fJZSk ƒ T[e;kT[Ad/ ofjzd/ ;B, fJjfJZSk j'o th shpo o{g XkoB eo rJh.

r[zrk fBZs Pkw ƒ ftjbk j' e/ ;N/PB T[~s/ ubk iKdk. nkgDh i/pQ ftu B'NK d/ f;oIok T[~u/ oZydk s/ e'b/ u[rD tkbhnK d/ wro^wro fcodk ofjzdk. fJPkfonK Bkb T[BQKƒ nkgD/ fdb dh rZb efjzdk. o[gfJnK dk bkbu fdzdk. X"b^XZg/ yKdk w[V j';Nb gosnkT[Adk. e'Jh ;[jDh fijh e[Vh bzxdh, T[j fdb ’s/ jZE oZy b?Adk. nZyK dk ;[nkd wkDdk.fJe tkoh o/bt/ g[bh; B/ fJe e[Vh ƒ S/VB d/ d'P ftu T[; ƒ nfijk c?ANK c/fonk feT[; B/ w[V ;N/PB ikD dk Bkw Bk fbnk. eJh fdB T[j g[Zmk ;"Adk fojk. w[zv/ T[; ƒS/Vd/, fco nfijk eoB bJh efjzd/. nkgD/ ezB cV e/ s"pk eodk s/ eJh tko fyM iKdk.ed/ fe;/ d/ jZEhA g?D dk :sB eodk s/ gkrbK tkbhnK joesK eodk. T[; dh nfsqgstkPBk T[; bJh fJe o'r pD rJh.

d{i/ gk;/ j';Nb ftu j[D EkbK, e"bhnK dh EK eokeoh dk gqpzX ehsk frnk. ;kv/t/b/ Bkb'A j[D d/ t/b/ d/ ftZfdnkoEhnK dk nkX[fBe s/ ng^N{^v/N j'Dk e[dosh rZb jh ;h.;w/A d/ Bkb s[oB ftu jh fIzdrh j? go r[zr/ ƒ ;w/A dk fJj gbNk e[M ok; Bk nkfJnk.T[j ;h Ekb yVekT[D tkbk pzdk s/ j[D T[; dk tkj fgnk ;h gb/NK Bkb, uhBh d/ GKfvnKs/ eZu d/ frbk;K Bkb. Iok m'eo tZidh fJj GKv/ yZyVhnK j' iKd/. r[zrk nu/s jh EkbKtKr gb/NK ƒ ;k| eo e/ T[bkodk sK T[j nkg; ftu tZi e/ mhjeohnK j' iKdhnK.

Page 483: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 483

gfjbK^gfjbK sK T[; ƒ ;wMkfJnk frnk. T[j e[M ;[Xfonk th. go fJe d' fdB uhBhd/ GKfvnK ƒ uzrh soQK ;[nko e/ th T[j EkbK tkbh ukb/ g? iKdk. fco B[e;kB j' iKdk.w[zv/ tkt/bk eod/. tkovB fyMdk. w?~;^w?B/io T[; ƒ x{odk, T[; dh wkB;e jkbs j'oth tX/o/ r[zMbdko j' iKdh. T[j c/o ;[XoB dk :sB eodk, Bot; j' iKdk ns/ j'o thtX/o/ B[e;kB eo fdzdk. jko e/ w[zfvnK d/ I'o d/D s/ tkovB B/ eokeoh dk xkNk T[;dh sB\kj ftZu'A g{ok eoBk P[o{ eo fdZsk. ed/ T[; ƒ nZXh sB\kj fwbdh, ed/ u"Ek fjZ;ks/ ed/ ;koh dh ;koh eZNh iKdh. go fJj eokeoh ;h fe T[; d/ tZ; ftu BjhA ;h nkT[Adh.T[j nzdo/^nzdo ebgdk. nzdo/^nzdo foZMdk, go Bshik T[jh Yke e/ shB gks. j'o T[je[M eo BjhA ;h ;edk. w[zfvnK d/ I'o d/D s/ tkovB B/ r[zr/ ƒ B"eoh s'A itkp d/ fdZsk.T[; dk gk}bgB th fit/A fJ; xNBk ƒ jh T[vhe fojk ;h `

Page 484: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK484

;KMh y/sh

“T{A ` T{A ` skn `” v[;efdnK j'fJnK fszBK ;kbK d/ fpZb{ B/ wzrb f;zx tb pKj T[bkohsK T[j iKdk^iKdk o[e frnk.

“nk sK w/ok g[Zs, s?ƒ fezB pkfonk <” wzrb f;zx B/ pV/ bkv Bkb g[ZfSnk.“\podko ` i/ T[~Xo frnk sK `” ekV eodh fJe ug/V fpZb{ dh ;Zih rZbQ ftu y[ZG

rJh. w[zv/ B/ g?AfdnK ;ko jh uheK SZv fd~shnK s/ T[; dh wK pkj'A cV xVh;dh, j'o e[ZNdhs/ rkbQK eZYdh T[; ƒ xo b? rJh. wzrb f;zx jZek^pZek yVQk t/ydk ofj frnk.

xo ik e/ fpZb{ d/ j'o th m[ehnK.“sz{ wo ikJ/A oZp eoe/, fijVk sz{ w?ƒ szr ehsk ` t/ sz{ ;[Zsk Jh Bk T[~m/A, woB i'frnk `”“pk HHH `” doK ftu yV's/, p/bk f;zx tb t/y e/ fpZb{ dh fJe uhe fBeb rJh s/

T[j wK e'b'A nkgDh pKj S[vk e/ T[; d/ e[ZSV ik ufVQnk.“u[Zg eo w/ok g[Zs ` eh j'fJnk s?ƒ e?B pkfonk < pS^pS.” p/bk f;zx B/ w[zv/ ƒ

toQkT[AfdnK j'fJnK w'Y/ bk fbnk.“feT[A < fpZb{ dh wK nZi c/o eo'gh j' rJh ` feT[A e[ZfNnk w/o/ g[Zs ƒ <”“ikj ` ikj ` sz{ ph p~vk pehb nk frnk w[zv/ dk. fJjƒ ;" pko fejk PoheK d/

Bk ikj, Bk ikj. id d/y' ‘skn^skn’ eodk d"Vdk nkgD/ e[; brd/ e'b.”“eh j'fJnk nkgD/ skJ/ e'b iKdk sK ` i/ n;hA i[d/ j' rJ/ sK w'j E'VQ/ N[ZN frnk.

UdK ph T[j w/ok pZvk Gok nk.” T[; B/ fpZb{ ƒ EgefdnK fejk.“y{j ’u gp/ s/ok pZvk Gok. sz{ ph p[zBQK nK p[zBQK. id IwhB pzv bJhJ/, sK Gok,

Gok BjhA ofjzd/, Pohe pD iKd/ nk, Pohe.”“go T[j sK w/ok ;ek HHH `”“ofjD d/ sz{ pZvhnK us[okJhnK ƒ, nkj uZe ekVQk s/ s[odk j' J/E'A.”p/bk f;zx B/ w[zv/ ƒ wzih ’s/ gk e/ ekjV/ tkbk b'Ajvk u[Zfenk s/ j"bh^j"bh jt/bh tb

s[o fgnk.“mhe, fpbe[b mhe ` Pohe sK j[D nkg/ pD rJ/.” T[j fit/A p[VpVkfJnk. T[j ;'u

fojk ;h fe T[j fdB fezB/ uzr/ ;B, id'A T[; dk w[ebktk BjhA ;h nkfJnk. T[; dk Gok;kok fdB fwZNh ftu fwZNh j'fJnk ofjzdk s/ T[j nkg nkgDh woIh nB[;ko ezw eodk ;h.

Page 485: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 485

T[j th ed/ gZm/ e[so fdZs/ s/ ed/ vzroK ƒ gkDh vkj fdZsk. d'Aj jbK dh y/sh ƒ T[; dkGok s/ fJe ekwk uzrh soQK ubk oj/ ;B. xo dh IwhB s'A fpBK e[M f;nkV T[j jkb/G"bh T[~s/ th b? b?Ad/ ;B. tkj bZrdh wzrb f;zx ed/ th p/bk f;zx ƒ e'Jh ezw BjhA efjzdk;h. T[Fzi ed/ phwko m[wko j't/ iK fes/ tKY/^NhAv/ ikDk j't/, sK tZyoh rZb ;h, fezBh ewkJh;h, fezBk ftjb ;h ` T[; B/ jT[ek Gfonk.

go c/o id'A T[; dk w[ebktk nkfJnk, so"ik nkfJnk, sK fpZb{ dh wK B/ nkT[AfdnKjh xo ftu d[c/V gk fdZsk. nkgD/ dki dhnK uhIK ;KG^;KG oZydh, nkgD/ ;zd{e ƒ ;dkfizdok bk SZvdh. xo ftu ;Z; ;j[ok sK j? Jh BjhA ;B. nkgDh imkDh s/ T[; d/ pZfunKBkb fxoBk Gfonk toskn eodh. c/o fJe fdB nkfJnk id'A T[j e[M j' e/ fojk, fi;dh T[; ƒ fJZSk ;h. wzrb f;zx B/ pVk I'o bkfJnk fe fiD; tzv fbnk eoKr/ goy/s Bk tzvhJ/ s/ y/sh th ;KMh jh eohJ/. go fpZb{ dh wK B/ p/bk f;zx ƒ n?;h gZNh gVQkJhfe ‘Pohe sK SZbh g{Dh s/ j'o uhIK y/sK ftZu'A g?oK Bkb jh X{j fbiKd/ nk.’ j'o th g[ZmhnKf;ZXhnK bkJhnK s/ nzs IwhB ftu pzB/ g? rJ/, tzv j' rJh. gP{ tzv/ rJ/, ;zd tzv/rJ/. ;KM/ xo ftu ezX g? rJh. y{j dhnK tkohnK pZM rJhnK s/ fijVh wkVh w'Nh p'b^ukbj? ;h, T[j th iKdh ojh.

j[D p/bk f;zx ;t/o s'A Pkw se ezw ftu i[fNnk ofjzdk. \{B g;hBk fJe eodk.ed/^ed/ d'jK GoktK dhnK nZyK uko j[zdhnK s/ c/o d't/A BhthA gk b?Ad/. “sZsk ` sZsk `` woikJ//A p"bdk, sjK ` sjK `” ftu T[jBK d/ fdb dh nktkI r[zw j' e/ ofj iKdh. pzB/ Bkb pzBk;KMk ;h, go fezBK gkVk ;h d'jK ftueko ` fJe pkg dk \{B fJe d{i/ s'A tZy ;h.

eJh tko p/bk f;zx ;'udk fe id'A s'A T[j i[d/ j'J/ ;B, szrh ;r'A tXh ;h, xNh BjhA;h. jkVh ;kT[Dh ekw/ s/ bkrhnK ƒ d/ d[nk e/ w;K T[jBK d/ ykD i'rh fiB; pkeh pudh;h. gfjbK d'jK GoktK d/ fJefjo/ bkrh s/ ekw/ nkfd j[zd/ ;B s/ j[D d'jo/. fijVh wkVhw'Nh fiB; T[j d/ d[nk e/ wzvh ;[ZNdk ;h T[; Bkb jkbk gZsk, b{D s/b s/ xo d/ fBZe/w'N/ \ou w;K s[od/ ;B. n?Bh ikB j{b e/ th ;[ZehnK o'NhnK ` gP{nK ƒ T[j ed/ g/VkBjhA ;h gk ;fenk. fJZe' jh rb j' ;edh ;h, iK nkgD/ fYZv ƒ M[bek fdzdk s/ iK vzroKƒ g/Vk. gP{ th ftuko/ eh eod/ < d' pbd ;B T[; e'b s/ j[D T[jBK dh uwVh j/m'A thjZv T[~Go nkJ/ ;B.

n?sehA ;wK th e[M wkVk bZrk ;h, gfjb/ sK whAj fgnk jh Bk s/ id'A fgnk sKJ/Bk fInkdk fe SZbhnK d/ jkoK d/ jko wko/ rJ/. fijV/ wkV/ w'N/ NKv/ pu/ T[j jB/ohnKB/ fb|k fdZs/. j[D id'A eDe dh fpikJh dk ;wK nkfJnk ;h sK n"V b~r gJh ;h.;t/o s'A y{j i[gd/ ;B, o"DhnK j[zdhnK ;B, go Xosh J/Bh fgnk;h ;h fe T[; dh fgnk;BjhA ;h p[Mdh. c/o fijVk y/s tZso ftu nkT[Adk T[; ƒ tkj[Dk, ;[jkrDk, c/o tkj[Dk s/c/o ;[jkrDk. c/o phiDk sVe/ s'A b? e/ Pkw se. ‘iZNk s/oh i{B p[oh, jb SZv gZfmnKƒ ikDk’ dh e"Vh ;~ukJh dk nB[Gt p/bk f;zx ƒ j[D jh j'fJnk ;h. gP{ th sK nk\oikBto jh ;B. wPhBK th nZmK xzfNnK pknd nkokw wzrdhnK jB. J/B/ ezw B/ p/bk f;zxd/ fJe pbd ƒ g?o'A eZY fdZsk ;h. p/bk f;zx nkgD/ T[;/ pbd bJh ekjVk b? e/ ik fojk

Page 486: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK486

;h. i' e[M T[; d/ e'b j? ;h T[; B/ pbd dh Nfjb ;/tk s/ dtk dko{ T[~s/ \ou fdZsk.go pbd ;h fe T[~mD dk BK BjhA ;h b?Adk. fco T[; B/ fpZb{ dh wK e'b'A fJZe' fJe pudhNz{p th ;" fwzBs sobk eo e/ b? bJh s/ T[j th pbd dh fpwkoh s/ bk fdZsh. eZb/ pbdBkb T[j o"Dh fet/A eo ;edk ;h s/ fpikJh jkb/ f;o T[~s/ gJh ;h ` T[; dh fJj jkbst/y e/ T[; dk ekwk th T[; ƒ SZv frnk.

“u"Xoh s/o/ e'b'A sK fpikJh th BjhA j'Jh, sz{ w?ƒ eh d/T{A <” T[; d/ ekw/ dh fJjrZb mhe jh sK ;h. T[; ƒ sK nkgD/ r[Iko/ dk f|eo ;h. T[; e'b j? Jh eh ;h, i' T[jekw/ ƒ fdzdk <

“eh fpikJh ftZu/ ofj ikT{rh <” T[; B/ nkgD/ nkg ƒ ;tkb ehsk s/ fco T[; d/wZE/ dhnK fsT{VhnK rkVQhnK j[zdhnK rJhnK. i/ T[; ƒ e[M nk; ;h sK fJ; pbd d/ okIhj'D s/ jh ;h. ed/ ed/ T[j nkgD/ tZv/ Gok wzrb f;zx pko/ th ;'udk ;h. e[M fdB j'J/T[; dk fJe p[ZYk pbd wo frnk ;h. fJ; xo dk T[; B/ pVk b/yk fdZsk ;h. pbd d/woB g[o ;kfonK B/ wzrb f;zx gk; n|;'; ehsk, go fpZb{ dh wK B/ p/bk f;zx ƒ fJetko th n|;'; eoB bJh BjhA ikD fdZsk ;h. T[; B/ T[j b{shnK bkJhnK fe p/bk f;zxwip{o j' frnk.

“eh j'fJnk i/ T[; dk pbd wo frnk sK ` T[j fejVk ;kv/ whD/ dh \po b?DnkfJnk < s?ƒ T[jdh pj[s gJh nk <”

p/bk f;zx B/ th fJ; e"Vh ;ZukJh ƒ nB[Gt ehsk s/ T[; B/ nkgD/ Gok e'b n|;';eoB dk f\nkb SZv fdZsk. T[; ƒ th wzrb f;zx ’s/ fjoy ;h. T[j uzrk Gbk dtkJhnKikDdk ;h. bkr gk; d/ ;ko/ fgzvK tkb/ gP{nK tk;s/ T[; dh ;bkj b?D nkT[Ad/ ;B, goT[j fJe fdB th T[; d/ pbd dk dtk dko{ eoB BjhA ;h nkfJnk. fgU s'A pknd tZv/Gok jh fgU ;wkB j[zd/ jB, go T[j T[; d/ B/V/ BjhA ;h Y[Zek. J/; bJh T[; ƒ T[; Bkb;\s fxoDk j' rJh ;h. fJ; bJh fe T[; ƒ uko e'j g?Avk wko e/ ;b'so\kB/ ikDk g?Adk;h s/ fco T[~E'A dh dtkJh th T[; ƒ ok; BjhA ;h nkJh. jko e/ T[; B/ d/;h fJbki P[o{ehsk. T[; d/ fe;/ ikD{ gSkD{ B/ T[; ƒ fJe B[;yk dZf;nk ;h s/ T[j T[; d/ ej/ nB[;kojh j[D pbd ƒ o'I ekjVk fdzdk ;h.

pbd j[D T[~mD pfjD br fgnk ;h. gZfmnK ƒ th wz{j wko b?Adk ;h. T[rkbh theoB bZr fgnk ;h. d'^uko fdB j'o ekjV/ gh e/ T[j y{j se th ikD bZr fgnk. pbddh fJj jkbs t/y e/ T[; dh e[M Yko; pZM rJh. n"fynK ;"fynK j' e/ s/ T[Xko ;[XkocV e/ T[; B/ ekjV/ th fdZs/ s/ \{p Nfjb ;/tk ehsh. e[M fdBK dh ;kXBk wro'A T[; ƒfJzi ikfgnk, fit/A pbd T[~s/ e'Jh BthA nkp nk rJh j't/ ` nZi T[j pbdK ƒ gzikbh d/fojk ;h sK T[; ƒ fit/A ;koh szrh G[Zb rJh ;h. T[; ƒ :kd nkfJnk fe T[; dk pkg{ne;o fejk eodk ;h L “iZN dh T[bkd sK gP{ nk gP{.”

;Zuw[Zu jh T[; dk pkg{ mhe jh nkfynk eodk ;h, T[; B/ nB[Gt ehsk. j"bh^j"bhT[; B/ pbdK ƒ fjZe e/ y{j s/ fbnKdk s/ p/bk rkXh ftu c;k fdZsk. Iok e[ goQK T[;dk tZvk Gok X"D ;[ZNh p?mk ;h ns/ T[; dk fJZe' fJe pbd pzB/ d/ ;[Ze/ fij/ xkj ƒ wz{j

Page 487: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 487

wko fojk ;h. nkgD/ tZv/ Gok dh wip{oh ƒ nB[Gt eoe/ T[j fBzwhQ fijh w[;eDh ftujZf;nk. fezBh fxoDk ;h T[; dhnK nZyK ftu fit/A fe T[j nZyK jh nZyK ftu efj fojkj't/ fe t/y b? s/o/ fpBK th w/ok pbd okIh j' frn? `

“Pkpk, whfDnK ` wo ikJ/ s/ok u'o.” nkgD/ fuZs'A T[; B/ wzrb f;zx ƒ ;[Dk e/ fejks/ pbdK ƒ nko bk fdZsh. jbN frV fojk ;h. u[ZbQ/ ftu uKdh tzBK gkDh vZbQ^vZbQ eodkg? fojk ;h. gkDh ftZu'A T[; ƒ nkgDh bfj^bfj eodh jkVh BIo nkJh s/ T[j wro{o j'T[~fmnk. T[; B/ Bko/ dh g{Sb wo'V e/ whD/ d/ nko bk fdZsh. pbdK B/ g?AfdnK jh SkbKu[Ze bJhnK. jkb/ w;K r/Vk jh g{ok j'fJnk ;h fe bZm Bkb n"yV e/ whDk fvZr fgnk s/T[~G/^T[~G/ ;kj b?D bZr fgnk. p/bk f;zx dk wkB'A bZe N[ZN frnk. T[; dhnK nZyK nZr/jB/ok Sk fgnk. T[; B/ w;K^w;K whD/ ƒ T[mkfbnk ` j[D T[j j'o ezw BjhA ;h eo ;edk.T[~gob/ gkf;UA nobh eZY e/ T[; B/ whD/ ƒ gzikbh j/m'A eZfYnk s/ E'Vk fijk nZr/ s'fonk,go T[j uko e[ g?o g[ZN e/ c/o p?m frnk. p/bk f;zx d/ g?o wD^wD d/ j' rJ/ `

“j[D w/oh phikJh feZdK j'T{ ` NZpo Nhjo feZE'A ykT{ <” T[; d/ nzdo'A fJe nkjfijh T[mh.

“p/fbnk, b? nkj pbd i'V b?, w?A sK j[D HHH”, T[; B/ fgZS/ gos e/ d/fynk, T[;dk tZvk Gok nkgDk pbd bJh yVk ;h.

Page 488: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK488

uokth

“d/y sK pho w?A ;[jDh bZrBh nK <”uokth B/ nkgDh ;[ZED d/ tZN mhe eod/ j'fJnK nkgD/ S'N/ Gok ƒ g[ZfSnk fijVk w;K

S/nK tfoQnK dk ;h.“pj[s ;[jDh `” efj e/ T[j jZ; fgnk s/ c/o skbhnK wkodk pkjo ƒ d"V frnk.

go uokth ƒ nkgD/ S'N/ Gok d/ efjD ’s/ ftPtk; Bk nkfJnk. T[; B/ uz[Bh mhe eofdnK,;zd{e ftZu'A PhPk eZfYnk s/ nkgD/ Bt/A ;{N dk ikfJIk fbnk. fco fit/A jh T[; B/ PhP/ftZu'A MkedhnK nkgDhnK d' nZyK ftu nZyK gkJhnK sK HHH PhP/ T[~s/ wkB' r/o{ fco frnk.T[; d/ wz{j ƒ eh j' frnk ;h < T[j vo rJh s/ fco T[; B/ S/sh d/ e/ PhP/ dk gk;kgosk fdZsk.

“t/y Bk ;kdrh th fezBh Ikbw n? :ko `” gfjb/ B/ fejk ;h.“i/ E'VQk fijk pD^mD ikJ/ sK nZr Jh bk dJ/.” d{i/ B/ fejk ;h.T[; tZb t/y e/ ehsh rJh d' gVQke{ w[zfvnK dh rZb pks T[; ƒ :kd nkJh. T[;

t/b/ T[j w[zv/ T[; ƒ fezB/ G?V/ bZr/ ;B, T[j ;'u ojh ;h. T[; B/ nZyK eZY e/ T[BQK tZbt/fynk ;h s/ T[j ftuko/ Pow;ko j'J/ BhthA gk e/ nkgD/ okj/ g? rJ/ ;B. go nZi T[jƒfJBQK PpdK ftZu'A gsk BjhA eh ;tkd nk fojk ;h. T[j ukj[zdh ;h fe nZi c/o e'Jh T[;ƒ fJ; soQK nky/. T[; B/ PhP/ ftu fco nkgDh B[jko t/yDh nkozG ehsh. id'A o{g dkgq;z;e e'Jh Bk j't/ sK ne;o PhP/ dh UN b?Dh g?Adh j?. T[; ƒ nkgDk nkg nZi p/rkBkfijk bZfrnk ;h. T[j nkgD/ nkg ƒ j"bh c[Zb fijh T[~vdh T[~vdh fijh nB[Gt eo ojh;h. T[; d/ ;kjK ftu fit/A ;[rzXh x[b rJh j't/.

“Bh uokthJ/ ` nZi wjhnK b? e/ BjhA ikDk <”pkjob/ p{j/ ’u'A T[; dh p[ZYh wK dh nktkI T[; d/ ezBhA gJh. ‘jkfJ w?ƒ’ T[j sqpe

gJh. ‘i/ wK B/ d/y fbnk sK eh j'T{ <’ efj e/ T[; B/ S/sh^S/sh nkgDk BtK ;{N bkj[DkP[o{ eo fdZsk. fco fit/A T[; ƒ e[M :kd nk frnk s/ T[j nkgD/ nkg jh jZ; gJh.

“w?A ph fezBh vokeb nK. wK ƒ sK e[; dhAjdk Jh BjhA.” fit/A T[j nkgD/ nkg ƒp[VpVkJh j't/.

“Bh e[VhJ/ ` nzdo/ jZ;h ikBh nK. eh j' frnk s?ƒ <” T[; dh wK B/ vzr'oh Bkb

Page 489: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 489

s[ofdnK fejk. uokth B/ d"V e/ T[; dh vzr'oh cV bJh s/ fejk, “e[; BhA wK, n?w/ jk;knk frnk.”

“itkB ijkB e[VhnK dk J/dK jZ;Dk mhe BjhA j[zdk XhJ/ ` i/ s/ok pkg{ f;o ’s/ j[zdk,sK j[D ƒ s/o/ jZE ghb/ eo d/D/ ;B. w?A pukoh sK j'Jh nZy'A nzBQhA. dZ; eh eoK < j[DsK s/o/ wkw/ Jh e[; eoBr/.” uokth e[M Bk p'bh. T[; B/ nkgDh p[ZYh wK ƒ ghVQh T[~s/fpmk e/ w[jo/ uoyh vkj fdZsh s/ nkg S/sh^S/sh g[okD/ cV/ j'J/ w?b/ e[u?b/ egV/ gk e/,Bt/A ;{N ƒ r[ZSk^w[ZSk eo e/ ;zd{e dh fJe r[Zm ftu b[e' e/ oZy fdZsk.

“wK ` w?A wjhnK b? e/ uZbh nK `” efj e/ T[; B/ wZMK jZe bJhnK.pho' ƒ ;ko/ fgzv d/ w[zv/ e[VhnK uokth jh efjzd/ ;B. Gkt/A T[; dh wK B/ gfjbK

gfjb fJ; Bkw dk fto'X ehsk ;h, go j[D T[; ƒ th fit/A fJ; Bkw Bkb e[M T[B; j'frnk ;h. id'A dk uokth dk fgsk wo frnk ;h, T[d'A s'A T[; B/ xo d/ r[Iko/ ƒ s'oBtk;s/ nkgD/ fgU tkbk feZsk, wZMK ukoBk, jh ngDk fbnk ;h. e[M wZMK T[; e'b nfXnko/’s/ ;B s/ e[M d; o[gJ/ wjhBk uokJh T[~s/. T[j nkgD/ xo d/ fszBK ihnK dk r[Ikok pVhuzrh soQK o/VQh ik ojh ;h.

fgzv dh ;hwK T[~s/ fJe YZeh ;h s/ T[; d/ Bkb bZrdh IwhB p/^nkpkd gJh ;h. T[~E/bkrd/ fgzv tkb/ s/ j'o eJh uotkj/ wZMK ukoB tk;s/ ub/ nkT[Ad/ ;B. pho' th fJZE/ jhwZMK ƒ u[rDk SZv d/ nkg edh NkjDK Bkb y/vdh, edh nkgD/ fBZe/ Gok tk;s/ gbkj d/gZfsnK dhnK rZvhnK s/ GzphohnK pDkT[Adh ofjzdh. go wZMK ƒ ed/ th BIoK s'A go/Q Bkj'D fdzdh. gfjbK T[; d/ fJ; feZs/ ƒ XkoB eoB T[~s/ ek|h uouk j'Jh ;h go j[D ;Gu[Zg ukg ;B. pho' B/ fJokdk eo fbnk ;h s/ T[j fJ; s'A fgZS/ BjhA ;h jNDk ukj[zdh.

id'A s'A T[; B/ itkBh ftu g?o ofynk ;h, T[; T[~s/ fBZs BtK ozr pdbdk ;h. T[;d/ r[nKYhnK d/ w[zv/ B/, fijVk nkg th wZMK ukodk ;h, fJe tko T[; tZb t/y e/ fejk;h, “fiZE/ r[V j't/, T[~E/ wZyhnK nk jh iKdhnK B/.”

“i/ eoV/ r[V dh g/;h Iok I'o Bkb wZE/ fpZu bZr/, sK rbh ph j' iKdh nk.” s/gsk BjhA pho' B/ T[; ƒ j'o eh eh ;[DkJhnK. T[; fdB s'A fe;/ uke B/ th T[; tbt/y e/ p'b eZ;D dk j"A;bk BjhA ;h ehsk.

;[Gkn dh T[Fzi th T[j Iok nZyV jh ;h. fJj T[; d/ feZs/ bJh, j? th Io{oh ;h.J/;/ bJh uoKd ftu nkJ/ ;ko/ uke T[; e'b'A vod/ ;B. go uokth ;h fe ;dk nkgD/ezw ftu w;s ofjzdh. T[Fzi th nkgDh wK d/ PpdK ftu ‘T[j e'm/ fiZvh w[fNnko ;h’. T[;dh wK B/ Gkt/A fJj nzdkIk nkgDh Xh ƒ N'j e/ jh bkfJnk ;h, go j? ;h ;Zu. r'o/ ozrT[~s/ bkbh dh Gk, wkB' fuZN/ r[bkp T[~s/ bkb o"PBh fpyo ojh ;h. nZyK th fe;/ izrbdh joBh tKr s/ fco fJ; T[~s/ tkXk fJj fe T[BQK ftu ;dk fJe i's irdh ofjzdh—;dkw;sh dh. nzr th tkj ` tkj ` y[ZbQ/ v[ZbQ/ s/ fBZro ;B. T[; dhnK I[b|K ;dk jh jtkdh nktkorh ƒ y[ZbQ^y[ZbQ, fyzvo^fyzvo, T[~v^T[~v, T[~bo T[~bo, w\"b eodhnK ofjzdhnK;B. T[; B/ ed/ th fJBQK ƒ ;tkoB dk :sB BjhA ;h ehsk. T[; ƒ J/Bh ftjb th feZE'A;h < T[j sK ;r'A fJe wPhB tKr ;t/o s'A Pkw se wjhnK d/ nkjo ftu o[ZMh ofjzdh

Page 490: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK490

;h. wZMK dh ;zGkb s/ r'jk e{Vk eoB, gkEhnK gZED, xkj y'sD s/ xo dk o'Nh N[Ze eoBsZe jh T[; dk ihtB ;hws ;h. fgSb/ d' e[ ;kbK s'A T[j jh xo dk pkg{, wK, G?D, ewkT{s/ fIzw/dko fJ;soh dk feodko pVh \{ph Bkb fBGkT[Adh ubh nk ojh ;h.

go T[; dh wK ƒ ;dk jh T[; d/ to dk f|eo fgnk ofjzdk. itkB ijkB Xh T[~s/e'Jh dk} bZrD s'A th T[j vodh ;h. T[j ne;o T[; ƒ efjzdh ofjzdh, “Bh e[M ;hDkgq'Dk ph f;Zy b?. nrb/ xo ik e/ eh eo/Arh <”

“ofjD d/ Bh wK, w?s'A BjhA fJj pohe ezw eoB j[zd/.” T[j nZr'A jZ; e/ Nkb SZvdh.pho' s'A u'oh^u'oh T[; dh wK r[nKYDK Bkb rZbK eodh, “w/oh Xh sK P/o nk P/o.

wikbe/ i/ T[; pb e'Jh nZy Go e/ ph d/y ;e/.”go wz{j T[~s/ T[j ne;o T[; ƒ skVBk eodh ofjzdh, “Bh d/yhA fes/ e'Jh ebze Bk

yZN bwhA.”“wK ` w?A e'Jh fBnkDh nK.” T[j n~r'A jZ; SZvdh. T[Fzi th nKYDK^r[nKYDK uokth

d/ ih s'V e/ ezw eoB T[~s/ fdb jh fdb ftu T[; dh f;|s eodhnK ofjzdhnK ;B.go gsk BjhA fgSb/ e[M fdBK s'A uokth d/ ihtB ftu e'Jh BtK w'V nk frnk ;h,

i' T[j j[D f;T{D gq'D ftu th fdbu;gh b?D bZr gJh ;h. oks ƒ id'A T[; ƒ ftjb fwbdhT[j ;o'QA d/ s/b d/ dht/ dh wZXw fijh s/ fNwfNwKdh o"PBh ftu feZvh^feZvh oks rJ/ see;hdk eZYdh ofjzdh. T[j ukntK dhnK, T[j^T[[j c[bekohnK eZYdh, fe T[; dhnK ;j/bhnKj?okB ofj iKdhnK.

“Bh fJj fejs'A f;ZyhnK < uzdohJ/ ;kƒ ph e[M dZ;.” T[j efjzdhnK, go T[j T[BQKƒ jZ; e/ Nkb SZvdh. T[; ƒ nkg ;wM BjhA ;h nkT[Adh, fe T[; d/ nzdo'A e'Jh T[pkbfijk T[~mdk ;h i' ;{Jh okjhA s/ ozr^fpozr/ XkfrnK d[nkok, ukdoK T[~s/ p{N/, c[Zb, t/bK,gzSh, fjoB s/ gsk BjhA j'o eh, eh pD iKdk ;h.

nZi th T[j wZMK b? e/ YZeh ftu g[Zi rJh. oks T[j pj[s d/o se e;hdk eZYdh ojh;h. T[; dhnK nZyK ftu T[BhAdo/ d/ v'o/ ;k| fd; oj/ ;B. go nZi YZeh ftu g[Zi e/Bk jh T[; B/ NkjDK y/vhnK, Bk jh GzphohnK pDkJhnK s/ Bk jh gbkj d/ gZfsnK dhnKrZvhnK. ;r'A T[j s{s d/ T[jb/ j' e/ d{o yVQ/ ukeK tZb t/y ojh ;h. gsk BjhA T[; ƒfe; dh T[vhe ;h. fco nukBe jh id'A T[; dh fBrkj b;{VQh ozr dh gZr T[~s/ gJh sKT[; dhnK nZyK ftu fJe uwe nk rJh s/ c/o T[j s{s d/ sD/ d/ Bkb yfjzdh ubh rJh.T[; ƒ :kd nkfJnk fe fJe fdB fJ; b;{VQh gZr tkb/ dh wZM Bkb T[; dh wZM fGV rJh;h. wZMK d/ f;zr w;K jh T[BQK B/ ‘j'J/, j'J/’ eo e/ S[vkJ/ ;B. p/rkBhnK wZMK d/ f;zrKd/ N[ZND dk vo th sK ;h.

“f;zr sK pu rJ/.” T[; d/ wz{j'A ;[Gkte jh fJj Ppd fBeb rJ/ ;B.“f;zr sK j[D g;k p?m/ nK.” T[; rZGo{ B/ T[; dhnK nZyK ftu d/yd/ j'fJnK fejk

;h. T[; dk ih ehsk fe T[j T[; ƒ yohnK yohnK ;[Dk d/t/, go T[; d/ Got/A i[Z;/ s/wodkBk ;[jZgD ƒ t/y e/, gfjbh tkoh, T[; t/b/, T[; w[zv/ dh ejh j'Jh rZb dk T[; ƒe'Jh noE ;wM BjhA ;h nkfJnk, go xo ik e/ oks Go T[j U;/ rZb ƒ ;'udh

Page 491: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 491

ojh s/ fco e[M ;wM nkT[D ’s/ nkgD/ nkg jh jZ; gJh. T[; fdB s'A T[j b;{VQh gZrtkbk ed/^ed/ wZMK ukodk ukodk T[; d/ e'b^e'b nkT[D bZr fgnk ;h. T[j ;h th bkrb/fgzv dk.

fJj :kd eofdnK^eofdnK wZmh fijh g"D d/ M"Ae/ Bkb T[; ƒ T{Fzx nk rJh s/c/o T[j BhAdo dh M'bh ftu fvZrdh ubh rJh. T[; ƒ fJe ;[|Bk nkfJnk. jbN uZb fojk;h. n"b{ ftu uKdh^tzBK gkDh g? fojk ;h. uokth n"b{ dh w'oh d/ nZr/ jZE oZy e/ gkDhƒ vZeD dk :sB eo ojh ;h. go gkDh ;h fe T[; d/ jZEK T[~s'A dh, n"b{ dhnK pzBhnKT[~s'A dh Sbe^Sbe g?Adk ;h. fco T[; B/ ;[ZfsnK^;[ZfsnK fJzi nB[Gt ehsk fit/A T[; dhrZbQ T[~s/ e[M tZik j't/. T[j sqGe e/ T[~mh s/ T[; B/ nkgDh rZbQ T[~s/ jZE bk e/ t/fynk.T[; dh rZbQ T[~s/ s{sh dk frZbk^frZbk o; bZrk j'fJnk ;h. T[; B/ G[zi/ gJh o;h j'Jh s{shƒ u[e e/ wz{j ftu gk fbnk. s{sh dh fwmk; d/ Bkb T[; dh ihG B/ fwZNh dh feoe dk;[nkd th nB[Gt ehsk. fJ; d/ Bkb jh T[; d/ fdwk} ftu fJe f\nkb B/ uz{Yh tZYh L‘eh t/b/ f;o fpB wkfDUA bzfxnk i'pB th fJ; s{sh tKr feoe tkbk j' iKdk j? < fJjs{sh i' nkgD/ i'pB d/ o; Bkb Go e/, s/ gZe e/, nkg jh j/mK fvZr gJh ;h.” c/o T[;B/ nkekP tZb Mksh wkoh.

“jkfJ w?ƒ ` fdB sK fezBk Jh Yb frnk. w?A n?Bk fuo ;[Zsh ojh <” T[j p[Vp[VkJhs/ n"VQe/ T[~mh. ;G uke ik u[Ze/ ;B. e[M d{o goQ/ T[; ƒ wZMK p?mhnK BIo nkJhnK.T[j T[BQK tZb tXh. go fJj eh < T[; dhnK sK e/tb ;Zs wZMK ;B. fJj sK tX/o/ ikgdhnK;B. fJj j'o wZMK fe; dhnK j'DrhnK < T[; B/ ;'funk. T[j wZMK e'b g[Zih sK gbkjd/ fgSb/ gkf;UA T[; ƒ T[jh b;{VQh gZr BIo nkJh. T[; d/ g?o fit/A wD^wD d/ j'rJ/. T[; dk fdb X"AeDh tKr XVe fojk ;h. go b;{VQh gZr j'o th BIdhe nkT[Adh rJh.

“s/ohnK wjhnK w?A w'V fbnkfJnk ;h HHH y/sK pb'A. SzG ftu gkDh ph vkj fdZsk.”T[; rZGo{ B/ MefdnK^MefdnK s/ o[e^o[e e/ nkfynk. go T[j e[M Bk p'bh. T[j c/op'fbnk, “d/y sK few/A fjb fwb rJhnK. j[D BjhA fGVdhnK.”

T[; B/ nZr/ tX e/ uokth d/ w'fYnK T[~s/ jZE oZy fdZs/. T[; ƒ fJe ezpDh fijh nkJhs/ c/o T[j T[; rZGo{ dhnK pkjK ftu fv~rdh ub/ rJh. n"b{ ft~u'A gkDh Sbe fgnk;h. T[; rZGo{ B/ nkgDh T[Fzrbh Bkb T[; dh m'vh u[e e/ T[; dhnK nZyK ftu nkgDhnKnZyK gk fdZshnK. T[; ƒ fJzi ikfgnk fit/A T[j o'w^o'w BfPnk rJh j't/ ` c/o T[; dhnKnZyhnK dh skp Bk b? e/ id'A T[; B/ BhthA gk e/ X"D fBtkJh sK T[; rZGo{ dhnK prbKdh MhE ftZu'A d{o fgzv d/ okj T[~s/ T[; ƒ fJe fBZek fijk XZpk ufbnk nkT[Adk fdf;nk.T[j fJedw pV/ I'o Bkb T[~mh s/ rZGo{ dhnK pkjK ftZu'A fBeb e/ fgzv d/ okj tZb t/yDbZr gJh. T[j XZpk j[D j'o B/V/ nk fojk ;h s/ T[; d/ fBZe/ Gok dh Peb ftu tNdk ikfojk ;h `

Page 492: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK492

bkb w"i/

d[gfjoK t/b/ nfs dh rowh g?D fgZS'A soekbhA b'jV/ dh nBQ/oh uZb gJh ;h.fit/A fe;/ d/ I[bw nZr/ ;zrokw yVQk eo ojh j't/. go soekbK d/ goSkftnK ftu eh I'oj[zdk j? < T[BQK nk\o tXfdnK^tXfdnK nzs ekbh p'bh oks ftu ik ;wkT[Dk j?. xVhe[ dh nBQ/oh, f\nkbh jB/oh s/ fco T[j' thokBh, eVethA X[Zg s/ j[zw;. soekbK d/goSkt/A j[D oks s'A fBy/V/ BjhA ;B ik ;ed/.

dtkyVh ’s/ fgnk dhtk th fit/A nk\oh dwK T[~s/ ;h. T[; ftu xVh e[ dh i's pkeh;h. gsk BjhA T[j fezfBnK e[ ;kbK dk J/; w?b Bkb bZE gZE dtkyVh T[~s/ fgnk ;h. T[;ƒ ed/ fe;/ B/ ;k| eoB dk :sB BjhA ;h ehsk. T[; d/ nkgD/ jh wB dh ibB ƒ nkgz{jh pkjo fBeb^fBeb e/ T[; ƒ ekbk, e[jik s/ pdPeb pDk fdZsk ;h. fezBK ;[jDk s/bkb ;h, id'A T[j gfjbK^gfjb fJ; xo ftu nkfJnk ;h. go MZyVK ƒ T[j eh ikD/ <i/ T[j fJe fdB ir g?Adk ;h x[ZN e[ s/b Bkb sK eJh^eJh fdB jB/o/ ftu jh fgnk ofjzdk;h, nkgD/ ftu ou/ s/b T[~s/ ;zs[PN ofj e/. T[; T[~s/ nzdo pkjo w?b dh fJe sfj pZMu[Zeh ;h. T[wo d/ sekI/ Bkb T[j j[D nkgD/ ftu j'o s/b iIp BjhA ;h eo ;edk, ;r'AT[; ƒ fBZs ;Zio/ s/b dh b'V ;h.

nZi th E'VQk fijk ;oQ'A dk s/b T[; ftu fJzi fgnk ;h, fit/A ;kro dh ftPkb fjZeftu e[M e[ f;ZghnK gJhnK j'D. T[j J/;/ T[~s/ ;zs[PN ;h go nk\oK dk MZyV nZi T[;dh fNwfNwKdh i's ƒ t/y BjhA ;h ;[ykT[Adk, T[j pj[sh d/o ir u[Zfenk ;h.

dht/ dh wZXw fijh o"PBh ftu wzih T[~s/ gJhnK cNhnK g[okDhnK d' e[ i[ZbhnK, fiBQKT[~s/ ;{s^;{s fyD izwh j'Jh ;h, BIo nk ojhnK ;B. ezXK T[~s/ EK go EK gJ/ XZp/ s/w?b d/ fBPkBK B/ ezX dh ozrs jh pdb fdZsh ;h. ykbhnK ns/ fBZe/^fBZe/ N'fJnK Bkbewo/ dk eZuk |oP fe;/ d/ g?ohA gJ/ SkfbnK tKr BIo nk fojk ;h. e'mVh d/ u"jhA yz{ihAu{fjnK dhnK y[ZvK ;B, go T[BQK ftu tZ;'A e'Jh BjhA ;h. PkfJd T[j G[Zy Bk ;jko;e/ j'D. fNwfNwKd/ ukBD/ ftu BIo nkT[Adk NkehnK tkbk w'N/ yZdo dk ehbh NzfrnK p'wkfonk s/ Mo'fynK tkbk e[Vsk j'o NkehnK dk Gko BjhA ;h ;jko ;edk. jtk dk e'Jhp[ZbQk nkT[Adk s/ T[; ƒ fjbk iKdk. T[; d/ fjZbD Bkb g?dk j'fJnk goSktK fJzi bZrdkfit/A e'Jh G[Zy wkfonk wB[Zy wz{j nZv fojk j't/ s/ ed/ fJzi fit/A G[Zy ƒ PKs eoB

Page 493: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 493

bJh fYZv ftu S[ok x'g fojk j't/. fuZpK tkbh rVth ns/ e[M e[ x;/ j'J/ p/YZp/ GKfvnKd/ goSkt/A SZs j/mK P?skB dk o{g Xkoh p?m/ ;B. SZs ’u'A ed/^ed/ e[M fwZNh feo g?Adhs/ J/; vokT[D/ wkj"b ftu fJe dod^Goh ;[o nbkg fdzdh. fJe ftbeDh fijh dh ;[o,fit/A SZs j'o Gko Bk ;jko ;edh j't/. fJBQK ;kohnK uhIK d/ nkekoK ftu fty/tK j[zd/j'fJnK th fJe nN[ZN ;KM ;h. pV/ fuo s'A fJj ;G uhIK w'Y/ Bkb w'Yk i'V e/ d[y^;[yftZu'A eZmhnK bzx ojhnK ;B.

fJe I'o dk p[ZbQk nkfJnk, dht/ dh i's ezph s/ Bkb jh fJe ukdo b~E e/ |oP T[~s/ftS rJh. ukdo d/ bZEfdnK jh ;kwQDh ezX ’s/ fJe j'o goSkt/A dk tkXk j'fJnk. bzwh^bzwh, tXh j'Jh s/ e[jih dkjVh, fyZbo/ j'J/ f;o d/ tkb, E'VQk fijk nZfvnk wz{j s/ e[Zpkj'fJnk ;oho. tkbK dhnK iNK dk goSktK tXdk^tXdk ed/ pksK ftu ;[D/ fdUnK d/ f;zrKtork o{g XkoB eoB bZr g?Adk s/ ed/ E'VQk fijk nZfvnk w{zj j'o nZv j' iKdk. fit/A e'Jhok\fPP nkgD/ fPeko tb ƒ tX fojk j't/. fJj p[ZY/ eow/ dk goSktK ;h. T[; d/ w{zjT[~s/ gJhnK M[oVhnK fe;/ oki d/ gkN'^gkN' j'D pknd gJhnK jZdK dh fBnkJhA ;B. T[joki fijVk pj[s ;ko/ XkVthnK dk fPeko j'fJnk j't/.

eow/ d/ ;oho d/ i'VK T[~s/, X"D ns/ frZfNnK s/ g?oK T[~s/ w?b dh sfj izwh j'Jh ;h.w?b dh fJ; w'Nh sfj B/ s/ g?oK dhnK sbhnK d/ w'Nkg/ B/ T[; ft~u'A rowh ;odh d/ nB[Gtƒ fpbe[b fwNk fdZsk ;h.

“pkg{ ` w?ƒ ph bkb w"i/ b? d/. G'b/ d/ GkJhJ/ B/ T[jƒ bkb w"i/ b? e/ fdZs/ nk.pkg{ ` d/fynk T[j fezB/ ;[jD/ nk.” eow/ d/ bkr/ wzih T[Zs/ fgnk bkvk p[VpVkfJnk.

“b? fdnKrk g[Zso `” efj e/ T[; B/ bkv/ ƒ EZge e/ ;[bk fdZsk. c/o ewo/ ƒ bkv/dhnK s'sbhnK go ;[nkdbhnK rZbK :kd nkJhnK.

“pkg{ ` G'bk efjzdk ;h w?A bkb w"i/ gk e/ ;e{b/ ikwKrk. w?ƒ ph w"i/ b? d/, w?A phgVQBk nK. G'bk efjzdk ;h gVQ e/ w/o/ e'b n?B/ ;ko/ g?;/ j' ikD/ nk. sz{ ph gVQ b?Adk sKpkg{. w?A gVQ e/ s/ok p'Mk g?f;nK Bkb Go dT{A. e?dk eh j[zdk pkg{. w?ƒ ph b? d/. sz{sK o'I efjBk, b? e/ sK fdzdk Bh e?dk.”

eowk T[; ƒ o'I bkok bk SZvdk fe e?dk b? fdnKrk, bkb w"i/ b? fdnKrk, gofeZE'A < wId{oh eo e/ sK w;K xo dh vzr^NgkJh jh j[zdh ;h.

“gkDh d/JhA pkg{ `”eowk S/sh^S/sh bkv/ dh wzih g[nKdhUA T[Zfmnk s/ fpBK uZgD d/ xV/ ft~u'A e[M gkDh

fwZNh d/ m{m/ ftu gk e/ bkv/ ƒ fgnkfJnk s/ T[j fco x{e ;"A frnk.bkvk eow/ d/ g[Zs ƒj dh nkf\oh fBPkBh ;h, fi; ƒ T[j d't/A iD/ d' ;kb dh nt;Ek

ftu p[ZY/ eow/ d/ jZEK ftu SZv e/ ekb^tZ; j' rJ/ ;B. bkv/ ƒ gkbD bJh, fJ; ƒ tZfvnKeoB bJh, bkv/ ftu p[Ykgk S[gkT[D bJh, T[; ftu pkbgB dh Gkb bJh.

bkvk w[ZY s'A jh pVk j;w[Zy, ifrnk;{ ns/ pks{Bh ;h. T[j pj[s rZbK eodk ;h.pj[s gqPB g[ZSdk ;h. eowk id'A wId{oh eoe/ xo gosdk sK bkv/ dhnK s'sbhnK rZbK;[D e/ T[; dh ;koh EektN bZE iKdh, T[; d/ ePN eZN/ iKd/. fceo s/ wk:{;hnK eZNhnK

Page 494: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK494

iKdhnK. feZE/ fJe v/Y wD Gko f;o ’s/ Y'Dk s/ feZE/ fwZmhnK^fwZmhnK s'sbhnK rZbK `d' nkB/ c/ok s/ fco d' nkB/ c/ok. d' nkB/ b? e/ fco th fceo, e[M j'o b?D dk, Pkwdh o'Nh bJh, bkv/ bJh, e'Jh uhI t;s fbikD bJh. bkv/ e'b'A T[; ƒ g?;/ BjhA ;r'A fgnkofwbdk ;h. fi; dh fJe S[j T[; ƒ th gziK S/nK ;kbK dk fJe pZuk pDk fdzdh ;h, bkv/Bkb y/vD bJh, bkv/ ƒ bvkT[D bJh. go id'A bkvk jZ;dk^jZ;dk T[; ƒ g[~Sdk, “pkg{bkb w"i/ fbnKd/ fe BjhA <” sK T[j w[V yks/ ftu fvr g?Adk. T[j ftZu/ ftu e[VQdk feT[; ƒ j'o ewkT[Dk ukjhdk j? sK fe S/sh^S/sh g?;/ i'V e/ bkv/ dh f;|koP g{oh ehsh ik;e/ ns/ fco bkvk g?ohA w"i/ gk e/, jZE ftu e?dk b? e/ m[we^m[we eodk ;e{b ik;e/. T[; ƒ :kd nkfJnk fe T[j th fBZek j[zdk w"finK bJh fJt/A jh fI~d eodk j[zdk;h. go j[D T[; ƒ i/m jkV dhnK X[ZgK s/ g'j wkx d/ gkfbnK ftu i[Zsh dh b'V BjhA;h Gk;dh. T[; fdnK g?oK dhnK sbhnK dk IwhB Bkb yfjzdk gk;k pj[s eoVk s/ i[Zshdh fBnkJhA j' frnk ;h. T[BQK ftu rowh s/ ;odh dk e'Jh nB[Gt BjhA ;h. T[; d/ g?ojh T[; dh i[Zsh ;B. go T[j fJj Io{o nB[Gt eodk ;h fe bkvk ni/ fBnkDk j? s/ T[;ƒ i[Zsh dh ;\s Io{os j?. go feZE'A < xo dkD/ BjhA s/ wK ghjD rJh `

fgSb/ j|s/ s'A bkv/ ƒ tZvh wksk fBebh j'Jh ;h. T[j nZr/ Bkb'A pj[s wkVk j' frnk;h. fJe d' tko T[; B/ pj[s nVh ehsh s/ bkb w"i/ wzr/. c/o fBYkb j' e/ wzih s/ fgnkfojk. id'A p[VpVkT[Adk sK th w"finK dh wzr eodk. ed/ edkJhA gkDh iK ukj wzr b?Adk s/c/o ;"A ofjzdk. eowK j[D pj[s f|eowzd ;h. nZr/ sK bkv/ dhnK s'sbhnK rZbK T[; dhEektN T[sko fdzdhnK ;B, go j[D ;\s fwjBs s'A pknd id'A T[j xo w[Vdk sK bkv/ dhshwkodkoh ftu i[fNnk ofjzdk. j[D T[BQK rZbK dh Ekt/A T[; dhnK nZyhnK ftu f|eo s/go/PkBh dhnK MbehnK gqsZy t/yhnK ik ;edhnK ;B. nZi th fJ; P{edh oks ftu T[j bkv/d/ g[nKdh p?mk ;h. ;'uK ftu v[Zpk j'fJnk T[j nukBe jh BhAd dh r'd ftu ik fgnk.

;t/o/ T[~m e/ T[j bkrb/ xo dh fJe p[~YVh ƒ bkv/ dh d/y Gkb bJh xo SZv e/nkg wId{oh eoB tk;s/ bkrd/ e;p/ d/ bkohnK d/ nZv/ ’s/ ub/ frnk. d[gfjo skJhA T[;B/ w;K fJe o[gJhnk ewkfJnk s/ T[; dh ;woZEk itkp fdzdh ik ojh ;h. nZi dh fdjkVhe[M uzrh bZrh ;h. go w"finK bJh jkb/ fJe o[fgnk j'o ukjhdk ;h s/ T[; s'A pkndo'Nh s/ ukj dk \ou T[; d/ f;o T[~s/ ;h. Pkw t/b/ T[j o[gJ/ dh GkB ƒ frDdk^frDdkxo gj[zfunk. T[; p[ZYh B/ dZf;nk fe T[; d/ fgZS'A bkv/ B/ fJe d' tko, bkb w"finK bJhpj[s nVh ehsh ;h s/ fco T[; B/ T[; ƒ, w;K w;K, T[BkGK dk gkDh fgnk e/ ;[bk fdZsk;h. T[; p[ZYh B/ fJj th fejk fe wksk ƒ w"i/ Io{o fbnk e/ d/j, BjhA sK fJj T[bNhg? ikt/rh.

“nZSk `” efj e/ T[j u[Zg eo fojk. T[j ;'u fojk ;h fe fJj wksk ;kv/ rohpKe'b'A jh feT[A w"i/ wzrdh j?. ;kv/ fgzv d/ ;odko (ikrhodko) d/ xo pj[s jh ehwshi[ZshnK s/ ;?Avb jB, T[j fJ; ƒ feT[A g;zd BjhA nkT[Ad/ < T[BQK e'b'A feT[A BjhA fJj w"i/wzrdh < eh J/; tZvh ;koh s/ ftPkb d[BhnK ftu fJ; wksk ƒ j'o fe;/ B/ w"i/ BjhAgkJ/ < ;'udk^;'udk T[j o'Nh N[e d/ \ou s'A pknd puh u[nkBh tb x{odk j'fJnk ;"A frnk.

Page 495: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 495

;t/o/ T[~m e/ T[j c/o nZv/ tb s[o fgnk. fJ; f\nkb Bkb fe nZi T[j jZv^s'VthAfwjBs eoe/ w"i/ Io{o fbnkt/rk, sK fe wksk T[bNh Bk g? ikJ/. Ybdh d[gfjo se T[;B/ w;K u"dK gzdoQK nkB/ ewkJ/. eZbQ dh puh j'Jh utkBh gk e/ th T[; e'b d' o[gJ/ BjhA;B pDd/. d[gfjo'A pknd T[Fzi th ;[nkoh dk jkb e[M wzdk g? iKdk ;h. T[; dhnK nZyKftu fBokPk dhnK MbeK gqsZy fd; ojhnK ;B. d{o Bfjo d/ g[b d/ e{jDh w'V s'A w[VdhT[; ƒ fJe w'No BIo nkJh. T[; dhnK nZyK ftu fco nk;K uwe gJhnK. nZv/ ’s/ ike/ w'No o[eh sK T[j d"V e/ w'No tb j'fJnk. T[BQK d/ fgzv d/ ;odkoK dk w[zvk PkfJdfJzrb?Av s'A tkg; nkfJnk ;h. T[j sK n?B ;kfjp ikgdk ;h ` PkfJd T[; B/ eow/ ƒBjhA gSkfDnk ;h. eow/ B/ T[; dk ;kok ;wkB w'No s'A bkfjnk. ek|h ;kwkB ;h. eow/ƒ dw uVQ frnk.

“pkpk ` fJj ;wkB NKr/ ftu uVQk d/.”;odkoK d/ w[zv/ dh nktkI ;[D e/ T[; B/ nkgD/ T[~yV/ j'J/ ;kj ƒ ;zGkbfdnK s/ nkgDh

Pesh ƒ fJeZfmnK eoe/ T[j ;kwkB NKr/ ftu uVQk fd~sk.“fezB/ g?;/ <”“w/ok g'sk pj[s phwko nk ih. i[ HHH i[ woIh d/ fdU. oZp s[jkvk Gbk eo/ `”;odkoK d/ w[zv/ B/ fJe o[gJ/ dk B'N eZY e/ T[; d/ jZE ftu cVkfJnk sK eowK bZy^bZy

’;h;K fdzdk w"i/ b?D bJh e;p/ tb ƒ s[o fgnk. ;t/o/ id'A T[j bkv/ ƒ r[nKYD d/ jtkb/eoe/ nkfJnk ;h sK T[; dh jkbs pj[s \okp ;h. p[ZYh B/ fejk ;h fe wksk ƒ nZi Bohd/ w"i/ Io{o fbnk e/ d/thA. w[zvk B"A^po^B"A j' ikt/rk. nkgD/ jZEK ftu Boh d/ w"i/ cVe/ T[j pj[s \[P j'fJnk s/ c/o ekjbh^ekjbh edw g[ZNdk fgzv d/ okj g? frnk. T[j \[P;h fe nkgD/ g[Zs^ƒj dh nk\oh fBPkBh s/ nkgD/ p[Ykg/ dh vzr'oh ƒ j[D T[j Io{o pukbt/rk. xo gj[zufdnK dht/ pZshnK dk t/bk j' frnk s/ goSkt/A Ybd/^Ybd/ jB/o/ ftu ;wku[Ze/ ;B `

T[; B/ nzdo tV e/ dhtk pkfbnk. bkvk wzih T[~s/ ;[Zsk fgnk ;h.“bkv/ fdnk pkg{, w?A j[D/ rJh ;h. nZi w[zv/ dh jkbs pj[s \okp nk. sz{

w"i/ fbnkfJnK <”eow/ d/ jZEK ftu w"i/ t/y e/ T[j p'bh, “b? j[D wksk okDh \[P j' ikT{rh. sz{ osk

ph f|eo Bk eo. w[zv/ dk tkb Bh fpzrk j[zdk.”“b? sK w/ok g[Zs, T[~m w"i/ gk b?, d/y, w?A s/o/ bJh w"i/ b? e/ nkfJnK.”bkv/ dhnK gZsMV^gZshnK torhnK p[ZbQhnK ’s/ fcZeh fijh w[;ekB nkJh s/ T[j p'fbnk,

“pkg{, w/o/ g?oK fpZu gk d/. w?A ;e{b/ ikDk.”eow/ B/ T[jd/ g?oK ftu bkb w"i/ gk fdZs/. j[D T[; d/ fdb ftZu'A s"\bk fwN u[Zek ;h.

T[; B/ fejk, “T[~m w/ok g[Zs ` T[~m e/ s[o.” bkv/ B/ cNh j'Jh ukdo ;D/ nkgDh fjZe oske[ T[sKj u[Zeh.

irdk^irdk dhtk fJe s/I uwe wko e/ p[M frnk s/ Bkb jh bkv/ dk f;o I'o Bkbpkjh ’s/ bZrk. dht/ dk s/b w[Ze frnk ;h `

Page 496: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK496

sp/bk

T[j ek|h fuo s'A j~E ftubh s;tho ƒ fJe^NZe t/yh ik ojh ;h. fco fit/A T[;d/ gqPB dk T[~so T[; fdnK B?DK ftu nkJh w[;Zos dh Mbe B/ d/ fdZsk. “feZvk ;[jDk,gsb/^gsb/ BeP, j;dhnK^j;dhnK nZyK, w[;eoKdhnK p[ZbQhnK. T[; dk fdb PkfJd s;thofdnK BePK dk ikfJIk b? fojk ;h. fco T[; B/ fJe fdbo[pk w[;eokjN Bkb s;tho dkgk;k gofsnk.

‘nkgD/ fdb d/ ;ko/ fgnko BkbgzwhA ƒ fJe ;dhth :kd.’‘eztb’fezBh ;z[do j? T[; dh fbykJh ` w'shnK tor/ vZbQ^vZbQ eod/ nZyo, fJe b?n ftu

go's/ Ppd. fit/A fe;/ eftsk dhnK s[eK j'D, fJj d' ;soK, fJe^fJe nZyo ftZu'A,nZyo^nZyo d/ w'V x'V ftZu'A T[; ƒ eztb dhnK j;z{^j;z{ eodhnK nZyK dk gqshfpzp;k| BIo nk fojk ;h. ‘eztb’—T[; dh ohM B/ p/nktkI jh T[; dk Bkw fbnk. gskBjhA fJ; BK ftu eh G/d ;h fe fJjBK fszBK nZyoK dk ;goP fiT[A jh T[; dh ihGBkb j'fJnk T[; d/ ;kjK ftu i'P nk frnk. XVeB ftu fJe nihp wdGoh w;shdk gqtkj s[o fgnk. T[; dhnK w{e t/dBktK T[; dhnK nZyK ftu fJe ;tkb pD e/ nkfJeZso j'JhnK. fco T[; B/ |'N' fgZS/ fby/ nZyoK ƒ tko, tko, eJh^eJh tko u[zfwnK.T[; B/ |'N' dk gk;k gofsnk. |'N' d/ w[;eokT[Ad/ p[ZbQK T[Zs/ nkgDhnK ‘fe;^wh^e[^fJZe’ torhnK p[ZbQhnK oZyD bZfrnK T[; dhnK r'ohnK^r'ohnK rZbQK T[~s/ ;[o\h dh fJebfjo fco rJh, fit/A g'NkPhnw gow?ArB/N dh fJe s[oh gkDh ftu ;[ZfNnK gkDh nzdoT[~go'A j/mK se ikwDh ozr dh fJe bhe g? iKdh j? s/ fco j"bh^j"bh ;kok gkDh T[;/ ozrftu ozfrnk iKdk j?. |'N' dhnK nZyK Bkb nZyhnK fwbk e/ T[j bkitzsh tKr bZfink rJh.fco nkg^w[jkok jh T[; d/ f\nkbK dh skDh phs/ fdjkfVnK d/ wX[o gbK ftu sDhBbZr gJh.

T[j T[d'A shi/ ;kb ftu gVQdh ;h. eztb fe;/ pkjob/ ekbi ft~u'A wkJhro/PB eotke/ T[jBK d/ ekbi ftu nkfJnk ;h. nkT[AfdnK jh nkgDh gqGktPkbh P\;hns ;dek T[j;koh iwks T[~s/ Sk frnk. T[j rk b?Adk ;h. T[j fby b?Adk ;h. T[j eth ;h. id'A T[j

Page 497: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 497

eftsk ;[DkT[Adk T[; d/ fdb dk dod T[; dh IpkB d/ ;'I ftZu'A T[wbQ^T[wbQ g?Adk. fezBkdod j? eztb ftu, T[; d/ p'bK ftu, T[; dh eftsk ftu ` jo e'Jh nkydk, Io{o e'JhrZb j?, Io{o e'Jh G/d j? T[; dh u[Zg rV[g P\;hns d/ fgZS/. jo e'Jh ikBD bJhp/skp ;h.

“gzwhA ` ekbi d/ w?rIhB ftu s/oh eftsk ‘T[dk; jzM{’ gVQh j?. sz{ uzrk fbydh j?A.”eztb B/ tke|hns dk pjkBk b~GfdnK fejk ;h.

“ih `” T[j fJ; s'A tZX e[M BjhA ;h nky ;eh. fco fJj ‘ih’ s/ ‘s[;hA’ ‘sz{’ ftupdb rJ/. p'bK d/ rb p'b br rJ/ s/ eftsk d/ rb eftsk. egbBk dh ‘fJe^i's’ d'^nksPh j' rJh.

“gzwhA s/ eztb fxT[ fyuVh B/.”“T[jBK d/ s"o uzr/ BjhA.”“T[j oks gkoe d/ fJe BQ/o/ yz{i/ p?m/ ;B.”“eZbQ f;Bw/ ftu ;B `”rZbK T[~vD bZr gJhnK, to'b/ pD e/ s/ ed/ jB/ohnK d/ o{g ftu. T[jBK ƒ jo e'Jh

PZeh BIo Bkb t/yD bZr fgnk. gzwhA dhnK ;kEDK T[; ƒ j;d dh fBrkj Bkb t/ydhnK.go T[j nkgD/ nkg ƒ ftiJh ;wMdh. fco nkgDh fJ; ftiJh GktBk d/ gqGkt j/m, T[jnkgDk ;G e[M jko rJh. jo shthA fJ;/ soQK jkodh nkJh j?. fpbe[b fJt/A, fit/A jofdB goSkftnK ƒ iBw fdzdk j? s/ goSkt/A tXd/^tXd/ oks ftu ik fwbd/ jB, w[V ed/Bk nkT[D bJh. T[; B/ gfjbh tko fJ; soQK ;'funk ;h s/ T[j th T[d'A id T[; dh fIzdrhfdB s'A goSktK s/ goSkt/A s'A oks dh ;hwK se gj[zu rJh ;h. jB/oh oks pD u[Zeh ;h,fi; ftu ed/^ed/ :kdK d/ X[zdb/ sko/ uVQd/ ;B, iIpks d/ uzdowK ƒ irkT[D bJh s/ fcoeJh sko/ N[ZN iKd/ ;B, fIpkj j' iKd/ ;B, phs/ bJh M'fonK d/ n~Eo{nK dh sbtko Bkb.s/ fJj ;G e[M T[; B/ T[d'A ;'funk ;h id'A gftZso^fgnko d/ BK j/mK T[j eztb ƒ nkgDk;G e[M ;"Ag e/ r[Bkj ftu got/P eo u[~eh ;h. T[j ;'u ojh ;h fe gftZsosk jh ;dkr[Bkj ƒ iBw fdzdh ojh j?. fJe fpBK d{i/ dh j'Ad ;zGt BjhA.

T[; dhnK ;'uK ƒ ezBK ftu rz{id/ :kdK d/ wkfyT[A fwZm/ p'bK B/ c/o Mzp ;[ZfNnk.“gzwhA, nk T[~v uZbhJ/ fes/ d{o, eftsk d/ yzG bk e/.”“eztb, w/oh eftsk fBnkDh j?, fBopb j?, fJ; ƒ s/o/ yzGK dh b'V j?, sz{ w?ƒ yzG

d/j. c/o w?A nkekP ƒ th Xosh T[~s/ b? nktKrh.”“f|eo Bk eo gzwhA, w?A s/oh eftsk d/ yzG pDKrk.” s/ c/o ;Zuw[u gzwh T[~v gJh.

T[~vdh rJh s/ Xosh T[~s'A, J/E'A d/ B/wK dh ;sfj T[~s'A T[; d/ g?o d{o j[zd/ rJ/, d{oj[zd/ rJ/. fJ; T[vkD ftu T[; dh gVQkJh dk u"Ek ;kb gsk BjhA ed'A \sw j' frnk.fJwfsjkB \sw j' frnk s/ fJ; d/ Bkb jh eztb th phs/ gb tKr, T[; d/ jZEK ftZu'A;dk bJh fsbQe frnk, y[Z; frnk. T[; dh ebgBk ;dk bJh p[M rJh. T[; dh eftskd/ yzG e[so/ rJ/. fJ; rZb dk gsk T[; ƒ T[d'A bZrk, id'A T[; B/ eztb dh gsBh dhfuZmh gVQh ;h, u'oh^u'oh. eh eztb ftnkfjnk j'fJnk j? < sK eh fJj ;G e[M fJe BkNe

Page 498: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK498

jh ;h < fJBQK ;tkbK d/ nfj;k; Bkb T[j ezp rJh. T[; dh T[vkD Xosh ftufBZxodh ubh rJh, jB/ohnK ykJhnK ftu, fiBQK dh d[BhnK ftu ukBD dh fJe bheth tois j?.

‘np gSskJ/ fenk j's, ip fuVhnK u[r rJhA y/s `’ nykD th fezB/ ;Zu/ j[zd/ jB.T[; B/ gfjbh tko fJ; ;ZukJh ƒ wfj;{; ehsk ;h. eztb d/ BkNe s'A pknd T[j o'Jh;h, fgZNh ;h. T[; B/ nkgD/ tkb y'j/, r~bQK T[~s/ u[g/VK wkohnK. uzBD^r/bh torh d/jhƒ Bjz[nK Bkb MohN ;[ZfNnk ` go ;ohoe d[Zy tXk e/ th T[; dk wkB;e d[Zy xZN Bkj' ;fenk`

fJ; xNBk dh :kd Bkb T[j fcZ; gJh. T[; dhnK nZyhnK ftu T[; dhnK nZyhnKtork jh fJe w'Nk ;kok nZEo{ eztb dh s;tho T[~s/ fvr fgnk, T[; ƒ nkgDhnK fbyhnKd' s[eK :kd nkJhnK L

nkj ` ;kv/ ;hB/ ftZu'A bKp{ pD T[~mh uzBKskfonK d/ GKpV pb/ `;kv/ go jzM{nK dh uKdh^tzBh nkp ftu,s/o/ d' jzM{ Bk ob/.

“ekP ` w?A s/ohnK nZyhnK dk fJe nZEo{ jh pD ;edh `” T[; d/ fdb ftZu'A fJej{e T[~mh. eztb dh s;tho T[~s/ gJ/ nZEo{ ƒ T[j fJe NZe t/yh ik ojh ;h. nZEo{ tZvkj[zdk frnk s/ fJ; d/ fgZS/ eztb d/ BeP X[zdb/ g?Ad/ rJ/. fco fJ; nZEo{ ftZu'A fJe ;{osj'o T[~Goh. fJe j'o s;tho d/ BeP T[~xVB bZr/.

“ihs `” T[j j?okB j' rJh.“sz{ feZE/ <” T[; d/ wz{j'A fJe gqPB fBefbnk.“gzwhA ` w/oh ebk ƒ s/o/ ozrK dh b'V j?.” nZEo{ d/ j/m'A ihs d/ p[ZbQ fjZb oj/ ;B.“w?A s/o/ fusoK dk ozr pDKrh ihs.”T[; d/ nzdo'A fJe ;[Zsh j'Jh nktkI ikrh. s/ fco ihs d/ p[oP B/ gzwhA d/ ozrK

ƒ fit/A ukfjnk, tofsnk. gzwhA ihs d/ p[oP ftu x[b rJh. ihs d/ p[oP B/ eJh ozrT[xkV/. ;sozrhnK ghAxK tor/ ozr. r[bkp tKr Nfjed/ P'y s/ r[;sk\ ozr, PowhbhnKebhnK tor/ G'b/ s/ wk;{w ozr ` go fco fJe fdB fJj ;ko/ ozr nkg; ftu fwbrJ/. “id'A fJj ;ko/ ozr fwb iKd/ jB, x[b iKd/ jB sK nk;wkB ekbk j' iKdk j?. XoshfuZeV Bkb bZE^gZE j' iKdh j?, gzwhA.”

fco T[; d/ p[oP ftZu'A T[; d/ tkbK tork ekbk ozr fBefbnk. gzwhA dhnK ;G s;thoKekbhnK j' rJhnK. T[BQK ftZu'A w'N/^w'N/ Bk;{o c[ZN gJ/ ` T[j ;NgNk T[~mh `

“e'fJb dhnK e{eK Bh.wkoB pzd{eK Bh `”w'jB f;zx d/ nB[Gt dh ;ZukJh dk frnkB T[; ƒ j'fJnk s/ T[; dk fjodk SbBh^SbBh

j' frnk. T[; d/ nzdo'A fJe jT[ek fijk T[~fmnk s/ w'N/ ;ko/ nZEo{ ftZu'A ihs dk fujoknb'g j' frnk.

Page 499: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 499

c/o fJ; nZEo{ dk nkeko j'o th tZvk jz[dk frnk. T[; dhnK nZyK Xz[dbhnK j[zdhnKrJhnK. fco fJ; nZEo{ ftZu'A fJe^fJe eo e/ eJh fujo/ T[~Go/—o/Pw, whs, nwo s/j'o eJh ` fco fJj ;G fujo/ gfjfbnK Bkb fwb d/ nZEo{ dh r'bkJh d/ Bkb nZrV fgZSVx[zwD bZr gJ/. jZ;D bZr gJ/. fJBQK d/ jk;/ T[~u/ j[zd/ rJ/, T[u/o/ j[zd/ rJ/.

“w?A s?ƒ fgnko eodk jK.”eZb/^eZb/ fujo/ d/ wz{j ftZu'A nktkIK nkT[D bZr gJhnK. nktkIK nkJhnK, jk;/

rz{i/, nktkIK nkJhnK. c/o fJj nktkIK fJe d{i/ ftu \bs wbs j' rJhnK.“w/oh eftskHHHw/o/ ozrHHHw/ok wkvb, w/oh ikB, w/o/ ;kj, w/ok fgnkoHHH.”“BjhA.” T[j e[obk T[~mh nkgD/ ezBK T[~s/ jZE oZy e/. T[; ƒ j"AeDh uVQh j'Jh ;h,

fit/A e'Jh eJh whb bzwh d"V fJZe' ;kj/ d"V e/ nkfJnk j't/.“gzwhA `” pkjo'A fe;/ dh nktkI nkJh.go T[j Bk p'bh. c/o p{jk y[ZfbQnk, e'Jh nzdo nkfJnk go T[j ntke fJe^NZe |'N'

tb t/ydh ojh.“gzwhA ` eh rZb j? < nZi o' ojh J/A `” r[bkp B/ T[; d/ w'fYnK T[~s/ jZE oZyfdnK

g[ZfSnk. gzwhA B/ T[; tb nZyK u[Ze e/ t/fynk.“w?A s?ƒ T[vhedk fojk gzwhA, sz{ fJe ti/, fejk ;h Bk, gbkIk ftu fwbD bJh <

fJe tZfink, d' tZi/, fszB tZi/ go sz{ Bk nkJh ` w?A fejk d/y nktK fes/ phwko Bkj't/ `” T[; B/ gzwhA d/ nZEo{nK ƒ o[wkb Bkb \[Pe eofdnK fejk.

