wm. andria kriteli didi kanoni
TRANSCRIPT
wm andria kriteli
didi kanoniZveli qarTuli Targmanebi
TBILISI THEOLOGICAL ACADEMYIVANE JAVAKHISHVILI TBILISI STATE UNIVERSITY
St Andrew of Crete
The Great CanonOld Georgian Translations
The text was prepared for publication by Elene Metreveli and Laura Grigolashvili The Preface was written and vocabulary
was appended by Laura Grigolashvili
TBILISI THEOLOGICAL ACADEMY AND SEMINARY PUBLISHING HOUSE
TBILISI 2020
Tbilisis sasuliero akademia
iv javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti
wm andria kriteli
didi kanoni
Zveli qarTuli Targmanebi
teqsti gamosacemad moamzades elene metrevelma da
laura grigolaSvilma gamokvleva waumZRvara da leqsikoni
daurTo laura grigolaSvilma
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis gamomcemloba
Tbilisi
2020
wm andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis uZvelesi da umniSvnelovanesi Zeglia
am sagalobelTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomadgeneli wm eqvTime
mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli romelTac erTmaneTis miyolebiT
Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daamkvidres igi
sagalobeli romelic Cvens liturgikul praqtikaSi XI s-is I naxevridan ikidebs fexs da ro-
melmac STaagona didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisani~ ufro
adreulia vidre am teqstis Semcveli Cvenamde moRweuli berZnuli marxvani esec zrdis `didi
kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
winamdebare naSromi sulieri kulturiT dainteresebuli mkiTxvelisaTvis erTgvari gzamkv-
levi SeiZleba iyos sasuliero poeziis amaRlebul samyaroSi
ldquoThe Great Canonrdquo of Saint Andrew of Crete is the oldest monument of spirituality bearing par-amount significanceThe great Georgian King David the Restorer was inspired by this text when composing his ldquoSong of Repentancerdquo To this hymn are related the names of three great represen-tatives of our literature Saint Euthymius the Athonite Saint George the Athonite and Saint Arsen of Iqalto who successively translated its text and by doing so established it in the domain of Georgian education
The hymn which finds its way in our liturgical practice in the first half of the 11th century belongs to an earlier period than the Greek text of the ldquoLenten Triodionrdquo This augments the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for the medieval studies
The present work will provide readers interested in spiritual culture guidance into the Ancient Georgian Sacred Poetry
redaqtorebi filologiis mecnierebaTa doqtori
lela xaCiZe
filologiis mecnierebaTa doqtori
nino meliqiSvili
recenzenti filologiis doqtori
irma makaraZe
copy Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis ga momcemloba
ISBN 978-9941-9655-0-0
Sinaarsi
winaTqma 7
Sesavali 9
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle 16
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisaTvis 34
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi 58
teqstisaTvis 114
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi
da maTi literebi 115
teqsti 116
wm arsen iyalToelis anderZi 227
wm giorgi aTonelis anderZi 228
leqsikoni 229
Resume 242
damowmebuli literatura 245
7
winaTqma
wm andria kritelis `didi kanoni~ Cemi dainteresebis sagnad maSin iqca rodesac daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisanis~ Seswavla gadavwyvite bunebrivia daviwye `didi kanonis~ qarTul TargmanTa Sem-cveli xelnawerebis Zieba da Semdeg samive qarTveli mTargmnelis (wm eq-vTime aToneli wm giorgi aToneli wm arsen iyalToeli) teqstebis gad-mowera ramac Cemi axalgazrduli wlebis didi nawili moicva Ziebis meo-re etapze unda gadavsuliyavi rodesac akad elene metrevelma parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa koleqciaSi daculi unikaluri xel-naweris _ georg 5 (XI s)-is fotopiri moipova man Tavadve gadmowera `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmani da sin 5 da sin 75 xelnawerebis CvenebaTa gaTvaliswinebiT kritikulad daadgina teqsti im etapze man samuSaoSi Cemi CarTvac gadawyvita bunebrivia vitvirTe pasuxismge-bloba da erToblivad gavagrZeleT muSaoba vinaidan sayrden teqstad parizuli xelnaweri avirCieT xelaxla momixda wm giorgi aTonelisa da wm arsen iyalToelis TargmanTa gadmowera fotopirebidan rasac teqstebis kritikul dadgenaze Cemi da qalbatoni elenes erToblivi muSaoba mohyva am samuSaos gasrulebis Semdeg mizezTa gamo Cveni Ta-namSromloba Sewyda weli wels misdevda da saqmisken mibruneba ar xer-xdeboda qalbatoni elene drodadro Semaxsenebda xolme gamegrZele-bina muSaoba da sadoqtoro disertacia damecva am Temaze magram
qalbatoni elenes gardacvalebam CemTanac Jamis Camokvris moaxloe-bam gadamawyvetina Tavi damedga ukve Soreul warsulSi dawyebuli saq-misaTvis
winamdebare naSromi qalbaton elene metrevelis naTel xsovnas eZ-Rvneba
laura grigolaSvili
PS aqve SevniSnav rom CemTvis sadavo ar aris rom swori dawerilobaa andrea
kreteli magram vinaidan TiTqmis yvela uZveles qarTul xelnawerSi ikiTxeba
kriteli (da ara kreteli) da andria (iSviaTad andrea) angariSi gavuwieT tradi-
cias (agreTve qarTul samecniero literaturaSi damkvidrebul formebs) da
winaparTa ikiTxvisebi davtoveT
l g
8
wminda andria kriteli
kunZuli kreta wm anas saxelobis taZris freska
1225 w
9
Sesavali
rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTarca me Segiyuaren
Tquen
(ioane 15 12)
ara moved wodebad marTalTa aramed codvilTa sinanulad
(maTe 9 13)
aRiReT uReli Cemi Tquen zeda rameTu mScentd var da mdabal guliTa da hpovoT
gansuene baiexcl sulTa TquenTaiexcl rameTu uReli Cemi tkbil ars da tcentrTi Cemi subuq ars
(maTe 11 29-30)
andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis erT-erTi uZvelesi da um-niSvnelovanesi Zeglia Cvens interess am sagaloblisadmi ramdenime mizezi ganap-irobebs am kanoniTaa STagonebuli didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galo-bani sinanulisani~ masTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomad-geneli wm eqvTime mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli ro-melTac erTmaneTis miyolebiT Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daam-kvidres es Zegli mniSvnelovani isicaa rom dRes xdeba erTgvari gadafaseba religi-ur-mistikuri gamocdilebis TviT asketizmisa rogorc gansakuTrebuli fenomenis postmodernizmisa da poststruqturalizmis warmomadgenlebic ki interesdebian askezis raobiT da aRiareben mas rogorc pozitiur movlenas metic asketizms miiC-neven kulturis rogorc aseTis universalur winapirobad safuZvlad romelic gansazRvravs kulturaTa naTesaobas da qmnis SesaZleblobas am kulturaTa Soris komunika ciis damyarebisa aRiareben rom universaluri eTikis safuZvlebi swored asketur lite raturaSia gamokveTili da am principebs dRes inteleqtualuri el-ita axals verafers hmatebs aRsaniSnavia isic rom erTi uaRresad sainterso wigni askezis fenomenologiaze Cveni epoqis RvTismetyvelisa da kulturologis q u fon balTazaris konotaciebiT datvirTuli citatiT iwyeba romelSic Zalian saint-ereso sakiTxia wamoWrili `qristianulma Teologiam SeZlo adamianisa da misi di-aloguri xasiaTisaTvis sruliad axali Suqi moefina SeiZleboda am axal anTropo-logiaze dayrdnobiT gvecada axali sayrdeni wertili mogveZebna axali filosofiis asagebad da Cveni TavisaTvis gvekiTxa ar SeiZleba dRes nacvlad metafizikisa (e i samyaros moZvelebuli suraTis adrindeli saxelis rogorc φύσις-isa) Semogvetana metaanTropologia~1
adamianis fenomenis asaxsnelad misi ganviTarebisa da srulqmnis gzaTa saZieblad aqtualuri xdeba saRvTismetyvelo gnebavT asketuri gamocdileba da sruli kate-goriulobiT acxadeben rom aucilebelia axali Tanamedrove wakiTxva marTlma-didebluri asketikis teqstTa mTeli korpusisa rusi mecnieri s xoruJi ki miiCnevs rom askezis erT-erT wamyvan ZiriTad motivTan _ sinanulTan dakavSirebul mZafr
1 Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998 с 22
10
rTul dramatul gancdaTa monacvleobas traqtatebze ukeTesad liturgikuli poe-zia gamoxatavs da dabejiTebiT gvirCevs CavuRrmavdeT andria kritelis sagalo-bels ganTqmul `did kanons~1
wm andria kritelis `didi kanoni~ qarTul saRvTismsaxuro tradiciaSi XI saukunis I naxevridan konstantinepoluri tipikonis SemosvlasTan erTad iwyebs damkvidre-bas amdenad Zvel qarTul xelnawerebSi daculi `didi kanonis~ qarTul TargmanebSi misi arqauli saxea Semonaxuli berZnuli marxvanebi ki am sagaloblis Semcvel Cve-namde moRweul xelnawerTa SedarebiT mogviano tradicias emyareba bunebrivia rom esec zrdis `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
pirveli cda didi kanonis~ qarTul enaze gadmoRebisa rogorc aRvniSneT eqvTime mTawmidelis saxelTanaa dakavSirebuli2 misi mTargmnelobiTi principebis Sesaxeb qarTul mecnierebaSi bevri Tqmula da dawerila gansazRvrulia andria kritelis `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmanis raobac mniSvnelovania rom eqvTimes Targ-manis Sesaxeb gvaqvs `didi kanonis~ mTargmnelTa (giorgi mTawmideli arsen iyalTo-eli) definiciebi romlebic umaRlesi kompetenciis gamoxatulebad SegviZlia miv-iCnioT amasTan giorgi mTawmidelisa da arsen iyalToelis Sefasebebi urTierTTan-mxvedria ras gvauwyeben isini eqvTime mTawmidelma gamotova `didi kanonis~ bibli-uri saxismetyvelebani `viTa gonebisa Semaqcevelni~ da `Zniad gulispoundmissayofelni~ (georg 5 154v) da `nacvlad maTda sinanulis dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa~ da `ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa `amas Tana poundmisganca da ZlispirTagan Seecvalnes~ (georg 5 159v)
eqvTime mTawmidelis Targmani `didi kanonisa~ moculobiT TiTqmis identuria an-dria kritelis teqstisa da Tu mainc rCeba ukmarisobis gancda misi Targmanis gamo es gamowveulia mTargmnelis damokidebulebiT bibliuri ipodigmuri-paradigmuli sax-eebis mimarT agreTve `didi kanonis~ xmisa Tu ZlispirebTan mimarTebaSi gamoCenili TavisuflebiT magram gavixsenoT rogor gansazRvravs giorgi mTawmideli eqvTime mTawmidelis SemoqmedebiT mizans `ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes save-drebelisa pirsa eTargmnes~ (georg 5 154v) eqvTimes locva-vedrebis gamomxatveli galobebi ainteresebda xolo `metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni~ amasve ambobs arsen iyalToe-li eqvTimes Sesaxeb `saRmrToiexclsa werilisa saxismetyuelebani yovelni daetevnes da nacvlad maTda sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa~ (georg 147v)3
eqvTimes mTargmnelobiTi meTodi dRevandeli kvalifikaciiT dinamikuri ekviv-alentis tipisaa da isRa dagvrCenia daveTanxmoT k kekeliZis mosazrebas rom eqv-Times `saWirod ar miaCnda berZnuli teqstis monobaSi yofiliyo is Tavs ufleba-mosilad Tvlida Taviseburad gaeazrebina es teqstebi~4
`didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmanis raobaze mTargmnelis miznebsa
1 iqve gv 65
2 ix grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013 gv 172-196
3 aqve SeiZleba movixmoT samecniero literaturaSi gamoTqmuli Cveni konteqstisaTvis ramdenadme saintereso mosazreba `did kanonSi~ dausruleblad monacvleoben Zveli da axali aRTqmis saxeebi reducirebuli umartivesi azrobrivi sqemebiT mTeli `didi kanoni~ TiTqos `moralTa~ krebulia mimarTuli aTobiT ararsebuli igavisadmi~ Аверинцев С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 С 254-255
4 kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949 gv 18
11
da amocanebze naTel warmodgenas gviqmnis misi anderZi darTuli missave Targmanze `didi kanonisa~
giorgi mTawmideli miznad isaxavda Seedgina sruli krebuli marxvanisa da zatiki-sa romelic yovelgvari `naklulevanebisagan~ unda gasworebuliyo raTa kaTolike eklesiis damamSveneblad warmomdgariyo swored amitom gadauwyvetia giorgi aTo-nels `didi kanonis~ meored Targmna raTa eqvTimesgan gansxvavebiT srulad gad-moeRo sagaloblis `saxismetyvelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTani~ es garemoeba kidev erTxel adasturebs giorgi mTawmidelis mTargmnelobiTi meTodis Sesaxeb samecniero literaturaSi gamoTqmul Tvalsazriss rom giorgis meTodi ZiriTadad dedanTan siaxloves gulisxmobda1
giorgi mTawmidels kidev erTi sazrunavi hqonda eqvTime aTonelisadmi gansa-kuTrebuli krZalvisa da pativiscemis gamo aucileblad miaCnda didi mamis mier Camatebuli sinanulis dasdeblebis gadmotanac ris gamo giorgis TargmanSi ua-mravi saxe da dasdebeli Semosula giorgi aToneli imeds gamoTqvams rom `daRaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovlad Suenier da samgzis sawadeli~ (georg 5 154v) giorgi aTonelis Targmani sinanulis kanonisa moculobiT marTlac aRemateba rogorc eqvTime aToneliseuls ise arsen iyalToeliseulisas
arsen iyalToeli kidev ufro rTuli amocanis winaSe dgas igi winamorbed mTargmnelebs _ eqvTime da giorgi aToOnelebs udides avtoritetebad miiCnevs Tum-ca isic icis rom maTi Targmanebi dacilebulia andria kritelis teqsts ris gamoc `mZimed radme tcentrTad zedaesxnes ornive igi yovlisa saqarTveloiexclsa eklesiaTa~ mxedvelobaSia misaRebi isic rom arsen beri erT-erTi iniciatoria qarTul eklesi-aSi mimdinare tipikonuri cvlilebebisa swored misi TaosnobiT Semodis axali re-daqcia tipikonisa2 am procesSi CarTulia mefeT mefe daviT aRmaSenebelic swored mas ubrZanebia misTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTa-likosisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `uzakueli da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina daugos yovelTa trfialTa sitycentsaTa~ (georg 147v)
arsen iyalToelma brwyinvaled gadaWra dasaxuli amocana mTargmnelobiT meTods romelsac igi efuZneba dRes formaluri ekvivalentis tips miakuTvneben SeiZleba iTqvas rom arsen iyalToelma Seqmna `didi kanonis~ zusti identuri Targmani erT-gvari oreuli dednisa man ucvlelad gadmoitana originalis xma Zlispirebi bibli-uri saxismetyvelebani teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi giorgi mTawmideli rom uaRresad erTgulad mihyveba teqsts amas amowmebs Zeglis slavuri Targmanebic da amasTanave cnobili bizantinistis gvanca koplataZis mier Zveli berZnulidan axal qarTul enaze gadmoRebuli `didi kanoni~ andria kritelisa3
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa Seswavlisas vefuZnebiT am teqstis samive qar-Tuli Targmanis Semcvel unikalur krebuls romelic daculia parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa institutSi es xelnaweria Par georg 5 romelic xelnawerTa institutSi cnobilma qarTvelologma bernar utiem Camoitana akad el metreveli da me roca erToblivad vmuSaobdiT `didi kanonis~ qarTul TargmanTa teqstebis
1 jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007 gv 27
2 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 576
3 koplataZe g andria kreteli didi kanoni Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem Tb 2007 gv 22-27
12
dadgenaze swored am xelnaweris rotopirsa da mikrofirs veyrdnobodiTeqvTime TayaiSvilma romelsac ekuTvnis georg 5-is pirveli mecnieruli aRwer-
iloba imTaviTve SeniSna rom `am wignSi sami sxvadasxva dros gadawerili xelnawe-ria moqceuli erT ydaSi~1 Semdgomma kvlevam daadastura e TayaiSvilis dakvirve-ba xelnawerSi marTlac gamoiyofa sami xeli pirveli xeliT dawerilia xelnaweris umTavresi nawili _ 1-216 gverdebi l xaCiZis mosazrebiT es nawili Seicavs giorgi mTawmidelis redaqciis TiTqmis srul marxvans da misive redaqciis zatikis dasawy-iss rac Tavdapirvelad _ georg 5-is Sedgenamde erT wignad _ marxvan-zatikad unda arsebuliyo (xaCiZe 1983169)2 II da III nawilebi (217-222 da 222-292 gv) erTi mTliano-baa da l xaCiZem igi marxvanis axal redaqciad miiCnia xolo mis Semdgenel-redaqto-rad efrem mcire dasaxa (xaCiZe 200915)3 mecnieris azriT georg 5-is II nawili efrem mciris mier XI s-is 80-ian wlebSi unda iyos Sedgenili4
l xaCiZe georg 5-is safuZvliani Seswavlis Sedegad jer mivida daskvnamde rom I naw-ili giorgi mTawmidelis avtografuli xelnaweris zusti piri unda yofiliyo xolo am xelnaweris Sedarebam giorgis avtograful xelnawerTan daarwmuna rom georg 5-c avtografuli xelnaweria mkvlevari efuZneba angariSgasawev argumentebs marTlac pirvelwyaroebidanaa cnobili rom giorgi mTawmidels `srulebiT~ uTargmnia marx-vani da zatiki sagalobelTa Zveli Targmanebis gverdiT sakuTari Targmanebis mota-na damaxasiaTebeli iyo giorgi mTawmidelisaTvis rom mTeli xelnaweris aRnagoba Tanxvedrilia giorgis muSaobis principebTan (sizuste sagaloblebisTvis avtoris miTiTeba krebiTi xasiaTi krebulisa anderZ-minawerebi da sxv)
Cemi mxriv davumatebdi rom giorgi aOTonelis redaqciis marxvanad miCneul xe-lnawerTa Soris mxolod georg 5-is xelnawerSia daculi giorgi aTonelis Zalze mniSvnelovani anderZi romelSic eqvTime aToOnelisa da TviT giorgi aTonelis mier Targmnil `did kanonTan~ dakavSirebuli saintereso viTarebaa aRwerili
l xaCiZis aRniSnuli Tvalsazrisi ar aRmoCnda yvelasTvis misaRebi magaliTad liturgikisa da himnografiis aRiarebulma mkvlevarma lili xevsurianma eWvi ga-moTqva parizuli xelnaweris avtografulad gamocxadebis gamo da dasva kiTxvebi Tu georg 5 marTlac avtografuli xelnaweria maSin ratom ar aris igi sruli an riT sargeblobda aT 38-is gadamweri roca mas Tavis xelnawerSi sxvadasxva gangebebi Se-hqonda ramdenad SesaZlebelia rom avtografuli nusxa yofiliyo georg 5-isagan gansxvavebuli Sevsebuli yvela im mniSvnelovani nawilebiT romlebic georg 5-s ar gaaCnia da sxv man yuradReba gaamaxvila giorgi mTawmidelis anderZisa da xelnaweris erTmaneTTan Seusabamobis SemTxvevebzec da daaskvna rom andria kritelis galoba-Ta giorgiseuli Targmani avtograful xelnawerSi moTavsebuli iyo calke xelnaw-eris bolos xolo misma Setanam V xuTSabaTis gangebaSi warmoSva SeuTanxmebloba xe-lnawersa da anderZs Soris5
l xevsuriani ar gamoricxavs rom georg 5-is gadamwerma dednad TviT avtografu-
1 TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933 gv 32
2 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 269
3 xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009 gv 15
4 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 19
5 xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005 gv 79-80
13
li xelnaweri gamoiyena1
giorgi mTawmidelis mier Targmnili `didi kanonis~ parizul teqsts uZRvis aseTi zedwarwera `saxeliTa RmrTisaiexclTa eseve didni galobani andrea kritelisa Tqumul-ni da Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa aRwerilni~ (georg 5 127r)
Zalze mniSvnelovani informaciis Semcveli minaweri gamovavlineT `didi kanonis~ giorgiseuli Targmanis Semcvel sxva xelnawerSi (ier 61 XII-XIII s)2 aqac teqsts uZ-Rvis saTauri `didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meorisa guerdsa aRwerilni~ (ier 61 414r) `didi kanonis~ teqstis dasasruls ki gadamweri gvamcnobs `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da uSusup1neres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese~ (ier61 468v)3
aq erT kiTxvasac unda gaeces pasuxi ra kavSiria georg 5-sa da ier 61-Si moTavse-buli `didi kanonis~ giorgiseul teqstebs Soris ufro swored ra damokidebule-bas avlenen gadamwerebi `didi kanonis~ teqstis mimarT amjerad kiTxvas vupasuxebT teqstebis ara detaluri SedarebiT aramed zedapiruli magram Cemi azriT seriozu-li datvirTvis mqone monacemebiT
georg 5-is teqsti rogorc l xevsuriani SeniSnavs uCveulod iwyeba `gangebis calke elementis dawyeba sityvebiT `saxeliTa RmrTisaiexclTa~ himnografiul xelnaw-erebSi Cveulebriv ar gvxvdeba es ufro saTauris formaa romelic gangebis gareT calke moTavsebuli sagaloblisaTvis unda SeerCia giorgi mTawmidels4 ier 61-is gadamwers Cans ugrZnia es uxerxuloba da dasawyisisTvis Camoucilebia `saxeliTa RmrTisaiexclTa~
ier 61-is gadamweri gansxvavebiT georg 5-is gadamwerisagan saWirod miiCnevs gi-orgiseuli Targmanis bolos kvlav SeniSnos `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnian mamisa giorgis mier~ da amas amatebs cnobas eqvTimes Targmans gior-gis Targmani varCie radgan `friad usayuareles maTsa arian ese~ ier 61-is gadam-weris informacias logikuri safuZveli aqvs mis winaSe ori Targmania eqvTimesi da giorgisa maTgan SearCia erT-erTi (giorgiseuli) da mas daurTo kidec Sesabamisi ax-sna-ganmarteba
gvgonia rom ier 61-is gadamwerma Segnebulad Tqva uari giorgi mTawmidelis vr-cel da uaRresad mniSvnelovan anderZzec romelic georg 5-Si giorgiseul Targ-mans axlavs radgan es anderZi umTavresad `didi kanonis~ eqvTimeseul Targmans miemarTeba masTan kavSirSi ixsneba misi Sinaarsi
georg 5 da ier 61 erTmaneTTan kidev erT msgavsebas avlenen orivegan `didi kano-nis~ Targmanebs eqvTime mTawmidelis aqebdiTsa~ agvirgvinebs georg 5-Si is moTavse-bulia `didi kanonis~ eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebs Soris ier 61-Si ki giorgi aTonelis Targmanis bolosaa ramdenadac SevZeli Tvali gamedevnebi-
1 xevsuriani l iqve
2 ierusalimis xelnawerTa arc erT aRmwers (a cagareli n mari u bleiki) ar aqvs miTiTebuli rom am krebulSi Setanilia `didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmani romelic Tavis droze am liturgikuli krebulebis detaluri gacnobis Sedegad gamovavline
3 `didi kanonis~ sakiTxebisadmi miZRvnil erT Cvens naSromSi mizezTa gamo daSvebuli gvaqvs dasanani Secdoma ierusalimuri xelnaweris es anderZi mivawereT parizul xelnawersac ix l grigolaSvili andria kritelis didi kanonis qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013 gv 271-272
4 xevsuriani l dasax naSromi gv 76
14
na `didi kanonis~ Semcveli adrindeli Tu mogviano xanis xelnawerebisaTvis yvelgan eqvTimes Targmania aRniSnuli stiqaronisa ier 56-Si romelic Seicavs didi kanonis~ arsen iyalToeliseul Targmans da mTavrdeba eqvTime aTonelis Targmnili aqebdiT-saTi~ gvxvdeba gadamweris SeniSvna `amaT axalTa aqebdiTsa aaqus (asea _ l g) Cuen egreca dauwereT Zusup1lTagan~ (ier 56 148) `aqebdiTsas~ axal Targmans mivakvlieT A 147 xelnawerSi es krebuli axali redaqciis marxvanadaa miCneuli vin aris am stiqa-ronis axali mTargmneli araa cnobili SesaZloa is TviT arsen iyalToels ekuTv-nodes giorgi mTawmidels ki Cemi azriT ar uTargmnia `aqebdiTsa~ radgan eqvTime aTonelis Targmani am SemTxvevaSi albaT mis srul ndobas imsaxurebda
georg 5-is mniSvneloba iqneba is avtografuli xelnaweri Tu ara ganuzomlad di-dia jer erTi is Sedgenilia XI saukuneSi masSi rogorc es giorgi mTawmidelis Semo-qmedebiTi meTodisTvis iyo damaxasiaTebeli sruladaa warmodgenili qarTuli da berZnuli himnografiuli literaturis monapovari krebuli Seicavs `didi kanonis~ samive qarTul Targmans georg 5-is I nawils ki aSkarad atyvia giorgi mTawmidelis rogorc redaqtoris xeli ai ra gvaqvs mxedvelobaSi
1 eqvTime aTonelis Targmnili `didi kanonis~ Semcveli uZvelesi xelnawere-bia sin5 da sin75 orive xelnaweri samecniero literaturaSi ganixileba rogorc erT-erTi wyaro georg 5-Si daculi liturgikuli krebulisa sinur xelnawerebSi eqvTimes mier Targmnili `didi kanonis~ saTauria `galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kriteli mTavarepiskoposani~ (sin 75191r)
xolo parizul xelnawerSi mas `didni galobani~ ewodeba`didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani romel iyo isup1rusa-
lemiT~ _ georg 5 (127r) didni galobania~ giorgi aTonelis mier Targmnili teqstis saTauric
2 II galobas sin 5-isa da sin 75-Si gansxvavebiT georg 5-isa ar aqvs meore Zlispi-ri
3 III galobasac gansxvavebiT georg 5-sagan erTi Zlispiri aqvs4 VI galobas (RaRadyavsa) _ sin 5-sa da sin 75-Si ar axlavs kondaki georg 5-Si ki
VI galobis bolos teqstis xeliT miwerilia kondakis dasawyisi sityvebi meequsesa kondaki b g˜i `sulo Cemo sulo Cemo~ da neSti sakiTxavisaiexcl (georg 5 134r) es SeniSvna ganpirobebulia qarTuli Targmanis berZnul tradiciasTan daaxloebis surviliT
5 `didi kanonis~ teqsts samive qarTul TargmanSi bibliur sagalobelTa muxle-bi axlavs Cemi dakvirvebiT es teqstebi Seumokleblad sruli saxiT mxolod georg 5-Sia warmodgenili sxva xelnawerebSi maTgan sin 5-sa da sin 75-Si am muxlebis mx-olod dasawyisi sityvebia motanili saTanado sagaloblebze mimaniSneblad georg 5-Si ki rogorc aRvniSneT eqvTimes Targmansac ki sruli teqstebi daerTvis am mux-lebisa rac mTavaria es teqstebi sin 5-sa da sin 75-Si giorgi mTawmidelis redaqci-isaa
aSkaraa georg 5-is pirveli nawilis redaqtori giorgi mTawmidelia (an nusxa momdinareobs giorgi mTawmidelis avtografidan) xolo giorgi mTawmidelis ganTqmuli anderZi rogorc eqvTime TayaiSvili SeniSnavs am krebulSi Cawerili unda iyos TviT giorgi mTawmidelis mier `friad wvrilis nusxa-xucuriT rogorc Cveuleba iyo giorgi mTawmidelisa~1
1 TayaiSvili eqv dasax naSromi gv 33
15
mTavari ki is aris rom qarTuli kulturis mesveurebs _ mefe daviT aRmaSeneb-els eqvTime mTawmidels giorgi mTawmidels arsen iyalToels ioane qarTlis kaTa-likoss gadamwerTa Taobebs mdash udidesi mniSvneloba miuniWebiaT wm andria kritelis `kanonTa mefed~ miCneuli sagaloblisTvis da qarTuli eklesiis liturgikul praq-tikaSi misi adaptirebiT Cveni sulieri kulturis saZirkveli ganumtkicebiaT mniS-vnelovania rom swored daviT aRmaSenebels ubrZanebia arsen iyalToelisTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTalikozisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `unaklo da wminda WeSmariteba miarTvas yov-el motrfiales sityvisas~ (georg 147v)
andria kritelis `didi kanoni~ qarTul liturgikul praqtikaSi rogorc aRin-iSna XI saukunis I naxevridan mkvidrdeba Tavidan is didi marxvis mexuTe xuTSabaTs sruldeboda mTlianad rogorc es dadgenili iyo VI msoflio saeklesio krebis mier xolo Semdeg nawil-nawil (oTxi dRis serobaze oTxad gayofili) mTlianad ki _ did-marxvis mexuTe kviriakis xuTSabaTs ciskrad miiCneva rom didi kanonis~ Sesrulebis wesis es evolucia mas didmarxvis msaxurebaTa RerZis mniSvnelobas aniWebs kanoni Semofarglavs didmarxvis cikls da misi monoliTurobis erT-erT ganmsazRvrelad-ac moiazreba1
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 6
16
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle
bizantiuri himnografiis ori skolaa cnobili pirvelTan dakavSirebulia Seqm-na uZvelesi himnografiuli Janris _ kontakionisa (igive kondakisa) romelic V-VI saukuneebSi Camoyalibda umaRles dones ki romanoz melodosis SemoqmedebaSi mi-aRwia xolo meore skolam Semoitana da daamkvidra axali struqturis sagalobeli _ kanoni romelsac qarTul tradiciaSi galobani ewoda mis Camoyalibebas VII-VIII saukuneebSi varaudoben aqve unda aRiniSnos rom kanonma rogorc Janrma kontaki-oni liturgikuli praqtikidan mTlianad gamodevna
s averincevis Tanaxmad Tu `kondakis JanrisaTvis damaxasiaTebeli iyo Txrobi-Ti da dramatizebuli dialoguri nawilebi Tu kondakis monawile pirebi erTmaneTs replikebiT exmianebodnen Tavis sulier mdgomareobas gadmogviSlidnen paTetikur monologebSi Caebmebodnen baassa an kamaTSi kanonma sayrdeni mxatvruli Sinaarsi arsebiTad Secvala dro xatovani Txrobisa da dramatuli scenebisa wavida dadga Jami gansjisa qeba-didebis aRvlenisa~1
da mainc `Sinaarsobrivi TvalsazrisiT kontakionebsa da kanonebs Soris didi sxvaoba ar SeiniSneba SinaarsiT isini _ kontakionebica da kanonebic mdash RmrTisme-tyvelebis poetur nimuSebs warmoadgenen~2 orive Janris sagaloblebi RmrTis sa-didebladaa Seqmnili himnografi uzenaesisTvis sityvier msxverpls gaiRebs mas uZRvnis guls bibliuri daviTi SesTxovs ufals `mauwye me ufalo gzani romelTa vidodi~ (fsalm 1428) pasuxad gaismis `msxuerplman qebisaman madidos me da mun ars gzaiexcl sada uCueno maT macxovarebaiexcl Cemi~ (fsal 4923) am Segonebis Tanaxmad RvTis qeba misi gandideba RvTisken mimavali gzaa amqveyniuri didebismetyveleba ganicde-ba rogorc monawileoba angelozTa didebismetyvelebaSi rogorc arekvla asaxva mibaZva angelozTa galobisa3
kanonis aRmocenebis zusti TariRi ar aris dadgenili Tumca cnobilia rom adreul qristianul RvTismsaxurebaSi fsalmunebTan erTad calkeuli bibliuri sagaloblebi sruldeboda SemdegSi maT troparebi igive dasdeblebi daerTo ase Seiqmna erTsagaloblebi orsagaloblebi samsagaloblebi rogorc arqimandriti kipriane (kerni) marTlmadidebuluri saRvTismetyvelo skolis erT-erTi Tvalsa-Cino warmomadgeneli SeniSnavs `sakmaod didxans miaCndaT rom saeklesio poeziis es axali forma pirvelad ierusalimis patriarqma wm sofronma gamoiyena magram m karabinovis mtkicebiT samsagaloblebi romelnic miewereboda ierusalimis patri-arqs _ wm sofrons sinamdvileSi ekuTvnis ioseb mgalobels IX saukunis moRvawes~4
saeklesio poeziis axali Janris kanonis mesaZirkvled erTxmad iqna miCneuli an-dria kriteli `kanonTa mefed~ aRiarebuli misi `didi kanoni~ am Janris uZveles da srulyofil nimuSad gamocxadda
rogoria `didi kanonis~ agebuleba rogoraa is realizebuli uZveles qarTul TargmanebSi Sesabamisad am TargmanTa Semcvel xelnawerebSi
cnobilia rom bibliur galobaTa Semcireba Tormetidan cxramde ierusalimur
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 1032 koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007 gv 10
3 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 2474 arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009 gv 35
17
praqtikaSi ganxorcielda1 mTavari nabijebi himnografiuli kanonis CamoyalibebaSic palestinaSi gadaidga andria kritelis `didi kanoni~ swored 9 galobisagan Sedgeba TiToeuls uZRvis Tavisi Zlispiri anu irmosi VI galobas daerTvis TiTostrofiani kondaki da ikosi yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ es struqtura daculia `didi kanonis~ qarTul TargmanebSic
miuTiTeben rom `didi kanoni~ Tavdapirvelad 210 troparisgan Sedgeboda Semdeg mas ormoci tropari Sehmatebia da moculobiTac unikalur sagaloblad qceula Sematebul troparTa Soris unda gamovyoT Rirsi mariam egviptelisadmi miZRvnili dasdeblebi (or-ori tropari TiToeul galobaSi) agreTve tropari romelic TviT andria kritels eZRvneba da vrceli `momipoundsenesa~ romelSic saxarebis cxra netare-bis (maTe 5 3-12) Temaa gaSlili
Zvel qarTul TargmanebSi am damatebaTagan mxolod `momipoundsenesa~ dasturdeba moculobis da Sedgenilobis mixedviT eqvTime aTOonelis giorgi aToOnelisa da arsen iyalToelis Targmanebi didi kanonisa~ erTmaneTisagan gansxvavdeba magram amis Ses-axeb qvemoT visaubrebT
riT iqcevs gansakuTrebul yuradRebas `didi kanonis~ Zveli qarTuli Targmanebis Semcveli xelnawerebi
rogorc viciT `didi kanonis~ Zveli berZnuli xelnawerebi Cvenamde ar aris moR-weuli Zeglis qarTul TargmanTa uZvelesma xelnawerebma (X-XII ss) ki Semogvinaxes kanonze bibliuri galobebis teqstTa darTvis tradicia rac ar Cans `didi kanonis~ beWdur gamocemebSi arc berZnulSi arc slavurSi
suraTi metad sainteresoa `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis (eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli) Semcvel parizul xelnawerSi (georg 5) bibliur galobaTa muxlebi Tu naxevarmuxlebi sruladaa warmodgenili sruladaa isini giorgi aToneliseuli Targmanis xelnawerebSic (ier 61 A 125) arsen iyalToe-lis Targmanis Semcvel xelnawerTagan ki es teqstebi sruladaa A xelnawerSi (georg 5) B da D xelnawerebSi saerTod ar aris C-Si ki am galobaTa mxolod dasawyisi sityve-bia kideze miwerili E da F xelnawerebSi aris bibliuri dasawyisebi magram dayofa garkveulwilad gansxvavebulia A-sgan2
am monacemebze dakvirveba cxadyofs rom aRniSnuli droisaTvis (XI-XII saukuneebi) kanonze bibliur galobaTa darTvis tradicia mtkice aRar aris marTalia mas icaven qarTveli mTargmnelebi magram nusxebSi aSkarad Wreli suraTia zogan saerTodaa gamotovebuli zogan mxolod dasawyisi sityvebia miTiTebuli
qarTul Targmanebs darTul bibliur galobaTa teqstebis urTierTSejerebam da am galobaTa winaaTonur da giorgi aToneliseul TargmanebTan Sepirispirebam isic
1 bibliaSi gamoyofen 12 sagalobels esenia moses sagalobeli moses meore sagalobeli annas sagalobeli ambakumis sagalobeli esaias sagalobeli ionas sagalobeli sami yrmis sagalobeli romelic or nawilad gaiyo RmrTismSoblis sagalobeli zaqarias sagalobeli deboras sagalobeli ezekias sagalobeli (es bolo ori sagalobeli RvTismsaxurebaSi ar Sesula) da manases savedrebeli romelic bibliis ebraul dedanSi ar aris magram rogorc s averincevi gvamcnobs is Sesulia septuagintaSi misive TqmiT septuagintas xelnawerSi (Codex Alexandrinus) fsalmunTa wigns axlavs rogorc Zv aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa nusxa da maT Soris manases vedrebas ukavia meTormete rigiTi adgili (averincevi dasax naSrom gv 213)
kanonis galobaTa ganlagebaSi daculia qronologiuri rigi m skabalanoviCis SeniSvniT mxolod ambakumis sagalobelia gadanacvlebuli ionas sagaloblis Semdeg albaT imisTvis rom kanonis VI galobas rogorc Semajamebels am rigSi Seesabamebodes ufro mgrZnobiare bibliuri sagalobeli SeniSnulia isic rom sasixarulo intonaciis Semcvel galobebs ukaviaT kenti adgilebi samgloviaro ganwyobisas _ luwi garda VII-si da VIII-si radgan am principis dasacavad mouxdebodaT galobis bolo nawili gadaetanaT dasawyisSi (arq kipriane dasax wigni gv 32)
romeli xelnawerebia am literebiT aRniSnuli ix aqve gv 115
18
cxadyo rom parizul xelnawerSi samive Targmanis bibliuri CasarTavebi giorgi aToneliseuli redaqciisaa aqedan ki is daskvnac gamomdinareobs rom eqvTimeseu-li Targmani `didi kanonisa~ (parizuli nusxa) redaqtirebulia Tumca aqve isic unda aRiniSnos rom winaaTonuri da giorgiseuli redaqciebi bibliuri galobebisa erT-maneTTan mimarTebaSi did sxvaobebs arc uCveneben
movitan oriode magaliTs zemoT motanili daskvnis sailustraciod I galobis IV tropars erTvis moses galobis III muxli suraTi aseTia
winaaTonuri redaqcia `didi kanonis~ eqvTimeseu-li Targmani
giorgi aToneliseuli re-daqcia
ufali ars romelman Semus-rnis brZolani ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufali ars saxeli misi
I galobis V troparis bibliuri danarTietlebi faraoiexclsi da yoveli eri STasTxia zRusa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRuasa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRusa
I galobis VI troparis bibliuri danarTirCeuli mpoundedrebi mTavarTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas me-wamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-mdgom-Taiexcl maT daanTqa zRusa mas mewamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-md-gomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mewamulsa
I galobis VII troparis danarTizRuaman dahfarna igini dapounddes da daiZirnes siRrme-ni mas ufskrulTasa viTar-ca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
I galobis VIII troparis bibliuri danarTisulisa misgan Zlierebisa guliswyromisa Senisaiexclsa ganipnes wyalni aRzRudnes da dadges viTarca zRudeni wyalni zRvisani Sehyindes da azRudnes Relvani Suva zRuasa
da sulisagan guliswyro-misa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRuasa
da sulisagan guliswy-romisa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRu-asa
bibliur galobaTa muxlebis gadanawilebisas raime kanonzomiereba ar ikveTe-ba avtori mihyveba teqsts da muxlebs Tanimdevrulad ganalagebs galobis yoveli troparis dasawyisSi
kanonis Tanaxmad bibliuri galobis teqsti unda gadanawildes mTels galobaze roca giorgi aTonelis winaSe dadga amocana srulad gadmoeRo berZnuli teqsti (dedani) da amasTanave ar gamoetovebina eqvTime aTonelis mier arc erTi Sematebu-li tropari rogorc TviTonve giorgi aToneli aRniSnavs Tavis anderZSi `umravle-si Zali (Sinaarsobrivi erTeuli tropari) Semovida da umravlesi dasdebeli fsal-munTa (galobaTa) Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl~ marTlac `didi
fsalmunTa mzeqala SaniZiseul gamocemaSi (Tb 1960) gamoyofilia 3 redaqcia qarTuli fsalmunisa ori Zveli aTonamdeli da giorgi mTawmidliseuli Sesabamisad zed darTuli bibliuri galobebic (ix iqve gv 411-445) samive redaqciiTaa warmodgenili winaaTonuri (2) da giorgiseuli rogorc zemoT aRvniSne sin 5-sa da sin 75-Si bibliur galobaTa mxolod dasawyisi sityvebia kideze miwerili amitom bunebrivia Wirs maTi redaqciuli raobis gansazRvra Tumca aqa-iq mainc Cndeba iseTi ikiTxvisebi romlebic gvafiqrebinebs rom es xelnawerebi winaaTonur redaqcias eyrdnoba rogorc es iyo kidec mosalodneli erT konkretul SemTxvevaSi swored asea kideze ikiTxeba `azRudnes~ rasac winaaTonur redaqciasTan mivyavarT
19
kanonis~ zogierT galobaSi troparebs giorgi aToOneli mxolod bibliuri galobis umcires fragments (erT an or sityvas) daurTavs magaliTisTvis VI galobis ramden-ime dasdeblis bibliur TavsarTavs movitan
2 VI 23 `STavpounded me queyanad~VI 24 `romelsa moqlonni misni~VI 25 `viTarca kliteni saukuneni~VI 29 `ufali movipoundsene~ da sxv
da mainc ras emsaxureboda kanonis galobaTa dakavSireba bibliur galobebTan da Sesabamisad bibliuri danarTebis wamZRvareba yoveli troparisaTvis am tradicias Zalian Rrma safuZveli aqvs cnobilia rom aleqsandriulma saRvTismetyvelo skol-am SeimuSava bibliis alegoriuli komentirebis principebi meTodi romlis Tanax-madac bibliur TxrobaSi gamoiyofoda sami aspeqti somaturi fsiqikuri da pnevma-turi `Zveli aRTqmis lamis yoveli epizodi _ SeniSnavs s averincevi ganixileboda rogorc qristes miwieri cxovrebis alegoria (momaswavebeli misi nabijebisa) xolo qristes amqveyniur cxovrebiseul movlenebs Tavis mxriv SeeZlo gardaTqmiT mien-iSnebina qristianuli sulis Sinagan gzaTa peripetiebze~1
aqedan gamomdinare kanonis struqtura gulisxmobs rom misi cxrave galoba unda miemarTebodes erT romelime bibliur Temas faqts magaliTad Sobis sagaloblis pirveli galoba Sobis Temas moiazrebs mewamuli zRvis gadalaxvis modusSi (moses pirveli galobis WrilSi) `movlena qmedeba aRar warmoadgens movlenas aramed ga-daiqceva erTi da imave yovelTvis erTi da imave azris matarebel modusad~2
gamoTqmulia mosazreba rom kanons maSin aqvs idealuri saxe roca bibliuri saga-loblis Tema gatarebulia ara mxolod mocemuli galobis irmosSi romelic agreTve bibliuri galobidanaa amozrdili aramed yvela mis troparSi magram samarTlianad SeniSnaven imasac rom `es TiTqmis SeuZlebelia~3
am TvalsazrisiT `didi kanonis~ qarTul Targmanebze dakvirveba suraTs ar cvlis bibliur galobaTa teqstebisa da `didi kanonis~ troparTa Sinaarsobrivi Tanxvedra naklebad SeiniSneba (gamonaklisia II bibliuri galobisa da `didi kanonis~ II galobis I troparis sityvasityviTi damTxveva) Tumca davesesxebi arqimandrit kiprianes da davsZen `Semoqmedis kalami mudam bibliuri sagaloblis wiaRSi trialebs~4
daskvna aseTia `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa `aleqsandriuli~ tendenciis gamarjveba `antioqiur~ tendenciaze5
ra SeiZleba iTqvas `didi kanonis~ galobebs wamZRvarebul Zlispirebze Zveli qa-rTuli Targmanebi ras mateben axals sakiTxis Seswavlis istorias
`uZvelesi iadgaris~ mecnierulma Seswavlam gamokveTa liturgikuli poeziis war-moSobisa da Camoyalibebis etapebi am iadgarma romlis uSualo berZnuli modeli ar Cans da `arc aris imedi imisa rom gamoCndeba~6 Semogvinaxa kanonis adreuli saxec da misi ganviTarebis Semdgomi safexurebis suraTic
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 962 iqve gv 103-104
3 kerni dasax wigni gv 33
4 iqve
5 Аверинцев С С dasax wigni gv 104
6 metreveli el uZvelesi iadgari gv 828
20
Tavdapirvelad poeturi troparebi individualuri Semoqmedebis nimuSebi fsal-munebsa da bibliur galobebs erTvoda amas adasturebs aRniSnuli strofebis ro-gorc berZnuli ise qarTuli terminebic tropari da dasdebeli
miiCneven rom τροπαρίον (tropari) warmoiSva berZnuli sityvidan τροπαία rac gamar-jvebis niSans aRniSnavs Tu sityvis am semantikas daveyrdnobiT tropari unda gulisx-mobdes an martvilis gamarjvebas warmarTobaze an wmindanis mier vnebebis damarcxe-bas an TviT macxovris mier sikvdilis daTrgunvas1 sxva Tvalsazrisis Tanaxmad ter-mini `tropari~ momdinareobs sityvisgan τρόπος (magaliTi nimuSi) elinebTanac sim-Reris wesi wyoba romliTac sruldeboda esa Tu is simRera aRiniSneboda sityviT τροπος Zvel kiloebsac (lidiurs miqsolidiurs hipolidiurs frigiuls) ewode-bodaT tropebi2
arsebobs aseTi ganmartebac tropari mibrunebas niSnavs Tuki irmosi aris troparTa melodiis nimuSi da galobaTa makavSirebeli maSin tropari upirvelesad moiazreba irmosTan mimarTebaSi da misken mibrunebas gulisxmobs magram am gagebas daupirispires mosazreba es varaudi swori iqneboda Tu troparebi da irmosebi erT-droulad aRmocendebodnen sinamdvileSi troparebi irmosisagan sruliad damou-kideblad da rac mTavaria masze adrea warmoSobili Cveni azriT es xels ar unda uSlides aRniSnul interpretacias troparisas berZnuli semantika troparisa (mi-bruneba) maincadamainc irmosisken mibrunebas ki ar unda aRniSnavdes aramed _ mib-runebas bibliuri sagaloblisa Tu fsalmunisaken xom cnobilia rom `qristianuli poeziis CasaxvisTanave liturgiis erT-erTi umTavresi Tavisebureba fsalmunebisa da galobebis tradiciul ebraul saganZurTan kavSiris SenarCuneba iyo xolo axali himnebi im nimuSebis mixedviT iqmneboda romelTac qristianuli mrevli ukve icnob-da ebrauli ritualidan~3
ase rom troparis rogorc terminis samive interpretacias Tavisi logikuri sa-fuZveli aqvs
rac Seexeba qarTul termins _ dasdebels rogorc k kekeliZe ganmartavs RvTism-saxurebaSi Sesasrulebel fsalmunebs himnografiis aRmocenebis Semdeg dauwyes mimateba anu mideba (aqedan dasdebeli) sxvadasxva sagaloblisa4 fsalmuniT gani-sazRvreboda masTan Sewyobili poeturi teqsti unda vigulisxmoT rom dasdeble-bi ara mxolod Tematurad ideurad iyvnen dakavSirebuli bibliur galobasTan Tu fsalmunTan aramed intonaciuradac melodiuradac niSandoblivi isicaa rom uZlispiro galobaTa troparebi bibliur galobaTa muxlebisgan gansxvavebiT erT-maneTis mimarT identuri moculobisa ar arian arc mkveTrad gansazRvrul ritmul Tu metrul CarCoebSi arian moqceulni bibliur galobaTa muxlebsac da sagaloblis muxlebsac erTnairad axasiaTebT prozauli wyoba asimetriuloba poeturi raobis ganmsazRvrelad ki mxatvruli metyvelebis sul sxva komponentebi gvevlineba
Semdgom etapze roca es troparebi gamoeyo bibliur galobebs roca Camoyal-ibdnen damoukidebeli stiqaronebi himnografiuli kanonis ganmsazRvrel bibli-ur galobebs isini pirveli troparebis meSveobiT daukavSirdnen swored am etapze
1 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 20
2 iqve gv 21
3 Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980 p 1464 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 590
21
unda xdebodes maTi irmosebad (Zlispirebad) Camoyalibeba aRniSnul daniSnuleba-ze miuTiTebs misi nomenklaturuli definiciac είρμος (irmosi) niSnavs rigs kavSirs makavSirebels irmosi troparebisa da bibliuri sagaloblebis damakavSirebelia marTlac esaa misi Tavdapirveli funqcia akad el metrevelis ganmazogadebeli daskvniT `makavSirebeli pirveli tropari bibliuri galobis teqsts warmoadgenda rac gansazRvravda MmTeli kompoziciis ganwyobilebasa da Sinaarss bibliuri odebis dasawyisebi kanonis odebis saxelwodebaTa saxiT Semogvinaxa kanonma xolo makav-Sirebel troparad anu irmosad iqca odis an galobis I tropari romelic Sinaarso-brivad exmaureboda im bibliur odas romlis saxelwodebasac atarebda kanonis ga-loba~1
qarTuli termini Zlispiri ki ori sityvisagan Sedgeba Zali da piri piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki _ sims (xuTZali aTZali e i xuTsimiani aTsimiani sakravi)2 Znoba||Zloba JReradobaa e i Zlispiri sawyisi pirveli tonis mimcemi modelia
aSkaraa rom himnografiis ganviTarebis Semdgom etapze Zlispiri (irmosi) ara mx-olod Tematuri makavSirebelia sagaloblis teqstisa bibliur galobebTan aramed ritmul-melodiuri modelicaa sagaloblis melodiuri struqturis ganmsazRvrel-icaa SeiZleba iTqvas rom erTgvarad iCrdileba kidec misi Tavdapirveli funqcia rogorc sagaloblis teqstis bibliur galobasTan Tematur-ideuri makavSireblisa am eWvs aZlierebs Tundac zogi Zlispiris sagrZnobi Sinaarsobrivi dacileba Sesabam-isi bibliuri galobebisgan
`didi kanonis~ ZlispirTa Sesaxeb erTmaneTisgan gansxvavebuli mosazrebebia ga-moTqmuli arqimandriti kipriane SeniSnavs mdash irmosi Cans TviT wm andrias gamogo-niliao3 vxvdebiT aseT mosazrebasac `didi kanoni~ wm andria kritelisa Sedgeboda arasistematizebuli troparebisagan da andrias sicocxleSi maT saxelwodebac ki ar hqondaT mwyobr sistemaSi troparebi moaqcia wm ioane damaskelma manve dawera ir-mosebi kanonisaTvis4 amdenad Zalian sainteresoa gaTvaliswineba `didi kanonis~ qa-rTuli Targmanebis monacemebisac
Cveni dakvirvebis obieqti bunebrivia pirvel rigSi `didi kanonis~ arseniseuli Targmania radgan is berZnul tradiciaSi damkvidrebuli teqstis sruli analogia masSi Sesulia teqstis yvela komponenti Zlispirebi troparebi bibliuri CanarTebi da sxv
Tavidanve SevniSnavT rom `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanidan mxolod arseniseul TargmanSia cxrave galobis Zlispiri warmodgenili srulad (gansxvave-biT eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTagan sadac ZlispirTa mxolod dasawy-isi sityvebia miTiTebuli) amasTanave eqvTimem da giorgim rogorc viciT Secvales dedniseuli Zlispirebi maT gamoiyenes qarTul liturgikul praqtikaSi ukve adap-tirebuli Zlispirebi romlebic Sesulia berZnuli irmologionis erT-erT adreul qarTul TargmanSi mdash A-603 romelic Cvenamde X s damlevisa da XI s dasawyisis xel-weriTaa moRweuli
aSkaraa arsen iyalToels Tavadve gadmouRia `didi kanonis~ irmosebi da waumZR-
1 metreveli e Zlispirni da RmrTismSoblisani Tb 1971 gv 37
2 kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986 gv 215
3 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 37
4 Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
22
varebia isini Sesabamis galobaTaTvis arsebiTia isic rom arseniseuli Targmanis qa-rTul xelnawerebSi (ABC) Zlispirebs axlavs ritmuli punqtuaciis niSnebi romelTa Sesabamisi kanonzomiereba kidec aris daculi sagalobelTa Semcvel samive nusxaSi gamoTqmulia safuZvliani mosazreba rom `didi kanonis~ Zlispirebi rogorc er-Tiani cikli mxolod `didi kanonis~ arseniseuli Targmanis kuTvnilebaa1 is Sesulia XIII s Sedgenil qarTul ZlispirTa krebulSi (A-85)2 bunebrivia ZlispirTa am akolu-Tias Sesabamisi adgili ukavia evstradiadisis ZlispirTa krebulSic3
arsen iyalToelis mier Targmnili `didi kanonis~ pirveli galobis Zlispiri bune-brivia efuZneba pirveli galobis (ugalobdiTsas) teqsts
galobaiexcl mosesi gamoslvaTa Zlispiri1 ugalobdeT ufalsa rameTu dideb-
iT didebul ars
2 Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsne-
lad ese ars RmerTi Cemi vadido ese
RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo
ese
Semwe da mpoundsnel da mfarvel-meyo macxovarebad
Cemda ese RmerTi Cemi da vadido igi RmerTi
mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo rameTu didebiT
didebul ars
(arseniseuli Targmani)
suraTi naTelia `didi kanonis~ I galobis (ugalobdiTsas) Zlispiri TiTqmis imeo-rebs bibliuri galobis teqsts Zlispiri amozrdilia moses galobis Tematur-ideu-ri Sinaarsidan Tumca `didi kanonis~ I galobis sxva troparebSi es kavSiri naklebad igrZnoba mdash moses sagalobeli RmrTis sadidebelia andria kriteli sinanulis ga-lobas warmoTqvams RvTis ganmadidebeli ganwyobileba `didi kanonis~ damamTavreb-el `samebisansa~ da `RvTismSoblisanSi~ gamoixateba gavixsenoT isic rom I galobas (iseve rogorc danarCen galobebs) Tavidan bolomde gasdevs bibliuri galobis mux-lebi da naxevarmuxlebi sadac RmrTisadmi madlierebis grZnobaa gamoxatuli
aqve aRvniSnav rom moses galoba 19 muxlisgan Sedgeba `didi kanonis~ es galoba ki 22 tropars Seicavs
rogoria eqvTime da giorgi aTonelebis ZlispirTa Sesabamisoba bibliur galobas-Tan es Zlispirebia
eqvTime aToneliseuli Targmanis Zlispiri giorgi aToneliseuli Targmanis Zlispiriromelman wamisyofiT Sekribna wyalni
Sesakrebelsa erTsa man ganupo mewamuli
zRuaiexcl ersa israelisasa ese ars RmerTi
Cueni didebuli da qebuli mas mxolosa
ugalobT romelica didebul ars
(Zlispirni da RmrTismSoblisani 119)
zRuaiexcl mewamuli kuerTxman ganapo da ganpoundmes
siRrmeni da ufskrulni iqmnes gza uWur-
velTa da SeWurvilTa maT saflav ara dam-
marxvel guamTa galobiT ugalobdeT ra-
meTu didebiT didebul ars qriste RmerTi
Cueni cxoveli (268)
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 18
2 Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971 gv 066
3 iqve gv 234-245
23
aSkaraa rom berZnul teqsts wamZRvarebuli Zlispiri romelic gadmoRebuli aqvs arsen iyalToels lamis sityvasityviT imeorebs bibliur wyaros eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTa Zlispirebic bibliur sagalobels exmianeba Tumca ifargle-ba Tematur kvanZze miniSnebiT aRbeWdilia moses galobis didebismetyvelebiTi pa-Tosic
didi kanonis II galoba (moixilesa) or nawiladaa gayofili da Sesabamisad ori Zlispiri aqvs orive ukavSirdeba moses galobas (meore Sj 32 1-3243) romelic did-ma winaswarmetyvelma RvTis brZanebiT warmoTqva roca ebraelma xalxma meryeoba daiwyo rwmenaSi sagalobeli mamxilebeli xasiaTisaa Tu yvela danarCeni bibliuri galoba RmerTs ganadidebs es sagalobeli calke dgas rogorc kacTa modgmis gamo-mafxizlebeli da monaniebisken momwodebeli
II galobis orive Zlispiri (ZiriTadi da `sxuaiexcl Zlispiri~) meore bibliur sagalo-belTanaa dakavSirebuli pirveli (ZiriTadi) Zlispiris dasawyisi imeorebs moses galobis pirvel frazas `moixile cao da vityodi~ (meore sj 321) da mTavrdeba ax-ali aRTqmiseuli fraziT `vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ `sxvaiexcl Zlispiris~ dasawyisic gameorebaa bibliuri sagaloblis 39-e muxlis dasawyisisa
`ixileT ixileT rameTu me var
da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe~ (meore Sj 32
39)
Zlispiri`ixileT ixileT rameTu me var Rmer-
Ti~
arsen iyalToels zustad aqvs gadmoRebuli orive Zlispiri romlebic kidec gan-sazRvraven am galobis ritmul struqturas
eqvTime aTOneliseuli Targmanis II galobas Zlispiris dasawyisi sityvebi aqvs wamZ-Rvarebuli `poundma vyav Sendami~ (AB-Si ki vkiTxulobT `poundma yav Sen amas zeda rameTu na-Tesavi~) `nevmirebul ZlispirnSi~ (A-603) aRniSnuli Zlispiri Sesulia rogorc VI galobis (RaRatyavsas) Zlispiri Tumca ritmuli modeli absoluturad identuria Cveni teqstis ritmuli qsovilisa
poundma-vya[v] Sendami (5)
damZimebulman tcentrTiTa codvaTa CemTaiexclTa (14)
Seismine Cemi (16)
da wyaloba-yav macxovaro (9)
(nevmirebuli Zlispiri gv 289)
moixile dRes (5)
cao da vityodi da ugalobde qristesa (13)
macxovarsa Cemsa (6)
mxolosa mravalmowyalesa (9)
(eqvTimeseuli Targmani II 1)
`sxuaiexcl Zlispiri~ _ `uxilavo mxilvelo~ Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ misi ritmuli modelic identuria eqvTimeseuli teqstis ritmuli aRnagobisa rac Seexe-ba moses II galobasTan Sinaarsobriv Tanxvedrebs aseTi ram ar dasturdeba
ra viTarebaa giorgi aToneliseul TargmanSiII galobis pirveli Zlispiri (`Sen eCuene~) ar iZebneba arc `nevmirebul Zlispirn-
am bibliuri sityvebiT iwyeba Sesabamisi galobis I troparic
24
Si~ arc krebulSi `Zlispirni da RmrTismSoblisani~ `sxuaiexcl Zlispiri~ ki (`romelman ganvlo zRuiexcl mewmuli~) Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ meore xmis VI galobis (RaRadyavsas) Zlispirad Tumca ritmuli struqtura ar Seesatyviseba Cveni teqstis ritmul aRnagobas
III galobas (ganZlierdiTsa) dakavSirebulia bibliuri anas sagalobelTan (1 mef 2 1-2 10) romelsac warmoTqvams samoelis deda uflis mimarT usazRvro madlierebis gamosaxatavad RmrTis gansadideblad radgan man ismina qalis vedreba da misca Svi-li romelic winaswarmetyveli Seiqna
III galobasac ori Zlispiri aqvs orive Zlispiri berZnuli teqstisa romelic na-Targmni aqvs arsen iyalToels exmianeba anas galobas
I Zlispiri
Seuryevelsa zeda kldesa brZanebiTa Sen-
Tasa daamtkice qriste guli Cemi
II sxuaiexcl Zlispiri
daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa
SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mx-
oloiexcl Zlier da marTal da wmida xar
annas galoba
ganZlierda guli Cemi uflisa mier da am-
aRlda rqaiexcl Cemi mterTa CemTa ganvixare me
macxovarebiTa SeniTa (1 mef 21)
rameTu aravin ars wmida viTar ufali da
aravin ars wmida Sensa gareSe da aravin ars
marTal RmrTisa Cuenisaebr (1 mef 2 2)
`didi kanonis~ III galobas Tavidan bolomde gasdevs annas sagaloblis teqsties Zlispirebi ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aToneliseul TargmanSi sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili pirveli
Zlispiri ki (`eha berwo sulo Cemo~) romelic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ amozrdilia annas sagaloblidan ai es teqsti
`eha berwo sulo Cemoda nayofTagan cudoaRyuaven RmrTisa mierda nayofier esrsup1T RaRadebdaraiexcl vin ars wmidaiexclaraiexcl vin ars marTalSenebr ufalo~(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 273)
giorgi aToneliseul TargmanSic `sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili Tumca teqsti naTargmnia da Sezrdilia wina galobas rac exeba pirvel Zlispirs (`samebao wmidao~) isic ar iZebneba `nevmirebul ZlispirnSi~ ufro swored aseTi dasawyisis Zlispiri IV xmis (kurTxeul arsa) repertuarSia Setanili magram ritmuli modeli Cveni teqstisgan sruliad gansxvavebulia
IV bibliur galobas (mesmasa) ambakum winaswarmetyveli warmoTqvams (ambak 32-3 19) ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa miCneuli1
1 Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987 т VII с 305
25
marTlmadidebluri tradicia ambakumis wignSi xedavs cxad moswavebas qriste macx-ovris mosvlisa am galobas formisa da Sinaarsis saocari harmoniulobiT sicxadiTa da gamomsaxvelobiT gamorCeul adgils miakuTvneben bibliur himnografiaSi1
`didi kanonis~ IV galobis Zlispiri ambakum winaswarmetyvelis am galobas efuZne-ba samive qarTveli mTargmnelis Sesabamisi Zlispirebi aRniSnul moduszea agebuli
arsen iyalToels zedmiwevniT uTargmnia originalis Sesabamisi Zlispiri da sru-lad daurTavs teqstisTvis masSi bibliuri galobis citatacaa CarTuli
arseniseuli Targmani
esma winaswarmetyvelsa smenaiexcl moslvisa Senisa
da SeeSina viTarmed Sobad xar qalwulisagan
da saxilvel kacTa mier da poundmobda `ufalo
mesma smenaiexcl Seni da SemeSina didebaiexcl Zalsa Sen-
sa~
bibliuri galoba ambakumisa
ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
es Zlispiric `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdebaeqvTime aTonelis mier Targmnil IV galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiri ufalo
mesma moslvisa Senisa misi sruli teqsti ver aRvadgine radgan am Zlispiris sxva-dasxva variantia Sesuli rogorc `nevmirebul ZlispirnSi~ ise `Zlispirnisa da Rmr-TismSoblisanis~ el metreveliseul gamocemaSi magram arc erTis ritmuli struq-tura ar emTxveva eqvTimes Targmnili `mesmasa~ ritmul qsovils
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisic romelic uZRvis IV galobas ambakumis ga-lobas exmianeba `raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da~ magram sruli teqstis aR-dgena aqac ver SevZeli radgan zemoxsenebul ZlispirTa krebulebSi am Zlispirebis gansxvavebuli variaciebia gansxvavebuli ritmuli modelebia
bibliuri V galoba (RamiTgansa) esaia winaswarmetyvels ekuTvnis masSi gandidebu-lia gzani uflisa samarTali RmrTisa nawinaswarmetyvelebia mkvdreTiT aRdgoma naqadagebia mSvidoba esaia winaswarmetyvelis sagaloblis enas gamoarCeven gansa-kuTrebuli daxvewilobiTa da sisadaviT esaias winaswarmetyvelTa mefed saxaven2
esaias galoba 11 muxlisgan Sedgeba am sagalobliTaa STagonebuli `didi kanonis~ V galoba _ `RamiTgansa~ Zlispiric aRniSnuli galobidanaa amozrdili Tumca masSi fsalmunTa frazeologiasTan gadaZaxilic igrZnoba
arsen iyalToels Zlispiris teqsti SesabamisobaSia berZnul teqstTan oRond mas-Si arsens Caumatebia erTi sityva _ moqene3 (mavedrebeli maxvewari) rasac meti emo-ciurobiT dautvirTavs teqsti
1 iqve gv 306
2 Толковая Библия т 5 с 2383 ilia abulaZis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~ am sityvis semantikaSi gamoyofilia kidev erTi Sinaarsobrivi aspeqti _ naklulevani
26
arseniseuli Zlispiri
RamiTgan aRvimsTob Senda kacTmoyuare
ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo
mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar
qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
esaias galoba
RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami
RmerTo rameTu naTel [arian] brZanebani
Senni queyanasa zeda iswaveT simarTle
mkcentdrTa queyanisaTa
(esaia 26 9)
`nevmirebul ZlispirnSi~ arc es ZlispiriaeqvTime aToneliseuli Targmanis V galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiris mxolod
dasawyisi sityvebi `queyanasa zeda uxilao~ es Zlispiri Setanilia `Zlispirnisa da RmrTismSoblisanis~ repertuarSi misi ritmuli struqtura ganxorcielebulia da ZiriTadad daculia eqvTimeseul TargmanSi oROond teqstobrivi Sexvedrebi bibli-ur galobasTan naklebad igrZnoba
giorgi aOTnelis Targmans agreTve mxolod dasawyisi sityvebi miuZRvis `bnelisa-gan codvaTaiexclsa~ am sityvebiT iwyeba erTi Zlispiri (RamiTgansa poundmaiexcl da g˜i) Setani-li `nevmirebul ZlispirnSi~ magram misi ritmul models sagrZnoblad daSorebuli giorgiseuli Targmanis ritmuli struqtura
VI galoba (RaRadyavsa) warmoTqmulia veSapis mucelSi danTqmuli iona winaswarme-tyvelis mier (iona 2 3-2 10) ionas STanTqma veSapisagan misi samdRiani yofna veSa-pis mucelSi da Semdeg misi amonTxeva gaazrebulia rogorc macxovris samdRiani da-flvisa da misi aRdgomis momaswavebeli ionas locva gamoxatavs Rrma madlierebis grZnobas uflisadmi sikvdilisagan daxsnisaTvis miuTiTeben rom ionas RaRadisi Tavisi logikuri aRnagobiTa da literaturuli formiT mwyobr da organul mTlia-nobas warmoadgens Tavisi xatovani eniT mniSvnelovnad gansxvavdeba danielis wignis sxva nawilebisagan romlebic Seicaven istoriul Txrobas1
arsen iyalToelis Zlispiri VI galobisa srul SesabamisobaSia berZnul teqstTan da lamis perifrazirebaa ionas sagaloblis ama Tu im monakveTisa
arsen iyalToelis Zlispiri
RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyal-
isa mimarT RmrTisa da ismina Cemi jojox-
eTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsna
cxorebaiexcl Cemi
ionas sagalobeli
RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
RmrTisa Cemisa da ismina Cemi mucliT
gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma
poundmaiexcl Cemi
(iona 2 3)
da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl
Cemi Sendami
(iona 2 7)
arseniseuli Zlispiri ar aris `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aTonelis Zlispiris dasawyisi _ `damkcentdrebaiexcl ionaiexcl[si]~ migvaniSnebs
Zlispirze romelic Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~ teqsti aseTiadamkcentdrebaiexcl ionaiexclsisiRrmesa mas Sina
1 Толковая Библия т 7 с 229
27
saxed bunebisa Cuenisamoeswaveboda jojoxeTs Sinaromlisagan mipoundsen mravalmowyale(poundmaiexcl g RaRadyavsa)gv 289
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisi sityvebi `muclad-iRo~ [iona) mdash es Zlispir-ic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~
`muclad-iRoiona veSapmanda ara ganxrwna man igirameTu miT moaswavasaxe sam dRe daflvisaSenisaiexcl romelmancadaflviT Tavs-idevCuenTcents saxierda etyoda igimcvelTa maT yen crunowyalobaiexcl Tqueni dauteveTTquen d[R]es(poundmaiexcl b g˜i RaRatyavsa)gv 569
aSkaraa rom eqvTime da giorgi aTonelebis Zlispirebi gansxvavebiT arseniseuli Zlispirisgan ionas galobis interpretacias ufro Seicaven vidre mis kalkirebas
bibliuri VII galoba (kurTxeul arsa) danielis winaswarmetyvelebaSia CarTuli mas sami yrma (azaria anania da misaili) warmoTqvams nabuqudonosorma isini dasaja kerpTa uaryofisaTvis yrmebi agizgizebul RumelSi Cayares maT mwvave sinanulis grZnobiTa da vedrebiT RmerTs daxsna SesTxoves RmerTma isini gadaarCina yrmebma madlierebis gamomxatveli galoba aRuvlines ufals galoba or nawilad gaiyo pir-veli (danieli 3 26-3 56) liturgikul praqtikaSi `kurTxeul arsa~-s saxeliT dam-kvidrda meore nawili ki (danieli 3 57-3 88) kanonis VIII galobas daedo safuZvlad da `akurTxevdisa~ ewodeba
`didi kanonis~ VII galobis Zlispiri bunebrivia exmianeba sami yrmis galobas arsen iyalToeli erTgulad mihyveba berZnul teqsts
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
vcodeT da usjulo viqmneniT da sicruve
vyavT winaSe Sensa da ara davimarxeT aw da arca
vyavT meufeo viTar-igi Sen mamcen Cuen gar-
na nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa
RmerTo
samTa yrmaTa galoba
kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mama-
Ta CuenTao qebiT da didebiT ars saxeli
Seni ukunisamde (dan 3 26)
rameTu SegcodeT Cuen da usjulo
viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT
yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vis-
mineT arca davimarxeT (dan 3 29)
28
mniSvnelovania rom `didi kanonis~ am galobis pirveli troparic exmianeba sami yrmis galobas
`vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani Senni~(arsen iyalToelis Targmani)
arsen iyalToeliseuli Zlispiri kvlav ar dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~ mis ritmul modelTan srul SesabamisobaSia galobis yvela tropari
eqvTime aTonelis TargmanSi VII galobas uZRvis Zlispiri viTarca samTa yrmaTa es Zlispiri dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~
`viTarca samTa yrmaTapirvelad ganuqarveali igi sapoundumilisaiexcl misCuenca ganguanaTlenRmrTeebisa naTliTada Rirs-myven RaRadebadkurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa CuenTao(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 295)
giorgi aTonels sxva Zlispiri aqvs SerCeuli isic bunebrivia sami yrmis galo-bidanaa amozrdili da Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~
yen saswauliromelman sapoundumilsa daicvnasamni yrmani Seuwueladmanve daicvaubiwoiexcl qalwuladraJams ganpoundorcieldasaSosa missa uTeslod sityuaiexclRmrTisaiexcl(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 577)
VIII galobis (akurTxevdiTsas) Zlispiri arsen iyalToelis Targmanisa identuria berZnulisa da exmianeba bibliuri galobis ideur-mxatvrul Sinaarss SeiniSneba konkretuli teqstobrivi Tanxvedrebic
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
romelsa Zalni caTani aqeben da Zrwian
misgan qerobim-serafimni yoveli agebuli
yovliT suliTurT sZnobdiT da ufroiexclsad
aRamaRlebdiT mas ukunisamde
kurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa
CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad
amaRlebul ukunisamde da kurTxeul ars
saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad
qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
(dan 3 57)
29
niSandoblivia rom bibliur galobas refrenad mihyveba ZlispirTan Tanxvedri-li taepi `[ugalobdiT] da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde~ `nevmirebul ZlispirnSi~ aRniSnuli Zlispiri ar aris Setanili VIII galobis eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebs dednisagan gansxvavebuli Zlispirebi aqvT magram kanoni aqac dacula isinic STagonebulni arian sami yrmis galobiT aRniSnul ZlispirTa teqstebic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ VII galobis Zlispirebi maJorul JRe-radobas iZenen damagvirgvinebel IX galobas amzadeben
IX bibliuri galoba mariam RvTismSoblisa da zaqarias galobebs aerTianebs ga-moxatavs usazRvro madlierebis grZnobas RmrTis mimarT ganadidebs mis yovlisSem-Zleobas siwmides sidiades es samadlobeli qristianuli poeziis karibWesTan dgas is aZlevs tonsa da mimarTulebas axali aRTqmis didebismetyvelebas
arsen iyalToels garkveuli niuansebiT gadmouTargmnia originalis Zlispiri is `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdeba `didi kanonis~ aRniSnuli galobis ZlispirSi RvTismSoblis Temaa gaSlili
Zlispiri
uTeslod midgomiliSobs zesTa Targmanebisaumamoiexcl dedaiexclmuclad-iRebs uxrwneladrameTu RmrTisa Sobaiexclscvalebs bunebisa wesTaamisTcents Sen yovelni tomniRmrTis sZalo da dedaodaudumeblad gadidebT
ZlispirSi arc erTi gamonaTqvami mariam RvTismSoblis galobidan ar aris Set-anili rac SemTxveviTi sruliadac ar aris arqiepiskoposi filareti ganmartavs RvTismSoblisadmi udidesi mowiwebis gamo ZlispirebSi RvTismSoblis sityvebi ar SehqondaT kavSiri bibliur sagalobelsa da Zlispirs an tropars Soris myardeboda imiT rom tropars TavSi an boloSi erTvoda sityva `vadidebT~1
eqvTime da giorgi aTonelebic IX galobas warumZRvareben Zlispirebs romelTa Si-naarsi RvTismSobels miemarTeba magram am ZlispirebSi araa CarTuli TviT RvTismS-oblis galobidan arc erTi fragmenti
arsen iyalToelis Targmnili Zlispiri ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~ aToOnelTa Zlispirebi ki Setanilia
aqve davumatebT rom samive Targmans am galobisa mihyveba RvTismSoblisa da zaqa-ria winaswarmetyvelis bibliur sagalobelTa teqstebi
rac Seexeba `didi kanonis~ cxrave galobis `RmrTismSoblisanebs~ arc erTi maT-gani `nevmirebul ZlispirnSi~ Setanili ar aris
1 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 43
30
`didi kanonis uZveles qarTul Targmanebze dakvirveba saSualebas gvaZlevs gam-ovTqvaT mosazrebebi kanonis rogorc Janris Camoyalibebebis ama Tu im sakiTxze
Cvens yuradRebas `didi kanonis~ qarTuli Targmanebi ramdenime aspeqtiT iqcevs esenia a) galobaTa uCveulo sidide b) galobaTa erTmaneTisagan gansxvavebuli moc-uloba g) meore da mesame galobis or-ori Zlispiri (irmosi) kanonis Camoyalibebu-li dasrulebuli saxisTvis sruliad ucxoa msgavsi niSnebi riTaa ganpirobebuli `didi kanonis~ aRniSnuli Taviseburebani ra gansazRvravs mis am specifikas
`didi kanonis~ qarTulma Targmanebma Semogvinaxes kanonis arqauli saxe kerZod yvela galobas yvela tropars gasdevs bibliur galobaTa muxlebi dadasturebu-lia rom sagaloblebis TiToeul tropars darTuli bibliuri galobebis muxlebsa Tu naxevarmuxlebze miTiTebani Cvenamde moRweul xelnawerebSi didi iSviaTobaa specialistebisTvis ki cnobilia rom kanonis cxrave galobis ideur-Tematuri Si-naarsi gansazRvrulia bibliuri galobebiT es kavSiri naTelyofs rogor ibadeba rogor amoizrdeba bibliur tradiciaSi axali universaluri Janri _ kanoni igive galobani1
bibliur sagalobelTa moculoba erTmaneTisagan gansxvavdeba Cans andria krite-li didi kanonis~ galobebs moculobiTac ufardebda bibliur galobebs arqimandri-ti kipriane (kerni) ganmartavs `ioane damaskelis kanonebi wminda andrias kanonebTan SedarebiT moklea Tu es ukanaskneli cdilobda bibliuri sagaloblebis yvela ga-lobisTvis miesadagebina sagangebo troparebi damaskeli Semoifargleboda ori-sami tropariT~2 bibliuri galobebisa da kanonis troparebis erTmaneTTan Sewyoba gan-sazRvravda kanonis galobaTa moculobasac da maTi erTmaneTisagan sididiT gansx-vavebasac e i raki yovel galobas `did kanonSi~ gasdevs bibliur sagalobelTa mux-lebi galoba daaxloebiT im moculobisaa sadamdec gaswvdeba mas bibliuri fraze-ologia amitomaa rom `didi kanonis~ I galoba Seicavs 22 tropars IV galoba _ 27 tropars V galoba _ 20 tropars VI galoba _ 16 tropars IX galoba _ 25 tropars
samecniero literaturaSi xazgasmiTaa aRniSnuli rom andria kritelis `did kan-ons~ sxva kanonebisgan kidev erTi Tavisebureba gamoarCevs galobebs or-ori irmosi (Zlispiri) aqvT axsna am Taviseburebisa ar Semxvedria
bibliuri sagaloblebisa da `didi kanonis~ teqstis organuli kavSiri romelic TvalsaCinoa `didni galobanis~ qarTul TargmanTa uZveles xelnawerebSi angariSga-sawevi mosazrebis gamoTqmis saSualebas gvaZlevs
kanonis II galoba (`moixilesa~) dakavSirebulia moses meore galobasTan (meore Sj 321-43) esaa mozrdili sagalobeli romelic agvirgvinebs xuTwigneuls brZeni winamZRvari Tavis xalxs maRal zneobriv principebs Seaxsenebs da maT mkacrad dacvas moiTxovs am teqsts mose winaswarmetyvelis anderZad miiCneven galoba rogorc aRvniSneT Zalze vrcelia da Sinaarsobrivad or araTanabar nawilad SeiZleba gaiy-
1 s averincevi SeniSnavs rom V s xelnawer septuagintaSi (e w Codex Alexandrinus) fsalmunebs darTuli aqvs rogorc Zveli aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa (ώδαί) nusxa magram ramdenadac septuaginta mxolod qristianuli werilobiTi tradiciiTaa Cvenamde moRweuli ar aris saSualeba garkveul iqnas bibliur galobaTa es anTologia Sedgenilia iudevelTa garemoSi da qristian redaqtorTa meSveobiT Semdegaa Sevsebuli Tu saerTod Tavisi arsebobiT axalgazrda eklesiis liturgikuli moTxovnebiTaa ganpirobebuli rogorc amas varaudobda v kristi (С Аверинцев Другой Рим 2005 с 213)
arsebiTia rom `fsalmunTa~ Zveli qarTuli Targmanebis X saukunis xelnawerebs sxva danarCenebTan erTad axlavs 9 bibliuri galobis es anTologiac (fsalmunni mz SaniZis gamocema Tb 1960 gv 411-445)
2 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 38
31
os pirveli nawili Seicavs 38 muxls (1 _ 38) da iwyeba sityvebiT 1 `moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa 2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni viTarca wcentmaiexcl mwuan-vilsa zeda da Tovli Tivasa zeda 3 rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa~ da a S
galobis meore nawili (32 39-43) sruliad axal intonaciazea agebuli masSi wamyva-nia mamxilebeli toni Tumca mis damagvirgvinebel sityvebSic wamoiwevs imedisa da rwmenis naTeli ganwyobileba da Sesabamisi intonacia galobis es meore monakveTi iw-yeba sruliad gansxvavebuli SemarTebiT `ixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxua RmerTi Cemsa gareSe me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa~ (meore rj 32 39)
`didi kanonis~ arsen iyalToeliseuli Targmanis II galobis pirveli Zlispiria `moixile cao da vityode da vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ xolo II Zlispiri (sxuaiexcl Zlispiri) aris `ixileT ixileT rameTu me var meufe romel-man mivec mananaiexcl da wyaroni kldisagan wyaro vyven udabnos erisaTcents Cemisa mxoloiexclTa ZaliTa da marjueniTa CemiTa~ da rac Zalze arsebiTia II galobis I ZlispirTan Sewyo-bil troparebs mihyveba moses bibliuri galobis muxlebi I nawilidan xolo meore ZlispiriT gamarTul dasdeblebze gadanawilebulia II nawilis saTanado muxlebi
analogiuri viTareba ikveTeba annas sagalobelSic (I mef 21-10) romelic war-moTqmulia uflis winaSe usazRvro madlierebis gamosaxatavad RvTis didebasTan erTad masSi gaismis winaswarmetyveluri paTosiT ganmsWvaluli sityvebic amdenad am galobis or nawilad dayofac xerxdeba pirveli nawili 5 muxls Seicavs da iwyeba sityvebiT `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier~ meore nawilic 5 muxlisagan Sedgeba magram is sruliad axali ritmiTa da intonaciiT warmoiTqmis `ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiy-vanebs ufali daaglaxebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs~ Sesabamis-ad `didi kanonis~ III galobis pirvel ZlispirTan Sewyobil troparebs gasdevs annas sagaloblis pirveli nawilis muxlebi II Zlispirze agebuli troparebi ki gawyobilia annas galobis II nawilis muxlebiT
sainteresoa rom sin5-Si III galobas rogorc zemoT aRvniSneT ar aqvs II Zlispiri da am meore Zlispiris dasdeblebi SeerTebulia I Zlispiris dasdeblebTan Sesabam-isad annas bibliuri sagalobeli mTlianad nawildeba `didi kanonis~ 19 troparisa-gan Sedgenil III galobaze sxvagvari suraTia arsen iyalToelis Targmnil teqstSi aq mTargmneli erTgulia berZnuli tradiciisa kanonis III galobas aqvs ori Zlispiri da bibliuri galobis teqstic Sesabamisadaa ganawilebuli
bibliur galobaTa amgvarma funqciurma datvirTvam dabada kiTxva Tu bibliur sagalobelTa da `didi kanonis~ dasdebelTa Soris aseTi organuli aseTi cxadi kav-Siria damyarebuli (bibliuri sagalobeli gansazRvravs galobis moculobas or-ori Zlispiris saWiroebas sagaloblis mTliani teqstis bibliuri sagaloblebiT gamarT-vas) maSin raRa iyo ZlispirTa umTavresi daniSnuleba `didi kanonis~ struqturaSi mas Tavidanve ritmul-melodiuri funqcia hqonda Zeglis samive qarTul TargmanSi Zlispirebi atareben am datvirTvas
el metreveli `uZvelesi iadgaris~ Seswavlis Sedegad mivida uaRresad mniSvnelo-van daskvnamde `bibliur galobebTan makavSirebeli pirveli strofis _ Zlispiris
32
saWiroeba Seiqmna imis Semdeg rac bibliuri galobis danarTi strofebi Camoscild-nen kanonis galobebs da Seiqmna axali tipis poeturi kanoni sadac yoveli galobis pirvel strofs daekisra poeturi galobis bibliur galobasTan kavSiris gamoxat-uleba rac imaSi gamoixata rom yoveli Zlispiri garkveul farglebSi galobaTa parafrazirebul teqstze aago aseTi Zlispirebi uZvelesia iadgarisaTvis~1 arqi-mandriti kipriane (kerni) rogorc zemoT aRvniSneT imasac ki varaudobs rom ir-mosi TviT wm andrias gamogonilia2 ar aris gamoricxuli bibliur galobaTa saga-loblebze darTvis tradiciasac andria kriteli edgas saTaveSi sxvaTa Soris `didi kanonisTvis~ damaxasiaTebelia bibliur galobasTan damakavSirebeli refrenic Cans andria kritelma rogorc kanonis mesaZirkvlem sasuliero poeziis bibliasTan ka-vSirs myari safuZveli Cauyara da erTxel da samudamod daamkvidra patriarqTa mr-wamsi `Cvens sagaloblebSi mxolod sityvebia sxva wmida werilisgan gansxvavebuli Torem arsebiTad Cven imasve vgalobT~3
Cvens masalaze dakvirvebiT SeiZleba davaskvnaT rom `did kanonSi~ Zlispirebis funqcia bibliur sagaloblebTan kavSiris damyarebacaa da melodiur-ritmuli mod-elis gansazRvrac nu dagvaviwydeba isic rom bibliur sagaloblebTan kavSirze miu-TiTebda qarTul (da ara mxolod qarTul) tradiciaSi SemorCenili saxelwodebanic kanonis galobebisa ugalobdiTsaiexcl moixilesaiexcl ganZlierdasaiexcl mesmasaiexcl RamiTgani-saiexcl RaRadyavisaiexcl akurTxevdiTsaiexcl adidebsaiexcl
msjelobis amgvarad warmarTva andria kritelis `didi kanonis~ xmisa da Zlispire-bis mimarT didi qarTveli mTargmnelebis eqvTime mTawmidelisa da giorgi mTaw-midelis Tavisufalma damokidebulebamac ganapiroba eqvTime mTawmidelma Secvala `didi kanonis~ rogorc xma ise Zlispirebi giorgi aTonelma xma ki dedniseuli dato-va magram wm andrias teqsti sxva Zlispirebze gamarTa
samecniero literaturaSi gamoTqmulia mosazreba rom SesaZloa xmis rogorc dogmaturi sawyisis mniSvneloba eqvTime mTawmidelis Semdgom periodSi gamoikveTa4 rac Seexeba Zlispirebs cnobilia rom X saukunidan himnografebi Zlispirebs Tvi-Ton ki ar Txzavdnen aramed mimarTavdnen ZlispirTa krebulebs mdash irmologionebs ase iqcevian eqvTime da giorgi mTawmidelebic isini iyeneben qarTul tradiciaSi ukve adaptirebul Zlispirebs romlebic Sesulia X saukunis alaverdis anu ior-danes krebulSi (A 603) `didi kanonis~ mesame mTargmneli ki sxva realobis winaSea man TviTon gadmoTargmna andria kritelis `didi kanonis~ Zlispirebi liturgika-Si damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad erTi da igive Zlispiri xSirad gamoiyeneboda sxvadasxva kanonSi `didi kanonis~ Zlispirebi Targmnili arsen iyalToelis mier am TvalsazrisiT gamonakliss warmoadgens rogorc erTiani cikli da mxolod am kano-nis kuTvnilebaa5 `didi kanonis~ es Zlispirebi Setanilia A 85 xelnawerSi
1 metreveli el uZvelesi iadgari gv 834
2 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 35
3 Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881 с 14 managaZe x dasax avtoreferati gv 155 iqve gv 18 cnobilia rom am sityvebiT iwyeba bibliuri sagaloblebi da saxelwodebadac maT aRniSnuli sityvebi daumkvidrdaT rogorc es miRebuli iyo Sua saukuneebis samwignobro tradiciaSi Sdr Поим Вонми Утвердися Услышах От нощи Возопих Благословен еси Благословите Величит _ aseTia kanonis galobaTa slavuri saxelwodebani (kekeliZe k Грузинский литургический словарь etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan XIV Tb 1986)
33
am konteqstSi sagulisxmoa `didi kanonis~ teqsts darTuli vrceli anderZi gi-orgi mTawmidelisa masSi Zalian mniSvnelovani araerTi informaciaa mowodebuli magaliTad rom eqvTime mTawmidels gamoutovebia `didi kanonis~ bibliuri saxis-metyvelebani Seumatebia sinanulis sagaloblebi ganuvrcia teqsti da a S magram araferia naTqvami umTavresze xmisa da Zlispirebis Secvlaze samagierod am cvl-ilebebze vrclad msjelobs arsen iyalToeli amave kanonis Tavissave Targmanis an-derZSi eqvTime mTawmidels `poundmisganca Tcentsisa da ZlispirTagan Seecvales~ xolo gi-orgi mTawmidels `daRaTu poundmaiexcl ara Seecvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmani arca mas guls-edgina~ da sxv
iqneb ar iyos zedmeti aq gavixsenoT qarTuli terminis `Zlispiris~ etimologia romelzec yuradRebas amaxvilebs akad k kekeliZe da romelic dRes ratomRac miviw-yebulia Zlispiri Sedgeba ori sityvisagan Zlis da piri _ SeniSnavs k kekeliZe piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki mdash sims (xuTZali aTZali Znoba-Zloba) mecnieri moixmobs bibliis qarTul Targmans `da moiRo mariam winaswarmetyuelman daman aro-nisaman bobRani poundeliTa TcentsiTa da ganvidodes yovelni dedani mis Tana bobRnebiTa da (m)(Znob(r)iTa u-pir-obda (Преднача) maT mariam da etyoda `ugalobdiT ufalsa rameTu didebiT didebul ars~ (gamosl XV 20-22) amrigad Zlispiri sityvis Tavda-pirveli mniSvnelobiT aRniSnavs himnis pirvel sawyis sityvas Sesrulebuls musi-kalur sakravze e i pirvel simReras~ (kekeliZe 1986214) andria kritelis epoqaSic Zlispiris mTqmeli galobis wamomwyebi xom ar iyo Zlispirs galobis tonis gansaz-Rvris funqciac xom ar hqonda xolo es tonaloba Sesabamisi bibliuri galobis ton-alobas xom ar imeorebda Zlispiris amgvar daniSnulebaze xom ar migvaniSnebs `didi kanonis~ or-ori irmosi Cemi varaudiT gansazRvruli swored intonaciur Seferi-lobaTa sxvadasxvagvarobiT
dasasruls roca andria kritelze rogorc Janris mesaZirkvleze vsaubrobT misi umniSvnelovanesi damsaxureba xazgasmiT unda gamoikveTos man `didi kanonis~ saxismetyveleba semantikur-hermenevtikul meTodze daafuZna is apologetTa ms-gavsad miiCnevs rom winaswarmetyvelTa sityva da saerTod bibliuri Txroba Tu am Txrobaze dafuZnebuli qristianuli literatura erTdroulad moicavs sityvier enigmatur da alegoriul Sreebs amitomac miiCneva rom Semdgom saukuneTa poetebi _ ioane damaskeli da kozma maiumeli ioseb mgalobeli da Teofane aRmsarebeli da sxvebi da sxvebi _ arian ara romanozis memkvidreebi aramed andria kritelis tradi-ciaTa gamgrZeleblebi `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa racio-alegorizebuli tendenciis gamarjveba TxrobiT-dramatul tendenciaze~1
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi bunebrivia gansazRvraven qarTuli him-nografiis ganviTarebis gzebsac
1 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 255
34
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisTvis
viziareb TvalTaxedvas rom mTeli evropuli literatura (da ara mxolod evro-puli literatura) homerosidan moyolebuli vidre dRevandelobamde Cvens drosac emsaxureba rom literaturasa da xelovnebas kacobriobis SeduRabebis Zala Seswevs amitomac gvmarTebs kulturul faseulobaTa samuzeumo eqsponatebad gamocxadebis nacvlad ZeglTa esTetikuri raobis gaTvaliswineba da maTTvis axali sicocxlis miniWeba mecnierebam Tavisi sivrcidan mTlianad ki ar unda gandevnos suliereba ar-amed is gzad da xidad unda eqces adamianebs WeSmarit RirebulebebTan misasvlelad
CvenTvis saxelmZRvaneloa bibliis pirvelive wigni _ dabadeba romelic gvamc-nobs rom RvTaebrivi Sesaqmis yoveli dRe gvirgvindeba sityvebiT `ixila RmerT-ma rameTu keTil~ xolo eqvsi dRis Semdeg roca aResrula Sesaqme rogorc daviT winaswarmetyveli ityvis `ixarebdin ufali qmnilTa TcentsTa zeda~ (fs 103 31) da aR-matebiT xarisxSi warmoiTqmis `da aha keTil friad~ (dabad 1 31) Zvel qarTul enaSi `keTili~ aRniSnavs `qvelsac~ da `mSveniersac~ moxmobil konteqstSi es sityva orive mniSvnelobas moicavs mSveniereba ki esTetikuri kategoriaa mimaniSnebeli sruly-ofilebisa harmoniulisa amaRlebulisa amiT imis Tqmas vcdilob rom marTalia termini esTetika da misgan nawarmoebi _ esTetikuri mdash XVIII saukuneSi gaCnda (misi damamkvidrebelia germaneli filosofosi aleqsandre baumharti) magram esTetiku-ri gancda rogorc fenomeni uSores warsulSia aRmocenebuli
Sua saukuneebis kulturis aRiarebuli mkvlevari viqtor biCkovi SeniSnavs `es-Tetikur sferos ganekuTvneba sistemis yvela komponenti adamianis arautilitaru-li mimarTebisa samyarosadmi (iqneba es bunebiTi sagnobrivi socialuri Tu upir-velesad sulieri) ris Sedegadac adamiani sulier tkbobas ganicdis am mimarTebaTa arsi gamoixateba an garkveuli Sinaarsis grZnobadaRsaqmeli formebis meSveobiT an TviTkmari WvretiT romelime materialuri Tu sulieri raobisa xolo sulieri tk-boba (esTetikuri kaTarsisi) cxadyofs Rrma kontaqts subieqtsa da obieqts Soris zegrZnobad Wvretas subieqtis mier esTetikur obieqtSi yofierebis arsiseuli sa-fuZvlebisas sulis dafaruli WeSmaritebisas sicocxlisa da yofis mouxelTebeli kanonebisas mTels am erTianobasa da harmoniaSi bolos da bolos ganxorcielebas sulieri kontaqtisa universumTan absolutur sulTan RmerTTan garRvevas saz-Rvrebisas Tundac wamierad SeRwevas maradiulSi ufro zustad maradiulis RvTae-brivi sferos nawilad gancdas sakuTari arsisas esTetikuri erTgvar universalur maxasiaTeblad warmodgeba samyarosa da adamianis arautilitaruli urTierTobisa rac im gancdazea dafuZnebuli rom adamiani dasabamidanve dakavSirebulia yofiere-basTanac da maradiulobasTanac da harmoniulad erwymis universums aqedan gamom-dinare esTetikuri faqtobrivad safuZveldamdebi kulturologiuri kategoriaa am sityvis yvelaze farTo gagebiT~1
WeSmariti literatura da xelovneba yvela Tavisi dargiT am esTetikuri gancdis danabadia misgan Sobilia da nasazrdoebi swored am mistikuri gancdis mosaxelTe-blad mis gamosaxatavad eZebdnen gzebs mxatvrul xerxebsa da gamomsaxvel sityvebs didi Semoqmedebi aman dabada simbolur-alegoriuli ena tropuli metyveleba ro-melsac gamouTqmelis gamoTqma unda SesZleboda
1 Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999 с 12-13
35
filon aleqsandrieli mdgari ori kulturis _ elinisturisa da qristianulis mdash gadakveTis zRvarze Tavis msoflmxedvelobriv sistemaSi momavali axali kulturis waxnagebsac gamokveTs igi efuZneba elinist egzegetikosTa tradiciebs kerZod es-evelebs imave Terapevtebs da miiCnevs rom gamoTqmuli sityva mxolod simboloa da-faruli azrisa romelic cxaddeba misi Targmanebisas komentirebisas filonisaTvis simboluri saxe aRWurvilia mSvenierebiT da is unda Seimecno ara mxolod rogorc gnoseologiuri aramed agreTve rogorc esTetikuri fenomeni misTvis dasabamo-brivi erTis wvdoma tkbobasTanaa dakavSirebuli da emyareba ra hedones Teorias mis myar simbolod erotikul kavSirs miiCnevs dionise areopagelis Tanaxmadac arse-bobs WeSmaritebis Semecnebis ori gza simbolur-materialuri da filosofiuri yve-lasTvis misawvdomi umaRlesi gamouTqmeli WeSmaritebis wvdoma mxolod pirveli gziTaa SesaZlebeli swored simboloTa saxeTa meSveobiT miiRweva mizani Semecnebis procesSi ki warmoiSoba gancda romelsac tkboba hqvia v biCkovis Tanaxmad am ganc-das dRevandeli terminologiiT esTetikur tkbobas vuwodebT1
SeiZleba iTqvas rom esTetikuri tkboba sulieri aRmafrenis is mdgomareobaa ra-mac goeTes aTqmevina `SeCerdi wamo mSvenieri xar~ xolo Teodor dostoevskis Ta-naxmad aRniSnul gancdas `sxva samyaroSi~ Sehyavxar
aqve yuradRebas gavamaxvileb Tanamedrove sasuliero piris konstantine veremen-kos uaRresad saintereso interpretaciaze `didi kanonis~ struqturisa misi gage-biT andria kriteli ikvlevs ra wmida werils warmoaCens uwyvet erTianobas Zveli da axali aRTqmisas amasTanave SeiZleba Tvali gavadevnoT sam erTmaneTTan dakav-Sirebul mimarTulebas misi saRvTismetyvelo azrisa pirveli _ dogmaturi _ ro-melic Seicavs moZRvrebas Cveni xsnis gangebulebaze meore _ samoZRvro _ warmoa-Cens urTierTobas adamianTa Soris am gziT ki ikveTeba zneobrivi kanoni xolo mesame mimarTuleba _ mistikuri _ exeba sulis Sinagan cxovrebas romelic gansakuTrebiT mniSvnelovania `didi kanonis~ avtorisaTvis2 uyoymanod SeiZleba iTqvas rom mesame mimarTuleba romelic efuZneba pirvel or mimarTulebas erT mTlianobad kravs te-qsts da mis esTetikur samyaroSi SevyavarT
`didi kanoni~ naTelyofs ra aris RmerTTan Tanacxovreba da ras moaswavebs Rm-rTisgan daSoreba mTavari zneobrivi principia `suliTa vidodeT da poundorcTa gulisTqumasa nu aRasrulebT~ (galat 516) uzneobis WaobSi CaZiruli kacTa modg-ma sxva paradigmas verc moZebnis Tavis gadasarCenad veraviTari mcdeloba msoflio zneobis axali proeqtis Sedgenisa (mxedvelobaSi maqvs Tundac hans kiungis amave sa-Tauris Zalian saintereso naSromi romelic qarTul enazec aris Targmnili)3 mizans ver miaRwevs zneobis safuZvelTa safuZveli CvenTvis erTxel da samudamodaa gan-sazRvruli qristes moZRvrebaSi
Zalian sqematurad Tu vimsjelebT wm andria kriteli kacobriobas Seaxsenebs ra aris cudi da ra aris kargi dagmobilia ampartavnoba Suri mruSoba gulboroteba nayrovaneba mconareoba gandidebulia RvTismosaoba simSvide siwrfoeba urisxv-eloba kacTmoyvareoba da yovelive es mowodebulia sakuTari Tavis mxilebiT rac naTqvams gansakuTrebul Zalas aniWebs
1 biCkovi v dasax wigni gv 335
2 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013 с 43 hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
36
did bizantiel himnografs TviTmxilebisTvis arCeuli aqvs bibliuri narativi romelic moicavs kacTa modgmis istorias adamis codviT dacemidan vidre apoka-lifsamde es xedva romelic diametrulad gansxvavdeba sxva religiaTa xedvebisgan gulisxmobs samyaros ara ciklur aramed sworxazovan ganviTarebas _ dasabamidan dasasrulamde RmrTis Canafiqris ganxorcielebamde romelic aRsruldeba drois da sivrcis aRsasrulTan erTad esqatoligiur movlenebSi
amitomac miiCneven rom wm istoriaSi yvelaferi Tavisi Semadgeneli elementebiT (movlenebiT pirovnebebiT instituciebiT) erTgvar simbolizms ganasaxierebs1 amasTanave patristikuli TvalsazrisiT bibliuri Txroba Sesaqmeze pirvelcod-vaze warRvnaze logosis gankacebaze qristologiasa Tu apokalifsisze Tavisi da-faruli azriT aris istoria rogorc samyaros ganviTarebisa ise adamianis evoluci-isa
amitomaa rom Cvens ZeglSi ritorikuli xerxebi saRvTismetyvelo SinaarsiT rom arian Tavis mxriv datvirTulni iCrdileba im bibliur adamianTa xat-saxeebiT rom-lebic RmrTivsaTno cxovrebiT an mZime zneobrivi cTomilebebiT arian gamorCeulni jer kidev filon aleqsandrieli SeniSnavda rom Zveli aRTqmis personaJebi `sulier mdgomareobaTa saxeebi arian~2 am adamianTa miRma kacobriobis ganviTarebis mTeli etapebi ikveTeba bibliuri hermenevtikis Tanaxmad es personaliebi ucvlel orien-tirebad rCebian kacobriobis istoriaSi maTTan dakavSirebuli gansacdeli maTi cx-ovrebis mniSvnelovani epizodebi ipodigmur e i winaswarmomaswavebel esqatolo-giur niSnebad warmoCndebian TviT saxelebic ki am adamianebisa Rrma datvirTvas at-areben da xSirad maTi misiis ganmsazRvrelni arian
`didi kanonis~ esTetikur SinaarsTan misaaxloveblad uTuod unda gaviTvalis-winoT is didi sulieri Zvrebi ramac gansazRvra Suasaukuneobrivi kulturis mxat-vruli specifika axali kulturis stili da ena cnobilia rom elinistur periodSi formis ritorikuli gamomsaxvelobisaTvis udidesi mniSvnelobis miniWebam Seqmna saSiSroeba Zalzed dakninebuliyo Sinaarsi miiCnies rom mxolod axali religia Tu SeZlebda Tavisi uzarmazari SinaarsiT warmoeSva axali poezia da axali ritorika
asec moxda es axali religia ki qristianoba iyo axali poezia _ saRvTismetyvelo lirika masac mWidro kavSiri hqonda ritorikasTan magram es ukve gulis ritorika iyo3 andria kritelis `didi kanoni~ swored gulis ritorikiTaa warmoTqmuli igi Tavisufalia bundovanebisa mifarulebisa Tu rTuli saRvTismetyvelo leqsiki-sagan masSi erTmaneTs enacvleba Txovna-vedrebis monaniebis Wmunvis godebis madlierebisa da didebismetyvelebis gamomsaxveli intonaciebi misi mxatvruli Si-naarsi am emociebiT iqsoveba am eniT gamoixateba swored esaa saxarebiseuli stili da ena esaa meTevzurTa (mociqulTa) mWevrmetyvelebis sisadave da yovlismomcveli Zala aqve saWirod vTvli movixmo Tanamedrove rusi anTropologis sergei xoru-Jis metad sagulisxmo rCeva adamianis gardasaxva Sinagani sulieri Zvra rTuli pro-cesia `adamianis sulSi Semodis imedis sxivi grZnob aRmavlobas ukiduresi tanjva erwymis usazRvro sixaruls mTeli es mZafri da dramatuli Sejaxebani gancdebisa
1 Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974 с 923-9242 Бычков В dasax wigni gv 28
3 am sakiTxze ufro vrclad ix q bezaraSvili ritorikisa da Targmanis Teoria grigol RvTismetyvelis TxzulebaTa qarTuli Targmanebis mixedviT Tb 2004 gv 260-270
37
traqtqtebze ukeT gamoixateba liturgikul poeziaSi da dabejiTebiT girCevT mia-SuroT sinanulis did kanons wm andria kritelisa~1
marTlac sinanulis sagalobeli xom RmerTTan adamianis pirad mimarTebas gulisx-mobs fsalmunTa msgavsad am sagalobliT `kaci igi RmerTsa hzraxavn TcentsiT gonebiT da RmerTi mdash kacsa~2 dialogi ki ormxrivi procesia miuTiTeben rom Tanamosaubri-sagan viRebT sityvier pasuxs RmrTisagan ki sapasuxod madli modis `es aqti Rrmad mistikuri xasiaTisaa da gansxvavebulia yvelafrisagan rasac Cveulebriv gulisxmo-ben dialogsa Tu saubarSi~3 dialogi RmerTTan Tavidan bolomde sulieri qmedebaa Rrmad dafaruli da intimuri
sinanuli (μετάνοια) gulisxmobs gonebis (cnobierebis) Secvlas gardasaxvas misi meSveobiT RmerTTan gawyvetili kavSiris aRdgenaa SesaZlebeli eklesiis mamaTa moZ-RvrebiT sinanuli sulieri karibWea adamianis adamianad qcevis gzaze ioane oqropi-ri ganmartavs `sinanuli msgavs ars uZlursa que mdebaresa romeli ganmrTeld-is senisagan da aRsubuqnis viTarca mfrinveli sinanuli msgavs ars glaxaksa puris mTxoelsa romelman poos safase didZali da iqmnis igi mdidar da Ronier sinanuli msgavs ars kacsa mwuxaresa romeli valn bnelsa Sina wyudiadisasa da meyseulad aR-ixilnis da ixilis naTeli cxovrebisa da ixarebn mas Sina~4 sinanulis wiaRSi ibadeba `axali adamiani~
mniSvnelovania rom sinanulis yovlismomcveli grZnoba Tavisi yvela waxnagiT qris-tianobaSi gamoikveTa roca koleqtiuri cnobierebidan moxda pirovnuli mes~ gamoyo-fa roca adamianSi daibada piradi pasuxismgeblobis grZnoba roca man Zveli aRTqmis~ kanonis morCilebas mis winaSe SiSsa da Zrwolas axali bunebiTi sjuli~ da mis arsebaSi gaRviZebuli sindisis qenjna Seunacvla masSi gaCnda Cadenil codvaTa simZimis mZafri gancda Sesabamisad mdash wyurvili monaniebisa da sruli ganaxlebisa mas es gza qristes mcnebebma dausaxes `rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTar-ca me Segiyuaren Tquen~ (ioane 15 12) `ufroiexcls amisa siyuaruli aravis aqus raiexclTa suli Tcentsi dadvas megobarTa TcentsTaTcents~ (ioane 15 13) `gesma rameTu Tqmul ars `Seiyuaro moyuasi Seni da moiZulo mteri Seni xolo me getycent Tquen giyuarded mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocev-diT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden Tquen~ (maTe 5 43-44) am mcnebebze gadis adamianis da saerTod kacobriobis gadarCenis gza es mrwamsi aerTianebs Sua-saukuneobriv saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur Sexedulebebs amitomaa rom `Suasaukuneobrivi msoflmxedveloba mTliani organuli da grandiozulia~5
miiCneven rom kanoni rogorc Janri didi marxvisTvisaa Seqmnili amitom wm an-dria kritelis `didi kanonis~ Rrma esTetikur Sinaarss rom CavwvdeT unda vigrZnoT is atmosfero `is naTeli sevda romelic didi marxvis suli da niWia~ rogorc amas amerikaSi moRvawe marTlmadideblobis saxelganTqmuli mqadagebeli aleqsandre Smemani SeniSnavs misive ganmartebiT `sevdiani naTeli~ adamianis gandevnisa da ama-od ganleuli cxovrebis sevdaa xolo naTeli RvTis siaxlovesa da mis mier mitevebas
1 Хоружий С dasax wigni gv 65
2 fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960 gv 446
3 Хоружий С dasax wigni gv 220
4 mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955 gv 62
5 berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001 gv 44
38
ekuTvnis es RmerTTan dabrunebis sixaruli da mamiseul saxlSi Sesvlis simSvidea1 morwmune adamianisTvis didi marxva `gazafxulia sixarulisa da sinaTlis droa~2
ioane sinelis `saTnoebaTa kibis~ ioane petriwis mier galeqsil versiaSi ki naTq-vamia
`sinanuli sjis Tavsa Tcentssa moswrafedsinanuli swmeds scentnidissa mxilebiTsinanuli ars gza RmrTisa dagebisada mimyvanebel karTa samoTxisaTaSedi marTalo aRar dagepoundSas kari~3
wm andria kritelis `did kanonSic~ gazafxulis sunTqva igrZnoba `axali adami-anis~ dabadebis Jami dgas Zeglis mxatvruli aRnagoba struqtura kompozicia sru-lad Seesatyviseba teqstis saRvTismetyvelo Sinaarss mis konceptualur intencias sagaloblis Sinaarss kontrastul ganwyobilebaTa gamomsaxveli intonaciebi dahy-veba erTi mxriv tkivilis TviTmxilebis Tavis damdablebis sevdis meore mxriv ki mdash sasoebiTa da imediT gasxivosnebuli es ganwyobilebebi TandaTan Rrmavdeba da mecxre damamTavrebel galobaSi didebul registrSi gadadis am principiTaa age-buli ara mxolod mTeli sagaloblis kompozicia aramed yoveli calkeuli galobis struqturac yoveli galoba iwyeba uflisken mimarTuli msasoebeli mzeriT mas mos-devs cremliT daltobili aRsareba codvili adamianisa iqve Semodis imedis gamomx-atveli intonacia da bolos aJRerdeba damamTavrebeli `samebisani~ da `RmrTismS-oblisani~
aRsaniSnavia isic rom miuxedavad galobaTa principulad erTgvarovani struq-turisa mTliani sagalobeli sruliadac ar aris monotonuri masSi icvleba ritmi intonacia ganwyobileba bibliur saxismetyvelebiT pasaJebs subieqtis gulwrfeli RaRadisi enacvleba amouwuravi bibliuri wiaRsvlebi adamianis samyaros labirin-TebSi gvamogzaurebs adamianis aRmSeneblobiT Rvwas gvaziarebs sagulisxmoa ediS-er WeliZis SeniSvna erTaderTi WeSmariti bunebiTi kultura isaa rac samoTxiseul cxovrebas unda mohyoloda da rac RvTis SewevniT mohyveba samoTxedakarguli kaco-briobis mier sakuTar TavSi kulturuli anu Tavisive TviTdamuSavebiTi moRvaweobis Sedegad imave samoTxiseuli cxovrebis kvlav aRdginebas rac berZnulSi gamoixateba SesaniSnavi terminiT `askezisi~ (άσκησις) misive ganmartebiT berZnuli zmna `askeo~ (άσκέω) uaRresad sayuradRebo termini gaxlavT igi pirvel rigSi niSnavs uxeSi ma-salis damuSavebas meore mxriv _ natifad damzadebas `xelovanebiT srulqmnas~ `Semkobas~ `gamSvenebas~ mesame mxriv ki _ `varjiSs wvrTnas~ mecnieris daskvniT termini `askezisi~ sulieri ganmartebiT esaa adamianis Rvwa imisTvis rom man RvTis SewevniT sakuTari Tavi rogorc daumuSavebeli da uxeSi masala saRvTo WurWlad TviTonve Seamzados sakuTari Tavi TviTve gardaqmnas suliwmidis samkvidreblad~4
`didi kanoni~ iseve rogorc yoveli saRvTismsaxuro sagalobeli ufals eZRvne-ba mas ganadidebs qarTvel mTargmnels _ arsen iyalToels mdash Zeglis eTikur-esTe-
1 Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004 gv 34
2 iqve
3 ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968 gv 182
4 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 15-16
39
tikurma Sinaarsma ufleba misca Semdegnairad gamoexata es gancda `queyanao ismine sinanuli RmrTismgalobelisaiexcl~ (II 1) es termini ar aris `didi kanonis~ berZnul te-qstSi Tumca amozrdilia misgan
cxadia `didi kanonis~ esTetikuri Sinaarsi srulad misi galobiT Sesrulebisas ixsneba magram isic unda gvaxsovdes rom `es Janrebi (sasuliero sagaloblebi _ l g) sufTa musikaluri ki ara aramed musikalur-poeturi xasiaTisa arian radgan mTa-var rols aq asrulebs ara musikaluri melodia aramed sulieri da poeturi Sinaar-si romelic gansazRvravs nawarmoebis struqturasac da mis melodiur formasac1 Tumca musikaluri Tanxleba is aucilebeli komponentia rac sasuliero lirikis ni-muSs sxva komponentebTan erTad (RmrTisken aRvlenili sityva misi ritmul CarCoSi moqceva saxeTa paralelizmi erTi ideis wiaRSi varireba) poeziad aqcevs
`didi kanoni~ rogorc aRvniSneT bibliuri Txrobis fonzea gaSlili magram ro-gorc a Smemani aRniSnavs `did kanonSi~ saRmrTo istoriis movlenebi isea mocemuli rogorc Cemi piradi cxovreba RvTis warsuli saqmeni _ rogorc Cemi piradi cxovre-bisaTvis qmnilni codvisa da Ralatis tragedia _ rogorc Cemi piradi ubedureba Cemi cxovreba naCvenebia rogorc RmerTisa da mis winaaRmdeg amboxebuli bneleTis Zalebis didi da yovlismomcveli brZolis Semadgeneli nawili~2
Cvens ZeglSi sinanulis sagalobels cxovrebis gzis dasasruls miRweuli adamiani warmoTqvams `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl Secode-baTaiexcl~ _ godebs mravalWirnaxuli mravlisgadamtani pirovneba romelsac brZoli-sa da dapirispirebis asparezad Tavisi Sinagani samyaro gauxdia
aRmsarebeli TviTmxilebas iwyebs xorcisa da sulis anu `adamianuri arsebis er-TaderTi piradi `fesvis~ (a Smemani) moxmobiT `moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da ijmen pirvelisa mis pirutyuebisagan~ (mdumarebisagan _ l g) gansja logikurad warimarTeba qristianuli asketizmi sulac ar ucxadebs brZolas sxeuls piriqiT is gulisxmobs brZolas sxeulisTvisac `amitomac inaniebs mTeli adamiani _ misi suli da xorci sxeuli sulis locvaSi monawileobs msgavsad imisa rogorc suli Tavis sxeulSi loculobs da ara mis gareT~3
adamianisTvis Znelia moZebnos dasabami codvaTa WaobSi kacTa modgmis Caflobisa aki `didi kanonic~ iwyeba SekiTxviT `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa Cemi-saTa anu romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ (I 1) Tumca am sagalobelSi dasmuli kiTxva ritorikuli xasiaTisaa teqstis prologisTvisaa saWiro Zveli da axali aRTqmis swavlebas naziarebma adamianma kargad icis rom codvaTa dasabami bib-liuri adamianebis _ adamisa da evas qmedebaSia Camarxuli
mainc ra Caidina adamma ra codva daatexes pirvelma adamianebma kacobriobas adamma RvTis mcneba daarRvia akrZaluli xis nayofi igema da ganidevna samoTxidan
mecnieruli interpretaciis Tanaxmad bibliuri monaTxrobi qmnis safuZvels ga-
1 Бычков В dasax wigni gv 71
2 Smemani a dasax wigni gv 71
3 iqve gv 39
40
moiyos sami sxvadasxva diskursi wm werilis (samoTxe xe macdunebeli eva) Teologi-isa (qmnadoba dacema) da anTropologiisa (sawyisi dasasruli)1
TiToeuli maTgani gulisxmobs or moduss romelic daiyvaneba opoziciaze sikeTe _ boroteba dacema gulisxmobs daSorebas RmrTisagan absoluturi sikeTisagan WeSmaritebisgan mSvenierebisgan ukvdavebisagan yvelanairi satkivari gasaWiri um-weoba uzneoba da sikvdilic rogorc Sedegi pirvelcodvisa RvTisgan daSorebadaa miCneuli da gaerTianebulia erT mcnebaSi _ cToma codva dacemuloba
askezis fenomenologiaSi am movlenas miiCneven sinergiis darRvevad rac RvTis nebisa da adamianis nebis erTmaneTisagan dacilebas niSnavs adami sakuTar neba-sur-vils ahyva RmrTisagan damoukidebel gzas daadga eqsoriaqmnili adami kacobriobis `gzamkvlevad~ iqca
sagulisxmoa rom saRvTismetyvelo swavlebiT sinergiis diadi magaliTia RvTism-Sobeli rodesac mas gabriel mTavarangelozis mowodeba esma `hrqua mas mariam aha mpoundevali uflisaiexcl meyavn me sitycentsaebr Senisa~ (luka 1 38) sinergiis Temam gansakuTre-buli datvirTva SeiZina marTlmadideblur tradiciaSi
andria kritelis `didi kanonis~ pirveli sagaloblis dasawyisSive gaismis `pirvel Seqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ (I 3) Semdeg troparSi ki evas Tema Semodis `Cemo ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas rameTu mihxede da iwyal Sen mwared da Seexe xesa da sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ (I 4)
moxmobil troparebSi reliefurad ikveTeba himnografis mxatvrul-alegoriuli meTodi igi adamisa da evas codvaTa braleulobaTa mxolod Tanamonawiled ki ar miiCnevs Tavs (saeklesio swavlebiT adamis modgmam Tvisebrivad miiRo monawileoba pirvelcodvaSi) aramed am codvaTa gamamravlebladac grZnobadi xorcieli evas na-cvlad masSi moqmedebs warmosaxviTi eva _ xorcieli vneba sitkboebaTa momgvreli am sitkboebaTa dagemovnebas ki simware mohyveba RmerTTan daSorebiT gamowveuli simware `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva _ poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miC-uenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (I 5)
kacTa modgmisTvis SemaZrwunebelia rom adami erTi mcnebis darRvevis gamo ga-nidevna edemidan da ra elis mas romelic mudam uaryofs RvTis cxovelmyofel mc-nebebs
bunebrivia rom pirvelsave galobaSi mZafrad SemoiWreba kaenisa da abelis Tema romelic uaRresad mniSvnelovani interpretaciiTaa mowodebuli kaeni Surma daabrmava man Zmis mkvleloba Caidina magram adamiani romelic sakuTar sindiss gangmiravs Zmis mkvlelze uaresia am zneobriv maqsimas dominanturi funqcia eniWeba mTels sagalobelSi niSandoblivia rom cneba _ sindisi _ `didi kanonis~ qarTvel mTargmnelTagan mxolod arsen iyalToelTan gvxvdeba da Tan araerTgzis
rac Seexeba abelis Temas romelTanac Zveli aRTqmis erT-erTi mTavari ipodig-maa dakavSirebuli (mxedvelobaSi maqvs saRvTo ZRvenis wrfeli guliT gaReba) Cvens sagalobelSi sakuTari Tavis samxileblad aris Semotanili `abelisa iesu ara mi-vemsgavse simarTlesa da ZRuenni saTnoni ara mogarTuen Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli ganwmedili arca cxorebaiexcl ubralo~ (I 8)
I galobis intonacia TandaTan mZafrdeba Semoqmedis winaSe yvelaferi cxadde-
1 Хоружий С dasax wigni gv 35
41
ba codvaTa aRiarebiT ki ikveTeba gza xsnisa adamians ar tovebs Rrma rwmena uflis mowyalebisa swored aq Semodis uZRebi Svilis motivi (gavixsenoT rom didi marx-vis kviriakeTa Soris damagvirgvinebeli kvira uZRebi Svilis Temas exeba) mas uZRebi SviliviT stanjavs WeSmaritebasTan sakuTar kerasTan dabrunebis mZafri wyurvili siyvaruliT imediT gamTbari intonaciiT warmoiTqmis `daRacaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiral-sa mihxedav da uZRebsa Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (I 12) teqsti save-drebeli gamonaTqvamebiT itvirTeba `aw kualad macxovne tkbilo~ `kacTmoyuare-biT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl~ `gevedrebi ganmkurne~ `miRvawe da Semiwyale~ bolo oTx tropars refrenad mihyveba `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl da viTar kacTmoyvareman mommadlen cremlni sinanulisani~ igive refreni gaiJRerebs damamTavrebel `samebisansa~ da `RmrTismSoblisanSi~ cremliT gulis daltobac didi marxvis mosamzadebeli periodis erT-erTi Semadgeneli komponentia
`didi kanonis~ II galoba romelic mihyveba mose winaswarmetyvelis mamxileb-el galobas gamoirCeva saocari dinamiurobiT daZabuli ritmiT lakoniurobiT troparebi dawnexili da Rrma emociiTaa damuxtuli TiTqmis yoveli maTgani iwyeba zmniT `moixilem cao~ `momxeden me~ `Segcode Sen~ `saxoan-vyav~ `gardamecnes Rel-vani vnebaTani~ `biwian-vyav taZari~ `davaSave brwyinvalebaiexcl sulisaiexcl~ `ganvbZare me samoseli~ `mmosies me xeneSi kuarTi~ `warvwymide pirvelqmnili sikeTe~ `Semikerna tyavisa samoseli~ gmosies samoseli kdemisaiexcl~ STavrdomil var ufskrulsa vnebaTa-sa~ `davekueTe daviTisebr codviTa~ `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ `yurad-ix-uen sulTqumani sulisani~ sulis es Zaxili gulisSemZvrelia
II galobis wamyvani paradigma mdash `samoseli~ samoTxidan adamis gandevnis erT-erTi yvelaze tevadi saxe-simboloa codviT dacemuli adamiani Seimosa `tyavis samosliT~ (dab 3 21) `mas ganexunes Tualni poundorcielni~ rogorc es ioane damaskelis `garda-mocemis~ arsen iyalToeliseul TargmanSia aRniSnuli (ioane damaskeli gardamoce-ma)1 `tyavis samoseli~ da poundorcieli Tvali~ imaze migvaniSnebs rom adami samoTxidan gamoZevebamde flobda sxvagvar sxeuls sagulisxmoa rom ebrauli Teosofiuri ko-direbuli sistemis Semcveli mimdinareoba _ kabala da misi fuZemdebluri wigni zo-hari ganmartavs rom rodesac adami Cveni pirveli mama edemis baRSi cxovrobda igi Semosili iyo rogorc zecaSi myofi waruvali naTlisagan moqsovili samosliT2 wm grigol noseli ki aRdgomis arsze saubrisas ityvis `madli igi aRdgomisaiexcl araras sxuasa gcentqadagebs aramed munve moqcevasa vinaiexclca ganvisxeniT pirvel~3 aqedan gamom-dinareobs daskvna rom aRdgomis Semdeg adamianis sxeuli uxrwneli iqneba radgan `simZime ese poundorcTaiexcl amaT arRara STazidvides guamsa amas queyanad aramed SemZleb-el iqmnes siwuladiTa miT aerTa Sina slvad~4 maSasadame adamianis sxeuli mZime xor-ciT ki ar iqneba mosili aramed `wuliliT~ e i haerovniT adamianis swored amgvar sxeulze migvaniSnebs pavle mociqulis Semdegi sityvebi `sxuaiexcl ars poundorcni igi zeci-saTani da sxuaiexcl ars poundorcni igi queyanisaTani~ (1 kor 15 40) aseve ars poundorci mScentnvieri
1 wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000 gv 109
2 Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916 с 1733 uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964 gv 183
4 iqve gv 196
42
da ars `poundorci sulieri~ (1 kor 15 44)andria kritelis `didi kanonis~ II galobaSi adamis dacemis gamomxatvel saxeTa
(`usaxoebis saxovan-yofa~ `gonebis miwad gamoCena~ `sulis mSvenierebis dabneleba~ da sxv) Soris aSkarad dominirebs samoslis simbolo
es saxe galobis VI troparSive ikveTeba `rsquoεσπίλωσα τόυ τῆς σαρκός μοῦ χιτἄνα~ samive qa-rTveli mTargmneli Sesatyvis Targmans gvTavazobs `ganvxeTqe mwared samoseli Cemi pirveli~ (eqvTime aToneli) `ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli~ (giorgi aToneli) `ganvabZare me pirveli samoseli~ (arsen iyalToeli) momdevno troparebSi andria kriteli nairnairi niuansebis SetaniT aRrmavebs samoslis Temas SemogTava-zebT magaliTebs arsen iyalToeliseuli Targmanidan `Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili samoseli ganmZarcua~ (II 12) `mmosies me samose-li kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTa~ (II 13) `sa-moseli SebRaluli mmosies~ (II 14)
codvaSi Cafluli adamis STamomavali RvTis mowyalebaze sasoebs qristes sTx-ovs Semweobas ixsenebs mRelvare epizods maTes saxarebidan `wyalTa zeda~ maval qristes damowafebul petres Zlieri qarisgan SeSinebuls `poundeli rom upyra~ iesom (maTe 14 31) da ixsna igi gansacdelisagan Cvens ZeglSi gaismis gulis wamRebi vedreba `mowyaleo ufalo aramed viTar petres poundeli aRmipyar~ (II 5)
codvaTa aRiarebisas monanuli adamiani moiSveliebs axali aRTqmis paradigmul saxeebsac esenia meZavi da mezvere erTma nelsacxebliT savse alabastri (WurWeli) miitana qristes ferxTa winaSe dadga Semdeg cremliT daalto TmiT warxoca eambo-ra da nelsacxebeli scxo macxovris fexebs (luka 7 38) xolo meorem mezverem verc ki Sehbeda iesos Tvalis gasworeba aramed icemda mkerdsa da ityoda RmerTo milx-ine codvilsa amas~ (luka 18 17)
xsenebul bibliur saxeebs `did kanonSi~ gvirgvinad daviT mefsalmunis saxe ad-gas `davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa ganmbane meca cremliTa mpoundsnelo~ (II 21) vedreba kulminacias aRwevs Semdeg troparSi `arca cremlni arca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen eseni~ (II 23)
viciT rom II galoba agebulia or Zlispirze Zlispirsac da masTan Sewyobil pir-vel troparsac erTnairi dasawyisi aqvs `ixileT ixileT rameTu me var meufe~ (amave sityvebiT iwyeba bibliuri moses meore galoba)
am galobaSi mamxilebeli toni mkacrdeba mRaRadebeli TiTqos SiSvldeba uflis winaSe amisTvis niadagi mzaddeba galobis pirvelsave troparSi sadac RmrTis mrisx-ane xma gaismis ixileT ixileT rameTuU me var meufe ismine Sen sulo Cemo RaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa da Zrwode viTarca msajulisa da viTarca RmrTisagan~ (II 1)
galobaSi gamoyenebulia kontrastis xerxi jer dasaxelebuli arian codviT war-wymedilebi kaeni lameqi Semdeg ki moxmobilia sjulamde mcxovreb marTal adami-anTa saxeebi `sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen sulo da seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis micvalebasa da arca noes~ (II2 3) ganaCeni ki mkacria `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~
Zveli aRTqmidan codvilTa gansasjelad Semotanilia godlis maSenebelTa Temac Tu Zveli aRTqmis adamianebi ugunur gzas daadgnen RmerTTan misaaxloeblad saT-noebaTa kibes ki ar eswrafodnen aramed qviT agebdnen godols romlis meSveobiTac
43
cdilobdnen miznis miRwevas dResac codvili adamiani gulisTqmaTa (survilTa) godlis aRmarTvas cdilobs magram RmerTi acamtverebs msgavs borot zraxvebs
am troparSi bibliur saswaulTa hermenevtikuli arsia gaxsnili `awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcents risxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli geheniisaiexcl aRagzen romelsa Sina gegulebis dawuvaiexcl~ II2 7) codva daus-jeli ar rCeba warRvna sodom-gomoris dawva RmrTis risxvaa codvaTa aRmosafxvre-lad gafrTxilebaa kacobriobisTvis
galobis finaluri tropari Rrma tkivils gamoxatavs `wylul var da gangumeril rameTu ganewonnes aw isarni borotisani sulsa da poundorcTa CemTa~ (II2 8) RmrTis mrisx-aneba ukideganoa `canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali ganmkiTxveli goneba-Taiexcl msajuli guliszraxvaTaiexcl romeli vamxileb qmnaTa da davswuav bralTa da usji obolsa da mdabalsa da glaxaksa~ (II2 9)
III galoba `didi kanonisa~ ukavSirdeba bibliuri anas galobas romelSic uflis Zlevamosilebaa gandidebuli uSvilo dedas RmerTma Ze uwyaloba anas sixaruli us-azRvroa `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Ce-misa ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa~ (mef 2 1) am ganwyobilebiTaa ganmsWvaluli samuel winaswarmetyvelis dedis _ anas mcire moculobis sagalobeli
andria kritelis `didi kanonis~ III galobis orive Zlispiri anas sagaloblidanaa amozrdili oRond emociuri Sinaarsia Secvlili anas guli gaZlierebulia `rqaiexcl misi amaRlebulia~ ZlispirSi ki vedrebaa RvTismosavi adamianisa `Seuryevelsa zeda kldesa brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste gonebaiexcl Cemi~
pirvel ZlispirTan Sewyobil Svidsave troparSi umZimesi codvebis Temaa wamoweu-li sodom-gomoris cecxliT gadabugvis motivia aqcentirebuli aRmsarebeli ro-melic Tavs codvilTa Soris ucodvilesad miiCnevs (`me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa~ (III1 4) macxovars SeZrwunebuli SesTxovs daixsnas sasjelis-agan moiSveliebs saxarebiseul igavsac (`yen mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~) da gamoTqvams rwmenas rom mas daixsnis ufali `Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III1 7)
III galobis II Zlispiric wina Zlispiris paToss Seicavs `daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa SenTasa Sereuli gonebaiexcl Cemi rameTu RmerTi mxoloiexcl Zlier da mar-Tal da wmida xar~ am galobaSic codvili adamiani umkacresad gansjis Tavs RmrTi-sadmi sasoeba lakoniuradaa Camoyalibebuli `vcode milxine da macxovne~ (III2 1)
saxeldebian noes Jamis codvili adamianebi romelTac samarTliani sasjeli daim-saxures eseni arian qami mdash mamis Seuracxmyofeli urcxvi da utifari agari mdash Svi-lis xarWobisas gamCeni ismaeli _ Svili xarWisa xolo zneobriv adamianebad ro-melTac RvTis gzaze mdgomi kaci unda hbaZavdes miiCnevian semi iafeti abraami iakobi agreTve melqisedeki mefe da mRvdeli romelmac miiRo da akurTxa abraami sagulisxmoa rom apostoluri tradiciiT qriste aris `mRvdeli ukunisamde melq-isedekis wesiT radgan melqisedekis msgavsad ieso erTdroulad iyo mefec da mR-vdelmTavaric mefe _ RvTis sasufevlisa da mRvdeli romelmac sicocxle gaiRo msxverplad (ebr 5 6-10)
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba mama abraamze romelic Zveli aRTqmis um-
44
Tavresi saxea da sagalobelSi ramdenime aspeqtiTaa warmodgenilimarTebulia Tvalsazrisi rom `abraami is adamiania vinc Tavisi ganumeorebeli in-
dividualobiT pirvelad gamoCnda Zveli aRTqmis istoriaSi rogorc pirovneba~1
abraami RvTis rCeulia mas RmerTma mouwoda daetovebina qalaqi uri da xaranSi gadasaxlebuliyo abraami uyoymanod dahyva RmrTis nebas andria kriteli Semdeg-nairad exmianeba am faqts `gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman mamuli Tcentsi da ucxo iqmna emsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa~ (III 6)
saRvTismetyvelo swavlebiT RmrTis mowodebiT abraamis mier Tavisi miwa-wylis datoveba da RmrTis gzaze Sedgoma Rrma Sinaarss Seicavs esaa gza romelic adami-anisa da kacobriobis ganviTarebas moaswavebs esaa gza uZraobidan moZraobisken RvTisken esaa gza codvili sivrcidan samoTxisaken amitom mouwodebs `did kanon-Si~ aRmsarebeli Tavs `gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT da mived so-flad gamomdinared uxrwnelebisad romel daimkvidra abraham~
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebi aRniSnuli troparebisa inter-pretaciul xasiaTs atarebs da ufro mkafiodaa gamoxatuli ideuri Canafiqri mov-ixmob orive Targmans
eqvTime aToneli`eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTaganda gamoved queyaniTvnebaTaiexclT moswrafedSeuqceveladda moved queyanaduvnebelobisaabrahamisebr~ (III2 5)
giorgi aToneli`gamoved sulo Cemo codvisa queyaniTda Seved queyanasaupoundrwnelebisa momatyuebelsaganagde vnebaTa siyuaruliraiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkvidroqueyanaiexcl sZisa da Taflisa~ (III2 5)
RmrTis mowodeba da abraamis axal miwaze damkvidreba kidev erT aRTqmas gulisx-mobda abraamidan saTave unda aeRo adamianebis gamravlebas abrami unda gamxdari-yo abraami abraham `mama mravlisa~ (dabad 175) rac moxda kidec mamaTmTavars mam-bres muxasTan saswaulebrivad estumrnen angelozni da maTi aRTqmisamebr abraamsa da saras ukve xandazmulebs SeeZinaT memkvidre _ isaki romelmac ganamravla eri stumar-maspinZlobis sakralur tradicias aRTqmis madli dahyva
abraamma `rwmenis mamis~ pativic daimsaxura RmerTma mas Svilis isaakis msxverp-lad Sewirva mosTxova abraams gulSi arc gauvlia winaaRmdegobis gaweva masSi Rmr-Tis rwmena yvela sxva grZnobaze Zlieri yvelaferze aRmatebuli da yovlismomcveli aRmoCnda gamoTqmulia uaRresad saintereso mosazreba `es RirsSesaniSnavi epizo-di umarTebulod aris xolme gamoyenebuli uZvelesi sakulto praqtikis _ adami-anis msxverplSewirvisa da cxovelTa SewirviT misi Secvlis `istoriuli~ momentis sailustraciod aseTi Tvalsazrisi sruliad ugulvebelyofs am epizodis zneobriv azrs amave dros iCqmaleba is faqti rom es aris gansakuTrebuli SemTxveva abraamis cxovrebaSi _ misi individualuri gansacdeli usityvo morCileba am ulmobeli da gaugebari moTxovnisadmi erTi mxriv aris reaqcia adamis damRupveli urCobis
1 kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989 gv 26
45
mimarT (rac gasdevs mTels biblias) xolo meore mxriv dasturi abraamisa da misi uflis mWidro urTierTobisa RvTisgan miutoveblobisa es epizodi unda gaviazroT rogorc adamianisa da misi RvTis dialogis axal fazaSi Sesvlisa rac SeuZlebelia ar yofiliyo aRniSnuli tragikuli niSniT~1
`didi kanoni~ gvauwyebs Τόν Ίσσὰκ τάλαινα γνοῦσα ψυχή μου καινὴν θυσαν μυζικῶς ὁλοκαρποῦμενον τψ Κυρίω μίμησαι αῦτοῦ τὴν προαίρεσιν (III2 11) am teqstis qarTuli Targ-manebis damamTavrebeli taepebi mcire niuansebiT erTmaneTisgan gansxvavdeba arsen iyalToelTan aris hbaZevd missa saTnoebasa~ eqvTime aTonelTan naTqvamia emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa saTnoebiTa~ giorgi aToneli ki msgavsad eqvTime aTOnelisa ityvis `Senca emsgavse mas raiexclTa msxuerplad ubiwod Sewiro mis-sa saTnoebaTa mogebiTa~ gvanca koplataZis TargmanSi vkiTxulobT `arCevansa mas-sa Senca mibaZe~ e loviaginis Targmani ki aseTia `подражай его решимости~ vfiqrob originalis paToss loviaginiseuli wakiTxva yvelaze metad Seesatyviseba
III galobis orive nawils aerTianebs emociur-fsiqologiuri atmosfero Tavis damdablebisa romelic gamoixateba rogorc uzenaesTan mimarTebaSi ise sakuTar sulTan dialogSi erTi mxriv gaismis gulSi Camwvdomi vedreba `qriste macxovar nu damagdeb me~ (III1 3) `hoiexcl mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~ (III 5) `Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III 6) aRgiareb Sen macxovar Sen Segcode `aramed milxine da macxovne saxier~ (III 7) `vcode milxine da macxovne~ (III2 1) `aramed Segcentwyalen kacTmoyuare da momec mTx-ovelTa amaT sarwmunoebiT codvaTa motevebaiexcl~ (III2 8)
meor mxriv TiTqmis yovel troparSi Semodis Rrma intimiTa da mRelvare inton-aciiT warmoTqmuli mimarTvebi `sulo sulo Cemo~ `ubadruko sulo~ `udebo sulo~ da sxv
IV galoba `didi kanonisa~ ambakum winaswarmetyvelis sagalobels exmianeba bibli-uri tradiciiT ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa aRiarebuli mis wignSi macxovris gankacebis cxad moswavebas xedaven Cveni galobac am ganwyobilebiTaa Seferili gaismis urwmunoTa mkacrad dasjis motivi Zlierde-ba Wmunva-urvis gamomxatveli godeba aRsasrulis moaxloebiT SeZruli adamiani mRviZarebisken mouwodebs suls Tavs Seaxsenebs rom `sizmrebr da yuavilebr warv-len Jamni cxovrebisani~ am mowodebas mohyveba codvili adamianis gulwrfeli aR-sareba `ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca siborote mpoundsnelo romeli me ara micodavs gonebiT da sityviT da mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da qmniT viTar sxuasa arca erTsa vis sada~ (IV 4)
am godebas warmoTqvams adamiani romelic zneobrivi kibis maRal safexurzea asu-li adamiani romelSic mRviZarebs sindisi `amisagan mxilebul viqmen amisagan da-visaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV 5) aRsaniSnavia rom qarTul samwerlobo sivrceSi `didi kanonis~ arsen iyalToe-liseuli Targmani erT-erTi pirveli Zeglia romelic amkvidrebs termins _ sindisi (giorgi aTonelisa da eqvTime aTonelis TargmanebSi es termini Senacvlebulia Sesa-tyvisi cnebebiT) ris Sesaxebac qvemoT visaubrebT
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba am galobis VI troparze masSi miniSnebaa iakobis mamaTmTavarTa Soris didis mier~ kibis xilvaze amis Sesaxeb biblia mogviTx-
1 kiknaZe z dasax wigni gv 32
46
robs swored `Sesaqme~ gvamcnobs rom xaranSi miZinebul iakobs Cveneba hqonda `aha esera kibeni aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni RmrTisani aRvidodes da gardmovidodes mas zeda~ (Sesaq 21 12)