“gzwhA ` nZi d[gfjo fezBh T[dk; ;h s/o/ fpBK `”“r[bkp, sz{ w/o/ Bkb ftnkj eo/Ark <” T[; B/ r[bkp d/ r[bkp tor/ wz{j tb t/yfdnK

g[ZfSnk.“fJj sz{ fej' fijhnK rZbK eoB br gJh J/A, gzwhA < nZi s?ƒ j' eh frnk j? <

uZb gbkIk ftu uZb e/ e'bv vfoze b?B/ nK. fco s/oh sphns fpbe[b mhe j' ikt/rh.w?A oks tk;s/ ewok th ohIot eotk nkfJnk jK.”

“r[bkp, w?A j[D pj[sk fuo bfjoK d/ tjk Bkb tfjDk BjhA ukjz[dh. p'b, w?ƒ dZ; `eh sz{ w/oh fePsh dk wZbkj pD/Ark <” T[; B/ nkgD/ fdb dk ;kok dod nkgD/ PpdK ftut;k e/ fejk.

“fJj fe; dh |'N' j? <” r[bkp B/ T[; dh M'bh ftZu'A eztb dh |'N' u[efdnK g[ZfSnk.“sz{ sK efjzdh ;?A w?A s/o/ Bkb jh fgnko eodh jK. go HHH go HHH.” |'N' tb fJPkok

eoe/ T[; B/ g[ZfSnk, “fJj e"D j? <”“w?A s/oh dk;h pD e/ ojKrh r[bkp ` sz{ w/oh fIzdrh d/ thokB/ dk r[bkp pD ik.”“jz{ ` sK sz{ sp/b/ dh pbk, pKdo d/ rb gkT[Dk ukj[zdh j?A. pdeko, ewhBh, p/t|k `”“jK, sp/bk sK w?A nkg/ pD rJh, s/o/ tor/ x'fVnK B/ w?ƒ sp/bk pDkfJnk j?. w?A

th fJe PkBdko fJwkos ;K r[bkp ` go x'fVnK ƒ eh < whAj, MZyV, X[Zg, rowhA, ;odhftu oks eZNh, nkgDh G[Zy fwNkJh s/ fco sp/b/ ƒ G[bk e/ nkgD/ okj/ g? rJ/.”

“fijVhnK rZbK w?A s/o/ pko/ ;[Ddk ;K, T[j ;G ;Zu fBebhnK ` nZi fe;/ Bkb, eZbQ

Page 500: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK500

fe;/ Bkb ` i/ w?ƒ gfjbK gsk j[zdk, s?ƒ ed/ th wz{j Bk bkT[Adk. sz{ sK t/;tk j?A. s/o/Bkb e"D ftnkj eotk ;edk j? <”

“jK, jK t/;tk jK.” fJj efjzfdnK T[; B/ r[bkp tb fJe B|os^Goh sZeDh ;[ZNh.T[; ƒ r[bkp d[nkb/ ezv/ jh ezv/ T[~God/ fd;/, p/P[wko ezv/. T[; ƒ fJzi ikfgnk fit/A fJBQKezfvnK ftu r[bkp dk o{g nb'g j' frnk j't/ s/ fJj ezv/ T[; dhnK nZyK tb ƒ tX oj/j'D. bzw/^bzw/ fsZy/^fsZy/ ezv/ ` T[; B/ sqGe e/ wz{j goskfJnk s/ fco nkgDh nbwkoh ftZu'AfJe n?bpw eZYh.

“sz{ g[ZfSnk ;h Bk fJj |'N' fe; dh j? < ;[D, fJj |'N' eztb dh j?, eztb dh. BjhA^BjhA fJj |'N' T[; x'V/ dh j?, fijB/ w?ƒ sp/bk pDkfJnk. n?j t/y j'o x'fVnK dhnK |'N'nK.”

fJj efjzfdnK T[; B/ n?bpw r[bkp d/ wz{j T[~s/ trkj wkoh s/ gb dh gb ftunkgDhnK I[b|K y'j ;[ZNhnK, wz{j MohN ;[ZfNnk, egV/ gkV ;[ZN/ s/ fj;NhohnkJh nzdkI ftuT[j I'o Bkb uheh—“t/y b?, t/y b? fJj s/o/ jh Gok B/, x'V/, iZchnK gk^gk e/ fwb fJBQKƒ ` fJ; ftu s/oh th fJe |'N' j?. jk^jk^jk^jk^jk.”

T[; d/ ed/ o'D s/ ed/ T~uh^T[~uh jZ;D dhnK nktkIK Bkb ewok rz{i fojk ;h, fiBQKftu ed/^ed/ f;;ehnK th nk Pkwb jz[dhnK ;B `

Page 501: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 501

wjzs Xow dk;

X{|hJ/ X{| gk oj/ ;B. gkmh pV/ wX[o ;to ftu gkm eo oj/ ;B. ;kok ewok fwZmh;[rzXh Bkb Gfonk fgnk ;h. go g{o/ gzi fdBK s'A wjzs Xow dk; T[t/A dk T[t/A p/j'P fgnk;h. Bk T[j p'bdk Bk uZbdk. T[; d/ wz{j ftu ukj gkT[Ad/, fBeb iKdh ` T[; d/ wz{j ftudtkJh gkT[Ad/, fBeb iKdh ` g{o/ gziK fdBK s'A Bk T[; B/ e[M ykXk s/ Bk T[; B/ e[M ghsk;h. go BpI T[; dh uZb ojh ;h ` ;kj T[; ƒ nk fojk ;h `

wjzs Xow dk; e'Jh wkVk w'Nk ;zs BjhA ;h. ;ko/ fJbke/ ftu T[; dh g[ZS gqshs;h. fes/ nyzv gkm j[zdk, T[; ƒ ;Zfdnk iKdk. fe;/ dk ftnkj j[zdk, T[j nBzd^ekoieotkT[Adk. fe;/ dh w"s j[zdh, T[j fefonk eow eotkT[Adk. e'Jh nzsw ;tk;K ’s/ j[zdk,sK T[j gkm eodk, nodk; eodk fe woB tkb/ d/ ;[nk; ;[ykb/ j' ikD. e'Jh th fe;/fe;w dk ;wkrw j[zdk, T[j T[; ftu goukoe j[zdk. s/ nZi id'A T[j g{o/ ;" ;kb dk j'frnk ;h sK T[j p/j'P fgnk ;h. gkm T[t/A dk T[t/A j' fojk ;h. X{| dh ;[rzXh T[;/ o|skos/ T[~m^T[~m e/ ewo/ ftu c?b ojh ;h ns/ fgzv d/ b'eK dhnK rZbK T[t/A dhnK T[t/A ikoh;B. e'Jh efjzdk, “wjzs Xow dk; sK nekb g[oy dk fgnkok j?. T[j ;'u fojk j? few?A T[; ƒ tkg; p[bktK iK ni/ e[M fuo j'o b'eK dk ;[Xko eoB bJh ;z;ko ftu ofjDfdnK < nekb g[oy d[fpXk ftu j?. fJ;/ bJh wjzs, nZy BjhA g[ZNdk `”

e'Jh efjzdk, “b'eK d/ nzsw^;[nk; ;[ykfbnK eoB dk Gko fJ; d/ f;o uVQ frnk j?.”e'Jh wBubk b[ewK fdzdk, “;koh T[wo fJ; B/ g{ik dk XkB ykXk j?. jokw dhnK

ykXhnK jB. J/;/ bJh nZvhnK orV fojk j?.”e'Jh efjzdk, “fJ; B/ uVQdh T[wo/ fJe gkg ehsk ;h. T[;/ dk \fwnkIk G[rs fojk j?.”e'Jh efjzdk fe fJj gkm wjzs ƒ okIh eoB bJh oZfynk frnk j?. e'Jh efjzdk fe

fJj sK T[; d/ w[zfvnK B/ T[; d/ gqkD eZYD bJh y[ZbQtkfJnk j?.go fgzv dhnK p[~YhnK sqhwsK s/ f;nkD/ wB[Zy efjzd/ fe T[j pVk Xowh wB[Zy ;h.

;kfonK d/ d[Zy^;[Zy dk ;KMhtkb pDdk ;h s/ nZi id'A T[j nkgDhnK nzsw xVhnK frDfojk ;h sK b'e ;'u oj/ ;B fe T[; s'A pknd fgzv d/ ;KM/ ;wkrwK ftu e"D tX uVQe/ fjZ;k bt/rk < e"D ftnkjK PkdhnK, j'o w"fenK s/ ekoiK dk G[rskB eo/rk < fizB/ wz{jUBhnK rZbK. go wjzs Xow dk; fJBQK ;G rZbK s'A p/fBnkI p/;[os fgnk ;h.

Page 502: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK502

b'e nkT[Ad/ ;B. T[; ƒ t/y e/, d' xVhnK gkm ;[D e/ wjzs dh f;js bJh nodk;eo e/ s[o iKd/, b'e nkT[Ad/ ;B, egV/, dkD/, g?;/ s/ j'o uhIK t;sK b? e/. fJj ;G e[MT[j wjzs dh f;js d/ Bkw T[~s/ r[o{ rozE ;kfjp nZr/ uVQk iKd/ ;B. nkgD/ nzsw t/b/ƒ fust e/, gz[B dkB eo e/, T[j fit/A nrkT{A jh nkgD/ nzs^;w/A dk pzBQ^S[p eo oj/j'D. ewo/ d/ fJe yz{i/ dkfDnK dk Y/o fdB gqsh fdB T[~uk j' fojk ;h. d{i/ gk;/ r[V,PZeo s/ j'o uhIK d/ Y/o T[~;o oj/ ;B. o[gJ/ g?;/ s/ j'o f;Ze/ r'be d/ wz{j ftZu'A MkeDbr gJ/ ;B. fJj t/y e/ wjzs d/ w[zfvnK B/ fJe j'o r'be fbnk oZyh ;h. fgzv d/ b'es/ fJbke/ d/ j'o w[ohd wjzs d/ doPBK bJh nk oj/ ;B go wjzs ƒ e'Jh j'P BjhA ;h.e'Jh \po BjhA ;h.

wjzs Xow dk; e'Jh pqjwukoh ;zs BjhA ;h, ;r'A T[j rqfj;Eh^;zs ;h. T[; d/ ukog[Zso ;B. wjzs tKr ;zs^g[Dk T[BQK ƒ th ftok;s ftu fwfbnk ;h. T[j th j[D fJbke/ftu iKd/, nyzv^gkm eod/ s/ b'eK d/ j'o ekoiK dk G[rskB eod/ ;B. uko/ g[Zso fgzvdhnK u"jK gZshnK dk rik eo e/ s/ u"jK gZshnK d/ uko/ r[od[nkfonK ftu ;t/o/ Pkw gkmeo e/ nkgDk ihtB^fBopkj eod/ ub/ nk oj/ ;B.

wjzs Xow dk; g{o/ ;" tfoQnK dk j' frnk ;h. T[; ƒ e'Jh f|eo BjhA ;h, T[; ƒe'Jh b'V BjhA ;h. b'ehA T[; dh d/y Gkb eod/. T[; d/ wZm ftu jh T[; ƒ ;G e[M gj[zukfdzd/. T[; d/ w[ohd T[; dh ;/tk eod/ ofjzd/ s/ T[j Grsh ns/ f;woB ftu wrB ofjzdk.

go fgSb/ fJe wjhB/ s'A T[j e[M fYZbk ofjD bZr fgnk ;h. ewI'oh tX rJh ;h.ed/ yzx j' iKdh, ed/ p[\ko. ed/ I[ekw j' iKdk, ed/ o/Pk. T[; d/ g[Zso nkT[Ad/, T[; ƒd/y e/ s[o iKd/. fgSb/ gziK^S/nK fdBK s'A T[; dh jkbs e[M tX/o/ jh \okp j' rJh;h. T[; dk tZvk g[Zso i' e[M tX//o/ ubke ;h, nkgD/ fgsk dk nzs ;wK B/V/ nkfJnkt/y e/, fXzr'AI'oh T[; dk wzik u[etk e/ nkgD/ xo b? frnk. d{finK fszBK GoktK B/pE/ok tkt/bk ehsk go seV/ dk ;ZshA thjhA ;". tZv/ g[Zso B/ b'eK ftu gouko eoBk thnozG eo fdZsk fe nZr/ th w?A jh wjzs j[oK dh ;/tk eodk fojk ;K. tZvk j'D d/ Bks/T[Fzi th T[j wjzs dh nzfsw ;/tk T[~s/ nkgDk jZe isKdk ;h.

nkgD/ fgsk d/ nzsb/ ;[nk; ;[ykb/ eoB bJh T[; B/ gkm oytk fdZsk ;h. wjzs d/fszB/ g[Zso s/ j'o b'e fBZs nk e/ nodk;K eod/ fe j/ wkbe ` wjzs j[oK d/ ;[nk; ;[ykb/eo. e'Jh efjzdk fJBQK ƒ okIh eo. go wjzs Xow dk; ƒ fJ; dh e'Jh \po jhBjhA ;h.

fgzv ftu rZbK dh T[jh o|sko ;h. e'Jh efjzdk, “;" toQk G'r fbnk, j'o fJ; ƒeh ukjhdk j[D <”

e'Jh p[ZYh efjzdh, “wjzs dk nkf\oh ;kj gZ;bhnK ftu o[fenk j'fJnk. j[D sK oZpfwjo jh eo/ `”

s/ fco oZp B/ fwjo eo fdZsh. gkm T[t/A dk T[t/A j' fojk ;h. ewo/ ftu X{| dh;[rzXh T[t/A dh T[t/A c?bh j'Jh ;h. fJ; wX[o ehosB s/ fwZmh ;[rzXh ftu wjzs Xow dk;dh fwqse d/j ƒ nZr d/ jtkb/ eo fdZsk frnk `

Page 503: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 503

d{i/ Gbe jh fgzv ftu nfijk P'o wfunk fe w?A j?okB jh ofj frnk. fgzv dk ihih j?okB ;h fe wjzs d/ g[ZsoK B/ fJj eh ehsk < fe;/ ƒ th nk; BjhA ;h fe T[j fJ;soQK th eo ;ed/ ;B.

wjzs dk tZvk g[Zso efjzdk ;h, ‘i' XB s/ gdkoE gkm d/ d"okB fJeZm/ j'J/ jB, T[;T[~s/ w/ok nfXeko j?. w?A tZvk jK s/ w?A ;zsK dh nzfsw t/b/ ;/tk ehsh j?.”

go T[; d/ d{;o/ Gok efjzd/ ;B fe fgU dh w"s s'A pknd T[; dh ikfJdkd dh pokpotzv j'Dh ukjhdh ;h. uko/ r[od[nko/ u"AjK B/ ;KG bJ/ ;B. go gkm t/b/ fJeZso j'JhnKuhIK dk MrVk ;h. fco fJj MrVk tXdk^tXdk fJZE'A se tX frnk fe wjzs d/ d{i/ fszBKw[zfvnK B/ ob e/ tZv/ g[Zso ƒ ik x/fonk. vKrK ;'N/ uZb/. d't/A fXoK I\wh s/ bj{ b[jkDj' rJhnK. wjzs d/ tZv/ w[zv/ dh jkbs BkIe ;h. T[; ƒ j;gskb fbikfJnk frnk.

T[; Pkw fgzv d/ ;ko/ b'eK B/ d/fynk fe ;{oi oZs tork ;{jk j' frnk ;h s/ fcoT[; ftZu'A bKp{ T[~m/. pZdbK d/ GKpV th gfjbK fJ; soQK ed/ BjhA ;B wu/.

go w?A ;'u fojk ;K fe nZr/ th fJe tko fJ;/ soQK GKpV wu/ ;B. J/dz{ th fInkdk,pj[s fInkdk. id'A nzrq/Ih ;kwoki B/ g{ok ;" toQk G'r d/ gzikp dh Xosh ’s/ dw s'fVnksK fJ; gziK dfonktK dh Xosh d/ xo^xo ftZu'A bKp{ T[~m e/ ;ko/ Gkos ƒ S[j rJ/ ;B.dfonktK dk gkDh bkb j' frnk ;h. Xosh \{B Bkb f;zih rJh ;h. fco oZs^ozrh Xoshs/ bKp{nK Bkb wud/ xoK ƒ fjzd{nK s/ w[;bwkBK B/ nkg' ftu tzv fbnk ;h. d' GoktKftu B|os dk fJe yZgk g? frnk, i' gqsh fdB vz{xk j[zdk frnk.T[; t/b/ Xosh J/Bh bkbs/ bKp{ J/B/ T[~u/ ;B fe ;{oi vodk wkok ;zxD/ pZdbK ftu ik S[fgnk ;h. fco nkekPT[~s/ xBx'o xNk Sk rJh ;h s/ Xosh T[~s/ nzXeko dh fJe w'Nh ukdo `

Page 504: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK504

ejkDh u'o(e[VhnK nzdo t~;dhnK P/oBhnK d/ BK)

nZi ;kvh ;kfjs ;Gk dh fJeZsosk ;h. w/oh jh tkoh ;h ejkDh ;[BkT[D dh. nfijhnKr[ZN^pzde fJeZsosktK ftu w/o/ fij/ Bt/A ejkDhekoK dk e'Jh uhI ;[DkT[D s'A esokT[Dk fJe;[Gkte n"r[D efj bU. fJ; n"r[D d/ T[sgzB j'D dk ekoB wko{ s/ r[ZN^pzde nkb'uBk,i' fe nfijhnK Ekt/A ’s/ jz[dh jh j?. fco th w?A nkgD/ ftukoK d/ skD/^g/N/ ftu T[bfMnk‘ikD Bk ikD’ d/ gqPBK ƒ bzfwnkT[Adk ;Gk dh fJeZsosk ftu gj[zu jh frnk. PkfJdnkb'uBk s'A xpokT[Dk w?A T[fus Bk ;wfMnk.

;dhth ;dZ;thnK s'A fpBK fJ; fJeZsosk ftu w/oh BIo/ nZi fJe BtK fujok thnkfJnk. fJe ;[pe fijh, P'y fijh e[Vh ;h T[j. tkj ` tkj ` wkvoB c?PB dh gq;sko.T[; d/ fujo/ dh fdbePh s'A gqGkts j'D' w?A ofj Bk ;fenk. T[Fzi Gkt/A T[; dk ozr ;Ktbkjh ;h go T[; d/ BeP e[M nfij/ ;wheoB ftu ;B fe T[; dk u/jok fJe ;KtK s/ nkeoPerhs ikgdk ;h. gb dh gb ;kvhnK BIoK uko j'JhnK s/ c/o PkfJd nkb/^d[nkb/ p?m/;ZiDK dk fbjkI eoe/ n;hA ;Gk d/ gqXkB tb BIoK x[wk bJhnK. fgSbh whfNzr dhekotkJh ;[DB s'A T[gozs ;eZso d/ nB[o'X s/ w?A nkgDh ejkDh ;[DkT[Dh nkozG ehsh.

w/oh ejkDh dk f;ob/y ;h ‘ebgBk’. fJj BK w?A T[; ftub/ w[Zy^gkso d/ BK T[~s/jh oZy fdZsk ;h. w?A ejkDh ;[DkJh ik fojk ;K s/ ftu^ftu T[; e[Vh d/ fujo/ tb tht/y b?Adk ;K. id'A th w?A T[; tb t/yD dk :sB eodk, T[d'A jh T[; dhnK BIoK w/o/ T[~s/rZvhnK w?ƒ gqshs j'JhnK. w?ƒ eJh tko fJzi bZrdk, fit/A T[j e[M efjDk ukj[zdhj't/. s/ c/o eJh tko j?okBh dk gqrNk th T[j eodh s/ e[DyhnK Bkb w/o/ tb t/ydh.w?A j?okB ;K fe gfjbh jh w[bkeks ;h ;kvh s/ T[j nfij/ ;ze/s w/o/ ftu ;\Ph fdbug;hb?D eo e/ eo ojh ;h, iK fco ejkDh fdnK T[skoK uVQktK Bkb T[; d/ nB[Gt dh rshdk gqrNk j' fojk ;h `

\?o, w?A ejkDh ;[Dk fojk ;K. fJj ejkDh fJe nfijh e[Vh dh ejkDh ;h fi; dkBK w?A ebgBk oZfynk. ebgBk pugB s'A jh nkgD/ xo d/ ihnK Bkb'A e[M tZyoh^tZyohofjzdh ;h. fit/A T[j T[BQK dh d[BhnK s'A e'Jh tZyoh t;s{ j't/.fJeKs Bkb T[; ƒ fgnko;h. ne;o, oks ƒ T[j skfonK dhnK N'bhnK t/y e/ uzB^oki/ dh ;[Bfjoh Mbe ftu o;

Page 505: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 505

rVz{d j' e/ nkgDh dkdh e'b'A ;[DhnK gohnK s/ okie[wkoK dhnK ejkDhnK dk u/sk eo eoe/ uzdow/A tb pVh ohM Goh sZeDh ;[ZNdh, e[M r[D r[DkT[Adh s/ fco T[; d/ fdb ftu fJeohM nzrVkJh b?Adh. fJe ebgBk ikrdh. fit/A T[j nkg fJe goh j't/ s/ uzd T[; dkokie[wko. eJh tko T[j nkgDhnK pkjtK ƒ M{Ddh, fjbkT[Adhl fit/A gohnK, tKr yzGcVekT[Dk ukj[zdh j't/, nkgD/ uzd^oki/ e'b gj[zuD bJh. fJBQK jh ftukoK ftu T[j itkBj'Jh, gVQh fbyh, go T[; dh ebgBk fdB^p^fdB pbtkB j[zdh rJh. ed/^ed/ nB'y/ ;o'dftu nk e/ id'A T[j nkgD/ wB Bkb fBZehnK^fBZehnK rZbK eodh sK fJj fBZe/^fBZe/ p'bT[; ƒ o;^fGzB/ fBZe/^fBZe/ rhs ikgd/. fJj fBZe/^fBZe/ rhs T[; d/ ;[|fBnK dk fPzrko ;B.ed/^ed/ T[; d/ ;[|fBnK ftu ;[Bfjoh w[eN ;ik e/, ;[Bfjoh t;so gk e/, u/jo/ T[~s/e/;oh nkp tkbk e'Jh okie[wko nkT[Adk fijVk nkgD/ wX{^p'bK Bkb T[; d/ ezBK ftuPfjBkJhnK tik iKdk. T[; dh BhAdo ƒ fJe ;torh j[bkok d/ iKdk. T[; d/ ;kjK ftu;[rzXh X{V iKdk. T[; dk o'w^o'w BfPnk iKdk. fJBQK jh sfb;whA xVhnK ’u'A bzxdh T[jitkBh dhnK g"VhnK uVQ ojh ;h.

fe HHH T[; dh wzrDh j' rJh. T[; ƒ e'Jh gsk Bk bZrk. ftnkj dh skoh\ B/V/ nkT[AdhrJh. T[; d/ ezBhA th fGDe gJh. wkB'A T[; dk ebgBk^wfjb fBZxodk ubk frnk. ‘gskBjhA fej' fijk j't/rk <’ nkgD/ nD^d/y/ gsh pko/ fenk; eo e/ T[j bz{^bz{ ezp iKdh `T[j ukj[zdh ;h fe xo fdnK ƒ ;k|^;k| itkp d/ d/t/ go nfijk Bk eo ;eh.

“wK pkg th ed/ nkgD/ XhnK g[ZsoK dk p[ok ;'ud/ jB <” T[; ƒ fJZe' itkp fwbdk.“T[Fzi th ;kv/ ;wki ftu e[VhnK ƒ eh n\fsnko j? fe T[j ftnkj Pkdh d/ w[nkwb/ ftun?BhnK wz{j^I'o s/ wB^woIh eoB tkbhnK j' ikD.” T[j ;'udh, ‘go ` go ` w?A fpBK;'u/ ;wM/, d/y/, ikD/ fet/A T[; Bkb ojKrh < fJj fIzdrh dk ;kE j?. e'Jh ;"dk \ohdDkiK bkNoh fBebD tkbh rZb sK j? BjhA.’ T[; dh o{j e[obk T[~mdh. T[j nkgD/ wkfgnKƒ efjD^efjD eodh ojh go efj Bk ;eh. wkJhnK bZr rJhnK. iB/s p{j/ T[~s/ nkDY[Zeh. go T[j nzdo/^nzdo foZMdh ojh, foZMdh ojh.

“ebgBk, s/o/ gokj[D/ dh fJe nZy osk e[ \okp j? `” T[; dh ;j/bh d/ fJj PpdwkB'A T[; d/ wB T[~s/ fpibh pD e/ fvZr/ s/ T[; d/ nzdo'A d[Zy ns/ ft~do'j dk Xz{nK fijkjT[fenK d/ o{g ftu T[~fmnk `

“w?A T[; Bkb ftnkj BjhA eoKrh `” T[; B/ fdqVQ fJokdk eo fbnk s/ nkgD/ fgskƒ efj fdZsk.

“sz{ e"D j[zdh nK J/dK eoB pkbh < dZ; w[oZp/ nk T[; d/. p?mh ykw/Arh, \podko,i/ wz{j ’u'A e'Jh tkX{ xkN{ b|I eZfYnk sK `” ekV eodh fJe u[g/V T[; dh rZbQ ftu y[ZGrJh s/ T[; dk Gfonk j'fJnk fdb nZyhnK okjhA tZr s[fonk ` fco fJBQK trd/ nZEo{nKftu fit/A p}kts skohnK bkT[D bZr gJh `

T[; dh wK ns/ T[; d/ fgsk B/ gfjbK vok, Xwek e/ s/ fco ;wMk e/, fwzBsk sobkeo e/ ;wMkT[D dk :sB ehsk go T[j Bk wzBh. c/o T[; d/ fgsk s/ ;ogzu, fijVk T[BQKd/ xoK ftZu'A jh T[; dk pkpk bZrdk ;h, B/ T[; d/ g?ohA nkgDhnK gZrK oZy fdZshnK s/

Page 506: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK506

fejk, “XhJ/, dZ; fgzv nkJh iB/s feZdK w'VhJ/ < ;ko/ fgzv dk BZe tZY j' ikT{. ;kvh pdBkwhj'T{rh. fco ;kv/ ;ke fe;/ BjhA b?D/. j[D sK ;kvh ;ko/ fgzv dh gZs s/o/ jZEK ftu nk.”

“tkj ` uzrh gZs j? i' fJe nZbVQ e[Vh dk nkbQDk spkj eo e/, T[; d/ nowkBK dk\{B eo e/, T[; d/ fJokfdnK s/ \[PhnK dh pbh d/ e/ jh pudh j? `” fJj ;'u e/ T[jfxoDk Bkb w[;eokJh `

“pZ; XhJ/ ` ;kvk nkj p/bk Bxk d/ fe;/ soQK”, T[; dh wK B/ fejk ;h, “c/o sz{ ukj/T[~E/ p;hA, ukj/ Bk.”

fco T[; dhnK bktK j'JhnK. T[; dk sB gftZso nkfd phV d/ d[nkb/^d[nkb/ x[wkfJnkfrnk. ;zrs dh jI{oh ftu, wjkoki dh jI{oh ftu BthA i'Vh ƒ uko tko wZEk fNekfJnkfrnk. T[; ftukoh d/ ;oho ƒ o;wK dh M'bh ftu gk fdZsk frnk. T[; dh nkswk, T[;dh ebgBk ƒ fBzp{ tKr Bu'V e/ ;[ZN fdZsk frnk.

c/o T[j ;j[o/ xo rJh. T[; dh ;Z; B/ ;Zs tko gkDh tko e/ ghsk. e[VhnK B/ x[zvu[Ze e/ T[; dk wz{j t/fynk. go T[; ƒ gsk BjhA ;h fe fJj ;G e[M eh j' fojk ;h. T[;ƒ sK B|os ;h fJ; ;G e[M d/ Bkb, ;\s B|os ` feZvh oks rJh se T[j ikrdh ojh.e'b jh B?D ;[Zsh gJh ;h, ;Z; ;h, imkDh ;h, BBkD ;h. go T[j fJBQK s'A p/\po ;h.

“BjhA ` BjhA ` fJj BjhA j' ;edk `” T[; B/ |?;bk eo fbnk. T[; d/ bz{^bz{ ’u'A prktsc[ZN gJh. Bkb/ T[; dh wK B/ th sK fejk ;h fe ukj/ T[ZE/ t;hA ukj/ Bk, s{z ;kvk j[D dkt/bk bzxk d/j. t/bk sK pVk ;[jDk bzx u[Zek ;h. T[; B/ nkgDk gkoN ndk eo fdZsk ;h.T[; dk |oI \sw j' u[Zek ;h. ;'uK d/ vz{x/ ;kro ’u'A T[j jVpVk e/ T[~mh s/ nkb/^d[nkb/fJe x'ythA BIo Bkb t/fynk. ;G p/\poh dh BhAdo ftu ;[~shnK j'JhnK ;B. wbeV/fij/ T[~m e/ dZp/ g?ohA T[j ftjV/ ftu nkJh. tZvk sVek j'D tkbk ;h. c/o T[; d/ g?onkg^w[jkok jh pkjob/ dotkI/ tb tX/.

‘yZN’ dh jbeh fijh nktkI Bkb e[zvk y[ZfbQnk s/ ;G ƒ ;[ZfsnK SZv e/ T[j wz{j^BQ/o/ jh nkgD/ fgzv, fijVk fe fSnK whbK dh ftZE T[~s/ ;h, g[Zi rJh.

Xh ƒ eZfbQnK nkT[AfdnK t/y wK dk eb/ik wz{j ƒ nk frnk, “fJj eh <” T[;B/ g[ZfSnk.

“s[jkvk tes bzxk fdZsk J/ w?A `” T[j fcZ; gJh.c/o ;ko/ xo d/ ihn T[; Bkb B|os eoB bZr gJ/. g?o^g?o s/ rkbQK, N'eK, T{iK.

go T[j Bk xpokJh. T[; B/ fJe ;[|Bk T[fDnK ;h, T[~ib/ GftZy dk. fJe ebgBk ehsh;h nkT[D tkb/ ;w/A dh s/ fJ; ;w/A d/ nkT[D se T[j jo fInkdsh MZbD bJh fsnko ;h.jo tko io ;edh ;h. d;thA T[j gk; ;h. NkJhg T[; B/ f;Zy fbnk ;h.

c/o fJe fdB T[; d/ fgsk ih, r[Z;/ ftu Go/ ghs/ xo nkJ/. T[j t/jV/ ftu p?mh e'JhgZso gVQ ojh ;h.

“fBeb ikj ` sz{ j[D fBeb ikj eb^wz{jhJ/A. sz{ w?ƒ fes/ BZe d/D i'rk BjhA SZfvnk.s/ohnK eos{sK eo e/ w/ohnK d{ihnK XhnK dk ;ke ph e'Jh BhA b?Adk.” go T[j nv'bw[;eok ojh ;h. T[; d/ fgsk ƒ j'o th r[Z;k nk frnk.

Page 507: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 507

“;[fDnk BhA ewiks/, fBeb ikj fes/ ekbk wz{j eo e/, j' ikj w/ohnK BIoK s'A d{o `”“ebgBk d/ GkJhnk, n?Bk eo'gh Bk j' `” wK B/ Xh dk gZy eofdnK fejk.“BjhA wksk ih, j[D w?A th pj[sk fuo J/; xo ftu BjhA ofjDk ukj[zdh `” T[; B/

fBwosk Bkb T[~so fdZsk.“sz{ eZbQ dh iKdh HHH `”“ikj XhJ/ sz{ nzdo ik e/ pj[. s/o/ GkJhJ/ ƒ n?w/A r[Z;k nk iKdk nk `” T[; dh

wksk B/ T[; d/ fgsk dh rZb ftZu'A jh N[Ze e/ T[; ƒ T[mkbfdnK fejk.T[j u[Zg eo e/ nzdo ubh rJh. T[; dh wksk T[; d/ fgsk ƒ ;wMk ojh ;h.“BjhA, j[D fJjd/ bJh w/o/ xo fpZu e'Jh EK BjhA.” T[; dk fgsk pfIZd ;h.“jK, wksk ih, fgsk ih mhe jh efjzd/ jB. s[;hA nkg jh dZ;' j[D w?A xo ftu

fet/A ofj ;edh jK < nfj t/y' Bk w/ok ng[nkfJzNw?AN b?No. w?ƒ ;N?B' dh B"eoh fwbrJh j?.” ebgBk jZEK ftu nN?uh e/; b? e/ nkgD/ wksk^fgsk dhnK BIoK s'A UMb j[zdhub/ rJh.

ejkDh \sw eo e/ w?A T[; e[Vh tZb t/fynk. T[j o[wkb Bkb nkgDhnK nZyK \[Peeo ojh ;h. T[; B/ w/o/ tb fPekfJs GohnK BIoK Bkb t/fynk. T[BQK ftu t/yD dkw/ok jhnk Bk fgnk. gqXkB j'oK d/ nB[o'X T[~s/ j[D w/oh ejkDh g[o nkb'uBk nkozG j'rJh ;h.

“fJj ejkDh toswkB G?VhnK ohsK fto[ZX fJ;soh d/ nwbh edwK tb ;ze/s eodhj?.” ‘d[;KM’ B/ MefdnK^MefdnK gqXkB j'oK tb t/yfdnK w/oh ejkDh T[~s/ gVu'b ehsh.

“go fJj fJ; gk;/ th ;ze/s eodh j? fe nfij/ eow bJh fJ;soh dk nksw^fBoGoj'Dk th ntPe j?.” ‘fBod'P’ B/ m'ek fdZsk.

“go, ;ZiD'A fJ; ejkDh ftu :EkoEtkd sK T[~ek jh BjhA. p;, b/ye d/ efjD nB[;kofJj fJe ebgBk jh j?. Xosh dh uhI BjhA. Gbk ;'u' fejVh e[Vh ;kv/ ;wki ftu fJj'fijk ;N?~g u[Ze ;edh j? `” p[ZY/ gqXkB B/ dkVQh ’s/ jZE c/ofdnK fejk.

“mhe, fpbe[b mhe `” fJedw eJh X"DK T[BQK dh gq'VQsk ftu fjZbhnK. w/ohnK BIoKT[; e[Vh T[~s/ bZrhnK j'JhnK ;B. T[; e'b'A jh w?A e[M gq;z;k dh nk; oZydk ;K. w?ƒ fJzibZrk fit/A T[j e[M efjDk ukj[zdh j't/. T[; d/ p[ZbQ E'VQ/ fij/ coe/, go T[j p'b e[MBk ;eh.

whfNzr d/ po\k;s j'D g[o w?A th nkgD/ ek}I ;w/ND/ P[o{ eo fd~s/. fJe^fJe eoe/ ;ko/ iD/ ub/ rJ/. w?A th T[~mD bZrk ;K fe w/oh BIo U; e[Vh T[~s/ gJh. fdb efjzdk;h fe xZN' xZN fJj e[Vh sK w/oh ejkDh g;zd eo bt/.

“s[;hA ejkDh^u'o j' `” T[; w/o/ f;o T[~s/ pzp cNk fdZsk ` gb dh gb w?A uZfeqs j'frnk. ‘eh fJj' rZb efjD bJh fJj o[eh j'Jh ;h <’

“eh fejk i/ <” w/o/ wz{j'A ;[Gkte jh fBeb frnk.“s[;hA ejkDh^u'o j'.” T[; B/ nZr/ Bkb'A th tX/o/ fdqVQsk Bkb nkfynk. w?A f;o s'A

g?oK she ezp frnk. ;'u fojk ;K fJj e[Vh th PkfJd e'Jh ejkDheko j't/rh s/ fJ; dh

Page 508: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK508

fe;/ ejkDh Bkb w/oh ejkDh e[M obdh j't/rh. go fJ; ƒ ‘ejkDh^u'o’ dk cstk bkT[Ddk eh jZe j? <

“go fJj sK w?A nkg HHH `”“w?A mhe efjBh nK fpbe[b mhe `” T[; B/ w/oh rZb ƒ ftZu/ N[Ze e/ w?ƒ j'o th nuzG/

ftu gk fdZsk.c/o w?A ;'funk fe PkfJd fJ; B/ w/oh ejkDh Bkb obdh fwbdh e'Jh ejkDh fe;/ o;kb/

ftu gVQh j't/. nZi eZbQ n?Bk ;kfjs ofunk ik fojk j? fe i/ wkVh w'Nh e'Jh uhI fe;/Bkb ob ikt/ sK fJj fejVk n?vk Gkok d'P ;h. nihp jkbs dk ;kwQDk fgnk ;h nZisK w?ƒ < ‘nk;wkB s'A fvZr/ yi{o ftu nNe/’ tkbh rZb j'Jh ;h fJj sK. w?ƒ fJzi ikfgnkfit/A T[j w/oh ejkDh Bkb obdh fwbdh fe;/ ejkDh dk Bkw :kd eoB dk :sB eo ojhj't/. w?A fJ; nt;o s'A bkG T[mkT[D bJh s/ rZb ƒ w[ekT[D bJh nkgDk fJj ;tkb–‘ehs[;hA th ejkDh fbyd/ j' <’ eoBk ukj[zdk ;K fe T[j gfjbK jh p'b T[Zmh L

“s[jkv/ ftuko ftu ebgBk B/ mhe ehsk fe rbs <”“mhe `” w?A ;[Gkte jh nkfynk, go T[; d/ fJ; ;tkb B/ w?ƒ T[; d/ feodko pko/

j'o th nuzG/ ftu gk fdZsk. nihp e[Vh ;h fJj ` nk\o fJj efjDk eh ukj[zdh ;h <“eh s[;hA nkg th ejkDh fbyd/ j' <” w?A ekjfbnK g? e/ g[ZS jh p?mk.“dZ;dh nK, dZ;dh nK, ekjb/ feT[A g?Ad/ j' <” nihp e[Vh ;h T[j ` w?A ;'u fojk ;K.“w?A nkg fJe s[odh^fcodh ejkDh jK.” T[; B/ w?ƒ j'o th j?okB eo fdZsk.“go, fJ; dk w/oh ejkDh Bkb eh ;zpzX <” w?A fSZfEnK g? e/ g[ZfSnk.“i/ s[;hA nkgDh ejkDh ftu ‘ebgBk’ dh EK ‘ewb/P’ BK eo fdU sK fJj w/oh ejkDh

pD ikt/rh.”gb dh gb T[; dhnK nZyK ftu d' nZEo{ Sbe/ s/ T[BQK ftu w?ƒ ebgBk d/ nZEo{nK

dh pk}h B[jko T[~xVdh fdZ;h.

Page 509: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 509

Gkr d{ik L 30 ekft^ejkDhnK s/ r~d^ekft^eEktK (1965^2010)

Page 510: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK510

Page 511: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 511

ekft^eEk s/ r~d^ekft^eEk L fszB fNgDhnK

What I admire most in Ravi is the daredevil manner in which he plunges himselfinto experimenting with form and content. The collection has as many as four shortstories unfolded in verse. I have always believed that a successful short story reads likea piece of poetry.

^eosko f;zx d[~rbSuccess of Punjabi Short Story,

Excerpt from the review of: “Computer Culture”,The Tribune, November 16, 1985

! ! !oth nkgDhnK ejkDhnK ftu tZy tZy B;bK, d/PK d/ gkso s/ T[BQK dhnK ;fEshnK

ƒ b? e/ T[BQK dhnK wB'ftfrnkBe s/ :EkoEe vz{xkJhnK ƒ co'bdk j?.fJ; g[;se dk d{ik Gkr ekft^eEk, fteEk, rZd ekft^eEk fJ; g[;se dk T[~sw Gkr

j?, feT[Afe b/ye ekft^nzPK, rZd s/ eEk^;fEshnK ƒ obk e/ fJe BtK o{gkeko pDkT[D dk:sB eodk j?. fJ; o{geko ftu fJe gk;/ gkso s/ d{i/ gk;/ gkso dh ;fEsh ’u'A b/ye s/g?Ad/ gqGkt ’u'A (d' ftnefsstK d/ ;zrqfj ’u'A) fJe tZyoh P?bh dh f;oiDk j[zdh j?.

^vkH ;[fszdo f;zx B{o(“fi~E/ dhtkoK BjhA” d/ ohthT{ ftZu'A)“gzikph fNqfpT{B”, 29 ;szpo, 1979

! ! !d{i/ Gkr ftu tZy tZy eEk^gq:'r jB. gfjbk ‘izrb dk ;_o’ fJe ekft^eEk j? fi;

ƒ fJe w'B'bkr efjDk tX/o/ T[fus j't/rk. ‘fwZX/ j'J/ c[Zb’ ftu u/sBk^gqtkj P?bh ftu r[zr/p'b/ pZfunK d/ ;e{b d/ wkfXnw Bkb wB[Zyh wB dh nefj ghV ƒ IpkB fdZsh rJh j?.jo ejkDh fe;/ j'o dh ejkDh j[zd/ j'J/ th oth d/ eth^wB dh ;z[B^w;kB fJeZb, fBokPks/ fJBQK ;GBK s'A T[gih ihtB ihD dh ukj, Gkt[esk s/ r[ZMh ghV BIo g?Adh j?. fJ; GktBkd/ Bkb jh wB ftu fJe sDkn dh nt;Ek j?, ;w[zdo wzEB s'A b? e/ ;z;ko uZeo se.w"s dk vo T[; ƒ fBokP sK eodk j?, go eow^;z[B BjhA.

^vkH Xowgkb f;zrb(“fi~E/ dhtkoK BjhA” d/ ohthT{ ftZu'A)

“nihs” ;szpo 1979

Page 512: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK512

fB~ehnK fB~ehnK r~bK(ekft^eEk)

fBZehnK fBZehnK rZbK ftutZvh ;koh T[wo phs uZbh j? ```

s/ok ;[Gk BjhA pdfbnkBk jh pdbD ftu, sz[{ w/ohwdd ehsh j?.

w?A ni/ thu[ZbQ/ T[~s/ gkDh oZy e/ G[Zb iKdk jKs/ sz{ ni/ thGk| pD/ gkDh pknd;[o\ j'J/ gshb/ tKrsg iKdh j?Ajo fdB fJe BtK oD pDB bJh.

s?ƒ pbd/ SZv/ pbp d/ftnoE j' oj/ ukBDiK fpibh d/ fpZb d/ tXDdh J/BhA fuzsk BjhA,fizBh J/; rZb dh, few/o/ f;o fJe j'o r'b feT[A BjhA j'fJnk <

w?A sK fJj jh ukfjnk ;h ;dk, fesz{ w/ohnK nZyK ftup/\"| j' e/ t/y/A s/ ej/A L

Page 513: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 513

‘nkgD/ nzdob/ ngokXh ƒw/o/ jtkb/ eo,fJ; ƒ sk^T[wonkgDh w[jZps dh ;Ik fdnK.’

gsk BjhA,sz{ sK nkgDhnK gbeK d/xz[v T[jfbT[A jh Bk fBebhs/ HHHftZu/ ftZu fJe bhe fyZu bJh `

fJj ikDfdnK, feso/VK torhnK bheK ftufsVeh j'Jh j'Ad tZ;dh j?—s/ HHHfJ; bJh fe s/ohnK bheKso/VK Bk pDB,w?A fJBQK bJh;Zu tor/ eJh Gow f;oi bJ/ LpZu/, fwZso, foPs/dkotke|,sK few/b/ fij/ ftus/ok fdb bZrk oj/ ```

s/ok foPfsnK d/ izrb ftur[zw r[nku ikDkuzrk, uzrk bZrdk ;hfeT[Afer[zw^P[dk ƒ sK bZfGnk ik ;edk j?,go N[ZN/ ƒ i'fVnk BjhA `fw~Nh dk ti{d jK,ikDdk jK `fe fsVe/ j'J/ posBN[ZN sK ;ed/ jB,i[V BjhA ;ed/ `

Page 514: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK514

w?E'A ni/ thukj d/ eZg ftu gkT[AfdnKw/I T[~s/yzv fyZbo iKdh j?.

w/o/ fyZboD Bkbsz{ nkgD/ nzdoj'o tX/o/ pZM iKdh j?A,ghvh rZmVh, r'b rzY tKr `

feT[A BjhA nkydh sz{ HHHy[ZbQ e/ HHHfe w?A pVk p/t|k jK—xo tZb BIo BjhA eodk,pkjo dh wfje tZbGZidk, GNedk jK.sz{ nky e/ sK t/y,w?A s/o/ Bkb fet/A i[Vdk jK `fBZehnK fBZehnK rZbK ftutZvh ;koh T[wo phs uZbh j? ```

oftzdo oth fi; dh ekft^ouBk ns/ ebk^;kXBk dk uko^djkfenK s'A th bzwK gZEj?. ni/ th T[j fJ; Bkb g{oh sBd/jh ;fjs i[fVnk j'fJnk j?. “rzYK” T[;dk ni'ek ekft^;zrqfj j?, i' fgSb/ ;kb SgD d/ Bks/ e/tb fJ; rZb dh jh :kd BjhA fdtkT[Adk fe fJjgZE toswkB dh ;hwK ƒ gj[zu u[Zfenk j?, ;r'A fJj nk; th pzBQkT[Adk j? fe ni/ fJ; B/GftZy d/ fd;jZd/ tZb ftek; th eoBk j?. fJ; ftu Pkfwb j? fJe eftsk ‘fBZehnK fBZehnKrZbK’ fi; dk fBt/ebkgD ft;fsqs nfXn?B BjhA sK ;zy/g b/y dk ntZP jh nfXekoh j?.fJj ;zy/g b/y fJ; fBt/ebh ouBk gqsh nkgD/ ps"o ;whfyne d/ foD u[ekT[D dk fJefBwkDk fijk :sB j?.

fJ; eftsk ftubk ;zp'Xe fJe gqshfBZX gsh j? i' T[wo d/ pj[s ;kb fB;cb fpskJ/ikD T[gozs nkgDh gsBh ƒ ;zp'fXs jz[dk j?. eftsk d/ T[g^gkm s'A ;fji/ jh fJj nB[wkBj' ;edk j? fe pj[s ;kb gfjbK id'A T[j ftnkj d/ pzXB ftu pZM/ ;B sK fit/A fe otkfJshftnkj ftu nfBtkoh ;h gsh dk eosktkue ns/ gsBh dk eowtkue ;EkBfBoXkfos j' frnk ;h. fJ; soQK j' ikDk ;[Gkte ;h, feT[A i' otkfJsh ftnkj ƒ ;wkiewkBsk ns/ Xkofwe ohsh^fotki dh ;jh g[nk e/ gfotkoe fBozsosk dk jh IkwB wzfBnkiKdk ;h. gqwkD ;o{g gsBh ftnkj d/ pzXB d/ nzsors wB jh wB ni/jh fjoyh w{esk

Page 515: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 515

dh rzY ftu pZM rJh ;h fe pknd ftu tkgoB tkbh e'Jh th ;[ykthA$n;[ykthAxNBk fJ; dhnK szdK ƒ w'ebk BjhA eo ;eh ;h. T[; dh w{e rzY s'A T[gokw j' e/ gshnB/e i'V$s'V ;j/Vdk fojk, fiBQK s'A T[;ƒ fe;/ gqeko dh e'Jh fSDe Go \[Ph sK ;zGtj?, fwbh j't/ gqzs{ fuozihth fe;w dh fsqgsh fpbe[b gokgs BjhA j'Jh. Bshi/ ti'A ;KMdk i' wjZst j'Dk ukjhdk ;h, T[BQK d/ fJe SZs j/m ofjD Bkb, T[j fpbe[b BjhA pD ;fenk.

eftsk d/ T[g^gkm s'A fJ; gqeko d/ w[jkI dk nB[wkB j[zdk j? fi; s'A fJ; ftub/gkm ftu gsh ;zp'Xe d/ o{g ftu gsBh ƒ ;zp'fXs j[zdk j?. tk;st ftu fJ; gqeko d/w[jkI s'A fJ; soQK dh wkBf;esk tkb/ ;zp'Xe dk gzikph ekft ftu brGr nGkt jh fojkj?. fJ; ;zdoG ftu gfjbh ouBk fi; tZb fXnkB iKdk j? T[j gq'c?;o w'jB f;zx dh eftsk‘p;zs’ j?. fJ; ftu B"itkB gsh, i' ni/ bkV/ dh to/; s'A nrKj BjhA frnk, nkgDhi'pBwZsh gsBh i' ni/ w;K bkVh jh pD ;eh ;h, dh nikJhA ns/ p/tes w"s s/ Iko Ikoo'Adk j?. tk;st ftu fJj eftsk gq/fwek dh w"s s/ gq/wh dk ftobkg j?, fi; ftZu'A T[jiZfNbsk ns/ ft;zrsh }?o^jkIo j?, fi;dk gsh d/ ftobkg ftu j'Dk ;[Gkte j?.

i/ j'o BhM Bkb Mks wkohJ/ sK gsk uZbdk j? fe gzikph ekft ftu sK don;b gshns/ gsBh ƒ tesk tkbk eosk tkue eosZt jh gqkgs BjhA j'fJnk. fJj eosZt th j[DsZe gq/wh ns/ gq/fwek d/ fjZ;/ jh nkfJnk j?. fw;kb d/ s"o s/ w'jB f;zx dh jh eftsk‘ikfJdkd’ ftu gsh ƒ fJ; s'jws dk jZedko rodkfBnk frnk j? fe T[j nkgDhgsBh s/, i' eftsk ftukb/ tesk dh gq/fwek j?, ikfJdkd tKr epIk iwkJ/ j'J/ j?. fJ;/soQK nzfwqsk gqhsw d/ ihtB ftu ekft^ouBk ns/ ftnkj Gkt/A fJZe' t/b/ tkgoB tkbhnKxNBktK ;B, gqzs{ T[; dh ekft^;kXBk B/ e/tb gq/fwek ƒ jh tesk$BkfJek ti'A to'';kfJnkns/ ;bkfjnk j?.

vkH jfoGiB f;zx dhnK ‘Bk X[Zg/ Bk Skt/A’ dhnK e[M eftsktK ftu gq/fwek d/ gq/w s'Atzfus gsh ƒ tesk ti'A nt~P jh g/P ehsk frnk j?. fJ;d/ pdb/ T[;d/ gsBh pko/ T[;Bkb fpskJ/ ihtB d/ nkXo s/ e'Jh Gkt[e ;pzX pD rJ/ j'D, fJ; dh T[jBK eftsktK s'Ae'Jh eB;'n BjhA nkT[Adh. fJ; fbjkI Bkb oftzdo oth dh fJj eftsk fBt/eb/ wj~stdh XkoBh j?, feT[Afe fJ; ftubk tesk nkgDk ;zp'XB nkozG jh fJ; frb/ Bkb eodk j?L

fBZehnK fBZehnK rZbK ftutZvh ;koh T[wo phs uZbh j? ```

nzs s/ T[;/ ftPokw^fuzBQ dh fszB tko tos'A ngo'y jh fJj f;ZX eo fdzdh j? feT[go'es frbk T[;dk tesh fijk gqGkt BjhA. fJj sK ni/jk Gkt j? i' T[;dk X[o nzdosZe X; frnk j?. fJj frbk fi; ftu fPetk th go'y jh Pkfwb j?, gsh ns/ gsBh d'BKbJh wko{ f;ZX j'fJnk j?. fJ; Bkb gsBh d/ wB ftu ni/jh rzY pZM rJh j? fi; ftuT[;dk ;bhek, T[;dh gqphBsk, pkjo^w[ysk ns/ nzso^w[Zysk dk jZbs^gZbs j' frnk j?.Bshi/ ti'A gsh th fi; gqeko dh o"fue spdhbh dk wkfXnw pD ;edk ;h, BjhA pD;fenk. d'BK ftu ni/jh ftfeqsh nkJh j? fe fiZE/ gsh T[ekJhnK ns/ nDrfjbhnK dk

Page 516: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK516

e'Mk gkm j' fBZpfVnk j?, T[~E/ gsBh skfBQnK ns/ fwjfDnK dk d[ydkJh gqtuB pD e/ ofjrJh j? L

w?A ni/ thu[ZbQ/ T[~s/ gkDh Xo e/ G[Zb iKdk jKs/ sz{ ni/ thGkc pD/ gkDh pknd;[oy j'J/ gshb/ tKrsg iKdh j?Ajo fdB fJe BtK oD pDB bJh.

pj[s ibdh B"ps fJj pD rJh fe gsBh d/ skBQ/ ns/ fwjD/ gsh dhnK T[ekJhnK ns/nDrfjbhnK d/ w[BsIo BjhA ;B. fiZE/ gsh dhnK brGr ;kohnK jh ;or'PhnK p/w[jkokj[zdhnK ubhnK rJhnK, T[~E/ gsBh d/ skfBQnK ns/ fwjfDnK dh rsh th nkg^w[jkoh pDdhubh rJh L

s?ƒ pbd/ SZv/ pbp d/ftnoE j' oj/ ukBDiK fpibh d/ fpZb d/ tXDdh J/Bh fuzsk BjhAfizBh J/; rZb dh few/o/ f;o fJe j'o r'b feT[A BjhA j'fJnk.

fBZsk^gqsh ihtB ftZu'A bJhnK rJhnK gsh dhnK ;or'PhnK ƒ fit/A dk fst/A g/P eofdZsk frnk j?. Bk sK fe;/ gqeko d/ toBD ns/ fposKs tZ; T[jBK ftu p/b'Vk ft;Eko;w'fJnk frnk j? ns/ Bk fe;/ fe;w d/ nbzeko ns/ gqshe okjhA T[funkfJnk iKS[fNnkfJnk frnk j?. T[jBK dh fiT[A dh fsT[A g/Pekoh fujBe wj~st rqfjD eo rJh j?.fJ; fujBe wjZst ftu T[jBK dk tk;sfte ti{d jh BjhA, ;r'A T[jBK dk nB[Gthftt/e th ;[oZfyns j?.

pkti{d fJ; d/ fe otkfJsh ftnkj B/ gsh dk eosktkue eosZt fBoXkfos eo fdZsk;h, T[; B/ jT[w?A ti'A nkgDh gqXkBsk ƒ tX/o/ gqtkBs do;kT[D bJh, gsBh s'A, i' eowtkuegqf;Esh dh XkoBh ;h, tX/o/ ;jkBG{sh tkb/ ftjko dh ekwBk ehsh ;h. T[go'A fJj ;jkBG{shtkbk ftjko em'o gqshs j' ;edk ;h, gqzs{ fJ; dh em'osk sK fBSkto ehs/ fgnko ƒ;t?^gqtkBs do;kT[D dk e/tb fJe wkfXnw jh j'Dk ;h. i/ gsBh dh eowtkue gq;fEshT[;dh gquzv wkBtsk dh nbkws pD e/ T[; s'A fJ; gqeko wzr g/P eotk ;edh, fi; ftue[M wzrD Bkb'A pj[s e[M fBSkto eo d/Dk Pkfwb ;h L

nkgD/ nzdob/ ngokXh ƒw/o/ jtkb/ eo

Page 517: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 517

fJ; ƒ sk^T[wonkgDh w[jZps dh ;Ik fdnK.

gsBh e'Jh d/th j[zdh sK fBSkto eoB Bkb Us g's wzrD d/ fJ; jkt^Gkt ’s/ g{ohT[~so ;edh. T[j sK nkf\o jZv^wk; dh fiT{Adh^ikrdh n"os ;h, fi; ekoB fJ;nkdofPnkJ/ wkBth w[jkI s/ ftuoDk T[; bJh w[jkb jh BjhA, n;zGt th ;h. Bshi/ ti'AT[;dk nkgDh rzY ftu tX//o/ ghv/ o{g ftu pZM ikDk j'o th ;[Gkte j' frnk. gfoDkw;o{g T[jBK ftueko ni/jk gkVk g? frnk, fi; B/ T[jBK d/ ;KM/ ihtB ƒ d' fjZf;nK ftutzv fdZsk. fJ; tzv ekoB T[jBK dk ofjD^;fjD jh fJe d{i/ Bkb'A nbZr EbZr BjhA j'frnk, ;r'A nkgD/ nkg ftu th N[ZN^GZi dk fPeko j' e/ ofj frnk. gsBh d/ ofjD^;fjDƒ N[ZN^GZi s'A pukT[D d/ pjkB/, ftnkj[sk ihtB ƒ xZN' xZN pkjo'A ;kps^;p{sk do;kT[DbJh gsh B/ T[j ;G e[M ehsk, i' fJ; ;zdoG ftu ekoro j' ;edk ;h L

so/VK torhnK bheK ftufsVeh j'Jh j'Ad tZ;dh j?—s/ HHHfJ; bJh fe s/ohnK bheKso/VK Bk pBDw?A fJBQK bJh;Zu tor/ eJh Gow f;oi bJ/,pZu/, fwZso, foPs/dko,tkec HHHsK few/b/ fij/ ftus/ok fdb bZrk oj/.

fBo;zd/j n"bkd, foPs/dkohnK, d';s^fwZso ns/ ikD^gfjukD tkb/ b'e wkBth ihtBftu ;wkih ;zdoG gqdkB eod/ jB. d{i/ PpdK ftu fJj fJ; d/ wkBtheoD ƒ T[j;wkiheoD T[gbZpX eotkT[Ad/ jB, fi;d/ nGkt ftu fJj nbzekoe Gkt nB[;ko jh wkBthj[zdk j?. tk;st ftu fJj gP{^o{gh jh j[zdk j?, fi; bJh ;ZfGnkukoe g[Bo^iBw dh r?o^jkIoh ftu ;ohoe iBw dk e'Jh wjZst BjhA pDdk.

fJ; e[Zb soZdd T[gozs gsh dk fJj nfj;k; nZy'A go'y/ BjhA j[zdk fe fJ; dk ;kps^;p{skgD pkjoh jh j?, nzdo{Bh BjhA fi; dh shpo ekwBk Bkb eftsk dk nzs j' iKdk j? L

sz{ nky e/ sK t/yw?A s/o/ Bkb fet/A i[Vdk jK `fBZehnK fBZehnK rZbK ftutZvh ;koh T[wo phs uZbh j?```

Page 518: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK518

fJj shpo ekwBk fBeNtosh GftZy ftu g{oh j'D tkbh sK BjhA, gqzs{ c/o th ;KM/;kofEe ihtB dh e/tb fJj' IkwD j' ;edh j?. fJ; ƒ tk;sfte nkXko fwE e/ oftzdooth B/ eftsk dk nfBPfus fijk nzs eo fdZsk j?. fJj T[; gqeko d/ fBPfus nzs Bkb'AtX/o/ nk;tzs brdk j?, i' ni'ek eth fit/A i;tzs dhd nkgDh g[;se ‘nuBu/s’ ftuPkfwb ni/jhnK eftsktK d/ nkXko s/ tX/o/ gqwkDe wzBdk gqshs j[zdk j?. fJ; eftsk ftubkgqsheK s/ nbzekoK s'A w[es fBGkT[ th w?ƒ sK T[; fBGkT[ Bkb'A tX/o/ ekfJb eodk j?, fi;dk fw;kb d/ s"o s/ ;[oihs gkso ‘nZyoK ftu ;[bxdh toDwkbk’ ftubhnK ‘okXk ns/o[ewDh’ nkfd eftsktK ftu fJ; ƒ g"okDe eEk s/ nkXkos eoe/ fBGkT[D tZb o[fusikgdk j?.

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)^vkH s/itzs f;zx fr~b (Gkos)

ekft ;zrqfj L “rzYK” (1993), “Ppd ;kro” (2004), “w/oh ejkDh” (2006)ns/ “eftsk ;Bw[y” (2008) ftu Pkfwb

Page 519: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 519

f;|o^;fEsh ftu ftuodh ghVQh(ekft^eEk)

T[j ni/ izw/ th BjhA ;B feT[BQK d/ xo dk wz{j Iko tZbK ;h.

izwfdnK jh T[BQK d/ ;Bw[y gfjbK b?fBBs/ fco ;NkbB j'fJnks/ j[ew fwfbnk fenkgD/ tZbK fgZm G[nk bU

e[M Bk t/y'e[M Bk p'b'e[M Bk ;[D's/ s[o/ uZb' nBzs se `

s[jkv/ nkb/ d[nkb/, uko u[c/o/i' dhtko j?,T[; T[~s/ ;Zs^ozrh tkj fd~Zsh rJh j? `;[cB/ bt' s/ ;[|fBnK ftu ftuo' `id'A ikr nkt/s[jkvk wz{j

b?fBB ’s/ iK ;NkbB tZb j'Dk ukjhdk j?s/ s[jkvh ;'u,brksko ybkn tbK x{o ;edh j?.‘nkgDk’ s/ ‘nkgDk j'D se’ ftubkgVk g{o ;edh j?.

Page 520: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK520

T[j ;'ud/ oj/, fpB ;'uT[j ;[Dd/ oj/, fBo^;o'd

T[j t/yd/ oj/ L fpB BIoT[j p'bd/ oj/ L fpB ihG ^

s/ fJ; soQK\[oPu't, po?IB/t s/ j'oBK ’u'A j[zd/T[j r'opku't sZe gj[zu rJ/.

go sqk;dh fJj j? fe;dk^pugB dh nt;Ek ftu ftuod/ b'eg{o/ yzG b'ud/ jB.

g{o/ n;wkB s/ g{oh T[vkohfSD, gb ftu.

go fJj BjhA ikDd/ fepugB fJe fdB ’u itkB BjhA j[zdk `

fJe ghVQh p[ZYhfJe itkB ^;dk pugB dh nt;Ek ftu phsh `fJe ghVQh iBwhAs/ eJh toQ/ po/B^tkP j'Jh,

j[D ^nkgD/ tZbK fgZm G[nkJh p?m/ pugB ’u'AfJe fdB ’u itkB j'Dk b'udh j? ```

fJj eftsk oftzdo oth (e?B/vk) d/ ;zrqfj ‘rzYK’ fi; dk gqekPB 1993 ’u j'fJnk,ftu'A bJh rJh j?. T[;dhnK BthnK eftsktK ftu fJj eftsk ‘T[~so^wkoe;tkdh’ ;fEshBkb ;pzXs j?. fJ; eftsk ƒ n;hA ftP/P s"o s/ nfXn?B dk ftPk pDkfJnk j? feT[AfeT[~so^nkX[fBesk, T[~so^;zouBktkd, T[~so^wkoe;tkd, fJBQK fszBK dk nkg; ’u fJeftP/P ;pzX j?. T[~so^wkoe;tkd dk fto'X wkoe;tkd d/ fgSb/ d"o Bkb j? fi; ƒebk;heb iK ;BksBh wkoe;tkd dk BK th fdZsk iKdk j? iK eJh tko fJ; dh eZNVsk

Page 521: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 521

eoe/ fJ; ƒ ‘;NkfbBtkdh wkoe;tkd’ th fejk iKdk j?. ;BksBh wkoe;tkd B/ ;wkitkdhd/PK ftu fJe x[NB s/ ftukoK dh r[bkwh ƒ ekfJw ehsk. ;NkfbB B/ o{; ftu nkgD/bZyK fto'XhnK ƒ esb eo fdZsk fi; ftu T[; s'A fGzB fdqPNhe'D oZyD tkb/ wkoe;tkdhth ;B. pj[s ;ko/ b/yeK ƒ i/bQ ’u ;[ZfNnk frnk, esb ehsk frnk. fJ; eZNV wkoe;tkdiK ;kwtkd B/ :{og d/ eJh d/PK T[~go efwT{fB;N gqpzX ƒ m'f;nk. \k; eoe/ d{i/ftPt :[ZX d/ ;w/A. fJT[A g'b?Av, u?e';b'tkehnk, o[wkBhnk, jzroh, :[r';bkthnk, ns/ g{ophiowBh nkfd fJBQK d/PK ’u efwT{fB;N fJBebkp BjhA ;h tkgfonk, ;r'A Ipod;sh fJBQKs/ ;wkitkd m'f;nk frnk ;h. pknd ftu 1949 ftu uhB ftu ;wkitkdh fJBebkpnkfJnk. thnsBkw s/ T[~soh e'ohnk ftu fJj pdbkt nkJ/. thnsBkw B/ nwohek torhtZvh skes ƒ jokfJnk. nwohek d/ r[nKY ftu bshBh nwoheh d/PK ftu feT{pk ftuth fJBebkp tkgfonk.

d{i/ gk;/ ;NkbBtkd B/ i' ;fEsh g?dk ehsh T[; Bkb wkoe;tkd dk ;ko/ ;z;ko ftufto'X th P[o{ j' frnk feT[Afe gz{ihtkd wB[Zy ƒ nkIkdh d/ fojk ;h. wkoe;tkd iK ;kwtkdB/ wB[Zy ƒ fi; ‘nkoEe t?bc/no ;N/N’ dk tkndk ehsk ;h, T[j o{; s/ j'o d/PK s'A g{ohBk j' ;eh s/ j"bh^j"bh T[j nk;ko g?dk j'D/ P[o{ j'J/, fi; Bkb o{; s/ j'o ;kwtkdhd/P ed/ th N[ZN ;ed/ ;B. :{og ftu jzroh, o[wkBhnk s/ j'o d/PK ftu ;w/A^;w/A efwT[fB;NgqpzX d/ fybkc prktsK j'JhnK.

o{; dh ;fEsh ƒ eo[Pu't s/ po?I/B't B/ ;zGkbD dk e[M :sB th ehsk feT[Afe T[j;NkbB dhnK BhshnK d/ fto'Xh ;B. pknd ftu r'opku't B/ ‘fgq;sqkfJek’ dh ouBk ehsh,fi; ftu wkoe;tkd s/ ;wkitkd d/ nfij/ ;zebg ƒ g/P ehsk, i' pj[s ;[szso ;h. fJ;s'A pknd r'opku't B/ fJj wfj;{; ehsk fe fJj th e'Jh Io{oh BjhA fe o{; ƒ efwT{fB;NiK wkoe;tkdh jh oZfynk ikt/, T[; ƒ fJj ikfgnk ;h fe ;wZf;nktK pj[s tX rJhnKjB ns/ d/P ftu \kBkizrh j' ;edh j?, T[; B/ fJj th ;'funk fe :{og ns/ j'o T[BQKd/PK ƒ fiBQK s/ efwT{fB;N fJBebkp m'f;nk j'fJnk j?, T[BQK ƒ fJ; ieV s'A nkIkd eoBkukjhdk j? ns/ T[E'A o{;h c"iK tkg; p[bk b?DhnK ukjhdhnK jB. r'opku't d/ ;kjwD/ fJ;s'A th tZvk w;bk ;h, T[; mzvh izr dk, i' gz{ihtkdh skesK s/ o{; d/ dofwnkB ;h. jfEnkoKdh d"V fi; s/ nopK o[gJ/ \ou ehs/ ik oj/ ;B, s/ fJ; gVkn T[go nk e/ jh fJBQKd/PK d/ ;kwtkdh fJBebkp n;cb j' rJ/.

fJT[A oftzdo oth dh fJj eftsk fJ; fgS'eV s'A g?dk j'Jh j?. T[j fJ; ghVQh dh;fEsh fpnkB eodk j? fi; d/ ;kjt/A fJj ;G e[M n;cb j' frnk. fJ; dk ekoD fJj;h fe wB[Zy gz{ihtkd dhnK ;hwktK s/ n;cbsktK ƒ sK t/y jh u[Zek ;h s/ T[; d/ gqsheowftZu'A jh wkoe;tkdh cb;ck ;kjwD/ nkfJnk ;h, fi; B/ wkoe;tkdh gqpzX dk ;[gBk thfdZsk s/ T[; ƒ eoKsh okjhA ;keko eoBk th P[o{ ehsk, go fJ; gqpzX s'A i' nkIkdh dk;[gBk fbnk ;h T[; dh EK ;r'A nkb/^d[nkb/ fJe r[bkwh g?dk eo fdZsh. ftfrnkBe s/;wkie s"o s/ nZr/ tXfdnK nZi dk wB[Zy tZX s'A tZX nkIkd j'Dk ukj[zdk j?, T[j fIzdrhƒ wkBDk ukj[zdk j?. gkpzdhnK BjhA ukj[zdk, d{i/ gk;/ gz{ihtkd B/ j'o eJh ;hwktK j[zfdnK

Page 522: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK522

j'fJnK wB[Zy ƒ nkoEe s"o s/ th nkIkd eo fdZsk, fiB;h s"o s/ th s/ ftukoXkoe s"os/ th. fJ;/ bJh fJ; gqpzX d/ ;kjwD/ wkoe;tkdh gqpzX n;cb j' frnk.

fJj ;fEsh fJ; ghVQh ƒ f;|o^;fEsh dk :EkoE fdzdh j? feT[Afe T[; d/ ;kjwD/ fJjftPtk; Bk oj/ fiBQK dk ftek; j' fojk ;h, s/ Bt/A ftPtk; ni/ iBw BjhA b? oj/ ;B.fJ;/ bJh n;hA fJj nkfynk j? fe fJj eftsk T[~so^wkoe;tkdh gqftosh Bkb ;pzXs j?.

fJE/ n;hA fJ; eftsk d/ fgS'eV ’u d' rZbK tZb j'o ;ze/s eoBk ukj[zd/ jK. ebk;hebwkoe;tkd dh fi; ;fEsh tZb n;hA ;ze/s ehsk j?, T[j T[; ;w/A ;h, fi; ;w/A gZSw ftuiK gz{ihtkdh d/PK ftu nkX[fBesktkd dh ;fEsh ;h. nkX[fBesktkd eZNVsk Bkb ;pzXsBjhA ;h, BthBsk Bkb ;pzXs ;h, fJ;/ bJh wkoe;tkd s/ nkX[fBesktkd d/ dofwnkB fJesDkT[ fojk. 1932 ftu id'A wk;e' ftu ‘o{;h b/ye ;zx’ dh ekBcoz; ehsh rJh sK T[;ftu nfjw gqPB T[~Gfonk ‘;wkitkdh :EkoEtkd fe nkX[fBesk^tkd <’ wkoe;tkd ƒnkX[fBesk d/ fto'X ftu oZy fbnk frnk.

fgS'eV ftu d{ih rZb fJj j? fe d{i/ ftPt :[ZX ;w/A id'A ;NkbBtkd B/ eZNVsk ƒ;kjwD/ fbnKdk j'fJnk ;h, sK :{ogh wkoe;tkd dk ;zebg g?dk j'Dk P[o{ j'fJnk, fi;B/ T[; eZNVsk dk fto'X eoBk P[o{ ehsk s/ nkX[fBesk iK BthBsk ƒ wkoe;tkd d/ Bkb^Bkb;theko eoBk P[o{ ehsk. fJBQK fuzseK ftu po?\s, nv'oB', rqkwPh, tkbNo p?AikfwB,noB?;N pbZk\ s/ j'o fuzse ;B, go fJ; fuzsB ƒ T[; ;w/A o{;h wkoe;tkdhnK B/ pj[skr"fbnk BjhA. fJj th j' ;edk j? fe ;wkitkdh eqKshnK Yfj^Y/oh Bk j[zdhnK, fi; ftu'Aj[D ftuodhnK ghVQhnK bJh f;co^;fEsh g?dk j'Jh j?.

fJT[A fJ; eftsk ƒ ;ob ftXh Bkb BjhA gfVQnk ik ;edk. fJ; eftsk d/ fgS'eVs/ ftukoXkok dk g{ok ;zrmB j? s/ eth T[; ;koh u/sBk ftZu'A fJ; eftsk dh f;oiBk eofojk j?. T[j rZb T[; ;w/A s'A P[o{ eodk j?, id'A Iko s'A fgS'A b?fBB s/ fco ;NkfbB dk:[Zr ;kjwD/ nkfJnk. dhtko s/ ;sozr/ ;[gB/ sK ;B go dhtko th ;h. fJT[A ;'uD dh;fEsh fpBK ;'u s'A ;h, t/yD dh fpBK BIo s'A, p'bD dh fpBK ihG s'A ;h, s/ ;[BD dhfpBK nktkI s'A. fJT[A fJ; gqpzX ftZu'A r'opku't she gj[zu/.

fJ; eftsk ftu eth fJe nkb'uBkswe fdqPNh ƒ th Bkb' Bkb s'odk j?. T[; dkftuko j? fe gqpzX ftu fi; fe;w dh T[;koh j'Dh ukjhdh ;h T[j Bk j'Jh, wB[Zy dk wBpugB s'A nZr/ Bk bzfxnk. fSD gb ftu jh g{o/ n;wkB s/ g{oh T[vkoh GoB bJh nkfynkfrnk s/ fJT[A T[; d/P dh ghVQh T[E/ jh p?mh ojh, id'A T[BQK d/ xoK dk wz{j Iko tZb ;h.Gkt fJj fe T[BQK dh wkBf;esk ftu'A T[j g[okD/ ;[gB/ Bk rJ/ s/ Bk T[j BthA u/sBk Bkbi[V ;e/. fJ; ghVQh dk f;oc po/B tkP jh ehsk frnk. fJT[A eth o{; s/ j'o d/PK d/wkoe;tkdh gqpzX T[~go eNkyP eo fojk j?. (ftP/P s"o s/ o{; T[~go eNkyP fJ; bJhpDdh j? feT[Afe o{; gqw[Zy wkoe;tkdh d/P ;h, fiZE/ fJj fJBebkp Yfj^Y/oh j'fJnk) s/pkeh :{og ftu T[; B/ jh fJ; oki gqpzX ƒ ekfJw ehsk ;h. b/ye id'A ‘po/BtkP’ PpdokjhA eNkyP ekfJw eo fojk j? sK T[; dk ;ze/s fJ; rZb tZb th j? fe ‘po/BtkP’ eoBdk :sB ‘ckPhtkd’ th eodk j?. fJj gqftosh sK fjNbo dh, ;Zdkw j[;?B s/ j'o

Page 523: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 523

ckPhtkdhnK dh th pDdh j? s/ T[; gqftosh Bkb ;NkbB B/ wkoe;tkdh gqpzX pDkT[Dkukfjnk sK c/o d'jK ftu nzso eh j'fJnk <

T[~so^wkoe;tkd fJj ;ko/ gqPB yVQ/ eodk j?. T[~so^wkoe;tkd dk fto'X w{bwkoe;tkd Bkb BjhA ;r'A T[BQK gqftoshnK Bkb j?, fiBQK ekoB wkoe;tkd dhnK T[go'esn;cbsktK ;kjwD/ nkJhnK, fJj ;G wkoe;tkd dhnK ;hwktK ekoD ;h. fJ;/ bJhT[~so^wkoe;tkd BthBsk ƒ, wB[Zy dh ;zg{oB nkIkdh ƒ ;theko eodk j?. wB[Zy s/ftukoXkok ƒ m';dk BjhA ;r'A spdhbh dhnK fJBQK BthnK rZbK eoe/ T[~so^wkoe;tkd s/T[~so^nkX[fBesk B/V/^B/V/ nk iKd/ jB s/ n;hA fJ; eftsk d/ fiBQK ftukoXkoe gfjb{nKƒ nfXn?B ftu fbnKdk j? T[BQK ƒ fJ; B/Vsk ftu jh ;wfMnk ik ;edk j?, T[; dk ekoBfJj j? fe oftzdo oth w{b s"o s/ wkoe;tkdh iK gqrshtkdh PkfJo BjhA, T[; ƒ jw/PKnkX[fBesk Bkb ;pzXs ehsk frnk j?, fJT[A T[; dh eftsk ftu ;fji/ jh T[j ;wZf;nktKnk ;edhnK jB, fiBQK dk ;o'eko T[~so^nkX[fBesk Bkb j?, go T[j ft;fsqs u/sBk Bkbi[fVnk j'fJnk PkfJo j?. T[; B/ gfjbK th eJh nfijhnK eftsktK fbyhnK jB, fiBQKftu T[j wkoe;tkdh ;hwktK fpnkB eo fojk j[zdk j? s/ fJj eftsk T[; g?okvkJhwftu th T[~so^wkoe;tkdh fpzd{ ƒ ;gPN eodh j?. T[Fzi T[~so^wkoe;tkdh ;fEsh ƒ thT[jh fuzse ;theko eo oj/ jB, fiBQK dk ;o'eko T[~so^nkX[fBe fuzsB Bkb j?, fit/Anwohek ftu co?vfoe i/w;B dh T[dkjoD ;kv/ ;kjwD/ j? fi; dk uouk n;hA gfjbK theo u[e/ jK.

^vkH tBhsk (Gkos)(g[;se L “T[Zso^nkX[fBesk ns/ eftsk” (1998) ftZu'A, gzBk 54 s'A 59)

gqekPe L fPbkb/y, fdZbh^110032

Page 524: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK524

xo dh sbkP(ekft^eEk)

xo sbkP eodk, eodkT[j p/xo j' frnk j? `

T[;dk iBwfJe ;{oi tKr j'fJnks/ fJ; d/ Bkb jhpDtk; P[o{ j' frnk `

roG^ekb s'A jhT[j i{M fojk j?ed/ wK d/ g/N Bkbed/ \[d Bkb.dhtkoK T[~uhnK s/SZsK j/m ;[oZfyns ;Bgo T[; ƒ ok; Bk nkJhnK `fyVehnK ’u'A,i[ e[M T[;ƒ ftykfJnk iKdk ;h,T[j T[;ƒ BIo Bk nkfJnk `i' e[M T[j t/yDk ukj[zdk ;h,T[;ƒ ;woEB Bk fwfbnk `T[j xo ftu jhibktsB j' frnk `ed/ g?o tZv/ j'J/, ed/ w'Y/, ed/ Sksh.fi;w d/ tXD Bkb,T[;ƒ wfj;{; j[zdk fojk, feT[;d/ fIjB dh T[wo o[e rJh j? `

Page 525: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 525

fgzio/ ftu th gzShcVcVkT[Ad/ jB,T[j th cVcVkfJnk `i/bQ ftu th e?dh;[|B/ b?Ad/ jB,T[j th b?Adk fojk ` HHHHHH s/ fco HHHfJj ;[|B/ jhukodhtkoh ftu ;[oZfynsfJ; fgzio/ ƒ b? T[V/ `ed/ ;kro,ed/ jtk,ed/ Xosh—fJe s'A pknd fJeT[;d/ ;|o dk wkor pD/.

gbe Mge Bkb jhEb ftu pZdb ed/,pZdb ftu ;kro f;wN rJ/.;ZsozrhnK ’u nzpo ozr/ rJ/ `fgzv s'A pqjwzv pDh BIojo gVk ƒ gSkD ;wMdh, ;wMdh\[d s'A p/gSkD j' rJh `fJe d[BhnK c?b rJh,sK fJe d[BhnK f;wN rJh `

c?bD s/ ;[eVB ftueko,o[ZsK tKr,T[j brksko phsdk fojk Lphic[bcbpDdked/ MVdk, ed/ ;[Zedk fojk `SktK ftu, goSkt/A tKr, T[jj"bh j"bh

Page 526: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK526

nkgD/ nzdoj"bh j"bhnkgD/ pkjo\[d ƒ Gkbdk\[d s'A S[gdk\[d ftu b[edk\[d ftu w[edk\[d ftu T[Zrdk\[d ftu ;[edk fojk `HHH s/ HHHj[D id'AgsZMV fJ; gk;/ gJh j?s/ pjko T[; gk;/sK T[;ƒ ;wM gJh j?, few";wK dh j'Ad sKgq;zr^do^gq;zrfBozsosk ftu j[zdh j?.w";w ed/ fe;/ dk ;dhth xo BjhA pDd/,brksko pdbD dh gq/oDk fdzd/ jB `xo sbkP eodk eodk,T[j p/xo j' frnk j?.

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)(ekft^;zrqfj L “g~so s/ dfonk” (2003)ns/ “Ppd ;kro” (2004) ftu Pkfwb)

Page 527: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 527

fJe jkd;k(ekft^eEk)

sz{ nkJh, sKdfonk ;w[zdo tb'Agops tbK uVQ s[o/.s/oh S[j fJe w[niIk ;h `s/ohnK fBZehnK fBZehnK rZbKs/ tZv/ tZv/ ;[cB/yzGK dh cVcVkjNs/ nZyK ftu f;wNd/ n;wkBw?ƒ ni/ th :kd B/.

;kvk fwbDk fJe jkd;k ;h `;w/A B/ ;kƒfJZe' dfonk d/ d' ezfYnK tKr,;wkBzso yfbQnko fdZsk.n;hA fwbe/ th BjhA fwbd/s/ ftZSV e/ th BjhA ftZSVd/ `dfonk dh rsh d/ Bkb, Bkb,ezfYnK ftu th,rsh dk wZmk, wZmk nfj;k; ofjzdk j? `i/ coe j?, sK e/tb fJsBkfe j[D c/o dfonkgops tZb'A ;w[zdo tbK tfjzdk j? `s/o/ nkT[D s/ s/o/ ikD ftueko.pj[s tZvh B/Vsk j?,pj[s tZvk |k;bk j? ```

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)(ekft^;zrqfj L “g~so s/ dfonk”^2003)

Page 528: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK528

pkg L fJe nkfd^eEk(ekft^eEk)

jb, phi s/ p?b pfDnK pkgghVQh^do^ghVQhfIzdrh dh feo;kDh eodk fojk `

nBQ/fonK ’u'A T[ikb/ N'bdkT[ikfbnK s'A gko ;[|B/ T[DdkwhAj, nBQ/oh ftueZeorowhA, ;odhrV/wko j/mT[j w";wK d/ ozr o{g bJh, BIo,T[BQK d/ efjo bJh,fgZm pD frnk `

w";wK d/ Bkb phsdk th T[jnzfsw ;kj seBK phsD tkbkfJe;ko w";w pD frnk.

c;b izwhAgotkB uVQhgZeheZNhtZNh rJhs/ jo |;b dk MkV

Page 529: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 529

gqsh J/eV d/ fj;kpXosh d/ Bkw bZrdk fojk.

fJ; ;G e[M s'A p/fBnkIfJe fBPekw, fBozso BP/ ftujb, phi s/ p?b pfDnK pkgghVQh^do^ghVQhfIzdrh dh feo;kDh eodk fojk.i' e[M th phfink, tZfNnk,Xosh wK d/ Bkw eodk fojk `

feo;kD dh gsBhoZ;h ’s/;[ZeD/ gkJ/ g'sfVnK ’u'AfJ; ftjV/ ftuuVQB tkbh itkBh d/ ;[cB/t/ydh, t/ydh,b'e^rhsK dh wK pD rJh `

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)(ekft^;zrqfj L “SktK s/ goSkt/A”^2007)

Page 530: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK530

fyv"D/ fpyo rJ/(ekft^eEk)

fdwk} ftu iwQK j'J/, gsk BjhA feT[AfJe fJe eoe/,w/o/ fyv"D/ fpyo rJ/ <f;woB ’u tZ;d/ pugB d/ fdB;w/A dh SkBDh ’u'A, fezi feo rJ/ ```

;wK ;h, id'A d{o dh jo uhIpj[s BIdhe BIo nkT[Adh ;hj[D B/V/ dhnK uhIK th pj[sd{o ik tZ;hnK jBe[M BIo BjhA nkT[AdkX[zd fijh ftu

jZE bZrfdnK jh, ukj dh fgnkbh v[ZbQ iKdh j?tfoQnK s'A nzdo pZMh rZmVh, nkg/ y[ZbQ iKdh j?

jZEK Bkb NN'be/ nkgD/ N[eV/ gSkDdk jKniBph pD/ ;G nZyK ƒ x{od/ jB

N[efVnK ƒ nkIkd eo fdzdk jK w?AnkgDk, nkgDk n;fsst G'rD bJh

phs u[Ze/ gbK ƒ nkgD/ Bkb i'VB dhe'fPP pVh ehshgo w/o/ Bkb i[VB s'A gfjbK jh

Page 531: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 531

t/yfdnK, t/yfdnK T[jT[FzrbK dhnK ftobK ’u'A feo rJ/

fJe jh dkfJo/ dhr'bkeko uko dhtkoh ’u'Aj[D T[BQK ƒ e'Jh ;e{B BjhA fwbdk

rod d/ tkto'b/ tKruko fdPktK tb fBeb iKd/ jBnkg' nkgD/ ;e{B dh sbkP ftu

P{B: ftu bNe iKdk j?dkfJok, ;wKs/ T[; ftu GNedke/Ado^fpzd{ L w?A

dkfJo/ dk uZeo N[ZN u[Zek j?s/ fpzd{ e/Ado BjhA fojk—rod ftu fte/Afdqs j' u[Zek j?

w/o/ ;w/A d/ ;G gb feZXo rJ/ <<<

G{s, GftZy s/ toswkB ftunZyo, nZyo eo e/fJ; g[;se d/ ;GgzB/A SD rJ/ `

fJe, fJe eoe/w/o/ fyv"D/fpyo rJ/ ```

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)(ekft^;zrqfj L “SktK s/ goSkt/A”^2007)

Page 532: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK532

gzSh, w~ShnK s/ w?A L 20062006200620062006 dh fjzd^gke c/oh s'A pknd(ekft^eEk)

1Hd/P, ekb dh e?d s'AnkIkd j'fJnk—gzShnK dk fJe M[zv—M[zv ftu fJe gzSh,jIkoK e'jK dk g?Avk wko e/s/ rkj e/ jZdK, ;ojZdKw[V gos nkT[D bJh,T[;/ ekb^uZeo ftu ```

;?wB wZShnK th—n;rkj ;w[zdoK ƒ rkje/SZbK d/ SbkftnK Bkb fdb pfjbk e/—gos nkT[AdhnK jBT[;/ Bdh ftu,fiZE/ ed/ T[BQK dk iBw j'fJnk ;h.

T[~E/ jh woB nkT[AdhnK jB—nzv/ d/D s'A pknd,Bdh d/ fBozso tfjD ftufIzdrh dk rhs nZr/ s'o e/ ```

2Hgkfe;skB dk fJe wekBT[; dk xo Bk pD ;fenk.

Page 533: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 533

dhtkoK ’s/ izwhA j'Jh fEo SZs ƒe'Jh xo BjhA efjzdk.

;w/A dhnK ;hs jtktK ftu;z[B j' u[Ze/ jB T[; d/ pugB d/ fdBfjzd';skB ftu th fJzi jh j'fJnk—fgzv sK ;h, go jkDh }kfJp ;B.

y{j ’s/ uo; s/ jbN dh EKpzph p'bdh ;h.

;e{b, fiZE/ T[; B/ nZm ;kb gVQkfJnk ;h,fJe BthA ghVQh dk BtK w?Bhc?;?N' pDh,T[; ƒ u[D"sh d/ fojk ;h.

xVh dhnK ;{JhnK ƒ fgZS/ w'VB Bkbphfsnk ;wK, gos BjhA ;edk—T[; ƒ gsk j? `

xo t/yD tkb/ dh nZy ftu j[zdk j?—T[; ƒ gsk j? `

e?B/vk ftu T[; d/ g[Zso, g'sohnK s/ g'so/tZy, tZy PfjoK dh d{oh s'A th,xo tKr,T[; d/ Bkb, Bkb tZ;d/ jB ```

T[j ;{oi tb t/ydk j? LjZdK s/ ;ojZdK tb—wZShnK s/ gzShnK tb—

T[; nzdo'A jtk fijk e[M iBw b?Adk j?s/ T[jfSD dh fSD;ko/ pqjwzv T[~s/ c?b iKdk j? ```

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)(ekft^;zrqfj L “SktK s/ goSkt/A”^2007)

Page 534: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK534

fgzv s/ pqjwzv ftueko bNed/ gotk;h(ekft^eEk)

r[Zbh vzvk y/vd/, y/vd/,ezfgT{No :[Zr ftu gj[zu rJ/^go ezfgT{No dh GkPk Bk f;Zyh `

b{D, s/b, bZeVhnK ’u jh c;/ oj/,e[Zbh, r[Zbh, i[Zbh dh fuzsk d/ ftu^d;, d;, pkoK, pkoK xzN/ dhnKfPcNK brkJhnK 7 BjhA sK 6 fdB `

i' e[M f;Zfynk ;h, T[j G[Zb rJ/ `i' f;ZyDk ;h, T[; s'A N[ZN rJ/ `T[j brksko phsd/ j'J/ th,ezw s/ xo d/ ftueko, bNe e/^o[ed/, o[ed/, o[e rJ/ `

p~u/ e/tb ezfgT{No dh GkPkp'bd/, gVQd/, ;[Dd/ s/ fbyd/ jB `T[BQK bJh y/v dk w?dkB,wB'oziB dk ;G ;kwkB,frnkB, fXnkB s/ ftfrnkB^fJj ezfgT{No j? ```

;zrhs, f|bwK s/ ;"bhN/no^jo eko ;?_ d[nkb/ xz[wdh,nkVh dh e'Jh b'V BjhA `

Page 535: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 535

wkfgnK ƒ T[BQK dh GkPk,T[BQK dk w[jktok s/ tshok,;G e[M Ugok, Ugok, niBph^pd/Ph fijk ikgdk `

pZu/ ezfgT{No w{jo/ p?m/, p?m/ jh^rb'pb fgzv pD iKd/ jBs/ wK pkg,:sB eo e/ th,pZfunK se gj[zu BjhA gkT[Ad/.

fJe ybkn T[~;odh ojh j?, brksko^d' ghVQhnK ftueko `

pZu/ pqjwzv pD oj/, go wK, pkg^fgzv Bkb'A th N[ZN rJ/ `

P{B: ftu ftuodh j?, p/bue^fgSbh ghVQh ybkn ftu HHHHH HHHHHH HHH

fi; soQK o/Pw dk ehVk,\sw j[zdk,o/Pw g?dk eoB dh ;Ik ftu ```

“r'ohnK PjhdhnK” (2010)(ekft^;zrqfj L “SktK s/ goSkt/A”^2007)

Page 536: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK536

bktko; bkP, tko;K d/ BK L dk rfjB nfXnBnfXnB^eosk L gq'H pqjw irdhP f;zx

bktko; bkP, tko;K d/ BK(r~d^ekft^eEk)

T[j S/thA SZs s'A fvZrh ;h.T[; d/ wz{j ’u'A f;roNKs/ Pokp dh p' nkT[Adh ;h `T[; dhnK pkjK T[~s/, NhfenK d/ fBPkB ;B.

T[; dk g/N e[Zg tKr ;h—T[; dh w?NoBNh g'Pke j/m,G{ekB/ tKr c[Zfbnk j'fJnk `

T[; d/ frZfNnK e'b'A dh tr e/,;Ve ’s/ bj{ dk SZgV bZr u[Zfenk ;h `T[; dhnK rZbQK, w'fYnK, bZsK ns/ gZNK T[~s/,bkPK d/ fBPkB ;B `T[; dk BZe f|; u[Zekl s/fJe nZy ’u ezeo y[ZG u[Zeh ;h `

J/BK e[M t/yfdnK, jh w/o/ ezBK ftu;kfJoB dh nktkI gJh `n?Ap{b?A; tkb/ eh eo ;ed/ ;B <g'bh; tkfbnK ƒ th e'Jh ;p{s Bk fwfbnk `

Page 537: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 537

T[j, ngkoNw?AN ftu eZbh jh ofjzdh ;h `T[; d/ ewo/ ftu ;zrhs dk vkYk P'o ;h,\kbh p'sbK, j?o'fJB, N[ZN/ rbk;,f;roNK d/ N'N/,s/ e[M j'o b'V dk ;kwkB fgnk ;h—s/ |oP T[~s/, bj{ d/ XZfpnk tkbk, o/Pwh jzNo.fJe g/Pktoh j?Av^p?r ftu, fPzrko dk ;kwkB,;zskB^;ziw s/ roG^gks ;zpzXh b'VhAdh ikDekoh,s/ dtkJhnK ;B l e[M c'B Bzpo, Bkw s/ EktK dk gsk `

go T[j ;G efjzd/ ;B L‘t/yhdh Io{o ;h, go ikDd/ BjhA `’izr d/ eko\kfBnK, ftXkB^;GktK s/ gq:'r^PkbktK ftu,wko{ P;so, bVke/ fjz;e, f;gkjh, o'rh fIjB,s/ J/; ;dh d/ fyv"fDnK tor/ g[oP g?dk eoB tkb/, PkPe'^J/; bkP pko/ sK s[;hA ikDd/ j', fe bktko; j? `shih, gqwkDz{, izr s'A pknd—s[jkvh, ;kvh s/ j'o ;GBK dh fJj PBk\s th iKdh oj/rh`

X"b d/ f;zr BjhA j'Dr/,s/ Bk jh, T[; fij/ j'o ikBto, d/ts/ `PpdK j/m'A, noE fy;e ikDr/,s/ fvr gt/rh GkPk,gZfsnK d/ febQ/ tKrnkgDh jh ;ZfGnsk ;w/s LnzXeko `nzXeko ` Bw;eko ```

y'gohnK sK j'DrhnK,go T[BQK ftufdwkr dh EK \bkn j't/rk `gsk BjhA fco,e?;/ j'Dr/ fJj gops, ;w[zdo, nkekP,s/ e?;h fJj jtk j't/rh.Bw;eko `Bw;eko ``nzXeko ```

Page 538: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK538

fJe ‘B?o/fNt’ d/ o{g ftu gq;s[s oftzdo oth dh fJj eftsk T[; d/ ekft^irsdk fJe gqshfBX gqwkD g/P eodh j?. BkNehnsk fJ; ekft^feos ftu nko^gko c?bh j'Jhj?. fe;/ fpbfvzr dh S/thA SZs s'A fvZr e/ nksw^jZfsnk eoB tkbh fJ; n"os d/ ihtBBkb ;zpzfXs t/oftnK pko/ ikDekoh gqkgs eoB bJh gkmeK dh T[s;[esk nkozG s'A jh nkgD/g{o/ f;yo s/ gj[zu iKdh j?. b/ye fJBQK ihtBh^goe t/oftnK ƒ ;fji/^;fji/ y'bQdk j?.w;fbB fJj n"os Bk^e/tb Pokp ns/ f;roNK dk jh oZitK T[g^G'r eodh ;h pbfeNhfenK d/ o{g ftu voZr^n?fveN th j' u[eh ;h. j'o s/ j'o T[j jkwbk ;h. nfij/t/oftnK d[nkok oftzdo oth B/ niBph^eoD dh ftXh dk pVk gqGktPkbh gq:'r ehsk j?.gz{ihtkdh ;wki dhnK ftfeqshnK dk fPeko fJj' fijhnK pj[s ;kohnK n"osK wjKBroK ftufwb ikDrhnK i' nbe'jb ns/ vo~rI d[nkok ihtB d/ y' u[e/ noEK ƒ gqkgs eoB dkfwfEnk gq:sB eo ojhnK j'D go nfijh fe;/ n"os ƒ ‘jkwbk’ fdyk e/ eth f;oiDkns/ ftBkP ƒ fJZe' ;w/A ns/ fJZe' EK s/ ;[e/Afdqs eo fojk j?. ftnesh ukj/ nkgD/ ihtBdk fesBh th p[oh soQK fsq;eko feT[A Bk eo fojk j't/, gqfeqsh T[;dhnK ;zGktBktK d/ nwbƒ ed/ wZmk BjhA g?D d/t/rh. fJ; soQK eth B/ fJe' jh ti{d nzdo ihtB ns/ fwqs{ dhnKd' ftgohs gqfeqnktK ƒ fJe d{i/ d/ eohp fbnk e/ fJe wjZst g{oB ns/ w{bG{s i[ZN^fto'Xdh f;oiDk ehsh j?.

gz{ihtkdh noE^ftt;Ek d/ ftekoK d[nkok ;wki s'A niBph ns/ nkgD/ nkg s'A T[gokwj' u[Zeh fJ; Bkoh d/ d[yKs ;zpzXh gqEw ;{uBk d/D s'A pknd eth nkgD/ fttoD ƒ e[Md/o bJh o'e e/ nkgDh nfGftnesh dk |'e; jkd;/ d/ ;EkB T[s/ e/Adfos eo b?Adk j?.g[bh; ns/ n?Ap{b?A; dhnK rZvhnK nk iKdhnK jB ns/ fco g[bh; nkgDh s|shP P[o{ eofdzdh j?. fJ; gVkn s'A eftsk xZN'^xN d' ;gPN XoksbK s/ Io{o ftuoD b~rdhj?. gfjbk Xoksb gqsZy o{g ftu BIo nkT[D tkb/ v?N/ dh sbkP eodk j?. fJ; XoksbT[~s/ yV's/ ftnesh ƒ fJ; n"os d/ nksw^jZfsnk eoB d/ ekoB dh e'Jh ;wM BjhAnkT[Adh. T[; n"os dk fe;/ Bkb e'Jh ;zpzX BjhA ;h. T[j nkgD/ ngkoNw?AN ftu fJeZbhjh ofjzdh ;h. T[; d/ ngkoNw?AN ftu ;zrhs, Pokp ns/ vo~rI Bkb ;zpzfXs fBPkBhnKfdykJh fdzdhnK ;B. fJe o/Pwh jzNo th fgnk ;h, fi; T[~s/ y{B d/ XZp/ ;B. fJj jzNoT[; n"os dh w?;'fe;fNe gqftosh tZb ;ze/s eodk ;h. ;zskB^;ziw ns/ roG^gks d/ e[MB[;y/ ;B fiBQK dh j'Ad fJj do;kT[Adh ;h fe fJj n"os nkgD/ fe;/ Gkth tkfo; ƒ iBwd/D dh fJZS[e BjhA ;h. T[; dk nkgDh iK nkgDh s'A nrb/oh ghVQh d/ fe;/ o"PB w[;sefpbftu e'Jh ftPtk; BjhA ;h. fJj ;ko/ t/ot/ go'y Xoksb s/ ik e/ y'i^gVskb eoB tkb/ftnesh ƒ jh e'Jh okj fdzd/ jB. t/oftnK dh nfijh ;{uh gq;s[s eoe/, eth B/ b[ekn^i[rs dk gq:'r eofdnK j'fJnK, T[j ;G e[M Bzrk eo fd~sk j? i' fJ; n"os d/ nksw^jZfsnk tb nrq;o j'D d/ swkw gfjb{nK ƒ o"PB eodk j?.

fJ; soQK fJ; eftsk d/ gfjb/ nZX ftu eth gqEw ;{uBk ohg'oN (F.I.R.) ns/ g[b;s|shP (investigation) dhnK gqEw ekƒBh ekotkJhnK dk gq:'r eoe/ S/sh jh nkgDhnfGftnesh dk |'e; gkmeK d/ eNfjo/ T[~s/ e/Adfos eo fdzdk j?. T[j fJ; n"os dh jZfsnk

Page 539: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 539

dk nko'g p/ofjw Pk;eK T[~s/ brkT[Adk j'fJnk gkmeK dh eufjoh ftu fJe ;[fjod tehbti'A fuzxkVdk j'fJnk fJj ;tkb g[ZSdk j? L

izr d/ eko\kfBnKftXkB ;GktK s/ gq:'rPkbktK ftuwko{ P;so,bVke/,fjz;e,f;gkjh,o'rh fIjBs/ J/; ;dh d/ fyv"fDnK tor/g[oP g?dk eoB tkb/ Pk;e'—J/; bkP pko/ sK s[;hA ikDd/ j',fe bktko; j? `shih, gqwkDz{ izr s'A pknd—s[jkvh ;kvh s/ j'o ;GBK dhfJj PBkys th iKdh oj/rh `

d'Pko'gD Bkb ;zpzfXs fJ; yzv ƒ eth B/ J/Bk c?bkn e/ ns/ ‘n;ofNt’ Ppdktbhftu o{gwkB ehsk j? fe gkmeK d/ fIjB ftu d'Pko'gD, d'P^f;ZXh j' fBpVdk j?. gkmei' w[Bf;| dh ;hN T[~s/ p?mk j?, bJh j'o fiojk dh e'Jh Io{os jh BjhA ofjzdh. p/Pewes{b dh PBk\s sK Bk j' ;eh gozs{ w[bfIw dh PBk\s Io{o j' rJh j?. go ni/ theth (tehb) dk ezw ;wkgs BjhA j'fJnk. eth wkBtsk gqsh itkpd/j j?. T[; d/ soe^Pk;so dk nkXko^gqpzX ;w[Zuh wkBtsk d/ efbnkD Bkb i[fVnk j'fJnk j?. fJjh ekoBj? fe d'P^f;ZXh s'A pknd T[;dhnK dbhbK fJe gqtuB dk o{gkeko n\fsnko eo b?AdhnKjB. T[j pV/ Gkt[e bfji/ ftu ;w[Zuh wB[ysk ƒ ftBkP dh fJ; vro s'A w'VB bJh jkb^gkjfonk eodk j? L

PpdK j/m'A noE fy;e ikDr/s/ fvr gt/rh GkPk,gZfsnK d/ febQ/ tKr,nkgDh jh ;ZfGnsk ;w/slnzXeko `nzXeko ` Bw;eko ``

y'gohnK sK j'DrhnK,go T[BQK ftufdwk} dh EK \bkn j't/rk `

Page 540: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK540

gsk BjhA fco,e?;/ j'Dr/ fJj gops, ;w[zdo, nekP,s/ e?;h fJj jtk j't/rh `Bw;eko `Bw;eko ``nzXeko ```

fJ; soQK fJ; eftsk ftu oftzdo oth B/ o{gKsoD dh ftXh d[nkok ‘fJe nksw^jZfsnkd/ e/;’ ƒ t?okNsk gqdkB eoe/ nkX[fBe ;z;feqsh dh e[Zy ftu e[opbk oj/ gqwkD{ bkt/ dhGhPDsk tZb ;kvk fXnkB nkeqfPs ehsk j?. fJ; eftsk ftu gq;s[s t/ot/ ;kv/ :[Zr dhnKfBnkfJ^gqDkbhnK dhnK ftXhnK dk T[g:'r eod/ j'J/ nzs ftu ;w[Zu/ ;wekbh ihtB dhsoiwkBh eo iKd/ jB. ;kv/ jh :[Zr d/ fJe wjZstg{oB eEkeko coKI ek|ek B/ndkbsh^ihtB dhnK g/uhdrhnK ƒ nkX[fBe ihtB d/ fJe ihtzs w?Nk|o ti'A pV/ gqGktPkbhYzr Bkb g/P ehsk ;h. 1978 JhH ftu fbyh rJh oftzdo oth dh fJj eftsk th fJ;/w?Nk|o dk pVk ;fji gq:'r eodh j?.

fJj eftsk oftzdo oth dh nkX[fBe ihtB gZXsh T[~go g{oh geV d/ Bkb^Bkb ethd/ ;wkfie^okiB?fse ;o'ekoK pko/ th Gog{o rtkjh g/P eodh j?. oth dh gqshpZXsk nkgD/fBZih gfot/P$dkfJo/ se jh ;hfws BjhA pbfe T[; ƒ ;w[Zuh wB[Zysk dh j'Dh pko/ gotkjj?. T[j GftZy^doPh j? ns/ fJ;/ bJh nkgDhnK ;wkfie$gdkoEe gfo^;fEshnK s'A gkoik e/ T[j gz{ihtkdh noE^ftt;Ek d[nkok c?bkJ/ ik ;eD tkb/ ;w{j^;zGt T[bkoK$ftekoKdh GhPDsk s'A pk\po j?. fJj' fijhnK nkbwh ;wZf;nktK dh ;fji ns/ gqwkfDenfGftnesh ekoB jh oftzdo oth ƒ ‘pqfjwzve u/sBk dk eth’ fejk iKdk j?. fJ; eftskdh Gkt^;kwroh ns/ gqrNkT[^ftXhnK ftu feqnkPhb o{gKsoD dk nwb oftzdo oth ƒnkX[fBe Gktp'X dk fJe wjZstg{oB eth f;ZX eod/ jB.

“w/oh ejkDh” (2006)^gq'H pqjw irdhP f;zx (Gkos)

ekft^;zrqfj “;hwK nkekP” (1980),“fgnk;k pZdb” (1990), “eftsk ;Bw[y” (1994) ns/

ejkDh^;zrqfj “ezfgT{No ebuo” (1985) ftu Pkfwb

Page 541: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 541

fw~X/ j'J/ c[~b(r~d^ekft bx{ eEk)

nZi c/o T[;dh jZfsnk j'Jh, go T[j fiT{Adh j? ` fJ; o[Zs/ id'A MZyV M[Zbd/, GkohwhAj g?Ad/ s/ b'e fsbQed/, fvrd/ jB, bkb ;{j/ rko/ Bkb bZE^gZE j'J/, T[~uhnK xkNhnKuVQd/, xkNhnK, fiBQK s/ g?o BjhA fNedk, fsbQe iKdk j? ` n?;/ ;w/A g?oK s/ j~EK Gko j'J/pzd/ dk ;G e[M v[ZbQ iKdk j?. vkotB d/ ftek;^f;XKs dh g'Nbh dk G/d y[ZbQ iKdk j?, sKT[j t/ydh j? fpqyK d/ N[ZN/ j'J/ p/^P[wko sD/, T[~r oj/ phi, MV oj/ gZs/, feo, fpyo, o[boj/ c[Zb, eVedh fpibh, dktkBb ` e[dos dk fJj ;k\Pks o{g, T[;ƒ d[BhnK ftu j'JhnKnZi se dhnK izrK ftu fxo/ j'J/ wB[Zy d/ n;fsst se b? iKdk j?, fi; nzdo fjz;k s/PKsh, spkjh s/ T[;koh, fJe d{i/ Bkb r[ZEw^r[ZEk j'J/ gJ/ jB—s/ b? iKdk j?, g{ot^fJfsjk;ekb ftu ftnesh eh, jo iht dh w[ZYbh j'Ad bJh ;zxoP d/ f;XKs se ns/ T[; s'A b?e/ nZi d/ G{^r'b/, G{^r'b/ s'A pqjwzv se g;o/ T[;d/ p[ZX ftt/e d/ T[; fxBkT[D/ o{g se,i' fJe gk;/ ;ZfGnsk s/ d{i/ gk;/ popkdh dk dw Godk j?, i' pko{d dh BhAj Xo e/, Jh;ks/ nzihb dk gfou: fdzdk j?, nfjz;k s/ d{finK bJh e[opkBh dk g?}kw, go fezB/ y/d dhrZb j? fe fJj e[opkBh dh fw;kb nwoheBK d/ thnsBkw ftu ehs/ nfGB: s'A nZr/ BjhANZgdh. nfij/ ;w/A T[;ƒ ikgdk j?, fit/A T[jdk sB ;{bh s/ wB Jh;k pD frnk j't/ ` goe"D g[ZSdk j?, fJ; ;dh ftu Jh;k ƒ < ftek; f;XKs ƒ < fJj sK d' PeshnK dh NZeoj?, i' nkfJob?Av ftu th j?, T[;d/ nkgD/ nzdo s/ e[dos ftu th. go fJj rZb tZyohj? fe e'Jh fe;/ ƒ wkodk j?, bzwhnK izrK S/V e/ s/ e'Jh wkodk j? nkgD/ nkg ƒ, nkgD/nzdo fJe uZeo ftu fxfonk, nkgD/ nkg Bkb bV e/.

nZi c/o T[;dh jZfsnk j'Jh, go T[j fiT{Adh j?. T[j i' r[zr/ p'b/ pZfunK d/ ;e{b dh fJe\{p;{os ekbh nfXnkgek j? s/ fi; B/ fJZe' ;w/A wB[Zy d/ tZy^tZy o{gK Bkb w'j gkJ/ jB, fi;wjzYkJ/ jB—f;Zgh tKr y[bQd/ fi;w, ;_Ks tKr fvrd/ fi;w, fJ; o[Zs/ id'A rkok, fsbQeD j'JheZuh ;Ve T[~s/ ieoKvk o[ZyK d/ jbe/ ikwDh c[Zb, ;Ve dk n;bh ozr o{g pdb e/, ikwDhc[ZbK dk okj, fJe ;/i tKr ;ik fdzd/ jB, sK T[;d/ o'w^o'w ftu ghVK ikr g?AdhnK jB—ieoKvko[ZyK dhnK, T[BQK EktK dhnK ghVK, fiBQK s'A N[ZN e/ fJj c[Zb Xosh s/ feo/ jB, s/ fiBQK ƒ nkgnkgD/ g?oK j/m o"Ad e/ bzxD s'A fpBK, ;e{b se gj[zuD dk T[; e'b j'o e'Jh ukok BjhA.

nZi c/o T[;dh jZfsnk j'Jh, go T[j fiT{Adh j? ` id'A T[;d/ g?o jbe/ ikwDh ozrK d/c[ZbK T[~s'A dh bzxd/ jB, sK T[jƒ ikgdk j? fit/A T[j nkgDk nkg fwZX ojh j't/, T[; nzdobk

Page 542: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK542

w"B, fJe P'o pD fojk j't/, fGnkBe P'o, fi; dk nfj;k; sK j[zdk j?, go e'Jh ;wM BjhAg?Adh. fi; dh Bk e'Jh fdPk j[zdh j? Bk jh o{g—fco th ikgdk j?, fit/A nkgD/ nzdonB/eK MoB/ c[ZN gJ/ j'D, G{ezg nk frnk j't/, nB/eK ;?_^ftyko{ gops ftyzvs j' oj/ j'D.nkpPkoK, w{;bkXko pkoPK, Gow^ibK fgZS/ N[ZNdhnK, y[Z;dhnK BIoK s/ izrbK ftZu'A bzx e/P{edhnK jtktK dk P'o, GkPk d/ ;hws wkfXnw ƒ fNZuoK eodk ikgdk j?. nZi se d/ fby/jo GkPk d/ rzqEK dh ;woZEk, Bk fJ; P'o ƒ gqrN eo ;edh j?, Bk ;wM, Bk geV s/ Bkjh pzd. e/tb fJe Ppd, ‘P'o’ ek}I T[~s/ fby d/D Bkb fJj P'o g?dk BjhA j' ;edk s/T[;ƒ fJ; ;G e[M ftZu'A, fJjBK c[ZbK T[~s'A bzx e/, fJBQK ƒ g?oK j/m fwZX e/, fJ; o[Zs/ joo'I r[zr/ s/ p'b/ pZfunK d/ ;e{b, ekbh Ssoh skD, s[o e/ ikDk g?Adk j?, Ssoh i' sB dk eZiDsK pD ;edh j?, go wB dk BjhA ` ;e{b, fi;d/ r/N T[~s/ nrB^o[Zy bZr/ j'J/ jB s/ okjT[~s/ ;[oy c[ZbK dk gfjok. fJBQK c[ZbK T[~s'A bzxfdnK T[;ƒ wfj;{; jz[dk j?, fit/A T[;d/ g?o,sB, wB, fdb, fdwkr s/ ;rbh ;p{sh j'Ad ftZu'A bj{ f;zw fojk j't/ `

nZi c/o T[;dh jZfsnk j'Jh, go T[j ihT{Adh j? ` r[zr/ s/ p'b/ pZfunK d/ ;e{b ftu gj[zue/, ed/ T[j nkgD/ ;fjeowh gq/whnK ƒ fejk eodh ;h fe, ‘fezBh w"i j? ;kƒ, i' woIh j?p'bhJ/, p?m/ ;G go ;[D/ Bk e'Jh—p'b/ pZu/ id'A P'o gkT[Ad/ jB, sK ;[D BjhA ;ed/. r[zr/ pZu/id'A P'o ;[Dd/ jB sK p'b BjhA ;ed/. T[BQK d/ nzdobk P'o, T[BQK d/ nzdo se jh ;hwsofjzdk j?.’ go nZi id T[;d/ fJe ;fjeowh B/ T[;ƒ pVh rzdh GkPk ftu ;zp'XB eoe/ fejkfe, ‘T[j T[; ieoKvk o[Zy torh j?, fi; Bkb'A nB/eK c[Zb N[ZN e/, nB/eK wodK d/ g?oKj/m fwZX/ e[ub/ ik u[Ze/ jB—e[M w/o/ g?oK j/m nkJ/, e[M j'oBK d/ ` n;hA p[bv'IoK tor/ wB[Zyid'A fi;wK ƒ o"Add/ bzx iKd/ jK, sK s[;hA o[ZyK torhnK e[VhnK, c[ZbK tKr N[ZNdhnK,M{odhnK, fwZNh ftu fwb iKdhnK j' ` s[jkv/ ftu dod T[~mdk j?, fJBQK o[ZyK tKr, i' Bk p'bd/jB, Bk ;[Dd/ s/ Bk jh wfj;{;d/. ‘sz{ ekw^tkPBk j?A, nzBQh, r[zrh, p'bh.’ sK T[;dk ih ehsk;h fe T[j nkgD/ fJ; ;fjeowh dh IpkB fyZu bt/, go fJBQK r[zr/ s/ p'b/ pZfunK tb t/ye/, T[j u[Zg j' rJh ;h s/ T[;dk ih ehsk ;h, ‘fe feT[A Bk n;hA ;G fJe tko r[zr/, p'b/ s/nzBQ/A j' ikJhJ/ s/ fco ;wK gk e/ fe;/ ;_;E ihtB dk fBowkD eohJ/ < i' e[M fJ; ;w/A ;kv/e'b j?, ;kvh gqkgsh d/ o{g ftu, ;G e[M y'j ikJhJ/ ` nfXekoK s'A w[esh, |oIK s'A w[eshj? s/ fJj jh ;[szsosk j?, g{oB ;[szsosk `’ T[j efjDk ukjz[dh ;h go T[j efj Bk ;eh,feT[Afe r[zr/ s/ p'b/ pZfunK d/ ;e{b ftu, T[;d/ ;fjeowh dh nktkI Gkt/A rzdh s/ yoQth jhj?, nktkI sK j?, fJe ;koEe nktkI s/ fJj th ;Zu fe o[ZsK d/ phsD Bkb, T[;d/ nzdob/o[Zy Bkb'A nB/eK c[Zb MV, N[ZN, o[b u[Ze/ jB. N[ZN e/ fvZr/, fwZX/ j'J/ s/ rko/ Bkb bZEgZE c[ZbKƒ Gbk e"D r[bdkBK ftu ;ikT[Adk j? ` c[ZbDk T[;dh gqfeosh j? s/ MVBk, N[ZNDk, fwZX j'DkT[;dh, j'Dh, T[;dk ;okg `

nZi c/o T[;dh jZfsnk j'Jh, go T[j fiT{Adh j? `“w/oh ejkDh” (2006)

(ejkDh^;zrqfj L “fiZE/ dhtkoK BjhA” (1978), ns/ “nxotk;h” (1984)ekft^;zrqfj “ib Gow^ib” (1976) ns/ “tD tkDh” (1988) ftu Pkfwb)

Page 543: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 543

ebwhA fw~so tbK fJe g~so—;[fozdo Bho d/ BK—

s/oh s;tho \{p;{os j?,s/o/ \s th pV/ ;[jD/ `

fIzdrh ’u v[ZpD,y[ZGD,fJ; ƒ e[M d/D,fJ; ’u'A e[M bZGD—fJjdk jo ozr ihD,v[ZbQ, v[ZbQ g?Ad/ fgnkb/ ƒnzsw pz{d sKJhA ghD—jZ;D, y/vDdh ukj s/ohn;wkB Sz[jdh j? `

sz{ wfje ƒ o{g d/Ds/ fJ; ftuw[;eokT[D d/ :sB eodh,pVh d{o ub/ iKdh j?AsB dhnK tkdhnK s'A,By:Zso^:kB tKr,pqjwzv d/ n;rkjwzvbK ƒ rkj[zdh—fIzdrh d/ rhs rkT[Adh,jZ;dh, fyVdh, fyVkT[Adh `

sz{ nkgDh;obsk ftu iZfNbs/ sz{ nky/A L

Page 544: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK544

“wkBtsk fJe ;kros/ dfonkpz{dK d/ ek|b/—pZdbK, gjkVK ƒ i[V/,fB;fdB ;w[zdo Go oj/—fgnko d/ ftu ikrd/s/ PKsh ;zr s[o oj/—s/j w/ND fe;/ dh,Xotk; d/tD fe;/ ƒ—phi nzdo,BrfwnK ƒ S/Vd/,T[~r oj/, c[Zb oj/ s/ cb oj/.”

s//o/ gZso gVQ/ ;B `s/oh s;tho t/yh j?,pVh jh \{p;{os j? `

god/; p?m/ ikfgnk,fiT[A d/P d/ ;G fgzio/s'V e/ e'Jh nk frnk—s/ w/oh \kBkpd'PhpD ojh xotk; fcofgZS/ ;w/A ƒ SZv rJh `

w?ƒ,s/oh ;obsk g;zd j? `w?ƒ,s/oh iZfNbsk Bkb w'j j? `sz{ fJzi eo—fJt/A jh y[ZbQdh, pZMdh oj[Godh, fc;dh,s[odh, T[~vdh,jZ;dh, fyzvdh—w/o/ nkT[D se,w?A Io{o nktKrk ```

(ekft^;zrqfj L “Ppd'A gko” (1998) ns/“Ppd ;kro” (2004) ftu Pkfwb)

Page 545: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 545

ghVQh^gkVk(r~d^ekft^eEk)

gzSh T[~v rJ/. j[D ;[zBk nkbQDk s/ ftZmK jh pudhnK jB. p[ZYhnK nZyK T[BQK d/ gosnkT[D dh fJzsIko ’u bZrhnK jB. n;wkB i' u/sBk ;h, u[D"sh ;h ed/ ;woZEk s/ gqkgshdh, j[D \bkn d/ gops tKr p[ZY/ fIjB T[~s/ yVQ^M[e frnk j?. ;wK o[e frnk j?.

;[|fBnK ƒ ;[iht j'Ad tKr t/yD tkbhnK nZyK j[D T[BQK dhnK ftZmK ’s/ bZrhnK jB.nkbQDk, fIzdrh d/ T[~v ikD pknd T[; dh ofjzd y{zjd jh ikgdk j?. pkg d/ fdb ftu n"bkddh pVh ;'rh ;[o nbkgdk j?. shb/ nZyK ftu g[V oj/ jB. X[o nzdo xVh, fSD fIpjk j'oj/ fdb ftu dodK, d[Zy d/ g{o i[V oj/ jB. T[ikV j'Am, p'b^jhD ihG s/ w"B o[dB nkg/’s/ nkg/ ;j/Vh Xhwh w"s tKr xNd/ jB. Ppd fBokoEe j' rJ/ jB s/ GktBktK ozroZs^jhD. \kbh BIo, e'o/ ;|/ tKr, gzShnK d/ T[~v ikD pknd, fejVh GkPk dh T[vhe eoojh j?. Bk \kek, Bk ozr, Bk s{fbekHHHfJj fejh ebgBk, fJj fejh ebk i' P{B: s'A d{oP{B: ’s/ yV ojh j? < P{B: ’u uVQ, T[~so ojh j? < P{B: ƒ iBw, to ojh j?.

fJeZb d/ fJ; Nkg{ d/ u[c/o/ T[jh P'o j?. pugB, itkBh, p[Ykgk,HHHiBw, woB s/ f;VQh^f;nkgk. No?f|e dk w~eV^ikb. j|d/ j"Aed/ tkjD. rz{id/ ;kfJoB. X[B^pknd^X[B. do,do eoe/ fIzdrh y[ZbQ ojh j?. ozr, ozr eoe/ j'Ad v[ZbQ ojh j?. ;ZsozrhnK uVQdh j? ed/ c?biKdh j? r[bPB ftuHHHozr x'bdh j?. j'Am tzMbh pD oj/ jB, fe;/ d/ fJPko/ Brw/A. MoB/ thwB[Zyh GkPk p'bd/ jB id'A, fJj T[j xVh j?. go fJ; p[ZY/ pkg d/ nkbQD/ ’s/ fJe ekbh xNkM[e e/ yVQh j?. fBZe/ Nkg{ d/ jo so| Eg/V/ jB, fJeZb j? s/ eKr uVQh j?.

ghVh^gkV/ dh ftZE ’s/ nkg^iD/ gzSh tZ;d/ jB. “;[szso BjhA ofj ;ed/ s/oh SK j/m”,fJj d;d/ jB L “s/oh b'V j[D e/tb nkbQDk j?, xo j?. ;kvh b'V sK ;kok nzpo j?. sz{ nzpoeh eoBk j? < fJeZb ƒ fJeKs pDk. wB, fXnkB, ;wkXh ftu brk. fi; T[wo/ nzpo ;"V/j' iKd/ jB, n;hA T[; T[wo dk f;yo t/yKr/, ;wK j'fJnk, sK c/o gosKr/HHH.”

“sd se fJj nkbQDk oj/ Bk oj/.” p[ZYVk efjzdk j?. ftZmK jz{Mdk, fybkodk HHH shb/fpy/odk, ;ztkodk, gzShnK d/ gos nkT[D d/ ;[gB/ b?Adk j?.

“w/oh ejkDh” (2006)(ejkDh ;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 546: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK546

;[gB^ebk(r~d^ekft^eEk)

izr dk n?bkB j'D s'A gfjbK jh izr P[o{ j' u[Zeh ;h. iBw d/ Bkb Bkb w"s s[o ojh;h. e'Jh gzy T[~v, e'Jh MV fojk ;h. Gow tKr ;Zu, ;Zu tKr Gow, xz[wdh Xosh dhgqeowK ftu ;{oi v[Zp fojk ;h, ;{oi uVQ fojk ;h. T[j i' o;wK d/ pzXB s'A ;fjtB jhnkIkd j'Dk b'udh ;h, T[; B/ nkgD/ nzdob/ nkekP ’s/ nB/eK T[vkohnK GohnK. gbeKftu b? e/ fyfsi, ;hw ’u'A n;hw d/ ojZ; ƒ gk fbnk T[; B/. Xosh fJe ;kI torhikgh, T[; ƒ nkekP s/ gkskb rhs tor/. gops uVQfdnK, MofBUA MofdnK HHH rk fbnkT[; B/ nkgDk okr. nkg/ ftu nkg/ dk ikg `

nzdo dh d[BhnK dk “rohB jkT{;” ;G e[ZM T[rk ;edk ;h. jE/bh ’s/ ;oQ'A iwk ;edh;h. phiK d/ T[~vD/ iBw, T[; dh w[Zmh ’u ;B. ozr bfjod/ ;B fJ; so|. ozr T[~vd/;B T[; so|. ukBD f;oi b?Adh ;h T[; dh fJZSk nkg/ s/ f;oi b?Adh ;h BhAd torknBQ/ok HHH BhAd ftu s[oB bJh T[; e'b ;[gB ;B, ;[gB gzy/o{nK tor/ HHH r[Ned/ ’s/ nkekPBIoK ftu. j'AmK dh tzMbh ’s/ boId/ Brw/A.

T[j fi; dk Bkw ;[gB^ebk ;h, p/ofjwh Bkb fe; B/ G'A ’s/ gNek wkoh j? < joso| eZu^ezeoK jB, mheo jB HHH phiK, cbK d/ c'eN. ;{oi uVQdk sK j? go T[; d/noE pdb rJ/ jB. fgnko dk fJe fSD s/ trko dh ;koh T[wo. feoBK ;{bK ed pDdhnKjB, fet/A < fdjz[ d/ gb fSD feT[A nZyK ftu oVed/ jB, fet/A < nZe, EZe fvr g?Adhj? fet/A ;koh dh ;koh Pesh HHH fwZNh pD iKdh j?, d/j BjhA ofjzdh. r[bPB ’up?fmnK, r[bPB dh ;ko BjhA ofjzdh. Pohe tKr nkgDh j'Ad oj/, nkg ;zr yfjzdh. T[ji' UjfbnK dk ;[jktk rhs ;h ed/, n;fbnK dh ftbeDh pD rJh j?. j'Ad dh SkDBh,nzedh ;w/A ƒ, o/s SD ojh j?. T[; B/ wzfrnk jh eh ;h jehes s'A < ;rbh ;p{shd/j pdb/, gb fSD dk fgnko HHH fgnko dk GowHHHT[j ukj[zdh ;h L d/j G'rdk j'fJnkth nkdwh nkswk bJh rkbh Bk pD/. rPsh j'Dk T[; dh jehes j? s/ fgnko pDBkT[; dk ;[|Bk. T[j ;'udh HHH i' o~p t/fynk jh BjhA ed/ HHH fi; dh j'Ad th fezs{ iBej? HHH T[; d/ fgnko, T[; dh ukj ftu fet/A ;fseko pD iKd/ jB, f;XkJ/ j'J/ ikBtoK

Page 547: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 547

tor/ fJe^o[y/ wB[Zy HHH oZp dk Go';k G'rd/ nkgDh j;sh jh rztk pfjzd/ jB. fJj fBg[z;e,jhiV/ pD e/ G[rs b?Ad/ jB I'okto dk I[bw eowK dk cb ;wM e/. T[j i' d/jtork ;[brdk ;Zu j?. ;Zu tork XVedk ;[|Bk j? HHH T[; B/ wzfrnk jh eh ;h fJBQKwodK s'A <

T[j i' HHH rPsh j'Dk fi; dh jehes j? s/ fgnko pDBk fi; dk ;[|Bk HHH iBw^;w/A s'A jh brksko w"s G[rs ojh j? fSD fSD, fJ; p/n?bkBh izr dk fPeko, nzdo s/pkjo. ;[gB^ebk, ;[|fBnK dh izwDjko `

“w/oh ejkDh” (2006)(ejkDh ;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 548: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK548

Xosh s/ X"b(r~d^ekft^eEk)

pkjo e[M ib fojk, nzdo Xz{nK T[~m fojk j?. PhfPnK d/ xo ftu jo noE Xz[dbk,jo fpzp N[ZN fojk j?. fsVed/ fpzpK ’u PhPk ueBku{o j?. PhP/ ’u PhPk BjhA, gZEo dkd;s{o j?. g[b s'A bzxdh o/b tKr, fJe P'o fijk T[~mdk j? N[ZND, fsVeD dk HHH s/ fcop; fJe ;z[BK, ;ZyDkgB ofj iKdk j? eZu^ezeoK ftu ftZfMnk, fpyfonk nkgDk nkg. ;Zus/ Gow dh gSkD BjhA ofjzdh. nkg/ s/ nBkg dk |oe BjhA fd;dk. N[ZND s'A N[ZND sedk ;|o. fpyoB s'A fpyoB se dk ;zskg. J/Xo th nkg, UXo th nkg. j'Dh j?, fJj;kvh, iK w";w dk j? ;[Gk < iK wB jh sdphoK xV fojk < mhe EK ’s/ }bs uhIKt/ydk < P'o ’u'A ;z[x u[Zg fojk s/ u[Zg ƒ jh ;[D fojk < eh T[X/V, p[D fojk < jtk ƒSZi ftu SZN fojk s/ P{B:^g'Dh g[D fojk <

fJ; soQK jh j[zdk j? o'I ` fi; B/ ftPtk; ƒ noE fd~sk ;h, Xosh ƒ X"b, T[;ftu dokVK g? ojhnK jB. T[j nkydh j? L w/o/ ftu T[j ;ko/ ozr BjhA oj/, i' ;Zs^ozrhnKftu ;B ed/. ;Zs ozr j[zd/ j'fJnK th, T[; bJh, w?A e/tb fJe ozr pD e/ ofj frnkjK. w?A fIZd eodk jK, sK T[j ozrK d/ e/tb, fJe J/eKeh ti{d s'A tX/o/ w?ƒ j'o e[M BjhA;wMdh. s/ efjzdh j? L “w?A ;koh T[wo e/tb fJe J/eKeh ti{d Bkb pZM e/ p/noE BjhAj'Dk. fJj d;s{o g[okDk j?. fJj o;w ;"Vh j?. w/o/ nzdo ;" BdhnK dh fgnk; j?, nfBenzpoK dh T[vkD ` sz{ ;[eV frnk j?A fpzd{ ftu HHH ;"V/ j' rJ/ jB s/o/ ;G n;wkB. w?Arsh jK, GNeD jK, o[e BjhA ;edh HHH oZi BjhA ;edh fJZe' PhP/ ’u'A fBZs se se e/fJj ijkB, fJj Xosh, fJj gkskb, gops s/ nk;wkB.”

id s'A Xosh j/m X"b BjhA fojkHHHT[d'A s'A jh pkjo e[M ib fojk, nzdo X{znK T[~mfojk j?. jo noE Xz[dbk, jo fpzp N[ZN fojk j?.

“w/oh ejkDh” (2006)(ejkDh ;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 549: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 549

gkDh dh fgnk;

s/o/ Bkb'A i[dk BjhA j'fJnk,N[ZN frnk jK nkgD/ nkg s'A `

feoBK s'A fpBk;{oi dk eh noE <

;{oi s'A fpBKuzd, skfonK dh eh j'Ad <

;{oi Bk fojk,sK ’BQ/ok eh eo/rk <;t/ok ed uVQ/rk <

s/o/ Bkb'A N[ZNDk,fJe fJefjoh xNBk BjhA, ;r'AxNBktKPpdKnoEKeowKgqsheowKdk fJe fBozsos/ iZfNb f;bf;bk j?,fgzv s'A pqfjwzvs/ pqfjwzv s'A fgzv sZe.

Page 550: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK550

eso/ ’u'A fBeb e/,esok, esok j',eso/ Bkb'A,dfonk N[ZN frnk j? `

phi, T[~rD'A o[Ze frnk j?.jtk \bkn pD rJh j? `d' g[VK ftueko,b? e/ w?ƒ,fIzdrh s/ w"s dh mD rJh j? `

;'udk jK, fei/ fdb ftu XVeD Bk oj/,sK fdb dk eh pD/rk <i/ By:ZsoK ftu nkeoPD Bk oj/,sK pqfjwzv dk eh pD/rk <

s/o/ Bkb'A i[dk j'Dk,fgzv Bkb'A, fgzv dk N[ZNDk j?.;kj dk |/|fVnK ftu o[ZeDk j? `XVeB dk fdb ftu w[ZeDk j? `fIjB ftu ;'u dk,ftu, ftukfbUA,cNDk j? `gqwkDz{ dk nDz{^nDz{ j'Dk j? `

sko Bkb'A, okrDh i[dk j' rJh j? `Bdh, s[oh, s[oh, yV' rJh j? `nktkI s/ jo ;kI dh ;[o,Bk ;[o j?, Bk p/;[o—;[Ze/ gZso tKr MVe/, ;[op/w";wh j' rJh j?.

s/o/ Bkb'A i[dk BjhA j'fJnk,N[ZN frnk jK nkgD/ nkg s'A `

Page 551: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 551

N[ZND d/ fBozso f;bf;b/ ftu th,gsk BjhA feT[Ai[VB dh o" tZrdh j? <

Bdh n?t/A sK BjhA;kro tbK tfj s[odh,gkDh ƒ th,gkDh dh fgnk; bZrdh j? `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “;{oi s/ok w/ok” (1989) s/

“Ppd ;kro” (2004) ns/ejkDh^;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 552: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK552

yzGK s/ dotkfInK tkbh e[Vh

T[j c/o w/o/ ;kjt/A yVQhw?ƒ ;zp'Xs j? L

“s/oh ;[szso ;zpzXK dhrZb w?ƒ pj[s uzrh bZrh j? `Bkb, Bkb s[o/ ikD d/ Gow ftu,w?A th tZyo/ nkekP rkjD/ ukjtKrh `i' okrDhnK, sz{ Bk ;[D ;e/A, rktKrh `T[Fzi sK s/ok s/ w/ok nzsw fdqP fJe jh j?,go fdqPNh d/ nzso ’s/ o;s/ ftutZy^tZy fdqP G'rd/ s[o/ iktKr/ `;[szso ;zzpzXK dh fJj ihtB^P?bhi[V e/ ni'V ns/ ni'V j' e/ th i'Vh oZydh j?—;wkB^nzso o/yktK tKr,Bkb' Bkb s'oh oZydh j?.f\fsi tb t/y L w?A f;o| s/oh jK `”

T[j feT[A <

“skfe ;[szso ;zpzXK d/ fJ; ;zi'r ƒXkoB s'A pknd,id'A th s{z nkgDh tZyoh T[vkD ;w/Aw/o/ bJh e'Jh dotkIk fBPfus eoBk ukj/AsK w?A ukjKrhfe n?;k jh fJe dotkIksz{ nkgD/ bJh th fBPfus eo/A `

fJj dotkI/ pzd jB, ezXK tor/ `

Page 553: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 553

;[szso ;pzXK dh fJj ihtB^P?bh XkoB eofdnKw?ƒ ;dk jh fJj ;z;k fojk j?fe uko u[c/foUAfJBQK dotkfInK d/ uZeoftT{ ftu fxo e/n;hA nkg' nkgD/ oD nkg bVB bJh,fco s'A i[dk, fJeZb/ Bk j' ikJhJ/.”

dotkfInK tkbh e[Vh,yzG oZydh j'Jh th,gsk BjhA, feT[Anxotk;h s'Axo b'Vdh j? <<<

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “;{oi s/ok w/ok” (1989) s/

“Ppd ;kro” (2004) ns/ejkDh^;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 554: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK554

nxotk;h

fIzdrh fJe tkoh c/ofJe \{p;{os n"os d/ t/; ftug[ZSD nkJh j? L“xo^tk; eo/Ark <”

nxotk;h pVk \[P j?fe T[;d/ nzdo dh n"osT[;d/ ;"Aj/A yVQh j?e"D efjzdk j? fefJZSk ns/ g{osh ftuekod{oh pVh j? <

nxotk;h j?okB j? Leh nkgD/ nzdo dh n"os jh;w;s g{osh dk Bkw j? <

o[Zy fpBk SK BjhA iBwdhiK ;{oi fpBk phi BjhA gBgdk <

phi gfjbK ;h <nzvk iK n"os iK w?A <e[M ;wM BjhA g?Adh.

nxotk;h, nkgD/ nxo ftu;{oi pkbdksko/ pkbdk;kro ghAdk, dfonk pjkT[Adk j?.

Eb pD,eD^eD ’u'A cZNdk j?

Page 555: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 555

fB;fdB,nkgD/ nkg T[~s/ w"s pD xNdk j?—go wodk ed/ BjhA ```

nxotk;h—fi;w BjhA,Bkw BjhA,u[Zg BjhA, g?}kw BjhAPpd BjhA—e/tb noE j?,;G GkPktK d/ nko gko ftuodk ```

nxotk;h t/ydk, ;wMdk, gqshsdk j? LGNeD jh phi j?GNeD jh nzvk j?GNeD jh o[Zy j?GNeD jh ;kro j?GNeD jh ;{oi j?,P[nk j?—GNeD jh nzpo j?Eb j?,nzpo ’s/ ftfSnk pZdbpZdb ftu ;[ZefVnk dfonk j? `nxotk;h, j[Dj?okB BjhA `T[;d/ ;kjt/Ankdw s/ jZtk j?okB yV's/ jB `

T[BQK nzdo e'Jh JhPto BjhA—T[BQK ƒ g?dk eoB tkb/;ZG/ ekoB gP/wkB jB ```

nxotk;h—nkgDh fBozsosk ftu fEos/ fEosk ftu rshPhb j? ```

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “;{oi s/ok w/ok” (1989) s/ “Ppd ;kro” (2004) ns/

ejkDh^;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 556: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK556

j~tk dh vkfJoh ’u'A fJe gzBk

i{mh j'D s'A gfjbKsz{ ;[Zuh eo d/ `nk,nZi dh oksfes/ d{o fBeb uZbhJ/ `

fJj dhtkoK szr jB `o"PBdkBK ’u ikb/ jB `fyVehnK,p[;hnK, p';hdk—x[D^ykXhnK u[rkmK,dotkI/ s/ PhP/fJe d{i/ nk;o/,i[V/ yVQ/—x[NB T[rb oj/ jB `fJ; c'fVnK tor/ |oP ’s/,;Zu, ;[Zu dh ejkDh BjhA gkJhdh `nk, nZi dh oks fes/ d{o fBeb uZbhJ/ ``

i{mh j'D s'A gfjbK;[~u dk siopk Io{oh j?,fJ; b'V ’u fPZds j?,fJj fgnk; nX{oh j? `

s/o/ nzdo jh w/ok ;'wK j?,nzdo'A, pkjo tbK y[ZbQdk `sz{ jh sK nkfd^fpzd{ j?A,i[rkfd^ekb ftuodk.

Page 557: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 557

s/o/ B?DK ’u jh,w/o/ w'o dhnK g?bK B/—s/o/ j'mK ’u jh r[Nedk j?,ep{soK dk th fJe i'Vk `

t/y,pZdb gsb/ j' cN oj/ jB—tkdh d/ Bkb dk izrbfBt;so j' fojk j?,u'Nh dh po| she `pZdbK dh fSdoh, ek|{o j' ojh SK ’u'A,Mkedk, fBjkodk j? ;{oi,po| dh gkD uVQ/ G'A^nzr—x[ZrhnK d/ i'V/ dh r[Nez{,u[zM^u[zwD j' ojh, go cVedh—X[Zg eVedh `

gops d/ f;yo s'A, ibXko pD s[fonk j?—d{o, j/mK y[ZshnK tZb `fJj, T[j' o[Zs j?, id'A fwor ƒjbeh^jbeh rzX dk nfj;k; j[zdk j?nkgD/ nzdob/ ’u'A, s/\[Pp'Jh iKdh j? pkjoe[dos dh ekohroh.nkgDh j'Ad jh GNedh j?,pkjo th, nzdo th—e[M th ;wM BjhA g?Adh `

fJj ;'u dk gfjbk e[nko^gb j? `J/E/ e'Jh ;z;eko BjhA j[zdk,s/ Bk jh f;woshnK dh tZ;'A `fJj fSD fBZi d/ T[|e ’s/,fJe tko T[d? j[zdk j? `fJj fSD, T[wo Go bJh ;owkfJnk j? `

t/y—nkgDh jh b'n ’u sB,

Page 558: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK558

fBt;so j' frnk j?,wB ƒ i[V frnk j?.y[ZshnK tKr, o'w^o'wwX[o ;zrhs dhnK;{b^X[BK ’u go[Zs/.

fJj ;G dotkI/,w/o/ ;oho dh u[rkm ’u'A,w/oh nkswk tZb iKd/ jB Lgqhsw—;rt/A dk ;rtK po; g?—w/ok ;w[Zu,;[Zuk j'D bJh fpjpb j?,fgnk;k j?.

bz{^ezvk yVQk eo ojh j?,d{Xhnk fujo/ ’u boIdhj:k dh bkbh.fJj jZtk dh gfjb u/sBk j?—gqEw nB[Gth fSD j? ``

gqhsw—pekfJnk fIzdrh,i{m/ j'D bJh jh te| j? `

fJj fSD,e/tb ;[Zu dk,;Zu dk,s/ok j? `

i{mh j'D s'A gfjbK,sz{ ;[Zuh eo d/ `nk, nZi dh oks,fes/ d{o fBeb uZbhJ/—fJj G"A szr,nkekP ;"Vk j? `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “nkgD/ f\bk|” (1986) s/ “fgnk;k p~db” (1990) ns/

ejkDh^;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 559: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 559

skidko s[zw/A Pkj

T[BQK ƒ gsk ;h, fes[zw/A dk ski BjhA pDdk.

fco th T[BQK B/ o;w ndk ehsh Ld; pkoK BIwK fbyhnKfJe d' ejkDhnK,d' uko o/yk^fuso—

s/ fJBQK ƒ SkgD bJh,T[BQK fJe n\pko eZYhs/ fJe o;kbk th.

fJe sho Bkb,eJh fPeko LT[BQK dk gouko j[zdk frnk,s/ e[M ebweko,T[BQK dh goik pDd/ rJ/.

T[j fB;fdB,fJ; ;G e[M ’u'Aed/ jT[w?A, ed/ g{osh,ed/ gqkgsh ƒ b'ud/—nZXk,nX{ok,T{Dk,g"Dk

Page 560: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK560

fbyd/ lpDd/ oj/.

n;b ftu,;[|fBnK d/ fi; p[Zs ƒ,T[BQK ;zr/^wowo ’u'A sokfPnk ;h—Bk t/y ;e/,sK T[j, T[; ’u'A,T[; dk p"DkgB Bk t/y ;e/.

T[BQK ƒ gsk ;h, fefJ; w";whA p[\ko dhT[wo bzwhA BjhA j[zdh—

s/ jhiV/ izwD bJh,wktK ƒ, j[DB"A wjhB/ BjhA T[vheDk g?Adk.

fJ;/ bJh,T[BQK nkgDhnK fbysK ftuN?;N^fNT{p^p/ph,nkoNh|hPb fJB;?whB/PBs/ fJBfeT{p/No dh rZb ehsh.

ouBk d/ nwb ƒ th, T[BQKfpUgko tKr ngDkfJnk.

fJe s'A pknd fJe,T[BQK dhnK feskpK d/fJPfsjko Sgd/ rJ/.b'e, fbyD bJh ygd/ oj/,go T[jfJPfsjko tKr Sgd/ oj/.

skidko s[zw/A Pkj,nB[tkd th eod/ oj/.

Page 561: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 561

BkNe fby ;ed/ihtBh^;?_^ihtBhs/ b/y, ;|oBkwk th.fJj ;G e[M,Xzdk j?, T[BQK bJh.

fJBfeT{p/No ’u,nzvk j?, T[BQK bJh.

T[BQK ƒ gsk j?, ferzdh Bkbh d/ ;G ehV/ th i/pjk s'A T[bN uZb g?D,sK e'Jh s{|kB BjhA nkT[Dk `

c{eK wkfonK,’BQ/oh BjhA uVQBh `pz{d T[pkfbnK,xNk BjhA pDBh `

;fEsh pdb e/,Bk ftZdo'j pDBh j?—s/ Bk jhuVQBk j? ;{oi, ed/J/; rNo ftu.

fco th T[j, ;G e[Meod/ eotkT[Ad/ jB.jE/bh ’s/, ;oQ'A iwkT[Ad/ jB.uhuh ’s/, Xosh x[wkT[Ad/ jB.rwb/ ’u, ;{oi T[rkT[Ad/ jB.gbehA, ;Zs^ozrhnK ;ikT[Ad/ jB.I|oBkwk fbyd/s/ uzvh ƒ fXnkT[Ad/ jB.

dhg f;zx jB,;h; sbh ’s/ fNekT[Ad/ jB.

Page 562: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK562

ntk;h jB,B;bh ftseo/ fto[ZXBIwK fbyd/,yZg gkT[Ad/ jB.

ed/ jok, ed/ fuZNk, ed/ ;[o\ fJBebkp—ed/ gq:'r, ed/ gqrshl i[Mko s/ nkX[fBe j',|?PB tKr,i' Bk j' ;e/,T[j th ngDkT[Ad/ jB.ghVQh, wzih m'ed/,}IbK pDkT[Ad/ jB.

PhP/ ;"j/A,n;b dh,Beb dh,jo pks gkT[Ad/ jB HHH

skidko s[zw/A Pkj,jo ozr fiT{Ad/,jo okr rkT[Ad/ jB,\[d ƒ fXnkT[Ad/ jB HHHskidko s[zw/A Pkj HHH

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “PhP/ ’s/ d;se” (1983) s/

“fgnk;k p~db” (1990) ns/ejkDh^;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 563: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 563

nfGwB:{ dh sbkP ftu L bx{ wkBt

1H;o/ pkIkonkgDk nkg pDBkb'ud/ fcohJ/ `

fet/A ihDk j?ihtB nkgDk <fJj ;'ud/ fcohJ/ `

2Hni/ izw/A BjhA ;K,roG dh i{B s'A gfjbK—wK pkg d/ ;[|B/ B/,;kvk o{g xfVnk ;h `

s/ fcoi' nkfJnk, fit/A nkfJnk—fwZso, PZso{ s/ foPs/dko,T[jB/ jh gefVnk \kek jtkJh,j'Ad ;kvh dkpV/ uk Bkb—s/ nkgDh s{fbek d/ Bkb,nkgDk ozr Gfonk ;h `

e'Jh Jh;k, r[o{ BkBe, e'Jh r"sw,no;s{, vkotB e'Jh

Page 564: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK564

s/ ekbh dk;, n|bks{B—fwZNh ’u dZp/ phi ƒ,fJfsjk; fto;/ tKr, ;diVQ ’u'A fojk uVQdk `

roG ftu y{B dh GkPkns/ fjz;k, nfjz;kfgnko, B|os,w?A fojk iodk `

ni/ w?A izfwnK BjhA,izwDk ;h `

3H‘rhrk izfwnK ;h,r[V tzfvnk ;h `’

tki/, swkP/, Ppd PhohA,ftu ;[nkrs, j[zw e/ nkJ/ `

e'oh BIo sedh ojh L;[Eo/ s/ w?b/ noE—PpdK dh, BIoK dh,GktK dh, ;'uK dhr[ZMh GkPk, ;ze/sK ƒ `

;ZyDh BIo, e'ok wB `Gfonk xo, ;[zBK fdb `

pVk jZf;nk, pVk o'fJnk `T[Fzrbh geV, ;?Bs ;wM,w?A tfXnk, fojk tXdk `

ns/ fJzi,nkgD/ jh ihtB ftufoVQB dh iku f;Zyh w?A `

Page 565: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 565

gokJ/ pb ƒ ngDk e/,w?A nkgD/ gZpK ’s/ yfVQnk `

p/rkBh tkN ƒ nkgDh ;wM,s[odk fojk, fojk s[odk `

w/o/ wz{j Ppd ;B, w/ohfgsk^g[oyh f;nkDg d/.

eJh ;{so, fdPk s/ noE,w?ƒ SKrd/, xVd/ oj/ ozdd/ `

wzvh ’u w/ok w[Zb,ed/ tfXnk, ed/ xfNnk `

i' iZ; ;h,wkfgnK yZfNnk

ns/ ngiZ; ;kokefjD L w?A \[d bJh tZfNnk

4Hns/ fco phsdh ojh fJzied/ p[ZbQ/, jtk tKrz{.ed/ n"VK dh ;ZyD tKr,f;Zgh ftu ;dk tKrz{.ed/ w/b/ ’u XZe/ tKr,ed/ XZe/ ’u o/b/ tKr `

i/ \[d dk p[bp[bk T[~fmnk,sK T[; ’s/ Yfj fgnk ;{oi.