es amonaridi bibliidan imitom movixme rom warmomeCina aRniSnuli teqstis andria kriteliseuli interpretaciis siRrme rac bunebrivia saRvTismetyvelo swavlebas efuZneba `didi kanonis~ avtori ganmartavs rom iakobis mier xiluli kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ da amasTanave `mecnierebisa mis xarisxTaiexcl~ anu `saqmiT da xedviT mecnierebiT cxorebisaiexcl~ (IV 6)
`did kanonSi~ es Tema gaSlilia momdevno troparebSic or meuRled gulispoundma-yven saqme da mxedveli cnobaiexcl lia viTarca Svilmravali mdash saqmed da raqil viTar-ca Wirmravali _ cnobad rameTu Tcentnier Sromisa arca saqme arca xedvaiexcl da cnobaiexcl waremarTebis sulo~ (IV 8)
andria kritelma am Temis damagvirgvinebel troparSi kidev erTi hermenevtikuli wiaRsvla SemogvTavaza iakobis 12 Svili saidumlo kibis 12 safexurad dasaxa zeaRsv-lis simbolod warmoaCina
amave koncepts efuZneba sagaloblis XI tropari `moZagebulsa mas esavs emsgavse sulo da ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani da mamulisa didebi-sagan ijmen da orgzis daakldi saqmesa da xedvasa amisTcents Seinane~ (IV 15) esavi iako-bis Svilia ufrosi tyupiscali mamis rCeuli kargi monadire kargi meurne magram is RmrTis cnebebs ugulebelyofs Tavis pirmSoebas ki Zmas erT jam SeWamandze mihy-idis kargavs mamis locva-kurTxevasac man jer dasabamieri sikeTe (pirmSoeba) dakar-ga mere mamiseuli didebac is orgzis iZlia jer saqmiT mere xedviT (cnobiT)
aSkaraa `didi kanonis~ eTikur-esTetikuri Sinaarsi dafuZnebulia askezis fenom-enologiaSi SemuSavebul umniSvnelovanes principze romlis Tanaxmadac RmerTTan adamianis mimarTebis procesi or etaps moicavs erTia _ Rvwa qmedeba (praqsisi) meo-re _ Wvreta wvdoma xedva (Teoria) Tumca unda gvaxsovdes rom ar SeiZleba praqsi-si da Teoria miviCnioT erTManeTis monacvle Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuS-vaT kavSiri maT Soris ormxrivia1 wm maqsime aRmsareblis TqmiT Semecneba qmedebis gareSe arafriT gansxvavdeba warmosaxvisagan efemeruli fantaziisgan aseve qmede-bac Tu is WvretiT ar aris gacxovelebuli unayofoa da umoZrao rogorc kerpi2
aRniSnul Temas galobaSi agrZelebs bibliur iobTan dakavSirebuli saxisme-tyvelebiTi gansjani mravlisdamTmeni mravalgansacdelgamovlili mravali saT-noebiT gamorCeuli iobi dasaxulia misabaZ saxed mas RvTisadmi yovlismomcvelma rwmenam gadaatanina yvelanairi gansacdeli rac ki amqveynad SeiZleba daatydes ada-mians RmerTma yovelives sanacvlod daubruna dakarguli dideba
suliTa da xorciT SeZrwunebuli adamiani qristes viTarca tkbil mkurnals Ses-Txovs gankurnos da ganwmindos codvebisagan evedreba `uspetakes Tovlisa gamoaCi-nos~ misi SebRaluli xorci da biwiani suli (IV 17)
IV galobis damamTavrebeli troparebi brwyinvale nimuSia macxovris jvarcmis gulismieri gancdisa azrTa da emociaTa dinebaSi CarTulia saRvTismetyvelo in-terpretaciebi evangeluri simbolika areklilia patristikuli swavlebani da rac
1 Хоружий С dasax wigni gv 83
2 Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972 с 106
47
mTavaria yovelive erT mTlianobaSia warmoCenili erTi gancdiTaa Sekruli Rmr-Tismosav adamians aRavsebs rwmena rom saswauli ganxorcielda igi muxlmodrekili SehRaRadebs qristes poundorcsa Tana sisxli Seni ganuyav yovelTa mo-raiexcl-xcentdode juar-cumad poundorci raiexclTa kualad dambado sityuao xolo sisxli raiexclTa ufroiexcls ganmbano da suli miec raiexclTa mimguaro me qriste mSobelsa Sensa mamasa~ (IV 16)
V galoba esaia winaswarmetyvelis galobiTaa STagonebuli masSi grZeldeba moTq-ma da godeba codvili adamianisa saTqmeli amouwuravia cTomilebaTa raodenoba _ uricxvi
andria kritelis mier SerCeuli gza TviTmxilebisa rogorc viciT bibliur nar-ativTanaa dakavSirebuli kacTa modgmis mier daSvebuli codvebi areklilia Zvelsa da axal aRTqmaSi andria kriteli am saxeTa Rrma gaazrebiT amxels codvil adamians da yvelas sakuTar TavSi CaRrmavebisken ubiZgebs
am galobaSi SeiZleba iTqvas rom centraluri figurebi arian ioseb marTali da mose winaswarmetyveli maT gverdiT gamoCndebian sxva bibliuri naklebad mniSvnelo-vani pirebi (daTan da abironi vinc moses winaaRmdeg mowyobil ajanyebas Caudgnen saTaveSi iane da iambre _ faraonis mogvebi romlebic aarons ewinaaRmdegebodnen rubeni romelmac mamis xarWasTan Sescoda ofni da finezi ilia mRvdelmTavris Svilebi romlebic RmrTismsaxurebisadmi zerele damokidebulebiT xasiaTdebod-nen da RvTis risxva daimsaxures)
marTali iosebis Temaze did kanonSi~ agebulia ramdenime ipodigmuri saxe romel-Tac Tavisi datvirTva SeaqvT sagalobelSi andria kriteli ZmaTa mier monad gayidul iosebs qriste-mxsnelis momaswavebel winasaxed moiazrebs `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier da mona iqmna marTali saxed qristes mpoundsnelisa~ (IV 5) mRaRade-beli amave saxes Tavisi Tavis samxiladac gamoiyenebs iosebi Zmebma `ganyides~ Tavad ki codvas mihyida suli `sulo Cemo miesyide codvasa~ _ tkiviliT warmoTqvams igi
aseTive Rrma datvirTvis ipodigmuri saxea iosebis mier mRvimes damkvidreba ro-gorc momaswavebeli uflis daflvisa da aRdgomisa `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo~ amasTanave es Temac dakavSirebulia adamianis codvil bunebasTan `xolo me ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (V 6) gana mas SeuZlia msgavsi msxverplis gaReba
andria kritelis sagalobelSi bunebrivia vrceli adgili eTmoba mose winaswarme-tyvelis Temas romelic brwyinvaled Camoqnili mxatvruli saxiT ixsneba `kidobani mosesi gesma sulo viTar mi-mo-aqunda mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina (saqorwino darbazebSi) iSusup1bda da ganera mwaresa brZanebasa~ (V 7)
mose winaswarmetyvelis Temac adamianis sulis sawvrTnelad zneobrivi mag-aliTebis gasacocxlebladaa moxmobili bebia qalebis mier moSTobil axalSobilebs romelTac avtori ubiwoebisa da siwmindis saxed moiazrebs adamiani unda miems-gavsos Cvilad umankod unda iqces da sibrZniT isazrdoos ganrisxebulma mosem sastiki usamarTlo egvipteli mokla Cven ki gvmarTebs vZlioT sakuTar egtviptur gonebas damabrkolebels moZalades
andria kriteli Segvaxsenebs rom mose winaswarmetyvels sruliad gansakUuTre-buli xvedri ergo mas unda emsgavso raTa udabnoSi (vnebaTagan sruliad daclil sivrceSi) damkvidrebiT `mayulovansa Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ (V 10) moses kverTxma zRva ganapo kverTxi ki RvTaebrivi jvris winasaxed moiazreba
48
misi SemweobiT sakvirvel saswaulTa qmnaa SesaZlebelimagaliTad unda daisaxo aaronic Zma mose winaswarmetyvelisa romelsac RmerT-
Tan wminda da uzakveli cecxli mihqonda Tumca unda gaemijno ofnis da finezs ro-melTac RmerTs uRirsi cxovreba miarTves ZRvnad
monanuli adamianis godeba TiTqos kulminacias aRwevs igi Tavs adarebs ulmo-bel faraons agreTve ifnes da iambres suliTa da xorciT warwymedilad miiCnevs Tavs magram isic icis rom mas Semwec hyavs rom cremliT ganbana SeuZlia aq kvlav gaielvebs adre ukve moxmobili xatovani gamoTqma `nivTi poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ga-naspetake~ (V 14)
vedreba TandaTan emociurad kidev ufro metad iZabeba erTmaneTis mijriT ibade-ba elvare poeturi xatebi Sedarebebi metaforuli saxe-Tqmani movixmob oriode magaliTs
`ufskrul xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl amisTcents gevedrebi momrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua raiexcl ara mwyurodis~ (V 19)
siloami _ wyalsatevia romliTac sasmeli wyliT maragdebodnen ierusalim-Si dampyrobTagan alyaSi moqceulni am wyalsatevSi banaoba urCia qristem mis mier gankurnebul brmadSobils (ioane IX 7) andria kriteli SesTxovs ufals `siloam meqmenin me nakadulni cremlTani RmerTo raiexclTa davibanne gulisa Tualni da gixilo Sen sacnaurni naTeli saukuneTani~ (V 20) cremlTa nakaduliT gulis TvalTa ganban-va Seudarebeli poeturi saxea romelic mxolod msasoebeli adamianis gancdaSi Sei-Zleba aRmocendes
VI galoba iona winaswarmetyvelis mier warmoTqmuli galobiTaa STagonebuli Zlispiri Seicavs kidec ionas aRNiSnuli sagaloblidan ramdenime striqons masSi na-Teli ganwyobileba ikveTeba `ismina Cemi jojoxeTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsnna cxorebaiexcl Cemi~ magram `didi kanonis~ VI galobaSic kvlav sakuTari Tavis mk-acrad ganmsjeli adamianis xma RaRadebs bibliidan kvlav moxmobilia zneobrivi mag-aliTebi romelTac unda mibaZos adamianma yuradReba maxvildeba zneobidan gadac-domis im SemTxvevebzec romelTac unda gaemijnos yvela
galobis pirveli tropari iseve rogorc didi kanonis~ TiTqmis yvela dasawyisi si-tyvebi RmerTs miemarTeba Ze cTomili uflis winaSe uwmindesi msxverpliT wardgeba `cremlTa TualTa CemTasa mpoundsnelo Cemo da siRrmiT-gamo sulTqumaTa moswrafed Sevswirav da vpoundmob esreT guliTa Segcode RmerTo milxine me wyalobiT~ (VI 1)
`didi kanoni~ rogorc sagalobeli mTlianadaa cremliT danamuli magram zogjer masSi cremls gamorCeuli funqcia aqvs rasac Tavisi axsna moepoveba cremls glovas gansakuTrebuli datvirTva aqvs askezis fenomenologiaSi ioane sinelis ganTqmul `saTnoebaTa kibeSi~ glovis cremlis Temas calke Tavi eZRvneba masSi cremlis arsia warmoCenili mas naTlisRebasTan Sedarebisas upiratesoba eniWeba radgan naTlis-Reba pirvelcodvas warxocavs cremli ki naTlisRebis Semdeg daSvebuli Secdomebis mitevebas emsaxureba `wyaroni cremlTani udides naTlis-Rebisa arian Semdgomad naTlisRebisa daRacaTu kadnier ars sityuaiexcl ese rameTu naTlis-Reba pirvel qmnul-Ta codvaTa Cuenda ganmwmedel ars xolo cremlni Semdgomad naTlis-Rebisa Cuenisa qmnilTa codvaTa CuenTa momtevebel arian~ _ vkiTxulobT `saTnoebaTa kibis~ eqv-Time aToneliseul TargmanSi~1 zustad igivea naTqvami teqstis ioane petriwiseul
1 ioane petriwi dasax wigni gv 188
49
galeqsil versiaSic
`cremlTa wyaroTa udidesad itycentankadnier Tu ars daRaTu sityua eserameTu igi pirvelTa bralTa ganswmedsxolo eseni naTlis-Rebis ukuanaiexclsqmnilTa ganswmeden codvaTa monanulo~1
galobis dasawyis troparebSi kvlav mkacrad ganikiTxeba codvili adamiani Tumca aqve gaismis imedis rwmenis gamomxatveli xmac ase magaliTad moxmobilia daTan da abironis _ mose winaswarmetyvelis winaaRmdeg ajanyebul adamianTa _ saxelebi maT codvili kaci uflisgan gandgomiT emsgavseba amitom unda SesTxovos patieba uzen-aess efrems iosebis umcros vaJs romlis damsaxurebis gamo zogjer israeli `efre-misianad~ iwodeba unda miemsgavsos magram qurcikis msgavsad unda SeZlos sicocx-lis daxsna Tavisi saqmiTa da xedviT frTaSesxmulma (VI 4)
andria kriteli bibliur saxeTa moxmobisas qronologiur princips yovelTvis ar misdevs mose winaswarmetyvelis moRvaweobis saetapo epizodebs adrec Seexo magram am galobaSic Segvaxsenebs masTan dakavSirebul saswaulebs raTa ar warvikveToT imedi xsnisa mxedvelobaSi maqvs magaliTad galobis meoTxe tropari `moses poundel-man garwmunen sulo viTar ZaluZs RmerTsa keTrovnisa cxorebisa kualad ganwmedad da Semkobad da nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi~ (6 4) mxedvelobaSia bibliuri saswauli romelic egviptelTa winaSe moses xelis ganspetakebiT ganxorcielda (ga-moslv 4 6)
xSirad galobis troparebi opoziciuradaa agebuli adamianma saRmrTo sakvebs _ mananas amjobina simaZRre (VI 7) zeciur sakvebs _ egvipturi saWmeli (VI 8) da aS
amave galobaSi ikveTeba mose winaswarmetyvelis didi saswauli romelic ipodig-mur saxed moiazreba `odes mose msaxurman Senman kuerTxi sca kldesa cxovelsmy-ofeli wmidaiexcl gusup1rdi Seni gamosaxa winawar romlisagan vsuamT qriste uxrwneleba-sa~ (VI 9)
es sapirispiro paralelebi STamagonebeli mowodebebiT mTavrdeba isu naves ms-gavsad Seiswavle moixile aRTqmis qveyana da daemkvidre keTili sjulisamebr (6 10) ebrZole da sZlie xorcTa vnebebs viTarca isum amaleks da daamarcxe macTunebeli Seni zraxvani viTarca gabaonelTa sacTuri (VI 11)
galobis XII troparSi RmrTis neba ikiTxeba `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani da queyanisa mis aRTqumulisa mkcentdr iqmen RmerTi gibrZanebs `erC-di dapoundsnilo sulo~ (VI 12) e i adamianma msgavsad sjulis kidobnisa romelic wyals misces drois mdinareba unda gadalaxos da aRTqmul qveyanas daepatronos
VI galobis teqsti daxunZlulia xatovani SedarebebiT saxeebiT metaforebiT aseTebia `nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~ `qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxore-baiexcl~ `fTovanqmnili saqmiT da xedviT~ `Relvaiexcl CemTa codvaTa mewamulTa zRcentsebr aRZruli damfaravs~ `qananelTa jurRmulni~ `RelvaTagan mpoundsneli navTsadguri xar~ `usasoebisa siRrmiT mipoundsen mowyale~ da sxv
VI galobas daasrulebs kondaki romelic mRviZarebisken mogviwodebs aRsasru-
1 iqve gv 188
50
lis moaxloebas Segvaxsenebs masSi mTlianad `didi kanonis~ suliskveTebaa gamoxat-uli arsen iyalToelis Targmani gansxvavebiT berZnuli teqstisgan (mxedvelobaSi gvaqvs rogorc pitras aseve loviaginis gamocemebi `didi kanonisa~) ori troparis-gan Sedgeba pirveli tropari identuria originalisa meore ki miWirs dabejiTebiT vTqva ra warmomavlobisaa Zalian saintereso Sinaarsis Semcveli ki aris `qristes samkurnalosa xedav ganRebulad aramed misgan aRmocenebulsa simrTelesa ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda da mwcentreTa moyuareTa mimarT TcentsTa RaRad-yo da Tqua ra uyo Zesa mariamissa mklavs me beTlemeli romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs~
arsen iyalToelis TargmanSi kvlav berZnulisgan gansxvavebiT Semodis mcire saeklesio sagalobeli ibakoiexcl momipoundsenesa zeda is erTgvarad Segvamzadebs `mo-mipoundsenenis~ teqstisTvis romelic rogorc cnobilia saxarebis 9 netarebazea agebu-li (maTe 5 3-12)
Cveulebriv momipoundsenenis~ troparTa Sinaarsi saxarebis netarebaTa~ muxlebs See-sabameba Cvens SemTxvevaSi ki sxvagvari viTarebaa
troparebs wamZRvarebuli aqvs `netarebaTa~ muxlebi dasdeblebis struqtura ki ucvlelia rogorc `didi kanonis~ yvela galoba zneobrivi maqsimebiTaa datvirTu-li galobis dasasruls ki warmoiTqmis `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~
galobaSi ZiriTadad moxmobilia misabaZi magaliTebi znesruli adamianebis cx-ovrebidan eseni arian manoe (manoaxi) samsonis mama romlis berw cols angelozi ga-moecxada da uTxra `egera berw xar da ara giSobies xolo aw miudge da Sve Ze aramed ekrZale da nu hsuam Rcentnosa da TafluWsa nuca sWam yovelsave arawmidasa~ `rameTu Sen muclad-iRo da hSev Ze da maxcentli Tavsa missa nu Segexebian rameTu wmidaiexcl RmrTi-saiexcl iyos yrmaiexcl igi SobiTgan misiT~ (msaj 13 3-5) winaswarmetyveleba axda maT SeeZinaT Ze romelsac samsoni uwodes RvTis rCeulma mravali sagmiro saqme Caidina israelic daixsna filistimelTagan TviTon samsoni aRasrulebda asketuri cxovrebis wesebs mas ekrZaleboda Rvino da sxva magari sasmelebi agreTve yurZeni da yovelive is rac vazisgan mzaddeboda mas ar unda moeWra Tma da sxv magram Razeli meZavi qalis dalilas meSveobiT filistimelebma Seityves raSi iyo samsonis uCveulo siZlieris saidumloeba moWres Tmebi da `iwyo damdablebad da ganeSora misgan Zali misi~ (msaj 16 19)
andria kriteli gvafrTxilebs ar davuZlurdeT samsonis msgavsad siwmide da Zala wmida da netari cxovreba gaumaZRrobas avxorcobas (`ucxo TeslTa~) ar unda waratacebino dideba Seni samsonis TmaTa msgavsad aravis unda SeakreWino
samsonma RvTis SewevniT kidev erTi saarako saqme Caidina swvda iqve mdebare Con-Cxad qceul ybas virisas da misi SemweobiT `mosra miT aTasi kaci~ (msaj 15 15) aTa-si filistimeli magram bolos mainc maTi tyve Seiqmna gaismis mkacri gafrTxileba `romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel ucxo TeslTa ese vnebulsa mas monad mieca gulissityuasa ivltode sulo lirwebasa missa da saqmiT msgavsebasa~ (momipoundsenesa 3) gulissityva ki am konteqstSi wadils vnebas niSnavs
saRmrTo mowodebaa mivbaZoT israelianTa erTaderT msajul qals _ deboras
`momipoundsenesa~ da maTes saxarebis V-VIII Tavebis sxva muxlebis axsnisTvis grigol nosels miuZRvnia mdash `ganmartebaiexcl momipoundsenisa~ e gabiZaSvilis informaciiT is qarTul enaze Targmnilia giorgi mTawmidelis mier da daculia Zvel qarTul xelnawerebSi (saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis enciklopediuri leqsikoni avtor-Semdgenelni enriko gabiZaSvili (xelmZRvaneli) maia mamacaSvili ana RambaSiZe Tb 2007
51
siqveliT gamorCeuls agreTve mis mamac msajulebs baraks da iefTaes magaliTad gvisaxaven iailis gabedulebas mdash man ganadgurebuli laSqridan gamoqceuli Tavad sisara (mxedarTmTavari) ar daindo xalis qveS damaluls palo CaaWeda TavSi ase ixs-na Tavisi xalxi am troparis giorgi aTOoneliseul TargmanSi ufro mkveTria mowode-ba `iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTa romlisa mier ges-wavebis Sen juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar~ (`momipoundsenesa~ II 5) iefTaem mamis saxlidan gamoZevebulma romelmac uxucesTa gad-awyvetilebiT miiRo pativi gamxdariyo mTavari mamiseuli gvarisa ufals aRuTqva Tu mterze gaamarjvebinebda misi saxlidan pirvelsave gamosuls msxverplad Ses-wiravda RmerTs mas Tavisi erTaderTi asuli Seegeba sasowarkveTil iefTaes gul-idan amoxda `vaiexclme asulo Cemo vaime rameTu borkil meqmen me da sawertel TualTa CemTa da me aRvaRe piri Cemi uflisa mimarT da ver poundel-mewifebis me qcevad~ (msaj 11 35) mamam aRasrula aRTqma rCeva aseTia msxuerplTa sanacvlod xorcieli vnebani Seswire ufals `msxuerplTa wil dauklen vnebani poundorcTani ufalsa Sensa~ (`momipoundse-nesa~ I 6)
eli mRvdeli Tavisi vaJebis uzneobis gamo mwared daisaja isini filistimelebTan brZolaSi erTad daiRupnen elim roca es Semzaravi ambavi Seityo iqve ganuteva suli adamiani romelic uweso SvilTa msgavsad borotebasa da vnebebs miuSvebs agreTve daisjeba
msajulTa wignSi moTxrobilia rom levitelma Tormet nawilad daWra meuRlis sxeuli raTa beniaminis SvilTa mconaroba uZlureba Seercxvina emxilebina benia-minis STamomavalTa ugvanobas unda gaemijnos kaci _ aseTia sagaloblis paTosi
dabolos gvirCeven davewafoT gedeonis sawmisisebr zeciur sazrdos da vebrZo-loT eSmakeul Zalebs samoelis dedas annas mivbaZoT masaviT mdumared vilocoT giorgi aTonelis `momipoundseneSi~ daviT winaswarmetyvelis uflisgan cxebaa moxsenebu-li Cven cremlTa mironis cxebas gvirCeven raTa zeciuri meufeba movipovoT `mo-mipoundseneTa~ mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
VII galoba sami babiloneli yrmis galobas ukavSirdeba masSi RmrTisadmi usazRv-ro madlierebis grZnobaa gamoxatuli
Cveni galobis dasawyisi troparebi uzenaess miemarTeba `Sen Semiwyale viTar mowyaleman mamaTa CuenTa RmerTman~ (VII 1) analogiuradaa gamoTqmuli RmrTisadmi sasoeba II troparis damamTarebel taepebSi `da milxine viTar kacTmoyuareman mama-Ta CuenTa RmerTman~ unda iTqvas rom orive troparis finaluri striqonebi exmiane-ba Zlispiris damamTavrebel taeps `garna nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa RmerTo~
VII galobaSi vedrebis axali intonacia Semodis monanuli adamiani uzenaess srul gulaxdilobas hpirdeba `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb Sen ixile simdable Cemi ixile Wiri Cemi da moxede sjasa Cemsa~ fsalmunuri gamonaTqvamebis moSveliebiT ga-momsaxvelobis saocari simaRlea miRweuli
TviTmxilebis mxatvruli meTodi ucvlelia bibliuri adamianebis saxeTa alego-riuli interpretaciebiT monanuli adamiani Tavis codvebsac warmoaCens zneobrivi magaliTebis gaxsenebiT ki gzas sikeTisaken ikvlevs
andria kriteli bibliur mefeTa saxeebs acocxlebs teqstSi Semodis israelis pirveli mefis saulis cxovrebis erTi epizodi saulma warmosadegma da tanmaRalma
52
ymawvilma didi gulmodgineba gamoiCina mamis dakarguli virebis ZiebaSi da sruliad moulodnelad samuel winaswarmetyvelisagan mefobis pativi ergo es epizodi adami-ans igavurad mianiSnebs nu dakargav Tavs pirutyvul swrafvas nu amjobineb qristes samkvidros mis samefos garjam SeiZleba moulodneli sixarulic moitanos saulis sxva codvebze `did kanonSi~ yuradReba araa gamaxvilebuli
samagierod sagaloblis sam troparSi gaSlilia didi winaswarmetyelis didi me-fis daviT mefsalmunis cxovrebis realiebTan dakavSirebuli meditaciebi avtori Segvaxsenebs urias colTan bersabesTan daviTis Secodebas Semdeg uria xeTelis ve-raguli gziT mkvlelobas da gamoaqvs ganaCeni sakuTari TavisaTvis `daRaTu coda sulo Cemo daviT RmrTisa mamaman odesme da ganigumira isriTa mruSebisa da kualad borotisa mkvlelobisaiexclTa garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa gonebisaiexclTa~ (VII 4) e i Sen metad igvemebi ara Cadenil ukeTur saqmeTa gamo aramed gonebaSi gav-lebul swrafvaTa mizeziT
aqve daviT mefis didi bunebisaTvis damaxasiaTebeli zneobrivi niSnulia gamokveTi-li `SeuerTa odesme daviT usjuloebaiexcl usjuloebasa da kacisklvaiexcl mruSebasa xolo sinanulica mrCobl aCuena meyseulad~ daviTs unda hbaZavde swored Tavisi Rirsebis gamo RmrTis winaSe gulwrfeli monaniebis unariT
sagalobelSi daviT mefsalmunis Tema dasruldeba misi sinanulis sagaloblis gan-didebiT `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa wina Tcents-sa da mxilebul yo codvaiexcl Tqua raiexcl esreT `miwyale me mxolosa Segcode yovelTa RmerTsa Sen ganmwmide ufalo~ (VII 6)
aRmsarebeli sulis sawvrTnelad Segvaxsenebs bibliur ozansac romelic odnav Seexo gzidan xaris gadacdenis gamo Serxeul urems romliTac rjulis kidobans mi-abrZanebdnen ozani Seirisxa zneobrivi Segoneba aseTia adamiani unda ganeridos si-laRes Tavxedobas krZalviT unda scemdes Tayvans yovelives rac RvTaebrivia
daviT mefis Zis abesalomis samarcxvino saqmeebic araa daviwyebuli man mamis xar-WasTan imruSa rac ebrauli tradiciiT mZime codvaa da uaresis momaswavebelia ada-mianma unda moiZulos abesalomis uSveri urcxvi nabijebi man es ukeTuri rCeva aqi-tofelisgan miiRo adamians macduneblad sxva aseTi aqitofeli SeiZleba gamouCndes Tumca TviT qriste macxovari acamtverebs maT raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ (VII 9)
mZimea solomon mefis danaSaulic andria kriteli didi gulistkiviliT gamox-atavs saTqmels `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madli-Ta winaSe RmrTisa odesme qmna boroti da gandga romlisasa Semdgomsa mas uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ (VII 10) `gemoTagan damonebuli da vnebaTagan mwared tyueqmnili hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcl trfial eqmna meZavTa da ucxo RmrTisagan sulo romlisasa Sen miemsgavse gonebiT medgarsa bilwebasa~ (VII 11)
dagmobilia saqcieli roboamisa da ierobamis romelnic urCobiTa da siborotiT gamoirCnen da gamafrTxileblad gaismis `hoiexcl sulo evltode msgavsebisa maTisa da poundmobdi `vcode Semindve RmerTo~ (VII 12)
bibliur pirTa Soris manasemac saxeli gaiTqva ugvani saqmeebiT magram SeZlo Tav-isi codvebis aRiareba da monanieba kacma lmobierebaSi unda mibaZos mas
aqabic _ israelTa mefe mdash biwierebiTaa gamorCeuli is warmarTobisken gadaix-ara baalis kultis aRorZinebac ganizraxa Tavis colTan iezabelTan erTad baalis
53
kults msaxurebda risTvisac gakicxul iqna elia winaswarmetyvelisgan misi zne-dacemuloba uaRresad tevadi saxiTaa gamoxatuli `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane aramed siRrmiT sulisa SenisaiexclT sul-iTquen da miuTxres RmerTsa Se-codebani Senni~ (VII 14)
SeCvenebasaviT gaismis sityvebi im codvilTa mimarT vinc aqabs hbaZavs da ara sa-refTel qvrivs romelmac elia winaswarmetyveli miiRo da daapura (3 mefeTa 17 7-9)
bolo sami tropari galobisa vedrebis glovis urvis tkivilis srulyofili ga-moxatvis brwyinvale nimuSia ikveTeba elvare poeturi saxeebi `ganilinnes dReni ese Cemni viTarca sizmari~ `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ `daSrta mpoundsnelo Cemi lampari madlisaiexcl~ `aramed sitkboebiT kualad mage sixaruli~ `Sen uwyni hoiexcl macxovar ucnaurni (da-farulni _ l g) Cemni~
XIX da XX troparebs refreniviT gasdevs sityvebi `viTarca galobs daviT~ es si-tyvebi qarTvel mTargmenels (kerZod arsen iyalToels) TviTneburad ar Seutania teqstSi isini dedanSia dadasturebuli magram maTi damamTavrebel frazebad qceva arsen iyalToelis arCevania (VII 17 VII 18)
VIII galobas romelic wina galobis msgavsad babilonis sami yrmis galobasTanaa da-kavSirebuli uZRvis aRniSnul bibliur sagalobelTan Sexmianebuli Zlispiri rome-lic saxotbo Sinaarsisaa da sazeimod JRers magram masTan Sewyobili `didi kanonis~ VIII galoba kvlav godebisa da urvis gamomxatveli troparebiT iwyeba
am galobis I troparic uzenaess miemarTeba `Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo da wadier-hyav guli Cemi moqcevad monanuli macxovne da momxeden romeli vpoundmob Seg-code Semiwyale da warwymeduli mpove~ (8 1) Semdeg erTmaneTs enacvleba winaswarme-tyvelTa _ eliasa da elises mdash saswaulebze mimaniSnebeli troparebi romelTa her-menevtikuli Sinaarsis wvdoma adamians zneobrivi srulyofisken ukafavs gzas
elia winaswarmetyveli aqab mefis dros moRvaweobda misi sawinaswarmetyvelo msaxureba didi saswauliT dagvirgvinda igi zecad amaRlda biblia gvauwyebs `aha etlni cecxlisani da cxenni cecxlisani da ganeSornen igini (elia da elise _ l g) urTierTsa da aRitaca elia ZrviT zeda~ (mefeTa 2 11) bibliis komentatorTa azriT grigali cecxli etli da cxenebi RvTaebriv gamocxadebasTan dakavSirebuli Zveli aRTqmiseuli simboloebia magram elias SemTxvevaSi grigalisa da cecxlis simboloe-bi Seesabameba elias mgznebare suls etli da cxenebi rogorc mTavari Zala sayrde-ni da dideba _ xalxs am simboloTa meSveobiT elia winaswarmetyvelis didebulebaa warmoCenili miniSnebaa mis triumfalur svlaze zeciur samkvidrebelSi elia winas-warmetyvelis sityvebi _ `mamao mamao etlo israsup1lisao da mpoundedaro miso~ (IV mefeTa 2 12) unda gavigoT aRNiSnul simboloTa meSveobiT gadmocemuli Sinaarsis gaTvalis-winebiT~1
andria kritelis interpretaciiT elia saTnoebaTa etliT e i mis mier ganxor-cielebuli RvTissaTno saqmeTa meSveobiT zecad iqna ayvanili `etlTa mflobeli elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad da miwieri kaci zeSTa-eqmna~ tropari mTavrdeba mowodebiT `haersa aRslvasa mas missa ipoundsenebdi Sen sulo Cemo~ (VIII 2)
elise winaswarmetyveli romelic elia winaswarmetyvelis saqmes emsaxureboda evedreba sulier mamas elias `iyavn mrCobli suli Cem zeda~ (IV mefeTa 29) amiT man
1 Толковая Библия под ред проф А П Лопухина СПб 1914 т 2 C 484-485
54
elias SesTxova pirvelSobil Zed miiCnios igi radgan sxva Zmebze upiratesia imiT rom ormagad iRebs memkvidreobas elisem sulieri zemxedvelobiT ganWvrita elias saswauli marTlac roca ixiles winaswarmetyvelis saswauli Tqves `dadgra suli eliasi elises zeda~ (mefeTa IV 2 15) elias Zala eliseze gadmovida saswaulTmo-qmedi xaleni eliasi elisem Seiwynara da rogorc andria kriteli ityvis `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli uflisa mier~ ma-gram tropars daasrulebs mamxilebeli Segoneba `xolo Sen sulo Cemo madlsa mis ver ziar iqmen uwesod slviTa~ (VIII 4) galobaSi yuradReba maxvildeba somanitel qa-lze romelmac Seiwynara elise winaswarmetyveli da guliTac umaspinZla mas codvi-li adamiani ki ucxoTa maspinZlobis movaleobas gaurbis mgzavrsac ar gauRebs kars ris gamoc igi `sasZloiexclT gare ganhvardeba mtirali~ (VIII 5)
codvebiT damZimebul adamianTa Soris naxsenebia geezia elise winaswarmetyvelis msaxuri man elises mier keTrisgan gankurnebuli adamianisgan elisesTvis gankuT-vnili ZRveni miisakuTra (winaswarmetyvels uari hqonda naTqvami am gasamrjeloze) andria kriteli umkacresad mouwodebs angarebiT Sepyrobil adamians `geezissa ems-gavse ubadruko saZagelsa da bilwsa nebasa sulo romlisa angahrebaiexcl awRaTu sibe-resa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen misgan~ (VIII 6)
ozia igive azaria mefobas didi SemarTebiT Seudga bevri sasaxelo saqmec ganax-orciela magram gadidgulda gaamayda undoda Tavxedurad mietacebina mRvdelm-Tavris uflebebi ris gamoc umkacresad daisaja keTri Seeyara da gancalkevebuli yvelasgan mitovebuli aRmoCnda andria kritelis gamafrTxilebeli mowodebebi am-jeradac mkveTria `ozias mimsgavsebiTa hoiexcl sulo mrCobli gaqus (ormagad gWirs _ l g) keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTa (bilwi azre-biT da usjulo saqmeebiT _ l g) dauteven eseni da Seitkbe sinanuli~ (VIII 7)
adamianTa sanugeSeblad moxmobilia ninevelTa mier ZaZiTa da nacriT codvaTa monaniebis epizodi ieremia winaswarmetyvbelis godeba sionis gamo iona winaswarme-tyvelis swrafva ninevelTadmi maT aqvT rwmena rom RmerTi gulmowyalea da maT daixsnis codvebisagan
imedisa da rwmenis gansamtkiceblad galobaSi yuradReba maxvildeba danielis mier mxecTaTvis piris Sekvraze agizgizebuli cecxlis daSretaze yrmaTa mier sarw-munoebis ZaliT
sagalobelSi bibliur adamianTa _ znesrulTa Tu codviT SebilwulTa lamis mTliani galereaa warmodgenili mizani naTlad da mwyobradaa Camoyalibebuli Zue-lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTuen sulo raiexclTa emsgavso marTalTa saqeb-elsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas da bilwsa codvasa ukeTurTasa~ (VIII 12)
sagaloblis Semdgomi damamTavrebeli rva tropari warmoTqmulia mRelvare in-tonaciiT moxmobilia saxarebiseuli magaliTebi sinanuliT moculi adamianebi-sa romelTac unda SeuerTdes yoveli adamiani `avazakisaebr vpoundmob momipoundsene da petresebr vtir milxine macxovar mezuerisaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl~ _ ismis gulwrfeli xma monanuli adamian-isa
troparebSi Caqsovilia macxovarTan dakavSirebuli gamomsaxveli epiTetebi `sulTa mkurnali~ `daviTis Ze~ `tkbilmacxovari~ `maRalmowyale~ `maRali didebis mqone~ meore mxriv codvilis warmosaCenad Semodis gulisSemaRonebeli epiTetebi
55
`sulmyrali wylulebiT damZimebuli~ `ZrwoliT mRaRadebeli~ `widovani~ `mtira-li~ da sxv
sagaloblis finalSi saxarebiseuli igaviT STagonebuli vedreba gaismis `mowyale meqmen macxovar qmnulsa Sensa da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli mewie Sec-Tomilsa gamomipoundsen mpoundecTagan da Semracxe cxovarTa Tana samwysosa SenisaTa~ (VIII 20)
IX galoba romelic RvTismSoblis sagalobliTaa STagonebuli sulieri aRmav-lobis bolo safexuria masSi wamoweulia saxarebiseuli motivebi romelTa wvdoma gaazreba gancda adamianSi aRviZebs yovelive keTilSobilurs frTebs asxams RvTae-brivisken swrafvas
am galobis Sesavali romelic sami troparisgan Sedgeba mZime realobas warmoa-Cens `goneba mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful sneul ars suli mou-Zlurebuli _ sityuaiexcl warwirul ars cxorebaiexcl da sikudili karTa zeda~ (IX 1) mZime mxilebas mosdevs SekiTxva `ubadruko sulo raiexcl-me hyo odes movides msajuli didi gansjad Senda~ (IX 1)
gulistkiviliTaa naTqvami `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni xolo Sen Semd-gomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunur-qmniTa~ (IX 2)
codvili adamianisTvis sjuli da kanoni mouZlurebulia masze gavlena aRar aqvs usargeblo Seiqmna misTvis saxareba wmida werilma dakarga zegavlena winaswarme-tyvelni da marTalTa Sesaxeb Tqmulni fuWi aRmoCnda ganmkurnebeli sityvisagan gandgomiT ki ganmravldnen wylulni
xsna saxarebisaTvis gulis gadaSlaSia aki naTqvamia `gamoiZiebdiT wignTagan ra-meTu hgonebT viTarmed gaqus cxovrebaiexcl saukunoiexcl maT Sina da igini arian romelni wameben CemTcents~ (ioane 5 39)
andria kriteli `did kanons~ agvirgvinebs `axlisa wignisa~ saxeTa gacocxlebiT raTa moalbos codvili adamianis guli raTa man magaliTad daisaxos marTalTa wesi cxovrebisa ganeridos codvilT da mowyale yos qriste marxviT vedrebiT siwmin-diT krZalulobiT
saxarebiseuli epizodebis moxmobisas intonacia SemarTulia fraza kidev ufro moqnili da emociurad daZabuli xdeba troparTa dasawyisi sityvebi Tu fraze-bi zogjer identurnic arian rac amZafrebs ritms yvela taepSi aqcentirebulia qriste-macxovris saxeli TvalsaCinoebisTvis movitan am troparTa dasawyis fra-zebs
`qriste gankacna sulo~ (IX 5)`qriste gankacna sulo~ (IX 6)`qriste acxovnna moguni~ (IX 7)`qriste ganicdeboda~ (IX 9)`imarxa macxovarman~ (IX 8)
am troparebSi xsenebuli saswaulebi macxovrisa avtoris mier ganmartebulia ro-gorc yoveli adamianis gadarCenisaTvis ganxorcielebuli diadi qmedeba qriste im-itom gankacda rom magaliTi daesaxa yvelasTvis Tavis damdablebisa `xati da saxe giCuena damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT~ (IX 6)
qristem acxovna mogvebi moixmo mwyemsebi mravali yrma mowamed aqcia ganadida
56
moxuci da qvrivi dedakaci romelTac unda emsgavsos adamiani ormoci dRe imarxa ar unda SegaSinos mterma radgan `marxvaiexcl da locvaiexcl gaqonan saWurvelad mis zeda eSmaki qristes cdunebas cdilobda da ra SeiZleba Tavs daatydes adamians amitom dReniadag sifxizle marTebs mas `Zrwode sulo da maradis mRviZare Semwe iyofd RmerTsa~ (IX 9)
ioane naTlismcemlis Temac herodesa da heodiades mier gamoCenili sisastikec ioane naTlismcemlis sikvdiliT dasjac zneobrivi SegonebisTvisaa moxmobili `nu daecemi Senda aramed Seitkbe moqcevaiexcl~ (IX 10)
saxarebiseuli epizodebis Rrma interpretaciis brwyinvale nimuSia macxovris mier qorwilSi wylis Rvinod gadaqceva andria kritelis ganmartebiT `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos sulo~ (IX 12)
qristes sxva saswaulebic _ dauZlurebuli adamianis ganmtkiceba qvrivi dedis Wabuki Svilis aRdgineba asisTavis msaxuris gankurneba samarieli dedakacisaT-vis Tavis gacxadeba (ioane 4 24-26) moxda imitom rom `sulieri msaxurebaiexcl winaswar dagisaxa sulo~ (IX 13) _ gvixsnis wm andria misive SegonebiT macxovarma `widovani gankurna Se-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni ganwmidna daRrekilni da brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yruni da utyuni da daORonebulni sitycentT gankurna raiexclTa Senca gacxovnos sulo~ (IX 14)
meZavi da mezvere ganmarTldnen radgan RmerTs Sewyalebas SesTxovdnen farisev-eli ki daisaja siamayisTvis unda mibaZo im codvil dedakacs romelmac `moiRo ala-bastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa~ _ dabejiTebiT gvirCevs kriteli mwyemsmTavari
galobis damamTavrebel troparebSi kidev erTxel gaiJRerebs mkacri mowodeba _ sastikad daisjeba is qalaqebi romelTac qristem saxareba uqadaga da ar Seismines borot sodomelebTan msgavsebis gamo maTi sasjelic umkacresi iqneba mowodeba ase-Tia `SeSindi saxisagan da nu hbaZav maT~ (IX 19)
sasoeba imedi mTavari sayrdenia adamianisTvis qristesTan erTad ori avazaki acves jvars magram erTma avazakma irwmuna qriste RmerTad Seicno igi da misTvis gaiRo sasufevlis kari
sagalobels didebuli xati daasrulebs `dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen mTani da kldeni SiSisgan ganipnes queyanaiexcl Seiryia jojoxeTi opounder iqmna dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi~ (IX 23)
sagaloblis bolo troparebSi kvlav monanuli adamianis xma ismis aRmsarebeli fsalmunur striqonebTan SexmianebiT SesTxovs ufals `aramed momec guli Semusr-vili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTual-uli msxusup1rpli~ (IX 24) 50-e fsalmunSia naTqvami `msxuerpl RmrTisa ars suli Semus-rvili guli Semusrvili da damdablebuli RmerTman ara Seuracxyos~ (fsal 50 19) Seurvebuli mWmunvare Semusrvili sulia RmrTisaTvis sasurveli Seurvebuli da damdablebuli gulia uflis samkcentdrebeli ase dasruldeba aRmsarebeli adamianis mogzauroba sakuTari sulis labirinTebSi `kritelma mwyemsma TiTqos CagvWida xeli da SegviZRva Tavis umdidres naTel sixaruliT aRsavse da RmrTisadmi Tavis piradi damokideublebis daZabul samyaroSi~ _ imowmebs k veremeenko prot s pravdoli-ubovis gamonaTqvams naSromidan `Великий канон святого Андрея Критского История поэ-
57
тика богословие~ МДА 1984 с 12) `didi kanoni~ iseve rogorc am epoqis sulieri kul-turis sxva Zeglebi efuZneba saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur principebs romlebic Suasaukunoebriv esTetikaSi erTmaneTisgan gauTiSavia amitom badebs Cve-ni sagalobeli universumTan miaxloebis maradiulSi SeRwevis uCveulo gancdas
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ aris kidev erTi mtkicebuleba imisa rom samyaro erTiania mTliania da rom `kacobriobis istoria sxva araferia Tu ara sxvadasxva saxiT sxvadasxva gamoxatulebiT dasabamieri samSoblos Zieba~1 dakarguli xatisken swrafva
1 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 6 Веремеенко К dasax wigni gv 18 samwuxarod ruseTTan Cveni urTierTobebis garTulebis gamo miuxedavad Cemi didi mcdelobisa s pravdoliubovis naSromze xeli ar mimiwvda
58
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebis Sedareba originalTan ramdenadme pirobiT
xasiaTs atarebs Cven xelT ar gvaqvs am Zeglis dednis zusti asli (is arcaa Cvenamde
moRweuli) amitom vefuZnebiT Jak-pol minis mier gamocemul teqsts1
agreTve
e loviaginiseul gamocemas berZnuli teqstisas2 bunebrivia viTvaliswinebT
e loviaginis mierve rusul enaze Targmnil `did kanons~ romelic agreTve
dasaxelebul wignSia gamoqveynebuli da qarTveli bizantinistis gvanca koplataZis
mier Tanamedrove qarTul enaze gadmoRebul aRniSnul teqsts3
Cemi mizani arc aris teqstebis zedmiwevniTi Sedareba me mainteresebs ara qarTvel
moRvaweTa mTargmnelobiTi meTodis skurpulozuri Seswavla da daxasiaTeba aramed
dadgena imisa rogoraa realizebuli saRvTismetyvelo da esTetikuri Sinaarsi
`didi kanonisa~ qarTul TargmanebSi rogor xerxdeba berZnuli teqstis adaptireba
qarTul saazrovno sivrceSi da sxv
pirvel rigSi daismis kiTxva rogoria `didi kanonis~ mTliani kompozicia ra
saxiTaa is moRweuli Cvenamde ra ZiriTadi cvlilebebi ganicada misma formam droTa
manZilze rogor ekidebian mas qarTveli mTargmnelebi
rogorc zemoT aRvniSneT `didi kanoni~ Tavdapirvelad Seicavda 210 tropars
Semdeg mas Sehmatebia Rirsi mariam megviptelisadmi miZRvnili troparebi (radgan
Rirsi mariam megviptelis xsenebis dRe swored didi marxvis periodSi modis) `didi
kanonisTvis~ daurTavT wm andria kritelis sadidebeli troparebic ase rom teqstis
moculoba mTlianad 250 troparamde gazrdila
teqstSi mkafiod gamokveTil mxatvrul struqturasac xedaven `SesavalSi Rirsi
mama (andria kriteli) mouxmobs Tavis suls sxeuliTurT aRsarebisaTvis RmrTis
winaSe Semdeg Semodis mTavari Tema _ sinanulisa da godebisa codvili sulis
tirilisa da moTqmisa VII galobaSi es Tema aRwevs gamosaxvis mwvervals xolo
daskvniT nawilSi mkvidrdeba mSvidi axali aRTqmiseuli ganwyobileba romelic
ibadeba adamianSi vinc sinanuliT SehRaRada RmerTs da guli gaiRo msxverplad
uflisaTvis~4
Tavidanve SevniSnav rom samive qarTveli mTargmnelis (eqvTime aToneli giorgi
aToneli arsen iyalToeli) mier metnaklebi sizustiT SenarCunebulia originalis
struqtura kompozicia samive Targmani Sedgeba 9 galobisagan romlebic Sesabamisi
Zlispirebis mixedviTaa gawyobili aqvT bibliuri wanamZRvrebi (an saTanado
miniSnebebi) yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Tumca rogorc viciT eqvTime da giorgi aTonelebs Secvlili aqvT Zlispirebi
1 Patrologiae cursus completus accurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisiis 1865 t VII col 1332-1385
2 Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
3 andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
4 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013стр 17-18
59
eqvTime aTonels ki ZlispirebTan erTad mdash xmac sagaloblisa
daviwyeb teqstis saTauriT aqve SevniSnav rom saTaurs Suasaukuneobriv
mwerlobaSi dRevandeli datvirTvisagan (dRes saTauri mxatvruli nawarmoebis
erTgvari gasaRebia) sruliad gansxvavebuli fuqncia akisria is nawarmoebis
Janrobriv raobas aRniSnavs gvauwyebs ras warmoadgens teqsti `martvilobas~
`cxovrebas~ `qebas~ `galobans~ Tu matianes Janris raobaze miTiTebiT mkiTxvelis
Semzadebac xerxdeba nawarmoebis aRsaqmelad
`didi kanonis~ samive qarTul TargmanSi saTaurSive miTiTebulia avtori _ andria
kriteli wm eqvTime aToneli gvamcnobs `andria kriteli romeli iyo sup1rusalemiT~
wm giorgi aToneli ifargleba konkretuli informaciiT `andrea kriteli~ wm
arsen iyalToeli ki avrcobs am informacias `wmida andria ierusalimeli kriteli
mTavarepiskoposi~ samive mTargmnelTan bunebrivia dasaxelebulia Janris
raoba `galobani~ oRond eqvTime da giorgi aTonelebi teqstis moculobasa da
mniSvnelobasac warmoaCenen `didni galobani~ arsen iyalToeli da eqvTime aToneli
ki mis Sinaarsobriv raobasac azusteben `galobani sinanulisani~ giorgi aToneli
zedwarweraSi saTaurSi imasac gvauwyebs rom teqsti mis mier Tavidan meorejeraa
gadmoTargmnili
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa es dasaTaurebani Tavidanve migvaniSnebs
TargmanTa erTmaneTisagan SesaZlo gansxvavebebze da rac mTavaria imasac
gvafiqrebinebs es gansxvavebuloba berZnul saTaurTan daaxloebis processac unda
asaxavdes
`didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis berZnul teqstebTan da erTmaneTTan
Sepirispirebisas Sedgenilobis TvalsazrisiT I galobis farglebSi Semdegi suraTi
ikveTeba pirveli ori tropari samive Targmanisa srul SesabamisobaSia berZnul
teqstTanac da erTmaneTTanac Semdeg eqvTime aTonels Semoaqvs sami tropari (III
IV V) romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da giorgi aTonelTan
(Sesabamisad berZnul teqstSic) gvxvdeba oRond X XI XII muxlebad berZnuli teqstis
IX troparidan ki (X XI XII XIII XIV) arsen iyalToeli da giorgi aToneli originals
mihyvebian eqvTime aTonels ki am troparTa Sesabamisi troparebi gadatanili aqvs I
galobis daskvniT nawilSi Semdeg eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanTa
teqstebi kvlav mihyvebian erTmaneTs (XXIV-XXXVIII troparebis CaTvliT) Tumca
eqvTime aToneli agrZelebs teqsts kidev 9 tropars umatebs romelTa Sesatyvisi
troparebi giorgi aTonelis TargmanSic aris oRond misadagebulia berZnul teqsts
rogorc es arsen iyalToelTanaa1
rac Seexeba qarTvel mTargmnelTa damokidebulebas teqstis mxatvrul-enobrivi
ikveTeba erTi sagulisxmo viTarebac Jak-pol minis patrologiaSi didi kanonis~ I galobis damamTavrebeli troparebi (XX XXI XII XXIII) berZnuli teqstis loviaginiseul gamocemaSi gadanawilebulia ufro swored adgilmonacvleoben XX tropari arsen iyalToelis TargmanSi XIII troparia XXI tropari XXII-ea XXII _ XIX troparia XXIII ki _ XX tropari
rogorc es arseniseul TargmanSia xolo XVIII da XIX troparebi miniseuli gamocemisa ar aris loviaginiseul berZnuli gamocemis testSi arc rusul TargmanSi Sesabamisad arc qarTul TargmanebSi Cveni mTargmnelebi xom ar mihyvebian im berZnul versias romelsac e loviagini eyrdnoba
60
qsovilisadmi Sevecdebi mivyve teqstebs da gzadagza gamovkveTo qarTul TargmanTa
Taviseburebani
ugalobdiTsa (galobaiexcl a)
I tropari sami monakveTisagan Sedgeba
I `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa CemisaTa~ II `anu romeli dasabami vyo
qriste godebisa amis~ III monakveTs pirveli ori frazisgan gamohyofs macalkevebeli
kavSiri (aramed) da wamoiwevs vedrebisa da rwmenis gamomxatveli frazeologia
qarTvel mTargmnelebs zustad gadmoaqvT berZnuli teqstis aRnagoba magram
Tavidanve ikveTeba SemoqmedebiTi dinamikuri ekvivalentis tipis mTargmnelobiTi
stilis niSnebi es tendencia ganskuTrebiT sagrZnobia eqvTime aTonelis TargmanSi
garkveulwilad ki _ giorgi aTonelTanac maqsimaluri sizustiT ar gamoirCeva arc
arsen iyalToeli
ra maqvs mxedvelobaSi
berZnulSi orive versiaSi gvaqvs Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις
αθλιςς αθλου _ niSnavs Rvawls Sromas zmnur formas gansacdelis ubedurebis
daTmenis gamwarebis mniSvnelobac aqvs amitom rusul TargmanSi es fraza
Semdegnairadaa gadatanili bdquoС чего начну оплакивать деяния моей несчастной жизниldquo (axal
qarTulSi `saidan viwyo glova saqmeTaTvis Cemisa mwuxarisa cxorebisa~)
arsen iyalToels (da arc eqvTime aTonels) ar gadmouRiaT ἀθλίου αθλου giorgi
aTonels ki Semoaqvs aRniSnuli sityvis ekvivalenti _ ubadruki~ yuradRebas iqcevs
troparis damamTavrebeli taepic αλλ ὡς εὔσπλαγχνός μοι δος παραπτωμάτων ἄφεσιν~ rusul
TargmanSi gvaqvs bdquoНо как милосердный даруй мне оставление прегрешений asevea Targmnili
Tanamedrove qarTul enaze `garna viTarca gulmowyale xar codvaTa datevebaiexcl
momaniWe~ sagulisxmoa rom arsen iyalToeli TiTqos gaurbis sintaqsur kalks da
qarTuli enisaTvis organul frazas gvTavazobs `viTarca tkbilman momcen cremlni
lmobierni~ am gzas dasdgomia `didi kanonis~ pirveli mTargmneli eqvTime aTonelic
`aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen
mowyalesa~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels (gavlena aSkaraa) da kidev
ufro afarToebs frazas mommadlen me cremlni sinanulisani da macxovne~ SesaZloa
giorgi aTonels teqstis ritmulma CarCom ubiZga tropari daegvirgvinebina sityviT
`macxovne~ magram amgvarma daboloebam iseve rogorc sityvam `mommadlen~ (da ara
`momcen~ rogorc arsen iyalToelTan da eqvTime aTonelTanaa) daamSvena teqsti
logikurad da esTetikurad daasrula saTqmeli
sainteresoa qristes dedniseuli epiTetis _ ἔυσπλαγχνός _ qarTuli Sesatyvisebi
saxieri (eqvTime aToneli) mravalmowyale (giorgi aToneli) tkbili (arsen
iyalToeli) SeiZleba iTqvas rom giorgi aTonelis mier SerCeuli epiteTi ufro
Sesabamisia berZnulisa
61
II tropari samive qarTvel mTargmnels troparis Sinaarsi gadmotanili aqvs Tumca
eqvTime aToneli gverds uvlis teqstis erT Zalian mniSvnelovan pasaJs `άπόσχου λοιπόν τῆς πρὶν ἀλογιας~ arsen iyalToels ki zustad gadmouRia igi `ijmen pirvelisa
mis pirutyuebisagan~ giorgi aTonelic identur Targmans gvTavazobs `ganeSore
amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ eqvTime aToneli ki asxvaferebs
teqsts `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa codvisaTa~ man gverdi auara
`pirutyuebas~ radgan is Cans damatebiT interpretacias saWiroebda (utyvad yofna
dadumeba araRiareba codvaTa sazianoa adamianisTvis) Tumca teqstis dedaazri misi
semantikuri raoba mitanilia msmenelamde `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa
covisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde~
ei pirutyueba (mdumareba utyvoba) sityvieri RaRadisiT unda Seicvalos RmrTis
winaSe codvebis aRiarebiT unda daiZlios
sagulisxmoa rom samive qarTvel mTargmnels gamorCenia dedniseuli λοιπὸν (amierTagan) rusul TargmanSi ki aris `Воздержись наконец от прежней безсловесностиldquo
III tropari originalisa eqvTime aTonels gadatanili aqvs VII troparad (SesaZloa
eqvTime dednis sxva versiiT sargeblobda) da rogorc zemoT aRvniSneT Semoaqvs
oTxi tropari (III IV V da VI)1lowast romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da
giorgi aTonelTan (maSasadame berZnul teqstSic) gvxvdeba X XI XII troparebad ei
giorgi aToneli ar arRvevs dednis struqturas da mihyveba originalis teqsts aseve
iqceva arsen iyalToelic
Tavs uflebas vaZlev erT konteqstSi vimsjelo qarTul TargmanTa raobaze
erTmaneTs Sevudaro aRniSnuli qarTulad Targmnili troparebi miuxedavad imisa
Tu ra adgili ukaviaT maT teqstSi
samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa giorgi aTonels aSkarad etyoba
eqvTime aTonelis gavlena teqsts mis msgavsad ganavrcobs davkarge zeciuri
didebuleba codvaTa gamo `romelni Seviyuaren~ bolo sintagma berZnulSi ar aris
eqvTime ki am sityvebiT amTavrebs (VII) tropars giorgic ase daasrulebs (III) tropars
yuradRebas ipyrobs erTi niuansic eqvTime da giorgi aTonelebi cnebas ἔγνων _
Targmnian rogorc `vixile~-s arsen iyalToeli ki rogorc mdash `vagrZen~ (Sevican
сознал) rac ufro miaxloebulia berZnuli cnebis SinaarsTan `vagrZen siSiSule Cemi
RmrTisagan~ (ἔγνων ἑμαυτὸν γομνωθντα θεοῦ)
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa Seaqvs semantikuri xasiaTis
umniSvnelo cvlileba berZnulSia εγεύσω προπετῶς τῆς παραλόγοῦ βρώσεως παραλογε ugunuri gonebis gareSe Cadenili qmedebaa arsen iyalToeli ki gvTavazobs
semantikur Targmans `Wamadi makudinebeli~
es tropari ara aqvs Targmnili eqvTime aTonels giorgi aToneli dednis
struqturis Seucvlelad gviTargmnis isic mimarTavs sawyalobel suls `o sulo
lowast es tropari B xelnawerSi gadatanilia `ugalobdiTsas~ bolos
62
Cemo sawyalobelo~ dedans Sehmatebs xis~ ganmsazRvrel sityvas berZnulSi mxolod
`xea~ naxsenebi giorgi ki mas warwymedils~ uwodebs cnobadi xis~ epiTetad moixmobs
(`gemoiexclsxilviTa warwymedilisa misgan xisa mcnebelisa~) giorgi aToneli tropars
amTavrebs eqvTime aTonelis mier teqstisTvis Sematebuli sityvebiT `STavardi
mwcentresa codvaTaiexclsa~
V tropari interpretaciuli Targmanis nimuSia mTargmnelebi ar gadian berZnuli
teqstis semantikuri velidan inarCuneben adeqvaturobas da niuansuri ganmartebebiT
aRweven sicxades gamWvirvalobas am mxriv gamoirCeva eqvTime aToneliseuli
Targmani `pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese gulis sityuaiexcl Cemi
rameTu damitkbo codvisa igi mware gemoiexcl da mcnebaTa RmrTisaTa gadaslvaiexcl Semayuara
me amisTcentsca STavardi mwcentresa [mas] codvisasa~ (VIII) giorgi aTonelic Tavis mxriv
xatovanebas Sehmatebs saTqmels `esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ (V)
arsen iyalToeli Tumca erTgulia teqstisa magram tropars amTavrebs taepiT
romelic arc berZnul versiebSia da arc rusul Tu Tanamedrove qarTul TargmanSi
`gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (V)
sainteresoa evas epiTetebic Αντὶ Ἔυας αἱσεητῆς grZnobadi eva (arsen iyalToeli)
xiluli eva (giorgi aToneli) pirveli eva (eqvTime aToneli) sizustiT arsen
iyalToeli gamoirCeva Tumca eqvTime da giorgi aTonelebic ar ewinaaRmdegebian
berZnuli teqstis gagebas
VI tropari samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa arsen iyalToeli
SeiZleba iTqvas sityvasityviT mihyveba teqsts Tu Zalian davazustebT mxolod erTi
sityva aqvs uTargmnelad datovebuli berZnulSia τὰ ζωηρά σου λόγια (`cxovelmyofeli
mcnebani~) masTan ki gvaqvs `udeb vyof sityuaTa SenTa~
eqvTime aToneli ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT princips saTqmels uaRresad
dinamiuri intonaciiT gadmoscems TxrobiT kilos Tavidanve kiTxviTi intonaciiT
cvlis da tropars mxurvale vedrebiT amTavrebs `ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo
dauteva da samarTlad ganvarda saSueblisa misgan raiexcl-me vyo romelmanca yovelni
mcnebanni Senni wmidani Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale~ (IX)
giorgi aTonelic erTgulad mihyveba teqsts da tropars arsenisgan gansxvavebiT
da eqvTime aTonelis msgavsad Sewyalebis TxovniT daasrulebs
VII tropari Zalze sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT arc berZnul
versiebSi arc mis rusul Targmansa da bunebrivia arc Tanamedrove qarTul enaze
gadmoTargmnil teqstSi ar dasturdeba cneba _ sindisi
Tvali mivadevnoT andria kritelis teqsts da mis Targmanebs
Τὴν τοῦ Κάῖν μετελθὼν μιαιφονίαν τῇ προαιρέσει γέγονα φονεὺς συνειδότι φυχῆς ζωώσας τὴν σάρκα καὶ ζρατέυσας κατ αὺτῆς ταῖς πονηραῖς μου πράξεσι (VII)
eqvTime aTonelis Targmania mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me kaenisa da viqmen
63
[mklvel] sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa
saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var me mowyluli vnebaTa mier~ (VII)
giorgi aTonelis Targmani `kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-vyven poundorcni rameTu ukeTurTa saqmeTa mier
vewyvebode maT da aw ganwiruli vRaRadeb qriste ganmacxovele~ (VII)
arsen iyalToelis Targmani `mivemsgavse kaenis mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa scentnidisi da ganvacxovelen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi
vnebulni gulisTqumani~ (VII)
e loviaginiseuli Targmani bdquoПревзошёл я Каиново убийство с сознательным произволением чрез оживление (греховной) плоти я сделался убийцею души вооружась против неё моими злыми деламиldquo (VII)
gv koplataZiseuli Targmani `gardavamete kaenis mkvlelobasa da SegnebuliTa
ganzraxviTa da gancxovelebiTa xorcisa mkvlelad sulisa viqec aRvZar raiexcl mas zeda
ukeTurni saqmeni Cemni~ (VII)
cneba `sindisi~ dasturdeba mxolod arsen iyalToeliseul TargmanSi igi Tavs
nebas aZlevs TviTon Semoitanos sindisis cneba iq sadac originalSi ar aris magram
nagulisxmevia da zustad Seesatyviseba saTqmels
aqve movitanT meore magaliTsac romelic IV galobaSi ikveTeba eqvTime aTonelis
TargmanSi vkiTxulobT `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan romel ars
gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel ars~ (IV7)
giorgi aToneli mihyveba eqvTime aTonels `daSjil var me da qenjnil Cemisa
mamxilebelisagan mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeli~ (IV5)
arsen iyalToeli ki berZnulis identur Targmans gvTavazobs da ucvlelad
gadmoaqvs `did kanonSi~ dadasturebuli termini _ sindisi (συνειδότι) `amisagan
mxilebul viqmen amisagan davisaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan
romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV5)
sayuradReboa rom termini `sindisi~ ar gvxvdeba qarTuli oTxTavis simfonia
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) rac imis dasturia rom sindisis
cneba jer ar aris saxarebis leqsikonSi damkvidrebuli1
rogor unda aixsnas es viTareba adamiani xom Seqmnilia meufed yovelive
1 erTaderTi SemTxveva sityva sindisis gamoyenebisa qarTul oTxTavSi ioanes saxarebaSi gvxvdeba xolo maT viTarca
esma mxilebani scentnidisisagan ganvidodes TiToiexcl iwyes moxucebulTagan vidremdis daSTa Tavadi martoiexcl da dedakaci igi
dgas Soris~ (ioane 89) etyoba es sityva SemTxveviTaa gamorCenili xsenebul simfonia-leqsikonSi
ikveTeba aseTi viTarebac axali aRTqmis berZnul originalSi gvaqvs sindisi qarTul TargmanSi ki mas enacvleba
goneba `amas zeda viRuawi daubrkolebeli gonebaiexcl maqus RmrTisa mimarT da kacTa maradis~ (saqme moc 2416)
pavle mociqulis epistoluri memkvidreoba sindisis cnebis dominirebiTaa gamorCeuli mis epistoleebSi 25-jer
maincaa es sityva momarjvebuli magram qarTul TargmanSi maT Sesatyvisad gvxvdeba ara sindisi aramed ndash goneba guli
iWu || eWvi
il abulaZis mier Sedgenil Zveli qarTuli enis leqsikonSi (Tb 1973 w) scentnidis-is ganmartebisas moxmobilia swored
aRniSnuli ganmartebani guli goneba `iWu~
64
arsebulisa is xom aRmatebulia yoveliveze da sulier arsTa Soris erTaderTi
qmnilebaa romelsac vertikaluri mdgomareoba aqvs SeuZlia aRapyros Tvalebi
zecas mxolod mas aqvs xelebi romelTa meSveobiT saswaulebs axdens mraval sferoSi
da rac mTavaria erTaderTs aqvs unari azrovnebisa metyvelebisa gansjisa aqvs
sindisi anu `mamxilebeli goneba~ rogorc sulxan-saba orbeliani gangvimartavs
am cnebas Tavis `sityvis konaSi~
unda gvaxsovdes isic rom sindisis fenomeni adamianis Tandayolili mocemulobaa
rogorc Tanamedrove filosofosi n berdiaevi gansazRvravs `sindisi sulieri
zebunebrivi sawyisia adamianSi is socialuri warmoSobis ar aris socialuri
warmoSobisaa Seryvna da damaxinjeba sindisisa~1 xolo sindisis laTinuri Sesatyvisis
(conscientia) etimologias Sinagan cnobierebasTan mivyavarT sindisis gaRviZeba
adamianSi pirovnebis ganviTarebasTan aris dakavSirebuli
bibliuri swavlebiT `axalma aRTqmam~ qristes moZRvrebam kacobriobas axali
bunebiTi sjuli misca amieridan adamianis moqmedeba unda ganisazRvros da Seafasos
ara savaldebulod qceulma garedan mocemulma kanonma (moses aTma mcnebam) aramed
adamianis Sinaganma xmam pirovnebis srulqmnaSi udidesi roli swored gulisa
da gonebis xmas mieniWa es xma identificirebulia sindisTan rogorc qarTveli
filosofosi ioane petriwi ganmartavs `sityuaiexcl~ logosi viTarca Sinagani xma
gulisa msgavsad sasworis sawonisa an im qvisa romelic oqros Rirebulebas
gansazRvravs kacs exmareba Tavisi zraxvebisa da namoqmedaris SefasebaSi2 sindisi
piruTvnel msajulad aris miCneuli is arasdros cruobs
pavle mociquli romelsac Tavad hqonda Semecnebuli axali adamianis mier
mopovebuli simSvide qristeSi imasac ganmartavs rom warmarTebi romelTac sjuli
ar aqvT `bunebiTsa mas sjulsa hyofdes~ (rom 214) isini cxadyofen rom zneobiTi
mcnebani amotvifrulia maT gulebze da `Tavisa Tcentsisa TcentT sjul arian~ (rom 214) es
sjuli Tandayolilia
qarTul saazrovno sivrceSi TandaTan mkvidrdeba es termini mas xSirad mimarTavs
efrem mcire `gardamocemaSi~ ioane damaskelis es aRiarebuli Teologiuri
saxelmZRvanelo Targmnili aqvs arsen iyalToelsac da isic araerTxel iyenebs
mas unda vifiqroT rom am berZnul termins _ sindiss CvenSi amkvidreben qarTuli
sulieri kulturis titanebi efrem mcire da misi mowafe arsen iyalToeli romelTa
saxelebTanac mWidrodaa dakavSirebuli saqarTveloSi elinizmis esTetikuri
xedvebisa da koncefciebis SemoWra aRsaniSnavia rom male ioane petriwi Tavis
SromebSi mTel sistemas Camoayalibebs sindisis fenomenisas3
pirvelcodvis Tema samive qarTvel mTargmnelTan mTavrdeba XI troparSi eqvTime
aToneli TiTqos Seajamebs naTqvams da poeturi metaforiT damSvenebuli SekiTxviT
1 Бердяев Н О назначении человека М 1993 стр 53
2 ioane petriwi Sromebi II Tb 1937 gv 207
3 zneobiTi problemebiT moculma vaJa-fSavelam ki Seqmna sainterso poema saTauriT _ `svindisi~
65
mimarTavs Tavis suls `yen sulo ubadruko sad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl
da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl codvisaiexcl aramed moiqec da Seuvrdi macxovarsa
romelman Segmosos Sen pirveli igi dideba~ (XI) analogiuri xasiaTisaa arsenisa da
giorgis Sesabamisi troparebi romlebic ZiriTadad berZnul teqsts mihyvebian XII
troparidan axali intonacia Semodis `daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu
tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav da uZRebsa
Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (XII)
aqve SevniSnav rom eqvTime aToneli gansxvavebiT giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelisagan gverds uvlis berZnuli teqstis 6 tropars sadac andria kriteli
paralels avlebs Tavis codvil sulsa da zneobrivad SebRalul bibliur adamianebs
Soris da TiTqos sanacvlod Semoitans sinanulis gamomxatvel 16 tropars
romelTagan ramdenime exmianeba kidec originalis saTanado troparebs
saWirod vTvli yuradReba gavamaxvilo ramdenime pasaJze
giorgi aTonelisa da arsen iyalToelis TargmanTa (eqvTime aTonels rogorc
zemoT aRvniSne es tropari ar aqvs gadmoRebuli) Sepirispirebam berZnul teqstTan
gamoavlina ramdenime Tavisebureba a) berZnulSi `suls~ axlavs epiTeti _ ἀθλὶα (Ψυχὴ ἀθλὶα) _ ubadruki romelic orive mTargmnels gamoutovebia b) originaliseuli
`msxverpli Seginebuli da cxorebaiexcl uxmari~ (θυσίαν ψεκτὴν κἄι ἄχρηζον βίον) giorgi
aTonels Targmnili aqvs rogorc `msxuerpli bilwi da cxorebaiexcl saZageli~ arsen
iyalToels ki `cxorebis~ nacvlad Semoutania tevadi termini _ `moqalaqobaiexcl~1
g) giorgi aToneli tropars daasrulebs Semdegi fraziT `amisTcentsca samarTlad
davisjebiT Cuen viTarca igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa~ msgavsi ram araa naTqvami
arc berZnul versiebSi arc sxva TargmanebSi Tumca miniSneba dasjaze (`risTvisac
dasjil viqmeniT~) aris
ra igulisxmeba Svid SurisgebaSi ufalma kaens Zmis abelis mkvlelobisTvis
uCveulo ganaCeni gamoutana `yovelman momkvlelma kaenisaman Scentdni SurisZiebanni
dapoundsnes da dasdva ufalman RmerTman saswauli kains ara moklvad misa yovlisagan
mpovnelisa misisa~ (dabad 415)
bibliis komentatorTa Tanaxmad RmerTma xmamaRla gasca mowmoba kaenis
xelSeuxeblobis Sesaxeb Svidgzis sasjels miagebda mas vinc TviTneburad
Seecdeboda kaenisTvis sicocxlis moswrafebas ricxvi 7 rogorc es sakraluri
enisTvisaa damaxasiaTebeli SinaarsiT SemousazRvrelia ase rom RmerTi erTi
1 moqalaqoba mkvidroba sxvadasxva Sinaarss iZens sxvadasxva konteqstSi zecaTa moqalaqe zeciuri moqalaqe
RmerTSemosili adamiania maradiul WeSmaritebasa da sikeTes ziarebuli srulyofilebisken swrafva adamianisa
zeciuri moqalaqobiT gvirgvindeba magram amqveyniuri moqalaqe `ama soflis~ mkvidria is romlis cxovreba am soflis
msaxurebiTaa Semofargluli Tumca adamians amqveynad gaweuli Rirseuli Rvawli gzas ukafavs zeciuri moqalaqobisken
ase rom Rirseuli moqalaqoba da bilwi moZagebuli~ cxovreba adamianis moqalaqobis ori sxvadasxva gzaa amamaRlebeli
da damakninebeli erTi gzis saTaveSi abelia mere gzas ki kaenis gzad miiCneven (am sakiTxze ix n sulavas saintereso
naSromi zecaTa moqalaqobisTvis saRvTismetyvelo literaturaSi krebuli `qristianul-arqeologiuri Ziebani~ IV
Tb 2011)
66
mxriv aSiSvlebs danaSaulis simZimes meore mxriv warmoaCens amouwurav siRrmes
gulmowyalebisa damnaSaves ar imetebs sikvdilisaTvis raTa mas mieces SesaZlebloba
codvebis gamosyidvisa1
X tropari es tropari gadmoRebuli aqvs samive qarTvel mTargmnels oRond
eqvTime aTonels igi Tavis TargmanSi Setanili aqvs III troparad (Cans saWirod
miuCnevia Sesaqmis Temis dasruleba teqstis dasawyisSive)
tropari yuradRebas iqcevs terminologiuri TvalsazrisiT kerZod berZnulSi
naTqvamia ἐνέθηκάς μοι σάρκα καὶ ὀστᾶ και πνοὴν καὶ ζωήν (`miboZe me xorci da Zvali
sunTqva da sicocxle~ _ Targmani gv koplataZisa) arsen iyalToelma nacvlad
`sunTqvisa~ da `sicocxlisa~ Semoitana `samScentnveli~ da `suli~ rac aireklavs CvenSi
saRvTismetyvelo-Teologiuri terminologiis Camoyalibebis process
eqvTime aToneli ki amartivebs teqsts `STabere suli cxoveli da gonieri~ _
mimarTavs uzenaess da tropars daamTavrebs originaliseuli intonaciiT `da aw
gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo Sendobaiexcl codvaTaiexcl
momec~ gameorebis xerxi saTqmels muxts matebs
giorgi aToneli lamis sityvasityviT imeorebs troparis pirveli monakeveTis
eqvTimeseul Targmans `Tixaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo RmerTo da cxovelad
pirmetyuelad Semqmen me da STambere suli cxoveli da gonieri~
XI tropari berZnulSi iwyeba sityvebiT Κξαγγέλλο σοι Σωτήρ (ganvacxadeb winaSe
Sensa mxsnelo) _ giorgi aToneli ageTve arsen iyalToelic iwyebs sityviT
`aRgiare~ aris sxva niuansuri clilebebic magram teqstis azris gamomxatveli
qsovili gadmoRebulia giorgi aToneli tropars daamTavrebs vedrebiT `gevedrebi
Sen saxierebiT ganmkurne mravalmowyale~
XII tropari vfiqrob adekvaturobiT giorgi aTonelis Targmnili teqsti
gamoirCeva giorgi aToneli gvTavazobs ekvivalents sityvisa φιλάνθρωπος _
kacTmoyvare (arsen iyalToeli ki kacTmoyvares unacvlebs tkbils~ giorgi aToneli
sintagmas _ σπλαγχνίζῃ θερμῶς _ gadmoaqarTulbs rogorc `mpoundurvaled Setkbobas~
arsen iyalToelTan ki gvaqvs _ `gulmxurvaled Seiwyaleb~ dedanSi aris πατὲρ _
asevea giorgi aTonelTan (mamaiexcl) arsen iyalToelTan ki Canacvlebulia _ `RmerTiT~
προστρέχεις _ swrafva `iswrafvi~ arsen iyalToels ar gadmouRia giorgi aTonelTan
ki gvaqvs `miegebvi~
eqvTime aTonels kidev ufro Tavisufali Targmani aqvs Tumca Sinaarsobrivi da
mxatvruli raoba uzadoa
XIII tropari arsen iyalToelica da giorgi aTonelic berZnuli teqstis
TiTqmis adekvatur Targmans gvTavazoben oRond giorgi aToneli avrcobs tropis
1 Толковая Библия т 1 с 35
67
damagvirgvinebel vedrebas arsen iyalToeli berZnuli teqstis erTgulia `amisTcents
giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo~ giorgi aToneli ki ityvis da giRaRadeb
nu mimiSueb sruliad warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav
sinanuliT da macxovne me~
XIV tropari arsen iyalToels zustad gamouRia teqsti gamotovebulia mxolod
sityva urgebi (κενόν) giorgi aTonelis Targmanic zustia da SeiZleba iTqvas
rom ufro bunebrivi da sada da kidev Εῤῥιμμένον με (damxobili) orivesTan aris
`davrdomili~
XV tropari TviT berZnul gamocemebSi es troparebi erTmaneTisgan mcired
sxvaoben jer erTi `did kanonSi~ sxvadasxva adgili aqvT miCenili minesTan XXI
adgilzea loviaginTan XV adgilze rac Seexeba qarTul Targmanebs vfiqrob
sizustes ar icavs arsen iyalToeli berZnulSia Τὴν θυσίαν τῆς ψυχχῆς καταναλώας τῇ ἀμαρτία (`simdidre sulisa codvaTa Sina warvage~ _ (gv koplataZis Targmani) arsen
iyalToeli ki ityvis `simdidre Cemi qriste uZRebebasa Sina warvage~ eqvTime
aToneli da mis msgavsad giorgi aTonelic suls esityvebian `simdidre Seni sulo
warage codviT da aw calier xar nayofTa maTgan saTnoebisagan da momymar keTilTagan~
(eqvTime aToneli) simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel iqmnen nayofTagan~
(giorgi aToneli) aTonelebis Targmnili tropari dednis semantikur datvirTvas
moicavs Tumca arsen iyalToelis Targmani mainc ufro axlosaa berZnul teqstTan
XVI tropari eqvTime aToneli semantikuri Targmanisken ixreba berZnul teqstSi
vkiTxulobT Ο ληζαἴς περιπεσὼν ἐγὼ ὔπάρχω τοῖς λογισμοῖς μου ὄλος ύπ αὐτῶν τετραυματισμαι νῦν επλήσθην μωλώπων άλλ αύτός μοι επιζὰς Χριστὲ Σωτήρ ἰάτρευσον
eqvTime aToneli avrcobs avsebs saTqmels kerZod ganmartavs `avazakis~
metaforas aq avazaki gardaTqmiT aRniSnavs gulissityvas (gulisTqmas) `romel arn
gulissityuani~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels analogiurad agebs
frazas da gvTavazobs sinonimur leqsemebs `avazaki romel arian gulisTqmani da
gulissityuani~
aRniSnuli troparis dasasrulis eqvTimeseuli Targmani SeiZleba miviCnioT
alternatiul Targmanad berZnulSia αλλ ὁ ἐκ Μαρὶας ἀνατε ίλας Ιησους σὺ ἐπιςάς με ὀίκτειρον (`garna moved Cemda qriste macxovar da ganmkurne me~ gv koplataZis Targmani)
eqvTime imave SinaarsSi Seitans ramdenime Strixs da fraza meti emociurobiT
itvirTeba `Sen macxovar momxeden da ganmkurnen me viTarca saxier xar mkurnali
sulTa da poundorcTa~
giorgi aToneli eqvTimes msgavsad ityvis `aramed Sen macxovar mipoundsen da
ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl~
absolutur sizustes arc arsen iyalToeli icavs Χριζὲ Σωτήρ qriste macxovari da
ara `qriste meufeo~ τετραυμάττισμαι niSnavs `oTxkuTxiv~-s arsen iyalToeli Targmnis
68
`yovliTurT~ magram es mcireodeni gadaxvevebi ar cvlis teqstis semantikas piriqiT
TiTqos ufro gamokveTs mas arseni icavs originalis stilis lakoniurobas
sayuradReboa rom rusul TargmanSic mimReobiTi formebis nacvlad ganmartebiTi
Sinaarsis frazaa bdquoПо мыслям моим я тот человек который попался разбойникамldquo
XVII tropari arsen iyalToeli originalis erTgulia Tumca semantikur Targmans
ar erideba ase magaliTad Ιερεύς με προιδὼν ὰντιπαρῆλθε (`mRvdelman rom daminaxa
gverdi amiara~) _ vkiTxulobT berZnul teqstSi arsen iyalToelis TargmanSi es
semantikuri monakveTi Semdegnairadaa gadmotanili `mRdelman ugulebels-myo
da Tana-warmpoundda~ mas ar gadmouTargmnia γυμνόν ndash ganSiSvlebuli υπερεῖδε (mitoveba)
da sxv magram alternatiuli frazeologiiT Seqmnilia srulyofili Targmani
`mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da levitelman ZcentrTa Sina damiteva
aramed Sen RmrTismSoblisa mariamisagan mosrulo miRuawe da Semiwyale~ mxatvruli
gamomsaxvelobiT teqstTan siaxloviT STambeWdavia rogorc eqvTime aTonelis ise
giorgi aTonelis mier gadmoTargmnili es tropari
aqve SevniSnavT rom eqvTime aToneliseul Targmnil tropars teqstSi ukavia XVIII
adgili
I galobis damamTavrebeli TxuTmetiode tropari romelTac eqvTime aToneli
da giorgi aToneli gvTavazoben yuradRebas imiTac iqcevs rom erTxel kidev
vrwmundebiT rogori gansacvifrebeli erTgulebiT sizustiT kdemiT mihyveba
giorgi aToneli eqvTime aTonelis yovel frazas yovel niuanss da qmnis sruliad
adekvatur teqsts mcireodeni gansxvavebebi mxolod moculobiTi xasiaTisaa
anu ganpirobebulia sagalobelTa ritmul-melodiur CarCoTa erTmaneTisagan
gansxvavebiT es monakveTebic organulad erwymis teqstTa mxatvrul
qsovils bunebrivia rom galobis samive Targmani mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~
moixilesa (galobaiexcl b)
JP Migne-sTanac da e loviaginTanac galoba Sedgeba 28 troparisagan arsen
iyalToelis Targmani Seicavs 26 tropars eqvTime aToneliseuli _ 27 tropars maT
erTvis XXVIII mdash `samebisani~ da XXIX mdash `RmrTismSoblisani~ giorgi aToneliseuli
Targmani ki Sedgeba 30 troparisagan axlavs XXXI _ `samebisani~ da XXXII mdash
`RmrTismSoblisani~
I tropari arsen iyalToels TavisTavad Rrma dinamiuri da gamomsaxvelobiT
gamorCeuli strofi kidev ufro lakoniurad Camouqnia da brwyinvale mxatvruli
saxe Seuqmnia berZnulSi vkiTxulobT γῆ ένωτίζου φωνῆς μετανοούσης θεῶ καὶ ἀνυμνούσης αῦτὸν (`qveyanao ismine xmisa winaSe RmrTisa monanulisa da mgaloblisa misisa~) arsen
iyalToeli ki ityvis `queyanao ismine sinanuliT RmrTismgalobelisa~ es sintagma
69
_ sinanuliT RmrTismgalobeli _ eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar
aris codvili adamianic monaniebisas RmerTs rom esityveba mas rom ugalobs arsen
iyalToelma erT saxeSi moaqcia
II tropari arsen iyalToelis TargmanSi daklebulia gamotovebulia `mpoundurvale~
(aRsareba) _ θερμὴν ἐξομολόγησιν rac ar aris gamoricxuli gamowveuli iyos
qarTuli Targmanis ritmuli struqturiT giorgi aToneli ki originalis frazas
avrcobs hendiadisebiT da meti mRelvareba Seaqvs frazSi `yen RmerTo macxovaro
mravalmowyaliTa TualiTa momxeden da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT
aRsarebaiexcl~ `mpoundurvale sinanuli~ `godebiT aRsareba~ teqsts met gamomsaxvelobas
aniWebs
IIIlowast1 tropari romelic exmianeba timoTes epistoles (115) arsen iyalToels
metnaklebi sizustiT aqvs Targmnili aseve eqvTime aTonelic misdevs dedans oRond
TiTqos tavtologias gaurbiso azrs erTi fraziT gadmogvcems `Segcode qriste
ufroiexcls yovelTa kacTa me ubadrukman aman Semiwyale qmnuli Seni~ giorgi aToneli
avrcobs afarToebs teqsts gamomsaxveli epiTetebiTa (`sawyalobeli~ `ubadruki~)
da zmnebiT `Semindve~ `Semiwyale~
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia dednisa gadmotanilia yvela niuansi
teqstisa eqvTime aTonelsac zustad gamoaqvs teqstis Sinaarsi oRond mas SerCeuli
aqvs alternatiuli fraza `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav me ufalo~
giorgi aToneli efuZneba eqvTime aTonelis Targmans oRond Semoaqvs mcire
damatebebi ritmuli harmoniis dasacavad emociuri muxtis gasaZliereblad ai es
taepic `borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav me yen mravalmowyaleo RmerTo
aramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen gevedrebi~
V tropari qarTul TargmanebSi Semodis meZavis Tema (`meZvisa mis cremlTa meca
Sevswirav~) es tropari loviaginTan X troparia PG-Si ki V troparialowast lowast 2
arsen iyalToeli metnaklebad erTgulia teqstisa eqvTime aToneli da giorgi
aToneli ufro semantikur Targmans gvTavazoben Tumca Sinaarsobrivad axlos arian
teqstTan sicxadisTvis movitan Targmanis samive nimuSs
aRniSnul tropars e loviaginis gamocemaSi mohyveba tropari `saxoan-vyav usaxoebaiexcl~ romelic qarTul TargmanebSi
XVIII troparia PG-Si ki mdash XXI tropari
am monacemebze dayrdnobiT SeiZleba vivaraudoT rom qarTveli mTargmnelebi sargebloben erTi versiiT da is
gansxvavdeba rogorc PG-s ise loviaginis redaqciebisgan
70
arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aTonelimeZvisa mis
cremlTa meca Sevswirav
macxovne viTar igi
macxovar wyalobiTa SeniTa
cremliT Segivrdebi
mpoundsnelo viTarca meZavi igi
da lmobierad giRaRadeb
`mommadle motevebaiexcl
meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl~
Segivrdebi Sen
cremliT viTarca meZavi igi
macxovaro
momiteven meca auracxelni
codvani Cemni
eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi SeiZleba mivakuTvnoT dinamikuri
ekvivalentis tipis Targmans rac umniSvnelo gadaxvevebiT teqstis Rrma wvdomas
emsaxureba
VI tropari am troparis qarTul Targmanebze dakvirvebiT saintereso suraTi
ikveTeba berZnulSi naTqvamia εσπίλωσα τὸν τῆς σαρκός μού χιτῶνα καὶ κατεῤῥύπωσα τὸ κατ εἰκόνα Σῶτὴρ καὶ καθ ὁμοίωσιν (`samoseli xorcisa Cemisa Sevbilwe da (qmnuli) xatad da
msgavsad Senisa macxovar davabnele~ (Targm gv koplataZisa)
arsen iyalToeli nacvlad `samoslis~ paradigmisa gvTavazobs ekvivalentur
saxes `taZari poundorcTaiexcl~ (`biwian-vyav taZari poundorcTaiexcl~ da umatebs erTgvar komentars
`romliTa pativ-meca~)
eqvTime aToneli (mas mihyveba giorgi aTonelic) `xorcis samosels~ cvlis
alternatiuli variantiT `Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~
eqvTime aToneli kmayofildeba `xatis~ xsenebiT (`ganvryuen xati igi~) giorgi
aToneli ki xatTan erTad axsenebs `msgavsebasac~ (rogorc dedanSia) `ganvryuen xati
da msgavsebaiexcl Cemi~ da agrZelebs interpretacias `romliTa pativ-meca~
sayuradRebo is aris rom eqvTime aTonels semantikuri Targmani Semoaqvs xorcis
samoslis~ (asea berZnulSi _ lg) `xorcis taZris~ Sebilwvis dasabami gonebis
siwmidis Seginebaa (`Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~) eqvTime aTonelis am frazas
ucvlelad imeorebs giorgi aTOonelic
VII tropari samive mTargmnels gadmoRebuli aqvs troparis mxatvruli qsovili
gansxvavdebian ekvivalenturi metaforebis SerCevaSi Ἡμαύηωσα τῆς ψυχῆς το ώραῖον (mSveniereba sulisa) eqvTime aTonels agreTve giorgi aTonels gadmouRiaT
zustad `Suenierebaiexcl sulisaiexcl~ arsen iyalToels ki mdash rogorc `brwyinvalebaiexcl
sulisa~ `miwad gamovaCine gonebaiexcl~ (berZnulSia `goneba srulad miwad vaqcie~) _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime aToneli ki semantikur Targmans Caanacvlebs
`gonebaiexcl Cemi davabnele~ mas mibaZavs giorgi aToneli da kvantitatiuri ganvrcobiT
daamSvenebs frazas da yovliTurT miwad da nacrad gamovaCine goneba~ sxvaTa Soris
zmna gamovaCine~ ar aris berZnulSi is TargmanSi Semoitana giorgi aTonelma Cans es
varianti moiwona arsen iyalToelmac
VIII tropari aqac qarTveli mTargmnelebi erTmaneTisagan gansxvavdebian `arsen
iyalToeli wers `ganvbZare samoseli pirveli~ eqvTime aToneli (masTan erTad
71
giorgi aToneli) ki _ `ganvxeTqe samoseli~ berZnul zmnas διυέῤῥηξα-s swored
`ganvxeTqe~ unda Seeferebodes amasTan arsen iyalToelTan ar aris `imJamidan~
(ενθεν) rasac damatebiTi sicxade Seaqvs teqstSi
IX tropari aqac analogiuri viTarebaa arsen iyalToelTan gvaqvs xeneSi kvarTi~
eqvTime da giorgi aTonelebTan ki _ `SebRaluli kvarTi~ (giorgi umatebs kidev erT
epiTets `dabebkuli~ kvarTi) arsen iyalToeli wers `kdemul var~ eqvTime aToneli
`sircxcentleul var~ giorgi aToneli `kdemul var da sircxcentleuli~
X tropari saintereso suraTi ikveTeba am troparis Targmnisas
is yvelaze adekvaturad Targmnili aqvs eqvTime aTonels προσέβλεψα τοῦ φυτοῦ τὸ ὤραῖον καί ἠπατήθην τὸν νοotildeν καί ἔνθεν κεῖμαι γυμνὸς καὶ καταισχύνομαι
`vixile ra mSveniereba xisa gonebiT vcdundi da mieriTgan SiSvel var da mrcxuenis~
(Targm gv koplataZisa)
Воззрел я на красоту дерева и прельстился в уме оттого лежу нагим и стыжусь (Targmani e
loviaginisa)
`mivxeden xesa romlisa gemosa ara xilvad maqunda mcnebaiexcl da vsceT gonebiTa
xilvad gemosa missa mwaresa~ (Targmani eqvTime aTonelisa)
giorgi aTonels am troparis Sinaarsi gaSlili aqvs or troparad 1) (X) `mivxeden
xesa mas romlisa igi maqunda mcnebaiexcl gemoiexclsa ara xilvad uZRebsa da SevsceT missa
mwaresa ubadruki~ 2) (XI) pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymide romeli momca
Semoqmedman medgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da sircxcentleul var~
aqve SevniSnav rom giorgi aTonelis Targmani mkveTrad interpretaciulia Tumca
efuZneba berZnul teqstsac da eqvTime aToneliseul Targmansac
arsen iyalToeli ki giorgis orive troparis Sinaarss TiTqos kvlav erT troparSi
moaqcevs ratomRac gverds uvlis xis simbolos aqcenti keTdeba pirvelqmnili
mSvenierebis dakargvasa da siSiSvleze
Znelia dRes ganisazRvros ram ganapiroba qarTul TargmanTa erTmaneTisagan
amgvari dacileba sxvadasxva sayrdenma versiebma
XI tropari eqvTime da giorgi aTonelebi amjeradac saintereso semantikur
Targmans gvTavazoben
berZnulSi gvaqvs ετέκταινον ἐπἱ τὂν νῶτόν μοῦ πάντες οί άρχηγοι τῶν παθῶν μακρῦνοντες (`beWTa CemTa mcemdes vnebaTa yovelni winamZRvarni~)
arsen iyalToeli erTgulia dednisa eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli saintereso interpretaciiT gvawvdian teqsts `beWTa CemTa mcemdes~ mdash
eqvTimes gagebiT aris `beWTa sulisa CemisaTa mcemdes~ giorgi aToneli Tavis
mxriv umatebs `bWeTa gonebisa da sulisa CemisaTa mcemdes~
leqsikuri mravalferovnebisTvis sainteresoa rom aTonelebis `uSjuloebani~
arsens Secvlili aqvs `ZmacuvaniT~
72
XII tropari arsen iyalToeli mihyveba originals eqvTime aTonelic erTgulia
berZnuli teqstisa giorgi aToneli ki tropars TcentsiT guliT~ daurTavs subieqturi
gancdis gamomxatvel STambeWdav frazas `kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel
myo yovlad sawyalobeli~
XIII tropari arsen iyalToeli adekvaturad Targmnis tropars eqvTime aToneli
asxvaferebs teqsts `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa~ _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime ki amartivebs saTqmels `vnebaTa igi nivTi mmosies
viTarca furceli leRvisaiexcl~ giorgi aToneli subieqturi TviTgansjis Temas
amZafrebs `mmosies vnebaTa CemTa simravle saZageli friad sawyalobelsa~
XIV tropari originalSi aRniSnuli tropari epiTetebiT metad datvirTulia
Εστόλισμαι κατεστιγμένον χιτῶνα καί ήμαγμένον αισχρῶς τῇ ῥύσει τῆς ἐμπαθοῦ καί φιληδόνὄυ ζωῆς`mmosies me samoseli sasircxvod SebRaluli da uwmindurTa vnebaTagan da
gemoTmoyvare cxovrebisagan wabilwuli~ (gv koplatZis Targmani)
`Оделся я в ризу постыдно запятнанную и окровавленную нечистотою страстной и сластолюбовой жизни~ (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis Targmnili tropari TiTqos gafermkrTalebulia da cota
damZimebuli samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa
viSTvebi~
eqvTime aToneli bunebrivia teqstidan amodis da poeturobiT gamomsaxvelobiT
sisadaviT gamorCeul tropars qmnis `mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem zeda~ giorgi aToneli
TiTqos ver eleva eqvTimes verc erT leqsemas umatebs erTaderT epiTets _
`ubadruks~ da naTqvams moaqcevs ZlispiriT gansazRvrul ritmul CarCoSi
`kuarTi dabebkuli
da vnebaTagan SebRaluli
mmosies ubadruksa amas
da codvaTa maT CemTa
sircxcentli mZcentnvared mofenil ars Cem zeda~
XV tropari arsen iyalToeli Tumca sityvasityviT ar mihyveba berZnuls
magram Tavisas arafers umatebs eqvTime aToneli tropars daasrulebs vedrebiT
`gevedrebi qriste mipoundsen maTgan~ (es Txovna ar aris berZnulSi) giorgi aTonelic
eqvTimes msgavsad vedrebiT Sekravs tropars `mipoundsen kacTmoyuareo~
troparis dasawyisi fraza qarTulad sami variantiTaa gadmoTargmnili γπέπεσα τῇ τῶν παθῶν ἄλγηδόν _ `STavrdomil var ufskrulsa vnebaTasa~ (arsen iyalToeli)
`vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var~ (eqvTime aToneli) `vnebaTa maT CemTa
tcentrTiTa damZimebul var~ (giorgi aToneli)
73
eqvTime da giorgi aTonelebi `nivTis~ (sagnis sagnobrivis materialuris)
Semotanasac eridebian Tu arsen iyalToeli ityvis `STavrdomil var nivTTa
xrwnilebasa~ eqvTime Caanacvlebs `eSmakTa simravles~ giorgi aToneli mdash
`sakrveliT uwyalod Sekvraze~ saubrobs
Καὶ ἔνθεν νῦν ὁ ὲχθρός καταπιέζει με _ arseni Targmnis Semdegnairad `amisTcents mecinis
mteri Cemi~ eqvTime aTonelis da giorgi aTonelis Targmanebic analogiuria mwared
memReris~ zusti Sesatyvisia `оттого ныне враг угнетает меня~ (e loviagini) `amisTcents
maWirvebs aw mteri Cemi~ (gv koplatZe)
XVI tropari arsen iyalToelis Targmani Sesatyvisia berZnulisa eqvTime aToneli
da masTan erTad giorgi aToneli ki interpretaciul Targmans gvTavazoben eqvTime
aToneli erideba terminebs `nivTmoyuare~ `monagebTmoyuare~ `univTo~ (romelTac
iyenebs arseni) da qmnis alternatiul Sinaarsobriv models ganvryuen me xati sulisa
Cemisaiexcl gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTa romliTa mier davisajebi~
giorgi aToneli gvTavazobs eqvTime aToneliseuli troparis analogiur strofs
(ix galoba II 17) da amavdroulad umatebs or tropars romlebic aRniSnuli
troparis Temas agrZeleben 19 `monaiexcl mongebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa
aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 20
`Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissityuaTa mier
qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa aRvavse~
XVII tropari samive qarTveli mTargmneli am uaRresad saintereso troparis
Tavisufal Targmans gvTavazobs
Τὴς ἔξωθεν ἐπιμελῶς εὺκοσμίας μόνης ἐφρόντισα τῆς ἔνδον ῦπεριδών θεοτυπώτου σκηνῆς`oden garegnulisa ganSvenebisaTvis gulmodgined mzrunvelman ugulebelvyav
xatad RmrTisad qmnuli karavi Sinagani~ (gv koplataZis Targmani)
`gareSisa xolo ganSuenebisa mzrunvelman Sinagani RmrTivqmnuli Semkobaiexcl
ugulebels-vyav~ (arsen iyalToeli)
`poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi Sevamkve moswrafebiT da sulisa igi RmrTiv-
qmnuli didebaiexcl upoundmar-vyav (eqvTime aToneli)
`Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkve moswrafed da sulisa igi RmrTivqmnuli
didebaiexcl upoundmar-vyav da ganryunil mwcentriTa vnebiTaiexclTa~ (giorgi aToneli)
XVIII-XX troparebis Targmnisas samive qarTveli mTargmneli erTgulad mihyveba
teqsts
XXI troparis Targmnisas eqvTime aToneli gverds uvlis daviT winaswarmetyvelis
saxels originalSi Sesabamisad arsen iyalToelis TargmanSic gvaqvs `davekueTe
daviTisebr codviTa~hellip giorgi aTonels mcireodeni cvlileba Seaqvs teqstSi
`vRaRadeb msgavsad daviTisa~ eqvTime ki rogorc aRvniSneT ar asaxelebs daviTs da
tropars amTavrebs elvare mxatvruli saxiT `ganmbane macxovar da ufroiexcls Tovlisa
74
spetak myav~ giorgi aTonelic amave sityvebiT daagvirgvinebs tropars `macxovar
meca cremlTa mier CemTa ganmbane da ufroiexcls Tovlisa spetak myav~
XXII XXIII XXIV troparebi srulad gadmoscemen dednis saRvTismetyvelo da
esTetikur Sinaarss damatebiT SeiZleba imis aRniSvna rom giorgi aToneli afarToebs
saTqmels da didebuli xatiT daasrulebs saTqmels `ganmiRe sasufeveli caTaiexcl da
Semiyvane wyalobiT sasZlosa Sensa~
XXV-XXVI troparebic srul SesabamisobaSi arian dedanTan
eqvTime da giorgi aTonelebi agrZeleben teqsts umateben erT savedrebel
tropars `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ ki daasruleben teqsts arsen
iyalToelTan es damamTavrebeli troparebi ar aris radgan teqsts agrZelebs sxva
Zlispirze gamarTuli troparebi Tumca `sxua Zlispiri~ erTvis eqvTime aTonelisa
da giorgi aTonelis Targmanebsac
sxuaiexcl Zlispiri
I tropari arsen iyalToeli troparis zedmiweviT Targmans gvTavazobs Tu ar
miviRebT mxedvelobaSi or variantul sxvaobas berZnulSia Θεός (RmerTi) arsenTan
aris `meufe~ dedanSia `uwindeli codva~ (πρώην άμαρτίας) arsenTan gvaqvs `pirveli
codva~ rac mTargmnelobiT praqtikaSi savsebiT misaRebia
eqvTime aTonelis teqstis Semcvel xelnawerebSi dasawyisi ori tropari ar
ikiTxeba
rac Seexeba giorgi aTonels is ar Ralatobs Tavis meTods teqsts avrcobs
sinonimuri epiTetebiTa da zmnebiT afarToebs da aRrmavebs semantikur sivrces
sanimuSod erT tropars movitan `ixileT ixileT rameTu me var RmerTi ismine
sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl da yurad-iRe gonierebiT da SeSindi da SeZrwundi
misgan viTarca msajulisa da damsjelisa da macxovarisa da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa misTa~
II tropari romelSic wamoweulia bibliuri ipodigmuri saxeebi kaenisa da lameqisa
arsens zustad uTargmnia erTgulni arian teqstisa eqvTime da giorgi aTonelebic
oRond maTi Targmanebi aSkarad semantikuri mTargmnelobiTi tendenciebiT
xasiaTdeba
III tropari gamoirCeva dawuruli kondensirebuli saxismetyvelebiT aq
moxsenebulni arian pirvel rjulamde (moses kanonamde) moRvawe marTali adamianebi
romelTac ar miemsgavsa cTomili kaci eseni arian seiTi enosi enoqi noe arsen
iyalToeli mihyveba teqsts da daskvniT monakveTSi ityvis `dahglaxaken marTalTa
cxorebisagan (dedanSia άλλ ῶφθης πενιχρὰ τῆς τῶν δικαίων ζωῆς)~ eqvTime aToneli
lakoniuria `aramed ebaZve bilwad mavalTa~ (IV) giorgi aToneli am frazasac
75
iTvaliswinebs da dedniseul ganaCensac~ Semoitans aramed ebaZve bilwebiT mavalTa
da iqmen [Sors] marTalTa cxorebisagan~ (IV)
IV tropari samive mTargmnels brwyinvaled aqvs gadmoRebuli teqsti magram
yuradReba usaTuod unda gamaxvildes giorgi aTonelis mier Targmnili troparis
damamTavrebel mxatvrul saxeze `da ara Sexual cxorebisa kidobansa romel ars
tirili da sinanuli~ codvilma adamianma TviTon rom ganaxvna~ (gaxsna) RvTis risxvis
(warRvnis) `saqanelni~ (ufskrulni) da kidobnis gareSe rom darCa _ es dedanSia
naTqvami giorgi aToneli ki qmnis kidobnis uaRresad tevad metaforas `cxorebisa
kidobani romel ars tirili da sinanuli~
V troparis samive Targmani srul SesabamisobaSia dedanTan
amave tropars eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi mosdevs tropari
romelic berZnul wyaroSi VII troparia teqstis logikiT misi adgili marTlac aqaa
radgan winare troparis interpretaciaa misi ganmartebaa `yen viTar vemsgavse me
kains da lameqs mklvelobiTa suli mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki da
poundorcni viTarca Zmaiexcl movswycentden codvismoyuareTa wylulebiTa~ (VII)
aRniSnuli troparis saxismetyvelebas kidev ufro met naTels mohfens giorgi
aToneli yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs pirvelTa maT borotTa kacismklvelTa
da suli Cemi mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki xolo poundorcni viTarca
raiexcl Zmaiexcl movklen sawyalobelman aman gemoiexclsmoyuareTa wylulebaTa mier da yovlad
ulmobel viqmen medgari~ (VII)
VI tropari amave Temas agrZelebs qalaqisa poundel-hyav Senebad~hellip dedanSia ara qalaqi
aramed godoli eqvTime da giorgi aTonelebi arsenisgan gansxvavebiT `godols~
aniWeben upiratesobas Tumca aqve unda aRiniSnos rom bibliaSi qalaqi da godoli
erTmaneTis gverdiTaa naxsenebi `da Tques movediT viSenoT TavTa TcentsTaTcents qalaqi
da godoli romlisa Tavi iyos vidre cadmde~ (dabad 114) adamianebma miznad daisaxes
aeSenebinaT qalqi romlis SuagulSi aRmarTavdnen svets SemaerTebels miwisa da cisa
RmerTs ar moewona xalxis ganzraxva `maT saqcielSi gangvimartaven rom RmerTma im
urCobis gavlena dainaxa risTvisac maTi winaprebi ganidevnen samoTxidan urCobas
aq qalaqis da godolis Senebas kadnierebis saxe aqvs es xalxi RvTis Semweobis da
sasoebis gareSe ikafavs gzas cisken raTa `aiRos ca da gautoldes RmerTs am saqmeze
ki radgan es janyia RmerTi ar scems dasturs~1 Tumca Cvens ZeglSi saubaria `gulis-
TqmaTa~ (wadilTa survilTa) da ndomaTa gafetiSebaze RmerTTan miaxloeba ki
mxolod guliT ZaluZs adamians da ara mis mier aSenebuli svetiT
VI-VII VIII IX troparebi ar CaiTvleba adekvatur sityvasityviT zedmiwevniTi
sizustiT naTargmn troparebad magram dedniseuli Sinaarsobrivi da mxatvruli
1 kiknaZe z dasax wigni gv 25
76
qsovili gadmotanilia
gasaTvaliswinebelia rom mTargmnelebi poeturi amocanebis winaSec dganan
gadmotanili unda iqnes ritmuli struqtura bibliuri saxe-simboloebi Sedareba-
metaforebi epiTetebi intonaciuri JReradoba da aS poeziis Targmnisas iqneb
swored dinamikuri Targmanis meTodi ufro amarTlebs
rac Seexeba ontologiur terminebs aqac da yvela sxva SemTxvevaSic daculia
sruli Sesabamisoba originalTan kavSiri saRvTo swavlebasTan umtkicesia
῎Αναρχε ἄκιζε Τρίας dausabamoo da augebelo samo (arsen iyalToeli)
dausabamoo samebao erTarsebao (eqvTime aToneli)
dausabamoo daubadebelo samebao
arsebiT ganuyofelo (giorgi aToneli)
῎Αχραντε Δέσποινα Θεογεννῆτορ ubiwoo dedofalo mSobelo RmrTisao
uxrwnelo qalwulo RmrTisa dedao
(arsen iyalToeli)
uxrwnelo dedao RmrTisao
(eqvTime aToneli)
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
(giorgi aToneli)
ganZlierdiTsa (galobaiexcl g)
es galoba bibliuri anas galobas exmianeba andria kritels aRniSnuli galobis
teqstic (msgavsad II galobisa) or ZlispirTan aqvs Sewyobili Zlispirebi
Sinaarsobrivad erTmaneTis msgavsni arian
Cveni galobis pirveli nawili ei pirvel ZlispirTan Sewyobili teqsti 8
troparisgan Sedgeba xasiaTdeba gancdaTa simZafriT RmrTisgan dasjili `sodomur
qalaqTa~ SemaZrwunebel xvedrze mimaniSnebeli xat-saxeebiT Seicavs vedrebasac
ufalma xrwnilebisagan daixsnas dakarguli cxovari
arsen iyalToeli zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts aqa-iq bunebrivia
gvxvdeba gadaxvevebi rac savsebiT gamarTlebulia mxatvruli teqstis Targmnisas
magaliTad arsen iyalToeliseul TargmanSi lirikuli gmiri Tavis suls mimarTavs
`cecxli uflisa mier sulo ufalman wcentma pirvel~ mimarTva _ `sulo~ berZnul
teqstSi ar aris (mTargmneli Tu sxva versiiT ar sargeblobs)
ra viTarebaa eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic aerTianeben orive ZlispirTan
Sewyobil galobebs erT galobad (ei sxva Zlispiri ar aris gamoyofili calke
77
ise rogorc originalSia da rogorc Sesabamisad fiqsirdeba arseniseul
TargmanSic) Tumca giorgi aTonels berZnulis Sesatyvisad I ZlispirTan Sewyobili
galoba gansxvavebiT eqvTime aTonelisagan dasrulebuli aqvs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arseni am troparebs Targmnis berZnulidan giorgi
aToneli ki Semoitans axal troparebs axal `samebisansa~ da `RvTismSoblisans~
eqvTime aToneli rogorc es mosalodneli iyo gverds uvlis dednis pirvel sam
tropars sadac sodom-gomorze datexili RvTis risxvis Temaa gaSlili da galobas
sinanulis motiviT iwyebs
`eha qriste meufeo
aRgiareb Sen cremliT
Segcode Segcode Sen
aramed Semindve raiexclTa
vRaRad-yo
`araiexcl vin ars wmidaiexcl
araiexcl vin ars marTali
Senebr ufalo~
SeiZleba iTqvas rom eqvTime aToneliseul TargmanSi Tavidan bolomde es motivia
dominirebuli mimarTeba dedanTan aSkarad igrZnoba metic STagonebulia andria
kritelis `didi kanonis~ gulSiCamwvdomi siwrfeliT magram is mainc damoukidebeli
esTetikuri Rirebulebis mqone maRalmxatvruli teqstia
giorgi aTonelma dedniseuli pirveli sami troparis mxatvruli Sinaarsi erT
troparSi moaqcia wamowia sodomur qalaqTa cecxliT ganadgurebis Temac Semdeg
ki mihyveba berZnul teqsts afarToebs mas erTmaneTTan azavebs originalisa da
eqvTime aToneliseuli Targmanis frazeologias
arsen iyalToelis Targmani eqvTime aTonelis Targmani giorgi aTonelis Targmani
Sen xar dambadebeli Cemi
Sen xar tkbili iesu
da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
(VI tropari)
eha yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi
cremliT mpoundurvaled
mipoundsen codvaTagan da momec
simrTele
da macxovne me
(IV tropari)
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da pirveli dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi cremliT
mpoundurvaled
mipoundsen codvaTa da bralTa
CemTagan
da momec sinanuli da
macxovnen
da SemrTe saTnoTa SenTa
Tana
(IV tropari)
78
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl ZlispirTan originalSi Sewyobilia 16 tropari maTgan me-15 da me-16
`samebisani~ da `RmrTismSoblisania~ am galobaSi Warbadaa bibliuri ipodigmuri
saxeebi avtori wm werilidan moixmobs rogorc zneobrivi simtkicis magaliTebs (semi
abrahami iakobi melqisedeki loTi) ise uzneobis morevSi danTqmul adamianTa
saxeebs (qami ismaeli agari)
arsen iyalToeli mihyveba originals giorgi aTonelsac oriode tropari
dautovebia uTargmneli Tu dedanSive ar iyo gamorCenili eqvTime aToneli ki kvlav
Tavisuflad ekideba teqsts ara mxolod gverds uvlis ramdenime tropars zogjer
troparebis adgilmonacvleobasac vxvdebiT da rac mTavaria sityvasityviT ki ar
mihyveba teqsts aramed erTgvari interpretaciiT agebs troparebs aqve unda iTqvas
rom eqvTimes Targmani zegavlnas axdens giorgi aTonelis teqstzec sanimuSod
movitan erT magaliTs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
nu iqmnebi Zegl marilis
sulo ukunxedviTa
marTlukun
zari gangpoundaden Sen saxeman
sodomelTaman segors
Seeswar daqcevasa
(XIII tropari)
eha sulo nu iqmnebi
Zegl marilis qceviTa
codvaTa SenTa mimarT
Zrwode cecxlisagan
sodomelTaiexclsa
ivltode mTad mimarT
uvnebelobisa
raiexclTa ganere
(XI tropari)
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa
codvaTa mimarT viTarca-igi
loTisa aramed Zrwode
cecxlisa misgan sodomel-
Taiexclsa
ivltode mTad uvneblobisad
raiexclTa ganere segors
loTisaebr
(XIV tropari)
eqvTime aToneli ar Ralatobs sakuTar mTargmnelobiT princips da galobas
daasrulebs 9 troparisgan Sedgenili sinanulis gamomxatveli brwyinvale teqstiT
romelic agrZelebs `didi kanoniT~ STagonebul galobas es monakveTi romelic 18
dasdeblisagan Sedgeba gamTlianebulia da Sekruli erTi stiliTa da intonaciiT
yoveli muxli yoveli tropari iwyeba SeZaxiliT `eha~ romelic Tavidan miemarTeba
ufals V troparidan ki dialogi grZeldeba adamiansa da sakuTar suls Soris
Sesabamisad gaismis `eha Sen sulo codvilo~ `eha sayuarelo sulo~ `eha sulo
gulispoundma-yav~ `eha berwo sulo Cemo~ `eha suliT ubadruko~ `eha sulo caliero~
giorgi aTonels eqvTimes mier Seqmnili es troparebi uklebliv Seutania Tavis
TargmanSic mas zogjer ucvlelad gadaaqvs eqvTimes frazeologia zogjer
asxvaferebs da konkretul saxeebsac umatebs
giorgi aTonelis Targmanis daxasiaTebisas sagangebod unda aRiniSnos giorgis
mier teqstSi Semotanili uaRresad mniSvnelovani termini _ adameani (adamiani)
79
arsen iyalToelis TargmanSi ὰνθρώπος gadmotanilia rogorc kaci~ giorgi aToneli
ki gzas uxsnis termins romelic es-esaa mkvidrdeboda qarTul saliteraturo enaSi
eha qriste romeli ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveli
Semindven bralni Cemni rameTu
uwyi WeSmaritebiT viTarmed
umetes yovelTa kacTasa vcode
da araiexcl vin ars adameani
Cemebr codviTa SebRaluli(III Zlispiri2)
cnobilia rom qarTul enaSi kaci da adamiani sinonimuri cnebebia magram
qarTul samwerlobo enaSi adamiani bevrad gvianaa damkvidrebuli sulxan-saba
orbelianis leqsikonSi sityva `adamiani~ Semdegnairadaa ganmartebuli `adamiani
_ adamisgamoni adamieri-adamis erT[T]agani~ samagierod amave leqsikonSi `kacis~
cnebis konotaciebiT datvirTuli Suasaukuneobrivi gageba lamis bolomdea
amowuruli `kaci dabada RmerTman xatebis da msgavsebisaebr Tcentsisa nivTebiTa mier
poundorcni Seemzada sulis gonierisa da sitycenterisa STaberviTa~ da aS
Suasaukuneobriv kulturaSi fuZemdeblur Teologiur naSromebad aRiarebul
Zeglebs qarTul TargmanebSi ewodebodaT `bunebisaTcents kacisa~ (avtori nemesios
emeseli) `kacisa SesaqmisaTcents~ (avtori grigol noseli) da sxv
jvarcmis winaSe mdgar eklis gvirgviniT da ZoweuliT Semosil qriste-macxovarze
pilate warmoTqvams frTian gamoTqmad qceul frazas `aha kaci igi~ (ioane 195)
bunebrivia rom sityva adamiani ar gvxvdeba arc oTxTavis qarTul simfonia-
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) radgan is ar dasturdeba saxarebis
qarTul TargmanebSi
ibadeba kiTxva mainc rodis Cndeba rodis mkvidrdeba qarTul samwerlobo sivrceSi
`adamiani~ rogorc anTropologiuri termini rodis eniWeba mas absoluturi
mniSvneloba
Cemi dakvirvebiT aRniSnul cnebas qarTul saliteraturo enaSi gza X saukuneSi
moRvawe qarTvelma himnografebma gauxsnes maT Soris gamorCeuli adgili ioane
minCxs ukavia movitan saTanado citatebs
`romelman SeZra queskneli poundelmwifebiT da ipoundsnna misgan tyueni mdash adameanni (ioane
minCxi dasdebelni wmidisa aRdgomisani)
`maradis daudumeblad gigaloben angelozni da gmoneben adameanni~ (ioane minCxi
RmrTivgcentrgcentnosanisa mefisa Tevdosi morwmunisa)
`RmerTi acxovnebs adameanTa da gamoabrwyinebs naTelsa saRmrTos~ (ioane minCxi
winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa Cuenisa ieso qristsup1sa)
`eha muceli romelsa aqus simaRleiexcl da sivrce yovlad uzeSTaesi caTaiexcl romlisagan
adamean iqmna RmerTi~ (ioane minCxi winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa)
80
davimowmeb miqael modrekilsac `aRmsarebelni samebisani morwmuneni adameanni
saRmrToiexclTa SesxmiTa ugalobdeT poundsenebasa abo axlisa mowamisa (miqael modrekili
poundsenebaiexcl RuawliT Semosilisa uZlevelisa mowamisa habo ismaitel-yofilisa
qarTvelisaiexcl)
magaliTebis daZebna albaT kidev SeiZleba
`adamianis~ rogorc cnebis damkvidrebas qarTul saliteraturo enaSi
vfiqrob saboloo `sanqcia~ SoTa rusTavelma mianiWa gavixsenoT `vefxistyaosnis~
ufaqizesi epizodi satrfos davalebis Sesasruleblad velad gaWrilma avTandilma
gamoqvabulSi dabanakebuli asmaTi Seipyro (`yma gardaiWra daaba viTa kakabi
maxesa~) qali SeSinda (`viTa kakabi arwivsa qveSe mi da mo Zrweboda~) avTandili asmaTs
simSvidisken mouxmobs `etyoda sule ramc giyav kaci var adamiani~
gvmarTebs dafiqreba ra upiratesoba aqvs sinonimur wyvilSi mdash adamiani-kaci mdash
cnebas `adamiani~ pasuxi naTelia cnebaSi `adamiani~ gacxadebulia misi etimologia
`adamiani~ pirveli adamianis saxelidan momdinareobs saxels ki Zveli xalxebis
SegnebaSi Zalian Rrma datvirTva hqonda saxeli kacis bunebis maxasiaTebeli iyo
metic saxeli adamianis mowodebasac gansazRvravda ufro zustad moaswavebda
miuTiTeben rom xalxuri etimologiis Tanaxmad saxeli `adam~ warmodgeba
ebrauli sityvidan _ `abadagan~ rac `miwas~ niSnavs `adami~ ki migvaniSnebs
miwier kacze warmoSobilze mtvrisagan miwisa dadasturebulia rom adamianisa
da miwis Tavdapirveli erTianobis motivi saerToa semituri da indoevropuli
tradiciebisTvis am TvalsazrisiT damaxasiaTebelia etimologiuri igiveoba
`adamianisa~ da `miwis~ aRniSvnaTa indoevropulSi1
maSasadame `adam-i~ pirveli adamianis saxelia arc is unda iyos SemTxveviTi rom
es saxeli 4 aso-niSnisagan Sedgeba bevri ram rac Seqmnil qveyanasTan miwasTan aris
dakavSirebuli oTxi parametriT warmodgeba 4 mxare (aRmosavleTi dasavleTi
samxreTi CrdiloeTi) wlis 4 dro (gazafxuli zafxuli Semodgoma zamTari) 4
elementi (haeri cecxli miwa wyali) romlisganac Sedgeba yoveli nivTi bibliuri
gadmocemiT samoTxidan gamosuli 4 mdinare (fisoni geoni tigrosi evfrati)
sulieri WeSmaritebis 4 macne 4 maxarebeli (maTe markozi luka ioane) dedamiwaze
Seqmnili uZvelesi qvis qandakeba _ sfinqsi (xaris taniT adamianis saxiT lomis
brWyalebiTa da arwivis frTebiT) sacxovrisis 4 kedeli da 4 kuTxe da sxv
codviT dacemul adams qarTul mwerlobaSi xSirad axlavs Semdegi epiTetebi
`ucxoqmnuli~ `momwydari~ `dacemuli~ `ganxrwnili~ `SiSveli~ da sxv
saRvTismetyvelo tradiciaSi arsebobs meore adamis uaRresad mniSvnelovani
konceptic meore adami pirveli adamis prototipi da originalia~2 meore adami
qriste-macxovaria romelic agreTve miwieri sxeuliT Seimosa daviT aRmaSenebeli
Tavis gulisSemZvrel sinanulis sagalobelSi mimarTavs RvTismSobels `romelman
1 Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язик и индоевропейцы II 1984 с821
2 Толковая Библия т XI с 444
81
sityuaiexcl ganazrqe poundorciTa da karviTa miwisaiexclTa~ didi mefe kidec gangvimartavs
`amisTcents RmerT-mamakacebr iqmna zeSTa RmerTTaiexcl raiexclTa kacebr uwyodnes vnebani
Cuenni da RmrTeebr ipoundsnides bralTagan romelTa RmrTismSobelad qadagon
qalwuli dedaiexcl~ gza dasaxulia adamianma unda ganvlos gza pirveli adamidan meore
adamamde man unda daibrunos RvTaebrivi saxe Tavis TavSi unda Svas axali adamiani
gza ki Tavganwirul siyvarulze gadis adamisgan warmoSobili qarTuli sityva
`adamiani~swored amas Segvaxsenebslowast 1
mesmasa (galobaiexcl d)
arsen iyalToelis Targmani am galobisa Sedgeba 27 troparisgan daerTvis
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ eqvTime aTonelis Targmani ki 39 tropars
Seicavs giorgi aTonelisa _ 38-s am Targmanebsac samebisani~ da RmrTismSoblisani~
asrulebs
I tropari teqsti Sinaarsobrivad zustadaa gadmoRebuli samive mTargmnelis
mier oRond eqvTime aTonels originalis Tema gaSlili aqvs ara erT aramed or
troparSi eqvTimes Targmani lakoniuria dawnexilia gaurbis mravalsityvaobas
ase magaliTad originalSia αλλ ἔχεις ώς Κύριος πάντων τήν ἐξουσίαν άφίεναι άμαρτήματα (`aramed Sen kacTmoyuareo viTarca ufalsa yovelTasa gaqus poundelmwifebaiexcl codvaTa
motevebad~ arsen iyalToeli) eqvTime aToneli cdilobs SekumSos fraza `aramed
Sen ufalo mowyale xar Sendave moqceuli Semiwynare~ giorgi aTonelis Targmani
TiTqmis identuria originalis gadmoRebulia teqstis yvela niuansi etyoba es
Targmani gaTvaliswinebuli aqvs arsen iyalToelsac
II tropari eqvTime aToneli am troparis Temasac afarToebs saTqmels or
troparSi gaSlis Tumca gadasxvaferebuli ufro swored gafermkrTalebulia
originalis brwyinvale xati `sizmrebr da yvavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT~ (zedmiwevniTi Targmani arsen iyalToelisa) giorgi aTonels
ki ar gamorCenia aRniSnuli mxatruli saxe `rameTu msgavsad yuavilTa da sizmarTa
warvlen [Jamni]~
III tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa mcireodeni gadaxveva SeiZleba
davinaxoT gamonaTqvamebSi `maTi (igulisxmeba codvaTa _ l g) Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa~ berZnulSia ταύτας επ ὄψεσι προσάγαγε (`winaSe TualTa SenTa daadgine~
представ их пред очи (твои) (III) eqvTime aTonels masTan erTad giorgi aTonelsac
gverdi auvliaT am frazisTvis Tumca codvaTagan cremliT ganwmendaze samive
qarTul TargmanSia mowodeba giorgi aToneli ki tropars daskvniT damagvirginebel
Segonebas waamatebs `viTar-igi gaswaveben Sen werilni~ (III)
IV-V troparebi gamoirCeva simZafriT siwrfeliT gulaxdilobiT arseni
lowast `adamiani~ adamisgan nawarmoebi es sityva sulieri arsebis aRsaniSnavad ar gvxvdeba damwerlobis mqone arc
erTi xalxis enaze rac daadastura msoflioSi aRiarebulma Cvenma Tanamedrove enaTmecnierma poliglotma akad
Tamaz gamyreliZem sajaro gamosvlaSi baqar gigineiSvilis `qarTuli enis istoriul-etimologiuri leqsikonis~
prezentaciaze romelic gaimarTa saqarTvelos mecnierebaTa akademiaSi 2016 w 19 seqtembers
82
Targmnisas maqsimalur sizustes aRwevs eqvTime kvlav lakoniuria da gamomsaxveli
giorgi mihyveba eqvTimes magram gverds ar uvlis originaliseul niuansebsac
movitan nimuSebs samive qarTuli Targmanidan
eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli
ganifrTxve Sen sulo
da moipoundsenen saqmeni Senni
da nakaduli cremlTaiexcl moige
da aRuvaren qristesa bralni
Senni
raiexclTa hpovo Sendobaiexcl
(V tropari)
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Senni
da guliTad gulispoundma-yven
da aRuaren
RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni
cremliTa mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde
viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
(III tropari)
ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni
giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa
da cuarni cremlTani
damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni
mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi
(III tropari)
V tropari sainteresoa imiTac rom berZnul teqstSi Sesabamisad arsenis
TargmanSic kvlav Semodis sindisis cneba (`davisaje me sawyalobeli TcentT scentndisisagan
romlisa ara raiexcl umkueTeles ars~) eqvTime da giorgi aTonelebi rogorc zemoT
aRvniSneT sindisis cnebas kvlav alternatiuli cnebebiT cvlian `daSjil var me
mwared Cemisa mamxilebelisagan romel ars gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel
ars~ (eqvTime aToneli) `daSjil var me da qenjnil Cemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobelo romeli ars gonebaiexcl mamxilebeli
Semiwyale dafarulTa mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni~ (giorgi aToneli)
VI tropari andria kriteli kidev erTxel ubrundeba iakobis kibis ipodigmur
saxes ganmartavs mas da ganaxlebisken mouwodebs suls arsen iyalToelis Targmani
SesabamisobaSia berZnul teqstTan eqvTime aToneli troparis Sinaarss kvlav or
troparSi gaSlis da gonebis karnaxiT Sematebuli niuansebiT aZlierebs teqstis
gamomsaxvelobiT Zalas giorgi aTonelic or troparad ayalibebs Temas da eqvTimes
msgavsad warmoaCens bibliuri ipodigmuri saxeebis Sinaarss saqmisa da xedvis (anu
praqsisisa da Teoriis) mniSvnelobas RmrTis Semecnebis gzaze ris Sesaxebac zemoT
vimsjeleT
VII - VIII troparebSi grZeldeba didi patriarqis iakobis Tema misi ori meuRlis
_ liasa da raqilis mdash saxeTa simboluri Sinaarsis warmoCena arsen iyalToeli
gvTavazobs lamis identur Targmans eqvTime aToneli gverds uvlis am troparebs
giorgi aToneli ki Targmnis sakmao sizustiT
eqvTime aToneli iakobis Temas moaqcevs erT troparSi da daasrulebs
mRviZarebisken mowodebiT `mRcentZare iqmen Sen sulo viTarca didi iakob raiexclTa moigo
83
saqme xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis mier
(IX tropari) giorgi aToneli TiTqmis sityvasityviT imeorebs eqvTime aTonelis
gansjas mxolod daskvniT taeps daumatebs `da mogeces zeciT didi wyalobaiexcl~ (VII
tropari)
IX tropari arsen iyalToeli am troparSi suls mRviZarebisken (asea berZnulSic)
mouwodebs da dednis identuri SinaarsiT datvirTul teqsts gvTvazobs
eqvTime aTonelis Targmani aRniSnuli troparisa interpretaciulia originalis
Sinaarsze dayrdnobiT wamoswevs gonebiT RmrTis wvdomis Temas sicxadisTvis
ixsenebs mose winaswarmetyvelis saxels rac ar Cans dedanSi teqsts daasrulebs
sityvebiT `da miiwio nislsa mas uxilavTa xilvisasa da scxovnde~ (X tropari) arsen
iyalToels ki igive saTqmeli dednis identuri sityvebiT aqvs gadmocemuli `da
esreT gamoCnde gonebad mxilvelad RmrTisa da nislsa saRmrToTa xedvaTasa Sexcentde
da iqmne didvaWar vinme~ (IX tropari)
giorgi aTonels es tropari ara aqvs gadmoRebuli
XXIXII troparebi bibliuri ipodigmuri saxelebiTaa datvirTuli eqvTime
aTonels gverdi auvlia maTTvis giorgi aTonelsa da arsen iyalToels ki maRali
ostatobiT dauZleviaT maT winaSe mdgari amocana
giorgi aToneli arsen iyalToeli
Τοῦς δώδεκα πατριάρχας ό μέγας έν πατριάρχαις παιδοποιήσας μυστικῶς ἐστήριξέ σοι κλὶμακα πρακτιχῆς ψυχή μου άναβάσεω τοῦς παῖδας ώς βάθρα τα βάσειζώς άναβάσεις πανσόφως ῦποθέμενος
(X tropari)
aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen
sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe
saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT
raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier
ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
(X tropari)
saRmrToman mamaTmTavarman
Svil-isxna raiexcl aTormetni
mamaTmTavarni
saidumloiexcl kibe aRgimarTa
Sen
[saqmis] aRslvisaiexcl
sulo Cemo da Svilni _
safuZvlad da kibe _
aRsavalad
yovladsibrZniT wina-giyvna
(X tropari)
mniSvnelovania rom arsen iyalToels aqac Semoaqvs axali terminebi `samScentnveli~
da `suli~ gansxvavebiT giorgi aTonelisagan romlisTvisac sulic da samScentnvelic
aRiniSneba terminiT `suli~ eqvTime aTonels aRniSnuli tropari ar uTargmnia
fiqsirebuli procesic Sesatyvisia im epoqisa romelSic iqmneboda es teqstebi
XI tropari zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili arsen iyalToels giorgi
aToneli ufro Tavisuflad epyroba teqsts ara aqvs gadmotanili sityva
`moZagebuli~ agreTve ar gadmouRia troparis daskvniTi taepi καὶ γνώσει διό νυν
84
μετανόησον (`amisTcents Seinane~)
XII tropari arsen iyalToelsac da giorgi aTonelsac troparis dedaazri
gadmotanili aqvT oRond mcireodeni cvlilebebiT magaliTad berZnul teqstSi
naTqvamia rom esavs edomi ewoda saxelad `dedakacTmoyuarebisTcents~ giorgi aToneli
ki `dedakacmoyureobas~ Seunacvlebs codvismoyvareobas arsen iyalToeli _
`gardareul bilwebas~ giorgi aTonelis mier Targmnil tropars dednisgan
ganasxvavebs mis mier Sematebuli didaqtikuri Segonebac `ixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa SenTa saxelica bilwi daimkcentdro Sen~
XIII tropari sayuradReboa rom eqvTime aToneli `didi kanonis~ vrceli
teqstidan gverds uvlis uaryofiTi sakicxveli znis adamianTa magaliTebs maRali
zneobis adamianTa saxe-magaliTebs ki moixmobs aseTia tropari romelic marTali
iobis Temas aSuqebs eqvTime aTonels is gadmouTargmnia oRond mWidro yalibSi
mouqcevia `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl yen sulo Cemo rad ar hbaZav moTminebasa
missa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis teqsts da mis mierve SemuSavebuli kompoziciuri
kadansiT amTavrebs tropars `iZlevi mwared mterTa mier simedgriTa SeniTa~ arsen
iyalToelis Targmani unda iTqvas rom identuria originalisa
XIV tropari giorgi aToneli da arsen iyalToeli cdiloben Targmnisas daicvan
sizuste da kidec aRweven mizans TargmanTa urTierTSejerebisas yuradReba miiqcia
troparis dasawyisma giorgi aToneli logikurad agebs frazas `pirvel saydarTa
mjdomare SiSueli skoreTa zeda mkcentdr iqmna~ arsen iyalTeli ki (teqstis sizustis
dacvis mizniT) TiTqos arRvevs am logikas `pirvel saydarTa mjdomare SiSueli
skoreTa zeda mjdomare iyo~ aqve arsen iyalToeli amkvidrebs brwyinvale epiTets
_ `saxelmaRali~ giorgi aTonels mis nacvlad aqvs `saCino~
XV-XVI troparebSi grZeldeba marTali iobis Tema giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelis TargmanebSi is organuladaa dakavSirebuli wina troparebTan da es
troparebi (XV-XVI) mosdeven maT e loviaginis gamocemebSi ki isini gadatanilia XXII-
XXIII troparebad
arsen iyalToelis Targmani gamoirCeva sizustiT giorgi aTonelic erTgulia
dednisa eqvTime aToneli lakoniurad ayalibebs kiTxvas `ukueTu iobi marTali iyo
ufroiexcls yovelTa da ver ganera gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo viTar
ganere bralTagan~
aq eqvTime aToneli CaurTavs or tropars ganmsWvaluls mwvave sinanuliT giorgi
aToneli gverds ar auvlis am lirikul CanarTs saTqmels moaqcevs ukve SerCeul
ritmul CarCoSi da brwyinvale striqonebs qmnis (ix XVII-XVIII troparebi)
XVII tropari arsen iyalToeli lamis sityvasityviT mihyveba berZnul teqsts
eqvTime aToneli ki Tavisufal Targmans gvTavazobs aseve iqceva giorgi aToneli
romelic iziarebs eqvTime aTonelis saxismetyvelebas da cotas kidec ganavrcobs mas
85
eqvTime aToneli giorgi aToneli
masxure me qriste
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiT SeniTa tkbilo
ganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar
(XV tropari)
masxure me qriste RmerTo
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiTa SeniTa
ganmbane tkbilo
da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
rameTu yovelive Zal-gic mpoundsnelo
da sikudili codvilTaiexcl araiexcl gnebavs
(XIX tropari)
XVIII troparSi qristes jvarcmis arsia warmoCenili arsen iyalToeli
virtuozulad Targmnis tropars semantikuri niuansebiT meti sinaTle Seaqvs
strofis saxismetyvelebaSi eqvTime aToneli aSkarad interpretaciuli Targmanis
meTods irCevs lakoniuri da sada frazeologiiT gamoxatavs saTqmels giorgi
aToneli mihyveba eqvTime aTonels oRond damatebiT Semoaqvs dedniseuli Zalzed
mniSvnelovani pasaJebi sayuradReboa rom eqvTime aToneli masTan erTad giorgi
aTonelic Temis amosawuravad umateben kidev erT tropars da dedniseul (agreTve
arsen iyalToelis identuri Targmanis) Sinaarss daagvirgvineben
es troparia `suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo juarsa zeda raiexcl
damsWualuli-yav cxorebisaTcents Cuenisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa~ (eqvTime
aToneli XVII tropari)
`suli Seni yovladwmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo raJams igi juarsa zeda
damsWualul-yav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa Senisa didebaiexcl
mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa~ (giorgi aToneli XXI tropari)
XIX XX XXI troparebi kvlav qristes jvarcmis Temas eZRvneba ganmartebulia
jvarcmis hermenevtikuli arsi misi mniSvneloba kacobriobisaTvis yoveli
adamianisTvis arsen iyalToeli sizustes icavs axerxebs gadmoitanos yoveli
niuansi teqstisa oRond Targmnis miseuli stili Sors aris kalkirebisagan eqvTime
aTonels SeiZleba iTqvas subieqturi muxti Seaqvs TargmanSi giorgi aToneli
dedans uerTgulebs magram Taviseburad gadmogvcems saTqmels Sesadareblad
movitan arsen iyalToelisa da eqvTime aTonelis mier gadmoqarTulebul troparebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli
macxovarebaiexcl qmna Soris
queyanisa Semoqmedman raiexclTa macxovnnes da
nefsiT juarsa damokidebiTa
pirvel dapoundSuli edemi ganaRo
da mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa warmarTTa
cxovnebulTa Tayuanis-sces
(XIX tropari)
hqmen cxorebaiexcl qriste
Soris queyanisa juarsa zeda raiexcl
ahmaRldi Sen da dapoundSuli igi
samoTxe ganmiRe me
gevedrebi Semiyvane mas Sina
(XVIII tropari)
86
XXI tropari axali aRTqmis umniSvnelovanes Temas wamowevs macxovris gverdidan
wyvilad gadmomdinare wyaroni xom sjulisa da madlis Zveli da axali aRTqmis
universaluri saxeebia
arsen iyalToelis Targmani kvlav zedmiwevniTi sizustiT gamoirCeva eqvTime
aToneli mis kvalobaze giorgi aTonelic Temas or troparSi gaSlian da amowuraven
saTqmels
XXII tropari Rrma dramatizmiTaa datvirTuli adamianis umZimesi xvedria
asaxuli arsen iyalToels zedmiwevniTi sazustiT gadmoaqvs saTqmeli `pounduebul var
me sasZloiexclsagan da daklebul qorwilisagan da serobisa lampari daSrta viTarca
uzeToiexcl da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa da serobaiexcl aRkrba xolo me poundeliT da
ferpoundiT Sekruli gare-ganmagdes~
eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi aTonelic kvlav or troparSi gaSlian
Temas da gulSiCamwvdom ubrwyinvales striqonebs gvTavazoben (ix eqvTime aTonelis
XXII XXIII da giorgi aTonelis XXVI-XXVII troparebi)
XXIII-XXVII troparebi mwvave sinanulis vedrebis Sewyalebis madlis
gamoTxovis intonaciiTa warmoTqmuli SeiZleba iTqvas rom samive mTargmneli
`brZnadmetyvelebs~ maTi gansakuTrebiT eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis
CarTvebi saRvTismetyvelo poeziis Sedevrebad warmoaCenen qarTvel mTargmnelTa
RaRadiss
eqvTime aToneli Tavis mxriv ramdenime savedrebel tropars Sehmatebs originals
maT ra Tqma unda gverds ver auvlis giorgi aToneli da sagalobelSi TiTqos
aRibeWdeba yoveli kacis gansacdeli tkivili sevda
galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ arsen iyalToels
zustad gadmoaqvs originalis troparebi eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi
ki garkveulwilad Tavisufalia cxadia ontologiuri terminologia yvelgan
tradiciulia da efuZneba saRvTismetyvelo swavlebas
RamiTgansa (galobaiexcl e)
galoba agebulia bibliur ipodigmur-paradigmul saxeTa interpretaciebze
Seicavs 20 tropars berZnul versiebSi axlavs Rirsi mariam megviptelisadmi
miZRvnili 2 tropari galoba sruldeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
qarTul TargmanTa Sejerebisas erTmaneTTan da berZnul versiebTan zogadad
aseTi suraTi ikveTeba arsen iyalToeli erTgulad mihyveba teqsts eqvTime
Tavisuflebas iCens teqstSi Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi vTqvaT dedanSi mose
winaswarmetyvelis saxe Tu 5 troparSia gaSlili eqvTimesTan 1 tropari eTmoba
eqvTime aToneli gverds uvlis rubenis aaronis samaritelis saxeebs samagierod
Semoaqvs 7 tropari romelTa gamomsaxvelobTi Zala uzadoa giorgi aTonelis
87
mizania ar gamotovos dednis arc erTi tropari da kidec aRwevs mizans amasTanave
igi ar Raltobs arCeul gzas gadmoaqvs eqvTime aTonelis mier Sematebuli yoveli
tropari magram ara ucvlelad aramed erTgvari niuansebiT rac kidev ufro meti
zemoqmedebis Zalas aniWebs sagalobels
mivyveT teqsts
I tropari arsen iyalToelis Targmani adekvaturobiT xasiaTdeba eqvTime
aTonelsac srulad gadmoaqvs teqstis mxatvruli Sinaarsi romelic Zalian sada
naTeli STambeWdavi ubraloebiTaa gadmocemuli giorgi aTonelisTvis rogorc
yovelTvis amosavalia dedani romelsac Seuzavebs eqvTimeseul Strixebs Sehmatebs
sakuTar niuansebsac
metic SeiZleba iTqvas giorgi aToneli TiTqos arsen iyalToelze meti sizustiTac
ki misdevs teqsts am konkretul SemTxvevaSi
magaliTad originalSia `Zed dRisad gamomaCine macxovar me~ (ἀλλ ὡς ήμέρας ὑιὸν Σωτήρ ἀνἀδειξόν με) eqvTime aToneli da arsen iyalToeli dRes~ (savsebiT logikurad)
Seunacvleben _ `naTels~ giorgi aTonels ki Tavis TargmanSi orive nominacia aqvs
`qriste meufeo Zed naTlisad da dRisa gamomaCine~
II tropari romelic bibliuri rubenis Temas exeba eqvTime aTonels gamoutovebia
arsen iyalToelsa da giorgi aTonels gadmouRiaT oRond giorgis Targmani
interpretaciulia teqstisTvis Seumatebia saTanado ganmarteba `viTarca man
(igulisxmeba rubeni) Seagina sareceli mamisa Tcentsisaiexcl egreTve meca poundorcTa bilwebiTa
Sevagine siwmide sulisa Cemisaiexcl~
III IV V VI troparebSi gaSlilia bibliuri iosebis Tema qarTveli mTargmnelebi
dednisadmi erTgulebiT gamoirCevian oRond giorgi aToneli afarToebs teqsts
arsen iylToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
da viTarca ioseb ZmaTa
meca ganvyide
nayofi siwmidisa
da ubiwoebisaiexcl
(III tropari)
da viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces
egcentptes egreTve me
ganvec eSmakTa siwmide Cemi
(II tropari)
da viTarca ioseb ZmaTa
ganyides
egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemi
da qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa
momec sinanuli
da macxovne me
(II tropari)
VI tropari romlisTvisac eqvTime aTonels gverdi auvlia savaraudod misi
rTuli saxismetyvelebis gamo arsen iyalToelis TargmanSic bundovani Cans giorgi
aToneli ki odnav asxvaferebs teqsts da azri mkafio xdeba
Εἰ καὶ λάκκῳ ῷκησέ ποτε Ιωσὴφ Δέσποτα κύριε ἀλλ εί τύπον τῆς ταφῆς καὶ τῆς ἐγέρσεώς σοῦ ʼεγὼ
88
δὲ τί σοί ποτε τοιοῦτον προσενέγκω (VI tropari)
sicxadisTvis warmovadgen aRniSnuli troparis Targmans
`odesme ioseb mRvimesa daemkvidra meufeo ufalo viTar winasaxesa Sina saflavad
dadebisa Senisa da aRdgomisa xolo me msgavssa amisa Sen rasa Semogwirav~ (gv
koplataZis Targmani)
bdquoИосиф был некогда во рве Владыка Господи но в образ твоего погребения и воскресения а я что подобное когда-либо тебя представлюbdquo (e loviaginis Targmani)
`daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo xolo me
ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (arsen iyalToelis Targmani)
`ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisa Senisa STaigdo mpoundsnelo xolo me
sawyalobeli ese mwcentresa Sina bilwTa saqmeTasa STavvardi medgrobiT poundeli aRmipyar~
(giorgi aTonelis Targmani)
VII-XIII troparebi mose winaswarmetyvelis Temaze agebuli Rrma saxismetyvelebiTi
SinaarsiT izidavs mkiTxvels (msmenels) arsen iyalToelsa da giorgi aTonels lamis