Bk nZyK Gkc se ;ehnKs/ j/mK Eb fojk G[idk.

tfoQnK d/ fgnk;/ ;K,\[Pe pZdb ƒ sed/ oj/ `

Page 566: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK566

ns/ ‘d[BhnK sK B\fb;skB dhftfEnk j? PhP/ ftu `’ftzjd/ oj/, ped/ oj/ `

5HBk nkgDk nkg pD ;e/,n;hA nkgD/ jh ihtB ftu.;zg{oB nkg dk ;w{j, fJjd[BhnK Bk pD ;eh `

nX{ok nkg Bk pDdk,ed/ fJfsjk; th g{ok `

N[ZN/ nkg jh, ihez{ ln;hA jo fJe fJekJh ftu.fJj e?;h J/esk nkgDh,i[ nkgDk jh fyzvkU j? `T[j fe; ’s/ Xo ;e/ T[Fzrbh,fijƒ nkgDk fxokU j? <

Bk s[fonk s'o i[ nkgDh—fet/A ;'u/—fuzsB dk, ;'uK dk,ns/ GktK dk b'uK dk—;w/A d/ gZE ’s/,fJfsjk; dk e?;k gVkU j? ```

6Hi' xfNnk, nzfes j? PpdK ftu—ng{oB j?, fpbk gq;zr `

Ppd, noEK s'A ;ZyD/ jB—ns/ fJj j'Ad fiT[AnoEK s'A p"Dh j?, pVh T{Dh `

nfejk ;Zu,ed/ th phi BjhA pDdk `

Page 567: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 567

nizw/A phi ’u'Ac[Nd/ BjhA jBc[b, cb, p{N/ `

7Hi' pDBk ;h,id'A pDBk—T[j ;kvh ;'u ftu bzxh `ns/ ;'uK,eow ftu i{B Bk pDhnK.

nej/ ;Zu dh p/^phiskuZeqt:{j ikg/ `

;o/ pkIkonkgDk nkg pDBkb'ud/ fcohJ/ `

fet/A ihDk j?ihtB nkgDk <fJj ;'ud/ fcohJ/ `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “;hwK nkekP” (1980) s/

“fgnk;k p~db” (1990) ns/ejkDh^;zrqfj L “nkgD/ nkgD/ Nkg{” (1992) ftu Pkfwb)

Page 568: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK568

d{ik g~y(r~d^ekft^eEk)

T[jd/ wZE/ dhnK fsT{VhnK ftu xkj dhnK fsVQK ;B, fdwk} ftu tD dhnK iVQK. T[jdkfdb dfozdk ;h, fsZy/ fsZy/ dzdK tkbk. T[; dk jZE T[mdk ;h G;wk;[o tKr, T[; dhnK nZyK’u b/Io^phw ;h ` T[; d/ Gkoh p'Mb g?o Xosh ftu X[o nzdo sbe y[ZGd/, sK g?VK ftuvkfJB/wkJhN ;[ozrK ftSk fdzd/. T[j T[~vdk th ;h d/j s'A fpBK, :{^2 ftwkB tKr ` T[;d/ o/vko ftu e[bQ pqfjwzv ;h, ;w[zd ;h, fJzd ;h, gkskb ;h. T[j pVk fGnkBe jk;k jZ;dk;h, v"fbnK dhnK wZShnK coek e/l \kbh r[zpdK ’s/ fvrdh nkpPko tKr.

T[; dk ih eodk ;h gbK fSDK ftu fdB ƒ oks, oks ƒ fdB eo d/t/, ;G b'eKƒ g?oK ftu fg;d/ ehfVnK ftu pdb d/t/. id'A T[j T[BQK tb t/y/, T[j T[; d/ g?oK dhEK d[nk eod/ j'J/, T[; dhnK nZyK ftu t/yD. T[; d/ gkbs{ e[Zs/ s/ fpZbhnK T[; dh Peshdk b'jk wzBd/, g{S fjbkT[Ad/ ;B.

nZi T[;B/ pVh d/o pknd fBowb ib s/ uzB dh ukBDh ;"j/A nkgD/ t;so bkj/ ;B,d[BhnK t/yD bJh. i/ T[; ƒ nkgDk nkg fd;dk ;h sK b'e BjhA ;B fd;d/. i/ b'e fd;d/;B, sK T[; dk nkgDk nkg fBZxo iKdk ;h.

T[; B/ gkDh ftu Yhw wkoh. gkDh ftu dkfJo/ T[sgzB j'J/, dkfJfonK ftu ukBDhs/ T[; d/ goSkt/A. i' y/v T[j nkozG eoBh ukj[zdk ;h, T[; dk nzs T[; d/ nkgD/ nzsBkb pZMk j'fJnk ;h.

fJ;/ bJh nZi th T[; B/ pVh d/o pknd j"bh j"bh vod/ vod/ uzB dh ukBDh s/ Mhbd/ gkDh ;"j/A nkgD/ t;so bkj/ ;B. T[j j'o ;G e[M ukj[zdk ;h, i/ BjhA ukjz[dk ;h sKnkgDk nzs BjhA. s[;hA jh T[; ƒ e'Jh ;[Mk fdU, T[; d/ nkg/ dk d{ik o[y ftyk fdU `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “fu~N/ ekb/ X~p/” (1978) s/

“fgnk;k p~db” (1990) ns/ejkDh^;zrqfj L “fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978) s/ “nxotk;h” (1984) ftu Pkfwb)

Page 569: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 569

izrb dk ;_o(ekft^eEk)

w/ok ;_o izrb dk ;_o j?,w/o/ xo ftu ;G dk xo j?.nzdo nkU, PhPk t/y' LnkgDk fujok, nkgDk vo j? `

eZbQ e[Vh B/ PhPk sZfenk L;{jk fpzp s/ bN bN wudk,Pfjo dk izrb wu T[~fmnk `

T[; d/ g?o Xos ’s/f\nkb uzdowK T[~s/gfjb ghV, p[ZbQhnK ftu ;hV (e/)j'Ad T[jdh ft;wkd/ fSD ftufJe iBw dh tkN w[ekJh `

d{i/ iBw ’u jo fSD owe/,T[; pugB d/ egV/ bkj/ `T[;d/ nzdo fJe fJe eoe/,izrb d/ ;G ;_o T[~r nkJ/ `

j[D T[j ihts nrBh,dktkBb j? `T[;d/ jo fSD nzdo,eZbQ j?, nZi j?,nktD tkbk eZbQ j? `

Page 570: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK570

c/o nukBe T[;dhnK BIoKid nzdo tb w[VhnK Lf;Zg ftu ;_Ks ftr;dh sZe e/,T[; PhP/ ftu nkgD/ eZgV/;"V/ j[zd/,fJefJeeoe/bZEd/ t/y/

Bzr w[BzfrnK nkgD/ ;"Aj/APfjo tbK T[; BIo x[wkJh L

Pfjo i[ gfjbK izrb pfDnKizrb pD e/ bN bN wfunk—U; e[Vh B/,jo fJe f;Zg ftu w'sh sZfenk `

c/o Pfjo ftu ;{bK T[~rhnKfjzw^;hsmzvhnK jh mzvhnK ;{bK `T[; dh d/j, T[;dhnK BIoK,T[; dk fdb, wB,T[; dk jo fSD,w[V w[V ftZfMnk, ;rbk nkgk,nzdo/ nzdo foZfMnk `

T[; dh e[Zy ftu ;{bh T[~rh,;{bh s/ fJe Jh;k ftZMk `

ftZM/ Jh;k ;Bw[y T[; B/,e[b wwsk e[obkT[Adh fvZmh,fJe xo yzvo j[zdk sZfenk `

fJe Pfjo ;ko/ dk ;kok,E/j pD,T[;dh d/j ftu bZfEnk `

Page 571: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 571

T[j e[obkJh L‘fJ; yzvo dh eo' Bk g{ik—fJ; E/j ftu ;G E/j j'J/ j'—s[;hA, s[;hA, e'Jh j'o BjhA d{ik `’

‘gkg ej', ngokX ej' go;G PpdK d/ noE s[;hA j' `’

“fJj Pfjo i[,jo xo nzdo yzvo phi/,fJj Pfjo i[,jo e[Zy nzdo ;{bh rZv/,e[Zy dh ;{bh ;"Aj/A wwsk,J/; Pfjo ftu,nkswxks dk o;sk bZG/,U; Pfjo dk yfjVk SZv'.’

‘w?A iDBh jK,w?A gqfeosh w"bDjkoh.T{i brkU,nkgDk nkg w\"b T[vkU `

nkgD/ ;"V/ |?PB'A gZSV/eZgfVnK nzdo,fB;fdB s[;hA ;[eVd/ ikU.’

‘fi; ƒ w/oh G[Zb efjzd/ j',U; G[Zb dhjho'Phwk, Bkrk;keh, thnsBkw Bkb,s[bBk eoe/ ;wM' Lw/oh e[Zy ftu gkg Bk fjz;k,i/ j?, sK nZi dk Jh;k j? `’

nZi dk Jh;k,i[ s[jkv/ wbp/ ftu dZp/,nZi d/ ;Zu dk jh PhPk j?.’

Page 572: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK572

“nZi dk Jh;k,nZi dk w[Zb,

fJ; :[Zr d/ s[Zb j?.’w?A Jh;k iD gotkB uVQk d/Dk j?.’

‘i/ w/ok ;_o izrb dk ;_o j?,sK w/ok xo e[dos dk xo j? `

J/; Pfjo d/ eZgV/ bkj Bzr/ j' ikU’nzdo nkU, PhPk t/y' lPfjo sK fJe GowhA u'}k, voBk jT{nk j? `

i/ j? sK fco,nkgDk fujok nkgDk vo j?.w/ok ;_o izrb dk ;_o j?.’

“w/oh ejkDh” (2006)(ejkDh^;zrqfj L “nxotk;h” (1984) s/

“fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978) ns/ekft^;zrqfj L “w/o/ w";w dh tkoh” (1976)

s/ “tD tkDh” (1998) ftu Pkfwb)

Page 573: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 573

okj okjh s/ J/no j';N?Z;(r~d^ekft^eEk)

fejk rop j? fIzdrh dk s/ fejk uZi fe id d/ jkd;/ j'D bZr/ B/, ih ekjbk g?D'AjN frnk j?. nZr/ eko N[ZNh ;h, fi;w pfunk ;h—ed/ fi;w N[ZN/rk Bkw pu/rk ` NqK;tobv J/nobkJhBI dh \{p;{os j';N?~;—;[o\ ozr dh g"Pke ftu fJe ihts \sok pDhw[;eokT[Adh dZ; ojh j?, fe; soQK \so/ s'A puDk j? < bkJh| t?;N s/ nke;hiB dh tos'A—w/o/ tbK w[;eok e/ t/ydh j'Jh dZ;D dk :sB eodh j? sK w?A efjzdk jK L ofjD d/, w?Aj[D/ j[D/ fJe jkd;/ Bkb d' uko j' e/ nkfJnk jK.

s/o/ d/P ƒ nkgDk d/P pBkT[D nkfJnk ;K, p[Ze o[fgnK dk bk e/. wK, pkg, gsBh,pZfunK s/ GoktK s'A jIkoK whbK dh ftZE gk e/. s/ok d/P, s/o/ b'e pV/ nwho jh ;jh,go s/o/ d/P ftu i' ;fjw w?A t/fynk j?, i' p/ekoh s/ rohph, T[; ƒ PkfJd sz{ nkg thBk ikD ;e/Arh sd se, id se sz{ nkg b/^nk| (p/eko) BjhA j' iKdh.

w?A tkg; w[V uZfbnK jK, nkgD/ d{i/ d/P n|ohek, gfjb/ ed'A iktKrk, gsk BjhA.go sz{ ofjD d/ fJj \so/ d/ sekI/. w[;eok, fJe tkoh j'o w[;eok. w/o/ d[nkb/ Gkt/A ;dkjh ;[o\ \so/ wzvbKd/ oj/, w/o/ nzdo go ;pI u[zwD T[~rd/ jB. fJe u[zwD s/o/ bJh—sz{ ezw s/ bZrh oj/A, jo p/eko ƒ e'Jh eko fwb/. fJe u[zwD jkd;/ ’u'A pu/ jo wB[Zy bJh,sK fe ;zxoP dh bkb;k pDh oj/ `

ijkI pZdbK s'A pj[s T[~uk T[~m nkfJnk j?, j/mK oz{ d/ czp/ jB, e[M th BIo BjhAnkT[Adk. fJBQK pZdbK d/ T[jb/ j/m e'Jh th d/P j' ;edk j?, nwohek jh BjhA—fJe u[zwDjo n?;/ d/P bJh. j';N?Z; ubh rJh j?. w/ok ;|o, w[;ekBK s/ \so/—okjh T[j i's[o/, okj ed/ o[ed/ BjhA, okj ed/ w[Zed/ BjhA `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “w/o/ w";w dh tkoh” (1976) s/

“tD tkDh” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978)

s/ “nxotk;h” (1984) ftu Pkfwb)

Page 574: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK574

ybkJh d"V(r~d^ekft^eEk)

s[;hA fi; Pfjo dh rZb eod/ j', T[; ’u'A wB[Zy wB|h j?. fJ; Pfjo dhnK o"PBhnKnBQ/ok phidhnK jB, ;VeK fdPkjhDsk s/ tZ;'A thokBh `

fJj Pfjo ezfgT{NoK dk Pfjo j?, fi; ftu fwzNK^;fezNK ftu soZeh d/ nzeV/ gqkgsj' iKd/ jB l go gziK ;kbK ftu wB[Zy nkg fJe edw nZr/ BjhA g[ZNdk. fi; edw ƒrok| s/ ftykfJnk frnk j?, T[j e/tb |oIh edw j? iK |oI dh e[bQ iwQK. rok| s/edw brksko T[sKj ik fojk j? go wB[Zy fjmKj ` feT[Afe T[; ftu T[j fBo'X BjhA ftykfJnkfrnk i[ so~eh d/ wB;{p/ d/ jo nwb ’s/ uVQk fdZsk iKdk j?.

;VeK d/ uZeoft:{j ftu fxfonk wB[Zy, s[odk, jzGdk, N[ZNdk ofjzdk j? nzs se, gofes/ BjhA gj[zudk. ng'b' fwPB dh ;|bsk s/ uzdoG{wh s/ wB[Zyk edw Bkb i/ s[;hA fJ;:[Zr dh T[~Bsh BkgDh ukj[zd/ j' sK fJ; ftZu'A fjzd^uhBh, wZX g{op s/ thnsBkw dhnKXz{nK^Xko izrK ftu cNh iB^;zfynk jh wB|h BjhA eoBh gt/rh, ;r'A wkoNB b{Eo fezr,e?B/vh jZfsnk, nwoheh ftfdnkoEh gqdoPBhnK, jpPhnK s/ pb?e g?AEoI dhnK fgZmK ftutZihnK r'bhnK—XwkfenK d/ gqGkt j/m j'J/ roGgks ns/ G[Zy Bkb j'JhnK w"sK ƒ thezfgT{No ftZu'A x[wkT[Dk gt/rk.

ByZ:so^fdPkth wB[Zy Xosh tb'A nZyK whN, EK go EK izr d/ phi phi e/, fezBhnKfJ;sohnK bJh ftXtkgB s/ fezfBnK pZfunK bJh nBkE ihtB SZv frnk j? ` ed/;'funk j? <

BjhA, s[jkƒ i[ okiBhsh ƒ iB^;zfynk s/ e[wzd tKr ;[ZNh fBZs T[sKj ik oj/ j', ;'uDdh ftjb jh feZE/ j? ` s[jkv/ bJh sK s[jkv/ Pk;B j/m G[rsdk jo p"Dk, s[jkvh soZeh dknrbk ;kps edw j?.

s[;hA i[ g"DK ftu wko{ r?;K s/ gqwkD{ ft;c'N phid/ j', s[;hA i[ \bkn ƒ jo fSDBkgke eo oj/ j' nkgD/ ftP?b/ wB;{fpnK Bkb, Xosh tZb t/y' L rzd/ BkfbnK ftu ohArdh,ekb s/ p/ekoh d/ wz{j ftbe ftbe, fJe fJe ;kj bJh sVg so; e/ r[zwBkwh ftu dws'V ojh fIzdrh g[ZSdh j? L MrVk eh j? < \sok eh < fe; s'A < fe; ƒ j?< i/ jKreKr

Page 575: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 575

ftu ;G fXoK dk f;XKs^fto'X BjhA j[zdk, i/ gkfe;skB ƒ jfEnko^pzd eoB bJh o{;,uhB s/ nwohek ;G fJeZm/ j' ;ed/ jB, sK fJBQK s/ j'o d/PK d/ fBP;soheoB bJhfeT[A BjhA <

;zGb ikU, ni/ th ;wK j? ` BjhA sK :kd oZy'—fi; Pk\ ƒ s[;hA eZN oj/ j', T[;d/j/mK nzBQK gskb j? s/ ftP x'bd/ niro. s[;hA ;G p"fDnK s'A T[~go jh ;jh, T[; Pkys/ s[;hA th p?m/ j' `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “w/o/ w";w dh tkoh” (1976) s/

“tD tkDh” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978)

s/ “nxotk;h” (1984) ftu Pkfwb)

Page 576: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK576

w"s dh T[vhe ftu(r~d^ekft^eEk)

xo'A oZi/ g[Zi/ jB ` fpIB?; uZbdk j?, T[FzR pV/ jZ;k; jB. ni/ T[BQK B/ Gog{o itkBhftu g?o BjhA ;h oZfynk, fe e'Jh T[BQK d/ ezB ftu c{e wko frnk L ‘T[j wzrsk i[ G[ZyBkb jZvhnK orV orV e/, j[D/^j[D/ wfonk j?, T[; tKr s[;hA th woBk j?.’ i' w"s T[BQKB/ wzrs/ d/ o{g ftu t/yh, fJe mzvh d/j tKr, T[j w"s T[BQK d/ fIjBK s/ fJe fGnkBeoks pD e/ sD rJh. gfjbK^gfjb fJ; nBQ/o/ ’u'A G{sK, d/nK fizBK d/ jkpV/ j'J/ uwedkofujo/ T[~Go/ s/ fco Boe d/ fpzp. T[j sqfj rJ/, T[j jc e/ pfj rJ/ ` T[BQK d/ ;[gB/w"s d/ ;[gB/ ;B, fGnkBe ;[gB/, uhed/ nZGVtkj/ T[~md/, T[BQK dk jZE ;dk fdb ’s/ jhj[zdk. fJ; ;fjw fij/ ftu T[BQK dh T[wo dk e[M fjZ;k pb?Ae r[Io frnk ` fi; s/ id'Ath T[j e[M fbyD bZr/, w"s d/ jkPhJ/ tbK t/y e/ o[e rJ/ ` w"s d/ jkPhJ/ s'A pkndT[BQK dhnK nZyK ;"Aj/A i/ e'Jh rZb nkT[Adh ;h sK e/tb fpibh d/ yzfGnK ’s/ bNedhy'goh s/ jZvhnK dh w{os tkb/ \so/ d/ fBPkB s/ iK fpibh dhnK skoK Bkb bNe e/ wo/uwrkdV ` jo oks T[j y'gohnK fJe uZeo ftu T[BQK d[nkb/ jZvhnK dh fGnkBe skb s/x[zwdhnK s/ T[j w"s ƒ fPeo/ d/ o{g ftu J/Xo UXo MgNfdnK t/yd/, nzdo/ nzdo tbz{Xoj[zd/ oj/ brksko `

s/ fco fJe fdB T[BQK d/ ezBK ftu, e'Jh pkpo d/ Ppd gk frnk L ‘pkpo p? n?Pe'P, nkbw d'pkok B/;s `’ fJj Ppd s/ fJBQK ftubk eow T[BQK ƒ ifunk, go w"s dkf\nkb Bk wfonk ` j[D T[j jo o'I phno, ft;eh s/ r[dkI e[VhnK Bkb b? e/, phu ezY/nk p?md/ jB, w"s d/ fJzsIko ftu ` T[j Pokp ghAd/ s/ e[VhnK G'rd/ j'J/ th fBozso, w"sdh T[vhe ftu w"s dk ;zebg G'rd/ oj/. phu ’s/ uVQd/ T[sod/ gkDh, fGZidh ;[Zedho/s, uVQd/ T[~sod/ BP/, c?bd/ ;[eVd/ fSD^;G^T[BQK ƒ fJe jh fdPk tb fbik oj/ ;B `n\pkoK ’u'A T[BQK ƒ fGnkBe jkd;/, i[ow s/ izr ftu cNdh iB^;zfynk dhnK \poK s'AfpBK e[M th BIo BjhA ;h nkT[Adk ` jo ijkI, jo p/Vh ƒ id'A gzX w[ZeD s'A gfjbK jhnukBe v[ZpfdnK t/yd/ jB, sK T[BQK dh BIo ;"Aj/A fteokb ;w[zdo ofj iKdk—y"bdk j'fJnk;w[zdo—fJe wrowS tKr T[BQK tZb tXdk ikgdk j?, sK T[j e'Jh joes BjhA eod/—nZyKwhN e/ bzw/ g? iKd/ jB, w"s dh T[vhe ftu `

Page 577: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 577

fJe fdB id'A fe;/ nxNh w"s ’u'A T[BQK dh nZy y[ZbQh, sK T[BQK t/fynk T[BQK d/ T[~s/fJe e[Vh dk fujok M[fenk j'fJnk ;h. gsk BjhA feT[A T[BQK ƒ gfjbh tko ;w[zdo T[BQKe[VhnK dhnK nZyK ’u'A jZ;dk j'fJnk BIo nkfJnk s/ fco T[BQK d/ ;ko/ fi;w ftu fJesko fijh fco rJh, sDkU nkfJnk s/ T[BQK d/ fIjB ftu tk;e'v/rkwk, e'bzp; s/ j'o wZbkjKd/ s;Zto ikr/, sK T[BQK nzdo f;ezdo tKr d[BhnK ;o eoB dk sK BjhA, go e[M eoBdk ;[gBk w"fbnk ` T[BQK e[VhnK dhnK nZyK d/ ftPkb ;w[zdo ftu t/yfdnK t/yfdnK T[BQKd/ pkdpkB sD rJ/ s/ T[j fJe bzw/ ;|o s/ uZb gJ/ `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “Pfjo izrbh j?” (1970) s/

“tD tkDh” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978)

s/ “nxotk;h” (1984) ftu Pkfwb)

Page 578: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK578

;/B Bdh d/ ezY/(r~d^ekft^eEk)

(vbkfJbk d/ BK)

s/ fco ‘;/B Bdh’ d/ ezY/ sz{ fwbh ` w/ohnK BIoK ftu fJe t/Phnk dk s;Zto ;h,fi; ’u'A w?A ;kok g?o; G'rDk ukj[zdk ;K s/ s/ohnK BIoK ftu fJe wjKdhg se gj[zuDdk ukn ` sz{ nkgD/ f;o s'A ;eko| bkj e/, nkgD/ f;o d/ bzw/A \[Pe tkbK ƒ ntkokSvfdnK, w/ohnK nZyK ftu fJe wk;{w w[;eokjN Bkb t/fynk, w/oh grVh, w/oh dkjVhƒ S[fjnk s/ fco u[ge/ jh fd;jZd/ s/ Xosh nzpo w/b bJ/ ` Bk p'bfdnK th sz{ nB/eKrZbK efj rJh, s/ fco, ‘nkJhcb Nkto’ dh nk;wkB Sz{jdh p[bzdh uVQfdnK sz{ fejk L“s/o/ Bkb w?A nZi oZp d/ fezBK BIdhe ik ojh jK `” B'sodkw tbK fgZm eoe/ w?A s?ƒ fJjdZ;Dk ukj[zfdnK th Bk dZ; ;fenk, fe w/oh jo B/Vsk w/o/ bJh ;dk d{ohnK dk g?}kw b?e/ nkJh j? ` s/ohnK nZyK Bkb pkIkoh s/ fJPfsjkoh o"PBhnK ’u Bjksh g?o; dhj[;hB oks t/yfdnK, w?ƒ fJj BjhA ;h gsk, fe s/o/ Bkb fJj ;kok j[;B fp;so/ s/ ubknkt/rk ` s/o/ ;[brd/ nzrK ’u Gp{ek pDh w/oh j'Ad d;w d[nko gj[zuhl nBjd^Bkd, ft;wkd,;[rzXK^fSD dh fSD fJe i{B pdb rJh ikgh.

oks fisBh wXwksh j[;hB ;h, ;t/o T[sBh jh rzGho s/ T[dk; ` ftfdnk^t/b/ g?o;s'A pkjo, d' ;VeK fJe d{ih Bkb i[VhnK j'JhnK th, fJe d{ih Bkb'A N[ZN e/ fto'Xh fdPktKtZb tX ojhnK ;B ` go w?ƒ fJj BjhA ;h gsk bZr fojk fe fJj feZE'A N[ZNdhnK jB s/feZE/ i[VdhnK <

fJ;/ Gow ’u pzdorkj tZb iKdh ;Ve s/ fgnk, w?A nkgDh fgZm Bkb o"PBhnK ’uv[ZphnK, s/ohnK nZyK fgSb/ nBQ/o/ ƒ, d/o se ftzjdk fojk s/ ‘;/B Bdh’ ƒ, fBozsosk fi;dkfB:w j?.

nZi fJe ;w[zdo fJe wjKdhg dh ftZE ƒ T[bzx e/ s/ok gZso fwfbnk j?. fJe^fJePpd ’u'A s/oh nZy Mkedh, s/oh j'Ad ;[brdh gqshs j[zdh j? ` s/o/ gZso d/ ;_ZS noEK d/gk;ko ftu w/oh j'Ad, gfjbK Gzp{ek pDh, bZy ;[rzXhnK ƒ irkT[Adh s/ fco nukBe jh mzvhj' e/, fJe B[es/ ftu ;[eV rJh s/ j[D w/o/ nzdo jo fSD fJe ngokX, fJe rzqEh

Page 579: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 579

tKr ghvk j' fojk j?. fJe ;w[zdo fJe wjKdhg dh ftZE ’s/, sz{ fJe niBph ƒ ;KG e/nkgD/ e'b oZy fbnk j? s/ w?A nkgD/ nkg s'A th pj[s d{o ubk frnk jK, pj[s d{o, izrbftu ` w?ƒ fJzR ikgdk j? fit/A, t/Phnk sz{ BjhA, w?A jK `

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “Pfjo izrbh j?” (1970) s/

“tD tkDh” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978)

s/ “nxotk;h” (1984) ftu Pkfwb)

Page 580: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK580

;{oi dk eh pD/rk <(r~d^ekft^eEk)

i' b'e jo tko rZb nBQ/o/ s'A P[o{ eoe/, ;{oi s/ \sw eo fdzd/ jB, T[BQK dh BIoftu s?odh bgedh, fsVedh oVedh d[BhnK t/y e/, j[D/ j[D/ ;'u ikrh j? L i/ ;ko/ uwfrZdVwo rJ/, sK ;{oi dk eh pD/rk < i' b'e ;{oi ƒ nzBQ/, T[j nBQ/o/ ƒ ;[iky/ jB. fJeeksb d/ nzdo fisBk foPh s/ g?}zpo pbtkB j[zdk j?, T[sBk jh w[iow, g?}zpo d/ nzdo.jo o'I g?}zzpo ;{bh uVQd/, w[V iBw b?Ad/—iBw woB d/ fJe fBozso eow ’u ftuod/jB—jkJhvo/ tKr fJe f;o eZNdk, d{;ok iBw b?Adk j? `

wB[Zy s'A uZbh rZb, w[V d/tfsnK ’s/ nk rJh j?. fJzdo i/ njZfbnk—G'r Bk eodk,sK ;kj ;s jhDk fJe ekbgBe p[Zs pD e/ ofj iKdk. fJe fJ;soh dh fyZu fJe BkikfJI;zpzX ftu pZMh, sK fJe d/tsk wB[~y pD frnk. fJe fJ;soh d/ gq;zr ftu ‘ikfJI’,‘BkikfJI’ d' PpdK ƒ ;fizd noE fwb/, fJe B?fsesk dk iBw j'fJnk `

oZp ƒ d/ts/ s/ fco d/ts/ ƒ wB[Zy d/ o{g ftu t/yDk, feZvk tZvk nksw^fto'X j?,fwfEjk; dk s/ feZvh tZvh fiZs fJ;soh dh `

fJj ikDd/ j'fJnK th fe nBQ/ok s/ ukBD, nkgD/ nzdo dh jh fJe ;fEsh j?, fJ;nksw^fto'X j/m ftuofdnK w?ƒ nBQ/o/ s/ ;{oi, d'jK dh jh rZb eoB fdUl feT[Afe w?ƒfuzsk j? fe i/ ;ko/ uwfrZdV wo rJ/, sK ;{oiK dk eh pD/rk <

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “Pfjo izrbh j?” (1970) s/

“tD tkDh” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “fi~E/ dhtkoK BjhA” (1978)

s/ “nxotk;h” (1984) ftu Pkfwb)

Page 581: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 581

n~i dh okwkfJD

j[D okwkfJD BjhA fbyh ikJ/rh `i/ fbyh ikJ/rh,sK T[; d/ gkso T[bN/ j'Dr/.

T[; ftu eEk^toDB s'A tX/o/G\d/ ekoi ’s/ pb j't/rk.

;hsk nkg wohue wro ikJ/rhs/ nkgD/ wB d/ ;'B^fwqr fgZS/GZidh GZidhoktD e'b gj[zu ikJ/rh.

i/ okwr"sw tKr :P'Xok ƒ fsnkrD dh EK;hsk dh Gkb ftu fBeb e/;?Bk fJeZmh eoBk ukj[Dr/,sK b'e T[BQK dk w\"b T[vkT[Dr/s/ fco T[j nkgD/ d?thst ƒofjzdh fIzdrh se,fJeZfbnK jh r[wBkwh d/ izrb ftuw[V pDtk;h gkT[Dr/.U J/Phnk d/ B{o,s?ƒ nZi fJj' ;okg j?.

;o{gByk fJ; eEk ftuIok nr/sh nkJ/rh.

Page 582: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK582

go T[; dk BZe ;bkws oj/rkns/ T[j nkgDh jh eko ftu e?dbSwD d/ ifs ƒ—nkgD/ sqhwsgB dh nZr Bkb gzxok e/T[Xkb b? ikJ/rh.U nZi d/ bSwD,s?ƒ fJj' to gqkgs j?fe ifs dh fBg[zf;e u/sBk se gj[zuD s'A gfjbKs/o/ ftubk wod,fJ;soh d/ Gog{o nkfbzrD bJh sVg T[~m/rk.

;hsk dk Bkohstfe;/ d?th w/b dh \ksoiK fe;/ G[Zb Gow d/ gqkPfus bJhs/ iKnkgDh ;[Zuw d/ gqwkD bJh,Xosh s'A ftjb BjhA wzr/rk.Bk jh ehfVnK tKre[opb e[opb eod/gqkDhnK dh fJ; G[Zyh ghVQh dkGko u[ZeD tkbh;d^roGkJh Xosh ƒ jhgkND dh ftjb fwb/rh.

oktD dk gzfvs^w[Zy;hsk bJhfJe G\d/ g{oB s/ T[s/iswod ftu pdb ikJ/rk.nZi dk oktDbzwhA T[wo d/ to dh EKgb fSD/ god/j d/ G\d/ ekoi dk nfGbkyh j?s/ nZi dh ;hsk,ftftX^w[yh wodK ftunkgD/ ;fs dh w[sbkPh j?.

Page 583: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 583

ns/ GGhyDnZi dh f;oiB^;okgh okwkfJD ftufJe ‘pkjobk’ feodko j't/rk.feT[Afe e'Jh okI, okI BjhA j't/rk,fJ; bJh e'Jh :[ZX BjhA j't/rk,jK, fJj ;zGt j? feG[Zyk nkdwh,nkg jh nkdwh ƒ ykJ/rk `;G s'A tZvh rZb fJj j't/rhfe fJ; okwkfJD dh ouBk eoB bJhfe;/ vke{ ƒ foPh BjhA pDBk gt/rk.j[D s[;hA jh dZ;'id okI, okI BjhA j't/rksK G[Zyh ghVQh dh bzek ƒe'Jh fezM ;kV/rk <

nZi dh okwkfJD ftu,GGhyD fJe‘pkjobk’ feodko j't/rk.

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “w"B jkd;/” (1967) s/

“ne~E eEk” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “ezfgT{No ebuo” (1985) ftu Pkfwb)

Page 584: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK584

fdPk s/ fBrkj

jo fBrkj ftu fJe fdPk,jo fdPk ftu ;? fBrkj `tes ;h,id w?A fBrkjK ’u'A fdPk dh u'D d/ bJhd' edw n?Xo s/ UXo—d' edw fco T[; so| s[odk fojks[odk fojk, w[Vdk fojk.w?A fdPktK s/ fBrkjK ftu fyuhAdkfBofDnK d/ ;t?^fto'XhGow ftu G[odk fojk.id fdPk s/ fBrkj ftu;h BjhA gqshs e'JhT[d jtk d/ b'N ezBhnK skD e/—w?A fdPktK s/ fBrkjK d/ jtkb/GNedk fcodk fojk.

GNeDk d/ dod nzdo, id nukBeX[zd rfjoh j' rJh,s/ BIo w/oh ukBD/ s'A d{o s/ p/^nk;okT[~m T[~m Yfjzdh ed/ ;hYfj Yfj T[~mdh ojh—U; t/b/X[zd ;hdod ;hfdb ;hiK ;h ;w[zdo itko s/ nkfJnk j'fJnk `

Page 585: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 585

Bk fdPk ;h, Bk fBrkj ;h—nZy dh X[zdbh fijh ;hwK ’uBQ/oh bfjo d/ gouw p[bzd ;B w"s tKrf;o s'A T[u/o/.

p'b w//o/ v[Zp oj/ ;B—d{o ezBK s'A, gkskbK s'A go/o/.ezB w/o/ ;B jtkb/w/fonK jZEK dh Sg Sg d/ ftukb/sqkD N[ZNdk ik fojk ;hePweP ftu w/ok nkgku/sBk w/oh ƒ fpzd fpzd yk fojk ;h.U; t/b/ go nukBedkwBh dh uwe tKr,B?D d',w/ohnK BIoK d/ ;"j/A uwe gJ//.j?okB ;K.fgqPm^G{wh BQ/o dh ftufJ; fBrkj dh b'n w/ok e/Ado pDhT[; fBrkj B/ fco nukBeitko^GkN/ d/ x[w/N/ ’u'A w?ƒ MZN X{j fbnk.

f;o w/ok jbek j'fJnk `nktkI w/oh gos nkJh `;q's w[V e/ fiT{A fgnk `pdB th skIk j'fJnk `T[; fBrkj d/ ftu ;h w/oh fdPk—T[; ;w/A w?A ikfDnk, fefJ;soh dh jh fBrkj j?n;b ftu j[zdh fdPk.

fJe fBrkj d/ g{oB/ s/ fIzdrh s[odh ojhjo fdPk s/ jo fBrkj fco c?b e/d{o T[; d'w/b d/ dkfJo/ ’u X[zdbh j' rJh.T[j fBrkj fco fJ; edo nkJh eohpj'Ad T[; dh dk e'Jh nfj;k; Bk pkeh fojk,

Page 586: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK586

ft;oh gqshs T[; dhoks ftu ;kfJnk fit/A e'Jh x[b frnk.

T[; ;w/A fJzM ikfgnk,fJe dotkI/ dh y[ZbQh e?d ƒ gotkB e/fJe fBZeh iZd'^ifjd d/ f;o/ ƒ geV e/,fIzdrh dh ePweP d/eJh T[u/o/ s/ tv/o/doK ƒ G[Zfbnk fojk.

fdPk dh gqshs dk ;G Gow J/eD y[ZbQ frnk.U; t/b/—fIjB nzdo fBrkj dh fJeKfrsk;{Jh tKr g[Vdh ojhs/ u/sBk dh ePweP ftufJe \bkn i[Vdh ojh.

w?A i',fdPktK s/ fBrkjK d/ jtkb/ ;K ed/,w[ZY'A ;[ZY'A P{B \bktK dk jK j'fJnk fco fPekow/o/ d[nkb/ fco tbh j? w/oh eko.

BIo ;"j/A f;wfNnk j? c/o nzpo,fsVfenk dkfJok j? fco d'w/b dk.fco fdPktK s/ fBrkjK ikrhnK,ikr gJ/ B/ c/o n"MV ok;s/—skIrh fjzws w/oh dh ePweP ’u'ABthA wzfIb tk;s/.c/o ;kro wufbnk j?w?A fdPktK s/ fBrkjK d/ ftukb/b? e/ p/Vh ek}IK dhfco ;w[zdo d/ jtkb/ j'D uZfbnK.

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “w"B jkd;/” (1967) s/

“ne~E eEk” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “ezfgT{No ebuo” (1985) ftu Pkfwb)

Page 587: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 587

}[~;/ dh T[wo

1Hid'A |;bK dh ezX T[~;o/ns/ nkekP SZs pDdk—T[;/ o[Zs/T[jdh rzdb fijh bVehfe;/ B/ X{j bJh cV e/s/ g?oK j/m fwZXh ik ojh|;b d/ gZs/ fJt/A yVe/,fit/A fteokb j'Dh s'A Iok gfjbKnu/s/ fdb fe;/ dk ;fjw/Ant/y/ G?n d/ ftu XVe/s/ fco j'Dh d/ phsD pkndfit/A e'JhfwZXh |;b,N[ZN/ gZs/,y[Z;/ nzr,fco th pu rJh fIzdrh ƒ P[eo Bkb t/y/fJt/A T[; dh e[Vh B/P[eo eo e/nzdo/ nzdo fJj ;ko/ I\w ;B ghs/.

v[Zpd/ fdb, jzGd/ ;kj,y[;dh Pes, fj;dh BIoN[ZNd/ p'bK ’u dZ;hXh dh fJj ftfEnk ;[DkJh T[; ƒ gsBh B/,sK T[j o'j dh w{os pD frnk `

Page 588: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK588

T[; dk fi;w r[Z;/ d/ ftuX[Beh d/ tKrz{ sD frnknZyK ’u \{B}[Z;/ ’u ezpd/ nzrX[zdbh BIofyzvdk i'P—T[j nkg/ s'A pkjo j' frnk.

T[; B/ sZfenk LT[; dh gZr T[~Sbhdk}h j'Jhyz{i/ ’u gJh `

T[; dh j;sh;keko eksb pD rJh `T[jB/ sZfenk LjZEbh sbtko ’u'A u'Adk bj{ `bj{^ozrh gZr tkb/ eJh f;gkjhgeV e/ b? ik oj/ T[; ƒs/ fgZS/ ;Zs XhnK e'm/ fiZvhnK `|;bK dh ezX,nzpo dh SZs `Gkoh edw |;bK o"Add/,T[j uhfenk `‘BjhA, BjhA ` fJj j' BjhA ;edk ed/ `’

T[jdh gsBh B/ T[;dh x[ZNh j'Jh;ZyDh w[Zmh ƒ cV e/ M{fDnK.T[; dh gZEokJh BIo s'A vo e/,T[;dhnK gbeK ƒ wfbnks/ T[; d/ sg oj/ j'mK ’s/mzv/ gkDh dk oZfynk frbk;.

fco th gsk BjhA fezBk fuo T[jƒT[j I'oktoK ;"j'AnkgDh }ohph d/ tk;s/ gkT[Adh ojh—T[; ƒ ;wMkT[Adh ojh `

Page 589: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 589

go T[jdk gsh,u[ZbQ/ ’u pbdh nZr tZb ftzjdk fojk.T[; B/ sZfenk Lu[ZbQ/ ’u pbdh nZr dhT[~uh row bkNfJe dw nukBe;od j' e/ izw rJh `s"Vh ’u'A T[~vdh Gk|,po| dh sbtko fijh pD rJh `s/ T[;dh d/j jzG rJh.

;{oi S[g fojk ;h,gZSw dh ;[o\ nZr,mzv/ nzrkfonK dh c[bMVh fijh ikgdh ;h.T[;dk ;kj ;fs ;{fsnk frnk,T[j G[zi/ Yfj fgnk.

T[; B/ nkgD/ xo dh y[ZbQh SZs tb'AfBrkjK c/o e/ghg/ dh EbVh sfj ƒ Ye oj/nkN/ ƒ fpzd e[ x{fonks/ fcoI'oktoK dk fJj ekwK,BhthA BIo BkbI'oktoK d/ xo ƒ nkgDho'Nh b?D d/ bJh s[o fgnk `

2Hd{;o/ fdB `sh;o/ fdB ``fco eJh fdB ```fJzM jh |;b fwZXh rJhgZs/ yVe/ s/ fJe fJe eoe/T[;dhnK XhnK dhnK cNhnK bhoK;[jD/ G'SDK ftu pdb rJhnK.T[BQK d/ y[Z;/ \[Pe tkbK dhnK r[zMbKP{ed/ Bkr pD rJhnK.

Page 590: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK590

;ZyD/ ghg/ d/ wz{j ’u'Abg bg T[Sfbnk nkNk LfJ; soQKT[jd/ xo dk BePk pdb frnk `

j[D T[;d/ xobkrb/ e;p/ d/ \[Pg'Pb'e nkT[Ad/ jB.j[D T[; dhnK XhnKed/ g?db BjhA iKdhnK `j[D T[j I'oktoK dk ekwK BjhA,ewkT{ XhnK dk pkg j? `

go Pkw t/b/—;{oi S[gD s'A pknd id;[o\h f;nkjh ftu pdb iKdh j?,fSD dh fSD—T[;d/ r[Z;/ s/ fJe T[wo nk e/ Yb iKdh j? ``

“w/oh ejkDh” (2006)(ekft^;zrqfj L “w"B jkd;/” (1967) s/

“ne~E eEk” (1988) ns/ejkDh^;zrqfj L “ezfgT{No ebuo” (1985) ftu Pkfwb)

Page 591: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 591

fJ; ejkDh ;zrfj ftu Pkfwb g[;seK$ejkDhnK L nkb'ueK dh BIo ftu

vkH r[oizN f;zx, vkH noftzdo e"o, fJfbnk; x[zwD, vkH tBhsk,vkH g[Pftzdo (y'yo), wBihs whs (e?B/vk), vkH ;[fszdo f;zx B{o,

vkH Xowgkb f;zrb, vkH irdhP e"o tkvhnk, vkH ;opihs e"o ;zXktkbhnk,vkH o"PB bkb nkj{ik, Uw gqekP rk;', e[btzs f;zx ftoe, d/ftzdo ;fsnkoEh,

vkH e[bpho f;zx eKr, JhPo f;zx nNkoh, vkH oiBh okDh, vkH nekb nzfwqs e"o

Page 592: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK592

Page 593: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 593

pqjwzvh u/sBk dk ejkDheko

gzikph ;kfjs f;oiDXkok ftu, gotk;h gzikph eEk f;oiDk ftu ns/ pd/Ph gzikph;kfjs f;oiDk d/ y/so ftu oftzdo oth fJe nfijk BK j?, fi; B/ ejkDh ouBk d/ gq;zrftu seBhe dh gZXo ’s/, ftukoXkokJh gZXo ’s/, gkso dh gZXo ’s/, ;ztkd dh gZXo’s/, fpqsKs dh gZXo ’s/ ns/ rbg fdqPNh dh gfog/y s'A nfs BthB siop/ ehs/ jB. fJjBKsIofpnK ftu ftfPnK s/ ;wZf;nktK dh B{sBsk dk ekoB T[; dk ftPkb nfXn?B s/ ;|oh;[Gkn j?, fi; d/ nzsors T[; dhnK fBozso :ksoktK B/ T[; ƒ ;fGnkukoe nzso;fGnkukoe s/ gko ;fGnkukoe fpzd{nK s/ siofpnK Bkb i'fVnk j?. f;ZN/ ti'A T[; dhnKejkDhnK ftu gq;s[s wkBth ;zpzX, pVhnK db/o s/ dkoPfBe ;wheoBK g/P eod/ jB.fJj ;wheoBK gzikph eEk ;kfjs d/ x/o/ Bz{ j'o t;hj eodhnK jB, T[; dhnK ejkDhnKd/ gkso ;fGnkuko ƒ u[D"sh jh BjhA fdzd/ ;r'A Bt/A fd;jZfdnK dh sbkP ftu th i'Vd/jB. fJj' ekoB j? fe T[; d/ gkso fJ;soh s/ g[oP d/ ;wo{g s/ ;wkBzso ofjzd/ j'J/e/tb wB[Zy ti'A g/P ehs/ iKd/ jB, gozgoe fdqPNh s'A fJ;soh Bz{ S[fNnk e/ g/P eodhgqftosh, oth dh ejkDh ouBk ftu'A Yz{vDh w[Peb j?.

oftzdo oth gotk;h gzikph ;kfjs ftu fJe “nfijk uofus b/ye j? fi; B/ gotk;hgzikph ihtB, doPB s/ ;fGnkuko dhnK ;hwktK Bz{ T[bzx e/ pqfjwzvh u/sBk d/ okjhA fJenfij/ wB[Zy dh f;oiDk ’s/ pb fdZsk j? i' xo, d/P, ;fGnkuko, okiBhsh s/ ;"V/ nkofEefjsK Bz{ T[bzx e/ fJe nfij/ wB[Zy dh f;oiDk eoB tZb o[fus j? fi; dh gfjukD pkjoh;o'ekoK eoe/ BjhA ;r'A T[; d/ ;[szso ftnefsst ns/ n;hws wB[Zyh u/sBk Bz{ gqBkJ/ j'J/ftPt u/sBk d/ nB[;koh wB[Zy dh gq;s[sh T[s/ fNeh j'Jh j?. w{b o{g ftu T[j fJ;sohs/ g[oP Bz{ d' pokpo d/ fJB;kB wzB e/ ihtB d/ ftjkoe fdqP Bz{ ihtzs o{g ftu nzrhekoeoB ’s/ pb fdzdk j?. J/j' ekoB j? fe T[;dhnK ejkDhnK iZfNb go fBt/eb/ gqshe^gqpzX,BthB fpzp^:'iBk ns/ nfs nkX[fBe wkBth ;wZf;nktK Bkb i[VhnK BIo nkT[AdhnK jB.”

^vkH r[oizN f;zxg[;se L oftzdo oth dh ejkDh (;ZfGnkukoe gfog/y) gzBk 102gqekPe L b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, Gkos^2009

Page 594: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK594

g{oB ;[szsosk dk ejkDheko oftzdo oth

i'frzdo f;zx Bfjo{ dk eEB j? fe “oftzdo oth fJe gq"Y b/ye, nkX[fBe u/sBk Bkbto';kfJnk pj[^nB[Gth ;kfjseko j?. gfVQnk^fbfynk ns/ g/P/ ti'A fJe nfXnkge j'Deoe/, T[j gZSwh ;fGnkuko ns/ T[;dhnK edoK^ehwsK Bz{ nkgD/ nB[Gt d/ gZXo s/ ekchB/fVUA t/y u[Zek j?. T[j d'tK ;fGnkukoK ftu pokpo d/ g?o oZy e/ uZbD tkbk ;kfjsekoj?. gZSwh ;fGnsk s/ ;z;feqsh B/ T[; d/ wkBf;e s/ p"fXe fyfsi Bz{ ekch ftPkbsk fdZshj?. T[; dh u/sBk^p[ZX ;kfjse^gqfsGk ns/ jzYkJ/ fBZro nB[Gt B/, T[; ftu nfijh shyDu/sBk Bz{ iBw fdZsk j? fi; Bkb T[j gZSwh ;fGnkuko d/ nzdo^pkjo uzrh soQK Mksh wkoBd/ ;woZE j' ;fenk j?.”

oftzdo oth gq:'rtkdh eftsk dh Xkok Bkb th i[fVnk fojk j?. ;wK gk e/ gq:'rtkdheftsk fJfsjk; dk fjZ;k pD iKdh j?. gozs{ oftzdo oth ejkDh d/ y/so ftu brksko gq:'reodk ofjzdk j?. fJjBK gq:'rK ekoB jh nZi sZe gzikph ejkDh d/ y/so ftu uoukdk ftPk pfDnk nk fojk j?. ftPkb nB[Gt ekoB T[; dh ejkDh d/ ftP/ pj[^GKsh j[zd/jB. fposKse gq:'rK ekoB fJjBK ftfPnK Bz{ BthA P?bh fwbdh j?. oftzdo oth dh ejkDhdk sh;ok gZy T[; dk fdqPNhe'D j?. fJ; fdqPNhe'D nB[;ko T[j ;w[Zuh wkBtsk d/gZXo ’s/ fJe dkoPfBe ti'A ftuodk fdykJh fdzdk j?. pbd/t f;zx Xkbhtkb nB[;ko,“ehBhnk s'A fgZS'A e?B/vk ftu nk tf;nk oftzdo oth nkgD/ pqfjwzve u/sBk d/ ;zebg s'AgqGkfts j' e/ fJe nfij/ nkdoPe wB[Zy dh gfoebgBk eodk j? fijVk ozrK, XowK, B;bKs/ GkPktK d/ ftsefonK s'A T[go T[~m e/ ihT{D dh u/PNk eodk j?. fJ; soQK T[j fJen";sB ftPt wB[Zy dh f;oiDk eoBk ukj[zdk j?.” oftzdo oth d/ nkdoPe wB[Zy gqsh fJj'fij/ ftuko T[; dh ejkDh ‘fiZE/ dhtkoK BjhA’ okjhA g/P j[zd/ jB, fi; dk fIeo n;hA nrKjik e/ eoKr/.

oftzdo oth dh ejkDh dh t;s{, fposKs ns/ fdqPNh ƒ fXnkB ftu oZyfdnK j'fJnKjouzd f;zx p/dh B/ pV/ ;koEe ftuko g/P ehs/ jB, T[; dk ftuko j?, “T[; dh fdqPNhdh gqfeosh ;[szso s/ ;[Gkn gq:'rnkswe j?. T[; dh jo BthA g[;se ftu o{g^ouBk d/gZXo ’s/ ns/ ftukoXkokJh ftftXsk d/ gZXo s/ Bt/A siop/ dh Ioy/I G{wh BIo nkT[Adhj?. T[; d/ ;z;ko GqwD d/ nB[Gt, nzso^;fGnkukoe nkdkB^gqdkB d/ nB[Gt, nkIkdh dh

Page 595: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 595

gqftosh ns/ nkIkdh gqkgsh dh fdPk tZb tZX fojk wB[Zy nkgD/ nkg bJh nkg/ ;hwktK,;ojZdK, r[bkwh s/ ;hwktosh ikb f;oi b?Adk j? s/ fco nkg/ s'V eZYD ftu o[ZM iKdkj?. fBo;zd/j fJj wkBth ftek; dh jh gqfefonk j?, i' ;zrmB s'A ftrmB s/ ftrmB s'Ag[Bo ;zrmB tZb :ksok eodh ofjzdh j?.”

ftukoXkoe s"o s/ ;zs f;zx ;/y'A B/ oftzdo oth ƒ gqrshtkd dh nkswk s'A d{o BjhAwzfBnk. Gkt/A T[j fJj th wzBdk j? fe fgSbhnK ejkDhnK ftu oftzdo oth pkjoh nkofEedPk dk gqrNkn eoB dh EK wB[Zy d/ nzdob/ gkg s/ o'r tZb tX/o/ o[fus j' iKdk j?.;zs f;zx ;/y'A d/ nkgD/ PpdK ftu, “oth dh ejkDh gqrshtkd dh nkswk s'A d{o BjhA iKdh.T[j fJ; ftu e[M Bt/A nzP tXkT[Adk j? fi; T[~s/ nkX[fBe n;fssttkdh u/sBk dk gqGktj?. w[Zy o{g ftu oth dh ejkDh ftu jkbhA th BkfJe dk ;EkB ;kXkoB wB[Zy ƒ jh fdZskiKdk j?. i' nkgD/ ihtB ftu ;wki d/ nkofEe nfBnkfJ dk fPeko j?, T[j j[D th nkgD/nkg ƒ fJ; P'fPs tor Bkb fJe nkswk pDk ;edk j?, go j[D T[; dk fXnkB pj[stkoh wkBt dh ;wkfie ns/ nkofEe dPk tb'A jZN e/ T[; d/ nzdob/ gkg s/ o'r tZb iKdkj?. fJj gqfeoshtkd T[; dk n;fsstkd tZb M[ekn dk cb;o{g j?.”

^vkH noftzdo e"og[;se L e?B/vk d/ gqw[Zy ejkDheko, gzB/ 22^23gqekPe L gzi nkp gqekPB, d/P Grs :kdrko jkb, ibzXo^2015

Page 596: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK596

oftzdo oth dk ejkDh^;zrqfj L yzGK tkb/ fgzio/

oftzdo oth B/ nkgDk ihtB gzikph ;kfjs dh f;oiDk d/ BK ehsk j'fJnk J/. PkfJohj't/, BkNe j't/ iK gzikph ejkDh j't/, T[jB/ ;kfjs d/ jo y/so ƒ nkgDhnK ;'jDhnK wBw'jDhnK ouBktK Bkb wkbkwkb ehsk J/. nkgD/ ;kfjse ;owkJ/ tb'A T[jdk yksk gotk;hgzikph b/yeK ftZu'A sK tv/ok j? Jh J/, gkfe^Gkos ftu th T[jdk BKn fJ; gZy'A nr/o/ ofjDtkb/ ebwekoK ftu th fbnk iKdk J/.

gkfe;skB ftu oftzdo oth d/ d' ekft^;zrqfj “rzYK”, “Ppd'A gko” ns/ ;w[Zuk BkNe“wzu BkNe” Sg e/ jo gk;/ Xz[wK gk oj/ B/A. ejkDh ;zrqfj “yzGK tkb/ fgzio/” T[jdh T[ju"Eh g[;se J/ fijVh gzikph GkPk ns/ ;ZfGnkuko ftGkr, bkj"o (gzikp) tb'A gqekPs ehshrJh J/. fJ; ejkDh rzqE ftu oftzdo oth d/ ou/ 9 ejkDh gokfrnK ftZu'A bJhnK rJhnKejkDhnK fJe EK i'VhnK rJhnK B/A.

oftzdo oth dh ejkDh dk e?Bt; g{oh irs T[~s/ g;fonk j'fJnk J/. T[j nkgD/ iZdhfgzv d/ feZ;/ th fbydk J/ ns/ n|ohek, :{og ns/ nwohek, e?B/vk dhnK wB fyZuthnKeEktK th fpnkB eodk J/. T[jdh ejkDh :[r dh ejkDh J/ ns/ T[jd/ ftP/ th e"wKsohgZXo d/ jB.

w?ƒ g{oh T[whd J/ fe gfjbK SZg u[ZehnK g[;seK tKr oftzdo oth d/ ejkDh ;zrqfj“yzGK tkb/ fgzio/” dk th gkfe;skB ftub/ gzikph gkmeK tb'A GotK ;[nkrs ehsk ikt/rk.

g[;se L “yzGK tkb/ fgzio/” (50 u'DthnK ejkDhnK) Pkjw[yh fb~gh ftu gqekPsb/ye L oftzdo oth, gqekPB ;kb L 2000gqekPe L ndkok gzikph IpkB s/ ;ek|s, bkj"o gkfe;skB

^fJfbnk; x[zwDu/now?B, gzikph GkPk ns/ ;~fGnkuko ftGkr, bkj"o

Page 597: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 597

oftzdo oth dh ejkDh ‘nBQ/ok :{efbgN; s/ n~r’

vkH tBhsk

oftzdo oth eftsk ns/ ejkDh d'BK dk ou?sk j?. fJ;/ bJh T[; dh ejkDh ftu theftsk x[bh fwbh j[zdh j?. e/tb eftsk jh BjhA ;r'A eJh ekft^ftXhnK th. eftsk tKrjh ejkDh ftu fujB s/ gqshe. fit/A T[j eftsk ftu gq:'rPhb fojk j?, T[;/ soQK T[jnkgDhnK ejkDhnK ftu th gq:'rPhb fojk j?. T[;dhnK ejkDhnK dh ftXh gozgoeBjhA j[zdh.

fJ; fdqPNh s'A jh fJ; ejkDh dk ftPb/PD ehsk ik ;edk j?. fJj ejkDh whAj,pz{dk^pKdh iK ek|h d/ pk}K s/ ;[owJh pZdbK d/ fpzp s'A P[o{ j[zdh j?, jB/ok ;zxDk j' fojkj?, gkso fJ; wkj"b ftu pkjo'A nkfJnk j? s/ fJeZb ftu :{efbgN; dhnK bZeVK dh nZr;/e fojk j?. fJBQK gqsheK ftu'A jh ejkDh ikrdh j?. T[; gkso dk nzdobk jB/ok T[;ƒ T[; e[Vh dh T[vhe Bkb i'Vdk j?, fi; Bkb T[j eJh tko jwfp;so j'fJnk j? s/ ‘nZr’T[; dh ekwBk dk gqshe j?.

oftzdo oth nkgDh eftsk ftu th s/ ejkDhnK ftu th ejkDh ƒ nZr/ s'odk j? s/T[; d/ eJh p"fXe Xoksb g?dk eodk j?. eJh fto'Xh i[ZN s/ fto'XkGk;. nkozG ftu jhpkjob/ w";w s/ jB/o/ dk fto'X s/ T[; s'A fgZS'A T[j gkso d/ nzdo dhnK gqshX[BhnK ƒg/P eodk j? sK fJj ejkDh T[;dhnK T[BQK nzdobhnK gqshX[BhnK ’u'A p"fXe Xoksb s/ j'ofto'X i[ZN iK fto'XkGk; g?dk eo b?Adh j?. gkso T[; uzdoG{wh pko/ ;'u fojk j?, fi; ’s/wB[Zy B/ g?o oZy/, wzrb rqfj ’s/ T[; s'A nr/o/ pko/ ;'udk j? s/ fJ; d/ fto'X ftu T[jT[; n"os pko/ ;'udk j? fi; dh P\;hns th fJe rqfj tKr j?, i' ed/ g{ok pqfjwzv thpD iKdh j?. fJ; ;'u ft~u'A jh j'o p"fXe Xoksb g?dk j[zdk j?. T[j ihtB s/ w"s pko/;'u fojk j?, T[; n"os pko/ ;'u fojk j?. fJT[A fJe gk;/ T[; dh T[vhe Bkb i[Vh ekwBks/ d{i/ gk;/ dkoPfBesk. fJT[A fto'X fJ; dkoPfBesk s/ ekwBk ftukb/ j?, i' fJ; ejkDhftu e/tb fJe fto'X BjhA ofjzdk ;r'A fJe fto'X i[ZN pD iKdk j?. fJT[A T[j fJBQK fto'XKs/ fto'X i[ZNK dh fJe bhbQk fJ; ejkDh ftu irk fdzdk j?. fJe gk;/ T[; e[Vh dk fJ;gkso ƒ nkyDk^“s/o/ e'b nk e/ fJj nfj;k; j[zdk j? fe sz{ T[; ;Zu ƒ gj[zu u[Zek j?A,fiE/ nk e/ fi;w gftZso nzihb pD iKd/ jB, sB s/ wB ftu e'Jh nzso BjhA ofjzdk

Page 598: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK598

s/ d{i/ gk;/ T[d'A jh T[; dk nzdobk okePP ikr g?Adk j?.” fto'X gftZsosk ns/ fJ;okePPh ekwBk dk j?, fi; d/ fgZS/ T[; e[Vh dk fJe wB'ftfrnkBe eEB j?, fi; ftuT[j T[; ƒ T[; dk p[Vkgk :kd eotk fdzdh j?.

fJE/ sZe gj[zufdnK fJ; ejkDh dh ftXh dhnK e[M j'o rZbK ;gZPN j' rJhnK jB.ejkDh u/sB gqtkj dh ftXh Bkb ;zpzXs j?. gkso T[; e[Vh dhnK rZbK :kd eo fojk j?,go T[; ƒ T[vhe fojk j? s/ T[; ƒ ftPtk; j? fe T[j Io{o nkt/rh. oth e/tb fJ;u/sB gqtkj dh ftXh ƒ jh BjhA tosdk, ;r'A fJ; ejkDh ƒ fJe ;[ohnfb;N ejkDh tKrT[;kodk j?, fit/A ;[ohnfb;N eftsk ftu fpzpK dh soshp BjhA j[zdh, fJe ;[gBJh nt;Ekj[zdh j?, T[;/ soQK fJj ejkDh T[;odh j? s/ Bkb jh fJ; ejkDh ftubhnK eJh j'owB'ftfrnkBe r[zMbK ;kjwD/ nk iKdhnK jB, fiBQK ƒ T[j wB'ftPb/PDh ftXh ftu g/P eodkj?, fiBQK dk nfXn?B n;hA cokfJv s/ bkeK d/ ;ze/s Bkb eo ;ed/ jK. id'A T[j PhP/ftu t/ydk j? sK T[; ƒ nkgDk fujok fJe pZu/ dk fujok fdykJh fdzdk j? go T[j nkgjh fJj ikDdk j? fe fJj fJe wkBf;e r[zMb dk gqsheow j?. T[j id'A T[;dhnK SkshnKƒ nkgD/ j'Am bkT[Adk j? sK T[; ƒ nkgDh wK dhnK SkshnK :kd nk iKdhnK jB. fJT[AejkDheko, ejkDh cokfJv d/ fJvhg; okjhA g/P eodk j?, go T[j fJE/ f;o| fJvhg;okjhA jh rZb BjhA eo fojk ;r'A Bkb jh bkeK iK j'o wBftPb/PeK d/ f;XKsK ƒ th tosfojk j?. id'A T[; d/ fujo/ ’u'A nkgDh gq/fwek d/ fujo/ dk MkT[bk t/ydk j? sK fJje/tb fJzBh jh rZb BjhA fe T[j e[Vh T[; dh gq/fwek BjhA ;r'A ejkDheko wB'ftPb/PD d/yzfvs f;XKs iK ;gfbN fET{oh ƒ tos fojk j? iK id'A T[j PhP/ ftu nkgD/ fujo/ ƒd/ye/ fJe p~u/ dk fujok ebgdk j? sK bkeK d/ ‘fwoo ;N/i’ d/ ;zebg dh f;wosh ikrdhj?. e/tb wB'ftfrnkB s/ wB'ftPb/PD dh f;wosh fJZE'A sZe jh BjhA ;r'A id'A n;hA ejkDhdhnK fJj ;soK gVQd/ jK^“Pokp d/ nzBQ/ BP/ ’u id th T[; ƒ e[ZNwko e/ oks p/j'Ph ’u;[Zsk sK ;t/o/ nkgD/ j'Am T[;dhnK SkshnK ’s/ jh gkJ/ s/ Bkb jh T[; dh fJe nZs fgnkohw[;ekB, fit/A T[j w/oh fJ; fBodJh joes ƒ th fJe Pokosh pZu/ dh Pokos s'A tZX j'oe[M Bk ;wMdh j't/. “w?ƒ fJZe' tko jh T[; dh fJ; ndk s/ }[Z;k th nkT[Adk j? s/ fgnkoth. w/oh BIo ;kjt/A w/oh gq/fwek dk fujok s/ w/o/ j'mK d/ ftu w/oh wK dhnK SkshnK.”

fJBQK ;soK ftu eJh rZbK x[bhnK^fwbhnK j'JhnK jB. gfjbh ;so ftu gkso dk;?fv;N ftjko s/ id'A ;t/o/ T[;/ e[Vh d/ j'mK s/ fgnkoh w[;ekB j? s/ T[j T[; dh fBodJhjoes ƒ th fJe Pokosh pZu/ dh Pokos s'A tZX e[M BjhA ;wM ojh sK T[; dk w?;'fe;Nftjko s/ Bkb jh T[; dk e/tb T[j ‘e[Vh’ Bk ofj ikDk, ;r'A fJe wK d/ wB'ftfrnkB ftuYb ikDk. fJT[A oth wB'ftfrnkB s/ wB'ftPb/PD d/ eJh f;XKsK ƒ fJ; fpnkB ftu fJZe';w/A obk fwbk e/ tos b?Adk j?.

fJ; s'A fgZS'A fJe soQK Bkb ejkDh dh nrbh gos y[ZbQDh P[o{ j[zdh j?. j[D se fJ;ejkDh d/ fi; gkso dk fpnkB ;h, T[; d/ w[ekpb/ iK fto'X ftu d{i/ gkso tkj'w/ dkfpnkB j?, i' T[; d/ w[ekpb/ s/ ephb/ d/ ;~fGnkuko Bkb ;pzXs j?, T[j nkfdtk;h j? s/T[j fBo'b nfijh nt;Ek Bkb i[fVnk j'fJnk j?, fi; dk ;z;ko e/tb ekwBk dk s/ G'rD

Page 599: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 599

dk ;z;ko j?. T[j th nkgD/ ephb/ dh fJe e[Vh ƒ nzsK dk fgnko eodk j?, go id'Ath T[j pko ftu iKdk j?, nzsK dh gh e/ pkow/vI ftZu'A jh fe;/ fJe ƒ u[Ddk j? s/ T[;d/ ewo/ ftu jh T[; Bkb ik ;"Adk j?. ;t/o/ T[~m e/ fJ; rZb ’s/ gSsKdk th j?, go T[;Bkb fco th fJjh e[M tkgodk j?.

T[; dh fwZso e[Vh T[; pko/ nkydh j?, “id'A th T[j t/Phnk d/ ikt/rk sK nkgD/ eowbJh fJe BtK gPukskg s/ w/o/ fgnko bJh fJe j'o ge/ok gqD b? e/ nkt/rk. fJ; bJh,fJ; ;pzX bJh, w??A T[; ƒ f\wK eo fdZsk j?.”

fJT[A ejkDheko d'jK gksoK d/ dofwnkB fJe s[bBk g?dk eo fdzdk j?. gfjbk gksoni/ th T[; e[Vh ƒ T[vhe fojk j?, oks d/ frnkoK tZi u[Ze/ jB. j[D T[j oz[v^w[zv :{efbgN;d/ fpoS ;kjt/A j?. T[; ƒ f\nkb nkT[Adk j? fe d' ;kb gfjbK id'A T[j fJE/ nkfJnk ;hsK fJj fpoS fBgZsok ;h, T[; dh fJeZb tKr, s/ fco bzwhA toyk s'A fgZS'A fJ;dhnK PkyktKc[N nkJhnK ;B s/ fJ; gkso ƒ god/;h Xosh ’s/ fJe ;e{B fwfbnk ;h, go j[D T[j;[Ze frnk j?. e[M b'e efjzd/ jB fe fJ; fpoS ƒ eNtk d/Dk ukjhdk j?, go T[; ƒ ni/th nk; j? fe fJj w"b/rk. n;b ftu fJj fpoS T[; dk nkgDk gqshe pD frnk j?.T[j e[Vh fi; ƒ T[j id'A fwfbnk ;h s/ T[j w"fbnk ;h s/ j[D fit/A T[j :{efbgN; d/w"bD dh T[vhe eo fojk j?, T[j T[;/ soQK e[Vh dh T[vhe th eo fojk j?. T[; e[Vh B/fJ; ƒ T[; dk p[Ykgk :kd eokfJnk ;h, o[zv w[zv :{efbgN; tKr. T[j gkso nkgD/ nzdob/Bkb fJe ;zxoP bV fojk j? s/ fJ;/ bJh T[j jB/oh oks ftu nkgDk e'N gfjB pkjotZb s[o g?Adk j?. id'A T[; d/ nzdo jB/ok pb fojk j? s/ fJ; nzdob/ ;zxoP T[~s/ fJjejkDh \sw j' iKdh j?.

fJT[A oftzdo oth dh fJj gqshekswe ejkDh fJe wB'ftfrnkBe ejkDh j?, fi; ftuT[j fJZe' ;w/A ekfte, gqshekswe s/ wB'ftfrnkBe ftXhnK ƒ tos e/ fJe BthA gq:'rPhbejkDh pDkT[Adk j?.

^vkH tBhsk

g[;se L “ejkDh dhnK gosK”, gzB/ 113^116gqekPe L u/sBk gqekPB, gzikph GtB, b[fXnkDk, 2009

Page 600: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK600

“w/oh ejkDh” L fdPk s/ dfonk

oftzdo oth gotk;h gzikph ;kfjs d/ nzsors fJe ;opKrh ;kfjseko j? fi; B/eftsk, rbg, BkNe, tkose s/ nkb'uBk—brgr ;kohnK jh ;kfjs^ftXktK T[~s/ ebwnIwkJh j?. ;'bK ekft^;zrqfjnK, d; ekft^BkNeK, nZm ejkDh^;zrqfjnK dh gqekPBK s'AfpBK fJe ;|oBkwk ns/ ;t?^ihtBh th T[j gzikph ;kfjs dh M'bh gk u[Zek j?. ;whfynkns/ ;zgkdB dk ekoi th T[; B/ u'yk ehsk j?.

uouk nXhB g[;se (“w/oh ejkDh”, B?PBb p[e Pkg, fdZbh, w[Zb 495 o[gJ/) ftuoftzdo oth B/ 1955 s'A 2005 se dh nkgDh ;w[Zuh ejkDh^ouBk :kBh 91 ejkDhnK ƒPkwb eoB d/ Bkb^Bkb nkgD/ fgS'eV, gVQkJh, feZs/ ns/ ;kfjse gqkgshnK dk fpUok thfdZsk j?. g[;se ftu T[; dh ;kfjs^ouBk T[go j'J/ y'i ekoiK d/ t/ot/ ns/ gzikph d/f;ow"o ftZdtkBK tZb'A T[; dh ;kfjse gqfsGk pko/ ehshnK fNZgDhnK ns/ oktK ƒ th Pkwbehsk frnk j?.

‘w/oh ejkDh d/ gzikj toQ/’ f;ob/y sfjs oth B/ nkgDhnK ejkDhnK dh rZb eod/dZf;nk j? fe T[; dhnK ejkDhnK ftu ;t?^ihtBh dk nzP th nk iKdk j? feT[Afe T[; B/pj[s ;ko/ gksoK Bkb xNBktK tkgodhnK d/yhnK jB. nkgD/ eEk^Pk;so pko/ T[; dkefjDk j? L “w?A fBZeh j[Boh ejkDh dh o{g^ftXk, seBhe s/ P?bh ftu nB/eK gq:'r ehs/jB HHH fJ; dh gqfeosh iZfNb j? HHH fJ; ftu BkNehnsk, ekftesk, doPB, wB'ftfrnkB,wB'^ftPb/PD ns/ rbg s/ ;t?^ihtBh nkswe s~s ;fji ftuod/ jB.”

‘gotk;h nB[Gt ns/ gotk;h ejkDh’ f;ob/y sfjs oftzdo oth B/ 22 iBtoh 1967s'A P[o{ ehsh nkgDh gotk; :ksok d/ fpUo/ d/ Bkb Bkb gotk;h nB[Gt s/ ;kfjs^f;oiDkpko/ dZ;fdnK fejk j? fe T[; dh eEk^:ksok fBozso ikoh j?. oth nB[;ko T[; dh ;kfjseouBk dk fBPus ehs/ rJ/ wkgdzvK s'A nrKj bzx e/, ouBk ƒ ouBk ;wM e/ w[bnzeDehsk ikDk Io{oh j?. fJ; s'A pknd oth dhnK ejkDhnK pko/ eosko f;zx d[Zrb, ;zs f;zx;/y'A, nzfwqsk gqhsw, e[btzs f;zx ftoe, vkH jfoGiB f;zx ns/ vkH oxpho f;zx tZb'A;w/A^;w/A ’s/ ehs/ ftuko ftwoP ƒ ;zebs ehsk frnk j?.

g[;se d/ gfjb/ Gkr ftu oth dhnK 91 ejkDhnK dk ejkDh gkm Pkwb j?. feT[AfeT[;dhnK ejkDhnK dhnK eJh g[;seK j[D T[gbpX BjhA jB, fJ; bJh ;w[Zuk ejkDh^gkm

Page 601: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 601

fJZE/ ;zrqfjs j?. oftzdo oth dhnK ejkDhnK ftu gfjbh ghVQh d/ gotk;hnK dh fIzdrhd/ ;wkuko fwbd/ jB. i' fe pj[shnK jkbsK ftu nkofEe gZy'A ;"y/ j'D bJh gotk;dk okj u[Dd/ jB. fgZS/ Gkos ftu ofjzdhnK gsBhnK tZb'A j'oK wodK Bkb ;zpzX ;Ekgsjz[d/ jB (‘gk;g'oN’). SfVnK dh soQK fIzdrh pshs eod/, fJjBK gotk;hnK bJh \[dth ish^;sh ofjDk n"yk j?. gZSw dhnK ozrhBhnK wkDd/ fJjBK wodK dk nkgDhnKfgZS/ ofjzdhnK gsBhnK pko/ ;'u e/ nkgk th ezpdk j? (‘ngokX w[es’). n?go gZSw d/gqGkt nXhB fJj wod :EkoE ƒ ep{bd/ jB ns/ jehes ƒ, fpBK fe;/ n"yh ;fEsh ftubzx/, ;fji GKs jh ep{bd/ jB. oftzdo oth id'A fbzre nfsqgsh dhnK fPeko n"osK dhrZb eodk j? sK gZSw d/ gz{ihtkdh gqGkt sfjs T[j fJjBK ;zpzXK ƒ ikfJI th mfjokT[Adkj? fit/A ‘g"N bZe’ ejkDh dh gkso fbzvk, ‘w?bh g[;se’ dh fw; e"e;, ‘nzdo tZb y[ZbQdkp{jk’ ejkDh dh BkfJek fwf;I ;fwZE nkfd.