maqsimaluri sizustiT gadmoaqvT teqsti eqvTime aToneli ki erT troparSi moaqcevs
mose winaswarmetyvelis Temas
arsen iyalToeli ityvis `kidobani mosesi gesma sulo Cemo viTar mi-mo-aqunda
mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina iSuebda da ganera brZanebasa~ eqvTime
aTonels troparis dedaazri gadmocemuli aqvs `viTarca didi mose kidobans mas
Sina ganera mZcentnvaresa faraoiexcls brZanebasa egreTve Sen yen sulo saTnoebaTa kidobnad
Seved~
Tamamad SeiZleba iTqvas `saTnoebaTa kidobani~ brwyinvale mxatvruli saxea
tevadi metaforaa romelic berZnulSi ar aris da Seuqmnia eqvTime aTonels mas ver
Selevia giorgi aToneli da mis mier zedmiweviT Targmnili tropari daugvirginebia
aRniSnuli metaforiT `da Senda saTnoebaTa kidobnad Seved~
VIII tropari am troparis berZnuli teqsti Znelad misawvdomi da gasaazrebelia
swored amitom giorgi aTonels alternatiuli gza aurCevia da interpretaciuli
Targmani SemouTavazebia `moswycentden msgavsad aRmqumelTa codvismoyuareni
gulisTqumani sulo Cemo da acxovne saxed wulTa ubiwoiexcl siwmide msgavsad mosessa
da vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa sibrZnisaiexclTa~ (IX tropari)
eqvTime aTonels rogorc zemoT aRvniSne 5 tropari (IX-XIII) sadac mose
winaswarmtyvelis Temaa gaSlili ar uTargmnia
IX tropari arsen iyalToels Targmnisas odnav SeukumSavs es tropari
gamotovebulia `megvipteli~ Tumca `megcentpteli goneba~ ufro mniSvnelovani
Sinaarsobrivi erTeuli gadmotanili aqvs kalkirebuli Targmanisken ixreba fraza
`da viTar daemkcentdro vnebaTa udabnosa sinanulisa mier~ (καὶ πῶς οίκήσεις λέγε τὴν ἔρημον τῶν παθῶν διὰ τῆς μετανοίας (IX tropari)
giorgi aTonelTanac saubaria ara megviptelsa da megviptur gonebaze aramed
kontamirebuli formiT gmoxatul fenomenze _ `megvipteli igi gonebisaiexcl~ (VIII
89
tropari) amave troparSi wamoWrili SekiTxvac ufro gasagebia `da viTar mkcentdr iqmna
sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da scxovnde~
X tropari arsen iyalToeli zedmiwevniT Targmans gvTavazobs giorgi aTonelic
erTgulia teqstisa oRond tropars kvantitatiuri ganvrcobiT gvawvdis Tu arsen
iyalToeli ityvis udabnoiexcl daimkcentdra didman mose emsgavse sulo Cemo qcevasa missa
raiexclTa mayulovansaca Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ giorgi aToneli
teqstis semantikidan gamomdinare brZanebs `moved sulo da ebaZve moses udabnoTa
Sina qcevasa raiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisa ixilo da gezraxos Sen
uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier~ (X tropari)
XI tropari umciresi teqstobrivi gadaxrebiT arsen iyalToelica da giorgi
aTonelic Sinaarsobrivad Tu saxeobrivad aRniSnul tropars adekvaturad
Targmnian
XII tropari arsen iyalToels zustad gdamoaqvs tropari giorgic erTgulia
dednisa oRond is semantikuri niuansebiT afarToebs mas arseni berZnulis
Sesatyvisad Targmnis `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo
RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ giorgi aToneli ki Semdegnairad Camoayalibebs
saTqmels `sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa cecxliTa da cxorebiTa
SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes igini~ (XII tropari)
XIII tropari Tavisufali Targmanis nimuSad SegviZlia miviCnioT dasawyisi giorgi
aTonelis mier gadmoRebuli troparisa dedanSia Ως βαρύς τὴν γνώμην Φαραῶ τῷ πικρῷ γέγονα (XIII tropari) `ulmobelobiTa uwyalo viqmen viTarca farao~ (gv koplataZis
Targmani) bdquoПо жестокости я стал как жестокий нравом фараонraquo (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis TargmaniT `faraoiexclsebr davmZimdi gonebiTa~ (XIII tropari)
giorgi aTonelTan ki naTqvamia `viTarca mZime zuavi faraoiexcls moxarke viqmen~
XIV tropari am troparidan mokidebuli dasasrulamde dominirebs sinanulis
Tema godebis motivi da bunebrivia eqvTime aToneli kvlav CaerTveba SemoqmedebiT
procesSi da ara mxolod dedniseul troparebs gadmoTargmnis aramed `TcentsiT
guliT~ kidev 8 tropars daurTavs orginals giorgi aToneli bunebrivia srulad
Seitans Tavis TargmanSi eqvTime aTonelis naRvaws oRond ara ucvlelad ucvlelia
mxatvruli qsovili esTetikuri Sinaarsi magram albaT ritmuli CarCos ZlispirTan
Sesabamisobis dasacavad teqsts Sehmatebs savedrebel sityvebs romelTac msWvalavs
Rrma subieqturi gancda
gamovyof mTargmnelobiTi xelovnebis ramdenime sayuradRebo magaliTs
arsen iyalToels vnebaTa materialur xorciel fenomenTa aRsaniSnavad (ara
mxolod amjerad mdash l g) gamoyenebuli aqvs termini _ `nivTi~ `nivTad Seyofil
var gonebiTa ganmwmide meufeo sabaneliTa cremliTa CemTaiexclTa~ `gevedrebi nivTi
poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ganaspetake~ da sxv
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanebSi ki gvaqvs `vnebaTa mwcentiresa
Sina danTqmuli gonebaiexcl~
90
arsen iyalToelTan kvlav naTqvamia `ganfrdilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina~
eqvTime da giorgi aTonelebTan aris alternatiuli gamonaTqvami `vhpoeb codvaTa
CemTa ufroiexcls qcentSisa zRcentsaiexcl~
arsen iyalToels dednis taepebi adekvaturad gadmouRia `rameTu TcentT bunebiT
wmidaiexcl mxoloiexcl xar da aravin ars yovlad sxuaiexcl ucxo codvisagan~ (XVI tropari)
eqvTime aToneli lakoniuria `mxoloo yovladwmidao da wyaroo mowyalebisao~
giorgi aToneli kidev ufro lakoniurad ityvis `ufskrulo saxierebisao~
arsen iyalToelTan gvxvdeba ufskruli usazRvro wyalobisaiexcl giorgi aTonelTan
`jurRmuli wyalobaTaiexcl~
arsenTan gvaqvs `gulisa Tualni~ giorgisTan mdash `Tualni gonebisa~
arsenTan mdash `sacnaurni naTeli~ giorgisTan mdash `naTeli ege Sina saukuneTaiexcl~
SeiZleba iTqvas rom qarTveli mTargmnelebi erTmaneTs tols ar udeben teqstis
wvdomasa da mxatvrul gaazrebaSi
RaRadyavsa (galobaiexcl v)
VI galobaSi sinanulis motivi kidev ufro mZafr xasiaTs iRebs galoba originalSi
16 troparisgan Sedgeba daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari
romelTac bunebrivia ver vxvdebiT qarTul TargmanebSi radgan es troparebi
Semdegi drois danamatia galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
dednisadmi erTgulebiT xasiaTdeba arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis
Targmanebi eqvTime aToneli ki `sakuTar RaRadyavsas~ gvTavazobs
aRniSnuli teqstic STagonebulia originaliT da mas giorgi aToneli ar tovebs
uyuradRebod Semoaqvs Tavis sagalobelSi mcireodeni cvlilebebiT gveZleva
SesaZlebloba Tvali mivadevnoT qarTul TargmanTa Sesabamisobas berZnul teqstTan
da amasTanave davakvirdeT roca giorgi aToneli Tavisufalia eqvTime aTonelis
mier Targmnili teqstisagan mis Targmans es raimesaxis gansxvavebas xom ar sZens da
kidev roca arsen iyalToelis TargmanSi SevniSnavT wina TargmanebTan siaxloves
SeiZleba gaimijnos vis gavlenas ganicdis arsen iyalToeli da saerTod gancdis ki
wina mTargmenlebis gavlenas
I tropari arsen iyalToeli statikuri Targmanis klasikur nimuSs gvTavazobs
zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts giorgi aTonelic erTgulia dednisa
magram faqizi mxatvruli saxeebis (metaforis Sedarebis epiTetis) da RaRadisis
intonaciis gamZafrebiT axal elfers aniWebs saTqmels movitan magaliTs
91
arsen iyalToeli giorgi aToneli
cremlTa TualTa
CemTasa mpoundsnelo Cemo
da siRrmiT-gamo sulTqumaTa
moswrafed Sevswirav
da vpoundmob esreT guliTa
Segcode RmerTo
milxine me wyalobiT
TualTa CemTa
nakadulni mpoundsnelo da siRrmiT
gulisaiexclT sulTqumani
undoni Seiwiren Sen
viTarca sakumevelni
da ismine poundmaiexcl Cemi
romliTa vRaRadeb RmerTo milxine
da codvaTa CemTa
Sendobaiexcl mommadle
viTarca xar mxoloiexcl mravalmowyale
II tropari orive mTargmneli mihyveba teqsts giorgi aToneli `guliT TcentsiT~
Caumatebs mimarTvas Tavisi sulisadmi odnav gadaasxvaferebs dasasruls giorgi
aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze ar igrZnoba piriqiT Tu giorgi
aTonelTan aris gardasderk~ arsen iyalToelTan mdash ganudeq~ (berZnulSi εξενέυσας)
giorgi aTonelTan aris mTxrebeli~ arsen iyalToelTan mdash danaxeTqi~ (χάσμα τῆς γῆς) giorgi aTonelTan aris `Seiyos~ arsen iyalToelTan mdash `dagfaros~
III tropari originals giorgi aTonelica da arsen iyalToelic erTgulad
mihyvebian oRond giorgi aToneli teqstis semantikidan gamomdinare mas axal
mxatvrul saxes Sehmatebsarsen iyalToeli giorgi aToneli
xolo Sen qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxorebaiexcl frTovan qmnilman saqmiT da xedviT da gonebiT
viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs eqmen efrems yen sulo uwesod slviTa aramed viTarca raiexcl qurciki ganeri sabrpoundisagan amis soflisa da frTovan iqmen saqmiT da gonebiT da xedvaTa mier da moRuawebaTa zecad aRfrindi
IV tropari arsen iyalToels mcireodeni cvlilebebiT gadmouRia andria kriteli arsen iyalToeli
Η χεὶρ ήμᾶς Μωσέως πιστὠσηται ψυχὴ πῶς δὐναται Θεός λεπρωθέντα βίον λευκάναι καὶ καθάραι καὶ μὴ ἀπογνῶς σεαυτὴν κἄν ὲλεπρῶθης
moses poundelman
garwmunen sulo viTar
Zal-uc RmerTsa keTrovnisa
cxorebisa kulad
ganwmedad da Semkobad
da nu udeb xar
daRaTu ganhkeTrovndi
92
giorgi aTonelis Targmani kvlav emociuri wiaRsvlebiTaa gamdidrebuli da
gafarToebuli giorgi aTonelis TargmanTan Sepirispirebisas iqmneba STabeWdileba
rom arsenze garkveul gavlenas unda axdendes giorgis Targmani
V tropari arsen iyalToels zustad aqvs Targmnili oRond dedniseuli warsuli
dro momavali droiT Seucvlia giorgi aTonels ki es tropari ar gadmouRia rac
iSviaTi gamonaklisia misi mTargmnelobiTi praqtikisaTvis yovel SemTxvevaSi `didi
kanonis~ gadmoqarTulebaSi msgavsi magaliTebi TiTqmis ar gvxvdeba
IX tropari arsen iyalToelis Targmani identuria giorgi aTonelisa ki mdash
interpretaciuli dinamikuri maTi es Taviseburebani TvalsaCino xdeba TargmanTa
Sepirispirebisas
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneliὨς ἔπληξε Μωσῆς ὁ θεράπων
σοῦ ράβδῳ τὴν πέτραν τυπικῶς τὴν ζωοποιόν σου πλευρὰν προδιετύπου ὲξ ἦς πάντες πόμα ζωῆς Σωτὴρ αντλοῦμεν
(IX tropari)
odes mose
msaxurman Senman kuerTxi
sca kldesa cxovelsmyofeli
wmidaiexcl guerdi Seni gamosaxa
winaswar
romlisgan vsuamT
qriste uxrwnelebasa
(IV tropari)
sca raiexcl kldesa
monaman Senman mose
kuerTxiTa cxovelsmyofeli
guerdi Seni gamosaxa
vinaiexcl igi macxovar
cxorebisa sasumelsa
aRmovivsebiT da ukudav
viqmnebiT
meca gevedrebi
ganmbane mis mier
nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
(V tropari)
VII-VIII-IX-X-XI troparebic amave principiTaa gadmoRebuli arsen iyalToelisa da
giorgi aTonelis mier pirveli cdilobs daicvas sizuste meore sizustis dacvasTan
erTad TargmanSi Semoitans originalis qveteqstSi nagulisxmev niuansebs rac teqsts
emociuri zemoqmedebis Zalas matebs
XII tropari arsen iyalToels ratomRac gamoutovebia bibliur tradiciaze
dafuZnebuli saxe-simbolo mdash `mpoundecisa~ _ `mipoundsen mpoundecisagan~ _ τοῦ θηρός με ῥῦσαι giorgi aToneli ki am simboloze dayrdnobiT mxatvrulad dasrulebul brwyinvle
tropars gvTavazobs
yen saxier
viTarca acxovne
poundma-yo raiexcl
Sendamo petre
meca macxovne da mipoundsen
codvili mpoundecisagan
93
sulTa momsrvelisa mZcentnvarisa
da aRmomiyvane
ufskruliT codvaTaiexclT
ganrTxmiTa marjuenisa SenisaiexclTa
(XII tropari)
giorgi aToneli am tropariT amTavrebs galobas arsen iyalToelTan
dedniseuli kidev erTi troparia Targmnili da galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ romlebic identurni arian dednis analogiuri troparebisa
andria kritelis `didi knonis~ VI galoba mTavrdeba kondakiT romelic erTi
troparisagan Sedgeba arsen iylToelTan is ori troparisganaa Sedgenili arsenis
Targmans kondakTan erTad axlavs agreTve ibako romelic iTqmis `momipoundsenesa
zeda~ da TviT `momipoundsene~lowast1
rac Seexeba `momipoundsenes~ romelic bibliuri ipodigmuri saxeebiTaa datvirTuli
arsen iyalToelis TargmanSi 13 tropars Secavs (`samebisanisa~ da RmrTismSoblisanis~
CaTvliT) giorgi aTonelis `momipoundsenesa~ ki Sedgeba 10 troparisaganlowastlowast2
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSne sakuTar `RaRadyavsas~ qmnis giorgi
aToneli mis perifrazirebul variants gvTavazobs zogjer ori tropari eqvTimesi
erT troparad gadmoaqvs magaliTad eqvTimes V da VI troparTa Sinaarsi giorgis erT
VII troparSi aqvs moqceuli eqvTime Tu axsenebs wigns~ gansazRvrebis gareSe (`wignni
ganexumian~ VII tropari) giorgi ganmartavs _ wignni matianeTani~ (V tropari) da aS
galoba VII
galobaiexcl z (kurTxeul arsa)
galobis Zlispiri romelic amozrdilia babilonel yrmaTa galobidan erTgvar
kamertonad qceula mTeli galobisTvis galoba Sedgeba 20 troparisagan dedanSi
daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari agreTve `samebisani~ da
`RmrTismSoblisani~
avtori godebs Cadenil codvaTa gamo da mxurvale vedrebiT mimarTavs ufals
Seiwyalos igi
mTeli galoba kvlav gajerebulia bibliuri ipodigmur-paradigmuli saxeebiT
yovel troparSi bibliuri codvis gaxsenebiT monanuli adamiani gansjis Tavs da
lowast `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi `momipoundsenesa~ ar aris Setanili
lowastlowast 10 troparis manZilze arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis teqstebi mihyvebian erTmaneTs giorgi aTonels
teqstisTvis kidev 3 tropari Seumatebia dausrulebia `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ da teqsti ganuvrcia
kidev 7 tropariT
amis Semdeg giorgi aTonelTan iwyeba vrceli teqsti (12 troparisgan Semdgari) romelic Seesabameba eqvTime
aTonelis `RaRadyavsas~ Targmans Semdgars 12 troparisagan zeddarTuli `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Cemi dakvirvebiT es masala SemoqmedebiTi da mTargmnelobiTi praqtikis dasaxasiaTeblad axals arafers Seicavs
94
emijneba codvebs galobaSi naxsnebia cTomilebani saulisa daviTisa ozanisa
abesalomisa aqitofelisa solomonisa roboamisa manasesi aqabisa da sxv
arsen iyalToels mTlianad da uxarvezod gadmouRia galobis teqsti eqvTime
aToneli mis mierve SerCeul gzas mihyveba pirveli 3 tropari misTvis damaxasiaTebeli
semantikuri meTodiT gadmouRia momdevno 7 tropari gamoutovebia mis gzas
gahyolia giorgi aTonelic rac gasakviria radgan misTvis teqstis `daklebis~
tendencia ar aris damaxasiaTebeli eqvTime aTonels Seutania sxva cvlilebebic
ramdenime troparis Sinaarsi erT troparSi mouqcevia mas misdevs giorgi aTonelic
andria kritelis teqstis gadmoRebis Semdeg eqvTime aToneli agrZelebs
meditacias da 30 troparSi moaqcevs RaRadiss uflisadmi giorgi aToneli
kvaldakval mihyveba wmida mamas
Sevecdebi yuradReba gavamaxvilo qarTvel mTargmnelTa mTargmnelobiTi
praqtikis Taviseburebebze erTmaneTis gverdiT warmovadgen I troparis samive
Targmans
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aToneliΗμάρτηκα ἐπλημέλησα
καί ἠθέτησα τὴν έντολήν σοῦ ὅτι ἐν ἁμαρτίαις προήχθην καί προσέθηκα τοῖς μώλοψι τραύματα ἐμοὶ ἀλλˋ αὐτός με ἐλέησον ώς εῦσπλαγχνος ὁ τῶν πατέρων θεός
vcode da usjulo
viqmen me
da Seuracx-vyven
mcnebani Senni
rameTu codvaTa Sina
viSev da wylulTa
zeda
SevsZinen wylulni
aramed
Sen Semiwyale viTar
mowyaleman
mamaTa CuenTa
RmerTman
vcode macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni
wmidaiexcl yovladsaxiero
garna tkbilo
Semiwyale viTarca
kacTmoyuare xar
da wylulebani CemTa
vnebaTani dahpoundsnen
auracxelni
Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yen saxiero
aramed Sen qriste
Semiwyale viTarca
xar meufe mowyale
da gankurne [sneu]
lebani ese
Cemni auracxelni
arsen iyalToelis Targmani berZnuli teqstis identuria eqvTime mTawmideli
amoklebs teqsts gamoutovebia dedniseuli προήχθην καί ηροσέθηκα τοῖς μῶλοψι πραύματα ἐμοι (`rameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zeda SevsZinen wylulni~)
giorgic eqvTimes msgavsad gverds uvlis aRniSnul pasaJs da eqvTimes msgavsadve
damamTavrebel taepSi CarTavs vedrebas `wylulebani CemTa vnebaTani dapoundsnen
auracxelni~
II troparic arsen iyalToels SeiZleba iTqvas adekvaturad gadmouRia Setanilia
umniSvnelo semantikuri cvlilebebi guli (καρδία) Secvlilia gonebiT~ gulmowyale
(εῦσπλαγχυος) Secvala `kacTmoyuareTi~ rac sruliad dasaSvebia poeturi teqstis
Targmnisas `gulisa~ da `gonebis~ monacvleoba ki saRvTismetyvelo tradiciaSi
95
miRebuli da gamarTlebulia
eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanSi guli (goneba) Canacvlebulia sxva
gamoTqmiT arsen iyalToelTan aris `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb~ eqvTimesTan
da giorgisTan ki `dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb~ rac Sinarsobrivad TiTqos
scildeba teqsts
III tropari romelic mxolod arsen iyalToels aqvs Targmnili sainteresoa
iSviaTi leqsikuri erTeulis SemotaniT `garewaT saqmed mefobaiexcl pova~ (garewaT _
moulodnelad)
sainteresoa agreTve `swrafvis~ `ndomis~ ekvivalentad `krTomis~ moxmoba
(`nusada aRirCine sufevasa qristessa pirutyulni krTomani~)
IV troparis arseniseuli Targmanis damamTavrebeli taepi Tavisufladaa
gadmoRebuli da vfiqrob ramdenadme moklebulicaa sicxades dedanSia ἀλλ αύτη τα βαρύτερα τῶν ἔργων νοσεῖς ταῖς κατὰ γνώμην ὁρμαῖς (loviaginis Targmani bdquoно ты душа моя сама более тяжко нежели сами делами страдаешь произвольными стремлениямиldquo) (gv
koplataZis Targmani `Sen sulo Cemo ama saqmeTa uZcentresTa nebsiT swrafvaTa gamo
itanjebi~) arsen iyalToeli ki gvamcnobs `garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa
gonebisaiexclTa~
V tropari am troparis Targmnisas daculia sizuste Secvlilia mxolod
damamTavrebeli taepebi dedanSia ἀλλ αῦτὴ πονηρότερα είργάσω ψυχή μὴ μεταγνοῦσα Θεῶ (bdquoа ты душа совершив большие грехи не раскаялась пред Богомldquo (e loviaginis Targmani) `xolo
Sen sulo uZvires saqmeTa moqmedman winaSe RmrTisa ara Seinane~ (gv koplataZis
Targmani) arsen iyalToelis Targmani ki Tavisufalia `aramed Sen uZcentres mcodvelo
sulo mas hbaZevd moqceviTa~
VI tropariΔαβίδ ποτε ἀνεστήλωσε συγγραψάμενος ώς ἐν είκονι
ὔμνονganaqiqa odesme daviT
viTarca Zeglsa zeda warweriTa galobasa
Sina
vfiqrob am troparSi miniSnebaa daviT winaswarmetyvelis XV fsalmunze da mis
zedwarweraze _ Zegliswera romelic miuTiTebs imaze rom am fsalmunis Sinaarsi
Tavisi RirebulebiTa da mniSvnelobiT imsaxurebs amotvifras (daweras) Zeglze
(svetze) raTa yvelasTvis misawvdomi gaxdes da rac mTavaria Semdom TaobaTaTvisac
samaxsovro iyos
e loviaginis (agreTve gv koplataZis) TargmanSi sxvagvari interpretaciaa bdquoДавид некогда живописуя как бы на картине начертал песнь в которой обличает совершенное им деяние взывая помилуй меня ибо согрешил я пред тобою единым Богом всех сам очисти меняldquo (Пс 501)
`odesme daviT~ TiTqosda suraTs xatavda sagalobeli SeTxza romliTac amxila
saqmeni mis mier qmnilni mRaRadebelman `miwyale me rameTu Sen mxolosa Segcode
yovelsa RmerTsa Senve ganmwmide me~ (gv koplataZis Tarmgani VI tropari)
96
VII VIII IX troparebi Targmnili arsen iyalToelis mier mihyvebian dedans
yuradRebs iqcevs γπέαταξας τό ἀδοῦλωτόν-is Sesatyvisad mTavrebrivi pativis~ Semotana
IX troparis Semdeg eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi daviT
winaswarmetyvelis Tema wamoiwevs SemoTavazebulia kidev erTi sevdiT Seferili
tropari
giorgi aToneli eqvTime aToneli
erTgzis coda da
maradRe daltobn cxedarsa
Tcentssa daviT tiriliTa
xolo Sen sulo
maradis bralTa mier
aRivsebi da
cremlni araiexcl gqonan da
raiexcl hyo raJams warsdge
winaSe RmrTisa~
IV tropari
daviT erTgzis Sescoda
da marad dRe daaltobn
cxedarsa sulo tiriliTa
xolo me mara[d]Re
codviTa aRvivsebi
da cremlni araiexcl mqonan
da raiexcl vyo raJams mivide
gankiTxvad winaSe RmrTisa
IV tropari
X tropari arsen iyalToels zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTime
da giorgi aTonelebis Targmani ki Tavisufalia Tumca troparis dedaazri
gadmotanilia
XI troparzec igive SeiZleba iTqvas arsen iyalToeli icavs sizustes eqvTime
aToneli mis msgavsad giorgi aTonelic eridebian kalkirebas
XII tropari mxolod arsen iyalToels gadmouTargmnia Sesabamisoba originalTan
daculia sayuradReboa teqstis erTi segmenti `Τὸν Ροβοὰμ παρεζήλωσας ὰλοχέσαντα βυλῆς κατρῴας~ `TaTbiri arCevani mamisa~ _ arsens uTargmnia rogorc `mamulni
ganzraxvani~
XIII troparis dasawyisis arsen iyalToeliseuli Targmani ramdenadme bundovania
gansakuTrebiT leqsikuradaa Zneli gasagebi Semdegi gamonaTqvami `aRZrvani
winaaRrCevisani~ sintaqsuradac qarTuli enisaTvis bunebriobasaa moklebuli
fraza `viTarca saZagelni aRhmarTen vnebani da ganamravlen mosawyinelni~
eqvTime aTonelis agreTve giorgi aTonelis Targmani romelic eqvTimes mibaZviTaa
gamarTuli naTlad gamoxatavs troparis dedaazrs momaqvs samive maTganis Targmani
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
manasesni moigen sulo
aRZrvani winaaRrCevisani
da viTarca saZagelni
aRhmarTen vnebani da
ganamravlen mosawyinelni
(XIII tropari)
codvaTa manasesTa miemsgavse
Sen sulo
da misebr aRhmarTen Sen
Soris
gulisTqumaTa kerpni
(VII tropari)
manasesTa maT codvaTa ebaZve
Sen sulo
da misebr ahmarTen Sen Soris
kerpni vnebaTa borotTani
(VII tropari)
97
XIV tropari mxolod arsen iyalToels uTargmnia da gamoirCeva sizustiT oRond
Tu dedanSi aris γέγονας σαρικικῶν μολυσμάτων καταγώγιον καὶ σκεῦος αίσχρὸν τῶν παθῶν arsen
iyalToels gadmoaqvs Sekvecilad `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane~
XV troparis qarTul Targmanebze dakvirvebisas saintereso suraTi ikveTeba
arsen iyalToeli bibliur ipodigmur saxeebze dafuZnebul strofs Sesatyvisad
Targmnis eqvTime aToneli tropars gverds ar uvlis magram misi xedva am Zeglis
Targmnisas ucvleli rCeba igi cdilobs bibliuri saxeebisgan gantvirTos teqsti am
konkretul viTarebaSi giorgi aToneli mas mihyveba
movitan magaliTebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
cani dagepoundSnes yen sulo
da siymili mZafri gewia Sen
viTarca Tezbitelisa
eliaiexcls urCsa aqabs
aramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde
Senca suli
winawarmetyuelisa
(XV tropari)
cani dagepoundSnes
sulo da sikudili gewia
rmeTu urC eqmen ufalsa
xolo aw Seuvrdi
raiexclTa kualad mogces Sen
puri igi zecisaiexcl
da gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
(VIII tropari)
cani dagepoundSnes
da siymili gewia sulo
rameTu urC eqmen RmerTsa
xolo aw masve
Seuvrdi raiexclTa mogces puri
zecaTaiexcl da naTlad
bnelisagan
SecodebaTaiexclsa
gamogiyvanos
(VIII tropari)
XVI_XVII-XVIII troparebi vedrebis gamomxatvelni arian samive qarTvel
mTargmnels teqsti zustad aqvs gadmotanili arsen iyalToels ar gamoutovebia
meZavis Tema (`vcode ufroiexcls meZvisa mis~) giorgi aToneli lamis sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis Targmans arsens warmatebulad aqvs dedniseuli
mxatvruli saxe gadmoTargmnili `dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa
CemTa~
aTonelebs ratomRac troparisTvis ar daurTavT dedniseuli `viTarca galobs
daviT~ es sityvebi ki refreniviT meordeba XVIII troparis dasasrulsac
arsen iyalToelis Targmani romelic identuria dednisa aq sruldeba da kanonis
Sesatyvisad galoba daixureba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ rogorc es
dedanSia
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic agrZeleben am galobas eqvTimes
teqstisTvis daumatebia 22 tropari romelTa semantika ra Tqma unda organulia
andria kritelis didi sinanulis sagaloblis saRvTismetyvelo da mxatvruli
SinaarsisaTvis
98
merve galoba (akurTxevdiTsa)
merve galobaSi romelic 20 troparisagan Sedgeba da wesisamebr axlavs
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ sinanulis motivi kidev ufro Rrma da
gamomsaxveli xdeba kvlav uxvad Semodis bibliuri saxe-qmedebani romelTa
mibaZva an romelTagan gamijvna Suasaukuneobrivi TvalTaxedviT srulyofis gzas
moaswavebs am galobaSia Camoyalibebuli `didi kanonis~ dedaazris ganmazogadebeli
tropari `Zusup1lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTusup1n sulo raiexclTa emsgavso
saqebelisa saqmesa da evltode xeneSsa mas da bilwsa codvas ukeTurTasa~ xolo XIV
troparSi gulisSemZvreli godeba kulminacias aRwevs `avazakisebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar mezusup1risaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl
miiTuale Cemi glovaiexcl viTar kananelisa~ sulis es RaRadisi grZeldeba sagaloblis
bolo sityvebamde
arsen iyalToeli bunebrivia kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT principebs
gadmoaqarTulebs ocive tropars zed darTul `samebisansa~ da `RmrTismSoblisans~
eqvTime aTonelis mTargmnelobiTi meTodi ki kvlav dinamikuri Targmanis stils
ufro miekuTvneba jer erTi eqvTime aTonels kvlav Seaqvs teqstSi kompoziciuri
cvlilebebi ar aqvs Targmnili III IV V VI VII XI XII XIII XXIII troparebi Camatebuli
aqvs VII da XIII troparebi
giorgi aToneli erTgulia dednisa cvlis eqvTime aTonelis XIII troparsac
(gverds uvlis VII tropars) Targmnisas ostaturad gadmoaqvs dedani romelsac
Sehmatebs subieqtur elfers riTac aZlierebs galobis emociurobas mivyveT
teqsts yuradRebas gavamaxvileb arsebiT momentebze
I tropari arsen iyalToelis Targmani oden semantikuri varirebis farglebSi
rCeba arsebiTi cvlilebebi ar gvxvdeba
dedanSia arsen iyalToelis TargmaniΗμαρτηκότα Σωτὴρ ἐλέησον διέγειρόν μου τόν
νοῦν προς ἐπιστροφὴν δέξαι μετανοοῦντα οἰκτείρεσον βοῶντα ἤμαρτόν σοι σῶσον ἠνόμησα ἐλέησόν με
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovne
da momxeden romeli
vpoundmob Segcode Semiwyale da warwymeduli
mpove
νοῦν gadmotanilia rogorc `guli~ da ara `goneba~ rac mxolod arsen
iyalToelisTvis ar aris damaxasiaTebeli varirebulia damamTavrebli taepiLἣμαρτόν σοι σωσον ἠνόμσα ἐλέησόν με (`macxovne usjuloeba vqmen Semiwyale me~)
eqvTime aToneli Zalzed lakoniuria giorgi iTvaliswinebs eqvTime aTonelis
Targmans da ganavrcobs mas dedniseuli pasaJebiT `lmobier-yav Cemi gonebaiexcl~ (da ara
`guli~ rogorc arsen iyalToelTan gvaqvs)
99
II tropari arsen iyalToels srulad gadmoaqvs teqsti eqvTime aTonelic
gadmoscems troparis dedaazrs oRond masSi azrobrivi aqcentebi monacvleobenhellip
berZnulSi tropari iwyeba elias saswaulis aRweriT bolo taepSi ki gaismis mowodeba
τοῦτοῦ οῦν φυχή μου τήν ἄνοδον άναλογίζοῦ (`aRsvlaiexcl misi gulisxma-hyav sulo Cemo~)
eqvTime da giorgi aTonelebTan tropari iwyeba mowodebiT `ipoundsenebdi Sen
sulo amaRlebasa eliaiexclssa~ giorgi agrZelebs teqstis interpretirebas da masSi
nagulisxmeb Sinaarss ufro naTels xdis `iswrafe Senca raiexclTa ganeSoro sofels
saqmeTagan da saTnod cxorebiTa zecad ahmaRlde mZleqmnili poundorcTa nebaTa~
III troparSic analogiuri viTarebaa
IV da V troparebi arsen iyalToelis Targmanis Semcvel xelnawerebSi
adgilmonacvleoben giorgi aTonelis Targmani berZnul teqsts mihyveba unda
aRiniSnos rom giorgi aTonelis teqstSi warmodgenili Tanmimdevorba troparebisa
gamarTlebulia radgan V troparSi grZeldeba elias Tema IV-Si ki iwyeba axali Tema
asea berZnulSic
VII tropari mTavrdeba mowodebiT `καὶ πρόσδραμε τῇ μετανοία~ romelsac arsen
iyalToeli Semdegnairad Targmnis `Seitkbe sinanuli~ giorgi aToneli ki
ganavrcobs sinanulis Temas Tumca ar axsenebs bibliur ozias momaqvs orive
mTargmnelis interpretaciebi
arsen iyalToeli giorgi aToneli
ozias mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
keTrovanebaiexclca misi
bilwTa saqmeTa wurTiTa
da usjuloTa qmniTa
duteven eseni da Seitkbe sinanuli
(VII tropari)
mrCobliTa keTrovanebiTa
Seginebul iqmen
yen ubadruko sulo romel ars
mwikuli gulissityuaTaiexcl
da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl
romelni-igi moiZagen da
sinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe
raiexclTa gacxovnos
da gipoundsnas satanjvelTagan
(VII tropari)
VIII tropari arsen iyalToels Targmnisas dedanTan sruli Sesabamisoba
aqvs daculi eqvTime aTonels metismetad Seumoklebia (SesaZloa problema
xelnawerebSia an TviTon eqvTimes hqonda nakluli dedani an Cvenamde moRweuli
qarTuli xelnawerebi Seicaven xarvezs) Tumca isic unda iTqvas aqac gaismis
ninevelTa mpoundurvale sinanulis baZva rom gvmarTebs am mizniT eqvTime aToneli
mcire moculobis III tropars gvTavazobs giorgi aToneli ki afarToebs teqsts
misTvis damaxasiaTebeli kvantitauri CarTviT rac teqstis gagebas Sinaarsis srul
wvdomas emsaxureba da am SemTxvevaSic miRweulia mizani
100
arsen iyalToeli giorgi aToneli
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl ZaZiTa da nacriTa sulo romelTa ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovlTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa
(VIII tropari)
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marxviTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl hbaZav da esreT yovelTave SecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
(VIII tropari)
giorgi aTonelis TargmanSi bolo taepi Semoklebulia dedaazri ki ucvleladaa
gadmotanili arsen iyalToels daucavs dednis leqsika romelTa (ninevelTa _ l g)
ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa~
(ninevelebs rom ar hbaZav gamoCndebi yvelaze uaresi vinc ki scoda sjulamde da
sjulis Semdeg) giorgi aTonelma SeamWidrova saTqmeli `sjulamde Tu sjulis
Semdgomi codvaTa yvela Camdenni~ da erTi definiciiT _ `yoveli Secodebuli~ _
gaaerTiana
IX tropari yuradRebas ipyrobs qarTvel mTargmnelTa interpretaciebiT arsen
iyalToeli ar gamodis dednis CarCoebidan eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli ki sxvagvarad aviTareben azrs arseni Sesabamisd berZnuli teqstisa ityvis
ieremia sionisaTvis godebda miemsgavse cremlTa RvriT mis cxovrebas da scxondebi
eqvTime aToneli ki kontrastuli paralelizmis gamoyenebiT sainteresod aviTarebs
azrs [ieremia] erisTvis Rvrida cremls Sen TcentsTa codvaTaTcents ara iglov arca iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl~ (V tropari)
giorgi aToneli faqizi niuansebis SematebiT TiTqos daasrulebs bolomde
naTelyofs saTqmels
mihxeden yen sulo Cemo
cremliT godebasa
mas eremiaiexclssa
tomTaTcents
da Sen TcentsTa bralTaTcents
araiexcl stir da arc iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa
hpovo codvaTa SenTa
uricxuTa motevebaiexcl
da esreT ganere
cecxlisagan uSretisa(IX tropari)
101
am troparebis qarTuli Targmanebi sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT
berZnulSia `πόλιν τὴν Σιῶν~ arsenTan aris mxolod `sioni~ (`masmies sionisaTcents)
eqvTimesTan gvaqvs `eri~ (`cremlTa maT RvremaiexclsTa erisaTcents~) giorgisTan `tomi~
(`cremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcents~)
`qalaqi~ `eri~ `tomi~ ekvivalentur cnebebad da terminebadaa moazrebuli
X tropari arsen iyalToels zedmiweviTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTimes
Targmani Tavisufali interpretaciulia interpretaciulia giorgi aTonelis
Targmanic TvalsaCinoa masze eqvTimes Targmanis zegavlena
XI troparis arseniseuli Targmani dednis Sesatyvisia giorgi aToneli gaSlis
saTqmels da tropars mxatvrulad da emociurad aZlierebs
`daniel mRcentmesa Sina
dauyvna yen sulo
mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili
sazareli daSrites
rameTu siwmidiTa
da marxviTa
brwyinvaled Semkul iyvnes
amaT miemsgavse Sen
da vnebaTa sapoundumili
mgzebare Sen Soris
daSrite moRuawebiTa~(XI tropari)
eqvTime aTonels es tropari ar gadmouRia mis sanacvlod vedrebis Semcveli mcire
moculobis troparia CarTuli
`yen marTalTa msajulo qriste
Semiwyale da mipoundsen meca
geheniisagan raiexclTa poundma-vyo
akurTxevdiT~(VII tropari)
unda aRiniSnos rom am galobaSi romelsac qarTulad `akurTxevdiTsa~ ewodeba
eqvTimes TargmanSi (gansxvavebiT arsen iyalToelisa da giorgi aTonelisagan)
ramdenime tropari mTavrdeba mowodebiT `akurTxevdiT~ da gulisxmobs Sesabamis
gagrZelebas
XII tropari `didi kanonis~ saRvTismetyvelo-eTikur-esTeTikuri kredos
gamomxatvelia
102
`Zuelisa
aRTqumisani yovelnive
saxed mogarTuen sulo
raiexclTa emsgavo
marTalTa saqebelsa
saqmesa da evltodi
xeneSsa mas
da bilws codvasa ukeTurTasa~
giorgi aTonelsac adekvaturad gadmouRia teqsti eqvTime aToneli ki gasagebi
mizezis gamo gverds uvlis aRniSnul tropars eqvTimes xom gamotovebuli aqvs
swored bibliur saxe-magaliTTa momcveli troparebi radgan iTvaliswinebs
mkiTxvelis (msmenelis) SemecnebiT da emociur SesaZleblobebs
XIII troparidan mikidebuli galobis dasasrulamde ismis monanuli adamianis
gulmxurvale vedreba `mowyale eqmnes ufali~
Zveli aRTqmis ipodigmebs Caenacvleba axali aRTqmis paradigmebi esenia qananeli
dedakaci marTa da mariami mironis mcxebeli meZavi mowyale mwyemsi magaliTad
dasaxulia marcxena avazaki cremliT mRaRadebeli petre mociquli mgodebeli
mezvere cremliT daltobili meZavi
samive qarTveli mTargmneli gulis siRrmidan momdinare Rrma gancdiT
datvirTuli intonaciiT RaRadebs saxe sityva magaliTi xmis mimoxra uzadoa da
gamomsaxveli qarTul poetur metyvelebaSi mxatvrul sazrovno sistemaSi adgils
imkvidreben adamianis sulier samyaroSi aRmocenebuli adamianis amaRlebul
gancdaTa gamomxatveli sityva-gamoTqmani momixsene milxine Semiwyale Semindve
vgodeb vcremloiexcl Segivrdebi lmobier-myav ganmkurne raiexclTa agamaRlebde vRaRadeb
vstir vpoundmob viTxov momiteven Segcode giRaRadeb Semindve gevedrebi momiZie
mipoundsen wyaloba-yav mowyale meqmen mewie sulTqmiT giRaRadeb godebiT mvedrebeli
tkbili macxovari SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli mravalmowyale mpove
warwymeduli mewie SecTomilsa Segracxe Tana samwysoiexclsa SenTasa Zeo daviTiso
fesusa Sensa widovanisaebr ZrwoliT Sevexebi vstir codviTa momkudarsa glaxaksa
sulsa Cemsa cremlTa nelsacxebeli SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli viTarca
mwyemsman mpove warwymeduli Sen xar RmerTi mxoloiexcl mowyale da Semwynarebeli
yovelTa monanulTaiexcl ar ars sazRvari mowyalebaTa SenTa da saxierebaTaiexcl saxierebaTa
maT SenTa sivrce ganucadeli samwysoTa maT Tana SenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale
me meca monasa Sensa nu ganmiSoreb pirisa Senisagan tkbilisa wylulebaiexcl Cemi
gankurne zeTiTa da RcentniTa romel ars sinanuli cremliTurT porfiri igi poundorcTa
evmanuelisaTaiexcl moiqsova sulieri
103
IX galoba (adidebdiTsa)
IX galoba romlis Zlispiri RmrTismSobels miemarTeba Tavs uyris saTqmels
mRaRadebeli Tavis Tavs Tavis `mes~ esaubreba `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme
yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunurqmniTa~
yuradReba mTlianad `axal wignze~ (axal aRTqmaze) gadadis moxmobilia axali
magaliTebi axali saxismetyvelebiTi epizodebi saocri zemoqmedebis Zala aqvs
gameorebas paralelizms lamis yovel troparSi gaismis `qriste gankacna~ `qriste
acxovnna~ `qriste ganicdeboda~ da aS mTeli IX galobis (iseve rogorc mTeli
qristianuli poeziis) fuZe da gvirgvini qriste macxovaria RaRadisi miskenaa
mimarTuli
arsen iyalToeli kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT meTods da teqsti
ucvlelad gadmoaqvs eqvTime aTonels ar uTargmnia aTamde tropari Tumca
Seumatebia vedrebis gamomxatveli xuTiode axali tropari
I tropari arsen iyalToelis Targmani zustia mTargmneli mxolod semantikuri
varirebis uflebas aZlevs Tavs eqvTime aToneli amoklebs teqsts magram dedaazrs
ucvlelad gadmoitans giorgi aToneli ki piriqiT afarToebs saTqmels da ritmis
gamZafrebiT daZabulobas hmatebs aRsarebas momaqvs samive Targmanis nimuSi
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
gonebaiexcl mwared wylul ars
poundorcni mdash dapoundsnil da
gankaful
sneul ars suli
mouZlurebul _ sityuaiexcl
warwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda
vinaiexclca ubadruko sulo
raiexcl-me hyo odes movides
msajuli didi gansjad Senda
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
da poundorcni mdash SebRalul
codvaTa simravliTa
suli ganfrdili da sikudili
karTa zeda moaxlbul ars
raiexcl-me vyo medgarman
raJams gankiTxvad
movides qriste RmerTi
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni mdash dapoundsnil da
suli mdash sneul
sityuaiexcl mdash uZlur cxorebaiexcl mdash
momkudar da sikudili
mdash mowevnul
da raiexcl-me-hyo Sen ubadruko
sulo raJams gansjad
movides RmerTi
da ganikiTxvides SenTa
saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
(I tropari)
II tropari arsen iyalToeli mihyveba teqsts srulad gadmoscems Sinaarss
magram miseuli sintaqsuri kombinaciebi cota bundovans xdis teqsts amis Tqmis
uflebas gvaZlevs giorgi aToneliseuli Targmani aRniSnuli troparisa agreTve e
loviaginis Targmani gv koplataZis mier gadmoRebuli teqsti
104
arsen iyalToeli giorgi aToneli
migiTxar Sen mosesi
soflis Sesaqme yen sulo
romlisa mier yovelive sjulisa
werili gauwye Senda
marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav
udebo ara pirvelTa maT
RmrTisa mimarT ugunurqmniTa
(II tropari)
moses werilni mogiTxren sulo
da maT Sina Tqmulni uwyebani
cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen
cudad vinaiexclTgan ulmobel xar
da araiexcl emsgavsebi RirsTa aramed
cruTa da ganqiqebulTa
da uridad da warmdebebiT
scodav winaSe RmrTisa
(II tropari)
suraTi nTelia giorgi aToneli odnav scildeba (semantikuri velidan gausvlelad)
dedans da am gziT TiTqos ufro gvaaxloebs masTan aseTi midgoma Targmnis dinamikuri
stilisTvisaa damaxasiaTebeli
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSneT raki bibliuri saxismtyvelebidan
Warbi nimuSebis moxmobas erideba msgavsi xasiaTis troparebs gverds uvlis
III da IV troparebi arsen iyalToelsa da giorgi mTawmidels zustad uTargmniaT
Tumca orives Targmans atyvia mTargmnelTa xelwera
V tropari (mas SinaarsiT Seesabameba giorgis VI tropari) arsen iyalToelsac da
giorgi aTonelsac Sesatyvisad gadmouRiaT oRond dedniseuli erTi niuansi arsen
iyalToelis TargmanSi gafermkrTalebulia giorgi aTonels ki is SeumCneveli ar
darCenia da zustad gadmoutania
`ἡ θύρα ἡνέῳκται τῆς βασιλείαςἤδη και προαράζουσιν αὐτὴν φαρισαῖοι καὶ τελῶναι καὶ μοιχοί μεταποιουμενοι~
giorgisTan gaismis gafrTxileba `sasufevlis kari Riaa da mas miitaceben (Senze
adre) monanuli mezuereni da meZavni~
arsen iyalToelis fraza ki ufro mozomilia ganxumul arian karni sasufevlisani
da Sevlen mas Sina yovelnive mezuereni da~
eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia aq arcaa naxsenebi `mezuereni~ da
`meZavni~ Tumca mowodeba mkafio da mizandasaxulia `Seinane vidreRa sasufeveli
Riad ars iswrafe raiexclTa ara dahpoundSas igi da gare-daSTe Sen~ (II tropari)
VI tropari datvirTulia Rrma saRvTismetyvelo SinaarsiT samive mTargmnels
daculi aqvs da gadmoRebuli troparis dedazri
105
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
qriste gankacna sulo
da poundorciTa guezraxa Cuen
da yovelnive bunebisa saqmeni
srulebiT aRasrulna
Tcentnier xolo codvisa
da xati da saxe giCuena
damdablebisa Tcentsisaiexcl
raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
(VI tropari)
qriste gankacna o sulo
yoveli nefsiT bunebis
Cuenisa
saqme miiRo Tcentnier
codvisa raiexclTa Sen mogces
simdabliTa TcentsiTa saxe
sinanulisaiexcl da cxorebad
(III tropari)
qriste gankacna yen sulo
Cemo
da yoveli saqme bunebisa
Cuenisa nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa
raiexclTa Sen mogces simdabliTa
TcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad
mas ukue evdrebode raiexclTa
Rirs-gyos mibaZvebad
simdableTa TcentsTa maRalTa
(V tropari)
VII-X troparebi qriste macxovris saswaulebis Temas efuZneba troparTa
dedaazri am saswaulebTan mimarTebaSi ixsneba da kontrastuli paralelizmiT
realizdeba
arsen iyalToels ucvlelad gadmoaqvs VII troparis saRvTismetyvelo da
mxatvruli Sinaarsi (erTgan `CvilTa simravle _ νηπἴων δήμοῦς _ Seucvlia `CCcentlTa
banakiT~) giorgi mTawmideli gvTavazobs `CCcentlTa mwyobrs~ da troparis bolo taeps
gaafarToebs `vaiexcl Senda sawyalobelo dResa mas gankiTxvisasa raJams daisjebodi
RmrTisagan~ (VII tropari)
giorgi aToneli VIII tropars Caamatebs (SesaZloa es gansxvavebuli wyaroTic iyos
nakarnaxevi) gansacdelis motivs Semoitans es Tema grZeldeba Semdeg troparebSic
VIII troparidan eqvTime aTonelic CaerTveba da samive mTargmneli mihyveba
teqsts Tumca samive Targmans atyvia mTargmnelTa individualuri midgoma
arsen iyalToelis Targmani zustia mxolod troparis dasasruls metaforuli
saxismtyvlebiT Caanacvlebs dedniseul frazeologias
dedanSia gv koplataZis Targaniψυχή μὴ άθυμήσῃς ἄν σοι προσβάλῃ ὁ ὲχθρὸς
προσευχῇ τε καὶ νηστεία ἐκ ποδῶν άποκροῦσθήτώ σοι(VIII tropari)
sasos nurca Sen warikveT sulo aramed
mogixdes Tu mteri dae locviTa da marxviTa
ferpoundTa SenTagan ukun-iqces
(VIII tropari)
106
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
sulo mogipounddes Tu
macTuri
rameTu marxvaiexcl da locvaiexcl
gqonan saWurvelad
mis zeda
(VIII tropari)
da Sen gaswava sulo Cemo
raiexclTa mterTa brZolasa
marxviTa da locviTa
ewyvebode
(IV tropari)
gaswaos sulo Cemo
ganfrTxobad da ara
momedgrebad
raiexclTa raJams Senca
gewyvebodes mteri
marxviTa da simdabliTa
da locviTa dasce da ioto
igi SewevniTa saRmrToiexclTa
(IX tropari)
amave VIII troparSi cxadad ikveTeba qarTvel mTargmnelTa damokidebuleba frazis
stilisa Tu semantikisadmi arsen iyalToeli ityvis `merme SeemSia mas~ (macxovars
_ lg) raiexclTa aCuenos kacTa bunebisa qonebaiexcl~ eqvTime aToneli ufro dawnexili
fraziT gamoxatavs saTqmels `raiexclTamca sacnaur-yo gankacebaiexcl~ giorgi aToneli
ki gaSlis Temas da bunebrivi sada frazeologiiT aRwevs mizans `raiexclTa cxad-yos
kacebaiexcl da Sen gaswaos~
unda iTqvas rom am konkretuli troparisTvis damaxasiaTebeli mTargmnelobiTi
Taviseburebani Cveni mTargmnelebis SemoqmedebiT principTa TvalsaCino
maxasiaTebelia
IX tropari arsen iyalToels srulad aqvs gadmocemuli eqvTime aTonels
tendenciurad ganuvrcia teqsti Seutania piradi gancdis gamomxatveli taepebi arsen
iyalToeli misdevs dedans `qriste ganicdeboda xolo eSmaki ganscdida~ eqvTime
aToneli Rrma emociiT datvirTavs saTqmels `qristes eSmakman Sehkadra gamocdad
yen sulo SeZrwundi da ixile Senamca odes grida garna Tavadsa qristesa Seuvrdi
raiexclTa man mogces Zlevaiexcl romeli SenTcents gamoicada~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTimes Targmans `qristes eSmakman Sehkadra sulo gamocdad ixile da
SeZrwundi Senmca odes grida~
X tropari eqvTime aTonels es tropari ar uTargmnia giorgi aToneli absoluturi
sizustiT Targmnis teqsts am Targmanis Tanxvedria arsen iyalToelis Targmnili
teqstic
giorgi aToneli arsen iyalToeli
guritman udabnoiexcls moyuareman da
poundmaman didman RaRadebisaman
da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundma-tkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna
irodias Tana ixile sulo Cemo
nu emsgavsebi uSjuloTa
aramed moiqec sinanulad da hpovo wyalobaiexcl
guritman udabnoiexclsaman
poundmaman RaRadebisaman
qristes sanTelman
hqadaga sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna irodiadaiexcls Tana ixile ubadruko
sulo
da nu daecemi Senca
aramed Seitkbe moqcevaiexcl
107
giorgi aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze aSkaraa Tumca isic unda
gaviTvaliswinoT rom oriveni erTgulni arian originalisa
XI tropari eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia dawnexilia rogorc
mowodeba sinanulisaken giorgi aToneli da arsen iyalToeli misdeven dedans
XII tropari Rrma hermenevtikuli azriTaa datvirTuli masSi qorwilis
sakralurobazea aqcenti gakeTebuli amasTanave xazgasmulia qristes pirveli
saswaulis gansakuTrebuloba qristem qorwilze Rvinod Secvala wyali da amiT
migvaniSna rom adamianSic unda moxdes msgavsi gardasaxva arsen iyalToelma teqsti
dednis Sesabamisad Targmna `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos
sulo~ eqvTime aTonelma gamotova troparis pirveli nawili (qorwinebis siwmideze)
da wamoswia adamianis sulieri amaRlebis Tema mas mihbaZa giorgi aTonelmac oRond
man arc qorwilis Temas auara gverdi piriqiT adamians mouwoda zeciuri qorwilisken
swrafva (ix XIII tropari) da sulieri gardasaxvis motivic saocari ostatobiT
gamokveTa
eqvTime aToneli giorgi aToneli
Seuvrdi Sen sulo Cemo
meufesa qristesa raiexclTa viTarca-igi
kanas wyali Rvinod Secvala
egreTve Seni sigrile
mpoundurvalebad Secvalos
saRmrTod raiexclTa ara wylebr daiTxio
(VII tropari)
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTa
viTarca-igi kanas wyali Rcentnod Secvala
egreTve Senica sigrile
saRmrTod mpoundurvalebad Secvalos raiexclTa
ara wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad
Rcentnisa iyo
maxarebeli SeurvebulTa~
(XIV tropari)
XIII tropari kvlav qristes saswaulebs exeba arsen iyalToeli da giorgi aToneli
erTgulad misdeven teqsts (eqvTime aTonels uTargmnelad dautovebia) romlis
dasasruli giorgi aTonelma klasikuri srulyofilebiT daagvirgvina `da esreT
mdidrad sulo Cemo gauwya Sen wyalobiTa TcentsTa sivrce raiexclTa gacxovnos~ (XV
tropari)
XIV troparis arsen iyalToeliseuli Targmani originalis adekvaturia eqvTime
aTonelma am troparis Sinaarsi sam strofSi (X XI XII) gaSala da yoveli maTgani
Txovna-vedrebis gamomxatveli mimarTvebiT datvirTa giorgi aTonels eqvTimes
Targmnili es troparebi gadmoaqvs cxadia ara ucvlelad da originalisa da
eqvTimeseuli troparebis urTierTSezavebiT gamomsaxvelobis axal safexurs aRwevs
magaliTisTvis movitan erTi troparis samive Targmanis nimuSebs
108
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
widovani gankurna
Se-raiexcl-exo fesusa missa
da keTrovanni
ganwmidna daRrekilni
da brmani ganhmarTna
da gananTlna xolo yruni
da utyuni da daRonebulni
sityviT gankurnna
ufalman raiexclTa Senca
gacxovnes sulo
(XIV tropari)
widovani Seexo qristes
samoslisa fesusa meyseulad
ganwmidna
da Senca yen sulo Cemo
gonebiTa mieaxle mas
raiexclTa vnebaTa SenTa
mdinareni ganapoundmnes RmerTman
(X tropari)
widovani raiexcl Seexo fesusa
samoslisasa ganwmida
mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani
da mkelobelni
gankurna
da yruni da utyuni metyuel-
yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi
sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa
mravalsaxeni igi
salmobani gankurnnes
wyalobiT
(XVIII tropari)
XV tropari (e loviaginTan XVI troparia) arsen iyalToelis TargmanSi ramdenadme
bundovania TiTqos aklia sizuste (SesaZloa gadamwerTa mier iyos teqsti
SebRaluli)
dedanSia qarTuli Targmani gv koplataZisaΤελώνης ἐσώζετο καὶ πόρνη ἐσωφρόνιζε καὶ
φαρισαῖος αὐχῶν κατεκρίνετο ὁ μέν γὰρ ίλασθητι ή δε ἐλέησόν με ὁ δε ἐκόμπαζε βοῶν ό Θεός εῦχαριστῶ σοι καὶ ἐξῆς τὰ τῆς ἀνοίας ρητά
(XVI tropari)
mezvere gadarCa meZavi ganiwmida
mzvaobari fariseveli ki daisaja rameTu
pirveli xmobda milxine me meore _ Semiwyale
me xolo mesame siqaduliT ambobda gmadlob
Sen RmerTo da sxvaTa ugunurTa sityvaTa
(XVI tropari)
troparSi saubaria mezvereze meZavze da farisevelze romelTagan TiToeuls
Tavisi savedrebeli hqonda ufalTan arsen iyalToelis TargmanSi mkafiod ar aris
gamokveTili es ierarqia `igi ambobda macxovne da ese mdash RmerTo milxine xolo
mesame siqaduliT ityoda gmadlob Sen~
XVI tropari (e loviaginTan XV troparia) eqvTime da giorgi aTonelebs ar
uTargmniaT arsen iyalToelis Targmani zedmiwevniTia oRond ratomRac gverdi
auvlia qristianuli Teologiis sakvanZo terminisTvis _ qriste = logosi qriste =
sityva dedanSia Τὰς νόδους ἰὠμενος πτοχοῦς εὺηγγελίζατο χριζὸς ὁ Λόγος~ (XV tropari) arsen
iyalToelis TargmanSi ki vkiTxulobT `glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda
da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste~ (XVI tropari)
XVII troparis TargmanSi arsen iyalToels sagulisxmo detali Seaqvs farisevel
simonze dedanSi mxolod isaa naTqvami rom igi `cdunda~ (`Καὶ φαρισαῖος ὁ Σιμῶν
109
ἐσφάλλετὸ~) arseni ki damatebiT cnobas gvawvdis `farisevel simon purismte iqmna~
SesaZloa arsenze saxarebasTan erTad gavlena moaxdina giorgi aTonelis Targmanma
`saxlsa simonissa isera~
XVIII tropari arsen iyalToelis mier zustadaa naTargmni eqvTime aToneli
teqstis dedaazrs ki gadmoitans magram ar cdilobs sruli Sesabamisobis dacvas
giorgi aToneli am troparis Sinaarss Caaqsovs Tavisi Targmanis XXI troparSi
XIX-XX troparebi arsen iyalToelsa da giorgi aTonels dednis Sesabamisad aqvT
Targmnili eqvTime aTonels ki ar gadmouRia isini
XXI-XXII troparebis qarTuli Targmanebi zedmiwevniTia yuradRebas iqcevs
saRvTismetyvelo definiciebiT arseni macxovars mimarTavs sityvebiT `Zeo
RmrTisao~ (dedanSia `Zeo daviTiso~ _ ὑιέ Δαβὶδ) eqvTime aToneli mas `macxovrad~
uxmobs giorgi aToneli ki sruli definiciiT mouwodebs mas `kacebiTa Zeo daviTiso
da RmrTeebiTa Zeo RmrTisao~
mecxre galobis (adidebdiTasas) kulminacia XXIII troparSi aRwevs zenits samive
qarTveli mTargmneli dednis safuZvelze SemaZrwunebel xats qmnis
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
dabadebulni ganhkrTes
juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen
mTani da kldeni
SiSisagan ganipnes
queyanaiexcl Seiryia
jojoxeTi opounder iqmna
dabnelda naTeli mzisaiexcl
raJams juariTa vnebulad
gixiles Semoqmedi
Tcentsi
(XXIII tropari)
dabadebulni SeZrwundes
raJams-igi juarsa zeda
gixiles qriste
mTani da kldeni gannipnes
da queyanaiexcl SiSiT SeiZra
da jojoxeTi mokuda
da Cuen vpoveT wyalobaiexcl
(XVII tropari)
dabadebulni SiSiT
SeZrwundes
raJams gixiles Sen
juarcmuli
mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra
da naTeli mzisaiexcl dabnelda
xolo jojoxeTi warmityuena
amisTcents ZlierebaTa
SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT
gadidebT mpoundsnelo
(XXV tropari)
XXIV-XXV damamTavrebeli troparebi ganmsWvalulia intimiT vedrebiT cremliT
sasoebiT es tonaloba gadmodis qarTul TargmanebSic samive mTargmneli ufals
SesTxovs `Semusvril guls~ `glaxakobas sulTa~ `angelozTa Tana~ gansasjelad
mosul Semoqmeds SesTxoven Sewyalebas
giorgi aToneli sinanulis Temas daagvirgvinebs `did kanonSi~ ukve gaJRerebuli
teqstis variaciiT
`ZuelTa da axalTa
aRuTqumaTagan
110
swavlani mogiTxreniT Sen
sulo
raiexclTamca lmobier-vyavT
ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavT
vinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
Seni
uZcentres aRematebis
da vaiexcl ars Senda dResa mas didsa saSjelisasa~(XXIX tropari)
kidev ufro mZafrad JRers giorgi aTonelis mier Sematebuli XXX tropari
`ukueTu keTilTa qadagebani
da satanjvelTa Sinebani
da marTalTa pativni da codvilTa
mwared dasjani
da survili sasufevelisaiexcl
da WirTa jojoxeTisaTa simware
ver mogdreks Sen sulo Cemo
raiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi~(XXX tropari)
samive qarTveli mTargmneli teqsts daasrulebs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arsen iyalToeli teqsts berZnulidan Targmnis
aTonelebi ki gansxvavebul `RmrTismSoblisanebs~ mimarTaven
arsen iyalToelis Targmnili `RmrTismSoblisani~ Seicavs vedrebas
RvTismSoblisadmi daicvas Tavisi qalaqi
`uxrwnelo RmrTismSobelo
daicev qalaqi Seni romeli-ese
Sen mier mefobs saRmrTod
Sen mier moaqus Zali
da Sen mierve sZlevs mterTa~(XXVII tropari)
aRniSnul troparTan dakavSirebiT gamoTqmulia saintereso mosazreba
`RmrTismSoblisanis~ Sinaarsi ar aris dakavSirebuli kanonis SinaarsTan kanonSi ar
aris gamokveTili es idea dasmulia kiTxvebi romel qalaqzea aq saubari romeli
Zleva igulisxmeba ra gansacdels amarcxebs qalaqi romel mters amarcxebs da
111
imorCilebs
pasuxi aseTia RvTismSoblis mfarvelobis qveS myofi qalaqi albaT samefo qalaqi
konstantinepolia cnobilia rom adridanve arsebobda gadmocemebi wmindanTa Tu
RvTismSoblis mier qalaqTa Tu sxva samkvidrebelTa mfarvelobis Sesaxeb amitom am
qalaqebs xSirad zeciur mfarvelTa saxelwodebebs miakuTvnebdnen xolme bizantiis
dedaqalaqi _ samefo qalaqi (konstantinepoli) RvTismSoblis mfarvelobis qveS iyo
iustiniane imperatorma aq wm sofias taZari aRmarTa masSi moaTavses luka maxareblis
mier Seqmnili xati wm RmrTismSoblisa berZnebi RmrTismSobels `odigitrias~ anu
megzurs gzis gamkvalavs uwodebdnen berZeni mezRvaurebi Soreul zRvaosnobaSi
mimavalni gemis kiCoze aTavsebdnen RvTismSoblis odigitriis xats sabrZolo
droSebzec gamosaxuli iyo odigitria _ saxe RvTismSoblisa meomrebi RvTismSoblis
mfarvelobas iyvnen mindobilni
wm andria kritelis cxovrebisa da moRvaweobis wlebi daemTxva im dros roca samefo
qalaqi mtris Zlier Setevebs umklavdeboda amitom SesTxovdnen RmrTismSobels
daecva mas Tavisi qalaqi mterTagan `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi teqsti mTavrdeba wm andria kritelisadmi
miZRvnili tropariT sadac RvTismosavni mas SesTxoven evedros ufals raTa
Seewios mis mgalobelT qarTvel mTargmnelTagan am tropars mxolod giorgi
aToneli exmianeba igi efuZneba originalis dedaazrs da misi gafarToebiT Rrma
interpretaciiT gamdidrebuli brwyinvale tropariT daagvirgvinebs teqsts
arsen iyalToelis Targmani
zecisa ZalTa da mociqulTa
winaswarmetyuelTa da
marTalTa mamaTmTavarTa
da mRdelmoZRuarTa da
mpoundneTa mowameTa da yovelTa
wmidaTa krebulsa Tana oxaiexcl
CuenTcents Sewire winaSe RmrTisa
RmerTSemosilo andrea kritisa
mwyemso da mnaTobo yovlisa
soflisao
(XXXI tropari)
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ sasuliero poeziis brwyinvale
nimuSia igi xasiaTdeba religiuri gancdis siRrmiT azris daxvewilobiT faqizi
lirizmiT ena sagaloblisa gamorCeulia sisadaviTa da gamomsaxvelobiT stili _
amaRlebulobiTa da gamWvirvalobiT igi advilad ikafavs gzas msasoebeli adamianis
gulisken amas xels isic uwyobs rom teqsti Tavisufalia bundovanebisa da rTuli
saRvTismetyvelo leqsikisagan Tumca misi wvdoma sulier mzaobasa da Sinagan
112
daxvewilobasTan erTad bibliaSi CaRrmavebasac moiTxovs
qarTvelma mTargmnelebma (wm eqvTime mTawmidelma wm giorgi mTawmidelma da
wm arsen iyalToelma) SeZles `didi kanonis~ Rrma eTikur-esTetikuri Sinaarsis
gaTaviseba da poeziis amaRlebul samyaroSi qarTveli mkiTxvelis (msmenelis)
SeZRola
wm eqvTime aToneli ar scildeba dednis stilur specifikas gverds ar uvlis mis
semantikur sivrces da adekvatur Sesatyvisobebs poulobs teqstis Rrma Sinaarsis
gadmosacemad marTalia mas Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi gverds uvlis
zog bibliur ipodigmur-paradigmul saxes arc teqstis semantikur niuansirebas
gaurbis magram yovelive es mkiTxvelis gulSi saTqmelis SesaRwevad gzis gakafvas
mis gaiolebas emsaxureba eqvTime aToneli rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli
iTvaliswinebs `siCCoebasa Cuenisa naTesavisasa~ Tumca misi ena amasTanave
yovelTvis gamoirCeva pavle mociqulis mier damkvidrebuli `gulis ritorikiT~
evangeluri didebulebiT
wm giorgi aTonelis mTargmnelobiTi meTodi teqstTan sruli SesabamisobiT
gamoirCeva am meTodiTaa Targmnili andria kritelis didi kanonic~ Tu misi Targmani
zogjer originalisadmi sruli TanxvedriT ar xasiaTdeba unda gaviTvaliswinoT
rom es pirvel rigSi ganpirobebulia mTargmnelis Rrma mokrZalebiT eqvTime
aTonelis mier Targmnili teqstisadmi
wm giorgi aToneli teqstisadmi erTgulebas iCens rogorc berZnuli teqstis
Targmnisas ise eqvTime aTonelis mier Sematebuli troparebis gadmoRebisas
giorgis TargmanSi hendiadisebiT gavrcobili pasaJebi xatovani sityva-Tqmani
teqstis azrobriv struqturas ar arRvevs naTqvams mxolod gamomsaxvelobiT Zalas
da emociurobas mateben
arsen iyalToeli marTebuladaa miCnuli CvenSi elinofiluri mTargmnelobiTi
meTodis erT-erT damamkvidreblad misi Targmani `didi kanonisa~ agreTve
adasturebs arsen iyalToelis rogorc mTargmnelis gansakuTrebul erTgulebas
saTargmni teqstisadmi igi Sinaarsobrivadac da formiTac misdevs originals Tumca
zogjer arc dinamikuri Targmanis principebze ambobs uars es gamowveuli unda iyos
teqstis rogorc poeturi fenomenis specifikiT troparis ritmul-melodiuri
struqtura sagalobelSi gamokveTili xat-saxeebi gadmoRebisas zogjer teqstidan
gadaxvevasac moiTxovs arsen iyalToelis Targmnili didi kanoni~ aSkarad arqetipis
konstruqciisken iswrafvis sagulisxmo isicaa rom wm andria kritelis `didma
kanonma~ sruli aRiareba daviT aRmaSeneblis epoqaSi pova Semdgom epoqaTa TiTqmis
yvela gadamweri `didi kanonisa~ arsen iyalToelis Targmans miendo
da kidev
Cans wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ siloamis wyalsatevad
gadaqcevia mraval brZolagamovlil daRlil naomar qarTvelobas amis Tqmis
uflebas maZlevs TviT daviT mefe aRmaSenebeli romelzec am didebul Zegls iseTi
113
zegavlena mouxdenia rom gadauwyvetia TviTonve CarTuliyo saRvTismsaxuro
cxovrebaSi arsen iyalToelisTvis Tavisi sulieri winamZRvrisTvis ubrZanebia
teqstis xelaxla gadmoReba berZnul wyarosTan qarTuli Targmanis sruli
daaxloebis mizniT ioane qarTlis kaTalikosisaTvis uTxovia teqstisTvis xmis
(melodiis) Sewyoba Tavad ki sulisSemZvreli `galobani sinanulisani~ Seuqmnia da
Tavisi xalxisTvis dautovebia rogorc anderZi rogorc gzamkvlevi da niSansveti
saToebaTa kibisa
114
teqstisTvis
1 `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis winamdebare gamocemaSi TargmanTa qro-nologiuri Tanmimdevroba darRveulia kerZod I svetSi nacvlad teqstis pirveli Targmanisa (eqvTime aToneliseulisa) moTavsebulia arsen iyalToeliseuli Targma-ni II svetSi giorgi aToneliseuli Targmania III svetSi ki eqvTime aTonelisa
es gadawyvetileba aRniSnul TargmanTa berZnul teqstTan mimarTebis gaTvalis-winebam ganapiroba arsen iyalToels rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli `didi kanonis~ zusti TiTqmis identuri Targmani Seuqmnia mas ucvlelad gadmouRia orig-inalis ara mxolod xma da Zlispirebi aramed troparebi bibliuri ipodagmur-para-digmuli saxeebi teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi arseniseuli Targmani rom erTgulad mihyveba berZnul teqsts amas qarTuli teqstis slavur TargmanebTan Se-darebac adasturebs amas mowmobs berZnulidan gvanca koplataZis mier qarTul enaze gadmoTargmnili `didi kanoni~ da Cem mier Catarebuli winaswari kvleva ase rom ar-senis Targmani erTgvarad asrulebs dednis funqciasac da mkiTxvels saSualebas aZlevs dainaxos samive qarTuli Targmanis erTmaneTTan mimarTebac da berZnul te-qstTan Sesabamisobac
2 qarTuli Targmanebis publikaciisas Sevecade warmomeCina samive Targmanis urT-ierTSesabamisoba risTvisac ar moveride intervalebs am teqstebSi Tumca imasac vc-dilobdi SenarCunebuliyo TiToeuli Targmanis kompoziciuri aRnagoba da mTlia-noba
115
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi da maTi literebi
`didi kanonis~ eqvTime aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-niSvneli literebi
1 AA _ par 5 (XII-XIII ss)2 BB _ sin 5 (1052 w)3 C _ sin 75 (XIII-XIV ss)teqstis dasadgenad gamoyenebulia samive xelnaweri`didikanonis~ giorgi aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-
niSvneli literebi1 A _ par 5 (X-XIII ss)2 B _ ier 61 (XII-XIII ss)3 C _ A 125 (XVII ss)4 D _ A 111 (1703-1715)teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABC xelnawerebi`didi kanonis~ arsen iyalToeliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi1 A _ par 5 (XII-XIII ss)2 B _ ier 67 (XII ss)3 C _ sin 70 (XII-XIII ss)4 D _ ier 56 (XII-XIII ss)5 E _ A 258 (XIII ss)6 F _ A 446 (XIII ss)7 G _ A 147 (XV ss)8 _ A 111 (1703-1715 ww)9 _ S 4933 (1712 w)10 _ H 1076 (XVIII ss)11 _ H 263 (XVIII ss)12 _ H 2036 (XVIII ss)13 _ H 3108 (XVIII ss)14 centr saxelmwifo saistorio arqivis 261 xelnaweri (1772 w) teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABCDEFG xelnawerebi ZiriTad xelnawerad aRe-
buli gvaqvs parizi 5 (A XII-XIII ss)
116
didni galobani sinanulisani Tqumulni
andria kritelisani romeli iyo (sup1rusa)l(e)
miT1
poundmaiexcl gugalobdiTsa
Zlispiri romelman wamisyofiT
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad codvaTa CemTa anu viTari-me dasabami vyoqriste meufeo Senda momarT
vedrebisaiexcl aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen mowyalesa
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved2 sulo codvilo poundorcTa Tana dResdambadebelsa aRuvaren3
bralnida ganeSore4 amieriTgan
pirvelTa saqmeTa codvisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde5
1 galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kritel mTavarebiskoposisni B galobani sinanulisani Tqumulni andria mTavarebiskoposisani C2 + aw B
3 aRuaren C4 + Sen B
5 cremlni mpoundurvaleni da sinanuli scxovnde] sinanuli da mpoundurvaleni cremlni raiexclTa gacxovnos Sen BC
didni galobani andrea kritelisa Tqumulni da
Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa
aRwerilni1
poundmaiexcl b guerdiugalobdiTsa2
Zlispiri zRuaiexcl mewamuli3
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad Cemisa ubadrukisa cxorebisa
saqmeTa4viTari-me dasabam vyo godebaTa
CemTa qriste mraval-mowyale mommadlen me cremlni sinanulisa5 lmobierisani da macxovne
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved yen sulo Cemo codvilo poundorcTa Tana dRes da
dambadebelsa aRuvaren bralni da ganeSoreamieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa6 da Sewiren RmrTisa
mpoundurvaleni cremlni da sinanuli raiexclTa
scxovnde
1 didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meoris guerdsa aRwerilni B didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani da giorgi mTawmidelisa aRwerilni C2 ugalobsa B
3 +giorgis Targmani
4 + anuTu B C
5 sinanulisni B
6 pirutyusup1baTa ABC SemdegSi sqolioSi Camotanis gareSe vasworebT ldquousup1ldquo kompleqsis dawerilobas ldquoueldquo-Ti samive TargmanSi
galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria ierusalimelisa kritel mTavarepiskoposisani B
poundmaiexcl b guerdigalobaiexcl a
Zlispiri Semwe da mpoundsnel da mfarvel meyo
1uUgalobdeT ufalsa rameTu didebiT
vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxorebisa CemisaTa[A238r] anu romeli dasabami
vyo qriste [C118] godebisaiexcl1 amis aramed viTarca tkbilmanmomcen cremlni lmobierni
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel meyo mpoundsnelad
moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da2 dambadebelsaaRuare3 da ijmen pirvelisa
mispirutyuebisagan4 da Sewiren Sen uflisa cremlni sinanulisani
1 godebisa BDEF
2 _ BEDF3 aRuvare BCDEFG 4 pirutyusup1bisagan BC A xelnawerSi (georg 5) didi kanoni iwyeba ZlispiriT kideze teqstis dasawyisis Ggaswvriv ikiTxeba mxolod [Ggal]obaiexcl saTauri ar aris arc C (sin 70) xelnawerSi (fotopirSi) gGalobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisni (D) fotopirSi didi kanonis samive qarTuli TarGgmanis bibliuri wanamZRvrebis dazianebuli adGgilebis amosakiTxad viTvaliswinebT fsalmunTa mzeqala SaniZiseul Ggamocemaze darTul bibliur GgalobaTa teqstebs (ix fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Tb 1960 gv 411-445)
117
3 ese ars RmerTi da vadido ese RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Tipoundaiexcl ese queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen meda STambere suli cxoveli da
gonieri da1 aw gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo2 Sendobaiexcl codvaTaiexcl momec
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
aRgiareb Sen qriste codvaTa CemTa romelni miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romelni3 damexsnes4 Cem zedamwareTa5 avazakTa borotTa gulissityuaTa6 da7 gevedrebi RmerTo8 saxierebiT ganmkurne9
5 etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
daRacaTu Segcode [127v] yen saxiero aramed uwyi mowyalebaiexcl Seniromelman10 swyli11 da kualad wyalobiT ganhkurni da araiexcl Seuracxis-hyvni12
cremlni sinanulisani aramed Seiwynari13
suli Senda moqceuli
1 da B
2 msajuli marTali] simarTlisa mS~-jlo G
3 romeli BC
4 damsxnes A
5 +amiT B +maT C
6 sitycentTagan B sityuaTa CemTagan C
7 _ BC
8 RmerTo] saxier BC
9 saxierebiT ganmkurne da macxovne me BC
10 romelmanca BC
11 miswyli BC
12 Seuracxv-hyvni B
13 + Seiwiri C
118
6 rCeuli mpoundedrebi sam-mdgomTaiexcl maT da[a]nTqa zRuasa mas mewamulsa
moved Sen ubadruko codvilo sulo1 da RaRad-yav[sulTq]umiT uflisa2 mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa SenTaiexcl [rameTu] axlos ars dRe saSjelisa3 mis didisaiexcl iswrafe [ukue raiexclTa] mogces [Sen _ maSin] wyalobaiexcl
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
pirvelSeqmnulsa mas4 adamsgardaslviTa miT saRmrToTa mcnebaTaiexclTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi ganSiSulebuli RmrTisgan da zecis didebulisa Suebisa5
CemTa maT codvaTaTcents romelni Seviyuaren
8 marjune Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman mo[sr]na mterni
pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese6 gulissityuaiexcl
Cemi rameTu damitkbo codvisa igi
mware gemoiexcl7 da mcnebaTa RmrTisaTa gardaslvaiexcl Semayuara me8
1 ~sulo codvilo
2 RmrTisa B
3 sasjelisa B
4 _ mas B
5 _ mis Suebisagan B
6 _ vnebuli igi B
7 codvisa igi mware gemoiexcl] codvisa mware gulisTqumaiexcl B codvisa igi simwarsup1 gulisTqumaiexcl C
8 _ me C es tropari B-Si gadatanilia ldquougalobdiTsasldquo bolos (B193) dasawyisTan miwerilia mosarTavi Cans gadamwers gamorCenia da boloSi daurTavs is C-Si saerTod ar aris A-Si teqsti dazianebulia da aRdgenilia B-s mixedviT
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Ppirvelqmnulsa mas adams saRmrToTa maT mcnebaTa gardaslviTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi
ganSiSulebuli RmrTisagan didebulisa mis fufunebisagan da meufebisa codvaTa maTTcents CemTa romelni Seviyuaren
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
yen sulo Cemo sawyalobelo raiexclsa emsgavse pirvelsa mas
evasuwesod mixedviTa da mwared
mowylviTa da warmdebad gemoiexclsa xilviTawarmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa romelisa mier STavardi mwcentresa codvaTaiexclsa
5 etlebi faraoiexclsa da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
macTur1 meqmna me xilulisa mis evaiexcls wil uxilavi ese eva poundorcTa CemTa vnebuli gulis-
sityuaiexcl da miCuenebda da mitkbobdacodvisa mwaresa mas gemoiexclsxilvasa da esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa
1 sacTur C
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
pirvelSeqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da
vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan[B147v] da maRlisa mis mefobisa da wmidisa
fufunebisa dacemaTa CemTaTcents
4 ufalman Semusrna brZolani ufali ars saxeli misi
yen ubadruko sulo raiexclsa1 emsgavse pirvelsa evasrameTu mihxede2 da iwyal Sen
mwared da Seexe xesa da sWame3 yovlad
warmdebad Wamadi makudinebeli
5 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva - poundorcTa CemTavnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda4
me5 tkbilTa romelTa [D109v] gemoiexcl raiexcl
vixile davakldi Sensa
1 rasa G
2 mixede F3 SWame CEF
4 miCusup1nebda EG 5 -G
119
amisTcentsca1 STavardi2 mwcentresa3 [mas] codvisasa
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo dauteva da samarTlad
ganvardasaSueblisa4 misgan raiexcl-me
vyo5romelmanca6 yovelni7
mcnebani Senni wmidani8 Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale
10 miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
mklvelsa mas gonebasa9 mivemsgavse me10 kaenisa11 da viqmen [mklvel]
sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var12 me13 mowyluli vnebaTa mier
1 amisTcents BC
2 +me B
3 mwuiresa C
4 saSueblisa BC
5 + me BC
6 romelman BC
7 yovelnive BC
8 _ C
9 + kaenisa BC
10 _ me BBC
11 _BC
12 vari B
13 _ me BBC
6 rCeuli mpoundedrebi sammdgomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas mewamulsa
Rirsad ganvarda adam edemiT macxovar rameTu araiexcl1
daimarxaerTi mcnebaiexcl Seni xolo me raiexcl
vyo romeli maradis Seuracx-
vhyofsaRmrToTa brZanebaTa da mcnebaTa SenTa cxovelsmyofelTa Semiwyale
yen mravalmowyale
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-
vyven poundorcnirameTu ukeTurTa saqmeTa mier vewyvebode maT da aw2 ganwiruli vRaRadeb qriste
ganmacxovele
8 marjuene Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman ufalo mosrna mterni
araiexcl vemsgavse simarTlesa mas abelissa iesu mpoundsnelo Cemoarca odes Sevwire Senda
msxuerpli3 saTnoiexcl arca saqmeni
saRmrToni arca ZRueni ubiwoiexcl da arca cxorebaiexcl unakluloiexcl vinaiexclca Rirs var Sengan
dasjisa4
1 ara C 2 da aw] + dacemul var C
3 msxusup1rpli B
4 dasSjisa B
mas mecnierebasa
6 sakvirveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
samarTlad ganipoundada edemiT adam rameTu aradaimarxa erTi mcnebaiexcl Seni
xolo me raiexcl1 vyo romeli samaradisod udeb-vyof2 sityuaTa SenTa macxovar
7 mihyav marjueneiexcl Seni da daanTqna queyanaman
[E97] mivemsgavse kainis3 mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa [G136v] scentnidisi da ganvacxo-
velen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi vnebulni4 gulisTqumani5
8 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
abelissa6 iesu ara mivemsgavse simarTlesa da ZR(ue)nni saTnoni7 ara8
mogarTuen9 Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli10 ganwmediliarca cxorebaiexcl ubraloiexcl
1 ra D
2 vhyof BCDEFG
3 kaenis G 4 nebulni D 5 gulissityuani G6 abelisa G
7 saRmrToni DEF
8 araiexcl D 9 mogarTusup1n BDG
10 msxusup1rpli CF
120
11 da sulisagan gulis-wyromisa Senisa ganipnes wyalni
yen sulo ubadruko rad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl
codvisaiexclaramed aw1 moiqec da Seuvrdi2
macxovarsa raiexclTa3 man Segmosos Sen pirveli igi didebaiexcl
1 aw BC
2 Seurdi
3 romelman
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
kaenis msgavsad Semoqmedisa yen sulo Cemo saqmeni borotnimsxuerpli bilwi da cxorebaiexcl
saZageli ZRunad SevwireniT
warmdebebiT amisTcentsca simarTlad davisjebiT CuenviTarca-igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa
10 [A139v] miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
Tipoundaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen me da STambere suli cxoveli da
gonieri xolo me ganvxrwen cTomiTa da aw sulTqumiT vRaRadeb Sendami saxier sinanulad momaqcie da Semiwyale me
11 da sulisagan guliswyromisa Senisa ganipnes wyalni
aRgiareb Sen mpoundsnelo codvaTa romelni1 miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romel
dasxnes Cem zeda mwareTa [B416] avazakTa _
gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa da gevedrebi SensaxierebiT ganmkurne
mravalmowyale
1 + igi B
9 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
viTarca kain1 sulo Cuenca SevwireniT2 RmrTis
saqmeni xeneSni msxuerplTa3 Tana
SeginebulTa da moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli romliTa davisajeniT
10 esma warmarTTa da ganrisxnes4 salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
[C118v] cxovlad5 Semzile Tipoundaiexcl
poundelovanTmTavarman mekecemanpoundorcad da6 Zualad
samScentnveladda sulad aramed yen mpoundsneloRmerTo da msajulo Cemo7monanuli Semiwynare
11 maSin iswrafes erisTavTa maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
aRgiareb macxovar codvaTa romelni vqmnen da
poundorcTa da sulisa Cemisa8 wylulTa
naguemTa9 romelni Sinagan mwared damasx[F56v]nes10 Cem
zedamklvelebrTa11 gulis-
sityuaTa
1 kaiexcln D kaen G
2 SevswirneT D
3 hmsxusup1rplTa CFG
4 + da G
5 cxovelad D
6 _ G
7 _ B
8 _ G
9 nagusup1mTa BDFG
10 damsxnes D
11 mkulelebrTa E
121
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Seva zRuasa
siWabukiTgan qristemcnebani Senni Seuracx-vyven da udebebiT1
warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da2
giRaRadeb3 nu mimiSueb sruliadcodvasa Sina daSromadaramed momaqcie sinanulad da
macxovne me
1 udebebiTa
2 + aw BC
3 + saxier B
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da azRudnes Relvanica igi Sua zRuasa
daRaTu vcode gardareuladyen mpoundsnelo aramed uwyi
rameTukacTmoyuare xar da swavli
wyalobiT da mtiralTa mpoundurvaled
Seitkbob da mglovareTa mixedav da viTarca mamaiexcl miegebvi uZRebsa Svilsa moqceulsa
13 Tqua mterman vdevno vewio ganviyo natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
siWabukiTganmcnebani Senni Seuracx-vyven mpoundsnelo da
udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da
giRaRadeb nu mimiSueb sruliad
warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav sinanuliT da macxovne me
14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
davrdomil var me winaSe karTa wyalobisa SenisaTa macxovardaRonebuli siberiTa
mwariTanu STamagdeb quesknels
jojoxeTs aramed momaqcie da Sendobaiexcl bralTaiexcl uwinares aRsasrulisa momec wyalobiT
12 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil
xar moswylav TanalmobiT da
hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav1 da uZRebsa Svilsa kualadSeitkbob viTarca RmerTi
13 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sadidiTa mklavisa SenisaiexclTa qva-iqmned igini
siyrmiT CemiTgan mpoundsnelo ugulebels-vyven mcnebani
Senni[B148] da yovlad2 vnebulad
udbad da dapoundsnilad gardavle3 cxorebaiexcl amisTcents giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo
14 [A239v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb4 me jojoxeTad
aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl
15 vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel gamoirCie
[G137] simdidre Cemi qristeuZRebebasa Sina [E97v] warvage [D110] da opounder5-viqmen keTilTa
nayofTagan da aw momymari vpoundmob
1 mihxedav CF momxedav B
2 yovlad]kualad G
3 gardavvle VCGE
4 damagdeb BD
5 uxer AC
122
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
STavrdomil var me poundelsa mwareTa avazakTasa romelni arian
mpoundsnelo gulisTqumani da
gulissityuani Cemni da mowylul maTgan
sasikudinod1 aramed Sen macxovar mipoundsen da ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl2
16 da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
mRudelman mixilamwared mowyluli da ganSiSulebuli da Tana-
warmpoundda da egreTve levitelman
damagdo xolo Sen qriste qalwulisawmidisagan Sobilo wyalobiT miRuawe da ganmkurneda macxovne viTarca saxier
xar
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
kravo RmrTisao soflisa bralTa mowyalebiT aRmaRlebulo
aRiRe Cemganca mZime ese tcentrTi
bralTa CemTaiexcl da viTarca saxier3 mommadlencremlni da sinanulida codvaTa CemTa da vnebaTagan ganwmedaiexcl momaniWe wyalobiT
18 sakcentrveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
Sen Segivrdebi vcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
1 sasikudined C
2 sasowarkusup1TilTa B
3 + xar B
mamao mowyalebaTao iswrafe da macxovne1
16 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
moculi2 avazakTagulis-sityuaTa CemTa mier da yovliTurT mowyluli maTgan
romlisani ganmravldes tkivilni me var qriste meufeo gevedrebi ganmkurne
17 ganmzadebuls mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da
levitelmanZcentrTa Sina damiteva aramed
SenRrTismSoblisa mariamisgan mosrulo miRuawe3 da Semiwyale
18 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
RmrTisa krao4 romelman aixuen5 codvani yovelTani aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman [C119]
mommadlen cremlni sinanulisani
19 ufali meufe ars ukunisamde da ukunisi ukunisamde da mermeca
1 +me DGE
2 mocvuli BDEG
3 iRuawe B
4 kravo CE
5 aixusup1n BDFG aRixuen C
123
cxorebaiexcl qriste da aRiRe codvisa ese mZimesapoundivi Cemgan saxiero da viTarca mowyale xarmommadlen me cremlni mpoundurvalisa sinanulisani da macxovne me
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanam
sinanulisa Jami ars mpoundsnelo vinaiexclca cremliT vRaRadeb
Semiwyale [C217v] da aRiRe codvisa ese
mZime jaWcent Cemgan yovladZliero[A140r] da viTarca saxier xarmommadlen me cremlni mpoundurvaleni sinanulisani da macxovne
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
nu momiZageb qriste macxovar da nu ganmagdeb pirisa
Senisagan aramed aRiRe codvisa esesimZime mware da ganmxrwneli Cemgan yovladZliero da viTarca tkbilman da
saxierman mommadlen cremlni
sinanulisani
sinanulsa Jamsa Segivrdebi Sen Semoqmedsa
Cemsa aRiRe aw Cemganca sapoundivi [mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
20 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
nefsiTTa1 CemTa qriste da uneblieTTa SecodebaTacxadTa da dafarulTa da
sacnaurTa ucnaurTa TanaRmrTivSuenierad2 dampoundsnelo3milxine da macxovne4
21 da miaqcia maT zeda wyali igi zRcentsaiexcl mis
Segivrdebi iesu vcode Sendami5 milxine me daaRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
22 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Sua zRuasa mas
nu momiZageb mpoundsnelo da nu momaqcev Sengan aramedaRiRe aw Cemganca [sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
23 didebaiexcl6 zesTaarso7 samebao
erTRmrTeebiT Tayuanissacemelo
aRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZime [codvisaiexcl da viTar] kacmoyuareman [F57] mommadlen cremlni sinanulisani
1 nebsiTTa BC
2 Susup1nierad BCDFG
3 dampoundsnelo] mpoundsnelo GE
4 + me G
5 + Senda E
6 _ D7 zesTa arso] zeSTa arso BCEF] zeST arso D] zesT arso G kavebSi Cawerili refreni qvemoTac yvelgan miwerilia marcxena kideze
124
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
nefsiTni Cemni da unebelni da cxadni da dafarulni
codvani mecnierebiT da umecrebiT
qmnilni _ yovelni Semindven saxier da milxine da macxovne da ganmanaTle1 dabnelebuli2 glaxaki da Semiwyale
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa
saxier nuca mimpounddi sityuasa saqmeTa
CemTaTcents aramed wyalobiTa SeniTaugulebels-yven Cemni uwesoebani yovladZliero da Rirs-myav marjueneTa SenTa
23 maSin iswrafes erisTavTa edomisaTa da mTavarTa moabelTa
moved yen sulo Cemo codvilo da RaRad-yav cremliT uflisa
mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa3 rameTu axlos ars4 dRe igisaSjelisaiexcl vinaiexclca5 iswrafe keTilTa saTnoebaTa mogebaiexcl raiexclTa hpoo wyalobaiexcl
1 + me BC
2 + ese C
3 Sendobaiexcl codvaTaiexcl ~ B4 _ ars C5 vinaca C
24 aw RmrTismSobelo sasooyovelTa mgalobelTa SenTaoaRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
125
13 Tqua mterman vdevno [vewio ganviyo] natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
simdidre Seni sulo warage codviT da aw calier1 xar nayofTa
maTgan saTnoebisagan da momymar
keTilTagan aramed poundmobd godebiT2
mamao saxiero mohfine3 Cem zeda4 simdidre5
mowyalebisaiexcl6
[A127v]14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
aRavse guli Cemi sinanuliTa
raiexclTa Sevide taZrad wmidad Senda
da aRgiarne bralTa CemTa simravleni
da7 moviRo Sen mier Sendobaiexcl codvaTa CemTaiexcl
da gigal[obde Sen]8 [romelica didebul xar]9
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
yovliTur[T] ganvixrwen
1 calieri B carieli C
2 poundmobd godebiT] aw RaRad yav yen BC
3 moavline C
4 + dRes B
5 simdidresup1 C
6 wyalobisaiexcl BC
7 _ da BC
8 _ Sen C
9 aRdgenilia C-s mixedviT zedwarwera dazianebulia aRdgeni-lia gamocemiT
24 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
yen ubadruko sulo glaxako raiexclsa ganagde samkauli
saTnoebaTaiexcl da Seimose uSuerebaiexcl
codvisaiexcl1aramed aw kualad-moiqec da Seuvrdi ufalsa raiexclTa gangaSuenos pirveliTave didebiTa da samkauliTa
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel2 iqmnen3
nayofTagan4 aramed RaRad-yav lmobierad RmrTisa mimarT da poundma-yavyen tkbilo mamao da saxiero momfine simdidre
mowyalebisaiexcl5
26 vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri Seni romel moige6
aRavse guli Cemi saxiersinanuli[C218r]Ta da
lmobierebiTa raiexclTa aRgiarne codvaTa CemTasimravleni da moviRo SenganbralTa CemTa Sendobaiexcl da gigalobde wadierad Senanebuli da Sewyalebuli
27 Seiyvnen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
yovliTurT ganvxrwen xati romeli Sehmose mpoundsnelo Cemsa mas
bunebasa simravliTa miT borotTa
saqmeTaiexclTa
1 codvisa C
2 calier B
3 iqmen B
4 +saTnoebisaTa da momymar keTilTagan BC
5 mowyalebisa C
6 moige] gamoarCie C
126
qriste1 [xati romeli] Sehmose Sen
[Cemsa] bunebasa2 simravlisa misgan borotTa
saqmeTasa da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde3 gankiTxvadamisTcents gevedrebi yav Cem Tana wyalobaiexcl4
16 [A128r] da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
yen ufalo ufalo ixile suli Cemi codviTa5 dacemuli
mwaredda aRadgine rameTu Senda
movivlti6 da nu ganmiSoreb7 me8 aramed momec Sendobaiexcl uricxuTa9 bralTa10 CemTaiexcl11 mxoloo mravalmowyaleo
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
hRaRadeb Sen ufalo mosruli Cemda araiexcl12 mivaqcio sircxcentleuli13amisTcents mpoundurvaled movivlti14
Senda saxier da viTarca mezuere15giRaRadeb16 RmerTo Cemo milxine braleulsa17 da momec wyalobaiexcl Seni
1 _ qriste BC
2 + qriste RmerTo BC
3 moxuide
4 _ Seni BC
5 _ codvisa mier B
6 movilti BC
7 _ ganmaSoreb C
8 _ BC
9 _ auracxelTa BC
10 _ bralTaiexcl BC 11 _ CemTaiexcl BC
12 ara BC
13 sircxuleuli C
14 amisTcents mpoundurvaled] aha esera me movilti BC
15 mezursup1 C
16 + Sen C
17 braleulsa] codvilsa amas BC
da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde
gansjad dabadebulTa vinaiexclca mxurvaled gevedrebi yav Cem Tana maSin wyalobaiexcl
Seni
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
yen meufeo Cemo da RmerToO Cemo
ixile suli Cemi sawyalobelicodvaTa mier mwared dacemulida aRadgine rameTu Senda
movilti da nu ganmiSoreb me aramed uricxuTa maT bralTa CemTa Sendobaiexcl mommadle mowyale
29 romel ganmzades poundelTa SenTa ufalo
hRaRadeb1 mpoundsnelo poundmiTa saRmrToiexclTa mosruli Cemda araiexcl mivaqciosircxcentleuli amisTcents
mpoundurvaled movivlti Senda saxiero da msgavsad mezuerisa giRaRadeb RmerTo Cemo
milxine codvilsa da momec wyalobaiexcl
Seni
1 RaRadeb B BC xelnawerebSi 29-e da 30-e troparebi adGgilmonacvleoben Sesabamisad adgGilmonacvleoben bibliuri sakiTxavebic
127
18 sakcentrvel didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
yen sulo Cemo ara mnebavs1 sikudili
codvilisaiexcl2 aramed moqceva sinanuli da
cxorebaiexclda Senca moiqec3 da4
poundma-yav5 milxine codvilsa da dro-mec sinanulad6 raiexclTa vpovo me7 wyalobaiexcl
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanaman
meufeo ufalogiRaRadeb Senmomiteven uricxuni bralni
Cemni8 da numca ixilavs suli Cemi
pirsa mas mwarisa9 eSmakTasa aramed momivline me10 angelozi wyalobiT mpoundsnelad11 haerismcvelTagan
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
danTqmuli suli Cemi12 mwcentresa13 Sina arawmidaTa maT
vnebaTasa aRmomiyvane14 qriste
macxovaro Cemo da Rirs-myav me15 ubiwod wardgomad winaSe Sensa dResa mas saSinelsa gankiTxvisa Senisasa16
1 + me BC
2 sikudili codvilisaiexcl] sikudili igi mwarsup1 kacTa codvilTaiexcl B sikudi-li igi mware kacTa maT codvilTaiexcl C
3 aramed moqceva sinanuli da cx-orebaiexcl da Senca moiqec] aramed sinan-uli [+da] C amisTcents Senca BC
4 _ da BC
5 + RmerTo BC
6 sinanuli C
7 _ me BC
8 uricxuni bralni Cemni] codvani Cemni didni B (did-didni C)
9 mwaresa BC
10 _ C
11 mpoundsnelad] mcvelad B
12 suli Cemi] ese suli BC
13 mwuresa C
14 aRmoiyvane Sen BC
15 _ me C
16 Cemisasa B
30 romel hqmen siwmide ufalosulo Cemo [A140v]
araiexcl mnebavs sikudili codvilisaiexcl aramed
moqcevaiexcl sinanuli da cxorebaiexclda Senca moiqec da poundma-yav milxine me codvilsa yovladsaxiero da Semiwyale da dro-mec sinanulad da
macxovne
31 ufali meufe ars ukunisamdemomiteven me
mpoundsnelo uricxuni codvani Cemni da numca
ixilavs suli Cemi pirsa mas
dabnelebulsa eSmakTasa aramed momivlineangelozi wyalobiT haeris-
mcvelTagan mpoundxsnelad Cemda da poundelisampyrobelad Zlierad
32 da ukuniTi ukunisamde da mermeca
danTqmuli suli Cemi mwcentresaSina arawmidaTa maT vnebaTasaaRmomiyvane qriste
macxovaroda Rirs-myav ubiwod
wardgomadwinaSe Sensa dResa mas gankiTxvisasa da nu damsji me cecxlsa mas Sina dauSretelsa
128
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
mzakuarman man1 beliar2 wamleaniTa3 codvisa isriTa
mwared ganmgurima4 aramed Sen qriste sinanulisa
wamliTa ganmkurne5 viTarca xar RmerTi6 yovladsaxiero7 raiexclTa gigalobde Sen romelic didebul xar
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
anu cecxlisa misgan geheniisa8
Seikdime sulo Cemo codvilo
anu surviliTa sasufevelisaiexclTa
mpoundurvale iqmen9 da SeSindi10 da Zrwode11 RmrTisagan dambadebelisa da mis msajulisa12 marTlisa13
23 maSin iswrafes eris[Tav]-Ta maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
godoli aRaSeneyen sulo Cemo vnebaTaiexcl14 maRalida15 mtkice friad gulis-
TqumaTa mier xolo aw Seuvrdi16 RmerTsa raiexclTa man17 daarRcentos18 da dahpoundsnas simtkice19 misi
1 mzakuvarman] mca A
2 beliarman A
3 wamlianiTa B wamlaniTa C
4 + me BC
5 + me BC
6 ~ xar RmerTi BC
7 saxiero] Zliero BC
8 geheniiexclsa C
9 iyavn C
10 geSinoden BC
11 _ BC
12 mSajulisa C
13 simarTlisa BC
14 + da C
15 _ da C
16 Seurdi BC
17 raiexclTa man] romelman BC
18 daarRuios C
19 simtkicsup1 C
33 rameTu Sevida hune faraoiexclsi
mzakuarman mterman Cemman codvisawamleaniTa isriTa mwared
ganmgurima aramed Sen qriste sinanulisawamliTa tkbilad ganmkurneviTarca saxier xarraiexclTa gigalobde1 mxolosa romeli didebul
xar
34 etlebiTurT mpoundedrebiT Sua zRuasa
yen sulo [C218] Cemo sawyalobelo anu cecxlisa misgan geheniisa da uSretisa Seikdime anusurviliTa sasufevelisaiexclTamodrek lmobierad [B420] da Zrwode RmrTisagan saSinelisa da Tualuxuavisa mis
msajulisa
35 da moaqcia ufalman maT zeda
vnebaTa igi mware godoli aRhmarTe maRali da mtkice
friad gulisTqumaTa mier yen sulo
Cemo xolo aw Seuvrdi qristesa raiexclTa man daarRcentos da
dahpoundsnas simtkice misi da mogces wyalobaiexcl da Sendobaiexcl
codvaTaiexcl
1 gigalobde]+gmadlobde C
129
da Sen mogces wyalobaiexcl da motevebaiexcl codvaTaiexcl
24 Zrwolam Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
moviwyal1 isriTa miT eSmakisaiexclTa
da vnebaTa samkcentdrebel2 viqmenda gancxadebulad Canan
wylulebani Cemni aramed Sen3 mkurnalo sulTa da poundorcTao moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa4viTarca mxoloiexcl mowyale5
[xar]
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
ganmpoundndi Sen sulo Cemo da hbrZode mtkiced gulis-
TqumaTa maT SenTa poundorcielTaviTarca odesme isu amaleksa mas raiexclTa Senca Sexcentde6 queyanasa
aRTqumisasa da gansuenebasa mas
sasufvelisasa
26 [A128v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
Semiwyale mowyale dabadebuli7
poundelTa SenTaiexcl da apoundocen codvani
Cemni mowyaleo romelman gangamware Sen
ufroiexcls yovelTa kacTa monebiTa vnebaTaiexclTa da rameTu8 gardavhpounded mcnebaTa SenTa wmidaTa
27 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
1 moiwyal C
2 samkuidrebel C
3 _ C
4 moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa] moixile Cem zeda C
5 mravalmowyale C
6 Sexuide C
7 + da qnuli C
8 da rameTu] romelTaca BC
36 wyali igi zRcentsaiexcl mis moviwyal mwared
isriTa maTgan saeSmakoTa da viqmen
samkcentdrebeli1 vnebaTa borotTa da gancxadebulad Canan wylulebani Cemni aramed Sen mkurnalo sulTa da poundorcTao momec lxinebaiexcl da ganmkurne viTarca
mowyale xar
37 xolo Zeni israelisani ganmpoundndi Sen sulo
Cemo da hbrZode mtkiced gulisTqumaTa maT2
SenTa poundorcielTa viTarca odesme iso3 amaleksa raiexclTa Senca Sexcentde queyanadaRTqumisa mis saRmrToiexclsa da miemTxcento Sen qristes mier gansuenebasa mas saukunesa
38 poundmelsa Sua zRuasa masyen mowyaleo Semiwyale me
poundeliTa SeniTa dabadebuli eseda apoundocen bralni Cemni da
codvani romelman ufroiexcls yovelTakacTagan gangamware Sen ZcentrTa monebiTa da mcnebaTa SenTa wmidaTa gardaslviTa
1 samRereli B
2 _ maT C
3 isu C
130
poundelTa1 avazakTasa STavrdomil var2 me3 romel arian gulisTqumani4
Cemni da5 mowylul var maTgan da mdebare var mosikudild6aramed Sen macxovar
momxedenda ganmkurne me viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorTaiexcl
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman wyluli mixila da Tana-warmpounddada levitelman SiSuveli7
damagdo aramed Sen qriste mariamisagan mosrulo8 Semiwyale ganmkurne da
miRuawe me9 macxovar10 viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorcTaiexcl
29 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
yen tarigo RmrTisao soflis bralTa mowyalebiT amRebelo qristeCemganca aRiRe11 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca saxier xar mommadle12 sinanuli da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan
30 ufali meufe ars ukunisamde da ukuniTi ukunisamde da mermeca
nu momiZageb qriste da nu13 ganmagdeb me pirisa Senisagan aramed
1 poundelsa A
2 vari B
3 _ BC
4 gulissityuani B
5 _ B
6 mosikudid B
7 SiSueli BC
8 Sobilo C
9 _ me BC
10 macxovaro BC
11 ~ aRiRe Cemganca BC
12 + me B
13 BC
131
aRiRe1 Cemgan2 tcentrTi3 codvaTa CemTa4
da viTarmca saxier xar mommadlen5 sina[nuli
da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
31 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
Sen Segivrdebi6 RmerTovcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
cxorebaiexcl da7 aRiRe Cemgan tcentrTi mZime8 codvaTaiexcl da9 viTarca saxier xar mommadle si[nanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
32 da moaqcia ufalman maT zeda wyali igi zRcentsa mis
sinanulisa Jami arsmpoundsnelo Cemo da cremliT giRaRadeb
Semiwyale da aRiRe Cemgan tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca [saxier xarmommadle sinanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
33 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Suva zRuasa mas
nefsiTni Cemni qriste da unebelni10 cxadni da dafarulni codvani
1 + Sen C
2 Cemganca B
3 tuirTi C
4 CemTaiexcl BC
5 mommadle+me BC
6 ~ Segivrdebi Sen B
7 _ B
8 ~ mZime tcentrTi B
9 _ B
10 uneblieTni B unebliaiexclnTi C kavebSi Casmuli teqsti miwerilia kideze es fraza xSirad meordeba da TiTqmis yovelTvis Sewyvetilia refrenis daklebul adGilebs aRvadGgenT kavebSi
es tropari B-Si mosdevs 33-e tropars C-Si ki ar aris
132
Semindven saxier1 da2 milxine3 glaxaksa
amas4 da yav Cem Tana auracxeli wyalobaiexcl5 da ganminaTle6 mowyale dabnelebuli codviTa7
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao wmidao uzeSTaeso erTarsebiT Tayuaniscemulo8
aRiRe9 Cemgan tcentrTi10 codvaTa maT11 CemTaiexcl
da viTarca saxier xar mommadle
sina[nuli da cremlni mpoundurvaleni12
da ganmwmiden vnebaTagan]
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde aw
RmrTismSobelo sasoo13
morwmuneTaoda meoxo yovelTa codvilTao14aRiRe aw Cemgan15 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl16 da viTarca saxier xar17
mommadle18 sinanuli da creml[ni
mpoundurvaleni19 da ganmwmide vnebaTagan]
1 saxiero C
2 _ B
3 + me C
4 _ C
5 auracxeli wyalobaiexcl] auracxeli Seni wyalobaiexcl B wyalobiT auracxeli ufalo C
6 ganmamaTle+me C gamkurne B
7 codvaTagan B
8 Tayuanissacemelo
9 + dRes B
10 tuirTi C11 _ BC
12 ~ mpoundurvaleni cremlni C
13 sasoo] sZalo C
14 + iRuwe CemTcents BC
15 _ aw Cemgan BC
16 codvaTa CemTaiexcl] codvaTaiexcl BC
17 viTarca saxier xar] rameTu meox (meoxi B) xar yovelTaiexcl BC
18 + me B
19 ~ mpoundurvaleni cremlni C
39 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao yovladwmidao erTarsebiT Tayuanismcemeloda samguamovnebiT didebuloaRiRe tcentrTi igi mZime SecodebaTa CemTaiexcl[A141r] da momaniWen me
saxierosinanuli da cremlni mpoundurvaleni
40 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
RmrTisa dedao qristeaneTa sasovo da meoxo codvilTaoaRiRe Cemgan tcentrTi codvaTa
CemTaiexcl da viTarca saxier xar momcencremlni da sinanuli yovlad lmobieri da ganmwmide vnebaTa CemTagan ubiwovo
133
moixilesa
Zlispiri poundma-vyav Sendami
1 A[128v] moixile dRes cao da vityodi da ugalobde1
qristesa macxovarsa Cemsa2 mxolosa mravalmowyalesa
2 rameTu naTesavi gandrekili ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile3 dRes yen RmerTo4 macxovaro
mowyaliTa TualiTa da5
Seiwire Cemi mpoundurvalebiT aRsarebaiexcl
3 maT maSures me ara RmerTiTa da kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
Seg[A129r]code qriste ufroiexcls yovelTa kacTa me
ubadrukman amanSemindven6 ufalo da Semiwyale qmnuli Seni
4 da meca vaSurvo ara naTesavsa mas zeda da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igi
borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav
mowyaleo RmerTo7 aramed petresebr poundeli aRmipyar gevedrebi
1 ugalobdeT B
2 C~nsa BC
3 moiexclxile C
4 _ BC
5 _ BC
6 Semindve B7 mowyaleo RmerTo] mowyaleo ufa-lo C me ufalo B AB-Si mosdevs poundma-yav Sen amas zeda rameTu naTesavi Zlispiri aRdge-nilia BC-s mixedviT bibliuri galobis teqsti ar ax-lavs
moixilesa
Zlispiri Sen eCuene
1 rameTu naTesavi ese gandrekil ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile cao da vityode1 da ugalobdeqristesa macxovarsa Cemsamxolosa [A141r] mowyalesaromeli qalwulisagan iSva
poundorciTa
2 kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
RmerTo2 macxovaromravalmowyaliTa TualiTamomxeden me da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT [C219r]
aRsarebaiexcl
3 da meca vaSurvo maT ara naTesavsa mas zeda
Segcode saxier friad sawyalobelman aman da ubadrukman ufroiexcls
yovelTakacTa da gangarisxe Semindve da Semiwyale qmnuli
Seni
4 da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igini
borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav meyen mravalmowyaleo RmerToaramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen
gevedrebi
1 vityodi C
2 yen RmerTo C
galobaiexcl b
Zlispiri moixile cao da vityodi me da vaqebde qristesa qalwulisagan poundorcielad mosrulsa Cuenda
1 moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa
[G137v]moixile cao da [E98] vityodi aw[B148v] queyanao isminesinanuliT RmrTismga-
lobelisaiexcl
2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni
momxeden me mowyaliTa TualiTa viTarca saxiermanda miiTuale aRsarebaiexcl Cemi
3 viTarca wcentmaiexcl mwuanvilsa zeda da Tovli Tivasa zeda rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa
Segcode Sen ufroiexcls yovelTa kacTamxoloman gangarisxe aramed RmrTeebr macxovne
qmnuli Seni
4 RmerTi Cueni WeSmaritebiT arian saqmeni misni da yovelni gzani misni simarTliT arian
gardamecnesRelvani vnabaTani mowyaleo ufalo aramed viTar1 petres poundeli
aRmipyar
1 viTarca BDGE
134
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTamde quesknelad
Segivrdebi SencremliT1 viTarca meZavi igi
macxovaro momiteven meca auracxelni codvani Cemni
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine me siwmide2 gonebisa Cemisaiexcl3 da
ganvryuen4 me5 xati igi Cemi6 romliTa msgavs-viyav7 Senda
qriste
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
davaSave me Suenierebaiexcl8 sulisa Cemisaiexcl
codviTa da gulisTqumaTagan gonebaiexcl Cemi davabnele
8 gankfden igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe mwared samoseli Cemi9 pirveli
romeli-igi10 momca Semoqmedman amisTcentsca11 SiSuel var12 me
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iRreodnen
1 cremliTa BC
2 siwmidsup1 C
3 + mc~xro C
4 ganvxrwen C
5 _ BC
6 _ C
7 viyav] myav C
8 Suenierebaiexcl] siwmide B
9 _ C
10 romeli-igi C
11 amisTcents B
12 vari B
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTadmde qusup1sknelad
cremliT Segivrdebimpoundsnelo viTarca meZavi igida lmobierad giRaRadebmommadle motevebaiexcl meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl da ganvryuen1 xati da
msgavsebaiexcl Cemi romliTa-igi msgavs viyav Senda viTarca
dagebade mpoundsnelo
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl codvaTa da gulisTqumaTagangonebaiexcl davabneleda yovliTurT miwad da
nacrad gamovaCine
8 gankfden2 igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli romeli-igi miqsova mpoundsnelman da Semoqmedman CemmanamisaTcentsca SiSueli3 da
sircxcentleul var
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iTrevden queyanasa zeda
[B422[mmosies me kuarTiSebRaluli da dabebkuliromeli-igi guelman miqsovazakuviT zraxebiTa miTamisTcentsca kdemul var da
sircxcentleul
1 ganiryusup1n C
2 gankfdes C
3 SiSusup1l B
5 RmerTi sarwmuno ars da ara ars sicruve mis Tana marTal da wmida ars ufali
meZvisa mis cremlTa meca Sevswiravmacxovne viTar igi macxovar wyalobiTa SeniTa
6 Sescodes mas naSobTa maT bilwebisaTa naTesavman drkuman da gularZnilman
biwian-vyav taZari1 poundorc[D110v]Ta CemTaiexcl[A240r] da2 davabnele xatebaiexcl3
da msgavsebaiexcl romliTa pativ -meca
7 ese mosagebeli moages ufalsa aman erman cofman da arabrZenman
davaSavebrwyinvalebaiexcl sulisaiexcl gemoiexclTa vnebaTaiexclTa da miwad gamovaCine gonebaiexcl
8 anu ara aman Tavadman mamaman Senman mogipoa Sen Segqmna Sen da dagbada Sen
ganvbZare me pirveli samoseli romeli pirveliTgan miqsoa4 RmerTman da vZe me
SiSueli5
9 moipoundseneniT dReni igi saukuneni gulispoundma-yven weliwadni igi TesliTi Tesladmde
mmosies me xeneSi[C119v]kuarTi romelimiqsoa6 guelman7 edemsganzraxviTa da kdemul var
Sengan
1 taZari] samoseli DEB
2 _ DGBCFE
3 xatebaiexcl] cxorebaiexcl B
4 miqsova CGE] miqsova B
5 SiSveli D SiSusup1li BGF
6 miqsova BGEF] meqsoa C
7 gusup1lman BG
135
queyanasa zeda mmosies me kuarTi
SebRaluli romeli-igi guelman miqsova
zakuviT zraxebiTa1 amisTcentsca sircxcentleul var
10 gareSe umkvidro yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTTgan _ SiSman
mivxeden xesa2 romlisa gemosa ara xilvad
maqunda mcnebaiexcl3 da vsceT gonebiTa4 xilvad5 gemosa missa6 mwaresa
11 vTqu ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa sulisa CemisaTa mcemdes winamZRuarni vnebaTani7
da ganagrZvnes maTniuSjuloebani Cem zeda
12 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myovar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da raiexclTa ara Tquan iyo-ve poundeli Cueni umaRles maT zeda
Semikera me codvaman Cemman8 tyavisa igi
samoseli da ganmZarcua Cemgan RmrTivmoqsovili9 igi kuarTi
13 da ara Tumca ufalman yo ese yoveli
1 romeli-igi guelman miqsova zakuviT zraxebiTa] romeli guelman momiqsoa me zraxviTa misiTa B romeli guelman momiqsua ubadruksa zraxviTa misiTa C
2 xilvaiexcl B
3 mcnebad B
4 ugunurebiT B
5 xilvad B 6 mas BC 7 winamZRuarni vnebaTani] winaaRmd-gomni mcnebaTani
8 Semikera me codvaman Cemman] Semmo-sa codvaman Cemman me B
9 moqsoili es tropari aklia C-s
10 gareSe umkcentdro-yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTiTgan _ SiSman
mivxeden xesa mas romlisa-igi maqunda mcnebaiexclgemoiexclsa ara xilvad uZRebsada SevsceT missa mwaresa
ubadruki
11 Wabuki qalwulisa Tana ZuZuiexclsmwovari moxucebulisa Tana dRiTa
pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymideromeli momca SemoqmedmanmedgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da
sircxcentleul var
12 vTqu [C219v] ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa gonebisa [A141v] da sulisa CemisaTamcemdes vnebaTa winamZRuarnida ganagrZvnes maT maTniuSjuloebani Cemzeda da
warmwymides
13 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myuvar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da ara Tquan iyove poundeli Cemi1 maT zeda
tyavisa samoseli Semikera codvaman Cemmanda RmrTivmoqsovili igi
kuarTi ganmZarcua ubadruksada saqiqel2 myo yovlad
sawyalobeli
14 da araTumca ufalman yo ese yoveli
1 Cueni B
2 saCeCeli B A da B xelnawerebSi bibliuri teqs-ti ar ikiTxeba aRvadgineT C xelnaw-eris mixedviT
10 hkiTxe mamasa Sensa giTxras Sen da moxucebulTa SenTa gauwyon Sen
warwvwymide me pirvelqmnuli sikeTe da Suenierebaiexcl1 Cemi da mdebare var SiSueli2 da
kdemuli
11 raJams mi-mo-ganyvna maRalman naTesavni viTar-igi mi-mo-dasTesna Zeni adamisni
beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTawinamZRuarni da maTniZmacuvani ganagrZvnes3 Cem
zeda
12 daamtkicna sazRuarni Teslebisani msgavsad ricxuTa maT angelozTa RmrTisaTa
[E98v]Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili4 samoseli
ganmZarcua
13 da iyo nawilad uflisa eri misi iakobi da sazomad samkcentdrebelisa misisa _ israeli
1 Susup1nierebaiexcl BCDG
2 SiSveli D SiSusup1li BGF
3 ganagrZves B ganagrZnvnes C
4 qsoiexclli D qsoili BCF
136
vnebaTa igi nivTi mmosiesviTarca furceli leRvisaiexclTcentTmflobelobisa mis Cemisa mamxileblad1
14 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem
zeda
15 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli maT momavalTa JamTa
vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var da
eSmakTa simravle2 mwared memReris me gevedrebi qriste mipoundsen
maTgan3
16 viTar-me iotos erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
ganvryuen me xati sulisa Cemisaiexcl gulis-
sityuaTa borotTa4
ukeTurebiTa romliTa mier5 davisajebi
17 araiexcl Tumca RmerTma ganniWna [A129v] ufalmanmca miscna igini
poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi6 Sevamkve moswrafebiTda sulisa igi7 RmrTivqmnuli didebaiexcl upoundmar-
vyav
1 samxilebelad B
2 simravlsup1 C
3 maTgan] me C
4 gulissityuaTa borotTa] gulis-sityuTa borotiTa BC
5 _ C
6 _ BC
7 + sikeTsup1 C es troparic ar aris C-Si
viTarca furceli leRcentsaiexcl mmosies vnebaTaCemTa simravle saZagelifriad sawyalobelsaTcentTmflobelobisa Cemisa
mamxileblad
15 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
kuarTi dabebkuli da vnebaTagan SebRalulimmosies ubadruksa amas da codvaTa maT CemTa sircxcentli mZcentnvared mofenil
ars Cem zeda
16 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli momavalTa JamTa
[B423] vnebaTa maT CemTatcentrTiTa damZimebul var me da sakrveliTa Sekrul uwyalod da eSmakTa simravle mwared memReris mipoundsen
kacTmoyuareo
17 viTar-me iotis erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
sulisa Cemi xati ganvryuen1 gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTaromelTa Tana igi mierganqiqebuli mwared
davisajebi
18 ara Tumca RmerTma ganniWna igini da ufalmanmca miscna igini
Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkvemoswrafed da sulisa igiRmrTivqmnuli didebaiexclupoundmar-vyav da ganryunil
mwcentriTa vnebiTaiexclTa
19 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni
monaiexcl monagebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexclunivToiexclsa aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTacodviTa tcentrTiTa mwared
gankaful var
1 ganvryusup1n kideze oTxSabaTsa mwuxri
mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTamxilebad TcentTmflobelTa
vnebaTa1
14 unaklulo yvna igini udabnosa mas Sina wyurilsa sicxesa da urwyulsa
samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi
15 gare-moadga mas da ganswavla igi da daicva igi viTarca gugaiexcl Tualisaiexcl
STavrdomil2 var ufskrulsa vnebaTasa da nivTTa xrwnilebasa amisTcents mecinis mteri Cemi
16 viTarca orbman raiexcl daifarnis budeni Tcentsni da marTueTa TcentsTaTcents
[F57v] nivTmoyuare da monagebTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien da ganvzrqen
codviTa
17 ganyvna frTeni Tcentsni da Seiwynarna igini da aRixuna igini bWeTa zeda TcentsTa
gareSisa xolo ganSuenebisa3
mzrunvelman Sinagani RmrTiv4-qmnul5 Semkobaiexcl
ugulebels-vyav
1 vnebaTad CDEF aq wydeba G-s teqsti
2 STavrdumili A
3 ganSusup1nebisa DF
4 R~T D
5 qmnuli EBC Seesabameba amave galobis gior-gi aToneliseuli Targmanis XIX tropars
137
18 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni xolo mterni Cuenni ugunur iyunes
vnebaiexcl igiuSuerebaiexcl boroti Suenierebad Sevracxe1 da sikeTe2 igi gonebisaiexclcodviTa ganvryuen3
19 rameTu sayurZnisa misgan sodomelTaiexclsa sayurZne maTi da venaxebi maTi - gomorelTagan
davfare mpoundsnelo4 pirvelisa xatisa Cemisa
ferovnebaiexcl codviTa da aw vpoundmob momiZie5 draqmisa6 mier
20 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisa maTisaiexcl
Segcode qriste7 viTarca meZavi igi8 giRaRadeb
aramed9 Seiwiren cremlni10 Cemni nelsacxeblisa misebr
21 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 Sevracxe] Seviyuare C
2 sikeTe _ C
3 ganvryuen] dahvpoundsen C davhpoundsen B
4 mpoundsnelo] qriste BC
5 + me C
6 draqmisaebr C
7 + da BC
8 _ C
9 _ C
10 _ ese C
20 xolo mterni Cuenni ugunur iyvnes
Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissit[C220r]-
yuaTa mier qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa1
aRvavse
21 rameTu sayurZnis misgan sodomelTaiexclsa iyo sayurZne maTi
mware uSuerebaiexcl2 vnebaTaiexcl Suenierad3 Sevhracxeda sikeTe igi gonebisaiexclcodvaTa maTgan4 ganvryuen5qriste RmerTo iswrafe
Sewevnad Cemda
22 da venapoundebi maTi _ gomorelTagan
davfare saxier pirvelisa xatisa Cemisaferovnebaiexcl da davhfal
codviTa da sulTqumiT da tiriliTgiRaRadeb momiZie draqmisa
misa6 misebr
23 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisaiexcl maTisaiexcl
viTarca meZavi igi giRaRadeb
Segcode qriste aramed Seiwirenunayofoni ese cremlni Cemni nelsacxeblisa
mis wil
24 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl7 iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl8 aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 uSusup1rebiTa BC
2 uSusup1rebaiexcl B
3 Susup1nierad B
4 maTgan] mier BC
5 ganvryusup1n BC
6 misa _ C
7 veSapTa C
8 risxva C
18 ufali mxoloiexcl uZRoda maT da ara iyo maT Tana sacTuri
B[B149] saxoan1 vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl da gemoTmoyuariTa2 aRZrviTa sulisa sikeTe
ganvryuen3
19 aRmoiyvanna igini Zalsa mas zeda queyanisasa da aWama maT nayofi igi velTaiexcl
pirvelisa mis xatisa sikeTe davhfal vnebaTa Sina mpove mpoundsnelo draqmisa mis
msgavsad
20 wovdes igini Taflsa kldisagan da zeTsa _ kldisa misgan Zlierisa
viTarca-raiexcl meZavi vpoundmob Segcode4mxoloman Segcode Sen5da miixuen6 cremlni Cemni
mihronad
21 erbosa zroxaTasa da sZesa cxovarTasa cmeliTa kravTa da verZTaTa naSobTa kuroTasa da vacTasa
1 saxovan BDE
2 gemoTmoyuarisa D
3 ganvryusup1n BDF
4 + Sen D
5 _ D
6 miixusup1n B
138
daveci mwared mwcentresa1 Sina codvisasa da giRaRadeb ganmbane macxovar da2 ufroiexcls Tovlisa spetak myav3
22 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebul ars Cem Tana dabeWdul saunjeTa Sina CemTaiexcl
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadeb4
RmerTo milxine rameTu aravis Cemebr ganurisxebie Sen
23 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremli ara maqus arca sinanuli arca
lmobierebaiexcl aramed Sen qriste momcen5 ese viTarca RmerT
xar
24 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTvis
karsa Senisa wyalobisasa nu damipoundSav
qriste macxovar6 aramed ganmiRe da Semiwynare mowyalebiT7
25 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi monaTa TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas kacTmoyuareo
romelsa gnebavs yovelTave8 kacTa cxorebaiexcl
1 wuiresa C A-Si ar ikiTxeba aRdgenilia BC-s mixedviT
2 _ C
3 spetak-myav] ganvspetakne BC
4 vRaRadeb RmerTo milxine] giRaRadeb Sen dRes C
5 momec BC
6 karsa Senisa wyalobisasa] karsa Sensa tkbilo wyalobisasa C
7 mowyalebiT] moswrafebiT B
8 yovelTa BC
codvisa mwcentresa Sina davec1 da vRaRadebmsgavsad [B124] daviTisa
macxovar meca cremlTa mier CemTaganmbane da ufroiexcls Tovlisa
spetak-myav
25 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebil ars Cem Tana da dabeWdul saunjeTa Sina CemTa
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadebRmerTo mil[A142r]xine codvilsa amas rameTu kacTa Soris Cemebraravis sada ganurisxebixar
26 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremlni araiexcl mqonanarca sinanuli arca
sulTqumaiexclarca mpoundurvale lmobierebaiexclaramed yen saxier wyalobiT mommadlen viTarca
RmerT xar
27 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTcents
ufalo RmerTo karsa Senisa wyalobisasanu damipoundSav aramed ganmiResasufeveli caTaiexcl da Semiyvane wyalobiT
sasZlosa Sensa
28 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi da monaTaiexcl TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas
yen kacTmoyuareo romelsa-ege gnebavs yovelTakacTa cxorebaiexcl saxierebiTSen Seiwire Cemi sinanuli da macxovne
mravalmowyale
1 daveci C
davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa1[D111] ganmbane meca cremliTa
mpoundsnelo
22 da Wama iakob da ganZRa da ganwixna sayuarelman man
[E99] milxine me vitycent mezuerisaebr2 macxovar milxine me rameTu aravis ucodavs
Cemebr
23 gansuqna gansxua da ganvrcna dauteva RmerTi Semoqmedi Tcentsi da ganudga RmerTsa da macxovarsa Tcentssa
[A240v] arca creml[C120]niarca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen
eseni
24 ganmarisxes me ucxoTa maT da saZagelebiTa maTiTa ganmamwares me
karsa Sensa nu dahxSav CemTcents maSin yen ufalo ufalo aramed ganmiRe monanulsa
25 Seswirvides eSmakTa mimarT da ara RmrTisa
kacTmoyuare romelsa gnebavs yovelTacxorebaiexcl macxovne me da Semitkbe Sevrdomili Seni
1 mwinkuliTa EF
2 mezusup1risaebr C
139
Seiwire Cemi sinanuli1 da macxovne me2
26 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe SensulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexclda TualTa CemTa Seiwiren
cremlni3 da wyaloba-yav macxovaro
27 da Tqua ufalman sada arian RmerTniigi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca-igi Seiwyalenyovelni madidebelni Senniqriste meufeo meca macxovnegevedrebi
28 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
yen samebao erTarsebao erTRmrTeebao4
ganuyofelo codvaTa CemTagan mipoundsen da macxovne saxier
29 [aw aRdeg da Segewined] Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo sZalo myudro navTsayudelo Relva-
guemulTao Ze5 Seni da RmerTi Cueni mowyale-yav Cuen zeda
1 ~ sinanuli Cemi da cremlni C
2 da macxovne] me da wyalobiT macxovne C
3 ~cremlni Seiwiren B
4 erTRmrTeebao] erTbunebao B
5 Zsup1 B Zeca C es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris BC-Si troparis gverdze miwerilia awd qriste Seiwyale ioane B
29 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl1 macxovarda TualTa CemTa nakadulniwyalobiT Seiwiren da apound[C220v]ocen bralTa CemTa
simravleni
30 da Tqua ufalman sada arian RmerTni igi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca acxovnen yovelni madidebelni Senni da Seiwyalen mosavni Senni yen qriste meufeo meca uZRebi2 macxovne
gevedrebi
31 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
dambadebelo yovladwmidao samebao erTarsebao erTRmrTeebao samguamovnad cno[B425]bilocodvaTa Cemda mipoundsen da
macxovne me
32 aRdged3 da Segewined4 Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo dedao qalwulo
yovladsagalobelolmobierad evedre CuenTcentsca5
qristesa meufesa raiexclTa guacxovnes
madidebelni Senni
1 Cemisa C
2 + ese BC
3 aRdgen C
4 Segewinen C
5 C~nT~skideze xuTSabaTsa mwuxrikideze didebaiexcl GC
26 RmerTTa mier romel-igi ara icodes cudTa da sawuTod moxumulTa romeli-igi ara icodes mamaTa maTTa
yurad ixuen1 sulTqumani sulisani da TualTa CemTa cremlnimiixuen2 mpoundsnelo da
Semiwyale
1 ixusup1n BC
2 miixusup1n BC
140
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl Zlispiri _ uxilavo mxilvelo
1 ixi[leT] ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe1
3 rameTu aRviRo[A130r]cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var ukunisamde
raiexclsa emsgavse sulo kains da lameqs borotTa mier
mohklen poundorcni da qviTa codvaTaiexclTa ganstcentnen mwared poundorcni
Senni xolo ujeroiexclTa gulis-
TqumiTa uwyalod mohkal gonebaiexcl Seni
es galoba (sxuaiexcl Zlispiri) saerTod ar aris BC xelnawerebSi I da II troparebi ar ikiTxeba A xelnawerSi
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri romelman ganvlo zRuaiexcl mewamuliixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe
1 ixileT ixileT rameTu me var RmerTiromelman mananaiexcl uwcentme ersa
Cemsazegardamod wyalTa siRrmeni aRmoucenen pirvel udabnos kldisa misgan uRaRisa mxoloiexclTa marjueniTa CemiTada ZlierebiTa mmonebdiT da
madidebdiT
2 me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa
ixileT ixileT rameTu me var RmerTi
ismine sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl
da yurad-iRe gonierebiTda SeSindi da SeZrwundi misganviTarca msajulisa dadamsjelisa da macxovarisa1da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa
misTa
3 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisadmde
raiexclsa miemsgavse yen sulo Cemo
friad Secodebulo kaens da lameqs
da borotTa mier mohklen poundorcni
da qviTa codvisaiexclTa ganstcentnen
xolo gulisTqumaTa mierda uwesod aRZrvaTa SenTauwyalod moakudine gonebaiexcl
Seni da dasaSjel iqmen maTebr
RmrTisagan
1 macxovrisa B macx~vrisa C sxuani moixilesave BC kideze orSabaTsa mwuxri C
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri ixileT ixileT rameTu me var meufe
1 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisamde
ixileT ixileT rameTu me var meufe ismine Sen sulo CemoRaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa
da ZrwodeviTarca msajulisa da
viTarca RmrTisagan
2 rameTu aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
vis miemsgavse Sen yen mravalmcodvelo sulogarna Tu pirvelsa kains1 da
ukeTursa lameqs da qviTa siborotisaiexclTa
ganstcentnen poundorcni da bilwiTa1 krTomiTa sikudid gawire2 gonebaiexcl
1 biwiTa D
2 ganswire BCDE aq A xelnaweris kideze miwerilia sxuiexcl Zlispirimoses galobis (meore Sj 321-3243) 39-e muxlis fragmenti (me movakudino da vacxovno da vsce da ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa) vfiqrobT SecdomiT xelnawerebSi wamZRvarebuli aqvs sxuaiexcl Zlispiris aq warmodgenil galobas
141
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
uwinares SjulisagamoCinebulTa saTnoTa araiexcl emsgavse sulo seiTs enoss noes da arcaRagardacvalebasa enuqissaaramed ebaZve bilwad mavalTa
5 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen risxvisa RmrTisa saqanelnisulo da warhrRunen mwaredviTarca yoveli queyanaiexclpoundorcni madlni da saTnoebaniSorsqmnilman kidobniT
cxorebisaiexclT
6 davaTrvne isarni Cemi sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad da Wabuki saguemelad Cemda _poundmobda lameq tiriliT da
ZrwoliT xolo Sen sulo Cemo gonebani da poundorcni Seaginen da araiexcl Zrwi da arca geSinis
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
pirvel Sjulisa gamoCinebulTa
wmidaTa Tana warhpounded sulo Cemo
da araiexcl miemsgavse Sen seiTsda arca Tu enuss1 ebaZve arca [C221r] noes2 da arca-Raenuqis gardacvalebasa aramed ebaZve bilwebiT
mavalTa da ijmen marTalTa
cxorebisagan
5 [A142v] da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen3 sulo Cemo
saqanelni saRmrToiexclsa risxvisani
da moawie wyliTrRunaiexcl4 saSineli
da viTarca yoveli queyanaiexclwarhRunen poundorcni da
cxorebaiexclsaqmeni madlni da saTnoebanida araiexcl Sexued cxorebisa
kidobansa romel ars tirili da
sinanuli
6 davaTrvne isarni Cemni sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad Cemda
da Wabuki saguemelad Cemda _godebiT poundmobda odesme lameqxolo Sen ara sZrwi5 sulo
Cemo romelman ege Seagine gonebaiexcl da poundorcni SehbRalen da Tanamdeb iqmen moklvisa
maTisa da arca geSinis saSjelisagan
1 enoss BC
2 noves BC
3 ganaxusup1n B
4 wyliTrRunaiexcl] warRunaiexcl B5 Zrwi B
3 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen suloda seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis1 micvalebasa2 da
arca noes da dahglaxaken marTalTa cxorebisagan
4 davaTrvne isarni Cemni sis[E99v]xliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
[F58] mxoloman ganaxuen3
saqanelni saRmrToiexclsa misrisxvisani sulo Cemo da warhrRuen4 yovelivepoundorcni saqmeni da cxorebaiexcl
da daadger[B149v] gareSe kidobnisa mis
sacxorebelisagan5
5 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
kaci movkal Cemda wylulebad xolo Wabukisaguemelad6 Cemda _ poundmobdagodebiT bilwi lameq xolo Sen ara7 sZrwi sulo
romelman poundorcni ganx[C120v]rwnen8 da gonebaiexclmedgrobiT Seginebul-hyav
1 enoqis BDF
2 _ D
3 ganaxusup1n DF
4 warhrRusup1n BDF
5 sacxorebelisa E
6 sagusup1melad BDF
7 araiexcl E
8 ganxrwnen BF
142
7 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kains da lameqs mklvelobiTasulo viTarca kaci da gonebaiexcl viTarca Wabukida poundorcni viTarca Zmaiexcl
movswycentdencodvismoyuareTa
wylulebiTa
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godlisa aRSenebadqalaqiTurT poundel-hyav yen suloujerod gulisTqumiTaaraiexcl Tumca dambadebelisaSeurines ganzraxvani Senni da daerRcentnes Roneni Senni
9 ixarebdiT warmarTni erisa misi[sa] Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
uSjuloebisaTcents sodomelTasa sulo Cemoawcentma RmerTman zeciT maTzeda cecxli da wumwubaiexclxolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexclaRityine romliTa dawuvad
xar
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa da moZuleTa misTa miagos
guemul var da mowylul var
isarTa mier mterisaTa TualiT da poundorciT mwared da savse var wuTxTa
simyraleTa ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelo da ganmkurne me saxierebiT
7 sisxlTagan wylulebisaTa da natyunavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs
pirvelTa maT borotTa kacismkvlelTa
da suli Cemi viTarca kacida gonebaiexcl viTarca Wabukixolo poundorcni viTarca raiexcl
Zmaiexclmovklen sawyalobelman amangemoiexclsmoyuareTa1 wylulebaTa
mier da yovlad ulmobel viqmen
medgari
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godolis Senebad poundel-hyav2 sulo Cemo
qalaqiTurT da poundel-hyav zRudis-zRudiT
gulisTqmaTa da gemoTa mieraraiexcl Tumca dambadebelsaSeerines ganzraxvani Sennida Roneni da manqanani
daefqvnes wyalobiTa TcentsTa
gardamoslviTa
9 ixarebdiT warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
awuma ufalman uflisa miercecxli da wumwubaiexcl
sodomelTa zeda ujuloebisaTcents mzisa da
dawunaigini zegardamoxolo Sen geheniisa cecxli aRagzen sulo CemoromliTa-igi dawuvad[B422]
xar ubadruko warmdebebisaTcents da bilwebisa
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa moZuleTa TcentsTa4 kualad-agos
guemul var da[C22v]mowylul ukurnebelad da ganguremil isarTa mier
mterisaTa suliT da poundorciT
1 gemoiexclTmoyuarsup1Ta C
2 poundel-yav B
6 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
qalaqisa poundel-hyav Senebad yen sulo Cemo da aRmarTebad godolsa gulisTqumaTa SenTasaaraTumca RmerTsa Seerines
zraxvani da daekueTnes1 miwad borotni Roneni Senni
7 ixarebdiT2 warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
[D111v ] awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcentsrisxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli
geheniisaiexclaRagzen romelsa Sina gegulvebis dawuvaiexcl
8 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos sasjeli mterTa da moZuleTa misTaiexcl miagos
wylul var da gangumeril3rameTu ganewonnes4 awisar[A241r]ni borotisani
1 daekuTnes BDF
2 _ F
3 ganguremul DE
4 ganewunnes A
143
11 [da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl]
me var RmerTi romeliganvikiTxav gulsa da
TirkumelTa da davswuav SecodebaTa da ganvacxadeb
dafarulTa da uSji borotTa da glaxakTaixileT gulispoundma-yavT da
SeZrwundiT
12 da mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen dausabamoo samebao erTarsebao Segcentwyalen codvilnimoguaqcien mouqcevelnida gcentpoundsnen mermisa daSjisaganda nu ganguwirav SeqmnulTa
SenTa ufalo
13 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedao RmrTisaosasoo mosavTa SenTaonavTsadguro myudroo yovelTa RelvaguemulTaoZe Seni mowyale-yav Cuen zeda[romelni maradis] Tayuanis-
gcemT Sen
sawyalobelida aRvsebuli wuTxiTa da
sibneliTa amisTcents giRaRadeb Sen ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelonefsiTTa amaT vnebaTa
CemTaTcentsda gankurnen igi saxierebiT
11 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl igi erisa TcentsisaiexclcaniT
da ixileT rameTu me var RmerTi
romeli ganvikiTxav gulsa da TirkumelTa
vamxileb saqmeTa da gonebaTada cxad-vhyof yovelTa
dafarulTa da davswuav SecodebaTa da usji1 obolsa da glaxaksada ZrwodeT didebisagan Cemisa da SiSiT mmonebdiT da
madidebdiT
12 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
dausabamoo daubadebelosamebao arsebiT ganuyofelo2Secodebuli ese macxovne da mouqceveli momaqciemonanuli Semiwynare rameTu Seni var Seqmnili da nu ugulebels-myof
aramed Semiwyale da mipoundsen cecxlsa uSretisagan
13 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
sasovo Senda moltolvilTaonavTsadguro Relva-
guemulTao da macxovaro ganwirul[A143r]
Tao Ze Seni dambadebelimravalmowyale da kacT-
moyuaredaatkbe CemTcents vedrebiTa
SeniTa da miTxove bralTa CemTa
Sendobaiexcl
1 uSji B
2 daubadebelo B kideze xuTSabaTsa mwuxri
sulsa da poundorcTa CemTa aha naguemni1 brZcentlTa2
CemTani romelTaTcentsgiRaRadeb gankurnennefsiTni3 vnebani Cemni
9 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali4ganmkiTxveli gonebaTaiexclmsajuli guliszraxvaTaiexclromeli vamxileb qmnaTa da
davswuav bralTa da5 usji obolsa6 da mdabalsa da glaxaksa
10 didebaiexcl7 dausabamoo8 da augebelo samo monanulsa momxede9 codvili macxovne rameTuSeni var qmnuli10 da cecxlisa Cemisadamsjelisagan mipoundsen me
11 aw11 [E106] uxrwnelo qalwulo
RmrTisa dedao sasooSendami moltolvilTao da Semweo Cueno kacTmoyuare Semoqmedi Ze Senidaatkbe Cem zeda meoxebiTa SeniTa
1 nagusup1mni BCDF
2 brZolTa B
3 nebsiTni BE
4 RmerTi B
5 _ D
6 obolTa B
7 _ D
8 dausabamo D
9 momxeden E
10 qmnili B
11 _ BCD
144
ganZlierdiTsa
Zlispiri eha berwo sulo Cemo
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da aRmaRlda rqaiexcl Cemi uflisa mier Cemisa
eha qriste meufeo aRgiareb Sen cremliTSegcode Segcode Sen aramed Semindve raiexclTa vRaRad-yo araiexclvin ars wmidaiexcl araiexcl vin ars marTali Senebr ufalo]
2 [A130v] ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare macxovarebiTa SeniTa
eha Semoqmedo Cemo uwyi viTarmed vcode ufroiexcls yovelTa kacTaamisTcents1 vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyuareo Semiwyale me
3 rameTu araiexclvin ars wmidaiexcl viTar ufali da araiexclvin ars wmida Sensa gareSe da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
eha mwyemso2 saxiero
1 amisTcents vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyu-areo] da aw gevedrebi viTarca RmerT xar qriste macxovaro meufeo tkbi-lo Semiwyale me BC
2 mwyemso] qriste BC refreni aRdgenilia Zlispiris mixedviT
ganZlierdiTsa
Zlispiri samebao wmidao aRamT
1 ganZlierda guli1 uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
ixile sulo Cemo ubadruko
cecxliTa dawuvaiexcl igisodomelTaiexcl da ivltode SenviTarca loT mTad mimarT
moswrafedivltode zegardamoiexclsa
dawuvisagan segors aRiswrafe da [B428]
ganere xrwnilebisagan da
sikudilisa
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa
me mxoloman Segcode Sen saxiero
ufroiexcls yovelTa kacTa2vinaiexclca cremliT aRgiarebSegcode Segcode
yovladZliero aramed mowyalebiT Semindvemacxovar da nu Seuracx-myofnuca ganmiSoreb da damSji3
3 ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
eha qriste mwyemso yovladsaxiero
momiZie me kravi Seni warwymeduli codviTada nu Seuracx-myof aramed
mpove da momaqcie Senda da
Semiwyale
1 guli]+Cemi B
2 _ kacTa B
3 damsji C
galobaiexcl g
Zlispiri Seuryevelsa zeda kldesa
brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste guli Cemi
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
cecxli uflisa mier suloufalman wcentma pirvel da dawuna qalaqni sodomurni
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
mTad aRiswrafe Sen yen sulo
viTar-igi pirvel loT da segors1 Seeswar daqcevasa
3 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe da aravin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
evlto[C121]de Sen evltode sulo
sodomursa2 dawuva[B150]sa evltode risxvasa RmrTiv-
aRZrulsa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa qriste [F58v] macxovar nu
ganmagdeb3 me4
5 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali da RmerTman ganhmzadnis saqmeni Tcentsni
yen5 mwyemso6 saxiero qristemomiZie cxovari
1 sergors C
2 sodumursa AC
3 ganmagdeba AC
4 _ F
5 _ D
6 mwyemsoiexcl F
145
momiZie me kraviwarwymeduli codviTa da nu Seuracx-myof aramed mpove1 momaqcie Senda da SemrTe samwysoTa SenTa wmidaTa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
eha yovelTa ufalo Sen xar tkbili meufe2 da3 dambadebeli Cemi da Sen gevedrebi cremliT mpoundurvaledmipoundsen codvaTagan da momec simarTle4 da macxovnen me
1 mpove] moved
2 meufe] ufalo C
3 _ C
4 simarTlsup1 C aq iwyeba sxuaiexcl Zlispiri xelnawerebSi ar aris miTiTeba sxuaiexcl Zlispiris teqsti erwymis ZiriTad teqsts es tropari aklia B-s
da SemrTe samwysoTa maT SenTaubiwoTa da sanatrelTa
4 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe1 da pirveli dambadebeli Cemida Sen2 gevedrebi cremliT
mpoundurvaled mixsen codvaTa da bralTa
CemTagan da momec sinanuli da
macxovnenda SemrTe saTnoTa SenTa Tana
5 da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
RmerTo mxoloo wmidao samebao
macxovne me codvili ZrwoliT Tayuanismcemeli Senida aRmomiyvane3
xrwnilebisaganuricxuTa maT codvaTa
CemTaiexclsa rameTu Sensa gareSe sxuaiexcl RmerTi me araiexcl vin vici
6 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad
gixaroden RmrTivSemwynarebelo sZalogixaroden saydaromacxovarisao gixarodendedao cxorebisa Cuenisaogixaroden ganwirulTa sasoo da codvilTa
poundelisampyrobelo yovladwmidao
RmrTismSobelo
1 meufsup1 C
2 _ C
3 _ BC kideze samSabaTsa mwuxrsa C
da cTomilsa nu ugulebels-myof
6 rameTu mScentldi ZlierTaiexcl mouZlurda da gare-Seirtyes Zali
Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
7 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
erTo RmerTo samguamovano
macxovne me codvilixrwnilebisagan ganmarine
8 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svilmravali igi mouZlurda
gixaroden Sen1 RmrTismSobelo gixaroden saydaro uflisao da2 dedao RmrTisao
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri daamtkice ufalokldesa zeda mcnebaTa SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mxoloiexcl Zlier da [G138] marTal da wmida xar
1 _ B
2 _ BDF miwerilia A-s kideze
146
1 nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
qriste RmerTo wyaro cxorebisao
sikudilisa dampoundsnelo ismine godebaiexcl Cemi tiriliT guliTa mpoundurvaliTada uwinares aRsasrulisamilxine da Semiwyale me da apoundocen codvani Cemni
2 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali
eha qriste romeli- [B429] ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveliSemindven bralni Cemni
rameTuuwyi WeSmaritebiT viTarmedumetes yovelTa kacTasa
vcodeda araiexcl1 vin ars adameani2
Cemebr codviTa SebRaluli
3 da RmerTman ganhmzadna saqmeni Tcentsni
noes ze bilwebisa moqmedTa maT
mivemsgavse macxovar da maTebr danTqmuli
davisajeda warvirRuen3 wyliTrRuniTa
codvisaiexclTa da qams vebaZve mamis
mbasrvelsada araiexcl davfare sircxcentlimoyusisaiexcl amisTcents daSjad var
4 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda
eha sulo Cemo sawyalobelo
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTaarcaRa vrcelni igi sazRvarnimoigen msgavsad iafeTisa da4 queyanasa mas Sendobisasasawadelsa da yovlad wmidasa
1 ara C
2 adamiani C
3 warvrRusup1n B
4 _ B giorgi da eqvTime aTonelebis TargmanebSi gansxvavebiT arsen iyalToelis Targmanisagan ar aris miTiTeba `sxua Zlispirze~ Tumca teqsti Targmnilia da Sezrdilia wina galobas B xelnawerSi es tropari meeqvsea
1 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
wyarod cxovelad mogigebdampoundsnelsa magas
sikudilisasada vpoundmob siRrmiT gulisa
CemisaiexclT pirvel ganslvisa vcodemilxine da macxovne
2 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
[E100v] Segcode Sen ufaloSegcode milxine me rameTu ara ars1 codvili kaciromelsa ara aRvemate SecodebiTa
3 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidrnes mas [A241v] qams miemsgavse sulomamisa mbasrobelsa da aradahfare Sen sircxcentli-igimegobrisaiexcl orTa maT msgavsad2 zurg-ukunqceviT
4 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre udebo suloda vercaRa vrcelni3
sazRvarni4
iafeTisebr5 hpoven queyanasa6 wmidasa
1 ara ars] aravin ars BCDEFG
2 41 _ G
3 + igi BDE
4 sazRvarni] zraxvani A
5 iaefTisebr D
6 qusup1yanasa C aqedan grZeldeba G
147
5 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTagan da gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafedSeuqcevlad1 da moved2 queyanad3
uvnebelobisa4 abrahamisebr
6 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
eha Sen sulo codvilomihxeden5 abrahamsa viTar dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmna da Senca emsgavse missa mas saqmesa romeli6 idido
7 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svil-mravali igi mouZlurda
eha sayuarelo sulo ismine viTar-igi Sewirvoda isak msxuerplad RmrTisa wmidad7da emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa8 saTnoebiTa
1 Seuqcevelad BC
2 moved BC
3 queyanad] soflad B sofelsa C
4 uvnebelobisasa C
5 mixeden B mihxeden Sen C
6 romeli] Senca BC
7 ~ wmidad RmrTisa BC
8 missa] RmrTisa BC
5 da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
gamoved sulo Cemo codvisa queyaniT
da Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa[C222v] ganagde vnebaTa
siyuaruli raiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkcentdroqueyanaiexcl sZisa da Taflisaiexcl
6 [A143] savseni puriTa naklulevan iqmnnes
eha Sen sulo Cemo ubadruko
mihxeden abrahamsa viTar-igi dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmnada Senca emsgavse missa mas
saqmesa RmrTisa1 moyuaresa nebasaraiexclTa idido RmrTisa mier
7 da mSierTa daipyres queyanaiexcl
muxasa mas Tana mambresa2 odesme
stumrismoyuarebiTa da angelozTa stumrebiTaSemdgomad moxucebulebisadaimkcentdra aRTqumaiexcl
mamaTmTavarman mas ukue hbaZevd sulo Cemostumrismoyuarebisa mier
8 rameTu berwsa3 esxnes Svid Svil
eha Sen sulo friadsawyalobelo ismine viTar-igi isak Sewirvoda msxuerpladsaidumlod wmidad RmrTisa
ZalTaiexclsa da Senca emsgavse mas raiexclTa
msxuerplad ubiwod Sewiro missasaTnoebaTa mogebiTa
9 da Svil-mravlaiexcl igi mouZlurda
raiexclsa emsgavse agars sulo Cemo
poundorcTa damonebiTa
1 + da C
2 mambressa C
3 + mas B B xelnawerSi es tropari ar aris
5 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT
damived soflad gamomdinareduxrwnelebisad romeldaimkcentdra abraham
6 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman1
mamuli Tcentsi da ucxo iqmnaemsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa
7 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[C121v] mamamTmTavarman raJams
muxasa Tana mambresa2 istumrna
angelozni daimkcentdra3 manSemdgomad siberisa madli igi aRTqumisaiexcl
8 da nu iqadin Zlieri ZlierebiTa TcentsiTa
axali msxuerpli4 isakgulispoundma-yav ubadruko
sulo Sewiruli yovlad
dasawuveladqristes msgavsad da hbaZevd5
missa6 saTnoebasa
9 da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[B150v] ismaelisi igi gandevnaiexcl Senca gasmies suloviTarca mpoundev[G138v]lisa
1 abraamman BC
2 mambressa CDGEF
3 daimkcentdrna B
4 msxusup1rpli CF
5 hbaZevdi G
6 misa G
148
8 ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
eha sulo gulispoundma-yav simpoundne abrahamisi viTar araiexcl hrida man mxolodSobilsa mas daklvad RmrTisaTcents da Sen verca erTsa nebasa qristesTcents ugulebels-hyof
1 9 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobeloRmerTo Semiwyale mo-raiexcl-xcentde didebiT angelozTa Tana ganSj[ad] soflisa raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa
es tropari C-Si gansxvavdeba AB-sgan eha sulo gulispoundma-yav gankiTxvisa Jamsa garna aw ars Jami sinanulisa
da hSev Sen axali1 ismael [B430] romel ars Tavpoundedobaiexcl
mware ekrZale nuukue msgavsad
missaganidevno Senca RvTisaganviTar-igi maSin sarraiexclsgan
10 ufali moakudinebs da acxovnebs
eha sulo Cemo gulispoundma- yav
simpoundne abrahamisi viTar-igi araiexcl hrida manmxolodSobilsa mas daklvad
RmrTisaTcents da Sen2 vercaRa erTsa nebasaqristsup1sTvis ugulebels-hyofda viTar Rirs iqmen wyalobaiexcl2
11 STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
mRdelsa RmrTisasa da mefesa melqisedeksmartoqmnilsa mxolosaaRmatebulsa cxorebiTamobaZavsa qristes
mpoundsnelisasaemsgavse Sen codvilo sulo
Cemo da iqmen meufe3 vnebaTa da ijmen SfoTTagan
soflisaTa
12 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobelo ufalo Semiwyale codvilimo-raiexcl-xcentde Sen sjad sofelsazeciT didebiT angelozTa
Tana raJams miagebde kacad-kacadsasaqmeTaebr misagebelsa da Rirs-myav rCeulTa SenTa
Tana
1 + ukusup1 B
2 _ B
3 meufsup1 C
naSobisaiexcl hride nuuku sup1 misebr gavnos uZRebebaman
10 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmis-yofasa da cnobasa uflisasa
megcentptelsa mas agars emsgavse sulo damonebiTanebisaiexclTa da hSev axali ismaeli romel ars Tavxedobaiexcl mware
149
10 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadgens davrdomilsa
eha berwo sulo Cemoixile1 kibe2 igi romelica eCuena mamaTmTavarsa mas didsa iakobs iswrafe Senca saRmrToiexclTa qceviTa3 aRslvad mas zeda
11 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkcentdrnes mas
eha sulo nu iqmnebi Zegl marilis qceviTacodvaTa SenTa mimarT Zrwode cecxlisagansodomelTaiexclsa ivltode mTad mimarTuvnebelobisa4 raiexclTa ganere
12 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha mpoundsnelo yovelTaocxorebisa wyaroo sikudilisa dampoundsnelo[131r] giRaRadeb qristedambadebelo yovliTa guliTa Segcode Semindve da macxovne me
13 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
1 ixilsup1 B
2 kibsup1 B
3 qceviTa] saqmiTa B
4 uvneblisa B es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris C-Sies tropari ar aris C-Si
13 aRadgens queyanisagan [C223r] glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
eha unayofo sulo Cemo ixile kibe igiromel ixila iakob romeli cadmde aRwevnul iyoda iswrafe saRmrToiexclTa
qceviTada marTaliTa sarwmunoebiTawadierad aRslvad mas zeda
14 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidres mas
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa codvaTa mimarT viTarca-igi loTisa aramed Zrwodececxlisa misgan
sodomelTaiexclsaivltode mTad uvnebelobisadraiexclTa ganere segors
loTisebr
15 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha didebulo yovelTaocxorebisa wyarooxrwnilebisa[B431]gan
miqarvebulo giRaRadeb yovliTa guliTaSegcode Semindve da
macxovneqriste RmerTo yovlad
Zliero da apoundocen codvani Cemni
16 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
11 [F59] da yofad saSje[E101]lsa samarTalsa Soris queyanisa
iakobis kibeni gasmian sulo aRmarTebulniqueyaniT zecisaTa mimarT rad ara migaqus Senca kibed saTnoiexcl cxorebaiexcl
12 ufali amaRlda caTa Sina da iquxna
mefesa mas da mRdelsaRmrTisasa martoqmnul[D112v]
sa1 saxesa qristessa2 didsa
melqisedeksemsgavse sjulieradcxovrebiTa yen sulo
13 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
nu iqmnebi Zegl marilis sulo ukun xedviTa marTl-
ukunzari gangpoundaden Sen saxemansodomelTagan segors Seeswar daqcevasa
14 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
1 qmnilsa BG
2 q~a D G xelnawerSi am sityvas aqvs miniSneba (Tavze uzis 3 wertili) amave miniSnebiT kideze gatanilia `wardgomaiexcls~ vrceli teqsti
150
eha sulo ivltode1 SencodvaTa cecxlisagan viTarca loT Sors iqmensodomiT-gomoriT2 romel-igi3 ars soflisa sacTuri da yoveli nivTi siborotisaiexcl
1 evltode B
2 sodomiT da gomoriT B
3 _ igi B es tropari ar aris C-Si
evltode codvaTa cecxlisagan
viTarca loT Sors iqmen yen sulo Cemo ubadrukosodomiT da gomoriT romel
ars soflisa sacTuri da yovelinivTi mware siborotisaiexcl sulT-damwuveli [A144r]
saukunod
17 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
eha sulo codvilo SebRalulo
[C223r] viTarman-me ZrwolamanSegipyras Sen raJams soflisaamisagan simwariT ganxcentdodi da eSmakTa gundni gare-
mogadgenda saqmeni Senni SegaSTobdenuwyalod raiexclme hyo
ubadurko
18 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa da nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
yovelTa keTilTagan caliero
sulo Cemo glaxako viTar gardahvlen dReni Senni borotTa Sina da gulis-
TqumaTa da araiexcl1 sZrwi saSjelisa arca geSinisTualuxuavisa msajulisagan
19 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmisyofasa da cnobasa uflisasaeha sulo Cemo Secodebuloraiexcl-me hyo Sen dResa mas raJams warmodgen yovelni saqmeni Senni
borotniaramed iswrafe da Seinane awve raiexclTa gixarodes
1 _ araiexcl C
viTarca loT evltodesulo Cemo codvisa dawuvasaivltode sodomiT da
gomoriTivltode Sen yovlisa aRZrvisa vnebulisagan
15 samebao martivo1daubadebelo bunebaosamTa guamTa Sina cnobiloguacxovnen Cuen mosavnisimtkicisa Senisani
16 mamisagan uJamoiexcl2 Ze Jamierad hSev
RmrTismSobelo Tcentnier Teslisa eha ucxoiexclsakcentrveli qalwulad hgies
mawovnebeli
1 martio F
2 uJamod G
151
uoxW[C223v]noiexclTa sixaruliTa
20 da yofad saSjelsa da samarTalsa Soris queyanisa
eha Sen sulo Cemo davrdomilo
medgaro da udeboaRiaren codvani Senni yovelni awve rameTu ara arsaRsarebaiexcl gankiTxvisa Jamsagarna aw ars Jami keTilisinanulisa da cxorebisaiexcl
21 ufali amaRlda caTa Sina da da iquxna
eha RmerTo simarTlis msajulo
macxovaro da mpoundsneloda keTilismyofelo Cemo mswrafl mewie [B432]
ganrRueulsa amas da angelozi mScentdobisaiexcl
mcvelad da mfarvelad Cemda momivlinesulTa maT haerismcvelTagan
22 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
yen sulo Cemo raiexclsa emsgavse qams
uwesod siciliTa da ganqiqebiTa moyuasisaiexclTa da araiexcl ebaZve sems da iafeTsromelni-igi samarTlad
ikurTxnes rameTu ukunqceviT mowiwebiT dafares nove
23 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
miemsgavse Sen o sulo Cemo
melqisedeks marTalsa romeli-igi miemsgavsa saRmrTo mRdelobaTa
dambadebelsa da Senca keTilad cxorebiTamoqalaqobd ganSorebulad da martoebiT hmonebd
ufalsa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao srulo dausabamoo
bunebao martivo erTarsebiT sagalobelosamTcentTebao samguamovano
152
guacxovnen ZrwoliT Tayuanismcemelni
erTmTavrobisa Senisani da Rirs-guyven siwmidiT
monebad Senda da aw da maradis da ukunisiukunisamde amin
25 eha qalwulo yovlad-ubiwovo
ucxo ars saidumloiexcl Seni da yovlad miuwdomeliviTar uJamod Ze Jamierad
hSvenTcentnier wesTa bunebisaTa da hgie qalwulad
ucvalebeladda awoebd CCcentlebr
dambadebelsa
153
mesmasa [131r]
Zlispiri ufalo mesma moslvisa Senisa
1 ufalo mesma Seni da SemeSina ufalo da ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
poundelTa SenTa qmnulsa nu ugulebels-myof
macxovaro rameTu mxoloiexcl xar
SemZlebeliyovladZliero ufalomotevebad codvaTa saxiero
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
RmerTo macxovaro1 daRacaTu Segcode Sen2 friadufroiexcls yovelTa kacTa
aramedSen ufalo mowyale xar3Sendave moqceuli Semiwynare
3 mowevna JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
sikudili axlos ars da Sen araiexcl4 hzrunav sulo
Cemo5 arca mza xari6 moslvad winaSemsajulisa7 mis marTlisa8aramed gulispoundma-yav da
ganifrTxve
1 macxovaro] saxiero B
2 _ C
3 + da BC
4 ara B
5 + da C
6 mza xari] mzad xar C mza xar B
7 mSajulisa C
8 simarTlisa C
mesmasa
Zlispiri raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da
1 [A144r] ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
Seqmnulsa poundelTa SenTasanu ugulebels-myof me yen
marTlmsajulo dabadebulsa Sensa nu Seuracx-myof daRacaTu ufroiexcls yovelTa
kacTasa me mxoloman Segcode aramed
gaqus poundelmwifebaiexcl mitevebad
codvaTa
2 ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikvirda
sikudili moaxloebul arsda Sen araiexcl [A144v ] hzrunav yen
sulo Cemo Jami ese Semoklebul ars aRdeg ganifrTxve rameTu msgavsad yuavilTa da siz[B433]marTa war[C224]
vlen1 da qriste karTa zeda
mowevnul ars raiexclsaTcents ukue amaod
[vSfoTebT]
1 warvals C am troparis damamTavrebeli sityvebi TiTqmis ar ikiTxeba A-Si davixmareT B xelnaweri
galobaiexcl d
Zlispiri esma winawarmetyuelsa smenaiexcl moslvisa Senisaiexcl da
SeeSina viTarmed Sobad xar [C122]
qalwulisagan da saxilvel kacTa mier da poundmobda
1 [242r] ufalo mesma smenaiexcl Seni ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
qmnulsa Sensa nu udeb-myof
dabadebulsa nu Seuracx-myof msajulo
daRaTu mxoloman vcode viTarca kacman
ufroiexcls yovelTasa1 yen kacTmoyuareo
aramed viTarca gaqus2 ufalsa yovelTasa
poundelmwifebaiexcl mitevebad3
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
axlos ars sulo sikudili
axlos ars ara zrunav4 [G139] arca mza iqmnebi
Jami Semoklebul ars aRimsTue5 Sen
axlos ars6 da karTa zeda dgas msajuli
sizmrebr da yuavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT
1 yovelTaiexclsa GDF
2 ~ gaqus viTarca BCDEFG
3 motevebad DBEFG
4 hzrunav EFG
5 aRimsTusup1 BCDFG
6 _ CEFG
154
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
aRemarTe sulo dacemulebisagan Senisa
rameTu axlos ars aRsasrulida sofeli ese msgavs arssizmarsa raiexclsaTcents ukue
vscTebiT Cuen
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
ganifrTxve1 Sen sulo da moipoundsenen saqmeni Senni da nakaduli2 cremlTaiexcl3
moige4 da aRuvaren5 qristesa bralni Senni raiexclTa hpovo
Sendobaiexcl
6 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
araiexcl6 ipoebis codvaiexcl romeli ara miqmnies7
saqmiT da sitycentT8 da gonebiT9
midrekilsa10 gulisTqumaTa11
da vnebaTa siyuarulisa mimarT
7 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
daSjil var me mwared
1 ganibrTxve C
2 nakadulni B
3 cremlTani B
4 moiexclge C moigen B
5 aRuaren C
6 ara BC
7 + me
8 sityuiT C
9 gonebiTa B
10 midrekiTa BC
11 gulisTqumaiexclTa B
3 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Sennida guliTad gulispoundma-yven da aRuaren RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni cremliTa1 mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
4 moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
araiexcl2 ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl siborote da
uSjuloebaiexcl romeli araiexcl miqmniessofelsa Sina sitycentT saqmiT gonebiT da
gulissitycentT da yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa3
siyuaruliTa
5 mowevnasa JamTa SenTasa sacnaur iyo Sen
daSjil4 var me da qenjnilCemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxinebeladsawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeliSemiwyale dafarulTa
mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl
Seni
1 cremlTa C
2 ara C
3 vnebaiexclTa
4 dasjil C
3 mowevnasa JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa [E101v] risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
[B151] ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu RmerTsa
da cuarni cremlTani damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi1
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca
siborote mpoundsnelo romeli me ara
micodavs gonebiT da2 sitycentT da [D113]
mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da
qmniT3 viTar sxuasa arca erTsa vis
sada
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRavso queyanaiexcl
amisagan mxilebul viqmenamisagan davisaje me
sawyalobeliTcentT scentnidisisa Tcentsisaganromlisasa4 araraiexcl
umkueTeles5 arsmacxovaro da msajulo Cemo
gamo[F59v]mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni
1 ganhmarTlde G
2 _ D
3 q~yniT D
4 romlisa BCDEFG
5 umkusup1Teles BCDFG
155
Cemisa mamxileblisagan1romel ars gonebaiexcl romlisamxilebaiexcl2 friad ficxel arsamisTcents3 vRaRadeb RmerTo4
milxine
8 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlos veli Semdgomad kualTa misTa
kibe igi5 romel6 ixila iakob sulo CemomoRuawebisa da xedvisa arssaxe7 amisTcents iswrafe saqmiT8 da xedviT aRslvad9 mas
zeda
9 dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mRcentZare10 iqmen11 Sen sulo12 viTarca didi iakob raiexclTa moigo13 saqme14
xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisada iqmen15 Sen16 ganaTlebul mis
mier
1 mamxilebelisagan] maxlobelisagan C
2 romlisa mxilebaiexcl] mamxilebeli mx-ilebaiexcl BC
3 amisTuis C
4 ufalo C
5 _ BC
6 romelica BC
7 saxsup1 C
8 saqmiT] moRvawebiT B
9 aRslvaiexcl C
10 mRuiZare C
11 iyav BC
12 + Cemo B
13 moiexclgo C
14 saqmsup1 C
15 iqmne BC
16 _ C
6 SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
kibe romeli ixila sulo Cemo didman
mamaTmTavarmanxedvisa da moRuawebisa saxe ars igi vinaiexclca ukueTu gnebavs Sen
cxorebaiexcl saqmiT da poundedviT1 ahpounded2 mas
zeda raiexclTa Senca ixilo qriste
RmerTi
7 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclTmRcentZare iqmen Sen suloviTarca-igi didi iakobraiexclTa egreTve moigo saqme xedviTurT da gewodos goneba-mxilvel
RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis
mierda mogeces zeciT didi
wyalobaiexcl
8 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
orTa maT meuRleTaTcentsWiri mwyemsobisani moiTminnaodesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl3 Ramisaiexcl4
da sicxe dRisaiexcl da Sromaiexcl da rudunebaiexcl
da dRiTi-dRe RuawliTa da WiriTa
miemTxcenta sawadelsa Tcentssa
1 xedviT C
2 aRpounded B
3 nefxva C 4 Ramisa C
6 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
kibe romeli ixilamamaTmTavarTa1 Soris didman
sulo Cemo saxe iyo saqmisa aRsavalTa2 da mecnierebisa maT3
xarisxTaiexcl gnebavs Tu saqmiT da xedviT
da mecnierebiT cxorebaiexcl ganaxldi Sen
7 mdinareTa zeda nu ganrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
sicxe dRisaiexcl daiTminarudunebiTurT didman man
mamaTmTavarman4 da yineli Ramisaiexcl moiTmina[C122v] dRiTi-dRe Wirisa5
SematebiTa mwysiTa cviTa da mrwemobiTa
raiexclTa orni meuRleni miiyvannes6
1 mamadmTavarTa DF
2 aRsavalTaiexcl G
3 mis B
4 madmTavarman F mamamTavarman D
5 WirTa BDEFG
6 moiyvannes DEG
156
10 Seimusrnes mTani sastikebiTa dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
iRuawe1 yen sulo raiexclTa iqmne Sen2 goneba-
mxilvel RmrTisa maRlisa viTarca moseda miiwio3 nislsa mas4
uxilavTa xilvisasa da scxovnde5
1 iexclRuawe Sen C iRuawe Sen B
2 _ Sen BC
3 miiexclwio C
4 _ B
5 _ scxovnde BC
9 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
orad meuRled gulispoundma- yven
saqme da xedvaiexcl yen sulo Cemolia viTarca Svilmravali_saxed saqmisa xolo raqil viTarca
Wirmravali- saxed xedvisa da Wirisa
rameTu uwirvelad cxorebaiexcl
SeuZlebel ars
10 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
[C224r] aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
11 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlis veli Semdgomad keTilTa misTa
8 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
or meuRled gulispoundma-yvensaqme da mxedveli cnobaiexcl lia
viTarca Svilmravali _ saqmed da
raqil1 viTarca Wirmravali _ cnobad rameTu
Tcentnier [G139v] Sromisa arca saqme
arca xedvaiexcl da cnobaiexclwaremarTebis sulo
9 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda itycents ufali
iRviZebdi sulo CemoiRuwid didisa
mamaTmTavrisaebr2 raiexclTa moigo saqme cnobiTurT
da esreT gamosCnde3 gonebad
mxilvelad RmrTisa4 [E102] da nislsa saRmrToTa
xedvaTasa Sexcentde da iqmne didvaWar vinme
10 mdinareTa ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
saRmrToman mamaTmTavarman5
Svil-isxna raiexcl aTormetni6 mamaTmTavarni7
saidumloiexcl8 kibe aRgimarTa Sen[saqmis] aRslvisaiexcl9 sulo Cemo da Svilni _ safuZvlad [A242v]
da kibe _ aRsavalad yovlad sibrZniT wina-giyvna10
11 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
1 raqel GE
2 mamadmTavrisebr F
3 gamoSCnde E
4 RmrTisad BDE
5 mamadmTavarman F
6 aTurmetni B
7 mamadmTavarni D
8 saiexcldumloiexcl D
9 aRsavalisaiexcl DE
10 giyvnaiexcl C
157
11 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
gesmis1 axovanebaiexcl iob2 marTlisaiexcl yen3 sulo Cemo rad ara hbaZav moTminebasamissa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi4
1 gesmas C
2 iobis B
3 _ BC
4 samaradisod iZlevi] maradis Zleul xar Sen BC
esavs emsgavse sulo Cemo da ganec pirmSoiexcl Susup1nierebaiexcl
Seni Sensa mas poundelovnad mbrkunelsa da mamulisakurTxevisagan daec
ubadrukoorkerZo Zleuli vnebaTa mierda saqmiT da gonebiT mwared
mowyluli
12 [A145r] dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mpoundurvalebad saxel-edva esavs codvismoyuarebisaTcents1
da gemoTa monebisa romel ars edomixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa
SenTasaxelica bilwi daimkcentdro Sen
13 Seimusrnes mTani sastikebiTa da dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
gesmis axovanebaiexcl igi iob marTlisaiexcl2 yen sulo Cemo rad ara hbaZav missa masmoTminebasa viTar-igi ganmarTlda
skoreTa zeda aramed maradis iZlevi mwaredmterTa mier simedgriTa
SeniTa
14 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
1 moyvarebisaTcents A
2 marTlisa C
[B151v] moZagebulsa mas esavs
emsgavse sulo da ganscenmbrkunelsa1 mas2 SensasikeTeni pirmSoebisani damamulisa didebisagan ijmenda orgzis daakldi saqmesa da
xedvasa3 amisTcents Seinane
12 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
edom saxel-edva [D113v] esavs gardareulisa bilwebisaTcents
sulo rameTu gulisTqumiTa
Semwuarsa da maradis gemoTa damonebulsaedom ewoda romel ars
mpoundurvalebaiexcl sulisa4 codvaTa trfialisaiexcl5
13 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
gasmies Sen6 sulo Cemoiobis ganmarTlebaiexcl skoreTa
maT zedarad ara hbaZav Sen missa
simpoundnesada moigeb7 simtkicesa8 maT
Sinaromelni scnne9 da iswavne10 da
ganicado11 Sen aramed uTmino qmnil xar
14 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
1 mbrkunelsa]mwixnvelsa G mwixnel-sa DE
2 _ DBEG
3 ~ xedvasa da saqmesa G
4 sulisaiexcl DG
5 tvrfialisa A
6 Sen] GBCDEF] _ G
7 moiexclgeb B
8 simtkiceTa D
9 scnen B
10 iswaven B
11 ganicadne F
158
12 mdinareTa zeda nu ganhrisxne-a ufalo anu guliswyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
ukueTu iobi marTali iyo ufroiexcls yovelTa1 da ver ganera gamoucdeladSen yen codvismoyuareo2
sulo viTar ganere bralTagan3
13 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
eha sulo Cemo Seuvrdi4 RmerTsa
lmobierebiT5 raiexclTa man6 mogces Zali
brZolasa mterTa maT uxilavTasa rameTu uZlur xar Sen
brZolad maTda
1 yovelTasa B
2 codvismoyuareo] codvisamoyuareo C
3 brZolaTagan] borotTagan C
4 Seurdi C
5 lmobierebiT] da mas evedre BC
6 _ BC
pirvel saydarTa mjdomareSiSueli skoreTa zeda mkcentdr
iqmna da Svilmravali saCinoiexcl _uSvilod dawyluli aramed palatTa wil Sehracxna
igi1 da wuTxni da matlni [B435]
margalitTa wil da yoveli madlobiT
miiTuala
15 mdinareTa zeda nu gahrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda moslvaiexcl Seni
mefobiTa Semkobili da gcentrgcentniTa da ZoweuliTabrwyinvaled ganSuenebuli2kaci marTali da simdidreTa mier
gardacemuli meysa Sina yovelTagan
ganSiSulda gankiTxvaTa saRmrToTa
gangebiTa
16 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda
ukueTu ufroiexcls yovelTamarTal da ubralo iyo iobida ver ganera mterisa gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo
Cemo viTar-me ganere macTurisagananu Tu gekueTos viTar Tavs-
idva
17 da mpoundedrobaiexcl Seni cxorebaiexcl ars
eha glaxako sulo CemoSeuvrdi ufalsa lmobierebiTraiexclTa man mogces zegardamoZali brZolisa mterTa maT uxilavTasa
rameTuuZlur xar Sen brZolad maTda
vinaiexclTgan Zleul iqmen maTgan da
daemone
1 igini C
2 ganSusup1nebuli C am troparidan mokidebuli A fotopiris ramdenime striqoni cudad ikiTxeba
pirvel saydarTa mjdomareSiSue[C123]li1 skoreTa zeda
mjdomare iyoSvilmravali da saxelmaRali2myis uSvilo [G140] da ucnaur
iqmnarameTu palatad Seeracxnes
mas skoreni[F60] xolo wuTxni _
margalitad
15 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
mefobisa pativiTa da gcentrgcentniTa da porfiriTa
Semkuli puvnieri3 da marTali kaci samwysomravali da
ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da
mefobisagan glaxak da uRono [E102v] iqmna
16 miavline Tavsa zeda usjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
ubralo Tu4 iyo igi da marTal ufroiexcls yovelTa da
ver ganera macTurisa sabrpoundeTa5 da
RoneTa Sen codvismoyuareo
ubadruko sulo raiexcl hyo moulodebeli
Tu raiexclme gansacdeli SegemTxcentos
1 SiSveli D SiSusup1li BFG
2 saxlmaRali DG
3 povnieri A
4 ubraloTu] ubral[o]Ra Tu G
5 safrpoundeTa DE
159
14 gardacumiT gardaacua mSvildsa Sensa TeslTa zeda _ itycents ufali
poundorcni Sevaginen da suli SevbRale codvaTaganda yovliTurT var1 mwared
mowyluli2 aramed Sen qriste RmerToganwirulTa mkurnaloganmkurne me3
15 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste sapkurebeli sinanulisaiexcl da wyalobiTa SeniTa tkbiloganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar4
16 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni wmidaiexcl da sisxli patiosani qristejuarsa zeda moguaniWe Cuen5poundorci mdash raiexclTa ganmaaxlne6da sisxli mdash raiexclTa ganmbanne7
saxier
17 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo
1 +me BC
2 mowylul BC es da momdevno tropari gadanacvlebulia B-Si
3 _ BC
4 macxovaro C
5 oguaniWe Cuen] raiexcl dasdev Sen CuenTa] BC
6 ganmaaxlo BC
7 ganbano C
18 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda - icycents ufali
suli SevbRale codviTa da poundorcni Sevaginen
bilwebiTada yovliTurT var mowyluliukurnebeladaramed Sen qriste
ganwirulTa mkurnalo orkerZove ganmkurne
sinanuliTaviTarca xar mkurnali saxieri
19 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste RmerTosapkurebeli sinanulisaiexcl da wylobiTa SeniTa ganmbane tkbilo da ufroiexcls Tovlisa
ganmaspetake rameTu yovelive Zal-gic
mpoundsnelo da sikudili codvilTaiexcl araiexcl
gnebavs
20 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saucrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni yovladwmidaiexcl da sisxli patiosani saxier[B436] juarsa zeda moguaniWeraJams aRmaRldi poundorci _ raiexclTa ganguaaxlne
ganxrwnilni xolo sisxli _ kualad raiexclTa
ganmbanne mamulTagan urCebisa pativTa
21 aRmaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni yovladwmidaiexclmiec CemTcents qriste meufeoraJams igi juarsa zeda [A145v]damsWualul iyav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamcame sakuTar-myav mamisa Senisa1
didebaiexcl mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa
1 sakuTar myav mamisa Senisa] raiexclTamca me warmadgine (warmidgine B) mamasa C
17 Sehmusren gankcentrvebiT Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
poundorcni SebRalul ariansuli biwian da yovlad wuTx-
mcenare ars aramed viTarca1 mkurnalman
tkbilman ornive gankurnen sinanuliTaganbanen ganwmiden qriste da
uspetakes Tovlisa gamoaCinen
18 da ivlinen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
poundorcsa Tana sisxli Seniganuyav yovelTa mo-raiexcl-
xcentdode juarcumadpoundorci _ raiexclTa kualad
dambado sityuao2 xolo sisxli _ raiexclTa ufroiexcls
ganmbanoda suli miec raiexclTa mimguaro
me qristemSobelsa Sensa mamasa
1 _ G
2 sistyuao G
160
juarsa zeda raiexcl damSWualul1 iyav
cxorebisaTcents Cuenisa2 raiTamca me sakuTar-myav mamisa
18 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste3Soris queyanisa juarsa zeda
raiexcl ahmaRldi4 Sen da5 dapoundSuli igi samoTxe ganmiRe6 megevedrebi Semiyvane mas Sina
19 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me embaz7 da sasumel8 sisxli igi9 da
wyali romeli guerdiT SeniT10
ufalo gardamopoundda raiexclTa orkerZowmida viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide11
20 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad12 brwyinvaledmogueca guerdi Seni ufalocxovelis13myofeli romlisagan14 aRmogcentcenda15 ori wyaroiexclsisxli da wyali romliTa
macxovnen16
1 ganmsWualul B
2 cxorebisaTcents Cuenisa] ese amisTcents ufalo BC
3 ~ qriste cxorebaiexcl B
4 + da BC
5 _ BC
6 + Cuen C
7 enbaz C
8 sasumelca BC
9 + wmidaiexcl BC
10 Sen B
11 sumide B
12 barzimad C
13 cxoels B
14 romlisaganca BC
15 aRmoscenda B
16 vipoundsneniT C~BC BC
22 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurvelni Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste Soris queyanisa
raJams ahmaRldi juarsa zeda dapoundSuli igi samoTxe ganaRe da zecisa da quyanisanierTbamad moiyvanen da aswavemravalTeslTa warmarTTa
didebaiexcl Seni
23 TqumaT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT1 SeniT
gardamosruliembaz da sasumel ufaloraiexclTa orkerZo wmida2 viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide cxovelsmyofelTa mdinareTa
SenTamacxovarTa yovlisa soflisaTa
24 gamoxued3 macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad brwyinval[C225v]ed moec
eklesiasa4 cxovelsmyofeligerdi Seni meufeo RmrTisa
mier5 orTa mdinareTa aRmogcentcene
Soris Cuen gulispoundmisyofisa da
SendobisaTaganmwmedelTa yovlisa
soflisaTa
1 gusup1rdiT B C
2 wmidaiexcl BC
3 gamoxusup1d B
4 eklesiaTa B
5 RmrTisa mier] romlisa mier B
19 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
macxovarebaiexcl qmna Sorisqueyanisa Semoqmedman raiexclTa
macxovnnes1 da nef[B152]siT2 juarsa
damokidebiTapirvel dapoundSuli edem ganaRoda3 mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa4 warmarTTacxovnebulTa Tayuanis-sces
20 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
sisxli guer[D114]disa5 Senisaiexcl
erTbamad sasumel da sabanel meqmenin6 me
da wyali ufsk[A243r]rul Sendobisa raiexclTa
orkerZo ganvsw[G140]mde cxebiTa da sumiTa
viTarca sacxebelTa da sasumelTa cxovelTa
wyaroTa SenTaiexclTa mpoundsnelo
21 ganvisueno me dResa Wirsa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa mis mwirobisa Cemisasa
takukad moigo guerdi7
[C123v] Seni cxovelismyofeli eklesiaman
romlisagan aRmogcentcendes mrCoblni
wyaroni Sendobisa da cnobisani8
saxed orTa aRTqumaTa _ Sjulisa da madlisa
qriste macxovaro Cueno9
1 guacxovnnes F
2 nebsiT BDGF
3 _ D
4 _ D
5 gusup1rdisa BCDFG
6 meqmnenin D
7 gusup1rdi BCDGF
8 cnobisani] cxorebisani G
9 Cemo G
161
21 miavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
wyaroni igi qristeguerdisa Senisani1 meqmnes memomatyuebel motevebisa2 da RmrTismecnierebisarameTu saxe iyvnes3 orTa maT
SjulTa
22 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSvel var Rirsisasaqorwinosa samoslisagan4 da sasZloiexclsa amis5 da serobisasaRmrToiexclsagan ganvrdomad6
var7 garna Sen qriste yav Cem Tana
wyalobaiexcl
23 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl8 daSretil ars
codviTa da naklulevan ars zeTisagan da kari9 sasZloiexclsaiexcl mis10
dapoundSul ars Cemda11 yen qriste ganmiRe12
1 wyaroni guerdisa Senisani qri-ste meqmnes me C
2 motevebasa B
3 iyunes C
4 ~ samoslisa saqorwilisagan B
5 mis BC
6 ganvrdomiT BC
7 vari B
8 Cemisa B
9 + igi B
10 _ B
11 _ C
12 + me C
25 moavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde srulad
wyaroni igi guerdisa Senisani meqmnnes me
momatyuebel codvaT motevebisa qriste macxovar da cxorebisa da
RmrTismecnierebisa1romelni WeSmaritad saxe
iyvnesorTa maT SjulTa da orTa
aRTqumaTa
26 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSuel var saqorwinosasamoslisagan [B437] sasZloiexclsa
mis da serobisa saRmrToiexclsaganvrdomad var me garna Sen qriste yav CemTana
wyalobaiexcl da Rirs-myav ganfrTxobad
raiexclTa movigo samkauli Rirsisa sasZloiexclsa
misTcents
27 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl2
daSretil ars codviTa meufeo
da zeTi ganmpoxebeli yovlad araiexcl maqus da kari sasZloiexclsa mis dapoundSul
ars Cemdada me poundeliT da ferpoundiT
Sekruliganvrdomil var me qriste
ganmiRe
1 + da B
2 Cemisa C
22 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
[E103] pounduebul1 var me2 sasZloiexclsagan
da daklebul qorwilisagan3 da serobisa
lampari daSrta viTarca uzeToiexcl
da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa
da serobaiexcl aRrkba xolo me poundeliT da ferpoundiT4
Sekruli gare ganmagdes
1 poundusup1bul BGF Susup1bul D
2 _ G
3 qurwilisagan A
4 poundeliTa da ferpoundiTa G
162
24 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
Jamni Cemni qriste mcire1 arian da savse codviTagevedrebi Sen sinanuliT yavaRsasruli Cemi raiexclTa araiexcl [B197r] viqmne me2 SesaWmel
eSmakTa
25 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
nu damsji3 me qristezuavsa mas4 farisevelsa Tana5 gevedrebi Sen aramed momecsimdabliT aRsarebaiexcl6 raiexclTa ara viqmne mona eSmakTa
26 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisa aRslvasa mas Cemsa erisa mas mwirobisa Cemisasa
mezuerisa misebrganmamarTle7 me qriste
saxier8gevedrebi Sen da mommadle me aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni9 raiexclTa davimkcentdro
sasufeveli10
27 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mcired arn B arian C
2 _ B
3 damSji BC
4 + Tana BC
5 _ BC
6 aRsarebad B
7 ganmamarTlsup1 B
8 saxier] macxovaro BC
9 aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni] nebasa Sensa sikudili BC
10 davimkcentdro sasufeveli] vpovo Sen mieri (Seni C) didi wyalobaiexcl BC
28 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
sawuTroni Jamni Cemni mcire arian da savse codviTagevedrebi qriste RmerTo
sinanuliTa yav aRsasruli Cemi raiexclTa ara
viqmne myis wartacebul
sikudilisagan da SesaWmel arawmidaTa
eSmakTa
29 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
mdidrad metyuel var macxovar
da Tavpounded da kadnier gonebiTanu damsji zuavsa mas TanafarisevelTaaramed momec tiriliT
aRsarebaiexcl da TanaaRracxil myav saxiero mezuerisa mis mdablad
mlocvelisa
30 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa erisa mis mwirobisa Cemisasa
ganmamarTle qriste RmerTo
mezuerisa1 misebr gevedrebida mommadle uRirssa yovladwmidaTa mcnebaTa SenTa keTilad
aRsrulebad raiexclTa davimkcentdro sasufevelida ganvere bnelsa mas
garesknelsa
31 rameTu leRuman ara gamoiR[C226r]os nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mezusup1risa BC
23 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
mcire ars Jami Cemisa1
cxorebisaiexcl da aRsavse siborotiTa
aramed sinanulad Semiwynareda mecnierebad2 aRmomiwodenuca viqmnebi sacxovar3
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
24 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
Tavpounded var ugun[F60v]urebiT
da amaod4 da cudadmzuaobar5 guliTa6
aramed nu farisevelebr damsji
ufroiexclsRa mezuerisa7 mis simdable
momec mowyaleo da marTlmsajulo ufalo
da misTana Semracxe
25 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
1 C~nisa B
2 Semiwynare da mecnierebaiexcl] _ G
3 macxovar _ G
4 amao GEF
5 mzuabar C
6 guliTaiexcl F
7 mezusup1risaiexcl F mezusup1risa BG
163
vcode da siwmide1 sulisa Cemisaiexcl Sevagine yen macxovaro2 Semiwyale me da SiSi3 Seni mommadle me raiexclTa araiexcl4 eSmakTa
warmitacon
28 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
samkcentdrebel iqmna suli Cemi vnebaTa borotTaxolo Sen qriste5 mraval-
mowyale6 mipoundsen7 maTisa misganmZlavrebisa raiexclTa ara
warmwymidon
29 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTa qriste da davemorCileeSmaksa mtersa Cemsa borotsaaramed Sen meufeo8 mipoundsen9 misgan10 raiexclTa
gadidebde
30 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
momxeden me qriste mowylulsa avazaksa11 maT miervnebaTa CemTa da [C302] SenmieriZlieri wamali daasx12 Cem zeda raiexclTa keTilad13
ganvikurno
1 siwmidsup1 C
2 macxovar C
3 SiSni B
4 ara BC
5 _ C
6 mravalmowyaleo B
7 mipoundsen+me B mipoundseni C
8 mowyaleo BC
9 + me BC
10 maTgan BC
11 avazTa C
12 damasx BC
13 _ B
siwmide sulisa Cemisaiexcl poundorcTa Tana Sevagine codviTayen macxovar Semiwyale
da sinanuliT da gonierad [A142r] yav
aRsasruli Cemi da SiSi Seni mommadle raiexclTaaraiexcl viqmne mosacxromel
eSmakTa [B438]
32 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
sakerpo viqmen1 vnebaTa da suli Cemi movkal codviTayen qriste mravalmowyaleSemiwyale me da mipoundsen maTisa mis
mZlavrebisagan da apoundocen gulsa Cemisagan da mommadle Sendobaiexcl codvaTaiexcl
33 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTada wignTa RmrTivsulierTa
swavlasadavemorCile mtersa Cemsa borotsa aramed Sen meufeo mipoundsen misgan da sinanuliT da
gulispoundmisyofiT yav aRsasruli Cemi gevedrebi
34 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovarisa Cemisa
momxeden qriste mowylulsa
avazakTa mier gonebaTa CemTada Senmieri Zlieri wamali daasx Cem zeda raiexclTa kualad
ganvikurno me codvisa mwareTa
wylulebaTagan da madlobiT vaqebde Zalsa
Sensa
1 veqmen B es ori taepi ar aris AC-Si
uwyi mowyale rameTu vcode da Sevagine kecis Wuri
poundorcTaiexcl aramed sinanulad1 Semiwynareda mecnierebad aRmomiwode2numca viqmnebi sacxovar
SesaWmel3 mpoundecisa mosavi Seni macxovar
26 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
sulisa Cemisa Soriskerpni vnebaTani aRv[B152v]
hmarTen4 ubadrukman aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
27 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
ara vismine werilTaiexclurC veqmen poundmasa Sen
sjulismdebelisasa aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
1 sinanuli A
2 + da B
3 SesaWmel macxovar] _ D
4 aRvmarTen DB
164
31 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi Svili movivlti1 Senda mamaomomxeden RmerTo2 da
Semiwynare da pirvelnive Semmose3
32 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi Seiwyale da Seundven misnicodvani qriste mraval-
mowyale4 egreTve Cemnica cremlni5
Seiwiren da momec motevebaiexcl6
33 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT yoladveganuyofelad da guamovnebiTSeurevnelad RmrTis-
vmetyueleb7 me samebasa erTarsebasa da vpoundmob8 wmida arsobisa
galobasa9
34 da aw da maradis da ukuniTi uukunisamde amin
hSev da qalwulve xar10 rameTu Sengan Sobilman11
1 movilti BC
2 ufalo B
3 ~ Semmose pirvelive BC
4 mravalmowyaleo] mefeo aw B
5 ~ cremlnica Cemni B
6 ~ mitevebaiexcl momec B motevebaiexcl bralTaiexcl mommadle C
7 vmetyuelebT Cuen B
8 vpoundmobT
9 galobiTa C
10 hgie C
11 ~ Sobilman Senman C Sobilman man Senman B
35 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda _ daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi igi Svili movivlti Senda mamaomomxeden da Semiwynare da Semindveda pirvelive samkauli
Semmoseda nu moipoundseneb ZcentrTa maT
CemTawarmdebebiT qmnilTa
yovladZliero aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwode
36 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi igi Seiwyale da Seundven misnicodvani mravalmowyaleegreTve Cemni undoni ese cremlni Seiwiren
Sen da momec motevebaiexcl codvaTaiexclrameTu tkbil xar da Zcentr-
upoundsenebel
37 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT ganuyofelad da xatovanebiT Seurevneladda samebiT erTRmrTeebadRmrTis-gmetyueleb Sensworsa meufebiTa da uflebiTada didsa mas galobasa
gigalob qerobinTasa samebao wmidao
38 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
hSev da qalwuladve xar sZalo
rameTu Sengan Sobilman ufalman
ganaaxla bunebisa SjulTa sazRvarni
rameTu sadaca inebos RmerTman
[C226v] iZlevin wesni bunebaTani
rameTu iqms yovelsa raiexclca enebos
28 [G147] ganuyoflad arsebiTa
Seurevnelad pirebiTa [A124] RmrTis-gmetyueleb1
samxatovansa erTsa2 RmrTeebasa
Tanamo[114v]saydresa da erT pativsa
da didsa qebasa gigalob samwmidaobiT
qebulsa maRalTa Sina3
29 hSob da hqalwuleb4 uxrwnelo
da hgie orkerZove bunebiT qalwulad
Sobili ganaaxlebs bunebisasjuliTa xolo saSoiexcl Sobs
ganuxrwnelad rameTu wesTa bunebisaTa
sZlevs RmerTi da hyofs mas raiexclca enebos
1 RmrTisgmetyusup1leb FG
2 erT DE
3 maRalTa Sina] maTa R~a G
4 qalwul BDG am tropars G xelnawerSi mosdevs xusup1drni d g~i (141r) kideze miwerilia ioseb (avtori)
165
ganaaxlna bunebisa Sjulni1 qristemanrameTu RmerTsa vinaiexclca enebos yovelsave
aRasrulebs2
1 Sjuli BC
2 hyofs BC es tropari C-Si Setanilia momdevno (`RamiTgansa~) galobaSi C-Si am tropars mosdevs tropari romelic ar aris AB-Si momkudari suliTada mdebarsup1 samaresa Sina dapoundsnilobisasa aRmadgine qriste da viTarca lazares maCuene aRdgomaiexcl Seni didebuli
166
RamiTgansa [A132v]
Zlispiri queyanasa zeda uxilao
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel arian brZanebani Senni queyanasa zeda
[C302v] [B197v] sibnelesa Sina warvhpoundade cxorebaiexcl CemirameTu damabnela me codvisa
armurman1 aramed Sen macxovar Zed naTlisad gamomaCine2
2 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
aRgiareb qriste meufeo Segcode Senda viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces egcentptes3 egreTve me4 ganvec5 eSmakTa6 siwmide7 Cemi
1 almurma B
2 + me B
3 eguipted C
4 + Sinagani BC
5 gavec C
6 eSmaksa C
7 siwmidsup1 C
RamiTgansa [C226v]
Zlispiri bnelisagan codvaTaiexclsa
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo
yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundaderameTu Rame codvisaiexcl1
wyudiad meqmna da armur uCino
gevedrebi Sen qriste meufeo Zed naTlisa da dRisa
gamomaCine
2 rameTu naTeli arian brZanebani Senni queyanasa zeda
aRgiareb qriste RmerToSegcode Segcode da viTarca
ioseb ZmaTa ganyides egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemida qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa momec sinanuli da macxovne me
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa
rubens vemsgavse medgarida vqmen saqmeni bilwi da
uSjuloiexclda viTarca man Seaginasareceli mamisa Tcentsisaiexcl2egreTve meca poundorcTa
bilwebiTaSevagine siwmide sulisa
Cemisaiexcl
1 codvisa C
2 Tcentsisa C A xelnaweris kideze miwerilia xuedrni R~adRisni Tcentnier mupoundlTmodrekisa A146r es da momdevno sami tropari Zalze cudad ikiTxeba A-Si davixmareT B da C xelnawerebi giorgi aTonelis TargmanSi II da III troparebi adgilmonacvleoben
galoba e
Zlispiri [E103] RamiTgan aRvi-msTob1 Senda
kacTmoyuare ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel brZanebani Senni queyanasa zeda
cxorebaiexcl Cemi bnelsaSina warvvle2rameTu alm[243v]ur3 wyudiadda ukunmomcvel meqmna Rame
codvaTa CemTaiexclaramed Zed[G147v]naTlisadgamomaCine mpoundsnelo
2 yovelman romelman ara iswaos simarTle queyanasa zeda man WeSmaritebaiexcl ara yos
aRgiareb Sen qriste RmrTisa krao4 Segcode Segcode Senda viTarca ioseb ZmaTa meca
ganvyidenayofi siwmidisa5
da ubiwoebisaiexcl
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
msgavs viqmen robenissa6 me dapoundsnilida yovlad usamarTloiexclda usjuloiexcl ganzraxvaiexcl vyavRmrTisaTcents maRlisada vhmZlavre sawolsa CemsaviTarca7 man _ mamisasa
1 vimsTobT BCF
2 warvle BD
3 armur BCDEF
4 kravo CED
5 siwmidisaiexcl E6 rubenissa CEF rubenisa G
7 viTar B
167
3 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb1 ganiyida2 TcentsTa mier3 yen4 sulo
saxed uflisa5 xolo Sen ara egre6 aramed7
gulisTqumaTa SenTaganmieyide8 codvisa saqmesa9
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi uflisaiexcl
siwmidesa10 mas iosebissa hbaZevd11 sulo12da ganeSore Sen13 yovlisagan
bilwebisa da gulisTqumaTa maTganukeTurisaTa14 wmida iqmen
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
viTarca15 didi mose kidobansa mas Sina
ganera mZcentnvaresa16 faraoiexcls [C303] brZanebasa
egreTve Sen yen sulo
1 iexclosebi C iosebi B
2 ganisyida BC
3 + amaTa BC
4 _ yen BC
5 RmrTisa B
6 esreT BC
7 garna BC
8 miiexclyide C miiexclsyide B
9 saqmeTa C
10 sulo siwmidesa B
11 hbaZevdi BC
12 _ B
13 _ B
14 ukeTurebisaTa BC
15 + raiexcl C
16 mZuinvarisa mis C
4 rameTu dadumna uRmrToiexcl ioseb yen sulo Cemo
TcentsTagan ganisyida saxed uflisa
patiosani da wmidaiexcl xolo Sen ara egreT aramedgulisTqumaTagan SenTa saZagelTa mieyide codvisa saqmeTa
5 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisaSenisa STaigdo mpoundsnelo xolo me sawyalobeli ese
mwcentresa SinabilwTa saqmeTa[A146v]saSTavvardi medgrobiT poundeli
aRmipyar
6 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi RmrTisaiexcl
sanatrelsa siwmidesa iosebissa hbaZevd yen suloda ganeSore yovelisabilwebisagan da gulisTqumaTamisgan mwareTa ukeTurisaTawmida [B440] iqmen raiexclTa hpovo
wyalobaiexcl
7 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
gasmies Sen sulo Cemo mosesi kidobnisa mis mierviTar RelvaTa wylisaTaganera sakcentrvelad da cxovnda
mZcentnvaresaganfaraoiexclsa risxvisada Senca saTnoebaTa kidobnad
Seved
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos man didebaiexcl igi uflisaiexcl
Sekruli ganisyidaRirsi suliZmaTa TcentsTa mier damona iqmna marTali saxed
qristes mpoundsnelisa xolo Sen sulo Cemomiesyide vnebaTa1
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
miemsgavse yen sulo ubadr[F61]ukoioseb brZnisasa mas saRmrTosa gonebasa da nu
uZReb iqmnebi pirutyulTa krTomaTa miyoliTa maradis
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
daimkcentdra ioseb mRcentme saxedsacxorebelTa SenTavnebaTa meufeo xolo me ubadrukmanraiexcl Sevwiro odescaSenda eseviTari
7 ufalo RmerTo Cueno momage Cuen yoveli mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
[C124v] kidobani mosesigesma sulo Cemo2 viTar mimoaqunda3 mdinarisa RelvaTa da viTar
sasZloTa SinaiSuebda4 da5 ganeramwaresa brZanebasa
1 vnebaTa] codvas
2 Cemo] da E _ BCF
3 mimoaqunda BDGE
4 iSusup1bda BCDGF
5 _ GF
168
saTnoebiTa kidobnad1 Seved
1 saTnoebaTa kidobnad] saTnoebisa kidobansa (+mas B) BC
8 da aw cecxlman SeWamnes wina-aRmdgomni igi
moswycentden msgavsad aRmqumelTa
codvismoyuareni gulisTqumani
sulo Cemo da [C227r] acxovnesaxed wulTa ubiwoiexcl1 siwmidemsgavsad mosessada vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa
sibrZnisaiexclTa
9 Surman Seipyras eri uswavleli
msgavsad didisa mosessa araiexcl2 mohkal
yovladubadruko sulo Cemo megcentpteli igi gonebisaiexcl da viTar mkcentdr iqmna sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da
scxovnde
10 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl
moved sulo da ebaZve moses udabnoTa Sina qcevasaraiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisaiexcl3
ixiloda gezraxos Sen uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier
11 rameTu yovelive momage Cuen
miemsgavse sulo CemokuerTxsa4 mas mosessa
romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisaganhkueTda zRuasa da
Searwyumides da esreT Senca aRasrulne didni da gansakrTomelni niSni da
Zalni
1 ubiwo C
2 ara C
3 RmrTisa C
4 kusup1rTxsa B VIII da IX troparebis Sinaarsobrivad Sesabamisi troparebi arsen iyalToelis TargmanSi adgilmonacvleoben
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl aravin viciT da saxelsa Sensa saxelsa-vsdebT
amqumelni Tu gasmianmsrvelni pirvelwulebrivTa CCcentlTaniyen sulo ubadruko [B153]
siwmidisa saqmiTaviTarca didi mosesibrZniTa ganipoxe1
9 [E104] xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
[G142] viTarca didman mosesulo Cemoara moakudine Senmegcentpteli gonebaiexcl da viTar
daemkcentdrovnebaTa udabnosasinanulisa mier
10 amisTcents mohpoundade aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
udabnoiexcl daimkcentdradidman moseemsgavse2 sulo Cemoqcevasa missa raiexclTa
mayulovansaca3 Sina RmrTis4 gamocxadebisa xilvasa miemTxcento
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
kuerTxi5 mosesijuaris saxeduwyode sulo Cemoromelman ganapo6 zRuaiexcl da
aRzRuda mwyurnebiromliTa uZlo Sencaqmnad sakcentrvelTa niSTa
1 ganipoxe] ganiote B
2 emsgavs G
3 mayloansaca B maylovansa DF
4 RmrTisa D
5 kusup1rTxi BCDGF + igi BCDEFG
6 ganapo] gankusup1Ta BDF gankueTa E
169
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmul ars gonebaiexcl Cemi qriste macxovar gevedrebi ganbane1 cremlTa mier da ufroiexclsTovlisa ganaspetake igi2
7 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
raJams gulispoundma-vyvne3 saqmeni Cemni ufalo
vhpoveb codvaTa CemTa ufroiexcls4 qcentSisa zRcentsaiexcl5
rameTu mecnierebiT6 vcode da araiexcl umecrebiT
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
1 ganmbane B
2 ganaspetake igi] ganmaspetake me B
3 vyune C
4 _ BC
5 qcentSisa zRcentsaiexcl] quiSisa (qviSisa B) umravlesTa BC
6 mecnierad BC
12 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen
ahron hmsaxurebda RmerTsa cecxliTa wmidiTa
mRdelobiTa sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa
cecxliTa da cxorebiTa SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes
igini
13 rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT
viTarca mZime zuavifaraoiexcls moxarke viqmen ufaloda ianed da iambred suli da poundorcni [B344]
gamovaCinenda davanTq mwared gonebaiexcl ufskrulTagevedrebi mpoundsnelo poundeli
aRmipyar
14 da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmuli var ubadruki
gonebiTa gevedrebi qriste RmerToganmbane cremliTa nakaduliTa da poundorcTa Tana suliT da
gonebiT ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
15 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon
raJams gonebad movide da gulispoundma-vyvne saqmeni Cemnivpoeb me ufroiexcls qcentSisa zRcentsa codvaTa CemTa ufaloda rameTu araiexcl umecrebiTaramed mecnierebiT vcode
16 arca mkurnalTa aRadginon milxine RmerTo milxine
da Semindven Secodebani Cemni
mxoloo ufalo yovladwmidao
romelman-ese friad Segcodeda Semiwyale qmnuli ese ufskrulo
saxierebisao
12 ufalo WirTa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl
da uzakuveli RmrTisaxolo ofni da finez Senebr
Sewires1 suloyovladucxo RmrTisaganmwikulevani2 cxorebaiexcl
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
faraoiexclsebr davmZimdigonebiTameufeo da sulida poundorcni ianed da iambred
gamovaCinenda danTqmul-vyav gonebaiexclaramed mswrafl mewie
14 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo
nivTTa da Se[A247]yofil var gonebiTa
ganmwmide3 meufeosabaneliTa cremlTa CemTaiexclTa
gevedrebinivTi poundorcTa CemTaiexcl daTovlebr ganaspetake
15 SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
vixilne4 raiexcl saqmeniCemni mpoundsneloufroiexcls sxuaTa kacTasaganfrTilad vhpoeb5 Tavsa
vnebaTa Sina rameTumecnierebiT vcodavda ara umecrebiT
16 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
hride6 ufalo hride qmnulsa Sensa vcode milxine mpoundsnelo
1 Sewirnes BED
2 mwinkulevani EF
3 ganwmide A
4 vixilen BD
5 vpoeb B
6 hride] mride B
170
milxine me RmerTo1 dabadebulsa amas
Sensa rameTu2 friad Segcode
aramed3 Semindve mxoloo yovlad wmidao4 da wyaroo mowyalebisao
9 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
CemTcents qriste RmerTo kac iqmen da Seimose5
bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen senni kacTani
amisTcents6 gevedrebi suli Cemi mowyluli
gankurne7
10 amisTcents mohpoundade da aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
daRonebulsa mas miemsgavse8 sulo Cemoda moupounded da Seuvrdi9 ferpoundTa
iesuiexclsTa rameTu man10 aRgmarTos11 Sen12 da xcentdodi13 gzaTa14 misTa
wrfelTa15
1 ufalo B
2 _ B
3 _ B
4 + Seucodebelo B es tropari ar aris C-Si B-Si gadanacvlebulia [198r] da mosdevs me-17 tropars
5 Seiexclmose C
6 amisTuis C
7 ganhkurne C
8 ~ miemsgavse daRonebulsa mas C
9 Seurdi C
10 aman B
11 agamaRlos B aRgadginos C
12 _ C
13 xuidodi C
14 + maT BC
15 _ BC
17 amisTcents mohpoundade da aRiReCemTcents kac iqmen ufalo
da Seimose bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen yovelnive senni da uZlurebani kacTaniamisTcents meca cremliT gevedrebi suli Cemi mowyluli
ganacxovele
18 da warswymide yoveli wuli maTi
emsgavse yen sulo CemodaRonebulsa mas da SeuvrdiferpoundTa mpoundsnelisa qristesTaraiexclTa man aRgmarTos da
xcentdo[A147r]diviTarca igigzaTa misTa wrfelTa romel arian saqmeni keTilni
19 SesZine maT zeda Zcentri ufali [227v]
jurRmuli xar wyalobaTaiexclRrmaiexcl da usazRvroiexcl
kacTmoyuareo amisTcents gevedrebi SenuxrwnelTa maT wyaroTa
SenTagan cxovelismyofelniwyalni momaniWenmsgavsad samaritelisa saxier
20 SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
wyaroni TualTa CemTani siloam meqmned me meufeoraiexclTa meca ganvibanne Tualni gonebisa Cemisani da sacnaurad gixilo Sen mpoundsnelo naTeli ege wina saukuneTaiexcl
rameTu TcentT bunebiT wmidaiexcl mxoloiexcl oden xar
da aravin ars yovlad [C125] sxuaiexcl ucxo1 codvisagan
17 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
[E104] Cemebr kacqmnili CemTcents
RmerTi hyofdi niSTa raJams gans[G142]wmeddikeTrovanTa2 da dapoundsnilTa
Seamtkicebdi xolo widoansa3 fescentsa SexebiTa hkurnebdi
18 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
moved Seuvrdi4 Sen macxovrisa ferpoundTa sulo viTarcadaRonebuli igi raiexclTa kualad
aRgmarTos da xcentdodi keTilad alagTa uflisaTa
19 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
ufskruli xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl
amisTcents gevedrebimomrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua5 raiexcl ara6 mwyurodisB153v D115v
20 vidode ero Cemo Seved saunjeTa SenTa dahpoundaS kari Seni daifare mcired rabam vidremdis warpounddes risxvaiexcl uflisaiexcl
1 ucxoiexcl EFG
2 keTroanTa BCEF
3 widovansa CGE
4 Seurdi C
5 su D
6 araiexcl D es muxli ar aris bibliur galobaTa mz SaniZiseul gamocemaSi mcxeTur xelnawerSi ki (Tb mecniereba 1985 gamocema e doCanaSvilisa) mcireodeni sxvaobiT dasturdeba
171
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
[B198] romelman1 me-Zavi2 wmida-hyav da keTrovani3
sitycentT4 ganhkurne sulica Cemi codvaTagan
ganwmide qriste RmerTo5 da saTnoebiTa ganabrwyinve
12 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan [C303v] codvisaTa ganmpoundsen6
macxovaro7 raiexclTa dauyenebelad8 vidodi
gzaTa maT wrfelTa9 da miviwio
1 romelman] qriste RmerTo romelman C
2 + igi C
3 keTroani BC
4 sityuiT C
5 _ qriste RmerTo C
6 ~ ganmpoundsen sakrvelTagan codvisaTa B
7 _ C
8 uvnebelad C
9 + maT B
21 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen
romelman ege meZavi wmida-hyav da keTrovani
ganhkurne1 sulica Cemi bralTaganganwmide qriste RmerTo
saxier da ganabrwyinve saTnoebiTa da sinanuliTa da moRuawebiTa
22 rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan codvisaTaganmpoundsen macxovar raiexclTa
vidodi gzaTa maT SenTa wmidaTa da moviwio saukunesagansuenebasa da netarebasa saTnoTa da marTalTa SenTasa
1 gankurne B
siloam meqmenin1 me nakadulni
cremlTani RmerTo raiexclTadavibanne gulisa Tualni da
gixilo Sensacnauri naTeli wina saukuneTaiexcl
21 Sen samebasa erTsa RmerTsa gaqeb samwmidiTa qebiTa mamasa uSobelsa Zesa Sobilsa
misgan da sulsa gamosrulsa martivsa arsebiTa2
22 Sengan miiRo CemiSemoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo da dedao romelman Seqmnna
saukuneni da Seayo RmrTeebaiexcl bunebasa3 kacTasa
1 meqmnenin CD
2 arsebiTa] arsebasa G
3 bunebasa] RmrTeebasa
172
saukunesa mas1 gansuenebasa2
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTaborotTa poundelsa STavvardi3
mpoundsnelo romelTaca mowyluli mosikudid damiteves aramed Sen ufalo nu ugulebels-myof
codvilsa amas
14 egre viqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie4 simdidre mamuli sulisa
Cemisaiexcl cudad5 codvasa Sina6 da ganvvardi
pirisa Senisagan gevedrebi qriste Semiwyale me
15 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
simravlesa CemTa maT codvaTasa7 vxedav me
da vZrwi saSjelisa mis Senisagan8 ufalo
raJams igi moxcentde9 didebiT10 gansjad11 yovelTa
kacTa12
16 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 _ BC
2 gansasuenebelsa B
3 avazakTa borotTa poundelsa STavvardi] poundelTa avazakTa borotTasa Sevvardi me B Sevvardi me poundelTa avazakTa borotTasa C
4 ganvabnie _ B ganvabnie + cudad C
5 _ C
6 Sina+ganvabnie B
7 ~ simravlesa codvaTa CemTasa B CemTa amaT codvaTasa C
8 saSjelisagan Sensa BC
9 moisyide C
10 + SeniTa B
11 ganSjad BC
12 _ BC
23 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTa maT borotTa da uwyaloTa poundelsa STavvardimpoundsnelo romelTa mowylulida ganwiruli mosikudid
damagdes xolo Sen tkbilo nu ugulebelsmyof aramed ganmkurne suliTa da
poundorciT
24 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie me simdidremamuli sulisa Cemisaiexcl sruladbralTa Sina da ganvvardi pirisa Senisagan wmidisaamisTcents cremliT gevedrebi qriste Semiwyale da momaqcie Senda
25 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
CemTa maT SecodebaTasimravlesa vxedav da meSinis da saSjelisa1 SensasaSinelisagan vZrwi meufeoraJams moxcentde gankiTxvad soflisa gevedrebi yav CemTana maSin
wyalobaiexcl
26 araiexcl davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 sasjelisa C
173
cremlTani mommadlen1 qriste RmerTo2
raiexclTa pirvel amier warslvadmde3 viglovde me
CemTa maT4 codvaTaTcents da vpoo Sen mier motevebaiexcl5
17 aRdgen mkudarni da aRemarTen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
[C304] gulis-poundma yav sulo Cemo meufisa moslvaiexcl da aRsasruli yovlisa
soflisaiexcl da iswrafe Senanebad6 codvaTa raiexclTa ganere cecxlsa
uSretsa
18 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste
RmerTo nu gamoeZieb CemTa maT
SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca ufskrulman
wyalobisaman
19 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Senyovelni7 wmidao samebaoerTRmrTeebao8 wmida xar
wmida xar wmida xar Sen9 yen mamao da Zeo da sulo wmidao erTo bunebiT10
1 momcen C
2 macxovaro Cueno BC
3 warslvamde B
4 amaT C
5 ~ Sen mier mitevebaiexcl C
6 Senanebaiexcl codvaTaiexcl B7 gigalobT Sen] gevedrebiT yovelni C
8 erTRmrTeebiT B
9 _ Sen C
10 erTo bunebiT] erTbunebao C erT bunebiT B es tropari ar aris BC-Si
mommadlen me qriste RmerTo
nakadulni cremlTani raiexclTa viglovde
pirvel amier warslvadmdeCemTa maT codvaTaTcents da
vpovoSen mier mpoundsnelo motevebaiexcl maTi da vipoundsna pativisagan maTisa
27 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
gulispoundma-yav sulo CemoaRsasruli yovlisa soflisaiexclda meoredmoslvaiexcl RmrTisaiexcl [B447] da iswrafe Senanebad codvaTaraiexclTa ganere cecxlsa mas uSretsa da tartar[C2208r]ozisa
RrWenasa kbilTasa
28 rameTu cuari Sen mieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste RmerTo nu
gamoiZieb CemTa maT SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca
ufskrulman wyalobisaman da nuca damSji1 me cecxlsa mas geheniisasa
29 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Sen samebao erTRmrTeebao samguamovanowmida xar wmida xar wmida xarmamao Zeo da sulo wmidaoerTbunebiT martivo da wrfelo didebulo kacTa da
angelozTagan
1 damsji C
174
20 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
romelmanca Seqmnna saukuneni qristeman
Sengan Seimosa1 bunebaiexcl Cueni2 qalwulo
usZloo3 RmrTismSobelo da RmerT-yo igi saxierebiT4
1 Seiexclmosa C2 + qristeman C
3 qalwulo usZloo] uxrwnelo qalwulo C
4 da RmerT-yo igi saxierebiT] romelmanca Seqmnna saukuneni misa mimarT meox-gueyav Cuen C B-Si amis nacvlad sxva troparia wmidao qalwulo RmrTismSobelo mariam Sen mowyale-yav Cem zeda Zsup1 Seni da RmerTi raiexclTa apoundocnes Cemni codvani wyalobiTa TcentsiTa
30 da aw da da maradis da uku[A147v]nisamde amin
romelman saukuneni Seqmnna qristeman Sengan
qalwulo miiRo bunebaiexcl Cueni1 RmerT-yo igi saxierebiTamisTcents gnatriT da ZrwoliT gadidebT da RmrTismSobelad
aRgiarebT Sen
1 + da C
175
RaRad-yavsa
Zlispiri muclad iRo iona
1 [A142] RmerTsa RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
TualTa CemTanakadulni mpoundsnelo da
siRrmiTgulisaiexclT1 sulTqumaniundoni Seiwiren SenviTarca sakumevelnida ismine poundmaiexcl CemiromliTa vRaRadeb RmerTo2
milxineda codvaTa CemTaSendobaiexcl mommadleviTarca xar mxoloiexcl mraval-
mowyale
2 RmrTisa Cemisa da ismina Cemigardasderk Sen
gzaTagan saRmrToTaviTarca daTan da abiron3sulo Cemo ubadrukoaramed poundmobd mpoundurvaledqueskneliT jojoxeTiTraiexclTa ara dagfaros
mTxreblmancodvaTa SenTaman4 viTarca iginida Seiyos Senzeda piri Tcentsi
3 mucliTa gamo jojoxeTisaviTarca raiexcl
kuroiexcl5 gankrTomilimsgavs eqmen efrems yen6 sulouwesod slviTa aramedviTarca raiexcl qurcikiganeri sabrpoundisaganamis soflisa da frTovan
iqmensaqmiT da gonebiTda xedvaTa mierda moRuawebaTa zecad
aRfrindi
4 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde
1 gulsa B
2 _ B
3 abironisebr B
4 SenTa mier gulisaT C
5 kuro C
6 _ C
galobaiexcl v
Zlispiri RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyalisa mimarT RmrTisa
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlTa TualTaCemTasa mpoundsnelo Cemoda siRrmiT gamo sulTqumaTamoswrafed Sevswiravda vpoundmob esreT guliTaSegcode RmerTomilxine me wyalobiT
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ganudeg Sensulo ufalsa SensadaTan da abironisebr1garna poundmobdi2 mipoundsenjojoxeTiT queskneliT3nuukue4 RrmamandanaxeTqman dagfaros
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
[E105] velurqmnilsadiakeulsa sulomiemsgavsa pirvel ef[G142v]
remxolo Sen [C125v] qurcikebripoundsen sabrpoundiT5 cxorebaiexclfrTovanqmnilman saqmiTda xedviT da gonebiT
4 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
1 abironesebr G
2 poundmobd B
3 qusup1skneliT F
4 nuukusup1 BCFG
5 safrviT D
176
poundeli igi mosesi yen sulo sarwmuno mdash
gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisacxorebisa Senisa kualad ganspetakebad da nu sasowarkueTil3 iqmnebirameTu daRacaTu nefsiT gankeTrovndigangwmeds mpoundsneli ukueTu
Seinano
5 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
sca raiexcl kldesa monaman Senman mosekuerTxiTa cxovelsmyofeli guerdi Seni gamosaxa vinaiexcl-igi macxovar cxorebisa sasumelsaaRmovivsebT da ukudav
viqmnebiTmeca gevedrebi ganmbane mis mier nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
6 RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ugulispoundmoiexclgonebaiexcl da nebaiexclmoige israelTaebrbralTa Tanamdebo sulorameTu mananasa1 saRmrToiexclsa aRirCiegemoTmoyurebaiexcl da
nayrovanebaiexclmsgavsad pirutyuTaiexclsada hmoneb vnebaTawarmwymedelTa sulisa Senisa
1 + mas B es tropari AA-Si XI troparia magram gamonaklisis saxiT gadmovitaneT aq radgan SesabamisobaSia berZnul teqstTanac da arsen iyalToeliseul TargmanTanac es troparic Tavisi adgilidan [A-Si XII troparia) aq gadmovitaneT dedanTan Sesabamisobis dasacavad niSandoblivia rom es troparic ar aris C-Si
moses poundelman garwmunen sulo viTar Zal-uc RmerTsa keTrovnisacxorebisa kualadgan[A244v]wmedad da Semkobad da nu udeb xardaRaTu ganhkeTrovndi1
5 da vTqu gan-me-gdebul var pirisagan TualTa SenTaiexclsa
Relvaiexcl CemTacodvaTaiexcl meufeomewamulisa zRcentsaebraRZruli damfaravsmeyseulad da damnTqamsviTarca-igiegcentptisa sammdgomTaiexcl2
6 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
odes mosemsaxurman Senman kuerTxi3 sca kldesa cxovelsmyofeliwmidaiexcl guerdi4 Senigamosaxa winaswarromlisagan vsuamTqriste uxrwnelebasa
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
ugulispoundmoiexclwinaaRrCevaiexcl sulomoige isaraelTa[D116]ebr[F62] da mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl
1 ganhkeTrovnde DG
2 samdgomTa DG sammdgomTa EFBC
3 kusup1rTxi BCDEFG
4 gusup1rdi BCDF guerd G
177
7 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa
siavni da Cueulebani da eSuTa poundorcni quabni da
qoTannida poundorci megcentptelTa1 Wamadni arawmidaniaRirCien yen sulozecaTa sazrdelsaviTarca udabnos zedaerman ugunurmanromelTa ZualebirisxviT daccentva aramed
ganifrTxve
8 da mdinareni gare-momadges me [C228] qananelTa
maT gulissityuaTajurRmulni igi ganpounduretilniaRirCien sulo Cemowyarosa mas kldisasaromlisagan sibrZnisamdinareni gardamoecemianda RmrTismetyuelebisawyalTa cxovelTaganmohrwyven pirsa yovlisa
queyanisa2
9 me zeda-gardampounddesebgur eqmen
da ganimsture yen suloda sibrZniT ganixile Senqueyanaiexcl igi aRTqumisaiexclromlisaiexcl gegulebisdapyrobaiexcl ubadrukoda sarwmuno eqmen mas da mosurnesaTnod cxorebiTaviTarca-igi yvesiso navesman raiexcl daimkcentdro
10 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa
ekueTe Sen da wina-aRudegda hbrZodeviTar isoamaleksa sulo Cemoromel arian poundorcTavnebani da gemonida gulisTqumani sawuTroiexclsa3xolo sacTurTa maTgabaonelTa sZlevdromel arian gulissityuani
bilwni
1 megcentptelebrni B
2 qusup1yanisasa B
3 sawuTroiexclsani B es tropari ar aris BA-Si
8 STavpoundedi me queyanad romlisa moqlonni misni viTarca kliteni saukuneni
eSuTa poundorcni1siavni da Wamadnimegcentptelebrni yen sulozecisaTa maTgan2 aRirCien viTarcaugulispoundmomanerman pirvel udabnos
9 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
qananelTajurRmulni sulo Cemoumetes Seiyuaren Senvidre wyaroiexcl kldisaiexclromlisagan sibrZnisatakuki mdidraddis RmrTismetyuelebisa3
10 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
ganimsture Sensulo da ganixileviTarca ieso navesmanqueyanaiexcl aRTqumisaiexclda mas Sina moige4 sjulierebiT5 sawadeli mkcentdrobaiexcl
11 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Sendaganewyve Senda daakueTen6 sampoundniTpoundorcTa vnebani viTarcaiso amalekida gabaonelTa maTsacTuria[F228v]nTa7 gulissityuaTa sZlevdi
1 poundorci G
2 maT B
3 RmrTismetyusup1leba G
4 moiexclge B5 sjl~rbrTa G6 daakusup1Ten BCDF daakusup1Te G7 + maT B
178
11 [B445] anu Se-Ra-me-vsZino-a taZarsa mixedvad wmidasa Sensa
wiaR-vlen SensawuTroiexcl esebunebaiexcldaudgromelida Ruarebr mdinare cudiviTarca-igi pirvelmdinare - iordanekidoban[A148r]man erTurT da
iqmendamkvidrebul aRTqumisakeTilTa brwyinvaledRmerTi gibrZanebserCdi medgaro sulo
12 da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
yen saxierviTarca acxovnepoundma-yo raiexclSendamo1 petremeca macxovne da mipoundsencodvili mpoundecisagansulTa momsrvelisa
mZcentnvarisada aRmomiyvaneufskruliT codvaTaiexclTganrTxmiTa marjuenisa
SenisaiexclTa
1 Sendami B
12 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
Tana-warhpoundedbunebiT mdinaresaJamsa viTar kidobanida queyanisa misaRTqumulisa1 mkcentdr iqmenRmerTi gibrZanebserCdi dapoundsnilo sulo
13 [G143v] xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsaarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
viTar petreacxovne[C125v] RaRad-yo raiexclSemiwyale me macxovarmeca mipoundsen qristemoyav marjuene2 Senida siRrmiT ZcentrTaiexclTaRmomiyvane tkbilo
14 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
RelvaTaganmpoundsneli navTsadguri xarmeufeo Cemo qristeufskruliT CemTa maTarawmidebaTaiexcl dausasoebisasiRrmiT mipoundsen mowyale
15 samebaiexcl varsruli ganuyofeliganyofili pirebiTada erTobaiexcl var mebunebiT Seyofili _poundmobs mamaiexcl da Zeda suli RmerTmTavari
16 RmerTi gcentSvasaSoman3 Senman sZaloxatiTa kacobriviTaromelsa viTarcamizezsa yovelTasacxorebad Cuendaevedre RmrTismSobelo
meequsesa galobasa zeda kondaki
1 sulo Cemo sulo CemoaRdeg raiexclsa gZinavsaRsasruli moaxlebul arsda gegulebis aRS[f]oTebaiexcl
1 aRTqumisa G2 marjusup1ne C marjueneiexcl B3 saSuman B kondaki ar aris sxva xelnawerebSi
179
momipoundsenesaiexcl
[C230r] Zlispiri yen saswauli1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao
manoe pirvel xilvad RmrTisa Rirs-iqmna
sulo da berwisagan nayofad
aRTqumisaiexclmoeca samson [B448] missa mas
RmrTismsaxurisacxorebasa CuenvebaZvneT1 da vityodiTRmerTo mpoundsnelo Cueno
kurTxeul xar Sen
1 vemsgavsneT C momdevno sityvebi ar aris C-SiA-Si 148r-ze gamoyofilia k~xa (kurTxeul arsa)
ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTmanromeli [A245r] yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
2 qristes samkurnalosa xedav ganRebuladaramed misgan aRmocenebulsa
simrTelesaivno iwyla eSmakida Wirveuli ityebdada mwcentreTa moyuareTa mimarT
TcentsTa RaRad-yoda Tqua raiexcl uyo Zesa
mariamissamklavs me beTlemeliromeli yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
da neSti sakiTxavisaiexcl xolo Semdgomad wigniskiTxvisa iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa
ibakoiexcl momipoundsenesa zeda
moqalaqed samoTxisad avazakiromelmanca poundma-yo juarsa zedamomipoundsene da aw ese qristemissa mas sinanulsaRirs-myav meca macxovar ara-
Rirsi
momipoundsenesa
1 netar iyvnen glaxakni suliTa rameTu maTi ars sasufeveli caTaiexcl
momixsenen Cuen ufalomanoesi gasmies Sen1 sulo CemosaRmrToiexclsa ocnebisa2
mimTxuevaiexcl3dapoundsnaiexcl berwobisaiexcl da moRebaiexcl
nayofsa aRTqumisasa4 mivemsgavsneT Cuen5 missa
simarTlesa
1 _ G2 ucnebisa ADBCF
3 mimTxusup1vaiexcl BCFDG
4 aRTqumisa] madlisasa aRTqumisa B
5 Cuenca G iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa] momipoundseneni Cuen ufalo odes moxcentde Fsxva xelnawerebSi] momipoundsene BG momipoundsenesa zeda D momipoundsenisani CE momipoundseneni F
180
2 da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
dapoundsnilobasasamsonissa ebaZve suloda ganiZarcue1 didebaiexclmoRuawebisaiexclda ganec ucxoTeslTasiwmide Senida netari cxorebaiexclda maT dagabrmes Senda sakicxel gyves
3 rameTu marTal xar Sen yovelisaveTcents romel-ese miyav Cuen ybiTa
romelman ybiTavirisaiexclTa sZlo ucxo TeslTaarawmidebisa miertyue2 iqmna maTganixile sulo Cemoda evltode Sendapoundsnilobasa missaraiexclTa ara iqmnamona vnebaTa
4 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian
mTavar da msajulierusalemelTa erisa iqmnesdid barak da iefTaeromelTa TanaganTqmul iqmna deboramaTsa simpoundnesaebaZve sulo Cemoda dascen vnebaTambrZolni viTar maT
5 da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni [A142] marTal ars
iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTaromlisa mier geswavebis Sen3 juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar
6 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa
saqme Sewire msxuerplad saTnod uflisa
sulo
1 ganiZarcusup1 C
2 tyusup1 BC
3 _ C
2 netar iyvnen mglovareni guliTa rameTu igini nugeSiniscemul iqmnen
[D116v] samfsonis1
dapoundsnilobisa mibaZviTaaRgeparsa Sen didebaiexcl Senisulo ganec raiexcl ucxoTeslTa
maTgemoTmoyuarebaTawmidaiexcl igi da netari cxorebaiexcl
3 netar iyvnen mScentdni rameTu maT daimkcentdron queyanaiexcl
romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel
ucxoTeslTa ese [B154v] vnebulsa mas2
monad mieca gulissityuasaivltode sulo [F62]
lirwebasa3 missada saqmiT msgavsebasa
4 netar iyvnen romelTa Siodis da swyurodis simarTlisaTcents rameTu igini ganZRen
barak da iefTae mpoundedarTmTavarni
brZe[n] msajul iqmnnes israsup1lsa
[E106] da maT Tana debora gulqveli
maTsa axovnebasahbaZevdi da ganmpoundndi yen sulo
Cemo
5 netar iyvnen mowyaleni rameTu igini Seiwyalnen
iailis simpoundne gesmas sulo Cemo
romelmanca gangumira4 sisarada macxovar eqmna tomTa
TcentsTamanaiexcl igi gasmies[C126v] romliTaca5 juari
gamogesaxvis
6 netar iyvnen wmidani guliTa rameTu maT RmerTi ixilon
1 samfsunis G
2 vnebulTa maT B
3 bilwebasa B4 gangurima EG5 romliTa EFBD aqedan G nusxas aklia sup1 galobamde
181
asulisa wil da daklen1
poundorcTa vnebani sakuerTxiTa2 wil poxilTaraiexclTa uwmides iefTaessa iqmnes3 saTno msxuerplTa SenTa
Sesawiravi
7 da zeda qalaqsa amas wmidasaeli mRdelisa
daSjaiexcl moige Sen yen sulosicofiT4 rameTu [B449] gza-ec5 krTomad Sen Soris vnebaTa viTar-igi man ZeTa TcentsTa qmnad saqmeTa borotTa miuSua da gulis-
warsawymedel
8 mamaTa CuenTasa ierusalemsaviTarca itycents
wigni msajulTa levitelmandaWra aTormet nawiladmeuRle6 Tcentsi [C231v] da warsca aTormetTa tomTa yen sulo raiexclTa beniaminis tomTa bilwebaTasa simpoundniT evltodi
9 hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
viTarca-igi gedeonis sawmisebr sulosumdid raiexcl cuari zecisaiexcl7da wbe Sen ZaRlebr Sjulisa nakaduli gamowurviTa ZalisaiexclTa weriliT da hbrZole eSmakTa da poundorcTa SenTa
10 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline
ixile sulo anna romelisa-igi locvaiexclmdumrad Seiwirvoda bagiTa ZrviTa
1 dahklen C
2 sakusup1rTxTa C
3 iqmnnen C
4 sicufiT B5 gzaiexcl-ec C
6 meuRlsup1 C
7 zecisa C
Sewire sulo msxuerplad1 Sewynarebulad
saqme viTarca asuli TcentsiiefTaessa urCeulesad da msxuerplTa2 wil dauklenvnebani poundorcTani ufalsa
Sensa
7 netar iyvnen mScentdobis-myofelni rameTu igini Zed RmrTisad iwodnen
eli mRdelisa igi dasjaiexcl yen sulo
miizide Sen uZlurebiTagrZnobaTaiexclTa da vnebaTa SenTaadgil-ec Sen Soris qmnaduwesoTa viTar-igi man mdash ZeTa
8 netar iyvnen devnulni simarTlisaTcents rameTu igini
msajulTa Sina sulo levitelman man
meuRle Tcentsi aTormetTa maTtomTa ganuWra raiexclTamcaesreT ganaqiqa bilwebaiexcl beniamenis3 SvilTa
simedgrisaiexcl4
9 netar iyveniT raJams gyuedriden da gdevniden da Tquan yoveli sityuaiexcl boroti Tquenda mimarT sicruviT CemTcents
gedeonis sawmisebr5 yen sulo Cemo
su cuari cisaiexcl xolo wbe-ZaRlebr
sjulisa nakaduli werilTaZalsa gamowurviTada ewyve eSmakTa da poundorcTa
SenTa
10 gixaroden da mxiarul iyveniT
[A245v] msajulTa Sina annaiexcls Zed ewoda didsa
samoels romeli aRizardaarmaTebs saxlsa Sina
RmrTisasa mas hbaZevd sulo da pirvel
1 msxusup1rplad BCF
2 msxusup1rplTa FBC3 beniamini C
4 simedvrisaiexcl] + uZRebebisaiexcl C] uZRebebisaiexcl BDEF5 sawmisisebr E
182
araiexcl1 poundmisa opoundriTa xolo samoel moeca mas nayofad esreT ilocevdi Senca da scxovnde
11 ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
msajul da mxilvel ganTqmul iqmna didi samoelaRzrdili saxlsa RmrTisasaSemamkobeli igi armaTemisaiexclmas hbaZevd sulo da sxuaTa ganSjisa wilSjad saqmeTa SenTa raiexclTa ganhmarTlde
12 rameTu SegcodeT Cuen da uSjulo viqmeniT gandgomad Sengan
rCeuli RmrTisaiexcl daviT icxo viTarca mefe2sacxebeliTa rqisaiexclTa xolo Sen sulo ukueTu meufebaiexcl zecaTa gnebavs icxe cremlTa mihroni da TcentTmpyrobeli iqmen3
vnebaTa zeda
13 da vcodeT yoveliTurT da mcnebaTa SenTa araiexcl vismineT
dabadebuli Seni Semiwyale mowyale4da Seiwyalen yovelnisaxier da maT Tana me romelmanca umetes yovelTasa gangarisxe tkbilo codvaTa mier
14 ara davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen momcen Cuen
dausabamod Sobilad da gamomavaladmamisa RmrTisa mSobelsada Zesa vadideb Sobilsa da ugalob sulsa wmidasa mamisa da sitycentsa Tana erTmTavrobiTamaRlebulsa
1 ara
2 mefsup1 C
3 iqmne C
4 mowyale _ B
sxuaTasa gansjidi saqmeTa SenTa
183
15 raiexclTamca keTil-meyo CuenzeSTa cnobisa
Tayuanis-vscemT Sobasa Sensa[B450] da bunebiTsa didebasa Sengan CCcentlisa Sobilisasa araiexclganvhyof qalwulo rameTu erTi piri mrCoblTa bunebaTa mier iqebis
16 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli ravdeni myav Cuen
saul mamisvirni warwymidna raiexcl yen suloodesme mefobaiexcl povaxolo Sen friadekrZale raiexclTa araiexcl
pirutyulTa maTvnebaTa daemonoufroiexcls sufevisaqristes mpoundsnelisa
17 simarTlisa saSjelTa-hyav[A149v] daRaTu daviT
mrCobl mowylul iqmna sulo Cemo
siZviTa da kacisklviTaxolo Sen friad umZimesTa codvaTamier Zleul xarromliTa nefsiT scodavSemdgomad swavlaTa amaT maRalTa
18 da mimcen Cuen poundelTa mterTa
raJams Sexares kidobani RmerTsa zuarakTamyis SexebisaTcents ozanrisxveul iqmnada warwymda zegardamoTavpoundedobisamissa evltode suloda hmonebd ufalsaSiSiT da ZrwoliT
19 uSjuloTa ficxelTa gandgomilTa
gasmies suloviTar mbrZol iqmna bunebisaabesalom da mamisasawoli bilwiTasaqmiTa Seagina1
1 Seagine B teqstis xeliTve miwerilia ese vidre aqamde momipoundsenesa zeda iTqumian ABC es teqsti ABC-Si grZeldeba damatebulia 6 tropari
184
RaRadyavsa
[B138v] Zlispiri damkcentdrebaiexcl iona
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlni momcen me1 macxovar
da sulTqumaiexcl mpoundurvale2romeli-ese giRaRadebRmerTo3 saxiero
1 _ C
2 mpoundurvaleiexcl B3 _ C eqvTime aTonelTan aq iwyeba RaRadyavsa giorgi uerTdeba mas da Sesabamisi troparebiT agrZelebs Tavis teqsts
romlisa-igi bilwebisa1 msgavsebaiexclaraiexcl2 Seikdimemedgrad qceviTa
20 da mefisa cruisaTa3emsgavse sulo
roboams da ierobams4
mamulisagan zraxvisa Seuracxmqmnelsa
aramed ganeSoreamieriTganbaZvisa maTisaganda poundmobd vcode RmerToSemndobel meqmen
21 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa
aqabs emsgavsesaZaglebiTa yen suloda poundorcTa Seginebisasavane iqmenda WurWel bilwebisaaramed siRrmiTsulT-iTqu sup1n5 da godebiTaRuvaren6 RmerTsacodvani Senni
22 [C229r] STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
navTsadguradcxorebisad gicimacxovar mravalmowyaleamisTcentsca gevedrebi
RelvaTagan sastikTada ufskruliT da siRrmiTcodvaTa da sasowarkueTasamsTuad miwyiv damipoundsenganwiruli esemonaiexcl da Tayuanismcemeli
Seni
23 STavpounded me queyanadcremlni momcen
macxovar da sulTqumaiexclmpoundurvaleromeli-ese giRaRadeb
saxieroSegcode gangarisxewarmdebad ugunurmanfriad gardareulad aramed
1 bilwebasa B2 ara C3 crusaTa C4 ierobuams C5 iTquen6 aRuaren
185
Segcode friad1 Semindve2 dambadebelo
wyalobiTa3
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
codvaTa CemTa Relvamanmomicva macxovarda viTarca raiexcl megcentptelni4 damfara5 ufskrulmangansacdelTaman6romlisagan7 mipoundsen8 mraval-
mowyale
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
Sepyrobil xar Sen yen sulocodvisa maxiTada iswrafian wartacebadSenda aw eSmakni9xolo10 moixuen11 frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa
ganere12
4 yovelni gansacxromelni Senni da [Relvani Senni] me zeda gardampounddes
ganhvardi Sen RmrTisaganyen codvilo sulocodvaTa SenTa simravliTaaramed aw poundma-yavmissa13 viTarmed14 Segcode qristeSemindve gevedrebi
1 friad] da BC
2 + me BC
3 + SeniTa BC
4 meguiptelni C
5 dafarna B6 _ BC
7 + aw BC
8 + qriste BC
9 ~ eSmakni aw C
10 xolo _ C] aramed B11 miiexclxuen C miixuen B12 + Sen B13 misa C
14 viTarmed] mimarTve BC
kualad movaqcieSenda da vpoundmob sulTqumiTSemindve dambadebelo
wyalobiTa
24 romelsa moqlonni misniSepyrobil xar
Sen yen sulo CemocodvisamaxeTa1 mierda iswrafian eSmakniborotni wartacebadSenda da daSjad maT Tanaaramed miixuen gonieradfrTed saqme da xedvaiexclraiexclTa TanawarpounddesabrpoundeTa maTTa da scxovnde
saukunod
25 viTarca kliteni saukuneniganhvardi Sen
wyalobisagan yen sulocodvilocodvaTa SenTasimravlisaTcents aramedaw poundma-yav missa mimarTtiriliTa mwariTada sulTqumiT mpoundurvaled
lmobieradSegcode saxierSemindve wyalobiTda apoundocen Secodebani Cemni
1 maxiTa B
186
5 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa anu Se-Ra-me-vsZino-a mixedvad taZarsa wmidasa Sensa
ugulispoundmo iqmen sulo rameTu viTarca israsup1lman1
mananaiexclsa wil saTnoebaTaiexclsa codvisa igi gulisTqumaTa simware2
Seiyvare
6 gardamecnes wyal[ni] vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukunaiexclsknelman
gulispoundma-yav sulo Cemomsajulisa3 moslvaiexcl da saSineli igi4 samsjavroiexcl5viTarime SiSi gewios maSinukueTu awve araiexcl6 Seinani
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa STavpoundedi me queyanad romlisa [moqlonni viTarca kliteni] saukuneni
samSjavroiexcl dajdebis sulo
da [C305] wignni ganexumianviTarca RaRadebs danielda vaiexcl Senda maSinrameTu codvaTaiexcl warmdebad7
hqmennivTi igi cecxlisaiexcl
8 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
viTar did ars saiexcldumloiexcl8 da SesaZrwunebeli
raJams movides Sjad ufalida vinme Tavs-idvas saSjeli9
1 + raiexcl C
2 simwaresup1 C
3 mSajulisa C
4 saSineli igi _ BC
5 + igi didi B igi misi didi C
6 ara B
7 warmdebebiT BC
8 saidumloiexcl B
9 sasjeli misi B
26 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi
gulispoundma-yavgonierad sulocodvilomoslvaiexcl qristesida saSineli samSjavroiexclmisi da TualuxuaviraJams Sjides soflisaviTari SiSi gewios maSinukueTu awvearaiexcl Seinanoda ganswmde nabrZcentlTagan
codvisaTa
27 Sendami ufalo RmerToO Cemo
saSineli samSjavroiexcl dajdebis yen suloCemo codvilo da wignni matianeTaniganexumian viTarca aRwers didi daniel da vaiexcl ars Senda maSin rameTucodvani da bralni uricxuni warmdebad daiunjen Sen nivTni
cecxlisani
28 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa
viTar did arsda SesaZrwunebelmoslvisa pirvelisa
saidumloiexclraJams gardamopounddes zeciTda gansjides1 sofelsasimarTlisa msjavriTa2 da vinme Tavs-idvas saSjeli
misiyen sulo rad arageSinis Sen misganda evedrebi da iT[C299v]xov
wyalobasa
1 ganSjides B
2 mSjavriTa B
187
misiyen sulo rad ar geSinis misgan
9 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
oxrides ali cecxlisaiexclda TcentToeulisa1 gamoscdides igi saqmeTada gulissityuaTanetar ars [B199r] maSinromeli ipovos2 wmidad da
ubiwod
10 da Sevedin Sen winaSe da locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
Zrwolasa Seupyrie meraJams movipoundsenosaSjeli3 igi saukunoiexclRrWena kbilTaiexcl mware4matli uZiili5 da maSin vaiexcl unanelTa sulo
Cemo
11 mcvelTa maT amaoTa da cruTa [wyalobaiexcl maTi dauteves]
vaiexclme ubadruksa raJamspoundma-uyos ufalmanmarTalTa movediT6
kurTxeulnoda codvilTa7 hrquas manwarvediT cecxlad8romelTa Tana Cuenca9 dasjad
varT10 sulo11
1 TiToeulisa B TiTeulsa C
2 ipoos C
3 sasjeliB
4 mwaresup1 C
5 uZiloiexcl C
6 + Cemda C
7 ~ ucodvilTa da B
8 cecxlsa C
9 ~ B
10 xarT B
11 sulo] saukunod B
29 ufali movipoundsenesazarelad
da grgcentncentT oxridesmdinareigi cecxlisa1 da gamoscdides saqmeTakacad-kacadisaTada gulissityuaTa dauCinoTa zraxvaTa sulisaTada netar ars maSinromel ipovos[A148r]wmida da ubiwo
SecodebaTagan
30 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
ganvccentbrdebida Zrwolaiexcl Semipyrobsda ganval gonebisaganraJams-igi movipoundsenosaSjeli saukunoiexclda zari satanjvelTaiexclRrWenaiexcl kbilTaiexcl da matli
uZilida [B447] tartarozi dabneli garesknelimaSin vaiexcl unanulTa yen sulo
Cemo
31 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
vaiexclme yovladubadruksa amasda bralTamier ganfrdilsaraJams poundma-uyos ufalmanmarTalTa sitkboebiTmovediT kurTxeulnoda codvilTa hrquas risxviT
warvediTcecxlad saukunod saqmeTa
TquenTaebrromelTa Tana Cuenca daSjad
varT sulo
1 cecxlisaiexcl B es tropari cudad ikiTxeba A-Si davixmareT BC xelnawerebi
188
12 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcl igi qristeromeli codvaTa simravleman ganmagdo1 Senganaramed aRmarTe2 saxli
sulisaiexcl da mpove3 dafluli codvaTa
Sina4
13 ravdeni[viloce migce Sen] sacxorebelad Cemda uflisa
siRrmeTagan codvaTaiexclsaaRmomiyvane me5giRaRadeb viTarca petreda6 mipoundsen mpoundecTagan7 sulisa mklvelTa8viTarca iona qriste meufeo9
14 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl var me martivi da ganuyofeliganyofili guamovnebiTa10da erTarsebaiexcl varerTbunebiT11 mdashitycents mamaiexcl Ze da suli wmidaiexcl
1 gamomagdo C
2 aRhmarTe BC
3 mZivi dafluli] aRmomiyvane danTqmuli BC
4 codvaTa Sina] codvaTagan B codviTa C
5 me] qriste B
6 _ BC
7 mpoundecisagan BC
8 sulisa mklvelTa] sulTa mklvelisa BC
9 o meufeo qriste C
10 ganyofili guamovnebiTa] guamovnebiTaiexcl C
11 erTarsebaiexcl var erTbunebiT] erTarsebaiexcl var erTbunebaiexcl B var erTi bunebaiexcl Seurevnelad C
32 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcligi warwymeduliromelicodvaTa CemTasimravleman ganmaSoraSengan dambadebeloaramed gevedrebimohmarTe saxli sulisaiexclda mpove ubesadafluli uyesa Sina
vnebaTasada ganmaaxle da wmida-myav
mpoundsnelo
33 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
simravlemanbralTa siyrmisaganmacxovar viTarca-igimewamulisa Relvamanmoaqcia Cem zedamyissa Sina da damnTqaviTarca megcentptelni odesmesamdgomTa maT Tanada mZlavrsa faraosgevedrebi msTuad mewie da
mipoundsen
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl varme samguamovanimartiviganuyofeli ganyofili guamovanebiT[A134r] da erTarsebaiexcl var meda erTi bunebiTaerTmTavrobiT mpyrobeli
arsTaiexclCemgangeSinodenarsTa damonebiT _itycents mamaiexcl da Ze da suli
wmidaiexcl
189
15 da aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde amin
cnebaTa uaRressa masSobasa qalwuloSensa Tayuanis-gcemT1 yovelnida Sengan SobilsaguamiTa erTadda bunebiTa orad aRviarebT2
1 Tayuanis-gcemT] Tayuanis-vscemT B
2 _ Cuen B troparis bolos teqstis xeliT miwerilia meequsesa kondaki b g ~ i sulo Cemo sulo Cemo da neSti sakiTxavisaiexcl
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
bunebaTa aRmatebulsa masSobasa Sensa qalwuloTayuanis-vscemT morwmunenixolo Sengan Sobilsa RmerTsa
guamiTa erTadda bunebiT orad vaRiarebTda gevedrebiT SenusZloo dedaogcentTxove misgan didi
wyalobaiexcl1
A xelnaweris kideze aseTi SeniSvnaa meequsesa kondaki sulo Cemo sulo _ neSti sakiTxavisaiexcleqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar aris kondaki da ibakoiexcl eqvTimesTan arc momixsenisani aris
11 sasyideli Tqueni mraval ars caTa Sina
Seiwyale mowyale qmnuli Seni
hride Seqmnulsa1 poundelTa SenTasa
da ulxine yovelTa codvilTada me romelsa ufroiexcls [D117] sxuaTasa meSinis
msjavrTa SenTagan
12 dausabamod mrwams Sobaiexcl da gamoslvaiexcl
mamasa vadideb mSobelsa da RmrTad Tayuanis-vscem
Sobilsa Zesa ugalob mamisa da Zisa Tana qebulsa sulsa
wmidasa
13 uxrwnelsa Sobasa Sensa Tayuanis-vscemT
da ara ganvhyofT aw2 bunebiTsa mas
didebasa CCcentlisa Senisasa[B155] qalwulo rameTu erTipiri mrCoblTa Sina gurwams
bunebiTa
1 Seqnulsa C qmn~lsa E2 _ BCDFE teqstis xeliT miwerilia ibakoiexcl amis wignisa dasasrulsa hpoo E106singuriT kideze miwerilia ibakoiexcl F62v cota qvemoT ki ikosi aqve motanilia ori tropari sulo Cemo sulo Cemo aRdeg raiexclsa gZinavs aRsasruli moaxlovebul ars da gegulebis aRSfoTebaiexcl ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTman romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs
190
kurTxeul arsa
Zlispiri viTarca samTa yrmaTa
1 kurTxeul xar ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
[B134r] Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl Seni wmidaiexcl yen saxieroaramed Sen qriste Semiwyale viTarca xar meufe mowyale da gankurne [sneu]lebani ese
Cemni auracxelni1
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romeli-ese miyav Cuen [B199v] [C305]
dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb _ Sendambadebelo Cemo qristeixile simdable2 da Wiri ese Cemi da Sen3 Semiwyale me yen kurTxeulo ufalo RmerTo
mamaTa CuenTao
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
daamone mTavari gonebaiexcl Seni sulo [B192] da didebaiexcl Seni poundorcTa
amaTganxrwnilTa4 codviTada ganzraxvasa maTsaborotsa morCil eqmenamisTcentsca geuflnes Sen
simravleni vnebaTani5
1 da gankurne [sneu]lebani ese Cemni auracxelni] yen kurTxeulo RmerTo mamaTa B yen kurTxeulo ufalo RmerTo mamaTa C~n C
2 simdablsup1 C
3 Sen] aw C
4 ganxrwnadTa da B
5 gansacdelTani BC
kurTxeularsa
Zlispiri yen saswauli romelman
1 da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa1
vcode macxovar da [B225v] Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yovladsaxierogarna tkbilo Semiwyale viTarcakacTmoyuare xarda wylulebani CemTavnebaTani dapoundsnenauracxelni
2 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna
dafarulTa maTsaqmeTa CemTa aRgiareb mdash Sendambadebelo Cemo qristeixile mpoundsneloWirTa CemTa simravleda Semiwyaleyen kurTxeulo RmerTomamaTa CuenTaoda macxovne me
3 monaTa SenTa zeda da msaxurTa SenTa zeda
mTavari igigonebaiexcl daamone suloda didebaiexcl Seni poundorcTaamaT ganxrwnilTacodviTa gazraxvasamaTsa borotsamorCil eqmen amisTcentsgeuflnes vnebaTaigi banakni
1 piris Cuenisa] pirsa Cuensa B
galoba z [E106v]
Zlispiri vcodeT da usjulo-viqmneniT
da sicruve vyavT winaSe Sensa
1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani
SennirameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zedaSevsZinen wylulni1 aramedSen Semiwyale viTar
mowyalemanmamaTa CuenTa RmerTman
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romel-ese miyav Cuen
dafarulTa gonebisaTaaRgiareb - Sen msajulsa Cemsaixile simdable Cemiixile Wiri Cemida moxede2 sjasa Cemsada milxine viTar
kacTmoyuaremanmamaTa CuenTa RmerTman
1 wylulebani D
2 moxeden BCDEF
191
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
warwymidna raiexcl odesme saulkaraulni mamisani sulogarewar saqmed mefobaiexclpova Zebnasa Sinaxolo Sen hride nusadaaRirCine sufevasa qristessa1
pirutyuelni krTomani
4 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
daRaTu coda sulo CemodaviT RmrTisa mamaman
odesmeda ganigumira2 isriTamruSebisa da kualadborotisa mklvelobisaiexclTagarna Sen uZcentresTa3 hyof
saqmeTawurTiTa gonebisaiexclTa
5 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT
SeaerTa odesme daviTusjuloebaiexcl usjuloebasada kacisklvaiexcl mruSebasaxolo sinanulicamrCobl4 aCuena5 meyseuladaramed Sen uZcentres mcodvelo
sulomas hbaZevd moqceviTa
6 arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTili-meyo Cuen
ganaqiqa odesme daviTviTarca Zeglsa Sina6 warweriTgalobasa Sina Tcentssada mxilebul yo codvaiexclTqua raiexcl esreT miwyale me[D117v] mxolosa Segcode
yovelTa RmerTsaSen ganmwmide ufalo
1 q~a D
2 ganigurima D
3 uZcentresad D
4 mrCobli B
5 aCusup1na DFBC
6 Sina]zeda BCDF
192
4 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
daviT erTgzis Sescodada marad dRe daaltobn1 cxedarsa sulo tiriliTa2xolo me mara[d] dRecodviTa3 aRvivsebi4 da cremlni araiexcl5 mqonanda raiexcl vyo raJams6 mivide gankiTxvad winaSe RmrTisa7
1 daaltobda BC
2 sulo tiriliTa] mas Tuissa cremliTa C Tcentssa cremliTa B
3 codvaTa C
4 aRvivsebi] aRvasruleb BC
5 ara BC
6 raJams] odes BC
7 uflisa C
4 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents
erTgzis coda1 damaradRe daaltobn cxedarsaTcentssa daviT tiriliTaxolo Sen sulomaradis2 bralTa mieraRivsebi dacremlni araiexcl gqonan3 daraiexcl hyo raJams warsdgewinaSe RmrTisa
1 cudada B
2 maradis] maradRe C
3 mqonan C gqunan B
7 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav simarTlisa sasjeliTa hyav
moRebasa kidobanisasaSexares raiexcl igi zuarakTa maT[E107] mxolod SexebisaTcentsoden risxveul iqmna ozanaramed silaRisaganmisisa ltolcentli sulo
saRmrToTa1 Seexebode SiSiT
8 [A246r] da mimcen poundelTa mterTa usjuloTa ficxelTa gandgomilTa da mefisa cruiexclsaTa
abesalom gasmies suloTu viTar mbrZol iqmna bunebisada uwyni saqmeni misnibilwni viTar sawoli[B154v] mamisaiexcl Sea[C127v]gina manxolo Sen moiZulen uSuerni2
misnida usjuloni slvani
9 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
mTavrebrivi pativi Senidaamone sulo poundorcTa SenTarameTu sxuad aqitofeladhpove mteri da erCdizraxvaTa misTa arameddahpoundsna igi Tavadman qristemanraiexclTa [E63v] wyalobiT
gacxovnos Sen
1 saRmrToo B
2 uSusup1rni BCDEF
193
5 da zeda qalaqsa amas wmidasa mamaTa CuenTasa ierusalemsa
solomonis pirvelsa sibrZnesa1 ver emsgavse2 arca saTnoebaTa [C306v]
sulo3aramed Semdgomsaborotisa4 saqmesada ganeSore misebrgulisTqumaTa mier uSiSobiTa RmrTisaiexclTa RmerTsa
6 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
gulisTqumaTa maT mier5 borotTagan drekilivaiexcl-me trfiali igi sibrZnisaiexcltrfialad meZavTada6 ganmarisxebeladmeufisa7 gamoCndaromelsaca emsgavse8 sulo9codvis siyuaruliTa
7 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan
codvaTa manasesTamiemsgavse Sen sulo
1 solomonis pirvelsa] solomon brZnisa sulo BC
2 + da B
3 sulo] misTa BC
4 borotsa C
5 m~r~T B
6 _ BC
7 RmrTisa BC
8 emsgavse] aw miemsgavse C miems-gavse B
9 + Cemo BC
5 da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa
araiexcl emsgavsesolomonis pirvelsa
sibrZnesaarca saTnoebaTa suloxolo SemdgomTaborotisa saqmeTa[C231] misTa ebaZveda gulisTqumaTa mierganeSore RmerTsamisebr da warswymdi
6 da nu ganmaSoreb1 wyalobasa Sensa Cuengan
gulisTqumaTa maTborotTa mier gandrekilitrfiali igi sibrZnisaiexcltrfial meZavTaiqmna da meufisaganmarisxebelromelsaca emsgavsesulo gulisTqumaTasiyuaruliTa
7 abrahamisTcents sayuarelisa Senisa
manasesTa maTcodvaTa ebaZve Sen suloda misebr ahmarTen2 Sen Soriskerpni vnebaTaborotTani aramedaw moiqec dasinanulica misimoige3 da ijmenborotisagan
1 ganaSoreb B
2 aRhmarTe C
3 moigesup1
10 da ara Seexo maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
sakcentrvelman brZenman solomon
vrcelman friad sibrZnisa madliTa
winaSe RmrTisa odesmeqmna boroti da gandgaromlisasa Semdgomsa masuSuersa1 cxorebasa emsgavsa
sulodapoundsnili qcevaiexcl Seni
11 maSin samnive igi yrmani viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityebdes
gemoTagan damonebulida vnebaTagan mwared
tyueqmnili2hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcltrfial eqmna meZavTada ucxo RmrTisagan suloromlisasa Sen miemsgavse
gonebiT3 medgarsa bilwebasa
12 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
roboamis msgavsad mamulniganzraxvani Seuracx-hyven xoloborotisa mis monisaieroboamisebrgandgomil iqmen yen suloevltode msgavsebasa maTsa da
poundmobdivcode Semindve RmerTo
13 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
manasesni moigen4 suloaRZrvani winaaRrCevisanida viTarca saZagelni
aRhmarTen5 vnebani daganamravlen mosawyinelni
1 uSusup1rsa BCDEF
2 tyusup1qmnili DF tyusup1qmnili BC
3 gonebiTa B
4 moiexclgen B
5 aRmarTen B
194
da misebr aRhmarTen1 Sen Soris
gulisTqumaTa kerpniaramed aw moiqec2 da sinanuli misimoige3 raiexclTa mogeces Senca
Sendobaiexcl codvaTaiexcl
8 da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTil-meyo Cuen
cani dagepoundSnes sulo4da sikudili5 gewiarameTu urC eqmen ufalsaxolo6 aw7 SeuvrdiraiexclTa kualad mogces Sen8 puri igi zecisaiexclda gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
9 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav Cuen simarTlisa saSjeliTa hyav
Segivrdebi ufaloda [C307] Sevswirav sityuaTa Senda cremliT [B200]
vedrebisaTa9da10 giRaRadeb qristeSegcode11 Segcode Senaramed Semindve me12
1 ahmarTen BC
2 aw moiqec] moiqec Sen C B
3 movge Sen C
4 cani dagepoundSnes sulo] dagepoundSnes sulo cani (karni C) BC
5 siymili BC
6 _xolo] aramed BC
7 _ aw BC
8 _ BC
9 ~ vedrebisaTa Senda cremliT BC
10 _ BC
11 _ C
12 Semindve me] + ufalo B Semindveni me ufalo C
8 da isak monisa Senisacani dagepoundSnes
da siymili gewia sulorameTu urC eqmen RmerTsaxolo aw masveSeuvrdi raiexclTa [B226] mogcespuri zecaTaiexclda naTlad bnelisaganSecodebaTaiexclsagamogiyvanos
9 da israel wmidisa SenisaSegivrdebi Sen
ufalo da Sevswirav cremliTsityuaTa vedrebisaTada giRaRadebSegcode Segcode SenSemindve mpoundsneloqmnulsa poundelTa SenTasada apoundocen bralniCemni uricxuni
aramed hbaZevdi1 sinanulsaca missa
da aRsarebasa2
14 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa ufroiexclsad qebuli da ufroiexclsad aRmaRlebul ukunisamde
[E107v] aqabisTa mobaZav3 qmnili
SeginebaTaiexcl4 vaiexclme5 yen suloiqmen poundorcielTa zraxvaTada vnebaTa savanearamed siRrmiT sulisaSenisaiexclT [D118] sulT-iTquen6
da miuTxren RmerTsaSecodebani Senni
15 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa
cani dagepoundSnes7 yen suloda siymili mZafri gewia SenviTarca Tezbitelisaeliaiexcls urCsa aqabsaramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde Senca suli
winawarmetyuelisaiexcl
16 da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[C128] Segivrdebi da dagasxam Sen
viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa
vcode ufroiexcls meZvisa misda usjulod gamovCndiviTar aravin sxuaiexcl kaciaramed mowyale meqmen
meufeodabadebulsa Sensa
1 hbaZevd BCDEF
2 aRsaarebasa CDEF
3 mobaZav] moSurne DBCEF
4 SeginebaTe SeginebaTa BCDEF
5 vaiexcl D
6 sulT-iTqusup1n D
7 + Sen DBCEF gaswvriv kideze D xelnawerSi weria momipoundsenesa zeda
195
qmnulsa amas poundelTa SenTasa yen mravalmowyaleo1
10 da mimcen Cuen poundelTa mterTa uSjuloTa gandgomilTa mefisa cruiexclsaTa
xati igi romelgamohsaxe Cem zedaganvryuen igi vnebaTa mierda davfare2 codviTa3saRmrToiexcl4 sikeTe5 Cemi6 da davSrite7 lamparisulisa8 Cemisaiexcl aramed Sen
qriste Semiwyale9
11 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa
moiqec sulo Cemo10Seinane11 codvaiexcl12 Seni dafaruli mouTxaryovlisa mcnobelsada Tqu Sen uwyni qristeyovelni bralni Cemnida13 Sen14 Semiwyale didiTa
wyalobiTa SeniTa15
12 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna monaTa SenTa zeda msaxurTa SenTa zeda
borotTa16 maT codvaTaCemTa sivrcesa vxedav17 da Jamsa mas18 sikudilisasamoaxlebulad aw
1 ~ mowyaleo (mravalmowyaleo C) qmnulsa (+amas C) poundelTa SenTasa BC
2 damfares B damfares igi C
3 codvaTa BC
4 _ BC
5 da sikeTsup1 C
6 ganryunes BC
7 daSrites BC
8 sulsa Cemisaiexcl] Cemi BC
9 + Semindven C Semindve B
10 + da BC
11 + da B
12 + da C
13 da] aramed B _ C
14 _ B
15 ~ wyalobiTa SeniTa BC
16 borotTa] mravalTa BC
17 sivrcesa] borotTa BC
18 _ B
10 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa
xati romeligamohsaxe1 Cem zeda ganvryuen2 vnebaTa mier saxierda davfare meigi codvaTa mierda davabnelebrwyinvalebaiexcl sulisaiexclda saRmrToiexcl sikeTeCemi upoundmar-vyav
11 viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcentskidisaiexcl
moiqec suloSeinane da codvaiexcl Senidafaruli aRuvare3 ganmkiTxvelsa masdafarulTasa da TquSen uwyni qristeyovelni bralni CemniSen mowyale meqmenmravalmowyale
12 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa
CemTa borotTamaT codvaTa sivrcesa vxedavda Jamsa mas sikudilisasamoaxlebuladaw gulispoundma-yav suloCemo codviloda moswrafe iqmen SenSenanebad maTdalmobierebiT
1 gamosaxe
2 ganvryusup1n B
3 aRuare B
17 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[B156] xati Seni davanTq vnebaTa
Sina da sikeTe msgavsebisaSenisaiexcl uSuer1 da upoundmar vyav2da daSrta mpoundsnelo Cemi3 lampari madlTaiexcl aramedsitkboebiT kualad mage
sixaruliviTarca [A246v] galobs daviT
18 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda casa caTasa da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
moiqec da Seinane awda ganacxaden dafarulni
Senniarqu yovlisa mecniersaSen uwyni yen macxovarucnaurni Cemni aramedSen Semiwyale wyalobiTa
SeniTaviTarca galobs daviT
19 martivi da ganuyofeliTanaarsad Tayuaniscemuliqebuli wmidaTa miernaTeli da naTelnisam-wmida samebaiexcl RmerTicxo[F64]veli [G144]da
cxovelni4 adiden suloda erT RmrTeebad hmone
20 gigalobT Sen Tayvanis-gcemT Sen
da gakurTxevT Sen RmrTisa dedao
rameTu erTi wmidisasamebisaiexcl hSev qristeRmerTi sruli WeSmaritida Sen ganmixuen5 Cuen6
queyanisaTaSesavalni caTani7
1 uSusup1r BCDF
2 h[yav] E
3 Cemo D
4 cxoveli DG es dasdebeli aklia DEB-s
5 ganmixusup1n BCDGF
6 _ G
7 caTa B
196
gulispoundma-yav yen suloda moswrafe iqmen Sen1raiexclTa Seinanne da ganere
geheniisagan2
13 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa da nu ganmaSoreb wyalobasa Sensa Cuengan
[C307v] raiexcl-me vyo ubadrukman
geheniisa3 misTcents4viTar Tavs-vidva cecxli igi uSreti da bneli aramed gevedrebi aqave mommadle me cremliT sinanuli qriste
romliTa davSrito igi
14 abrahamisTcents siyuarulisa Senisa da isak monisa Senisa da israel wmidisa Senisa
raiexcl-me vyo5 matlsa maswamluansa mwaresa codvaTa CemTagan Sobilsamsajulo6 da RmerTomowyaleo ufalo Semiwyale viTarca uZRebi igi Svili7 da momec
sinanuli mtkice8
15 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcents kidisaiexcl
yen tartarozisa misTcents da RrWenisa kbilTaiexclsa da bnelisa garesknelisaufalo ufalo9 saxier10 momaqcie11
1 da moswrafe iqmen Sen] iswrafe da evedre qristesa B + RmerTsa C
2 raiexclTa Seinanne da ganere geheniisagan] raiexclTa ukue Seinanne bralni Senni BC
3 geheniiexclsa C
4 misTcents] misgan BC
5 uyo BC
6 mSajuli C
7 _ BC
8 mtkicsup1 C
9 _ C
10 saxiero B
11 + me Senda C
13 da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
yen me raiexcl-me vyoubadrukman cecxlisa misTcentsgeheniisa bnelisada uSretisaanu viTar Tavs- [C232] vidvaqriste macxovaraqave mommadle mecremliT sinanuliraiexclTa davSrito
14 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
yen raiexcl-me uyomatlsa mas wamleansa1
mpoundsnelocodvaTa CemTagan SobilsaSen Semiwyalemsajulo Tualuxuavoda mipoundsen maTgan2da momec sinanulida momaqcie meuZRebisaebr
15 arca sakuerTxni3 arca msxuerpli4 arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili
tartarozisamisTcents da RrW[B226v]enisa
kbilTaiexclsada bnelisa garesknelisavaiexclme codvilsa yen ufalo ufalosinanuliTamipoundsen mwareTa maTgantanjvaTa romelni-igi melian
1 wamliansa C
2 misgan B
3 sakusup1rTxni BC
4 msxusup1rpli BC
197
sinanulad da mipoundsen mwareTa maT1 satanjvelTagan2
romelni-igi melian3
16 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
gulispoundma-vhyof risxvasa da guliswyromasa masangelozTa uwyaloTasada Senda movivlti4 ufalo da vRaRadebnu ganmagdeb me Sengan aramed momxeden5 qriste da [B200v] yav Cem Tana wyalobaiexcl
17 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
movipoundseneb mwaresaeSmakTa mxilebasa raJams warmomidginebden me codvaTa maT CemTa da momapoundsenebden mesircxcentlisa6 alagTa7amisTcents8 vZrwi kacTmoyuare da gevedrebi mipoundsen maTgan9
18 arca sakuerTxni arca msxuerpli arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
sacnobelni poundorcTaniSevaginen macxovarTualni piri da sasmenelnisaynoselni10 poundelni da yovelive11 guami12 codviTa SevbRale me da araiexcl13 maqus sxuaiexcl14 aramed
1 mwareTa maT] mwareTagan BC
2 satanjvelTa BC
3 romelni-igi melian] romelni melian me BC
4 mivilti C
5 + me B
6 sircxulisa C
7 alagTa] saqmeTa BC
8 amas C
9 maTgan] me BC
10 + da BC
11 yoveli BC
12 + Cemi C
13 ara BC
14 sxuaiexcl] sasoebaiexcl BC
16 Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
guliswyromasaangelozTa1 uwyaloTasagulispoundma-vhyof da risxvasampoundsnelo da Sendamovivlti da vRaRadebnu mimcem daSjadmaTda nuca ganmagdebwyalobaTa SenTaufskrulisagan
17 aramed TaviTa damdablebuliTa
mxilebasa masmwaresa movipoundseneb mpoundsneloeSmakTasa raJams-igiwarmomidgendenme codvaTa maT CemTada momapoundsenebdensircxcentlisa adgilTada ZrwoliT vRaRadebmipoundsen me maTgan
18 da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
SevbRalen mpoundsnelomwared sacnobelni poundorcTaniTualni piri da sasmenelnida saynoselnipoundelni da yoveliveguami codvaTaSevagine2 warmdebadda araiexcl3 maqus garnawyalobaiexcl Seni
1 angelozTasa B
2 SevbRalen B
3 ara C
198
wyalobaiexcl Seni qriste1 RmerTo2
19 aramed TaviTa damdablebuliTa da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
satanjvelTa maT didTasaSinelebaiexcl uwyiyen sulo Cemo ubadrukoromelni codvilTamielian3 amisTcents godebdi da sulT-iTquemdda Seuvrdi macxovarsa raiexclTagangarinos maTgan
20 viTarca sakuerTxni verZTani zuarakTani da viTarca bevreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda4 Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT5
Semiwyale da araiexcl6 miec mas auracxeli Seni [C308v] wyalobaiexcl amisTcentsca7
Segivrdebi8 qriste RmerTo9Semiwyale da macxovne10
A21 egreT Sewirul-iyavn ms[135v]xuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-viyvneT Cuen Sedgomad Sensa da ara ars sircxcentli mosavTa SenTaiexcl
poundelni Sevaginen me [C312]borotiTa saqmiTaxolo aw viTar-me aRcentpyrneigini cad mimarT aramed Sen macxovar wmida-myav me yovliTurT da momec wyalobaiexcl Seni raiexclTavpovo11 bralTa12 Sendobaiexcl
1 qriste _ BC
2 + RmerTo] RmrTisaiexcl C
3 melian B
4 moiexclvltoda C
5 poundmobda] cremliTa] RaRadebda BC
6 ara BC
7 + me B
8 Segivrdebi] me gevedrebi Sen C
9 _ BC
10 + me BC
11 vpoo C
12 bralTa codvaTa B
19 viTarca sakuerTxni1 verZTani zuarakTani
satanjvelTa maT didTa saSinelebaiexcl uwyiyen galaxako sulo Cemoromelni-igi mielian codvilTa amisTcents godebd da sulTqumiT poundmobd uflisaraiexclTa gangarinos maTgan wyalobiT
20 da viTarca be[150v]vreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT Semiwyaleda araiexcl2 miec wyalobaiexcl Seni mpoundsneloauracxeli amisTcents gevedrebi meca Semiwyale da macxovne me
21 egreT Sewirul iyavn msxuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-vyvneT Cuen Semdgomad Sensa rameTu ara3 ars sircxcentli mosavTa4 SenTaiexcl
poundelni borotTa saqmiTa [C232] Sevaginen xoloaw viTar aRvipyrne zecadqriste macxovar wmida-myav me yovliTurT da mowyale[B227]baiexcl Seni mommadle raiexclTa vpovo5 uricxuTa maT bralTa Sendobaiexcl
1 sakusup1rTxni BC
2 ara C
3 + raiexcl C
4 mosavTa] monaTa B
5 vpoo C
199
22 da aw SegiTqT Sen yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen
araiexcl davadger qristemcnebaTa Sina SenTa da arca vqmen erTsaca dResa1
nebaiexcl Seni wmidaiexcl da viTar-me mivxedneraJams hyofde sasjelsa da waravlinebde2 codvilTa cecxlad uSretad
da bnelad3
23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
msajulisa moslvasagulispoundma-hyofdi sulo da iswrafe4 qmnad keTilisaekrZale sabrxeTa [B200v]mterisa SenisaTa raiexclTa ara STahvarde5 da daisajo6 cecxliTa7
romliTa-igi8 daSjad ars9
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul-yav saxeli Seni ufalo
romelman yovelive sitycentT dahbade RmerTo[da kualad wamsa Tualisasagegulebis daxsnad] raJams moxvide10 ganSjadismine locvaiexcl Cemi da mipoundsen cecxlisa misgansaukunod11
1 erTsaca dResa _ BC
2 + Sen B
3 + garesknelad BC
4 iswrafdi BC
5 Sehvarde C
6 daisajo]wargitacos BC
7 cecxlad B
8 romliTa-igi] sada-igi BC
9 daSjad ars] TcentT momaval ars B TuiexclT C
10 moxuide C
11 saukunod] uSretisa mwarisa BC es striqonebi A xelnawerSi gamorCenilia Semogvaqvs BC xelnawerebidan
22 da aw SegiTqT1 Sen2 yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen3 Cuen
araiexcl4 davadger qriste mcnebaTa Sina SenTada arca vqmen erTsaca dResanebaiexcl Seni da viTar-me5 mivxedneraJams saSjelsa6 hyofde da waravlendecodvilTa uSretad cecxlad da bnelad