Gkosh ;~fGnkuko d/ fgS'eV ftu gbhnK Powkeb n"osK oth d[nkok f;ois wodgksoK ƒ g;zd BjhA. T[jBK d/ w[ekpb/ r'ohnK fInkdk wB ƒ GkT[AdhnK jB. n?go gZSwdk ftjko uko fdBK dh ukBDh jh j' fBpVdk j?, feT[Afe n"os^wod d't/A fJe d{i/ dh j'Adƒ ;wMD s'A fJBekoh jB ns/ fJ; j'Ad dh nfjwhns e[Zs/, fpZbh s'A tZX BjhA. ;r'A ikBtofJjBK d/ w[ekpb/ tX/o/ t|kdko jB (‘g?~N ebuo’).

oth dhnK ejkDhnK ftu gZSwh gqGkt nXhB ;kEh dh skP d/ gZs/ pdbD tkbh o[uhdk nkGk; j[zdk j?. fiZE/ wod ;?e; ;zpzXh wkwfbnK ftu y[ZbQK wkDd/ jB, T[~E/ n"osK thfJe s'A pknd fJe wod ƒ wkDdhnK jB. fJ; soQK d/ fttjko dk T[;dhnK ejkDhnKftu nkw jh gqrNktk j'fJnk j?. ‘wod pBkw wPhB’ dh BkfJek ihtB d/ nkBzd bJhfpibJh :zso dk ;jkok b?Adh j?. p[ZY/ wod dh nkgDh Xh ns/ T[;dhnK XhnK Bkb S/VSkV(‘r'ohnK PjhdhnK’) wod dh jt; dk fxBkT[Dk o{g jB.

oftzdo oth B/ n"os wod ;pzXK ƒ nkofEe, ;wkie ns/ i?fte gq;zrK ftu pVhp/pkeh Bkb g/P ehsk j?. gZSw dh ;fGnsk B/ wB[ZyK ƒ th wPhB pDk fdZsk j?. ;ohoegZy'A ;zs[PNsk GkbD bJh gZSwh ;wki ftu ftuodhnK n"osK ƒ eJh tko wod nX{o/ brd/jB ns/ T[j pDkT[Nh nzrK dk ;jkok GkbdhnK jB. vkH oxpho f;zx B/ fNZgDh eofdnKmhe fbfynk j? L

“oth n"os d/ fJ; soQK d/ fbzre ftjko ƒ ikfJI mfjokT[Adk j?. oth gZSwh ;fGnskd/ T[; :EkoE ƒ nkgDk ftPk pDkT[Adk j? fi; ftu wB[Zy fe;/ th fe;w d/ nkdoPs'A w[es j' e/, fJeZbk ekok wfjI gP{ fposh dh gZXo ’s/ fiT[Adk j?. HHH n"osK, i' fJesoQK Bkb ;dhth fbzre nfsqgsh dk fPeko jB, d/ ftneshrs ;Zu ns/ T[; gfot/P d/;Zu, fi; ftu T[j ftuo ojhnK jB, s'A fJBekoh j'Dk sK ;zGt BjhA, go T[jBK d/ fbzrejkpV/ ns/ T[; jkpV/ dh g{osh bJh gP{g[D/ ns/ :Ksfoesk ƒ ;thfeqsh d/Dk PkfJd:'r BjhA HHH.”

oftzdo oth B/ pdbd/ ;wkie gfot/P d/ Bkb Bkb foPfsnK ns/ edoK^ehwsK ftub/o{gKsoD ƒ th g/P ehsk j?. ‘ezfgT{No ebuo’ ftu fJ; o{gKsoD dh GothA g/Pekoh j'Jh

Page 602: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK602

j?. fIzdrh Go ;\s w[PZes wro'A gotk;hnK ƒ n"bkd d/ GftZy Bkb i[V/ ;[gfBnK d/ N[ZNDdk d[yKs th ioBk g?Adk j? (‘Pkdh tZb iKdh ;Ve’). ;Bnsh :[Zr dh s/I o|skoh th nkdwhƒ wPhB pDk fdzdh j? (‘wPhBK s/ nkswjhD j[zd/ ftnesh’). d[ZyK s'A w[esh bJh voZrIdk ;jkok b?Dk th nkdwh bJh Io{oh pD frnk j?. voZrI ns/ dtkJhnK dk ;/tB fJ;d"o ftu rZvhnK ik ojhnK T[j ‘feZbK’ jB i' EK EK s'A fIzdrh ƒ ftzBQ ojhnK jB. wK^pkgdhnK fvZr ojhnK edoK^ehwsK (‘r'ohnK PjhdhnK’) gotk;hnK d/ d'rb/ feodko dhg/Pekoh (‘d'rb/’), Jh;kJh gkdohnK tZb'A Xkofwe ;o{g ’u b[e' e/ g/P ehsh iKdh rzdrhns/ e[ji dk gqrNktk th ejkDhnK ftu j'fJnk j? (‘y[ZbQh feskp’).

wB[Zyh foPfsnK dh g/Pekoh d/ ;zdoG ftu oth B/ “wkBf;e jkD d/ ;kE” dh b'V’s/ I'o fdZsk j?. gq/wh id'A e/tb wod pDdk j? sK e'wb GktBktK dk xkD j[zdk j?. othdhnK ejkDhnK ftu g/P foPs/ dfonk th jB, fdPk th ns/ tjkn th. Gkt/A e[M th j't/T[; d/ gkso fIzdrh fiT[Ad/ BIo nkT[Ad/ jB. fJjh T[; dh gqkgsh j?.

oftzdo oth d[nkok f;ois ekft^eEktK ns/ rd^eEktK th BtK siopk jB i' fegksoK, xNBktK nkfd dhnK pj[^w[yh gosK dh g/Pekoh bJh ;{soXko jB. oth dh jo;kfjse feos, Gkt/A T[; dh e'Jh th ftXk j?, ftu'A fIzdrh Mbedh j? ns/ T[j nkgD/ gkmeKtZb'A th ouBk ftu p"fXe Pw{bhns T[~go I'o fdzdk j? ns/ ohthT{ekoK s/ nkb'ueK ƒ thouBk ƒ mhe soQK jIw eoe/ fco nkgDh okJ/ d/D bJh gq/odk j?. g[;se d/ nzs ’s/oth^;kfjs T[~go ehs/ rJ/ ezw dk t/otk j?.

fJ; g[;se ƒ i/ gotk;h ejkDh d/ ;zdoG ftu ‘oth ;ko/ dk ;kok’ efj bJhJ/ sKnfs^eEBh BjhA j't/rh, feT[Afe oth dh pj[gZyh gqfsGk d/ fJj g[;se Gog{o doPB eotkiKdh j?. g[;se dh fdZy ;z[do j? ns/ fJj s;thoK Bkb ;[;fis j?. gotk;h ;kfjs d/nfXn?B s/ nfXnkgB bJh ns/ oftzdo oth T[~go ftP/P s"o ’s/ y'i ekoi eoB tkfbnKbJh fJj fJe bkIwh jtkbk g[;se j' fBpVdh j?.

^g[Pftzdo e"o1H “f;oiDk”, 14^7 iBtoh^wkou, 2008

uzvhrVQ, Gkos2H “fJzv'^eB/vhnB NkJhwI”, cotoh 21^27, 2008,

;oh, phH;hH, e?B/vk

Page 603: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 603

J/; djke/ dh ;op'sw eEk^g[;se “r'ohnK PjhdhnK”

oftzdo oth d/ B"t/A eEk^;zrqfj “r'ohnK PjhdhnK” ƒ i/ J/; djke/ (2001^2010) dh;op'sw g[;se efj fbnk ikt/, sK fJj nfseEBh BjhA j't/rh. fJBQK ejkDhnK okjhA T[j;kv/ ;kwQD/ fJe g"qY s/ nkgDhnK f;yoK, nkg S[j oj/, eEkeko d/ o{g ftu gq;s[s jz[dkj?. T[j n;kXkoB ’u'A ;kXkoB ns/ ;kXkoB ’u'A n;kXkoB t/yD s/ f;oiD tkbk eEkekoj?, fi; tork gzikph ftu j'o e'Jh th BjhA j?. gq:'r^u/sBk Bkb ;zgzB T[; dh rbg^fdqPNh;kƒ t;s{ s/ o{g d/ y/so ftu fefonkPhb eJh j'o ifNb nzso^fdqPNhnK d/ dhdkoeotkT[Adh j?. T[; dh gkso T[;koh s/ g/Pekoh ewkb dh j?. e[btzs f;zx ftoe nB[;koejkDh gVQB s'A pknd th T[; d/ gkso gkme dk fgZSk BjhA SZvd/. T[; dk u/sk wZbh oZyd/jB. oftzdo oth dh ejkDh ƒ mhe soQK ;wMD bJh fBZeh j[Boh ejkDh d/ gou~bs wkgdzvKƒ T[; dh eZE s/ tZE d/ ;zdoG ftu ;wMD dh b'V j?.

nkX[fBe fBZeh ejkDh dhnK nzsoht s/ ntu/sBh gosK co'bD iK T[; dk ;koEe ftPb/PD eoB bJh nB/eK wkgdzvK, gqshwkBK, f;XKsK ftbZyD ;zouBktK ƒ wZd/ BIo oZy e/ ejkDhdh pDso s/ p[Dso ƒ x'fynk, gofynk iKdk fojk j?. fiT[A^fiT[A wB[Zyh wB'ftfrnkB dkftek; j' fojk j? fsT[A^fsT[A BthnK ouBktK dk ekoi y/so th ft;fsqs j' foj? j?.eJh tko nfijhnK ouBktK th gVQB ƒ fwb iKdhnK jB fiZE/ xVhnK j'JhnK seBheK,sohe/, ;zd s/ ;zuko^i[rsK fgZS/ ofj rJhnK wkb{w j[zdhnK jB. jo ouBk ƒ pD/ pDkJ/u"yN/ ’u fcN BjhA ehsk ik ;edk s/ Bk e'Jh f;oiDjkok ;kohnK ftXhnK ƒ fJe' gbBIo ftu oZy e/ f;oiDk eo ;edk j? feT[Afe ouBk nkgw[jko/ s[jkv/ ntu/sB ftu'A MoB/tKr c[ZNdh j?. j' ;edk ;[Zs/ f;X T[j Bt/A d[w/bK ƒ S{j ikt/. i' jo ouBk ƒ s'bD, wkgDy'jbD bJh T[; bJh b'VhAd/ pDd/ ;od/ fB:wK s/ ;zdK ƒ b'V nB[;ko f;oiDk g?Adk j?.fJ; soj Bkb nkb'uBk, ouBk d/ Bkb^Bkb rZvh dhnK bhjK tKr ;wkBnzso s[odh ofjzdhj? s/ ouBk ƒ ;w/A d/ jkD gotkB s/ Gfty ftu Mks wkoB bJh T[e;kT[Adh ofjzdh j?.oftzdo oth dhnK ejkDhnK s/ ekft^eEktK ƒ e[M nfij/ jh IkthJ/ s'A x'yD, gVskbDs/ ftukoB dh e'fPP eoKr/ s/ fJjd/ nzr^;zr ejkDh dh fposKs ebk, ftPk^t;s{, gksoT[;koh, noE T[sgkdesk, tkgoB^ekb s/ pkeh ;G fB:wK d/ ;wkBnzso fBGkT[ ƒ thftukoB fdqPNh d/ Bkb wZd/ BIo ofynk ikt/rk. oth dhnK ejkDhnK dh P?bh ekfte s/

Page 604: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK604

nkbzekfoe j?. gksoK dh edwg/Ph s/ fposKs edw fwbk e/ ubd/ BIo nkT[Ad/ jB. gqGktf;oiD dh oth ƒ \{p w[jkos j?. T[j nB/eK Bt/A Ppd, Ppd i'V g?dk eodk j?. nkb/d[nkb/ d/ fuzBQ^;w{j ƒ soshp d/ e/ T[j ejkDh ƒ pVh o"fue pDk fdzdk j?. T[; dkfpzp^ftXkB ;Ziok s/ BthB j? i' gkmeK bJh Bt/A s/ ndG[Zs Mo'y/ y'bQ fdzdk j?. gkmeejkDhnK dk nfXn?B eofdnK^eofdnK wB'ftfrnkBe ftvzpBktK, ni'eh seBkb'ih dhPpdktbh s/ rb'pb ;wZf;nktK Bkb ;fji/ jh gohfus j' iKdk j?.

eEkeko ;qh oftzdo oth d/ efjD w[skpe “ejkDh, ;kfjs ftu w/ok gfjbk fJPe ;h”.oftzdo oth B/ ejkDh s'A nkgDk ;kfjse ;|o P[o{ ehsk s/ j"bh j"bh T[j fJe gq:'rPhbeth d/ s"o s/ gq:'rPhb bfjo ƒ ;Ekfgs s/ s/I eoB bJh w'Yh d/ s"o s/ ikfDnk ikDbZrk. fJ; s'A nmkoK toQ/ pknd T[j ekft^BkNe tb gofsnk. go fJ; ;kfjse ;|od"okB T[j ejkDh d/ |B Bkb th fBozso i[fVnk fojk. s/ nkgDh gq:'rPhb gqfsGk ;deknkX[fBe gzikph ejkDh ftu th T[j Bt/A s'A Bt/A gq:'r eodk nk fojk j?. seohpB S/djkfenK d"okB T[; B/ B"A ejkDh ;zrqfj gqekfPs ehs/ jB, fiBQK ftu'A ;" s'A T[go ejkDhnKs/ nB/eK ekft^eEktK s/ rd^ekft eEktK gzikph I[pkB ƒ gqdkB ehshnK jB. T[jdhnKejkDhnK Gkos, ehBhnK, eB/vk s/ d/P d/PKso, gZSwh d[BhnK rZb eh ;ko/ rb'p d/ wB[ZyKdh nfGftnesh eodhnK jB. T[jdhnK ejkDhnK dh ;wroh fBt/ebh, gkso tzB ;[tzB/ s/;wZf;nktK jo d"o ƒ nzfes eodhnK ojhnK jB. T[jB/ nkX[fBe gzikph ejkDh fby e/gzikph ;kfjse fgV ftu fBt/ebh gSkD ;Ekgs ehsh j? s/ gzikph ndp ƒ tX/o/ nwhopDkfJnk j?. T[jdhnK ejkDhnK dh ftbZyDsk eoe/ T[j jo d"o ftu uouk dk ftPk pDhnKojhnK jB. oth j'oK dhnK ejkDhnK s/ nPbhb j'D dk d'P th brdk fojk, go T[; B/fJ; nkb'uBk ƒ fyV/ wZE/ ;thekfonk j?. don;b T[j ejkDh d/ nzdob/ ;Zu dk w[ZdJhj? fJ; ƒ fpnkBD bJh T[j nkgDh P?bh ftu pVk ekfte, :EkoEh s/ Bzr/ ;Zu tKrp/pke j?. i/ ejkDh d/ gbkN ƒ ft;Eko d/D bJh, gksoK dhnK o[uhnK ƒ gorN eoBbJh ejkDheko ƒ fttofis e'fBnK ftu Mks wkoBh g?Adh j? sK fJj pVk ;[Gkte j? T[j;ze'u BjhA eo/rk s/ ;jh fuzBQK Bkb T[; ;wZf;nk dk ;wkXkB eo/rk.

niebQ T[jdk B"AtK ejkDh ;zrqafj “r'ohnK PjhdhnK” ;kfjse jbfenK ’u uouk dkftPk pfDnk j'fJnk j?. “r'ohnK PjhdhnK” ejkDh^;zrqfj oftzdo oth d/ fby/ nkozGe PpdKBkb P[o{ j[zdk j?, fi; ftu T[jBK ejkDh ;zrqfjK d/ gqekPB tfoQnK Bkb gkmeK ƒ gohfuseotkfJnk j? s/ ejkDh gqsh nkgDh ;[fjodsk dk b/yk i'yk ehsk j?. fJj ;zrqfj soshpgZy'A fszB w[Zy GkrK ftu tzfvnk frnk j? L

gfjbk Gkr L fJfsjk; d/ Mo'y/ u'A L fJe fdqPNh^fJe ejkDhd{;ok Gkr L B"A ejkDhnK dk w{b^gkmsh;ok Gkr L B"A ekft^eEktKfJ; s'A T[gozs nzfsek s/ g[;se doPB Bkb fJ; ;zrqfj ƒ ;w/fNnk frnk j?.‘fJfsjk; d/ Mo'y/ u'A’ L fJ; gfjb/ Gkr nzdo oftzdo oth dh pj[ uofus ejkDh

‘nBQ/ok, :{efbgN; s/ nZr’ s/ fszB fNZgDhnK dk fIeo j?.

Page 605: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 605

eosko f;zx d[~rb dk efjDk j? L“To my mind, Ravinder Ravi is best at arresting the mood of the vital movements

in life.”vkH dftzdo e"o fbyd/ jB L“fJj ejkDh w?ƒ gzikph dhnK j'o ejkDhnK Bkb'A tZyoh s/ ftP/P ikgh. nBQ/ok ns/

nZr, w"s ns/ fIzdrh d/ d' gqsheK ƒ tos e/, nkgD/ nzdo dh nZr ;[brkJh oZyD bJh,:{efbgN; dh fwZE dk fBGkT[ pk\{ph j'fJnk j?.”

vkH tBhsk j'oK B/ j[D/^j[D/ uko djkfenK pknd fJ; ejkDh s/ fJe ftPb/PDkswefBpzX fbyfdnK fejk j? fe L

“oftzdo oth dh fJj gqshekswe ejkDh fJe wB'ftfrnkBe ejkDh j?. fi; ftu T[jfJe' ;w/A ekfte, gqshekswe s/ wB'ftfrnkBe ftXhnK ƒ tos e/ fJe BthA gq:'rPhb ejkDhpDkT[Adk j?.”

fJ; ejkDh d/ fJzBh d/o se uouk ftu ofjD s'A fJ; ftuko Bkb ;fjws j'Dkgt/rk fe fwnkoh ;kfjs tes d/ r[IoB Bkb fcZek BjhA g?Adk ;r'A T[j nkgD/ d"o dknkfJBK pD iKdk j?, fi; ftu'A gkme ouBk d/ eZd ƒ s/ T[; no;/ d/ fujo/ w'jo/ dhfdy gfjukD ;edk j?. fuozihth ;kfjs d/ sq?ekbh r[DK dk b/yk i'yk eo ;edk j?. fJjnkgD/ nkg ftu fJe BthA i[rs, tZyoh s/ u/sBk gqtkj dh P?bh ftu fbyh T[Zu gkJ/ dhejkDh j?.

ejkDhnK ƒ gVQfdnK, ftukofdnK s/ wkDfdnK nihp s;Zbh nB[Gt ehsh j?. “r'ohnKPjhdhnK” fJ; ;zfrqj dh gqw[Zy s/ gqEw ejkDh j?. fJ; ftubh n"os gkso ihB, T[jdkfgsk s/ ihB d/ pZu/ jB s/ u"Ek gkso y[d ;{soXko j?. fJ; fsqe'B/ gksoK d/ ;zpzX ;kXkoB;zpzX BjhA, gZSwh ;wki dh e'Mh s;tho d/ fxBkT[D/ BeP jB. p/Nh s/ pkg don;boy/b s/ pbksekoh dk foPsk j?. p/NhnK s/ wK dk nDfJZSs foPsk j?. pkg wrowZS j?s/ ihB dhnK p/NhnK fco e[zvh s/ Nzfrnk wk; j?. fJ; nDfJZSs foPfsnK dh x[NB ftuft;c'N j[zdk j? i' ihB ƒ e'j ;[ZNdk j? s/ pZfunK dh w"s dk ekoB pDdk j?. pkg ƒ ofjzdhfIzdrh gPukskg G'rD bJh fJ; sqk;dh dh ;bhp s/ Nzr fdZsk iKdk j?.

fJj wB[Zyh edoK ehwsK ’u nk foj? fBxko j?. i' nkJ/ fdB y[de[PhnK dh tijpDdk j?. y[droIh dk fJj czXk jo ;wki ftu wk;{wK dh nkj{sh b?Adk j?.

fJj ejkDh jo d/P dh ni'eh ;ZfGnsk dh d[ydkJh eEk j?. gZSw ftu y[Zbwy[ZbQk,fBot;so, g{op ftu Yeh j'Jh s/ ;[brdh iK sVcdh. gZSwh ;wki ftu fJj ;G gofdnKs'A pkjo j? go pj[shnK ;ZfGnsktK ftu fJj' fij/ feodkoK ƒ ;wkfie G?n d/ gofdnKj/m YZe fdZsk iKdk j?. y[de[Ph s/ esb fJj' fij/ jh fxBkT[D/ eowK d/ phi jB.

oth dh ebw fJe BPso j? i' ni'e/ ;wkih e'jV ƒ, gfotkoK nzdo fBozso uZbojh N[ZN^GZi ƒ sfj^do^sfj pk\{ph uho ckV eoe/ p/godk eodh j?. wkBf;e s"o s/ phwkopkg iK j'o fJj' fij/ gksoK ƒ p/Bekp eodh j?. T[jBK nzdob/ ikBtoK ƒ gfjukBD bJho"PBh pDdh j?. oth fBMZe s/ p/pke fbydk j?. T[jd/ e'b jo ftP/ ƒ ;zt/dBksfwe ekfte

Page 606: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK606

P?bh ’u efjD dh ndG[Zs db/oh j?. fJ;/ eoe/ T[j nkX[fBe ejkDh d/ ebk y/so ftuw{jobhnK ;|K ’u bVdk BIo nkT[Adk j?.

“r'ohnK PjhdhnK” ejkDh ;zrqfj dh d{;oh ejkDh j? ‘d'rb/’, rZiD f;zx fJ; dk w[Zygkso j? i' gotk;hnK d/ pZfunK ƒ gZSwh ;wki ftu x[bd/ fwbd/ d/y e/ e[VQdk ofjzdkj?. gzikph gotkoK dhnK e[VhnK s/ w[zfvnK d/ w/B ;Nohw d/ w[zv/ e[VhnK Bkb ftnkj, nkwrZb j' u[Zeh j?. T[jBK s'A iBwh n"bkd ƒ rZiD f;zx ‘d'rb/’ rodkBdk j?.

fJj' fijhnK jkbsK ftu jh T[jdk bVek ‘voZrI’ dk fPeko j' iKdk j?. bVeh r'o/Bkb ftnkj eotk b?Adh j?. gsBh fJzvhnk rJh nfstkdhnK jZE'A wkoh iKdh j?. gotk;ftu T[jƒ nihp fJeZbsk G'rDh g?Adh j?. fJ; fJeZbsk dk ;skfJnk T[j r'oh Bkb ftnkjeoe/ gZSwh ;fGnsk ftu ou fwu iKdk j?. nkgD/ ;kEhnK ƒ th T[[j d'rb/ d;dk nkfJnk;h i' n"bkd bJh ihD dk Gow gkbd/ jB. n\ho ƒ n"bkd nkgD/ okj g? iKdh j?. BkitkBh jh uzrh soQK ihth, Bk p[Ykgk jh uzrh soQK jzYkfJnk. eh we;d j? fJ; fIzdrhdk < nyho rZiD f;zx ;ko/ Bekp bkj e/ gZSwh ;ZfGnsk ftu r[nku iKdk j?.

don;b fJj r[nkuh, T[~iVh fpyoh s/ fJeZbsk dh sqk;dh G'rdh ghVQh d/ dzG dh rZbeodh eEk^ejkDh j?. fi; ftu wB dh s"Vh nzdo foMdhnK bkb;ktK dh n;zs[PNsk ;k|fdykJh g?Adh j?. y'gVh ’u ohAxdk wfjI fJe f\nkb ofj iKdk j?. fi; d/ bJh ;koEeeqw^G{wh Bk fes/ j?, Bk j't/rh. fJj fJ; ghVQh dh sqk;fde jkbs j? i' BthA ghVQh ƒ jo;[Zy ;j{bs s/ foPs/ ns/ d';shnK ƒ wkDd/ s/ jzYkT[Ad/ d/ye/ T[jBK ƒ nB?fse s/ ftGukohrodkBd/ jB. fJj d/yd/ s/ fiT{Ad/ e[M j'o jB, fiT[Ad/ s/ fBGkT[Ad/ e[M j'o jB. fJe;ZfGnsk dhnK d' ghVQhnK dk NeokT[ j?. fJZE/ izwh ghVQh bJh fJj d[yKs BjhA ;[yKs j?feT[Afe T[jBK e'b s[bBk eoB bJh fgS'eV jh BjhA. T[jBK dhnK :kdK ’u nfijk e'Jh;z;eko BjhA i' T[jBK ƒ woIh dh fIzdrh fiT{D s'A j'Vdk j't/.

fJ; ejkDh ftu ejkDheko B/ fIzdrh dhnK e[M phi B[wk jehesK ƒ ni'e/ wkj"bftu ihAfdnK s/ pdbfdnK s/ nyho fIzdrh ƒ nkgD/ ozr ozr b?AdhnK jehesK ƒ gkmeKd/ o{po{ g/P ehsk j?. nkgD/ Gow G[b/fynK d/ ikb ƒ eZN e/ e'Jh jh n;bh fIzdrh fiT[Adkj?. BjhA sK ;koh T[wo b'e Gow Y'Ad/, Gow G'rd/ s/ Gow ihAd/ jB. n\ho GowK d/ skp{s’u g? w"s d/ prbrho j' iKd/ jB. fIzdrh ƒ T[jd/ ;jh noEK ftu ed/ BjhA ihAd/. fij'fijk ihAd/ jB T[j :EkoE fpbe[b BjhA j[zdk, wfjI d'rbkgD j[zdk j?.

ejkDh ‘y[bQh feskp’ th gz{ihtkd dh sho^nzdkIh Bkb j'fJnk fJe BtK xkT[ j?. gZSwh;wki ftu nkw b'e pZu/ gkbD'A n;woZE jB. feT[Afe jo uhI fJsBh wfjzrh j' u[Zeh j?fe pZu/ b?^gkbe (Foster Parents) wkfgnK d/ jtkb/ eo fdZs/ iKd/ jB. T[jBK ƒ gkbD^g';DbJh wfB;Noh tb'A vkbo fwbd/ jB. vkboK dh J/v w[ZeD s/ T[j th w[Zy w'V b?Ad/ jB.e?Eh th nfijk jh fJe o[b fojk pZuk j? i' b?^gkbe wkg/ th SZv e/ ub/ iKd/ jB. o[bdkx[bdk pugB itkBh dh dfjbhI s/ gj[zudk j? sK fi;wkBh P'PD dk fPeko j' iKdh j?.fJ; ohAxdh fIzdrh dh wzfIb eh j? <

nyho ƒ T[j n"os i/wI BK d/ gkdoh d/ edwK ’u gjz[u iKdh j?. Xkofwe ndkfonK

Page 607: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 607

d/ w[Zyh th dZfbnK s'A fe;/ soQK xZN BjhA. wfjI wy"Nk jh tZyok j?. e?Eh gkdoh dh nzBQhjt; dk fPeko j' iKdh j?. g[Zso izwdh j?. ;Zu dh sbkP ’u N[odh N[odh T[j fIzdrhdhnK okjtK ’u fsojkJh, bkuko fjoBh tKr r[nku iKdh j?. Iok fizBh jwdodh bJhso;dh T[j y[ZbQh feskp tKr ftuodh j?. fJj fgnko w[jZps sK fit/A fe;/ j'o d[BhnKdhnK rZbK j'D. e[M j? i' j[D se wB[ZyK d/ jZEK s/ fdwkr ’u BjhA nkfJnk. fJjh gkew[jZps dk e[M BjhA, ;rbk ti{d j?, fi; ƒ ;koh y[dkJh sbkP ojh j?.

fJj gkdoh^g/Pk gZSwh ;ZfGnsk ftu j[D se ;G s'A tX pdBkw j' u[Zfenk nj[dkj?. i' jIkoK pZfunK, bVe/ s/ bVehnK Bkb fiB;h ;zpzX pDk e/ T[jBK dh wkBf;esk spkjeo u[Zfenk j?. gkdoh i/wI th, e?Eh d/ jZE'A fJe bVe/ Bkb fJ; fttofis ;zpzX d"okBozr/ jZEhA cfVnk iKdk j?. ihjƒ T[j Bedh d/ e/ yohd b?Adk j?.

fJ; soQK fJj ejkDh ;wki d/ jo gZXo s/ ftuod/ b'eK dh y[droIh, fJB;kB d/fujo/ ’s/ uVQ/ tZy^tZy BekpK dk uho^joD eodh j?. wB[Zyh fuzsB ƒ jehes d/ o{po{ eodhj?. ;'u d/, fuzsB d/ Bzr/ ;Zu s'A ikD{z eotkT[Adh j?.

ejkDh ‘;g?w’ ni'e/ w[jkto/ ftu fbyh rJh fdbu;g ejkDh j?. ni'e/ wkj"b ftufJPfsjkoK dh ckbs{ Jh^w/b s'A f;oih rJh ejkDh j?. ;ko/ ezfgT{Noh irs ƒ soshpd/ e/, fJe ezfgT{No wkjo d/ nzsoht \bb ƒ g/P ehsk frnk j?. T[j gsh j[zfdnK j'fJnKfJe wPhB j' e/ ofj frnk j?. gsBh jkbks s'A ;sh nkgD/ wkBf;e ;kE sbkPD ’uo[fus j?. gsh jw/PK jh T[jƒ PZeh BIoK Bkb x'ydk ofjzdk j?. e[M eoBk n;zGt j? fJewkBf;e G?n dk ;Zg T[jd/ fIjB ftu gb;/N/ wkodk ofjzdk j?. T[j nkgDh fJeZb s'Ago/PkB j?. fJ;/ jh p/p[fBnkdh d/ bfji/ ftu T[j jo fJe e'b nkgD/^gq/w^ftnkj d/ ;'jb/rkT[Adk ofjzdk j?.

fgnko fJ; x[NB ’u Bkw[wfeB j?. T[; sqhws d/ nkgD/ e[M ;o'eko jB i' ebk dhnKy{p;{os nfGftnziBK Bkb rq;s jB. T[j wod d/ foPs/ s/ n"os d/ foPs/ ’u wkBf;ejkD dh sbkP ftu s[odh j?.

fJe Gow d/ god/ j/m T[j n"os dh jo ntZfrnk ƒ ;thekodk j?. T[jƒ fJe \bkno'I ;sKdk j?. gsBh ubh rJh sK T[; pr?o T[j fIzdrh d/ P{B: ƒ fezi Go/rk <

pVh y{p;{os wB'ftfrnkBe gq;fEsh dh ejkDh j?. eJh tko p/p;h dh jkbs ftuckbs{ uhIK ’u'A s;Zbh sbkPh iKdh j?.

fJj fJ; soQK j?, fi; soQK e'Jh gkrb ozr pozrhnK bhoK fJeZmhnK eoe/ ;kok fdBnkgDh jh d[BhnK ’u y[P ofjzdk j?. e'Jh fJe bho r[nku ikJ/ sK ;koh oks o'Adkofjzdk j?.

ejkDh ‘;g?w’ ftu fJe i'V/ dhnK wkBf;e r[zMbK dk wB'ftfrnkBe ftPb/PD gq;s[sj?. gq/w^ftnkj tes gk e/ ozr r[nk pfjzdk j?. PZe, tfjw, p/Go';rh, ‘J/e i's d'J/ w{osh’d/ ;zebg ƒ Xo[tK tKr fBy/V fdzdh j?. fIzdrh fJe dw ckbs{ i/jh j' e/ p/noE j' iKdhj?. fco th fJ; ezwpys fIzdrh ƒ ‘cbkfJoI’ tKr gfVQnk s/ ihftnk iKdk j?.

ekjd/ bJh < feT[A <

Page 608: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK608

fJj' fij/ tfuZso ;tkb fJj ejkDh gkmeK d/ o{po{ eodh j?. fJ; p/noEh j'Ad ƒnoE fet/A fdZs/ ik ;ed/ jB < fJj s[jkv/ nkg' nkgD/ ftnefsst s/ fBoGo eodk j?.

‘fNT{PB’ Bkwh ejkDh nZiebQ d/ wkj"b ftu id fe ;G e[M pVh ibd pdb fojkj?, g[okDhnK, ;dhnK g[okDhnK ;wkfie p[okJhnK ƒ Bt/A IkthJ/ s'A g/P eoB dh ;|b e'fPPj?. soZeh Bkb nkbk d[nkbk pdb fojk j?. GhV^GVZe/ d/ ftu e'Jh feZXo ik fojk j? <eh eo fojk j? < e'Jh fe;/ dh gqtkj BjhA eodk. wjKBro ftu s[;hA ;w[zdo ’u r[nkuhfePsh tKr j', fvZe/^v'b/ yKd/ fJXo'A fJXo, T[Xo'A T[Xo vrwrkT[Ad/ ofjzd/ j'. ehjd/ e'bfJzBh ftjb j? fe s[jkƒ t/y/ fe s[;hA feZXo ik oj/ j'. vktKv'b nkofEesk B/ pzd/ dhihtB^rsh ƒ s/I eo fdZsk j?. ed/ tes ;h fgnk;k y{j e'b iKdk ;h. go j[D y{j sKgjhnK ’s/ x[zwdk N?e;hnK s/ x[zwdk, fgnkf;nK dh sbkP eo foj?. pV/ y{p;{os nzdkIftu fbyh fJj ejkDh, fjzd';skB d/ wjKBroK dh fgZm^G{wh ’u ftuodh, nZi dh t/;tkrwBhƒ fJe Bt/A e'B s'A gq;s[s eodh j?. feoB ‘fNT{PB’ d/D d/ pjkB/ nkgD/ rkjeK e'b gj[zue/, T[jBK ƒ fsqgs eoe/ nkgDhnK nkofEe b'VK dh g{osh fet/A eodh j? < nZi dk ihtBfJ; ejkDh d/ nkfJB/ ’u'A t/fynk s/ nB[Gftnk ik ;edk j?.

‘G{s Bro’ e?B/vk d/ izrb ftu bZeV eZND tkfbnK d/ nkoIh e?AgK dh eEk j?. fJje?Ag nkofEesk Bkb i[V/ t;d/ s/ T[~iVd/ ofjzd/ jB. id'A fNzpo eZfNnk iKdk j? sK ykDKpzd j' iKdhnK jB sK Bkb jh T[j fBZe/ e;p/ iK e?Ag T[~iV iKd/ jB. fJjBK e?AgK ftuezw eoB tkb/ ekw/ th t;d/ s/ T[~iVd/ ofjzd/ jB. ihB efB;eh nfijk jh fJe gksoj? i' tZ;dk s/ T[~iVdk ofjzdk j?. w[Bk|/ tkb/ b'e w[Bk|k ewk e/ t;d/ o;d/ Pfjo T[ikVfdzd/ jB iK ;wM bT[ fe B"eohnK dh xkN ekoB T[j y[d py[d T[~iV iKd/ jB. fJjBKekfwnK d/ NZpoK, d';shnK, foPs/^Bks/ th fJjBK nkoIh e?AgK tKr pDd/, N[ZNd/, T[~iVd/ofjzd/ jB.

wB[Zy ;dhnK s'A s/ ;ZfGnsktK :[ZrK s'A t;dhnK, c?bdhnK, T[ZiVdhnK nkJhnK jB.fJjBK fgZS/ vktKv'b nkofEesk s/ w[Bk|/y'o b'e j[zd/ jB, i' nkgDh y[droIh bJh b'eKd/ T[~iVD dk ekoB pDd/ jB. wB[Zy nzdobh f;oiDksfwesk T[jƒ jw/PK Bt/A fd;jZfdnKtZb s'oh oydh j?. ftPtheoB dk G{s fJe^fJe szd ƒ s'V Mzi'V eoe/ wB[Zy ƒ spkjeoB se b? frnk j?. fJ; ni'e/ rb'pb fgzv ftu e[M th tkgo/, jo fJe ƒ gqGkftseodk j?. fJj nkoIh e?AgK dh eEk don;b ;dhnK s'A wB[Zy d/ T[iVD s/ t;D dh jheEk j?. go e[M BtK f;oiD s/ BtK T[;koD d/ phi jw/PK wB[Zy dh ;kfJeh (wkBf;esk)’u S[g/ ofjzd/ jB.

wB[Zy ed/ th jkodk BjhA. T[j spkj th BjhA j[zdk. T[j N[ZNdk th BjhA. fet/A Bkfet/A T[j fco i[V iKdk j?. T[j jw/PK tes d/ sekI/ Bkb, foPs/ i'Vdk, s'Vdk fojk j?.T[j izrb ftu izrbh pD e/ fiT[Adk j?, xo ftu xo tkbk rqfj;Eh j' e/ ftuodk j?. wB[ZyT[j ;G j? i' pkjo fd;dk j?. ‘ihB’ fJjBK jh gq;fEshnK ftu dh r[Iodk nkgDh ;kEDdh sbkP eodk j? s/ p/N/ dk pkg pDdk j?. go nkX[fBe wB[Zy bJh fJ; nkofEe d"Vftu nkgD/ beP ƒ gj[zuDk fdB^pfdB emB s/ n;zGt j' fojk j?.

Page 609: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 609

‘uZeqt:{j d/ nzdo, uZeqt:{j d/ pkjo’ fJe gzikph gotko dh ejkDh j?. fJj gotkonkfj;sk^nkfj;sk vkboK d/ b'G t; ‘voZrI’ dk Xzdk eod/^eod/ fJe nwho ftnesh pDiKdk j?. fJ;/ No|^tko ftu nB/eK ftnesh ikBK y' u[Ze/ jB. gotko d/ gotko spkjj' u[Ze/ jB. nwho s'A j'o nwho j'D d/ b'G t; fJj b'e esb eoB, fe;/ ƒ pzdh pBkT[D,ngkfji eoB ftu e'Jh fMie wfj;{; BjhA eod/. ;[yihs Bkw dk NoZe vokJhto nkgDk;kok gotko y' pfjzdk j?. wkfonk iKdk j?.

fJj ejkDh ihtB d/ :EkoE ƒ nzfes eodh j'Jh fiZE/ e?B/vk nwohek d/ pkovo s/;wrfbzr s/ fNZgDh eodh j? T[~E/ n;bh s;eoK d/ BekpK ƒ th T[jBK d/ fujfonK s'AT[skodh j?.

fJj ejkDh dh fposKsesk s/ P?bh ’u nip efPP j?. fJ; dh fBPkBd/jh ;bkj[D^:'r j?.

fJ; gz{ihtkdh :[Zr ftu, wB[Zy fJe g?;/ ewkT[D tkbh wPhB pD e/ ofj frnk j?.fizBk fuo T[j g?;/ ewkT[Adk j?, ubdk j? sK mhe j? BjhA sK T[; ƒ spdhb eo fdZsk iKdkj?. j'o Bt/A b'e T[jd/ tkbk Xzdk ;zGkbD bJh ssgo bkJhBK ftu bZr/ BIo nkT[Ad/ jB.f;;Nw BjhA jkodk f;o| fgnkdk wodk j? iK pdbdk j?. d{;o/ fgnkd/ T[jdh bkP s'Ath g?o Xo e/ bzx iKd/ jB.

oth dhnK ejkDhnK ftubk :EkoE nZi d/ fJ; d"o dh wz{j p'bdh s;tho j?. T[jdhnKejkDhnK nkT[D tkb/ GftZy dh fBPkBd/jh eodhnK jB. fJ;/ eoe/ T[jdk ;kfjse fuzsBfezB/ djke/ bzxD T[gozs th so' skIk jh BIo nkT[D dh nk; BIo nkT[Adh j?.

‘T[jfbnK d/ nko gko’ oftzdo oth dh fJe j'o ejkDh j? fi; ftu nBi'V ftnkj,gfotkoe x[ND, n"osK dk P'PD, jo o'I j[zd/ esb s/ e[M T[jBK n"osK dh ejkDh j? i'o[dB eodhnK^eodhnK ihtB fpsk fdzdhnK jB. go T[j nkgD/ nkg ’u oZi e/ ikro{eo{g ftu fIzdrh fiT{D bJh, dfjbhI gko eoB'A fMiedhnK, ;kok I[bw ;fjzdhnK ofjzdhnKjB. e[M e[ jB i' nkgD/ wB[Zyh nfXekoK s'A tkfe|, nkofEe s"o s/ ;[szso s/ ngDk okjy[d u[DdhnK jB. fJj ;G, i' fInkdkso n"osK Bkb j' foj? T[; s'A ;se/ ;[szso ofjzdhnKjB. nkgD/ Yzr Bkb fiT[AdhnK jB. wB s/ sB dh fsqgsh bJh pdb/ dh GktBk ;dekT[j' e[M eodhnK jB i' wod n"os ƒ xo nzdo vZe e/ ;dhnK s'A nkgDhnK y[jkfJPKdh g{osh bJh eod/ nkJ/ jB.

oth B/ fJ; ejkDh okjhA N[ZNd/ xo gfotko, fsVe/ nBi'V ftnkj dh s;tho dk d{;okgk;k fdykfJnk j?. go ni'ek ;Zu fJj' jh j? i' oth B/ ejkDh ftu fusfonk j?. gksoth pV/ p/pke jB. ejkDh dh g/Pekoh th p/pkeh tkbh GkPk ftu f;oih rJh j?. gzikph;ZfGnkuko dh fgZmG{wh ftu wod gqXkB ;wki ƒ nihp u[D"sh d/ e/ T[jBK dh fpyodh j'Addk nfj;k; eotkfJnk frnk j?.

nkyoh ejkDh ‘nkgDk nkgDk d/P’ oftzdo oth j'oK dh fposKse gZy'A ;|b ejkDhejh ik ;edh j?, i' fBZehnK^fBZehnK rZbK ƒ ;{soK tKr i'V f;oih rJh j?. fJj fIzdrhd/ eJh fto'XkGk;h i[ZNK ƒ fJe d{;o/ d/ ;wkBnzso \fbnko e/ ;ztkd f;ofink frnk j?.

Page 610: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK610

fJj ejkDh i' d/P s/ gotk; d/ nko^gko c?b/ gzikph ;ZfGnkuko dk s[bBksfwe nfXn?Bg/P eodh j?. w"s s/ fIzdrh, d' nNZb nB[Gt, gotk; ftubh fJeZb s/ o[M/t/A Gfonk ihtBs/ d/P ftu ;G e[M j'D d/ pkti{d, fit/A wekB, eko, vkeNoh fJbki s/ ;zs[fbs fIzdrh,eoI/ ofjs ihtB s/ gotk;h ihtB, w?vheb eto/I s'A b? e/ fpoX^xoK dh o{g o/yk, T[jBKnzdob/ jkbks, GkPk, ykD/ dh ;wZf;nk nkfd ƒ ebksfwe Yzr Bkb ebwpzd ehskfrnk j?. o/vhT[, N?bhth:B, n\pkoK nkfd ftu fInkdkso esb, o/g, r?ArK, wko e[NkJh,vke/. nzro/I d/ f;o fco/ S'efonK tb'A p/t; p[ZfYnK dh wko e[NkJh nkfd dh pj[sks,;'uD tkb/ wB[Zy ƒ ;'uD bJh wip{o eodh j? fe fIzdrh d/ n;bh noE eh jB < ihtBfet/A ihT[D :'r pDkfJnk ik ;e/. nkg'^nkgDhnK edoK ehwsK, ihD bJh fBt/ebh B[Zeo,ihtB ƒ ihD bJh fezi s/ fet/A tZyo/ okj f;oiD bJh nkgD/ c?;b/ nkg eoB/ jz[d/ jB.fJj ejkDh fJj' fij/ gqPBK Bkb Usg's j?. fJj ni'eh fIzdrh dh |bk;|h dh o{go/yk ƒ nzfes eodh fdPk gqdkB eodh j?.

oftzdo oth j'oK fJjBK ejkDhnK ftu ni'eh ihtB^P?bh ƒ, soI^J/^fIzdrh ƒ,ejkDhnK d/ wkfXnw okjhA ;kvh ;wkfie, nkofEe, okiBhse s/ wB' ftfrnkBe gq;fEshnKƒ pk\{ph w[bKeD, gkso T[;koh, soe, s[bBk s/ ;zihdk P?bh okjhA ebwpzd ehsk j?. T[jBKfJ; T[gokb/ ;dek fBZeh ejkDh d/ e?Bt; ƒ t;hj s/ BthB gq:'rPhbsk gqdkB ehsh j?.

“r'ohnK PjhdhnK” d/ nkyoh Gkr ftu B"A ekft^eEktK Pkfwb jB. oth j'oK tfoQnKs'A ekft^eEk s/ rd^ekft eEk okjhA gzikph ;kfjs ftu BtK o{gkeko f;ofink j?. fJjnkgD/ nkg ftu o{g gZy'A BtK gq:'r j?. pVh ;zrms, ;zxDh ;zouBk, ekfte P?bh,nbzekfoesk, ejkDh dk ozr pozrk skDk g/Nk, nkX[fBe ihtB P?bh dk BthB w[jKdok,ft;fsqs u/sBk, BthB Gkt ftXhnK s/ gqrNkT[ ftXhnK, u/sBk gqtkj dh P?bh, BkNe s/ rbgdk :'r fwPoD, :EkoEe s/ wB'ftfrnkBe vz{xkJhnK, r[zMbK s/ neKfynktK ƒ BthB gqtuBftu ;w/Ndh n;b'A BthA ftXk j?.

fJ; s/ ;kv/ nkb'ueK, ndhpK B/ Gog{o ftuko gqrNkJ/ jB. fi; ftu eoskof;zx d[Zrb, ;[fszdo f;zx B{o, vkH s/itzs f;zx frZb, vkH oxpho f;zx f;oiDk s/ vkHtBhsk nkfd B/ fJ; Bt/A o{gkeko ftub/ e'vI ƒ nkb'uBK d/ Bt/A ;zdK, gqshwkBK okjhA vhe'veoB dk ekw:kp T[gokbk ehsk j?, sK i' fJ; ƒ Bt/A IkthJ/ s'A x'fynk, gVskfbnkik ;e/.

e[M e[ fNZgDhnK, fJjBK ekft^eEktK pko/ fJ; ejkDh^;zrqfj ftu Pkwb ehshnKrJhnK jB. gkme T[jBK dk nkBzd wkD ;ed/ jB. e[M e[ w?A nkgD/ BIohJ/ s'A ftukoBhnKukj[zdk jK. PkfJd w?A fJjBK d/ ft;fsqs uz[peh^y/so se Bk gj[zu ;eK go e'fPP Io{oeodk jK. jo ouBk dhnK nzsoht vz{xkJhnK she T[soD bJh jo gkme dk nkgDk^nkgDknB[Gt eowPhb j[zdk j?.

ekft^eEk ‘fJe jkd;k’ fJe phi B[wk ekft^feqs j? fi; ftu tZv nkeko o[Zy ƒ;w/fNnk frnk. fJjBK feqsK ftu gkme bJh pj[s e[M SZv fdZsk iKdk j? sK i' T[j nkgD/nB[Gt Bkb fJ; dh ;woZEk ƒ wkg s'b ;eD.

Page 611: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 611

id'A fe;/ dk fwbDk, s[jkv/ nzsoht ƒ fJe c[Zb d/ fyVB fijk nfj;k;, fpBK goKd/ gotkI tork fte'fbsok nB[Gt pyP/ sK T[j gb s[jkv/ wB d/ e'o/ gzB/ ’s/ fPbkb/ytKr T[~efonk iKdk j?. ;w/A Bkb eJh tkoh T[j iIpks iK nB[Gt s[jkvh fwZNh d/ ftgohsj' iKdk j?. dfonk d/ d{;o/ feBko/ dh soQK. ;wkBnzso go ftZE s/ ftuodk, go e'Jhsozr fco th fes/ Bk fes/ ftZEK ƒ i'Vdh gqshs jz[dh ofjzdh j?. N[ZN e/ th e[M N[ZNdk BjhA,e[M i[V e/ th i[fVnk BjhA ofjzdk. e[M i' j' e/ th BjhA j[zdk. e[M Bk j'D s/ th ftuodkofjzdk j?. fJ; ekft^eEk ftu ;zrfms P?bh, ebksfwe fBGkT[, gqsheK s/ nbzekoK Bkb;ih fPzrkoh eEk gkme ƒ tko^tko gVQB bJh jb{Ddh ofjzdh j?. fJ;dhnK nk\oh ;soKs[jkƒ ehb b?AdhnK jB L

s/o/ nkT[D s/ s/o/ ikD ftueko `pj[s tZvh B/Vsk j?pj[s tZvk ck;bk j? ```

‘pkg L fJe nkfd^eEk’ dhnK w[ZYbhnK ;soK fJedw gkme dk fXnkB fyudhnK jBL

jb, phi s/ p?b pfDnk pkgghVQh^do^ghVQhfIzdrh dh feo;kDh eodk fojk.fJj ihtB Xkok fBozso ubh nkT[Adh :[ZrK :[ZrK dh rkEk j?.pkg^p/Nk l p/Nk^pkg l pkg^p/Nk

c;bK ns/ o[ZsK d/ r/V tKr fJj fIzdrh th eotNK pdbdh ;fji^;[Gkt fBozsop/o'e uZbdh ofjzdh j?. ;{oi uVQB s/ n;sD ftueko nBikD/ jh fezBK ;wK phs iKdk j?.fJj fiT[Adk ikrdk fjZ;k nkfj;sk^nkfj;sk b'erhsK dk fjZ;k pD iKdk j?. fJjh ihtBdk w[ZYbk s/ nzfsw ;Zu j?.

fJjh nkfd^eEk j? `fJjh nzfsw^eEk j? `

fJ; ekft^eEk dh fJjh \{p;{osh j? fe fJj s[jkvh T[Fzrb cV e/ s[jkƒ pj[s d{oGftZys tb b? iKdh j?. toswkB jZ;dk ofjzdk j?.

‘fyv"D/ fpyo rJ/’ Bkwh ekft^eEk dhnK ;soK efjzdhnK jB L

f;woB ftu t;d/ pugB d/ fdB;w/A dh SkBDh ’u'A fezi feo rJ/ ```fJe fJe eoe/w/o/ fyv"D/ fpyo rJ/ ```

pugB ftu fyv"D/ fgnko/ jz[d/ jB. fiT[A^fiT[A T[wo phsdh j? sekI/ pdbd/ B/, fsT[A

Page 612: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK612

fsT[A Bt/A nfj;k;, Bt/A iIpks, ebgBktK, jehesK dk o{g pdbdk ofjzdk j?. ;w/A d/phsD Bkb ;kohnK ;zGktBktK, swzBktK s/ nfj;k; wB ftu'A fte/Adfos j'D/ P[o{ j' iKd/ jB.fBrkjK dh fweBksh;h BIo ’u'A nkgDk woeI r[nkuD bZrdk j?. wB dh fJ; ndG[Zs ;fEshƒ oftzdo oth j'oK fJ; ekft^eEk okjhA geVB dh ;cb e'fPP ehsh j?. wB i' geVBdh ;fEsh ftu ftuodk j? n\ho ƒ ufjb^gfjb fsnkr P{B: ’u gqt/P eodk j?. fJ;soQK ;kohnK ftvzpBktK ƒ nkgDk nkgDk n;fsst G'rD bJh nkIkd eo fdzdk j?. fJjh|b;|k j? id'A s[;hA ;G ƒ nkIkd eo fdzd/ j' sK s[;hA y[d^p^y[d th nkIkd j' iKd/ j'.

‘gzSh, wZShnK s/ w?A’ ekft^eEk ftu gzSh s/ wZShnK d/ w?Nk|o ƒ tos e/ ;{soXkonkgD/ ihtB d/ rhs dh ;[o gfjukBD bJh o[fus j?. ihtB fBozso pdbdk ofjzdk j?.s/ fBozso pdbdk oj/rk go nkgD/ ;o's Bkb fit/A fet/A i[fVnk ofjzdk j?.

wB[~y fiT[A fiT[A nrKj s'A nrKj ;co eodk ofjzdk j? T[;/ jh GktBk nXhB T[j nkgDhiBw G{wh tb th gosDk ukjz[dk j?. fJj wB[Zyh ;kfJeh ftu nihp fto'XkGk; j?. fJjBKgqPBK dk T[~so f;oc T[j jh d/ ;ed/ jB i' fJ; fe;w dh fIzdrh fiT[Ad/ jB. pkehnKbJh fJj d{o s'A d/yh fJe wohfuek j?.

gzSh th d/P d/PKso x[zwd/ ez{iK tKr tkg; gosd/ jB. ;?wB Bkwh wZShnK th dfonk;w[zdo rkj e/ nyho ƒ nkgD/ iBw^;o's Bkb ik i[VdhnK jB. wB[Zy bJh nkJ/ fdBBthnK u[D'shnK, BthnK b'VK, Bt/A okj, Bt/A fd;jZd/, T[; ƒ n"MV okjK s/ N[oB bJh wip{oeod/ ofjzd/ jB. fJ;/ eoe/ T[j d/P'A ftd/P s/ rb'p d/ j'oBK fyZfsnK ftu ftuodk nkgD/nzdo fJe pugB tkbk xo ;zGkbh oZydk j?. nxotk;h j'fJnk th xotk;h pDe/ ftuodkj?. ukj/ T[j xo r[nku jh feT[A Bk ikt/ go T[j T[jdh f;wosh ’u wfjc{I ofjzdkj?. fJe nihp fyZu T[jƒ gosD bJh gq/odh ofjzdh j?. fJj fJT[A j? s/ fet/A j? fJ; dkftt/uD eoBk jkbh pkeh j?. oth y[d th fJ; pqfjwzv d/ ftXh ftXkB ftu fJe nfijkgkso pD ftuodk j?. fJjh fJB;kB dk, gzShnK dk, wZShnK dk s/ j'oBK gqkDhnK dk gqkfeqse;Zu j?. fJj spdhbhnK d/ pkti{d gqfeosh d/ nzsors jw/Pk uZbdk ofjzdk j?. fJjh fJ;ekft^eEk dk ;[B/jk j?. fJjdk ftPk^t;s{ e?Bt; n;hw j?.

‘fgzv s/ pqfjwzv ftueko bNed/ gotk;h’ ekft^eEk gotk;hnK dk :EkoEe ;Zug/P eodh j?. ;soK jB L

r[Zbh vzvk y/vd/ y/vd/ezfgT{No :[Zr ftu gj[zu rJ/go ezfgT{No dh GkPk Bk f;Zyh `

fJj gfjbh ghVQh dk ;Zu j?. d{;oh ghVQh dk ;Zu jh ezfgT{No j?. ;kok rb'p T[jBKdhnK T[FzrbK d/ g'fNnK EZb/ j?. T[jBK dh nkgDh d[BhnK, nkgDk pqfjwzv, T[jBK ƒ eh gskr[Zbh^vzvk eh jz[dk j? < d' ghVQhnK ftueko :[ZrK dk nzso j?, \bkn j?. fJe d{i/ ƒ ;wMD'An;woE jB. ni'eh seBkb'ih d/ fJ; :[Zr ftu gfjbh ghVQh pj[s fgZS/ ofj rJh wfj;{;eodh j?. d{;oh ghVQh e'b c[o;s jh BjhA fe T[j gfjbh ghVQh dhnK ;wZf;nktK ƒ

Page 613: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 613

;wM/. fJj gfjbh ghVQh, ni'eh soZeh d/ :[Zr ftu o/Pw d/ ehV/ tKr j?. fi; ƒ c;bdh nkj{sh d/Dh g?Adh j?. BthA ghVQh ƒ nrKj s'oB bJh fJj ghVQh^gkVk fBozso tX foj?.fi; s'A oftzdo oth ;kfonK ƒ ;[u/s eoBk ukjz[dk j?.

“r'ohnK PjhdhnK” g[;se s/ BIo wkfonK :ehBB gqshs jz[dk j? fe fJj ni'e/ :[Zrdh ftbZyD ouBk j?. fJ; ftu ni'ehnK ;wZf;nktK dk ;wkXkB ehsk frnk j?.

gVQB ftu o"fue, frnkBwJh, ;{uBksfwe, Bt/A ebksfwe IkthJ/, Bt/A fd;jZfdnK ƒf;oidh, wB[Zyh u/sBk s/ fuzsB ƒ j'o t;hj eodh ftbZyD ouBk j?. gzikph I[pkB dh y[P^fe;wsh j? fe T[jƒ oftzdo oth fijk ;woZE, p"fXe eEkeko, eth, BkNeeko B;hp j'fJnkj?. T[; B/ S/ djkfenK s'A gzikph wK^p'bh ƒ nwho pDkT[D bJh ;Zu/ sB' wB' nkgDk tvw[Zbk:'rdkB gkfJnk j?. ;o;tsh T[jdh ebw s/ Pesh ƒ ;dk ;bkws oy/. nkwhB `

g[;se L r'ohnK PjhdhnK (ejkDh ;zrqfj)b/ye L oftzdo oth, gqekPB ;kb L 2010gqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh

^wBihs whs“fJzv' eB/vhnB NkJhwI”, ;oh, phH;hH, e?B/vk,

wkou 31, ngq?b 6, 2011 nze ftu gqekPs

Page 614: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK614

ejkDh ftu Bt/A o{gkeko

w?ƒ oth eth Bkb'A ejkDheko d/ s"o ’s/ tX/o/ gqGktPkbh bZrdk j?. ‘fiZE/ dhtkoK BjhA’ftu th T[;dhnK ‘nkgD/ nkgD/ Ujb/’, ‘w'j d/ j'm^o/s dh Mhb’, ‘d; toQ/ bzwh BhAd’, ‘xNd/tXd/ ck;b/’ ejkDhnK nfXn?B d/ :'r jB. oth nkgDhnK ejkDhnK ftu tZy tZy B;bK,d/PK d/ gkso s/ T[BQK dhnK ;fEshnK ƒ b? e/ T[BQK dhnK wB'ftfrnkBe s/ :EkoEe vz{xkJhnKƒ co'bdk j?.

fJ; g[;se dk d{ik Gkr ekft^eEk, fteEk, rZd ekft^eEk fJ; g[;se dk T[~swGkr j?, feT[Afe b/ye ekft^nzPK, rZd s/ eEk^;fEshnK ƒ obk e/ fJe BtK o{gkeko pDkT[Ddk :sB eodk j?. fJ; o{gkeko ftu fJe gk;/ gkso s/ d{i/ gk;/ gkso dh ;fEsh ’u'Ab/ye s/ g?Ad/ gqGkt ’u'A (d' ftnefsstK d/ ;zrqfj ’u'A) fJe tZyoh P?bh dh f;oiDkj[zdh j?.

^vkH ;[fszdo f;zx B{o‘gzikph fNqfpT{B’, 28 ;szpo, 1979

Page 615: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 615

“fi~E/ dhtkoK BjhA” L fJe fdqPNhe'B

oth fJe eth d/ Bkb Bkb fJe uzrk tkoseeko, ejkDheko s/ fBpzXeko th j?. othdh ejkDh ftu tke^w[es, d'P^w[es, Gkt^p'X d/ doPB jz[d/ jB. “fiZE/ dhtkoK BjhA”ejkDh ftu d' nBikD/, d' tZy tZy d/PK d/ fBtk;h ftneshnK d/ gb d/ gb fwbD ƒfuo^fwbD d/ o{g ftu g/P ehsk frnk j?. ‘e?B;o’ ftu n?woi?A;h dk fPeko j'J/ p[ZXhihthtor dh e?A;o rq;s wB'ftosh s/ nkgD/ b'eK Bkb ehsh p/t;kjh ns/ rZdkoh dk fusoDehsk frnk j?. ‘nkgD/ nkgD/ Ujb/’ ftu fdtk^;[gBihth b'eK d/ mz[wQD/ d/ e/ yVQ/ ehs/ f;XKsKs/ wz{j^w[jKdfonK ƒ T[xkfVnk frnk j?. fJj ;G ejkDhnK s/ ‘dbdb’ fJ; rZb dh PkjdhGodh j? fe fJe fSD bJh nkgD/ nkg ƒ Xotk; d/D bJh jzYkfJnk e'Jh fJe fynkbth sK ejkDh j' ;edk j?. fJ; ejkDh ftu pkjoh s"o ’s/ Bk gkso jB s/ Bk e'Jh gbkNiK rZbpks, go nzso wB d/ ;ko/ sZs fJZE/ fJ; ƒ fJe tXhnk ejkDh pDk fdzd/ jB.n;hA ;ko/ fJe nip dbdb ftu y[ZG/ j'J/ jK, fiZE/ ;kvh ;[szso j'Ad fJe edw w"s tZbs/ fJe edw fIzdrh tb g[Ndh d[fuZsh ftu c;h j?. ‘d; toQ/ bzwh BhAd’ ftu pj[s ;obeEk P?bh ftu gsh^gsBh d/ foPs/ d/ Bt/A noE ;keko ehs/ rJ/ jB.

d{i/ Gkr ftu tZy tZy eEk^gq:'r jB. gfjbk ‘izrb dk ;_o’ fJe ekft^eEk j? fi;ƒ fJe w'B'bkr efjDk tX/o/ T[fus j't/rk. ‘fwZX/ j'J/ c[Zb’ ftu u/sBk^gqtkj P?bh ftu r[zr/p'b/ pZfunK d/ ;e{b d/ wkfXnw Bkb wB[Zyh wB dh nefj ghV ƒ IpkB fdZsh rJh j?.jo ejkDh fe;/ j'o dh ejkDh j[zd/ j'J/ th oth d/ eth^wB dh ;[zB^w;kB fJeZb, fBokPks/ fJBQK ;GBK s'A T[gih ihtB ihD dh ukj, Gkt[esk s/ r[ZMh ghV BIo g?Adh j?. fJ; GktBkd/ Bkb jh wB ftu fJe sDkn dh nt;Ek j?, ;w[zdo wzEB s'A b? e/ ;z;ko uZeo sZe.w"s dk vo T[; ƒ fBokP sK eodk j?, go eow^;z[B BjhA.

^vkH Xowgkb f;zrb“nihs”, ;szpo, 1979

Page 616: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK616

w?bh g[;se

oftzdo oth i' fJe gqw[Zy eth, ejkDheko, BkNeeko, ;|oBkwk b/ye, tkoseeko,;zgkde s/ nB[tkde j?, B/ nDfrDs g[;seK Bkb ;kfjs d/ \IkB/ ƒ Gog{o ehsk j?. jEbhg[;se ejkDh ;zrqfj j?, 1971 s'A 1973 se d' ;kbK d"okB fbyhnK ejkDhnK dk. oth B/w[ZY ftu fby/ PpdK ftu fJj rZb ;gZPN ehsh j? fe T[; dhnK eftsktK s/ ejkDhnK pj[shtko fJe' ftP/ ƒ b? e/ fbyhnK rJhnK jB. fJj fJe pj[gZyh ;kfjseko dh ;'u j?, T[;dk tfjD j? fi; gk;/ b? ikJ/, T[; dh ebw T[jh e[M T[bhedh j?.

fJ; g[;se dk f;ob/y “w?bh g[;se” ejkDh T[~s/ nXkfos j?, i' fe;/ fJe BjhA pbfenB/eK ftfPnK ƒ nkgD/ ftu ;w'Jh p?mh j? fit/A fe fjo;, jt;, o/g, fdPkjhDsk, ebk,Xow, doPB, nfGbkPk s/ gb^gb fo;d/^fg;d/ wB[Zy d/ ftnefsst ƒ fdqPNhr'uo eodhj?. gfjbh ejkDh ‘feZbK’ p"fXe :[Zr ftu ftuod/ fJe p[ZXhihth dk gqfsdtzd s/ fpwko ;dhT[~s/ ftnzr j?. ‘fiT[A oj/ wo/ j'J/ gb’ j'Ad bJh ;zxoP s/ nDj'Ad d/ ftueko dh ;fEshƒ g/P eodh ejkDh j?, id'A fe ‘;w[zdo s/ o/s’ fpzp o{g ftu jt;, fjo; fIzdrh s/ fsqPBkƒ do;kT[Adh j?. ‘gkrb e"D’ ;zsK ;zsDhnK d/ y'yb/ ihtB T[s/ fJe ftnzr j? i' ny"shXow dk yzvD j?. ‘oZ;/ uZpD tkbk gP{’ ftu wB[Zy sK ukjz[dk j? fe T[j fJe' t/b/ gopsth j't/, dfonk th, gqfeqsh th, jtk th s/ ;{oi th—noEks fiT{Ad/ ofjD dh gqfefonkƒ g/P ehsk j?. ‘jkEh d/ dzd’ GkoshnK dh ftd/PK ftu j[zdh d[odPk ƒ T[bhedh ejkDhj? fe T[j fet/A e"VhnK jehesK s/ ;wZf;nktK Bkb d'^uko j[zd/ jB. ‘pNtkok’ ejkDh :[rzvkftZu'A eZY/ rJ/ J/fPnkJh b'eK d/ pj[w[yh d[yKs ƒ g/P eodh j?. ‘p'ovw’ Bho; ihtB dhgqshe j?. “w?bh g[;se” ftubhnK e[M ejkDhnK Pfjoh ihtB Bkb ;pzXs jB go e[Mdh fgZmG{wh ftd/P j? feT[Afe b/ye nkg ftd/P ftu j?, fJ; bJh fBZih nB[GtK d/ nkXkos/ xNBktK ƒ ejkDhnK dk ftPk pDkfJnk j?. oftzdo oth B/ ejkDhnK ftubhnK xNBktKƒ pk\{ph g/P ehsk j?. GkPk ;ob, ;[y?B, tkoskbkg Y[ethA s/ gkso gq;fEshnK d/ nB[e{bftuod/ jB. ihtB Bkb ;zpzXs ftfPnK ƒ pj[s jh ebksfwe Yzr Bkb fusfonk j?^

“thnsBkw dhnK wktK—i' fdB ftu oD ftu bVdhnK jB s/ okshA f;gkjh g?dkeodhnK jB.” HHHiK“n?;h rZb BjhA, fJj feZbK ;z;d GtB dhnK e[o;hnK T[s/ th rZvhnK ik ;edhnK jB.”

fezBk seVk ftnzr j?.

g[;se L w?bh g[;se, b/ye L oftzdo othgzB/ L 96, w[Zb L 150 o[gJ/, d{ik n?vhPB L 2010gqekPe L b'erhs gqekPB, uzvhrVQ

^vkH irdhP e"o tkvhnk“nihs”, ibzXo, Gkos, 5 d;zpo 2010

Page 617: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 617

e'B gqshe'B (ejkDheko L oftzdo oth)

gotk;h b/ye oftzdo oth d[nkok ofus 11 ejkDhnK dk fJj ;zrqfj g[;se dk d{ikn?vhPB j?. fJ; dk gfjbk n?vhPB 1971 JhH ftu Sfgnk ;h, id'A b/ye ehBhnK ftunfXnkge ;h.

;zB 1969^70 dhnK fbyhnK fJj ejkDhnK n|oheB ihtB ƒ fdqPNhr'uo eodhnKjB. Gkosh B?fsek wkgdzvK nB[;ko i' e[M nPbhb ns/ nB?fse j?, T[jh e[M n|ohekftu gqtkfBs ns/ B?fse wzfBnk iKdk j?. fJ; bJh Gkosh wkBf;esk ƒ fJj ejkDhnKwkDBk n"yk bZrdk j?.

;zrqfj ftubhnK pj[shnK ejkDhnK wB[Zyh foPfsnK d/ skD/ pkD/, n;zs'P, nfsqgsh ns/wkBf;e r[zMbK dh rZb eodhnK jB. wB[Zy dk nkgk pj[s r[zMbdko j?. T[; ƒ fJe nkgkfgsk^g[oyh ;z;ekoK, Xow ns/ fto;/ s'A gqkgs j[zdk j? ns/ d{ik nkgk ;[szso o{g ftutksktoB d/ gqGkt d[nkok fBofws j[zdk j?. fJ; dtzd, o{VQhrs ehwsK dh p'ohns,Bt/A ;wM"s/ ns/ ftdo'j dh rZb eodhnK fJj ejkDhnK fBt/ebhnK jB.

wB[Zy dh g/uhdk wB'nt;Ek, ifNb gq;fEshnK, nzdo{Bh ;zxoP ns/ nX{o/gB d/nfj;k; Bkb gq'shnK fJj ejkDhnK nkgD/ nkg ftu Bt/A siop/ jB.

fJBQK ftu nkfd^i[rkdh ;Zu dh rZb th j?, ihtB^|b;|/ dh ;ZukJh th j? ns/ ni'e/;w/A dk dtzd th j?. nkgDh jh skIrh s/ nkgDh jh tzBrh tkbhnK fJj ejkDhnK gkmeKbJh e[M BtK, e[M tZyok ns/ fBt/ebk ozr g/P eodhnK jB.

b/ye L oftzdo othw[Zb L 150 o[gJ/, gzB/ L 96gqekPe L b'erhs gqekPB, uzvhrVQ,gqekPB ;kb L 2010

^vkH ;opihs e"o ;zXktkbhnk“nihs”, ibzXo, Gkos, 12 iB, 2011

Page 618: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK618

The Forest in the City “Pfjo ftu izrb”

“The Forest in the City” (Pfjo ftu izrb) is a collection of short stories byRavinder Ravi, a Punjabi writer who has been living in Kenya for many years. He seemsto have been influenced by Hemingway who is mentioned in one of the stories here.Hemingway spent some time in Africa, getting inspiration from black men, white huntersand white husband-shooters. His art is light, anecdotal, casual, not without subtle touchesbut often lacking in depth. So does Ravi's story tend to be.

Of the stories, like “Human Life” (wkD; iBw), “Not Guilty” (ngokX w[es) and“The Relation of the Backs” (fgZm dh ;KM) are quite interesting. “HUMAN LIFE” ispurely Punjabi, with a poor priest, father of nine children, as the hero. He refuses toundergo a vasectomy operation at the last moment, for his inner voice tells him, it is asin to bar the entry into the human world of souls that have completed a cycle of 84 lakhsof births. “NOT GUILTY” is the story of a Punjabi who works hard, makes a lot ofmoney in England and helps his family in Punjab. His friends, who got him a job, alsoinitiated him into white prostitution. The word of honour that he had given to his village-wife, however, tormented him constantly. Back home, he had reasons not to feel sorryfor his wife.

“Relation of the Backs” is a sad tale of a KIKUYU COUPLE in which Mrs.Nioroge returns the bride price of cows, goats, sheep and money to release herself fromher husband who had taken a fancy for the maid servant. The denouncement isbeautifully done “The Machines And The Soul-less Individuals” is not a story butcomparative study of the life of a lowpaid and ease-loving teacher and his life as afactory-worker, well paid but overworked. The other seven stories are more or less sexywith adultery and prostitution as the recurrent motifs.

Ravinder Ravi (R.S. Gill) is obsessed with sex and with himself. His characters areone-trackminded and flat and the writer himself talks so much that he would not let hischaracters speak for themselves. But he has an eye for details and can picture themvividly.

^vkH o"PB bkb nkj{ik-Art of Living-

Amritsar, India, 1969

Page 619: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 619

“uokth” L ;{yw s/ ;E{b dh g/Pekoh(1955 s'A 1963 se Gkos ofjzfdnK fbyhnK ejkDhnK)

don;b ejkDh dh goy T[; d/ feqnksfwe^eow ftu'A j[zdh j?. ejkDh dk t;s{nkgD/^nkg ƒ fe;/ th fe;w d/ feqnksw^eow Bkb i'V ;edk j?. oftzdo oth d/ ejkDh;zrqfj ƒ gVQfdnK w?ƒ fJzi wfj;{; j'fJnk fit/A T[j nkgDhnK ejkDhnK bJh eEktkuepDdk j'fJnk GktBksfwe^eow Bkb nkgDh f;oiDksfwe ;KM pDkJh oydk j?. oth nkgDhf;oiDksfwe ;KM bJh ;fEshnK d/ w[bKeD dh ftXh ƒ ngDkT[Adk j?. fJ; ;zdoG dh g{oshbJh T[; dh ejkDh ‘BIohnk’ dh r~b ehsh ik ;edh j?. fJ; dk noE fJj BjhA pDdkj? fe ;fEshnK dk s[bBksfwe o{g gq;s[s eoB ftu oftzdo oth wkfjo j?.

oth dhnK ejkDhnK ftu wkBf;esk dh gqpbsk th pDh ofjzdh j?. i/eo t/fynk ikt/sK gsk ubdk j? fe oftzdo oth dhnK ejkDhnK ftu iIfpnK dh B[jko ƒ ;[eow, e[eows'A eow dh \{ph s/ \{p;{osh d[nkok do;kfJnk frnk j[zdk j?. fJ; sZE dh ikDekoh n;kƒT[; dh ejkDh ‘cozN ;hN’ ftu'A ;fji/ jh j' iKdh j?.

“uokth” ejkDh ;zrqfj d/ b/ye e'b wB[Zyh nfj;k; dh tzB^;[tzBsk ƒ do;kT[D tkbhebk j?. T[j ;E{b s/ ;{yw^Gkth fdqPK okjhA ekch e[M fuZso iKdk j?.

b/ye L oftzdo othw[Zb L 150 o[gJ/, ;c/ L 104gqekPe L b'e rhs gqekPB, uzvhrVQ (d{ik n?vhPB 2010)

^Uw gqekP rk;'“nihs”, ibzXo, Gkos, 8 wJh, 2011

Page 620: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK620

nkrwB!

nZiebQ gzikph ftu ejkDh u'yh ;zfynk ftu fbyh ik ojh j?. fJ; dk ekoB fJjj? fe pj[s/ b'eK ƒ ejkDh fbyDh ;"yh wb{w j[zdh j?, go w/o/ ftuko ftu e'Jh ejkDh torhuhI xV b?Dh sK nk;kB j?, go uzrh ejkDh dh ouBk ;"yh BjhA. pj[s/ Bt/A fbyD tkb/;wMd/ jB fe e'Jh ‘xNBk efj d/Dh’ jh ejkDh j?, go n;b rZb fJj BjhA. ;wo;?Nwkw dh fJe ejkDh ‘wkbk d/ wDe/’ ftu fJe gkso bVeh ‘b'ok’ d{;o/ gkso ƒ, i' nkgejkDheko j?, fJe xNBk ;[BkT[D dh g/PeP eodh j?. ejkDheko fJj tkosk ;[DB bJhpj[sk T[sktbk BjhA ikgdk.

“eh s[;hA ejkDh ;[DBk BjhA ukj[zd/ <” T[j e[Vh E'VQ/ ozi Bkb efjzdh j?, “w?A ;'funk;h, s[;hA ;[De/ pV/ y[P j''t'r/.”