A23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
gulispoundma-hyofdi sulo msajulisa moslvasada iswrafe qmnad keTilisada ganekrZale sabrpoundeTa mterisaTa nuukue SescTe da STahvarde maT7 Sina da daSjad8 miece cecxlsa mis Tana
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul yav9 saxeli Seni ufalo10
RmerTo romelman yovelive sitycentT dahbadeda kualad wamsa Tualisasagegulebis Sen dapoundsnaiexcl11 raJams ganSjideismine Cemi vedrebaiexcl da mipoundsen me uSretisa misgan geheniisa
1 SegidgeT B (SegidgeT)
2 C~n C
3 marcxusup1n BC
4 ara C
5 viTar C
6 sasjelsa C
7 mas B
8 dasjad B
9 hyav BC
10 _ B
11 + raiexclTa B
200
25 da hrcxuenoden yovelTa romelni SeaCuneben monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni dafarulni kacTani macxovaro1 da Sen ganaweseb2 sazRvarTa
maT CuenTa saxiero3da Sen gevedrebi me romelman dauteven wmidani mcnebani Senni Semindve da Semiwyale me
26 yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
Cueulebaiexcl vnebaTaiexclaWirvebs sulsa4 Cemsa da mimizidavs5 codvisa
mimarTmsTuad mewie qriste6 da daSrite sapoundumili7 poundorcTa mpoundurvalebisaiexcl da gzaTa maT8 mimarTwrfelTa siwmidisaTa
wamiZeRu9
27 ufali RmerTi mpoundoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa
mbrZolisa mis Cemisacecxlisferni isarni Semusren qriste meufeoyovladZlieriTa10 marjueniTa SeniTa11 da waravlinen mterni Cemni bnelisa12 garesknelsa da
me13 mommadle naTeli
1 Sen uwyni dafarulni kacTani] romelman dafarulni kacTani uwyni C
2 ganuweseb BC
3 + cxorebasa amis B4 aWirvebs sulsa] mZlavrobs aw sulsa BC
5 mihzidavs C
6 + da
7 ali igi BC
8 _ BC
9 + me BC
10 _ yovladZlieriTa] ZlieriTa C
11 _ da C
12 + mas B
13 _ me B
25 da hrcxuenoden1 yovelTa romelni SeaCueneben2 monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni kacTa dafarulni qriste macxovarda Sen ganaweseb sazRvarTa maT CuenTa saxier da Sen Segivrdebi me romelman Senni mcnebani dauteven Semindve saxierda Semiwyale3
26 da sircxcentlel iqmned yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
aWirvebs sulsa Cemsa Cueulebaiexcl4 vnebaTaiexcl da mimzidavs codvisa mimarTmsTuad mewie me da daSrite sapoundumilimpoundurvalebisa poundorcTa CemTaiexclsaiexcl mpoundsnelo da warmiZeRu gzaTasiwmidisaTa
27 da gulispoundma-yved rameTu Sen ufali RmerTi mxoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa5
cecxlebr SemwuelnimbrZolisa6 Cemisa isarni7
Semusren qriste saxierZlieriTa miT marjueniTa8 SeniTa da waravline igi cecxlad uSretad da me momaniWe naTeli Seni
1 hricxusup1nod B
2 SeaCusup1nen BC
3 + me B
4 Cusup1ulebaiexcl BC
5 q~unsa zeda B6 brZoliTa B
7 Cemisa isarni] _ B8 marjusup1niTa B
201
28 da ara dascxrebodes msaxurni mefisani romelTa SesTxines igini
maradis meSinis memo-raiexcl-vipoundseno qriste saSineli samsjavroiexcl [C313]
Seni da raiexcl1 vyo rameTuganumzadebel var aramed Sen macxovar yav didi wyalobaiexcl yoveli2 Cem
zeda ganwirulsa amas
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmineb ufalo poundmasa mas3 saSinelsawarmgzavnelsa cecxlad
uSretad saqmeTa CemTaebrraJams dasjde4 gankiTxvadaramed daiviwyen simravleni igi5 borotTa maT
codvaTa CemTa
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mis ormeoc da cxra wyrTa
cxovarTa SenTa Tana marjueniT mdgomarTa6 Semracxe saxier7 marTalTa adideb da codvilTa arcxcentneb8 da meca9 Semiwyale da marTalTa Tana Semracxe
RmerTo mamaTa CuenTao
31 da mimovlo da Sewunna raodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
[B201r] macTuna me macTurman
mterman gemoiexclsxilviTacodvisaiexclTa da ganmaSora
1 + me
2 _ yoveli BC
3 _ C
4 da Sjde BC
5 igi _ BC
6 mdgomareTa C
7 + rameTu Sen qriste BC
8 arcxuen + Sen C
9 meca] aramed BC
28 [B227v] da ara dascxrebodes msaxurni igi mefisani romelTa SesTxines igini
vZrwi [C233] da meSinis mo-raiexcl-vipoundseno meufeosaSinelis samSjavroiexcl1 Seni rameTu var yovlad ganumzadebel aramed Sen yav Cem zeda ganwirulsamowyalebaiexcl Seni da macxovne me
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmen mpoundsnelo poundmasa mas SesaZrwunebelsawarmmgzavnelsa2 cexlad
uSretad bralTa CemTaebrraJams daSjde3 gankiTxvadaramed CemTa codvaTa simravleni daiviwyen tkbilo da macxovne me
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mas ormeocda cxra wyrTa
cxovarTa SenTa marjueniT4 mdgomareTa Tana Semracxe saxier rameTu
codvilTa swyalob da marTalTa adideb meca marTalTa Tana Semracxe RmerTo da Semiwyale me5 yovladZliero
31 da mimovlo da Sewuna ravodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
macTuna mterman gemoiexclsxilviTa codvisaiexclTa6
da ganmaSora me Sengan da saWmelad Tcentsad warmiRo ubadruki Semiwyale da mipoundsen kbilTa misTagan
1 samsjavro C
2 _ B
3 dasjde C
4 marjusup1niT B
5 _ me
6 codvisaTa
202
Sengan qriste RmerTo da saWmelad Tcentsad1 myo mearamed Semiwyale da mipoundsen
kbilTagan misTa2 raiexclTa ara Semmusros3 mpoundsnelo
yovelTao4
32 [C136r] xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl
saidumloni Cemni dafarulni Sen uwyni rameTu friad5 Segcode Sen6aramed mravliTa wyalobiTa SeniTa Semiwyale ufalo da momec Jami keTilimoqcevad7 sinanulad
33 da yo Soris sapoundumilsa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
saSinel ars xilvad8
ganSorebaiexcl sulisaiexcl poundorcTagan da tkivili didni
da tkivili auracxeli9 raJams yovliT kerZo10 nawevarTagan suli ganvidodis brZanebiTda sakrveli erTobisaiexcl daipoundsnebodis gangebiT11
34 da araiexcl Seexo maT raiexclTurT cecxli igi da arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi ubadruko codvilo sulo CemosaSuebelTagan soflisaTarameTu yoveli12 amao aris da aCrdili aramed saTnoebaiexcl
1 Tcentsad] misda B misa C
2 misTagan C
3 + me BC
4 _ mpoundsnelo yovelTao BC
5 _ C
6 _ Sen] + qriste C
7 + Senda C
8 xilvaiexcl C
9 tkivili auracxeli _ BC
10 kerZove C
11 gangebulebiT C
12 + yovelTagan C
mpoundsnelo raiexclTa araiexcl1
ganmxrwnas sruliad
32 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azarieTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan2
saiexcldumloni Cemni dafarulni Sen uwynirameTu friad Segcode qriste aramed mravliTa wyalobiTa SenmieriTa Semiwyale da momec Jami sinanulad saRmrTod moqcevad
33 da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
ganslvaiexcl sulisaiexcl3 poundorcTagan saSinel ars suloda tkivili auracxeli yovliT kerZo4 raiexcl5
nawevarTagan suli6
ganyofvodis brZanebiT da sakrvelierTobi[B228]saiexcl mwareddaipoundsnebodis
34 da araiexcl SeecodaT maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi sulo Cemo codvilo saSuebelTa7 soflisaTa monebiTa rameTu aCrdil da amao arian aramed saRmrToiexcl saTnoebaiexcl Seitkbe raiexclTa Segiyvanos sasufevelsa
1 ara C2 sapoundumilisa misgan] sapoundumilisagan C
3 ganslva sulisa C
4 kerZoiexcl kerZo _ B
5 _ C
6 sulo C
7 saSusup1belTa BC
203
Seiyuare1 raiexclTa hpovo sasufeveli cisaTaiexcl2
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityodes
raiexclsTcents gardahpounddi SendRiTidRe JamTa SenTa sulo Cemo amaoebiT da araiexcl hgoneb3 Jamsa sikudilisasa4 aramed aw moiqec da uRaRadebd RuTisa5
da6 milxine codvilsa amasRmerTo da Semiwyale me7
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidisaiexcl da daafuZne kldisa [C314] zeda saxli Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didiTada hpoo8 locvaiexcl9 ganSorebuli vnebaTagan
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
eha miuwdomeli da didi10 sakcentrveli
viTar sulo Cemo maradis11 ganarisxeb
RmerTsa da igi sulgrZelebiTaraiexcl moavlens Senda12 risxvasa missa13 aramed elis moqcevasa Sensa
1 Seiwynare BC
2 zecisaiexcl BC
3 goneb BC
4 ~ sikudilisa Jamsa C5 qristesa
6 _ da BC
7 [RmerTo da Semiwyale me] _ B8 + Sen C9 + wmidaiexcl C
10 _ BC
11 _ BC
12 _ BC
13 + Sen zeda
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da1 akurTxevdes da2 adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas3 ityodes
raiexclsa gardahpounddi dRiTidRe JamTa SenTa suloCemo amaoebiTa da araiexcl3 igoneb Jamsa sikudilisasa[C239]aw moiqec da uRaRadebd qristesa milxine codvilsamravalmowyale
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidiT da daafuZne kldesa mas zeda saRmrTosa saxli4 Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didTa da hpovo5 Sen locvaiexclmklveli vnebaTaiexcl
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
yen sakcentrveli didi da miuwdomeli sulo viTar ganarisxeb RmerTsasamaradisod da igi sulgrZelebiT araiexcl6 moavlens risxvasa da dagwuavs Senaramed dro gcems Sen raiexclTa moiqce
1 _ C
2 _ B
3 ara BC
4 saxeli B5 hpoo C
6 ara C
204
sinanulad
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da ufroiexclsad qebul
kacTmoyuareo RmerTo1Semiwyale viTarca mezuere2
igi da meZavi romeli vRaRadeb nu ganmagdeb macxovar pirisa Senisagan qmnulsa amas poundelTa SenTasa
aramed Semiwyale
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa da ufro[iexclsad]
uwyi me meufeo viTarmed wyaroiexcl xar Senmowyalebisaiexcl uSurveli da Sen gevedrebi nu ganmagdeb
me pirisa Senisagan aramed wyalobaiexcl Seni momec da
macxovne me
40 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexclsad
Semiwyale viTarca daviT giRaRadeb Sen
didiTa SeniTa wyalobiTa da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl3
saxierebasa mas Sensa didsa qriste RmerTo
aramed Semiwyale
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
Semiwyale ufalo da nu guliswyromiTa
SeniTa amxileb sulsa amas Cemsa ubadruksa aramed Semiwyale rameTu uZlur var me da dacemul codvaTagan
1 ufalo BC
2 mezursup1 BC
3 uricxuveloba B es tropari ar aris B da C xelnawerebSi
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da uf[roiexclsad B]
kacTmoyuareo RmerTo Semiwyale viTarcamezuere1 igi da meZavi romeli-ese godebiT giRaRadeb da nu ganmagdeb2 pirisa Senisagan aramed macxovne Seqmnuli Seni
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav3 ufskurlTa da4 ufr[oiexclsad B]
uwyi saxier viTarmed ufskrul xar
vrceliwyalobaTaiexcl amisTcentsca Sen gevedrebi pirisa Senisagan nu ganmagdeb me aramed mowyalebaiexcl Seni momaniWe da macxovne me
40 kurTxeul xar saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexcl[sad B]
viTarca daviT vpoundmob Semiwyale me didiTawyalobiTa SeniTa RmerTo da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl5
auracxelsa mas wyalobasa6 Sensa da sitkboebasamravalmowyale7
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda01 caTasa da ufroiexclsad
Semiwyale meRmerTo da nu [151v]
guliswyromiTa SeniTa amxileb sulsa Cemsa glaxaksa aRsavsesa codviTa
1 mezusup1re BC
2 + me C
3 hxedav A
4 _ B
5 uricxusup1baiexcl B
6 wyalobisasa B
7 mravlismowyale B
205
aramed1 aRmadgine
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao martivo RmrTeebiT ganuyofelo2samTcentTebiT samguamovano3naTelno da naTelo4 samebao da erTarsebaoTayvanissacemeloguamiTa ganuyofelo da
bunebiT erTo Segcentwyalen Cuen
43 da aw da maradisgigalobT da gadidebT
gakurTxevT da Tayvanis-gcemTda agamaRlebT
RmrTismSobelorameTu erTi igi ganuSorebeli1 wmidisa
samebisagcentSev qriste macxovari da
gangcentRe Cuen samoTxsup1
1 + Sen C
2 RmrTeebiT ganuyofelo ~ C
3 samTcentTebiT samguamovano] erTarsebiT samiTa TcentTebiTa C
4 naTelno da naTelo] naTelo ganmanaTlebelo C es taepi ar aris C-Si
da aRmadgine rameTu uZlur var me da danTqul1 vnebaTa uyesa Sina
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
samguamovano samebao ganuyofelobunebiT sworo martivo2erTRmrTeebao naTelo da naTelno da erTarsebiTTayuanissacemelo Segcentwyalen gcentxsnen da guacxovnen Cuen
43 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
qebiT gadidebTgakurTxevT da Tayuanis-
gcemT da aRgamaRlebT3
RmrTismSobelo rameTu erTi igi ganuyofeli yovladwmidisa samebisaiexcl gcentSev Cuen qriste da [C234] gangcentRe kualad samoTxe
1 + danTqmul B
2 marto BC
3 agamaRlebT B
206
akurTxevdiTsa [A136r]
Zlispiri cecxli igi Semw[C313]ueli
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
[B201v] Segcode Sen macxovar
Semindve da momaqcie mesinanulad da macxovne raiexclTapoundma-vyo akurTxevdiT yovelnisaqmeni uflisani da yovelni
adidebdiT ukunisamde
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
ipoundsenebdi Sen suloamaRlebasa eliaiexclssa1 etliTa mis saTnoebaTa
misTaiexclTa da iswrafe Senca queyanis saqmeTagan
ganSorebad da ufroiexclsad amaRlebad
RmrTisa ukunisamde
1 + etlTa B C (sin 75)-is fotopiri naklulia paginacia daculia (314 315 316 da a S) magram teqsts aklia pirveli 10 tropari (me-11 troparis dasawyisic)
akurTxevdiTsa
Zlispiricaiexcl vrceli ganccentbreb
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa
Semiwyale me codviliese qriste RmerToda lmobier-yav Cemi gonebaiexclsinanulad moqcevadda macxovne romeligiRaRadeb RmerTo SemiwyaledaRacaTu Segcodeda uSjulo1 viqmen merameTu Sen xarmeufe2 mravalmowyale
2 ugalobdiT da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
ipoundsenebd Sen sulo CemoamaRlebasa masdidisa eliaiexclssa etliTamiT saTnoebaTa maTTcentsTa maRalTaiexclTa daiswrafe Senca raiexclTa ganeSorosoflisa saqmeTaganda saTnod cxorebiTazecad ahmaRlde3 mZleqmnili poundorcTa nebasa
3 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa
Se-raiexcl-wynara eliseeliaiexcls xalenimis Tana mrCobli madli moiRouflisagan4 xolo Sencodvilo sulo CemosaRmrToTa madlTagan [B229]
ganeSorewarmdebad cxorebiTada araiexcl5 miemsgavseRmrTismoyuaresamas marTalisa gonebasa
1 usjulo C
2 meufsup1
3 aRhmaRlde B
4 RmrTisagan C
5 ara C
galobaiexcl sup1
Zlispiri romelsa Zalni caTani1 aqeben
da Zrwian misgan qerobim2-serafimni3
yoveli agebuliyovliT suliTurT sZnobdiT4 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
mas5 ukunisamde
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovneda momxeden romelivpoundmob SegcodeSemiwyale da
warwymeduli mpove
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisa ugalobdiT da ufroiexcl[sad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
etlTa6 mflobeli elia etliTa
saTnoebaTaiexclTa aRpoundda7 reca zecad
da miwieri kaci zeSTa8 eqmna9 haersa [F108]
aRslvasa masmissa ipoundsenebdi Sen10 sulo
Cemo11
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
elise odesme Semwynarebelmaneliaiexcls xalenisaman [C128]
1 caTa G
2 qerobin BCDEF
3 serabinni BCDEF
4 ZnobdiT BD
5 mas] RmerTsa BCDEF
6 etliT G
7 apoundda D
8 zesTa G
9 iqmna D
10 _ G
11 _ G
207
4 ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
mdinare iordanisaiexcl gankueTa1 odesme eliaiexcls xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad xolo Sen sulo CemosaRmrToTa madlTagan
ganeSorewarmdebad cxorebiTa da araiexcl miemsgavseRmrTismoyuaresa mas marTalsa2 gonebasa
5 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani
somanitelman odesme istumra marTali keTilismoyuariTa suliTayen ubadruko sulo xolo Sen araodes3 hmsaxure mogzaurTa arca
ucxosa arca moRuawe eqmen amisTcents sasZloiexclsagan mis zecaTaiexclsa ganvrdomad xar RmrTisa
mier
6 yovelni Zalni uflisani RmerTsa ugalobdiT
geezis mwinkulevansa mas da bilwsa nebasa emsgavse sulo Cemo vnebulo vidre aqamomde da vecxlismoyuarebisa keTri Seiyuare xolo aw-Ra-
Tusiberesa evltodececxlsa mas ganmlevelsaZcentrTa SenTasada keTilad moqalaqobd
7 da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
mrCobliTa keTrovnebiTaSeginebul iqmenyen ubadruko sulo romel ars
1 gankusup1Ta B
2 marTalisa B
3 araiexclodes A es tropari C-Si gamotovebulia meoTxe da mexuTe troparebi giorgi aTonelis TargmanSi adgilmonacvleoben me-6 tropari A xelnawerSi Zalian cudad ikiTxeba davixmareT B da C xelnawerebi
miiRo1 mrCobli madli uflisa mier xolo Sen sulo Cemo [D118v] ara ziar iqmen madlisa mis2 uwesod
slviTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa
somanitelman odesme yen sulo
mowled Seiwynara winawarmetyueli3xolo Sen arca ucxoiexclarca mgzavri istumreromlisaTcents sasZloiexclT gare-ganhvardebi4
mtirali
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa
iordanisa igi dinebaiexcl pirvel
eliaiexcls xaleniTa elises mierganikueTa5 da dadga xolo Sen sulo Cemo madlisa mis6 ver ziar iqmen uwesod slviTa
6 akurTxevdiT cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa
geezissa7 emsgavse ubadruko
saZagelsa da bilwsa nebasa sulo
romlisa angahrebaiexcl awRaTu si[B156v]beresa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen
misgan
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yineli da tfili ufalsa
oziaiexcls mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
1 moiRo GB
2 madlisa mis] madlisa mas G
3 w~wyusup1i B
4 ganvardebi D
5 ganakusup1Ta BCDFG
6 + wil G
7 geezisa G aqedan CaerTvis G xelnaweri (144r)
208
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani yovelni Zalni uflisani ugalobdiT da uf
ninevelTa mpoundurvale sinanuli moige sulo da STaicu1 moRuawebis ZaZaiexcl
da [nacari] akurTxevdiTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas
eha Sen sulo Cemo viTar ara moige mtkicesinanuli cremliTurT raiexclTa
poundma-hyoakurTxevdiTa
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa uwyalobdiT
mihxeden2 Sen yen sulo cremlTa maT RvremaiexclsTaerisaTcents da Sen TcentsTa
codvaTaTcents ara iglov arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosaraiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl
1 Seimose B
2 mixeden B
mwikuli1 gulissityuTaiexcl2 da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl romelni-igi moiZagen dasinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe raiexclTa gacxovnos da gipoundsnas3 satanjvelTagan
8 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani4 ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRleb
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma5 sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT
romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marx[C234v]viTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl6 hbaZavda esreT yovelTaveSecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
9 akurTxevdiT yoveli7 wcentmaiexcl da cuari da8 yovelni qarni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad [B229v] aRamaRleb[diT
mihxeden9 yen sulo CemocremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcentsda [A152r] Sen TcentsTa bralTaTcentsaraiexcl stir da arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosa
raiexclTa hpovo10 codvaTa SenTauricxuTa motevebaiexcl da esreT ganere cecxlisagan uSretisa
1 mwinkuli C
2 gulissityuaTa B
3 gixsnes B
4 _ B
5 gasmies B
6 ara C7 _ C
8 _ BC
9 mixeden BC
10 _ hpoo C es dasdebeli aRdgenilia BC xelnawerebis daxmarebiT
keTrovanebaiexclca1 misibilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTadauteven eseni da Seitkbe sinanuli
8 akurTxevdiT TrTcentli da Tovli elvani da Rrubelni ufalsa
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl
ZaZiTa da nacriTa [G144] sulo romelTa
ara hbaZav2 aramed gamosCndebi3 uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa
sjulisaTa
9 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa
mwcentrisa jurRumulsa Sina gasmies
sionisaTcents ieremia sulogodebisa [A247r] mTxzvelad dacremlTa meZiebeladmiemsgavse tiriliT cxorebasa missa da
scxonde4
1 keTrovnebiexclca A keTrovanebiexclca G
2 hbaZevd D
3 gamoSCndebi E
4 scxovnde DE
209
6 akurTxevdi cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
[B202r] ixile Sen sulosaxierebaiexcl RmrTisa viTarmswrafl Semndobel ars igi
monanulTaamisTcentsca Seawuxa iona
ninevelTa zedasinanuliT da cremliT
moiqces
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
yen marTalTa msajul qriste
Semiwyale da mipoundsen mecageheniisagan raiexclTa poundma-vyoakurTxevdiT
10 akurTxevdiT cecxli da sicxe
ixilen yen sulo Cemosaxierebani RmrTisani da viTar mswrafl
Seundobs monanulTa amisTcents Seawuxa iona ninevelTa zeda raJams-igi sinanuliT moiqces da winawarmetyuelebaiexcl misi gancruvna da daqcevaiexcl Tana-warhpoundda maT
11 Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT
daniel mRcentmesa Sina dauyvna1 yen sulo mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili sazareli daSrites rameTu siwmidiTa da marxviTa brwyinvaled Semkul2 iyvnesamaT miemsgavse Sen da vnebaTa sapoundumilimgzebare Sen Soris daSrite moRuawebiTa3
12 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
saxed mogarTuen yen suloZuelsa4 Sjulsa Sinagamosrulni yovelni emsgavse marTalTa da wmidaTa RmrTismoyuarebasa5 dasaTnoebaTa aRsrulebasa da egreTve evltode borotTa maT da bilwTaujerod slvasa raiexclTa scxovnde saukunod
1 dauyuna C
2 Semkobil-yvnes C
3 mowyalebiTa C
4 Zusup1lsa C
5 moyuarebisa C
10 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
iona TarSed ivltoda rameTu
viTarca winawarmetyuelman uwyoda
ninevelTa moqcevaiexcl da RmrTisa mowyalebaiexcl da TqumulTa maT1 TcentsTa [F64] ara gancruebad2
iRuwoda
11 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa
daniel mRcentmesa3 Sina gasmies
viTar dauyvna4 sulo pirni [E108v] mpoundecTani
da uwyi viTar yrmaTa azarieT5 ali mZafrisa mis cecxlisaiexcl daSrites
sarwmunoebiT
12 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyun ufalsa
[C129] Zuelisa6 aRTqumisani7 yovelnive saxed mogarTuen8 sulo
raiexclTa emsgavso marTalTa saqebelsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas
1 _ G
2 gancruvebad D gancrusup1bad B gancruvebda F (gacxovelebuli)
3 mRcentmesTan F (gacxovelebuli)
4 dauyunaiexcl F
5 azariaeT BBGGE
6 Zusup1lisa BCDGF
7 aRTqumisani D
8 mogarTusup1n BCDGF
210
8 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
viTarca avazakiigi vRaRadeb Semiwyale meda petresebr vitycent SemindveraiexclTa poundma-vyo akurTxevdiT
9 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisa zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
viTarca mezuersup1-vpoundmobRmerToO milxine codvilsa amasda meZavisaebr cremliTSegivrdebi da vitycent
akurTxevdiT
10 akurTxevdiT TrTcentli da Tovlielvani da Rrubelni ufalsa ugalobdi da ufroiexclsad
lmobier myav1 macxovarraiexclTa Sevinano vidreRavar cxorebasa amas Sina da poundma-vyo akurTxevdiT
1 lmobier myav] milxine me B
13 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT
yen marTlmsajulo ufalomowyale meqmen da mipoundsen me cecxlisagan mermisa uSretisa mwarisa da risxvisagan romeli mimelis Jamsa gankiTxvisasa da pirvel sikudilisa momaniWe Sendobaiexcl sinanuliTa1 da keTilad cxorebiTa
14 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
viTarca avazaki vpoundmobmomipoundsene2 mpoundsneloda petresebr vtir mwaredmilxine viTarca mezueresa3da meZavisaebr vgodebmiiTualen cremlni Cemni
saxierda momec motevebaiexclbralTa CemTa [C235]
uricxuTaiexcl4raiexclTa madlobiTaRgamaRlebde5 [maradis]
15 akurTxevdiT TrTcentli6 da Tovli [B230] elvani da Rrubelni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad7 [aRamaRlebdiT mas ukunisamde B]
lmobier myav saxieroraiexclTa SevinaneSecodebani CemnividreRa var cxorebaTa amasda ara8 daSretil arsSen mier aRnTebuli9 sanTeli
Cemi arca sinanulisabWeni dapoundSul arianrameTu Zal-gicyovelive viTarca RmerTsa
1 sinanuliT C2 + me C
3 mezusup1resa BC
4 uricxuTa C
5 agamaRlebde B
6 TcentrTcentli B7 _ B
8 araiexcl A
9 anTebul B
da bilwsa codvasa ukeTurTasa
13 akurTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa
marTlmsajulo iesu Semiwyale
[D119] da mipoundsen cecxlisagan da sasjelisa
romliTaca samarTladmegulebis me1 dasjaiexcl da ganmwmide pirvel sikudilisa
sinanuliTa
14 akurTxevdiT mRudelni uflisani monani uflisani ufalsa
avazakisaebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar
mezuerisaebr2 vgodebmeZvisaebr vcremloiexcl3miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl
15 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalTani Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa
gankurne sulTa mkurnalo sulmyrali
wylulebaiexcl mdablisa sulisa Cemisaiexcl
da cremlTa lmobierTada saqmeTa keTilTawamali4 dawyalobisa zeTi da Rcentnoiexcl
damasx
1 _ G
2 mezusup1risaebr BCDGF
3 vcremloi CE
4 wamliTa DEFC
211
11 akurTxevdiT wyaroebi da veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT
qananelisaebr vpoundmob Semiwyale me Zeo daviTisawidovnisaebr [C315] Sevexebifesusa samoslisa Senisasada viTarca marTa da mariam lazares zeda
meca egreTve vstir codviTa momkudarsa sulsa
Cemsa
12 akurTxevdiT Zeni kacTani israeli ufalsa egreve1 ugalobdiT
cremlTa nelsacxebelsamacxovar viTarca2 meZavidavasxam winaSe Sensa da viTxov Sendobasada3 wyalobasa Sensa
macxovar4 da vitycent5momiteven auracxelni
codvani Cemni
1 egreTve C
2 + raiexcl C
3 + igi C
4 saxiero C
5 vityvi C
16 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufr
wylulebaiexcl Cemi macxovargankurne wyalobiTsalbuniTa cremliTaiexclTa1 da
mcxe mesinanulisa zeTida Rcentnoiexcl sulTqumiTa dakeTilTa saqmeTaiexcl daasx Cem
zedaraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZlieroda agamaRlebde maradis
17 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl
msgavsad qananelisa misvpoundmob Semiwyale meyen Zeo daviTiso da fesusaSensa widovanisaebrZrwoliT Sevexebi daviTarca marTa da mariam
lazares zedavstir codviTa momkudarsaglaxaksa sulsa CemsaaRadgine mpoundsnelosamariT dapoundsnilobisao2
18 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT da ufr[roiexclsad]
nelsacxebelsa cremlTasamacxovar viTarcameZavi wadieraddavasxam Sen winaSe da viTxovwyalobaTa SenTaganSemindven uricxuni codvani3
CemniraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZliero daaRgamaRlebde4 maradis
1 cremlTaTa C
2 poundsnilobisaT C
3 Secodebani B
4 avamaRlebde B
16 akurTxevdiT anania azaria da misail ufalsa
[B157] qananelisa misebr vRaRadeb meca
Semiwyale qriste1 Zeo daviTiso
viTarca widovani2 miveaxlebi fesusada viTarcamarTa da mariam vtir lazares
zeda
17 akurTxevdiT mociqulni winaswarmetyuelni da mowameni ufalsa
alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl
mihronisasa warmovs[G145]cli Tavsa zeda
vpoundmob viTarca meZaviveZieb lxinebasada locvasaSevswirav Sesandobelad
bralTa CemTa
1 qriste] meca D
2 widoani BC
212
13 akurTxevdiT [mRdelni] uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT
Segcode Sen1 macxovarouwyi meca da aRgiarebaramed2 sulTqumiT3
giRaRadeb4rameTu SenRmerTi xar Semwynarebeli5
monanulTaiexclda ara arssaxierebisa Senisa ricxcent
14 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni uRirsni da mdabalni guliTa ufalsa
[A136v] Semiwyale macxovarqmnuli poundelTa SenTa6 da
viTarcamwyemsman cxovari wymeduli7
momiZieda mipoundsen mepirisagan mgelisa misyovlad borotisa da
samwysoTaTana SenTa qriste SemaerTe8
1 _ BC
2 garna BC
3 _ BC
4 Semiwynare B gevedrebi C
5 ufali Semwynarebeli xar C
6 SenTaiexcl C
7 cxovari wymeduli ~ warwymeduli cxovari B warwymeduli cxovari C
8 samwysoTa Tana SenTa qriste SemaerTe] SemrTe me samwysoTa SenTa qriste ufalo B samwysoTa maT SenTa C
[152v] 19 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl[sad]
Segcode qriste macxovaruwyi WeSmaritadda cremliT aRgiarebda sulTqumiTgiRaRadeb SemindverameTu Sen xar RmerTimxoloiexcl1 mowyale da
SemwynarebeliyovelTa monanulTaiexcl2da ara ars sazRvarimowyalebaTa SenTa3 da
saxierebaTaiexcl4
20 akuTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa ugalobdiT da ufroiexcls
daRacaTu kacTagansaqueyanasa zedaCemebr mpoundsnelo aravisucodavs Sen winaSe aramedSemindve [B230v] gevedrebiSiSiT da godebiT mvedrebelsawyalobaTa SenTasada Cem zeda aCuene5 saxierebaTa maT SenTa sivrce
ganucdeli
21 akurTxevdiT mRdelni uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad]
Semiwyale poundelTa SenTaqmnuli meufeo6da viTarca xar mwyemsi
mowyale[C235v] momiZie cxovariese Seni wymedulida mipoundsen yovlad borotisa
mismgelisa ZuvaTaganda7 samwysoTa maT TanaSenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale me
1 mxolo C
2 monanulTa C
3 SenTaiexcl B
4 saxiereba C sxrbiexclTa (asea daqaragmebuli)
5 aCusup1ne BC
6 m~fsup1o C
7 ~ B
18 vakurTxevdiT mamasa da Zesa da wmidasa sulsa ufalsa ugalobdiT
daRaTu aravis ucodavs Cemebr
aramed Semiwyale tkbilo macxovar
SiSiT monanuli daZrwoliT mRaRadebeliSegcode Senwyaloba-yav yen
mravalmowyaleo
19 vaqebT vakurTxevT Tayuanis-vscemT ufalsa
mowyale meqmen macxovar qmnulsa1 Sensa
da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli
mewie SecTomilsagamomipoundsen mpoundecTaganda SemracxecxovarTa Tana samwy[s]oiexclsa
SenisaTa
1 qmnilsa B
213
15 akurxevdiT anania azara misail ufalsa akurTxevdiT
Seiwyale macxovarraJams daSjde gankiTxvadda gamoaCino saSinelebaiexclda didebulebaiexcl Seni1 yen
viTariZrwolaiexcl2 iyos raJams cecxlioxrides3 saSinelad da
zartexil-hyofdes dabadebulTa
16 didebaiexcl mamasawylulebaiexcl Cemi qriste
gankurne zeTiTa da RcentniTaromel ars sinanuli
cremliTurTda vTqua akurTxevdiT
17 didebaiexcl mamasayen dausabamoo
mamao da4 Zeo5 mis Tanadausabamoo da Sen saxieroRmerTo waruvalo6 cxovelo7 dambadebelo
samebaoerTRmrTeebao8 erTarsebao Segviwyalen Cuen
1 saSinelebaiexcl da didebulebaiexcl Seni] saSineli didebaiexcl Seni C
2 Zrwolaiexcl AC
3 T diodes B
4 da C
5 + da C
6 _ BC
7 cxorebisao C
8 erTRmerTeebiT C
22 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
raJams dasjde kacTmoyuare
gankiTxvad soflisada gamoaCino SenusazRvroiexclda yovlad saSineliigi didebaiexcl Senieha rabami Zrwolaiexcl iyos
maSinraJams cecxli oxridesgrgcentnviT da ganakrTobdesdabadebulTamaSin wyalobiT momxede
mpoundsnelo
23 akurTxevdiT anania azara misail ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsa[d aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
netar arian marTalnida samgzis sanatrelromelTa-igi maSinkurTxeuluwodo saxieroda sasZlosa mas Sensasaukunesa Rirs -yvne1 Sen TanaSeslvad yovladZlieromeca monasa Sensanu ganmiSorebpirisa Senisagan tkbilisa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen samebao wmidao dausabamoomamao ZiT da suliwmi-diTurT erTarsebiT qebuloyovelTa Semoqmedosamguamovano da
erTRmrTeebaoguacxovnen qmnulni Senni da gcentpoundsnen cecxlisagansaukunoiexclsa viTarca kacTmoyuare xar
1 yvne C
20 didebaiexcl Senda RmerTo Cueno didebaiexcl Senda
raJams dasjde sjad viTarca mowyale
da gamoCndes maRali didebaiexcl Seni
[E109] viTari SiSi iyossapoundmili raiexcl oxrides1 [C122] da yovelniZrwodian2 zarisagan saydrisa
Senisa
21 RmerTo mamao da Tana RmerTo Zeo
da nugeSinismcemelo sulo wrfelo
uSobelo mamao da Sobilo sityuao xolo sulo gamosrulo samobiT3 erTo
macxovne4
1 uxrides C
2 Zrwodin CDF
3 samebaiexcl
4 + me G
214
18 aw da da maradissaSosa Sensa Rirso
RmrTismSobelo porfiri igipoundorcTa evmanuelisaTaiexcl1
moiqsova2 sulieri romeli3 Seimosa
RvTaebaman mismanamisTcentsca Cuen4
RmrTismSobladaRgiarebT Sen5
1 evmanoelisTaiexcl C
2 _ moiqsoa B
3 romel BC
4 _ C
5 Cuen C
25 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
saSosa Sensa qalwuloRmrTismSobelo saRmrToiexcl igi porfiri poundorcTaqristesTaiexclRmrTivbrwyinvaled iqsovaromeli Seimosa RmrTeebaman misman da iSva
CuenTcentsamisTcentsca jerovnadRmrTismSoblad gqadagebTwinaSe missa meox-gueyav1 kurTxeulo
1 gusup1yav C
22 awsisxlTa1 SenTagan Rebuli
porfiri RmrTivguamo[D119v]vanTa2
poundorcTa meufisTaiexcl3 moiqsova4 uxrwnelosaSosa Sina Sensa[A247v] amisTcentssakuTrad RmrTismSobelad
gqadagebT Sen
1 sisxlTa SenTagan] sisxlTagan SenTa BCDEF
2 guamoanTa C
3 meufisaiexclTa A
4 moiexclqsova B VIII galobas G-Si erTvis rvatropariani stiqaroni kideze miTiTebulia avtori i~sb (ioseb)dasawyisi mTasa z~aviTarca raiexcl nakusup1rcxalT saRmrToTa univToiexclsa cecxlisaTa
215
adidebdiTsa
Zlispiri sityuaiexcl RmrTisaiexcl uxilavi
1 adidebs suli Cemi ufalsa da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
gonebaiexcl Cemi mowylul ars da poundorcni SebRalul codvaTa
simravliTa suli ganfrdil1 da sikudilikarTa zeda moaxlebul ars2raiexcl-me vyo medgarman33raJams gankiTxvad4 movides5 qriste RmerTi
1 uZlur BC
2 + da C
3 medgarman + da B
4 _ BC
5 + msajuli B mSajuli queyanad C
adidebdiTsa [A152v
Zlispiri ver SemZlebel varT didebad
1 adidebs suli Cemi ufalsagonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni dapoundsnil da suli
sneulsityuaiexcl uZlur cxorebaiexcl
[B231] momkudar da sikudili mowevnul
da raiexcl-me hyo Sen ubadruko sulo raJams gansjad movides
RmerTi da ganikiTxvides SenTa saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
2 da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
moses werilni migiTxren sulo
da maT Sina Tqumulni uwyebani cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen cudadvinaiexclTgan ulmobel xar da araiexcl emsgavsebi RirsTa
aramed cruTa da ganqiqebulTa da1 uridad da warmdebebiT
scodav [C236] winaSe RmrTisa
3 [A153r] rameTu moxedna2 simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
Sjuli mouZlurda SenTcents sulo
uqm ars saxarebaiexcl da yovelni wignni Sen zeda dadumebul
arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani
dacxromil rameTu wylulebani Senni
sZleven yovelTa da dRiTi-dRe aRorZindebian
1 _ C
2 mohxedna B
galobaiexcl T
Zlispiri [F65] uTeslod midgomili
Sobs zesTa Targmanebisa umamoiexcl dedaiexcl muclad-iRebs
uxrwnelad rameTu RmrTisa Sobaiexcl scvalebs bunebisa wesTa1 amisTcents Sen yovelni tomniRmrTisa sZalo da dedao daudumebelad gadidebT
1 rameTu moxedna simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
gonebaiexcl mwared wylul arspoundorcni dapoundsnil da gankafulsneul ars suli2 mouZlurebul _ sityuaiexclwarwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda vinaiexclca ubadruko suloraiexcl-me hyo odes movidesmsajuli didi gansjad Senda
2 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
[B157v] migiTxar Sen mosesisoflis Sesaqme yen suloromlisa mier yovelive
sjulisa werili gauwye Sen damarTalTa Tana cruni xolo Sen3 SemdgomTa hbaZavudebo ara pirvelTa maTRmrTisa mimarT4 ugunur-
qmniTa5
3 rameTu yo Cem Tana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
sjuli6 [mouZlurda daurgeb7 iqmna saxareba xolo
werilni
1 zeST BCDEFG
2 + da B
3 _ B
4 m˜r G
5 qmnilTa G
6 Sjuli B
7 urCeb DE
216
2 rameTu moxedna simda[C316]blesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
qriste poundorciel iqmna damouwoda tkbilad codvilTa
sinanuladsulo Cemo SeinanevidreRa1 sasufeveli Riad arsiswrafe raiexclTa ara dahpoundSas2 igi3 da gare daSTe Sen
3 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
qriste gankacna o suloyoveli4 nefsiT5 bunebisa
Cuenisa saqme6 moiRo7 Tcentnier8 codvisa raiexclTa Sen mogcessimdabliTa TcentsiTa9 saxe sinanulisaiexcl10 da cxorebad11
1 _ B
2 daepoundSna C
3 kari BC
4 yovelive BC
5 nebsiT BC
6 saqmsup1 C
7 miiRo C
8 Tuinier xolo codvisa
9 misiTa BC
10 simdablisaiexcl
11 cxorebisaiexcl BC
da ara ars mkurnali maTi da arca sakurnebeli
4 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
aha esera axalTa wignTasaxesa migiTxrob Sen suloraiexclTa moxcentde1 sinanulad da
lmobierebad da marTalTa ukue2 ebaZve
xolo codvilTa evltode da evedre
RmerTsa da daatkbe igi locviTa da marxviTa da siwmidiTa da
ubiwod cxorebiTa
5 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
qriste gankacna yen sulo Cemo
da yoveli saqme bunebisaCuenisaiexcl nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa raiexclTa Sen3 mogces simdabliTaTcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad mas ukue evedreboderaiexclTa Rirs-gyos mibaZvebad simdableTa TcentsTa maRalTa
6 da wyalobaiexcl mis naTesaviTi-naTesavadmde moSiSTa misTa zeda
qriste gankacna yen sulo Cemo
da mouwoda tkbilad sinanulad
avazakTa da meZavTa aw ukue4 Seinane Senca
vidreRa sasufevelisa kari ganRebul ars da
miitaceben mezuereni5 da [B231v] meZavnisinanuliTa da keTilad
moqceviTa lmobieriTa
1 moxcentdode C
2 ukusup1 BC
3 Seni B
4 ukusup1 BC
5 mezusup1reni BC
yovelivne1 mdash cudmaSural2winawarmetyuelni-uqm da urgeb swavlisa sityuaiexclrameTu wylulni Senni suloganmravldes arayofiTakurnebad SemZlebelisaiexclTa
4 da aw wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTa zeda
axlisa wignisaTa mogarTuam kualad saxeTa
mimyvanebelTa SenTa [C120] lmobierebadmarTalTa hbaZevd [G146]
sulo da codvilTa Tana-warhpounded da mowyale-yav qriste RmerTimarxviTa da vedrebiTagankrZalviTa da siwmidiTa
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste gankacna sulo [E109v] da sinanulad uwodaavazakTa da meZavTa inandi aw ganxumul arian karnisasufevelisani da Sevlen mas
Sina yovelnive mezuereni3 da codvilnida memruSeni monanulni
6 daampounduna Zlierni saydarTagan aRamaRlna mdabalni
qriste gankacna sulo da poundorciTa guezraxa4 Cuen da yovelnive bunebisa saqmenisrulebiT aRasrulna Tcentnier xolo codvisa da xati da saxe giCuena5
damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
1 yovelni G
2 damaSural BG
3 mezuereni CF mezusup1rni G
4 gusup1zraxa BCDFG
5 gcentCusup1na DF gcentCuena E es tropari aklia D da C-s
217
4 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi da wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTazeda
imarxa qristeman RmerTmanormeoc dRe da merme SeemSia
raiexclTamca sacnaur-yo1 gankacebaiexcl2
da Sen gaswava3 sulo CemoraiexclTa4 mterTa5 brZolasa
marxviTa da locviTa ewyvebode
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa guliTa maTTaiexclTa
qristes eSmakman Sehkadragamocdad yen sulo SeZrwundi
da ixile
1 gamoaCina BC
2 kacebaiexcl BC
3 Sen gaswava] aw ixile Sen BC
4 raiexclTa] da BC
5 mtrisa BC
7 yo simtkice mklaviTa TcentsiTaqristeman moguni acxovnna
sulo mwyemsTa1 mouwoda2 da CCcentlTamwyobri mowamed gamoaCina da
moxucebuli qurivisa Tana adida romelTasaqmesa da qcevasa araiexcl ebaZveda vaiexcl Senda sawyalobelodResa mas gankiTxvisasa
raJams daisjebodi RmrTisagan
8 ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste raiexcl ganicdeboda3 sulo
etyoda eSmaki raiexclTa qvanipurad gardaaqcines da aRiyvana raiexcl mTasa uCuenna4 soflisa sufevanimyis da etyoda gardagdebad frTiT taZrisaiexclT5 SeZrwundi ubadruko viTarkadnier ars damarxvaiexcl xolo
dalocvaiexcl dascems RoneTa misTa
9 daampoundu[C236v]na Zlierni saydarTagan da6 aRamaRlna mdabalni
imarxa qristeman ormeoc dRe
[udabnos da merme SeemSiaraiexclTa cxad-yos kacebaiexcl da Sen]7 gaswaos sulo
Cemo ganfrTxobad da ara
momedgrebad raiexclTa raJams Senca
gewyvebodis mteri marxviTa da simdabliTada locviTa dasce da ioto igi
SewevniTa saRmrToiexclTa
10 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qristes eSmakman Sehkadra sulo
gamocdad ixile da
1 + maT C
2 uwoda C
3 ganicadeboda BC
4 uCusup1na B
5 taZrisaiexclTa B taZrisaT C
6 _ C
7 kavebSi Cawerili teqsti A-Si dazianebulia
7 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qriste acxovnna mogunimwyemsTa uwoda da CCcentlTa
banaki wmidaiexcl mowamed Seiwynara marTalsa qurivsa [D120] Tanamoxucebuli adida romelTa ara hbaZav suloarca saqmiT arca qceviT da vaiexcl Senda raJams
dagsjiden
8 Seewia israels monasa missa mopoundsenebad wyalobisa
imarxa macxovarman ormeoci dRe da merme SeemSia mas raiexclTa aCuenos1
kacTa bunebisa qonebaiexclda Senca nuve2 dahpoundsndebi [F65v] sulo mogipounddes Tu
macTuri rameTu marxvaiexcl da locvaiexclgqonan3 saWurvelad mis zeda
9 viTarca etyoda mamaTa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukuned
qriste ganicdeboda4 xolo eSmaki ganscdidada qvaTaiexcl hrqua mas raiexclTa purad Secvalnes5 mTad aRiyvana [A248r] igi
1 aCusup1nos CDG
2 nu D
3 gquanan GF
4 ganicdeboda DEBG
5 + da G
218
Senamca odes grida garna1
Tavadsa qristesa SeuvrdiraiexclTa man mogces Zlevaiexclromeli SenTcents gamoicada
6 daampounduna Zlierni saydarTagan da aRamaRlna dabalni mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
ismine yen sulo Cemo poundmaiexcl igi2 RaRadebisaiexcl udabnosa zeda3 romelica4 sinanulsauqadagebs yovelTave da moiqec moswrfed sinanulad raiexclTa hpoo Sendobaiexcl5
1 ganeri B
2 _ BC
3 udabnosa zeda] mas zeda
4 romeli BC
5 Sendobaiexcl] gansuenebaiexcl BC
SeZrwundiSenmca odes grida garna
mxolosa RmerTsa Seuvrdi1raiexclTa man Tavadman mogces
Zlevaiexcl romeli-igi SenTcents gamoicadada maradis aRpyrobil iyavngonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni
wyalobaTa misTa mimarT
11 Seewia israelsa monasa Tcentssa guritman udabnoiexcls2
moyuareman da poundmaman didman RaRadebisaman da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundmatkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo iqmnairodias Tana ixile sulo
Cemo nu emsgavsebi uSjuloTaaramed moiqec sinanulad da
hpovo3 wyalobaiexcl
12mopoundsenebad wyalobisamadlisa [A153v] saRmrToiexclsa
winamorbedi [B232] udabnos raiexcl mkcentdr iyo4
yoveli huriastani da [ierusalemi]5
ganvidodes missa da aRuvarebdes codvaTada naTels-iRebdes misgan
sulo Cemo xolo Sen mconarebiTa
araiexcl-odes emsgavse maT aramed maradis dapoundsnil xar
13 viTarca etyoda mamaTa CuenTa
qorwili patiosan ars sulo
wesierad6 qorwinebulTaiexclamisTcentsca mpoundsnelman mrCobl
akurTxa igi wyalobiT TcentsiTa saRmrToiexclTa SeslviTada saswaulisa aRsrulebiTaxolo Sen vinaiexclTgan jmnul
xarmisgan iswrafe Seslvad
1 Seuvrdi] evedre C
2 udabnos C
3 hpoo C
4 + da C
5 isup1lmi B
6 wesierad] wadiurad C A fotopirSi es gverdi Zalze dazianebulia teqstis aRsadgenad viyenebT BC-s
xilvad wamsa Sina erTsamefobaTa queyanisaTa Zrwode sulo da maradismRviZare Semwe-iyofd RmerTsa
10 kurTxeul ars RmerTi israelisaiexcl rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
guritman udabnoiexclsamanpoundmaman RaRadebisamanqristes sanTelmanqadaga sinanulixolo1 herode uRmrTo2 iqmna3 irodiadaiexcls4 Tanaixile ubadruko sulo5da nu daecemi Sencaaramed Seitkbe moqcevaiexcl
11 aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisasa
[C130v] udabnoiexcl daimkcentdramadlisa winamorbedman da samariaiexcl6 huriastansa TanaSemokrbebodes7 missa da esreT aRuvarebdes8 codvaTa da naTels-iRebdesaramed Sen sulo Cemo araodes miemsgavse maT
12 [E110] viTarca ityoda piriTa wmidiTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qorwili wmida ars da9
sawoli Seuginebel rameTu qriste orgzis akurTxa igi poundorciTa raiexcl isera da misrulman qorwilsa masRcentnod Secvala10 wyali da ese
1 _ C
2 uRmrTo] usjuloi C uRmrToiexcl B
3 qmna C
4 irodiaiexcls BF ierodiadaiexcls D
5 _ BDE
6 samaraiexcl E
7 Semokrbeboda G
8 aRuarebdes DF
9 _ BG
10 cvala (kldeze Seqmna) C
219
7 Seewia israelsa monasa Tcentssa mopoundsenebad wyalobisa
Seuvrdi Sen sulo Cemomeufesa qristesa raiexclTa
viTarca-igi [C203r] kanas wyali Rcentnod SecvalaegreTve Seni sigrile1
mpoundurvalebad SecvalossaRmrTod raiexclTa ara wyalebr
daiTxio
8 viTarca etyoda mamasa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
gevedrebi qriste RmerToviTarca-igi2 ganrRueuli
ganhkurne3 Cemica suli4 odesme
ganhkurneganrRueuli ganaaxle5
da cxedrisa mis wil6 me7
saTnoebisa aRebaiexcl mibrZane [A137r]
1 sigrilsup1 BC
2 igi] odesme BC
3 ganrRueuli ganhkurne ~ BC
4 + codvili C
5 _ BC
6 mis wil] misebr B
7 meca BC
siwmidiT qorwilsa mas zecisasa
14 abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTaviTarca igi kanas wyali
Rcentnod1 Secvala egreTve Senica sigrilesaRmrTod mpoundurvalebad
Secvalos raiexclTa ara2 wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad Rcentnisa iyo
maxarebel SeurvebulTa
15 kurTxeul ars RmerTi ufali israsup1lisaiexcl
ganrRueuli ganhkurna qristeman
da ubrZana Rebaiexcl [C237] cxedrisaiexcl
da Ze igi qurivisaiexcl mkudreTiT aRadgina brZanebiT da egreTve asisTavisaiexcl3 da samariteli dedakaci
Seiwyala da esreT mdidrad sulo Cemogauwya Sen wyalobaTa TcentsTa4
sivrce raiexclTa gacxovnos
16 rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl5 erisa Tcentsisaiexcl6
cremliT gevedrebi7 qriste RmerTo
viTarca odesme ganrRueuliwyalobiT ganaaxle8 igi dapoundsnili ganhkurne
egreTve Cemica9 suli codvaTa mier ganrRueuli10wyalobiT ganaaxle da
cxedrisa mis wil me saTnoebaTa aRebaiexcl mommadle da Rirs-myav
aRsrulebad wmidaTa mcnebaTa SenTa
1 + garda B
2 araiexcl B
3 asisTavisa C
4 misTa C
5 poundsna C
6 Tcentsisa C
7 gevedrebi] Segivrdebi C
8 wyalobiT ganaaxle] _ C
9 + ese C
10 ganiRusup1ul BC
pirvelad niSad aCuena1 raiexclTa Senca Segcvalos sulo
13 cxorebasa Cuensa mterTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
aRmRebeli2 cxedrisaiexclganrRueuli Seamtkica xolo Wabuki momkudari aRadgina Ze qurivisa dedisaiexclda kualad asisTavisaiexclsamaritelsa raiexcl ezraxasulieri msaxurebaiexcl winawar3-dagisaxa sulo
1 aCusup1na BCDEFG
2 amRerebuli DG
3 winaiexclswar CD
220
9 kurTxeul ars ufali RmerTi israelisaiexcl rameTu moguxeda da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
eha qriste meufeo romelman qurivisa Ze1
momkudari cxovel-hyav ganacxovele Cemica2 esecodviTa momkudari suli da mimiZeRu me warslvadwrfelsa mas saTnoebisa gzasa
10 da aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monis Tcentsisasa
[C217] widovani Seexo qristes2
samoslisa fesusa meyseulad ganwmidna3
da Senca yen sulo CemogonebiTa4 mieaxle mas raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganapoundmnes5 RmerTman
11 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qriste romelman ganswmidekeTrovani6 igi CemTaca
codvaTa mwikuli7 ganwmide da feri
pirveli Suenebani momec8 sulsa Cemsa raiexclTa siwmidiT gadidebde Sen
macxovarsa
1 Zsup1 BC
2 _ B
3 ganikurna B
4 bunebiTa BC
5 ganapoundmnen C
6 widuani BC
7 sixeneSe BC
8 moec BC
17 da aRmidgina1 Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl
eha macxovar mraval-mowyale
romelman mkudarni ganacxovelen
Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele2
da warmiZeRu gzaTa maT wrfelTa
saTnoe[B232v]bisaTa slvad RmerTo Cemo
da mipoundsen mterTa borotTaganromelni SurisgebiT iswrafian warwymedasa Cemsa
18 Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisaiexcl
widovani raiexcl Seexo fesusa3
samoslisasa ganwmida mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani da mkelobelni gankurna
da yruni da utyuni metyuel4 yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani5 gankurnnes
wyalobiT
19 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa
senTa hkurnebda qriste meufe6
da glaxakTa axarebda xolomezuereTa Tana Wamda7 da
codvilTa zraxvida8 da ganboklebulTa
aRhmarTebda9 Senca evedre yen glaxako
sulo Cemo raiexclTa codvaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani
gankurnnes wyalobiT
1 aRmidgina] aRmogcentcena C
2 Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele] _ C
3 fesussa B
4 metyusup1 B
5 salmobani] vnebani C
6 _ mefsup1 C
7 _ C
8 hzraxvida B
9 hmarTebda B
14 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
widovani gankurnaSe-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni1 ganwmidna daRrekilnida brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yrunida utyuni da daRonebulnisitycentT gankurnna ufalmanraiexclTa Senca gacxovnes sulo
1 keTovani D
221
12 cxorebasa mterTa CuenTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
mkurnalo ganwirulTaoromelman ganhkurnen kacTa
uZlurebani sulisa Cemisa sennicodvaTagan mowevnulnigankurnen saxiero1 raiexclTa2 maradis3 gadidebde Sen
13 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
mezuere4 igi ganmarTlda da meZavman pova siwmide5
xolo zuavi fariseveli ganvardasimarTlisa keTilTagan6gulispoundma-yav yen sulo da
ampartavanebaiexcl Sors-yav Sengan
14 ficiT romel efuca abrahamsa mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
nu iqmnebi yen7 sulo8 qananelisa mis udares9
udebebiTa aramed RaRad-yav Senca Zeo10 RmerTisa maRlisao
qriste
1 macxovaro BC
2 + Sen C
3 _ maradis B
4 mezursup1 C
5 siwmidsup1 C
6 simarTlis keTilTagan] marTalTa krebulisagan C
7 _ BC
8 + Cemo C
9 udare C
10 + RmerTisa C
20 saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
mezuere1 ganamarTla qristeman
da meZavi ganwmida xolofariseveli dasaja zuaobiT
moqadulimezuere2 amisTcents rameTupoundmobda RmerTo milxine
codvilsa amas da meZavi _ cremlTa dasTxevda gulispoundma-yav sulo da ampartavnebaiexcl Sors-yav Sengan
21 cxorebasa mterTa CuenTagan
zaqe mezuere3 acxovna mpoundsnelman
da saxlsa simonissa isera da meZavi ganamarTla
romelman alabastri igi nelsacxebelsaiexcl aRiRo dadaaltvna ferpoundni saRmrTonida warhpoundocna TmiTa TcentsiTa4 mas ukue5 miemsgavse sulo Cemo codvilo raiexclTa6 Senca hpovo7 Sendobaiexcl codvaTaiexcl8
1 mezusup1re BC
2 _ C
3 mezusup1re BC
4 _ C
5 ukusup1 BC
6 raiexclTa] da C
7 hpoo BC
8 codvaTa C
15 ficiTurT efuca abrahamsa mamasa Cuensa
meZavi wmida iqmna[D120v] mezuere1 ganmarTlda
xolo fariseveli zuaobiT daisajaigi poundmobda macxovne da ese RmerTo milxine xolo mesame siqaduliT ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa
16 mocemad Cuenda uSiSad poundsnad centelTagan mterTa CuenTaiexclsa
glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste da mezuereTa2
da codvilTa Tana Wamda da iaroiexcls3 asulisa [B158v] suli gansruli poundelisaSexebiTa moago poundorcTa
17 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa
mezuere4 iyo zaqe5 garna cxovnda6 igi xolofarise[C131]veli simon purismte iqmna da meZavman miiRo mad[F66]li bralTa Sendobisaiexclmisgan romelsa aqunda ZalicodvaTa mitevebisaiexcl romlisa povnad iRuwid
sulo
1 mezusup1re BGF
2 mezusup1reTa BCDFG
3 iaiexclroiexcls BC iairoiexcls F
4 mezusup1re CBG
5 zakqe BCEF
6 cxonda EF
222
yav CemTana wyalobaiexcl viTarca mxoloiexcl
mravalmowyale xar
15 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
meZavsa mas sulo Cemoaraiexcl miemsgavse romelman
alabastroiexcl nelsacxebelisaiexcl aRiRo da daltvna ferpoundni
qristesanida warhpoundocna man TmiTaamisTcentsca pova motevebaiexcl1
16 da Sen yrmao winawarmetyvel maRlis iwodo rameTu warsZRue Sen winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
masmine2 yen macxovar poundmaiexcl3 igi sanatreli romel
1 pova motevebaiexcl] pua man wyalobaiexcl C
2 + me BC
3 kiloiexcl igi B
22 [A154r] da poundelisagan yovelTa [C237v] moZuleTa CuenTaiexclsa
qalaqTa maTTcents gasmies1 sulo
romelTa-igi misca vaebaiexclmpoundsnelman rameTu araiexcl
Seiwynares xarebaiexcl2 misiSeZrwundi Sen saxisa misgan raiexclTa araiexcl STahpoundde
jojoxeTadmde aramed erCdi saRmrToTamcnebaTa da iqmode mpoundurvaled
brZanebaTa misTa
23 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana
[B233] nu iqmnebi Sen yen sulo Cemo
sasowarkueTilebisa3 mierda sarwmunoebisa qananelisa
mis udares romlisa asuli gankurnaqristeman RmerTman aramed
poundmobd mpoundurvaled Zeo RmrTisao Semiwyale da gankurne suli Cemi viTarca xar mravalmowyale
24 da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
kacebiTa Zeo daviTiso da RmrTeebiTa Zeo RmrTisaoromelman ege eSmakeulni
sitycentT ganhkurnen masmine poundmaiexcl igi sanatreli
1 gasmives B
2 saxarebaiexcl B
3 sasowarkusup1Tilebisa BC
18 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
yen ubadruko sulo ara ebaZve meZavsa romelman-igi moiRo1 alabastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa [G147]
mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa xolo manpirvelTa codvaTa [E110v]
misTapoundeliTwerili uCino-yo
19 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue winaSe pirsa uflisasa
qalaqTa2 romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexclgasmies [A248v] sulo viTar iyuedrnes3 misganSeSindi saxisagan da nu hbaZav maT romelni-igi borotTa sodomelTamsgavsebiTa meufemanvidre queskneladmde4
STapoundadna5
20 ganmzadebad gzaTa misTanusada daipoundsnebi
usasoebiTa sulo qananelisa sarwmunoebasa6 baZevdiromlisaTcents asuli misi gankurna sityuaman da RaRad-yav siRrmiT
gulisaiexclTmisebr viTarmed yen ZeodaviTiso Semiwyale me
21 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisa ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
mowyalebiT momxeden
1 moiRo
2 qalaqni G
3 iyusup1drnes BGF
4 qusup1skneladmde BF
5 STahfalna D
6 rwmunebasa BCDEFG
223
arqu avazaksa1 viTarmed2 Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsa da ganmiRe me qriste viTarca mas kari wyalobisaiexcl
17 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
dabadebulni SeZrwundes raJams- [C318] igi juarsa zeda
gixiles qriste mTani da kldeni gannipnesda queyanaiexcl SiSiT SeiZra da jojoxeTi mokuda da Cuen vpoveT wyalobaiexcl3
18 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 + da sTqu BC
2 dRes BC
3 vpoveT wyalobaiexcl ~ BC
romel1 arqu avazaksa amin getycent Sen
dRes Cem Tana iyo samoTxes da ganmiRe me viTarca mas kari
wyalobisa Senisaiexcl
25 ficiT romel efuca abrahamsa2 mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
avazaki ggmobda meufeo3 da avazaki RmrTis-metyuelebda4da ese ornive juarsa damokidebul iyvnes aramed mravalmowyaleoromelman yovelive5 CuenTcents
Tavs-idev msgavsad morwmunisa avazakisaganmiRe meca kari
sasufevelisa Senisa6
26 msaxurebad missa7 RirsebiT da samarTliT winaSe missa8 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
dabadebulni SiSiT SeZrwundes
raJams gixiles Sen juarcumuli mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra da naTeli mzisaiexcl9 dabneldaxolo jojoxeTi
warmoityuena10amisTcents ZlierebaTa SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT vadidebT mpoundsnelo
27 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue11 Sen12 winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
1 romelman B
2 abrahamisa B
3 meufsup1o C
4 RmrTis-metyusup1lebda BC
5 yoveli B
6 Senisa
7 misa C
8 misa B
9 mzisa C
10 warmoityusup1na BC
11 warsZRusup1 BC
12 _ C aq wydeba B nusxa
Zeo RmrTisao da mipoundsenromeli-ege sitycentT ganhpounddid1 eSmakTada sityuaiexcl sawadeli marqu2 viTarca avazaksaamin getycent Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsakualad raiexcl movide didebiT
22 mowyalebiTa da wyalobiTa RmrTisa CuenisaiexclTa
avazaki ggmobda3 avazaki RmrTad gxadoda xolo ornive Sen Tana juarcumul iyvnes aramed mpoundsnelo Cemo meca msgavsad morwmunisa mis romelman-igi RmrTad
gicna [D121] ganmixuen4 karni Senisa sasufevelisani tkbilo
23 romliTa mier momxedna Cuen aRmomavalman maRliT
dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen mTani da kldeni SiSisagan ganipnes queyanaiexcl Seiryia5 [C131v]jojoxeTi opounder6 iqmna7 dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi8
24 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 ganhpounddi G
2 arqu D
3 + da CDBEFG
4 ganmoxusup1n DF
5 SeiZra da BEF SeiZra D
6 upounder AC
7 da BCDEFG
8 Tcentsi] maTi F
224
RirsebiT1 sinanulisa2 nayofsa3 nu iTxov Cemgan
qriste rameTu aw suli4 Cemi5
moaklda6aramed momec guli Semusrvili da wmidaiexcl raiexclTa maradis gadidebde Sen
19 [da warmarTebaiexcl ferpoundTa CuenTa gzasa mScentdobisasa]
msajulo da RmerTo Cemo6 wmidao7
romel momaval xar gankiTxvad soflisa
mowyaliTa8 TualiTa momxeden me9 ufalo
Semiwyale10 meca daRacaTu11 RmerTi xar da kacTmoyuare12
1 RirsTa B
2 sinanulisaTa C
3 nayofT B
4 Zali B
5 CemTana BC
6 _ B
7 _ C
8 + miT B
9 _ BC
10 da Semiwyale qriste B
11 viTarca AC
12 RmerTi xar da kacTmoyuare] friad gangarisxe B
sinanulis RirsTa nayofTa nu iTxov Cemgan mravalmowyale rameTu Zali Cemi Cem Tana
moaklda aramedmomec me1 guli Semusrvili da glaxakobaiexcl suliTa raiexclTa
eseni msxuerplad2 saTnod
migipyrne3 Sen raJams-igi4 moxcentde gankiTxvad
saqmeTa CemTa
28 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl5 ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
msajulo Cemo da Semoqmedoromelsa kualad [B233v]
gegulebis [C238] moslvaiexcl angelozTa TanaganSjad6 yovlisa soflisamaSin mowyaliTa TualiTamomxeden da mowyale meqmen
saxier romelman-ese umetes yovlisa kacTa bunebisa
Segcode da gangarisxe
29 mowyalebiTa7 wyalobisa8 RmrTisa CuenisaiexclTa romelTa mier momxeda Cuen aRmomavalman maRliT
ZuelTa9 da axalTa aRTqumaTagan
swavlani10 mogiTxreniT Sen sulo
raiexclTamca11 lmobier-vyavT ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavTvinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
SeniuZcentres aRematebis da vaiexcl ars Senda dResa mas
didsa saSjelisasa
1 _ C
2 msxusup1rplad B
3 migipyren C
4 _ C
5 cxorebisa C
6 gansjad C
7 + da C
8 wyalobda C
9 Zusup1liTa C
10 swavla B
11 raiexclTa C
sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi mpoundsnelo [B159] rameTu Zali Cemi
moaklda Cemgan aramed momec guli Semusrvili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTualuli
msxuerpli1
25 warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa mSvidobisasa
msajulo Cemo msajulo romeli kualad moslvad xar gansjad soflisa mowyaliTa TualiTa momxeden maSin tkbilo da Semiwyale2 mpoundsnelo ufroiexcls yovlisa bunebisa[G147v] kacTaiexclsa ugunurebiT Secodebuli Sen winaSe
1 msxusup1rpli CF
2 + me BCDEFG
225
20 didebaiexcl mamasa [A137v]samebao erTarsebao
samguamovnebao erTRmrTeebao gigalobTmamasa da gadidebT Sen Zesa da sulsa wmidasaerTarsebiT Tayvanis-gcemT
bunebiT RmerTsa da meufesa srulsa
aw da maradis
21 RmerTi guiSev1 da qalwulad hgie
eha ucxoiexcl Sobaiexcl da2 ucxo3
mucladRebaiexcl uTeslo arsda Sobaiexcl cnobaTa uaRresqalwulo RmrTismSobelodaicev samwysoiexcl Senisaiexcl
1 hSev B
2 _ B
3 ucxoiexcl BC
30 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa1 Sina2 da aCrdilTa sikudilisaTa
ukueTu keTilTa qadebanida satanjvelTa Sinebanida marTalTa pativni da
codvilTa mwared dasjani3 da survili sasufevelisaiexcl4 da WirTa [A154v]
jojoxeTisaTa simwarever mogdreks Sen sulo Cemoraiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi
31 da warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa5 mScentdobisasa
zecisa ZalTa da mociqulTawinawarmetyuelTa da marTalTa mamaTmTavarTa
mRdelTmoZRuarTa da6 mpoundneTa mowameTa
da yovelTa wmidaTa krebulsaTana oxaiexcl CuenTcents Sewire
winaSe RmrTisa RmerTSemosilo andrea7
kritisa mwyemso da mnaTobo yovlisa soflisao
32 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
yen samebao erTarsebaosamTcentTebao samguamovanogigalobT mamasa8 gadidebTZesa da Tayuans-gcemT sulsa wmidasa saxiersaerTbunebad da erTRmrTeebad
WeSmaritebiTcxovelsa da cxorebasanaTelsa brwyinvalebasa da
meufebasa srulsa
33 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
RmerTi gcentSev9 da qalwulad hgie
viTarca-igi pirvel Sobisaeha ucxoiexcl Sobaiexcl yen ucxoiexcl
1 + bnelTa B
2 _ BC
3 daSjani C
4 sasufevelisa C
5 + mas C
6 _ C
7 andria C
8 +da B
9 hSev B
26 didebaiexcl mamasa Tayuanis-vscemT
Zesa ufroiexclsad1 avamaRlebT2
da sulsa wrfelsa sarwmunoebiT vaqebT samebasa pirebiT [F66] viTarca naTelsa da
naTelTa da cxovelsa da cxovelTacxovelsmyofelsa3 yovelTasa
27 uxrwnelo RmrTismSobelo daicev qalaqi Seni romeli-ese Sen mier mefobs saRmrTod4 Sen mier moaqus Zalida Sen mierve sZlevs mterTa zesTa5 eqmnebis gansacdelTa mbrZolTa gare-miaqcevs da
1 ufroiexcls BCDFG
2 aRvamaRlebT BG
3 cxv˜ls-myofelsa ABCD
4 + da B
5 BCD es da momdevno tropari ar aris E xelnawerSi
226
mucladRebaiexcl rameTumucladRebaiexcl uTeslo arsxolo Sobaiexcl cnobaTa1 uaRres2
aramed yen qalwulo ubiwoo guacxovnen samwysoni Zisa Senisani da Semsxmelni Senni
1 cnobaTa] naSobTa C
2 uvaRres C amas B xelnawerSi mosdevs gadamweris cnoba `ese didni galobani zRuasa mewamulTa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da umSusup1nieres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese
hmarTebs gansagebelTa1 TcentsTa2
1 gansagebelsa B
2 Tcentssa B
227
wm arsen iyalToelis anderZi
vinaiexclTgan wmidaTa mamaTa da didTa mnaTobTa CuenTa efTimes1 da giorgis mTaw-midelTa orgzis eTargmnnes wmidisa andrea2 mwyemsTmTavrisa mier aRwerilni ese didni galobani da pirvelsa mas metad Seemoklnes rameTu saRmrToiexclsa werilisa sax-ismetyue[C132]lebani3 yovelni daetevnes da nacvlad4 maTda5 sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTom-elobisa6 meZiebelsa amas Tana poundmisaganca Tcentsisa da ZlispirTagan7 Seecvalnes xolo meoresa _ [uzomod] ganevrcnes8 rameTu wmidisa Tqumuli9 yoveli srulebiT eTargm-na da mamisa efTcentmes10 Sematebulni igi dasdebelni arave daetevnes viTarca TcentT aRi-arebs11 daRaTu poundmaiexcl [B189v] ara Secvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmnaiexcl arca mas guls-edgina [da] esreT mZimed radme tcentrTad zeda-esxnes ornive igi yovlisa saqarT-veloiexclsa eklesiaTa amisTcents me uRirsman monaman saRmrToiexclsa monebisa RirsqmnulTa-man mdabalman monazonman arseni vikadre mesamed Targmnaiexcl amaTi ucvalebelad Tcentsisa poundmisagan12 TcentT maTve ZlispirTa zeda maTTa romelTa zeda wmidasa andreas berZulad aRewernes brZanebiTa da jerCinebiTa keTiladmsaxurisa da RmrTivdacvulisa da-viT afxazTa da qarTvelTa da ranTa da kaxTa mefisaiexclTa romelman-me Targmanebisa xolo wmidasa mwyemsTa-mwyemssa iovanes qarTlisa kaTalikozsa viTarca keTilad morTulsa orRanosa poundeloanTa13 mTavrisa sulisasa poundmisa dadebisa14 poundel-yofaiexcl gcentbrZana vinaiexclTgan ucxoni iyuvnes enisa Cuenisagan15 Zlispirni amaTni romeli-ese orive srul-yo moxedvaman saRmrToman da meoxebaman yovladuxrwnelisa [C132v] RmrTismSobelis-aman da uzakueli16 da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina-daugo yovelTa trfialTa sitycent-saTa da mosurneTa WeSmaritebisaTa xolo kninsityuaTa da quemeTrevTa saswauli si-tycentssacilobeli romelsa Sina17 raiexclTurTiT araraiexcl hrTavs Cemi Tcentnier cTomilebisa xolo keTili raiexclca ars yoveli Semdgomad RmrTisa da saRmrToTa didisa mefisa da wmidisa TcentTmpyrobelisa Cuenisa da mamisa gulsmodginebisaiexcl ars romlisani mravalm-ca arian welni cxorebisa misisani da saukuno kurTxevaiexcl
qriste RmerTo Seiwyale suli oqropirisaiexcl amin
1 efTcentmis BC
2 andria kriteli B andrea kritelTa C 2 _ C
3 metyusup1lebani C
4 nacvalad C
5 maTsa B
6 ucTomelobisa] unakluloebisa C
7 ZlispirTaganca C
8 ganevrcelnes B
9 Tqumeli C Tqm~li AB
10 efTcentmis BC
11 + da B + wmidiTa piriTa TcentsiTa da C
12 ~ Tcentsisagan poundmisa B
13 poundeloanT BC
14 dadebasa BC
15 Cuenisa enisagan B
16 usakuveli C
17 romelsa Sina] _ B
228
wm giorgi aTonelis anderZi
[A154v] ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes savedrebelisa pirsa zeda eTargmnes da metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni viTa Cuenca dagcentwerian Tcentssa adgilsa madliTave misiTa keTilad da Suenierad da brwyinvaled
vinaiexclTgan kula saxierebaman RmrTisaman Rirs-myo me glaxaki giorgi sucesmona-zoni marxvaTa da zatikTa srulebiT Targmnad da wigni Sehmzada ganmanaTlebeli ka-Tolike eklesiisaiexcl romel WeSmaritad swori amisi arca berZenTa Tana ipovebis arca qarTvelTa maSa SeuZlebel iyo Cuengan naklulevanebisa raiexclsme dateobaiexcl romeli ara Suenoda amis wmidisa gcentrgcentnisa Semkobasa amisTcents igive didni galobani kualad friadiTa SromiTa meoris guerdsa vTargmnen viTa berZulad arian da viTa wmida an-dreas saxismetyuelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTagan epoundsnnes vapoundsenen da srulad da Suenierad srul-yo yovladZlierman RmerTman
xolo vinaiexclTgan wmidasa mamasa efTcentmes sxuasa pirsa zeda aRewernes da wmida andreas mdash sxuasa ravodennime dasdebelni da me verca wmidisa mamisa efTcentmessaviT davagdeb-di verca-wmidisa andreaiexclssa amis pirisaTcents umravlesi Zali Semovida da umravlesi dasdebeli fsalmunTa Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl garna vesav RmerTsa romel-daRacaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovladSuenier da samgzis sawadel
xolo Sen RmrTismoyuareo igica gqonan da eseca romliTaca aSendebodi masca galobdi da CuenTcents locva-yav raiexclTa ufalman Semindvnes auracxelni codvani Cemni
sxuaiexcl kula yoveli gangebaiexcl amaT galobaTaiexcl ufalo RaRatyavi da aqebdiTi da wardgomaiexcl da xuedrni da stiqaronni ukuana Tavis-Tavisa adgilsa hpovne da muniT brZanen
Cuen TcentT icis ufalman romel ara vgonebdiT Tu sikudilman guacalos amis wigni-sa srulyofad da Zali friadi da sivrce wmidisa amis wignisaiexcl ereoda uZlurebasa Cuensa vinaiexclTgan kula srul-yo RmerTman yovelive gangebaiexcl marxvaTa da zatikTaiexcl ma-SinRa poundel-vyaviT amaT wmidaTa da yovladSuenierTa galobaTaca aRweraiexcl xolo Sen qristes moyuareo amas Cuensa dawe[A155r]rilsaca daswerdi da hmadlobdi RmerTsa da adidebdi romelman Cuen unayofoTagan da uRirsTa eseviTari tkbili da surneli nayofi gamogca da usazRvroiexcl igi Zlierebaiexcl misi uZlurebisa Cuenisa mier srul-yo viTarca TcentT brZana piriTa miT utyuveliTa rameTu misi ars didebaiexcl Tana mamiT da suliT wmidiTurT aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
229
leqsikoni
a
adamean-i adamis STamomavali kaci `da araiexcl vin ars adameani (adamiani C) Cemebr codviTa SebRalulildquo 2 III
2 2
alabastr-i WurWeli `alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl mihronisasa warmovscli Tavsa zeda~ 1 VIII 17
amqumel-i bebia qali amqumelni Tu gasmian msrvelni pirvel wulebrivTa CCcentlTagani~ 1 V 8
angahreba sixarbe gaumaZRroba `romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
armur-i nisli ukuni wyvdiadi armur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 1
aRzRudva daSroba `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi~ 1 V 11
aRmofxura `Zirian (ZiriTurT C) amoReba~ (saba)~ `risxviT aRifxurnes igini~ 2 V 12
aRmsToba adgoma SemarTva gamofxizleba Jami Semoklebul ars aRimsTue Sen~ 1 IV 2
aRkrboba dasruleba damTavreba `serobaiexcl aRkrba~ 1 IV 22
aRrCeva arCeva `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRsaval-i amamaRlebeli `kibe romeli ixila mamaTmTavarTa Soris didman saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ 1 IV 6
aRsareba monanieba miiTuale aRsrebaiexcl Cemi~ 1 II 2
aRswrafeba aCqareba aswrafeba `mTad aRiswrafe Sen yen sulo viTar-igi pirvel loT~ 1 III 2
aRtyineba danTeba wakideba `xolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexcl aRityine romliTa dawuvad xar~ 3 II 92
aRuareba gandoba aRiareba `dambadebelsa aRuvaren bralni~ 2 I 2
aRZrva dapirispireba SfoTi `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRZrva ndoma `zraxva~ survili `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa~ 1 I 5
awRaTu axla mainc `geezissa emsgavse ubadruko romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
axovaneba simamace gmiroba `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl~ 3 IV 11
aRpounddoma amaRleba aRslva `elia etlTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
saleqsikono erTeulebis ganmartebisas amosavalia sityvis semantikis Cvens teqstSi aqcentirebuli mniSvnelobaniganmartebebs axlavs sityvis Semcveli konteqsti `didi kanonis~ qarTuli Targmanebidan miTiTebisas jer dasmulia
svetis aRmniSvneli ricxvi (1 2 3) Semdeg galobis numeracia romauli cifriT bolos ki galobis muxlis (troparis) aRmniSvneli ricxvi e i aRniSvna _ 1 IV 10 _ niSnavs rom sityva dasturdeba pirvel svetSi IV galobis me-10 troparSi
vinaidan `didi kanonis~ II da III galobebi agebulia or-or Zlispirze Semogvaqvs damatebiTi aRniSvna II2 III
2 rac imas
niSnavs rom ganmartebuli sityva gvxvdeba II galobis meore ZlispirTan Sewyobil teqstSi e i 3 II2 10 migvaniSnebs rom
sityvas veZebT mesame svetSi II galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis meaTe troparSi aRniSvna 1 III2 3 niSnavs rom
sityva gvxvdeba pirvel svetSi III galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis mesame troparSi da a S
230
b
banak-i aq simravle `amisTcents geuflnes vnebaTa igi banakni~ 2 VIII 3
barZim-i sasmisi ziarebis WurWeli `barZimad brwyinvaled moeca eklesiasa cxovelmyofeli gverdi Seni~ 2 IV 24
beWi zurgi `beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II1 11
brZcentli iaris nakvalevi (il abulaZe) `aha naguemni brZcentlTa CemTani~ 1 II2 8
bWe kari `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad~ 1 I 14
g
ganboklebul-i keTrovani `qriste meufe ganboklebulTa aRhmarTebda~ 2 IX 19
ganbZarva daxeva dagleja `ganvbZare me pirveli samoseli~ 1 II 8
gandrekili gandgomili ganSorebuli gulisTqumaTa maT borotTa mier gandrekili trfiali igi sibrZnisaiexcl trfial meZavTa iqmna~ 2 VII 6
ganroma gadarCena `ganera mwaresa brZanebasa~ 1 V 7
ganzraxva rCeva darigeba `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seuracx-hyven~ 1 VII 12
ganzrqoma damZimeba gamsxvileba `ganvzrqen codviTa~ 1 II 16
gankaful-i galeuli dauZlurebuli `mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 2 II 19
gankeTrovneba keTriT daavadeba `nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi I VI 4
gankrToma SeSineba dabadebulni gankrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen~ 1 IX 23
ganmarTeba gasworeba gaSla ganaxleba `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
ganmpoxebel-i masazrdoebeli `zeTi ganmapoxebeli yovlad araiexcl maqus~ 2 IV 27
ganpoxeba gamokveba dapureba `viTarca didi mose sibrZniTa ganipoxe~ 1 V 8
ganroma gadarCena ganrideba `ganeri sabrpoundisagan amis soflisa~ 2 VI 3
ganrRueul-i davardnili dauZlurebuli `aRmRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkicaldquo 1 IX 13
ganryuna Sebilwva `ganvryuen xati da msgavsebaiexcl Cemi~ 2 II 6
ganstumreba gamoZieba Seswavla moxilva `ganimsture Sen sulo da ganixile viTarca ieso navesman queyana aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganucdel-i usazRvro TvaliT mouxelTebeli `Cem zeda aCuene saxierebaTa maT SenTa sivrce ganucdelildquo 2 IX 20
ganfrdil-i sneuli gaxveuli gablardnili ufroiexcls sxuaTa kacTasa ganfrTilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina 3 IX 1
ganfrTxoba gaRviZeba gamofxizleba `ganifrTxev Sen sulo Cemo~ 1 IV 3
ganqiqeba mxileba `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa Sina Tcentssa da mxilebul-yo codvaiexcl~ 1 VII 6
231
ganqiqebul-i mxilebuli `romelTa Tana igi mier ganqiqebuli mwared davisajebi~ 2 II 17
gancxoveleba gacocxleba aRorZineba `ganvacxovelen poundorcni~ 1 I 7
ganxeTqva daxeva dagleja `ganvxeTqe me mwared samoseli pirveli~ 2 II 8
ganxilva moxilva Seswavla gamoZieba `ganixile viTarca ieso navesman queyanaiexcl aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganpoundmoba gaxmoba amoSroba `raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganpoundmnes RmerTman~ 3 IX 10
ganpounddoma gandevna `ganvardna~ `samarTlad ganipoundada edemiT adam 1 I 6 bdquoRirsad ganvarda adam edemiTldquo 3 I 9
gardadreka gandreka gadaxveva `gardasderk Sen gzaTagan saRmrToTa~ 2 VI 2
gardacema aRbeWdva `gardamecnes Relvani vnebaTani~ 1 II 4
garemocva gareSemortyma Semorkalva `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav~ 3 II 4
garewar - `uxalisod gina undomlad~ (saba) `garewar saqmed mefobaiexcl pova Zebnasa Sina~ 1 VII 3
geba dabruneba mogeba suli gansruli poundelisa SexebiTa moago poundorcTa~ 1 IX 16
geba micema miniWeba sitkboebiT kualad mage sixarul 1 VII 17
gemoTmoyuare gaumaZRari avxorci bdquogemoTmoyuariTa aRZrviTa sulisa sikeTe ganvryuen~ 1 II 18
godoli koSki sveti `vnebaTa igi mware godoli aRmarTe~ 2 I 35
grZnobadi (eva) xiluli xorcieli `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda~ 1 I 5
gulispoundmis-yofa gons mosvla (il abulaZe) `gulispoundma-yav da ganifrTxve~ 3 IV 2
gyofdin _ gwamdes gjerodes `gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisa cxorebisa Senisa kualad ganspetakebad~ 2 VI 4
d
dabebkul-i SebRaluli dafleTili `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
daglaxakeba aq gariyva daSoreba `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~ 1 II2 3
dadgroma darCena dasadgureba `daadger gareSe kidobnisa mis sacxorebelisagan~ 1 II
2 4
dakueTeba danarcxeba dacema `ganewyve Sen da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
dakukitakuki barZimi `dakukad moigo guerdi Seni cxovelsmyofeli eklesiaman~ 1 IV 21
daltoba danamva dasveleba `alabastri igi nelsacxeblisaiexcl aRiRo da daaltvna ferpoundni saRmrToni~ 2 IX 21
damSWualul-i dalursmuli `damSWualul iyav cxorebisaTcents Cuenisa~ 3 IV 17
danaxeTq-i ufskruli naprali mTxrebeli~ nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~
232
1 VI 2
danTqma Caflva damarxva `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ 1 VII 17
dasabam-i dasawyisi `romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ 1 I 1
dasxma dasma gaCena `aRgiareb Sen wylulebaTa maT romeli daasxnes Cem zeda mwareTa avazakTa _ gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa~ 2 I 11
dasxma daRvra daTxeva `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTaldquo 1 VIII 16
dafqva damsxvreva `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2 8
dayofa daxSva dadumeba `daniel mRcentmesa Sina gasmies viTar dauyvna sulo pirni mpoundecTani~ 1 VIII 11
daSaveba dabneleba wabilwva `sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl~ 2 II 7
dacxromil-i CaCumebuli Cawynarebuli `Sjuli mouZlurda SenTcents sulo wignni Sen zeda dadumebul arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani dacxromil~ 2 IX 3
dapoundsna moSveba moduneba dauZlureba `Senca nuve dahpoundsndebi sulo~ 1 IX 18
dapoundsna gankurneba `da wylulebani CemTa vnebaTani dahpoundsnen auracxelni~ 2 VII 1
dapoundsna damxoba dahpoundsna igi Tavadman qristeman raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ 1 VII 9
dapoundsnil-i dauZlurebuli `gonebaiexcl mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful 1 IX 1
dapoundsnil-i uRirsi wamxdari ugvano `uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ 1 VII 10
dapoundSva daxurva daxSva `cani dagepoundSnes da siymili gewia~ 2 VII 18
diakeul-i dekeuli kuro `velurqmnilsa diakeulsa sulo miemsgavsa pirvel efrem~ 1 VI 3
draqma fulis erTeuli bdquompove mpoundsnelo draqmisa mis msgavsad~ I II1 19
drekil-i gandrekili gadaxrili `gulisTqumaTa maT mier borotTagan drekili~ 3 VII 6
e
ebgur-i mzveravi `ebgur eqmen da ganimsture yen sulo da sibrZniT ganixile Sen queyanaiexcl igi aRTqumisaiexcl~ 2 VI 9
edom-i bilwi saxeli `romel ars mpoundurvalebaiexcl sulisa codvaTa trfialisa~ `edom saxel-edva esavs gardareulisa bilwebisaTcents~ 1 IV 12
embaz-i sabaneli sanaTlavi gansawmedeli (saba) `meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT SeniT gardamosuli embaz da sasumel~ 2 IV 23
eSu gareuli Rori eSuTa poundorcni siiavni da Wamadni megcentptelebrni yen sulo zecisaTa maTgan aRirCien~ 1 VI 8
v
vltoba gaqceva daSoreba evltode cecxlsa mas ganmlevelsa ZcentrTa SenTasa~ 2 VIII 6
233
vnebul-i ukeTuri mdabali `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa gacamtuerebasa~ 1 I 5
vrcel-i aRsavse `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madliTa~ 1 VII 10
z
zakuva veragoba gaiZveroba `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zraxva ganzraxva `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zartexil-yofa zarisdacema SeSineba `raJams cecxli oxrides saSinelad da zartexil-yofdes dabadebulTa~ 3 VIII 15
zegardamo zemodan `ivltode zegardamoiexclsa dawuvisagan~ 2 III 1
zurg-ukunqceva zurgis Sebruneba zurgis Seqceva `dahfare Sen sircxcentli-igi megobrisaiexcl orTa maT msgavsad zurg-ukunqceviT~ 1 III2
3
zuaraki nasuqari xbo~ (saba) aq xari moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
zuaoba ampartavnoba siamaye `fariseveli zuaobiT daisaja~ 1 IX 15
zraxva Sexeba ziareba `qriste poundorciTa guezraxa (gveziara) Cuen~ 1 IX 6
T
Tanawarpounddoma gverdis avla `mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda~ 1 I 17
Tanawarpounddoma gadalaxva gadasvla `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani~ 1 VI 12
Tualuxuav-i miukerZoebeli `Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa~ 2 I 22
TcentTmflobel-i TviTneba `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTad~ 1 II 13
Tbe comi `ese ars axali fqcentli ra Sezilo xolo comi ra damJavdes da safuar iqmnas~ (saba) `Sengan moiRo Cemi Semoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo~ 1 V 22
k
kadnier-i Tamami gabeduli `kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT qristesa~ 1 IV 3
kacad-kacad-i TiToeuli kaci (saba) raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa~ 3 III 9
kdema sircxvili `mmosies me samoseli kdemisaiexcl~ 1 II 13
kecis-Wur-i keci `miwa saWurWle~ (saba) kecis WurWeli `Sevagine kecis-Wuri poundorcTaiexcl~ 1 IV 25
kidoban-i saxuraviani didi yuTi `moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents risxveul iqna ozan~ 1 VII 7
234
kuarT-i samoseli tansacmeli `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
kuro daukodavi xari buRa `viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs iqmen efrems yen sulo uwesod slviTa~ 2 VI 3
l
lirweba uwesoeba avxorcoba `ivltode sulo lirwebisa missa~ 1 II2 3
lmobier-i aq sinanulis gamomxatveli `momcen cremlni lmobierni~ 1 I 1
lxineba miteveba Sendoba `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
m
mamul-i mamiseuli mameuli `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seurcx-hyven~ 1 VII 12
mamxilebel-i aq sindisi `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan~ 3 IV 7
manana mana RvTaebrivi sakvebi `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ I VI 7
manqana iaraRi (xelosnuri) (il abulaZe) `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2
8
matiane wigni movlenaTa aRmnusxveli `wignni matianeTani ganexumian viTarca aRwers didi daniel~ 2 VI 27
macxovareba xsna Semweoba `mfarvel meyo me macxovarebad Cemda~ 1 I Zlispiri
mbasrobel-i mkicxveli Seuracxmyofeli gamqilikebeli `qams miemsgavse sulo mamisa mbasrobelsa~ 1 III2
3
mbrkunel-i mwixvneli Semviwroebeli `ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani~ 1 IV 11
medgar-i boroti mSiSara zarmaci `rubens emsgavse medgari~ 2 V 3
mezuere xarkis amkrebi mebaJe `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
meyseulad dauyovnebliv `xolo sinanulica mrCobli aCuena meyseulad~ 1 VII 5
mzuaobar-i amayi ampartavani `Tavpounded var ugunurebiT da amaod da cudad mzuaobar guliTa~ 1 IV 24
mTavrebriv-i samefo uzenaesi `mTavrebrivi pativi Seni daamone sulo poundorcTa SenTa~ 1 VII 9
miTvla miReba Sewirva `miiTuale aRsarebaiexcl Cemi~ 1 II 2
mirulebul-i mTvlemare miZinebuli `sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa~ 1 IV 22
mitaceba warTmeva wagleja vidre-Ra sasufevlisa kari ganRebul ars da miitaceben mezuereni da meZavni~ 2 IX 6
mixuma miReba Sewirva `miixuen cremlni Cemni mihronad~ 1 II 20
mipoundda warTmeva `sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi~ 1 IX 24
mogeba gadmoReba SeTviseba `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
235
mogeba mopoveba `wyarod cxovelad mogigeb dampoundsnelsa magas sikudilisasa~ 1 III2 1
moltolvil-i [Senken]mswrafi moSurebuli `RmrTisa dedao sasoo Sendami moltolvilTao~ 1 II 11
momatyuebel-i SemZeni mimniWebeli `Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa~ 2 III
2 5
momymar-i damSeuli `aw momymar[xar] keTilTagan~ 3 I 11
monagebTmoyuare qonebismoyvare `mona monagebTa~ `monagebTmoyuare cxorebaiexcl univTosa aRvirCien~ 1 II 16
mosacxromel-i dasacini `SiSi Seni mommadle raiexclTa araiexcl viqmne mosacxromel eSmakTa~ 2 IV 31
moswrafed swrafad `gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafed~ 3 III2 5
moqalaqoba-iexcl cxorebaiexcl `SevwireniT moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli~ 1 I 9
moReba tareba tvirTva moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
moyofa gamowodeba Sewevna `qriste moyav marjuene Seni~ 1 VI 13
moSToba daxrCoba `mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi~ 1 II 14
mowled mowyalebiT siyuaruliT `somanitelman mowyled Seiwynara winaiexclswarmetyueli~ 4 VIII 4
mowylva daWra vnebis miyeneba `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas uwesod mixedviTa da mwared mowylviTa~ 1 I 4
mowylul-i daWrili vnebuli dawylulebuli `daec orkerZo Zleuli vnebaTa mier da saqmiT da gonebiT mwared mowyluli~ 2 IV 11
moxilva daTvaliereba dazverva `moixile cao da vityode~ 1 II 1
moxuma motana moxveWa `moixuen frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa ganere~ 3 VI 3
mopoundseneba gaxseneba mogoneba `moipoundsenen saqmeni Senni~ 3 IV 5
mrCobl-i ormagi wyvili `ozias mimsgavsebiT hoiexcl sulo mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi~ 1 VIII 7
msTuad swrafad Cqara `msTuad mewie qriste~ 3 VII 26
mRera dacinva `eSmakTa simravle mwared memReris~ 2 II 16
mRvime Txrili `ormo~ (il abulaZe) `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa~ 1 V 16
mcnebeli (xe) xe cnobadisa `raiexclsa emsgavse evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xis mcnebelisa~ 2 I 4
mZcentnvared sastikad daundoblad `sircxcentli mZcentnvared mofenili ars Cem zeda~ 2 II 15
mwikulevan-i Seginebuli uwminduri WuWyiani `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ 1 V 12
mwikul-i WuWyi sibinZure `CemTaca codvaTa mwikuli ganwmide~ 3 IX 11
mwyurneb-i morevi wyliani adgili aq zRva `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi 1 V 11
236
mxolo mxolo-man marto martom mxolod me `mxoloman gangarisxe~ 1 II 3
n
nefxva yinva `moiTmina odesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl Ramisaiexcl~ 2 IV 8
nivT-i materia nivTiereba `nivTTada Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
nivTmoyuare materialurs warmavals mijaWvuli `nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCie~ 2 II 19
o
oteba gandevna `vnebaTa aotebda qriste~ 1 IX 16
odesme odesRac somanitelman odesme yen sulo mowled Seiwynara winawarmetyueli~ 1 VIII 4
odesca odesme `raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ 1 V 6
opounder-qmna dacarieleba iavarqmna `opounder-viqmen keTilTa nayofTagan~ 1 IK 15
p
pirutyueba ugunureba pirutyveloba `ganeSore amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ 2 I 2
povnier-i (povnieri) mflobeli mqonebeli `puvnieri da marTali kaci samwyso-mravali da ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da mefobisagan glaxak da uRono iqmna~ 1 IV 15
purismte `erTad puris mWameli~ (saba) puris moziare `xolo fariseveli simon purismte iqmna~ 1 IX 20
r
rabami ragvari `rabami Zrwolaiexcl iyos maSin~ 2 VIII 22
reca odesRac `elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
rideba gadarCena Sewyaleba `gamocdad ixile da SeZrwundi Senmca odes grida~ 2 IX 10
risxveul-i Serisxuli `risxveul iqna ozan~ 1 VII 4
rCola damorCileba `RmerTi gibrZanebs erCdi dapoundsnilo sulo~ 2 VI 12
s
saTno keTili mosaswoni misabaZi `qriste SemrTe saTnoTa SenTa Tana~ 2 III 4
salmoba tkivili sneuleba `Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa mravalsaxeni igi salmobisani gankurnes wyalobiT~ 2 IX 18
samaradisod mudmivad `marad~ `samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6 `romeli maradis Seuracx-vhyof saRmrToTa brZanebaTa~ 2 I 6
sammdgom-i mxedari mebrZoli `Relvaiexcl CemTa codvaTaiexcl damnTqams viTarca-igi
237
egcentptisa sammdgomTa~ 1 VI 5
sasZlo saqorwino oTaxi kari sasZloiexclsa mis dapoundSul ars Cemda~ 2 IV 27
saqanel-i arxi sadinari `mxoloman ganaxuen saqanelni saRmrToiexclsa mis risxvisani~ 1 II 4
saqiqel-i gasakicxi dasacini `RmrTivmoqsovili igi kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel-myo yovlad sawyalobeli~ 2 II 13
sacnaur-i (eva) _ uxilavi `gonebiTi~ `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ 1 I 5
sacnaur-i cxadi `sacnaurTa da ucnaurTa Tana [SecodebaTa] RmrTivSuenierad dampoundsnelo milxine da macxovne~ 1 I 20
sacnobelni grZnobis organoebi igive `sagrZnobelni~ `araiexcl ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa siyuaruliTa~ 2 IV 4
saWurvel-i iaraRi SeWurviloba `abjari aRsakazmavi~ (saba) `rameTu marxva da locvaiexcl gqonan saWurvelad mas zeda~ 1 IX 8
saxelmaRal-i ganTqmuli saCino `Svilmravali da saxelmaRali myis uSvilo da ucnaur iqmna~ 1 IV 14
saxier-i keTili keTilismyofeli `Segcode saxier friad sawyalobelman~ 1 II 3
saSuebel-i Sveba gancxroma `nu scTebi saSuebelTagan soflisaTa~ 1 VII 34
saSuebel-i samoTxe edemi (saba) [`adam] samarTlad ganvarda saSuebelisa misgan~ 3 I 9
sapoundiv-i uReli `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl~ 1 I 19
saxoan-yofa saxis micema mSvenierad dasaxva `saxoan-vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
sapoundumil-i Rumeli `daSrite sapoundumili poundorcTa mpoundurvalebisa~ 3 VII 26
siav-i spilenZis qvabi kardala `eSuTa poundorcni siavni da qmnilni megcentptelebrni aRirCien~ 1 VI 8
silaRe kadniereba Tavxedoba `silaRisagan misisa ltolvili sulo saRmrToTa Seexebode SiSiTa~ 1 VIII 7
simedgre uvargisoba siglaxe `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTa~ 2 III 4
siRrmiT gamo [gulis] siRrmidan `siRrmiT gamo sulTqmaTa moswrafed Sevswirav~ 1 VI 1
skore nakeli `SiSueli skoreTa zeda mjdomare iyo~ 1 IV 14
sulTqumaiexcl oxvra wuxili godeba `locva~ `yurad-iRe Sen sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl~ 3 II 26 `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ 1 VII 16
scentndis-i `mamxilebeli goneba~ (saba) `gonebaiexcl da suli~ (giorgi aToneli) `suli gonebiTurT mTavriT~ (eqvTime aToneli) `movkal sulisa scentndisi~ 1 I 7 `movklen uwyalod gonebaiexcl da suli~ 2 I 4 `viqmen [mklvel] sulis gonebiTurT mTavriT~ 3 I 10
sja gasamarTleba `da moxede sjasa Cemsa da milxine~ 1 VII 2
t
tyeba `Tavscema~ (saba) `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
238
u
ubadruk-i sawyalobeli sacodavi `yen ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas~ 1 I 4
ube wiaRi yure `STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ 2 I 5
ugulispoundmo ugunuri uWkuo `aRirCien viTarca ugulospoundmoman erman pirvel udabnos~ 1 VI 8
uzakuvel-i wmida uzakveli `ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl da uzakuveli RmrTisa~ 1 V 12
udebeba sizarmace sizante `udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi~ 3 I 13
udeb-i zarmaci daudevari `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkvidre udebo sulo~ 1 III2 4
udebyofa darRveva ugulebelyofa Seuracxyofa samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6
ukunmomcvel-i ukuneTismomcveli damabnelebeli almur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 2
ulmobel-i unaRvleli udardeli yovelni aRmogikiTxen cudad vinaiexclTgan ulmobel xar~ 2 IX 2
umedgres-i uborotesi `SecodebulTa umedgres iqmen~ 2 VIII 8
undo gamousadegari `siRrmiT gulisaiexclT sulTqumani undoni Seiwiren Sen~ 2 VI 1
univTo aramaterialuri zegrZnobadi sacnauri nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien~ 1 II1
16
usaxoba uSvereba umsgavsoba `saxoan-vyav usaxoebaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
uZcentres-i uaresi `Sen uZcentres mcodvelo sulo mas hbaZevd moqceviTa~ 1 VII 5
ucnaur-i uCino miCqmaluli sacnaurTa da ucnaurTa [SecodebaTa] dampoundsnelo~ 1 I 20
uye lafi tlapo `dafluli uyesa Sina vnebaTasa~ 2 VI 32
uZil-i mRviZare fxizeli `Zrwolasa Seupyrie me raJams movipoundseno saSjeli igi saukunoiexcl matli uZiili~ 3 VI 10
uSuer-i uSveri ugvani saZageli `mwared uSuer da sircxcentleul var~ 2 II 11
f
ferovneba mSveniereba davfare pirvelisa xatisa Cemisa ferovnebaiexcl codviTa~ 3 II 19
fufuneba netareba gancxroma `vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ 1 I 3
q
qmnul-i Seqmnili `macxovne qmnuli Seni~ 1 II 3
R
RaTu Tundac `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me
239
jojoxeTad~ 1 I 14
Rirsad samarTlianad `Rirsad ganvarda adam edemiT~ 2 I 6
Rirs-i Rirseuli `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier~ 1 V 4
Rrekil-i keTrovani `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
y
yuradxuma `yurad-Reba~ mosmena gagoneba `yurad-ixuen sulTqumani sulisani~ 1 II 26
yuedreba mxileba Serisxva dasja qalaqTaca romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexcl gasmies sulo viTar iyuedrnes misgan~ 1 IX 19
S
Segineba Seuracxyofa `Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl~ 2 II 6
Sevrdoma `orisav mupoundliT daCoqeba~ (saba) `cremliT Segivrdebi mpoundsnelo~ 2 II 5
Semtkiceba ganmtkiceba `amRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkica~ 1 IX 13
Seracxva miCneva CaTvla `rameTu palatad Seeracxnes mas skoreni~ 1 IV 14
Serwyuma SeerTeba aRdgena `romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisa ganhkueTda zRuasa da Searwyumidis~ 2 V 11
Seyofa SeerTeba Serwyma `nivTTadad Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
Sexareba SenZreva gzidan gadacdena moRebasa kidobnisasa Sexares maT igi zuarakTa~ 1 VII 7
STacuma Semosva `STaicu moRuawebis ZaZaiexcl da nacari~ 3 VIII 3
STapounddoma Cayra `mefeman vidre queskneladmde STapoundadna~ 1 IX 19
c
cToma dabrkoleba motyueba `vsceT gonebiTa xilvad gemosa missa mwaresa~ 3 II 10
cudmaSural-i amao usargeblo `yovelnive cudmaSural iqmnen~ 1 IX 3
cxedar-i sawoli taxti `erTgzis coda da maradRe daalbobn cxedarsa Tcentssa daviT tiriliTa~ 2 VII 4
Z
Zleba SeZleba `romliTa uZlo Senca qmnad sakcentrvelTa niSTa~ 1 V 11
Zcentr-i gasaWiri gansacdeli `levitelman ZcentrTa Sina damiteva~ 1 I 17
Zleva-iexcl gamarjveba `raiexclTa man Tavadman mogces Zlevaiexcl romel-igi SenTcents gamoicada~ 2 IX 10
Zmacuva uSjuloeba mzakvroba `maTni Zmacuvani ganagrZvnes Cem zeda~ 1 II 11
Zuv-i Zu xvadi dedali `mipoundsen yovlad borotisa mis mgelisa ZuvaTagan~ 2 VIII 21
240
w
wamal-i salbuni `wamali da wyalobisa zeTi da Rvinoiexcl damasx~ 1 VIII 15
wamisyofa `Tvalis qna~ (saba) miniSneba daxamxameba aq gulisyuri `maradis aRpyrobil iyavn gonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni wyalobaTa misTa mimarT~ 2 IX 10
wamlean-i mowamluli Sxamiani `wamleaniTa isriTa mwared gangurima~ 2 I 33
warmdeb-i Tavxedi kadnieri `sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ 1 I 4
warmwymedeli (xe) damRupveli `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa~ 2 I 4
warwirul-i Camkvdari `warwirul ars cxorebaiexcl~ 1 IX 1
warwymedul-i dakarguli daRupuli `Segcode Semiwyale da warwymeduli mpove~ I VIII 1
warrRuna warRuna walekva warRvna `warvirRuen wyliTrRuniTa codvisaTa~ 2 III2 3
warpounddoma ganvla gasruleba `yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundade~ 2 V 1
wbe naTqvlefi `momipoundsenesa~ I 9
widovan-i sisxlmdinari `viTarca widovani miveaxlebi fesusa~ 1 VIII 16
winaaRrCevaiexcl arCevani `ugulispoundmoiexcl winaaRrCevaiexcl sulo moige I VI 7
winamZRuar-i winamZRvari meTauri beladi `mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II 11
wuTx-i Cirqi `palatad Seeracxnes mas skoreni xolo wuTxni _ margalitad~ 1 IX 14
wumwubaiexcl `zeciT cecxli ars romeli awcentma sodoms gogirdiTa~ (saba) `awcentma ufalman uflisa mier cecxli da wumwubaiexcl~ 2 II 9
wurTa wvrTna ganzraxva azris gonebaSi gavleba `mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa~ 1 VIII 7
wylva gvema `swyli wyalobiT~ 2 I 12 `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
wyoba SebrZoleba `ganewyve da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
wylul-i daWrili `wylul var da gangumeril~ 1 II 8
x
xada xda xmoba wodeba `avazaki RmrTad gxadoda~ 1 IX 22
xalen-i wamosasxami `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli~ 1 VIII 3
xarisx-i safexuri aRsavali kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa da mecnierebisa miT xarisxTaiexcl~ 1 IV 6
xeneS-i boroti cudi `Cuenca SevwireniT RmrTisa saqmeni xeneSni msxuerplTa Tana SeginebulTa~ 1 I 9
241
pound
poundeliTwerili xelnaweri dokumenti `pirvelTa codvaTa misTa poundeliTwerili uCino-yo~ 1 IX 18
poundelisaRpyroba xelis gamowodeba waSveleba `mwcentresa Sina bilwTa saqmeTa STavvardi medgrobiT poundeli-aRmipyar~ 2 V 5
poundelmwifeba ufleba `gaqus ufalsa yovelTasa poundelmwifebaiexcl mitevebad~ 1 IV 1
poundelovanmTavar-i xelovanTuxucesi umTavresi simbolurad RmerTi `cxovlad Semzile Tipoundaiexcl poundelovanTmTavarman mekeceman~ 1 I 10
poundma aq sityva `ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa~ 1 IX 15
poundmel-i xmeleTi qveyana mSrali mdinare iordanisaiexcl gankueTa odesme eliaiexcl xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad~ II VIII 4
pounduebul-i moklebuli `pounduebul var me sasZloiexclsagan~ 1 IV 22
poundumeva gamoyeneba moxmareba `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 VI 7
j
jerovnad Sesaferisad sakadrisad amisTcentsca jerovnad RmrTismSoblad gqadagebT~ 2 VIII 25
jerCineba miCneva (saWirod) il abulaZe neba survili ara ars sofelsa Sina codvaiexcl romeli me ara micodavs gonebiT da sitycentT nebebiT da jerCinebiT~ 1 IV 4
jmna ganSoreba gamijvna `ijmen borotisagan~ 1 VII 7
h
haerismcveli `[haerismcvelni] arian eSmakni odes gardamoiTxivnes uborotesni jojoxeTad STapoundden da udaresni haerTa Sina daSTen romelni munca itanjebian maTgan ars saocrebaTa Cueneba msoflioni qajad da Wimkad saxel-sdeben (saba)~ `momivline angelozi wyalobiT haerismcvelTagan mpoundsnelad Cemda~ 2 I 31
242
Laura Grigolashvili
The Georgian Translations of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonldquo
Resume
Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo is one of the oldest and most important monuments of Christian spiritual heritage There are several factors that make this masterpiece of hymnology particularly important for Georgian liturgical and hagiographical tradition ldquoThe Hymns of Repentancerdquo by the great David Aghmashenebeli (David IV the Builder 1073 - 1125) King of Georgia are inspired by this Canon In addition the names of three of the most notable representatives of Georgian literature Ekvtime Mtatsmideli (St Euthymius the Athonite 955-1028) Giorgi Mtatsmideli (St George the Athonite 1009-1065) and Arsen Iqaltoeli (Arsen of Iqalto 1050-1127) are associated with this work they have all translated St Andreas ldquoGreat Canonrdquo and have established it as one of the most important and monumental works of the Christian liturgical poetry in Georgia Beyond these historical indications as the current reevaluation of asceticism as both a religious-mystical experience and a unique phenomenon in itself is taking place the Canon is particularly relevant in todayrsquos world Even the representatives of Poststructuralism and Postmodernism have taken interest in the essence of Askesis recognizing it as a positive occurrence Furthermore asceticism is regarded as the universal prerequisite of a culture as it is as a basis that largely determines relationships between cultures and creates possibilities of initiating communications between them It is widely recognized that the foundations of universal ethics are highlighted precisely in ascetic literature and that todayrsquos intellectual elite cannot add anything new to these principles Some scholars even think that the alternations of strong complex dramatic feelings that are associated with repentance which is the leading motif of Askesis are expressed in liturgical poetry better than in treatises As such they strongly advise deep contemplation of Andrew of Cretersquos hymns of atonement his famous ldquoGreat Canonrdquo
In the first half of the 11th century the ldquoGreat Canonrdquo of St Andreas of Crete was introduced and established in Georgian liturgical practice alongside the Constantinople Typikon Interestingly the old Georgian translations preserved the Canonrsquos archaic form while the Greek Triodion containing the text of the Canon that have been passed down to us are based on a later manuscript tradition This fact also adds to the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for Medieval Studies
The first attempt to translate the ldquoGreat Canonrdquo into the Georgian Language is associated with the name of Ekvtime Mtatsmideli Georgian literary scholarship has widely discussed Ekvtimersquos principles of translation and degree to which his work is essential to Georgian cultural and intellectual heritage The evaluations of Ekvtimersquos work made by the Canonrsquos other Georgian translators Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli are particularly important as they are articulated by scholars who are among the highest authorities in both Christian liturgical tradition and Georgian hymnography in particular Giorgi Mtatsmidelirsquos and Arsen
243
Iqaltoelirsquos assessments of Ekvtimersquos translation significantly overlap In essence they agree that Ekvtime Mtatsmideli overlooked the Biblical symbols and images that saturate the Canon because he found them ldquohardly decipherable and distractive for the mindrdquo (Georg 5 154v) In place of these Ekvtime added Troparia for the sustenance of the soul Ultimately Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli conclude that Ekvtime endeavored to enrich the spiritual nourishment of the text more than he wished to retain its precise content (Georg5 159r) A further indication of this is that he also modified the mode and hirmi of the original (ibid)
In volume Ekvtime Mtatsmidelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo is almost identical to the original text However his translation still leaves a sense of dissatisfaction due to both his treatment of paradigmatic biblical images and the liberty he has taken in his handling of the mode and hirmi of the ldquoGreat Canonrdquo However in order to understand Ekvtimersquos aims it is necessary to recall Giorgi Mtatsmidelirsquos assessment of both his creative aims and his working principles ldquoSaint Father Ekvtime had translated the lsquoGreat Hymnsrsquo as a book of repentancerdquo As this suggests Ekvtime was interested in the troparia as expressions of atonements therefore he omitted what he saw as excessive image-symbols and Biblical names from his translation Another of the textrsquos translators Arsen Iqaltoeli arrives at a similar position in his assessment of Ekvtimersquos translation ldquoHe had omitted the imagery of the Holy Scripture and instead he had added the hymns of repentance for the sustenance of the soulrdquo (Georg5 147v) By modern classification Ekvtimersquos method of translation is an example of ldquodynamic equivalentrdquo
Giorgi Mtatsmideli aimed to create a complete anthology of the Triodion (Lenten Triodion Markhvani) and the Easter Hymns Triodion (the Pentecostarion Zatiki) Ideally he wished his edition would expunge all errors from previous translations and become the crowning text of the Christian Church To this end Giorgi Mtatsmidelirsquos translation reinstates the biblical names and images that Ekvtime had excised This fact confirms the view expressed in scholarly literature that Giorgi Mtatsmideli envisioned a form of translation that remained as close as possible to the original text
Giorgi Mtatsmideli had one more task to fulfill because of his special reverence towards Ekvtime he considered it necessary to include Ekvtimersquos troparia of repentance This resulted in the multitude of images and troparia that swell his edition Addressing this abundance Giorgi Atoneli hoped that ldquoeven though the amount of the troparia had multiplied they were not tiresomerdquo Giorgi Atoneli further wished that these elements would be seen as ldquobeautiful and [their presence much desirablerdquo (Georg 5 154r) The fact that Giorgi Atonelirsquos own translation of the Canon of Repentance exceeds both Ekvtimersquos and Arsenrsquos in volume exemplifies his own reverence for this material
Arsen Iqaltoelirsquos task was even more difficult He held the previous translators (the Athonites) Ekvtime and Giorgi Mtatsmideli in the highest regard Yet he was aware that their translations diverged from Andrew of Cretersquos text as a result of which both translations had become burdensome to the Georgian church It should also be taken into consideration that the Monk Arsen is one of the initiators of the ongoing Typikon changes taking place in the Georgian church Under his very initiative the new addition of Typikon was introduced The Georgian ldquoKing of Kingsrdquo-David IV the Builder (Aghmashenebeli) - was involved in this process as well he ordered Monk Arsen to translate the ldquoGreat Canonrdquo again Furthermore the King ordered loane Catholicos of Kartli to set a new voice to the text of the Canon so that ldquothe church would be offered the perfect and the purist truth with every word of adorationrdquo
244
Arsen Iqaltoeli solved the task brilliantly Once more drawing on contemporary classification we can describe his method of translation as ldquoformal equivalentrdquo In the end Arsen Iqaltoeli produced a nearly exact translation of the ldquoGreat Canonrdquo He retained both the mode the hirmi and the biblical symbols at the same time the semantic and artistic content of the original work remains unchanged The fact that Arsen Iqaltoeli is loyal to the original text and follows it precisely is confirmed by both the old Slavonic and the New Georgian translation of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo All the scribes of the following epochs relied on Arsel Iqaltoelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo
While studying the Georgian translations of the aforementioned monument we are guided by the unique compilation of all the three Georgian translations preserved at the National Library in Paris This manuscript is Par Georg5 that has been made accessible to us by famous Kartvelologist Bernard Outtier When we worked on the identification of the texts of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo Acad Elene Metreveli and I relied on photocopies and microfilms of this manuscript Definitely almost all the manuscripts of the ldquoGreat Canonrdquo preserved in our repositories have been taken into consideration
The current work presents all three Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo together with the respective versions to allow the interested reader to observe creative individualities of the translators
The work highlights the ethical and esthetical meaning of the ldquoGreat Canonrdquo We believe that understanding of these aspects contributes to giving a new life to the text At the same time we take into account that Andrew of Crete is considered to be one of the founders of a Canon as a genre He based the imagery system of the ldquoGreat Canonrdquo on the semantic-hermeneutic method Like apologists he showed that a word of the prophets and in general biblical narrative and the Christian literature based on this narrative contain simultaneously verbal enigmatic and allegoric layers I share the view that poets of the following centuries ndash John of Damascus and Cosmas of Maiuma Joseph the Hymnographer and Theophanes Confessor and many more - are continuers of Andrew of Cretersquos traditions rather than successors of Romanos the Melodist The victory of the ldquoCanonrdquo over the kontakion is the victory of ratio-allegorized trend over the narrative-dramatic trendrdquo (S Averintsev)
The Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo definitely determine the ways of development of the Georgian Hymnography
245
damowmebuli literatura
bull andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
bull arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009
bull berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001
bull grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013
bull grigolaSvili l andria kritelis didi kanonis~ qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013
bull TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933
bull ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968
bull ioane petriwi Sromebi II Tb 1937
bull kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986
bull kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949
bull kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960
bull kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989
bull koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007
bull mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955
bull managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006
bull uZvelesi iadgari gamosacemad moamzades gamokvleva da saZieblebi daurTes el metrevelma c Wankievma da l xevsurianma Tb 1980
bull uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa `kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964
bull fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960
bull Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004
bull Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss-is xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971
246
bull wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000
bull WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011
bull xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983
bull xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009
bull xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005
bull jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007
bull hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
bull Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005
bull Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977
bull Бердяев Н О назначении человека М 1993
bull Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
bull Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999
bull Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013
bull Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язык и индоевропейцы II 1984
bull Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972
bull Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974
bull Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
bull Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987
bull Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881
bull Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998
bull Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916
bull Patrologiae Cursus Completus Aecurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisis 1865 t VII
bull Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis
gamomcemloba
2020
redaqciis misamarTi
Tbilisi sionis q 1340
E-mail gamomcemlobamailru
Address of editorial Board1340 SIONI STR TBILISI
daibeWda gamomcemloba `meridianSi~Tbilisi al yazbegis gamz 47
E-mail meridiani777gmailcom
wignis garekanze gamoyenebuli wm andria kritelis foto aRebulia saitidan
zneoba ge
TBILISI THEOLOGICAL ACADEMYIVANE JAVAKHISHVILI TBILISI STATE UNIVERSITY
St Andrew of Crete
The Great CanonOld Georgian Translations
The text was prepared for publication by Elene Metreveli and Laura Grigolashvili The Preface was written and vocabulary
was appended by Laura Grigolashvili
TBILISI THEOLOGICAL ACADEMY AND SEMINARY PUBLISHING HOUSE
TBILISI 2020
Tbilisis sasuliero akademia
iv javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti
wm andria kriteli
didi kanoni
Zveli qarTuli Targmanebi
teqsti gamosacemad moamzades elene metrevelma da
laura grigolaSvilma gamokvleva waumZRvara da leqsikoni
daurTo laura grigolaSvilma
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis gamomcemloba
Tbilisi
2020
wm andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis uZvelesi da umniSvnelovanesi Zeglia
am sagalobelTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomadgeneli wm eqvTime
mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli romelTac erTmaneTis miyolebiT
Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daamkvidres igi
sagalobeli romelic Cvens liturgikul praqtikaSi XI s-is I naxevridan ikidebs fexs da ro-
melmac STaagona didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisani~ ufro
adreulia vidre am teqstis Semcveli Cvenamde moRweuli berZnuli marxvani esec zrdis `didi
kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
winamdebare naSromi sulieri kulturiT dainteresebuli mkiTxvelisaTvis erTgvari gzamkv-
levi SeiZleba iyos sasuliero poeziis amaRlebul samyaroSi
ldquoThe Great Canonrdquo of Saint Andrew of Crete is the oldest monument of spirituality bearing par-amount significanceThe great Georgian King David the Restorer was inspired by this text when composing his ldquoSong of Repentancerdquo To this hymn are related the names of three great represen-tatives of our literature Saint Euthymius the Athonite Saint George the Athonite and Saint Arsen of Iqalto who successively translated its text and by doing so established it in the domain of Georgian education
The hymn which finds its way in our liturgical practice in the first half of the 11th century belongs to an earlier period than the Greek text of the ldquoLenten Triodionrdquo This augments the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for the medieval studies
The present work will provide readers interested in spiritual culture guidance into the Ancient Georgian Sacred Poetry
redaqtorebi filologiis mecnierebaTa doqtori
lela xaCiZe
filologiis mecnierebaTa doqtori
nino meliqiSvili
recenzenti filologiis doqtori
irma makaraZe
copy Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis ga momcemloba
ISBN 978-9941-9655-0-0
Sinaarsi
winaTqma 7
Sesavali 9
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle 16
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisaTvis 34
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi 58
teqstisaTvis 114
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi
da maTi literebi 115
teqsti 116
wm arsen iyalToelis anderZi 227
wm giorgi aTonelis anderZi 228
leqsikoni 229
Resume 242
damowmebuli literatura 245
7
winaTqma
wm andria kritelis `didi kanoni~ Cemi dainteresebis sagnad maSin iqca rodesac daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisanis~ Seswavla gadavwyvite bunebrivia daviwye `didi kanonis~ qarTul TargmanTa Sem-cveli xelnawerebis Zieba da Semdeg samive qarTveli mTargmnelis (wm eq-vTime aToneli wm giorgi aToneli wm arsen iyalToeli) teqstebis gad-mowera ramac Cemi axalgazrduli wlebis didi nawili moicva Ziebis meo-re etapze unda gadavsuliyavi rodesac akad elene metrevelma parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa koleqciaSi daculi unikaluri xel-naweris _ georg 5 (XI s)-is fotopiri moipova man Tavadve gadmowera `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmani da sin 5 da sin 75 xelnawerebis CvenebaTa gaTvaliswinebiT kritikulad daadgina teqsti im etapze man samuSaoSi Cemi CarTvac gadawyvita bunebrivia vitvirTe pasuxismge-bloba da erToblivad gavagrZeleT muSaoba vinaidan sayrden teqstad parizuli xelnaweri avirCieT xelaxla momixda wm giorgi aTonelisa da wm arsen iyalToelis TargmanTa gadmowera fotopirebidan rasac teqstebis kritikul dadgenaze Cemi da qalbatoni elenes erToblivi muSaoba mohyva am samuSaos gasrulebis Semdeg mizezTa gamo Cveni Ta-namSromloba Sewyda weli wels misdevda da saqmisken mibruneba ar xer-xdeboda qalbatoni elene drodadro Semaxsenebda xolme gamegrZele-bina muSaoba da sadoqtoro disertacia damecva am Temaze magram
qalbatoni elenes gardacvalebam CemTanac Jamis Camokvris moaxloe-bam gadamawyvetina Tavi damedga ukve Soreul warsulSi dawyebuli saq-misaTvis
winamdebare naSromi qalbaton elene metrevelis naTel xsovnas eZ-Rvneba
laura grigolaSvili
PS aqve SevniSnav rom CemTvis sadavo ar aris rom swori dawerilobaa andrea
kreteli magram vinaidan TiTqmis yvela uZveles qarTul xelnawerSi ikiTxeba
kriteli (da ara kreteli) da andria (iSviaTad andrea) angariSi gavuwieT tradi-
cias (agreTve qarTul samecniero literaturaSi damkvidrebul formebs) da
winaparTa ikiTxvisebi davtoveT
l g
8
wminda andria kriteli
kunZuli kreta wm anas saxelobis taZris freska
1225 w
9
Sesavali
rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTarca me Segiyuaren
Tquen
(ioane 15 12)
ara moved wodebad marTalTa aramed codvilTa sinanulad
(maTe 9 13)
aRiReT uReli Cemi Tquen zeda rameTu mScentd var da mdabal guliTa da hpovoT
gansuene baiexcl sulTa TquenTaiexcl rameTu uReli Cemi tkbil ars da tcentrTi Cemi subuq ars
(maTe 11 29-30)
andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis erT-erTi uZvelesi da um-niSvnelovanesi Zeglia Cvens interess am sagaloblisadmi ramdenime mizezi ganap-irobebs am kanoniTaa STagonebuli didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galo-bani sinanulisani~ masTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomad-geneli wm eqvTime mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli ro-melTac erTmaneTis miyolebiT Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daam-kvidres es Zegli mniSvnelovani isicaa rom dRes xdeba erTgvari gadafaseba religi-ur-mistikuri gamocdilebis TviT asketizmisa rogorc gansakuTrebuli fenomenis postmodernizmisa da poststruqturalizmis warmomadgenlebic ki interesdebian askezis raobiT da aRiareben mas rogorc pozitiur movlenas metic asketizms miiC-neven kulturis rogorc aseTis universalur winapirobad safuZvlad romelic gansazRvravs kulturaTa naTesaobas da qmnis SesaZleblobas am kulturaTa Soris komunika ciis damyarebisa aRiareben rom universaluri eTikis safuZvlebi swored asketur lite raturaSia gamokveTili da am principebs dRes inteleqtualuri el-ita axals verafers hmatebs aRsaniSnavia isic rom erTi uaRresad sainterso wigni askezis fenomenologiaze Cveni epoqis RvTismetyvelisa da kulturologis q u fon balTazaris konotaciebiT datvirTuli citatiT iwyeba romelSic Zalian saint-ereso sakiTxia wamoWrili `qristianulma Teologiam SeZlo adamianisa da misi di-aloguri xasiaTisaTvis sruliad axali Suqi moefina SeiZleboda am axal anTropo-logiaze dayrdnobiT gvecada axali sayrdeni wertili mogveZebna axali filosofiis asagebad da Cveni TavisaTvis gvekiTxa ar SeiZleba dRes nacvlad metafizikisa (e i samyaros moZvelebuli suraTis adrindeli saxelis rogorc φύσις-isa) Semogvetana metaanTropologia~1
adamianis fenomenis asaxsnelad misi ganviTarebisa da srulqmnis gzaTa saZieblad aqtualuri xdeba saRvTismetyvelo gnebavT asketuri gamocdileba da sruli kate-goriulobiT acxadeben rom aucilebelia axali Tanamedrove wakiTxva marTlma-didebluri asketikis teqstTa mTeli korpusisa rusi mecnieri s xoruJi ki miiCnevs rom askezis erT-erT wamyvan ZiriTad motivTan _ sinanulTan dakavSirebul mZafr
1 Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998 с 22
10
rTul dramatul gancdaTa monacvleobas traqtatebze ukeTesad liturgikuli poe-zia gamoxatavs da dabejiTebiT gvirCevs CavuRrmavdeT andria kritelis sagalo-bels ganTqmul `did kanons~1
wm andria kritelis `didi kanoni~ qarTul saRvTismsaxuro tradiciaSi XI saukunis I naxevridan konstantinepoluri tipikonis SemosvlasTan erTad iwyebs damkvidre-bas amdenad Zvel qarTul xelnawerebSi daculi `didi kanonis~ qarTul TargmanebSi misi arqauli saxea Semonaxuli berZnuli marxvanebi ki am sagaloblis Semcvel Cve-namde moRweul xelnawerTa SedarebiT mogviano tradicias emyareba bunebrivia rom esec zrdis `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
pirveli cda didi kanonis~ qarTul enaze gadmoRebisa rogorc aRvniSneT eqvTime mTawmidelis saxelTanaa dakavSirebuli2 misi mTargmnelobiTi principebis Sesaxeb qarTul mecnierebaSi bevri Tqmula da dawerila gansazRvrulia andria kritelis `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmanis raobac mniSvnelovania rom eqvTimes Targ-manis Sesaxeb gvaqvs `didi kanonis~ mTargmnelTa (giorgi mTawmideli arsen iyalTo-eli) definiciebi romlebic umaRlesi kompetenciis gamoxatulebad SegviZlia miv-iCnioT amasTan giorgi mTawmidelisa da arsen iyalToelis Sefasebebi urTierTTan-mxvedria ras gvauwyeben isini eqvTime mTawmidelma gamotova `didi kanonis~ bibli-uri saxismetyvelebani `viTa gonebisa Semaqcevelni~ da `Zniad gulispoundmissayofelni~ (georg 5 154v) da `nacvlad maTda sinanulis dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa~ da `ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa `amas Tana poundmisganca da ZlispirTagan Seecvalnes~ (georg 5 159v)