“w?A ;[DBk ukjz[dk jK HHH go HHH.”“fJj xNBk w/o/ e[S d';sK Bkb tkgoh. fpbe[b ;Zuh ejkDh j?.” ejkDh ;[DkT[D dh

fJZSe e[Vh ejkDh dk gqGkt gkT[D bJh efjzdh j?.“fJj ejkDh d/ uzr/ j'D dk e'Jh ;p{s BjhA. fJe ;Zuh ejkDh ed/ fJzBh ;Zuh BjhA

j[zdh, fizBh fJe xVh j'Jh wB'^ebfgs ejkDh j' ;edh j?.” ejkDheko gkso B/ nkfynk.w?A fJj BjhA efjzdk fe fijVh xNBk iK rZb fe;/ fbyD tkb/ d/ siop/ ftu nkJh

j?, T[; ƒ efjDk BjhA ukjhdk. efjDk Io{o ukjhdk j?, go fJ; ƒ uzrh ejkDh pDke/. fJj rZb G[ZbDh BjhA ukjhdh fe siop/ ftu nkJh fe;/ xNBk iK wB ftu nkJh fe;/rZb ns/ fJe uzrh ejkDh ftueko pVk bzpk ck;bk j?.

uzrh ejkDh fbyD bJh fiZE/ nkgD/ nkb/ d[nkb/ dh ;{M j'Dh ukjhdh j?, i' nkgD/ Bkbphsdk j? s/ i' nkgD/ B/V/ b'eK Bkb phsdk j?, T[; ƒ rj[ Bkb d/yDk ;[DBk ukjhdk j?,T[~E/, Bkb Bkb fJ; ;koh ;wroh ƒ g[D SkD e/ ;kfjs ftu g/P eoB bJh pVh fsZyhp[ZXh dh b'V j?.

sK th, pVh y[Ph dh rZb j? fe pj[s ;ko/ b'e gzikph ejkDh d/ fgV ftu nk oj/jB. fJBQK ftu'A th uzr/ ejkDheko fBebDr/. fJ;/ eoe/ w?A BthnK SgdhnK ejkDhnK pVhT[s;[esk Bkb gVQdk ofjzdk jK.

oftzdo oth d/ jZEb/ ekjDh^;zrqfj “uokth” dhnK fJj ejkDhnK gVQe/ w?ƒ pVh y[Ph

Page 621: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 621

j'Jh j?. ‘cozN ;hN’, ‘BIohnk’ s/ ‘gk;g'oN’ ftu ejh rJh rZb dZ;dh j? fe b/ye uzrhrZb pDk ;edk j?.

oftzdo oth dh ftP/Psk fJj j? fe T[j g/Av{ ihtB dh gosZy o{g ftu fd;dh ;kdrhd/ fgZS/ b[e/ r[zMbdko ;Zu dh gqshsh d/ ;edk j?. fiBQK ejkDhekoK B/ g/Av{ b'eK d/ ihtBƒ nkgDk ftPk pDkfJnk j?, T[jBK ftZu'A eJh, ;koh rZb ƒ pVh f;ZXh ;kdh, ;gkN pDke/ oZy d/Ad/ jB. go g/Av{ b'eK d/ ufoso ns/ T[BQK Bkb tkgoB tkbhnK xNBktK ftu xZNjh edh fe;/ B/ e'Jh vz{fxnkJh iK ;zxDkgB t/fynk iK gqrNkfJnk j[zdk j?. oftzdo othfJ; gZy'A u/szB BIo nkT[Adk j? s/ w?ƒ nk; j? fe tX/o/ fwjBs s/ nfXnB Bkb T[j uzrkejkDheko pD ikt/rk.

gzikph ;kfjs ftu oth dk nkrwB eftsk d[nkok j'fJnk j?. go fJj ;zrqfj fJjnk; p[MkT[Adk j? fe rbg d/ y/so ftu th oftzdo oth bJh nkgD/ beP ƒ gqkgs j'Ddh ekch ;zGktBk j?.

gZso ;{uBk d|so, ^e[btzs f;zx ftoeibzXo.

19H3H1963

! “uokth” dh G{fwek^1

Page 622: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK622

gqt/P!

w/oh wK dh nktkI w/o/ ezBK ftu nZi th rz{i ojh j?.“fdB t/b/ pks gkfJnK okjh okj G[Zb iKd/ jB HHH.”go w/o/ pkpk ih sK fdB t/b/ jh pksK ;[BkT[D p?m iKd/ jB. PkfJd T[j ukj[zd/ ;B

fe w/o/ nzdobk ebkeko ebgBk dk okj G[Zb e/ T[jBK dh nB[Gt^rkEk rj[ Bkb ;[DB bJhT[jBK d/ r'v/ w[ZY nk p?m/. nZi w?A id th fdB t/b/ ejkDh fbyD bZrdk jK, w[V w[V T[jrZb w/oh u/sBk ƒ jb{Ddh ofjzdh j? fe w?A fe;/ Bk fe;/ o{g ftu okjhnK ƒ T[jBK d/ nkgD/okj'A w'Ve/ nkgD/ okj tb fbnkT[D dk isB eo fojk jK.

w/ok ftPtk; j? fe fJe uzrk ejkDheko fe;/ fJe d/P dk BjhA ;r'A ;koh d[BhnK dkejkDheko j[zdk j?.

fJe uzrh ejkDh dh ouBk UBh ;fji BjhA j[zdh fizBh fe gfjbh BIo ftu gkmeƒ ikgdh j?. eftsk tKr jh ejkDh d/ y/so ftu th d[BhnK dhnK T[~Bs GkPktK ftu,Bt/A Bt/A gq:'r j' oj/ jB. fJBQK gq:'rK ftu BthA soQK dh wjkB ejkDh dk iBw j'fojk j?.

bzw/ b?V nZi dh ejkDh ftu BjhA ;jko/ iKd/. ihtB ftu pVh shpo rsh nk rJhj?. ftfrnkBe nftPeko wkBt^ebk d/ jo y/so ftu nkgDk gqGkt gk oj/ jB. fJe uzrkejkDheko j' ;eDk nZi j'o th efmB j' frnk j?.

w?A ;wMdk jK, uzrh ejkDh uzrh tkosk dh wzr eodh j?. fJ; d/ bJh ejkDheko Bz{GkPk dh BthUA^BthA B[jko ƒ ngBkT[D dh b'V g?Adh j?.

uzrh tkosk j'D d/ Bkb Bkb ejkDh ftu BtK nB[Gt j'D gow nktZPe j?. okjhnKƒ T[jBK dk okj G[bk e/ nkgD/ okj/ gkT[D bJh ejkDheko d/ e'b e'Jh nfs N[zpthA rZbj'Dh ukjhdh j?.

fJj sK ;ko/ ebkeko wzBd/ jB fe ebk ftu :EkoE s/ ebgBk dk j'Dk Io{oh j?.go fJj UBk ;"yk BjhA fizBk gfjbh BIo ftu ikgdk j?.

;G e[M pdb fojk j??. jo edw s/ ;kƒ fJzR brdk j? fe j[D/ j[D/ ;kvk BtK iBwj'fJnk j?. ozr pdb oj/ jB. o{g^o/yk pdb ojh j?. s/ fJ; gfotosBPhb irs ftuebkeko ƒ nkgDk ezw eoBk g?Adk j?.

Page 623: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 623

jo ebkeko fe;/ ukBD dk ;[gBk t/ydk j?. wB dh x[Zg jB/oh r[ck ftu e'Jh BtK;{oi uVQ ikt/, fJj sKx jo ebkeko ƒ N[zpdh ofjzdh j?.

fi; d[BhnK dh ebgBk fJe wjkB ebkeko eodk j?, T[j T[; nkIkdh dh d[BhnKj? fi; ftu tZy tZy GkPktK p'bD s/ fbyD tkb/ b'e, ihtB ƒ fJe ;op^;KMh ozr^G{whd/ o{g ftu wkD ;eD. oftzdo oth dk gqt/P fJe ejkDheko d/ o{g ftu j' fojk j?. fJjnkgD/ nkg ftu fJe tZvh rZb j?.

w?A oftzdo oth ƒ fJe pj[s uzr/ ejkDheko d/ o{g ftu t/y fojk jK. s/ i/ T[j eftsktKr jh ejkDh d/ y/so ftu th BthA gq:'r u/sBk dk ebkeko pD e/ s[odk fojk sK T[jgzikph ejkDh ƒ fJe BtK nB[Gt d/ ;e/rk.

nB/e okjh nkgDk okj G[Zb e/ nZi fe;/ th uzr/ ejkDheko s'A Bt/A okj dh nrtkJhdh wzr eo oj/ jB. fJj rZb oftzdo oth d/ ;kjwD/ ofjDh ukjhdh j?.

‘ebgBk’ ^d/ftzdo ;fsnkoEh5^;h$46, o'jse o'v

BthA fdZbh.

! g[;se “uokth” bJh fbyh G{fwek

Page 624: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK624

fJj nBkfd nBzs rkEk!

id'A s'A fe;/ nfdy jZE B/ ihtB o{gh g{Dh S'jh j?, T[d'A s'A jh fJ; ftZu'A rkEk dhnKnw[Ze szdK fBeb ojhnK jB. wB[Zy s/ rkEk dk iBw iBwKsoK dk ;kE j?, fijVk PkfJdfJ; g{Dh d/ \sw j'D s/ jh N[ZN/rk. Bk fJj g{Dh w[ZeDh j? s/ Bk jh fJ; szd B/ N[ZNDkj?. rkEk dh fJj szd fdB^p^fdB ;{yw j[zdh ik ojh j?. fBZeh ejkDh fJjdh nfs ;{\wszd j?.

fBZeh ejkDh ;kfjs dk fizBk jh e'wb o{g j? UBK jh fJj r[zMbdko j?. fJjd/ ftubkjo tke, jo xNBk^nzP s/ fe;/ gkso d/ ihtB dh fJe ekso fJe f;yo tb GZih ikojh j?. ni'e/ ;kfjs d/ n?v/ tZv/ g;ko ftu fJj ;s{o o{gh ;kfjs^nzr j?. fiZdK ;kv/;z;feqs nukohnk wjkB ftukoK d/ sZsK^o{gK ƒ ;{soK ftu fby e/ nwo pDk d/Ad/ ;B,fJ; soQK fJj fBZeh ejkDh nkX[fBe GZi d"V tkbh fIzdrh ftu wjkB sZsK dk gfou? pj[sE'VQ/ gbK ftu d/Adh j?.

nfijh ebk e"Pbsk, fijVh pVh ;{\wsk Bkb vz{x/ ftukoK ’s/ nB[GtK dk nfj;k;eokt/, bJh pj[s jh vz{xh fdqPNh dh b'V j?, e'Jh ‘neb bshc’ tkbk jh fJ; ekoi ƒ fBo{gDeo ;edk j?. T[; bJh fIzdrh s/ ;kfjs d/ vz{x/ s/ e'wb^nB[Gth nfXn?B dh b'V j?.

fJj ;kv/ ;[Gkr dh rZb j? fe gzikph fBZeh ejkDh d/ nkozG ekb ftu th ;kƒ shyDp[[ZXht/sk ebkeko fwb/ jB. gzikph fBZeh ejkDh ƒ i' gqkEfwe d/D ;[ikB f;zx, ;/y'A s/ d[Zrbnkfd B/ fdZsh j?, T[; ekoB gzikph ejkDh dhnK BhjK ftu fit/A ezeohN Gfonk frnk j?.nZi fJBQK dhnK jh eoBhnK s/ ;kvh nkX[fBe s/ gq:'rPhb ejkDh dh BthA wzIb gkJh ikojh j?.

eth oftzdo oth dk fJj gfjbk ejkDh^;zrqfj j?. T[jdh eftsk s/ \k; eoe/ gq:'rPhbeftsk dk nBzd w?A gfjbK ek|h tko wkD u[Zek jK, go ejkDhnK T[jdhnK gfjbh tkoh jhfdqPNhr'uo j'JhnK jB s/ w?A fJe nB'y/ ft;wkd s/ nBzd dh nt;Ek wfj;{; ehsh j?,feT[Afe w?ƒ fJj nk; BjhA ;h fe eth oth fJzBhnK ;cb ejkDhnK th fby ;e/rk. T[;d/fJ; ;zrqfj dhnK ejkDhnK gVQ e/ w?A fJj efj ;edk jK fe T[j fJe pj[^gZyh ebkekopD/rk. T[j Bt:[te j?, nfXnBPkbh j? s/ rqfjD Pesh dk wkbe j?. fJjBK ftP/PskJhnKtkbk ebkeko ;dk BthnK gqkgshnK tZb Mkedk j?. T[; ftu e[M BtK ikDB s/ t/yD dh

Page 625: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 625

T[sezmk gqitZbs ofjzdh j?. oth th nkgD/ fJ; ;[Gk ekoB gqrsh gzX s/ N[o fojk j?.;kfjs ;zpzXh nB/eK gfoGkPktK gquZbs jB. nkX[fBe ftukoXkok nB[;ko fJe rZb

gqw[Zy s"o s/ ejh iKdh j? fe ;kfjseko ƒ eowPhb j'Dk ukjhdk j?, T[jdh ouBk dk e'Jhgq:'iB j'Dk ukjhdk j?. fJZE/ gq:'iB s'A w/ok Gkt wkoe;tkdhnK tKr frD/ wE/ wZsK dhnB[;kosk iK eZNVsk BjhA. wB[Zyh wB jo gb e[M ;'udk j?, ebkeko wB i' ;'udk j?T[j iB^;kXkoB Bkb'A ftbZyD s/ efbnkDekoh GktK tkbk jz[dk j?. Gkt/A T[j fe;/ eZNV ftukodk T[b/yD BjhA eodk sK th T[jdh ;'u dk e'Jh noE j[zdk j?. fJj' noE^;kfjs dk gq:'iBfejk iKdk j?, fJ;/ GktBk ƒ eowPhb nkyd/ jB. fJE'A jh gqrsh s/ gq:'r dh ;{yw szddk ;[w/b j[zdk j?. ;kfjs Io{o fe;/ eow ƒ fdqVkT[Adk j? go fJj fJzM j'Dk ukjhdk j?fit/A e'Jh ;{yw g"D^pZ[bk fe;/ r'oh dhnK ;zdbh fbNK ƒ S/V ikt/. eow^ofjs ouBk edhth gq;z;k^gkso BjhA pD ;edh. ;z;feqs ;kfjs ftu fJe ;b'e j?^

“;ot;:?t fj^Pk;sqP: eowkB' tkgh e;Pfus/.:kts gq:'ijh BV'sz, skts ssq, e/B rqj:s/.”s/ w?ƒ fJj t/ye/ jkofde ;zs[PNsk j'Jh j? fe oth dh jo ejkDh dk e'Jh gq:'iB

j?. fJzM wfj;{; j[zdk j? fe T[j nkgD/ nkb/ d[nkb/ ƒ uzrh soQK x'ydk j? s/ fco T[; ƒnfXnkBPkbk dh GZmh ftu sgk e/ e[M T[;koh eoB :'r pDk d/Adk j?. fJ; gZy s'A w?ƒT[jdhnK ejkDhnK ‘cozN ;hN’ s/ ‘:Zek’ pj[s uzrhnK bZrhnK jB. ‘cozN ;hN’ ftu T[;B/okiBhse s/ ;wkie pokpoh d/ ;yD/ jZeK s/ N'e ehsh j?. fJjBK jZeK d/ j[zfdnK th n;hAnkoEe xkN ƒ wfj;{; eod/ jK. okiBhse s/ ;wkie pokpoh d/ jZe fgzv d/ fe;/ ewhDƒ pZ; dh cozN ;hN s/ Io{o fpmk ;ed/ jB s/ fgzv d/ tZv/ fIzwhAdko ƒ fgSbhnK ;hNKs/ pfjD bJh p/p; eo ;ed/ jB, go ;co d/ nzs s/ T[j' ewhD, cozN ;hN dk M{mk nBzdwkDB tkbk, uko nkfBnK bJh fgZS/ p?m/ ;odko dk ;kwkB u[ZeD bJh wip{o j' iKdk j?.nu/s jh oftzdo oth T[j rZb efj frnk j? fi; dk gquko Bkw^Xohe gqrshtkdh o"bk gkgk e/ efj oj/ jB. fJj j? ;kfjs dh ;fji^;[Gkth s/ eowPhb GktBk.

‘:Zek’ ekbiK d/ nfXnkge^tor dh y'ybh fIzdrh dk fusq j?. gq'c?;o pDB dk ;[cBkpj[s neoPe j?, go E'VQh sBykj ftu fJ; ftykt/ dh fIzdrh dk :Zek s'oBk pVk w[Pebj?. oth dh fJj ejkDh T[; d/ nfs B/V/ d/ nB[Gt dh ejkDh j?, T[jB/ nykT[sh wZXtorhfIzdrh d/ nzdob/ fusq dh ftnkfynk ehsh j? s/ nzsbk ;[MkT[ pj[s ;[zdo j? fe fIzdrhdh ukpe fJ; fYuez{ fYuez{ eod/ :Ze/ ƒ s'oh oZydh j?.

‘jT[w?’ fJe pj[s jh ;{yw ftnzr j?. ‘jT[w?’ jo fJB;kB ftu j? s/ fJjdk wzd wzdnfj;k; wB[Zy ƒ BfPnk d/Adk j?, go wB[Zy ƒ d{i/ dh jT[w?A tZYh BjhA GkT[Adh. go nkgDhjT[w?A T[jƒ G'ok BjhA yNedh. ;Zuh w[Zuh i/ jT[w?A dk fJj feDek wkso fIzdrh ftu Bkj't/ sK fIzdrh dh fJj v'o ftukfbT[A jh N[ZN ikt/.

‘;KMh y/sh’ s/ ‘y[ZbQh p'sb’ f;fynkswe ejkDhnK jB. go f;Zfynk d/ nfj;k; eokT[Ddk Yzr nkX[fBe j?.

‘BIohnk’ ejkDh ftu T[jdk gqw[Zy ftuko j? fe nwhoh ftu fJe nfsqgsh j? s/ BhthA

Page 626: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK626

wZX Pq/Dh s/ BhthA Pq/Dh ftu Pkeo j'D dh GktBk j? fJj f\nkb oth dk e'Jh BtK BjhAj?, T[jdk eow^y/so Io{o BtK j?. fJ; nfsqgsh dk fIzdrh ftu gqw[Zy nzP j'Dk ukjhdkj?. fJj nfsqgsh dh GktBk wB[Zy ƒ BthnK wzIbK tb fbiKdh j?. fJj T[go'es othtkbh rZb efj efj e/ T[~u tor d/ b'e Bht/A tor tkfbnK Bz{ tfvnkT[Ad/ oj/ sK i' M{mhnKs;ZbhnK ftu fJj b'e y[P ofjD. oth tor/ u/sB ebkeko ƒ fJ; gZy s'A j'o ;[u/s j'Ddh b'V j?.

T[jdhnK d' ejkDhnK, ‘Bkb ;w/A d/ fIzdrh’ s/ ‘wjzs Xow dk;’ ftu fBZeh ejkDhtkbh e'Jh rZb BjhA. wjzs Xow dk; tkbh ejkDh pVh ;cb j' ;edh ;h i/ fes/ T[j f;\os'A fgS'A nkg jh ;kwkB: Bk eoB bZr iKdk. fco ;kwkB: dk ejkDh d/ eEk^t;s{Bkb J/vk vz{xk ;[ow/b th BjhA. ‘Bkb ;w/A d/ fIzdrh’ ftu T[; B/ seBheh gq:'r ehsk ikgdkj?. T[jdk fJj gq:'r ftuko d/ gZy s'A sK mhe j?, go o{ge gZy s'A fJ; ftu d' tZy^tZy n;zpzXs xNBktK j'D eoe/ gkme^wB ƒ fJzBk BjhA N[zpdk. fco th n;hA fJBQK gq:'rKƒ ‘ihU nkfJnK’ nkyKr/, j' ;edk j? fJ; Bt^eow^Phbsk ftu'A e'Jh T[ikro o{g gqrNj' ;e/.

oth dk fdqPNhe'B p[ZXhtkdh j?, T[j f;oc xNBk^o; dk jh T[bzxD eoe/ gkme dhe'Jh o[uh BjhA irkT[Adk ;r'A T[jƒ e[M ;'uD bJh wip{o eo fdzdk j?. fJ; p"Xe P?bhd/ gqkEfwe phi ;/y'A s/ ;[ikB f;zx dhnK ejkDhnK ftu T[dwkB ;B. oth fJ; gqzgok ƒnrKj s'odk j?.

d' uhIK j'o ngBkT[D dh w?A oth ƒ ;bkj fdnKrk. fJe sK fIzdrh dk ftPkb^nB[Gts/ d{ih rZb efjD ftu j'o r[ZMh ;{ywsk. T[; ftu fJBQK d'jK uhIK d/ gqkEfwe sZs jB,fiBQK dk ftek; ehsk ik ;edk j?.

oth dh ejkDh ebk ftu fJj gqt/P ;[bZyDk j't/, fJj w/oh jkofde fJZSk j/. ejkDhdh fJ; nBkfd nBzs rkEk dh szd edh BjhA N[ZNDh, fJj ;{yw s'A ;{yw j[zdh ikJ/rh. ;kv/Bt/A ebkeko fJ; dh fJ; nkswk ƒ ;dht ekfJw oZyDr/.

n?c^9$21, ^vkH e[bpho f;zx eKrfeqPBk Bro, fdZbh^31 6 wkou, 1963

! g[;se “uokth” bJh fbfynk w[ZypzX.

Page 627: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 627

oftzdo oth dh ejkDh ebk

oftzdo oth dhnK fJBQK ejkDhnK ftu w?ƒ n?;/ sZs gqkgs j'J/ jB fiBQK dh j'Ad fte;e/ T[~usw ;kfjs dk o{g Xko ;edh j?. fJj ejkDhnK T[; dhnK gfjbhnK ejkDhnK jBns/ T[; d/ gfjb/ ;zrqfj ftu ;zefbs jB. go w?ƒ y[Ph j? fe oftzdo B/ T[E'A P[o{ ehskj? fiZE/ eJh ejkDheko eJh ;kbK s'A pknd nk e/ yb's/ jB. fJBQK ejkDhnK ftuf;oiBkswesk d/ w[ZYb/ gVkU dhnK e[M ;[Gkfte efunkJhnK w"i{d jB go nkw s"o s/fJj ejkDhnK nkX[fBe ejkDhnK dhnK ;{ue jB. fJj dZ;dhnK jB fe fJBQK dk b/ye,T[gGktesk iK fBok;sk dh Xkok ftu fBYkb j' e/ tfj BjhA fojk, ;r'A p[ZX ftt/e dk bVT[; d/ jZE ftu j? ns/ ihtB d/ fBohePD bJh T[; dh sZeDh ftfrnkBe ns/ ;wki^gZyhj?. T[; dhnK ejkDhnK dk w[Zy^gkso wB[Zy j?. NKr/ tkbk wB[Zy, vzro ukoB tkbh uokth,Ghy wzrdk ;c?d g'P, bkohnK s'A fp;so/ bkj[zdk e[bh, pzd p'sbK dk P?dkJh, ftykt/ dkfPeko g'qc?;o, fgnko'A tKih w[fNnko ns/ jT[w?A rq;s ;kfjseko, ;G wB[Zy T[;dhnKejkDhnK ftu T[g;fEs jB.

fJj wB[Zy iK fJBQK wB[ZyK ƒ gkso pDk e/ T[; B/ ;kƒ ihtB d/ b[e/ S[g/ gZyK d/ doPBeotkJ/ jB. ejkDhnK T[j fBZe/^fBZe/ Mo'y/ jB fiBQK EkDhA n;hA ftokN ihtB dk pVk ftPkbBIkok eo ;ed/ jK. oftzdo oth ;jkB[G{sh Bkb fJ; fpyw ;z;ko ftu ftufonk j? ns/fJ;/ ;jkB[G{sh Bkb T[; B/ ;kƒ :ksok eotkJh j?. fJj :ksok T[; B/ fe;/ Nfjb{J/ tKrBjhA ;r'A fJe gq'fjs tKr eotkJh j?. T[; B/ ;kƒ dZf;nk j? fe fe; xNBk ftu e"D d'Phj? < e"D dzGh j? < e"D Ikbw j? s/ e"D wIb{w j? < fejVk ;kvh jwdodh dk gkso j?s/ fejVk fxqDk dk < T[j nkg pVk fBMZek j' e/ T[BQK b'eK d/ Bkb yb'sk j?, fiBQK b'eKBkb yb'Dk ;kfjseko dk eosZt j?, go T[j ;kfjseko tZX j?, B/sk s/ gzfvs xZN. i/ w?AT[; ƒ gq'fjs nkfynk j? sK fJ; bJh fe T[j ;kƒ e[M nBikDhnK rZbK dZ;dk j? s/ ftykT[Adkj? go db^B/sk iK gzfvs T[j fJ; bJh BjhA fe T[j ;kƒ fe;/ db^fB:wktbh ftu pzBQe/ iK fe;/ f;XKstkd dk gqGkt gk e/ GowT[Dk iK jZeDk BjhA ukj[zdk ;r'A fJe f;nkD/gZE^gqdoPe tKr ;kƒ okj dhnK n"eVK ns/ n"MVK s'A ;[u/s eoh iKdk j? ns/ fJj thdZ;dk j? fe fJ; n"MVK s/ nBQ/o/ s'A nZr/ fes/ o"PBh Gh uwe ojh j?.

fJBQK ejkDhnK ftu b/ye B/ seBhe dhnK eJh tzBrhnK ngDkJhnK jB. e[MejkDhnK fJefjoh xNBk tkbhnK jB, Gkt/A noE T[BQK ftu fJefjok BjhA. e[M ejkDhnK

Page 628: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK628

ftu xNBk Jh gqXkB j?, e[M ftu tksktoD ns/ e[M ftu gkso nkg gqXkB j?. gqshekswes/ ftnzrkswe P?bh dk Gh ekch gq:'r ehsk frnk j?. eJh EkJhA xNBk, gkso iK ;[GktKd/ s[bBkswe nfXn?B ftu'A noE fJ; soQK T[ikro ehs/ jB, fi; soQK d' t;sK dh orVftu'A uzfrnkVk eZfYnk iKdk j?.

‘Bkb ;w/A d/ fIzdrh’ ns/ ‘wjzs dk;’ ftu seBheh gq:'r dh Mbe BIo nkT[Adh j?.gfjbh ftu ;w/A Bkb ;zpzfXs d' nzso fto'Xh xNBktK jB fiBQK dh NZeo eEk^noEK ƒ;gPN eodh j?. d{ih ftu fJe pkjow[yh xNBk d/ nKsfoe gqGkt ƒ T[xkVB dk :sBehsk frnk j?. fJ; ftu dZf;nk frnk j? fe fe; soQK fJe ebkeko fe;/ pkjoh s/ fBZehfijh xNBk ƒ Gh fe;/ tv/o/ xZb{xko/ Bkb ;kwkB: eo e/ fuzsk^w[es j' iKdk j?. fJjfJefjoh gbkN ftu d{joh u{b dk gq:'r j?.

‘:Zek’, ‘dkb T[~pb rJh’ ns/ ‘y[ZbQh p'sb’ gqshekswe ejkDhnK jB. ‘cozN ;hN’,‘gk;g'oN’ ns/ ‘bkb w"i/’ ftnzrkswe ejkDhnK jB, fiBQK ftu b/ye B/ nkgD/ nB[Gt ƒpVh ;[fjodsk ns/ ;kj; Bkb gqrN ehsk j?. T[; ƒ j'oBK ftu jT[w?A fd; nkJh j? gofJ; jT[w?A s'A T[j nkg Gh w[es BjhA. fco T[j Pq/Dh^tzv d/ nzX^ftPtk; ftu pZMk fe;/fJe tor ftu jT[w?A dh gqpbsk s/ d{i/ ftu nDj'Ad BjhA t/ydk ;r'A T[; B/ ;w[Zu/ wB[Zyd/ fJ; w{b ;z;eko dk ;koEe ftPb/PD ehsk j? ns/ pVh db/oh Bkb fJj efjD dk :sBehsk j? fe PkfJd Pq/Dh^;z;eko dh w[esh s'A fgS'A Gh wB[Zy ftu jT[w?A s/ Jhoyk nkfd o[uhnKekfJw ofjD.

‘uokth’ s/ ‘sp/bk’ nkuko s/ ;dkukoh o[uhnK dk wB'ftfrnkBe ftPb/PD jB.oftzdo oth ejkDheko d/ Bkb eth Gh j?. ;r'A w/oh gSkD ftu fJj eth gfjbK ;h

s/ ejkDheko fgZS'A. fJe d' ejkDhnK dh P?bh ftu w?ƒ b/ye d/ eth j'D dk ;ze/s fwfbnkj?. T[FzR fJj pVh tZvh s/ ftfuso rZb j' ;edh j? fe fJe' ftnesh eth Gh j't/ s/ ejkDhekoGh s/ T[j ejkDh ftu eftsk tork ns/ eftsk ftu ejkDh tork ;{yw gqGkt ns/ ;[zdoozr Go d/t/. gzikph ftu fJ; soQK d/ gqGkt ns/ ozr tkbhnK T[~sw ejkDhnK pj[s E'VQhnkjB. nzfwqsk gqhsw, d[Zrb, ;fsnkoEh, ;oBk ;[ypho, ;[oihs ;/mh, Bts/i, fNtkDk, i;tzsftodh, oftzdo oth s/ r[odoPB dhnK e[M ejkDhnK ƒ n;hA, rhsK torhnK ejkDhnK efj;ed/ jK. go rhsK ftu s/ ejkDh ftu nzso ns/ fco d'jK ftu nkg' nkgDh EK d'jKr[DK dk ;wkt/P fJe pVh tZvh ebk^;kXBk ns/ ebk^fBg[zBsk dh wzr eodk j?.

r[btzs ckor d/ gfjb/ ejkDh^;zrqfj dh ikD gSkD ftu w?A T[; dhnK ejkDhnK ftuekfte^P?bh dh gqXkBsk d/yh ;h s/ j[D r[btzs ejkDheko Bkb'A eth tX pD frnk j?. oftzdooth dh ikD gSkD w/oh eth d/ o{g ftu j'Jh go T[; d/ gfjb/ ejkDh^;zrqfj bJh fJjPpd fbyfdnK w/o/ wB ftu fJj X_Bh (XtBh) T[~m ojh j? fe fes/ fJzR B j' ikt/ feoth eth Bkb'A ejkDheko tX pD ikt/.

;kfjs ;wkuko ^JhPto f;zx nNkohwJh^i{B, 1963 gZso^;{uBk ftGkr,

ibzXo

Page 629: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 629

e?B/vhnB gzikph ejkDh dk f;oe~Y ejkDheko L oftzdo oth

vkH oiBh okDh

oftzdo oth gzikph ;kfjs ftu ;[gfofus j;sk\o j?. Gkt/A 70 e[ g[;seK dkf;oiDjko oth fe;/ ikD^gSkD dk w[jski BjhA, go fJE/ fJj dZ;Dk pj[s Io{oh ikgdkj? fe oth ƒ tZy tZy ;kfjs nekdwhnK tZb'A eJh ;BwkB gqkgs j'J/ jB. fJ; b/ye dhgfjukD T[FzM sK gzikph ;kfjs irs ftu pj[^ftXkth b/ye ti'A j?, go fJ; b/y ftue/tb n;hA T[; d/ ejkDh ;zrqfjnK pko/ jh rZb eoBh ukjKr/. T[; tZb'A j[D se nZm ejkDh;zrqfj gqekfPs j' u[Ze/ jB. T[; dhnK ejkDhnK dk w[Zy ftPk ni'e/ ftef;s s/I o|sko:[Zr ftu ftuo oj/ wB[Zy dk pj[gZyh ftPb/PD eoBk j?. oth B/ wB[Zy ƒ GNeD rq;s fIzdrh’u'A eZYD bJh ;[u/s s/ T[;ko{ ;/X d/D fj~s ftfGzB i[rsK dh tos'A ehsh j?. ‘w/oh ejkDhd/ 50 toQ/’ f;ob/y j/m T[j fbydk j? L

“w/oh ejkDh fJe ;h okik tkbh gozgokrs fposKse P?bh d/ nzsors BjhA nkT[Adh,fJ; dh gqfeqsh iZfNb j?, feT[Afe fi; nB[Gt T[Zs/ fJ; dk nkXko j?, T[j nkXko ;obBjhA. fJ; ftu BkNehnsk, eftsk, doPB, wB'ftfrnkB, wB'ftPb/PD ns/ rbg s/ ;t?^ihtBhnkswe sZs ;fji ftuod/ jB.”

oftzdo oth B/ ejkDh dh o{g ftXk, seBhe s/ P?bh ftu nB/eK gq:'r ehs/ jB. tZytZy d/PK ftu nkgD/ j[D se d/ fpskJ/ ihtB ftu fiBQK o"ue ftneshnK Bkb T[; dkw/b j'fJnk j?, T[BQK ƒ T[j nkgDhnK j[D se dhnK fbysK ftu gkmeK d/ ;kjwD/ g/Peodk j?. oth B/ 1955 ftu Gkos ofjzfdnK jh nkgDh ;kfjs ;kXBk nkozG ehsh.1967 ftu ehBhnK gotk; eoB s'A pkd ns/ fco ehBhnK s'A e?B/vk ftu tZ; ikD s'Apkd T[; dh fdqPNh j[D j'o vz{xh j[zdh ik ojh j?. vkH ox[pho f;zx, oftzdo oth pko/fbydk j? L

“eosko f;zx d[Zrb s/ e[btzs f;zx ftoe tor/ gzikph d/ ;woZE ebkeko th gz{ihtkdhwB[Zy dh nkdoP ftj{Dh ;s[zso ;t? j'Ad dh pks T[; soQK BjhA gk ;e/, fit/A oftzdo othB/ gkJh j?. fJe f;oie ti'A T[; dk w[Zy ;o'eko wB[Zy d/ fBZi d/ ;[szso j'D Bkb j?.oftzdo oth ftu Bt/A ftfPnK dh sbkP eoB dh Gog{o fJZSk j?. nfijh fJZSk T[jhb/ye eo ;edk j?, i' ;wekbh xNBktK dhnK \poK ftZu'A ;wki dhnK GftZy^w[yh

Page 630: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK630

edoK^ehwsK dh d{ophBh PBk\s eoB d/ ;woZE j't/ ns/ fJBQK ƒ nkgDh fbys okjhA ;wkid/ skD/^g/N/ ftu p[D ;eD dh ;woZEk oZydk j't/. fJ;/ bJh oftzdo oth dhnK ejkDhnKftu :EkoE dh ebkswe g/Pekoh dk tX/o/ w[Zb j?.”

“w/oh ejkDh” ;zrqfj ftZu'A n;hA T[; d/ gfjb/ Gkr L “91 ejkDhnK”, ftZu'A ‘r'ohnKPjhdhnK’ (fsnkoh nXhB), (1992HHH) ns/ ‘nkgD/ nkgD/ Nkg{’ (1985^1992) (SgD ;kb1992), ƒ uouk dk ftPk pDkfJnk j?. ‘r'ohnK PjhdhnK’ ejkDh gZSwh ;fGnkuko ftufiB;h G[Zy s/ y[ZbQh ekw^y/v nXhB foPfsnK ftu nk oj/ fBxko dh uow^;hwk ƒ g/Peodh j?. fJ; ejkDh dh gkso ihB j? fi; ƒ T[; dk pkg pugB ftu jh nkgDh jt;dk fPeko pDk b?Adk j?. fJj y/v T[d'A se ikoh ofjzdh j? id'A se T[j nkgD/ pkg dhnKXhnK dh wK pD iKdh j?, go XhnK d/ itkB j'D T[gozs id'A fgsk dhnK ekw^jt;h rshftXhnK T[; dhnK XhnK tb tZXdhnK jB sK T[j fJ; ;fEsh dk vZN e/ w[ekpbk eodhj? L “w/o/ Bkb i' j'Dk ;h j' u[Zek j? go w?A nkgDhnK XhnK Bkb fJj e[M BjhA j'Dd/Dk. sz{ gkgh, ekwh, fjo;h ikBto j?A. w?A s?ƒ B|os eodh jK. fBeb ik J/E'A.” fJBQK;fEshnK dk fPeko pDh ihB nzs ftu nkgDhnK XhnK ƒ wko e/ \[d ƒ th nZr bk b?Adhj?. ihB ukj[zdh j? fe T[; dk pkg fiT[Ad/ ihn gPukskg dh nZr ftu ;V/. fJ; soQKfJ; ejkDh ftu g/P j'Jh ;fEsh gZSwh ;ZfGnkuko ftu foPfsnK ftu nk oj/ fBxko ƒdo;k e/ fJj' g/P eo ojh j? fe Gkt/A gZSwh n"os rrBK ’u T[vkohnK Go ojh j? gozs{nzdo yks/ dh s;tho vkYh fBokPkiBe s/ sqk;fde j?. fJt/A ejkDh dh BkfJek fBZs fBZxooj/ gZSwh izrb bJh fJe u/sktBh pD iKdh j?. fJ; ejkDh dh jo ;fEsh ftu dkoPfBeskj?. ejkDh dh P?bh pVh ekftwJh j?, fit/A “fJebkgk id'A wip{oh tZ; ihtB^P?bh pDikJ/, sK u[Zg jh BjhA, p'b th pV/ fsZy/ j' iKd/ jB. fsZy/ nB[Gt, fsZy/ Ppd, fsZy/ noEns/ x'V/ tKr fJe bzw/ ;w/A s'A nkgD/ nzdo, brksko ;hy^Gko yVQh fEo j'Jh fIzdrh HHHmzvk, ;kj^jhD ;\s gZEo dk p[Zs HHH p/ikB HHH p/fj;.” fJ; ejkDh ƒ ejkDheko B/wB'puBh ftXk okjhA fpnkfBnk j?.

‘d'rb/’ ejkDh e?B/vhnB gzikph ;w[dkfJ d/ d'jo/ wkgdzvK ƒ g/P eodh j?. fJ; ejkDhdk gkso rZiD f;zx th j'o gotk;hnK tKr nkgD/ GftZy ƒ y[Pjkb pDkT[Dk b'udkj?. e?B/vk ftu ofjzfdnK T[j ;\s fwjBs eodk j? sK i' T[; d/ pZfunK ƒ GftZy ftuefmBkJh dk ;kjwDk Bk eoBk gt/, fit/A T[; ƒ eoBk fgnk ;h. go nfijk ;'udk T[jpZfunK s'A d{o ubk iKdk j? fi; ekoB T[; dk g[Zso voZrI dk fPeko j' e/ fJ; Xzd/ftu g[fb; d/ jZE'A frq|sko j' iKdk j?. d{i/ gk;/ T[; dh Xh fBZeh th r'o/ s'A roGtshj' iKdh j? s/ jkbks Bkb ;wM"s/ eod/ j'J/ rZiD f;zx T[; dk ftnkj i"oi Bkb eoBbJh fsnko j' iKdk j?. T[; dh gsBh th gzikp s'A nkT[AfdnK j'fJnK nZstkdhnK dkfPeko j' iKdh j? s/ rZiD f;zx p/rkBh Xosh ’s/ fJeZbk ofj iKdk j?. fJ; s'A gfjbK rZiDf;zx id'A jo gZy'A y[Pjkb ;h sd T[j fJ; w/IpkB ;wki d/ b'eK ƒ p[ok Gbk nkydkj?, go id'A ejkDh d/ nzs ftu fJeZbk ofj iKdk j? ns/ T[j nkgDh gfjukD SZv e/e?B/vhnB ;wki dk jh nzr pDdk j'fJnk i?eh BK dh r'oh Bkb ftnkj eo b?Adk j?.

Page 631: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 631

fijVk rZiD d' B;bK s'A g?dk j'Jh n"bkd ƒ d'rbh B;b efjzdk s/ B|os eodk ;h,gzikph pI[orK ftu p?m e/ r'ohnK pko/ fNZgDhnK eodk ;h, nkgD/ ;kEh pI[orK d/ d'jo/ihtB fwnkoK dh nkb'uBk eodk ;h T[j j[D nkgD/ nkg ƒ nZi fJ; gZSwh ;fGnkukod/ nB[e{b Ykb b?Adk j? s/ nkydk j?, “fePB f;zx, d'rb/ jB T[j ;G i' dkjVhnK s/gZrK d/ Ujb/ j/mK r[od[nkfonK ftu ik e/ tkyo{, tkyo{ eod/, go ;ehBk wkb s/ jo;Ve pkIko ftu fjo;h BIo Bkb fuZN/ uzw bJh bkbK ;[ZNd/ jB. po;ksh wZyhnK tKru[zwV/ ofjzd/ jB, T[j nkgD/ ;[|fBnK ftu th r'ohnK d/ Bzr/ fi;w ƒ. nkgD/ p/noE;z;ekoK s/ fotkiK d/ w[bzfwnK fgZS/ bZr e/ nkgK p[Y/g/ ftu th fJeZb dk Boe G'roj/ jK. eh fgnk j? d/;h oj[^ohsK d/ SbkftnK ftu i' nkgDk pD ;edk j?, T[;ƒ gqkgs eoB dk j"A;bk BjhA ;kv/ ftu. i' nkgDk j? Jh BjhA, T[; ƒ y' d/D d/ G?nftu jo o'I p/noE j' oj/ jK n;hA.” rZiD f;zx ftu nkJh spdhbh dk ekoD d{;o/d/P ftu fJeZbsk dk nfj;k; j? s/ nfij/ w[be d/ G"fse jkbks jh j' ;ed/ jB i'T[; ƒ d'rbk pDB s'A pukT[Ad/ jB. fJ;/ bJh T[j nkydk j? L “fePB f;nK ` gzSh thu[zi ftu u[zi gk e/ fJe d{i/ Bkb fgnko s/ eb'b eod/ nk ` n;hA sK c/o th fJB;kBjK.” b/ye dk n\ho ftu BkfJe ƒ e?B/vk d/ ;fGnkuko dk nzr pDk e/ g/P eoBkejkDheko dk nkgDh ebkswesk pko/ ;[u/s j'Dk j?. go fJ; d/ bJh T[; dh gfjbh t|kihtB Bkb j?, fPbg Bkb BjhA. fJ; ejkDh ftu ejkDheko B/ eJh w[jkto/ s/ nykDK dhtos'A ehsh j'Jh j? fit/A L ‘rXh ;/ brk fJPe s' goh e:k uhI j?‘, ‘gzikph ;s s/ r'oko;’, ‘Bk y[dk jh fwbk, Bk t;kb/ ;Bw’, ‘ezB ftu gkJh Bk oVedh’, ‘;ZshA egVhA nZrbZrDk’ nkfd.

‘y[ZbQh feskp’ ejkDh ftu fJj g/P ehsk frnk j? fe n"os dk ;[Gkn gqfeqosegfo;fEshnK B/ Gkt[e pDkfJnk j?. gz{ihtkdh noEuko/ nB[;ko ftef;s j'J/ d/PK ftuftfrnkB ns/ seBkb'ih d/ ftek; ekoB T[sgkdB d/ y/so ftu tkXk j'fJnk j?, go fJ;tkX/ B/ ;ko/ ;z;ko dh wkBf;esk d/ ftu th gfotosB ehsk j?. gZSwh n"os th j[D ;ohoe;zs[PNh dh G[Zy s'A jN e/ wkBf;e ;zs[PNh tb tZX ojh j?. ejkDheko fJ; ejkDh ftufJj g/P eoB dk :sB eodk j? fe n"os fe;/ th d/P dh j't/ T[; ƒ nro E'VQh th jwdodhfwb ikt/ sK T[j brksko fJe y[ZbQh feskp dh soQK nkgDk ihtB T[; d/ nZr/ fpnkB eofdzdh j?. ejkDh dh BkfJek e?Eh fi; B/ fIzdrh ftu pj[s T[sko uVQk t/y/ jB s/ fi; ƒT[; dh wK B/ izwfdnK jh b?^gkbe wkfgnK d/ jtkb/ eo fdZsk. pkd ftu T[j b?^gkbewkg/ r[zw j' rJ/ s/ fJ; soQK fJj nBkE pZuh fIzdrh s'A jh GNe rJh s/ g[fb; d/ jZE/uVQ rJh. g[fb; s'A pkd jh T[j i/wI ƒ fwbdh j? i' Jh;kJh gkdoh j?. T[j T[; tbnkgDk fXnkB nkeofPs d/y e/ T[; Bkb ftnkj eotk b?Adh j?. i/wI dhnK ;G cowkfJPKT[j g{ohnK eodh j? go id'A i/wI d/ Xkofwe pkjoh ;o{g fgZS/ S[gh rzdrh ;kjwD/ nkiKdh j? sK T[j nkgD/ g[Zso ƒ b? e/ nbZr j' iKdh j?. go fposKseko d/ ;wMkT[D s/w[V id'A T[j i/wI e'b iKdh j? sK T[j d/ydh j? fe i/wI d/ ;"D tkb/ ewo/ ftZu'A jZE ftuvkboK d/ B'NK dk EZpk cVh, fJe S'Nh T[wo dk w[zvk pkjo fBeb fojk ;h s/ i/wI nkgD/

Page 632: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK632

gqrN j'J/ Bzr/I ƒ nkgD/ Jh;kJh gfjokt/ ftu ;w/ND dk :sB eo fojk ;h. fJ; soQKfJj ejkDh eow s/ Xow d/ d[ckV dh dk;sK fpnkB eodh j?.

fJj ejkDh gZSw ftu uZb ojh ekw iK jt; ƒ th do;kT[Adh j?. fJj jt; jh wB[Zyƒ wB[Zy BjhA ofjD fdzdh s/ jo foPs/ ft~u'A fJj jt; g{oh eoB dh bbe ƒ Bzrk eodhj?. T[; jt; ftu wk;{w pZu/ th Pkfwb jB. T[; d/P d/ wk;{w pZu/ fiZE/ S'N/ pZu/ dh gotfoP;oeko dh fIzw/tkoh j[zdh j?. T[~E/ dh n"os th n?;/ Got/A s/ ;zg{oB wB[Zy dh ebgBk eodhj?, fi; dh ;w[Zuh P\;hns ’u'A oZph feoBK dk B{o po; fojk j't/. i' ;Zu, ;[Zu s/ ;op;KMhtkbsk dk gqshe j't/. i/wI d/ PpdK nB[;ko L “nkgDh woIh s'A fpBK nkgD/ gshBkb g[Zm/ f;ZX/ ezwK ftu jw^fp;soh th pbkseko j?, t/;tkJh j?, wB Bk ukj/ sK wip{oj' e/ froi/ ftu ikDk th nkswe pbkseko j?. fIjBh t/;tkJh j?.” jo d/P dh n"oswod Bkb o{j dh ;KM ukj[zdh j?. fpBK woIh s'A g?dk j'fJnk fiB;h foPsk T[; bJht/;tkrwBh d/ ;wkB j?. fJt/A fJj ejkDh froikxoK (Xkofwe ;EkBK) ftu S[g/ P'PDekohnKd/ fujfonK ƒ Bzrk eodh j?. ejkDheko B/ fJ; ejkDh ftu eJh Bt/A PpdK dk gq:'r ehskj? fit/A L b?^gkbe, nkokw^sbk, Gk| tkbk ;kUBk, \[Pe ;kUBk, pkvh Pkg nkfd eJhw[jkto/ th T[; dh ejkDh ebk ftu tos/ rJ/ jB, fit/A L ‘e[Zs/ dh g{S, i' pkoQK ;kb seth Bbh ftu gkJh oZyhJ/, T[j sK th f;ZXh BjhA j[zdh’, ‘wrowZS d/ nZEo{’, ‘jkEh d/ dzdjB, ykD d/ j'o s/ ftykT[D d/ j'o’. fJj ;koh ejkDh phs rJ/ dhnK xNBktK ’u'A r[Iodhg/P ehsh rJh j?.

‘;g?w’ fJe nfijh ejkDh j? fi; dk noE nDfJZSs wZb' wZbh nkJh fJPfsjkohJh^w/b j?. ejkDh dk gkso ;[w/o eZd dk wXok j?, neb'A th s/ Peb'A th. e?B/vk nkfJnKT[; ƒ shj ;kb j' u[Ze/ jB. T[j ezfgT{No dh B"eoh eodk j'fJnk \[d th ezfgT{NopD frnk j?. T[; s'A podkPs BjhA j[zdk fe T[; dh gsBh ebgBk fe;/ wod d/ BkbfJzBk y[ZbQ e/ p'b/. id'A T[; dh gsBh T[; s'A BkokI j' ubh iKdh j? sK T[j ik;{;hJ/iz;h d[nkok ebgBk dh Beb' joes dk gsk brkT[Adk j? s/ w[V ebgBk ƒ xo uZbDbJh T[; dh jo rZb podkPs eoB bJh fsnko j' iKdk j?. ejkDh ftu tos/ rJ/ ;ko/jh Ppd ezfgT{No d/ bJh tos/ rJ/ Ppd jB. ejkDh ftu w[jkto/ dh tos'A ejkDhƒ o;dkfJe pDkT[Adh j?. t?;/ fJj ejkDh fJe PZeh s/ \ofdwkr ;Beh wB[Zy dh dk;sKg/P eodh j?. fJj ejkDh fJj ;'uD bJh wip{o eo fdzdh j? fe ezfgT{No B/ fiZE/ joezw ƒ nk;kB pDk fdZsk j? T[~E/ fJ; dh tX/o/ tos'A B/ wB[Zy dh ;'u ƒ fpbe[b IzrbZrk fdZsh j?.

1992^93 ftu Sfgnk ejkDh ;zrqfj ‘nkgD/ nkgD/ Nkg{’ ƒ w?A nkgD/ b/y dk ftPkpDkfJnk j?. fJ; ejkDh ;zrqfj ftu e[b B"A ejkDhnK jB. fJ; ejkDh ;zrqfj ftu e/tbfJe ejkDh ƒ SZv e/ pkeh nZm ejkDhnK n"os wod d/ ;zpzXK Bkb i[VhnK j'JhnK jB.fJBQK ejkDhnK ftub/ fJ;soh gkso wod d/ ;kE bJh sVgd/ jB, go Bkb^Bkb nkgDhtZyoh wkBth j'Ad th ;Ekgs oZyDk ukjz[d/ jB. fJj n"osK wodK T[go fBoGo BjhA jB.fJ; ;zrqfj dh gfjbh ejkDh ‘nkdw jZtk dh wK’ ftubh gkso n?bB dk fgT[ Gkt/A gZSwh

Page 633: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 633

;fGnkuko d/ gqGkt nXhB Jh;kJh Xow rqfjD eo u[Zek j? go T[; dhnK B?fse edoK ehwsKni/ th nkgD/ ephb/ s/ epkfJbh ihtB Bkb i[VhnK j'JhnK jB fi; dh ;Ik n?bB s/T[; tor/ j'o eJh ;w[dkfJ d/ b'eK ƒ G[rsDh g?Adh j?, fit/A, “T[j i' t?bhnK d/ v/o/ ub/rJ/ B/ fJBQK dhnK ;\shnK d/ wko/ T[j B/fNt fJzvhnB j[zd/ j'J/ th B/fNt fJzvhnB BjhAoj/, S/e fdZs/ rJ/. Bk fJ; gko T[skok, Bk T[; gko Y'Jh HHH.” e?B/vk dh Xosh ’s/ ftuooj/ gqGkt nXhB nfij/ wkgdzvK ƒ ngDk oj/ wkfgnK dh n"bkd BP/ s/ fbzr y[ZbQ dh fIzdrhftu gqt/P eo iKdh j?. fiB;h ;zpzXK dh y[ZbQ Gkt/A n"os dh fIzdrh ftu eJh ;wZf;nktKg/P eodh j? go fco th n?bB fijh gkso nfij/ foPs/ ftu'A ftr; oj/ phi ƒ wkoBkBjhA, ngDkT[Dk ukj[zdh j?, T[j th wod s'A fpBK. fJt/A fJj ;w[dkfJ nkgDh n"bkd ƒ nkdws/ jZtk dh soQK iBw d/D bJh wip{o j' ojh j?. T[~sw g[oy ftu fbyh fJj ejkDh oftzdooth dh fJe wjZstg{oB ejkDh j?. fJ; ejkDh ƒ ejkDheko B/ fJe eth dh soQK fpnkfBnKj?. fJj' fJ; ejkDh dh \{p;{osh j?.

‘;[szsosk d/ ;wkB nzso f;o/’ oftzdo oth dh fJe nfijh ejkDh j? fi; dk gksonkgD/ nkg ƒ sEkefEs nrKjtX{ ftukoK dk wzBdk j?. fi; ƒ j'o gqkgs eoB dh G[Zyns/ j'o oZiD dh b'V fJzrb?Av tor/ gz{ihtkdh d/P ftu b? nkJh ;h. j[D fJE/ nk e/ ;\sfwjBs eoe/, N?e;K ftu j/ok c/oh eoe/ T[j j[D j'o ‘nrKjtX{’ pD frnk ;wMdk j?.fJBQK ;ko/ gqrshtkdh dknftnK d/ pkti{d T[j n"os ƒ nkgDh fBZih wbehns ;wMdkj'fJnk nkgD/ bJh s/ nkgDh n"os bJh d{jo/ wkg ngDkT[Adk j?. gfjbh gsBh d/fszB pZfunK d/ pkg e[zdB f;zx ƒ T[; dh d{;oh gsBh toPk fJzdokBh nkydh j? fe,“fi; nw'V nkPtkd dh w?A s/o/ s'A nk; ehsh ;h T[; dk s/o/ ftu nGkt j?.” T[;dh d{;oh gsBh T[; dh fBZih ikfJdkd pDB s'A fJBeko eodh j?. T[; dk wzBDk j? fe,“;kfjs s/ ebk ;zpzXh g;zd Bkg;zd, BIohnk, ;kfjseko ti'A ed/ BjhA fsnkfrnkik ;edk. ;kfjseko pqfjwzve b\P Bkb ;zpzXs pV/ pohe ns/ rfjo/ B[es/ gq;s[s eodkj?. ;[jikswe Yzr Bkb, ;fji ;[o ftu fJefwe s/ fJe ;ko, T[BQK ftu dtzd s/ gkyzvBjhA j?.” toPk fJzdokBh, e[zdB f;zx ƒ nkydh j? fe T[j nkgDh woIh Bkb fe;/j'o wod s'A fszB BjhA e/tb fJe pZuk g?dk eo b?D d/t/ fco T[j T[; bJh Gog{o s/;opKrh n"os pD e/ iBw bt/rh s/ fco g{oh dh g{oh soQK e/tb T[; dh j' e/ oj/rh.go ejkDheko dk ejkDh dk nfijk nzs eoBk fe;/ th Gkosh wod bJh gqtkB eoBk;zGt BjhA. ejkDh dk ft;Eko pVh dkoPfBe ftXh d/ d[nkok ehsk frnk j?. ‘o"b ehikD/ u"bK dk Gkn’ fij/ w[jkto/ dk gq:'r fJ; s'A nrKj tkbh ejkDh ftu th ehsk frnkj?. ejkDh ftu BtK nkdw, BthA jZtk, PpdK dh w[V tos'A ehsh rJh j?. oth dh fJjejkDh gZSwh gfot/P ftu n"os dh ;s[zsosk dh XkoBk ƒ do;kT[Adh j?. fJj XkoBk gzikph;w[dkfJ ftu fezBh ;koEesk oZydh j? fJ; pko/ fJj' fejk ik ;edk j? fe nfijh XkoBkdk gzikph ;w[dkfJ ftu c?bDk fJe pj[s tZvh ;wZf;nk j?. n;hA t/yd/ jK eh ejkDhekoid'A nkgD/ gksoK ƒ pj[sh y[ZbQ fdzdk j? sK fInkdk ;cb BjhA j[zdk. ejkDh ‘wkB;e jkDdk ;kE’ nfijh ;[szsosk ƒ do;kT[Adh j? fi; ftu n"os ftnkj s'A pkd th wkB;e jkD

Page 634: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK634

s'A nfsqgs ofjzdh j?. nfijk ;zskg G'rdhnK n"osK g?;/ d/ fgZS/ GZid/ wB[Zy ns/ itkBhdh T[wo jzYk u[Ze/ wB[ZyK dk fsnkr eoe/ ftnkj pkjo/ ;zpzX ;Ekfgs eoBk e'Jh nt?XBjhA ;wMdhnK. n"os wod Bkb e/tb fiB;h ;zpzX jh ;Ekfgs eoBk BjhA ukj[zdh pbfeT[j T[BQK s'A wkBf;e ;KM th ukj[zdh j?. wB dh Pw{bhns s'A fpBK sB dh Pw{bhns nX{ohj?, t/;tkJh j?. sB sK e/tb wkfXnw j? wB se ikD dk. fgnko s/ ;fseko s/ ftPtk;s'A fpBK gZehnK ezXK th fsVe iKdhnK jB, fco fJBQK eZu/ XkfrnK dk eh Go';k. id'Ae'Jh gq/wh, gsh s/ gsh s'A wod pD ikt/ sK iIfpnK dk xks j[zdk j?. go n;b ftunZi d/ wPhBh :[Zr ftu id'A wB[Zy \[d jh fJe wPhB pD frnk j? sK T[; d/ bJh foPfsnKdh BkI[esk ƒ ;wMDk s/ fBGkT[Dk pVk jh w[Pfeb j?. T[wo d/ jo gVkn Bkb fBozsoftr; fojk fJe n?;k wkB;e jkD dk ;kE n"os b'Vdh j? i' wB[Zy nzdob/ gq/wh ns/ n"osnzdobh gq/fwek ƒ fIzdrh d/ jo gVk s/ nk\oh ;kjK se irkJh oZy/. P"e s/ fdbu;ghnKdh ;KM pDkJh oZy/. fJe d{i/ ƒ fJe d{i/ ftu ;wkJh oZy/. i?eh fijhnK n"osK g?;/ d/fgZS/ d"Vd/ wodK bJh foPfsnK s'A d{o j'D dk ;ze/s th eodhnK jB. go eh wkB;e jkDdk ;kE b'VB bJh ftnkj pkjo/ ;zpzX ;Ekfgs eoB Bkb ;zs[PNh fwb ;edh j?, PkfJdBjhA. fJj e/tb nkgD/ nkg ftu Gow gkbD dk Bshik j?. gfjbK \[d jh jo ;[~y ;j{bsdh wzr eoBk s/ id'A d{ik pzdk T[; ƒ g{ok eoB ftu g{oh soQK o[ZM ikt/ sK T[; d/ d{oikD dk o'Dk, fJe wkso ewI'oh jh j?, jo n"os d/ bJh, ukj/ T[j fe;/ th d/P dh feT[ABk j't/.

‘foPfsnK d/ nko gko’ ftubk gkso i"B nkgDh itkB gsBh i?eh s'A t/;tk^fposheotkT[Adk j?, e/tb T[; dh y[Ph bJh. i"B g?;/ s/ n?P ƒ jh gqw[Zysk fdzdk j?, fJ;/ bJhT[; d/ gfjb/ fszB ftnkj n;|b j' u[~e/ jB. T[; ƒ ne;o wfj;{; j[zdk ;h fe n"osp/t|kJh ns/ p/j:kJh dk d{;ok Bkw j?. d{;o/ gk;/ i?eh dk fJ; d[BhnK ftu e'Jh BjhA;h. i"B Bkb ftnkj[D s'A gfjbK T[j nBkE ;h. T[; d/ wkg/ fJ; gz{ihtkdh ;wki ftur[zw j' u[Ze/ ;B. i?eh th ;NohN rob, j[Zeo, t/;tk pD e/ r[zw r[nku rJh, J//; voZrebuo ftu, fiZE/ jo fSD e/tb b'V Bkb foPsk ;h. jo foPs/ dh t|k b'V s'A P[o{ j'e/ b'V T[~s/ jh dw s'V fdzdh ;h. fJ; fIzdrh s'A T[esk e/ jh T[; B/ gzikj ;kb d/ i"BBkb ftnkj oukfJnk ;h s/ fco i"B d/ jo I[bw ƒ ;fjDk T[; bJh ihD dk fJe we;d;h. T[j fJe p[ZY/ ƒ itkB BjhA ;h pDk ;eh, go i"B Bkb foPsk i'V e/ T[; ƒ ;fjigfjukD s/ ;fji ngZDs fwbh ;h. gfjukD, ;fji^;wM dk fiT{D Yzr j?, ihtB P?bh j?.fJj fJe fBo^T[wo nt;Ek j? s/ nkgD/ nkg ftu ojZ; j?. nkdwh dh gfjukD j?. fJ;fJbIkw s/ fe i"B nkgDh gsBh s'A g/Pk eotkT[Adk gefVnk frnk ;h, ƒ gVQ e/ fInkdknuzGk BjhA j[zdk feT[Afe e?B/vk fijh Xosh ’s/ fJj' fij/ Xzd/ e'Jh \k; wkfJB/ BjhAoZyd/. ;kv/ Gkos ftu sK o'I nfijhnK \poK gVQB ƒ nkT[AdhnK jB fe pkg d/ d[nkokXhnK s'A nfij/ Xzd/ eotkJ/ iKd/ jB, fco fJj sK e?B/vk dh Xosh ’s/ tkgodk j?. T[jth p[ZY/ gsh d/ d[nkok nkgDh itkB gsBh d/ bJh T[; dk jkD dk ;kE bZG e/ d/Dke/tb nkgDh ;zs[PNh bJh. go fJE/ sK fJj ;G e[M g?;/ d/ ekoB ehsk iKdk j?. n;b

Page 635: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 635

ftu w;bk e/tb n"os d/ P'PD dk j?, fJE/ th s/ T[E/ th. ;uw[Zu foPfsnK d/ nko^gkoc?fbnk j? fiB;h ;[Zy, e/tb fiB;h ;[Zy fi; d/ bJh jo fJB;kB ;G e[M dkn ’s/ brkT[DbJh fsnko ofjzdk j?.

‘wod pBkw wPhB’ ejkDh fJe nfijh n"os dh pks gkT[Adh j? i' wod d/ ;kE d/Bkb nkgDh fJe tZyoh wkBth j'Ad ;Ekgs eoBk ukj[zdh j?. ejkDh dh gkso J/AibkokfpB;B i' nkgDh ekw g{osh d/ bJh wod dk BjhA pbfe wPhBh :zso dk ;jkok b?Adhj?. T[; dk wzBDk j? fe “J/; nkBzd dh nt;Ek ftu T[; ƒ wo ikDk wBI{o j?, feT[Afewod ftu J/Bk dw feZE/ <” fJt/A gqd/;K ftu nkJhnK fJj' fijhnK wPhBK gqfeosh d/ fpbe[bf\bk| ejhnK ik ;edhnK jB. fJBQK ƒ tosD tkb/ d/P GowK ’u t;d/ ;ZuK ns/ ;ZuKs'A GNe GowK ftu ftuod/ jB. n"os dh ;[szsosk dk ejkDhnK ftu g/P j[zdk nfijkokj fuo ;EkJh ofjD tkbk BjhA fejk ik ;edk. fi~E/ n;hA ftnkj fij/ gftso foPfsnKftu pZMD bJh sob'wZSh jz[d/ jK, T[E/ nfij/ wPhBh :zso ;kv/ ;kjwD/ nkT[D tkb/ GftZybJh jkBhekoe ;kfps j' ;ed/ jB.

‘g[Pg iDBh’ ejkDh fJe nfijh n"os dh ejkDh j? i' wod s'A c[ZbK tor/ pZu/ gqkgseoB bJh T[; d/ efjo ƒ th MZbh iKdh j?. fJ; ejkDh dh gkso e?Eh f;zrb g/o?ANGkt nDftnkjh wK j?. T[; B/ fJe s'A pkd fJe uko wodK d/ ;zr ;kE ftu'A uko pZu/iD/ jB. uko/ tko rZb ftnkj se gj[zudh gj[zudh N[ZN rJh. wod j'o n"osK b? s[o/ns/ e?Eh pZfunK d/ ;kE bJh fJeZbh wK pD e/ ofj rJh. j[D T[; B/ Pkdh dh nk;SZv fdZsh ;h. nkIkd ihtB s/ nkIkd ;kE dk gb fSD jzYkT[D T[gozs T[j wod dhd[BhnK s'A w[es j' e/ pZfunK d/ gkbD g'PD ftu jh r[nku iKdh j?. nkoEe ;[szsoskns/ pZfunK d/ w'j B/ T[; ftu BthA Pesh, BtK j[;B, BtK ;[ji, BtK ;t?^Go';kGkt/A Go fdZsk ;h go fco th T[j wzBdh j? fe “jK, jK, jK HHH go w?A wod BjhA pD;edh. w?ƒ wod dh, T[; d/ fgnko dh, T[; dh fjo;, T[; d/ jt;, T[; d/ eo'X ns/T[; dh eq'gh dh b'V j?. w?A nkIkd ns/ ;t?^fBoGo j' e/ th fit/A nX{oh jK HHH.” fJj'n"os dk ;Zu j?. wod dk ;Zu th fJj' j?. d{ik n"os fe;/ th d/P dh j't/ wK pD e/pZfunK Bkb w'j T[; dk e[dosh s/ ;[Gkfte j?. e?Eh d/ nB[;ko, “;{oi dh nZr, MZyVwhAj, rV/ s/ j'o efjo, ;G fJ; Xosh T[~s/ N[ZNd/ jB. fco th fJj Xosh ;koh wB[Zyskdh wK pD e/ T[; ƒ gkbdh j?. e[dos d/ ozr fpozr/ c[ZbK ns/ j[;B dh fuZsoekoh ;kv/;G bJh eodh j?. ;kƒ ;[ji f;ykT[Adh s/ ftykT[Adh j? HHH fJj Xosh HHH w?A HHH Xosh HHH.”wB[Zy dk eq'g, p[okJh, fjo;, jt;, Jhoyk ns/ ipo ;G e[M ;fj e/ n"os wod dhuzfrnkJh, T[; dk phi nkgDh e[Zy ftu ;wk b?Adh j?. fJj ;Zu j? n"os fi; bJh fiT[Adhj?, T[; bJh ;G e[M MZbdh j?.

‘noE Yz{vd/ Ppd’ ejkDh ftu ejkDheko B/ ;oho s'A nrKj fJ;soh g[oP dh go;gowkBf;e fsqgsh d/ jZe ftu rZb ehsh j?. fJ; ejkDh dh gkso ehPk i' fe;/ wod s'AJ/vI dh fpwkoh b? p?mh j?, \[Pfe;wsh ƒ fJe nfij/ wB[Zy ƒ fwbdh j? i' ;wki ftuBthA ghVQh dh f;js ƒ ;t;E oZyD bJh T[; d/ Bkb s[oB dk ;zebg eodk j?. Gkt/A fJ;

Page 636: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK636

ejkDh ftu e[M nekT{gD j? go fco th fJj ejkDh fJe ;wki ;[Xkoe fBpzX j' fBpVdhj?. fi;w d/ phwko j'fJnK, pzdk phwko BjhA j[zdk. o'r id'A ;'u ƒ br ikt/ sK e?A;opD iKdk j?, J/vI pD iKdk j?, bkfJbki j' iKdk j?. fJj' ;soK fJ; ejkDh dk Ehw jB.d{ik wK pDBk jh fIzdrh dk fJe' fJe noE BjhA, rZb sK wwsk dh j?, wwsk fi;wkBhs"o ’s/ wK pDB s'A fpBK th ekfJw oZyh ik ;edh j?. wwsk fJe f\nkb, fJe GktBk,fJe ;'u iK fJe ;zebg jh sK j? i' nkgD/ s/ d{i/ d/ pZu/ ftu e'Jh |oe BjhA ;wMdk.Gkt/A fJ; sZE ’s/ nwb eoBk w[Pfeb j? go fJj fJe ojZ;wJh ;Zu j? fi; d/ noE wKj'D Bkb i[V/ j'J/ jB.

‘Pkdh tZb iKdh ;Ve’ gotk;h wkfgnK tZb'A fJzvhnk s'A wzr/so wzrtk e/ nkgDh e[Vhd/ rb wVQB dk g[okDk ftPk ejkDheko B/ nkgDh ejkDh ftu fbnk j?. ejkDh ftu fJe'ghVQh d/ d' gkso tZy' tZyoh ;'u d/ XkoBh jB. w'jDh dk fgT[ fJzdo f;zx Gkosh iVQK s/ebuo d/ Bkw ’s/ jw/PK nkgD/ pZfunK ƒ pb?ew/b eodk j? go T[; dh Xh ƒ fJj g;zdBjhA fe T[; dk pkg nkgDh Xh dhnK ;kohnK \[PhnK fJBQK iVQK s/ J/; ebuo dh pbhuVQk d/t/. d{i/ gk;/ i'frzdo dk fgsk J/Xob/ wkj"b ns/ ebuo Bkb nkgD/ nkg ƒ g{ohsoQK Ykb u[Zek j?. T[; dk wzBDk j? fe fJj ebuo s/ iVQK d/ ;zebg wB[Zy d/ nkgD/ jhpDkJ/ j'J/ jB. fIzdrh ƒ ;"fynK s/ wfonkdk ftu YkbD bJh jh o;wK, fotkiK dk iBwj[zdk j?. id'A fJj ;G e[M wB[Zy dk ;kj x[ZND bZr gt/ sK fJ; ƒ pdb d/Dk ukjhdk j?.fi; ebuo ƒ ;kv/ gzikph rzdrh dk wkj"b efjzd/ jB, T[j ehBhnK d/ wkj"b ftu ;fjigotkBs j?. gotk;h ihtB ftu fJzdo f;zx fij/ gksoK dh ;'u y'ybh j?. fJj ejkDhgfjbK fJj sZE T[ikro eodh j? fe wB[Zy niBph T[d'A sZe jh ofjzdk j? fisBh d/o ses[;hA T[E'A dk ;fGnkuko ;theko BjhA eo b?Ad/. d{ik BthA ghVQh ƒ d/;h ;fGnkuko d/ BkbBkb w[Zy ;fGnkuko Bkb w/b fwbkg d/ w"e/ fdZs/ ikD dh th b'V j?, fiBQK ftu'A uzr/ sZsKƒ rqfjD eoe/ T[j wkBf;e, p"fXe s/ ;wkie ftek; okjhA ;zs[fbs P\;hns dh f;oiDkeo ;eD. oftzdo oth dh ejkDh dh BkfJek w'jDh nkgD/ gq/wh s'A nkgD/ roG ftu gboj/ pZu/ ƒ n|oheh ;fGnkukoe wo:kdk nB[;ko iDB gohfynk ftu'A gk; j'D dk ;p{sd/ e/ nkgD/ gq/wh i'frzdo Bkb ftnkj oukT[Adh j? s/ T[; pZu/ ƒ Pkdh tZb iKdh ;Ve dkPkjokj dZ;dh j?.

‘s?A eh dod Bk nkfJnk’ ejkDh fJe ekftwJh ejkDh j?. fJ; ejkDh ftu Gkoshs/ ftd/Ph ekƒB dh s[bBk ehsh rJh j?. fJE'A dk ekƒB jo wB[Zy ƒ jh BjhA jo ikBtoƒ th fJe BIo Bkb nZyK y'bQ e/ t/ydk j?. ;kv/ d/P fiZE/ ndkbsK ftu :'r s/ jZeh ;[DtkJhBjhA jz[dh, fiZE/ fpBK w[edwk uZfbnK, nfB;fus ;w/A bJh nB/eK fJ;soh g[oP i/bQK nzdovZe fdZs/ iKd/ jB. fjz;k fi~E/ dh p'bh pD rJh j? s/ p/fJB;k|h fiZE'A dk noE. fJt/AejkDheko B/ nkgDh Gkosh ekƒB s/ gZSwh ekƒB ftu nzso s/ o"PBh gkJh j? fiZE/ e[Zs/ƒ fJB;k| jkf;b eoB dk g{ok jZe j? go ;kv/ d/P ftu pzd/ d/ woB ’s/ th fJB;k|BjhA fwbdk. ejkDheko dh fJj ejkDh y[bQ/ nzs tkbh ejkDh j?.

fJ; g{o/ ejkDh ;zrqfj dk nfXn?B eoB s'A pkd n;hA efj ;ed/ jK fe oftzdo oth

Page 637: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 637

nkgD/ ejkDh ;zrqfj ftu g{oph s/ gZSwh ;fGnkukoK ƒ fJe ;z:[es fJekJh ti'A ngDke/ ubdk j? fi; Bkb T[; dhnK ouBktK ;jh noEK ftu fJzv'^eB/vhnB ;[Gkn tkbhnKpDdhnK jB. jo w[be d/ ;fGnkuko tKr gZSwh ;z;feqsh d/ e[M uzr/ gZy th jB s/ e[MwkV/ th, go ouBk dk iBw jw/PK b/ye dh nkgDh ;'u nkgD/ ftjko ns/ nkgDh gqfsGkd/ pb T[~s/ ehsk iKdk j?.

n;hA efj ;ed/ jK fe oftzdo oth fJe T[~xk s/ e[Pb ejkDheko j? fi; ƒ gksofusoB, ejkDh r[zdD s/ gqGkt f;oiD dh w[jkos j?. e/tb pkjoh o{g dh fuZsoekoh dkBkw ;kfjs BjhA j? :EkoE dh sfj sZe ik e/ nfXn?B eoBk fJe ;kfjseko dk w[Zy ezwj?. oftzdo oth th gotk; ftu ftuodk fJe nfijk jh ejkDheko j?, fi; dk j'Dk gzikph;kfjs ftu pVh wkD tkbh rZb j?.

! www.likhari.org (“fbykoh”)! ;h^122, :{Bhtof;Nh e?Ag;,

e[o{eP/so^136119, jfonkDk (fJzvhnk)(25 Btzpo 2007) :{Bhe'v

! t?p w?rIhB “fbykoh” ftu 25 Btzpo, 2007 ƒ Sfgnk.

Page 638: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK638

oftzdo oth dh ejkDh L ;fGnkukoe gfog/y(b/ye L vkH r[oizN f;zx)

oftzdo oth dk ouBk ;z;ko nkgDh gq:'rksfwe fuzsB^fdqPNh ekoB ftbZyD ;EkBdk XkoBh pDdk j?. ftfGzB nkb'uBk^g[;seK, y'i^gZsoK, :{Bhtof;NhnK ftu j'J/y'i^gqpzXK, Now^g/goK nkfd ftu T[; dh ouBk ƒ nfXn?B^ftPb/PD dk nkXko pDkfJnkfrnk j?.

fJ;/ jh fdPk ftu g[;se L “oftzdo oth dh ejkDh L ;fGnkukoe gfog/y” fJej'o T[gokbk j?. fJj g[;se uko nfXnkfJ ftu ftGkfis ehsh rJh j?. gfjb/ nfXnkfJL‘oftzdo oth dh eEk ouBk L ihtB s/ gqGkt’ ftu b/ye d/ ihtB^t/oftnK ƒ nzfes eod/j'J/ T[; dh f;oiBksfwe gqfsGk ƒ T[ikro ehsk frnk j?. d{i/ nfXnkfJ L ‘gotk; dkfJfsjk;e gfog/y’ ftu gzikph gotk; dk fJfsjkf;e fuso T[bheD dh e'fPP ehsh rJhj?. sh;o/ nfXnkfJ L ‘gotk; dk ;fGnkukoe gfog/y’ ftu gotk;hnK ƒ dog/P ftfGzBnzso^;fGnkukoe ;zeNK ’s/ fXnkB e/Adfos ehsk frnk j?. u"E/ nfXnkfJ L ‘oftzdo othdhnK ejkDhnK dk ;fGnkukoe nfXn?B’ ftu oftzdo oth dh ouBk ƒ nfXn?B dk nkXkopDkT[Ad/ j'J/ ;fGnkukoe gfog/y s/ gotk;h ;zdoG ftu fJ; ƒ tkuD dk :sB ehsk frnkj?. nzs ’s/ gqkgs f;ZfNnK ƒ ‘f;ZN/ s/ ;EkgBktK’ f;ob/y nXhB ftukfonk frnk j?. fJ;soQK oftzdo oth d/ ejkDh^;z;ko ƒ ;fGnkukoe gq;zr s'A ;wMD ftu fJj g[;se ;jkJhf;ZX j' ;edh j?.

b/ye L vkH r[oizN f;zxw[~b L 250 o[gJ/, gzB/ L 190gqekPe L b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, gqekPB ;kb L 2010

^vkH nekb nzfwqs e"o“nihs”, ibzXo, Gkos, i{B 12, 2011

Page 639: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 639

oftzdo oth tb'A fbyhnK nkgD/ e[M ejkDh^;zrqfjnK dhnK G{fwektK

Page 640: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK640

Page 641: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 641

“r'ohnK PjhdhnK” L nkozGe Ppd

“r'ohnK PjhdhnK” 2010 ftu Sg fojk w/ok B"AtK ejkDh^;zrqfj j?, fi; dhnKejkDhnK dk ouBk^ekb 1992 s'A 2009 se d/, 17 ;kb jB. fJ; ;zrqfj ftu w/ohnK 9fBZehnK j[Boh ejkDhnK ns/ 9 jh ekft^eEktK Pkfwb jB. fJ; ;zrqfj dhnK ejkDhnKd/ Bkb, w?A 1955 ftu P[o{ ehsh nkgDh eEk^:ksok d/ 54^55 ;kbK d"okB 100 fBZehnKj[Boh ejkDhnK ns/ 33 ekft^eEktK dk ;|o s? eo fbnk j?. nkgDhnK ekft^eEktK, w?Aeftsk s/ ejkDhnK d/ ;zrqfjnK, d'jK ftu jh, Pkfwb eodk fojk jK feT[Afe gzikph d/;kfjfse gzvs ni/ se th fJj fBoDk BjhA eo ;e/ fe fJj eftsktK jB iK ejkDhnKs/ iK fco e'Jh BtK o{gkeko.

w/ok nZmtK ejkDh^;zrqfj “nkgD/ nkgD/ Nkg{” 1992 ftu gqekPs j'fJnk ;h. T[;s'A gfjbK “;w/A d/ Bkb Bkb” (1989), w/ohnK uous ejkDhnK dk fJe ;zrqfj th Sg u[Zek;h. w/ohnK 50 u'DthnK ejkDhnK dk fJe ;zrqfj “yzGK tkb/ fgzio/” 2000 ftu, gkfe;skBftu s/ fco 2001 ftu Gkos ftu Sfgnk. 2002 ftu fJe u'DtK ;zrfj (fJ;soh^wodgq;zr) “u'DthnK ejkDhnK” d/ PhoPe j/m gqekPs j'fJnk. “u'DthnK ejkDhnK^2”(pqjwzve gq;zr) 2008 ftu gqekPs j'fJnk.

w/ohnK ;w[ZuhnK ejkDhnK d/ d' ;zrqfj “nxotk;h” 1984 ftu ns/ “w/oh ejkDh”2006 ftu gqekPs j'J/.

fJj ejkDhnK w?A fszB d/PK, Gkos, ehBhnK ns/ e?B/vk ftu ofjzfdnK s/ ftPt g~XoT[Zs/, nB/eK d/PK dk oNB eofdnK fbyhnK jB. fJBQK d/ gkso s/ w[Zd/ tZy, tZy GkPe,;ZfGnkukoe s/ y/soh ;w{jK Bkb ;zpzXs jB. fJBQK dh ftftXsk s/ nB/esk ftu th fJeJ/esk j?, feT[Afe fJBQK dk ;zpzX fJB;kB s/ fJB;kBhns Bkb j?. rb'pb fgzv d/ fJBQKPfjohnK ƒ, wkBttkdh fdqPNhe'B s'A, rb'pb u/sBk Bkb jh, eEk^;kfjs dk p'X nzrpDkfJnk ik ;edk j?.

ejkDh ;dk jh w/o/ fgZS/, fgZS/ ojh j? ns/ w?A T[; s'A nZr/, nZr/. eJh tko, ejkDh

Page 642: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK642

s'A ftE Ekg e/, w?A ekft^BkNe tb tX/o/ o[fus j' iKdk fojk jK. fJ; d"okB eftsk ns/;kfjs d/ j'o o{gK T[Zs/ th ebw u~bdh ojh.

ejkDh, ;kfjs ftu w/ok gfjbk fJPe ;h. ;G s'A gfjbK w?A 1955 d/ d"okB ejkDhnKjh fbyhnK ;B. eftsk w/o/ ihtB ftu 4^5 ;kb gSV e/ nkJh ns/ ekft^BkNe 18 ;kbgSVe/. fJ; ;zrqfj d/ gfjb/ Gkr dhnK fgSbhnK gzi, fBZehnK j[Boh ejkDhnK, w?A 19i[bkJh 2009 s'A 23 i[bkJh 2009 se d/ gzi fdBK ftu fbyhnK jB.

eh ejkDh w/o/ nzr ;zr ofjzdh j'Jh, w/ok nkfyoh fJPe th pD/Arh < ;wKjh dZ;/rk ```

^oftzdo oth

Page 643: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 643

Nkg{nK dh nksw^eEk

“nkgD/ nkgD/ Nkg{” w/ok nZmtK ejkDh^;zrqfj j?, fi; ftu w/ohnK 9 ejkDhnK ns/9 jh ekft^eEktK s/ rZd^ekft^eEktK Pkfwb jB. 1984 ftu w/ohnK ;[wZuhnK ejkDhnKdk fJe ;zrqfj “nxotk;h” th Sfgnk ;h fi; ftu w/o/ gfjb/ S/ ejkDh^;zrqfjnK dhnKejkDhnK ;zefbs ;B. fJ; ftu nkgD/ nrkwh ejkDh^;zrqfj “ezfgT{No ebuo” dhnK d'BthnK ejkDhnK th w?A gk fdZshnK ;B. 1989 ftu w/ohnK uous ejkDhnK dk fJe ;zrqfj“;w/A d/ Bkb Bkb” gqekPs j'fJnk fi; ftu jZEb/ ;zrqfj dhnK fszB BthnK ejkDhnK d/Bkb gfjb/ ;Zs ;zrqfjnK dhnK 44 uofus ejkDhnK Pkfwb ehshnK rJhnK ;B.

jZEb/ ;zrqfj dh jo ejkDh fiZE/ w/o/ Bkb fe;/ Bk fe;/ o{g ftu i[Vh j'D dh ;KMftu go[Zsh j'Jh j?, T[E/ fJe Nkg{ tKr t;s{ s/ o{g d/ gZy'A nkgDh tZyoh s/ ftbZyD gSkDth oZydh j?.

‘s?A eh dod Bk nkfJnk’ ejkDh gotk;h fdqPNh s'A gzikp dh d[yKse ;wZf;nk s/ ;zskgpko/ jh fJe gqsheow j?. pkeh dhnK ejkDhnK Ikfjok s"o ’s/ fJ;soh g[oy d/ pj[w[yhnkg;h foPs/ Bkb d'^uko j[zdhnK j'JhnK th, J/; wkfXnw okjhA nkg'^nkgD/ tZyo/ nzdkIftu ihtB d/ tZy tZy gfjb{nK ƒ ;wMD, ;wMkT[D d/ nwb d[nkok, eZE s/ tZE dh BthApks gkT[AdhnK jB.

ekft^eEktK s/ rZd^ekft^eEktK d/ Bt/A o{gkeko d/ wkfXnw d[nkok w?A ;dk jh ;{yws/ ekft^eEkth ;fEshnK Bkb d' uko j[zdk fojk jK. J/E/ nkD e/ ekft, ekft BjhA ofjzdks/ eEk, eEk BjhA ofjzdh, ;r'A ;G e[M N[ZN, GZi fJe d{i/ ftu ;wk iKdk j?. J/; N[ZN,GZi d/ ouBkswe nwb d[nkok fJ; d/ w[V i[VB ’u'A jh J/; o{gkeko dh ftbZyD fJekJhdk ;fji^iBw j[zdk j?. ekft s/ eEk dhnK otkfJsh gfoGkPktK J/; o{gkeko d/ w/u BjhAnkT[AdhnK. fpzp ’u'A fpzp s/ fuzBQ ’u'A fuzBQ fBebd/ s[o/ nkT[Ad/ jB. r?g; (Gaps) dhnKrfjokJhnK ftu ftuodh eEk^szd s/ ekfte owI ghvh s/ ifNb j[zdh s[oh iKdh j?. Ugok,Ugok fijk ekft^eEkth wkj"b th gSkfDnk gSkfDnk bZrdk j?. ftu^ftu uwsekoh uweko/(Flashes) nZyhnK s/ ;[osh ƒ u[zfXnk e/ th e[M ;[Mkn, ;wMk iKd/ jB. ;'uD, ;wMDbJh wip{o eo fdzd/ jB. ed/ fJj ftukoK dh eEk j[zdh j?, ed/ nfj;k;K dh ns/ ed/fJBQK d'jK d/ gotkj dh. ed/ fJBQK d'jK dk ;w[Zuk gqGkt. fJ;/ bJh fJ; ftu doPB th

Page 644: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK644

j? s/ fdqPNh th. ftnzr id'A fJ; d/ \who ftu ;wk iKdk j?, sK fJj iZokj (Surgen)ns/ T[; d/ n"IkoK dk o{g th XkoB eo b?Adh j?.

J/; Bt/A o{gkeko ƒ ftdtkBK s/ gkoy{nK B/ fe; ykB/ ftu oZy e/ ftukoBk j? < ekftd/ iK eEk d/ < fJj T[jBK dh ;wZf;nk j?. w?A nkgD/ ekft^BkNeK tKr jh J/; Bt/A o{gkekoƒ th ih ftuoe/ f;oi fojk jK.

2w?A gotk;h gzikph b/yeK dh T[; Pq/Dh Bkb ;zpzXs jK, fi; ƒ gotk; G'rfdnK,

G[rsfdnK th fJe bzw/ ;w/A se Gkosh gzikph ;kfjs dh w[Zy Xkok dk fJe nfBZyV nzr;wfMnk iKdk fojk j?. T[d'A ni/ ;[d/Ph s/ gotk;h gzikph ;kfjs dh nZi tKr fBZyVthArZb BjhA ;h uZbh.

gotk;h gzikph ;kfjs ƒ tZyoh P/qDh ftu oZy e/ goyD dh u/sBk ;kv/ ftdtkBK s/gkoy{nK ftu 1980 ftu fJzrb?Av ftu j'J/ ftPt gzikph ;zw/bB s'A pknd jh iZE/pzde o{gftu gqrN j'Dh P[o{ j'Jh ;h. fJ; d"okB nZm ;kb w?A ehBhnk ftu fojk s/ 5^6 ;kbe?B/vk ftu th, go 1980 s'A gfjbK w/o/ ;kfjs ƒ Gkos dh w[Zy^Xkok Bkb i'V e/jh ftukfonk iKdk fojk j?. ;ZmftnK ftu Gkos ftu uZbh gq:'rPhb bfjo Bkb ;zpzXsftP/PD sK nZi se th w/o/ Bkw Bkb i'V/ iKd/ jB.

ihtB ns/ ;kfjs, d'jK ftu jh, w/oh gotk;^:ksok 21 iBtoh 1967 Bz{ P[o{ j' rJh;h, id'A w?A pzpJh dh pzdorkj s'A w[zpk;k (ehBhnk) bJh ;wz[doh ijkI cfVnk ;h. fJjrZb tZyoh j? fe d/P s/ gqd/; d'jhA EkJhA ofjzfdnK ;fEsh L “wB gqd/;h i/ Ehnk, ;Gd/; gokfJnk” tkbh jh pDh ojh j? L

ed/ sK w";w pdb/rk jhp/xfonK Bz{ fwb ikJ/rkd/; ed/,ed/ xotk;.d/P p/rkBk j'fJnk,nkgDk d/P p/rkBk j'fJnk.gfjbK d/P ofjzfdnK fJzi ;h,j[D gqd/; ofjzfdnK fJzi j?.nkgDk d/P e:k j? fgnko/ <nkgDk d/P sK e/tb w?A jK.nkgD/ d/P (“nkgD/ f\bk|”^1986)

w/oh ejkDh ‘n?toh w?BI tkNo’ d/ w[Zy feodko ehBhnk bJh ;|o P[o{ eofdnK jhw?ƒ ;w[zdoh ijkI ftu fwb rJ/ ;B. w[zpk;k (ehBhnk) sZe gj[zufdnK fJj ejkDh, fjzdwjK^;kro ftu ;|o eofdnK, w[ezwb o{g ftu fby bJh rJh ;h. ndkefwe s/ seBheh

Page 645: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 645

GkPk d/ BIohJ/ s'A gotk;h ihtB Bkb ;zpzXs gzikph ftu fJj PkfJd w/oh jh gfjbh ejkDhBjhA ;h, ;r'A j' ;edk j? fe ;w[Zu/ gotk;h gzikph ;kfjs dh th fJj gfjbh ejkDh jhj't/. pzpJh s'A w?A 21 iBtoh, 1967 ƒ s[fonk ;K ns/ eokuh s/ PhPbI s'A j[zdk 3 cotoh,1967 ƒ w[zpk;k gj[zuk ;K. J/; ejkDh dk ouBk ekb fJ; ;w/A ftueko jh fwfEnk ik;edk j?.

J/; ejkDh s'A Y/o fuo gfjbK 1960^61 ftu Gkos ofjzfdnK, w?A fJe j'o ejkDh‘gk;g'oN’ fbyh ;h, fi; dk w[Zy feodko fJzrb?Av ftu ewkJh bJh frnk fJe g/Av{ gzikphj?. fJ; ejkDh dk BkfJe id'A S[ZNh eZND ns/ xo tkfbnK ƒ fwbD tk;s/ Gkos gosdkj? sK T[; dh gsBh, T[; dh gsBh BjhA ofjzdh, ;r'A T[; d/ S'N/ Gok d/ pZu/ dh wK pDu[Zeh j[zdh j?.

gzikphnK d/ gotk; XkoB eoB ekoB gzikph iB^ihtB fi; B?fse, Gkt[e, nksfwe,;wkie s/ ftneshrs ehwsK s/ foPfsnK dh N[ZN^GZi d/ ;zskg ftu'A r[Ifonk j?, fJj ejkDhT[;/ dk ;kyPks s/ gqGktPkbh fuso j?. iK fJzi efj bU fe gzikphnK d/ gotk; XkoBeoB Bkb Gkos ftu tZ;d/ T[BQK d/ fBeN gotkoK T[~s/ eh gqGkt fgnk < fJj ejkDh T[;/bzwhA dk;skB dk gzikph rbg ;kfjs ftu w[ZY pzBQD dk dkntk eodh j?.

i[bkJh s/ nr;s 1968 ftu w?ƒ ehBhnk s'A fJzrb?Av s/ coK; dh :ksok eoB dkw"ek fwfbnk. w/oh J/; :ksok d/ ;Zio/ nB[GtK ’u'A fszB ejkDhnK dk iBw j'fJnk. fJBQK’u'A d' ejkDhnK ‘ngokX^w[es’ s/ ‘wPhBK ns/ nkswjhD j[zd/ ftnesh’ dk ;zpzX fJzrb?Avftu tZ;d/ gzikph feodkoK Bkb j? ns/ shih ejkDh ‘g?o; dh e[Vh’ w/o/ g?o; ftu j'J/nB[Gt^irs Bkb f;ZXk ;zpzX oZydh j?. fJj fszB ejkDhnK th w/o/ ejkDh^;zrqfj “Pfjoftu izrb” (1969) ftu Pkfwb jB. J/; ;zrqfj ftu Pkfwb pkeh dhnK S/ ejkDhnK dk;zpzX i/ ehBhnK ftu jzYkJ/ w/o/ nB[GtK Bkb j? sK fJe ejkDh ‘wkD; iBw’ f;ZX/ s"o s/Gkos Bkb th ;zpzXs j?. w?A fizBh tkoh Gkos gofsnk jK, e'Jh Bk e'Jh ejkDh T[FzrbhcVh w/o/ Bkb w/o/ gotk;h ihtB ftu Io{o gos nkT[Adh ojh j?. ukj/ fJj ejkDh Gkosftu bZrh n?woi?A;h Bkb ;zpzXs j't/ (‘e?B;o’) s/ ukj/ dkoPfBe s/ d[yKse^;[yKse xNBkBkb (‘d; toQ/ bzwh BhAd’). fJj d't/A ejkDhnK w/o/ ejkDh ;zrqfj “fiZE/ dhtkoK BjhA” (1978)ftu Pkfwb jB. fJ;/ soQK ‘ezfgT{No ebuo’ ejkDh^;zrqfj (1985) ftu Pkfwb fJe j'oejkDh ‘Pjhd dh wK’ th T[u/uk fIeo wzrdh j? feT[Afe fJ; ftu gzikph feodko dh i[Mko{;{owskJh ƒ fpbe[b jh fBt/eb/ nzdkI ftu g/P ehsk frnk j?.

i' b/ye ih ftuo e/ fbydk j?, T[;dhnK ouBktK ftu nfijh ftftXsk pDh ofjzdhj?. w/ok sK f;XKs jh fJj fojk j? fe ouBk, ouBjko/ dk f;oiDkswe nkgk (self)j[zdh j? ns/ ;[fjod nB[Gt T[; dh ohVQ dh jZvh. nkgD/ J/; f;XKs dk fIeo w?A “w"Bjkd;/” (ekft^;zrqfj) dh G{fwek ftu th eo fdZsk ;h. J/; ;zrqfj ftu 1965 s'A 66 sZeGkos ftu ofj e/ fbyhnK w/ohnK eftsktK Pkfwb jB s/ iBtoh 1967 ftu fJj ;zrqfjgqekPs j' frnk ;h.

nkgD/ nkg ƒ fJzrb?Av ns/ T[~soh nwohek nkfd ftu tZ;/ j'o gotk;h gzikph

Page 646: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK646

b/yeK Bkb'A fBy/VB bJh J/; sZE dk fIeo io{oh ;h. fJ; ;w/A sZe tX/o/ gotk;h gzikphb/ye, pd/PK ftu ofjD d/ pkti{d th, Gkos pko/ iK fJzi efj bU fe gzikp ftu jzYkJ/nkgD/ nB[GtK pko/ jh fbyh ik oj/ ;B. yk; eo fJzrb?Av ftu t;/ gzikph b/ye, i[e/Adoh b/ye ;Gk s/ gqrshtkdh o'wK;tkdh Xkok Bkb i[V/ j'J/ ;B, fJe bzw/A ;w/A seJ/; o[uh dk jh fPeko oj/ jB. fJ; d/ eJh ;wMD:'r ekoB th jB. J/E/ nkD e/ tZ;/gVQ/ fby/ gzikph ;kfjsekoK ƒ T[jBK dh :'rsk nB[;ko B"eohnK Bk fwbhnK. gVQ/ fby/u/szB ftnesh ƒ T[do g{osh bJh ;ys fe;w dh fi;wkBh wId{oh eoBh g? rJh. vkH;[oihs jK; s/ vkH ;kX{ f;zx nkfd Gow^yzvs j' e/ tkg; Gkos w[V nkJ/.

ehBhnk, :{og ns/ ncohek d/ j'o d/PK ftu t;d/ gzikph b/yeK ƒ feZs/ T[jBK dh:'rsk nB[;ko jh fwbd/ oj/. ehBhnk ftu w?A, wfjow :ko s/ nikfJp ewb ;?ezvoh ;e{bftu nfXnkge fB:[es j' rJ/ ;K. nihs ;fs GKpok fgqz;hgb ;h. ;'jD f;zx i'P dknkgDk eko'pko ;h. ;thvB ftu ;sh e[wko brGr coh bK; b/ye jh ;h, go T[; dhgsBh ƒ T[; dh :'rsk nB[;ko feZsk fwfbnk j'fJnk ;h. ;ftNIob?Av ftu d/t B/ nkgD/nkg ƒ nkX[fBe fuZsoeko d/ o{g ftu ;Ekgs eo fbnk s/ fJ; d/ f;o T[~s/ eftskoudk fojk.

go fJzrb?Av d/ gzikph b/yeK ƒ tZvhnK tZvhnK fvrohnK j'D d/ pkti{d th T[j ezweoB/ g? rJ/, i[ iK sK fi;wkBh w[PZes tkb/ ;B s/ iK T[j fiBQK ƒ Gkos dh fuZN^ekboh(tkJhN ekbo) efwT{fBNh fxqDk dh fBrkj Bkb t/ydh s/ j/mbhnK Pq/DhnK d/ ezw Xzd/ ;wMdh;h. fJ;/ bJh fJe x[NB fijh d/ wkj"b ftu tZ;d/ ns/ wkBf;e ;zskg G'r oj/ fJjb/ye gZSwh ihtB ftu y[ZbQ y/vD dh EK j/ot/ dh GktBk dk fPeko j' rJ/. fJ;/ bJh fJjfJzrb?Av ftu ftuod/ nkgD/ ;wekbh gZSwh ihtB dhnK ftftXsktK Bkb Bk sK e'Jh ;KMjh gk ;fenk ns/ Bk jh gq;go ;wM ;{M dk e'Jh ;KMk Xoksb jh ekfJw eo ;fenk.

nwohek s/ e?B/vk ftu vkH r[ow/b s/ vkH irihs pokV nkfd Bz{ i/ T[jBK dh :'rsknB[;ko ;w/A^;w/A ftPt ftfdnkfbnK ftu B"eoh fwbdh ojh sK ;D/ w/o/, e/;o f;zx(Bktfb;N) s/ r[ouoB okwg[oh tor/ b/ye th w[ZYb/ ;zy/g fij/ ;zxoP T[gozs nkg'^nkgD/feZfsnK ftu J/E/ nkD e/ g{oh soQK ;Ekgs (settle) j' rJ/. id'A fe B"itkB ghVQh d/tX/o/ gzikph b/yeK Bz{ J/E/ nk e/ th nD;[ykt/A wkj"b s/ jkbks ftu u'yk nkofEe ;zxoPeoBk fgnk. nkgDh ftfdne :'rsk ƒ tXkT[D ns/ j'o No/fBzr b? e/ J/Xo fe;/ feZs/:'r pBkT[D bJh T[jBK ƒ T[u/o/ :sB eoB/ gJ/. fJBQK B"itkBK dhnK fbysK th fJe bzw/;w/A se Gkos ftu jzYkJ/ nkgD/ nB[GtK, gqrshtkdh, o'wK;tkdh Xkok ns/ Be;btkdh bfjoBkb jh i[VhnK ojhnK. fit/A fit/A BthA u/sBk nXhB J/Xobk ihtB fJBQK dh ;wM s/ geVftu nkT[Adk frnk, fst/A^fst/A gSV e/ jh ;jh fJBQK d/ ;kfjs ftu th T[; dk ;zuko j'DkP[o{ j' frnk.

fJe bzw/A ;w/A sZe T[~soh nwohek, e?B/vk s/ fJzrb?Av d/ nfij/ b/ye gZSwh ihtB Bz{fJe nkT{N^;kJhvo (outsider) tKr ftZE ’s/ ofj e/ jh t/yd/ oj/ jB. fJ; ftu T[j fGZiBk ;e/. fJ; ftu y[ZbQ e/ ;kj Bk b? ;e/. fJ; dhnK ehwsK ns/ nkgDhnK ehwsK

Page 647: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 647

s/ fJZSktK ftueko nkg;h ;wM s/ ;wM"s/ dk e'Jh ;KMk Xoksb Bk ekfJw eo ;e/.1980 ftu fJzrb?Av fty/ j'Jh ftPt gzikph ekBcoz; B/ th fJBQK b/yeK ƒ nkgD/ fJ;

gSV/t/A gqsh ;[u/s ehsk. fJ; ;w/A sZe fJBQK ’u'A pj[s/ b/ye gVQ fby e/ iK No/fBzr b?e/, Gkosh edoK^ehwsK nB[;ko, uzr/ feZs/ ngDk u[Ze/ ;B. J/; bJh J/; gSV/t/A Bz{d{o eoB bJh fJBQK B/ s/Ih Bkb gotk;h nB[GtK T[~s/ nXkos ouBktK eoB tZb tX/o/o[uh ftykJh.

itkBh ftu nfj;k; s/ fuzsB dh i[ fPZds j[zdh j?, fJBQK ouBktK ’u'A, tX/o/eoe/, T[j rkfJp j? feT[Afe T[wo d/ J/; w[ZbtkB ;w/A ƒ fJBQK b/yeK B/ Bt/A nB[Gt jzYkT[Dns/ T[BQK pko/ fbyD dh EK, nkgDh nkofEesk ;[XkoB s/ iK fe;/ wB^fJZSs feZs/ d/ :'rj'D bJh ftZfdnk gqkgsh iK fe;/ j'o Nq/fBzr d/ b?D d/ b/y/ bk fdZsk. fJBQK B/ Gkos ftuBthnK ikfJdkdK yohdhnK. gotk; ftu w"or/I T[~s/ xo b? e/ coh (Free) eotkJ/.

j[D fJBQK e'b pj[sks j?. uzrk feZsk j? s/ tkX{ ;wK th i[ tX/o/ eoe/ gVQB fbyDftu jh phsdk j?.

;pZp dh rZb j? fe w?ƒ fJBQK jkbksK ’u'A J/; jZd sZe BjhA r[IoBk fgnk. ehBhnkftu 8 ;kb ns/ e?B/vk ftu (w[ZYb/ 37 fdBK dh wId{oh SZv e/) 15 ;kb w?A ;?ezvoh ;e{bftu nfXnkgB jh ehsk j?. nfXnkgB d/ feZs/ ftu fJBQK d/PK ftu ftjb pj[s j?. S[ZNhnKjh S[ZNhnK jB. J/E/ e?B/vk ftu n;hA e[b 190^192 fdB ;e{b iKd/ jK. fJBQK ftu'A th15 fdB ;kvh phwkoh dh S[ZNh bJh j[zd/ jB ns/ 5 feZskekoh f;ybkJh ns/ ekBcoz;K bJh.jcs/ ftu e/tb 5 fdB ezw eoBk g?Adk j?. bzu po/e s/ fsnkoh d/ ;w/A Bz{ SZv e/ fdjkVhftu nfXnkgB dk ekoi e/tb uko ;kY/ uko xzN/ se jh ;hws j' iKdk j?. nfXnkgBth nzro/Ih ;kfjs, nzro/Ih GkPk, ;kfjs^ouBk, gZsoekoh ns/ y'i^ftZfdnk nkfd ftfPnKdk. fJBQK ;G dk ;kfjs^ouBk Bkb f;ZXk ;zpzX j?. S[ZNhnK d"okB d/P pd/P dh :ksok ns/Bt/A nB[GtK dh ewkJh s/ fco fNe e/ fbyD d/ ekoi ftu bhB j'Dk fJe B/w tKrw/oh P\;hns dk nzr pD u[Ze/ jB.

w/ok ;kfjs w/o/ ihtB dk PhPk j?. 1955^56 ftu id'A w/oh ebw B/ fe;/ gfjbhgb/mh ouBk d/ BeP T[xkV/ ;B, s'A b? e/ nZi sZe ebw dk fJj ;|o brksko ikoh j?.Gkos, ehBhnk, e?B/vk, nwohek s/ :{og nkfd j'o d/P w/oh f;oiDkswe :ksok d/ pdbd/;zdoG jh jB. ftdtkBK s/ y'ikoEhnK ƒ w/ok ;kfjs fJe bVh ftu gVQBk gt/rk, sK jhT[j fJ; dk ;jh^;jh w[Zb th gk ;eDr/ ns/ fJ; ƒ pkeh d/ gotk;h ;kfjs Bkb'AfBy/V th ;eDr/.

fJj w/oh Iksh okJ/ j? fe gotk;h s/ ;[d/Ph ftu ;kfjs dh tzv :'r BjhA j?. fJjf;oc nkb'uBkswe ;"y bJh jh fJe f;Xoh fijh soehp j?, fi; ƒ ;kv/ nkb'ueK B/ezw^ubkT{ Yzr Bkb tos fbnk j?. ;kfjs dk, ;kfjs pDBk Io{oh j?. T[j ukj/ gzikp ftufbfynk ikt/, Gkos d/ j'o ;{fpnK ftu iK d[BhnK d/ fe;/ j'o d/P ftu.

e/tb J/; bJh fe nfij/ ;kfjs ftu B;bh ftseo/ s/ j/ot/ dk fIeo j?, J/; ƒgotk;h ;kfjs rodkBDk, T[fus ;'u dk ;{ue BjhA j?. j/otk s/ ftseok ;op^ftnkgh ;Zu

Page 648: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK648

jB. fJe gzikph Bkb, fJBQK d'jK ;ZuK iK ehwsK d/ gq;zr ftu ebeZs/ iK Bkrkb?Av s/ nk;kwftu th T[j jh phs ojh j't/rh i[ fJzrb?Av, T[~soh nwohek, :{og iK wZXg{op d/ fe;/j'o d/P ftu. id'A e[Vh ftnkj eotk e/ gfjbh tko ;"jo/ xo nkT[Adh j? sK T[j thj/ot/ dk fPeko j[zdh j?. fe;/ fJe GkPkJh s/ ;fGnkukoe fgS'eV ƒ Bkb b? e/ id'A e'JhGkos tor/ nkgD/ jh pj[^;fGnkukoe s/ pj[^GkPkJh d/P d/ fe;/ j'o yzv ftu iKdk j?,sK T[j yzv fe;/ soQK th pd/P Bkb'A s/ iK T[; d/ gqsheow Bkb'A T[~Go/ j/ot/ iK nB[Gtehs/ ftseo/ Bkb'A xZN BjhA j[zdk. fJe gP{ th id'A yohd e/ BthA EK ’s/ fbnkfJnk iKdkj?, sK T[j th Ugok wzBdk j?. gZm/ BjhA yKdk. ojh rZb ftseo/ dh. fij' fijk ftseokGkos ftu iks gks, Xow, Pq/Dh s/ nkofEe nkXko T[~s/ j[zdk fojk j? iK j[D j' fojk j?,J/Xobk ftseok sK T[; d/ bkr/^skr/ th BjhA Y[Zedk.

b'V j? fe ;kv/ ftdtkB, gkoy{ s/ y'ikoEh ;"yhnK s/ f;XohnK fijhnK grvzvhnK dknk;ok b?D dh EK gzikph ;kfjs Bkb rzGho o{g ftu d;sgzik b?D. J/; d/ jkD d/ pDB.nkb'uBk d/ ekoi ƒ fJe rzGho fB:zsoD d/ o{g ftu ngBkT[D. J/; ekoi dh g{osh bJhT[jBK ƒ g{ot fBPfus s/ pDhnK pDkJhnK XkoBktK ns/ fsEh^w[es (out dated) ckow{fbnKdk fsnkr eoBk gt/rk. fwjBs, brB ns/ gfoPow d[nkok f;ois ;kfjs dh gZXo T[~s/gjz[u e/ fJ; ƒ ;wMDk gt/rk. g{ot^fBPfus sVkrhtkdh wkgdzvK dk fsnkr eoBkgt/rk. ;kfjs dh f;oiD^wo:kdk s/ T[; d/ ouB^eqw s/ gotkj ’u'A T[; d/ wkgdzv y'iD/g?Dr/. J/; ;kfjs ftu i[ j? BjhA, T[; ƒ Yz{vD dh o[uh dk fsnkr eoBk gt/rk. J/; ftui[ e[M j?, T[; ƒ y'iDk gt/rk.

J/; ;zrqfj ftu Pkfwb ejkDhnK 1955^56 s'A fBozso ikoh w/oh eEk^:ksok dk jhfJe ni'ek gVkn jB. gfjb/ Gkr dhnK ejkDhnK dk ouBk ekb 1985 s'A 1992 sZedk j? id'A fe ekft^eEktK s/ rZd^ekft^eEktK 1980 s'A 1990 d/ ;w/A d"okB fbyhnKrJhnK jB.

w/ohnK ejkDhnK ;w/A ;w/A fJzrb?Av (‘d/; gqd/;’), e?B/vk (‘c[btkVh’, ‘e?B/vk^dogBfJzNoB?PBb’, ‘fJzv'^eB/vhnB NkfJwI’ nkfd) ns/ Gkos (‘ne;’, ‘ftebg’, ‘nZyo’, ‘gzikphfNqfpT{B’, ‘ikrqsh’, ‘b'n’, ‘gotk;’ nkfd) ftu SgdhnK ojhnK jB. nk; j? fe nkg'^nkgD/Nkg{nK T[~s/ p?m/ gkme ns/ nkb'ue w/o/ fJBQK Nkg{nK ƒ Gog{o j[zrkok GoBr/.

^oftzdo oth

Page 649: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 649

nkfdek

“fiZE/ dhtkoK BjhA” w/ok S/tK ejkDh^;zrqfj j?. fJ; ;zrqfj dhnK ejkDhnK w?An|ohek, nwohek, e?B/vk, fJzrb?Av, Gkos ns/ :{og nkfd d/PK ftu x[zwfdnK, ihthnK,fusthnK ns/ fbyhnK jB. fJBQK ejkDhnK d/ gkso rb'pb sEk pqjwzve u/sBk d/ nB[:kJhjB. fJe ;[zdo s/ ;zg{oB ;z;ko dh ebgBk ns/ ;[cBk T[BQK dk ;[Gk j?. T[j tZy^tZy ozrK,B;bK ns/ XowK d/ j[zd/ j'J/ th ;w[Zuh wB[Zysk d/ efbnkD ftu ftPtk; oZyd/ jB. T[BQKdk wkB;e ;z;ko Gkt/A nB/e GKs dhnK fto'XsktK, rzqEhnK ns/ ifNbsktK dk fPeko j?go T[j fJB;kB ns/ fJB;kBhns gqsh pV/ ;gPN jB. fJe ejkDh dk gkso efjzdk j?L

“;zd/j e/tb ;[zdosk ns/ fgnko Bkb jh d{o j' ;ed/ jBl g{oB ns/ ftnkge ;[zdoskBkb. w/ok ftPtk; wB[Zy j?, wB[Zysk j?—nkgDhnK ;rbhnK fto'XsktK ;w/s. i/ jo fJewB[Zy nzdo'A pkjo'A ;[jDk pD ikt/—;[jDk t/y/, ;[jDk ;[D/, ;[jDk eo/, ;[jDk p'b/, ;[jDk;goP/, ;[jDk ;zebg/—sK fJj ;kok ;z;ko, fJj ;kok pqjwzv fJe g{oB s/ ;iht ;[zdoskpD ;edk j?.”

fJBQK ejkDhnK s/ fJBQK d/ gksoK gqsh w?A pj[sk e[M BjhA fbyDk ukj[zdk.jK, fJ; g[;sedh soshp ;zpzXh e[M Io{o efjDk ukjKrk. fJj g[;se d' GkrK ftu tzvh rJh j?. gfjb/Gkr ftu B"A ejkDhnK jB, i[ w?A fgSb/ uko ;kbK ftu fbyhnK jB. d{i/ Gkr ftu w?Aj[D se fbyhnK ekft^eEktK, fteEktK ns/ rZd^ekft^eEktK Pkfwb ehshnK jB.

nk; eodk jK fe ;[fjod gkme, b/ye ns/ nkb'ue fJBQK ejkDhnK ƒ wkDBr/—T[BQKdk fJBQK ejkDhnK ƒ wkDBk jh w/o/ bJh fJe nfijk w{e jz[rkok f;ZX j't/rk, i' w?ƒ fJ;ykBkpd'P fIzdrh d/ jo fJe gVkn ’s/ nkgDh wks^GkPk dh ;/tk bJh gq/odk oj/rk.

^oftzdo oth

Page 650: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK650

nkfdek

e[M nkgD/, e[M ‘w?bh g[;se’ pko/

fJe ftnesh dk fJe' ;w/A eth s/ Bkb Bkb fJe ejkDheko th j'Dk nkgD/ nkg ftupVh fdbu;g, tfuZso ns/ ft;w?ekoh xNBk j?. yk; eo T[; ;w/A id'A eftsk ns/ ejkDhnkgDh f;oiDkswesk d/ d' tZy tZy ;kfjs^o{gK ftu fBek; bZGD d/ nwb d/ d"okB fJed{i/ d/ fto'X j'D dh EK fJe d{i/ d/ g{oe j' fBpVB sK fJe dh ouBk d{ih dh gq/oBk ;o'spD iKdh j?. w?ƒ uzrh soQK :kd j? fe 1961^62 ftu fJe ;kfjse Pkw d/ d"okB ibzXoftu w?A d/ftzdo ;fsnkoEh, nikfJp ewb, fjzdh d/ eth froik e[wko wkE[o s/ T[BQK dheth gsBh Pe[zs wkE[o eftsk ftu ;w/A d/ sq?ekb w[yh ;zebg d/ ;pzX ftu rZbK eo oj/;K fe rshPhb ;w/A dk fJj ;zebg ihtB ns/ ;wki dhnK pdbhnK j'JhnK gq;fEshnKd/ ;zdoG ftu fet/A ouBk dk fJe pbtkB gq/oBk ;o's pD ;edk j?. rZbK rZbK ftu jhBthA eftsk ftu ftdwkB eEk^sZs ns/ BthA ejkDh ftu ftuod/ ekfte^sZs dk th fIeonkfJnk. T[BQK fdBK ftu nfijhnK eftsktK ns/ ejkDhnK d/ T[sfeqPN gqwkD Gkt/A pj[sxZN fwbd/ jB go fJj Io{o t/fynk ik ;edk ;h fe ;kv/ eth s/ ejkDheko u/szB ns/fBwB^u/szB o{g ftu fJ; gk;/ tZb fyZu/ Io{o nk oj/ ;B.

T[; ;w/A ouh rJh eftsk ftu yk; eoe/ ;w/A dk sq?ekb w[yh ;zebg fJe ftP/PT[gbpXh f;ZX j'fJnk ;h, feT[Afe fJ; B/ T[; ;w/A dh gq:'rPhb bfjo ƒ fiZE/ fBZro s/;koEe nkXko gqdkB ehs/ T[~E/ fJ; bfjo dh eftsk ƒ nkgDh g{ot^ekbh Xkok dh eftskBkb'A fJe tZyok, tfuZso s/ fBt/ebk o{g th gqdkB ehsk. g{ot^ekbh Xkok d/ ;woEe b/yeKs/ nkb'ueK d/ nzBQ/ fto'X dh o[uh B/ BthA eftsk dh fJ; gqkgsh ƒ Gkt/A e[M ;w/A bJh nZy'Ago'y/ eoB dk :sB ehsk go ;wK gk e/ id'A fJ; o[uh T[~s/ T[BQK dk soe jkth j'fJnk sKftzr tb gk e/ T[j fe;/ Bk fe;/ o{g ftu BthA iK nkX[fBe ekft^Xkok dh ;EkgBk ftu ndkehs/ gq:'rPhb bfjo d/ jK^gZyh o'b ƒ dZph IpkB ftu ;theko eoB bZr gJ/.

1961 s'A 1970 se d/ djke/ ftu eftsk s'A fpBK ;kfjs d/ fe;/ j'o o{g bJh J/B/tkd fttkd dk ftPk Bk pD ;eDk th fJ;/ rZb ƒ f;ZX eodk j? fe ;kfjs d/ pkeh o{gKftu Bt/A gfotosB i/ pV/ Xhw/A s/ fte'fbso/ o{g ftu nkJ/ th sK T[BQK dk e'Jh ;w[Zukfpzp Bk pD ;fenk. T[; ;w/A eosko f;zx d[Zrb, d/ftzdo ;fsnkoEh, nzfwqsk gqhsw, ;[oihsf;zx ;/mh, r[bIko f;zx ;zX{, ;[ypho, nihs e"o s/ pknd ftu ;sh e[wko dhnK

Page 651: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 651

fte'fbsohnK ejkDhnK ƒ SZv e/ j'o pj[s xZN ejkDhekoK ftu fJj ekfte sZs t/yD ftunkJ/. r[bIko f;zx ;zX{ s/ nihs e"o ƒ SZv e/ T[go'es ejkDheko iK sK ejkDheko j'Dd/ Bkb Bkb eth th jB, fit/A ;fsnkoEh, d[Zrb, nzfwqsk, ;[ypho, ;sh e[wko s/ iK fe;/;w/A eth ofj u[Ze/ ;B (fit/A ;/mh).

fJ; gq;zr ftu id'A w?A nkgD/ ouBkswe nwb tZb Mksh wkodk jK sK w?ƒ wfj;{;j[zdk j? fe w/ohnK ejkDhnK s/ eftsktK xZN iK tZX wksok ftu ;dk jh fJe d{i/ dhnKg{oe ojhnK jB. w/o/ ekft ;zrqfj “fpzd{” (1965) ftu ;zebs fJe eftsk ‘s;tho’ B/w?ƒ “i[ow d/ gkso” ejkDh^;zrqfj ftu Pkwb ejkDh ‘PhP/ tkbh fuVh’ fbyD dh gq/oBkfdZsh. fJ;/ soQK T[; ;w/A fbyhnK w/ohnK e[M j'o ejkDhnK s/ eftsktK ftu fJe d{i/ d/g{oe j'D d/ gqwkD fwbd/ jB. T[; ;w/A PkfJd w?A th T[go'es ejkDhekoK tKr u/szB iKfBwB u/szB o{g ftu ouBk d/ fJ; nwb ftu'A bzx fojk ;K.

ngq?b 1971 ftu id'A w?A nwohek iKfdnK, ezgkbk, e?o', o'w, fIT{foe s/ g?o; s'Aj[zdk j'fJnk fJzrb?Av gj[zfunk sK fJ; sZs dh ;ZukJh ƒ w?A pV/ u/szB o{g ftu fPZds BkbnB[Gt ehsk. fJzrb?Av ftu w?A j|sk e[ iKfdnK s/ j|sk e[ nwohek s'A tkg;h T[~s/ nNfenk;K. T[BQK fdBK ftu pkjob/ d/PK s'A nk e/ fJzrb?Av ftu tZ;/ j'J/ b'eK ftu J/E'A dh B;bhftseo/ dh Bhsh nXhB nkgD/ nktk;h s/ iVQjhD j'D dh GktBk pVh gqpb ;h. fJ;/ nB[Gtd/ gqGkt j/m w?A fJe eftsk fbyh fi; dk PhoPe j? ‘;{oi mzvk j'D ’u pVh d/o ni/pkeh j?.’ J/E/ ofjD d/ d"okB w?ƒ 1968 s'A pknd fJe tkoh fco J/E'A d/ ;kfjsekoK Bkbfwb p?mD dk nt;o gqkgs j'fJnk. J/E'A d/ e[M p[ZXhihth s/ ;kfjseko T[BQK fdBK ftu nkws"o T[~s/ pzrbkd/P dhnK xNBktK s/ Be;bpkVh bfjo d/ gq;zr ftu pVhnK fJBebkph rZbKeoe/ ns/ eftsktK fby e/ nkgD/ nkg ƒ wjkB fJBebkph f;ZX eoB dk :sB eo oj/;B. ny"sh fJBebkphnK dk fJj o{g w?A 1969 ftu nkgDh Gkos c/oh d/ d"okB ns/ T[;s'A th Y/o fuo gfjbK Gkos ftu ofjzfdnK th nB[Gt ehsk s/ t/fynk ;h. fJj b'e ft;ehghAd/, w[or/ yKd/, PkBdko e'mhnK ftu ofjzd/ ns/ ihtB d/ jo n?P' nkokw ƒ gqkgs eoe/th fotki ti'A iK PkfJd P[rb s/ c?PB bJh nkgD/ nkg ƒ nkgDhnK ouBktK s/ pfj;Kftu wjkB fJBebkph s/ gqrshtkdh f;ZX eod/ ;B. id'A w?A bzvB s'A fBT{:koe bJh ftwkBftu p?mk sK nzX^wjK;kro T[~s/ T[vkB eofdnK fJ;/ nB[Gt B/ w/o/ e'b'A “fJe fBg[z;eb/ye dk nksw eEB” eftsk fbytkJh. fJj d't/A eftsktK 1972 ftu Sg/ w/o/ ekft^;zrqfj“w/o/ w";w dh tkoh” ftu Pkfwb jB. ;wK gk e/ fJj d't/A eftsktK w/o/ jZEb/ ejkDh ;zrqfjdh ejkDh ‘uZeot:{’ dk gq/oBk^;o's pDhnK. fBwB u/szB o{g ftu PkfJd fJ; ejkDh ftuw/ohnK d' j'o eftsktK ‘uZeot:{’ (fpzd{^1965) ns/ ‘eDQK’ (fdb dfonk ;w[zdo'A vz{x/^1961)d/ e[M sZs th fe;/ Bk fe;/ o{g ftu nk Pkfwb nkJ/ j'D. fJ;/ ftP/ ƒ w?A fJe Bt/A e'Bs'A ns/ fJe Bt/A o{g ftu nkgD/ fsnkoh nXhB ekft^;zrqfj dh fJe j'o eftsk ‘;[gB^G'rh’ftu th nfGftnes eoB dk :sB ehsk j?.

fJ; ;zrqfj dh fJe j'o ejkDh ‘p'ovw’ th fJ;/ gq;zr ftu nkT[Adh j?. w?A nkgD/nkrkwh ekft^;zrqfj bJh fJe eftsk ‘p'ovw’ fby e/ jfNnk ;K fe w?ƒ wfj;{; j'fJnk

Page 652: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK652

fe fJ; ftP/ T[~s/ fJe ejkDh th fbyh ik ;edh j?. p'ovw G[rsd/ wB[Zy dh ;'uD^fefonk(Thought Process) ;zpzXh gzikph ftu PkfJd fJj nkgDh fe;w dh gfjbh ejkDh j't/.seBhe d/ gZy s'A th fJj ejkDh T[u/uh g/yVh wzrdh j?. fJ; ftu gzgokrs ejkDh tkbhe'Jh fBozso xNBk^tkosk BjhA ubdh ns/ Bk jh w?A otkfJsh gkso T[;koh ns/ nkfd, wZXnzs tkbh ;{soe seBhe dh jh tos'A ehsh j?. ngq;zrs ne/t/A iK p'ovw dh nt;Ek ftuwB[Zy ;'u d/ fe;/ th pZMt/A fbze (szd iK ;zpzX) s'A fpBk fe;/ N[ZNt/A, fyzvt/A ;|o ƒ w?Ae[M gqGktK, fuzBQK s/ f;woshnK d/ cb?P p?e d[nkok gq;s[s eoB dk :sB ehsk j?.jo/e gqGkt Gkt/A gqrN o{g ftu fJe d{i/ Bkb e'Jh ;zpzX BjhA oZydk go fco th p'ovwdh wkB;e nt;Ek ftu T[sgzB j'Jh wB[Zyk ;'u ƒ fiZE/ fJj fJe Bt/A e'B s'A gq;s[s eodkj?, T[E/ fJ; Bkb sdo{gsk ;Ekgs eoe/ fJ; d/ ;w[Zu/ gqGkt ftu nG/d th j' iKdk j?.nkeko d/ gZy s'A fizBh fJj ejkDh S'Nh j?, ftuko d/ gZy s'A UBh jh ;zxDh.

‘gP{ j'D se’ fJ; ;zrqfj dh fJe j'o nfijh ejkDh j? fi; dk iBw fJe eftskfbyD s'A pknd j'fJnk. fJj eftsk w?A nkgD/ nkrkwh ;zrqfj ftu ‘g{oB ;[szsosk dh Gkbftu gzi gqGkt’ PhoPe j/m Pkwb eo fojk jK. fJ; eftsk dh w{b ;wZf;nk g{oB ;[szsoskdh Gkb (Search for complete and Perfect Freedom) j?. fJ; eftsk dhnK fJj s[eK L

gZsh gZsh feoBkNZ[NDk eDh eDhi/ o[Zy dh iVQ pZdb,sK o[Zy BjhA pDBk.

fJe bzw/ ;w/A se fiZE/ th w?A frnk, w/ok fgZSk eodhnK ojhnK. eh fJj g{oB ;[szsosk;zGt j? < i/ j? sK fe; o{g ftu < fe; wksok ftu < fJj ejkDh fJ;/ ;wZf;nk Bkb d'uko j[zdh j?. ejkDh d/ nzs ftu fJ; ejkDh d/ w[Zy gksoK dk gV^:EkoEtkdh (Superealist)gZXo T[~s/ i' ekfJnk gbN (Metamorphosis) j[zdk j?, T[j T[u/u/ fXnkB dh wzr eodk j?.fJ; ejkDh ƒ i' w?A ejkDh ftu eftsk efj fdnK sK nDT[fus BjhA j't/rk.

fJ;/ soQK w/ohnK j'o pj[s ;kohnK eftsktK fit/A, ‘b{g dh ghVQh’ (w"B jkd;/^1967),‘gq'whEhn;’, ‘fJe pZ[Xhihth dh nX'rsh’, ‘fjzd wjK;kro ftu’ (fdb^NqK;gbKN s'Apknd^1969), ‘w?H s/ Bdh’, ‘fJe BIw dk ;kE’, ‘w"s dh T[vhe ftu’, ‘j'D s'A Bk j'Dd/ ftueko’, ‘;N?o/bkJhI j'fJnk JhPto s/ gzi ;kbk :'iBk’ (Pfjo izrbh j?^1970),‘BkfJe^jhD :[Zr’, ‘izrb dk ;_o’, ‘fJe p[ZXhihth dk d[yKs’, ‘dkfJo/ ftu fxoh ;dh’ ns/‘p/fIjBk dod’ (w/o/ w"w; dh tkoh^1972) nkfd ftu fiE/ fe;/ Bk fe;/ o{g ftu ejkDhd/ sZs ftdwkB jB, T[~E/ j' ;edk j? fe ;wK gk e/ fJj eftsktK w/ohnK e[M ejkDhnKdk gq/oBk^;o's th pDB.

J/E/ fJj rZb efjDh th nB[fus BjhA j't/rh fe Gkt/A fJj eftsktK s/ ejkDhnK xZNiK tZX wksok ftu nzso ;zpzXs iK fJe d{i/ dhnK g{oe jB, fco th fJe tZyo/ ;kfjsd/ o{g d/ s"o ’s/ fJjBK dk nkg'^nkgDk w"be s/ ;[szso n;fsst j?.

Page 653: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 653

fJ; s'A gfjbK fe fJ; ;zrqfj dhnK j'o ejkDhnK pko/ w?A nkg e[M nkyK fJZE/ fJjIo{oh ikgdk j? fe w?A BthA ejkDh d/ ;zebg ;zpzXh nkgD/ ftuko ;zy/g o{g ftu gq;s[seoK. ihtB ftu ekjb, ;w/A s/ ftjb dh xkN, w[ekpb/ dh o[uh, T[d:'rtkdh ;ZfGnsk nkfdB/ ;kƒ gksoK s/ xNBktK d/ ft;Eko ftu ikD dh EK T[jBK d/ fe;/ ftbZyD, fBZyVt/A,fdB^fyZut/A, eZb/ ns/ nKfre o{g iK tosko/ se jh ;hws ofjD dh o[uh gqdkB ehshj?. n;hA fJ; GZi d"V tkb/ ihtB ftu o'I nB/eK ftneshnK ƒ fwbd/ jK—f;BfwnK,EhJ/NoK, BkJhN^ebZpK, ekch jkT{;K, pkoK (PokpykfBnK), ftwkBK, jtkJh nZfvnK s/ pIkoKnkfd ftu fe;/ dh fJe ndk, fe;/ dk fJe Ppd, fe;/ dk fJe fynkb, fe;/ dk fJegqsheow, fe;/ dh P?bh dk e'Jh fBZyVtK o{g iK e'Jh n;kXkoB rZb ;kv/ wB ftu y[ZGiKdh j?. ;kƒ J/Bh ftjb BjhA fe n;hA fgSb/ ;w/A d/ ftjb^Gog{o ihtB dh fefonknB[;ko T[; ftP/P gkso d/ ftneshrs, ;wkie, nkoEe s/ fgsoh ihtB pko/ ;[ft;EkorZbpks iK y'i eo ;ehJ/ s/ fco fJ; ;zdoG ftu toDBh P?bh d[nkok T[; dh otkfJshgkso^T[;koh eohJ/. ;r'A ni'e/ ihtB s/ nB[Gt dk nwb gfjukD ftu th e[M BkgfjukfDnk j'D s/ Bk gfjukD/ j'J/ ftu th e[M ikfDnk gfjukfDnk j'D tZb ;ze/s eodkj?. fJ;/ bJh id'A n;hA ihtB d/ tZy^tZy y/soK ftu b'eK ƒ fwbd/ jK sK nfijh tkoskbkgnkw ;[DB ftu nkT[Adh j?.

“j?b', eh s[;hA w?ƒ gfjukDd/ j' <”“jK, s[jkvk fujok, s[jkvh ndk, s[jkvh s'o, s[jkvh p'bD^P?bh s'A ikgdk j? fe s[;hA

ikD/ gfjukD/ j'.”“w/ok Bkw <”“Bkw ftu eh fgnk j? < n;hA o'I fwb e/ th BjhA fwbd/ ^ s/ ftSV e/ th BjhA

ftSVd/. s[jkƒ eh gsk j? fe phno ghAfdnK, e[Vh Bkb fBqs eofdnK s[jkvh P\;hnsdk fejVk nzr w?A oks ftdk t/b/ nkgD/ Bkb u[Ze e/ b? frnk ;K.”

fJj' fij/ feodko fJe tkoh fco fJe d{i/ ƒ nkgD/ Bkw dZ;d/ jB^fJe tkoh fco:kd^Pesh d/ Gow dk fPeko j[zd/ jB^niBphnK tKrz{ fwbd/ jB s/ gZe/ :koK tKrz{ ftSVd/ jB.

fJj' ekoB j? fe s[;hA w/ohnK pj[s ;kohnK ejkDhnK ftu gksoK d/ ;[Gkn dke/tb T[j o{g jh t/y ;e'r/ i' ejkDh d/ ftP/ dh wzr j? s/ i' w?A nkg t/fynk iK ftykT[Dkukjz[dk jK. w?ƒ fywK eoBk fe w?A otkfJsh gkso T[;koh tKr, gksoK d/ fi;wkBh o{g,nkoEe ;fEsh, fgsoh, gotkoe s/ ;wkie ;zgoe nkfd ;zpzXh jo ejkDh ftu Gog{oikDekoh BjhA d/ ;eKrk. J/E'A se fe w/o/ eJh gksoK dk e'Jh Bkw th BjhA j?. T[jBKƒ s[;hA i' woIh j? Bkw d/ bt', w?ƒ e'Jh fJsokI BjhA. nZi d/ ftfrnkBe gqrshPhb :[Zrftu s/Ih Bkb ;co eoB tkbk ns/ ftPkb siop/ dk wkbe wB[Zy, d/P, ;w/A, ;EkB ns/ftZE dhnK ;hwktK dh e?d ƒ s'V e/ rb'pb u/szBsk dk XkoBh ns/ ek;w'gkbhNB ftnefsstdk ;tkwh pD u[Zek j?. J/E/ w?A nkgDh fJe ejkDh ‘g?o; dh e[Vh’ (Pfjo ftu izrb^1969)dh T[dkjoD d/Dh gqeoD s'A pkjoh rZb BjhA ;wMKrk. 1969 ftu Gkos nk e/ id'A w?A nkgD/fwZso, gq'c?;o w'jB f;zx i"jb ƒ fwfbnk sK T[j w?ƒ cV e/ p?m frnk s/ efjD bZrk,

Page 654: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK654

“oth ` w?A th j[D/ fij/ fJzrb?Av s/ g?fo; s'A j' e/ nkfJnk jK. s/oh ‘g?o; dh e[Vh’ejkDh gVQh. w?A fJE/ tkg; nk e/, go fJ; ftub/ nB[Gt ftZu'A id'A w?A g?o; :ksok;w/A nkg bzfxnk ;K, sK w?ƒ nfj;k; th BjhA ;h fe fJ; ftP/ T[s/ n?vh tXhnk ejkDhth fbyh ik ;edh j?.”

fJ;/ ;zrqfj dh fJe j'o ejkDh ‘ib wfj ewb nb/g’ pko/ ;zs f;zx ;/y'A B/ th jk;/wIke ftu w?ƒ fejk ;h,

“w?A s/o/ e'b ehBhnk nk fojk jK, go :kd oZyhA w??A nb/g BjhA ofjDk.”fJ; s'A fJj rZb f;ZX j[zdh j? fe ejkDheko dk eow gksoK d/ fd;d/ tosko/ ƒ fiT[A

dk fsT[A g/P eoBk BjhA ;r'A ;w/A d/ sq?ekbh gotkj ftu T[jBK d/ tsho/ s/ gqsheow d/nKsoe dz_dkswe ;Zu Bz{ Pkpfde o{g d/Dk j[zdk j? s/ T[j th T[; ftP/P fSD ftu, fi;ftu fe T[j xNBk fe;/ gkso T[~s/ xNh j't/ iK fe;/ gkso B/ T[; ftP/P xNBk ƒ iBwfdZsk j't/. wB[Zyk nfj;k;, ftuko, gqsheow s/ jkt Gkt gq;zrK, siofpnK s/ ;kfjseskdh fGzBsk d/ pkti{d th ;ot^ftnkge jB.

seBhe d/ gZy s'A th s[jkƒ fJBQK ejkDhnK ftu ni'e/ ihtB fizBh ftPkb tzBrhfwb/rh. i/eo d[ckV ftnefsst, T{b^ib{bhns, c?AN/;h, gV:EkoEtkd, p"Xe nksw ;ztkd,T[~uh ;'u, wBpuBh, nkX[fBe u/sBk gotkj nkfd sZs nZi d/ ihtB d/ fe;/ Bk fe;/ o{gftu fJe ftP/P nzr jB sK T[j nkgD/ gqkfeqse o{g ftu s[jkƒ w/ohnK ejkDhnK ftu thntZP jh ;[gqkD BIo nkT[Dr/. ikD p[ZM e/ c?PB, fotki iK j'oBK dh oh; ti'A w?A ed/th ;{so pDk e/ ouBk BjhA ehsh. w/ohnK pj[^frDsh ejkDhnK dk w/o/ ihtB Bkb f;ZXkiK N/Y/ o{g ftu xDk ;zpzX j?. fJ;/ bJh fJBQK ftu fit/A w?A nkg iK nkgD/ gksoK B/ ihftnkiK ihDk ukfjnk j?, dk ;_o jh gqXkB j?. fJ;/ bJh fiZE/ fJjBK ejkDhnK ftu ftneshrsihtB dk :EkoEe nB[Gt ftdwkB j?, T[~E/ fJ; d/ pj[w[yh gqeoD ftu tzBrh th t/yDftu nkt/rh.

w/o/ ejkDh ;zrqfj, “i[ow d/ gkso” dk ohftT{ eofdnK ;zs f;zx ;/y'A B/ fbfynk ;hfe “fiZE/ t;s{ gZy s'A oth u'y/ gqhPow s/ v{zxh ;{M dk ;p{s fdzdk j?, p'bh d/ gZy s'A eJhEK nt/;bk j' iKdk j? HHH T[j G[Zb iKdk j? fe ;kfjs PpdK dh ebk j?.” fJ; d/ T[~softu w?A e/tb fJj jh efjDk ukj[zdk jK fe e[M ftP/ ns/ nB[Gt J/Bk ebk^ofjs, eo{vs/ oc j[zd/ jB fe T[jBK ƒ T[u/u/ :sB Bkb wKi ;[nko e/ g/P eoB Bkb th ejkDh ftu,fPbgh ekohroh dh Mbe sK BIo nkt/rh go T[; dh n;b nkswk wkoh ikt/rh. T[FzMfJ; ;zrqfj ftu s[jkƒ d'jK soQK dhnK ejkDhnK gVQB Bz{ fwbDrhnK. ni'e/ ihtB ftupj[s e[M nekfte, ebk^ofjs, eo{v, oc s/ b?^ofjs j? ns/ fJ; ;G e[M dh ftneshrse'B s'A fJ;/ o{g ftu nfGftnesh nkgD/ ftu fJe ebk j?.

‘p'ovw’ s/ ‘fiT{A oj/ wo/ j'J/ gb’ ejkDh gVQ e/ w/o/ fJe nfs fgnko/ fwZso s/;[fjod nkb'ue, e/H e[wko, i' fe d?fBe fNqfpT{B ftu ezw eod/ jB, B/ fbfynk ;h L“B:k HHH B:k d/ yps ftu ejkDhekoK B/ ejkDh dh nkswk Bz{ wko fdZsk j? s/ bkP Bz{u[Zeh fco oj/ jB.” go w?A fJe gqPB g[ZSdk jK, T[BQK Bz{ s/ s[jkƒ ;G ƒ fe i/ nZi dk

Page 655: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 655

wB[Zy nkgDh nkswk dh bkP u[Zeh fco fojk j?, sK T[; dh ;kfjs ftu nfGftnesh toisfeT[A < fJ;/ soQK T[BQK B/ ‘feZbK’ ejkDh pko/ fbfynk ;h fe ejkDh pj[s tXhnk s/ EhwBtK j? go ikgdk j? fit/A ni/ e[M j'o efjDk ukjhdk j?. rZb nX{oh ofj rJh j?. w?AT[jBK ƒ T[~so ftu fbfynk ;h fe i/ e[M j'o fbfynk iKdk sK T[j ftnkfynk pD ikDh;h^ejkDh dh nkswk s/ fpzp yzvs j' ikD/ ;B. T[AM th nkX[fBe ;kfjs ‘N{ t/ Nq?fce’ j?ns/ fJ; ftu gkme dh p"Xe Pw{bhns pj[s Io{oh j?.

‘feZbK’ ejkDh fJ; p"Xe :[Zr ftu ftuod/ fJe pZ[ZXhihth dk ‘e'B gqshe'B’ s'A ‘dhges/ o"PBh’ d/ fuzBQK d[nkok fJe nfijk nksw ;ztkd j? i' fJ; phwko ;dh T[~s/ fJe us[oftnzr j' fBpVdk j?. fJj ejkDh wB[Zyk ;'u ns/ ni'e/ f;nk;h, ;wkih d/ ftneshrs;zdoG ftu fJ; ‘;'u s'A w[esh’ dh ;wZf;nk Bz{ th fJe Bt/A e'B s'A gq;s[s eoe/, fIjBhs"o d/ fJ; :[Zr ftu fJjBK Bz{ jo fSD feZbK T[s/ s[od/ ofjD d/ ;okg ƒ G[rsD dh sqk;dhBz{ th fdqPNhr'uo eodh j? s/ wB[Zy dh T[~uh ;'u ƒ th.

‘fiT{ oj/ wo/ j'J/ gb’ ns/ ‘;w[zdo s/ o/s’ ejkDhnK nkX[fBe u/sBk gotkj dh seBhed/ gqwkD jB. gfjbh ejkDh ihtB bJh ;G dotkI/ pzd j' u[ZeD d/ pkti{d th j'Ad bJh;zxoP dh fdqVQsk ns/ j'D s'A Bk j'D d/ ftueko dh ;fEsh ƒ fJe Bt/A o{g ftu g/P eoBdk :sB j?. fJ; ejkDh ftu gq;s[s w[Zy gkso dk wkB;e fuZso T[u/uh g/yDh wzrdk j?.‘;w[zdo s/ o/s’ gqrN o{g ftu Gkt/A ngokX^rozEh Bkb d' uko j[zdh ftykJh fdzdh j? go‘;w[zdo s/ o/s’ d/ fpzp, fIzdrh, w"s, fjo;, fsqPBk s/ ;w/A d/ gq;zr ftu fJ; ejkDh d/fusogN ƒ pqjwzve fdPktK gqdkB eod/ jB.

‘gkrb e"D <’ ejkDh fiZE/ Jh;kJh ;zsDhnK ns/ ;zsK (Nuns and Fathers) d/ y'yb/ ns/JhPtoh f;oiDk^f;XKs d/ fto'X ns/ Bho; ihtB T[~s/ fJe ftnzr j?, T[~E/ f;;No eb/nod/ Jh;kJh ;zsDh pDB dh wip{oh ƒ ;wkie, nkoEe s/ ftneshrs gq;zr ftu tku e/sVkrhtkdh Xkowe ;zebg dh fBokoEesk ns/ nkX[fBe fJ;soh g[oP d/ ny"sh Xow s/ftPtk; s'A Gow^yzvB (Disillusionment) dh o[uh Bz{ do;kT[D dk th fJe :sB j?.

fJj ;zs ;zsDhnK id'A ;wfbzr G'r (Homosexuality) ns/ jZE^o;h (Masterbation)dhnK ngqkfeqse o[uhnK ns/ Xow d/ em'o ;zebg s/ B?fse fttjko s'A T[gokw j' e/ ihtBbz{ fJ; d/ gqkfeqse (Natural) o{g ftu ihtB wkDB, jzYkT[D dhnK ukj GohnK rZbK eod/jB sK b'e fJBQK Bz{ gkrb efjzd/ jB, go ;tkb g?dk j[zdk j? fe gkrb e"D j? <

‘oZ;/ uZpD tkbk gP{{’ PhoPe jh fBokEe, T{b ib{b ns/ bkG^ofjs nkds, eow iKnoE tbK ;ze/s eodk j?. fJ; ejkDh dh fJj w[Zy ;wZf;nk j? fe, “wB[Zy sK ukj[zdk j?fe T[j fJe' ;w/A gops th j't/, dfonk th, gqfeosh th j't/, jtk th, ;{oi th j't/, y[dkth” HHHƒ w?A wB[Zy d/ BkPwkB tkjD (fi;w) s/ phi d/ ;Zu d/ ;dhth eow d/ gq;zr ftupokpo pokpo yfVQnK eoe/ T[; d/ nzdo Bk ukjz[d/ j'fJnK th ihth ikD dh g? ojh nkdsdh T{b ib{b fefonk ƒ ftdwkB eoB dk :sB ehsk j?. fJj ikDd/ j'fJnK th fe ihtBdk nzs w"s j? ns/ fiT{Dk wX{^wZyhnK d/ vzrK Bkb ftzBQ/ fi;w T[~s/ fwZmh Mfjo ns/yoQt/A dod Bz{ irkT[Ad/ g'N/ c/oB tKr j?^;'uD tkb/ gP{ Bz{ oZ;/ uZpD dh nkds g? ojh j?.

Page 656: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK656

fJe :{BkBh fJ;soh dh sqk;dh xNBk Bz{ fgZm^G{wh ftu oZy e/ fJ; ejkDh dk fJj fynkbw?A nZro^G{wh ftu fbnKdk j?. eh fJj fJe ;cb s/ gqGktPkbh seBhe j?. fJ; dk fBoDks[;hA nkg eo ;ed/ j'.

‘jkEh d/ dzd’ ejkDh w/oh nwohek :ksok Bkb ;zpzXs j?. ;kv/ Gkosh b'e, uzr/ ihtB,nwhoh s/ y[Pjkbh dh Gkb ftu d/P' pd/P ns/ xo'A p/xo j' e/ fet/A pkjob/ d/PK dh ykeSkDd/, feBQK feBQK ;wZf;nktK s/ e"VhnK jehesK Bkb d' uko j[zd/ jB < fJj ejkDh T[BQKd/ N[ZNd/, i[Vd/ ftPtk;K, Yfjzd/, T[;od/ j";fbnK ns/ n;bh, Bebh fujfonK dk jh fJe;ze/se fuZso j?.

‘pNtkok’ ejkDh ftu w?A :{rzvk ftu'A eZY/ rJ/ J/PhnkJh b'eK d/ pj[w[yh d[yKs ƒg/P eoB dk :sB ehsk j?.

‘w?bh g[;se’ ejkDh i' fJ; g[;se dk BkweoB eodh j? fJe gk;/ fiZE/ Xow s/ ;kfjsdh gzfvs fJe nk;Nq/bhnB e[Vh ns/ fJe Gkosh fuZsoeko d/ feodkoK dk pj[^w[yh s/ebkswe nfXn?B gq;s[s eodh j?, T[~E/ ebk, Xow, doPB, ihtB, w"s, fjz;k, o/g, fdPk,fdPk^jhDsk, T[bM/tK (Confusion), nfGbkPk, nfGbkPk s'A ;[szsosk, ;/fvIw (Sadism),T{b ib{bhns, fjo;, jt;, eq'X, GNeD, PKsh nkfd nB/eK ;wZf;nktK s/ fto'Xh PeshnKftueko fyZu^fyZu fSD^fSD fgzi j[zd/ wB[Zyh ftnefsst B{z th ;ze/se o{g ftu fdqPNhr'uoeodh j?. w/o/ ftuko nB[;ko fJj ejkDh nB/eK ftfPnK Bz{ ;ze/se o{g ftu gqsh^X[BhnK d/wkfXnw okjhA Sz{jdh j'Jh th fe;/ fJe ftP/ dh ;hwk^pZX e?d ftu BjhA nkT[Adh feT[Afe fJ;dk fuZsogN nkfd ekb s'A b? e/ nzs ekb se g;o/ j'J/ wB[Zyk n;fsst T[~s/ c?fbnk j'fJnkj? i' ;w/A d/ fJfsjk;e gotkj ftu ed/ gfotosB nXhB j[zdk j/ ns/ ed/ nkgD/ nkg Bz{do;kT[Adk. ifNbsk ftu ;kXkoBsk ns/ pdb oj/ ftu e[M Bk pdbD tkb/ dh pks gkT[AdhfJj ejkDh w?b j/mK S[g/ ;[ji ns/ ;[ji fgSb/ e[ji Bz{ do;kT[D dk fJe nfijk :sB j?,fi; dh fBozso rsh Bz{ fe;/ fJe fSD iK T[; dh ;'u Bkb pzBQ d/Dk :'r BjhA j[zdk. fJzMikgdk j? fe iK sK fJj ejkDh jh T{b ib{b j? iK fJ; ;zpzXh w/oh ;'u s/ iK fco d't/A jh.

fJ; ;zrqfj dk BkweoB eofdnK w/o/ fIjB ftu fJe jh ftuko ;h fe fJ; ;zrqfjdhnK pj[^frDsh ejkDhnK fe;/ Bk fe;/ o{g ftu iK sK wB[Zy nzdobh w?b fgZS/ t;dhfBowbsk ns/ iK T[; d/ pkjoh fBowb o{g fgZS/ b[eh w?b Bz{ gq;s[s eodhnK jB—w?bs/ fBowbsk dh fJ; fefonk dk ;zpzX ukj/ frnkB, ftfrnkB, Xow, ebk, B?fsesk s/f;nk;s Bkb j? s/ ukj/ ihtB^w"s, fjo;, jt;, fsqPBk, fsqgsh, fbzr, i[bw s/ fBskgqshdhnK j'o wB[Zyh fefonktK Bkb.

J/Bk e[M nkgDhnK ejkDhnK pko/ nkg efj u[ZeD s'A pknd th w?A fJBQK ejkDhnK ;zpzXhnzfsw c?;bk ;[fjod gkmeK ns/ nkb'ueK T[~s/ jh SZvdk jK feT[Afe w?ƒ fJ; rZb dk g{oBnfj;k; j? fe e'Jh ejkDh P[o{ eoB s'A gfjbK T[; ftu i' e[M efjDk j?, T[; ƒ ;'u b?DkfJe tZyoh rZb j? s/ T[; ƒ ebkswe o{g d/Dk tZyoh.