eqvTime mTawmidelis Targmani `didi kanonisa~ moculobiT TiTqmis identuria an-dria kritelis teqstisa da Tu mainc rCeba ukmarisobis gancda misi Targmanis gamo es gamowveulia mTargmnelis damokidebulebiT bibliuri ipodigmuri-paradigmuli sax-eebis mimarT agreTve `didi kanonis~ xmisa Tu ZlispirebTan mimarTebaSi gamoCenili TavisuflebiT magram gavixsenoT rogor gansazRvravs giorgi mTawmideli eqvTime mTawmidelis SemoqmedebiT mizans `ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes save-drebelisa pirsa eTargmnes~ (georg 5 154v) eqvTimes locva-vedrebis gamomxatveli galobebi ainteresebda xolo `metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni~ amasve ambobs arsen iyalToe-li eqvTimes Sesaxeb `saRmrToiexclsa werilisa saxismetyuelebani yovelni daetevnes da nacvlad maTda sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa~ (georg 147v)3
eqvTimes mTargmnelobiTi meTodi dRevandeli kvalifikaciiT dinamikuri ekviv-alentis tipisaa da isRa dagvrCenia daveTanxmoT k kekeliZis mosazrebas rom eqv-Times `saWirod ar miaCnda berZnuli teqstis monobaSi yofiliyo is Tavs ufleba-mosilad Tvlida Taviseburad gaeazrebina es teqstebi~4
`didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmanis raobaze mTargmnelis miznebsa
1 iqve gv 65
2 ix grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013 gv 172-196
3 aqve SeiZleba movixmoT samecniero literaturaSi gamoTqmuli Cveni konteqstisaTvis ramdenadme saintereso mosazreba `did kanonSi~ dausruleblad monacvleoben Zveli da axali aRTqmis saxeebi reducirebuli umartivesi azrobrivi sqemebiT mTeli `didi kanoni~ TiTqos `moralTa~ krebulia mimarTuli aTobiT ararsebuli igavisadmi~ Аверинцев С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 С 254-255
4 kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949 gv 18
11
da amocanebze naTel warmodgenas gviqmnis misi anderZi darTuli missave Targmanze `didi kanonisa~
giorgi mTawmideli miznad isaxavda Seedgina sruli krebuli marxvanisa da zatiki-sa romelic yovelgvari `naklulevanebisagan~ unda gasworebuliyo raTa kaTolike eklesiis damamSveneblad warmomdgariyo swored amitom gadauwyvetia giorgi aTo-nels `didi kanonis~ meored Targmna raTa eqvTimesgan gansxvavebiT srulad gad-moeRo sagaloblis `saxismetyvelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTani~ es garemoeba kidev erTxel adasturebs giorgi mTawmidelis mTargmnelobiTi meTodis Sesaxeb samecniero literaturaSi gamoTqmul Tvalsazriss rom giorgis meTodi ZiriTadad dedanTan siaxloves gulisxmobda1
giorgi mTawmidels kidev erTi sazrunavi hqonda eqvTime aTonelisadmi gansa-kuTrebuli krZalvisa da pativiscemis gamo aucileblad miaCnda didi mamis mier Camatebuli sinanulis dasdeblebis gadmotanac ris gamo giorgis TargmanSi ua-mravi saxe da dasdebeli Semosula giorgi aToneli imeds gamoTqvams rom `daRaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovlad Suenier da samgzis sawadeli~ (georg 5 154v) giorgi aTonelis Targmani sinanulis kanonisa moculobiT marTlac aRemateba rogorc eqvTime aToneliseuls ise arsen iyalToeliseulisas
arsen iyalToeli kidev ufro rTuli amocanis winaSe dgas igi winamorbed mTargmnelebs _ eqvTime da giorgi aToOnelebs udides avtoritetebad miiCnevs Tum-ca isic icis rom maTi Targmanebi dacilebulia andria kritelis teqsts ris gamoc `mZimed radme tcentrTad zedaesxnes ornive igi yovlisa saqarTveloiexclsa eklesiaTa~ mxedvelobaSia misaRebi isic rom arsen beri erT-erTi iniciatoria qarTul eklesi-aSi mimdinare tipikonuri cvlilebebisa swored misi TaosnobiT Semodis axali re-daqcia tipikonisa2 am procesSi CarTulia mefeT mefe daviT aRmaSenebelic swored mas ubrZanebia misTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTa-likosisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `uzakueli da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina daugos yovelTa trfialTa sitycentsaTa~ (georg 147v)
arsen iyalToelma brwyinvaled gadaWra dasaxuli amocana mTargmnelobiT meTods romelsac igi efuZneba dRes formaluri ekvivalentis tips miakuTvneben SeiZleba iTqvas rom arsen iyalToelma Seqmna `didi kanonis~ zusti identuri Targmani erT-gvari oreuli dednisa man ucvlelad gadmoitana originalis xma Zlispirebi bibli-uri saxismetyvelebani teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi giorgi mTawmideli rom uaRresad erTgulad mihyveba teqsts amas amowmebs Zeglis slavuri Targmanebic da amasTanave cnobili bizantinistis gvanca koplataZis mier Zveli berZnulidan axal qarTul enaze gadmoRebuli `didi kanoni~ andria kritelisa3
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa Seswavlisas vefuZnebiT am teqstis samive qar-Tuli Targmanis Semcvel unikalur krebuls romelic daculia parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa institutSi es xelnaweria Par georg 5 romelic xelnawerTa institutSi cnobilma qarTvelologma bernar utiem Camoitana akad el metreveli da me roca erToblivad vmuSaobdiT `didi kanonis~ qarTul TargmanTa teqstebis
1 jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007 gv 27
2 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 576
3 koplataZe g andria kreteli didi kanoni Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem Tb 2007 gv 22-27
12
dadgenaze swored am xelnaweris rotopirsa da mikrofirs veyrdnobodiTeqvTime TayaiSvilma romelsac ekuTvnis georg 5-is pirveli mecnieruli aRwer-
iloba imTaviTve SeniSna rom `am wignSi sami sxvadasxva dros gadawerili xelnawe-ria moqceuli erT ydaSi~1 Semdgomma kvlevam daadastura e TayaiSvilis dakvirve-ba xelnawerSi marTlac gamoiyofa sami xeli pirveli xeliT dawerilia xelnaweris umTavresi nawili _ 1-216 gverdebi l xaCiZis mosazrebiT es nawili Seicavs giorgi mTawmidelis redaqciis TiTqmis srul marxvans da misive redaqciis zatikis dasawy-iss rac Tavdapirvelad _ georg 5-is Sedgenamde erT wignad _ marxvan-zatikad unda arsebuliyo (xaCiZe 1983169)2 II da III nawilebi (217-222 da 222-292 gv) erTi mTliano-baa da l xaCiZem igi marxvanis axal redaqciad miiCnia xolo mis Semdgenel-redaqto-rad efrem mcire dasaxa (xaCiZe 200915)3 mecnieris azriT georg 5-is II nawili efrem mciris mier XI s-is 80-ian wlebSi unda iyos Sedgenili4
l xaCiZe georg 5-is safuZvliani Seswavlis Sedegad jer mivida daskvnamde rom I naw-ili giorgi mTawmidelis avtografuli xelnaweris zusti piri unda yofiliyo xolo am xelnaweris Sedarebam giorgis avtograful xelnawerTan daarwmuna rom georg 5-c avtografuli xelnaweria mkvlevari efuZneba angariSgasawev argumentebs marTlac pirvelwyaroebidanaa cnobili rom giorgi mTawmidels `srulebiT~ uTargmnia marx-vani da zatiki sagalobelTa Zveli Targmanebis gverdiT sakuTari Targmanebis mota-na damaxasiaTebeli iyo giorgi mTawmidelisaTvis rom mTeli xelnaweris aRnagoba Tanxvedrilia giorgis muSaobis principebTan (sizuste sagaloblebisTvis avtoris miTiTeba krebiTi xasiaTi krebulisa anderZ-minawerebi da sxv)
Cemi mxriv davumatebdi rom giorgi aOTonelis redaqciis marxvanad miCneul xe-lnawerTa Soris mxolod georg 5-is xelnawerSia daculi giorgi aTonelis Zalze mniSvnelovani anderZi romelSic eqvTime aToOnelisa da TviT giorgi aTonelis mier Targmnil `did kanonTan~ dakavSirebuli saintereso viTarebaa aRwerili
l xaCiZis aRniSnuli Tvalsazrisi ar aRmoCnda yvelasTvis misaRebi magaliTad liturgikisa da himnografiis aRiarebulma mkvlevarma lili xevsurianma eWvi ga-moTqva parizuli xelnaweris avtografulad gamocxadebis gamo da dasva kiTxvebi Tu georg 5 marTlac avtografuli xelnaweria maSin ratom ar aris igi sruli an riT sargeblobda aT 38-is gadamweri roca mas Tavis xelnawerSi sxvadasxva gangebebi Se-hqonda ramdenad SesaZlebelia rom avtografuli nusxa yofiliyo georg 5-isagan gansxvavebuli Sevsebuli yvela im mniSvnelovani nawilebiT romlebic georg 5-s ar gaaCnia da sxv man yuradReba gaamaxvila giorgi mTawmidelis anderZisa da xelnaweris erTmaneTTan Seusabamobis SemTxvevebzec da daaskvna rom andria kritelis galoba-Ta giorgiseuli Targmani avtograful xelnawerSi moTavsebuli iyo calke xelnaw-eris bolos xolo misma Setanam V xuTSabaTis gangebaSi warmoSva SeuTanxmebloba xe-lnawersa da anderZs Soris5
l xevsuriani ar gamoricxavs rom georg 5-is gadamwerma dednad TviT avtografu-
1 TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933 gv 32
2 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 269
3 xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009 gv 15
4 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 19
5 xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005 gv 79-80
13
li xelnaweri gamoiyena1
giorgi mTawmidelis mier Targmnili `didi kanonis~ parizul teqsts uZRvis aseTi zedwarwera `saxeliTa RmrTisaiexclTa eseve didni galobani andrea kritelisa Tqumul-ni da Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa aRwerilni~ (georg 5 127r)
Zalze mniSvnelovani informaciis Semcveli minaweri gamovavlineT `didi kanonis~ giorgiseuli Targmanis Semcvel sxva xelnawerSi (ier 61 XII-XIII s)2 aqac teqsts uZ-Rvis saTauri `didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meorisa guerdsa aRwerilni~ (ier 61 414r) `didi kanonis~ teqstis dasasruls ki gadamweri gvamcnobs `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da uSusup1neres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese~ (ier61 468v)3
aq erT kiTxvasac unda gaeces pasuxi ra kavSiria georg 5-sa da ier 61-Si moTavse-buli `didi kanonis~ giorgiseul teqstebs Soris ufro swored ra damokidebule-bas avlenen gadamwerebi `didi kanonis~ teqstis mimarT amjerad kiTxvas vupasuxebT teqstebis ara detaluri SedarebiT aramed zedapiruli magram Cemi azriT seriozu-li datvirTvis mqone monacemebiT
georg 5-is teqsti rogorc l xevsuriani SeniSnavs uCveulod iwyeba `gangebis calke elementis dawyeba sityvebiT `saxeliTa RmrTisaiexclTa~ himnografiul xelnaw-erebSi Cveulebriv ar gvxvdeba es ufro saTauris formaa romelic gangebis gareT calke moTavsebuli sagaloblisaTvis unda SeerCia giorgi mTawmidels4 ier 61-is gadamwers Cans ugrZnia es uxerxuloba da dasawyisisTvis Camoucilebia `saxeliTa RmrTisaiexclTa~
ier 61-is gadamweri gansxvavebiT georg 5-is gadamwerisagan saWirod miiCnevs gi-orgiseuli Targmanis bolos kvlav SeniSnos `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnian mamisa giorgis mier~ da amas amatebs cnobas eqvTimes Targmans gior-gis Targmani varCie radgan `friad usayuareles maTsa arian ese~ ier 61-is gadam-weris informacias logikuri safuZveli aqvs mis winaSe ori Targmania eqvTimesi da giorgisa maTgan SearCia erT-erTi (giorgiseuli) da mas daurTo kidec Sesabamisi ax-sna-ganmarteba
gvgonia rom ier 61-is gadamwerma Segnebulad Tqva uari giorgi mTawmidelis vr-cel da uaRresad mniSvnelovan anderZzec romelic georg 5-Si giorgiseul Targ-mans axlavs radgan es anderZi umTavresad `didi kanonis~ eqvTimeseul Targmans miemarTeba masTan kavSirSi ixsneba misi Sinaarsi
georg 5 da ier 61 erTmaneTTan kidev erT msgavsebas avlenen orivegan `didi kano-nis~ Targmanebs eqvTime mTawmidelis aqebdiTsa~ agvirgvinebs georg 5-Si is moTavse-bulia `didi kanonis~ eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebs Soris ier 61-Si ki giorgi aTonelis Targmanis bolosaa ramdenadac SevZeli Tvali gamedevnebi-
1 xevsuriani l iqve
2 ierusalimis xelnawerTa arc erT aRmwers (a cagareli n mari u bleiki) ar aqvs miTiTebuli rom am krebulSi Setanilia `didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmani romelic Tavis droze am liturgikuli krebulebis detaluri gacnobis Sedegad gamovavline
3 `didi kanonis~ sakiTxebisadmi miZRvnil erT Cvens naSromSi mizezTa gamo daSvebuli gvaqvs dasanani Secdoma ierusalimuri xelnaweris es anderZi mivawereT parizul xelnawersac ix l grigolaSvili andria kritelis didi kanonis qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013 gv 271-272
4 xevsuriani l dasax naSromi gv 76
14
na `didi kanonis~ Semcveli adrindeli Tu mogviano xanis xelnawerebisaTvis yvelgan eqvTimes Targmania aRniSnuli stiqaronisa ier 56-Si romelic Seicavs didi kanonis~ arsen iyalToeliseul Targmans da mTavrdeba eqvTime aTonelis Targmnili aqebdiT-saTi~ gvxvdeba gadamweris SeniSvna `amaT axalTa aqebdiTsa aaqus (asea _ l g) Cuen egreca dauwereT Zusup1lTagan~ (ier 56 148) `aqebdiTsas~ axal Targmans mivakvlieT A 147 xelnawerSi es krebuli axali redaqciis marxvanadaa miCneuli vin aris am stiqa-ronis axali mTargmneli araa cnobili SesaZloa is TviT arsen iyalToels ekuTv-nodes giorgi mTawmidels ki Cemi azriT ar uTargmnia `aqebdiTsa~ radgan eqvTime aTonelis Targmani am SemTxvevaSi albaT mis srul ndobas imsaxurebda
georg 5-is mniSvneloba iqneba is avtografuli xelnaweri Tu ara ganuzomlad di-dia jer erTi is Sedgenilia XI saukuneSi masSi rogorc es giorgi mTawmidelis Semo-qmedebiTi meTodisTvis iyo damaxasiaTebeli sruladaa warmodgenili qarTuli da berZnuli himnografiuli literaturis monapovari krebuli Seicavs `didi kanonis~ samive qarTul Targmans georg 5-is I nawils ki aSkarad atyvia giorgi mTawmidelis rogorc redaqtoris xeli ai ra gvaqvs mxedvelobaSi
1 eqvTime aTonelis Targmnili `didi kanonis~ Semcveli uZvelesi xelnawere-bia sin5 da sin75 orive xelnaweri samecniero literaturaSi ganixileba rogorc erT-erTi wyaro georg 5-Si daculi liturgikuli krebulisa sinur xelnawerebSi eqvTimes mier Targmnili `didi kanonis~ saTauria `galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kriteli mTavarepiskoposani~ (sin 75191r)
xolo parizul xelnawerSi mas `didni galobani~ ewodeba`didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani romel iyo isup1rusa-
lemiT~ _ georg 5 (127r) didni galobania~ giorgi aTonelis mier Targmnili teqstis saTauric
2 II galobas sin 5-isa da sin 75-Si gansxvavebiT georg 5-isa ar aqvs meore Zlispi-ri
3 III galobasac gansxvavebiT georg 5-sagan erTi Zlispiri aqvs4 VI galobas (RaRadyavsa) _ sin 5-sa da sin 75-Si ar axlavs kondaki georg 5-Si ki
VI galobis bolos teqstis xeliT miwerilia kondakis dasawyisi sityvebi meequsesa kondaki b g˜i `sulo Cemo sulo Cemo~ da neSti sakiTxavisaiexcl (georg 5 134r) es SeniSvna ganpirobebulia qarTuli Targmanis berZnul tradiciasTan daaxloebis surviliT
5 `didi kanonis~ teqsts samive qarTul TargmanSi bibliur sagalobelTa muxle-bi axlavs Cemi dakvirvebiT es teqstebi Seumokleblad sruli saxiT mxolod georg 5-Sia warmodgenili sxva xelnawerebSi maTgan sin 5-sa da sin 75-Si am muxlebis mx-olod dasawyisi sityvebia motanili saTanado sagaloblebze mimaniSneblad georg 5-Si ki rogorc aRvniSneT eqvTimes Targmansac ki sruli teqstebi daerTvis am mux-lebisa rac mTavaria es teqstebi sin 5-sa da sin 75-Si giorgi mTawmidelis redaqci-isaa
aSkaraa georg 5-is pirveli nawilis redaqtori giorgi mTawmidelia (an nusxa momdinareobs giorgi mTawmidelis avtografidan) xolo giorgi mTawmidelis ganTqmuli anderZi rogorc eqvTime TayaiSvili SeniSnavs am krebulSi Cawerili unda iyos TviT giorgi mTawmidelis mier `friad wvrilis nusxa-xucuriT rogorc Cveuleba iyo giorgi mTawmidelisa~1
1 TayaiSvili eqv dasax naSromi gv 33
15
mTavari ki is aris rom qarTuli kulturis mesveurebs _ mefe daviT aRmaSeneb-els eqvTime mTawmidels giorgi mTawmidels arsen iyalToels ioane qarTlis kaTa-likoss gadamwerTa Taobebs mdash udidesi mniSvneloba miuniWebiaT wm andria kritelis `kanonTa mefed~ miCneuli sagaloblisTvis da qarTuli eklesiis liturgikul praq-tikaSi misi adaptirebiT Cveni sulieri kulturis saZirkveli ganumtkicebiaT mniS-vnelovania rom swored daviT aRmaSenebels ubrZanebia arsen iyalToelisTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTalikozisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `unaklo da wminda WeSmariteba miarTvas yov-el motrfiales sityvisas~ (georg 147v)
andria kritelis `didi kanoni~ qarTul liturgikul praqtikaSi rogorc aRin-iSna XI saukunis I naxevridan mkvidrdeba Tavidan is didi marxvis mexuTe xuTSabaTs sruldeboda mTlianad rogorc es dadgenili iyo VI msoflio saeklesio krebis mier xolo Semdeg nawil-nawil (oTxi dRis serobaze oTxad gayofili) mTlianad ki _ did-marxvis mexuTe kviriakis xuTSabaTs ciskrad miiCneva rom didi kanonis~ Sesrulebis wesis es evolucia mas didmarxvis msaxurebaTa RerZis mniSvnelobas aniWebs kanoni Semofarglavs didmarxvis cikls da misi monoliTurobis erT-erT ganmsazRvrelad-ac moiazreba1
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 6
16
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle
bizantiuri himnografiis ori skolaa cnobili pirvelTan dakavSirebulia Seqm-na uZvelesi himnografiuli Janris _ kontakionisa (igive kondakisa) romelic V-VI saukuneebSi Camoyalibda umaRles dones ki romanoz melodosis SemoqmedebaSi mi-aRwia xolo meore skolam Semoitana da daamkvidra axali struqturis sagalobeli _ kanoni romelsac qarTul tradiciaSi galobani ewoda mis Camoyalibebas VII-VIII saukuneebSi varaudoben aqve unda aRiniSnos rom kanonma rogorc Janrma kontaki-oni liturgikuli praqtikidan mTlianad gamodevna
s averincevis Tanaxmad Tu `kondakis JanrisaTvis damaxasiaTebeli iyo Txrobi-Ti da dramatizebuli dialoguri nawilebi Tu kondakis monawile pirebi erTmaneTs replikebiT exmianebodnen Tavis sulier mdgomareobas gadmogviSlidnen paTetikur monologebSi Caebmebodnen baassa an kamaTSi kanonma sayrdeni mxatvruli Sinaarsi arsebiTad Secvala dro xatovani Txrobisa da dramatuli scenebisa wavida dadga Jami gansjisa qeba-didebis aRvlenisa~1
da mainc `Sinaarsobrivi TvalsazrisiT kontakionebsa da kanonebs Soris didi sxvaoba ar SeiniSneba SinaarsiT isini _ kontakionebica da kanonebic mdash RmrTisme-tyvelebis poetur nimuSebs warmoadgenen~2 orive Janris sagaloblebi RmrTis sa-didebladaa Seqmnili himnografi uzenaesisTvis sityvier msxverpls gaiRebs mas uZRvnis guls bibliuri daviTi SesTxovs ufals `mauwye me ufalo gzani romelTa vidodi~ (fsalm 1428) pasuxad gaismis `msxuerplman qebisaman madidos me da mun ars gzaiexcl sada uCueno maT macxovarebaiexcl Cemi~ (fsal 4923) am Segonebis Tanaxmad RvTis qeba misi gandideba RvTisken mimavali gzaa amqveyniuri didebismetyveleba ganicde-ba rogorc monawileoba angelozTa didebismetyvelebaSi rogorc arekvla asaxva mibaZva angelozTa galobisa3
kanonis aRmocenebis zusti TariRi ar aris dadgenili Tumca cnobilia rom adreul qristianul RvTismsaxurebaSi fsalmunebTan erTad calkeuli bibliuri sagaloblebi sruldeboda SemdegSi maT troparebi igive dasdeblebi daerTo ase Seiqmna erTsagaloblebi orsagaloblebi samsagaloblebi rogorc arqimandriti kipriane (kerni) marTlmadidebuluri saRvTismetyvelo skolis erT-erTi Tvalsa-Cino warmomadgeneli SeniSnavs `sakmaod didxans miaCndaT rom saeklesio poeziis es axali forma pirvelad ierusalimis patriarqma wm sofronma gamoiyena magram m karabinovis mtkicebiT samsagaloblebi romelnic miewereboda ierusalimis patri-arqs _ wm sofrons sinamdvileSi ekuTvnis ioseb mgalobels IX saukunis moRvawes~4
saeklesio poeziis axali Janris kanonis mesaZirkvled erTxmad iqna miCneuli an-dria kriteli `kanonTa mefed~ aRiarebuli misi `didi kanoni~ am Janris uZveles da srulyofil nimuSad gamocxadda
rogoria `didi kanonis~ agebuleba rogoraa is realizebuli uZveles qarTul TargmanebSi Sesabamisad am TargmanTa Semcvel xelnawerebSi
cnobilia rom bibliur galobaTa Semcireba Tormetidan cxramde ierusalimur
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 1032 koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007 gv 10
3 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 2474 arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009 gv 35
17
praqtikaSi ganxorcielda1 mTavari nabijebi himnografiuli kanonis CamoyalibebaSic palestinaSi gadaidga andria kritelis `didi kanoni~ swored 9 galobisagan Sedgeba TiToeuls uZRvis Tavisi Zlispiri anu irmosi VI galobas daerTvis TiTostrofiani kondaki da ikosi yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ es struqtura daculia `didi kanonis~ qarTul TargmanebSic
miuTiTeben rom `didi kanoni~ Tavdapirvelad 210 troparisgan Sedgeboda Semdeg mas ormoci tropari Sehmatebia da moculobiTac unikalur sagaloblad qceula Sematebul troparTa Soris unda gamovyoT Rirsi mariam egviptelisadmi miZRvnili dasdeblebi (or-ori tropari TiToeul galobaSi) agreTve tropari romelic TviT andria kritels eZRvneba da vrceli `momipoundsenesa~ romelSic saxarebis cxra netare-bis (maTe 5 3-12) Temaa gaSlili
Zvel qarTul TargmanebSi am damatebaTagan mxolod `momipoundsenesa~ dasturdeba moculobis da Sedgenilobis mixedviT eqvTime aTOonelis giorgi aToOnelisa da arsen iyalToelis Targmanebi didi kanonisa~ erTmaneTisagan gansxvavdeba magram amis Ses-axeb qvemoT visaubrebT
riT iqcevs gansakuTrebul yuradRebas `didi kanonis~ Zveli qarTuli Targmanebis Semcveli xelnawerebi
rogorc viciT `didi kanonis~ Zveli berZnuli xelnawerebi Cvenamde ar aris moR-weuli Zeglis qarTul TargmanTa uZvelesma xelnawerebma (X-XII ss) ki Semogvinaxes kanonze bibliuri galobebis teqstTa darTvis tradicia rac ar Cans `didi kanonis~ beWdur gamocemebSi arc berZnulSi arc slavurSi
suraTi metad sainteresoa `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis (eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli) Semcvel parizul xelnawerSi (georg 5) bibliur galobaTa muxlebi Tu naxevarmuxlebi sruladaa warmodgenili sruladaa isini giorgi aToneliseuli Targmanis xelnawerebSic (ier 61 A 125) arsen iyalToe-lis Targmanis Semcvel xelnawerTagan ki es teqstebi sruladaa A xelnawerSi (georg 5) B da D xelnawerebSi saerTod ar aris C-Si ki am galobaTa mxolod dasawyisi sityve-bia kideze miwerili E da F xelnawerebSi aris bibliuri dasawyisebi magram dayofa garkveulwilad gansxvavebulia A-sgan2
am monacemebze dakvirveba cxadyofs rom aRniSnuli droisaTvis (XI-XII saukuneebi) kanonze bibliur galobaTa darTvis tradicia mtkice aRar aris marTalia mas icaven qarTveli mTargmnelebi magram nusxebSi aSkarad Wreli suraTia zogan saerTodaa gamotovebuli zogan mxolod dasawyisi sityvebia miTiTebuli
qarTul Targmanebs darTul bibliur galobaTa teqstebis urTierTSejerebam da am galobaTa winaaTonur da giorgi aToneliseul TargmanebTan Sepirispirebam isic
1 bibliaSi gamoyofen 12 sagalobels esenia moses sagalobeli moses meore sagalobeli annas sagalobeli ambakumis sagalobeli esaias sagalobeli ionas sagalobeli sami yrmis sagalobeli romelic or nawilad gaiyo RmrTismSoblis sagalobeli zaqarias sagalobeli deboras sagalobeli ezekias sagalobeli (es bolo ori sagalobeli RvTismsaxurebaSi ar Sesula) da manases savedrebeli romelic bibliis ebraul dedanSi ar aris magram rogorc s averincevi gvamcnobs is Sesulia septuagintaSi misive TqmiT septuagintas xelnawerSi (Codex Alexandrinus) fsalmunTa wigns axlavs rogorc Zv aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa nusxa da maT Soris manases vedrebas ukavia meTormete rigiTi adgili (averincevi dasax naSrom gv 213)
kanonis galobaTa ganlagebaSi daculia qronologiuri rigi m skabalanoviCis SeniSvniT mxolod ambakumis sagalobelia gadanacvlebuli ionas sagaloblis Semdeg albaT imisTvis rom kanonis VI galobas rogorc Semajamebels am rigSi Seesabamebodes ufro mgrZnobiare bibliuri sagalobeli SeniSnulia isic rom sasixarulo intonaciis Semcvel galobebs ukaviaT kenti adgilebi samgloviaro ganwyobisas _ luwi garda VII-si da VIII-si radgan am principis dasacavad mouxdebodaT galobis bolo nawili gadaetanaT dasawyisSi (arq kipriane dasax wigni gv 32)
romeli xelnawerebia am literebiT aRniSnuli ix aqve gv 115
18
cxadyo rom parizul xelnawerSi samive Targmanis bibliuri CasarTavebi giorgi aToneliseuli redaqciisaa aqedan ki is daskvnac gamomdinareobs rom eqvTimeseu-li Targmani `didi kanonisa~ (parizuli nusxa) redaqtirebulia Tumca aqve isic unda aRiniSnos rom winaaTonuri da giorgiseuli redaqciebi bibliuri galobebisa erT-maneTTan mimarTebaSi did sxvaobebs arc uCveneben
movitan oriode magaliTs zemoT motanili daskvnis sailustraciod I galobis IV tropars erTvis moses galobis III muxli suraTi aseTia
winaaTonuri redaqcia `didi kanonis~ eqvTimeseu-li Targmani
giorgi aToneliseuli re-daqcia
ufali ars romelman Semus-rnis brZolani ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufali ars saxeli misi
I galobis V troparis bibliuri danarTietlebi faraoiexclsi da yoveli eri STasTxia zRusa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRuasa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRusa
I galobis VI troparis bibliuri danarTirCeuli mpoundedrebi mTavarTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas me-wamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-mdgom-Taiexcl maT daanTqa zRusa mas mewamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-md-gomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mewamulsa
I galobis VII troparis danarTizRuaman dahfarna igini dapounddes da daiZirnes siRrme-ni mas ufskrulTasa viTar-ca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
I galobis VIII troparis bibliuri danarTisulisa misgan Zlierebisa guliswyromisa Senisaiexclsa ganipnes wyalni aRzRudnes da dadges viTarca zRudeni wyalni zRvisani Sehyindes da azRudnes Relvani Suva zRuasa
da sulisagan guliswyro-misa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRuasa
da sulisagan guliswy-romisa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRu-asa
bibliur galobaTa muxlebis gadanawilebisas raime kanonzomiereba ar ikveTe-ba avtori mihyveba teqsts da muxlebs Tanimdevrulad ganalagebs galobis yoveli troparis dasawyisSi
kanonis Tanaxmad bibliuri galobis teqsti unda gadanawildes mTels galobaze roca giorgi aTonelis winaSe dadga amocana srulad gadmoeRo berZnuli teqsti (dedani) da amasTanave ar gamoetovebina eqvTime aTonelis mier arc erTi Sematebu-li tropari rogorc TviTonve giorgi aToneli aRniSnavs Tavis anderZSi `umravle-si Zali (Sinaarsobrivi erTeuli tropari) Semovida da umravlesi dasdebeli fsal-munTa (galobaTa) Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl~ marTlac `didi
fsalmunTa mzeqala SaniZiseul gamocemaSi (Tb 1960) gamoyofilia 3 redaqcia qarTuli fsalmunisa ori Zveli aTonamdeli da giorgi mTawmidliseuli Sesabamisad zed darTuli bibliuri galobebic (ix iqve gv 411-445) samive redaqciiTaa warmodgenili winaaTonuri (2) da giorgiseuli rogorc zemoT aRvniSne sin 5-sa da sin 75-Si bibliur galobaTa mxolod dasawyisi sityvebia kideze miwerili amitom bunebrivia Wirs maTi redaqciuli raobis gansazRvra Tumca aqa-iq mainc Cndeba iseTi ikiTxvisebi romlebic gvafiqrebinebs rom es xelnawerebi winaaTonur redaqcias eyrdnoba rogorc es iyo kidec mosalodneli erT konkretul SemTxvevaSi swored asea kideze ikiTxeba `azRudnes~ rasac winaaTonur redaqciasTan mivyavarT
19
kanonis~ zogierT galobaSi troparebs giorgi aToOneli mxolod bibliuri galobis umcires fragments (erT an or sityvas) daurTavs magaliTisTvis VI galobis ramden-ime dasdeblis bibliur TavsarTavs movitan
2 VI 23 `STavpounded me queyanad~VI 24 `romelsa moqlonni misni~VI 25 `viTarca kliteni saukuneni~VI 29 `ufali movipoundsene~ da sxv
da mainc ras emsaxureboda kanonis galobaTa dakavSireba bibliur galobebTan da Sesabamisad bibliuri danarTebis wamZRvareba yoveli troparisaTvis am tradicias Zalian Rrma safuZveli aqvs cnobilia rom aleqsandriulma saRvTismetyvelo skol-am SeimuSava bibliis alegoriuli komentirebis principebi meTodi romlis Tanax-madac bibliur TxrobaSi gamoiyofoda sami aspeqti somaturi fsiqikuri da pnevma-turi `Zveli aRTqmis lamis yoveli epizodi _ SeniSnavs s averincevi ganixileboda rogorc qristes miwieri cxovrebis alegoria (momaswavebeli misi nabijebisa) xolo qristes amqveyniur cxovrebiseul movlenebs Tavis mxriv SeeZlo gardaTqmiT mien-iSnebina qristianuli sulis Sinagan gzaTa peripetiebze~1
aqedan gamomdinare kanonis struqtura gulisxmobs rom misi cxrave galoba unda miemarTebodes erT romelime bibliur Temas faqts magaliTad Sobis sagaloblis pirveli galoba Sobis Temas moiazrebs mewamuli zRvis gadalaxvis modusSi (moses pirveli galobis WrilSi) `movlena qmedeba aRar warmoadgens movlenas aramed ga-daiqceva erTi da imave yovelTvis erTi da imave azris matarebel modusad~2
gamoTqmulia mosazreba rom kanons maSin aqvs idealuri saxe roca bibliuri saga-loblis Tema gatarebulia ara mxolod mocemuli galobis irmosSi romelic agreTve bibliuri galobidanaa amozrdili aramed yvela mis troparSi magram samarTlianad SeniSnaven imasac rom `es TiTqmis SeuZlebelia~3
am TvalsazrisiT `didi kanonis~ qarTul Targmanebze dakvirveba suraTs ar cvlis bibliur galobaTa teqstebisa da `didi kanonis~ troparTa Sinaarsobrivi Tanxvedra naklebad SeiniSneba (gamonaklisia II bibliuri galobisa da `didi kanonis~ II galobis I troparis sityvasityviTi damTxveva) Tumca davesesxebi arqimandrit kiprianes da davsZen `Semoqmedis kalami mudam bibliuri sagaloblis wiaRSi trialebs~4
daskvna aseTia `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa `aleqsandriuli~ tendenciis gamarjveba `antioqiur~ tendenciaze5
ra SeiZleba iTqvas `didi kanonis~ galobebs wamZRvarebul Zlispirebze Zveli qa-rTuli Targmanebi ras mateben axals sakiTxis Seswavlis istorias
`uZvelesi iadgaris~ mecnierulma Seswavlam gamokveTa liturgikuli poeziis war-moSobisa da Camoyalibebis etapebi am iadgarma romlis uSualo berZnuli modeli ar Cans da `arc aris imedi imisa rom gamoCndeba~6 Semogvinaxa kanonis adreuli saxec da misi ganviTarebis Semdgomi safexurebis suraTic
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 962 iqve gv 103-104
3 kerni dasax wigni gv 33
4 iqve
5 Аверинцев С С dasax wigni gv 104
6 metreveli el uZvelesi iadgari gv 828
20
Tavdapirvelad poeturi troparebi individualuri Semoqmedebis nimuSebi fsal-munebsa da bibliur galobebs erTvoda amas adasturebs aRniSnuli strofebis ro-gorc berZnuli ise qarTuli terminebic tropari da dasdebeli
miiCneven rom τροπαρίον (tropari) warmoiSva berZnuli sityvidan τροπαία rac gamar-jvebis niSans aRniSnavs Tu sityvis am semantikas daveyrdnobiT tropari unda gulisx-mobdes an martvilis gamarjvebas warmarTobaze an wmindanis mier vnebebis damarcxe-bas an TviT macxovris mier sikvdilis daTrgunvas1 sxva Tvalsazrisis Tanaxmad ter-mini `tropari~ momdinareobs sityvisgan τρόπος (magaliTi nimuSi) elinebTanac sim-Reris wesi wyoba romliTac sruldeboda esa Tu is simRera aRiniSneboda sityviT τροπος Zvel kiloebsac (lidiurs miqsolidiurs hipolidiurs frigiuls) ewode-bodaT tropebi2
arsebobs aseTi ganmartebac tropari mibrunebas niSnavs Tuki irmosi aris troparTa melodiis nimuSi da galobaTa makavSirebeli maSin tropari upirvelesad moiazreba irmosTan mimarTebaSi da misken mibrunebas gulisxmobs magram am gagebas daupirispires mosazreba es varaudi swori iqneboda Tu troparebi da irmosebi erT-droulad aRmocendebodnen sinamdvileSi troparebi irmosisagan sruliad damou-kideblad da rac mTavaria masze adrea warmoSobili Cveni azriT es xels ar unda uSlides aRniSnul interpretacias troparisas berZnuli semantika troparisa (mi-bruneba) maincadamainc irmosisken mibrunebas ki ar unda aRniSnavdes aramed _ mib-runebas bibliuri sagaloblisa Tu fsalmunisaken xom cnobilia rom `qristianuli poeziis CasaxvisTanave liturgiis erT-erTi umTavresi Tavisebureba fsalmunebisa da galobebis tradiciul ebraul saganZurTan kavSiris SenarCuneba iyo xolo axali himnebi im nimuSebis mixedviT iqmneboda romelTac qristianuli mrevli ukve icnob-da ebrauli ritualidan~3
ase rom troparis rogorc terminis samive interpretacias Tavisi logikuri sa-fuZveli aqvs
rac Seexeba qarTul termins _ dasdebels rogorc k kekeliZe ganmartavs RvTism-saxurebaSi Sesasrulebel fsalmunebs himnografiis aRmocenebis Semdeg dauwyes mimateba anu mideba (aqedan dasdebeli) sxvadasxva sagaloblisa4 fsalmuniT gani-sazRvreboda masTan Sewyobili poeturi teqsti unda vigulisxmoT rom dasdeble-bi ara mxolod Tematurad ideurad iyvnen dakavSirebuli bibliur galobasTan Tu fsalmunTan aramed intonaciuradac melodiuradac niSandoblivi isicaa rom uZlispiro galobaTa troparebi bibliur galobaTa muxlebisgan gansxvavebiT erT-maneTis mimarT identuri moculobisa ar arian arc mkveTrad gansazRvrul ritmul Tu metrul CarCoebSi arian moqceulni bibliur galobaTa muxlebsac da sagaloblis muxlebsac erTnairad axasiaTebT prozauli wyoba asimetriuloba poeturi raobis ganmsazRvrelad ki mxatvruli metyvelebis sul sxva komponentebi gvevlineba
Semdgom etapze roca es troparebi gamoeyo bibliur galobebs roca Camoyal-ibdnen damoukidebeli stiqaronebi himnografiuli kanonis ganmsazRvrel bibli-ur galobebs isini pirveli troparebis meSveobiT daukavSirdnen swored am etapze
1 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 20
2 iqve gv 21
3 Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980 p 1464 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 590
21
unda xdebodes maTi irmosebad (Zlispirebad) Camoyalibeba aRniSnul daniSnuleba-ze miuTiTebs misi nomenklaturuli definiciac είρμος (irmosi) niSnavs rigs kavSirs makavSirebels irmosi troparebisa da bibliuri sagaloblebis damakavSirebelia marTlac esaa misi Tavdapirveli funqcia akad el metrevelis ganmazogadebeli daskvniT `makavSirebeli pirveli tropari bibliuri galobis teqsts warmoadgenda rac gansazRvravda MmTeli kompoziciis ganwyobilebasa da Sinaarss bibliuri odebis dasawyisebi kanonis odebis saxelwodebaTa saxiT Semogvinaxa kanonma xolo makav-Sirebel troparad anu irmosad iqca odis an galobis I tropari romelic Sinaarso-brivad exmaureboda im bibliur odas romlis saxelwodebasac atarebda kanonis ga-loba~1
qarTuli termini Zlispiri ki ori sityvisagan Sedgeba Zali da piri piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki _ sims (xuTZali aTZali e i xuTsimiani aTsimiani sakravi)2 Znoba||Zloba JReradobaa e i Zlispiri sawyisi pirveli tonis mimcemi modelia
aSkaraa rom himnografiis ganviTarebis Semdgom etapze Zlispiri (irmosi) ara mx-olod Tematuri makavSirebelia sagaloblis teqstisa bibliur galobebTan aramed ritmul-melodiuri modelicaa sagaloblis melodiuri struqturis ganmsazRvrel-icaa SeiZleba iTqvas rom erTgvarad iCrdileba kidec misi Tavdapirveli funqcia rogorc sagaloblis teqstis bibliur galobasTan Tematur-ideuri makavSireblisa am eWvs aZlierebs Tundac zogi Zlispiris sagrZnobi Sinaarsobrivi dacileba Sesabam-isi bibliuri galobebisgan
`didi kanonis~ ZlispirTa Sesaxeb erTmaneTisgan gansxvavebuli mosazrebebia ga-moTqmuli arqimandriti kipriane SeniSnavs mdash irmosi Cans TviT wm andrias gamogo-niliao3 vxvdebiT aseT mosazrebasac `didi kanoni~ wm andria kritelisa Sedgeboda arasistematizebuli troparebisagan da andrias sicocxleSi maT saxelwodebac ki ar hqondaT mwyobr sistemaSi troparebi moaqcia wm ioane damaskelma manve dawera ir-mosebi kanonisaTvis4 amdenad Zalian sainteresoa gaTvaliswineba `didi kanonis~ qa-rTuli Targmanebis monacemebisac
Cveni dakvirvebis obieqti bunebrivia pirvel rigSi `didi kanonis~ arseniseuli Targmania radgan is berZnul tradiciaSi damkvidrebuli teqstis sruli analogia masSi Sesulia teqstis yvela komponenti Zlispirebi troparebi bibliuri CanarTebi da sxv
Tavidanve SevniSnavT rom `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanidan mxolod arseniseul TargmanSia cxrave galobis Zlispiri warmodgenili srulad (gansxvave-biT eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTagan sadac ZlispirTa mxolod dasawy-isi sityvebia miTiTebuli) amasTanave eqvTimem da giorgim rogorc viciT Secvales dedniseuli Zlispirebi maT gamoiyenes qarTul liturgikul praqtikaSi ukve adap-tirebuli Zlispirebi romlebic Sesulia berZnuli irmologionis erT-erT adreul qarTul TargmanSi mdash A-603 romelic Cvenamde X s damlevisa da XI s dasawyisis xel-weriTaa moRweuli
aSkaraa arsen iyalToels Tavadve gadmouRia `didi kanonis~ irmosebi da waumZR-
1 metreveli e Zlispirni da RmrTismSoblisani Tb 1971 gv 37
2 kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986 gv 215
3 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 37
4 Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
22
varebia isini Sesabamis galobaTaTvis arsebiTia isic rom arseniseuli Targmanis qa-rTul xelnawerebSi (ABC) Zlispirebs axlavs ritmuli punqtuaciis niSnebi romelTa Sesabamisi kanonzomiereba kidec aris daculi sagalobelTa Semcvel samive nusxaSi gamoTqmulia safuZvliani mosazreba rom `didi kanonis~ Zlispirebi rogorc er-Tiani cikli mxolod `didi kanonis~ arseniseuli Targmanis kuTvnilebaa1 is Sesulia XIII s Sedgenil qarTul ZlispirTa krebulSi (A-85)2 bunebrivia ZlispirTa am akolu-Tias Sesabamisi adgili ukavia evstradiadisis ZlispirTa krebulSic3
arsen iyalToelis mier Targmnili `didi kanonis~ pirveli galobis Zlispiri bune-brivia efuZneba pirveli galobis (ugalobdiTsas) teqsts
galobaiexcl mosesi gamoslvaTa Zlispiri1 ugalobdeT ufalsa rameTu dideb-
iT didebul ars
2 Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsne-
lad ese ars RmerTi Cemi vadido ese
RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo
ese
Semwe da mpoundsnel da mfarvel-meyo macxovarebad
Cemda ese RmerTi Cemi da vadido igi RmerTi
mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo rameTu didebiT
didebul ars
(arseniseuli Targmani)
suraTi naTelia `didi kanonis~ I galobis (ugalobdiTsas) Zlispiri TiTqmis imeo-rebs bibliuri galobis teqsts Zlispiri amozrdilia moses galobis Tematur-ideu-ri Sinaarsidan Tumca `didi kanonis~ I galobis sxva troparebSi es kavSiri naklebad igrZnoba mdash moses sagalobeli RmrTis sadidebelia andria kriteli sinanulis ga-lobas warmoTqvams RvTis ganmadidebeli ganwyobileba `didi kanonis~ damamTavreb-el `samebisansa~ da `RvTismSoblisanSi~ gamoixateba gavixsenoT isic rom I galobas (iseve rogorc danarCen galobebs) Tavidan bolomde gasdevs bibliuri galobis mux-lebi da naxevarmuxlebi sadac RmrTisadmi madlierebis grZnobaa gamoxatuli
aqve aRvniSnav rom moses galoba 19 muxlisgan Sedgeba `didi kanonis~ es galoba ki 22 tropars Seicavs
rogoria eqvTime da giorgi aTonelebis ZlispirTa Sesabamisoba bibliur galobas-Tan es Zlispirebia
eqvTime aToneliseuli Targmanis Zlispiri giorgi aToneliseuli Targmanis Zlispiriromelman wamisyofiT Sekribna wyalni
Sesakrebelsa erTsa man ganupo mewamuli
zRuaiexcl ersa israelisasa ese ars RmerTi
Cueni didebuli da qebuli mas mxolosa
ugalobT romelica didebul ars
(Zlispirni da RmrTismSoblisani 119)
zRuaiexcl mewamuli kuerTxman ganapo da ganpoundmes
siRrmeni da ufskrulni iqmnes gza uWur-
velTa da SeWurvilTa maT saflav ara dam-
marxvel guamTa galobiT ugalobdeT ra-
meTu didebiT didebul ars qriste RmerTi
Cueni cxoveli (268)
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 18
2 Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971 gv 066
3 iqve gv 234-245
23
aSkaraa rom berZnul teqsts wamZRvarebuli Zlispiri romelic gadmoRebuli aqvs arsen iyalToels lamis sityvasityviT imeorebs bibliur wyaros eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTa Zlispirebic bibliur sagalobels exmianeba Tumca ifargle-ba Tematur kvanZze miniSnebiT aRbeWdilia moses galobis didebismetyvelebiTi pa-Tosic
didi kanonis II galoba (moixilesa) or nawiladaa gayofili da Sesabamisad ori Zlispiri aqvs orive ukavSirdeba moses galobas (meore Sj 32 1-3243) romelic did-ma winaswarmetyvelma RvTis brZanebiT warmoTqva roca ebraelma xalxma meryeoba daiwyo rwmenaSi sagalobeli mamxilebeli xasiaTisaa Tu yvela danarCeni bibliuri galoba RmerTs ganadidebs es sagalobeli calke dgas rogorc kacTa modgmis gamo-mafxizlebeli da monaniebisken momwodebeli
II galobis orive Zlispiri (ZiriTadi da `sxuaiexcl Zlispiri~) meore bibliur sagalo-belTanaa dakavSirebuli pirveli (ZiriTadi) Zlispiris dasawyisi imeorebs moses galobis pirvel frazas `moixile cao da vityodi~ (meore sj 321) da mTavrdeba ax-ali aRTqmiseuli fraziT `vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ `sxvaiexcl Zlispiris~ dasawyisic gameorebaa bibliuri sagaloblis 39-e muxlis dasawyisisa
`ixileT ixileT rameTu me var
da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe~ (meore Sj 32
39)
Zlispiri`ixileT ixileT rameTu me var Rmer-
Ti~
arsen iyalToels zustad aqvs gadmoRebuli orive Zlispiri romlebic kidec gan-sazRvraven am galobis ritmul struqturas
eqvTime aTOneliseuli Targmanis II galobas Zlispiris dasawyisi sityvebi aqvs wamZ-Rvarebuli `poundma vyav Sendami~ (AB-Si ki vkiTxulobT `poundma yav Sen amas zeda rameTu na-Tesavi~) `nevmirebul ZlispirnSi~ (A-603) aRniSnuli Zlispiri Sesulia rogorc VI galobis (RaRatyavsas) Zlispiri Tumca ritmuli modeli absoluturad identuria Cveni teqstis ritmuli qsovilisa
poundma-vya[v] Sendami (5)
damZimebulman tcentrTiTa codvaTa CemTaiexclTa (14)
Seismine Cemi (16)
da wyaloba-yav macxovaro (9)
(nevmirebuli Zlispiri gv 289)
moixile dRes (5)
cao da vityodi da ugalobde qristesa (13)
macxovarsa Cemsa (6)
mxolosa mravalmowyalesa (9)
(eqvTimeseuli Targmani II 1)
`sxuaiexcl Zlispiri~ _ `uxilavo mxilvelo~ Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ misi ritmuli modelic identuria eqvTimeseuli teqstis ritmuli aRnagobisa rac Seexe-ba moses II galobasTan Sinaarsobriv Tanxvedrebs aseTi ram ar dasturdeba
ra viTarebaa giorgi aToneliseul TargmanSiII galobis pirveli Zlispiri (`Sen eCuene~) ar iZebneba arc `nevmirebul Zlispirn-
am bibliuri sityvebiT iwyeba Sesabamisi galobis I troparic
24
Si~ arc krebulSi `Zlispirni da RmrTismSoblisani~ `sxuaiexcl Zlispiri~ ki (`romelman ganvlo zRuiexcl mewmuli~) Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ meore xmis VI galobis (RaRadyavsas) Zlispirad Tumca ritmuli struqtura ar Seesatyviseba Cveni teqstis ritmul aRnagobas
III galobas (ganZlierdiTsa) dakavSirebulia bibliuri anas sagalobelTan (1 mef 2 1-2 10) romelsac warmoTqvams samoelis deda uflis mimarT usazRvro madlierebis gamosaxatavad RmrTis gansadideblad radgan man ismina qalis vedreba da misca Svi-li romelic winaswarmetyveli Seiqna
III galobasac ori Zlispiri aqvs orive Zlispiri berZnuli teqstisa romelic na-Targmni aqvs arsen iyalToels exmianeba anas galobas
I Zlispiri
Seuryevelsa zeda kldesa brZanebiTa Sen-
Tasa daamtkice qriste guli Cemi
II sxuaiexcl Zlispiri
daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa
SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mx-
oloiexcl Zlier da marTal da wmida xar
annas galoba
ganZlierda guli Cemi uflisa mier da am-
aRlda rqaiexcl Cemi mterTa CemTa ganvixare me
macxovarebiTa SeniTa (1 mef 21)
rameTu aravin ars wmida viTar ufali da
aravin ars wmida Sensa gareSe da aravin ars
marTal RmrTisa Cuenisaebr (1 mef 2 2)
`didi kanonis~ III galobas Tavidan bolomde gasdevs annas sagaloblis teqsties Zlispirebi ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aToneliseul TargmanSi sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili pirveli
Zlispiri ki (`eha berwo sulo Cemo~) romelic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ amozrdilia annas sagaloblidan ai es teqsti
`eha berwo sulo Cemoda nayofTagan cudoaRyuaven RmrTisa mierda nayofier esrsup1T RaRadebdaraiexcl vin ars wmidaiexclaraiexcl vin ars marTalSenebr ufalo~(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 273)
giorgi aToneliseul TargmanSic `sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili Tumca teqsti naTargmnia da Sezrdilia wina galobas rac exeba pirvel Zlispirs (`samebao wmidao~) isic ar iZebneba `nevmirebul ZlispirnSi~ ufro swored aseTi dasawyisis Zlispiri IV xmis (kurTxeul arsa) repertuarSia Setanili magram ritmuli modeli Cveni teqstisgan sruliad gansxvavebulia
IV bibliur galobas (mesmasa) ambakum winaswarmetyveli warmoTqvams (ambak 32-3 19) ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa miCneuli1
1 Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987 т VII с 305
25
marTlmadidebluri tradicia ambakumis wignSi xedavs cxad moswavebas qriste macx-ovris mosvlisa am galobas formisa da Sinaarsis saocari harmoniulobiT sicxadiTa da gamomsaxvelobiT gamorCeul adgils miakuTvneben bibliur himnografiaSi1
`didi kanonis~ IV galobis Zlispiri ambakum winaswarmetyvelis am galobas efuZne-ba samive qarTveli mTargmnelis Sesabamisi Zlispirebi aRniSnul moduszea agebuli
arsen iyalToels zedmiwevniT uTargmnia originalis Sesabamisi Zlispiri da sru-lad daurTavs teqstisTvis masSi bibliuri galobis citatacaa CarTuli
arseniseuli Targmani
esma winaswarmetyvelsa smenaiexcl moslvisa Senisa
da SeeSina viTarmed Sobad xar qalwulisagan
da saxilvel kacTa mier da poundmobda `ufalo
mesma smenaiexcl Seni da SemeSina didebaiexcl Zalsa Sen-
sa~
bibliuri galoba ambakumisa
ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
es Zlispiric `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdebaeqvTime aTonelis mier Targmnil IV galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiri ufalo
mesma moslvisa Senisa misi sruli teqsti ver aRvadgine radgan am Zlispiris sxva-dasxva variantia Sesuli rogorc `nevmirebul ZlispirnSi~ ise `Zlispirnisa da Rmr-TismSoblisanis~ el metreveliseul gamocemaSi magram arc erTis ritmuli struq-tura ar emTxveva eqvTimes Targmnili `mesmasa~ ritmul qsovils
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisic romelic uZRvis IV galobas ambakumis ga-lobas exmianeba `raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da~ magram sruli teqstis aR-dgena aqac ver SevZeli radgan zemoxsenebul ZlispirTa krebulebSi am Zlispirebis gansxvavebuli variaciebia gansxvavebuli ritmuli modelebia
bibliuri V galoba (RamiTgansa) esaia winaswarmetyvels ekuTvnis masSi gandidebu-lia gzani uflisa samarTali RmrTisa nawinaswarmetyvelebia mkvdreTiT aRdgoma naqadagebia mSvidoba esaia winaswarmetyvelis sagaloblis enas gamoarCeven gansa-kuTrebuli daxvewilobiTa da sisadaviT esaias winaswarmetyvelTa mefed saxaven2
esaias galoba 11 muxlisgan Sedgeba am sagalobliTaa STagonebuli `didi kanonis~ V galoba _ `RamiTgansa~ Zlispiric aRniSnuli galobidanaa amozrdili Tumca masSi fsalmunTa frazeologiasTan gadaZaxilic igrZnoba
arsen iyalToels Zlispiris teqsti SesabamisobaSia berZnul teqstTan oRond mas-Si arsens Caumatebia erTi sityva _ moqene3 (mavedrebeli maxvewari) rasac meti emo-ciurobiT dautvirTavs teqsti
1 iqve gv 306
2 Толковая Библия т 5 с 2383 ilia abulaZis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~ am sityvis semantikaSi gamoyofilia kidev erTi Sinaarsobrivi aspeqti _ naklulevani
26
arseniseuli Zlispiri
RamiTgan aRvimsTob Senda kacTmoyuare
ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo
mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar
qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
esaias galoba
RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami
RmerTo rameTu naTel [arian] brZanebani
Senni queyanasa zeda iswaveT simarTle
mkcentdrTa queyanisaTa
(esaia 26 9)
`nevmirebul ZlispirnSi~ arc es ZlispiriaeqvTime aToneliseuli Targmanis V galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiris mxolod
dasawyisi sityvebi `queyanasa zeda uxilao~ es Zlispiri Setanilia `Zlispirnisa da RmrTismSoblisanis~ repertuarSi misi ritmuli struqtura ganxorcielebulia da ZiriTadad daculia eqvTimeseul TargmanSi oROond teqstobrivi Sexvedrebi bibli-ur galobasTan naklebad igrZnoba
giorgi aOTnelis Targmans agreTve mxolod dasawyisi sityvebi miuZRvis `bnelisa-gan codvaTaiexclsa~ am sityvebiT iwyeba erTi Zlispiri (RamiTgansa poundmaiexcl da g˜i) Setani-li `nevmirebul ZlispirnSi~ magram misi ritmul models sagrZnoblad daSorebuli giorgiseuli Targmanis ritmuli struqtura
VI galoba (RaRadyavsa) warmoTqmulia veSapis mucelSi danTqmuli iona winaswarme-tyvelis mier (iona 2 3-2 10) ionas STanTqma veSapisagan misi samdRiani yofna veSa-pis mucelSi da Semdeg misi amonTxeva gaazrebulia rogorc macxovris samdRiani da-flvisa da misi aRdgomis momaswavebeli ionas locva gamoxatavs Rrma madlierebis grZnobas uflisadmi sikvdilisagan daxsnisaTvis miuTiTeben rom ionas RaRadisi Tavisi logikuri aRnagobiTa da literaturuli formiT mwyobr da organul mTlia-nobas warmoadgens Tavisi xatovani eniT mniSvnelovnad gansxvavdeba danielis wignis sxva nawilebisagan romlebic Seicaven istoriul Txrobas1
arsen iyalToelis Zlispiri VI galobisa srul SesabamisobaSia berZnul teqstTan da lamis perifrazirebaa ionas sagaloblis ama Tu im monakveTisa
arsen iyalToelis Zlispiri
RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyal-
isa mimarT RmrTisa da ismina Cemi jojox-
eTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsna
cxorebaiexcl Cemi
ionas sagalobeli
RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
RmrTisa Cemisa da ismina Cemi mucliT
gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma
poundmaiexcl Cemi
(iona 2 3)
da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl
Cemi Sendami
(iona 2 7)
arseniseuli Zlispiri ar aris `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aTonelis Zlispiris dasawyisi _ `damkcentdrebaiexcl ionaiexcl[si]~ migvaniSnebs
Zlispirze romelic Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~ teqsti aseTiadamkcentdrebaiexcl ionaiexclsisiRrmesa mas Sina
1 Толковая Библия т 7 с 229
27
saxed bunebisa Cuenisamoeswaveboda jojoxeTs Sinaromlisagan mipoundsen mravalmowyale(poundmaiexcl g RaRadyavsa)gv 289
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisi sityvebi `muclad-iRo~ [iona) mdash es Zlispir-ic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~
`muclad-iRoiona veSapmanda ara ganxrwna man igirameTu miT moaswavasaxe sam dRe daflvisaSenisaiexcl romelmancadaflviT Tavs-idevCuenTcents saxierda etyoda igimcvelTa maT yen crunowyalobaiexcl Tqueni dauteveTTquen d[R]es(poundmaiexcl b g˜i RaRatyavsa)gv 569
aSkaraa rom eqvTime da giorgi aTonelebis Zlispirebi gansxvavebiT arseniseuli Zlispirisgan ionas galobis interpretacias ufro Seicaven vidre mis kalkirebas
bibliuri VII galoba (kurTxeul arsa) danielis winaswarmetyvelebaSia CarTuli mas sami yrma (azaria anania da misaili) warmoTqvams nabuqudonosorma isini dasaja kerpTa uaryofisaTvis yrmebi agizgizebul RumelSi Cayares maT mwvave sinanulis grZnobiTa da vedrebiT RmerTs daxsna SesTxoves RmerTma isini gadaarCina yrmebma madlierebis gamomxatveli galoba aRuvlines ufals galoba or nawilad gaiyo pir-veli (danieli 3 26-3 56) liturgikul praqtikaSi `kurTxeul arsa~-s saxeliT dam-kvidrda meore nawili ki (danieli 3 57-3 88) kanonis VIII galobas daedo safuZvlad da `akurTxevdisa~ ewodeba
`didi kanonis~ VII galobis Zlispiri bunebrivia exmianeba sami yrmis galobas arsen iyalToeli erTgulad mihyveba berZnul teqsts
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
vcodeT da usjulo viqmneniT da sicruve
vyavT winaSe Sensa da ara davimarxeT aw da arca
vyavT meufeo viTar-igi Sen mamcen Cuen gar-
na nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa
RmerTo
samTa yrmaTa galoba
kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mama-
Ta CuenTao qebiT da didebiT ars saxeli
Seni ukunisamde (dan 3 26)
rameTu SegcodeT Cuen da usjulo
viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT
yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vis-
mineT arca davimarxeT (dan 3 29)
28
mniSvnelovania rom `didi kanonis~ am galobis pirveli troparic exmianeba sami yrmis galobas
`vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani Senni~(arsen iyalToelis Targmani)
arsen iyalToeliseuli Zlispiri kvlav ar dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~ mis ritmul modelTan srul SesabamisobaSia galobis yvela tropari
eqvTime aTonelis TargmanSi VII galobas uZRvis Zlispiri viTarca samTa yrmaTa es Zlispiri dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~
`viTarca samTa yrmaTapirvelad ganuqarveali igi sapoundumilisaiexcl misCuenca ganguanaTlenRmrTeebisa naTliTada Rirs-myven RaRadebadkurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa CuenTao(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 295)
giorgi aTonels sxva Zlispiri aqvs SerCeuli isic bunebrivia sami yrmis galo-bidanaa amozrdili da Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~
yen saswauliromelman sapoundumilsa daicvnasamni yrmani Seuwueladmanve daicvaubiwoiexcl qalwuladraJams ganpoundorcieldasaSosa missa uTeslod sityuaiexclRmrTisaiexcl(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 577)
VIII galobis (akurTxevdiTsas) Zlispiri arsen iyalToelis Targmanisa identuria berZnulisa da exmianeba bibliuri galobis ideur-mxatvrul Sinaarss SeiniSneba konkretuli teqstobrivi Tanxvedrebic
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
romelsa Zalni caTani aqeben da Zrwian
misgan qerobim-serafimni yoveli agebuli
yovliT suliTurT sZnobdiT da ufroiexclsad
aRamaRlebdiT mas ukunisamde
kurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa
CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad
amaRlebul ukunisamde da kurTxeul ars
saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad
qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
(dan 3 57)
29
niSandoblivia rom bibliur galobas refrenad mihyveba ZlispirTan Tanxvedri-li taepi `[ugalobdiT] da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde~ `nevmirebul ZlispirnSi~ aRniSnuli Zlispiri ar aris Setanili VIII galobis eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebs dednisagan gansxvavebuli Zlispirebi aqvT magram kanoni aqac dacula isinic STagonebulni arian sami yrmis galobiT aRniSnul ZlispirTa teqstebic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ VII galobis Zlispirebi maJorul JRe-radobas iZenen damagvirgvinebel IX galobas amzadeben
IX bibliuri galoba mariam RvTismSoblisa da zaqarias galobebs aerTianebs ga-moxatavs usazRvro madlierebis grZnobas RmrTis mimarT ganadidebs mis yovlisSem-Zleobas siwmides sidiades es samadlobeli qristianuli poeziis karibWesTan dgas is aZlevs tonsa da mimarTulebas axali aRTqmis didebismetyvelebas
arsen iyalToels garkveuli niuansebiT gadmouTargmnia originalis Zlispiri is `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdeba `didi kanonis~ aRniSnuli galobis ZlispirSi RvTismSoblis Temaa gaSlili
Zlispiri
uTeslod midgomiliSobs zesTa Targmanebisaumamoiexcl dedaiexclmuclad-iRebs uxrwneladrameTu RmrTisa Sobaiexclscvalebs bunebisa wesTaamisTcents Sen yovelni tomniRmrTis sZalo da dedaodaudumeblad gadidebT
ZlispirSi arc erTi gamonaTqvami mariam RvTismSoblis galobidan ar aris Set-anili rac SemTxveviTi sruliadac ar aris arqiepiskoposi filareti ganmartavs RvTismSoblisadmi udidesi mowiwebis gamo ZlispirebSi RvTismSoblis sityvebi ar SehqondaT kavSiri bibliur sagalobelsa da Zlispirs an tropars Soris myardeboda imiT rom tropars TavSi an boloSi erTvoda sityva `vadidebT~1
eqvTime da giorgi aTonelebic IX galobas warumZRvareben Zlispirebs romelTa Si-naarsi RvTismSobels miemarTeba magram am ZlispirebSi araa CarTuli TviT RvTismS-oblis galobidan arc erTi fragmenti
arsen iyalToelis Targmnili Zlispiri ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~ aToOnelTa Zlispirebi ki Setanilia
aqve davumatebT rom samive Targmans am galobisa mihyveba RvTismSoblisa da zaqa-ria winaswarmetyvelis bibliur sagalobelTa teqstebi
rac Seexeba `didi kanonis~ cxrave galobis `RmrTismSoblisanebs~ arc erTi maT-gani `nevmirebul ZlispirnSi~ Setanili ar aris
1 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 43
30
`didi kanonis uZveles qarTul Targmanebze dakvirveba saSualebas gvaZlevs gam-ovTqvaT mosazrebebi kanonis rogorc Janris Camoyalibebebis ama Tu im sakiTxze
Cvens yuradRebas `didi kanonis~ qarTuli Targmanebi ramdenime aspeqtiT iqcevs esenia a) galobaTa uCveulo sidide b) galobaTa erTmaneTisagan gansxvavebuli moc-uloba g) meore da mesame galobis or-ori Zlispiri (irmosi) kanonis Camoyalibebu-li dasrulebuli saxisTvis sruliad ucxoa msgavsi niSnebi riTaa ganpirobebuli `didi kanonis~ aRniSnuli Taviseburebani ra gansazRvravs mis am specifikas
`didi kanonis~ qarTulma Targmanebma Semogvinaxes kanonis arqauli saxe kerZod yvela galobas yvela tropars gasdevs bibliur galobaTa muxlebi dadasturebu-lia rom sagaloblebis TiToeul tropars darTuli bibliuri galobebis muxlebsa Tu naxevarmuxlebze miTiTebani Cvenamde moRweul xelnawerebSi didi iSviaTobaa specialistebisTvis ki cnobilia rom kanonis cxrave galobis ideur-Tematuri Si-naarsi gansazRvrulia bibliuri galobebiT es kavSiri naTelyofs rogor ibadeba rogor amoizrdeba bibliur tradiciaSi axali universaluri Janri _ kanoni igive galobani1
bibliur sagalobelTa moculoba erTmaneTisagan gansxvavdeba Cans andria krite-li didi kanonis~ galobebs moculobiTac ufardebda bibliur galobebs arqimandri-ti kipriane (kerni) ganmartavs `ioane damaskelis kanonebi wminda andrias kanonebTan SedarebiT moklea Tu es ukanaskneli cdilobda bibliuri sagaloblebis yvela ga-lobisTvis miesadagebina sagangebo troparebi damaskeli Semoifargleboda ori-sami tropariT~2 bibliuri galobebisa da kanonis troparebis erTmaneTTan Sewyoba gan-sazRvravda kanonis galobaTa moculobasac da maTi erTmaneTisagan sididiT gansx-vavebasac e i raki yovel galobas `did kanonSi~ gasdevs bibliur sagalobelTa mux-lebi galoba daaxloebiT im moculobisaa sadamdec gaswvdeba mas bibliuri fraze-ologia amitomaa rom `didi kanonis~ I galoba Seicavs 22 tropars IV galoba _ 27 tropars V galoba _ 20 tropars VI galoba _ 16 tropars IX galoba _ 25 tropars
samecniero literaturaSi xazgasmiTaa aRniSnuli rom andria kritelis `did kan-ons~ sxva kanonebisgan kidev erTi Tavisebureba gamoarCevs galobebs or-ori irmosi (Zlispiri) aqvT axsna am Taviseburebisa ar Semxvedria
bibliuri sagaloblebisa da `didi kanonis~ teqstis organuli kavSiri romelic TvalsaCinoa `didni galobanis~ qarTul TargmanTa uZveles xelnawerebSi angariSga-sawevi mosazrebis gamoTqmis saSualebas gvaZlevs
kanonis II galoba (`moixilesa~) dakavSirebulia moses meore galobasTan (meore Sj 321-43) esaa mozrdili sagalobeli romelic agvirgvinebs xuTwigneuls brZeni winamZRvari Tavis xalxs maRal zneobriv principebs Seaxsenebs da maT mkacrad dacvas moiTxovs am teqsts mose winaswarmetyvelis anderZad miiCneven galoba rogorc aRvniSneT Zalze vrcelia da Sinaarsobrivad or araTanabar nawilad SeiZleba gaiy-
1 s averincevi SeniSnavs rom V s xelnawer septuagintaSi (e w Codex Alexandrinus) fsalmunebs darTuli aqvs rogorc Zveli aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa (ώδαί) nusxa magram ramdenadac septuaginta mxolod qristianuli werilobiTi tradiciiTaa Cvenamde moRweuli ar aris saSualeba garkveul iqnas bibliur galobaTa es anTologia Sedgenilia iudevelTa garemoSi da qristian redaqtorTa meSveobiT Semdegaa Sevsebuli Tu saerTod Tavisi arsebobiT axalgazrda eklesiis liturgikuli moTxovnebiTaa ganpirobebuli rogorc amas varaudobda v kristi (С Аверинцев Другой Рим 2005 с 213)
arsebiTia rom `fsalmunTa~ Zveli qarTuli Targmanebis X saukunis xelnawerebs sxva danarCenebTan erTad axlavs 9 bibliuri galobis es anTologiac (fsalmunni mz SaniZis gamocema Tb 1960 gv 411-445)
2 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 38
31
os pirveli nawili Seicavs 38 muxls (1 _ 38) da iwyeba sityvebiT 1 `moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa 2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni viTarca wcentmaiexcl mwuan-vilsa zeda da Tovli Tivasa zeda 3 rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa~ da a S
galobis meore nawili (32 39-43) sruliad axal intonaciazea agebuli masSi wamyva-nia mamxilebeli toni Tumca mis damagvirgvinebel sityvebSic wamoiwevs imedisa da rwmenis naTeli ganwyobileba da Sesabamisi intonacia galobis es meore monakveTi iw-yeba sruliad gansxvavebuli SemarTebiT `ixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxua RmerTi Cemsa gareSe me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa~ (meore rj 32 39)
`didi kanonis~ arsen iyalToeliseuli Targmanis II galobis pirveli Zlispiria `moixile cao da vityode da vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ xolo II Zlispiri (sxuaiexcl Zlispiri) aris `ixileT ixileT rameTu me var meufe romel-man mivec mananaiexcl da wyaroni kldisagan wyaro vyven udabnos erisaTcents Cemisa mxoloiexclTa ZaliTa da marjueniTa CemiTa~ da rac Zalze arsebiTia II galobis I ZlispirTan Sewyo-bil troparebs mihyveba moses bibliuri galobis muxlebi I nawilidan xolo meore ZlispiriT gamarTul dasdeblebze gadanawilebulia II nawilis saTanado muxlebi
analogiuri viTareba ikveTeba annas sagalobelSic (I mef 21-10) romelic war-moTqmulia uflis winaSe usazRvro madlierebis gamosaxatavad RvTis didebasTan erTad masSi gaismis winaswarmetyveluri paTosiT ganmsWvaluli sityvebic amdenad am galobis or nawilad dayofac xerxdeba pirveli nawili 5 muxls Seicavs da iwyeba sityvebiT `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier~ meore nawilic 5 muxlisagan Sedgeba magram is sruliad axali ritmiTa da intonaciiT warmoiTqmis `ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiy-vanebs ufali daaglaxebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs~ Sesabamis-ad `didi kanonis~ III galobis pirvel ZlispirTan Sewyobil troparebs gasdevs annas sagaloblis pirveli nawilis muxlebi II Zlispirze agebuli troparebi ki gawyobilia annas galobis II nawilis muxlebiT
sainteresoa rom sin5-Si III galobas rogorc zemoT aRvniSneT ar aqvs II Zlispiri da am meore Zlispiris dasdeblebi SeerTebulia I Zlispiris dasdeblebTan Sesabam-isad annas bibliuri sagalobeli mTlianad nawildeba `didi kanonis~ 19 troparisa-gan Sedgenil III galobaze sxvagvari suraTia arsen iyalToelis Targmnil teqstSi aq mTargmneli erTgulia berZnuli tradiciisa kanonis III galobas aqvs ori Zlispiri da bibliuri galobis teqstic Sesabamisadaa ganawilebuli
bibliur galobaTa amgvarma funqciurma datvirTvam dabada kiTxva Tu bibliur sagalobelTa da `didi kanonis~ dasdebelTa Soris aseTi organuli aseTi cxadi kav-Siria damyarebuli (bibliuri sagalobeli gansazRvravs galobis moculobas or-ori Zlispiris saWiroebas sagaloblis mTliani teqstis bibliuri sagaloblebiT gamarT-vas) maSin raRa iyo ZlispirTa umTavresi daniSnuleba `didi kanonis~ struqturaSi mas Tavidanve ritmul-melodiuri funqcia hqonda Zeglis samive qarTul TargmanSi Zlispirebi atareben am datvirTvas
el metreveli `uZvelesi iadgaris~ Seswavlis Sedegad mivida uaRresad mniSvnelo-van daskvnamde `bibliur galobebTan makavSirebeli pirveli strofis _ Zlispiris
32
saWiroeba Seiqmna imis Semdeg rac bibliuri galobis danarTi strofebi Camoscild-nen kanonis galobebs da Seiqmna axali tipis poeturi kanoni sadac yoveli galobis pirvel strofs daekisra poeturi galobis bibliur galobasTan kavSiris gamoxat-uleba rac imaSi gamoixata rom yoveli Zlispiri garkveul farglebSi galobaTa parafrazirebul teqstze aago aseTi Zlispirebi uZvelesia iadgarisaTvis~1 arqi-mandriti kipriane (kerni) rogorc zemoT aRvniSneT imasac ki varaudobs rom ir-mosi TviT wm andrias gamogonilia2 ar aris gamoricxuli bibliur galobaTa saga-loblebze darTvis tradiciasac andria kriteli edgas saTaveSi sxvaTa Soris `didi kanonisTvis~ damaxasiaTebelia bibliur galobasTan damakavSirebeli refrenic Cans andria kritelma rogorc kanonis mesaZirkvlem sasuliero poeziis bibliasTan ka-vSirs myari safuZveli Cauyara da erTxel da samudamod daamkvidra patriarqTa mr-wamsi `Cvens sagaloblebSi mxolod sityvebia sxva wmida werilisgan gansxvavebuli Torem arsebiTad Cven imasve vgalobT~3
Cvens masalaze dakvirvebiT SeiZleba davaskvnaT rom `did kanonSi~ Zlispirebis funqcia bibliur sagaloblebTan kavSiris damyarebacaa da melodiur-ritmuli mod-elis gansazRvrac nu dagvaviwydeba isic rom bibliur sagaloblebTan kavSirze miu-TiTebda qarTul (da ara mxolod qarTul) tradiciaSi SemorCenili saxelwodebanic kanonis galobebisa ugalobdiTsaiexcl moixilesaiexcl ganZlierdasaiexcl mesmasaiexcl RamiTgani-saiexcl RaRadyavisaiexcl akurTxevdiTsaiexcl adidebsaiexcl
msjelobis amgvarad warmarTva andria kritelis `didi kanonis~ xmisa da Zlispire-bis mimarT didi qarTveli mTargmnelebis eqvTime mTawmidelisa da giorgi mTaw-midelis Tavisufalma damokidebulebamac ganapiroba eqvTime mTawmidelma Secvala `didi kanonis~ rogorc xma ise Zlispirebi giorgi aTonelma xma ki dedniseuli dato-va magram wm andrias teqsti sxva Zlispirebze gamarTa
samecniero literaturaSi gamoTqmulia mosazreba rom SesaZloa xmis rogorc dogmaturi sawyisis mniSvneloba eqvTime mTawmidelis Semdgom periodSi gamoikveTa4 rac Seexeba Zlispirebs cnobilia rom X saukunidan himnografebi Zlispirebs Tvi-Ton ki ar Txzavdnen aramed mimarTavdnen ZlispirTa krebulebs mdash irmologionebs ase iqcevian eqvTime da giorgi mTawmidelebic isini iyeneben qarTul tradiciaSi ukve adaptirebul Zlispirebs romlebic Sesulia X saukunis alaverdis anu ior-danes krebulSi (A 603) `didi kanonis~ mesame mTargmneli ki sxva realobis winaSea man TviTon gadmoTargmna andria kritelis `didi kanonis~ Zlispirebi liturgika-Si damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad erTi da igive Zlispiri xSirad gamoiyeneboda sxvadasxva kanonSi `didi kanonis~ Zlispirebi Targmnili arsen iyalToelis mier am TvalsazrisiT gamonakliss warmoadgens rogorc erTiani cikli da mxolod am kano-nis kuTvnilebaa5 `didi kanonis~ es Zlispirebi Setanilia A 85 xelnawerSi
1 metreveli el uZvelesi iadgari gv 834
2 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 35
3 Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881 с 14 managaZe x dasax avtoreferati gv 155 iqve gv 18 cnobilia rom am sityvebiT iwyeba bibliuri sagaloblebi da saxelwodebadac maT aRniSnuli sityvebi daumkvidrdaT rogorc es miRebuli iyo Sua saukuneebis samwignobro tradiciaSi Sdr Поим Вонми Утвердися Услышах От нощи Возопих Благословен еси Благословите Величит _ aseTia kanonis galobaTa slavuri saxelwodebani (kekeliZe k Грузинский литургический словарь etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan XIV Tb 1986)
33
am konteqstSi sagulisxmoa `didi kanonis~ teqsts darTuli vrceli anderZi gi-orgi mTawmidelisa masSi Zalian mniSvnelovani araerTi informaciaa mowodebuli magaliTad rom eqvTime mTawmidels gamoutovebia `didi kanonis~ bibliuri saxis-metyvelebani Seumatebia sinanulis sagaloblebi ganuvrcia teqsti da a S magram araferia naTqvami umTavresze xmisa da Zlispirebis Secvlaze samagierod am cvl-ilebebze vrclad msjelobs arsen iyalToeli amave kanonis Tavissave Targmanis an-derZSi eqvTime mTawmidels `poundmisganca Tcentsisa da ZlispirTagan Seecvales~ xolo gi-orgi mTawmidels `daRaTu poundmaiexcl ara Seecvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmani arca mas guls-edgina~ da sxv
iqneb ar iyos zedmeti aq gavixsenoT qarTuli terminis `Zlispiris~ etimologia romelzec yuradRebas amaxvilebs akad k kekeliZe da romelic dRes ratomRac miviw-yebulia Zlispiri Sedgeba ori sityvisagan Zlis da piri _ SeniSnavs k kekeliZe piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki mdash sims (xuTZali aTZali Znoba-Zloba) mecnieri moixmobs bibliis qarTul Targmans `da moiRo mariam winaswarmetyuelman daman aro-nisaman bobRani poundeliTa TcentsiTa da ganvidodes yovelni dedani mis Tana bobRnebiTa da (m)(Znob(r)iTa u-pir-obda (Преднача) maT mariam da etyoda `ugalobdiT ufalsa rameTu didebiT didebul ars~ (gamosl XV 20-22) amrigad Zlispiri sityvis Tavda-pirveli mniSvnelobiT aRniSnavs himnis pirvel sawyis sityvas Sesrulebuls musi-kalur sakravze e i pirvel simReras~ (kekeliZe 1986214) andria kritelis epoqaSic Zlispiris mTqmeli galobis wamomwyebi xom ar iyo Zlispirs galobis tonis gansaz-Rvris funqciac xom ar hqonda xolo es tonaloba Sesabamisi bibliuri galobis ton-alobas xom ar imeorebda Zlispiris amgvar daniSnulebaze xom ar migvaniSnebs `didi kanonis~ or-ori irmosi Cemi varaudiT gansazRvruli swored intonaciur Seferi-lobaTa sxvadasxvagvarobiT
dasasruls roca andria kritelze rogorc Janris mesaZirkvleze vsaubrobT misi umniSvnelovanesi damsaxureba xazgasmiT unda gamoikveTos man `didi kanonis~ saxismetyveleba semantikur-hermenevtikul meTodze daafuZna is apologetTa ms-gavsad miiCnevs rom winaswarmetyvelTa sityva da saerTod bibliuri Txroba Tu am Txrobaze dafuZnebuli qristianuli literatura erTdroulad moicavs sityvier enigmatur da alegoriul Sreebs amitomac miiCneva rom Semdgom saukuneTa poetebi _ ioane damaskeli da kozma maiumeli ioseb mgalobeli da Teofane aRmsarebeli da sxvebi da sxvebi _ arian ara romanozis memkvidreebi aramed andria kritelis tradi-ciaTa gamgrZeleblebi `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa racio-alegorizebuli tendenciis gamarjveba TxrobiT-dramatul tendenciaze~1
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi bunebrivia gansazRvraven qarTuli him-nografiis ganviTarebis gzebsac
1 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 255
34
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisTvis
viziareb TvalTaxedvas rom mTeli evropuli literatura (da ara mxolod evro-puli literatura) homerosidan moyolebuli vidre dRevandelobamde Cvens drosac emsaxureba rom literaturasa da xelovnebas kacobriobis SeduRabebis Zala Seswevs amitomac gvmarTebs kulturul faseulobaTa samuzeumo eqsponatebad gamocxadebis nacvlad ZeglTa esTetikuri raobis gaTvaliswineba da maTTvis axali sicocxlis miniWeba mecnierebam Tavisi sivrcidan mTlianad ki ar unda gandevnos suliereba ar-amed is gzad da xidad unda eqces adamianebs WeSmarit RirebulebebTan misasvlelad
CvenTvis saxelmZRvaneloa bibliis pirvelive wigni _ dabadeba romelic gvamc-nobs rom RvTaebrivi Sesaqmis yoveli dRe gvirgvindeba sityvebiT `ixila RmerT-ma rameTu keTil~ xolo eqvsi dRis Semdeg roca aResrula Sesaqme rogorc daviT winaswarmetyveli ityvis `ixarebdin ufali qmnilTa TcentsTa zeda~ (fs 103 31) da aR-matebiT xarisxSi warmoiTqmis `da aha keTil friad~ (dabad 1 31) Zvel qarTul enaSi `keTili~ aRniSnavs `qvelsac~ da `mSveniersac~ moxmobil konteqstSi es sityva orive mniSvnelobas moicavs mSveniereba ki esTetikuri kategoriaa mimaniSnebeli sruly-ofilebisa harmoniulisa amaRlebulisa amiT imis Tqmas vcdilob rom marTalia termini esTetika da misgan nawarmoebi _ esTetikuri mdash XVIII saukuneSi gaCnda (misi damamkvidrebelia germaneli filosofosi aleqsandre baumharti) magram esTetiku-ri gancda rogorc fenomeni uSores warsulSia aRmocenebuli
Sua saukuneebis kulturis aRiarebuli mkvlevari viqtor biCkovi SeniSnavs `es-Tetikur sferos ganekuTvneba sistemis yvela komponenti adamianis arautilitaru-li mimarTebisa samyarosadmi (iqneba es bunebiTi sagnobrivi socialuri Tu upir-velesad sulieri) ris Sedegadac adamiani sulier tkbobas ganicdis am mimarTebaTa arsi gamoixateba an garkveuli Sinaarsis grZnobadaRsaqmeli formebis meSveobiT an TviTkmari WvretiT romelime materialuri Tu sulieri raobisa xolo sulieri tk-boba (esTetikuri kaTarsisi) cxadyofs Rrma kontaqts subieqtsa da obieqts Soris zegrZnobad Wvretas subieqtis mier esTetikur obieqtSi yofierebis arsiseuli sa-fuZvlebisas sulis dafaruli WeSmaritebisas sicocxlisa da yofis mouxelTebeli kanonebisas mTels am erTianobasa da harmoniaSi bolos da bolos ganxorcielebas sulieri kontaqtisa universumTan absolutur sulTan RmerTTan garRvevas saz-Rvrebisas Tundac wamierad SeRwevas maradiulSi ufro zustad maradiulis RvTae-brivi sferos nawilad gancdas sakuTari arsisas esTetikuri erTgvar universalur maxasiaTeblad warmodgeba samyarosa da adamianis arautilitaruli urTierTobisa rac im gancdazea dafuZnebuli rom adamiani dasabamidanve dakavSirebulia yofiere-basTanac da maradiulobasTanac da harmoniulad erwymis universums aqedan gamom-dinare esTetikuri faqtobrivad safuZveldamdebi kulturologiuri kategoriaa am sityvis yvelaze farTo gagebiT~1
WeSmariti literatura da xelovneba yvela Tavisi dargiT am esTetikuri gancdis danabadia misgan Sobilia da nasazrdoebi swored am mistikuri gancdis mosaxelTe-blad mis gamosaxatavad eZebdnen gzebs mxatvrul xerxebsa da gamomsaxvel sityvebs didi Semoqmedebi aman dabada simbolur-alegoriuli ena tropuli metyveleba ro-melsac gamouTqmelis gamoTqma unda SesZleboda
1 Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999 с 12-13
35
filon aleqsandrieli mdgari ori kulturis _ elinisturisa da qristianulis mdash gadakveTis zRvarze Tavis msoflmxedvelobriv sistemaSi momavali axali kulturis waxnagebsac gamokveTs igi efuZneba elinist egzegetikosTa tradiciebs kerZod es-evelebs imave Terapevtebs da miiCnevs rom gamoTqmuli sityva mxolod simboloa da-faruli azrisa romelic cxaddeba misi Targmanebisas komentirebisas filonisaTvis simboluri saxe aRWurvilia mSvenierebiT da is unda Seimecno ara mxolod rogorc gnoseologiuri aramed agreTve rogorc esTetikuri fenomeni misTvis dasabamo-brivi erTis wvdoma tkbobasTanaa dakavSirebuli da emyareba ra hedones Teorias mis myar simbolod erotikul kavSirs miiCnevs dionise areopagelis Tanaxmadac arse-bobs WeSmaritebis Semecnebis ori gza simbolur-materialuri da filosofiuri yve-lasTvis misawvdomi umaRlesi gamouTqmeli WeSmaritebis wvdoma mxolod pirveli gziTaa SesaZlebeli swored simboloTa saxeTa meSveobiT miiRweva mizani Semecnebis procesSi ki warmoiSoba gancda romelsac tkboba hqvia v biCkovis Tanaxmad am ganc-das dRevandeli terminologiiT esTetikur tkbobas vuwodebT1
SeiZleba iTqvas rom esTetikuri tkboba sulieri aRmafrenis is mdgomareobaa ra-mac goeTes aTqmevina `SeCerdi wamo mSvenieri xar~ xolo Teodor dostoevskis Ta-naxmad aRniSnul gancdas `sxva samyaroSi~ Sehyavxar
aqve yuradRebas gavamaxvileb Tanamedrove sasuliero piris konstantine veremen-kos uaRresad saintereso interpretaciaze `didi kanonis~ struqturisa misi gage-biT andria kriteli ikvlevs ra wmida werils warmoaCens uwyvet erTianobas Zveli da axali aRTqmisas amasTanave SeiZleba Tvali gavadevnoT sam erTmaneTTan dakav-Sirebul mimarTulebas misi saRvTismetyvelo azrisa pirveli _ dogmaturi _ ro-melic Seicavs moZRvrebas Cveni xsnis gangebulebaze meore _ samoZRvro _ warmoa-Cens urTierTobas adamianTa Soris am gziT ki ikveTeba zneobrivi kanoni xolo mesame mimarTuleba _ mistikuri _ exeba sulis Sinagan cxovrebas romelic gansakuTrebiT mniSvnelovania `didi kanonis~ avtorisaTvis2 uyoymanod SeiZleba iTqvas rom mesame mimarTuleba romelic efuZneba pirvel or mimarTulebas erT mTlianobad kravs te-qsts da mis esTetikur samyaroSi SevyavarT
`didi kanoni~ naTelyofs ra aris RmerTTan Tanacxovreba da ras moaswavebs Rm-rTisgan daSoreba mTavari zneobrivi principia `suliTa vidodeT da poundorcTa gulisTqumasa nu aRasrulebT~ (galat 516) uzneobis WaobSi CaZiruli kacTa modg-ma sxva paradigmas verc moZebnis Tavis gadasarCenad veraviTari mcdeloba msoflio zneobis axali proeqtis Sedgenisa (mxedvelobaSi maqvs Tundac hans kiungis amave sa-Tauris Zalian saintereso naSromi romelic qarTul enazec aris Targmnili)3 mizans ver miaRwevs zneobis safuZvelTa safuZveli CvenTvis erTxel da samudamodaa gan-sazRvruli qristes moZRvrebaSi
Zalian sqematurad Tu vimsjelebT wm andria kriteli kacobriobas Seaxsenebs ra aris cudi da ra aris kargi dagmobilia ampartavnoba Suri mruSoba gulboroteba nayrovaneba mconareoba gandidebulia RvTismosaoba simSvide siwrfoeba urisxv-eloba kacTmoyvareoba da yovelive es mowodebulia sakuTari Tavis mxilebiT rac naTqvams gansakuTrebul Zalas aniWebs
1 biCkovi v dasax wigni gv 335
2 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013 с 43 hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
36
did bizantiel himnografs TviTmxilebisTvis arCeuli aqvs bibliuri narativi romelic moicavs kacTa modgmis istorias adamis codviT dacemidan vidre apoka-lifsamde es xedva romelic diametrulad gansxvavdeba sxva religiaTa xedvebisgan gulisxmobs samyaros ara ciklur aramed sworxazovan ganviTarebas _ dasabamidan dasasrulamde RmrTis Canafiqris ganxorcielebamde romelic aRsruldeba drois da sivrcis aRsasrulTan erTad esqatoligiur movlenebSi
amitomac miiCneven rom wm istoriaSi yvelaferi Tavisi Semadgeneli elementebiT (movlenebiT pirovnebebiT instituciebiT) erTgvar simbolizms ganasaxierebs1 amasTanave patristikuli TvalsazrisiT bibliuri Txroba Sesaqmeze pirvelcod-vaze warRvnaze logosis gankacebaze qristologiasa Tu apokalifsisze Tavisi da-faruli azriT aris istoria rogorc samyaros ganviTarebisa ise adamianis evoluci-isa
amitomaa rom Cvens ZeglSi ritorikuli xerxebi saRvTismetyvelo SinaarsiT rom arian Tavis mxriv datvirTulni iCrdileba im bibliur adamianTa xat-saxeebiT rom-lebic RmrTivsaTno cxovrebiT an mZime zneobrivi cTomilebebiT arian gamorCeulni jer kidev filon aleqsandrieli SeniSnavda rom Zveli aRTqmis personaJebi `sulier mdgomareobaTa saxeebi arian~2 am adamianTa miRma kacobriobis ganviTarebis mTeli etapebi ikveTeba bibliuri hermenevtikis Tanaxmad es personaliebi ucvlel orien-tirebad rCebian kacobriobis istoriaSi maTTan dakavSirebuli gansacdeli maTi cx-ovrebis mniSvnelovani epizodebi ipodigmur e i winaswarmomaswavebel esqatolo-giur niSnebad warmoCndebian TviT saxelebic ki am adamianebisa Rrma datvirTvas at-areben da xSirad maTi misiis ganmsazRvrelni arian
`didi kanonis~ esTetikur SinaarsTan misaaxloveblad uTuod unda gaviTvalis-winoT is didi sulieri Zvrebi ramac gansazRvra Suasaukuneobrivi kulturis mxat-vruli specifika axali kulturis stili da ena cnobilia rom elinistur periodSi formis ritorikuli gamomsaxvelobisaTvis udidesi mniSvnelobis miniWebam Seqmna saSiSroeba Zalzed dakninebuliyo Sinaarsi miiCnies rom mxolod axali religia Tu SeZlebda Tavisi uzarmazari SinaarsiT warmoeSva axali poezia da axali ritorika
asec moxda es axali religia ki qristianoba iyo axali poezia _ saRvTismetyvelo lirika masac mWidro kavSiri hqonda ritorikasTan magram es ukve gulis ritorika iyo3 andria kritelis `didi kanoni~ swored gulis ritorikiTaa warmoTqmuli igi Tavisufalia bundovanebisa mifarulebisa Tu rTuli saRvTismetyvelo leqsiki-sagan masSi erTmaneTs enacvleba Txovna-vedrebis monaniebis Wmunvis godebis madlierebisa da didebismetyvelebis gamomsaxveli intonaciebi misi mxatvruli Si-naarsi am emociebiT iqsoveba am eniT gamoixateba swored esaa saxarebiseuli stili da ena esaa meTevzurTa (mociqulTa) mWevrmetyvelebis sisadave da yovlismomcveli Zala aqve saWirod vTvli movixmo Tanamedrove rusi anTropologis sergei xoru-Jis metad sagulisxmo rCeva adamianis gardasaxva Sinagani sulieri Zvra rTuli pro-cesia `adamianis sulSi Semodis imedis sxivi grZnob aRmavlobas ukiduresi tanjva erwymis usazRvro sixaruls mTeli es mZafri da dramatuli Sejaxebani gancdebisa
1 Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974 с 923-9242 Бычков В dasax wigni gv 28
3 am sakiTxze ufro vrclad ix q bezaraSvili ritorikisa da Targmanis Teoria grigol RvTismetyvelis TxzulebaTa qarTuli Targmanebis mixedviT Tb 2004 gv 260-270
37
traqtqtebze ukeT gamoixateba liturgikul poeziaSi da dabejiTebiT girCevT mia-SuroT sinanulis did kanons wm andria kritelisa~1
marTlac sinanulis sagalobeli xom RmerTTan adamianis pirad mimarTebas gulisx-mobs fsalmunTa msgavsad am sagalobliT `kaci igi RmerTsa hzraxavn TcentsiT gonebiT da RmerTi mdash kacsa~2 dialogi ki ormxrivi procesia miuTiTeben rom Tanamosaubri-sagan viRebT sityvier pasuxs RmrTisagan ki sapasuxod madli modis `es aqti Rrmad mistikuri xasiaTisaa da gansxvavebulia yvelafrisagan rasac Cveulebriv gulisxmo-ben dialogsa Tu saubarSi~3 dialogi RmerTTan Tavidan bolomde sulieri qmedebaa Rrmad dafaruli da intimuri
sinanuli (μετάνοια) gulisxmobs gonebis (cnobierebis) Secvlas gardasaxvas misi meSveobiT RmerTTan gawyvetili kavSiris aRdgenaa SesaZlebeli eklesiis mamaTa moZ-RvrebiT sinanuli sulieri karibWea adamianis adamianad qcevis gzaze ioane oqropi-ri ganmartavs `sinanuli msgavs ars uZlursa que mdebaresa romeli ganmrTeld-is senisagan da aRsubuqnis viTarca mfrinveli sinanuli msgavs ars glaxaksa puris mTxoelsa romelman poos safase didZali da iqmnis igi mdidar da Ronier sinanuli msgavs ars kacsa mwuxaresa romeli valn bnelsa Sina wyudiadisasa da meyseulad aR-ixilnis da ixilis naTeli cxovrebisa da ixarebn mas Sina~4 sinanulis wiaRSi ibadeba `axali adamiani~
mniSvnelovania rom sinanulis yovlismomcveli grZnoba Tavisi yvela waxnagiT qris-tianobaSi gamoikveTa roca koleqtiuri cnobierebidan moxda pirovnuli mes~ gamoyo-fa roca adamianSi daibada piradi pasuxismgeblobis grZnoba roca man Zveli aRTqmis~ kanonis morCilebas mis winaSe SiSsa da Zrwolas axali bunebiTi sjuli~ da mis arsebaSi gaRviZebuli sindisis qenjna Seunacvla masSi gaCnda Cadenil codvaTa simZimis mZafri gancda Sesabamisad mdash wyurvili monaniebisa da sruli ganaxlebisa mas es gza qristes mcnebebma dausaxes `rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTar-ca me Segiyuaren Tquen~ (ioane 15 12) `ufroiexcls amisa siyuaruli aravis aqus raiexclTa suli Tcentsi dadvas megobarTa TcentsTaTcents~ (ioane 15 13) `gesma rameTu Tqmul ars `Seiyuaro moyuasi Seni da moiZulo mteri Seni xolo me getycent Tquen giyuarded mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocev-diT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden Tquen~ (maTe 5 43-44) am mcnebebze gadis adamianis da saerTod kacobriobis gadarCenis gza es mrwamsi aerTianebs Sua-saukuneobriv saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur Sexedulebebs amitomaa rom `Suasaukuneobrivi msoflmxedveloba mTliani organuli da grandiozulia~5
miiCneven rom kanoni rogorc Janri didi marxvisTvisaa Seqmnili amitom wm an-dria kritelis `didi kanonis~ Rrma esTetikur Sinaarss rom CavwvdeT unda vigrZnoT is atmosfero `is naTeli sevda romelic didi marxvis suli da niWia~ rogorc amas amerikaSi moRvawe marTlmadideblobis saxelganTqmuli mqadagebeli aleqsandre Smemani SeniSnavs misive ganmartebiT `sevdiani naTeli~ adamianis gandevnisa da ama-od ganleuli cxovrebis sevdaa xolo naTeli RvTis siaxlovesa da mis mier mitevebas
1 Хоружий С dasax wigni gv 65
2 fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960 gv 446
3 Хоружий С dasax wigni gv 220
4 mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955 gv 62
5 berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001 gv 44
38
ekuTvnis es RmerTTan dabrunebis sixaruli da mamiseul saxlSi Sesvlis simSvidea1 morwmune adamianisTvis didi marxva `gazafxulia sixarulisa da sinaTlis droa~2
ioane sinelis `saTnoebaTa kibis~ ioane petriwis mier galeqsil versiaSi ki naTq-vamia
`sinanuli sjis Tavsa Tcentssa moswrafedsinanuli swmeds scentnidissa mxilebiTsinanuli ars gza RmrTisa dagebisada mimyvanebel karTa samoTxisaTaSedi marTalo aRar dagepoundSas kari~3
wm andria kritelis `did kanonSic~ gazafxulis sunTqva igrZnoba `axali adami-anis~ dabadebis Jami dgas Zeglis mxatvruli aRnagoba struqtura kompozicia sru-lad Seesatyviseba teqstis saRvTismetyvelo Sinaarss mis konceptualur intencias sagaloblis Sinaarss kontrastul ganwyobilebaTa gamomsaxveli intonaciebi dahy-veba erTi mxriv tkivilis TviTmxilebis Tavis damdablebis sevdis meore mxriv ki mdash sasoebiTa da imediT gasxivosnebuli es ganwyobilebebi TandaTan Rrmavdeba da mecxre damamTavrebel galobaSi didebul registrSi gadadis am principiTaa age-buli ara mxolod mTeli sagaloblis kompozicia aramed yoveli calkeuli galobis struqturac yoveli galoba iwyeba uflisken mimarTuli msasoebeli mzeriT mas mos-devs cremliT daltobili aRsareba codvili adamianisa iqve Semodis imedis gamomx-atveli intonacia da bolos aJRerdeba damamTavrebeli `samebisani~ da `RmrTismS-oblisani~
aRsaniSnavia isic rom miuxedavad galobaTa principulad erTgvarovani struq-turisa mTliani sagalobeli sruliadac ar aris monotonuri masSi icvleba ritmi intonacia ganwyobileba bibliur saxismetyvelebiT pasaJebs subieqtis gulwrfeli RaRadisi enacvleba amouwuravi bibliuri wiaRsvlebi adamianis samyaros labirin-TebSi gvamogzaurebs adamianis aRmSeneblobiT Rvwas gvaziarebs sagulisxmoa ediS-er WeliZis SeniSvna erTaderTi WeSmariti bunebiTi kultura isaa rac samoTxiseul cxovrebas unda mohyoloda da rac RvTis SewevniT mohyveba samoTxedakarguli kaco-briobis mier sakuTar TavSi kulturuli anu Tavisive TviTdamuSavebiTi moRvaweobis Sedegad imave samoTxiseuli cxovrebis kvlav aRdginebas rac berZnulSi gamoixateba SesaniSnavi terminiT `askezisi~ (άσκησις) misive ganmartebiT berZnuli zmna `askeo~ (άσκέω) uaRresad sayuradRebo termini gaxlavT igi pirvel rigSi niSnavs uxeSi ma-salis damuSavebas meore mxriv _ natifad damzadebas `xelovanebiT srulqmnas~ `Semkobas~ `gamSvenebas~ mesame mxriv ki _ `varjiSs wvrTnas~ mecnieris daskvniT termini `askezisi~ sulieri ganmartebiT esaa adamianis Rvwa imisTvis rom man RvTis SewevniT sakuTari Tavi rogorc daumuSavebeli da uxeSi masala saRvTo WurWlad TviTonve Seamzados sakuTari Tavi TviTve gardaqmnas suliwmidis samkvidreblad~4
`didi kanoni~ iseve rogorc yoveli saRvTismsaxuro sagalobeli ufals eZRvne-ba mas ganadidebs qarTvel mTargmnels _ arsen iyalToels mdash Zeglis eTikur-esTe-
1 Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004 gv 34
2 iqve
3 ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968 gv 182
4 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 15-16
39
tikurma Sinaarsma ufleba misca Semdegnairad gamoexata es gancda `queyanao ismine sinanuli RmrTismgalobelisaiexcl~ (II 1) es termini ar aris `didi kanonis~ berZnul te-qstSi Tumca amozrdilia misgan
cxadia `didi kanonis~ esTetikuri Sinaarsi srulad misi galobiT Sesrulebisas ixsneba magram isic unda gvaxsovdes rom `es Janrebi (sasuliero sagaloblebi _ l g) sufTa musikaluri ki ara aramed musikalur-poeturi xasiaTisa arian radgan mTa-var rols aq asrulebs ara musikaluri melodia aramed sulieri da poeturi Sinaar-si romelic gansazRvravs nawarmoebis struqturasac da mis melodiur formasac1 Tumca musikaluri Tanxleba is aucilebeli komponentia rac sasuliero lirikis ni-muSs sxva komponentebTan erTad (RmrTisken aRvlenili sityva misi ritmul CarCoSi moqceva saxeTa paralelizmi erTi ideis wiaRSi varireba) poeziad aqcevs
`didi kanoni~ rogorc aRvniSneT bibliuri Txrobis fonzea gaSlili magram ro-gorc a Smemani aRniSnavs `did kanonSi~ saRmrTo istoriis movlenebi isea mocemuli rogorc Cemi piradi cxovreba RvTis warsuli saqmeni _ rogorc Cemi piradi cxovre-bisaTvis qmnilni codvisa da Ralatis tragedia _ rogorc Cemi piradi ubedureba Cemi cxovreba naCvenebia rogorc RmerTisa da mis winaaRmdeg amboxebuli bneleTis Zalebis didi da yovlismomcveli brZolis Semadgeneli nawili~2
Cvens ZeglSi sinanulis sagalobels cxovrebis gzis dasasruls miRweuli adamiani warmoTqvams `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl Secode-baTaiexcl~ _ godebs mravalWirnaxuli mravlisgadamtani pirovneba romelsac brZoli-sa da dapirispirebis asparezad Tavisi Sinagani samyaro gauxdia
aRmsarebeli TviTmxilebas iwyebs xorcisa da sulis anu `adamianuri arsebis er-TaderTi piradi `fesvis~ (a Smemani) moxmobiT `moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da ijmen pirvelisa mis pirutyuebisagan~ (mdumarebisagan _ l g) gansja logikurad warimarTeba qristianuli asketizmi sulac ar ucxadebs brZolas sxeuls piriqiT is gulisxmobs brZolas sxeulisTvisac `amitomac inaniebs mTeli adamiani _ misi suli da xorci sxeuli sulis locvaSi monawileobs msgavsad imisa rogorc suli Tavis sxeulSi loculobs da ara mis gareT~3
adamianisTvis Znelia moZebnos dasabami codvaTa WaobSi kacTa modgmis Caflobisa aki `didi kanonic~ iwyeba SekiTxviT `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa Cemi-saTa anu romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ (I 1) Tumca am sagalobelSi dasmuli kiTxva ritorikuli xasiaTisaa teqstis prologisTvisaa saWiro Zveli da axali aRTqmis swavlebas naziarebma adamianma kargad icis rom codvaTa dasabami bib-liuri adamianebis _ adamisa da evas qmedebaSia Camarxuli
mainc ra Caidina adamma ra codva daatexes pirvelma adamianebma kacobriobas adamma RvTis mcneba daarRvia akrZaluli xis nayofi igema da ganidevna samoTxidan
mecnieruli interpretaciis Tanaxmad bibliuri monaTxrobi qmnis safuZvels ga-
1 Бычков В dasax wigni gv 71
2 Smemani a dasax wigni gv 71
3 iqve gv 39
40
moiyos sami sxvadasxva diskursi wm werilis (samoTxe xe macdunebeli eva) Teologi-isa (qmnadoba dacema) da anTropologiisa (sawyisi dasasruli)1
TiToeuli maTgani gulisxmobs or moduss romelic daiyvaneba opoziciaze sikeTe _ boroteba dacema gulisxmobs daSorebas RmrTisagan absoluturi sikeTisagan WeSmaritebisgan mSvenierebisgan ukvdavebisagan yvelanairi satkivari gasaWiri um-weoba uzneoba da sikvdilic rogorc Sedegi pirvelcodvisa RvTisgan daSorebadaa miCneuli da gaerTianebulia erT mcnebaSi _ cToma codva dacemuloba
askezis fenomenologiaSi am movlenas miiCneven sinergiis darRvevad rac RvTis nebisa da adamianis nebis erTmaneTisagan dacilebas niSnavs adami sakuTar neba-sur-vils ahyva RmrTisagan damoukidebel gzas daadga eqsoriaqmnili adami kacobriobis `gzamkvlevad~ iqca
sagulisxmoa rom saRvTismetyvelo swavlebiT sinergiis diadi magaliTia RvTism-Sobeli rodesac mas gabriel mTavarangelozis mowodeba esma `hrqua mas mariam aha mpoundevali uflisaiexcl meyavn me sitycentsaebr Senisa~ (luka 1 38) sinergiis Temam gansakuTre-buli datvirTva SeiZina marTlmadideblur tradiciaSi
andria kritelis `didi kanonis~ pirveli sagaloblis dasawyisSive gaismis `pirvel Seqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ (I 3) Semdeg troparSi ki evas Tema Semodis `Cemo ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas rameTu mihxede da iwyal Sen mwared da Seexe xesa da sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ (I 4)
moxmobil troparebSi reliefurad ikveTeba himnografis mxatvrul-alegoriuli meTodi igi adamisa da evas codvaTa braleulobaTa mxolod Tanamonawiled ki ar miiCnevs Tavs (saeklesio swavlebiT adamis modgmam Tvisebrivad miiRo monawileoba pirvelcodvaSi) aramed am codvaTa gamamravlebladac grZnobadi xorcieli evas na-cvlad masSi moqmedebs warmosaxviTi eva _ xorcieli vneba sitkboebaTa momgvreli am sitkboebaTa dagemovnebas ki simware mohyveba RmerTTan daSorebiT gamowveuli simware `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva _ poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miC-uenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (I 5)
kacTa modgmisTvis SemaZrwunebelia rom adami erTi mcnebis darRvevis gamo ga-nidevna edemidan da ra elis mas romelic mudam uaryofs RvTis cxovelmyofel mc-nebebs
bunebrivia rom pirvelsave galobaSi mZafrad SemoiWreba kaenisa da abelis Tema romelic uaRresad mniSvnelovani interpretaciiTaa mowodebuli kaeni Surma daabrmava man Zmis mkvleloba Caidina magram adamiani romelic sakuTar sindiss gangmiravs Zmis mkvlelze uaresia am zneobriv maqsimas dominanturi funqcia eniWeba mTels sagalobelSi niSandoblivia rom cneba _ sindisi _ `didi kanonis~ qarTvel mTargmnelTagan mxolod arsen iyalToelTan gvxvdeba da Tan araerTgzis
rac Seexeba abelis Temas romelTanac Zveli aRTqmis erT-erTi mTavari ipodig-maa dakavSirebuli (mxedvelobaSi maqvs saRvTo ZRvenis wrfeli guliT gaReba) Cvens sagalobelSi sakuTari Tavis samxileblad aris Semotanili `abelisa iesu ara mi-vemsgavse simarTlesa da ZRuenni saTnoni ara mogarTuen Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli ganwmedili arca cxorebaiexcl ubralo~ (I 8)
I galobis intonacia TandaTan mZafrdeba Semoqmedis winaSe yvelaferi cxadde-
1 Хоружий С dasax wigni gv 35
41
ba codvaTa aRiarebiT ki ikveTeba gza xsnisa adamians ar tovebs Rrma rwmena uflis mowyalebisa swored aq Semodis uZRebi Svilis motivi (gavixsenoT rom didi marx-vis kviriakeTa Soris damagvirgvinebeli kvira uZRebi Svilis Temas exeba) mas uZRebi SviliviT stanjavs WeSmaritebasTan sakuTar kerasTan dabrunebis mZafri wyurvili siyvaruliT imediT gamTbari intonaciiT warmoiTqmis `daRacaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiral-sa mihxedav da uZRebsa Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (I 12) teqsti save-drebeli gamonaTqvamebiT itvirTeba `aw kualad macxovne tkbilo~ `kacTmoyuare-biT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl~ `gevedrebi ganmkurne~ `miRvawe da Semiwyale~ bolo oTx tropars refrenad mihyveba `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl da viTar kacTmoyvareman mommadlen cremlni sinanulisani~ igive refreni gaiJRerebs damamTavrebel `samebisansa~ da `RmrTismSoblisanSi~ cremliT gulis daltobac didi marxvis mosamzadebeli periodis erT-erTi Semadgeneli komponentia
`didi kanonis~ II galoba romelic mihyveba mose winaswarmetyvelis mamxileb-el galobas gamoirCeva saocari dinamiurobiT daZabuli ritmiT lakoniurobiT troparebi dawnexili da Rrma emociiTaa damuxtuli TiTqmis yoveli maTgani iwyeba zmniT `moixilem cao~ `momxeden me~ `Segcode Sen~ `saxoan-vyav~ `gardamecnes Rel-vani vnebaTani~ `biwian-vyav taZari~ `davaSave brwyinvalebaiexcl sulisaiexcl~ `ganvbZare me samoseli~ `mmosies me xeneSi kuarTi~ `warvwymide pirvelqmnili sikeTe~ `Semikerna tyavisa samoseli~ gmosies samoseli kdemisaiexcl~ STavrdomil var ufskrulsa vnebaTa-sa~ `davekueTe daviTisebr codviTa~ `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ `yurad-ix-uen sulTqumani sulisani~ sulis es Zaxili gulisSemZvrelia
II galobis wamyvani paradigma mdash `samoseli~ samoTxidan adamis gandevnis erT-erTi yvelaze tevadi saxe-simboloa codviT dacemuli adamiani Seimosa `tyavis samosliT~ (dab 3 21) `mas ganexunes Tualni poundorcielni~ rogorc es ioane damaskelis `garda-mocemis~ arsen iyalToeliseul TargmanSia aRniSnuli (ioane damaskeli gardamoce-ma)1 `tyavis samoseli~ da poundorcieli Tvali~ imaze migvaniSnebs rom adami samoTxidan gamoZevebamde flobda sxvagvar sxeuls sagulisxmoa rom ebrauli Teosofiuri ko-direbuli sistemis Semcveli mimdinareoba _ kabala da misi fuZemdebluri wigni zo-hari ganmartavs rom rodesac adami Cveni pirveli mama edemis baRSi cxovrobda igi Semosili iyo rogorc zecaSi myofi waruvali naTlisagan moqsovili samosliT2 wm grigol noseli ki aRdgomis arsze saubrisas ityvis `madli igi aRdgomisaiexcl araras sxuasa gcentqadagebs aramed munve moqcevasa vinaiexclca ganvisxeniT pirvel~3 aqedan gamom-dinareobs daskvna rom aRdgomis Semdeg adamianis sxeuli uxrwneli iqneba radgan `simZime ese poundorcTaiexcl amaT arRara STazidvides guamsa amas queyanad aramed SemZleb-el iqmnes siwuladiTa miT aerTa Sina slvad~4 maSasadame adamianis sxeuli mZime xor-ciT ki ar iqneba mosili aramed `wuliliT~ e i haerovniT adamianis swored amgvar sxeulze migvaniSnebs pavle mociqulis Semdegi sityvebi `sxuaiexcl ars poundorcni igi zeci-saTani da sxuaiexcl ars poundorcni igi queyanisaTani~ (1 kor 15 40) aseve ars poundorci mScentnvieri
1 wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000 gv 109
2 Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916 с 1733 uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964 gv 183
4 iqve gv 196
42
da ars `poundorci sulieri~ (1 kor 15 44)andria kritelis `didi kanonis~ II galobaSi adamis dacemis gamomxatvel saxeTa
(`usaxoebis saxovan-yofa~ `gonebis miwad gamoCena~ `sulis mSvenierebis dabneleba~ da sxv) Soris aSkarad dominirebs samoslis simbolo
es saxe galobis VI troparSive ikveTeba `rsquoεσπίλωσα τόυ τῆς σαρκός μοῦ χιτἄνα~ samive qa-rTveli mTargmneli Sesatyvis Targmans gvTavazobs `ganvxeTqe mwared samoseli Cemi pirveli~ (eqvTime aToneli) `ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli~ (giorgi aToneli) `ganvabZare me pirveli samoseli~ (arsen iyalToeli) momdevno troparebSi andria kriteli nairnairi niuansebis SetaniT aRrmavebs samoslis Temas SemogTava-zebT magaliTebs arsen iyalToeliseuli Targmanidan `Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili samoseli ganmZarcua~ (II 12) `mmosies me samose-li kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTa~ (II 13) `sa-moseli SebRaluli mmosies~ (II 14)
codvaSi Cafluli adamis STamomavali RvTis mowyalebaze sasoebs qristes sTx-ovs Semweobas ixsenebs mRelvare epizods maTes saxarebidan `wyalTa zeda~ maval qristes damowafebul petres Zlieri qarisgan SeSinebuls `poundeli rom upyra~ iesom (maTe 14 31) da ixsna igi gansacdelisagan Cvens ZeglSi gaismis gulis wamRebi vedreba `mowyaleo ufalo aramed viTar petres poundeli aRmipyar~ (II 5)
codvaTa aRiarebisas monanuli adamiani moiSveliebs axali aRTqmis paradigmul saxeebsac esenia meZavi da mezvere erTma nelsacxebliT savse alabastri (WurWeli) miitana qristes ferxTa winaSe dadga Semdeg cremliT daalto TmiT warxoca eambo-ra da nelsacxebeli scxo macxovris fexebs (luka 7 38) xolo meorem mezverem verc ki Sehbeda iesos Tvalis gasworeba aramed icemda mkerdsa da ityoda RmerTo milx-ine codvilsa amas~ (luka 18 17)
xsenebul bibliur saxeebs `did kanonSi~ gvirgvinad daviT mefsalmunis saxe ad-gas `davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa ganmbane meca cremliTa mpoundsnelo~ (II 21) vedreba kulminacias aRwevs Semdeg troparSi `arca cremlni arca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen eseni~ (II 23)
viciT rom II galoba agebulia or Zlispirze Zlispirsac da masTan Sewyobil pir-vel troparsac erTnairi dasawyisi aqvs `ixileT ixileT rameTu me var meufe~ (amave sityvebiT iwyeba bibliuri moses meore galoba)
am galobaSi mamxilebeli toni mkacrdeba mRaRadebeli TiTqos SiSvldeba uflis winaSe amisTvis niadagi mzaddeba galobis pirvelsave troparSi sadac RmrTis mrisx-ane xma gaismis ixileT ixileT rameTuU me var meufe ismine Sen sulo Cemo RaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa da Zrwode viTarca msajulisa da viTarca RmrTisagan~ (II 1)
galobaSi gamoyenebulia kontrastis xerxi jer dasaxelebuli arian codviT war-wymedilebi kaeni lameqi Semdeg ki moxmobilia sjulamde mcxovreb marTal adami-anTa saxeebi `sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen sulo da seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis micvalebasa da arca noes~ (II2 3) ganaCeni ki mkacria `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~
Zveli aRTqmidan codvilTa gansasjelad Semotanilia godlis maSenebelTa Temac Tu Zveli aRTqmis adamianebi ugunur gzas daadgnen RmerTTan misaaxloeblad saT-noebaTa kibes ki ar eswrafodnen aramed qviT agebdnen godols romlis meSveobiTac
43
cdilobdnen miznis miRwevas dResac codvili adamiani gulisTqmaTa (survilTa) godlis aRmarTvas cdilobs magram RmerTi acamtverebs msgavs borot zraxvebs
am troparSi bibliur saswaulTa hermenevtikuli arsia gaxsnili `awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcents risxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli geheniisaiexcl aRagzen romelsa Sina gegulebis dawuvaiexcl~ II2 7) codva daus-jeli ar rCeba warRvna sodom-gomoris dawva RmrTis risxvaa codvaTa aRmosafxvre-lad gafrTxilebaa kacobriobisTvis
galobis finaluri tropari Rrma tkivils gamoxatavs `wylul var da gangumeril rameTu ganewonnes aw isarni borotisani sulsa da poundorcTa CemTa~ (II2 8) RmrTis mrisx-aneba ukideganoa `canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali ganmkiTxveli goneba-Taiexcl msajuli guliszraxvaTaiexcl romeli vamxileb qmnaTa da davswuav bralTa da usji obolsa da mdabalsa da glaxaksa~ (II2 9)
III galoba `didi kanonisa~ ukavSirdeba bibliuri anas galobas romelSic uflis Zlevamosilebaa gandidebuli uSvilo dedas RmerTma Ze uwyaloba anas sixaruli us-azRvroa `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Ce-misa ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa~ (mef 2 1) am ganwyobilebiTaa ganmsWvaluli samuel winaswarmetyvelis dedis _ anas mcire moculobis sagalobeli
andria kritelis `didi kanonis~ III galobis orive Zlispiri anas sagaloblidanaa amozrdili oRond emociuri Sinaarsia Secvlili anas guli gaZlierebulia `rqaiexcl misi amaRlebulia~ ZlispirSi ki vedrebaa RvTismosavi adamianisa `Seuryevelsa zeda kldesa brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste gonebaiexcl Cemi~
pirvel ZlispirTan Sewyobil Svidsave troparSi umZimesi codvebis Temaa wamoweu-li sodom-gomoris cecxliT gadabugvis motivia aqcentirebuli aRmsarebeli ro-melic Tavs codvilTa Soris ucodvilesad miiCnevs (`me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa~ (III1 4) macxovars SeZrwunebuli SesTxovs daixsnas sasjelis-agan moiSveliebs saxarebiseul igavsac (`yen mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~) da gamoTqvams rwmenas rom mas daixsnis ufali `Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III1 7)
III galobis II Zlispiric wina Zlispiris paToss Seicavs `daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa SenTasa Sereuli gonebaiexcl Cemi rameTu RmerTi mxoloiexcl Zlier da mar-Tal da wmida xar~ am galobaSic codvili adamiani umkacresad gansjis Tavs RmrTi-sadmi sasoeba lakoniuradaa Camoyalibebuli `vcode milxine da macxovne~ (III2 1)
saxeldebian noes Jamis codvili adamianebi romelTac samarTliani sasjeli daim-saxures eseni arian qami mdash mamis Seuracxmyofeli urcxvi da utifari agari mdash Svi-lis xarWobisas gamCeni ismaeli _ Svili xarWisa xolo zneobriv adamianebad ro-melTac RvTis gzaze mdgomi kaci unda hbaZavdes miiCnevian semi iafeti abraami iakobi agreTve melqisedeki mefe da mRvdeli romelmac miiRo da akurTxa abraami sagulisxmoa rom apostoluri tradiciiT qriste aris `mRvdeli ukunisamde melq-isedekis wesiT radgan melqisedekis msgavsad ieso erTdroulad iyo mefec da mR-vdelmTavaric mefe _ RvTis sasufevlisa da mRvdeli romelmac sicocxle gaiRo msxverplad (ebr 5 6-10)
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba mama abraamze romelic Zveli aRTqmis um-
44
Tavresi saxea da sagalobelSi ramdenime aspeqtiTaa warmodgenilimarTebulia Tvalsazrisi rom `abraami is adamiania vinc Tavisi ganumeorebeli in-
dividualobiT pirvelad gamoCnda Zveli aRTqmis istoriaSi rogorc pirovneba~1
abraami RvTis rCeulia mas RmerTma mouwoda daetovebina qalaqi uri da xaranSi gadasaxlebuliyo abraami uyoymanod dahyva RmrTis nebas andria kriteli Semdeg-nairad exmianeba am faqts `gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman mamuli Tcentsi da ucxo iqmna emsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa~ (III 6)
saRvTismetyvelo swavlebiT RmrTis mowodebiT abraamis mier Tavisi miwa-wylis datoveba da RmrTis gzaze Sedgoma Rrma Sinaarss Seicavs esaa gza romelic adami-anisa da kacobriobis ganviTarebas moaswavebs esaa gza uZraobidan moZraobisken RvTisken esaa gza codvili sivrcidan samoTxisaken amitom mouwodebs `did kanon-Si~ aRmsarebeli Tavs `gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT da mived so-flad gamomdinared uxrwnelebisad romel daimkvidra abraham~
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebi aRniSnuli troparebisa inter-pretaciul xasiaTs atarebs da ufro mkafiodaa gamoxatuli ideuri Canafiqri mov-ixmob orive Targmans
eqvTime aToneli`eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTaganda gamoved queyaniTvnebaTaiexclT moswrafedSeuqceveladda moved queyanaduvnebelobisaabrahamisebr~ (III2 5)
giorgi aToneli`gamoved sulo Cemo codvisa queyaniTda Seved queyanasaupoundrwnelebisa momatyuebelsaganagde vnebaTa siyuaruliraiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkvidroqueyanaiexcl sZisa da Taflisa~ (III2 5)
RmrTis mowodeba da abraamis axal miwaze damkvidreba kidev erT aRTqmas gulisx-mobda abraamidan saTave unda aeRo adamianebis gamravlebas abrami unda gamxdari-yo abraami abraham `mama mravlisa~ (dabad 175) rac moxda kidec mamaTmTavars mam-bres muxasTan saswaulebrivad estumrnen angelozni da maTi aRTqmisamebr abraamsa da saras ukve xandazmulebs SeeZinaT memkvidre _ isaki romelmac ganamravla eri stumar-maspinZlobis sakralur tradicias aRTqmis madli dahyva
abraamma `rwmenis mamis~ pativic daimsaxura RmerTma mas Svilis isaakis msxverp-lad Sewirva mosTxova abraams gulSi arc gauvlia winaaRmdegobis gaweva masSi Rmr-Tis rwmena yvela sxva grZnobaze Zlieri yvelaferze aRmatebuli da yovlismomcveli aRmoCnda gamoTqmulia uaRresad saintereso mosazreba `es RirsSesaniSnavi epizo-di umarTebulod aris xolme gamoyenebuli uZvelesi sakulto praqtikis _ adami-anis msxverplSewirvisa da cxovelTa SewirviT misi Secvlis `istoriuli~ momentis sailustraciod aseTi Tvalsazrisi sruliad ugulvebelyofs am epizodis zneobriv azrs amave dros iCqmaleba is faqti rom es aris gansakuTrebuli SemTxveva abraamis cxovrebaSi _ misi individualuri gansacdeli usityvo morCileba am ulmobeli da gaugebari moTxovnisadmi erTi mxriv aris reaqcia adamis damRupveli urCobis
1 kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989 gv 26
45
mimarT (rac gasdevs mTels biblias) xolo meore mxriv dasturi abraamisa da misi uflis mWidro urTierTobisa RvTisgan miutoveblobisa es epizodi unda gaviazroT rogorc adamianisa da misi RvTis dialogis axal fazaSi Sesvlisa rac SeuZlebelia ar yofiliyo aRniSnuli tragikuli niSniT~1
`didi kanoni~ gvauwyebs Τόν Ίσσὰκ τάλαινα γνοῦσα ψυχή μου καινὴν θυσαν μυζικῶς ὁλοκαρποῦμενον τψ Κυρίω μίμησαι αῦτοῦ τὴν προαίρεσιν (III2 11) am teqstis qarTuli Targ-manebis damamTavrebeli taepebi mcire niuansebiT erTmaneTisgan gansxvavdeba arsen iyalToelTan aris hbaZevd missa saTnoebasa~ eqvTime aTonelTan naTqvamia emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa saTnoebiTa~ giorgi aToneli ki msgavsad eqvTime aTOnelisa ityvis `Senca emsgavse mas raiexclTa msxuerplad ubiwod Sewiro mis-sa saTnoebaTa mogebiTa~ gvanca koplataZis TargmanSi vkiTxulobT `arCevansa mas-sa Senca mibaZe~ e loviaginis Targmani ki aseTia `подражай его решимости~ vfiqrob originalis paToss loviaginiseuli wakiTxva yvelaze metad Seesatyviseba
III galobis orive nawils aerTianebs emociur-fsiqologiuri atmosfero Tavis damdablebisa romelic gamoixateba rogorc uzenaesTan mimarTebaSi ise sakuTar sulTan dialogSi erTi mxriv gaismis gulSi Camwvdomi vedreba `qriste macxovar nu damagdeb me~ (III1 3) `hoiexcl mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~ (III 5) `Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III 6) aRgiareb Sen macxovar Sen Segcode `aramed milxine da macxovne saxier~ (III 7) `vcode milxine da macxovne~ (III2 1) `aramed Segcentwyalen kacTmoyuare da momec mTx-ovelTa amaT sarwmunoebiT codvaTa motevebaiexcl~ (III2 8)
meor mxriv TiTqmis yovel troparSi Semodis Rrma intimiTa da mRelvare inton-aciiT warmoTqmuli mimarTvebi `sulo sulo Cemo~ `ubadruko sulo~ `udebo sulo~ da sxv
IV galoba `didi kanonisa~ ambakum winaswarmetyvelis sagalobels exmianeba bibli-uri tradiciiT ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa aRiarebuli mis wignSi macxovris gankacebis cxad moswavebas xedaven Cveni galobac am ganwyobilebiTaa Seferili gaismis urwmunoTa mkacrad dasjis motivi Zlierde-ba Wmunva-urvis gamomxatveli godeba aRsasrulis moaxloebiT SeZruli adamiani mRviZarebisken mouwodebs suls Tavs Seaxsenebs rom `sizmrebr da yuavilebr warv-len Jamni cxovrebisani~ am mowodebas mohyveba codvili adamianis gulwrfeli aR-sareba `ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca siborote mpoundsnelo romeli me ara micodavs gonebiT da sityviT da mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da qmniT viTar sxuasa arca erTsa vis sada~ (IV 4)
am godebas warmoTqvams adamiani romelic zneobrivi kibis maRal safexurzea asu-li adamiani romelSic mRviZarebs sindisi `amisagan mxilebul viqmen amisagan da-visaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV 5) aRsaniSnavia rom qarTul samwerlobo sivrceSi `didi kanonis~ arsen iyalToe-liseuli Targmani erT-erTi pirveli Zeglia romelic amkvidrebs termins _ sindisi (giorgi aTonelisa da eqvTime aTonelis TargmanebSi es termini Senacvlebulia Sesa-tyvisi cnebebiT) ris Sesaxebac qvemoT visaubrebT
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba am galobis VI troparze masSi miniSnebaa iakobis mamaTmTavarTa Soris didis mier~ kibis xilvaze amis Sesaxeb biblia mogviTx-
1 kiknaZe z dasax wigni gv 32
46
robs swored `Sesaqme~ gvamcnobs rom xaranSi miZinebul iakobs Cveneba hqonda `aha esera kibeni aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni RmrTisani aRvidodes da gardmovidodes mas zeda~ (Sesaq 21 12)
es amonaridi bibliidan imitom movixme rom warmomeCina aRniSnuli teqstis andria kriteliseuli interpretaciis siRrme rac bunebrivia saRvTismetyvelo swavlebas efuZneba `didi kanonis~ avtori ganmartavs rom iakobis mier xiluli kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ da amasTanave `mecnierebisa mis xarisxTaiexcl~ anu `saqmiT da xedviT mecnierebiT cxorebisaiexcl~ (IV 6)
`did kanonSi~ es Tema gaSlilia momdevno troparebSic or meuRled gulispoundma-yven saqme da mxedveli cnobaiexcl lia viTarca Svilmravali mdash saqmed da raqil viTar-ca Wirmravali _ cnobad rameTu Tcentnier Sromisa arca saqme arca xedvaiexcl da cnobaiexcl waremarTebis sulo~ (IV 8)
andria kritelma am Temis damagvirgvinebel troparSi kidev erTi hermenevtikuli wiaRsvla SemogvTavaza iakobis 12 Svili saidumlo kibis 12 safexurad dasaxa zeaRsv-lis simbolod warmoaCina
amave koncepts efuZneba sagaloblis XI tropari `moZagebulsa mas esavs emsgavse sulo da ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani da mamulisa didebi-sagan ijmen da orgzis daakldi saqmesa da xedvasa amisTcents Seinane~ (IV 15) esavi iako-bis Svilia ufrosi tyupiscali mamis rCeuli kargi monadire kargi meurne magram is RmrTis cnebebs ugulebelyofs Tavis pirmSoebas ki Zmas erT jam SeWamandze mihy-idis kargavs mamis locva-kurTxevasac man jer dasabamieri sikeTe (pirmSoeba) dakar-ga mere mamiseuli didebac is orgzis iZlia jer saqmiT mere xedviT (cnobiT)
aSkaraa `didi kanonis~ eTikur-esTetikuri Sinaarsi dafuZnebulia askezis fenom-enologiaSi SemuSavebul umniSvnelovanes principze romlis Tanaxmadac RmerTTan adamianis mimarTebis procesi or etaps moicavs erTia _ Rvwa qmedeba (praqsisi) meo-re _ Wvreta wvdoma xedva (Teoria) Tumca unda gvaxsovdes rom ar SeiZleba praqsi-si da Teoria miviCnioT erTManeTis monacvle Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuS-vaT kavSiri maT Soris ormxrivia1 wm maqsime aRmsareblis TqmiT Semecneba qmedebis gareSe arafriT gansxvavdeba warmosaxvisagan efemeruli fantaziisgan aseve qmede-bac Tu is WvretiT ar aris gacxovelebuli unayofoa da umoZrao rogorc kerpi2
aRniSnul Temas galobaSi agrZelebs bibliur iobTan dakavSirebuli saxisme-tyvelebiTi gansjani mravlisdamTmeni mravalgansacdelgamovlili mravali saT-noebiT gamorCeuli iobi dasaxulia misabaZ saxed mas RvTisadmi yovlismomcvelma rwmenam gadaatanina yvelanairi gansacdeli rac ki amqveynad SeiZleba daatydes ada-mians RmerTma yovelives sanacvlod daubruna dakarguli dideba
suliTa da xorciT SeZrwunebuli adamiani qristes viTarca tkbil mkurnals Ses-Txovs gankurnos da ganwmindos codvebisagan evedreba `uspetakes Tovlisa gamoaCi-nos~ misi SebRaluli xorci da biwiani suli (IV 17)
IV galobis damamTavrebeli troparebi brwyinvale nimuSia macxovris jvarcmis gulismieri gancdisa azrTa da emociaTa dinebaSi CarTulia saRvTismetyvelo in-terpretaciebi evangeluri simbolika areklilia patristikuli swavlebani da rac
1 Хоружий С dasax wigni gv 83
2 Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972 с 106
47
mTavaria yovelive erT mTlianobaSia warmoCenili erTi gancdiTaa Sekruli Rmr-Tismosav adamians aRavsebs rwmena rom saswauli ganxorcielda igi muxlmodrekili SehRaRadebs qristes poundorcsa Tana sisxli Seni ganuyav yovelTa mo-raiexcl-xcentdode juar-cumad poundorci raiexclTa kualad dambado sityuao xolo sisxli raiexclTa ufroiexcls ganmbano da suli miec raiexclTa mimguaro me qriste mSobelsa Sensa mamasa~ (IV 16)
V galoba esaia winaswarmetyvelis galobiTaa STagonebuli masSi grZeldeba moTq-ma da godeba codvili adamianisa saTqmeli amouwuravia cTomilebaTa raodenoba _ uricxvi
andria kritelis mier SerCeuli gza TviTmxilebisa rogorc viciT bibliur nar-ativTanaa dakavSirebuli kacTa modgmis mier daSvebuli codvebi areklilia Zvelsa da axal aRTqmaSi andria kriteli am saxeTa Rrma gaazrebiT amxels codvil adamians da yvelas sakuTar TavSi CaRrmavebisken ubiZgebs
am galobaSi SeiZleba iTqvas rom centraluri figurebi arian ioseb marTali da mose winaswarmetyveli maT gverdiT gamoCndebian sxva bibliuri naklebad mniSvnelo-vani pirebi (daTan da abironi vinc moses winaaRmdeg mowyobil ajanyebas Caudgnen saTaveSi iane da iambre _ faraonis mogvebi romlebic aarons ewinaaRmdegebodnen rubeni romelmac mamis xarWasTan Sescoda ofni da finezi ilia mRvdelmTavris Svilebi romlebic RmrTismsaxurebisadmi zerele damokidebulebiT xasiaTdebod-nen da RvTis risxva daimsaxures)
marTali iosebis Temaze did kanonSi~ agebulia ramdenime ipodigmuri saxe romel-Tac Tavisi datvirTva SeaqvT sagalobelSi andria kriteli ZmaTa mier monad gayidul iosebs qriste-mxsnelis momaswavebel winasaxed moiazrebs `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier da mona iqmna marTali saxed qristes mpoundsnelisa~ (IV 5) mRaRade-beli amave saxes Tavisi Tavis samxiladac gamoiyenebs iosebi Zmebma `ganyides~ Tavad ki codvas mihyida suli `sulo Cemo miesyide codvasa~ _ tkiviliT warmoTqvams igi
aseTive Rrma datvirTvis ipodigmuri saxea iosebis mier mRvimes damkvidreba ro-gorc momaswavebeli uflis daflvisa da aRdgomisa `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo~ amasTanave es Temac dakavSirebulia adamianis codvil bunebasTan `xolo me ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (V 6) gana mas SeuZlia msgavsi msxverplis gaReba
andria kritelis sagalobelSi bunebrivia vrceli adgili eTmoba mose winaswarme-tyvelis Temas romelic brwyinvaled Camoqnili mxatvruli saxiT ixsneba `kidobani mosesi gesma sulo viTar mi-mo-aqunda mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina (saqorwino darbazebSi) iSusup1bda da ganera mwaresa brZanebasa~ (V 7)
mose winaswarmetyvelis Temac adamianis sulis sawvrTnelad zneobrivi mag-aliTebis gasacocxlebladaa moxmobili bebia qalebis mier moSTobil axalSobilebs romelTac avtori ubiwoebisa da siwmindis saxed moiazrebs adamiani unda miems-gavsos Cvilad umankod unda iqces da sibrZniT isazrdoos ganrisxebulma mosem sastiki usamarTlo egvipteli mokla Cven ki gvmarTebs vZlioT sakuTar egtviptur gonebas damabrkolebels moZalades
andria kriteli Segvaxsenebs rom mose winaswarmetyvels sruliad gansakUuTre-buli xvedri ergo mas unda emsgavso raTa udabnoSi (vnebaTagan sruliad daclil sivrceSi) damkvidrebiT `mayulovansa Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ (V 10) moses kverTxma zRva ganapo kverTxi ki RvTaebrivi jvris winasaxed moiazreba
48
misi SemweobiT sakvirvel saswaulTa qmnaa SesaZlebelimagaliTad unda daisaxo aaronic Zma mose winaswarmetyvelisa romelsac RmerT-
Tan wminda da uzakveli cecxli mihqonda Tumca unda gaemijno ofnis da finezs ro-melTac RmerTs uRirsi cxovreba miarTves ZRvnad
monanuli adamianis godeba TiTqos kulminacias aRwevs igi Tavs adarebs ulmo-bel faraons agreTve ifnes da iambres suliTa da xorciT warwymedilad miiCnevs Tavs magram isic icis rom mas Semwec hyavs rom cremliT ganbana SeuZlia aq kvlav gaielvebs adre ukve moxmobili xatovani gamoTqma `nivTi poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ga-naspetake~ (V 14)
vedreba TandaTan emociurad kidev ufro metad iZabeba erTmaneTis mijriT ibade-ba elvare poeturi xatebi Sedarebebi metaforuli saxe-Tqmani movixmob oriode magaliTs
`ufskrul xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl amisTcents gevedrebi momrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua raiexcl ara mwyurodis~ (V 19)
siloami _ wyalsatevia romliTac sasmeli wyliT maragdebodnen ierusalim-Si dampyrobTagan alyaSi moqceulni am wyalsatevSi banaoba urCia qristem mis mier gankurnebul brmadSobils (ioane IX 7) andria kriteli SesTxovs ufals `siloam meqmenin me nakadulni cremlTani RmerTo raiexclTa davibanne gulisa Tualni da gixilo Sen sacnaurni naTeli saukuneTani~ (V 20) cremlTa nakaduliT gulis TvalTa ganban-va Seudarebeli poeturi saxea romelic mxolod msasoebeli adamianis gancdaSi Sei-Zleba aRmocendes
VI galoba iona winaswarmetyvelis mier warmoTqmuli galobiTaa STagonebuli Zlispiri Seicavs kidec ionas aRNiSnuli sagaloblidan ramdenime striqons masSi na-Teli ganwyobileba ikveTeba `ismina Cemi jojoxeTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsnna cxorebaiexcl Cemi~ magram `didi kanonis~ VI galobaSic kvlav sakuTari Tavis mk-acrad ganmsjeli adamianis xma RaRadebs bibliidan kvlav moxmobilia zneobrivi mag-aliTebi romelTac unda mibaZos adamianma yuradReba maxvildeba zneobidan gadac-domis im SemTxvevebzec romelTac unda gaemijnos yvela
galobis pirveli tropari iseve rogorc didi kanonis~ TiTqmis yvela dasawyisi si-tyvebi RmerTs miemarTeba Ze cTomili uflis winaSe uwmindesi msxverpliT wardgeba `cremlTa TualTa CemTasa mpoundsnelo Cemo da siRrmiT-gamo sulTqumaTa moswrafed Sevswirav da vpoundmob esreT guliTa Segcode RmerTo milxine me wyalobiT~ (VI 1)
`didi kanoni~ rogorc sagalobeli mTlianadaa cremliT danamuli magram zogjer masSi cremls gamorCeuli funqcia aqvs rasac Tavisi axsna moepoveba cremls glovas gansakuTrebuli datvirTva aqvs askezis fenomenologiaSi ioane sinelis ganTqmul `saTnoebaTa kibeSi~ glovis cremlis Temas calke Tavi eZRvneba masSi cremlis arsia warmoCenili mas naTlisRebasTan Sedarebisas upiratesoba eniWeba radgan naTlis-Reba pirvelcodvas warxocavs cremli ki naTlisRebis Semdeg daSvebuli Secdomebis mitevebas emsaxureba `wyaroni cremlTani udides naTlis-Rebisa arian Semdgomad naTlisRebisa daRacaTu kadnier ars sityuaiexcl ese rameTu naTlis-Reba pirvel qmnul-Ta codvaTa Cuenda ganmwmedel ars xolo cremlni Semdgomad naTlis-Rebisa Cuenisa qmnilTa codvaTa CuenTa momtevebel arian~ _ vkiTxulobT `saTnoebaTa kibis~ eqv-Time aToneliseul TargmanSi~1 zustad igivea naTqvami teqstis ioane petriwiseul
1 ioane petriwi dasax wigni gv 188
49
galeqsil versiaSic