^oftzdo oth

Page 657: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 657

nkgD/ e'B s'A

“uokth”, “i[ow d/ gkso” ns/ “Pfjo ftu izrb” s'A fgZS'A “e'B gqshe'B” w/ok u"EkejkDh ;zrqfj j? fi; Bkb w?A nkgD/ eEk^wkor ’s/ uko xZN gzikj ejkDhnK dk ;co s?neo b?D dh y[Ph b? fojk jK.

d;zpo 1969 ftu nkgDh fJe wjhB/ dh Gkos c/oh d/ d"okB nkgDhnK “Pfjo ftuizrb” dhnK ejkDhnK gqsh w?ƒ pVk fwPos fijk s/ fdbu;g gqsheow gqkgs j'fJnk.g[okDh ghVQh d/ b/yeK ftu'A ;zs f;zx ;/y'A, eosko f;zx d[Zrb s/ nzfwqsk gqhsw ƒ SZv e/pkeh brgr ;GBK B/ w/ohnK ejkDhnK d/ y[ZbQ/ fpnkB ƒ Bk g;zd eod/ j'fJnK fJBQK s/row ns/ nPbhb j'D dk nko'g bkfJnk. fJZE'A se fe vkH o"PB bkb nkj{ik B/ w/oh eEk^ebk ƒ e/tb fJ; bJh j?fwzrt/ Bkb ik fwbkfJnk fe pd^fe;wsh iK y[P^fe;wsh Bkbw/o/ tKr j?fwzrt/ th ed/ ncohek nkfJnk ;h s/ T[; B/ th J/E'A d/ ihtB pko/ ejkDhnKfbyhnK ;Bl BjhA sK w/oh eEk^ebk s/ j?fwzrt/ dh eEk ebk dk eh ;zpzX j' ;edk j? <w/o/ g'u d/ B"itkB ethnK s/ ejkDhekoK B/ ;w[Zu/ s"o ’s/ fJBQK ejkDhnK Bz{ g;zd ehsk.go fJe pVh fdbu;g rZb t/yD ftu nkJh fe fJ; ;zrqfj dh fJe ejkDh ‘nzdo tZby[bQdk p{jk’ dh gq;z;k b'e fJ; bJh BjhA ;B eo oj/ fe fJj ejkDh uzrh j? ;r'AfJ; bJh fe fJj fjzdh dh gqf;ZX gZsoek ‘;kfoek’ ftu Sg u[Zeh ;h. fjzdh d/ e[MBt/A ejkDhekoK B/ sK w?B{z J/E''A sZe nky fdZsk ;h fe ;wM b? sz{ j[D ejkDheko pDfrnk j?A. fij/ fijh gzikph ftu fJe feskp Sg rJh fsj' fijh ‘;kfoek’ ftu fJe ejkDh.go w?Bz{ :kd j? fe ‘;kfoek’ ftu SgD s'A Y/o gfjbK id'A fJj ejkDh ‘BkrwDh’ ftuSgh ;h sK w?Bz{ nzfwqsk gqhsw, r[bIko f;zx ;zX{, e/H e[wko s/ w'jBihs dhnK gq;z;kiBefuZmhnK J/E/ fwbhnK ;B. w'jBihs B/ sK J/E'A se fby fdZsk ;h fe fJj ejkDh ;z;kodhnK tXhnk ejkDhnK ftu'A fJe j?. eosko f;zx dZ[rb Bz{ fwfbnk sK T[; B/ ;kohfeskp gVQ oZyh ;h s/ efjD bZrk, “oth, :{ nko J/ c;N o/N ;N'oh okJhNo, ;Nkg okJhfNzrg'fJNoh n?Av okJhN PkoN ;N'ohI” w?A fBowsk ;fjs fejk fe ni/ d't/A fbyD dkfJokdk j?.

jZEb/ ejkDh ;zrqfj dhnK ejkDhnK i' fe fgSb/ d' ;kbK 1969 s/ 1970 ftu fbyhnKrJhnK ;B, dk yoVk fsnko eofdnK b/yeK, nkb'ueK s/ nkgD/ gkmeK d/ T[go'es gqsheow

Page 658: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK658

w/o/ ;kjwD/ oj/ jB s/ w?A ftPtk; Bkb nky ;edk jK fe g[okDh ghVQh d/ gkmeK Bz{ fJ;tko PkfJd nZr/ Bkb'A th tX/o/ fBokPk j't/. rZb pVh f;ZXh fijh j?. Gkos dhnK B?fseehwsK ncohek dhnK B?fse ehwsK s'A p[fBnkdh s"o s/ fpbe[b tZyohnK jB. Gkos ftuitkB w[zv/ e[VhnK dh fbzr^y[ZbQ dh rZb sK d{o dh j?, T[~E/ fbzr^nzrK d/ Bkw b?D Bz{ thnPbhbsk ;wfMnk iKdk j?, id'Afe J/E/ fbzr Bz{ itkB w[zv/ e[VhnK gqkfeqse B/w nB[;kofJe iht^ftfrnkBh b'V (Biological need) ;wM e/ fJj y[ZbQ g{oB ;wkie ;fseko BkbwkDd/ jB. xo ftu p?fmnK iK fwZsoK dh ;zrs ftu fbzr dh rZbpks Bz{ nPbhb BjhA;wfMnk iKdk ;r'A ihtB dhnK j'o rZbK tKr fJe ;[Gkte fefonk wzfBnk iKdk j?. jIkoKdh frDsh ftu ;e{bK ftu gVQd/ wz[v/ e[VhnK, fbzr^ftfdnk;zpzX ‘j?brk’ (Helga) torhfcbw fJeZm/ t/yD iKd/ jB. e?Apfoi, UH b?tb (O, level) d/ fJwfsjkB bJh w'Ar' p/Nhd/ ‘fwPB N{ ekbk’ (Mission to Kala) tor/ Bktb ƒ N?e;N p[e d/ o{g ftu gVQd/jB. fJ; g[;se ftu fiZE/ fbzr^G'r dk y[ZbQk^v[ZbQk toDB j?, T[~E/ dfonk ftu Bzr/ BjkT[Ad/B"itkB w[zfvnK d/, fJe d{i/ d/ fbzr^fJzdo/ t/yD wkgD s/ fJe d{i/ s/ p'b/ eZ;D dk thfJe fdqP j?. J/E'A se fe fJ; Bktb dh BkfJek n?vhwk ƒ T[; dh wK T[; d/ gq/wh s/Bktb d/ BkfJe w?dIk d/ wzi/ s'A nb| BzfrnK T[mkb e/ b? iKdh j/. fco th fJ; ftunPbhbsk BjhA feT[Afe nPbhbsk GktBk s/ wB'oE ftu j[zdh j? s/ fJ; Bktb ftu b/yedk wB'oE fbzr^;[nkd d/Dk iK gqkgs eoBk BjhA ;r'A fbzr ƒ fJe wkfXnw d/ o{g ftutos e/ ihtB dh fe;/ tv/oh ;funkJh sZe gjz[uDk j?. i' e[M Gkos ftu nB?fse s/ nPbhbj? T[j e[M ncohek ftu B?fse s/ Pbhb jh BjhA ;r'A fJe ;op^gotkBs ftneshrs s/;wkie ;ZukJh j?. ;wZf;nk T[d'A yVQh j[zdh j? id'A nkb'ue b'e n|oheB ihtB dhnKejkDhnK ƒ ncoheB e;"Nh ’s/ goyD dh EK Gkosh B?fse wkgdzvK nB[;ko goyD dhfIZd eod/ jB.

id'A w?A fJ; ;zrqfj dh ejkDh ‘B:ke/o?Ark’ fby fojk ;K sK w/o/ ;kjwD/ fJj jh ;wZf;nk;h. ‘B:ke/o?Ark’ d/ w[Zy ufoZso ƒ w?A eJh o{gK ftu gfjbK Gkos s/ fco J/E/ nk e/t/fynk j?. fJj fJe t?bD shthA dk fuZso j? i' nfsqgs, nBzs s/ ;dhth fsqPBk dk tkjDj?. shthA i' ihtB, w"s, fsqPBk, fsqgsh, B|os, fgnko, fiZs, jko ns/ ;[szsosk, r[bkwhdh nksw^fto'Xh T{b ib{bhns dk fPeko j?, fi; d/ wz{j ftu rkbQK go nzdo fcoth fJe ;[zdo fJB;kBh fdb j?. shthA i' ;dhth fsqPBk ƒ ;dhth o{g ftu G'rD dhfJZSk oydh j?, go d[yKs fJj j? fe fJ; fsqPBk dk tkjD BkPwkB j?. T[j fJe fe;wdh r[bkwh s'A nkgD/ nkg ƒ ;[szso eodh j? sK d{ih fe;w dh r[bkwh ftu c; iKdh j?.fJ; BkPwkB tkjD s/ fJ; ;dhth fsqPBk ftueko B:ke/o?Ark jh BjhA ;r'A s[;hA n;hA ;Gftuo oj/ jK.

B:ke/o?Ark s'A T[bN ‘e[opkBh dk pZeok’ w'jB f;zx j? fi; dh ekw^tk;Bk dh g{oshbJh gqkfeqse fBek; tois j?. pugB s'A jh T[; T[~s/ Xkofwe s/ B?fse ehwsK dk emBfB:zsqD bkr{ j' iKdk j?. fJ; d/ nXhB nkgDh ekw^tk;Bk dh g{osh bJh T[j ;wfbzr^G'rs/ w[Pm^w?E[B nkfd fBy/Xkswe o[uhnK dk fPeko j[zdk j[zdk nzs ftu n;b'A fBg[;ze j'

Page 659: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 659

fBpVdk j?. ftneshjhDsk d/ fJ; ekoi ftu fJj pVh fxBkT[Dh s/ wfjzrh e[opkBh j? i'nukj/ jh fJ; f;Xo/ g[oP ƒ d/Dh g?Adh j?.

fJ; ;zrqfj dhnK pj[^frDsh ejkDhnK ftu ejkDh dk ;ko/ dk ;kok ekoi gksod/ nzdob/ nksw^fto'X s/ T[; dh pj[w[yh P\;hns d/ ft;Eko ftu tkgodk j?. fJBQKejkDhnK ftu w?A ‘fJe ;h okik’ tkbh eEk^gqDkbh s'A jh w[es j'D dk :sB BjhAehsk ;r'A ;koh dh ;koh iK nZX'A tZX ejkDh ƒ nksw^;ztkd, wBpuBh iK tkoskbkghP?bh ftu efj d/D dh e'fPP th ehsh j?. fJBQK dk ;zpzX p[ZXh Bkb j? s/ fJBQK ftudkoPfBe ozr gqXkB j? i' ni'e/ nkX[fBe s/ ;'utkB wB[Zy dh P\;hns dk fJe gqXkB;to j?.

‘nBQ/ok, :{efbgN; s/ nZr’ dk gkso Gow d/ ;Zu ƒ ftdwkB eodk j?. ejkDh dk;kok ekoi nkfd, wZX, nzs dh eEk^ftXh s'A w[es, T[; d/ f;woB ftu tkgodk j?. f;woBfi; ftu T[; d/ phs/ ihtB dhnK xNBktK s/ eEk^tkoskbkg nkfd fJe p/soshph ftufpyo/ gJ/ jB. rZb ’u'A rZb nZr/ s[odh j?. fpzp ’u'A fpzp T[Godk e'Jh BtK gqGkt T[sgzBeodk s/ fJj ;G gqGkt fwb e/ fJe ;w[Zu/ gqGkt dh f;oiDk eod/ jB. ejkDh fiZE'A P[o{j[zdh j?, T[E/ jh ysw j' iKdh j?. Bk fJ; ftu e'Jh ;wZf;nk g/P ehsh rJh j? s/ Bkjh jZb. fco th fJ; dh gqfeosh dkoPBe j? feT[Afe fJj ihtB d/ Gow s/ ;Zu ftu xNdkftuodk doPB j?.

‘jw fSD’ fJe e'B s'A nZi d/ n;[fjod :[Zr ’s// fJe u'N j? s/ d{i/ e'B s'A fJe ftneshdh d{joh P\;hns dk fJe pkjotosh ;wtkJ/ d[nkok gqrNkU L T[; dk fJe nkg i' T[;ƒ fgsk g[oyh ;z;ekoK s/ fto;/ d/ o{g ftu gqkgs j[zdk j? s/ d{i/ i' fJ; fto;/ s'A T[bN;[szso o{g ftu fJe tZyo/ s/ tX/o/ y[ZbQ y/v tkb/ tksktoB ftu gBgdk s/ tXdk ftr;dkj?, fJe nkgk fi; ƒ T[j ftykT[Dk ukj[zdk j?, fJe nkgk fi; ƒ T[j S[gkT[Dk ukjz[dk j?lfJe nkgk fi; ƒ T[j SZvDk ukjz[fdnK th SZv BjhA ;edk s/ d{ik fi; ƒ T[j ngBkT[Ddh fJZSk oZyfdnK th g{oB GKs ngDk BjhA ;edkl fJj u'oh j? iK ftdo'j < fJj d[okukoj? iK ;dkuko < iK fco ;Ekgs j' u[ZehnK o{VQhrs ehwsK s'A p'ohns s/ ne/t/A d/ cb;o{gfJe BtK ;wM"sk, fJe BtK rZmi'V < fJBQK gqPBK dk T[~so s[;hA bZG', w/ok gkso fJBQKgqPBK dh iZfNb fefonk ’u'A ih ftuoe/ bzx ikt/, J/Bk jh ekch j? feT[Afe e[M gqPB nfij/j[zd/ jB, fiBQK dk T[~so th gqPB jh j[zdk j?.

‘e'B gqshe'B’ fJ;/ f;bf;b/ dh jh shih ejkDh j?. fJ; dk BkfJe nzsow[yh P\;hnsdk jh ;tkwh BjhA ;r'A T[~uh ;'u (Loud Thinking) dk th fPeko j?. T[; dk nkdoPtkdh;z;ko :EkoEe ;z;ko d/ o'IkBk nwb s'A fpbe[b T[bN j?. fJ; nksw^fto'X ftu T[jd' ihtB fiT{Adk, e'B gqshe'B s'A nksw ;ztkd eodk j?. ewo/ d/ nzdo'A w[y"Nk gfjB e/fBebdk j?. bhIk i' T[; dh fBZih d[BhnK s'A ftneshrs s"o s/ fpbe[b fBob/g j? fi;dk T[; Bkb d{o dk th ;zpzX BjhA fe; soQK fJ; nzdo tb w[V/ j'J/ gkso Bz{ nzdo'Apkjo eZYdh j?, T[j nkgD/ nkg ftu T[; d/ nkgD/ nzdo'A pkjo fBebD dh fJeg/uhdk ftfEnk th j?, fi; ftu fJe fJeZb/ ftnesh dk jh d[yKs s/ dod jh BjhA ;r'A

Page 660: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK660

thnsBkw dh izr Bkb ;zpzXs s/ nkfd i[rkdh gotkj ftu tkgo/ nB/eK d[yKs ;[gqkD j'iKd/ jB.

‘pdbk’ ejkDh ncoheB ihtB dh fJe ifNb ;fEsh ƒ g/P eodh j?, fiZE/ jo e'JhfJe d{i/ s'A pdbk b?D dh GktBk d/ nwb j/m nu/s jh nkgD/ nkg s'A th pdbk b? fojkj?. BhthA wZX Pq/Dh dhnK e[VhnK id'A itkB j[zdhnK jB sK T[BQK nZr/ fJe gqPB T[~mdk j?fe T[jBK B/ nkgDk GftZy pDk e/ gfotkoe ihtB ihT{Dk j? fe n:kPh dk o;sk n\fsnkoeoBk j? < T[jBK dh fJ; ewI'oh dh wkg/ th d[otos'A eod/ jB s/ fJj ;wZf;nk fdB'^fdBifNb j[zdh ik ojh j?.

‘ftnesh pBkw e"w’ ftu w?A e/tb fJj efjD dk :sB ehsk j? fe gqd/PK ftu nke/ n;hA e/tb fJe ftnesh jh BjhA j[zd/ ;r'A nkgDh e"w d/ gqshfBX th j[zd/ jK. sK fcogqPB T[~mdk j? fe eh fJe ftnesh d/ eow dk ;kXkoBheoB eoe/ T[; dh ;koh e"w d/;w[Zu/ ufoZso s/ bkr{ eo d/Dk ikfJI j? iK BkikfJI < fJj ejkDh fJ;/ gqPB Bkb d' ukoj[zdh j?.

‘wksw’ ;kv/ gzikph ihtB d/ fJe pV/ jh em'o d[yKs ƒ fdqPNhr'uo eodh j?. gzikpdhnK nB/eK w[fNnko e[VhnK ƒ ;kv/ b'eK B/ tbkfJs, e?B/vk s/ ncohek d/ wro bZr e/pV/ jh fxBkT[D/ jkbks ftu XZek d/ fdZsk j?—Bk jkD t/fynk Bk i'V—pZ; d"bs d/ u[zpehgqGkt j/mK nB/eK BoV eoe/ ehwsh fIzdrhnK popkd eo fdZshnK jB. wkbsh fJe pVhj[;hB s/ ;z[do e[Vh j?—T[; Bkb i' phsdh j? T[; ftu'A bzxfdnK T[; ƒ nkgD/ nkg s/ns/ nkgD/ ;wki s/ jh BjhA ;r'A ;w[Zuh e[dos s/ ;zd/j ikrdk j?—e[dos i' T[; tk;s/r?o^e[dosh j' rJh j?. T[j fe; dk wksw eo/ < nkgDk iK e[dos dk <

‘fJvhg; dk fgU’ g[oksB :{BkBh fwfEjk; s/ nXkos wBZ[yk wkBf;e eow dh fJvhg;rzqEh ƒ ni'ehnK pdbhnK j'JhnK ;dkukoe s/ ;wkie ehwsK d/ gq;zrK ftu fJe Bt/A e'Bs'A ;wMD dk :sB j?. fJj wPhBh :[Zr, fi; ftu n;hA fSD^fSD d/ ;Zu ƒ fyzvt/A s/ N[ZN/j'J/ nbZr o{g ftu G'rd/ jK, go ;kv/ nzdo ;Zu dk fJe fBozso gotkj BjhA uZbdk, fJ;ftu Bk jh fJvhg; ƒ nkgDhnK nZyK nzBQhnK j'D dk G? j? ns/ Bk jh T[; d/ fgU s/nkgD/ g[Zso d/ jZE'A woB dk ;okg j?. fJj d't/A ni'e/ fBZs pdb oj/ B?fse fttjko d/to s/ ;okg ƒ fJeZfmnK ih ftuo e/ G'rd/ jB.

fJe rZb w?A ftP/P o{g ftu ‘nkfd ;Zu i[rkfd ;Zu’ ejkDh pko/ efjDh ukjz[dk jK.fJj ejkDh nkgD/ nkg ftu fJe BtK siopk j?. i/ s[;hA fJ; ƒ ftfrnkBe rbg dkjh fJe o{g efj bU sK w?ƒ e'Jh fJsokI BjhA. fJ; dk BkfJe fJe ftPt^gqf;ZXftfrnkBe ftnesh j? fi; B/ Xow s/ |b;|/ dk th vz{xk nfXn?B ehsk j?. ni'e/ ozrK,B;bK, BIkwK, tkdK s/ izrK :[ZXK d/ ftu gkN/, bN^bN wZud/ ;z;ko tbK t/y e/ T[; d/nzdo fJe ;[gBk w"bdk j? L fJj ;G tkd ftseo/ w/N e/ fJe ;op ;KM/ ;z;ko dh f;oiDkeoB dk. fJ; ;[gB/ dh g{osh bJh T[j nkgDh gq:'rPkbk ftu fJe siop/ dk nk:'iBeodk j?. fJ;/ siop/ dk f;ZNk fi; nkfd^i[rkdh ;Zu ƒ fdqPNhr'uo eodk j?, T[j fezBkfGnkBe s/ em'o j?, fJ; dk nzdkIk s[;hA ejkDh gVQ e/ jh bk ;ed/ j'. go w?A J/E/ fJe

Page 661: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 661

rZb Io{o ejKrk fe s[;hA T[; d/ B"eoK d/ nzfsw gqsheow ƒ nZy'A^go'y/ Bk eoBk feT[AfeT[j ejkDh dh d{joh u{b j?.

J/Bk e[M nkgDhnK ejkDhnK pko/ fbyD s'A pknd w?A fJe nk\oh rZb j'o efjDhukj[zdk jK fe fJBQK ejkDhnK ƒ ‘Pfjo ftu izrb’ iK ‘nzdo tZb y[ZbQdk p{jk’ tkbh e;tZNhs/ BjhA goyDk ukjhdk feT[Afe e'Jh th b/ye i' fiT{ ftuo e/ fbydk s/ ;w/A Bkbpdbdk j? ed/ th fJe' fe;w dhnK ejkDhnK BjhA fby ;edk. fJ; g[;se dhnK ejkDhnKftu nkgDh jh skIrh j? s/ nkgDh jh tzBrh. w/oh ;dk jh fJj fJZSk ojh j? fe w?AnkgD/ gkmeK ƒ jo BthA g[;se d/ Bkb e[M BtK, e[M tZyok gVQB bJh fdnKl fJ;ftu w?A feZE/ e[ se ;|b iK n;|b fojk jK, fJ; dk fBoDk ;{MtkB gkmeK d/ nkgD/tZ; j?.

^oftzdo f;zx1 iBtoh, 1971

Page 662: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK662

eEk eoB s'A gfjbK

“Pfjo ftu izrb” w/ok sh;ok ejkDh^;zrqfj j?. fJ; s'A gfjbK w?A d' ejkDh ;zrqfj,“uokth” (1963) ns/ “i[ow d/ gkso” (1968) d/ u[Zek jK. ;kfjse s/ }?o^;kfjsejbfenK s'A “i[ow d/ gkso” ;zpzXh gqkgs oktK s'A fJe rZb fB;u/ jh f;ZX j[zdh j? fe fiZE/jo BthA ouBk ƒ fyZu X{j e/ g[okD/ wkgdzvK s/ goyD dk :sB ehsk iKdk j?, T[~E/ Bkbjh jo fBt/ebh s/ db/o ouBk ƒ ;zd/j^g{oB fdqPNh Bkb t/y e/ nko'fgs th ehsk iKdkj?. tZX ftr; ojhnK ehwsK s/ gq;fEshnK Bkb tZX ftr; oj/ :EkoE d/ em'o o{g ƒ;kv/ gkme s/ nkb'ue fBZih gZXo ’s/ G'r ;ed/ iK G'r j[zfdnK sK t/y ;ed/ jB go T[;ƒ ;kfjse o{g ftu ;fjB BjhA eo ;ed/. fJj o[uh ;kXkoB s/ nD;[bM/ gkmeK s/ nkb'ueKftu jh gqXkB BjhA, ;r'A ;kv/ pj[s ;ko/ ;[bM/ j'J/ ;kfjseko th fJ;/ o[uh dk fPeko jB.“i[ow d/ gkso” ƒ fiZE/ ;zs f;zx ;/y'A B/ ;kfjs d/ Bht/A o{gK ftu Pkfwb eoB dk ;[MknfdZsk j?, T[~E/ fJ;/ ejkDh ;zpzXh eosko f;zx d[Zrb dh pVh T[~uh okJ/ j?. fJ;/ soQK fJ;;zrqfj dhnK j'o ejkDhnK B/ th u'yk wsG/d T[sgzB ehsk. w?ƒ nkgD/ nkb'ueK dh ;{Ms/ fezs{ BjhA. i/ fezs{ j? sK BthA ejkDh ;zpzXh T[BQK dh gj[zu s/ T[BQK d/ tsho/ ’s/ jh j?.ejkDh d/ ;kXkoB eEk^eoB s'A T[~funK T[~m e/ T[; d[nkok g/P ehs/ rJ/ :EkoE iK ftukosZe gj[zuD dh b'V j?, s/ id'A fJ; :EkoE dk ;[Gkn ;ze/se o{g ftu nfGftnes ehskiKdk j? sK ;kv/ nkb'ue T[; ƒ BIo^nzdkI eoe/ t;s{^gZXo s/ ejkDh T[~s/ nPbhbskiK nB?fsesk dk nko'g brk fdzd/ jB.

w/ok fJj ejkDh ;zrqfj nkgD/ eEk^eoB dh nkXko^G{wh, nB[Gt ns/ B\fP\ d/ gq;zrftu w/o/ gfjb/ d'jK ejkDh^;zrqfjnK s'A ekch jZd se tZyok j?. PkfJd fJ; bJh fe fgSb/d' ;kbK ftu fiZE/ w?ƒ n|ohek, fJzrb?Av s/ coK; nkfd d/PK dh :ksok eoB dk nt;ofwfbnk j?, T[~E/ Bkb jh w?A fJBQK d/PK d/ ihtB, ;wki, ;ZfGnkuko, ;dkuko, ebk s/ ;kfjsnkfd dk th vz{xk nfXn?B ehsk j?. fJ; nfXn?B s/ ftPkb d/PkoNB B/ fiZE/ w?ƒ eEk^t;s{ns/ eEk^ufoZso ;zpzXh BtK nB[Gt^nkXko gqdkB ehsk, T[E/ Bkb jh fJBQK gqsh w/oh gj[zu,tsho/ ns/ nfGftnesh ftu th r[Dtkue gfotosB ;zGt pDkfJnk j?.

fJ; ;zrqfj dhnK ejkDhnK ftu'A e/tb d' ejkDhnK L “so; d/ gkso” ns/ “wkD;

Page 663: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 663

iBw” dh eEk^G{wh jh gzikph j?. go fJBQK d' ejkDhnK ftu th eEk^t;s{ s/ eEk^ufoZsogqsh w/oh gj[zu ftu gfotosB t/fynk ik ;edk j?.

‘Pfjo ftu izrb’ ejkDh ftu w?A seBhe d/ gZy s'A e[M y[ZbQ b?D dk j";bk ehsk j?.fJj ejkDh nZi d/ fyzvo/^g[zvo/ ihtB d/ fyzvo/^g[zvo/ gqGktK dh fyzvo/^g[zvo/ o{g ftu t;s{^e/Adfos nfGftnesh j?. fJ;/ soQK ‘g?o; dh e[Vh’ nkgDh tkoskbkgh P?bh d[nkok jhohg'oskI d/ B/V/ gj[zu iKdh j?.

ni'e/ gzikph ejkDh ftu u/sB gZXo ’s/ BthA ejkDh tkbh e'Jh rZb j? iK BjhA <fJ; gqPB d/ T[~so ftu Bk g?AfdnK w?A fJj Io{o ejKrk fe fJ; ;zrqfj dhnK ejkDhnKd[nkok w?A ni'eh gzikph ejkDh d/ y/so ftu fBt/eb/ eEk^ufoZso, Bt/A eEk^t;s{, BthBtksktoB ns/ Bt/A nB[Gt dk tkXk eoB dk :sB Io{o ehsk j?.

fJ; :sB ftu w?A feZE'A e[ sZe ;|b j'fJnk jK, fJ; dk fBoDk ;{MtkB gkmeK ns/nkb'ueK ’s/ jh fBoGo j?.

^oftzdo oth

Page 664: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK664

nkgDh eEk!

eftsk dh ouBk P[o{ eoB s'A gfjbK, 1954^55 ftu w?A e'Jh v/Y d' doiB ejkDhnKfbyhnK ;B. go ;wK g?D ’s/ T[BQK ’u'A d' ejkDhnK ‘p[jDh’ s/ ‘bkb w"i/’ jh w?A 1963 ftugqekPs ehshnK s/ nkgD/ ejkDh^;zrqfj ‘uokth’ ftu Pkfwb eo ;fenk ns/ pkeh dhnK;G ejkDhnK w?ƒ nkg jh g;zd Bk nkJhnK. 1957^58 ftu w/oh o[uh tX/o/ eoe/ eftsktZb j' rJh s/ fJBQhA fdBhA gzikph eftsk ftu g[okDh gozgok dk weKeh u"yNk fsVe fojk;h ns/ BthA eftsk dh BthA gqEk dhnK ;zGktBktK T[d? j' ojhnK ;B. Bt/A s/ g[okD/ ethnKftueko fJ; ;zxoP ƒ shyD o{g d/D bJh w?A nkgD/ j'o ;wekbh ethnK Bkb eftsk ouBtZb jh w'fjs j' frnk. 1961 s'A 1967 se gqXkB o{g ftu w?A eftsk dh ouBk s/ BthAeftsk dh ;whfynk s/ ftnkfynk ftu jh o[fMnk fojk.

fJ;/ d"okB id'A ed/ ftjb fwbh—eftsk d/ J/eKrh o[M/t/A s'A T[esk e/ iK fIzdrh dhfe;/ xNBk s'A shpo o{g ftu gqGkts j' e/ ^ w?A ed/ ed/ ejkDh th fbydk fojk. 1962se fbyhnK nkgDhnK gzdoK ejkDhnK ƒ ‘uokth’ d/ o{g ftu ;zrqfj^pZX eo e/ w?A 1963ftu gqekPs eo fdZsk. fJ;/ ;kb w?A^‘id'A ;[szsosk doPB d/t/’, ‘PhP/ tkbh fuVh’, ‘iZd'ifjd’, ‘w?A fezBk y[P ;K’, ‘BZsh’ s/ ‘d{;ok iBw’ nkfd ejkDhnK eh ouBk th ehsh. ;zB1964 ftu w?A e/tb fJe ejkDh ‘fteZEk’ jh fby ;fenk. gkfe;skB s/ Gkos d/ :[ZX;w/A w?A ‘j[fPnko j' ikU’ fbyh s/ fJ;/ ;w/A fJ; ;zrqfj dh w[Zy ejkDh ‘i[ow d/ gkso’dh o{g o/yk T[bheh, fi; ƒ pknd ftu c/no eoe/ fJ; ;zrqfj ftu Pkfwb ehsk.

‘uokth’ feT[Afe SgfdnK jh, oki;EkB ftu w?Nqhe[b/PB d/ gzikph e'o; bJh N?e;Np[e Bhns j' rJh ;h, fJ; bJh fJ; dk gfjbk n?vhPB oki;EkBh ftfdnkoEhnK d/b/y/ bZr frnk. ‘i[ow d/ gkso’ ftu ‘uokth’ dhnK ejkDhnK Pkwb eoB bZfrnK w?A d'wB'oE ;kjwD/ oZy/ jB L gfjbk fJj fe ‘i[ow d/ gkso’ dhnK pj[shnK ejkDhnK dk

! “i[ow d/ gkso” ftu 9 ejkDhnK BthnK ;B ns/ 15 “uokth” tkbhnK i[ fJ;/ g[;se d/ PhoPej/m fJ; ftu Pkfwb ehshnK rJhnK ;B. fJBQK d/ d{i/ n?vhPB d' tZy, tZy g[;seK d/ o{gftu jh Skg/ rJ/.

Page 665: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 665

ouBk^ekb ‘uokth’ dhnK ejkDhnK tkbk jh j? s/ d{ik fJj fe ‘uokth’ nkgD/ Bt/A o{gftu gzikp d/ gkmeK s/ gVu'bhnK gk; gj[zu ;e/.

ehBhnK nk e/ w?A e[M j'o ejkDhnK fbyhnK jB s/ eJh j'o w/oh f;wosh ftu x[zwojhnK jB. fJBQK dh B\ fP\ d/P ekb dhnK pdbhnK j'JhnK gq;fEshnK d/ gq;zr ftuw/ohnK gfjbhnK ejkDhnK s'A tZyoh j?^T[FzM th J/E/ w?ƒ Gkos Bkb'A tX/o/ ftjb gqkgs j'Jhj? s/ fJzR ikgdk j? fe fit/A ‘w"B jkd;/’ se fbyh nkgDh eftsk d/ gqGkt s'A w[es j'—T[~funK T[~m e/ ;Zioh, tZyoh, BthA s/ Bo'Jh eftsk dh ouBk eoB bJh w?ƒ e[M ;w/A bJheftsk SZv e/ fco ejkDh tb gosDk gt/rk.

‘i[ow d/ gkso’ w/ohnK d' doiB ejkDhnK dk ;zrqfj j?. w/ohnK pj[s ;kohnKejkDhnK w/oh eftsk s/ w/oh fIzdrh Bkb pVk vz{xk ;zpzX oZydhnK jB. fJ;/ bJh s[jkƒfJBQK ftu ekfte s/ ;?_^ihtBh^S[jK gqkgs j'DrhnK. ekbi d/ ;w/A s'A b? e/ B"eoh eoBd/ ;w/A se, fgzvK s/ PfjoK ftu oNB eofdnK, ihtB dh ftftX^w[yh gqfefonk d/pj[^fdPkth nB[Gt Bkb, fit/A, fit/A w/ok ;zpzX vz{x/ok j[zdk frnk—fst/A^fst/A w/oh fJjXkoBk pDdh rJh fe ejkDh n;b ftu ejkDheko d/ nkg/ dh t;s{ gZXo s/ nt;s{nfGftnziBk jh j?. fi; Yzr s/ ozr ftu ejkDheko ftnefse s/ ;wkie tosko/ ƒ G'rdkj?, T[; ƒ T[;/ o{g ftu g/P eoB dk Bkw ejkDh BjhA, ;r'A ;wkie, ftnefse,wB'ftfrnkBe s/ xNBkswe ;zdoG ftu gksoK d/ wkB;e ;Zu se gj[zu e/—fi; soQK dkfJj ;G e[M j'Dk ukjhdk j? iK fi; soQK dk fJj ;G e[M BjhA—tb ;ze/s eoe/ gksoKd/ xNBk s/ eEk^eow dh ;kXkoB oZN ftu'A fBeb e/ e'Jh n;kXkoB sZE bZGDK iK gksoKd/ fuzBQK d[nkok nkgD/ :[Zr dk e'Jh ftnkge iK T[;o fojk sZE iK ;Zu do;kT[Dk jh,ejkDheko dk w[Zy eosZt j?. ejkDh d/ gkso ihtB dh fe;/ fBZeh fijh xNBk dh fefonkftu rqZ;/ ;fji^;[Gkn iK u/sB o{g ftu ni'e/ :[Zr^p'X dh ;op^ftnkge j'Dh ƒ fBo{gDeo iKd/ jB. fJ; bJh ;kXkoB gkme ƒ e[M tX/o/ ;[u/s j'D dh b'V j? sKfe T[j ejkDhd/ eEkeqw s'A T[~funK T[~m e/ ;ze/se s/ ;op^ftnkge sZE s/ ;Zu se gj[zu gqkgseo ;e/.

fJ; ;zpzX ftu w?A fJ; ;zrqfj dhnK gfjbhnK fszB ejkDhnK dh ;KM nkgD/ gkmeKs/ nkb'ueK Bkb gkT[D dh nkfrnk wzrdk jK. ;kXkoB o{g ftu fJj fszB/ ejkDhnK ftnkj[skihtB dhnK fszB fGzB^fGzB gq;fEshnK s/ Pq/Dh^gksoK Bkb ;zpzXs ikgdhnK jB—go w?AeEk^eqw s'A T[~funK T[~m e/ nkX[fBe wB[Zy s/ ihtB d/ nKsoe ;z;ko nzdo ftuooj/ pj[^w[yh d[yKs s/ eN{ j'Dh tbK ;ze/s eoB dk :sB ehsk j?. ‘fteZEk’ fJ; bJhfteZEk j? fe ejkDh d/ f;yo ’s/ gj[zu e/ th fJ; d/ BkfJe s/ BkfJek ftueko sEkefEsoKrb/ ;zrhs dh ftZE ekfJw ofjzdh j? s/ fJ; dh fJefjoh, fJeKrh s/ fJe;ko fefonkBkb ;wM"sk Bk eo ;eDk jh nZi d/ wB[Zy dk d[yKs j?. ‘id'A ;z[dosk doPB d/t/’ ftuw?A fJe fBg[z;e iK n^wB[Zy dh ftnkge ;z[dosk gqsh fyZu s/ gqshsh ƒ t;s{ tZXo ’s/fbzr^;zpzXK s'A T[~funK u[~e e/ nt;s{ ;z;ko dh ftnkge j'Dh ftu YkbD dk :sB ehskj?—fiZE/ ;[zdosk sh;ok fbzr (Third Sex) pD iKdh j?. fJ; ejkDh ftu ojZ;tkdh sZEK

Page 666: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK666

s/ wo:kdkrs ftPtk; dh—t;s{^gZXo s/ yzvs j' ikD dh eN{sk th j? ns/ ng{oB f;oiDkjh fBg[z;esk dk vzr th.

‘i[ow d/ gkso’ d/ BkfJe s/ BkfJek d't/A w[iow jB. fJe dk o[y i[ow s'A T[gokwj' e/ nkswe ehwsK tZb j? s/ d{ih dk i[ow ftu fGZi e/ gdkoEe ehwsK tZb. fJBQK d'jKdh fto'Xh NZeo ftu'A w?A ni'e/ :[Zr dhnK gdkoEe b'VK ;kjt/A dw s'V ojhnK nkswes/ ;dkukoe PeshnK d/ d[yKs ƒ fusoD dk :sB ehsk j?.

w/o/ e[M gkme s/ nkb'ue PkfJd fJ; ejkDh T[~s/ w/ohnK e[M j'o ejkDhnK s/ w/ohnKpj[s ;kohnK eftsktK tKr jh nPbhb j'D dk d'P bkT[D. go ihtB dh tk;ste nPbhbskd/ nB[Gt d/ fJ; ;zdoG ftu w?A i' e[M efjDk ukfjnk j?, T[; se gj[zu e/ PkfJd T[BQKƒ Pbhb ns/ nPbhb gqsh nkgDh fJj XkoBk pdbDh g? ikJ/.

nkgDk fJj ejkDh^;zrqfj, ;kfjs^o;hnK s/ gkoy{nK dh G/Nk eoB bZfrnK w?A fJj;'udk jK fe fJ; fBr{D/ fij/ :sB Bkb i/ w?A gzikph ;kfjs dh e[M ;/tk eo ;fenk j'tK,sK w/oh xkbDk ;|b j't/rh.

g';N nkfc; pke; BzL 159 ^oftzdo otho{fJo{ ^ ehBhnk 1H3H68

Page 667: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 667

nzfsek

Page 668: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK668

Page 669: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 669

oftzdo oth ofus ekft^;zrqfjnK dk t/otk

1H fdb dfonk ;w[zdo'A vz{x/—XBgs okJ/ n?Av ;BI, ibzXo—1961

2H p[Zeb d/ ftu u'o—fjzd gpfbPoI, ibzXo—1963

3H fpzd{—d"bs okw ;fjd/t n?Av ;BI, ibzXo—1965

4H w"B jkd;/—oki o{g gqekPB, ibzXo—1967

5H fdb^NqK;gbKN s'A pknd—fBT{ p[e ezgBh, ibzXo—1969

6H Pfjo izrbh j?—fBT{ p[e ezgBh, ibzXo—1970

7H w/o/ w";w dh tkoh—fBT{ p[e ezgBh, ibzXo—1972

8H ib Gow^ib—e/H bkb n?Av ezgBh, ibzXo—1976

9H fuZN/ ekb/ XZp/—e/H bkb n?Av ezgBh, ibzXo—1978

10H ;hwK nkekP—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1980

11H PhP/ ’s/ d;se—Bt:[Zr gpfbPoI, fdZbh—1983

12H nkgD/ f\bk|—Bt:[Zr gpfbPoI, fdZbh—1986

13H ;{oi s/ok w/ok—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—1989

14H rzYK—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1993

15H Ppd'A gko—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—1999

16H gZso s/ dfonk—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2003

17H SktK s/ goSkt/A—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2007

18H pkI dh BIo—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2010

19H BthA ;dh dh BthA B;b—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2013

20H PpdK d/ fujo/—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2014

21H fBj'Ad dk rhs—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2015

eftsk d/ ;w[~u/ ;zrqfj (Collected works)1H neZE eEk (1955 s'A 1966, Gkos)

—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1988d{ik n?vhPB, B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2005

2H tD tkDh (1967 s'A 1974, ehBhnk)—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1988d{ik n?vhPB, B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2005

3H fgnk;k pZdb (1974 s'A 1986 e?B/vk)—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1990d{ik n?vhPB, B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2005

Page 670: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK670

4H Ppd ;kro (1986 s'A 2003 e?B/vk)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2004

5H fgzv pqjwzv (2003 s'A 2014 e?B/vk)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2015

nzro/Ih ftuRestless Soul—Indo-Candian Publishers,Surrey, B.C. Canada-1978Second Edition—National Book Shop, Delhi-2008

fjzdh ftu1H ;{o: ek sehnk—gqshe gpbhe/PBI, b[fXnkDk—1998

d{ik n?vhPB—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2009

gkfe;skB ftu1H rzYK (r[ow[yh s/ Pkjw[yh fbZgh ftu)

—ndkok gzikph IpkB s/ ;ek|s, fpbkb rzi, bkj"o—1999

2H Ppd'A gko (r[ow[yh s/ Pkjw[yh fbZgh ftu)—ndkok gzikph IpkB s/ ;ek|s, fpbkb rzi, bkj"o—1999

3H jhfonK dk u'r—u'DthA eftsk dk ;zrqfj—1974^1989—(Pkjw[yh fbZgh ftu)—ndkok gzikph IpkB s/ ;ek|s, fpbkb rzi, bkj"o—2002

4H gZso s/ dfonk (Pkjw[yh fbZgh ftu)—ndkok gzikph IpkB s/ ;ek|s, fpbkb rzi, bkj"o—2005

5H PpdK d/ fujo/ (Pkjw[yh fb~gh ftu)—gqekPe L r[bPB^J/^ndp gpbhe/PBI, bkj"o, gkfe;skB^2016

6H fBj'Ad dk rhs (Pkjw[yh fbZgh ftu)—gqekPe L r[bPB^J/^ndp gpbhe/PBI, bkj"o, gkfe;skB^2016

7H BthA ;dh dh BthA B;b (Pkjw[yh fbZgh ftu)—gqekPe L r[bPB^J/^ndp gpbhe/PBI, bkj"o, gkfe;skB^2017

Page 671: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 671

oftzdo oth ofus ekft^BkNeK dk t/otk1H “phwko ;dh”—w[fjzdo gkb gpfbPoI, ibzXo—1974

2H “do dhtkoK”—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1981

3H “nZXh oks d[gfjo”—Bt:[Zr gpfbPoI, fdZbh—1983

4H “u"e BkNe”—Bt:[Zr gpfbPoI, fdZbh—1984(d{ik n?vhPB)—u/sBk gqekPB, b[fXnkDk—2002

5H “o{j gzikp dh”—dhge gpfbPoI, ibzXo—1984(d{ik n?vhPB)—u/sBk gqekPB, b[fXnkDk—2002

6H “f;|o BkNe”—oth ;fjs gqekPB, nzfwqs;o—1987(d{ik n?vhPB)—u/sBk gqekPB, b[fXnkDk—2002

7H “fszB BkNe”—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—1990(d{ik n?vhPB)—u/sBk gqekPB, b[fXnkDk—2002

8H “wB d/ jkDh”—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2005

9H “wy"N/ s/ jkd;/”—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2009

10H “uZeqt:{j s/ fgokfwv”—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2010

11H “nkg' nkgD/ dfonk”—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2015

12H “j'Ad fBj'Ad”—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2016

13H “gosZy s'A nrKj” (d' ekft^BkNe L “Gow^ib” ns/ “f;nk;h dzd^eEk”)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2017

Ehweh fs~eVh (Thematic Trilogy)

1H “;{oi BkNe” (phwko ;dh, do dhtkoK s/ nZXh oks d[gfjo)—Bt:[Zr gpfbPoI, fdZbh—1985(d{ik n?vhPB)—u/sBk gqekPB, b[fXnkDk—2002BkNe s/ ozrwzu L d' BkNe s/ ozrwzu—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2014

ekft^BkNeK d/ ;w[~u/ ;zrqfj

1H “wzu BkNe” (1974-90)—oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1993

2H “w/o/ ekft^BkNe^1” L ;?Auh gfjbh (1974^1983)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2007

3H “w/o/ ekft^BkNe^2” L ;?Auh d{ih (1984^1987)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2007

4H “w/o/ ekft^BkNe^3” L ;?Auh shih (1990^2005)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2007

Page 672: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK672

5H “w/o/ ekft^BkNe^4” L ;?Auh u"Eh (2008^2010)—B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2013

gkfe;skB ftu Pkjw[yh fb~gh ftu ekft^BkNeK dk ;w[~uk ;zrqfj L

1H “wzu BkNe” (1974^1990)—ndkok gzikph IpkB s/ Pek|s, bkj"o, 2001

gkfe;skB ftu Pkjw[yh fb~gh ftu ekft^BkNe

1H “wB d/ jkDh”—ndkok gzikph IpkB s/ Pek|s, bkj"o, 2005

Page 673: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 673

oftzdo oth ofus ejkDh^;zrqfjnK dk t/otkejkDh^;zrqfj gqekPe gzB/

1H uokth d"bs okw ;fjd/t n?Av ;BI, ibzXo 115fszB o[gJ/—1963d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

2H i[ow d/ gkso fBT{ p[e ezgBh, ibzXo 155gzi o[gJ/—1968d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

3H Pfjo ftu izrb oki o{g gqekPB, ibzXo 120gzi o[gJ/—1969d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

4H e'B gqshe'B jI{ohnk gpfbPoI ezgBh, ibzXo 835.75 o[gJ/—1971d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

5H w?bh g[;se w[fjzdogkb gpfbfPzr, ibzXo 96nZm o[gJ/—1973d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

6H fi~E/ dhtkoK BjhA e/H bkbH n?Av ezgBh, ibzXo 139thj o[gJ/—1978d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

7H ezfgT{No ebuo Bt:[r gpfbPoI, fdZbh^6 128g?Ash o[gJ/—1985d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

8H nkgD/ nkgD/ Nkg{ B?PBb p[e Pkg, fdZbh^6 120;Zm o[gJ/—1992d{ik n?vhPB—b'erhs gqekPB, uzvhrVQ, 2010

9H r'ohnK PjhdhnK B?PBb p[e Pkg, fdZbh^6 160225 o[gJ/—2010

;w[~u/ ejkDh^;zrqfj

1H nxotk;h Bt:[r gbfbPoI, fdZbh^6 436(1955^1983) nZ;h o[gJ/—1984

2H w/oh ejkDh B?PBb p[e Pkg, fdZbh^6 648(1955^2005) 495 o[gJ/—2006

3H w/ohnK ;kohnK ejkDhnK B?PBb p[e Pkg, fdZbh^6 2017(1955^2010)

Page 674: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK674

u'Dt/A ejkDh^;zrqfj

1H ;w/A d/ Bkb Bkb B?PBb p[e Pkg, fdZbh^6 322(1955^1989) 140 o[gJ/—1989

2H yzGK tkb/ fgzio/ u/sBk gqekPB gzikph GtB, b[fXnkDk 376(1955^2000) 325 o[gJ/—2001

3H u'DthnK ejkDhnK e[eB[; gqekPB, ibzXo 111(fJ;soh^wod gq;zrtkbhnK ejkDhnK) 75 s/ 40 o[gJ/—2002

4H u'DthnK ejkDhnK^2 e[eB[; gqekPB, ibzXo^2008(pqjwzve u/sBk)

gkfe;skB ftu (Pkjw[yh fb~gh ftu)

1H yzGK tkb/ fgzio/ fJdkok gzikph IpkB s/ ;ek|s, bkj"o 432450 o[gJ/—2000

oftzdo oth dhnK ejkDhnK d/ rfjB nfXnB

1H !:[efbgN; s/ j?fwzrt/—B?PBb p[e Pkg, fdZbh 112b/ye L vkH d/ftzdo e"o—35 o[gJ/—1989

2H !!eEk ;Bw[y—u/sBk gqekPB, gzikph GtB, b[fXnkDk 168;zgkL oftzdo oth—140 o[gJ/—2001

3H !!!eEk ;Bw[y^2—B?PBb p[e Pkg, fdZbh 204;zgkL oftzdo oth—350 o[gJ/—2012

! “nBQ/ok :{efbgN; s/ nZr” ns/ “fJe j'o j?fwzrt/” ejkDhnK s/ T[BQK d/ rfjB nfXnB fJ; g[;seftu Pkfwb jB.

!! “nB/Qok :{efbgN; s/ nZr” ns/ “fJe j'o j?fwzrt/” ejkDhnK s/ T[BQK T[~s/ fby/ vkH d/ftzdo e"o d/ rfjBnfXnB ns/ “jw fSD” ejkDh s/ T[; T[~s/ fbfynk vkH jouzd f;zx p/dh dk rfjB^nfXnB fJ; g[;seftu Pkfwb jB.

!!! “eEk ;Bw[y^2” fJ; g[;se ftu j/m fbyhnK ejkDhnK d/ rfjB nfXn?B Pkfwb jB L1H nBQ/ok :{efbgN; s/ nZr ^vkH d/ftzdo e"o s/ vkH tBhsk2H fJe j'o j?fwzrt/ ^ vkH d/ftzdo e"o3H jw fSD ^vkH jouzd f;zx p/dh4H Pkdh tZb iKdh ;Ve ^vkH neftzdo e"o pkjb5H ezfgT{No ebuo ^wBihs whs (e?B/vk)

Page 675: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 675

oftzdo oth ofus c[Neb g[;seK dk t/otk

;|oBkwk1H f;woshnK d/ d/P XBgs okJ/ n?Av ;BI, ibzXo 1979

(d{ik n?vhPB) B?PBb p[e Pkg, fdZbh 2006

tkose L ;kfjfse ;?_^ihtBh

1H w/oh ;kfjfse ;?_^ihtBh gzikp ;kfjs nekdwh, uzvhrVQ 1994

2H n?N;?Nok^2 sob'uB gpfbPoI, uzvhrVQ 2008(ouB^gqfeqnk s/ j'o b/y)

3H n?N;?Nok^3 (w[bkeksK) sob'uB gpfbPoI, uzvhrVQ 2008

4H w/ok ihtB, w/ok ;kfjs gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk 2010(;kfjfse ;?_^ihtBh)

5H n?N;?Nok^4 B?PBb p[e Pkg, fdZbh 2012(w[bkesK s/ c[Neb fbysK)

;kfjs ;whfynk s/ ;zebB

1H gq:'rPhb ekft^dogB jI{ohnk gpfbPoI, ibzXo 1964(d{ik n?vhPB) B?PBb p[e Pkg, fdZbh 2007

2H w/ok ekft^BkN b'e B?PBb p[e Pkg, fdZbh 1990(d{ik n?vhPB) sob'uB gpfbPoI, uzvhrVQ 2008

3H n?N;?Nok^1 sob'uB gpfbPoI, uzvhrVQ 2008(y'i^gZso s/ nkb'uBk)

4H w/ok EhJ/No s/fJZehthA ;dh B?PBb p[e Pkg, fdZbh 2012

;zgkdB (gzikph s/ nzro/Ih ftu)

1H ftPt gzikph ;kfjs oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o 1981

2H eftsk ;Bw[y oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o 1994(d{ik n?vhPB) B?PBb p[e Pkg, fdZbh 2007

3H eEk ;Bw[y u/sBk gqekPB, b[fXnkDk 2001

4H eEk ;Bw[y^2 B?PBb p[e Pkg, fdZbh 2012

5H gotk;h gZsoeko skok f;zx j/no (nfGBzdB rqzE)Bt:[Zr gpfbPoI, fdZbh 1992

6. Wind Song (Poetry) fJzv'^eB/vhnB gpbhe/PBI, ;oh, phH;hH, e?B/vk 1978

7. Wind Song-2 (Poetry) fJzv'^eB/vhnB gpbhe/PBI, ;oh, phH;hH, e?B/vk 1984

Page 676: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK676

nzro/Ih ftu u'DthA eftsk^j'o ethnK Bkb ;KMh1. The Rebel Sound Dave Book Centre,

Nairobi, Kenya 19682. The Voices of Dissent Seema Parkashan, Jalandhar 1972

India3. Indian Poetry Today Indian Council for Cultural 1974

(Volume One) Relations, New Delhi4. Green Snow Vesta Publications, 1976

Cornwall, Ontario, Canada5. Hundred Indian Poets Oxford + IBH Publishing 1977

Company, India.

oftzdo oth dh ;t?^ihtBh 77777 thvhU^GkrK ftu

oftzdo oth dh ;t?^ihtBh, 7 thvhU^GkrK ftu, t/yD$;[BD bJh,j/m fby/ t?p;kJhN T[~s/ ik e/, Autobiography Gkr ftu gqkgs eo' Lwww.ravinder-ravi.com

Page 677: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 677

oftzdo oth d/ ;kfjs T[Zs/ gqkgs nkb'uBkswe g[;seK1H :{efbgN; s/ j?fwzrt/ L (d' ejkDhnK d/ gVQs^nfXnB)

b/fyek L vkH d/ftzdo e"ogqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—1989

2H w/ok ekft^BkN b'e;zgkde L oftzdo othgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—1990d{ik n?vhPB L fsqb'uB gpfbPoI, uzvhrVQ—2008

3H eftsk ;Bw[y L 25 e[ eftsktK d/ gVQs^nfXnB;zgkde L oftzdo othgqekPe L oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1994d{ik n?vhPB L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2008

4H oftzdo oth dk ouBk ;z;kob/ye L gq'H pqjw irdhP f;zxgqekPe L oth ;kfjs gqekPB, nzfwqs;o—1999

5H eEk ;Bw[y L fszB ejkDhnK d/ gVQs^nfXnB;zgkde L oftzdo othgqekPe L u/sBk gqekPB, gzikph GtB, b[fXnkDk—2001

6H oftzdo oth dh eftsk ftu wkBth foPs/b/fyek L vkH ;[yftzdo e"o wZbQhgqekPe L u/sBk gqekPB, gzikph GtB, b[fXnkDk—2002

7H BkNeeko oftzdo oth;zgkde L vkH r[o{w/bgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2003

8H eEkeko oftzdo oth;zgkde L vkH r[o{w/bgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2004

9H oftzdo oth dh ejkDh^ebkb/fyek L dbfizdo e"ogqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2006

10H oftzdo oth dk BkN^fuzsBb/ye L vkH ;sBkw f;zx iZ;bgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2007

Page 678: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK678

11H eth oftzdo oth;zgkde L wBihs whsgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2008

12H oftzdo oth dh ejkDh L ;ZfGnkukoe gfog/yb/ye L vkH r[oizN f;zxgqekPe L b'e rhs gqekPB, uzvhrVQ—2009

13H oftzdo oth d/ ekft^BkNeK dk ;zouBkswe nfXn?Bb/ye L w[BhP e[wkogqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2011

14H w/ok EhJ/No s/ fJZehthA ;dh;zgkde L oftzdo othgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdbh—2012

15H oftzdo oth dk ;|oBkwk f;woshnK d/ d/P L gkm^e/Adfos nfXn?Bb/fyek L wBwhs e"ogqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2012

16H eEk ;Bw[y^2 gzi ejkDhnK d/ gVQs^nfXn?B;zgkde L oftzdo othgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2012

17H oftzdo oth d/ ekft^BkNeK dk “Ehw ftfrnkBe” ftPb/PDb/fyek L vkH oftzdo e"o p/dhgqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2014

18H oftzdo oth dk ;kfjs^;z;ko L ;zt/dBk s/ ;[ji^;zukob/fyek L vkH feoBdhg e"ogqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2014

19H oftzdo oth ekft L ;ZfGnkukoe sDkU^gotk;h ;zdoGb/fyek L ;opihs e"ogqekPe L B?PBb p[e Pkg, fdZbh—2015

B'N L 55 g[;seK—oftzdo oth dhnK iK T[; T[~s/ fgSb/ 27 ;kbK (1987^2016) ftuB?PBb p[e Pkg, fdZbh B/ gqekPs ehshnK.

Page 679: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 679

oftzdo oth d/ ;kfjs T[Zs/ ghH n?uH vhH g~Xo dk y'i^ekoig{ok j' u[~ek y'i^ekoi

1. y'ikoEh L ;[yftzdo e"o wZbQhfBrokB L vkH jouzd f;zx p/dhftPk L oftzdo oth dh ekft^ouBk ftu wkBth foPfsnK d/ ftfGzB gk;ko:{Bhtof;Nh L r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o, Gkos

fJj y'i^ekoi 2002 ftu g{ok j'fJnk

2H y'ikoEh L r[oizN f;zxfBrokB L vkH ;H gH f;zxftPk L oftzdo oth dhnK ejkDhnK dk

;~fGnkukoe nfXnB:{Bhtof;Nh L r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o, Gkos

fJj y'i^ekoi, 2005 ftu g{ok j'fJnk

3H y'ikoEh L oftzdo e"o p/dhfBrokB L vkH wBihs f;zxftPk L oftzdo oth d/ ekft^BkNeK dk Ehw^ftfrnkBe ftPb/PD:{Bhtof;Nh L fdZbh :{Bhtof;Nh, fdZbh, Gkos

fJj y'i^ekoi, 2008^2009 ftu g{ok j'fJnk

4H y'ikoEh L feoBdhg e"ofBrokB L vkH r[ow[y f;zxftPk L oftzdo oth dk ouBk ;z;ko L ;zt/dBk s/ ;[ji^;zuko:{Bhtof;Nh L gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, Gkos

fJj y'i^ekoi, 2013 ftu g{ok j'fJnk

fJ; ;w/A j' fojk y'i^ekoi1H y'ikoEh L d/ftzdo f;zx

fBrokB L vkH ;fsBkw f;zx iZ;bftPk L oftzdo oth d/ ekft^BkNeK dk nzso^

;ZfGnkukoe nfXnB:{Bhtof;Nh L gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, Gkos

2H y'ikoEh L w[e/P bskfBrokB L vkH i'frzdo f;zx Bfjo{ftPk L nkX[fBesk d/ ;zdoG ftu oftzdo oth

dhnK ejkDhnK dk nfXn?B:{Bhtof;Nh L gzikp :{Bhtof;Nh, uzvhrVQ, Gkos

Page 680: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK680

3H y'ikoEh L BkBe f;zxfBrokB L vkH ;[yd/t f;zxftPk L oftzdo oth dk ekft^Pk;soh fuzsB:{Bhtof;Nh L gzikp :{Bhtof;Nh, uzvhrVQ, Gkos

4H y'ikoEh L ;[fozdo ezp'ifBrokB L vkH feoBdhg f;zxftPk L ftPtheoB d/ ;zdoG ftu oftzdo oth

d/ ekft^BkNeK dk nfXn?B:{Bhtof;Nh L btbh go'c?PBb :{Bhtof;Nh, crtkVk,

gzikp, Gkos

5H y'ikoEh L eowihs e"ofBrokB L vkH ;shP e[wko towkftPk L oftzdo oth d/ BkNeK dk ozrwzueh nfXnB:{Bhtof;Nh L gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, Gkos

Page 681: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 681

oftzdo oth d/ ;kfjs T[Zs/ n?wH fcbH g~Xo dk y'i^ekoi

g{ok j' u[~ek y'i^ekoi

1H y'ikoEh L nfozdo f;zxfBrokB L vkH ;[fozdogkb f;zxftPk L oftzdo oth dhnK ejkDhnK ftu gotk;h u/sBk:{Bhtof;Nh L r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o, Gkos

—fJj y'i^ekoi 1985^86 ftu g{ok j'fJnk.

2H y'ikoEh L wBihs e"ofBrokB L vkH e[bdhg f;zx XhoftPk L oftzdo oth d/ ekft^BkNeK dk nkb'uBkswe nfXnB:{Bhtof;Nh L gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, Gkos

—fJj y'i^ekoi 1987^88 ftu g{ok j'fJnk.

3H y'ikoEh L i;gkb e"ofBrokB L vkH ;[fszdo f;zx B{oftPk L oftzdo oth d/ “fgnk;k pZdb” dk ekft^nfXnB:{Bhtof;Nh L fdZbh :{Bhtof;Nh, fdZbh, Gkos

—fJj y'i^ekoi 1991^92 ftu g{ok j'fJnk.

4H y'ikoEh L dbfizdo e"ofBrokB L vkH e[bdhg f;zx XhoftPk L oftzdo oth dh ejkDh^ebk:{Bhtof;Nh L gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, Gkos

—fJj y'i^ekoi 2003^2004 ftu g{ok j'fJnk.

5H y'ikoEh L w[BhP e[wkofBrokB L vkH r[ouoB f;zx noPhftPk L oftzdo oth d/ “;{oi BkNe” dk

;zozuBkswe nfXnB:{Bhtof;Nh L fdZbh :{Bhtof;Nh, fdZbh, Gkos

—fJj y'i^ekoi 2006 ftu g{ok j'fJnk.

6H y'ikoEh L ;[fozdo e[wkofBrokB L vkH oxpho e"oftPk L ftPtheoB d/ ;zdoG ’u oftzdo oth d/

ekft^BkNe “nZXh oks d[gfjo ” s/ “f;|o BkNe” dk nfXn?B:{Bhtof;Nh L r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o, Gkos

—fJj y'i^ekoi 2007^2008 ftu g{ok j'fJnk.

Page 682: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK682

7H y'ikoEh L wBwhs e"ofBrokB L vkH wBihs f;zxftPk L oftzdo oth dk ;|oBkwk,

“f;woshnK d/ d/P L gkm^e/Adfos nfXn?B”:{Bhtof;Nh L fdZbh :{Bhtof;Nh, fdZbh

—fJj y'i^ekoi 2009^10 ;?PB ftu g{ok j'fJnk.

8H y'ikoEh L ;opihs e"ofBrokB L vkH ntsko f;zxftPk L gotk;h gzikph eftsk ftu ;ZfGnkukoe sDkT[

(oftzdo oth^ekft d/ ;zdoG ftu):{Bhtof;Nh L btbh gq'|?PBb :{Bhtof;Nh, crtkVk, gzikp

—fJj y'i^ekoi 2015 ftu g{ok j'fJnk.

n?wH J/H (gzikph) Gkr d{ik d/ u"E/ gou/ bJh g{ok j'fJnk y'i^ekoi

1H y'ikoEh L gowdhg G[~bofBrokB L gq'H e/tb f;zx fEzdftPk L oftzdo oth dk ekft^BkNe L

“phwko ;dh”^fJe nfXnB:{Bhtof;Nh L r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o, Gkos

—fJj y'i^ekoi 1974^75 ftu g{ok j'fJnk.

Page 683: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 683

oftzdo oth ƒ fwb/ g[o;ekoK dk t/otk

g[o;eko tb'A (fJdkok) ;kb

1H ;kb 1965 dh ;op'sw gzikph ;kfjs ;whfynk p'ov,ekft^g[;se “fpzd{” g[o;eko ibzXo, gzikp, Gkos 1965

2H ;kb 1965 dh ;op'swekft^g[;se “fpzd{” g[o;eko gzikph dopko, gzikp, Gkos 1965

3H fgSb/ gzdoK ;kbK ftu BthnKbhjK gkT[D tkbh ;op'sw gzikph fbNo/oh |'ow,BkN^g[;se “phwko ;dh” g[o;eko uzvhrVQ, Gkos 1975

4H ;kb 1974 dh ;op'sw gzikph dopko,ekft^BkN g[;se gzikp, Gkos“phwko ;dh” g[o;eko 1976

5H ;kb 1979 dh ;op'sw r~d^g[;se gzikph ;kfjs ;whfynk p'ov,“f;woshnK d/ d/P” g[o;eko ibzXo, gzikp, Gkos 1979

6H Pq'wDh ;kfjseko g[o;eko (pd/Ph) GkPk ftGkr, gzikp, Gkos 1980

7H Pq'wDh ;kfjseko g[o;eko gzikp nkoN; e"A;b,uzvhrVQ, Gkos 1980

8H JhPto uzdo Bzdk g[o;eko‘nZXh oks d[gfjo’ ekft^BkNe tk;s/ GkPk ftGkr, gzikp, Gkos 1983

9H gq'|?;o w'jB f;zx g[o;eko gzi dfonk gzikph nekdwh,NoKN', e?B/vk 1989

10H eosko f;zx Xkbhtkb g[o;eko gzikph nekdwh,b[fXnkDk, Gkos 1992

11H ;kJhA p[ZbQ/ Pkj g[o;eko J/PhnB okJhNoI n?;';hJ/PB,v?Bwkoe 1993

12H Pq'wDh ;kfjseko g[o;eko gzikph ;kfjs ;Gk,e?b/c'oBhnK, nwohek 1994

13H pktk pbtzs g[o;eko ;kfjs ftuko e/Ado (ofiH),nzfwqs;o, gzikp, Gkos 1994

14H g'fJN nk| d :hno ntkov Alumni of The WorldPoet of the Year Award University, Cornwall, Canada 1996

Page 684: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK684

15H Man of the Peace Award ndhp fJzNoB?PBb,(;kfjo ebuob nekdwh),b[fXnkDk, Gkos 1997

16H gq'H g{oB f;zx gzikph :{Bhtof;Nh,dfj;dh (Millenium) g[o;eko gfNnkbk, Gkos 2000

17H wjkokik oDihs f;zx gzikph :{Bhtof;Nh,:kdrkoh g[o;eko gfNnkbk, Gkos 2001

18H ;w[~uh ;kfjs^;/tk g[o;eko fJzv'^eB/vhnB ebuob n?;';hJ/PB,;oh, phH;hH e?B/vk 2005

19H ihtB^ekb gqkgsh g[o;eko fJdkok gzikph IpkB s/ ;ek|s,Life-Time Achievement Award bkj"o, gkfe;skB 2006

20H sw}k^J/̂ j[;B^J/̂ ekoeodrh World Institute of PunjabiPride of Performance Award Literature and Heritage,

Lahore, Pakistan 2006

21H ;'B sw}k (Gold Medal) n?;';hJ/PB nkc okJhNoI n?Avekft^BkNeK tk;s/ nkofN;N;, bkj"o, gkfe;skB 2006

22H ;" ;kbk toQ/ rzY fdt; ykb;k dhtkB ;';kfJNh,:kdrkoh “ftbZyD gqkgsh g[o;eko” t?Be{to, phH;hH, e?B/vk 2006

23H c?b'fPg gzikph nekdwh,fb;No, fJzrb?Av 2007

24H nzfwqsk gqhsw w?w'ohnb f;g;k^e?B/vhnB fJzNoB?PBbfJzNoB?PBb ntkov gzikph ;kfjs nekdwh,nk| fv;fNzePB NoKN', e?B/vk 2007

25H ;op ;/qPN ;kfjseko g[o;eko gotk;h whvhnk ro[~g,NoKN', e?B/vk 2008

26H Honorary Life Time fB;rk NhuoI :{BhnB,Membership Awrad fBT{ nkJ/n?AP, phH;hH, e?B?vk 2010

27H BkN Pq'wDh gzikph BkN nekdwh,b[fXnkDk, Gkos 2011

28H ihtB^ekb gqkgsh g[o;eko e/Adoh gzikph b/ye ;Gk,T[~soh nwohek,;oh, phH;hH, e?B/vk 2011

29H ihtB^ekb gqkgsh g[o;eko (UBC) :{Bhtof;Nh nk|fpqfNP e'bzphnk, t?Be{to, e?B/vk 2011

Page 685: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 685

30H fJepkb nogB :kdrkoh nogB fbykoh ;Gk,ihtB^ekb gqkgsh g[o;eko e?broh, nbpoNk, e?B/vk 2012

31H ihtB^ekb gqkgsh g[o;eko gzikph nko;hokJhNoI ebZp, (e?B/vk) 2013

32H pbtzs rkorh w?w'ohnb f;g;k^e?B/vhnB fJzNoB?PBbfJzNoB?PBb ntkov gzikph ;kfjs nekdwh,nk| fv;fNzePB NoKN', e?B/vk 2015

Page 686: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK686

oftzdo oth ƒ fwb/ ;BwkBK dk t/otk;z;Ek ;kb

1H gzikph fbykoh ;Gk, B?o'ph, ehBhnK 1974

2H wk;e ‘fdqPNh’, ibzXo, gzikp, Gkos 1976

3H gzikph fbykoh ;Gk (ofiH), irsg[o, gzikp, Gkos 1981

4H wk;e ‘ne;’ wzu, BthA fdZbh, Gkos 1993 s/ 2001

5H r[o{ r'fpzd f;zx ckT{Av/PB, uzvhrVQ, Gkos 1993

6H r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o, gzikp, Gkos 1993

7H fJzNoB?PBb fbNo/oh n?Av ebuob c'ow, fb;No, fJzrb?Av (U.K.) 1995

8H w/b fwbkg ;kfjs ;Gk, rbk;r', ;ekNb?Av (U.K.) 2000

9H GkPk ftGkr, gzikp, Gkos 2001

10H e/Adoh gzikph b/ye ;Gk (ofiH), gzikp, Gkos 2001

11H f;oiDk ;zrw, gfNnkbk, gzikp, Gkos 2001

12H gzikph b/ye ;Gk, gfNnkbk, gzikp, Gkos 2001

13H gzikph fbNo/oh c'ow, gfNnkbk gzikp, Gkos 2001

14H ouBk ftuko wzu, BkGk, gzikp, Gkos 2001

15H bkfJbg[o ykb;k ekbi, ibzXo, gzikp, Gkos 2002

16H fB;rk ;e{b fIbQk, fBT{ nkJ/n?AP, phH;hH e?B/vk 2003

17H fB;rk NhuoI :{BhnB, fBT{ nkJ/n?AP, phH;hH e?B/vk 2004

18H ftPt gzikph nekdwh, e?b/c'oBhnk, nwohek 2004

19H gzikph gZsoeko ;z;Ek, bkj"o, gkfe;skB 2006

20H gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, Gkos 2006

21H e/Adoh gzikph b/ye ;Gk (ofiH), ibzXo, Gkos 2006

22H gzikph fbykoh ;Gk, irsg[o (ofiH),fIbQk BtK Pfjo, Gkos 2006

23H ndkok th:BI nk| gzikp, NhHthH, po?AgNB, e?B/vk 2007

24H ouBk ftuko wzu, gzikp (ofiH), BkGk 2008

25H e/Adoh gzikph b/ye ;Gk (ofiH), gzikp, Gkos 2008

26H GkPk ftGkr, gzikp, Gkos 2008

27H UBC :{Bhtof;Nh nk| fpqfNP e'bzphnk, J/PhnB bkfJpq/oht?Be{to, phH;hH, e?B/vk 2010

28H gzikph ndph ;zrs, ;oh, phH;hH, e?B/vk 2013

29H ;[Zyh pkm ckT{Av/PB, ;oh, phH;hH, e?B/vk 2014

Page 687: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK 687

fJnkgk (I.A.P.A.A.) s/ fJ; tb'A fd~s/ rJ/ g[o;eko

fJnkgk (fJzNoB?PBb n?;';hJ/PB nk| gzikph nkEoI n?Av nkofN;N;) dh ;EkgBk w?A,vkH r[o{w/b, ;_orh skok f;zx j/no (;zgkdeL fJzv'^eB/vhnB NkfJwI), r[ouoB okwg[oh, doPBfrZb ns/ G{fgzdo Xkbhtkb nkfd ƒ Bkb b? e/, 3 i[bkJh, 1978 ƒ ehsh. fJ; ;z;Ek tb'A 1981ftu w/oh ;zgkdBk j/mK ‘ftPt gzikph ;kfjs’ Bkw dh g[;se gqekPs ehsh rJh, fi; ftu 12d/PK d/ 100 e[ gzikph b/yeK dhnK fbysK Pkfwb ehshnK rJhnK ;B.

b'e wzu Bkb i[V/ i'frzdo pkjobk ƒ fJ; ;z;Ek tb'A 1979 ftu ;BwkBs ehsk frnk.1980 ftu 500 vkbo d/ gq'H fgnkok f;zx frZb s/ eow f;zx ;zX{ w?w'ohnb nzso^okPNoh Pq'wDh;kfjseko$gZsoeko$ebkeko g[o;eko dh ;EkgBk ehsh rJh.

fJj g[o;eko j[D se j/m fby/ b/yeK, gZsoekoK s/ ebkekoK ƒ fdZsk ik u[Zek j? L

1H ;zs f;zx ;/y'A Gkos 19802H |yo IwkB gkfe;skB 19813H eosko f;zx d[Zrb Gkos 19824H ;'jB ekdoh v?Bwkoe 19825H nihs e"o Gkos 19836H so;/w f;zx g[o/tkb fJzrb?Av 19837H vkH ;[oihs f;zx ;/mh Gkos 19848H vkH dbhg e"o fNtkDk Gkos 19859H nzfwqsk gqhsw Gkos 198610H vkH jouoB f;zx Gkos 198611H n|Ib nfj;B ozXktk gkfe;skB 198612H nikfJp ewb ehBhnk 198613H vkH r[o{w/b nwohek 198614H d/t ;ftNIob?Av 198615H fPtuoB frZb fJzrb?Av 198616H vkH jfoGiB f;zx Gkos 198717H vkH i;pho f;zx nkjb{tkbhnk Gkos 198818H pbtzs rkorh Gkos 198919H jod/t f;zx (fusoeko) e?B/vk 198920H skok f;zx Gkos 199021H r[bIko f;zx ;zX{ Gkos 199022H niw/o f;zx n"by Gkos 199023H vkH s/itzs f;zx frZb Gkos 199124H nwoihs f;zx (ne;) Gkos 199225H skok f;zx j/no e?B/vk 199226H vkH oxpho f;zx (f;oiDk) Gkos 199327H vkH e[bpho f;zx eKr Gkos 1994

Page 688: w/ohnK ;kohnK ejkDhnK - Punjabi Library · w/ohnK ;kohnK ejkDhnK oftzdo oth B?PBb p[e Pkg gbZJhno rkovB wkofeN, uKdBh u"e, fdZbh^110 006 B?Hp[HPH

w/ohnK ;kohnK ejkDhnK688

28H vkH gq/w gqekP f;zx e?B/vk 199429H vkH i'frzdo f;zx g[nko Gkos 199530H vkH wBihsgkb e"o Gkos 199631H vkH ;[fszdo f;zx B{o Gkos 199732H gq'H pqjwirdhP f;zx Gkos 199733H vkH nwoihs e"Ae/ Gkos 199834H fJfbnk; x[zwD gkfe;skB 199835H nwo i:'sh Bhdob?AvI 199836H vkH nyso j[;?B nyso gkfe;skB 199937H i;pho G[Zbo Gkos 200038H nihs okjh nk;Nq/bhnk 200039H pfbjko f;zx ozXktk fJzrb?Av 200040H joGiB f;zx jbtkoth Gkos 200041H ntsko i"Vk Gkos 200142H vkH wBihs f;zx Gkos 200243H gq'H okPd j;B okDk gkfe;skB 200544H gq'H nkfPe ojhb gkfe;skB 200645H vkH tBhsk Gkos 200746H vkH ;kfjp f;zx Gkos 200847H gqfwzdoihs Gkos 200948H e/tb Xkbhtkb Gkos 201049H wBihs whs e?B/vk 201050H r[ofdnkb eztb e?B/vk 201051H uoB f;zx e?B/vk 201152H vkH fBrjs y[oPhd gkfe;skB 201253H e/tb Xkbhtkb Gkos 2013

(P'qwDh BN ;wokN g[o;eko)

fJnkgk dh PkyL ‘;kfjs ftuko wzu, e?B/vk’ tb'A j/m fby/ ;kfjsekoK$b/yeK dk ‘ftPt gzikph;kfjseko g[o;eko’ Bkb ;BwkB ehsk frnk. g[o;eko ftu ;BwkB^fuzBQ, gZso s/ 500 vkboPkfwb jB.

1H e[btzs f;zx ftoe Gkos 19832H eg{o f;zx xz[wD Gkos 19843H vkH wH ;H ozXktk Gkos 19854H gqhsw f;zx ;|ho Gkos 1986^875H e/tb Xkbhtkb

(Pq'wDh ftPt ozreowh g[o;eko) Gkos 2014

^oftzdo othiBtoh 1, 2017