`cremlTa wyaroTa udidesad itycentankadnier Tu ars daRaTu sityua eserameTu igi pirvelTa bralTa ganswmedsxolo eseni naTlis-Rebis ukuanaiexclsqmnilTa ganswmeden codvaTa monanulo~1
galobis dasawyis troparebSi kvlav mkacrad ganikiTxeba codvili adamiani Tumca aqve gaismis imedis rwmenis gamomxatveli xmac ase magaliTad moxmobilia daTan da abironis _ mose winaswarmetyvelis winaaRmdeg ajanyebul adamianTa _ saxelebi maT codvili kaci uflisgan gandgomiT emsgavseba amitom unda SesTxovos patieba uzen-aess efrems iosebis umcros vaJs romlis damsaxurebis gamo zogjer israeli `efre-misianad~ iwodeba unda miemsgavsos magram qurcikis msgavsad unda SeZlos sicocx-lis daxsna Tavisi saqmiTa da xedviT frTaSesxmulma (VI 4)
andria kriteli bibliur saxeTa moxmobisas qronologiur princips yovelTvis ar misdevs mose winaswarmetyvelis moRvaweobis saetapo epizodebs adrec Seexo magram am galobaSic Segvaxsenebs masTan dakavSirebul saswaulebs raTa ar warvikveToT imedi xsnisa mxedvelobaSi maqvs magaliTad galobis meoTxe tropari `moses poundel-man garwmunen sulo viTar ZaluZs RmerTsa keTrovnisa cxorebisa kualad ganwmedad da Semkobad da nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi~ (6 4) mxedvelobaSia bibliuri saswauli romelic egviptelTa winaSe moses xelis ganspetakebiT ganxorcielda (ga-moslv 4 6)
xSirad galobis troparebi opoziciuradaa agebuli adamianma saRmrTo sakvebs _ mananas amjobina simaZRre (VI 7) zeciur sakvebs _ egvipturi saWmeli (VI 8) da aS
amave galobaSi ikveTeba mose winaswarmetyvelis didi saswauli romelic ipodig-mur saxed moiazreba `odes mose msaxurman Senman kuerTxi sca kldesa cxovelsmy-ofeli wmidaiexcl gusup1rdi Seni gamosaxa winawar romlisagan vsuamT qriste uxrwneleba-sa~ (VI 9)
es sapirispiro paralelebi STamagonebeli mowodebebiT mTavrdeba isu naves ms-gavsad Seiswavle moixile aRTqmis qveyana da daemkvidre keTili sjulisamebr (6 10) ebrZole da sZlie xorcTa vnebebs viTarca isum amaleks da daamarcxe macTunebeli Seni zraxvani viTarca gabaonelTa sacTuri (VI 11)
galobis XII troparSi RmrTis neba ikiTxeba `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani da queyanisa mis aRTqumulisa mkcentdr iqmen RmerTi gibrZanebs `erC-di dapoundsnilo sulo~ (VI 12) e i adamianma msgavsad sjulis kidobnisa romelic wyals misces drois mdinareba unda gadalaxos da aRTqmul qveyanas daepatronos
VI galobis teqsti daxunZlulia xatovani SedarebebiT saxeebiT metaforebiT aseTebia `nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~ `qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxore-baiexcl~ `fTovanqmnili saqmiT da xedviT~ `Relvaiexcl CemTa codvaTa mewamulTa zRcentsebr aRZruli damfaravs~ `qananelTa jurRmulni~ `RelvaTagan mpoundsneli navTsadguri xar~ `usasoebisa siRrmiT mipoundsen mowyale~ da sxv
VI galobas daasrulebs kondaki romelic mRviZarebisken mogviwodebs aRsasru-
1 iqve gv 188
50
lis moaxloebas Segvaxsenebs masSi mTlianad `didi kanonis~ suliskveTebaa gamoxat-uli arsen iyalToelis Targmani gansxvavebiT berZnuli teqstisgan (mxedvelobaSi gvaqvs rogorc pitras aseve loviaginis gamocemebi `didi kanonisa~) ori troparis-gan Sedgeba pirveli tropari identuria originalisa meore ki miWirs dabejiTebiT vTqva ra warmomavlobisaa Zalian saintereso Sinaarsis Semcveli ki aris `qristes samkurnalosa xedav ganRebulad aramed misgan aRmocenebulsa simrTelesa ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda da mwcentreTa moyuareTa mimarT TcentsTa RaRad-yo da Tqua ra uyo Zesa mariamissa mklavs me beTlemeli romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs~
arsen iyalToelis TargmanSi kvlav berZnulisgan gansxvavebiT Semodis mcire saeklesio sagalobeli ibakoiexcl momipoundsenesa zeda is erTgvarad Segvamzadebs `mo-mipoundsenenis~ teqstisTvis romelic rogorc cnobilia saxarebis 9 netarebazea agebu-li (maTe 5 3-12)
Cveulebriv momipoundsenenis~ troparTa Sinaarsi saxarebis netarebaTa~ muxlebs See-sabameba Cvens SemTxvevaSi ki sxvagvari viTarebaa
troparebs wamZRvarebuli aqvs `netarebaTa~ muxlebi dasdeblebis struqtura ki ucvlelia rogorc `didi kanonis~ yvela galoba zneobrivi maqsimebiTaa datvirTu-li galobis dasasruls ki warmoiTqmis `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~
galobaSi ZiriTadad moxmobilia misabaZi magaliTebi znesruli adamianebis cx-ovrebidan eseni arian manoe (manoaxi) samsonis mama romlis berw cols angelozi ga-moecxada da uTxra `egera berw xar da ara giSobies xolo aw miudge da Sve Ze aramed ekrZale da nu hsuam Rcentnosa da TafluWsa nuca sWam yovelsave arawmidasa~ `rameTu Sen muclad-iRo da hSev Ze da maxcentli Tavsa missa nu Segexebian rameTu wmidaiexcl RmrTi-saiexcl iyos yrmaiexcl igi SobiTgan misiT~ (msaj 13 3-5) winaswarmetyveleba axda maT SeeZinaT Ze romelsac samsoni uwodes RvTis rCeulma mravali sagmiro saqme Caidina israelic daixsna filistimelTagan TviTon samsoni aRasrulebda asketuri cxovrebis wesebs mas ekrZaleboda Rvino da sxva magari sasmelebi agreTve yurZeni da yovelive is rac vazisgan mzaddeboda mas ar unda moeWra Tma da sxv magram Razeli meZavi qalis dalilas meSveobiT filistimelebma Seityves raSi iyo samsonis uCveulo siZlieris saidumloeba moWres Tmebi da `iwyo damdablebad da ganeSora misgan Zali misi~ (msaj 16 19)
andria kriteli gvafrTxilebs ar davuZlurdeT samsonis msgavsad siwmide da Zala wmida da netari cxovreba gaumaZRrobas avxorcobas (`ucxo TeslTa~) ar unda waratacebino dideba Seni samsonis TmaTa msgavsad aravis unda SeakreWino
samsonma RvTis SewevniT kidev erTi saarako saqme Caidina swvda iqve mdebare Con-Cxad qceul ybas virisas da misi SemweobiT `mosra miT aTasi kaci~ (msaj 15 15) aTa-si filistimeli magram bolos mainc maTi tyve Seiqmna gaismis mkacri gafrTxileba `romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel ucxo TeslTa ese vnebulsa mas monad mieca gulissityuasa ivltode sulo lirwebasa missa da saqmiT msgavsebasa~ (momipoundsenesa 3) gulissityva ki am konteqstSi wadils vnebas niSnavs
saRmrTo mowodebaa mivbaZoT israelianTa erTaderT msajul qals _ deboras
`momipoundsenesa~ da maTes saxarebis V-VIII Tavebis sxva muxlebis axsnisTvis grigol nosels miuZRvnia mdash `ganmartebaiexcl momipoundsenisa~ e gabiZaSvilis informaciiT is qarTul enaze Targmnilia giorgi mTawmidelis mier da daculia Zvel qarTul xelnawerebSi (saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis enciklopediuri leqsikoni avtor-Semdgenelni enriko gabiZaSvili (xelmZRvaneli) maia mamacaSvili ana RambaSiZe Tb 2007
51
siqveliT gamorCeuls agreTve mis mamac msajulebs baraks da iefTaes magaliTad gvisaxaven iailis gabedulebas mdash man ganadgurebuli laSqridan gamoqceuli Tavad sisara (mxedarTmTavari) ar daindo xalis qveS damaluls palo CaaWeda TavSi ase ixs-na Tavisi xalxi am troparis giorgi aTOoneliseul TargmanSi ufro mkveTria mowode-ba `iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTa romlisa mier ges-wavebis Sen juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar~ (`momipoundsenesa~ II 5) iefTaem mamis saxlidan gamoZevebulma romelmac uxucesTa gad-awyvetilebiT miiRo pativi gamxdariyo mTavari mamiseuli gvarisa ufals aRuTqva Tu mterze gaamarjvebinebda misi saxlidan pirvelsave gamosuls msxverplad Ses-wiravda RmerTs mas Tavisi erTaderTi asuli Seegeba sasowarkveTil iefTaes gul-idan amoxda `vaiexclme asulo Cemo vaime rameTu borkil meqmen me da sawertel TualTa CemTa da me aRvaRe piri Cemi uflisa mimarT da ver poundel-mewifebis me qcevad~ (msaj 11 35) mamam aRasrula aRTqma rCeva aseTia msxuerplTa sanacvlod xorcieli vnebani Seswire ufals `msxuerplTa wil dauklen vnebani poundorcTani ufalsa Sensa~ (`momipoundse-nesa~ I 6)
eli mRvdeli Tavisi vaJebis uzneobis gamo mwared daisaja isini filistimelebTan brZolaSi erTad daiRupnen elim roca es Semzaravi ambavi Seityo iqve ganuteva suli adamiani romelic uweso SvilTa msgavsad borotebasa da vnebebs miuSvebs agreTve daisjeba
msajulTa wignSi moTxrobilia rom levitelma Tormet nawilad daWra meuRlis sxeuli raTa beniaminis SvilTa mconaroba uZlureba Seercxvina emxilebina benia-minis STamomavalTa ugvanobas unda gaemijnos kaci _ aseTia sagaloblis paTosi
dabolos gvirCeven davewafoT gedeonis sawmisisebr zeciur sazrdos da vebrZo-loT eSmakeul Zalebs samoelis dedas annas mivbaZoT masaviT mdumared vilocoT giorgi aTonelis `momipoundseneSi~ daviT winaswarmetyvelis uflisgan cxebaa moxsenebu-li Cven cremlTa mironis cxebas gvirCeven raTa zeciuri meufeba movipovoT `mo-mipoundseneTa~ mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
VII galoba sami babiloneli yrmis galobas ukavSirdeba masSi RmrTisadmi usazRv-ro madlierebis grZnobaa gamoxatuli
Cveni galobis dasawyisi troparebi uzenaess miemarTeba `Sen Semiwyale viTar mowyaleman mamaTa CuenTa RmerTman~ (VII 1) analogiuradaa gamoTqmuli RmrTisadmi sasoeba II troparis damamTarebel taepebSi `da milxine viTar kacTmoyuareman mama-Ta CuenTa RmerTman~ unda iTqvas rom orive troparis finaluri striqonebi exmiane-ba Zlispiris damamTavrebel taeps `garna nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa RmerTo~
VII galobaSi vedrebis axali intonacia Semodis monanuli adamiani uzenaess srul gulaxdilobas hpirdeba `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb Sen ixile simdable Cemi ixile Wiri Cemi da moxede sjasa Cemsa~ fsalmunuri gamonaTqvamebis moSveliebiT ga-momsaxvelobis saocari simaRlea miRweuli
TviTmxilebis mxatvruli meTodi ucvlelia bibliuri adamianebis saxeTa alego-riuli interpretaciebiT monanuli adamiani Tavis codvebsac warmoaCens zneobrivi magaliTebis gaxsenebiT ki gzas sikeTisaken ikvlevs
andria kriteli bibliur mefeTa saxeebs acocxlebs teqstSi Semodis israelis pirveli mefis saulis cxovrebis erTi epizodi saulma warmosadegma da tanmaRalma
52
ymawvilma didi gulmodgineba gamoiCina mamis dakarguli virebis ZiebaSi da sruliad moulodnelad samuel winaswarmetyvelisagan mefobis pativi ergo es epizodi adami-ans igavurad mianiSnebs nu dakargav Tavs pirutyvul swrafvas nu amjobineb qristes samkvidros mis samefos garjam SeiZleba moulodneli sixarulic moitanos saulis sxva codvebze `did kanonSi~ yuradReba araa gamaxvilebuli
samagierod sagaloblis sam troparSi gaSlilia didi winaswarmetyelis didi me-fis daviT mefsalmunis cxovrebis realiebTan dakavSirebuli meditaciebi avtori Segvaxsenebs urias colTan bersabesTan daviTis Secodebas Semdeg uria xeTelis ve-raguli gziT mkvlelobas da gamoaqvs ganaCeni sakuTari TavisaTvis `daRaTu coda sulo Cemo daviT RmrTisa mamaman odesme da ganigumira isriTa mruSebisa da kualad borotisa mkvlelobisaiexclTa garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa gonebisaiexclTa~ (VII 4) e i Sen metad igvemebi ara Cadenil ukeTur saqmeTa gamo aramed gonebaSi gav-lebul swrafvaTa mizeziT
aqve daviT mefis didi bunebisaTvis damaxasiaTebeli zneobrivi niSnulia gamokveTi-li `SeuerTa odesme daviT usjuloebaiexcl usjuloebasa da kacisklvaiexcl mruSebasa xolo sinanulica mrCobl aCuena meyseulad~ daviTs unda hbaZavde swored Tavisi Rirsebis gamo RmrTis winaSe gulwrfeli monaniebis unariT
sagalobelSi daviT mefsalmunis Tema dasruldeba misi sinanulis sagaloblis gan-didebiT `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa wina Tcents-sa da mxilebul yo codvaiexcl Tqua raiexcl esreT `miwyale me mxolosa Segcode yovelTa RmerTsa Sen ganmwmide ufalo~ (VII 6)
aRmsarebeli sulis sawvrTnelad Segvaxsenebs bibliur ozansac romelic odnav Seexo gzidan xaris gadacdenis gamo Serxeul urems romliTac rjulis kidobans mi-abrZanebdnen ozani Seirisxa zneobrivi Segoneba aseTia adamiani unda ganeridos si-laRes Tavxedobas krZalviT unda scemdes Tayvans yovelives rac RvTaebrivia
daviT mefis Zis abesalomis samarcxvino saqmeebic araa daviwyebuli man mamis xar-WasTan imruSa rac ebrauli tradiciiT mZime codvaa da uaresis momaswavebelia ada-mianma unda moiZulos abesalomis uSveri urcxvi nabijebi man es ukeTuri rCeva aqi-tofelisgan miiRo adamians macduneblad sxva aseTi aqitofeli SeiZleba gamouCndes Tumca TviT qriste macxovari acamtverebs maT raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ (VII 9)
mZimea solomon mefis danaSaulic andria kriteli didi gulistkiviliT gamox-atavs saTqmels `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madli-Ta winaSe RmrTisa odesme qmna boroti da gandga romlisasa Semdgomsa mas uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ (VII 10) `gemoTagan damonebuli da vnebaTagan mwared tyueqmnili hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcl trfial eqmna meZavTa da ucxo RmrTisagan sulo romlisasa Sen miemsgavse gonebiT medgarsa bilwebasa~ (VII 11)
dagmobilia saqcieli roboamisa da ierobamis romelnic urCobiTa da siborotiT gamoirCnen da gamafrTxileblad gaismis `hoiexcl sulo evltode msgavsebisa maTisa da poundmobdi `vcode Semindve RmerTo~ (VII 12)
bibliur pirTa Soris manasemac saxeli gaiTqva ugvani saqmeebiT magram SeZlo Tav-isi codvebis aRiareba da monanieba kacma lmobierebaSi unda mibaZos mas
aqabic _ israelTa mefe mdash biwierebiTaa gamorCeuli is warmarTobisken gadaix-ara baalis kultis aRorZinebac ganizraxa Tavis colTan iezabelTan erTad baalis
53
kults msaxurebda risTvisac gakicxul iqna elia winaswarmetyvelisgan misi zne-dacemuloba uaRresad tevadi saxiTaa gamoxatuli `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane aramed siRrmiT sulisa SenisaiexclT sul-iTquen da miuTxres RmerTsa Se-codebani Senni~ (VII 14)
SeCvenebasaviT gaismis sityvebi im codvilTa mimarT vinc aqabs hbaZavs da ara sa-refTel qvrivs romelmac elia winaswarmetyveli miiRo da daapura (3 mefeTa 17 7-9)
bolo sami tropari galobisa vedrebis glovis urvis tkivilis srulyofili ga-moxatvis brwyinvale nimuSia ikveTeba elvare poeturi saxeebi `ganilinnes dReni ese Cemni viTarca sizmari~ `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ `daSrta mpoundsnelo Cemi lampari madlisaiexcl~ `aramed sitkboebiT kualad mage sixaruli~ `Sen uwyni hoiexcl macxovar ucnaurni (da-farulni _ l g) Cemni~
XIX da XX troparebs refreniviT gasdevs sityvebi `viTarca galobs daviT~ es si-tyvebi qarTvel mTargmenels (kerZod arsen iyalToels) TviTneburad ar Seutania teqstSi isini dedanSia dadasturebuli magram maTi damamTavrebel frazebad qceva arsen iyalToelis arCevania (VII 17 VII 18)
VIII galobas romelic wina galobis msgavsad babilonis sami yrmis galobasTanaa da-kavSirebuli uZRvis aRniSnul bibliur sagalobelTan Sexmianebuli Zlispiri rome-lic saxotbo Sinaarsisaa da sazeimod JRers magram masTan Sewyobili `didi kanonis~ VIII galoba kvlav godebisa da urvis gamomxatveli troparebiT iwyeba
am galobis I troparic uzenaess miemarTeba `Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo da wadier-hyav guli Cemi moqcevad monanuli macxovne da momxeden romeli vpoundmob Seg-code Semiwyale da warwymeduli mpove~ (8 1) Semdeg erTmaneTs enacvleba winaswarme-tyvelTa _ eliasa da elises mdash saswaulebze mimaniSnebeli troparebi romelTa her-menevtikuli Sinaarsis wvdoma adamians zneobrivi srulyofisken ukafavs gzas
elia winaswarmetyveli aqab mefis dros moRvaweobda misi sawinaswarmetyvelo msaxureba didi saswauliT dagvirgvinda igi zecad amaRlda biblia gvauwyebs `aha etlni cecxlisani da cxenni cecxlisani da ganeSornen igini (elia da elise _ l g) urTierTsa da aRitaca elia ZrviT zeda~ (mefeTa 2 11) bibliis komentatorTa azriT grigali cecxli etli da cxenebi RvTaebriv gamocxadebasTan dakavSirebuli Zveli aRTqmiseuli simboloebia magram elias SemTxvevaSi grigalisa da cecxlis simboloe-bi Seesabameba elias mgznebare suls etli da cxenebi rogorc mTavari Zala sayrde-ni da dideba _ xalxs am simboloTa meSveobiT elia winaswarmetyvelis didebulebaa warmoCenili miniSnebaa mis triumfalur svlaze zeciur samkvidrebelSi elia winas-warmetyvelis sityvebi _ `mamao mamao etlo israsup1lisao da mpoundedaro miso~ (IV mefeTa 2 12) unda gavigoT aRNiSnul simboloTa meSveobiT gadmocemuli Sinaarsis gaTvalis-winebiT~1
andria kritelis interpretaciiT elia saTnoebaTa etliT e i mis mier ganxor-cielebuli RvTissaTno saqmeTa meSveobiT zecad iqna ayvanili `etlTa mflobeli elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad da miwieri kaci zeSTa-eqmna~ tropari mTavrdeba mowodebiT `haersa aRslvasa mas missa ipoundsenebdi Sen sulo Cemo~ (VIII 2)
elise winaswarmetyveli romelic elia winaswarmetyvelis saqmes emsaxureboda evedreba sulier mamas elias `iyavn mrCobli suli Cem zeda~ (IV mefeTa 29) amiT man
1 Толковая Библия под ред проф А П Лопухина СПб 1914 т 2 C 484-485
54
elias SesTxova pirvelSobil Zed miiCnios igi radgan sxva Zmebze upiratesia imiT rom ormagad iRebs memkvidreobas elisem sulieri zemxedvelobiT ganWvrita elias saswauli marTlac roca ixiles winaswarmetyvelis saswauli Tqves `dadgra suli eliasi elises zeda~ (mefeTa IV 2 15) elias Zala eliseze gadmovida saswaulTmo-qmedi xaleni eliasi elisem Seiwynara da rogorc andria kriteli ityvis `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli uflisa mier~ ma-gram tropars daasrulebs mamxilebeli Segoneba `xolo Sen sulo Cemo madlsa mis ver ziar iqmen uwesod slviTa~ (VIII 4) galobaSi yuradReba maxvildeba somanitel qa-lze romelmac Seiwynara elise winaswarmetyveli da guliTac umaspinZla mas codvi-li adamiani ki ucxoTa maspinZlobis movaleobas gaurbis mgzavrsac ar gauRebs kars ris gamoc igi `sasZloiexclT gare ganhvardeba mtirali~ (VIII 5)
codvebiT damZimebul adamianTa Soris naxsenebia geezia elise winaswarmetyvelis msaxuri man elises mier keTrisgan gankurnebuli adamianisgan elisesTvis gankuT-vnili ZRveni miisakuTra (winaswarmetyvels uari hqonda naTqvami am gasamrjeloze) andria kriteli umkacresad mouwodebs angarebiT Sepyrobil adamians `geezissa ems-gavse ubadruko saZagelsa da bilwsa nebasa sulo romlisa angahrebaiexcl awRaTu sibe-resa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen misgan~ (VIII 6)
ozia igive azaria mefobas didi SemarTebiT Seudga bevri sasaxelo saqmec ganax-orciela magram gadidgulda gaamayda undoda Tavxedurad mietacebina mRvdelm-Tavris uflebebi ris gamoc umkacresad daisaja keTri Seeyara da gancalkevebuli yvelasgan mitovebuli aRmoCnda andria kritelis gamafrTxilebeli mowodebebi am-jeradac mkveTria `ozias mimsgavsebiTa hoiexcl sulo mrCobli gaqus (ormagad gWirs _ l g) keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTa (bilwi azre-biT da usjulo saqmeebiT _ l g) dauteven eseni da Seitkbe sinanuli~ (VIII 7)
adamianTa sanugeSeblad moxmobilia ninevelTa mier ZaZiTa da nacriT codvaTa monaniebis epizodi ieremia winaswarmetyvbelis godeba sionis gamo iona winaswarme-tyvelis swrafva ninevelTadmi maT aqvT rwmena rom RmerTi gulmowyalea da maT daixsnis codvebisagan
imedisa da rwmenis gansamtkiceblad galobaSi yuradReba maxvildeba danielis mier mxecTaTvis piris Sekvraze agizgizebuli cecxlis daSretaze yrmaTa mier sarw-munoebis ZaliT
sagalobelSi bibliur adamianTa _ znesrulTa Tu codviT SebilwulTa lamis mTliani galereaa warmodgenili mizani naTlad da mwyobradaa Camoyalibebuli Zue-lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTuen sulo raiexclTa emsgavso marTalTa saqeb-elsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas da bilwsa codvasa ukeTurTasa~ (VIII 12)
sagaloblis Semdgomi damamTavrebeli rva tropari warmoTqmulia mRelvare in-tonaciiT moxmobilia saxarebiseuli magaliTebi sinanuliT moculi adamianebi-sa romelTac unda SeuerTdes yoveli adamiani `avazakisaebr vpoundmob momipoundsene da petresebr vtir milxine macxovar mezuerisaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl~ _ ismis gulwrfeli xma monanuli adamian-isa
troparebSi Caqsovilia macxovarTan dakavSirebuli gamomsaxveli epiTetebi `sulTa mkurnali~ `daviTis Ze~ `tkbilmacxovari~ `maRalmowyale~ `maRali didebis mqone~ meore mxriv codvilis warmosaCenad Semodis gulisSemaRonebeli epiTetebi
55
`sulmyrali wylulebiT damZimebuli~ `ZrwoliT mRaRadebeli~ `widovani~ `mtira-li~ da sxv
sagaloblis finalSi saxarebiseuli igaviT STagonebuli vedreba gaismis `mowyale meqmen macxovar qmnulsa Sensa da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli mewie Sec-Tomilsa gamomipoundsen mpoundecTagan da Semracxe cxovarTa Tana samwysosa SenisaTa~ (VIII 20)
IX galoba romelic RvTismSoblis sagalobliTaa STagonebuli sulieri aRmav-lobis bolo safexuria masSi wamoweulia saxarebiseuli motivebi romelTa wvdoma gaazreba gancda adamianSi aRviZebs yovelive keTilSobilurs frTebs asxams RvTae-brivisken swrafvas
am galobis Sesavali romelic sami troparisgan Sedgeba mZime realobas warmoa-Cens `goneba mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful sneul ars suli mou-Zlurebuli _ sityuaiexcl warwirul ars cxorebaiexcl da sikudili karTa zeda~ (IX 1) mZime mxilebas mosdevs SekiTxva `ubadruko sulo raiexcl-me hyo odes movides msajuli didi gansjad Senda~ (IX 1)
gulistkiviliTaa naTqvami `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni xolo Sen Semd-gomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunur-qmniTa~ (IX 2)
codvili adamianisTvis sjuli da kanoni mouZlurebulia masze gavlena aRar aqvs usargeblo Seiqmna misTvis saxareba wmida werilma dakarga zegavlena winaswarme-tyvelni da marTalTa Sesaxeb Tqmulni fuWi aRmoCnda ganmkurnebeli sityvisagan gandgomiT ki ganmravldnen wylulni
xsna saxarebisaTvis gulis gadaSlaSia aki naTqvamia `gamoiZiebdiT wignTagan ra-meTu hgonebT viTarmed gaqus cxovrebaiexcl saukunoiexcl maT Sina da igini arian romelni wameben CemTcents~ (ioane 5 39)
andria kriteli `did kanons~ agvirgvinebs `axlisa wignisa~ saxeTa gacocxlebiT raTa moalbos codvili adamianis guli raTa man magaliTad daisaxos marTalTa wesi cxovrebisa ganeridos codvilT da mowyale yos qriste marxviT vedrebiT siwmin-diT krZalulobiT
saxarebiseuli epizodebis moxmobisas intonacia SemarTulia fraza kidev ufro moqnili da emociurad daZabuli xdeba troparTa dasawyisi sityvebi Tu fraze-bi zogjer identurnic arian rac amZafrebs ritms yvela taepSi aqcentirebulia qriste-macxovris saxeli TvalsaCinoebisTvis movitan am troparTa dasawyis fra-zebs
`qriste gankacna sulo~ (IX 5)`qriste gankacna sulo~ (IX 6)`qriste acxovnna moguni~ (IX 7)`qriste ganicdeboda~ (IX 9)`imarxa macxovarman~ (IX 8)
am troparebSi xsenebuli saswaulebi macxovrisa avtoris mier ganmartebulia ro-gorc yoveli adamianis gadarCenisaTvis ganxorcielebuli diadi qmedeba qriste im-itom gankacda rom magaliTi daesaxa yvelasTvis Tavis damdablebisa `xati da saxe giCuena damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT~ (IX 6)
qristem acxovna mogvebi moixmo mwyemsebi mravali yrma mowamed aqcia ganadida
56
moxuci da qvrivi dedakaci romelTac unda emsgavsos adamiani ormoci dRe imarxa ar unda SegaSinos mterma radgan `marxvaiexcl da locvaiexcl gaqonan saWurvelad mis zeda eSmaki qristes cdunebas cdilobda da ra SeiZleba Tavs daatydes adamians amitom dReniadag sifxizle marTebs mas `Zrwode sulo da maradis mRviZare Semwe iyofd RmerTsa~ (IX 9)
ioane naTlismcemlis Temac herodesa da heodiades mier gamoCenili sisastikec ioane naTlismcemlis sikvdiliT dasjac zneobrivi SegonebisTvisaa moxmobili `nu daecemi Senda aramed Seitkbe moqcevaiexcl~ (IX 10)
saxarebiseuli epizodebis Rrma interpretaciis brwyinvale nimuSia macxovris mier qorwilSi wylis Rvinod gadaqceva andria kritelis ganmartebiT `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos sulo~ (IX 12)
qristes sxva saswaulebic _ dauZlurebuli adamianis ganmtkiceba qvrivi dedis Wabuki Svilis aRdgineba asisTavis msaxuris gankurneba samarieli dedakacisaT-vis Tavis gacxadeba (ioane 4 24-26) moxda imitom rom `sulieri msaxurebaiexcl winaswar dagisaxa sulo~ (IX 13) _ gvixsnis wm andria misive SegonebiT macxovarma `widovani gankurna Se-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni ganwmidna daRrekilni da brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yruni da utyuni da daORonebulni sitycentT gankurna raiexclTa Senca gacxovnos sulo~ (IX 14)
meZavi da mezvere ganmarTldnen radgan RmerTs Sewyalebas SesTxovdnen farisev-eli ki daisaja siamayisTvis unda mibaZo im codvil dedakacs romelmac `moiRo ala-bastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa~ _ dabejiTebiT gvirCevs kriteli mwyemsmTavari
galobis damamTavrebel troparebSi kidev erTxel gaiJRerebs mkacri mowodeba _ sastikad daisjeba is qalaqebi romelTac qristem saxareba uqadaga da ar Seismines borot sodomelebTan msgavsebis gamo maTi sasjelic umkacresi iqneba mowodeba ase-Tia `SeSindi saxisagan da nu hbaZav maT~ (IX 19)
sasoeba imedi mTavari sayrdenia adamianisTvis qristesTan erTad ori avazaki acves jvars magram erTma avazakma irwmuna qriste RmerTad Seicno igi da misTvis gaiRo sasufevlis kari
sagalobels didebuli xati daasrulebs `dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen mTani da kldeni SiSisgan ganipnes queyanaiexcl Seiryia jojoxeTi opounder iqmna dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi~ (IX 23)
sagaloblis bolo troparebSi kvlav monanuli adamianis xma ismis aRmsarebeli fsalmunur striqonebTan SexmianebiT SesTxovs ufals `aramed momec guli Semusr-vili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTual-uli msxusup1rpli~ (IX 24) 50-e fsalmunSia naTqvami `msxuerpl RmrTisa ars suli Semus-rvili guli Semusrvili da damdablebuli RmerTman ara Seuracxyos~ (fsal 50 19) Seurvebuli mWmunvare Semusrvili sulia RmrTisaTvis sasurveli Seurvebuli da damdablebuli gulia uflis samkcentdrebeli ase dasruldeba aRmsarebeli adamianis mogzauroba sakuTari sulis labirinTebSi `kritelma mwyemsma TiTqos CagvWida xeli da SegviZRva Tavis umdidres naTel sixaruliT aRsavse da RmrTisadmi Tavis piradi damokideublebis daZabul samyaroSi~ _ imowmebs k veremeenko prot s pravdoli-ubovis gamonaTqvams naSromidan `Великий канон святого Андрея Критского История поэ-
57
тика богословие~ МДА 1984 с 12) `didi kanoni~ iseve rogorc am epoqis sulieri kul-turis sxva Zeglebi efuZneba saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur principebs romlebic Suasaukunoebriv esTetikaSi erTmaneTisgan gauTiSavia amitom badebs Cve-ni sagalobeli universumTan miaxloebis maradiulSi SeRwevis uCveulo gancdas
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ aris kidev erTi mtkicebuleba imisa rom samyaro erTiania mTliania da rom `kacobriobis istoria sxva araferia Tu ara sxvadasxva saxiT sxvadasxva gamoxatulebiT dasabamieri samSoblos Zieba~1 dakarguli xatisken swrafva
1 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 6 Веремеенко К dasax wigni gv 18 samwuxarod ruseTTan Cveni urTierTobebis garTulebis gamo miuxedavad Cemi didi mcdelobisa s pravdoliubovis naSromze xeli ar mimiwvda
58
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebis Sedareba originalTan ramdenadme pirobiT
xasiaTs atarebs Cven xelT ar gvaqvs am Zeglis dednis zusti asli (is arcaa Cvenamde
moRweuli) amitom vefuZnebiT Jak-pol minis mier gamocemul teqsts1
agreTve
e loviaginiseul gamocemas berZnuli teqstisas2 bunebrivia viTvaliswinebT
e loviaginis mierve rusul enaze Targmnil `did kanons~ romelic agreTve
dasaxelebul wignSia gamoqveynebuli da qarTveli bizantinistis gvanca koplataZis
mier Tanamedrove qarTul enaze gadmoRebul aRniSnul teqsts3
Cemi mizani arc aris teqstebis zedmiwevniTi Sedareba me mainteresebs ara qarTvel
moRvaweTa mTargmnelobiTi meTodis skurpulozuri Seswavla da daxasiaTeba aramed
dadgena imisa rogoraa realizebuli saRvTismetyvelo da esTetikuri Sinaarsi
`didi kanonisa~ qarTul TargmanebSi rogor xerxdeba berZnuli teqstis adaptireba
qarTul saazrovno sivrceSi da sxv
pirvel rigSi daismis kiTxva rogoria `didi kanonis~ mTliani kompozicia ra
saxiTaa is moRweuli Cvenamde ra ZiriTadi cvlilebebi ganicada misma formam droTa
manZilze rogor ekidebian mas qarTveli mTargmnelebi
rogorc zemoT aRvniSneT `didi kanoni~ Tavdapirvelad Seicavda 210 tropars
Semdeg mas Sehmatebia Rirsi mariam megviptelisadmi miZRvnili troparebi (radgan
Rirsi mariam megviptelis xsenebis dRe swored didi marxvis periodSi modis) `didi
kanonisTvis~ daurTavT wm andria kritelis sadidebeli troparebic ase rom teqstis
moculoba mTlianad 250 troparamde gazrdila
teqstSi mkafiod gamokveTil mxatvrul struqturasac xedaven `SesavalSi Rirsi
mama (andria kriteli) mouxmobs Tavis suls sxeuliTurT aRsarebisaTvis RmrTis
winaSe Semdeg Semodis mTavari Tema _ sinanulisa da godebisa codvili sulis
tirilisa da moTqmisa VII galobaSi es Tema aRwevs gamosaxvis mwvervals xolo
daskvniT nawilSi mkvidrdeba mSvidi axali aRTqmiseuli ganwyobileba romelic
ibadeba adamianSi vinc sinanuliT SehRaRada RmerTs da guli gaiRo msxverplad
uflisaTvis~4
Tavidanve SevniSnav rom samive qarTveli mTargmnelis (eqvTime aToneli giorgi
aToneli arsen iyalToeli) mier metnaklebi sizustiT SenarCunebulia originalis
struqtura kompozicia samive Targmani Sedgeba 9 galobisagan romlebic Sesabamisi
Zlispirebis mixedviTaa gawyobili aqvT bibliuri wanamZRvrebi (an saTanado
miniSnebebi) yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Tumca rogorc viciT eqvTime da giorgi aTonelebs Secvlili aqvT Zlispirebi
1 Patrologiae cursus completus accurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisiis 1865 t VII col 1332-1385
2 Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
3 andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
4 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013стр 17-18
59
eqvTime aTonels ki ZlispirebTan erTad mdash xmac sagaloblisa
daviwyeb teqstis saTauriT aqve SevniSnav rom saTaurs Suasaukuneobriv
mwerlobaSi dRevandeli datvirTvisagan (dRes saTauri mxatvruli nawarmoebis
erTgvari gasaRebia) sruliad gansxvavebuli fuqncia akisria is nawarmoebis
Janrobriv raobas aRniSnavs gvauwyebs ras warmoadgens teqsti `martvilobas~
`cxovrebas~ `qebas~ `galobans~ Tu matianes Janris raobaze miTiTebiT mkiTxvelis
Semzadebac xerxdeba nawarmoebis aRsaqmelad
`didi kanonis~ samive qarTul TargmanSi saTaurSive miTiTebulia avtori _ andria
kriteli wm eqvTime aToneli gvamcnobs `andria kriteli romeli iyo sup1rusalemiT~
wm giorgi aToneli ifargleba konkretuli informaciiT `andrea kriteli~ wm
arsen iyalToeli ki avrcobs am informacias `wmida andria ierusalimeli kriteli
mTavarepiskoposi~ samive mTargmnelTan bunebrivia dasaxelebulia Janris
raoba `galobani~ oRond eqvTime da giorgi aTonelebi teqstis moculobasa da
mniSvnelobasac warmoaCenen `didni galobani~ arsen iyalToeli da eqvTime aToneli
ki mis Sinaarsobriv raobasac azusteben `galobani sinanulisani~ giorgi aToneli
zedwarweraSi saTaurSi imasac gvauwyebs rom teqsti mis mier Tavidan meorejeraa
gadmoTargmnili
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa es dasaTaurebani Tavidanve migvaniSnebs
TargmanTa erTmaneTisagan SesaZlo gansxvavebebze da rac mTavaria imasac
gvafiqrebinebs es gansxvavebuloba berZnul saTaurTan daaxloebis processac unda
asaxavdes
`didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis berZnul teqstebTan da erTmaneTTan
Sepirispirebisas Sedgenilobis TvalsazrisiT I galobis farglebSi Semdegi suraTi
ikveTeba pirveli ori tropari samive Targmanisa srul SesabamisobaSia berZnul
teqstTanac da erTmaneTTanac Semdeg eqvTime aTonels Semoaqvs sami tropari (III
IV V) romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da giorgi aTonelTan
(Sesabamisad berZnul teqstSic) gvxvdeba oRond X XI XII muxlebad berZnuli teqstis
IX troparidan ki (X XI XII XIII XIV) arsen iyalToeli da giorgi aToneli originals
mihyvebian eqvTime aTonels ki am troparTa Sesabamisi troparebi gadatanili aqvs I
galobis daskvniT nawilSi Semdeg eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanTa
teqstebi kvlav mihyvebian erTmaneTs (XXIV-XXXVIII troparebis CaTvliT) Tumca
eqvTime aToneli agrZelebs teqsts kidev 9 tropars umatebs romelTa Sesatyvisi
troparebi giorgi aTonelis TargmanSic aris oRond misadagebulia berZnul teqsts
rogorc es arsen iyalToelTanaa1
rac Seexeba qarTvel mTargmnelTa damokidebulebas teqstis mxatvrul-enobrivi
ikveTeba erTi sagulisxmo viTarebac Jak-pol minis patrologiaSi didi kanonis~ I galobis damamTavrebeli troparebi (XX XXI XII XXIII) berZnuli teqstis loviaginiseul gamocemaSi gadanawilebulia ufro swored adgilmonacvleoben XX tropari arsen iyalToelis TargmanSi XIII troparia XXI tropari XXII-ea XXII _ XIX troparia XXIII ki _ XX tropari
rogorc es arseniseul TargmanSia xolo XVIII da XIX troparebi miniseuli gamocemisa ar aris loviaginiseul berZnuli gamocemis testSi arc rusul TargmanSi Sesabamisad arc qarTul TargmanebSi Cveni mTargmnelebi xom ar mihyvebian im berZnul versias romelsac e loviagini eyrdnoba
60
qsovilisadmi Sevecdebi mivyve teqstebs da gzadagza gamovkveTo qarTul TargmanTa
Taviseburebani
ugalobdiTsa (galobaiexcl a)
I tropari sami monakveTisagan Sedgeba
I `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa CemisaTa~ II `anu romeli dasabami vyo
qriste godebisa amis~ III monakveTs pirveli ori frazisgan gamohyofs macalkevebeli
kavSiri (aramed) da wamoiwevs vedrebisa da rwmenis gamomxatveli frazeologia
qarTvel mTargmnelebs zustad gadmoaqvT berZnuli teqstis aRnagoba magram
Tavidanve ikveTeba SemoqmedebiTi dinamikuri ekvivalentis tipis mTargmnelobiTi
stilis niSnebi es tendencia ganskuTrebiT sagrZnobia eqvTime aTonelis TargmanSi
garkveulwilad ki _ giorgi aTonelTanac maqsimaluri sizustiT ar gamoirCeva arc
arsen iyalToeli
ra maqvs mxedvelobaSi
berZnulSi orive versiaSi gvaqvs Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις
αθλιςς αθλου _ niSnavs Rvawls Sromas zmnur formas gansacdelis ubedurebis
daTmenis gamwarebis mniSvnelobac aqvs amitom rusul TargmanSi es fraza
Semdegnairadaa gadatanili bdquoС чего начну оплакивать деяния моей несчастной жизниldquo (axal
qarTulSi `saidan viwyo glova saqmeTaTvis Cemisa mwuxarisa cxorebisa~)
arsen iyalToels (da arc eqvTime aTonels) ar gadmouRiaT ἀθλίου αθλου giorgi
aTonels ki Semoaqvs aRniSnuli sityvis ekvivalenti _ ubadruki~ yuradRebas iqcevs
troparis damamTavrebeli taepic αλλ ὡς εὔσπλαγχνός μοι δος παραπτωμάτων ἄφεσιν~ rusul
TargmanSi gvaqvs bdquoНо как милосердный даруй мне оставление прегрешений asevea Targmnili
Tanamedrove qarTul enaze `garna viTarca gulmowyale xar codvaTa datevebaiexcl
momaniWe~ sagulisxmoa rom arsen iyalToeli TiTqos gaurbis sintaqsur kalks da
qarTuli enisaTvis organul frazas gvTavazobs `viTarca tkbilman momcen cremlni
lmobierni~ am gzas dasdgomia `didi kanonis~ pirveli mTargmneli eqvTime aTonelic
`aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen
mowyalesa~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels (gavlena aSkaraa) da kidev
ufro afarToebs frazas mommadlen me cremlni sinanulisani da macxovne~ SesaZloa
giorgi aTonels teqstis ritmulma CarCom ubiZga tropari daegvirgvinebina sityviT
`macxovne~ magram amgvarma daboloebam iseve rogorc sityvam `mommadlen~ (da ara
`momcen~ rogorc arsen iyalToelTan da eqvTime aTonelTanaa) daamSvena teqsti
logikurad da esTetikurad daasrula saTqmeli
sainteresoa qristes dedniseuli epiTetis _ ἔυσπλαγχνός _ qarTuli Sesatyvisebi
saxieri (eqvTime aToneli) mravalmowyale (giorgi aToneli) tkbili (arsen
iyalToeli) SeiZleba iTqvas rom giorgi aTonelis mier SerCeuli epiteTi ufro
Sesabamisia berZnulisa
61
II tropari samive qarTvel mTargmnels troparis Sinaarsi gadmotanili aqvs Tumca
eqvTime aToneli gverds uvlis teqstis erT Zalian mniSvnelovan pasaJs `άπόσχου λοιπόν τῆς πρὶν ἀλογιας~ arsen iyalToels ki zustad gadmouRia igi `ijmen pirvelisa
mis pirutyuebisagan~ giorgi aTonelic identur Targmans gvTavazobs `ganeSore
amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ eqvTime aToneli ki asxvaferebs
teqsts `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa codvisaTa~ man gverdi auara
`pirutyuebas~ radgan is Cans damatebiT interpretacias saWiroebda (utyvad yofna
dadumeba araRiareba codvaTa sazianoa adamianisTvis) Tumca teqstis dedaazri misi
semantikuri raoba mitanilia msmenelamde `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa
covisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde~
ei pirutyueba (mdumareba utyvoba) sityvieri RaRadisiT unda Seicvalos RmrTis
winaSe codvebis aRiarebiT unda daiZlios
sagulisxmoa rom samive qarTvel mTargmnels gamorCenia dedniseuli λοιπὸν (amierTagan) rusul TargmanSi ki aris `Воздержись наконец от прежней безсловесностиldquo
III tropari originalisa eqvTime aTonels gadatanili aqvs VII troparad (SesaZloa
eqvTime dednis sxva versiiT sargeblobda) da rogorc zemoT aRvniSneT Semoaqvs
oTxi tropari (III IV V da VI)1lowast romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da
giorgi aTonelTan (maSasadame berZnul teqstSic) gvxvdeba X XI XII troparebad ei
giorgi aToneli ar arRvevs dednis struqturas da mihyveba originalis teqsts aseve
iqceva arsen iyalToelic
Tavs uflebas vaZlev erT konteqstSi vimsjelo qarTul TargmanTa raobaze
erTmaneTs Sevudaro aRniSnuli qarTulad Targmnili troparebi miuxedavad imisa
Tu ra adgili ukaviaT maT teqstSi
samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa giorgi aTonels aSkarad etyoba
eqvTime aTonelis gavlena teqsts mis msgavsad ganavrcobs davkarge zeciuri
didebuleba codvaTa gamo `romelni Seviyuaren~ bolo sintagma berZnulSi ar aris
eqvTime ki am sityvebiT amTavrebs (VII) tropars giorgic ase daasrulebs (III) tropars
yuradRebas ipyrobs erTi niuansic eqvTime da giorgi aTonelebi cnebas ἔγνων _
Targmnian rogorc `vixile~-s arsen iyalToeli ki rogorc mdash `vagrZen~ (Sevican
сознал) rac ufro miaxloebulia berZnuli cnebis SinaarsTan `vagrZen siSiSule Cemi
RmrTisagan~ (ἔγνων ἑμαυτὸν γομνωθντα θεοῦ)
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa Seaqvs semantikuri xasiaTis
umniSvnelo cvlileba berZnulSia εγεύσω προπετῶς τῆς παραλόγοῦ βρώσεως παραλογε ugunuri gonebis gareSe Cadenili qmedebaa arsen iyalToeli ki gvTavazobs
semantikur Targmans `Wamadi makudinebeli~
es tropari ara aqvs Targmnili eqvTime aTonels giorgi aToneli dednis
struqturis Seucvlelad gviTargmnis isic mimarTavs sawyalobel suls `o sulo
lowast es tropari B xelnawerSi gadatanilia `ugalobdiTsas~ bolos
62
Cemo sawyalobelo~ dedans Sehmatebs xis~ ganmsazRvrel sityvas berZnulSi mxolod
`xea~ naxsenebi giorgi ki mas warwymedils~ uwodebs cnobadi xis~ epiTetad moixmobs
(`gemoiexclsxilviTa warwymedilisa misgan xisa mcnebelisa~) giorgi aToneli tropars
amTavrebs eqvTime aTonelis mier teqstisTvis Sematebuli sityvebiT `STavardi
mwcentresa codvaTaiexclsa~
V tropari interpretaciuli Targmanis nimuSia mTargmnelebi ar gadian berZnuli
teqstis semantikuri velidan inarCuneben adeqvaturobas da niuansuri ganmartebebiT
aRweven sicxades gamWvirvalobas am mxriv gamoirCeva eqvTime aToneliseuli
Targmani `pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese gulis sityuaiexcl Cemi
rameTu damitkbo codvisa igi mware gemoiexcl da mcnebaTa RmrTisaTa gadaslvaiexcl Semayuara
me amisTcentsca STavardi mwcentresa [mas] codvisasa~ (VIII) giorgi aTonelic Tavis mxriv
xatovanebas Sehmatebs saTqmels `esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ (V)
arsen iyalToeli Tumca erTgulia teqstisa magram tropars amTavrebs taepiT
romelic arc berZnul versiebSia da arc rusul Tu Tanamedrove qarTul TargmanSi
`gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (V)
sainteresoa evas epiTetebic Αντὶ Ἔυας αἱσεητῆς grZnobadi eva (arsen iyalToeli)
xiluli eva (giorgi aToneli) pirveli eva (eqvTime aToneli) sizustiT arsen
iyalToeli gamoirCeva Tumca eqvTime da giorgi aTonelebic ar ewinaaRmdegebian
berZnuli teqstis gagebas
VI tropari samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa arsen iyalToeli
SeiZleba iTqvas sityvasityviT mihyveba teqsts Tu Zalian davazustebT mxolod erTi
sityva aqvs uTargmnelad datovebuli berZnulSia τὰ ζωηρά σου λόγια (`cxovelmyofeli
mcnebani~) masTan ki gvaqvs `udeb vyof sityuaTa SenTa~
eqvTime aToneli ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT princips saTqmels uaRresad
dinamiuri intonaciiT gadmoscems TxrobiT kilos Tavidanve kiTxviTi intonaciiT
cvlis da tropars mxurvale vedrebiT amTavrebs `ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo
dauteva da samarTlad ganvarda saSueblisa misgan raiexcl-me vyo romelmanca yovelni
mcnebanni Senni wmidani Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale~ (IX)
giorgi aTonelic erTgulad mihyveba teqsts da tropars arsenisgan gansxvavebiT
da eqvTime aTonelis msgavsad Sewyalebis TxovniT daasrulebs
VII tropari Zalze sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT arc berZnul
versiebSi arc mis rusul Targmansa da bunebrivia arc Tanamedrove qarTul enaze
gadmoTargmnil teqstSi ar dasturdeba cneba _ sindisi
Tvali mivadevnoT andria kritelis teqsts da mis Targmanebs
Τὴν τοῦ Κάῖν μετελθὼν μιαιφονίαν τῇ προαιρέσει γέγονα φονεὺς συνειδότι φυχῆς ζωώσας τὴν σάρκα καὶ ζρατέυσας κατ αὺτῆς ταῖς πονηραῖς μου πράξεσι (VII)
eqvTime aTonelis Targmania mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me kaenisa da viqmen
63
[mklvel] sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa
saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var me mowyluli vnebaTa mier~ (VII)
giorgi aTonelis Targmani `kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-vyven poundorcni rameTu ukeTurTa saqmeTa mier
vewyvebode maT da aw ganwiruli vRaRadeb qriste ganmacxovele~ (VII)
arsen iyalToelis Targmani `mivemsgavse kaenis mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa scentnidisi da ganvacxovelen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi
vnebulni gulisTqumani~ (VII)
e loviaginiseuli Targmani bdquoПревзошёл я Каиново убийство с сознательным произволением чрез оживление (греховной) плоти я сделался убийцею души вооружась против неё моими злыми деламиldquo (VII)
gv koplataZiseuli Targmani `gardavamete kaenis mkvlelobasa da SegnebuliTa
ganzraxviTa da gancxovelebiTa xorcisa mkvlelad sulisa viqec aRvZar raiexcl mas zeda
ukeTurni saqmeni Cemni~ (VII)
cneba `sindisi~ dasturdeba mxolod arsen iyalToeliseul TargmanSi igi Tavs
nebas aZlevs TviTon Semoitanos sindisis cneba iq sadac originalSi ar aris magram
nagulisxmevia da zustad Seesatyviseba saTqmels
aqve movitanT meore magaliTsac romelic IV galobaSi ikveTeba eqvTime aTonelis
TargmanSi vkiTxulobT `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan romel ars
gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel ars~ (IV7)
giorgi aToneli mihyveba eqvTime aTonels `daSjil var me da qenjnil Cemisa
mamxilebelisagan mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeli~ (IV5)
arsen iyalToeli ki berZnulis identur Targmans gvTavazobs da ucvlelad
gadmoaqvs `did kanonSi~ dadasturebuli termini _ sindisi (συνειδότι) `amisagan
mxilebul viqmen amisagan davisaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan
romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV5)
sayuradReboa rom termini `sindisi~ ar gvxvdeba qarTuli oTxTavis simfonia
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) rac imis dasturia rom sindisis
cneba jer ar aris saxarebis leqsikonSi damkvidrebuli1
rogor unda aixsnas es viTareba adamiani xom Seqmnilia meufed yovelive
1 erTaderTi SemTxveva sityva sindisis gamoyenebisa qarTul oTxTavSi ioanes saxarebaSi gvxvdeba xolo maT viTarca
esma mxilebani scentnidisisagan ganvidodes TiToiexcl iwyes moxucebulTagan vidremdis daSTa Tavadi martoiexcl da dedakaci igi
dgas Soris~ (ioane 89) etyoba es sityva SemTxveviTaa gamorCenili xsenebul simfonia-leqsikonSi
ikveTeba aseTi viTarebac axali aRTqmis berZnul originalSi gvaqvs sindisi qarTul TargmanSi ki mas enacvleba
goneba `amas zeda viRuawi daubrkolebeli gonebaiexcl maqus RmrTisa mimarT da kacTa maradis~ (saqme moc 2416)
pavle mociqulis epistoluri memkvidreoba sindisis cnebis dominirebiTaa gamorCeuli mis epistoleebSi 25-jer
maincaa es sityva momarjvebuli magram qarTul TargmanSi maT Sesatyvisad gvxvdeba ara sindisi aramed ndash goneba guli
iWu || eWvi
il abulaZis mier Sedgenil Zveli qarTuli enis leqsikonSi (Tb 1973 w) scentnidis-is ganmartebisas moxmobilia swored
aRniSnuli ganmartebani guli goneba `iWu~
64
arsebulisa is xom aRmatebulia yoveliveze da sulier arsTa Soris erTaderTi
qmnilebaa romelsac vertikaluri mdgomareoba aqvs SeuZlia aRapyros Tvalebi
zecas mxolod mas aqvs xelebi romelTa meSveobiT saswaulebs axdens mraval sferoSi
da rac mTavaria erTaderTs aqvs unari azrovnebisa metyvelebisa gansjisa aqvs
sindisi anu `mamxilebeli goneba~ rogorc sulxan-saba orbeliani gangvimartavs
am cnebas Tavis `sityvis konaSi~
unda gvaxsovdes isic rom sindisis fenomeni adamianis Tandayolili mocemulobaa
rogorc Tanamedrove filosofosi n berdiaevi gansazRvravs `sindisi sulieri
zebunebrivi sawyisia adamianSi is socialuri warmoSobis ar aris socialuri
warmoSobisaa Seryvna da damaxinjeba sindisisa~1 xolo sindisis laTinuri Sesatyvisis
(conscientia) etimologias Sinagan cnobierebasTan mivyavarT sindisis gaRviZeba
adamianSi pirovnebis ganviTarebasTan aris dakavSirebuli
bibliuri swavlebiT `axalma aRTqmam~ qristes moZRvrebam kacobriobas axali
bunebiTi sjuli misca amieridan adamianis moqmedeba unda ganisazRvros da Seafasos
ara savaldebulod qceulma garedan mocemulma kanonma (moses aTma mcnebam) aramed
adamianis Sinaganma xmam pirovnebis srulqmnaSi udidesi roli swored gulisa
da gonebis xmas mieniWa es xma identificirebulia sindisTan rogorc qarTveli
filosofosi ioane petriwi ganmartavs `sityuaiexcl~ logosi viTarca Sinagani xma
gulisa msgavsad sasworis sawonisa an im qvisa romelic oqros Rirebulebas
gansazRvravs kacs exmareba Tavisi zraxvebisa da namoqmedaris SefasebaSi2 sindisi
piruTvnel msajulad aris miCneuli is arasdros cruobs
pavle mociquli romelsac Tavad hqonda Semecnebuli axali adamianis mier
mopovebuli simSvide qristeSi imasac ganmartavs rom warmarTebi romelTac sjuli
ar aqvT `bunebiTsa mas sjulsa hyofdes~ (rom 214) isini cxadyofen rom zneobiTi
mcnebani amotvifrulia maT gulebze da `Tavisa Tcentsisa TcentT sjul arian~ (rom 214) es
sjuli Tandayolilia
qarTul saazrovno sivrceSi TandaTan mkvidrdeba es termini mas xSirad mimarTavs
efrem mcire `gardamocemaSi~ ioane damaskelis es aRiarebuli Teologiuri
saxelmZRvanelo Targmnili aqvs arsen iyalToelsac da isic araerTxel iyenebs
mas unda vifiqroT rom am berZnul termins _ sindiss CvenSi amkvidreben qarTuli
sulieri kulturis titanebi efrem mcire da misi mowafe arsen iyalToeli romelTa
saxelebTanac mWidrodaa dakavSirebuli saqarTveloSi elinizmis esTetikuri
xedvebisa da koncefciebis SemoWra aRsaniSnavia rom male ioane petriwi Tavis
SromebSi mTel sistemas Camoayalibebs sindisis fenomenisas3
pirvelcodvis Tema samive qarTvel mTargmnelTan mTavrdeba XI troparSi eqvTime
aToneli TiTqos Seajamebs naTqvams da poeturi metaforiT damSvenebuli SekiTxviT
1 Бердяев Н О назначении человека М 1993 стр 53
2 ioane petriwi Sromebi II Tb 1937 gv 207
3 zneobiTi problemebiT moculma vaJa-fSavelam ki Seqmna sainterso poema saTauriT _ `svindisi~
65
mimarTavs Tavis suls `yen sulo ubadruko sad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl
da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl codvisaiexcl aramed moiqec da Seuvrdi macxovarsa
romelman Segmosos Sen pirveli igi dideba~ (XI) analogiuri xasiaTisaa arsenisa da
giorgis Sesabamisi troparebi romlebic ZiriTadad berZnul teqsts mihyvebian XII
troparidan axali intonacia Semodis `daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu
tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav da uZRebsa
Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (XII)
aqve SevniSnav rom eqvTime aToneli gansxvavebiT giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelisagan gverds uvlis berZnuli teqstis 6 tropars sadac andria kriteli
paralels avlebs Tavis codvil sulsa da zneobrivad SebRalul bibliur adamianebs
Soris da TiTqos sanacvlod Semoitans sinanulis gamomxatvel 16 tropars
romelTagan ramdenime exmianeba kidec originalis saTanado troparebs
saWirod vTvli yuradReba gavamaxvilo ramdenime pasaJze
giorgi aTonelisa da arsen iyalToelis TargmanTa (eqvTime aTonels rogorc
zemoT aRvniSne es tropari ar aqvs gadmoRebuli) Sepirispirebam berZnul teqstTan
gamoavlina ramdenime Tavisebureba a) berZnulSi `suls~ axlavs epiTeti _ ἀθλὶα (Ψυχὴ ἀθλὶα) _ ubadruki romelic orive mTargmnels gamoutovebia b) originaliseuli
`msxverpli Seginebuli da cxorebaiexcl uxmari~ (θυσίαν ψεκτὴν κἄι ἄχρηζον βίον) giorgi
aTonels Targmnili aqvs rogorc `msxuerpli bilwi da cxorebaiexcl saZageli~ arsen
iyalToels ki `cxorebis~ nacvlad Semoutania tevadi termini _ `moqalaqobaiexcl~1
g) giorgi aToneli tropars daasrulebs Semdegi fraziT `amisTcentsca samarTlad
davisjebiT Cuen viTarca igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa~ msgavsi ram araa naTqvami
arc berZnul versiebSi arc sxva TargmanebSi Tumca miniSneba dasjaze (`risTvisac
dasjil viqmeniT~) aris
ra igulisxmeba Svid SurisgebaSi ufalma kaens Zmis abelis mkvlelobisTvis
uCveulo ganaCeni gamoutana `yovelman momkvlelma kaenisaman Scentdni SurisZiebanni
dapoundsnes da dasdva ufalman RmerTman saswauli kains ara moklvad misa yovlisagan
mpovnelisa misisa~ (dabad 415)
bibliis komentatorTa Tanaxmad RmerTma xmamaRla gasca mowmoba kaenis
xelSeuxeblobis Sesaxeb Svidgzis sasjels miagebda mas vinc TviTneburad
Seecdeboda kaenisTvis sicocxlis moswrafebas ricxvi 7 rogorc es sakraluri
enisTvisaa damaxasiaTebeli SinaarsiT SemousazRvrelia ase rom RmerTi erTi
1 moqalaqoba mkvidroba sxvadasxva Sinaarss iZens sxvadasxva konteqstSi zecaTa moqalaqe zeciuri moqalaqe
RmerTSemosili adamiania maradiul WeSmaritebasa da sikeTes ziarebuli srulyofilebisken swrafva adamianisa
zeciuri moqalaqobiT gvirgvindeba magram amqveyniuri moqalaqe `ama soflis~ mkvidria is romlis cxovreba am soflis
msaxurebiTaa Semofargluli Tumca adamians amqveynad gaweuli Rirseuli Rvawli gzas ukafavs zeciuri moqalaqobisken
ase rom Rirseuli moqalaqoba da bilwi moZagebuli~ cxovreba adamianis moqalaqobis ori sxvadasxva gzaa amamaRlebeli
da damakninebeli erTi gzis saTaveSi abelia mere gzas ki kaenis gzad miiCneven (am sakiTxze ix n sulavas saintereso
naSromi zecaTa moqalaqobisTvis saRvTismetyvelo literaturaSi krebuli `qristianul-arqeologiuri Ziebani~ IV
Tb 2011)
66
mxriv aSiSvlebs danaSaulis simZimes meore mxriv warmoaCens amouwurav siRrmes
gulmowyalebisa damnaSaves ar imetebs sikvdilisaTvis raTa mas mieces SesaZlebloba
codvebis gamosyidvisa1
X tropari es tropari gadmoRebuli aqvs samive qarTvel mTargmnels oRond
eqvTime aTonels igi Tavis TargmanSi Setanili aqvs III troparad (Cans saWirod
miuCnevia Sesaqmis Temis dasruleba teqstis dasawyisSive)
tropari yuradRebas iqcevs terminologiuri TvalsazrisiT kerZod berZnulSi
naTqvamia ἐνέθηκάς μοι σάρκα καὶ ὀστᾶ και πνοὴν καὶ ζωήν (`miboZe me xorci da Zvali
sunTqva da sicocxle~ _ Targmani gv koplataZisa) arsen iyalToelma nacvlad
`sunTqvisa~ da `sicocxlisa~ Semoitana `samScentnveli~ da `suli~ rac aireklavs CvenSi
saRvTismetyvelo-Teologiuri terminologiis Camoyalibebis process
eqvTime aToneli ki amartivebs teqsts `STabere suli cxoveli da gonieri~ _
mimarTavs uzenaess da tropars daamTavrebs originaliseuli intonaciiT `da aw
gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo Sendobaiexcl codvaTaiexcl
momec~ gameorebis xerxi saTqmels muxts matebs
giorgi aToneli lamis sityvasityviT imeorebs troparis pirveli monakeveTis
eqvTimeseul Targmans `Tixaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo RmerTo da cxovelad
pirmetyuelad Semqmen me da STambere suli cxoveli da gonieri~
XI tropari berZnulSi iwyeba sityvebiT Κξαγγέλλο σοι Σωτήρ (ganvacxadeb winaSe
Sensa mxsnelo) _ giorgi aToneli ageTve arsen iyalToelic iwyebs sityviT
`aRgiare~ aris sxva niuansuri clilebebic magram teqstis azris gamomxatveli
qsovili gadmoRebulia giorgi aToneli tropars daamTavrebs vedrebiT `gevedrebi
Sen saxierebiT ganmkurne mravalmowyale~
XII tropari vfiqrob adekvaturobiT giorgi aTonelis Targmnili teqsti
gamoirCeva giorgi aToneli gvTavazobs ekvivalents sityvisa φιλάνθρωπος _
kacTmoyvare (arsen iyalToeli ki kacTmoyvares unacvlebs tkbils~ giorgi aToneli
sintagmas _ σπλαγχνίζῃ θερμῶς _ gadmoaqarTulbs rogorc `mpoundurvaled Setkbobas~
arsen iyalToelTan ki gvaqvs _ `gulmxurvaled Seiwyaleb~ dedanSi aris πατὲρ _
asevea giorgi aTonelTan (mamaiexcl) arsen iyalToelTan ki Canacvlebulia _ `RmerTiT~
προστρέχεις _ swrafva `iswrafvi~ arsen iyalToels ar gadmouRia giorgi aTonelTan
ki gvaqvs `miegebvi~
eqvTime aTonels kidev ufro Tavisufali Targmani aqvs Tumca Sinaarsobrivi da
mxatvruli raoba uzadoa
XIII tropari arsen iyalToelica da giorgi aTonelic berZnuli teqstis
TiTqmis adekvatur Targmans gvTavazoben oRond giorgi aToneli avrcobs tropis
1 Толковая Библия т 1 с 35
67
damagvirgvinebel vedrebas arsen iyalToeli berZnuli teqstis erTgulia `amisTcents
giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo~ giorgi aToneli ki ityvis da giRaRadeb
nu mimiSueb sruliad warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav
sinanuliT da macxovne me~
XIV tropari arsen iyalToels zustad gamouRia teqsti gamotovebulia mxolod
sityva urgebi (κενόν) giorgi aTonelis Targmanic zustia da SeiZleba iTqvas
rom ufro bunebrivi da sada da kidev Εῤῥιμμένον με (damxobili) orivesTan aris
`davrdomili~
XV tropari TviT berZnul gamocemebSi es troparebi erTmaneTisgan mcired
sxvaoben jer erTi `did kanonSi~ sxvadasxva adgili aqvT miCenili minesTan XXI
adgilzea loviaginTan XV adgilze rac Seexeba qarTul Targmanebs vfiqrob
sizustes ar icavs arsen iyalToeli berZnulSia Τὴν θυσίαν τῆς ψυχχῆς καταναλώας τῇ ἀμαρτία (`simdidre sulisa codvaTa Sina warvage~ _ (gv koplataZis Targmani) arsen
iyalToeli ki ityvis `simdidre Cemi qriste uZRebebasa Sina warvage~ eqvTime
aToneli da mis msgavsad giorgi aTonelic suls esityvebian `simdidre Seni sulo
warage codviT da aw calier xar nayofTa maTgan saTnoebisagan da momymar keTilTagan~
(eqvTime aToneli) simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel iqmnen nayofTagan~
(giorgi aToneli) aTonelebis Targmnili tropari dednis semantikur datvirTvas
moicavs Tumca arsen iyalToelis Targmani mainc ufro axlosaa berZnul teqstTan
XVI tropari eqvTime aToneli semantikuri Targmanisken ixreba berZnul teqstSi
vkiTxulobT Ο ληζαἴς περιπεσὼν ἐγὼ ὔπάρχω τοῖς λογισμοῖς μου ὄλος ύπ αὐτῶν τετραυματισμαι νῦν επλήσθην μωλώπων άλλ αύτός μοι επιζὰς Χριστὲ Σωτήρ ἰάτρευσον
eqvTime aToneli avrcobs avsebs saTqmels kerZod ganmartavs `avazakis~
metaforas aq avazaki gardaTqmiT aRniSnavs gulissityvas (gulisTqmas) `romel arn
gulissityuani~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels analogiurad agebs
frazas da gvTavazobs sinonimur leqsemebs `avazaki romel arian gulisTqmani da
gulissityuani~
aRniSnuli troparis dasasrulis eqvTimeseuli Targmani SeiZleba miviCnioT
alternatiul Targmanad berZnulSia αλλ ὁ ἐκ Μαρὶας ἀνατε ίλας Ιησους σὺ ἐπιςάς με ὀίκτειρον (`garna moved Cemda qriste macxovar da ganmkurne me~ gv koplataZis Targmani)
eqvTime imave SinaarsSi Seitans ramdenime Strixs da fraza meti emociurobiT
itvirTeba `Sen macxovar momxeden da ganmkurnen me viTarca saxier xar mkurnali
sulTa da poundorcTa~
giorgi aToneli eqvTimes msgavsad ityvis `aramed Sen macxovar mipoundsen da
ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl~
absolutur sizustes arc arsen iyalToeli icavs Χριζὲ Σωτήρ qriste macxovari da
ara `qriste meufeo~ τετραυμάττισμαι niSnavs `oTxkuTxiv~-s arsen iyalToeli Targmnis
68
`yovliTurT~ magram es mcireodeni gadaxvevebi ar cvlis teqstis semantikas piriqiT
TiTqos ufro gamokveTs mas arseni icavs originalis stilis lakoniurobas
sayuradReboa rom rusul TargmanSic mimReobiTi formebis nacvlad ganmartebiTi
Sinaarsis frazaa bdquoПо мыслям моим я тот человек который попался разбойникамldquo
XVII tropari arsen iyalToeli originalis erTgulia Tumca semantikur Targmans
ar erideba ase magaliTad Ιερεύς με προιδὼν ὰντιπαρῆλθε (`mRvdelman rom daminaxa
gverdi amiara~) _ vkiTxulobT berZnul teqstSi arsen iyalToelis TargmanSi es
semantikuri monakveTi Semdegnairadaa gadmotanili `mRdelman ugulebels-myo
da Tana-warmpoundda~ mas ar gadmouTargmnia γυμνόν ndash ganSiSvlebuli υπερεῖδε (mitoveba)
da sxv magram alternatiuli frazeologiiT Seqmnilia srulyofili Targmani
`mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da levitelman ZcentrTa Sina damiteva
aramed Sen RmrTismSoblisa mariamisagan mosrulo miRuawe da Semiwyale~ mxatvruli
gamomsaxvelobiT teqstTan siaxloviT STambeWdavia rogorc eqvTime aTonelis ise
giorgi aTonelis mier gadmoTargmnili es tropari
aqve SevniSnavT rom eqvTime aToneliseul Targmnil tropars teqstSi ukavia XVIII
adgili
I galobis damamTavrebeli TxuTmetiode tropari romelTac eqvTime aToneli
da giorgi aToneli gvTavazoben yuradRebas imiTac iqcevs rom erTxel kidev
vrwmundebiT rogori gansacvifrebeli erTgulebiT sizustiT kdemiT mihyveba
giorgi aToneli eqvTime aTonelis yovel frazas yovel niuanss da qmnis sruliad
adekvatur teqsts mcireodeni gansxvavebebi mxolod moculobiTi xasiaTisaa
anu ganpirobebulia sagalobelTa ritmul-melodiur CarCoTa erTmaneTisagan
gansxvavebiT es monakveTebic organulad erwymis teqstTa mxatvrul
qsovils bunebrivia rom galobis samive Targmani mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~
moixilesa (galobaiexcl b)
JP Migne-sTanac da e loviaginTanac galoba Sedgeba 28 troparisagan arsen
iyalToelis Targmani Seicavs 26 tropars eqvTime aToneliseuli _ 27 tropars maT
erTvis XXVIII mdash `samebisani~ da XXIX mdash `RmrTismSoblisani~ giorgi aToneliseuli
Targmani ki Sedgeba 30 troparisagan axlavs XXXI _ `samebisani~ da XXXII mdash
`RmrTismSoblisani~
I tropari arsen iyalToels TavisTavad Rrma dinamiuri da gamomsaxvelobiT
gamorCeuli strofi kidev ufro lakoniurad Camouqnia da brwyinvale mxatvruli
saxe Seuqmnia berZnulSi vkiTxulobT γῆ ένωτίζου φωνῆς μετανοούσης θεῶ καὶ ἀνυμνούσης αῦτὸν (`qveyanao ismine xmisa winaSe RmrTisa monanulisa da mgaloblisa misisa~) arsen
iyalToeli ki ityvis `queyanao ismine sinanuliT RmrTismgalobelisa~ es sintagma
69
_ sinanuliT RmrTismgalobeli _ eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar
aris codvili adamianic monaniebisas RmerTs rom esityveba mas rom ugalobs arsen
iyalToelma erT saxeSi moaqcia
II tropari arsen iyalToelis TargmanSi daklebulia gamotovebulia `mpoundurvale~
(aRsareba) _ θερμὴν ἐξομολόγησιν rac ar aris gamoricxuli gamowveuli iyos
qarTuli Targmanis ritmuli struqturiT giorgi aToneli ki originalis frazas
avrcobs hendiadisebiT da meti mRelvareba Seaqvs frazSi `yen RmerTo macxovaro
mravalmowyaliTa TualiTa momxeden da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT
aRsarebaiexcl~ `mpoundurvale sinanuli~ `godebiT aRsareba~ teqsts met gamomsaxvelobas
aniWebs
IIIlowast1 tropari romelic exmianeba timoTes epistoles (115) arsen iyalToels
metnaklebi sizustiT aqvs Targmnili aseve eqvTime aTonelic misdevs dedans oRond
TiTqos tavtologias gaurbiso azrs erTi fraziT gadmogvcems `Segcode qriste
ufroiexcls yovelTa kacTa me ubadrukman aman Semiwyale qmnuli Seni~ giorgi aToneli
avrcobs afarToebs teqsts gamomsaxveli epiTetebiTa (`sawyalobeli~ `ubadruki~)
da zmnebiT `Semindve~ `Semiwyale~
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia dednisa gadmotanilia yvela niuansi
teqstisa eqvTime aTonelsac zustad gamoaqvs teqstis Sinaarsi oRond mas SerCeuli
aqvs alternatiuli fraza `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav me ufalo~
giorgi aToneli efuZneba eqvTime aTonelis Targmans oRond Semoaqvs mcire
damatebebi ritmuli harmoniis dasacavad emociuri muxtis gasaZliereblad ai es
taepic `borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav me yen mravalmowyaleo RmerTo
aramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen gevedrebi~
V tropari qarTul TargmanebSi Semodis meZavis Tema (`meZvisa mis cremlTa meca
Sevswirav~) es tropari loviaginTan X troparia PG-Si ki V troparialowast lowast 2
arsen iyalToeli metnaklebad erTgulia teqstisa eqvTime aToneli da giorgi
aToneli ufro semantikur Targmans gvTavazoben Tumca Sinaarsobrivad axlos arian
teqstTan sicxadisTvis movitan Targmanis samive nimuSs
aRniSnul tropars e loviaginis gamocemaSi mohyveba tropari `saxoan-vyav usaxoebaiexcl~ romelic qarTul TargmanebSi
XVIII troparia PG-Si ki mdash XXI tropari
am monacemebze dayrdnobiT SeiZleba vivaraudoT rom qarTveli mTargmnelebi sargebloben erTi versiiT da is
gansxvavdeba rogorc PG-s ise loviaginis redaqciebisgan
70
arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aTonelimeZvisa mis
cremlTa meca Sevswirav
macxovne viTar igi
macxovar wyalobiTa SeniTa
cremliT Segivrdebi
mpoundsnelo viTarca meZavi igi
da lmobierad giRaRadeb
`mommadle motevebaiexcl
meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl~
Segivrdebi Sen
cremliT viTarca meZavi igi
macxovaro
momiteven meca auracxelni
codvani Cemni
eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi SeiZleba mivakuTvnoT dinamikuri
ekvivalentis tipis Targmans rac umniSvnelo gadaxvevebiT teqstis Rrma wvdomas
emsaxureba
VI tropari am troparis qarTul Targmanebze dakvirvebiT saintereso suraTi
ikveTeba berZnulSi naTqvamia εσπίλωσα τὸν τῆς σαρκός μού χιτῶνα καὶ κατεῤῥύπωσα τὸ κατ εἰκόνα Σῶτὴρ καὶ καθ ὁμοίωσιν (`samoseli xorcisa Cemisa Sevbilwe da (qmnuli) xatad da
msgavsad Senisa macxovar davabnele~ (Targm gv koplataZisa)
arsen iyalToeli nacvlad `samoslis~ paradigmisa gvTavazobs ekvivalentur
saxes `taZari poundorcTaiexcl~ (`biwian-vyav taZari poundorcTaiexcl~ da umatebs erTgvar komentars
`romliTa pativ-meca~)
eqvTime aToneli (mas mihyveba giorgi aTonelic) `xorcis samosels~ cvlis
alternatiuli variantiT `Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~
eqvTime aToneli kmayofildeba `xatis~ xsenebiT (`ganvryuen xati igi~) giorgi
aToneli ki xatTan erTad axsenebs `msgavsebasac~ (rogorc dedanSia) `ganvryuen xati
da msgavsebaiexcl Cemi~ da agrZelebs interpretacias `romliTa pativ-meca~
sayuradRebo is aris rom eqvTime aTonels semantikuri Targmani Semoaqvs xorcis
samoslis~ (asea berZnulSi _ lg) `xorcis taZris~ Sebilwvis dasabami gonebis
siwmidis Seginebaa (`Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~) eqvTime aTonelis am frazas
ucvlelad imeorebs giorgi aTOonelic
VII tropari samive mTargmnels gadmoRebuli aqvs troparis mxatvruli qsovili
gansxvavdebian ekvivalenturi metaforebis SerCevaSi Ἡμαύηωσα τῆς ψυχῆς το ώραῖον (mSveniereba sulisa) eqvTime aTonels agreTve giorgi aTonels gadmouRiaT
zustad `Suenierebaiexcl sulisaiexcl~ arsen iyalToels ki mdash rogorc `brwyinvalebaiexcl
sulisa~ `miwad gamovaCine gonebaiexcl~ (berZnulSia `goneba srulad miwad vaqcie~) _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime aToneli ki semantikur Targmans Caanacvlebs
`gonebaiexcl Cemi davabnele~ mas mibaZavs giorgi aToneli da kvantitatiuri ganvrcobiT
daamSvenebs frazas da yovliTurT miwad da nacrad gamovaCine goneba~ sxvaTa Soris
zmna gamovaCine~ ar aris berZnulSi is TargmanSi Semoitana giorgi aTonelma Cans es
varianti moiwona arsen iyalToelmac
VIII tropari aqac qarTveli mTargmnelebi erTmaneTisagan gansxvavdebian `arsen
iyalToeli wers `ganvbZare samoseli pirveli~ eqvTime aToneli (masTan erTad
71
giorgi aToneli) ki _ `ganvxeTqe samoseli~ berZnul zmnas διυέῤῥηξα-s swored
`ganvxeTqe~ unda Seeferebodes amasTan arsen iyalToelTan ar aris `imJamidan~
(ενθεν) rasac damatebiTi sicxade Seaqvs teqstSi
IX tropari aqac analogiuri viTarebaa arsen iyalToelTan gvaqvs xeneSi kvarTi~
eqvTime da giorgi aTonelebTan ki _ `SebRaluli kvarTi~ (giorgi umatebs kidev erT
epiTets `dabebkuli~ kvarTi) arsen iyalToeli wers `kdemul var~ eqvTime aToneli
`sircxcentleul var~ giorgi aToneli `kdemul var da sircxcentleuli~
X tropari saintereso suraTi ikveTeba am troparis Targmnisas
is yvelaze adekvaturad Targmnili aqvs eqvTime aTonels προσέβλεψα τοῦ φυτοῦ τὸ ὤραῖον καί ἠπατήθην τὸν νοotildeν καί ἔνθεν κεῖμαι γυμνὸς καὶ καταισχύνομαι
`vixile ra mSveniereba xisa gonebiT vcdundi da mieriTgan SiSvel var da mrcxuenis~
(Targm gv koplataZisa)
Воззрел я на красоту дерева и прельстился в уме оттого лежу нагим и стыжусь (Targmani e
loviaginisa)
`mivxeden xesa romlisa gemosa ara xilvad maqunda mcnebaiexcl da vsceT gonebiTa
xilvad gemosa missa mwaresa~ (Targmani eqvTime aTonelisa)
giorgi aTonels am troparis Sinaarsi gaSlili aqvs or troparad 1) (X) `mivxeden
xesa mas romlisa igi maqunda mcnebaiexcl gemoiexclsa ara xilvad uZRebsa da SevsceT missa
mwaresa ubadruki~ 2) (XI) pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymide romeli momca
Semoqmedman medgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da sircxcentleul var~
aqve SevniSnav rom giorgi aTonelis Targmani mkveTrad interpretaciulia Tumca
efuZneba berZnul teqstsac da eqvTime aToneliseul Targmansac
arsen iyalToeli ki giorgis orive troparis Sinaarss TiTqos kvlav erT troparSi
moaqcevs ratomRac gverds uvlis xis simbolos aqcenti keTdeba pirvelqmnili
mSvenierebis dakargvasa da siSiSvleze
Znelia dRes ganisazRvros ram ganapiroba qarTul TargmanTa erTmaneTisagan
amgvari dacileba sxvadasxva sayrdenma versiebma
XI tropari eqvTime da giorgi aTonelebi amjeradac saintereso semantikur
Targmans gvTavazoben
berZnulSi gvaqvs ετέκταινον ἐπἱ τὂν νῶτόν μοῦ πάντες οί άρχηγοι τῶν παθῶν μακρῦνοντες (`beWTa CemTa mcemdes vnebaTa yovelni winamZRvarni~)
arsen iyalToeli erTgulia dednisa eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli saintereso interpretaciiT gvawvdian teqsts `beWTa CemTa mcemdes~ mdash
eqvTimes gagebiT aris `beWTa sulisa CemisaTa mcemdes~ giorgi aToneli Tavis
mxriv umatebs `bWeTa gonebisa da sulisa CemisaTa mcemdes~
leqsikuri mravalferovnebisTvis sainteresoa rom aTonelebis `uSjuloebani~
arsens Secvlili aqvs `ZmacuvaniT~
72
XII tropari arsen iyalToeli mihyveba originals eqvTime aTonelic erTgulia
berZnuli teqstisa giorgi aToneli ki tropars TcentsiT guliT~ daurTavs subieqturi
gancdis gamomxatvel STambeWdav frazas `kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel
myo yovlad sawyalobeli~
XIII tropari arsen iyalToeli adekvaturad Targmnis tropars eqvTime aToneli
asxvaferebs teqsts `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa~ _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime ki amartivebs saTqmels `vnebaTa igi nivTi mmosies
viTarca furceli leRvisaiexcl~ giorgi aToneli subieqturi TviTgansjis Temas
amZafrebs `mmosies vnebaTa CemTa simravle saZageli friad sawyalobelsa~
XIV tropari originalSi aRniSnuli tropari epiTetebiT metad datvirTulia
Εστόλισμαι κατεστιγμένον χιτῶνα καί ήμαγμένον αισχρῶς τῇ ῥύσει τῆς ἐμπαθοῦ καί φιληδόνὄυ ζωῆς`mmosies me samoseli sasircxvod SebRaluli da uwmindurTa vnebaTagan da
gemoTmoyvare cxovrebisagan wabilwuli~ (gv koplatZis Targmani)
`Оделся я в ризу постыдно запятнанную и окровавленную нечистотою страстной и сластолюбовой жизни~ (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis Targmnili tropari TiTqos gafermkrTalebulia da cota
damZimebuli samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa
viSTvebi~
eqvTime aToneli bunebrivia teqstidan amodis da poeturobiT gamomsaxvelobiT
sisadaviT gamorCeul tropars qmnis `mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem zeda~ giorgi aToneli
TiTqos ver eleva eqvTimes verc erT leqsemas umatebs erTaderT epiTets _
`ubadruks~ da naTqvams moaqcevs ZlispiriT gansazRvrul ritmul CarCoSi
`kuarTi dabebkuli
da vnebaTagan SebRaluli
mmosies ubadruksa amas
da codvaTa maT CemTa
sircxcentli mZcentnvared mofenil ars Cem zeda~
XV tropari arsen iyalToeli Tumca sityvasityviT ar mihyveba berZnuls
magram Tavisas arafers umatebs eqvTime aToneli tropars daasrulebs vedrebiT
`gevedrebi qriste mipoundsen maTgan~ (es Txovna ar aris berZnulSi) giorgi aTonelic
eqvTimes msgavsad vedrebiT Sekravs tropars `mipoundsen kacTmoyuareo~
troparis dasawyisi fraza qarTulad sami variantiTaa gadmoTargmnili γπέπεσα τῇ τῶν παθῶν ἄλγηδόν _ `STavrdomil var ufskrulsa vnebaTasa~ (arsen iyalToeli)
`vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var~ (eqvTime aToneli) `vnebaTa maT CemTa
tcentrTiTa damZimebul var~ (giorgi aToneli)
73
eqvTime da giorgi aTonelebi `nivTis~ (sagnis sagnobrivis materialuris)
Semotanasac eridebian Tu arsen iyalToeli ityvis `STavrdomil var nivTTa
xrwnilebasa~ eqvTime Caanacvlebs `eSmakTa simravles~ giorgi aToneli mdash
`sakrveliT uwyalod Sekvraze~ saubrobs
Καὶ ἔνθεν νῦν ὁ ὲχθρός καταπιέζει με _ arseni Targmnis Semdegnairad `amisTcents mecinis
mteri Cemi~ eqvTime aTonelis da giorgi aTonelis Targmanebic analogiuria mwared
memReris~ zusti Sesatyvisia `оттого ныне враг угнетает меня~ (e loviagini) `amisTcents
maWirvebs aw mteri Cemi~ (gv koplatZe)
XVI tropari arsen iyalToelis Targmani Sesatyvisia berZnulisa eqvTime aToneli
da masTan erTad giorgi aToneli ki interpretaciul Targmans gvTavazoben eqvTime
aToneli erideba terminebs `nivTmoyuare~ `monagebTmoyuare~ `univTo~ (romelTac
iyenebs arseni) da qmnis alternatiul Sinaarsobriv models ganvryuen me xati sulisa
Cemisaiexcl gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTa romliTa mier davisajebi~
giorgi aToneli gvTavazobs eqvTime aToneliseuli troparis analogiur strofs
(ix galoba II 17) da amavdroulad umatebs or tropars romlebic aRniSnuli
troparis Temas agrZeleben 19 `monaiexcl mongebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa
aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 20
`Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissityuaTa mier
qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa aRvavse~
XVII tropari samive qarTveli mTargmneli am uaRresad saintereso troparis
Tavisufal Targmans gvTavazobs
Τὴς ἔξωθεν ἐπιμελῶς εὺκοσμίας μόνης ἐφρόντισα τῆς ἔνδον ῦπεριδών θεοτυπώτου σκηνῆς`oden garegnulisa ganSvenebisaTvis gulmodgined mzrunvelman ugulebelvyav
xatad RmrTisad qmnuli karavi Sinagani~ (gv koplataZis Targmani)
`gareSisa xolo ganSuenebisa mzrunvelman Sinagani RmrTivqmnuli Semkobaiexcl
ugulebels-vyav~ (arsen iyalToeli)
`poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi Sevamkve moswrafebiT da sulisa igi RmrTiv-
qmnuli didebaiexcl upoundmar-vyav (eqvTime aToneli)
`Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkve moswrafed da sulisa igi RmrTivqmnuli
didebaiexcl upoundmar-vyav da ganryunil mwcentriTa vnebiTaiexclTa~ (giorgi aToneli)
XVIII-XX troparebis Targmnisas samive qarTveli mTargmneli erTgulad mihyveba
teqsts
XXI troparis Targmnisas eqvTime aToneli gverds uvlis daviT winaswarmetyvelis
saxels originalSi Sesabamisad arsen iyalToelis TargmanSic gvaqvs `davekueTe
daviTisebr codviTa~hellip giorgi aTonels mcireodeni cvlileba Seaqvs teqstSi
`vRaRadeb msgavsad daviTisa~ eqvTime ki rogorc aRvniSneT ar asaxelebs daviTs da
tropars amTavrebs elvare mxatvruli saxiT `ganmbane macxovar da ufroiexcls Tovlisa
74
spetak myav~ giorgi aTonelic amave sityvebiT daagvirgvinebs tropars `macxovar
meca cremlTa mier CemTa ganmbane da ufroiexcls Tovlisa spetak myav~
XXII XXIII XXIV troparebi srulad gadmoscemen dednis saRvTismetyvelo da
esTetikur Sinaarss damatebiT SeiZleba imis aRniSvna rom giorgi aToneli afarToebs
saTqmels da didebuli xatiT daasrulebs saTqmels `ganmiRe sasufeveli caTaiexcl da
Semiyvane wyalobiT sasZlosa Sensa~
XXV-XXVI troparebic srul SesabamisobaSi arian dedanTan
eqvTime da giorgi aTonelebi agrZeleben teqsts umateben erT savedrebel
tropars `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ ki daasruleben teqsts arsen
iyalToelTan es damamTavrebeli troparebi ar aris radgan teqsts agrZelebs sxva
Zlispirze gamarTuli troparebi Tumca `sxua Zlispiri~ erTvis eqvTime aTonelisa
da giorgi aTonelis Targmanebsac
sxuaiexcl Zlispiri
I tropari arsen iyalToeli troparis zedmiweviT Targmans gvTavazobs Tu ar
miviRebT mxedvelobaSi or variantul sxvaobas berZnulSia Θεός (RmerTi) arsenTan
aris `meufe~ dedanSia `uwindeli codva~ (πρώην άμαρτίας) arsenTan gvaqvs `pirveli
codva~ rac mTargmnelobiT praqtikaSi savsebiT misaRebia
eqvTime aTonelis teqstis Semcvel xelnawerebSi dasawyisi ori tropari ar
ikiTxeba
rac Seexeba giorgi aTonels is ar Ralatobs Tavis meTods teqsts avrcobs
sinonimuri epiTetebiTa da zmnebiT afarToebs da aRrmavebs semantikur sivrces
sanimuSod erT tropars movitan `ixileT ixileT rameTu me var RmerTi ismine
sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl da yurad-iRe gonierebiT da SeSindi da SeZrwundi
misgan viTarca msajulisa da damsjelisa da macxovarisa da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa misTa~
II tropari romelSic wamoweulia bibliuri ipodigmuri saxeebi kaenisa da lameqisa
arsens zustad uTargmnia erTgulni arian teqstisa eqvTime da giorgi aTonelebic
oRond maTi Targmanebi aSkarad semantikuri mTargmnelobiTi tendenciebiT
xasiaTdeba
III tropari gamoirCeva dawuruli kondensirebuli saxismetyvelebiT aq
moxsenebulni arian pirvel rjulamde (moses kanonamde) moRvawe marTali adamianebi
romelTac ar miemsgavsa cTomili kaci eseni arian seiTi enosi enoqi noe arsen
iyalToeli mihyveba teqsts da daskvniT monakveTSi ityvis `dahglaxaken marTalTa
cxorebisagan (dedanSia άλλ ῶφθης πενιχρὰ τῆς τῶν δικαίων ζωῆς)~ eqvTime aToneli
lakoniuria `aramed ebaZve bilwad mavalTa~ (IV) giorgi aToneli am frazasac
75
iTvaliswinebs da dedniseul ganaCensac~ Semoitans aramed ebaZve bilwebiT mavalTa
da iqmen [Sors] marTalTa cxorebisagan~ (IV)
IV tropari samive mTargmnels brwyinvaled aqvs gadmoRebuli teqsti magram
yuradReba usaTuod unda gamaxvildes giorgi aTonelis mier Targmnili troparis
damamTavrebel mxatvrul saxeze `da ara Sexual cxorebisa kidobansa romel ars
tirili da sinanuli~ codvilma adamianma TviTon rom ganaxvna~ (gaxsna) RvTis risxvis
(warRvnis) `saqanelni~ (ufskrulni) da kidobnis gareSe rom darCa _ es dedanSia
naTqvami giorgi aToneli ki qmnis kidobnis uaRresad tevad metaforas `cxorebisa
kidobani romel ars tirili da sinanuli~
V troparis samive Targmani srul SesabamisobaSia dedanTan
amave tropars eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi mosdevs tropari
romelic berZnul wyaroSi VII troparia teqstis logikiT misi adgili marTlac aqaa
radgan winare troparis interpretaciaa misi ganmartebaa `yen viTar vemsgavse me
kains da lameqs mklvelobiTa suli mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki da
poundorcni viTarca Zmaiexcl movswycentden codvismoyuareTa wylulebiTa~ (VII)
aRniSnuli troparis saxismetyvelebas kidev ufro met naTels mohfens giorgi
aToneli yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs pirvelTa maT borotTa kacismklvelTa
da suli Cemi mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki xolo poundorcni viTarca
raiexcl Zmaiexcl movklen sawyalobelman aman gemoiexclsmoyuareTa wylulebaTa mier da yovlad
ulmobel viqmen medgari~ (VII)
VI tropari amave Temas agrZelebs qalaqisa poundel-hyav Senebad~hellip dedanSia ara qalaqi
aramed godoli eqvTime da giorgi aTonelebi arsenisgan gansxvavebiT `godols~
aniWeben upiratesobas Tumca aqve unda aRiniSnos rom bibliaSi qalaqi da godoli
erTmaneTis gverdiTaa naxsenebi `da Tques movediT viSenoT TavTa TcentsTaTcents qalaqi
da godoli romlisa Tavi iyos vidre cadmde~ (dabad 114) adamianebma miznad daisaxes
aeSenebinaT qalqi romlis SuagulSi aRmarTavdnen svets SemaerTebels miwisa da cisa
RmerTs ar moewona xalxis ganzraxva `maT saqcielSi gangvimartaven rom RmerTma im
urCobis gavlena dainaxa risTvisac maTi winaprebi ganidevnen samoTxidan urCobas
aq qalaqis da godolis Senebas kadnierebis saxe aqvs es xalxi RvTis Semweobis da
sasoebis gareSe ikafavs gzas cisken raTa `aiRos ca da gautoldes RmerTs am saqmeze
ki radgan es janyia RmerTi ar scems dasturs~1 Tumca Cvens ZeglSi saubaria `gulis-
TqmaTa~ (wadilTa survilTa) da ndomaTa gafetiSebaze RmerTTan miaxloeba ki
mxolod guliT ZaluZs adamians da ara mis mier aSenebuli svetiT
VI-VII VIII IX troparebi ar CaiTvleba adekvatur sityvasityviT zedmiwevniTi
sizustiT naTargmn troparebad magram dedniseuli Sinaarsobrivi da mxatvruli
1 kiknaZe z dasax wigni gv 25
76
qsovili gadmotanilia
gasaTvaliswinebelia rom mTargmnelebi poeturi amocanebis winaSec dganan
gadmotanili unda iqnes ritmuli struqtura bibliuri saxe-simboloebi Sedareba-
metaforebi epiTetebi intonaciuri JReradoba da aS poeziis Targmnisas iqneb
swored dinamikuri Targmanis meTodi ufro amarTlebs
rac Seexeba ontologiur terminebs aqac da yvela sxva SemTxvevaSic daculia
sruli Sesabamisoba originalTan kavSiri saRvTo swavlebasTan umtkicesia
῎Αναρχε ἄκιζε Τρίας dausabamoo da augebelo samo (arsen iyalToeli)
dausabamoo samebao erTarsebao (eqvTime aToneli)
dausabamoo daubadebelo samebao
arsebiT ganuyofelo (giorgi aToneli)
῎Αχραντε Δέσποινα Θεογεννῆτορ ubiwoo dedofalo mSobelo RmrTisao
uxrwnelo qalwulo RmrTisa dedao
(arsen iyalToeli)
uxrwnelo dedao RmrTisao
(eqvTime aToneli)
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
(giorgi aToneli)
ganZlierdiTsa (galobaiexcl g)
es galoba bibliuri anas galobas exmianeba andria kritels aRniSnuli galobis
teqstic (msgavsad II galobisa) or ZlispirTan aqvs Sewyobili Zlispirebi
Sinaarsobrivad erTmaneTis msgavsni arian
Cveni galobis pirveli nawili ei pirvel ZlispirTan Sewyobili teqsti 8
troparisgan Sedgeba xasiaTdeba gancdaTa simZafriT RmrTisgan dasjili `sodomur
qalaqTa~ SemaZrwunebel xvedrze mimaniSnebeli xat-saxeebiT Seicavs vedrebasac
ufalma xrwnilebisagan daixsnas dakarguli cxovari
arsen iyalToeli zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts aqa-iq bunebrivia
gvxvdeba gadaxvevebi rac savsebiT gamarTlebulia mxatvruli teqstis Targmnisas
magaliTad arsen iyalToeliseul TargmanSi lirikuli gmiri Tavis suls mimarTavs
`cecxli uflisa mier sulo ufalman wcentma pirvel~ mimarTva _ `sulo~ berZnul
teqstSi ar aris (mTargmneli Tu sxva versiiT ar sargeblobs)
ra viTarebaa eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic aerTianeben orive ZlispirTan
Sewyobil galobebs erT galobad (ei sxva Zlispiri ar aris gamoyofili calke
77
ise rogorc originalSia da rogorc Sesabamisad fiqsirdeba arseniseul
TargmanSic) Tumca giorgi aTonels berZnulis Sesatyvisad I ZlispirTan Sewyobili
galoba gansxvavebiT eqvTime aTonelisagan dasrulebuli aqvs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arseni am troparebs Targmnis berZnulidan giorgi
aToneli ki Semoitans axal troparebs axal `samebisansa~ da `RvTismSoblisans~
eqvTime aToneli rogorc es mosalodneli iyo gverds uvlis dednis pirvel sam
tropars sadac sodom-gomorze datexili RvTis risxvis Temaa gaSlili da galobas
sinanulis motiviT iwyebs
`eha qriste meufeo
aRgiareb Sen cremliT
Segcode Segcode Sen
aramed Semindve raiexclTa
vRaRad-yo
`araiexcl vin ars wmidaiexcl
araiexcl vin ars marTali
Senebr ufalo~
SeiZleba iTqvas rom eqvTime aToneliseul TargmanSi Tavidan bolomde es motivia
dominirebuli mimarTeba dedanTan aSkarad igrZnoba metic STagonebulia andria
kritelis `didi kanonis~ gulSiCamwvdomi siwrfeliT magram is mainc damoukidebeli
esTetikuri Rirebulebis mqone maRalmxatvruli teqstia
giorgi aTonelma dedniseuli pirveli sami troparis mxatvruli Sinaarsi erT
troparSi moaqcia wamowia sodomur qalaqTa cecxliT ganadgurebis Temac Semdeg
ki mihyveba berZnul teqsts afarToebs mas erTmaneTTan azavebs originalisa da
eqvTime aToneliseuli Targmanis frazeologias
arsen iyalToelis Targmani eqvTime aTonelis Targmani giorgi aTonelis Targmani
Sen xar dambadebeli Cemi
Sen xar tkbili iesu
da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
(VI tropari)
eha yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi
cremliT mpoundurvaled
mipoundsen codvaTagan da momec
simrTele
da macxovne me
(IV tropari)
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da pirveli dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi cremliT
mpoundurvaled
mipoundsen codvaTa da bralTa
CemTagan
da momec sinanuli da
macxovnen
da SemrTe saTnoTa SenTa
Tana
(IV tropari)
78
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl ZlispirTan originalSi Sewyobilia 16 tropari maTgan me-15 da me-16
`samebisani~ da `RmrTismSoblisania~ am galobaSi Warbadaa bibliuri ipodigmuri
saxeebi avtori wm werilidan moixmobs rogorc zneobrivi simtkicis magaliTebs (semi
abrahami iakobi melqisedeki loTi) ise uzneobis morevSi danTqmul adamianTa
saxeebs (qami ismaeli agari)
arsen iyalToeli mihyveba originals giorgi aTonelsac oriode tropari
dautovebia uTargmneli Tu dedanSive ar iyo gamorCenili eqvTime aToneli ki kvlav
Tavisuflad ekideba teqsts ara mxolod gverds uvlis ramdenime tropars zogjer
troparebis adgilmonacvleobasac vxvdebiT da rac mTavaria sityvasityviT ki ar
mihyveba teqsts aramed erTgvari interpretaciiT agebs troparebs aqve unda iTqvas
rom eqvTimes Targmani zegavlnas axdens giorgi aTonelis teqstzec sanimuSod
movitan erT magaliTs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
nu iqmnebi Zegl marilis
sulo ukunxedviTa
marTlukun
zari gangpoundaden Sen saxeman
sodomelTaman segors
Seeswar daqcevasa
(XIII tropari)
eha sulo nu iqmnebi
Zegl marilis qceviTa
codvaTa SenTa mimarT
Zrwode cecxlisagan
sodomelTaiexclsa
ivltode mTad mimarT
uvnebelobisa
raiexclTa ganere
(XI tropari)
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa
codvaTa mimarT viTarca-igi
loTisa aramed Zrwode
cecxlisa misgan sodomel-
Taiexclsa
ivltode mTad uvneblobisad
raiexclTa ganere segors
loTisaebr
(XIV tropari)
eqvTime aToneli ar Ralatobs sakuTar mTargmnelobiT princips da galobas
daasrulebs 9 troparisgan Sedgenili sinanulis gamomxatveli brwyinvale teqstiT
romelic agrZelebs `didi kanoniT~ STagonebul galobas es monakveTi romelic 18
dasdeblisagan Sedgeba gamTlianebulia da Sekruli erTi stiliTa da intonaciiT
yoveli muxli yoveli tropari iwyeba SeZaxiliT `eha~ romelic Tavidan miemarTeba
ufals V troparidan ki dialogi grZeldeba adamiansa da sakuTar suls Soris
Sesabamisad gaismis `eha Sen sulo codvilo~ `eha sayuarelo sulo~ `eha sulo
gulispoundma-yav~ `eha berwo sulo Cemo~ `eha suliT ubadruko~ `eha sulo caliero~
giorgi aTonels eqvTimes mier Seqmnili es troparebi uklebliv Seutania Tavis
TargmanSic mas zogjer ucvlelad gadaaqvs eqvTimes frazeologia zogjer
asxvaferebs da konkretul saxeebsac umatebs
giorgi aTonelis Targmanis daxasiaTebisas sagangebod unda aRiniSnos giorgis
mier teqstSi Semotanili uaRresad mniSvnelovani termini _ adameani (adamiani)
79
arsen iyalToelis TargmanSi ὰνθρώπος gadmotanilia rogorc kaci~ giorgi aToneli
ki gzas uxsnis termins romelic es-esaa mkvidrdeboda qarTul saliteraturo enaSi
eha qriste romeli ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveli
Semindven bralni Cemni rameTu
uwyi WeSmaritebiT viTarmed
umetes yovelTa kacTasa vcode
da araiexcl vin ars adameani
Cemebr codviTa SebRaluli(III Zlispiri2)
cnobilia rom qarTul enaSi kaci da adamiani sinonimuri cnebebia magram
qarTul samwerlobo enaSi adamiani bevrad gvianaa damkvidrebuli sulxan-saba
orbelianis leqsikonSi sityva `adamiani~ Semdegnairadaa ganmartebuli `adamiani
_ adamisgamoni adamieri-adamis erT[T]agani~ samagierod amave leqsikonSi `kacis~
cnebis konotaciebiT datvirTuli Suasaukuneobrivi gageba lamis bolomdea
amowuruli `kaci dabada RmerTman xatebis da msgavsebisaebr Tcentsisa nivTebiTa mier
poundorcni Seemzada sulis gonierisa da sitycenterisa STaberviTa~ da aS
Suasaukuneobriv kulturaSi fuZemdeblur Teologiur naSromebad aRiarebul
Zeglebs qarTul TargmanebSi ewodebodaT `bunebisaTcents kacisa~ (avtori nemesios
emeseli) `kacisa SesaqmisaTcents~ (avtori grigol noseli) da sxv
jvarcmis winaSe mdgar eklis gvirgviniT da ZoweuliT Semosil qriste-macxovarze
pilate warmoTqvams frTian gamoTqmad qceul frazas `aha kaci igi~ (ioane 195)
bunebrivia rom sityva adamiani ar gvxvdeba arc oTxTavis qarTul simfonia-
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) radgan is ar dasturdeba saxarebis
qarTul TargmanebSi
ibadeba kiTxva mainc rodis Cndeba rodis mkvidrdeba qarTul samwerlobo sivrceSi
`adamiani~ rogorc anTropologiuri termini rodis eniWeba mas absoluturi
mniSvneloba
Cemi dakvirvebiT aRniSnul cnebas qarTul saliteraturo enaSi gza X saukuneSi
moRvawe qarTvelma himnografebma gauxsnes maT Soris gamorCeuli adgili ioane
minCxs ukavia movitan saTanado citatebs
`romelman SeZra queskneli poundelmwifebiT da ipoundsnna misgan tyueni mdash adameanni (ioane
minCxi dasdebelni wmidisa aRdgomisani)
`maradis daudumeblad gigaloben angelozni da gmoneben adameanni~ (ioane minCxi
RmrTivgcentrgcentnosanisa mefisa Tevdosi morwmunisa)
`RmerTi acxovnebs adameanTa da gamoabrwyinebs naTelsa saRmrTos~ (ioane minCxi
winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa Cuenisa ieso qristsup1sa)
`eha muceli romelsa aqus simaRleiexcl da sivrce yovlad uzeSTaesi caTaiexcl romlisagan
adamean iqmna RmerTi~ (ioane minCxi winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa)
80
davimowmeb miqael modrekilsac `aRmsarebelni samebisani morwmuneni adameanni
saRmrToiexclTa SesxmiTa ugalobdeT poundsenebasa abo axlisa mowamisa (miqael modrekili
poundsenebaiexcl RuawliT Semosilisa uZlevelisa mowamisa habo ismaitel-yofilisa
qarTvelisaiexcl)
magaliTebis daZebna albaT kidev SeiZleba
`adamianis~ rogorc cnebis damkvidrebas qarTul saliteraturo enaSi
vfiqrob saboloo `sanqcia~ SoTa rusTavelma mianiWa gavixsenoT `vefxistyaosnis~
ufaqizesi epizodi satrfos davalebis Sesasruleblad velad gaWrilma avTandilma
gamoqvabulSi dabanakebuli asmaTi Seipyro (`yma gardaiWra daaba viTa kakabi
maxesa~) qali SeSinda (`viTa kakabi arwivsa qveSe mi da mo Zrweboda~) avTandili asmaTs
simSvidisken mouxmobs `etyoda sule ramc giyav kaci var adamiani~
gvmarTebs dafiqreba ra upiratesoba aqvs sinonimur wyvilSi mdash adamiani-kaci mdash
cnebas `adamiani~ pasuxi naTelia cnebaSi `adamiani~ gacxadebulia misi etimologia
`adamiani~ pirveli adamianis saxelidan momdinareobs saxels ki Zveli xalxebis
SegnebaSi Zalian Rrma datvirTva hqonda saxeli kacis bunebis maxasiaTebeli iyo
metic saxeli adamianis mowodebasac gansazRvravda ufro zustad moaswavebda
miuTiTeben rom xalxuri etimologiis Tanaxmad saxeli `adam~ warmodgeba
ebrauli sityvidan _ `abadagan~ rac `miwas~ niSnavs `adami~ ki migvaniSnebs
miwier kacze warmoSobilze mtvrisagan miwisa dadasturebulia rom adamianisa
da miwis Tavdapirveli erTianobis motivi saerToa semituri da indoevropuli
tradiciebisTvis am TvalsazrisiT damaxasiaTebelia etimologiuri igiveoba
`adamianisa~ da `miwis~ aRniSvnaTa indoevropulSi1
maSasadame `adam-i~ pirveli adamianis saxelia arc is unda iyos SemTxveviTi rom
es saxeli 4 aso-niSnisagan Sedgeba bevri ram rac Seqmnil qveyanasTan miwasTan aris
dakavSirebuli oTxi parametriT warmodgeba 4 mxare (aRmosavleTi dasavleTi
samxreTi CrdiloeTi) wlis 4 dro (gazafxuli zafxuli Semodgoma zamTari) 4
elementi (haeri cecxli miwa wyali) romlisganac Sedgeba yoveli nivTi bibliuri
gadmocemiT samoTxidan gamosuli 4 mdinare (fisoni geoni tigrosi evfrati)
sulieri WeSmaritebis 4 macne 4 maxarebeli (maTe markozi luka ioane) dedamiwaze
Seqmnili uZvelesi qvis qandakeba _ sfinqsi (xaris taniT adamianis saxiT lomis
brWyalebiTa da arwivis frTebiT) sacxovrisis 4 kedeli da 4 kuTxe da sxv
codviT dacemul adams qarTul mwerlobaSi xSirad axlavs Semdegi epiTetebi
`ucxoqmnuli~ `momwydari~ `dacemuli~ `ganxrwnili~ `SiSveli~ da sxv
saRvTismetyvelo tradiciaSi arsebobs meore adamis uaRresad mniSvnelovani
konceptic meore adami pirveli adamis prototipi da originalia~2 meore adami
qriste-macxovaria romelic agreTve miwieri sxeuliT Seimosa daviT aRmaSenebeli
Tavis gulisSemZvrel sinanulis sagalobelSi mimarTavs RvTismSobels `romelman
1 Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язик и индоевропейцы II 1984 с821
2 Толковая Библия т XI с 444
81
sityuaiexcl ganazrqe poundorciTa da karviTa miwisaiexclTa~ didi mefe kidec gangvimartavs
`amisTcents RmerT-mamakacebr iqmna zeSTa RmerTTaiexcl raiexclTa kacebr uwyodnes vnebani
Cuenni da RmrTeebr ipoundsnides bralTagan romelTa RmrTismSobelad qadagon
qalwuli dedaiexcl~ gza dasaxulia adamianma unda ganvlos gza pirveli adamidan meore
adamamde man unda daibrunos RvTaebrivi saxe Tavis TavSi unda Svas axali adamiani
gza ki Tavganwirul siyvarulze gadis adamisgan warmoSobili qarTuli sityva
`adamiani~swored amas Segvaxsenebslowast 1
mesmasa (galobaiexcl d)
arsen iyalToelis Targmani am galobisa Sedgeba 27 troparisgan daerTvis
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ eqvTime aTonelis Targmani ki 39 tropars
Seicavs giorgi aTonelisa _ 38-s am Targmanebsac samebisani~ da RmrTismSoblisani~
asrulebs
I tropari teqsti Sinaarsobrivad zustadaa gadmoRebuli samive mTargmnelis
mier oRond eqvTime aTonels originalis Tema gaSlili aqvs ara erT aramed or
troparSi eqvTimes Targmani lakoniuria dawnexilia gaurbis mravalsityvaobas
ase magaliTad originalSia αλλ ἔχεις ώς Κύριος πάντων τήν ἐξουσίαν άφίεναι άμαρτήματα (`aramed Sen kacTmoyuareo viTarca ufalsa yovelTasa gaqus poundelmwifebaiexcl codvaTa
motevebad~ arsen iyalToeli) eqvTime aToneli cdilobs SekumSos fraza `aramed
Sen ufalo mowyale xar Sendave moqceuli Semiwynare~ giorgi aTonelis Targmani
TiTqmis identuria originalis gadmoRebulia teqstis yvela niuansi etyoba es
Targmani gaTvaliswinebuli aqvs arsen iyalToelsac
II tropari eqvTime aToneli am troparis Temasac afarToebs saTqmels or
troparSi gaSlis Tumca gadasxvaferebuli ufro swored gafermkrTalebulia
originalis brwyinvale xati `sizmrebr da yvavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT~ (zedmiwevniTi Targmani arsen iyalToelisa) giorgi aTonels
ki ar gamorCenia aRniSnuli mxatruli saxe `rameTu msgavsad yuavilTa da sizmarTa
warvlen [Jamni]~
III tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa mcireodeni gadaxveva SeiZleba
davinaxoT gamonaTqvamebSi `maTi (igulisxmeba codvaTa _ l g) Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa~ berZnulSia ταύτας επ ὄψεσι προσάγαγε (`winaSe TualTa SenTa daadgine~
представ их пред очи (твои) (III) eqvTime aTonels masTan erTad giorgi aTonelsac
gverdi auvliaT am frazisTvis Tumca codvaTagan cremliT ganwmendaze samive
qarTul TargmanSia mowodeba giorgi aToneli ki tropars daskvniT damagvirginebel
Segonebas waamatebs `viTar-igi gaswaveben Sen werilni~ (III)
IV-V troparebi gamoirCeva simZafriT siwrfeliT gulaxdilobiT arseni
lowast `adamiani~ adamisgan nawarmoebi es sityva sulieri arsebis aRsaniSnavad ar gvxvdeba damwerlobis mqone arc
erTi xalxis enaze rac daadastura msoflioSi aRiarebulma Cvenma Tanamedrove enaTmecnierma poliglotma akad
Tamaz gamyreliZem sajaro gamosvlaSi baqar gigineiSvilis `qarTuli enis istoriul-etimologiuri leqsikonis~
prezentaciaze romelic gaimarTa saqarTvelos mecnierebaTa akademiaSi 2016 w 19 seqtembers
82
Targmnisas maqsimalur sizustes aRwevs eqvTime kvlav lakoniuria da gamomsaxveli
giorgi mihyveba eqvTimes magram gverds ar uvlis originaliseul niuansebsac
movitan nimuSebs samive qarTuli Targmanidan
eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli
ganifrTxve Sen sulo
da moipoundsenen saqmeni Senni
da nakaduli cremlTaiexcl moige
da aRuvaren qristesa bralni
Senni
raiexclTa hpovo Sendobaiexcl
(V tropari)
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Senni
da guliTad gulispoundma-yven
da aRuaren
RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni
cremliTa mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde
viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
(III tropari)
ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni
giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa
da cuarni cremlTani
damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni
mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi
(III tropari)
V tropari sainteresoa imiTac rom berZnul teqstSi Sesabamisad arsenis
TargmanSic kvlav Semodis sindisis cneba (`davisaje me sawyalobeli TcentT scentndisisagan
romlisa ara raiexcl umkueTeles ars~) eqvTime da giorgi aTonelebi rogorc zemoT
aRvniSneT sindisis cnebas kvlav alternatiuli cnebebiT cvlian `daSjil var me
mwared Cemisa mamxilebelisagan romel ars gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel
ars~ (eqvTime aToneli) `daSjil var me da qenjnil Cemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobelo romeli ars gonebaiexcl mamxilebeli
Semiwyale dafarulTa mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni~ (giorgi aToneli)
VI tropari andria kriteli kidev erTxel ubrundeba iakobis kibis ipodigmur
saxes ganmartavs mas da ganaxlebisken mouwodebs suls arsen iyalToelis Targmani
SesabamisobaSia berZnul teqstTan eqvTime aToneli troparis Sinaarss kvlav or
troparSi gaSlis da gonebis karnaxiT Sematebuli niuansebiT aZlierebs teqstis
gamomsaxvelobiT Zalas giorgi aTonelic or troparad ayalibebs Temas da eqvTimes
msgavsad warmoaCens bibliuri ipodigmuri saxeebis Sinaarss saqmisa da xedvis (anu
praqsisisa da Teoriis) mniSvnelobas RmrTis Semecnebis gzaze ris Sesaxebac zemoT
vimsjeleT
VII - VIII troparebSi grZeldeba didi patriarqis iakobis Tema misi ori meuRlis
_ liasa da raqilis mdash saxeTa simboluri Sinaarsis warmoCena arsen iyalToeli
gvTavazobs lamis identur Targmans eqvTime aToneli gverds uvlis am troparebs
giorgi aToneli ki Targmnis sakmao sizustiT
eqvTime aToneli iakobis Temas moaqcevs erT troparSi da daasrulebs
mRviZarebisken mowodebiT `mRcentZare iqmen Sen sulo viTarca didi iakob raiexclTa moigo
83
saqme xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis mier
(IX tropari) giorgi aToneli TiTqmis sityvasityviT imeorebs eqvTime aTonelis
gansjas mxolod daskvniT taeps daumatebs `da mogeces zeciT didi wyalobaiexcl~ (VII
tropari)
IX tropari arsen iyalToeli am troparSi suls mRviZarebisken (asea berZnulSic)
mouwodebs da dednis identuri SinaarsiT datvirTul teqsts gvTvazobs
eqvTime aTonelis Targmani aRniSnuli troparisa interpretaciulia originalis
Sinaarsze dayrdnobiT wamoswevs gonebiT RmrTis wvdomis Temas sicxadisTvis
ixsenebs mose winaswarmetyvelis saxels rac ar Cans dedanSi teqsts daasrulebs
sityvebiT `da miiwio nislsa mas uxilavTa xilvisasa da scxovnde~ (X tropari) arsen
iyalToels ki igive saTqmeli dednis identuri sityvebiT aqvs gadmocemuli `da
esreT gamoCnde gonebad mxilvelad RmrTisa da nislsa saRmrToTa xedvaTasa Sexcentde
da iqmne didvaWar vinme~ (IX tropari)
giorgi aTonels es tropari ara aqvs gadmoRebuli
XXIXII troparebi bibliuri ipodigmuri saxelebiTaa datvirTuli eqvTime
aTonels gverdi auvlia maTTvis giorgi aTonelsa da arsen iyalToels ki maRali
ostatobiT dauZleviaT maT winaSe mdgari amocana
giorgi aToneli arsen iyalToeli
Τοῦς δώδεκα πατριάρχας ό μέγας έν πατριάρχαις παιδοποιήσας μυστικῶς ἐστήριξέ σοι κλὶμακα πρακτιχῆς ψυχή μου άναβάσεω τοῦς παῖδας ώς βάθρα τα βάσειζώς άναβάσεις πανσόφως ῦποθέμενος
(X tropari)
aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen
sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe
saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT
raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier
ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
(X tropari)
saRmrToman mamaTmTavarman
Svil-isxna raiexcl aTormetni
mamaTmTavarni
saidumloiexcl kibe aRgimarTa
Sen
[saqmis] aRslvisaiexcl
sulo Cemo da Svilni _
safuZvlad da kibe _
aRsavalad
yovladsibrZniT wina-giyvna
(X tropari)
mniSvnelovania rom arsen iyalToels aqac Semoaqvs axali terminebi `samScentnveli~
da `suli~ gansxvavebiT giorgi aTonelisagan romlisTvisac sulic da samScentnvelic
aRiniSneba terminiT `suli~ eqvTime aTonels aRniSnuli tropari ar uTargmnia
fiqsirebuli procesic Sesatyvisia im epoqisa romelSic iqmneboda es teqstebi
XI tropari zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili arsen iyalToels giorgi
aToneli ufro Tavisuflad epyroba teqsts ara aqvs gadmotanili sityva
`moZagebuli~ agreTve ar gadmouRia troparis daskvniTi taepi καὶ γνώσει διό νυν
84
μετανόησον (`amisTcents Seinane~)
XII tropari arsen iyalToelsac da giorgi aTonelsac troparis dedaazri
gadmotanili aqvT oRond mcireodeni cvlilebebiT magaliTad berZnul teqstSi
naTqvamia rom esavs edomi ewoda saxelad `dedakacTmoyuarebisTcents~ giorgi aToneli
ki `dedakacmoyureobas~ Seunacvlebs codvismoyvareobas arsen iyalToeli _
`gardareul bilwebas~ giorgi aTonelis mier Targmnil tropars dednisgan
ganasxvavebs mis mier Sematebuli didaqtikuri Segonebac `ixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa SenTa saxelica bilwi daimkcentdro Sen~
XIII tropari sayuradReboa rom eqvTime aToneli `didi kanonis~ vrceli
teqstidan gverds uvlis uaryofiTi sakicxveli znis adamianTa magaliTebs maRali
zneobis adamianTa saxe-magaliTebs ki moixmobs aseTia tropari romelic marTali
iobis Temas aSuqebs eqvTime aTonels is gadmouTargmnia oRond mWidro yalibSi
mouqcevia `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl yen sulo Cemo rad ar hbaZav moTminebasa
missa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis teqsts da mis mierve SemuSavebuli kompoziciuri
kadansiT amTavrebs tropars `iZlevi mwared mterTa mier simedgriTa SeniTa~ arsen
iyalToelis Targmani unda iTqvas rom identuria originalisa
XIV tropari giorgi aToneli da arsen iyalToeli cdiloben Targmnisas daicvan
sizuste da kidec aRweven mizans TargmanTa urTierTSejerebisas yuradReba miiqcia
troparis dasawyisma giorgi aToneli logikurad agebs frazas `pirvel saydarTa
mjdomare SiSueli skoreTa zeda mkcentdr iqmna~ arsen iyalTeli ki (teqstis sizustis
dacvis mizniT) TiTqos arRvevs am logikas `pirvel saydarTa mjdomare SiSueli
skoreTa zeda mjdomare iyo~ aqve arsen iyalToeli amkvidrebs brwyinvale epiTets
_ `saxelmaRali~ giorgi aTonels mis nacvlad aqvs `saCino~
XV-XVI troparebSi grZeldeba marTali iobis Tema giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelis TargmanebSi is organuladaa dakavSirebuli wina troparebTan da es
troparebi (XV-XVI) mosdeven maT e loviaginis gamocemebSi ki isini gadatanilia XXII-
XXIII troparebad
arsen iyalToelis Targmani gamoirCeva sizustiT giorgi aTonelic erTgulia
dednisa eqvTime aToneli lakoniurad ayalibebs kiTxvas `ukueTu iobi marTali iyo
ufroiexcls yovelTa da ver ganera gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo viTar
ganere bralTagan~
aq eqvTime aToneli CaurTavs or tropars ganmsWvaluls mwvave sinanuliT giorgi
aToneli gverds ar auvlis am lirikul CanarTs saTqmels moaqcevs ukve SerCeul
ritmul CarCoSi da brwyinvale striqonebs qmnis (ix XVII-XVIII troparebi)
XVII tropari arsen iyalToeli lamis sityvasityviT mihyveba berZnul teqsts
eqvTime aToneli ki Tavisufal Targmans gvTavazobs aseve iqceva giorgi aToneli
romelic iziarebs eqvTime aTonelis saxismetyvelebas da cotas kidec ganavrcobs mas
85
eqvTime aToneli giorgi aToneli
masxure me qriste
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiT SeniTa tkbilo
ganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar
(XV tropari)
masxure me qriste RmerTo
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiTa SeniTa
ganmbane tkbilo
da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
rameTu yovelive Zal-gic mpoundsnelo
da sikudili codvilTaiexcl araiexcl gnebavs
(XIX tropari)
XVIII troparSi qristes jvarcmis arsia warmoCenili arsen iyalToeli
virtuozulad Targmnis tropars semantikuri niuansebiT meti sinaTle Seaqvs
strofis saxismetyvelebaSi eqvTime aToneli aSkarad interpretaciuli Targmanis
meTods irCevs lakoniuri da sada frazeologiiT gamoxatavs saTqmels giorgi
aToneli mihyveba eqvTime aTonels oRond damatebiT Semoaqvs dedniseuli Zalzed
mniSvnelovani pasaJebi sayuradReboa rom eqvTime aToneli masTan erTad giorgi
aTonelic Temis amosawuravad umateben kidev erT tropars da dedniseul (agreTve
arsen iyalToelis identuri Targmanis) Sinaarss daagvirgvineben
es troparia `suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo juarsa zeda raiexcl
damsWualuli-yav cxorebisaTcents Cuenisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa~ (eqvTime
aToneli XVII tropari)
`suli Seni yovladwmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo raJams igi juarsa zeda
damsWualul-yav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa Senisa didebaiexcl
mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa~ (giorgi aToneli XXI tropari)
XIX XX XXI troparebi kvlav qristes jvarcmis Temas eZRvneba ganmartebulia
jvarcmis hermenevtikuli arsi misi mniSvneloba kacobriobisaTvis yoveli
adamianisTvis arsen iyalToeli sizustes icavs axerxebs gadmoitanos yoveli
niuansi teqstisa oRond Targmnis miseuli stili Sors aris kalkirebisagan eqvTime
aTonels SeiZleba iTqvas subieqturi muxti Seaqvs TargmanSi giorgi aToneli
dedans uerTgulebs magram Taviseburad gadmogvcems saTqmels Sesadareblad
movitan arsen iyalToelisa da eqvTime aTonelis mier gadmoqarTulebul troparebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli
macxovarebaiexcl qmna Soris
queyanisa Semoqmedman raiexclTa macxovnnes da
nefsiT juarsa damokidebiTa
pirvel dapoundSuli edemi ganaRo
da mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa warmarTTa
cxovnebulTa Tayuanis-sces
(XIX tropari)
hqmen cxorebaiexcl qriste
Soris queyanisa juarsa zeda raiexcl
ahmaRldi Sen da dapoundSuli igi
samoTxe ganmiRe me
gevedrebi Semiyvane mas Sina
(XVIII tropari)
86
XXI tropari axali aRTqmis umniSvnelovanes Temas wamowevs macxovris gverdidan
wyvilad gadmomdinare wyaroni xom sjulisa da madlis Zveli da axali aRTqmis
universaluri saxeebia
arsen iyalToelis Targmani kvlav zedmiwevniTi sizustiT gamoirCeva eqvTime
aToneli mis kvalobaze giorgi aTonelic Temas or troparSi gaSlian da amowuraven
saTqmels
XXII tropari Rrma dramatizmiTaa datvirTuli adamianis umZimesi xvedria
asaxuli arsen iyalToels zedmiwevniTi sazustiT gadmoaqvs saTqmeli `pounduebul var
me sasZloiexclsagan da daklebul qorwilisagan da serobisa lampari daSrta viTarca
uzeToiexcl da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa da serobaiexcl aRkrba xolo me poundeliT da
ferpoundiT Sekruli gare-ganmagdes~
eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi aTonelic kvlav or troparSi gaSlian
Temas da gulSiCamwvdom ubrwyinvales striqonebs gvTavazoben (ix eqvTime aTonelis
XXII XXIII da giorgi aTonelis XXVI-XXVII troparebi)
XXIII-XXVII troparebi mwvave sinanulis vedrebis Sewyalebis madlis
gamoTxovis intonaciiTa warmoTqmuli SeiZleba iTqvas rom samive mTargmneli
`brZnadmetyvelebs~ maTi gansakuTrebiT eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis
CarTvebi saRvTismetyvelo poeziis Sedevrebad warmoaCenen qarTvel mTargmnelTa
RaRadiss
eqvTime aToneli Tavis mxriv ramdenime savedrebel tropars Sehmatebs originals
maT ra Tqma unda gverds ver auvlis giorgi aToneli da sagalobelSi TiTqos
aRibeWdeba yoveli kacis gansacdeli tkivili sevda
galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ arsen iyalToels
zustad gadmoaqvs originalis troparebi eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi
ki garkveulwilad Tavisufalia cxadia ontologiuri terminologia yvelgan
tradiciulia da efuZneba saRvTismetyvelo swavlebas
RamiTgansa (galobaiexcl e)
galoba agebulia bibliur ipodigmur-paradigmul saxeTa interpretaciebze
Seicavs 20 tropars berZnul versiebSi axlavs Rirsi mariam megviptelisadmi
miZRvnili 2 tropari galoba sruldeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
qarTul TargmanTa Sejerebisas erTmaneTTan da berZnul versiebTan zogadad
aseTi suraTi ikveTeba arsen iyalToeli erTgulad mihyveba teqsts eqvTime
Tavisuflebas iCens teqstSi Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi vTqvaT dedanSi mose
winaswarmetyvelis saxe Tu 5 troparSia gaSlili eqvTimesTan 1 tropari eTmoba
eqvTime aToneli gverds uvlis rubenis aaronis samaritelis saxeebs samagierod
Semoaqvs 7 tropari romelTa gamomsaxvelobTi Zala uzadoa giorgi aTonelis
87
mizania ar gamotovos dednis arc erTi tropari da kidec aRwevs mizans amasTanave
igi ar Raltobs arCeul gzas gadmoaqvs eqvTime aTonelis mier Sematebuli yoveli
tropari magram ara ucvlelad aramed erTgvari niuansebiT rac kidev ufro meti
zemoqmedebis Zalas aniWebs sagalobels
mivyveT teqsts
I tropari arsen iyalToelis Targmani adekvaturobiT xasiaTdeba eqvTime
aTonelsac srulad gadmoaqvs teqstis mxatvruli Sinaarsi romelic Zalian sada
naTeli STambeWdavi ubraloebiTaa gadmocemuli giorgi aTonelisTvis rogorc
yovelTvis amosavalia dedani romelsac Seuzavebs eqvTimeseul Strixebs Sehmatebs
sakuTar niuansebsac
metic SeiZleba iTqvas giorgi aToneli TiTqos arsen iyalToelze meti sizustiTac
ki misdevs teqsts am konkretul SemTxvevaSi
magaliTad originalSia `Zed dRisad gamomaCine macxovar me~ (ἀλλ ὡς ήμέρας ὑιὸν Σωτήρ ἀνἀδειξόν με) eqvTime aToneli da arsen iyalToeli dRes~ (savsebiT logikurad)
Seunacvleben _ `naTels~ giorgi aTonels ki Tavis TargmanSi orive nominacia aqvs
`qriste meufeo Zed naTlisad da dRisa gamomaCine~
II tropari romelic bibliuri rubenis Temas exeba eqvTime aTonels gamoutovebia
arsen iyalToelsa da giorgi aTonels gadmouRiaT oRond giorgis Targmani
interpretaciulia teqstisTvis Seumatebia saTanado ganmarteba `viTarca man
(igulisxmeba rubeni) Seagina sareceli mamisa Tcentsisaiexcl egreTve meca poundorcTa bilwebiTa
Sevagine siwmide sulisa Cemisaiexcl~
III IV V VI troparebSi gaSlilia bibliuri iosebis Tema qarTveli mTargmnelebi
dednisadmi erTgulebiT gamoirCevian oRond giorgi aToneli afarToebs teqsts
arsen iylToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
da viTarca ioseb ZmaTa
meca ganvyide
nayofi siwmidisa
da ubiwoebisaiexcl
(III tropari)
da viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces
egcentptes egreTve me
ganvec eSmakTa siwmide Cemi
(II tropari)
da viTarca ioseb ZmaTa
ganyides
egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemi
da qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa
momec sinanuli
da macxovne me
(II tropari)
VI tropari romlisTvisac eqvTime aTonels gverdi auvlia savaraudod misi
rTuli saxismetyvelebis gamo arsen iyalToelis TargmanSic bundovani Cans giorgi
aToneli ki odnav asxvaferebs teqsts da azri mkafio xdeba
Εἰ καὶ λάκκῳ ῷκησέ ποτε Ιωσὴφ Δέσποτα κύριε ἀλλ εί τύπον τῆς ταφῆς καὶ τῆς ἐγέρσεώς σοῦ ʼεγὼ
88
δὲ τί σοί ποτε τοιοῦτον προσενέγκω (VI tropari)
sicxadisTvis warmovadgen aRniSnuli troparis Targmans
`odesme ioseb mRvimesa daemkvidra meufeo ufalo viTar winasaxesa Sina saflavad
dadebisa Senisa da aRdgomisa xolo me msgavssa amisa Sen rasa Semogwirav~ (gv
koplataZis Targmani)
bdquoИосиф был некогда во рве Владыка Господи но в образ твоего погребения и воскресения а я что подобное когда-либо тебя представлюbdquo (e loviaginis Targmani)
`daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo xolo me
ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (arsen iyalToelis Targmani)
`ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisa Senisa STaigdo mpoundsnelo xolo me
sawyalobeli ese mwcentresa Sina bilwTa saqmeTasa STavvardi medgrobiT poundeli aRmipyar~
(giorgi aTonelis Targmani)
VII-XIII troparebi mose winaswarmetyvelis Temaze agebuli Rrma saxismetyvelebiTi
SinaarsiT izidavs mkiTxvels (msmenels) arsen iyalToelsa da giorgi aTonels lamis
maqsimaluri sizustiT gadmoaqvT teqsti eqvTime aToneli ki erT troparSi moaqcevs
mose winaswarmetyvelis Temas
arsen iyalToeli ityvis `kidobani mosesi gesma sulo Cemo viTar mi-mo-aqunda
mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina iSuebda da ganera brZanebasa~ eqvTime
aTonels troparis dedaazri gadmocemuli aqvs `viTarca didi mose kidobans mas
Sina ganera mZcentnvaresa faraoiexcls brZanebasa egreTve Sen yen sulo saTnoebaTa kidobnad
Seved~
Tamamad SeiZleba iTqvas `saTnoebaTa kidobani~ brwyinvale mxatvruli saxea
tevadi metaforaa romelic berZnulSi ar aris da Seuqmnia eqvTime aTonels mas ver
Selevia giorgi aToneli da mis mier zedmiweviT Targmnili tropari daugvirginebia
aRniSnuli metaforiT `da Senda saTnoebaTa kidobnad Seved~
VIII tropari am troparis berZnuli teqsti Znelad misawvdomi da gasaazrebelia
swored amitom giorgi aTonels alternatiuli gza aurCevia da interpretaciuli
Targmani SemouTavazebia `moswycentden msgavsad aRmqumelTa codvismoyuareni
gulisTqumani sulo Cemo da acxovne saxed wulTa ubiwoiexcl siwmide msgavsad mosessa
da vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa sibrZnisaiexclTa~ (IX tropari)
eqvTime aTonels rogorc zemoT aRvniSne 5 tropari (IX-XIII) sadac mose
winaswarmtyvelis Temaa gaSlili ar uTargmnia
IX tropari arsen iyalToels Targmnisas odnav SeukumSavs es tropari
gamotovebulia `megvipteli~ Tumca `megcentpteli goneba~ ufro mniSvnelovani
Sinaarsobrivi erTeuli gadmotanili aqvs kalkirebuli Targmanisken ixreba fraza
`da viTar daemkcentdro vnebaTa udabnosa sinanulisa mier~ (καὶ πῶς οίκήσεις λέγε τὴν ἔρημον τῶν παθῶν διὰ τῆς μετανοίας (IX tropari)
giorgi aTonelTanac saubaria ara megviptelsa da megviptur gonebaze aramed
kontamirebuli formiT gmoxatul fenomenze _ `megvipteli igi gonebisaiexcl~ (VIII
89
tropari) amave troparSi wamoWrili SekiTxvac ufro gasagebia `da viTar mkcentdr iqmna
sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da scxovnde~
X tropari arsen iyalToeli zedmiwevniT Targmans gvTavazobs giorgi aTonelic
erTgulia teqstisa oRond tropars kvantitatiuri ganvrcobiT gvawvdis Tu arsen
iyalToeli ityvis udabnoiexcl daimkcentdra didman mose emsgavse sulo Cemo qcevasa missa
raiexclTa mayulovansaca Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ giorgi aToneli
teqstis semantikidan gamomdinare brZanebs `moved sulo da ebaZve moses udabnoTa
Sina qcevasa raiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisa ixilo da gezraxos Sen
uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier~ (X tropari)
XI tropari umciresi teqstobrivi gadaxrebiT arsen iyalToelica da giorgi
aTonelic Sinaarsobrivad Tu saxeobrivad aRniSnul tropars adekvaturad
Targmnian
XII tropari arsen iyalToels zustad gdamoaqvs tropari giorgic erTgulia
dednisa oRond is semantikuri niuansebiT afarToebs mas arseni berZnulis
Sesatyvisad Targmnis `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo
RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ giorgi aToneli ki Semdegnairad Camoayalibebs
saTqmels `sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa cecxliTa da cxorebiTa
SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes igini~ (XII tropari)
XIII tropari Tavisufali Targmanis nimuSad SegviZlia miviCnioT dasawyisi giorgi
aTonelis mier gadmoRebuli troparisa dedanSia Ως βαρύς τὴν γνώμην Φαραῶ τῷ πικρῷ γέγονα (XIII tropari) `ulmobelobiTa uwyalo viqmen viTarca farao~ (gv koplataZis
Targmani) bdquoПо жестокости я стал как жестокий нравом фараонraquo (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis TargmaniT `faraoiexclsebr davmZimdi gonebiTa~ (XIII tropari)
giorgi aTonelTan ki naTqvamia `viTarca mZime zuavi faraoiexcls moxarke viqmen~
XIV tropari am troparidan mokidebuli dasasrulamde dominirebs sinanulis
Tema godebis motivi da bunebrivia eqvTime aToneli kvlav CaerTveba SemoqmedebiT
procesSi da ara mxolod dedniseul troparebs gadmoTargmnis aramed `TcentsiT
guliT~ kidev 8 tropars daurTavs orginals giorgi aToneli bunebrivia srulad
Seitans Tavis TargmanSi eqvTime aTonelis naRvaws oRond ara ucvlelad ucvlelia
mxatvruli qsovili esTetikuri Sinaarsi magram albaT ritmuli CarCos ZlispirTan
Sesabamisobis dasacavad teqsts Sehmatebs savedrebel sityvebs romelTac msWvalavs
Rrma subieqturi gancda
gamovyof mTargmnelobiTi xelovnebis ramdenime sayuradRebo magaliTs
arsen iyalToels vnebaTa materialur xorciel fenomenTa aRsaniSnavad (ara
mxolod amjerad mdash l g) gamoyenebuli aqvs termini _ `nivTi~ `nivTad Seyofil
var gonebiTa ganmwmide meufeo sabaneliTa cremliTa CemTaiexclTa~ `gevedrebi nivTi
poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ganaspetake~ da sxv
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanebSi ki gvaqvs `vnebaTa mwcentiresa
Sina danTqmuli gonebaiexcl~
90
arsen iyalToelTan kvlav naTqvamia `ganfrdilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina~
eqvTime da giorgi aTonelebTan aris alternatiuli gamonaTqvami `vhpoeb codvaTa
CemTa ufroiexcls qcentSisa zRcentsaiexcl~
arsen iyalToels dednis taepebi adekvaturad gadmouRia `rameTu TcentT bunebiT
wmidaiexcl mxoloiexcl xar da aravin ars yovlad sxuaiexcl ucxo codvisagan~ (XVI tropari)
eqvTime aToneli lakoniuria `mxoloo yovladwmidao da wyaroo mowyalebisao~
giorgi aToneli kidev ufro lakoniurad ityvis `ufskrulo saxierebisao~
arsen iyalToelTan gvxvdeba ufskruli usazRvro wyalobisaiexcl giorgi aTonelTan
`jurRmuli wyalobaTaiexcl~
arsenTan gvaqvs `gulisa Tualni~ giorgisTan mdash `Tualni gonebisa~
arsenTan mdash `sacnaurni naTeli~ giorgisTan mdash `naTeli ege Sina saukuneTaiexcl~
SeiZleba iTqvas rom qarTveli mTargmnelebi erTmaneTs tols ar udeben teqstis
wvdomasa da mxatvrul gaazrebaSi
RaRadyavsa (galobaiexcl v)
VI galobaSi sinanulis motivi kidev ufro mZafr xasiaTs iRebs galoba originalSi
16 troparisgan Sedgeba daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari
romelTac bunebrivia ver vxvdebiT qarTul TargmanebSi radgan es troparebi
Semdegi drois danamatia galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
dednisadmi erTgulebiT xasiaTdeba arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis
Targmanebi eqvTime aToneli ki `sakuTar RaRadyavsas~ gvTavazobs
aRniSnuli teqstic STagonebulia originaliT da mas giorgi aToneli ar tovebs
uyuradRebod Semoaqvs Tavis sagalobelSi mcireodeni cvlilebebiT gveZleva
SesaZlebloba Tvali mivadevnoT qarTul TargmanTa Sesabamisobas berZnul teqstTan
da amasTanave davakvirdeT roca giorgi aToneli Tavisufalia eqvTime aTonelis
mier Targmnili teqstisagan mis Targmans es raimesaxis gansxvavebas xom ar sZens da
kidev roca arsen iyalToelis TargmanSi SevniSnavT wina TargmanebTan siaxloves
SeiZleba gaimijnos vis gavlenas ganicdis arsen iyalToeli da saerTod gancdis ki
wina mTargmenlebis gavlenas
I tropari arsen iyalToeli statikuri Targmanis klasikur nimuSs gvTavazobs
zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts giorgi aTonelic erTgulia dednisa
magram faqizi mxatvruli saxeebis (metaforis Sedarebis epiTetis) da RaRadisis
intonaciis gamZafrebiT axal elfers aniWebs saTqmels movitan magaliTs
91
arsen iyalToeli giorgi aToneli
cremlTa TualTa
CemTasa mpoundsnelo Cemo
da siRrmiT-gamo sulTqumaTa
moswrafed Sevswirav
da vpoundmob esreT guliTa
Segcode RmerTo
milxine me wyalobiT
TualTa CemTa
nakadulni mpoundsnelo da siRrmiT
gulisaiexclT sulTqumani
undoni Seiwiren Sen
viTarca sakumevelni
da ismine poundmaiexcl Cemi
romliTa vRaRadeb RmerTo milxine
da codvaTa CemTa
Sendobaiexcl mommadle
viTarca xar mxoloiexcl mravalmowyale
II tropari orive mTargmneli mihyveba teqsts giorgi aToneli `guliT TcentsiT~
Caumatebs mimarTvas Tavisi sulisadmi odnav gadaasxvaferebs dasasruls giorgi
aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze ar igrZnoba piriqiT Tu giorgi
aTonelTan aris gardasderk~ arsen iyalToelTan mdash ganudeq~ (berZnulSi εξενέυσας)
giorgi aTonelTan aris mTxrebeli~ arsen iyalToelTan mdash danaxeTqi~ (χάσμα τῆς γῆς) giorgi aTonelTan aris `Seiyos~ arsen iyalToelTan mdash `dagfaros~
III tropari originals giorgi aTonelica da arsen iyalToelic erTgulad
mihyvebian oRond giorgi aToneli teqstis semantikidan gamomdinare mas axal
mxatvrul saxes Sehmatebsarsen iyalToeli giorgi aToneli
xolo Sen qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxorebaiexcl frTovan qmnilman saqmiT da xedviT da gonebiT
viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs eqmen efrems yen sulo uwesod slviTa aramed viTarca raiexcl qurciki ganeri sabrpoundisagan amis soflisa da frTovan iqmen saqmiT da gonebiT da xedvaTa mier da moRuawebaTa zecad aRfrindi
IV tropari arsen iyalToels mcireodeni cvlilebebiT gadmouRia andria kriteli arsen iyalToeli
Η χεὶρ ήμᾶς Μωσέως πιστὠσηται ψυχὴ πῶς δὐναται Θεός λεπρωθέντα βίον λευκάναι καὶ καθάραι καὶ μὴ ἀπογνῶς σεαυτὴν κἄν ὲλεπρῶθης
moses poundelman
garwmunen sulo viTar
Zal-uc RmerTsa keTrovnisa
cxorebisa kulad
ganwmedad da Semkobad
da nu udeb xar
daRaTu ganhkeTrovndi
92
giorgi aTonelis Targmani kvlav emociuri wiaRsvlebiTaa gamdidrebuli da
gafarToebuli giorgi aTonelis TargmanTan Sepirispirebisas iqmneba STabeWdileba
rom arsenze garkveul gavlenas unda axdendes giorgis Targmani
V tropari arsen iyalToels zustad aqvs Targmnili oRond dedniseuli warsuli
dro momavali droiT Seucvlia giorgi aTonels ki es tropari ar gadmouRia rac
iSviaTi gamonaklisia misi mTargmnelobiTi praqtikisaTvis yovel SemTxvevaSi `didi
kanonis~ gadmoqarTulebaSi msgavsi magaliTebi TiTqmis ar gvxvdeba
IX tropari arsen iyalToelis Targmani identuria giorgi aTonelisa ki mdash
interpretaciuli dinamikuri maTi es Taviseburebani TvalsaCino xdeba TargmanTa
Sepirispirebisas
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneliὨς ἔπληξε Μωσῆς ὁ θεράπων
σοῦ ράβδῳ τὴν πέτραν τυπικῶς τὴν ζωοποιόν σου πλευρὰν προδιετύπου ὲξ ἦς πάντες πόμα ζωῆς Σωτὴρ αντλοῦμεν
(IX tropari)
odes mose
msaxurman Senman kuerTxi
sca kldesa cxovelsmyofeli
wmidaiexcl guerdi Seni gamosaxa
winaswar
romlisgan vsuamT
qriste uxrwnelebasa
(IV tropari)
sca raiexcl kldesa
monaman Senman mose
kuerTxiTa cxovelsmyofeli
guerdi Seni gamosaxa
vinaiexcl igi macxovar
cxorebisa sasumelsa
aRmovivsebiT da ukudav
viqmnebiT
meca gevedrebi
ganmbane mis mier
nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
(V tropari)
VII-VIII-IX-X-XI troparebic amave principiTaa gadmoRebuli arsen iyalToelisa da
giorgi aTonelis mier pirveli cdilobs daicvas sizuste meore sizustis dacvasTan
erTad TargmanSi Semoitans originalis qveteqstSi nagulisxmev niuansebs rac teqsts
emociuri zemoqmedebis Zalas matebs
XII tropari arsen iyalToels ratomRac gamoutovebia bibliur tradiciaze
dafuZnebuli saxe-simbolo mdash `mpoundecisa~ _ `mipoundsen mpoundecisagan~ _ τοῦ θηρός με ῥῦσαι giorgi aToneli ki am simboloze dayrdnobiT mxatvrulad dasrulebul brwyinvle
tropars gvTavazobs
yen saxier
viTarca acxovne
poundma-yo raiexcl
Sendamo petre
meca macxovne da mipoundsen
codvili mpoundecisagan
93
sulTa momsrvelisa mZcentnvarisa
da aRmomiyvane
ufskruliT codvaTaiexclT
ganrTxmiTa marjuenisa SenisaiexclTa
(XII tropari)
giorgi aToneli am tropariT amTavrebs galobas arsen iyalToelTan
dedniseuli kidev erTi troparia Targmnili da galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ romlebic identurni arian dednis analogiuri troparebisa
andria kritelis `didi knonis~ VI galoba mTavrdeba kondakiT romelic erTi
troparisagan Sedgeba arsen iylToelTan is ori troparisganaa Sedgenili arsenis
Targmans kondakTan erTad axlavs agreTve ibako romelic iTqmis `momipoundsenesa
zeda~ da TviT `momipoundsene~lowast1
rac Seexeba `momipoundsenes~ romelic bibliuri ipodigmuri saxeebiTaa datvirTuli
arsen iyalToelis TargmanSi 13 tropars Secavs (`samebisanisa~ da RmrTismSoblisanis~
CaTvliT) giorgi aTonelis `momipoundsenesa~ ki Sedgeba 10 troparisaganlowastlowast2
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSne sakuTar `RaRadyavsas~ qmnis giorgi
aToneli mis perifrazirebul variants gvTavazobs zogjer ori tropari eqvTimesi
erT troparad gadmoaqvs magaliTad eqvTimes V da VI troparTa Sinaarsi giorgis erT
VII troparSi aqvs moqceuli eqvTime Tu axsenebs wigns~ gansazRvrebis gareSe (`wignni
ganexumian~ VII tropari) giorgi ganmartavs _ wignni matianeTani~ (V tropari) da aS
galoba VII
galobaiexcl z (kurTxeul arsa)
galobis Zlispiri romelic amozrdilia babilonel yrmaTa galobidan erTgvar
kamertonad qceula mTeli galobisTvis galoba Sedgeba 20 troparisagan dedanSi
daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari agreTve `samebisani~ da
`RmrTismSoblisani~
avtori godebs Cadenil codvaTa gamo da mxurvale vedrebiT mimarTavs ufals
Seiwyalos igi
mTeli galoba kvlav gajerebulia bibliuri ipodigmur-paradigmuli saxeebiT
yovel troparSi bibliuri codvis gaxsenebiT monanuli adamiani gansjis Tavs da
lowast `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi `momipoundsenesa~ ar aris Setanili
lowastlowast 10 troparis manZilze arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis teqstebi mihyvebian erTmaneTs giorgi aTonels
teqstisTvis kidev 3 tropari Seumatebia dausrulebia `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ da teqsti ganuvrcia
kidev 7 tropariT
amis Semdeg giorgi aTonelTan iwyeba vrceli teqsti (12 troparisgan Semdgari) romelic Seesabameba eqvTime
aTonelis `RaRadyavsas~ Targmans Semdgars 12 troparisagan zeddarTuli `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Cemi dakvirvebiT es masala SemoqmedebiTi da mTargmnelobiTi praqtikis dasaxasiaTeblad axals arafers Seicavs
94
emijneba codvebs galobaSi naxsnebia cTomilebani saulisa daviTisa ozanisa
abesalomisa aqitofelisa solomonisa roboamisa manasesi aqabisa da sxv
arsen iyalToels mTlianad da uxarvezod gadmouRia galobis teqsti eqvTime
aToneli mis mierve SerCeul gzas mihyveba pirveli 3 tropari misTvis damaxasiaTebeli
semantikuri meTodiT gadmouRia momdevno 7 tropari gamoutovebia mis gzas
gahyolia giorgi aTonelic rac gasakviria radgan misTvis teqstis `daklebis~
tendencia ar aris damaxasiaTebeli eqvTime aTonels Seutania sxva cvlilebebic
ramdenime troparis Sinaarsi erT troparSi mouqcevia mas misdevs giorgi aTonelic
andria kritelis teqstis gadmoRebis Semdeg eqvTime aToneli agrZelebs
meditacias da 30 troparSi moaqcevs RaRadiss uflisadmi giorgi aToneli
kvaldakval mihyveba wmida mamas
Sevecdebi yuradReba gavamaxvilo qarTvel mTargmnelTa mTargmnelobiTi
praqtikis Taviseburebebze erTmaneTis gverdiT warmovadgen I troparis samive
Targmans
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aToneliΗμάρτηκα ἐπλημέλησα
καί ἠθέτησα τὴν έντολήν σοῦ ὅτι ἐν ἁμαρτίαις προήχθην καί προσέθηκα τοῖς μώλοψι τραύματα ἐμοὶ ἀλλˋ αὐτός με ἐλέησον ώς εῦσπλαγχνος ὁ τῶν πατέρων θεός
vcode da usjulo
viqmen me
da Seuracx-vyven
mcnebani Senni
rameTu codvaTa Sina
viSev da wylulTa
zeda
SevsZinen wylulni
aramed
Sen Semiwyale viTar
mowyaleman
mamaTa CuenTa
RmerTman
vcode macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni
wmidaiexcl yovladsaxiero
garna tkbilo
Semiwyale viTarca
kacTmoyuare xar
da wylulebani CemTa
vnebaTani dahpoundsnen
auracxelni
Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yen saxiero
aramed Sen qriste
Semiwyale viTarca
xar meufe mowyale
da gankurne [sneu]
lebani ese
Cemni auracxelni
arsen iyalToelis Targmani berZnuli teqstis identuria eqvTime mTawmideli
amoklebs teqsts gamoutovebia dedniseuli προήχθην καί ηροσέθηκα τοῖς μῶλοψι πραύματα ἐμοι (`rameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zeda SevsZinen wylulni~)
giorgic eqvTimes msgavsad gverds uvlis aRniSnul pasaJs da eqvTimes msgavsadve
damamTavrebel taepSi CarTavs vedrebas `wylulebani CemTa vnebaTani dapoundsnen
auracxelni~
II troparic arsen iyalToels SeiZleba iTqvas adekvaturad gadmouRia Setanilia
umniSvnelo semantikuri cvlilebebi guli (καρδία) Secvlilia gonebiT~ gulmowyale
(εῦσπλαγχυος) Secvala `kacTmoyuareTi~ rac sruliad dasaSvebia poeturi teqstis
Targmnisas `gulisa~ da `gonebis~ monacvleoba ki saRvTismetyvelo tradiciaSi
95
miRebuli da gamarTlebulia
eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanSi guli (goneba) Canacvlebulia sxva
gamoTqmiT arsen iyalToelTan aris `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb~ eqvTimesTan
da giorgisTan ki `dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb~ rac Sinarsobrivad TiTqos
scildeba teqsts
III tropari romelic mxolod arsen iyalToels aqvs Targmnili sainteresoa
iSviaTi leqsikuri erTeulis SemotaniT `garewaT saqmed mefobaiexcl pova~ (garewaT _
moulodnelad)
sainteresoa agreTve `swrafvis~ `ndomis~ ekvivalentad `krTomis~ moxmoba
(`nusada aRirCine sufevasa qristessa pirutyulni krTomani~)
IV troparis arseniseuli Targmanis damamTavrebeli taepi Tavisufladaa
gadmoRebuli da vfiqrob ramdenadme moklebulicaa sicxades dedanSia ἀλλ αύτη τα βαρύτερα τῶν ἔργων νοσεῖς ταῖς κατὰ γνώμην ὁρμαῖς (loviaginis Targmani bdquoно ты душа моя сама более тяжко нежели сами делами страдаешь произвольными стремлениямиldquo) (gv
koplataZis Targmani `Sen sulo Cemo ama saqmeTa uZcentresTa nebsiT swrafvaTa gamo
itanjebi~) arsen iyalToeli ki gvamcnobs `garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa
gonebisaiexclTa~
V tropari am troparis Targmnisas daculia sizuste Secvlilia mxolod
damamTavrebeli taepebi dedanSia ἀλλ αῦτὴ πονηρότερα είργάσω ψυχή μὴ μεταγνοῦσα Θεῶ (bdquoа ты душа совершив большие грехи не раскаялась пред Богомldquo (e loviaginis Targmani) `xolo
Sen sulo uZvires saqmeTa moqmedman winaSe RmrTisa ara Seinane~ (gv koplataZis
Targmani) arsen iyalToelis Targmani ki Tavisufalia `aramed Sen uZcentres mcodvelo
sulo mas hbaZevd moqceviTa~
VI tropariΔαβίδ ποτε ἀνεστήλωσε συγγραψάμενος ώς ἐν είκονι
ὔμνονganaqiqa odesme daviT
viTarca Zeglsa zeda warweriTa galobasa
Sina
vfiqrob am troparSi miniSnebaa daviT winaswarmetyvelis XV fsalmunze da mis
zedwarweraze _ Zegliswera romelic miuTiTebs imaze rom am fsalmunis Sinaarsi
Tavisi RirebulebiTa da mniSvnelobiT imsaxurebs amotvifras (daweras) Zeglze
(svetze) raTa yvelasTvis misawvdomi gaxdes da rac mTavaria Semdom TaobaTaTvisac
samaxsovro iyos
e loviaginis (agreTve gv koplataZis) TargmanSi sxvagvari interpretaciaa bdquoДавид некогда живописуя как бы на картине начертал песнь в которой обличает совершенное им деяние взывая помилуй меня ибо согрешил я пред тобою единым Богом всех сам очисти меняldquo (Пс 501)
`odesme daviT~ TiTqosda suraTs xatavda sagalobeli SeTxza romliTac amxila
saqmeni mis mier qmnilni mRaRadebelman `miwyale me rameTu Sen mxolosa Segcode
yovelsa RmerTsa Senve ganmwmide me~ (gv koplataZis Tarmgani VI tropari)
96
VII VIII IX troparebi Targmnili arsen iyalToelis mier mihyvebian dedans
yuradRebs iqcevs γπέαταξας τό ἀδοῦλωτόν-is Sesatyvisad mTavrebrivi pativis~ Semotana
IX troparis Semdeg eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi daviT
winaswarmetyvelis Tema wamoiwevs SemoTavazebulia kidev erTi sevdiT Seferili
tropari
giorgi aToneli eqvTime aToneli
erTgzis coda da
maradRe daltobn cxedarsa
Tcentssa daviT tiriliTa
xolo Sen sulo
maradis bralTa mier
aRivsebi da
cremlni araiexcl gqonan da
raiexcl hyo raJams warsdge
winaSe RmrTisa~
IV tropari
daviT erTgzis Sescoda
da marad dRe daaltobn
cxedarsa sulo tiriliTa
xolo me mara[d]Re
codviTa aRvivsebi
da cremlni araiexcl mqonan
da raiexcl vyo raJams mivide
gankiTxvad winaSe RmrTisa
IV tropari
X tropari arsen iyalToels zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTime
da giorgi aTonelebis Targmani ki Tavisufalia Tumca troparis dedaazri
gadmotanilia
XI troparzec igive SeiZleba iTqvas arsen iyalToeli icavs sizustes eqvTime
aToneli mis msgavsad giorgi aTonelic eridebian kalkirebas
XII tropari mxolod arsen iyalToels gadmouTargmnia Sesabamisoba originalTan
daculia sayuradReboa teqstis erTi segmenti `Τὸν Ροβοὰμ παρεζήλωσας ὰλοχέσαντα βυλῆς κατρῴας~ `TaTbiri arCevani mamisa~ _ arsens uTargmnia rogorc `mamulni
ganzraxvani~
XIII troparis dasawyisis arsen iyalToeliseuli Targmani ramdenadme bundovania
gansakuTrebiT leqsikuradaa Zneli gasagebi Semdegi gamonaTqvami `aRZrvani
winaaRrCevisani~ sintaqsuradac qarTuli enisaTvis bunebriobasaa moklebuli
fraza `viTarca saZagelni aRhmarTen vnebani da ganamravlen mosawyinelni~
eqvTime aTonelis agreTve giorgi aTonelis Targmani romelic eqvTimes mibaZviTaa
gamarTuli naTlad gamoxatavs troparis dedaazrs momaqvs samive maTganis Targmani
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
manasesni moigen sulo
aRZrvani winaaRrCevisani
da viTarca saZagelni
aRhmarTen vnebani da
ganamravlen mosawyinelni
(XIII tropari)
codvaTa manasesTa miemsgavse
Sen sulo
da misebr aRhmarTen Sen
Soris
gulisTqumaTa kerpni
(VII tropari)
manasesTa maT codvaTa ebaZve
Sen sulo
da misebr ahmarTen Sen Soris
kerpni vnebaTa borotTani
(VII tropari)
97
XIV tropari mxolod arsen iyalToels uTargmnia da gamoirCeva sizustiT oRond
Tu dedanSi aris γέγονας σαρικικῶν μολυσμάτων καταγώγιον καὶ σκεῦος αίσχρὸν τῶν παθῶν arsen
iyalToels gadmoaqvs Sekvecilad `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane~
XV troparis qarTul Targmanebze dakvirvebisas saintereso suraTi ikveTeba
arsen iyalToeli bibliur ipodigmur saxeebze dafuZnebul strofs Sesatyvisad
Targmnis eqvTime aToneli tropars gverds ar uvlis magram misi xedva am Zeglis
Targmnisas ucvleli rCeba igi cdilobs bibliuri saxeebisgan gantvirTos teqsti am
konkretul viTarebaSi giorgi aToneli mas mihyveba
movitan magaliTebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
cani dagepoundSnes yen sulo
da siymili mZafri gewia Sen
viTarca Tezbitelisa
eliaiexcls urCsa aqabs
aramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde
Senca suli
winawarmetyuelisa
(XV tropari)
cani dagepoundSnes
sulo da sikudili gewia
rmeTu urC eqmen ufalsa
xolo aw Seuvrdi
raiexclTa kualad mogces Sen
puri igi zecisaiexcl
da gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
(VIII tropari)
cani dagepoundSnes
da siymili gewia sulo
rameTu urC eqmen RmerTsa
xolo aw masve
Seuvrdi raiexclTa mogces puri
zecaTaiexcl da naTlad
bnelisagan
SecodebaTaiexclsa
gamogiyvanos
(VIII tropari)
XVI_XVII-XVIII troparebi vedrebis gamomxatvelni arian samive qarTvel
mTargmnels teqsti zustad aqvs gadmotanili arsen iyalToels ar gamoutovebia
meZavis Tema (`vcode ufroiexcls meZvisa mis~) giorgi aToneli lamis sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis Targmans arsens warmatebulad aqvs dedniseuli
mxatvruli saxe gadmoTargmnili `dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa
CemTa~
aTonelebs ratomRac troparisTvis ar daurTavT dedniseuli `viTarca galobs
daviT~ es sityvebi ki refreniviT meordeba XVIII troparis dasasrulsac
arsen iyalToelis Targmani romelic identuria dednisa aq sruldeba da kanonis
Sesatyvisad galoba daixureba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ rogorc es
dedanSia
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic agrZeleben am galobas eqvTimes
teqstisTvis daumatebia 22 tropari romelTa semantika ra Tqma unda organulia
andria kritelis didi sinanulis sagaloblis saRvTismetyvelo da mxatvruli
SinaarsisaTvis
98
merve galoba (akurTxevdiTsa)
merve galobaSi romelic 20 troparisagan Sedgeba da wesisamebr axlavs
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ sinanulis motivi kidev ufro Rrma da
gamomsaxveli xdeba kvlav uxvad Semodis bibliuri saxe-qmedebani romelTa
mibaZva an romelTagan gamijvna Suasaukuneobrivi TvalTaxedviT srulyofis gzas
moaswavebs am galobaSia Camoyalibebuli `didi kanonis~ dedaazris ganmazogadebeli
tropari `Zusup1lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTusup1n sulo raiexclTa emsgavso
saqebelisa saqmesa da evltode xeneSsa mas da bilwsa codvas ukeTurTasa~ xolo XIV
troparSi gulisSemZvreli godeba kulminacias aRwevs `avazakisebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar mezusup1risaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl
miiTuale Cemi glovaiexcl viTar kananelisa~ sulis es RaRadisi grZeldeba sagaloblis
bolo sityvebamde
arsen iyalToeli bunebrivia kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT principebs
gadmoaqarTulebs ocive tropars zed darTul `samebisansa~ da `RmrTismSoblisans~
eqvTime aTonelis mTargmnelobiTi meTodi ki kvlav dinamikuri Targmanis stils
ufro miekuTvneba jer erTi eqvTime aTonels kvlav Seaqvs teqstSi kompoziciuri
cvlilebebi ar aqvs Targmnili III IV V VI VII XI XII XIII XXIII troparebi Camatebuli
aqvs VII da XIII troparebi
giorgi aToneli erTgulia dednisa cvlis eqvTime aTonelis XIII troparsac
(gverds uvlis VII tropars) Targmnisas ostaturad gadmoaqvs dedani romelsac
Sehmatebs subieqtur elfers riTac aZlierebs galobis emociurobas mivyveT
teqsts yuradRebas gavamaxvileb arsebiT momentebze
I tropari arsen iyalToelis Targmani oden semantikuri varirebis farglebSi
rCeba arsebiTi cvlilebebi ar gvxvdeba
dedanSia arsen iyalToelis TargmaniΗμαρτηκότα Σωτὴρ ἐλέησον διέγειρόν μου τόν
νοῦν προς ἐπιστροφὴν δέξαι μετανοοῦντα οἰκτείρεσον βοῶντα ἤμαρτόν σοι σῶσον ἠνόμησα ἐλέησόν με
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovne
da momxeden romeli
vpoundmob Segcode Semiwyale da warwymeduli
mpove
νοῦν gadmotanilia rogorc `guli~ da ara `goneba~ rac mxolod arsen
iyalToelisTvis ar aris damaxasiaTebeli varirebulia damamTavrebli taepiLἣμαρτόν σοι σωσον ἠνόμσα ἐλέησόν με (`macxovne usjuloeba vqmen Semiwyale me~)
eqvTime aToneli Zalzed lakoniuria giorgi iTvaliswinebs eqvTime aTonelis
Targmans da ganavrcobs mas dedniseuli pasaJebiT `lmobier-yav Cemi gonebaiexcl~ (da ara
`guli~ rogorc arsen iyalToelTan gvaqvs)
99
II tropari arsen iyalToels srulad gadmoaqvs teqsti eqvTime aTonelic
gadmoscems troparis dedaazrs oRond masSi azrobrivi aqcentebi monacvleobenhellip
berZnulSi tropari iwyeba elias saswaulis aRweriT bolo taepSi ki gaismis mowodeba
τοῦτοῦ οῦν φυχή μου τήν ἄνοδον άναλογίζοῦ (`aRsvlaiexcl misi gulisxma-hyav sulo Cemo~)
eqvTime da giorgi aTonelebTan tropari iwyeba mowodebiT `ipoundsenebdi Sen
sulo amaRlebasa eliaiexclssa~ giorgi agrZelebs teqstis interpretirebas da masSi
nagulisxmeb Sinaarss ufro naTels xdis `iswrafe Senca raiexclTa ganeSoro sofels
saqmeTagan da saTnod cxorebiTa zecad ahmaRlde mZleqmnili poundorcTa nebaTa~
III troparSic analogiuri viTarebaa
IV da V troparebi arsen iyalToelis Targmanis Semcvel xelnawerebSi
adgilmonacvleoben giorgi aTonelis Targmani berZnul teqsts mihyveba unda
aRiniSnos rom giorgi aTonelis teqstSi warmodgenili Tanmimdevorba troparebisa
gamarTlebulia radgan V troparSi grZeldeba elias Tema IV-Si ki iwyeba axali Tema
asea berZnulSic
VII tropari mTavrdeba mowodebiT `καὶ πρόσδραμε τῇ μετανοία~ romelsac arsen
iyalToeli Semdegnairad Targmnis `Seitkbe sinanuli~ giorgi aToneli ki
ganavrcobs sinanulis Temas Tumca ar axsenebs bibliur ozias momaqvs orive
mTargmnelis interpretaciebi
arsen iyalToeli giorgi aToneli
ozias mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
keTrovanebaiexclca misi
bilwTa saqmeTa wurTiTa
da usjuloTa qmniTa
duteven eseni da Seitkbe sinanuli
(VII tropari)
mrCobliTa keTrovanebiTa
Seginebul iqmen
yen ubadruko sulo romel ars
mwikuli gulissityuaTaiexcl
da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl
romelni-igi moiZagen da
sinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe
raiexclTa gacxovnos
da gipoundsnas satanjvelTagan
(VII tropari)
VIII tropari arsen iyalToels Targmnisas dedanTan sruli Sesabamisoba
aqvs daculi eqvTime aTonels metismetad Seumoklebia (SesaZloa problema
xelnawerebSia an TviTon eqvTimes hqonda nakluli dedani an Cvenamde moRweuli
qarTuli xelnawerebi Seicaven xarvezs) Tumca isic unda iTqvas aqac gaismis
ninevelTa mpoundurvale sinanulis baZva rom gvmarTebs am mizniT eqvTime aToneli
mcire moculobis III tropars gvTavazobs giorgi aToneli ki afarToebs teqsts
misTvis damaxasiaTebeli kvantitauri CarTviT rac teqstis gagebas Sinaarsis srul
wvdomas emsaxureba da am SemTxvevaSic miRweulia mizani
100
arsen iyalToeli giorgi aToneli
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl ZaZiTa da nacriTa sulo romelTa ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovlTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa
(VIII tropari)
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marxviTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl hbaZav da esreT yovelTave SecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
(VIII tropari)
giorgi aTonelis TargmanSi bolo taepi Semoklebulia dedaazri ki ucvleladaa
gadmotanili arsen iyalToels daucavs dednis leqsika romelTa (ninevelTa _ l g)
ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa~
(ninevelebs rom ar hbaZav gamoCndebi yvelaze uaresi vinc ki scoda sjulamde da
sjulis Semdeg) giorgi aTonelma SeamWidrova saTqmeli `sjulamde Tu sjulis
Semdgomi codvaTa yvela Camdenni~ da erTi definiciiT _ `yoveli Secodebuli~ _
gaaerTiana
IX tropari yuradRebas ipyrobs qarTvel mTargmnelTa interpretaciebiT arsen
iyalToeli ar gamodis dednis CarCoebidan eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli ki sxvagvarad aviTareben azrs arseni Sesabamisd berZnuli teqstisa ityvis
ieremia sionisaTvis godebda miemsgavse cremlTa RvriT mis cxovrebas da scxondebi
eqvTime aToneli ki kontrastuli paralelizmis gamoyenebiT sainteresod aviTarebs
azrs [ieremia] erisTvis Rvrida cremls Sen TcentsTa codvaTaTcents ara iglov arca iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl~ (V tropari)
giorgi aToneli faqizi niuansebis SematebiT TiTqos daasrulebs bolomde
naTelyofs saTqmels
mihxeden yen sulo Cemo
cremliT godebasa
mas eremiaiexclssa
tomTaTcents
da Sen TcentsTa bralTaTcents
araiexcl stir da arc iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa
hpovo codvaTa SenTa
uricxuTa motevebaiexcl
da esreT ganere
cecxlisagan uSretisa(IX tropari)
101
am troparebis qarTuli Targmanebi sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT
berZnulSia `πόλιν τὴν Σιῶν~ arsenTan aris mxolod `sioni~ (`masmies sionisaTcents)
eqvTimesTan gvaqvs `eri~ (`cremlTa maT RvremaiexclsTa erisaTcents~) giorgisTan `tomi~
(`cremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcents~)
`qalaqi~ `eri~ `tomi~ ekvivalentur cnebebad da terminebadaa moazrebuli
X tropari arsen iyalToels zedmiweviTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTimes
Targmani Tavisufali interpretaciulia interpretaciulia giorgi aTonelis
Targmanic TvalsaCinoa masze eqvTimes Targmanis zegavlena
XI troparis arseniseuli Targmani dednis Sesatyvisia giorgi aToneli gaSlis
saTqmels da tropars mxatvrulad da emociurad aZlierebs
`daniel mRcentmesa Sina
dauyvna yen sulo
mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili
sazareli daSrites
rameTu siwmidiTa
da marxviTa
brwyinvaled Semkul iyvnes
amaT miemsgavse Sen
da vnebaTa sapoundumili
mgzebare Sen Soris
daSrite moRuawebiTa~(XI tropari)
eqvTime aTonels es tropari ar gadmouRia mis sanacvlod vedrebis Semcveli mcire
moculobis troparia CarTuli
`yen marTalTa msajulo qriste
Semiwyale da mipoundsen meca
geheniisagan raiexclTa poundma-vyo
akurTxevdiT~(VII tropari)
unda aRiniSnos rom am galobaSi romelsac qarTulad `akurTxevdiTsa~ ewodeba
eqvTimes TargmanSi (gansxvavebiT arsen iyalToelisa da giorgi aTonelisagan)
ramdenime tropari mTavrdeba mowodebiT `akurTxevdiT~ da gulisxmobs Sesabamis
gagrZelebas
XII tropari `didi kanonis~ saRvTismetyvelo-eTikur-esTeTikuri kredos
gamomxatvelia
102
`Zuelisa
aRTqumisani yovelnive
saxed mogarTuen sulo
raiexclTa emsgavo
marTalTa saqebelsa
saqmesa da evltodi
xeneSsa mas
da bilws codvasa ukeTurTasa~
giorgi aTonelsac adekvaturad gadmouRia teqsti eqvTime aToneli ki gasagebi
mizezis gamo gverds uvlis aRniSnul tropars eqvTimes xom gamotovebuli aqvs
swored bibliur saxe-magaliTTa momcveli troparebi radgan iTvaliswinebs
mkiTxvelis (msmenelis) SemecnebiT da emociur SesaZleblobebs
XIII troparidan mikidebuli galobis dasasrulamde ismis monanuli adamianis
gulmxurvale vedreba `mowyale eqmnes ufali~
Zveli aRTqmis ipodigmebs Caenacvleba axali aRTqmis paradigmebi esenia qananeli
dedakaci marTa da mariami mironis mcxebeli meZavi mowyale mwyemsi magaliTad
dasaxulia marcxena avazaki cremliT mRaRadebeli petre mociquli mgodebeli
mezvere cremliT daltobili meZavi
samive qarTveli mTargmneli gulis siRrmidan momdinare Rrma gancdiT
datvirTuli intonaciiT RaRadebs saxe sityva magaliTi xmis mimoxra uzadoa da
gamomsaxveli qarTul poetur metyvelebaSi mxatvrul sazrovno sistemaSi adgils
imkvidreben adamianis sulier samyaroSi aRmocenebuli adamianis amaRlebul
gancdaTa gamomxatveli sityva-gamoTqmani momixsene milxine Semiwyale Semindve
vgodeb vcremloiexcl Segivrdebi lmobier-myav ganmkurne raiexclTa agamaRlebde vRaRadeb
vstir vpoundmob viTxov momiteven Segcode giRaRadeb Semindve gevedrebi momiZie
mipoundsen wyaloba-yav mowyale meqmen mewie sulTqmiT giRaRadeb godebiT mvedrebeli
tkbili macxovari SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli mravalmowyale mpove
warwymeduli mewie SecTomilsa Segracxe Tana samwysoiexclsa SenTasa Zeo daviTiso
fesusa Sensa widovanisaebr ZrwoliT Sevexebi vstir codviTa momkudarsa glaxaksa
sulsa Cemsa cremlTa nelsacxebeli SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli viTarca
mwyemsman mpove warwymeduli Sen xar RmerTi mxoloiexcl mowyale da Semwynarebeli
yovelTa monanulTaiexcl ar ars sazRvari mowyalebaTa SenTa da saxierebaTaiexcl saxierebaTa
maT SenTa sivrce ganucadeli samwysoTa maT Tana SenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale
me meca monasa Sensa nu ganmiSoreb pirisa Senisagan tkbilisa wylulebaiexcl Cemi
gankurne zeTiTa da RcentniTa romel ars sinanuli cremliTurT porfiri igi poundorcTa
evmanuelisaTaiexcl moiqsova sulieri
103
IX galoba (adidebdiTsa)
IX galoba romlis Zlispiri RmrTismSobels miemarTeba Tavs uyris saTqmels
mRaRadebeli Tavis Tavs Tavis `mes~ esaubreba `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme
yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunurqmniTa~
yuradReba mTlianad `axal wignze~ (axal aRTqmaze) gadadis moxmobilia axali
magaliTebi axali saxismetyvelebiTi epizodebi saocri zemoqmedebis Zala aqvs
gameorebas paralelizms lamis yovel troparSi gaismis `qriste gankacna~ `qriste
acxovnna~ `qriste ganicdeboda~ da aS mTeli IX galobis (iseve rogorc mTeli
qristianuli poeziis) fuZe da gvirgvini qriste macxovaria RaRadisi miskenaa
mimarTuli
arsen iyalToeli kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT meTods da teqsti
ucvlelad gadmoaqvs eqvTime aTonels ar uTargmnia aTamde tropari Tumca
Seumatebia vedrebis gamomxatveli xuTiode axali tropari
I tropari arsen iyalToelis Targmani zustia mTargmneli mxolod semantikuri
varirebis uflebas aZlevs Tavs eqvTime aToneli amoklebs teqsts magram dedaazrs
ucvlelad gadmoitans giorgi aToneli ki piriqiT afarToebs saTqmels da ritmis
gamZafrebiT daZabulobas hmatebs aRsarebas momaqvs samive Targmanis nimuSi
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
gonebaiexcl mwared wylul ars
poundorcni mdash dapoundsnil da
gankaful
sneul ars suli
mouZlurebul _ sityuaiexcl
warwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda
vinaiexclca ubadruko sulo
raiexcl-me hyo odes movides
msajuli didi gansjad Senda
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
da poundorcni mdash SebRalul
codvaTa simravliTa
suli ganfrdili da sikudili
karTa zeda moaxlbul ars
raiexcl-me vyo medgarman
raJams gankiTxvad
movides qriste RmerTi
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni mdash dapoundsnil da
suli mdash sneul
sityuaiexcl mdash uZlur cxorebaiexcl mdash
momkudar da sikudili
mdash mowevnul
da raiexcl-me-hyo Sen ubadruko
sulo raJams gansjad
movides RmerTi
da ganikiTxvides SenTa
saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
(I tropari)
II tropari arsen iyalToeli mihyveba teqsts srulad gadmoscems Sinaarss
magram miseuli sintaqsuri kombinaciebi cota bundovans xdis teqsts amis Tqmis
uflebas gvaZlevs giorgi aToneliseuli Targmani aRniSnuli troparisa agreTve e
loviaginis Targmani gv koplataZis mier gadmoRebuli teqsti
104
arsen iyalToeli giorgi aToneli
migiTxar Sen mosesi
soflis Sesaqme yen sulo
romlisa mier yovelive sjulisa
werili gauwye Senda
marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav
udebo ara pirvelTa maT
RmrTisa mimarT ugunurqmniTa
(II tropari)
moses werilni mogiTxren sulo
da maT Sina Tqmulni uwyebani
cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen
cudad vinaiexclTgan ulmobel xar
da araiexcl emsgavsebi RirsTa aramed
cruTa da ganqiqebulTa
da uridad da warmdebebiT
scodav winaSe RmrTisa
(II tropari)
suraTi nTelia giorgi aToneli odnav scildeba (semantikuri velidan gausvlelad)
dedans da am gziT TiTqos ufro gvaaxloebs masTan aseTi midgoma Targmnis dinamikuri
stilisTvisaa damaxasiaTebeli
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSneT raki bibliuri saxismtyvelebidan
Warbi nimuSebis moxmobas erideba msgavsi xasiaTis troparebs gverds uvlis
III da IV troparebi arsen iyalToelsa da giorgi mTawmidels zustad uTargmniaT
Tumca orives Targmans atyvia mTargmnelTa xelwera
V tropari (mas SinaarsiT Seesabameba giorgis VI tropari) arsen iyalToelsac da
giorgi aTonelsac Sesatyvisad gadmouRiaT oRond dedniseuli erTi niuansi arsen
iyalToelis TargmanSi gafermkrTalebulia giorgi aTonels ki is SeumCneveli ar
darCenia da zustad gadmoutania
`ἡ θύρα ἡνέῳκται τῆς βασιλείαςἤδη και προαράζουσιν αὐτὴν φαρισαῖοι καὶ τελῶναι καὶ μοιχοί μεταποιουμενοι~
giorgisTan gaismis gafrTxileba `sasufevlis kari Riaa da mas miitaceben (Senze
adre) monanuli mezuereni da meZavni~
arsen iyalToelis fraza ki ufro mozomilia ganxumul arian karni sasufevlisani
da Sevlen mas Sina yovelnive mezuereni da~
eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia aq arcaa naxsenebi `mezuereni~ da
`meZavni~ Tumca mowodeba mkafio da mizandasaxulia `Seinane vidreRa sasufeveli
Riad ars iswrafe raiexclTa ara dahpoundSas igi da gare-daSTe Sen~ (II tropari)
VI tropari datvirTulia Rrma saRvTismetyvelo SinaarsiT samive mTargmnels
daculi aqvs da gadmoRebuli troparis dedazri
105
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
qriste gankacna sulo
da poundorciTa guezraxa Cuen
da yovelnive bunebisa saqmeni
srulebiT aRasrulna
Tcentnier xolo codvisa
da xati da saxe giCuena
damdablebisa Tcentsisaiexcl
raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
(VI tropari)
qriste gankacna o sulo
yoveli nefsiT bunebis
Cuenisa
saqme miiRo Tcentnier
codvisa raiexclTa Sen mogces
simdabliTa TcentsiTa saxe
sinanulisaiexcl da cxorebad
(III tropari)
qriste gankacna yen sulo
Cemo
da yoveli saqme bunebisa
Cuenisa nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa
raiexclTa Sen mogces simdabliTa
TcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad
mas ukue evdrebode raiexclTa
Rirs-gyos mibaZvebad
simdableTa TcentsTa maRalTa
(V tropari)
VII-X troparebi qriste macxovris saswaulebis Temas efuZneba troparTa
dedaazri am saswaulebTan mimarTebaSi ixsneba da kontrastuli paralelizmiT
realizdeba
arsen iyalToels ucvlelad gadmoaqvs VII troparis saRvTismetyvelo da
mxatvruli Sinaarsi (erTgan `CvilTa simravle _ νηπἴων δήμοῦς _ Seucvlia `CCcentlTa
banakiT~) giorgi mTawmideli gvTavazobs `CCcentlTa mwyobrs~ da troparis bolo taeps
gaafarToebs `vaiexcl Senda sawyalobelo dResa mas gankiTxvisasa raJams daisjebodi
RmrTisagan~ (VII tropari)
giorgi aToneli VIII tropars Caamatebs (SesaZloa es gansxvavebuli wyaroTic iyos
nakarnaxevi) gansacdelis motivs Semoitans es Tema grZeldeba Semdeg troparebSic
VIII troparidan eqvTime aTonelic CaerTveba da samive mTargmneli mihyveba
teqsts Tumca samive Targmans atyvia mTargmnelTa individualuri midgoma
arsen iyalToelis Targmani zustia mxolod troparis dasasruls metaforuli
saxismtyvlebiT Caanacvlebs dedniseul frazeologias
dedanSia gv koplataZis Targaniψυχή μὴ άθυμήσῃς ἄν σοι προσβάλῃ ὁ ὲχθρὸς
προσευχῇ τε καὶ νηστεία ἐκ ποδῶν άποκροῦσθήτώ σοι(VIII tropari)
sasos nurca Sen warikveT sulo aramed
mogixdes Tu mteri dae locviTa da marxviTa
ferpoundTa SenTagan ukun-iqces
(VIII tropari)
106
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
sulo mogipounddes Tu
macTuri
rameTu marxvaiexcl da locvaiexcl
gqonan saWurvelad
mis zeda
(VIII tropari)
da Sen gaswava sulo Cemo
raiexclTa mterTa brZolasa
marxviTa da locviTa
ewyvebode
(IV tropari)
gaswaos sulo Cemo
ganfrTxobad da ara
momedgrebad
raiexclTa raJams Senca
gewyvebodes mteri
marxviTa da simdabliTa
da locviTa dasce da ioto
igi SewevniTa saRmrToiexclTa
(IX tropari)
amave VIII troparSi cxadad ikveTeba qarTvel mTargmnelTa damokidebuleba frazis
stilisa Tu semantikisadmi arsen iyalToeli ityvis `merme SeemSia mas~ (macxovars
_ lg) raiexclTa aCuenos kacTa bunebisa qonebaiexcl~ eqvTime aToneli ufro dawnexili
fraziT gamoxatavs saTqmels `raiexclTamca sacnaur-yo gankacebaiexcl~ giorgi aToneli
ki gaSlis Temas da bunebrivi sada frazeologiiT aRwevs mizans `raiexclTa cxad-yos
kacebaiexcl da Sen gaswaos~
unda iTqvas rom am konkretuli troparisTvis damaxasiaTebeli mTargmnelobiTi
Taviseburebani Cveni mTargmnelebis SemoqmedebiT principTa TvalsaCino
maxasiaTebelia
IX tropari arsen iyalToels srulad aqvs gadmocemuli eqvTime aTonels
tendenciurad ganuvrcia teqsti Seutania piradi gancdis gamomxatveli taepebi arsen
iyalToeli misdevs dedans `qriste ganicdeboda xolo eSmaki ganscdida~ eqvTime
aToneli Rrma emociiT datvirTavs saTqmels `qristes eSmakman Sehkadra gamocdad
yen sulo SeZrwundi da ixile Senamca odes grida garna Tavadsa qristesa Seuvrdi
raiexclTa man mogces Zlevaiexcl romeli SenTcents gamoicada~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTimes Targmans `qristes eSmakman Sehkadra sulo gamocdad ixile da
SeZrwundi Senmca odes grida~
X tropari eqvTime aTonels es tropari ar uTargmnia giorgi aToneli absoluturi
sizustiT Targmnis teqsts am Targmanis Tanxvedria arsen iyalToelis Targmnili
teqstic
giorgi aToneli arsen iyalToeli
guritman udabnoiexcls moyuareman da
poundmaman didman RaRadebisaman
da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundma-tkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna
irodias Tana ixile sulo Cemo
nu emsgavsebi uSjuloTa
aramed moiqec sinanulad da hpovo wyalobaiexcl
guritman udabnoiexclsaman
poundmaman RaRadebisaman
qristes sanTelman
hqadaga sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna irodiadaiexcls Tana ixile ubadruko
sulo
da nu daecemi Senca
aramed Seitkbe moqcevaiexcl
107
giorgi aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze aSkaraa Tumca isic unda
gaviTvaliswinoT rom oriveni erTgulni arian originalisa
XI tropari eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia dawnexilia rogorc
mowodeba sinanulisaken giorgi aToneli da arsen iyalToeli misdeven dedans
XII tropari Rrma hermenevtikuli azriTaa datvirTuli masSi qorwilis
sakralurobazea aqcenti gakeTebuli amasTanave xazgasmulia qristes pirveli
saswaulis gansakuTrebuloba qristem qorwilze Rvinod Secvala wyali da amiT
migvaniSna rom adamianSic unda moxdes msgavsi gardasaxva arsen iyalToelma teqsti
dednis Sesabamisad Targmna `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos
sulo~ eqvTime aTonelma gamotova troparis pirveli nawili (qorwinebis siwmideze)
da wamoswia adamianis sulieri amaRlebis Tema mas mihbaZa giorgi aTonelmac oRond
man arc qorwilis Temas auara gverdi piriqiT adamians mouwoda zeciuri qorwilisken
swrafva (ix XIII tropari) da sulieri gardasaxvis motivic saocari ostatobiT
gamokveTa
eqvTime aToneli giorgi aToneli
Seuvrdi Sen sulo Cemo
meufesa qristesa raiexclTa viTarca-igi
kanas wyali Rvinod Secvala
egreTve Seni sigrile
mpoundurvalebad Secvalos
saRmrTod raiexclTa ara wylebr daiTxio
(VII tropari)
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTa
viTarca-igi kanas wyali Rcentnod Secvala
egreTve Senica sigrile
saRmrTod mpoundurvalebad Secvalos raiexclTa
ara wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad
Rcentnisa iyo
maxarebeli SeurvebulTa~
(XIV tropari)
XIII tropari kvlav qristes saswaulebs exeba arsen iyalToeli da giorgi aToneli
erTgulad misdeven teqsts (eqvTime aTonels uTargmnelad dautovebia) romlis
dasasruli giorgi aTonelma klasikuri srulyofilebiT daagvirgvina `da esreT
mdidrad sulo Cemo gauwya Sen wyalobiTa TcentsTa sivrce raiexclTa gacxovnos~ (XV
tropari)
XIV troparis arsen iyalToeliseuli Targmani originalis adekvaturia eqvTime
aTonelma am troparis Sinaarsi sam strofSi (X XI XII) gaSala da yoveli maTgani
Txovna-vedrebis gamomxatveli mimarTvebiT datvirTa giorgi aTonels eqvTimes
Targmnili es troparebi gadmoaqvs cxadia ara ucvlelad da originalisa da
eqvTimeseuli troparebis urTierTSezavebiT gamomsaxvelobis axal safexurs aRwevs
magaliTisTvis movitan erTi troparis samive Targmanis nimuSebs
108
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
widovani gankurna
Se-raiexcl-exo fesusa missa
da keTrovanni
ganwmidna daRrekilni
da brmani ganhmarTna
da gananTlna xolo yruni
da utyuni da daRonebulni
sityviT gankurnna
ufalman raiexclTa Senca
gacxovnes sulo
(XIV tropari)
widovani Seexo qristes
samoslisa fesusa meyseulad
ganwmidna
da Senca yen sulo Cemo
gonebiTa mieaxle mas
raiexclTa vnebaTa SenTa
mdinareni ganapoundmnes RmerTman
(X tropari)
widovani raiexcl Seexo fesusa
samoslisasa ganwmida
mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani
da mkelobelni
gankurna
da yruni da utyuni metyuel-
yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi
sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa
mravalsaxeni igi
salmobani gankurnnes
wyalobiT
(XVIII tropari)
XV tropari (e loviaginTan XVI troparia) arsen iyalToelis TargmanSi ramdenadme
bundovania TiTqos aklia sizuste (SesaZloa gadamwerTa mier iyos teqsti
SebRaluli)
dedanSia qarTuli Targmani gv koplataZisaΤελώνης ἐσώζετο καὶ πόρνη ἐσωφρόνιζε καὶ
φαρισαῖος αὐχῶν κατεκρίνετο ὁ μέν γὰρ ίλασθητι ή δε ἐλέησόν με ὁ δε ἐκόμπαζε βοῶν ό Θεός εῦχαριστῶ σοι καὶ ἐξῆς τὰ τῆς ἀνοίας ρητά
(XVI tropari)
mezvere gadarCa meZavi ganiwmida
mzvaobari fariseveli ki daisaja rameTu
pirveli xmobda milxine me meore _ Semiwyale
me xolo mesame siqaduliT ambobda gmadlob
Sen RmerTo da sxvaTa ugunurTa sityvaTa
(XVI tropari)
troparSi saubaria mezvereze meZavze da farisevelze romelTagan TiToeuls
Tavisi savedrebeli hqonda ufalTan arsen iyalToelis TargmanSi mkafiod ar aris
gamokveTili es ierarqia `igi ambobda macxovne da ese mdash RmerTo milxine xolo
mesame siqaduliT ityoda gmadlob Sen~
XVI tropari (e loviaginTan XV troparia) eqvTime da giorgi aTonelebs ar
uTargmniaT arsen iyalToelis Targmani zedmiwevniTia oRond ratomRac gverdi
auvlia qristianuli Teologiis sakvanZo terminisTvis _ qriste = logosi qriste =
sityva dedanSia Τὰς νόδους ἰὠμενος πτοχοῦς εὺηγγελίζατο χριζὸς ὁ Λόγος~ (XV tropari) arsen
iyalToelis TargmanSi ki vkiTxulobT `glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda
da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste~ (XVI tropari)
XVII troparis TargmanSi arsen iyalToels sagulisxmo detali Seaqvs farisevel
simonze dedanSi mxolod isaa naTqvami rom igi `cdunda~ (`Καὶ φαρισαῖος ὁ Σιμῶν
109
ἐσφάλλετὸ~) arseni ki damatebiT cnobas gvawvdis `farisevel simon purismte iqmna~
SesaZloa arsenze saxarebasTan erTad gavlena moaxdina giorgi aTonelis Targmanma
`saxlsa simonissa isera~
XVIII tropari arsen iyalToelis mier zustadaa naTargmni eqvTime aToneli
teqstis dedaazrs ki gadmoitans magram ar cdilobs sruli Sesabamisobis dacvas
giorgi aToneli am troparis Sinaarss Caaqsovs Tavisi Targmanis XXI troparSi
XIX-XX troparebi arsen iyalToelsa da giorgi aTonels dednis Sesabamisad aqvT
Targmnili eqvTime aTonels ki ar gadmouRia isini
XXI-XXII troparebis qarTuli Targmanebi zedmiwevniTia yuradRebas iqcevs
saRvTismetyvelo definiciebiT arseni macxovars mimarTavs sityvebiT `Zeo
RmrTisao~ (dedanSia `Zeo daviTiso~ _ ὑιέ Δαβὶδ) eqvTime aToneli mas `macxovrad~
uxmobs giorgi aToneli ki sruli definiciiT mouwodebs mas `kacebiTa Zeo daviTiso
da RmrTeebiTa Zeo RmrTisao~
mecxre galobis (adidebdiTasas) kulminacia XXIII troparSi aRwevs zenits samive
qarTveli mTargmneli dednis safuZvelze SemaZrwunebel xats qmnis
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
dabadebulni ganhkrTes
juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen
mTani da kldeni
SiSisagan ganipnes
queyanaiexcl Seiryia
jojoxeTi opounder iqmna
dabnelda naTeli mzisaiexcl
raJams juariTa vnebulad
gixiles Semoqmedi
Tcentsi
(XXIII tropari)
dabadebulni SeZrwundes
raJams-igi juarsa zeda
gixiles qriste
mTani da kldeni gannipnes
da queyanaiexcl SiSiT SeiZra
da jojoxeTi mokuda
da Cuen vpoveT wyalobaiexcl
(XVII tropari)
dabadebulni SiSiT
SeZrwundes
raJams gixiles Sen
juarcmuli
mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra
da naTeli mzisaiexcl dabnelda
xolo jojoxeTi warmityuena
amisTcents ZlierebaTa
SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT
gadidebT mpoundsnelo
(XXV tropari)
XXIV-XXV damamTavrebeli troparebi ganmsWvalulia intimiT vedrebiT cremliT
sasoebiT es tonaloba gadmodis qarTul TargmanebSic samive mTargmneli ufals
SesTxovs `Semusvril guls~ `glaxakobas sulTa~ `angelozTa Tana~ gansasjelad
mosul Semoqmeds SesTxoven Sewyalebas
giorgi aToneli sinanulis Temas daagvirgvinebs `did kanonSi~ ukve gaJRerebuli
teqstis variaciiT
`ZuelTa da axalTa
aRuTqumaTagan
110
swavlani mogiTxreniT Sen
sulo
raiexclTamca lmobier-vyavT
ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavT
vinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
Seni
uZcentres aRematebis
da vaiexcl ars Senda dResa mas didsa saSjelisasa~(XXIX tropari)
kidev ufro mZafrad JRers giorgi aTonelis mier Sematebuli XXX tropari
`ukueTu keTilTa qadagebani
da satanjvelTa Sinebani
da marTalTa pativni da codvilTa
mwared dasjani
da survili sasufevelisaiexcl
da WirTa jojoxeTisaTa simware
ver mogdreks Sen sulo Cemo
raiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi~(XXX tropari)
samive qarTveli mTargmneli teqsts daasrulebs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arsen iyalToeli teqsts berZnulidan Targmnis
aTonelebi ki gansxvavebul `RmrTismSoblisanebs~ mimarTaven
arsen iyalToelis Targmnili `RmrTismSoblisani~ Seicavs vedrebas
RvTismSoblisadmi daicvas Tavisi qalaqi
`uxrwnelo RmrTismSobelo
daicev qalaqi Seni romeli-ese
Sen mier mefobs saRmrTod
Sen mier moaqus Zali
da Sen mierve sZlevs mterTa~(XXVII tropari)
aRniSnul troparTan dakavSirebiT gamoTqmulia saintereso mosazreba
`RmrTismSoblisanis~ Sinaarsi ar aris dakavSirebuli kanonis SinaarsTan kanonSi ar
aris gamokveTili es idea dasmulia kiTxvebi romel qalaqzea aq saubari romeli
Zleva igulisxmeba ra gansacdels amarcxebs qalaqi romel mters amarcxebs da
111
imorCilebs
pasuxi aseTia RvTismSoblis mfarvelobis qveS myofi qalaqi albaT samefo qalaqi
konstantinepolia cnobilia rom adridanve arsebobda gadmocemebi wmindanTa Tu
RvTismSoblis mier qalaqTa Tu sxva samkvidrebelTa mfarvelobis Sesaxeb amitom am
qalaqebs xSirad zeciur mfarvelTa saxelwodebebs miakuTvnebdnen xolme bizantiis
dedaqalaqi _ samefo qalaqi (konstantinepoli) RvTismSoblis mfarvelobis qveS iyo
iustiniane imperatorma aq wm sofias taZari aRmarTa masSi moaTavses luka maxareblis
mier Seqmnili xati wm RmrTismSoblisa berZnebi RmrTismSobels `odigitrias~ anu
megzurs gzis gamkvalavs uwodebdnen berZeni mezRvaurebi Soreul zRvaosnobaSi
mimavalni gemis kiCoze aTavsebdnen RvTismSoblis odigitriis xats sabrZolo
droSebzec gamosaxuli iyo odigitria _ saxe RvTismSoblisa meomrebi RvTismSoblis
mfarvelobas iyvnen mindobilni
wm andria kritelis cxovrebisa da moRvaweobis wlebi daemTxva im dros roca samefo
qalaqi mtris Zlier Setevebs umklavdeboda amitom SesTxovdnen RmrTismSobels
daecva mas Tavisi qalaqi mterTagan `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi teqsti mTavrdeba wm andria kritelisadmi
miZRvnili tropariT sadac RvTismosavni mas SesTxoven evedros ufals raTa
Seewios mis mgalobelT qarTvel mTargmnelTagan am tropars mxolod giorgi
aToneli exmianeba igi efuZneba originalis dedaazrs da misi gafarToebiT Rrma
interpretaciiT gamdidrebuli brwyinvale tropariT daagvirgvinebs teqsts
arsen iyalToelis Targmani
zecisa ZalTa da mociqulTa
winaswarmetyuelTa da
marTalTa mamaTmTavarTa
da mRdelmoZRuarTa da
mpoundneTa mowameTa da yovelTa
wmidaTa krebulsa Tana oxaiexcl
CuenTcents Sewire winaSe RmrTisa
RmerTSemosilo andrea kritisa
mwyemso da mnaTobo yovlisa
soflisao
(XXXI tropari)
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ sasuliero poeziis brwyinvale
nimuSia igi xasiaTdeba religiuri gancdis siRrmiT azris daxvewilobiT faqizi
lirizmiT ena sagaloblisa gamorCeulia sisadaviTa da gamomsaxvelobiT stili _
amaRlebulobiTa da gamWvirvalobiT igi advilad ikafavs gzas msasoebeli adamianis
gulisken amas xels isic uwyobs rom teqsti Tavisufalia bundovanebisa da rTuli
saRvTismetyvelo leqsikisagan Tumca misi wvdoma sulier mzaobasa da Sinagan
112
daxvewilobasTan erTad bibliaSi CaRrmavebasac moiTxovs
qarTvelma mTargmnelebma (wm eqvTime mTawmidelma wm giorgi mTawmidelma da
wm arsen iyalToelma) SeZles `didi kanonis~ Rrma eTikur-esTetikuri Sinaarsis
gaTaviseba da poeziis amaRlebul samyaroSi qarTveli mkiTxvelis (msmenelis)
SeZRola
wm eqvTime aToneli ar scildeba dednis stilur specifikas gverds ar uvlis mis
semantikur sivrces da adekvatur Sesatyvisobebs poulobs teqstis Rrma Sinaarsis
gadmosacemad marTalia mas Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi gverds uvlis
zog bibliur ipodigmur-paradigmul saxes arc teqstis semantikur niuansirebas
gaurbis magram yovelive es mkiTxvelis gulSi saTqmelis SesaRwevad gzis gakafvas
mis gaiolebas emsaxureba eqvTime aToneli rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli
iTvaliswinebs `siCCoebasa Cuenisa naTesavisasa~ Tumca misi ena amasTanave
yovelTvis gamoirCeva pavle mociqulis mier damkvidrebuli `gulis ritorikiT~
evangeluri didebulebiT
wm giorgi aTonelis mTargmnelobiTi meTodi teqstTan sruli SesabamisobiT
gamoirCeva am meTodiTaa Targmnili andria kritelis didi kanonic~ Tu misi Targmani
zogjer originalisadmi sruli TanxvedriT ar xasiaTdeba unda gaviTvaliswinoT
rom es pirvel rigSi ganpirobebulia mTargmnelis Rrma mokrZalebiT eqvTime
aTonelis mier Targmnili teqstisadmi
wm giorgi aToneli teqstisadmi erTgulebas iCens rogorc berZnuli teqstis
Targmnisas ise eqvTime aTonelis mier Sematebuli troparebis gadmoRebisas
giorgis TargmanSi hendiadisebiT gavrcobili pasaJebi xatovani sityva-Tqmani
teqstis azrobriv struqturas ar arRvevs naTqvams mxolod gamomsaxvelobiT Zalas
da emociurobas mateben
arsen iyalToeli marTebuladaa miCnuli CvenSi elinofiluri mTargmnelobiTi
meTodis erT-erT damamkvidreblad misi Targmani `didi kanonisa~ agreTve
adasturebs arsen iyalToelis rogorc mTargmnelis gansakuTrebul erTgulebas
saTargmni teqstisadmi igi Sinaarsobrivadac da formiTac misdevs originals Tumca
zogjer arc dinamikuri Targmanis principebze ambobs uars es gamowveuli unda iyos
teqstis rogorc poeturi fenomenis specifikiT troparis ritmul-melodiuri
struqtura sagalobelSi gamokveTili xat-saxeebi gadmoRebisas zogjer teqstidan
gadaxvevasac moiTxovs arsen iyalToelis Targmnili didi kanoni~ aSkarad arqetipis
konstruqciisken iswrafvis sagulisxmo isicaa rom wm andria kritelis `didma
kanonma~ sruli aRiareba daviT aRmaSeneblis epoqaSi pova Semdgom epoqaTa TiTqmis
yvela gadamweri `didi kanonisa~ arsen iyalToelis Targmans miendo
da kidev
Cans wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ siloamis wyalsatevad
gadaqcevia mraval brZolagamovlil daRlil naomar qarTvelobas amis Tqmis
uflebas maZlevs TviT daviT mefe aRmaSenebeli romelzec am didebul Zegls iseTi
113
zegavlena mouxdenia rom gadauwyvetia TviTonve CarTuliyo saRvTismsaxuro
cxovrebaSi arsen iyalToelisTvis Tavisi sulieri winamZRvrisTvis ubrZanebia
teqstis xelaxla gadmoReba berZnul wyarosTan qarTuli Targmanis sruli
daaxloebis mizniT ioane qarTlis kaTalikosisaTvis uTxovia teqstisTvis xmis
(melodiis) Sewyoba Tavad ki sulisSemZvreli `galobani sinanulisani~ Seuqmnia da
Tavisi xalxisTvis dautovebia rogorc anderZi rogorc gzamkvlevi da niSansveti
saToebaTa kibisa
114
teqstisTvis
1 `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis winamdebare gamocemaSi TargmanTa qro-nologiuri Tanmimdevroba darRveulia kerZod I svetSi nacvlad teqstis pirveli Targmanisa (eqvTime aToneliseulisa) moTavsebulia arsen iyalToeliseuli Targma-ni II svetSi giorgi aToneliseuli Targmania III svetSi ki eqvTime aTonelisa
es gadawyvetileba aRniSnul TargmanTa berZnul teqstTan mimarTebis gaTvalis-winebam ganapiroba arsen iyalToels rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli `didi kanonis~ zusti TiTqmis identuri Targmani Seuqmnia mas ucvlelad gadmouRia orig-inalis ara mxolod xma da Zlispirebi aramed troparebi bibliuri ipodagmur-para-digmuli saxeebi teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi arseniseuli Targmani rom erTgulad mihyveba berZnul teqsts amas qarTuli teqstis slavur TargmanebTan Se-darebac adasturebs amas mowmobs berZnulidan gvanca koplataZis mier qarTul enaze gadmoTargmnili `didi kanoni~ da Cem mier Catarebuli winaswari kvleva ase rom ar-senis Targmani erTgvarad asrulebs dednis funqciasac da mkiTxvels saSualebas aZlevs dainaxos samive qarTuli Targmanis erTmaneTTan mimarTebac da berZnul te-qstTan Sesabamisobac
2 qarTuli Targmanebis publikaciisas Sevecade warmomeCina samive Targmanis urT-ierTSesabamisoba risTvisac ar moveride intervalebs am teqstebSi Tumca imasac vc-dilobdi SenarCunebuliyo TiToeuli Targmanis kompoziciuri aRnagoba da mTlia-noba
115
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi da maTi literebi
`didi kanonis~ eqvTime aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-niSvneli literebi
1 AA _ par 5 (XII-XIII ss)2 BB _ sin 5 (1052 w)3 C _ sin 75 (XIII-XIV ss)teqstis dasadgenad gamoyenebulia samive xelnaweri`didikanonis~ giorgi aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-
niSvneli literebi1 A _ par 5 (X-XIII ss)2 B _ ier 61 (XII-XIII ss)3 C _ A 125 (XVII ss)4 D _ A 111 (1703-1715)teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABC xelnawerebi`didi kanonis~ arsen iyalToeliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi1 A _ par 5 (XII-XIII ss)2 B _ ier 67 (XII ss)3 C _ sin 70 (XII-XIII ss)4 D _ ier 56 (XII-XIII ss)5 E _ A 258 (XIII ss)6 F _ A 446 (XIII ss)7 G _ A 147 (XV ss)8 _ A 111 (1703-1715 ww)9 _ S 4933 (1712 w)10 _ H 1076 (XVIII ss)11 _ H 263 (XVIII ss)12 _ H 2036 (XVIII ss)13 _ H 3108 (XVIII ss)14 centr saxelmwifo saistorio arqivis 261 xelnaweri (1772 w) teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABCDEFG xelnawerebi ZiriTad xelnawerad aRe-
buli gvaqvs parizi 5 (A XII-XIII ss)
116
didni galobani sinanulisani Tqumulni
andria kritelisani romeli iyo (sup1rusa)l(e)
miT1
poundmaiexcl gugalobdiTsa
Zlispiri romelman wamisyofiT
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad codvaTa CemTa anu viTari-me dasabami vyoqriste meufeo Senda momarT
vedrebisaiexcl aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen mowyalesa
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved2 sulo codvilo poundorcTa Tana dResdambadebelsa aRuvaren3
bralnida ganeSore4 amieriTgan
pirvelTa saqmeTa codvisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde5
1 galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kritel mTavarebiskoposisni B galobani sinanulisani Tqumulni andria mTavarebiskoposisani C2 + aw B
3 aRuaren C4 + Sen B
5 cremlni mpoundurvaleni da sinanuli scxovnde] sinanuli da mpoundurvaleni cremlni raiexclTa gacxovnos Sen BC
didni galobani andrea kritelisa Tqumulni da
Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa
aRwerilni1
poundmaiexcl b guerdiugalobdiTsa2
Zlispiri zRuaiexcl mewamuli3
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad Cemisa ubadrukisa cxorebisa
saqmeTa4viTari-me dasabam vyo godebaTa
CemTa qriste mraval-mowyale mommadlen me cremlni sinanulisa5 lmobierisani da macxovne
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved yen sulo Cemo codvilo poundorcTa Tana dRes da
dambadebelsa aRuvaren bralni da ganeSoreamieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa6 da Sewiren RmrTisa
mpoundurvaleni cremlni da sinanuli raiexclTa
scxovnde
1 didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meoris guerdsa aRwerilni B didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani da giorgi mTawmidelisa aRwerilni C2 ugalobsa B
3 +giorgis Targmani
4 + anuTu B C
5 sinanulisni B
6 pirutyusup1baTa ABC SemdegSi sqolioSi Camotanis gareSe vasworebT ldquousup1ldquo kompleqsis dawerilobas ldquoueldquo-Ti samive TargmanSi
galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria ierusalimelisa kritel mTavarepiskoposisani B
poundmaiexcl b guerdigalobaiexcl a
Zlispiri Semwe da mpoundsnel da mfarvel meyo
1uUgalobdeT ufalsa rameTu didebiT
vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxorebisa CemisaTa[A238r] anu romeli dasabami
vyo qriste [C118] godebisaiexcl1 amis aramed viTarca tkbilmanmomcen cremlni lmobierni
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel meyo mpoundsnelad
moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da2 dambadebelsaaRuare3 da ijmen pirvelisa
mispirutyuebisagan4 da Sewiren Sen uflisa cremlni sinanulisani
1 godebisa BDEF
2 _ BEDF3 aRuvare BCDEFG 4 pirutyusup1bisagan BC A xelnawerSi (georg 5) didi kanoni iwyeba ZlispiriT kideze teqstis dasawyisis Ggaswvriv ikiTxeba mxolod [Ggal]obaiexcl saTauri ar aris arc C (sin 70) xelnawerSi (fotopirSi) gGalobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisni (D) fotopirSi didi kanonis samive qarTuli TarGgmanis bibliuri wanamZRvrebis dazianebuli adGgilebis amosakiTxad viTvaliswinebT fsalmunTa mzeqala SaniZiseul Ggamocemaze darTul bibliur GgalobaTa teqstebs (ix fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Tb 1960 gv 411-445)
117
3 ese ars RmerTi da vadido ese RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Tipoundaiexcl ese queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen meda STambere suli cxoveli da
gonieri da1 aw gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo2 Sendobaiexcl codvaTaiexcl momec
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
aRgiareb Sen qriste codvaTa CemTa romelni miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romelni3 damexsnes4 Cem zedamwareTa5 avazakTa borotTa gulissityuaTa6 da7 gevedrebi RmerTo8 saxierebiT ganmkurne9
5 etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
daRacaTu Segcode [127v] yen saxiero aramed uwyi mowyalebaiexcl Seniromelman10 swyli11 da kualad wyalobiT ganhkurni da araiexcl Seuracxis-hyvni12
cremlni sinanulisani aramed Seiwynari13
suli Senda moqceuli
1 da B
2 msajuli marTali] simarTlisa mS~-jlo G
3 romeli BC
4 damsxnes A
5 +amiT B +maT C
6 sitycentTagan B sityuaTa CemTagan C
7 _ BC
8 RmerTo] saxier BC
9 saxierebiT ganmkurne da macxovne me BC
10 romelmanca BC
11 miswyli BC
12 Seuracxv-hyvni B
13 + Seiwiri C
118
6 rCeuli mpoundedrebi sam-mdgomTaiexcl maT da[a]nTqa zRuasa mas mewamulsa
moved Sen ubadruko codvilo sulo1 da RaRad-yav[sulTq]umiT uflisa2 mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa SenTaiexcl [rameTu] axlos ars dRe saSjelisa3 mis didisaiexcl iswrafe [ukue raiexclTa] mogces [Sen _ maSin] wyalobaiexcl
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
pirvelSeqmnulsa mas4 adamsgardaslviTa miT saRmrToTa mcnebaTaiexclTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi ganSiSulebuli RmrTisgan da zecis didebulisa Suebisa5
CemTa maT codvaTaTcents romelni Seviyuaren
8 marjune Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman mo[sr]na mterni
pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese6 gulissityuaiexcl
Cemi rameTu damitkbo codvisa igi
mware gemoiexcl7 da mcnebaTa RmrTisaTa gardaslvaiexcl Semayuara me8
1 ~sulo codvilo
2 RmrTisa B
3 sasjelisa B
4 _ mas B
5 _ mis Suebisagan B
6 _ vnebuli igi B
7 codvisa igi mware gemoiexcl] codvisa mware gulisTqumaiexcl B codvisa igi simwarsup1 gulisTqumaiexcl C
8 _ me C es tropari B-Si gadatanilia ldquougalobdiTsasldquo bolos (B193) dasawyisTan miwerilia mosarTavi Cans gadamwers gamorCenia da boloSi daurTavs is C-Si saerTod ar aris A-Si teqsti dazianebulia da aRdgenilia B-s mixedviT
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Ppirvelqmnulsa mas adams saRmrToTa maT mcnebaTa gardaslviTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi
ganSiSulebuli RmrTisagan didebulisa mis fufunebisagan da meufebisa codvaTa maTTcents CemTa romelni Seviyuaren
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
yen sulo Cemo sawyalobelo raiexclsa emsgavse pirvelsa mas
evasuwesod mixedviTa da mwared
mowylviTa da warmdebad gemoiexclsa xilviTawarmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa romelisa mier STavardi mwcentresa codvaTaiexclsa
5 etlebi faraoiexclsa da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
macTur1 meqmna me xilulisa mis evaiexcls wil uxilavi ese eva poundorcTa CemTa vnebuli gulis-
sityuaiexcl da miCuenebda da mitkbobdacodvisa mwaresa mas gemoiexclsxilvasa da esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa
1 sacTur C
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
pirvelSeqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da
vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan[B147v] da maRlisa mis mefobisa da wmidisa
fufunebisa dacemaTa CemTaTcents
4 ufalman Semusrna brZolani ufali ars saxeli misi
yen ubadruko sulo raiexclsa1 emsgavse pirvelsa evasrameTu mihxede2 da iwyal Sen
mwared da Seexe xesa da sWame3 yovlad
warmdebad Wamadi makudinebeli
5 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva - poundorcTa CemTavnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda4
me5 tkbilTa romelTa [D109v] gemoiexcl raiexcl
vixile davakldi Sensa
1 rasa G
2 mixede F3 SWame CEF
4 miCusup1nebda EG 5 -G
119
amisTcentsca1 STavardi2 mwcentresa3 [mas] codvisasa
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo dauteva da samarTlad
ganvardasaSueblisa4 misgan raiexcl-me
vyo5romelmanca6 yovelni7
mcnebani Senni wmidani8 Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale
10 miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
mklvelsa mas gonebasa9 mivemsgavse me10 kaenisa11 da viqmen [mklvel]
sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var12 me13 mowyluli vnebaTa mier
1 amisTcents BC
2 +me B
3 mwuiresa C
4 saSueblisa BC
5 + me BC
6 romelman BC
7 yovelnive BC
8 _ C
9 + kaenisa BC
10 _ me BBC
11 _BC
12 vari B
13 _ me BBC
6 rCeuli mpoundedrebi sammdgomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas mewamulsa
Rirsad ganvarda adam edemiT macxovar rameTu araiexcl1
daimarxaerTi mcnebaiexcl Seni xolo me raiexcl
vyo romeli maradis Seuracx-
vhyofsaRmrToTa brZanebaTa da mcnebaTa SenTa cxovelsmyofelTa Semiwyale
yen mravalmowyale
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-
vyven poundorcnirameTu ukeTurTa saqmeTa mier vewyvebode maT da aw2 ganwiruli vRaRadeb qriste
ganmacxovele
8 marjuene Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman ufalo mosrna mterni
araiexcl vemsgavse simarTlesa mas abelissa iesu mpoundsnelo Cemoarca odes Sevwire Senda
msxuerpli3 saTnoiexcl arca saqmeni
saRmrToni arca ZRueni ubiwoiexcl da arca cxorebaiexcl unakluloiexcl vinaiexclca Rirs var Sengan
dasjisa4
1 ara C 2 da aw] + dacemul var C
3 msxusup1rpli B
4 dasSjisa B
mas mecnierebasa
6 sakvirveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
samarTlad ganipoundada edemiT adam rameTu aradaimarxa erTi mcnebaiexcl Seni
xolo me raiexcl1 vyo romeli samaradisod udeb-vyof2 sityuaTa SenTa macxovar
7 mihyav marjueneiexcl Seni da daanTqna queyanaman
[E97] mivemsgavse kainis3 mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa [G136v] scentnidisi da ganvacxo-
velen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi vnebulni4 gulisTqumani5
8 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
abelissa6 iesu ara mivemsgavse simarTlesa da ZR(ue)nni saTnoni7 ara8
mogarTuen9 Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli10 ganwmediliarca cxorebaiexcl ubraloiexcl
1 ra D
2 vhyof BCDEFG
3 kaenis G 4 nebulni D 5 gulissityuani G6 abelisa G
7 saRmrToni DEF
8 araiexcl D 9 mogarTusup1n BDG
10 msxusup1rpli CF
120
11 da sulisagan gulis-wyromisa Senisa ganipnes wyalni
yen sulo ubadruko rad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl
codvisaiexclaramed aw1 moiqec da Seuvrdi2
macxovarsa raiexclTa3 man Segmosos Sen pirveli igi didebaiexcl
1 aw BC
2 Seurdi
3 romelman
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
kaenis msgavsad Semoqmedisa yen sulo Cemo saqmeni borotnimsxuerpli bilwi da cxorebaiexcl
saZageli ZRunad SevwireniT
warmdebebiT amisTcentsca simarTlad davisjebiT CuenviTarca-igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa
10 [A139v] miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
Tipoundaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen me da STambere suli cxoveli da
gonieri xolo me ganvxrwen cTomiTa da aw sulTqumiT vRaRadeb Sendami saxier sinanulad momaqcie da Semiwyale me
11 da sulisagan guliswyromisa Senisa ganipnes wyalni
aRgiareb Sen mpoundsnelo codvaTa romelni1 miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romel
dasxnes Cem zeda mwareTa [B416] avazakTa _
gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa da gevedrebi SensaxierebiT ganmkurne
mravalmowyale
1 + igi B
9 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
viTarca kain1 sulo Cuenca SevwireniT2 RmrTis
saqmeni xeneSni msxuerplTa3 Tana
SeginebulTa da moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli romliTa davisajeniT
10 esma warmarTTa da ganrisxnes4 salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
[C118v] cxovlad5 Semzile Tipoundaiexcl
poundelovanTmTavarman mekecemanpoundorcad da6 Zualad
samScentnveladda sulad aramed yen mpoundsneloRmerTo da msajulo Cemo7monanuli Semiwynare
11 maSin iswrafes erisTavTa maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
aRgiareb macxovar codvaTa romelni vqmnen da
poundorcTa da sulisa Cemisa8 wylulTa
naguemTa9 romelni Sinagan mwared damasx[F56v]nes10 Cem
zedamklvelebrTa11 gulis-
sityuaTa
1 kaiexcln D kaen G
2 SevswirneT D
3 hmsxusup1rplTa CFG
4 + da G
5 cxovelad D
6 _ G
7 _ B
8 _ G
9 nagusup1mTa BDFG
10 damsxnes D
11 mkulelebrTa E
121
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Seva zRuasa
siWabukiTgan qristemcnebani Senni Seuracx-vyven da udebebiT1
warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da2
giRaRadeb3 nu mimiSueb sruliadcodvasa Sina daSromadaramed momaqcie sinanulad da
macxovne me
1 udebebiTa
2 + aw BC
3 + saxier B
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da azRudnes Relvanica igi Sua zRuasa
daRaTu vcode gardareuladyen mpoundsnelo aramed uwyi
rameTukacTmoyuare xar da swavli
wyalobiT da mtiralTa mpoundurvaled
Seitkbob da mglovareTa mixedav da viTarca mamaiexcl miegebvi uZRebsa Svilsa moqceulsa
13 Tqua mterman vdevno vewio ganviyo natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
siWabukiTganmcnebani Senni Seuracx-vyven mpoundsnelo da
udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da
giRaRadeb nu mimiSueb sruliad
warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav sinanuliT da macxovne me
14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
davrdomil var me winaSe karTa wyalobisa SenisaTa macxovardaRonebuli siberiTa
mwariTanu STamagdeb quesknels
jojoxeTs aramed momaqcie da Sendobaiexcl bralTaiexcl uwinares aRsasrulisa momec wyalobiT
12 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil
xar moswylav TanalmobiT da
hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav1 da uZRebsa Svilsa kualadSeitkbob viTarca RmerTi
13 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sadidiTa mklavisa SenisaiexclTa qva-iqmned igini
siyrmiT CemiTgan mpoundsnelo ugulebels-vyven mcnebani
Senni[B148] da yovlad2 vnebulad
udbad da dapoundsnilad gardavle3 cxorebaiexcl amisTcents giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo
14 [A239v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb4 me jojoxeTad
aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl
15 vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel gamoirCie
[G137] simdidre Cemi qristeuZRebebasa Sina [E97v] warvage [D110] da opounder5-viqmen keTilTa
nayofTagan da aw momymari vpoundmob
1 mihxedav CF momxedav B
2 yovlad]kualad G
3 gardavvle VCGE
4 damagdeb BD
5 uxer AC
122
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
STavrdomil var me poundelsa mwareTa avazakTasa romelni arian
mpoundsnelo gulisTqumani da
gulissityuani Cemni da mowylul maTgan
sasikudinod1 aramed Sen macxovar mipoundsen da ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl2
16 da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
mRudelman mixilamwared mowyluli da ganSiSulebuli da Tana-
warmpoundda da egreTve levitelman
damagdo xolo Sen qriste qalwulisawmidisagan Sobilo wyalobiT miRuawe da ganmkurneda macxovne viTarca saxier
xar
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
kravo RmrTisao soflisa bralTa mowyalebiT aRmaRlebulo
aRiRe Cemganca mZime ese tcentrTi
bralTa CemTaiexcl da viTarca saxier3 mommadlencremlni da sinanulida codvaTa CemTa da vnebaTagan ganwmedaiexcl momaniWe wyalobiT
18 sakcentrveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
Sen Segivrdebi vcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
1 sasikudined C
2 sasowarkusup1TilTa B
3 + xar B
mamao mowyalebaTao iswrafe da macxovne1
16 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
moculi2 avazakTagulis-sityuaTa CemTa mier da yovliTurT mowyluli maTgan
romlisani ganmravldes tkivilni me var qriste meufeo gevedrebi ganmkurne
17 ganmzadebuls mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da
levitelmanZcentrTa Sina damiteva aramed
SenRrTismSoblisa mariamisgan mosrulo miRuawe3 da Semiwyale
18 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
RmrTisa krao4 romelman aixuen5 codvani yovelTani aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman [C119]
mommadlen cremlni sinanulisani
19 ufali meufe ars ukunisamde da ukunisi ukunisamde da mermeca
1 +me DGE
2 mocvuli BDEG
3 iRuawe B
4 kravo CE
5 aixusup1n BDFG aRixuen C
123
cxorebaiexcl qriste da aRiRe codvisa ese mZimesapoundivi Cemgan saxiero da viTarca mowyale xarmommadlen me cremlni mpoundurvalisa sinanulisani da macxovne me
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanam
sinanulisa Jami ars mpoundsnelo vinaiexclca cremliT vRaRadeb
Semiwyale [C217v] da aRiRe codvisa ese
mZime jaWcent Cemgan yovladZliero[A140r] da viTarca saxier xarmommadlen me cremlni mpoundurvaleni sinanulisani da macxovne
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
nu momiZageb qriste macxovar da nu ganmagdeb pirisa
Senisagan aramed aRiRe codvisa esesimZime mware da ganmxrwneli Cemgan yovladZliero da viTarca tkbilman da
saxierman mommadlen cremlni
sinanulisani
sinanulsa Jamsa Segivrdebi Sen Semoqmedsa
Cemsa aRiRe aw Cemganca sapoundivi [mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
20 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
nefsiTTa1 CemTa qriste da uneblieTTa SecodebaTacxadTa da dafarulTa da
sacnaurTa ucnaurTa TanaRmrTivSuenierad2 dampoundsnelo3milxine da macxovne4
21 da miaqcia maT zeda wyali igi zRcentsaiexcl mis
Segivrdebi iesu vcode Sendami5 milxine me daaRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
22 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Sua zRuasa mas
nu momiZageb mpoundsnelo da nu momaqcev Sengan aramedaRiRe aw Cemganca [sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
23 didebaiexcl6 zesTaarso7 samebao
erTRmrTeebiT Tayuanissacemelo
aRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZime [codvisaiexcl da viTar] kacmoyuareman [F57] mommadlen cremlni sinanulisani
1 nebsiTTa BC
2 Susup1nierad BCDFG
3 dampoundsnelo] mpoundsnelo GE
4 + me G
5 + Senda E
6 _ D7 zesTa arso] zeSTa arso BCEF] zeST arso D] zesT arso G kavebSi Cawerili refreni qvemoTac yvelgan miwerilia marcxena kideze
124
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
nefsiTni Cemni da unebelni da cxadni da dafarulni
codvani mecnierebiT da umecrebiT
qmnilni _ yovelni Semindven saxier da milxine da macxovne da ganmanaTle1 dabnelebuli2 glaxaki da Semiwyale
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa
saxier nuca mimpounddi sityuasa saqmeTa
CemTaTcents aramed wyalobiTa SeniTaugulebels-yven Cemni uwesoebani yovladZliero da Rirs-myav marjueneTa SenTa
23 maSin iswrafes erisTavTa edomisaTa da mTavarTa moabelTa
moved yen sulo Cemo codvilo da RaRad-yav cremliT uflisa
mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa3 rameTu axlos ars4 dRe igisaSjelisaiexcl vinaiexclca5 iswrafe keTilTa saTnoebaTa mogebaiexcl raiexclTa hpoo wyalobaiexcl
1 + me BC
2 + ese C
3 Sendobaiexcl codvaTaiexcl ~ B4 _ ars C5 vinaca C
24 aw RmrTismSobelo sasooyovelTa mgalobelTa SenTaoaRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
125
13 Tqua mterman vdevno [vewio ganviyo] natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
simdidre Seni sulo warage codviT da aw calier1 xar nayofTa
maTgan saTnoebisagan da momymar
keTilTagan aramed poundmobd godebiT2
mamao saxiero mohfine3 Cem zeda4 simdidre5
mowyalebisaiexcl6
[A127v]14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
aRavse guli Cemi sinanuliTa
raiexclTa Sevide taZrad wmidad Senda
da aRgiarne bralTa CemTa simravleni
da7 moviRo Sen mier Sendobaiexcl codvaTa CemTaiexcl
da gigal[obde Sen]8 [romelica didebul xar]9
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
yovliTur[T] ganvixrwen
1 calieri B carieli C
2 poundmobd godebiT] aw RaRad yav yen BC
3 moavline C
4 + dRes B
5 simdidresup1 C
6 wyalobisaiexcl BC
7 _ da BC
8 _ Sen C
9 aRdgenilia C-s mixedviT zedwarwera dazianebulia aRdgeni-lia gamocemiT
24 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
yen ubadruko sulo glaxako raiexclsa ganagde samkauli
saTnoebaTaiexcl da Seimose uSuerebaiexcl
codvisaiexcl1aramed aw kualad-moiqec da Seuvrdi ufalsa raiexclTa gangaSuenos pirveliTave didebiTa da samkauliTa
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel2 iqmnen3
nayofTagan4 aramed RaRad-yav lmobierad RmrTisa mimarT da poundma-yavyen tkbilo mamao da saxiero momfine simdidre
mowyalebisaiexcl5
26 vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri Seni romel moige6
aRavse guli Cemi saxiersinanuli[C218r]Ta da
lmobierebiTa raiexclTa aRgiarne codvaTa CemTasimravleni da moviRo SenganbralTa CemTa Sendobaiexcl da gigalobde wadierad Senanebuli da Sewyalebuli
27 Seiyvnen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
yovliTurT ganvxrwen xati romeli Sehmose mpoundsnelo Cemsa mas
bunebasa simravliTa miT borotTa
saqmeTaiexclTa
1 codvisa C
2 calier B
3 iqmen B
4 +saTnoebisaTa da momymar keTilTagan BC
5 mowyalebisa C
6 moige] gamoarCie C
126
qriste1 [xati romeli] Sehmose Sen
[Cemsa] bunebasa2 simravlisa misgan borotTa
saqmeTasa da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde3 gankiTxvadamisTcents gevedrebi yav Cem Tana wyalobaiexcl4
16 [A128r] da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
yen ufalo ufalo ixile suli Cemi codviTa5 dacemuli
mwaredda aRadgine rameTu Senda
movivlti6 da nu ganmiSoreb7 me8 aramed momec Sendobaiexcl uricxuTa9 bralTa10 CemTaiexcl11 mxoloo mravalmowyaleo
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
hRaRadeb Sen ufalo mosruli Cemda araiexcl12 mivaqcio sircxcentleuli13amisTcents mpoundurvaled movivlti14
Senda saxier da viTarca mezuere15giRaRadeb16 RmerTo Cemo milxine braleulsa17 da momec wyalobaiexcl Seni
1 _ qriste BC
2 + qriste RmerTo BC
3 moxuide
4 _ Seni BC
5 _ codvisa mier B
6 movilti BC
7 _ ganmaSoreb C
8 _ BC
9 _ auracxelTa BC
10 _ bralTaiexcl BC 11 _ CemTaiexcl BC
12 ara BC
13 sircxuleuli C
14 amisTcents mpoundurvaled] aha esera me movilti BC
15 mezursup1 C
16 + Sen C
17 braleulsa] codvilsa amas BC
da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde
gansjad dabadebulTa vinaiexclca mxurvaled gevedrebi yav Cem Tana maSin wyalobaiexcl
Seni
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
yen meufeo Cemo da RmerToO Cemo
ixile suli Cemi sawyalobelicodvaTa mier mwared dacemulida aRadgine rameTu Senda
movilti da nu ganmiSoreb me aramed uricxuTa maT bralTa CemTa Sendobaiexcl mommadle mowyale
29 romel ganmzades poundelTa SenTa ufalo
hRaRadeb1 mpoundsnelo poundmiTa saRmrToiexclTa mosruli Cemda araiexcl mivaqciosircxcentleuli amisTcents
mpoundurvaled movivlti Senda saxiero da msgavsad mezuerisa giRaRadeb RmerTo Cemo
milxine codvilsa da momec wyalobaiexcl
Seni
1 RaRadeb B BC xelnawerebSi 29-e da 30-e troparebi adGgilmonacvleoben Sesabamisad adgGilmonacvleoben bibliuri sakiTxavebic
127
18 sakcentrvel didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
yen sulo Cemo ara mnebavs1 sikudili
codvilisaiexcl2 aramed moqceva sinanuli da
cxorebaiexclda Senca moiqec3 da4
poundma-yav5 milxine codvilsa da dro-mec sinanulad6 raiexclTa vpovo me7 wyalobaiexcl
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanaman
meufeo ufalogiRaRadeb Senmomiteven uricxuni bralni
Cemni8 da numca ixilavs suli Cemi
pirsa mas mwarisa9 eSmakTasa aramed momivline me10 angelozi wyalobiT mpoundsnelad11 haerismcvelTagan
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
danTqmuli suli Cemi12 mwcentresa13 Sina arawmidaTa maT
vnebaTasa aRmomiyvane14 qriste
macxovaro Cemo da Rirs-myav me15 ubiwod wardgomad winaSe Sensa dResa mas saSinelsa gankiTxvisa Senisasa16
1 + me BC
2 sikudili codvilisaiexcl] sikudili igi mwarsup1 kacTa codvilTaiexcl B sikudi-li igi mware kacTa maT codvilTaiexcl C
3 aramed moqceva sinanuli da cx-orebaiexcl da Senca moiqec] aramed sinan-uli [+da] C amisTcents Senca BC
4 _ da BC
5 + RmerTo BC
6 sinanuli C
7 _ me BC
8 uricxuni bralni Cemni] codvani Cemni didni B (did-didni C)
9 mwaresa BC
10 _ C
11 mpoundsnelad] mcvelad B
12 suli Cemi] ese suli BC
13 mwuresa C
14 aRmoiyvane Sen BC
15 _ me C
16 Cemisasa B
30 romel hqmen siwmide ufalosulo Cemo [A140v]
araiexcl mnebavs sikudili codvilisaiexcl aramed
moqcevaiexcl sinanuli da cxorebaiexclda Senca moiqec da poundma-yav milxine me codvilsa yovladsaxiero da Semiwyale da dro-mec sinanulad da
macxovne
31 ufali meufe ars ukunisamdemomiteven me
mpoundsnelo uricxuni codvani Cemni da numca
ixilavs suli Cemi pirsa mas
dabnelebulsa eSmakTasa aramed momivlineangelozi wyalobiT haeris-
mcvelTagan mpoundxsnelad Cemda da poundelisampyrobelad Zlierad
32 da ukuniTi ukunisamde da mermeca
danTqmuli suli Cemi mwcentresaSina arawmidaTa maT vnebaTasaaRmomiyvane qriste
macxovaroda Rirs-myav ubiwod
wardgomadwinaSe Sensa dResa mas gankiTxvisasa da nu damsji me cecxlsa mas Sina dauSretelsa
128
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
mzakuarman man1 beliar2 wamleaniTa3 codvisa isriTa
mwared ganmgurima4 aramed Sen qriste sinanulisa
wamliTa ganmkurne5 viTarca xar RmerTi6 yovladsaxiero7 raiexclTa gigalobde Sen romelic didebul xar
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
anu cecxlisa misgan geheniisa8
Seikdime sulo Cemo codvilo
anu surviliTa sasufevelisaiexclTa
mpoundurvale iqmen9 da SeSindi10 da Zrwode11 RmrTisagan dambadebelisa da mis msajulisa12 marTlisa13
23 maSin iswrafes eris[Tav]-Ta maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
godoli aRaSeneyen sulo Cemo vnebaTaiexcl14 maRalida15 mtkice friad gulis-
TqumaTa mier xolo aw Seuvrdi16 RmerTsa raiexclTa man17 daarRcentos18 da dahpoundsnas simtkice19 misi
1 mzakuvarman] mca A
2 beliarman A
3 wamlianiTa B wamlaniTa C
4 + me BC
5 + me BC
6 ~ xar RmerTi BC
7 saxiero] Zliero BC
8 geheniiexclsa C
9 iyavn C
10 geSinoden BC
11 _ BC
12 mSajulisa C
13 simarTlisa BC
14 + da C
15 _ da C
16 Seurdi BC
17 raiexclTa man] romelman BC
18 daarRuios C
19 simtkicsup1 C
33 rameTu Sevida hune faraoiexclsi
mzakuarman mterman Cemman codvisawamleaniTa isriTa mwared
ganmgurima aramed Sen qriste sinanulisawamliTa tkbilad ganmkurneviTarca saxier xarraiexclTa gigalobde1 mxolosa romeli didebul
xar
34 etlebiTurT mpoundedrebiT Sua zRuasa
yen sulo [C218] Cemo sawyalobelo anu cecxlisa misgan geheniisa da uSretisa Seikdime anusurviliTa sasufevelisaiexclTamodrek lmobierad [B420] da Zrwode RmrTisagan saSinelisa da Tualuxuavisa mis
msajulisa
35 da moaqcia ufalman maT zeda
vnebaTa igi mware godoli aRhmarTe maRali da mtkice
friad gulisTqumaTa mier yen sulo
Cemo xolo aw Seuvrdi qristesa raiexclTa man daarRcentos da
dahpoundsnas simtkice misi da mogces wyalobaiexcl da Sendobaiexcl
codvaTaiexcl
1 gigalobde]+gmadlobde C
129
da Sen mogces wyalobaiexcl da motevebaiexcl codvaTaiexcl
24 Zrwolam Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
moviwyal1 isriTa miT eSmakisaiexclTa
da vnebaTa samkcentdrebel2 viqmenda gancxadebulad Canan
wylulebani Cemni aramed Sen3 mkurnalo sulTa da poundorcTao moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa4viTarca mxoloiexcl mowyale5
[xar]
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
ganmpoundndi Sen sulo Cemo da hbrZode mtkiced gulis-
TqumaTa maT SenTa poundorcielTaviTarca odesme isu amaleksa mas raiexclTa Senca Sexcentde6 queyanasa
aRTqumisasa da gansuenebasa mas
sasufvelisasa
26 [A128v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
Semiwyale mowyale dabadebuli7
poundelTa SenTaiexcl da apoundocen codvani
Cemni mowyaleo romelman gangamware Sen
ufroiexcls yovelTa kacTa monebiTa vnebaTaiexclTa da rameTu8 gardavhpounded mcnebaTa SenTa wmidaTa
27 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
1 moiwyal C
2 samkuidrebel C
3 _ C
4 moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa] moixile Cem zeda C
5 mravalmowyale C
6 Sexuide C
7 + da qnuli C
8 da rameTu] romelTaca BC
36 wyali igi zRcentsaiexcl mis moviwyal mwared
isriTa maTgan saeSmakoTa da viqmen
samkcentdrebeli1 vnebaTa borotTa da gancxadebulad Canan wylulebani Cemni aramed Sen mkurnalo sulTa da poundorcTao momec lxinebaiexcl da ganmkurne viTarca
mowyale xar
37 xolo Zeni israelisani ganmpoundndi Sen sulo
Cemo da hbrZode mtkiced gulisTqumaTa maT2
SenTa poundorcielTa viTarca odesme iso3 amaleksa raiexclTa Senca Sexcentde queyanadaRTqumisa mis saRmrToiexclsa da miemTxcento Sen qristes mier gansuenebasa mas saukunesa
38 poundmelsa Sua zRuasa masyen mowyaleo Semiwyale me
poundeliTa SeniTa dabadebuli eseda apoundocen bralni Cemni da
codvani romelman ufroiexcls yovelTakacTagan gangamware Sen ZcentrTa monebiTa da mcnebaTa SenTa wmidaTa gardaslviTa
1 samRereli B
2 _ maT C
3 isu C
130
poundelTa1 avazakTasa STavrdomil var2 me3 romel arian gulisTqumani4
Cemni da5 mowylul var maTgan da mdebare var mosikudild6aramed Sen macxovar
momxedenda ganmkurne me viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorTaiexcl
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman wyluli mixila da Tana-warmpounddada levitelman SiSuveli7
damagdo aramed Sen qriste mariamisagan mosrulo8 Semiwyale ganmkurne da
miRuawe me9 macxovar10 viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorcTaiexcl
29 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
yen tarigo RmrTisao soflis bralTa mowyalebiT amRebelo qristeCemganca aRiRe11 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca saxier xar mommadle12 sinanuli da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan
30 ufali meufe ars ukunisamde da ukuniTi ukunisamde da mermeca
nu momiZageb qriste da nu13 ganmagdeb me pirisa Senisagan aramed
1 poundelsa A
2 vari B
3 _ BC
4 gulissityuani B
5 _ B
6 mosikudid B
7 SiSueli BC
8 Sobilo C
9 _ me BC
10 macxovaro BC
11 ~ aRiRe Cemganca BC
12 + me B
13 BC
131
aRiRe1 Cemgan2 tcentrTi3 codvaTa CemTa4
da viTarmca saxier xar mommadlen5 sina[nuli
da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
31 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
Sen Segivrdebi6 RmerTovcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
cxorebaiexcl da7 aRiRe Cemgan tcentrTi mZime8 codvaTaiexcl da9 viTarca saxier xar mommadle si[nanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
32 da moaqcia ufalman maT zeda wyali igi zRcentsa mis
sinanulisa Jami arsmpoundsnelo Cemo da cremliT giRaRadeb
Semiwyale da aRiRe Cemgan tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca [saxier xarmommadle sinanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
33 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Suva zRuasa mas
nefsiTni Cemni qriste da unebelni10 cxadni da dafarulni codvani
1 + Sen C
2 Cemganca B
3 tuirTi C
4 CemTaiexcl BC
5 mommadle+me BC
6 ~ Segivrdebi Sen B
7 _ B
8 ~ mZime tcentrTi B
9 _ B
10 uneblieTni B unebliaiexclnTi C kavebSi Casmuli teqsti miwerilia kideze es fraza xSirad meordeba da TiTqmis yovelTvis Sewyvetilia refrenis daklebul adGilebs aRvadGgenT kavebSi
es tropari B-Si mosdevs 33-e tropars C-Si ki ar aris
132
Semindven saxier1 da2 milxine3 glaxaksa
amas4 da yav Cem Tana auracxeli wyalobaiexcl5 da ganminaTle6 mowyale dabnelebuli codviTa7
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao wmidao uzeSTaeso erTarsebiT Tayuaniscemulo8
aRiRe9 Cemgan tcentrTi10 codvaTa maT11 CemTaiexcl
da viTarca saxier xar mommadle
sina[nuli da cremlni mpoundurvaleni12
da ganmwmiden vnebaTagan]
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde aw
RmrTismSobelo sasoo13
morwmuneTaoda meoxo yovelTa codvilTao14aRiRe aw Cemgan15 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl16 da viTarca saxier xar17
mommadle18 sinanuli da creml[ni
mpoundurvaleni19 da ganmwmide vnebaTagan]
1 saxiero C
2 _ B
3 + me C
4 _ C
5 auracxeli wyalobaiexcl] auracxeli Seni wyalobaiexcl B wyalobiT auracxeli ufalo C
6 ganmamaTle+me C gamkurne B
7 codvaTagan B
8 Tayuanissacemelo
9 + dRes B
10 tuirTi C11 _ BC
12 ~ mpoundurvaleni cremlni C
13 sasoo] sZalo C
14 + iRuwe CemTcents BC
15 _ aw Cemgan BC
16 codvaTa CemTaiexcl] codvaTaiexcl BC
17 viTarca saxier xar] rameTu meox (meoxi B) xar yovelTaiexcl BC
18 + me B
19 ~ mpoundurvaleni cremlni C
39 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao yovladwmidao erTarsebiT Tayuanismcemeloda samguamovnebiT didebuloaRiRe tcentrTi igi mZime SecodebaTa CemTaiexcl[A141r] da momaniWen me
saxierosinanuli da cremlni mpoundurvaleni
40 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
RmrTisa dedao qristeaneTa sasovo da meoxo codvilTaoaRiRe Cemgan tcentrTi codvaTa
CemTaiexcl da viTarca saxier xar momcencremlni da sinanuli yovlad lmobieri da ganmwmide vnebaTa CemTagan ubiwovo
133
moixilesa
Zlispiri poundma-vyav Sendami
1 A[128v] moixile dRes cao da vityodi da ugalobde1
qristesa macxovarsa Cemsa2 mxolosa mravalmowyalesa
2 rameTu naTesavi gandrekili ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile3 dRes yen RmerTo4 macxovaro
mowyaliTa TualiTa da5
Seiwire Cemi mpoundurvalebiT aRsarebaiexcl
3 maT maSures me ara RmerTiTa da kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
Seg[A129r]code qriste ufroiexcls yovelTa kacTa me
ubadrukman amanSemindven6 ufalo da Semiwyale qmnuli Seni
4 da meca vaSurvo ara naTesavsa mas zeda da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igi
borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav
mowyaleo RmerTo7 aramed petresebr poundeli aRmipyar gevedrebi
1 ugalobdeT B
2 C~nsa BC
3 moiexclxile C
4 _ BC
5 _ BC
6 Semindve B7 mowyaleo RmerTo] mowyaleo ufa-lo C me ufalo B AB-Si mosdevs poundma-yav Sen amas zeda rameTu naTesavi Zlispiri aRdge-nilia BC-s mixedviT bibliuri galobis teqsti ar ax-lavs
moixilesa
Zlispiri Sen eCuene
1 rameTu naTesavi ese gandrekil ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile cao da vityode1 da ugalobdeqristesa macxovarsa Cemsamxolosa [A141r] mowyalesaromeli qalwulisagan iSva
poundorciTa
2 kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
RmerTo2 macxovaromravalmowyaliTa TualiTamomxeden me da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT [C219r]
aRsarebaiexcl
3 da meca vaSurvo maT ara naTesavsa mas zeda
Segcode saxier friad sawyalobelman aman da ubadrukman ufroiexcls
yovelTakacTa da gangarisxe Semindve da Semiwyale qmnuli
Seni
4 da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igini
borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav meyen mravalmowyaleo RmerToaramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen
gevedrebi
1 vityodi C
2 yen RmerTo C
galobaiexcl b
Zlispiri moixile cao da vityodi me da vaqebde qristesa qalwulisagan poundorcielad mosrulsa Cuenda
1 moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa
[G137v]moixile cao da [E98] vityodi aw[B148v] queyanao isminesinanuliT RmrTismga-
lobelisaiexcl
2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni
momxeden me mowyaliTa TualiTa viTarca saxiermanda miiTuale aRsarebaiexcl Cemi
3 viTarca wcentmaiexcl mwuanvilsa zeda da Tovli Tivasa zeda rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa
Segcode Sen ufroiexcls yovelTa kacTamxoloman gangarisxe aramed RmrTeebr macxovne
qmnuli Seni
4 RmerTi Cueni WeSmaritebiT arian saqmeni misni da yovelni gzani misni simarTliT arian
gardamecnesRelvani vnabaTani mowyaleo ufalo aramed viTar1 petres poundeli
aRmipyar
1 viTarca BDGE
134
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTamde quesknelad
Segivrdebi SencremliT1 viTarca meZavi igi
macxovaro momiteven meca auracxelni codvani Cemni
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine me siwmide2 gonebisa Cemisaiexcl3 da
ganvryuen4 me5 xati igi Cemi6 romliTa msgavs-viyav7 Senda
qriste
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
davaSave me Suenierebaiexcl8 sulisa Cemisaiexcl
codviTa da gulisTqumaTagan gonebaiexcl Cemi davabnele
8 gankfden igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe mwared samoseli Cemi9 pirveli
romeli-igi10 momca Semoqmedman amisTcentsca11 SiSuel var12 me
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iRreodnen
1 cremliTa BC
2 siwmidsup1 C
3 + mc~xro C
4 ganvxrwen C
5 _ BC
6 _ C
7 viyav] myav C
8 Suenierebaiexcl] siwmide B
9 _ C
10 romeli-igi C
11 amisTcents B
12 vari B
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTadmde qusup1sknelad
cremliT Segivrdebimpoundsnelo viTarca meZavi igida lmobierad giRaRadebmommadle motevebaiexcl meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl da ganvryuen1 xati da
msgavsebaiexcl Cemi romliTa-igi msgavs viyav Senda viTarca
dagebade mpoundsnelo
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl codvaTa da gulisTqumaTagangonebaiexcl davabneleda yovliTurT miwad da
nacrad gamovaCine
8 gankfden2 igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli romeli-igi miqsova mpoundsnelman da Semoqmedman CemmanamisaTcentsca SiSueli3 da
sircxcentleul var
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iTrevden queyanasa zeda
[B422[mmosies me kuarTiSebRaluli da dabebkuliromeli-igi guelman miqsovazakuviT zraxebiTa miTamisTcentsca kdemul var da
sircxcentleul
1 ganiryusup1n C
2 gankfdes C
3 SiSusup1l B
5 RmerTi sarwmuno ars da ara ars sicruve mis Tana marTal da wmida ars ufali
meZvisa mis cremlTa meca Sevswiravmacxovne viTar igi macxovar wyalobiTa SeniTa
6 Sescodes mas naSobTa maT bilwebisaTa naTesavman drkuman da gularZnilman
biwian-vyav taZari1 poundorc[D110v]Ta CemTaiexcl[A240r] da2 davabnele xatebaiexcl3
da msgavsebaiexcl romliTa pativ -meca
7 ese mosagebeli moages ufalsa aman erman cofman da arabrZenman
davaSavebrwyinvalebaiexcl sulisaiexcl gemoiexclTa vnebaTaiexclTa da miwad gamovaCine gonebaiexcl
8 anu ara aman Tavadman mamaman Senman mogipoa Sen Segqmna Sen da dagbada Sen
ganvbZare me pirveli samoseli romeli pirveliTgan miqsoa4 RmerTman da vZe me
SiSueli5
9 moipoundseneniT dReni igi saukuneni gulispoundma-yven weliwadni igi TesliTi Tesladmde
mmosies me xeneSi[C119v]kuarTi romelimiqsoa6 guelman7 edemsganzraxviTa da kdemul var
Sengan
1 taZari] samoseli DEB
2 _ DGBCFE
3 xatebaiexcl] cxorebaiexcl B
4 miqsova CGE] miqsova B
5 SiSveli D SiSusup1li BGF
6 miqsova BGEF] meqsoa C
7 gusup1lman BG
135
queyanasa zeda mmosies me kuarTi
SebRaluli romeli-igi guelman miqsova
zakuviT zraxebiTa1 amisTcentsca sircxcentleul var
10 gareSe umkvidro yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTTgan _ SiSman
mivxeden xesa2 romlisa gemosa ara xilvad
maqunda mcnebaiexcl3 da vsceT gonebiTa4 xilvad5 gemosa missa6 mwaresa
11 vTqu ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa sulisa CemisaTa mcemdes winamZRuarni vnebaTani7
da ganagrZvnes maTniuSjuloebani Cem zeda
12 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myovar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da raiexclTa ara Tquan iyo-ve poundeli Cueni umaRles maT zeda
Semikera me codvaman Cemman8 tyavisa igi
samoseli da ganmZarcua Cemgan RmrTivmoqsovili9 igi kuarTi
13 da ara Tumca ufalman yo ese yoveli
1 romeli-igi guelman miqsova zakuviT zraxebiTa] romeli guelman momiqsoa me zraxviTa misiTa B romeli guelman momiqsua ubadruksa zraxviTa misiTa C
2 xilvaiexcl B
3 mcnebad B
4 ugunurebiT B
5 xilvad B 6 mas BC 7 winamZRuarni vnebaTani] winaaRmd-gomni mcnebaTani
8 Semikera me codvaman Cemman] Semmo-sa codvaman Cemman me B
9 moqsoili es tropari aklia C-s
10 gareSe umkcentdro-yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTiTgan _ SiSman
mivxeden xesa mas romlisa-igi maqunda mcnebaiexclgemoiexclsa ara xilvad uZRebsada SevsceT missa mwaresa
ubadruki
11 Wabuki qalwulisa Tana ZuZuiexclsmwovari moxucebulisa Tana dRiTa
pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymideromeli momca SemoqmedmanmedgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da
sircxcentleul var
12 vTqu [C219v] ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa gonebisa [A141v] da sulisa CemisaTamcemdes vnebaTa winamZRuarnida ganagrZvnes maT maTniuSjuloebani Cemzeda da
warmwymides
13 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myuvar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da ara Tquan iyove poundeli Cemi1 maT zeda
tyavisa samoseli Semikera codvaman Cemmanda RmrTivmoqsovili igi
kuarTi ganmZarcua ubadruksada saqiqel2 myo yovlad
sawyalobeli
14 da araTumca ufalman yo ese yoveli
1 Cueni B
2 saCeCeli B A da B xelnawerebSi bibliuri teqs-ti ar ikiTxeba aRvadgineT C xelnaw-eris mixedviT
10 hkiTxe mamasa Sensa giTxras Sen da moxucebulTa SenTa gauwyon Sen
warwvwymide me pirvelqmnuli sikeTe da Suenierebaiexcl1 Cemi da mdebare var SiSueli2 da
kdemuli
11 raJams mi-mo-ganyvna maRalman naTesavni viTar-igi mi-mo-dasTesna Zeni adamisni
beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTawinamZRuarni da maTniZmacuvani ganagrZvnes3 Cem
zeda
12 daamtkicna sazRuarni Teslebisani msgavsad ricxuTa maT angelozTa RmrTisaTa
[E98v]Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili4 samoseli
ganmZarcua
13 da iyo nawilad uflisa eri misi iakobi da sazomad samkcentdrebelisa misisa _ israeli
1 Susup1nierebaiexcl BCDG
2 SiSveli D SiSusup1li BGF
3 ganagrZves B ganagrZnvnes C
4 qsoiexclli D qsoili BCF
136
vnebaTa igi nivTi mmosiesviTarca furceli leRvisaiexclTcentTmflobelobisa mis Cemisa mamxileblad1
14 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem
zeda
15 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli maT momavalTa JamTa
vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var da
eSmakTa simravle2 mwared memReris me gevedrebi qriste mipoundsen
maTgan3
16 viTar-me iotos erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
ganvryuen me xati sulisa Cemisaiexcl gulis-
sityuaTa borotTa4
ukeTurebiTa romliTa mier5 davisajebi
17 araiexcl Tumca RmerTma ganniWna [A129v] ufalmanmca miscna igini
poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi6 Sevamkve moswrafebiTda sulisa igi7 RmrTivqmnuli didebaiexcl upoundmar-
vyav
1 samxilebelad B
2 simravlsup1 C
3 maTgan] me C
4 gulissityuaTa borotTa] gulis-sityuTa borotiTa BC
5 _ C
6 _ BC
7 + sikeTsup1 C es troparic ar aris C-Si
viTarca furceli leRcentsaiexcl mmosies vnebaTaCemTa simravle saZagelifriad sawyalobelsaTcentTmflobelobisa Cemisa
mamxileblad
15 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
kuarTi dabebkuli da vnebaTagan SebRalulimmosies ubadruksa amas da codvaTa maT CemTa sircxcentli mZcentnvared mofenil
ars Cem zeda
16 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli momavalTa JamTa
[B423] vnebaTa maT CemTatcentrTiTa damZimebul var me da sakrveliTa Sekrul uwyalod da eSmakTa simravle mwared memReris mipoundsen
kacTmoyuareo
17 viTar-me iotis erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
sulisa Cemi xati ganvryuen1 gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTaromelTa Tana igi mierganqiqebuli mwared
davisajebi
18 ara Tumca RmerTma ganniWna igini da ufalmanmca miscna igini
Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkvemoswrafed da sulisa igiRmrTivqmnuli didebaiexclupoundmar-vyav da ganryunil
mwcentriTa vnebiTaiexclTa
19 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni
monaiexcl monagebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexclunivToiexclsa aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTacodviTa tcentrTiTa mwared
gankaful var
1 ganvryusup1n kideze oTxSabaTsa mwuxri
mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTamxilebad TcentTmflobelTa
vnebaTa1
14 unaklulo yvna igini udabnosa mas Sina wyurilsa sicxesa da urwyulsa
samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi
15 gare-moadga mas da ganswavla igi da daicva igi viTarca gugaiexcl Tualisaiexcl
STavrdomil2 var ufskrulsa vnebaTasa da nivTTa xrwnilebasa amisTcents mecinis mteri Cemi
16 viTarca orbman raiexcl daifarnis budeni Tcentsni da marTueTa TcentsTaTcents
[F57v] nivTmoyuare da monagebTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien da ganvzrqen
codviTa
17 ganyvna frTeni Tcentsni da Seiwynarna igini da aRixuna igini bWeTa zeda TcentsTa
gareSisa xolo ganSuenebisa3
mzrunvelman Sinagani RmrTiv4-qmnul5 Semkobaiexcl
ugulebels-vyav
1 vnebaTad CDEF aq wydeba G-s teqsti
2 STavrdumili A
3 ganSusup1nebisa DF
4 R~T D
5 qmnuli EBC Seesabameba amave galobis gior-gi aToneliseuli Targmanis XIX tropars
137
18 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni xolo mterni Cuenni ugunur iyunes
vnebaiexcl igiuSuerebaiexcl boroti Suenierebad Sevracxe1 da sikeTe2 igi gonebisaiexclcodviTa ganvryuen3
19 rameTu sayurZnisa misgan sodomelTaiexclsa sayurZne maTi da venaxebi maTi - gomorelTagan
davfare mpoundsnelo4 pirvelisa xatisa Cemisa
ferovnebaiexcl codviTa da aw vpoundmob momiZie5 draqmisa6 mier
20 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisa maTisaiexcl
Segcode qriste7 viTarca meZavi igi8 giRaRadeb
aramed9 Seiwiren cremlni10 Cemni nelsacxeblisa misebr
21 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 Sevracxe] Seviyuare C
2 sikeTe _ C
3 ganvryuen] dahvpoundsen C davhpoundsen B
4 mpoundsnelo] qriste BC
5 + me C
6 draqmisaebr C
7 + da BC
8 _ C
9 _ C
10 _ ese C
20 xolo mterni Cuenni ugunur iyvnes
Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissit[C220r]-
yuaTa mier qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa1
aRvavse
21 rameTu sayurZnis misgan sodomelTaiexclsa iyo sayurZne maTi
mware uSuerebaiexcl2 vnebaTaiexcl Suenierad3 Sevhracxeda sikeTe igi gonebisaiexclcodvaTa maTgan4 ganvryuen5qriste RmerTo iswrafe
Sewevnad Cemda
22 da venapoundebi maTi _ gomorelTagan
davfare saxier pirvelisa xatisa Cemisaferovnebaiexcl da davhfal
codviTa da sulTqumiT da tiriliTgiRaRadeb momiZie draqmisa
misa6 misebr
23 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisaiexcl maTisaiexcl
viTarca meZavi igi giRaRadeb
Segcode qriste aramed Seiwirenunayofoni ese cremlni Cemni nelsacxeblisa
mis wil
24 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl7 iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl8 aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 uSusup1rebiTa BC
2 uSusup1rebaiexcl B
3 Susup1nierad B
4 maTgan] mier BC
5 ganvryusup1n BC
6 misa _ C
7 veSapTa C
8 risxva C
18 ufali mxoloiexcl uZRoda maT da ara iyo maT Tana sacTuri
B[B149] saxoan1 vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl da gemoTmoyuariTa2 aRZrviTa sulisa sikeTe
ganvryuen3
19 aRmoiyvanna igini Zalsa mas zeda queyanisasa da aWama maT nayofi igi velTaiexcl
pirvelisa mis xatisa sikeTe davhfal vnebaTa Sina mpove mpoundsnelo draqmisa mis
msgavsad
20 wovdes igini Taflsa kldisagan da zeTsa _ kldisa misgan Zlierisa
viTarca-raiexcl meZavi vpoundmob Segcode4mxoloman Segcode Sen5da miixuen6 cremlni Cemni
mihronad
21 erbosa zroxaTasa da sZesa cxovarTasa cmeliTa kravTa da verZTaTa naSobTa kuroTasa da vacTasa
1 saxovan BDE
2 gemoTmoyuarisa D
3 ganvryusup1n BDF
4 + Sen D
5 _ D
6 miixusup1n B
138
daveci mwared mwcentresa1 Sina codvisasa da giRaRadeb ganmbane macxovar da2 ufroiexcls Tovlisa spetak myav3
22 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebul ars Cem Tana dabeWdul saunjeTa Sina CemTaiexcl
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadeb4
RmerTo milxine rameTu aravis Cemebr ganurisxebie Sen
23 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremli ara maqus arca sinanuli arca
lmobierebaiexcl aramed Sen qriste momcen5 ese viTarca RmerT
xar
24 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTvis
karsa Senisa wyalobisasa nu damipoundSav
qriste macxovar6 aramed ganmiRe da Semiwynare mowyalebiT7
25 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi monaTa TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas kacTmoyuareo
romelsa gnebavs yovelTave8 kacTa cxorebaiexcl
1 wuiresa C A-Si ar ikiTxeba aRdgenilia BC-s mixedviT
2 _ C
3 spetak-myav] ganvspetakne BC
4 vRaRadeb RmerTo milxine] giRaRadeb Sen dRes C
5 momec BC
6 karsa Senisa wyalobisasa] karsa Sensa tkbilo wyalobisasa C
7 mowyalebiT] moswrafebiT B
8 yovelTa BC
codvisa mwcentresa Sina davec1 da vRaRadebmsgavsad [B124] daviTisa
macxovar meca cremlTa mier CemTaganmbane da ufroiexcls Tovlisa
spetak-myav
25 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebil ars Cem Tana da dabeWdul saunjeTa Sina CemTa
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadebRmerTo mil[A142r]xine codvilsa amas rameTu kacTa Soris Cemebraravis sada ganurisxebixar
26 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremlni araiexcl mqonanarca sinanuli arca
sulTqumaiexclarca mpoundurvale lmobierebaiexclaramed yen saxier wyalobiT mommadlen viTarca
RmerT xar
27 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTcents
ufalo RmerTo karsa Senisa wyalobisasanu damipoundSav aramed ganmiResasufeveli caTaiexcl da Semiyvane wyalobiT
sasZlosa Sensa
28 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi da monaTaiexcl TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas
yen kacTmoyuareo romelsa-ege gnebavs yovelTakacTa cxorebaiexcl saxierebiTSen Seiwire Cemi sinanuli da macxovne
mravalmowyale
1 daveci C
davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa1[D111] ganmbane meca cremliTa
mpoundsnelo
22 da Wama iakob da ganZRa da ganwixna sayuarelman man
[E99] milxine me vitycent mezuerisaebr2 macxovar milxine me rameTu aravis ucodavs
Cemebr
23 gansuqna gansxua da ganvrcna dauteva RmerTi Semoqmedi Tcentsi da ganudga RmerTsa da macxovarsa Tcentssa
[A240v] arca creml[C120]niarca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen
eseni
24 ganmarisxes me ucxoTa maT da saZagelebiTa maTiTa ganmamwares me
karsa Sensa nu dahxSav CemTcents maSin yen ufalo ufalo aramed ganmiRe monanulsa
25 Seswirvides eSmakTa mimarT da ara RmrTisa
kacTmoyuare romelsa gnebavs yovelTacxorebaiexcl macxovne me da Semitkbe Sevrdomili Seni
1 mwinkuliTa EF
2 mezusup1risaebr C
139
Seiwire Cemi sinanuli1 da macxovne me2
26 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe SensulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexclda TualTa CemTa Seiwiren
cremlni3 da wyaloba-yav macxovaro
27 da Tqua ufalman sada arian RmerTniigi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca-igi Seiwyalenyovelni madidebelni Senniqriste meufeo meca macxovnegevedrebi
28 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
yen samebao erTarsebao erTRmrTeebao4
ganuyofelo codvaTa CemTagan mipoundsen da macxovne saxier
29 [aw aRdeg da Segewined] Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo sZalo myudro navTsayudelo Relva-
guemulTao Ze5 Seni da RmerTi Cueni mowyale-yav Cuen zeda
1 ~ sinanuli Cemi da cremlni C
2 da macxovne] me da wyalobiT macxovne C
3 ~cremlni Seiwiren B
4 erTRmrTeebao] erTbunebao B
5 Zsup1 B Zeca C es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris BC-Si troparis gverdze miwerilia awd qriste Seiwyale ioane B
29 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl1 macxovarda TualTa CemTa nakadulniwyalobiT Seiwiren da apound[C220v]ocen bralTa CemTa
simravleni
30 da Tqua ufalman sada arian RmerTni igi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca acxovnen yovelni madidebelni Senni da Seiwyalen mosavni Senni yen qriste meufeo meca uZRebi2 macxovne
gevedrebi
31 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
dambadebelo yovladwmidao samebao erTarsebao erTRmrTeebao samguamovnad cno[B425]bilocodvaTa Cemda mipoundsen da
macxovne me
32 aRdged3 da Segewined4 Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo dedao qalwulo
yovladsagalobelolmobierad evedre CuenTcentsca5
qristesa meufesa raiexclTa guacxovnes
madidebelni Senni
1 Cemisa C
2 + ese BC
3 aRdgen C
4 Segewinen C
5 C~nT~skideze xuTSabaTsa mwuxrikideze didebaiexcl GC
26 RmerTTa mier romel-igi ara icodes cudTa da sawuTod moxumulTa romeli-igi ara icodes mamaTa maTTa
yurad ixuen1 sulTqumani sulisani da TualTa CemTa cremlnimiixuen2 mpoundsnelo da
Semiwyale
1 ixusup1n BC
2 miixusup1n BC
140
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl Zlispiri _ uxilavo mxilvelo
1 ixi[leT] ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe1
3 rameTu aRviRo[A130r]cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var ukunisamde
raiexclsa emsgavse sulo kains da lameqs borotTa mier
mohklen poundorcni da qviTa codvaTaiexclTa ganstcentnen mwared poundorcni
Senni xolo ujeroiexclTa gulis-
TqumiTa uwyalod mohkal gonebaiexcl Seni
es galoba (sxuaiexcl Zlispiri) saerTod ar aris BC xelnawerebSi I da II troparebi ar ikiTxeba A xelnawerSi
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri romelman ganvlo zRuaiexcl mewamuliixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe
1 ixileT ixileT rameTu me var RmerTiromelman mananaiexcl uwcentme ersa
Cemsazegardamod wyalTa siRrmeni aRmoucenen pirvel udabnos kldisa misgan uRaRisa mxoloiexclTa marjueniTa CemiTada ZlierebiTa mmonebdiT da
madidebdiT
2 me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa
ixileT ixileT rameTu me var RmerTi
ismine sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl
da yurad-iRe gonierebiTda SeSindi da SeZrwundi misganviTarca msajulisa dadamsjelisa da macxovarisa1da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa
misTa
3 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisadmde
raiexclsa miemsgavse yen sulo Cemo
friad Secodebulo kaens da lameqs
da borotTa mier mohklen poundorcni
da qviTa codvisaiexclTa ganstcentnen
xolo gulisTqumaTa mierda uwesod aRZrvaTa SenTauwyalod moakudine gonebaiexcl
Seni da dasaSjel iqmen maTebr
RmrTisagan
1 macxovrisa B macx~vrisa C sxuani moixilesave BC kideze orSabaTsa mwuxri C
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri ixileT ixileT rameTu me var meufe
1 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisamde
ixileT ixileT rameTu me var meufe ismine Sen sulo CemoRaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa
da ZrwodeviTarca msajulisa da
viTarca RmrTisagan
2 rameTu aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
vis miemsgavse Sen yen mravalmcodvelo sulogarna Tu pirvelsa kains1 da
ukeTursa lameqs da qviTa siborotisaiexclTa
ganstcentnen poundorcni da bilwiTa1 krTomiTa sikudid gawire2 gonebaiexcl
1 biwiTa D
2 ganswire BCDE aq A xelnaweris kideze miwerilia sxuiexcl Zlispirimoses galobis (meore Sj 321-3243) 39-e muxlis fragmenti (me movakudino da vacxovno da vsce da ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa) vfiqrobT SecdomiT xelnawerebSi wamZRvarebuli aqvs sxuaiexcl Zlispiris aq warmodgenil galobas
141
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
uwinares SjulisagamoCinebulTa saTnoTa araiexcl emsgavse sulo seiTs enoss noes da arcaRagardacvalebasa enuqissaaramed ebaZve bilwad mavalTa
5 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen risxvisa RmrTisa saqanelnisulo da warhrRunen mwaredviTarca yoveli queyanaiexclpoundorcni madlni da saTnoebaniSorsqmnilman kidobniT
cxorebisaiexclT
6 davaTrvne isarni Cemi sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad da Wabuki saguemelad Cemda _poundmobda lameq tiriliT da
ZrwoliT xolo Sen sulo Cemo gonebani da poundorcni Seaginen da araiexcl Zrwi da arca geSinis
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
pirvel Sjulisa gamoCinebulTa
wmidaTa Tana warhpounded sulo Cemo
da araiexcl miemsgavse Sen seiTsda arca Tu enuss1 ebaZve arca [C221r] noes2 da arca-Raenuqis gardacvalebasa aramed ebaZve bilwebiT
mavalTa da ijmen marTalTa
cxorebisagan
5 [A142v] da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen3 sulo Cemo
saqanelni saRmrToiexclsa risxvisani
da moawie wyliTrRunaiexcl4 saSineli
da viTarca yoveli queyanaiexclwarhRunen poundorcni da
cxorebaiexclsaqmeni madlni da saTnoebanida araiexcl Sexued cxorebisa
kidobansa romel ars tirili da
sinanuli
6 davaTrvne isarni Cemni sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad Cemda
da Wabuki saguemelad Cemda _godebiT poundmobda odesme lameqxolo Sen ara sZrwi5 sulo
Cemo romelman ege Seagine gonebaiexcl da poundorcni SehbRalen da Tanamdeb iqmen moklvisa
maTisa da arca geSinis saSjelisagan
1 enoss BC
2 noves BC
3 ganaxusup1n B
4 wyliTrRunaiexcl] warRunaiexcl B5 Zrwi B
3 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen suloda seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis1 micvalebasa2 da
arca noes da dahglaxaken marTalTa cxorebisagan
4 davaTrvne isarni Cemni sis[E99v]xliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
[F58] mxoloman ganaxuen3
saqanelni saRmrToiexclsa misrisxvisani sulo Cemo da warhrRuen4 yovelivepoundorcni saqmeni da cxorebaiexcl
da daadger[B149v] gareSe kidobnisa mis
sacxorebelisagan5
5 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
kaci movkal Cemda wylulebad xolo Wabukisaguemelad6 Cemda _ poundmobdagodebiT bilwi lameq xolo Sen ara7 sZrwi sulo
romelman poundorcni ganx[C120v]rwnen8 da gonebaiexclmedgrobiT Seginebul-hyav
1 enoqis BDF
2 _ D
3 ganaxusup1n DF
4 warhrRusup1n BDF
5 sacxorebelisa E
6 sagusup1melad BDF
7 araiexcl E
8 ganxrwnen BF
142
7 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kains da lameqs mklvelobiTasulo viTarca kaci da gonebaiexcl viTarca Wabukida poundorcni viTarca Zmaiexcl
movswycentdencodvismoyuareTa
wylulebiTa
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godlisa aRSenebadqalaqiTurT poundel-hyav yen suloujerod gulisTqumiTaaraiexcl Tumca dambadebelisaSeurines ganzraxvani Senni da daerRcentnes Roneni Senni
9 ixarebdiT warmarTni erisa misi[sa] Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
uSjuloebisaTcents sodomelTasa sulo Cemoawcentma RmerTman zeciT maTzeda cecxli da wumwubaiexclxolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexclaRityine romliTa dawuvad
xar
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa da moZuleTa misTa miagos
guemul var da mowylul var
isarTa mier mterisaTa TualiT da poundorciT mwared da savse var wuTxTa
simyraleTa ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelo da ganmkurne me saxierebiT
7 sisxlTagan wylulebisaTa da natyunavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs
pirvelTa maT borotTa kacismkvlelTa
da suli Cemi viTarca kacida gonebaiexcl viTarca Wabukixolo poundorcni viTarca raiexcl
Zmaiexclmovklen sawyalobelman amangemoiexclsmoyuareTa1 wylulebaTa
mier da yovlad ulmobel viqmen
medgari
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godolis Senebad poundel-hyav2 sulo Cemo
qalaqiTurT da poundel-hyav zRudis-zRudiT
gulisTqmaTa da gemoTa mieraraiexcl Tumca dambadebelsaSeerines ganzraxvani Sennida Roneni da manqanani
daefqvnes wyalobiTa TcentsTa
gardamoslviTa
9 ixarebdiT warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
awuma ufalman uflisa miercecxli da wumwubaiexcl
sodomelTa zeda ujuloebisaTcents mzisa da
dawunaigini zegardamoxolo Sen geheniisa cecxli aRagzen sulo CemoromliTa-igi dawuvad[B422]
xar ubadruko warmdebebisaTcents da bilwebisa
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa moZuleTa TcentsTa4 kualad-agos
guemul var da[C22v]mowylul ukurnebelad da ganguremil isarTa mier
mterisaTa suliT da poundorciT
1 gemoiexclTmoyuarsup1Ta C
2 poundel-yav B
6 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
qalaqisa poundel-hyav Senebad yen sulo Cemo da aRmarTebad godolsa gulisTqumaTa SenTasaaraTumca RmerTsa Seerines
zraxvani da daekueTnes1 miwad borotni Roneni Senni
7 ixarebdiT2 warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
[D111v ] awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcentsrisxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli
geheniisaiexclaRagzen romelsa Sina gegulvebis dawuvaiexcl
8 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos sasjeli mterTa da moZuleTa misTaiexcl miagos
wylul var da gangumeril3rameTu ganewonnes4 awisar[A241r]ni borotisani
1 daekuTnes BDF
2 _ F
3 ganguremul DE
4 ganewunnes A
143
11 [da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl]
me var RmerTi romeliganvikiTxav gulsa da
TirkumelTa da davswuav SecodebaTa da ganvacxadeb
dafarulTa da uSji borotTa da glaxakTaixileT gulispoundma-yavT da
SeZrwundiT
12 da mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen dausabamoo samebao erTarsebao Segcentwyalen codvilnimoguaqcien mouqcevelnida gcentpoundsnen mermisa daSjisaganda nu ganguwirav SeqmnulTa
SenTa ufalo
13 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedao RmrTisaosasoo mosavTa SenTaonavTsadguro myudroo yovelTa RelvaguemulTaoZe Seni mowyale-yav Cuen zeda[romelni maradis] Tayuanis-
gcemT Sen
sawyalobelida aRvsebuli wuTxiTa da
sibneliTa amisTcents giRaRadeb Sen ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelonefsiTTa amaT vnebaTa
CemTaTcentsda gankurnen igi saxierebiT
11 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl igi erisa TcentsisaiexclcaniT
da ixileT rameTu me var RmerTi
romeli ganvikiTxav gulsa da TirkumelTa
vamxileb saqmeTa da gonebaTada cxad-vhyof yovelTa
dafarulTa da davswuav SecodebaTa da usji1 obolsa da glaxaksada ZrwodeT didebisagan Cemisa da SiSiT mmonebdiT da
madidebdiT
12 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
dausabamoo daubadebelosamebao arsebiT ganuyofelo2Secodebuli ese macxovne da mouqceveli momaqciemonanuli Semiwynare rameTu Seni var Seqmnili da nu ugulebels-myof
aramed Semiwyale da mipoundsen cecxlsa uSretisagan
13 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
sasovo Senda moltolvilTaonavTsadguro Relva-
guemulTao da macxovaro ganwirul[A143r]
Tao Ze Seni dambadebelimravalmowyale da kacT-
moyuaredaatkbe CemTcents vedrebiTa
SeniTa da miTxove bralTa CemTa
Sendobaiexcl
1 uSji B
2 daubadebelo B kideze xuTSabaTsa mwuxri
sulsa da poundorcTa CemTa aha naguemni1 brZcentlTa2
CemTani romelTaTcentsgiRaRadeb gankurnennefsiTni3 vnebani Cemni
9 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali4ganmkiTxveli gonebaTaiexclmsajuli guliszraxvaTaiexclromeli vamxileb qmnaTa da
davswuav bralTa da5 usji obolsa6 da mdabalsa da glaxaksa
10 didebaiexcl7 dausabamoo8 da augebelo samo monanulsa momxede9 codvili macxovne rameTuSeni var qmnuli10 da cecxlisa Cemisadamsjelisagan mipoundsen me
11 aw11 [E106] uxrwnelo qalwulo
RmrTisa dedao sasooSendami moltolvilTao da Semweo Cueno kacTmoyuare Semoqmedi Ze Senidaatkbe Cem zeda meoxebiTa SeniTa
1 nagusup1mni BCDF
2 brZolTa B
3 nebsiTni BE
4 RmerTi B
5 _ D
6 obolTa B
7 _ D
8 dausabamo D
9 momxeden E
10 qmnili B
11 _ BCD
144
ganZlierdiTsa
Zlispiri eha berwo sulo Cemo
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da aRmaRlda rqaiexcl Cemi uflisa mier Cemisa
eha qriste meufeo aRgiareb Sen cremliTSegcode Segcode Sen aramed Semindve raiexclTa vRaRad-yo araiexclvin ars wmidaiexcl araiexcl vin ars marTali Senebr ufalo]
2 [A130v] ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare macxovarebiTa SeniTa
eha Semoqmedo Cemo uwyi viTarmed vcode ufroiexcls yovelTa kacTaamisTcents1 vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyuareo Semiwyale me
3 rameTu araiexclvin ars wmidaiexcl viTar ufali da araiexclvin ars wmida Sensa gareSe da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
eha mwyemso2 saxiero
1 amisTcents vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyu-areo] da aw gevedrebi viTarca RmerT xar qriste macxovaro meufeo tkbi-lo Semiwyale me BC
2 mwyemso] qriste BC refreni aRdgenilia Zlispiris mixedviT
ganZlierdiTsa
Zlispiri samebao wmidao aRamT
1 ganZlierda guli1 uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
ixile sulo Cemo ubadruko
cecxliTa dawuvaiexcl igisodomelTaiexcl da ivltode SenviTarca loT mTad mimarT
moswrafedivltode zegardamoiexclsa
dawuvisagan segors aRiswrafe da [B428]
ganere xrwnilebisagan da
sikudilisa
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa
me mxoloman Segcode Sen saxiero
ufroiexcls yovelTa kacTa2vinaiexclca cremliT aRgiarebSegcode Segcode
yovladZliero aramed mowyalebiT Semindvemacxovar da nu Seuracx-myofnuca ganmiSoreb da damSji3
3 ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
eha qriste mwyemso yovladsaxiero
momiZie me kravi Seni warwymeduli codviTada nu Seuracx-myof aramed
mpove da momaqcie Senda da
Semiwyale
1 guli]+Cemi B
2 _ kacTa B
3 damsji C
galobaiexcl g
Zlispiri Seuryevelsa zeda kldesa
brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste guli Cemi
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
cecxli uflisa mier suloufalman wcentma pirvel da dawuna qalaqni sodomurni
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
mTad aRiswrafe Sen yen sulo
viTar-igi pirvel loT da segors1 Seeswar daqcevasa
3 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe da aravin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
evlto[C121]de Sen evltode sulo
sodomursa2 dawuva[B150]sa evltode risxvasa RmrTiv-
aRZrulsa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa qriste [F58v] macxovar nu
ganmagdeb3 me4
5 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali da RmerTman ganhmzadnis saqmeni Tcentsni
yen5 mwyemso6 saxiero qristemomiZie cxovari
1 sergors C
2 sodumursa AC
3 ganmagdeba AC
4 _ F
5 _ D
6 mwyemsoiexcl F
145
momiZie me kraviwarwymeduli codviTa da nu Seuracx-myof aramed mpove1 momaqcie Senda da SemrTe samwysoTa SenTa wmidaTa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
eha yovelTa ufalo Sen xar tkbili meufe2 da3 dambadebeli Cemi da Sen gevedrebi cremliT mpoundurvaledmipoundsen codvaTagan da momec simarTle4 da macxovnen me
1 mpove] moved
2 meufe] ufalo C
3 _ C
4 simarTlsup1 C aq iwyeba sxuaiexcl Zlispiri xelnawerebSi ar aris miTiTeba sxuaiexcl Zlispiris teqsti erwymis ZiriTad teqsts es tropari aklia B-s
da SemrTe samwysoTa maT SenTaubiwoTa da sanatrelTa
4 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe1 da pirveli dambadebeli Cemida Sen2 gevedrebi cremliT
mpoundurvaled mixsen codvaTa da bralTa
CemTagan da momec sinanuli da
macxovnenda SemrTe saTnoTa SenTa Tana
5 da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
RmerTo mxoloo wmidao samebao
macxovne me codvili ZrwoliT Tayuanismcemeli Senida aRmomiyvane3
xrwnilebisaganuricxuTa maT codvaTa
CemTaiexclsa rameTu Sensa gareSe sxuaiexcl RmerTi me araiexcl vin vici
6 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad
gixaroden RmrTivSemwynarebelo sZalogixaroden saydaromacxovarisao gixarodendedao cxorebisa Cuenisaogixaroden ganwirulTa sasoo da codvilTa
poundelisampyrobelo yovladwmidao
RmrTismSobelo
1 meufsup1 C
2 _ C
3 _ BC kideze samSabaTsa mwuxrsa C
da cTomilsa nu ugulebels-myof
6 rameTu mScentldi ZlierTaiexcl mouZlurda da gare-Seirtyes Zali
Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
7 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
erTo RmerTo samguamovano
macxovne me codvilixrwnilebisagan ganmarine
8 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svilmravali igi mouZlurda
gixaroden Sen1 RmrTismSobelo gixaroden saydaro uflisao da2 dedao RmrTisao
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri daamtkice ufalokldesa zeda mcnebaTa SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mxoloiexcl Zlier da [G138] marTal da wmida xar
1 _ B
2 _ BDF miwerilia A-s kideze
146
1 nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
qriste RmerTo wyaro cxorebisao
sikudilisa dampoundsnelo ismine godebaiexcl Cemi tiriliT guliTa mpoundurvaliTada uwinares aRsasrulisamilxine da Semiwyale me da apoundocen codvani Cemni
2 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali
eha qriste romeli- [B429] ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveliSemindven bralni Cemni
rameTuuwyi WeSmaritebiT viTarmedumetes yovelTa kacTasa
vcodeda araiexcl1 vin ars adameani2
Cemebr codviTa SebRaluli
3 da RmerTman ganhmzadna saqmeni Tcentsni
noes ze bilwebisa moqmedTa maT
mivemsgavse macxovar da maTebr danTqmuli
davisajeda warvirRuen3 wyliTrRuniTa
codvisaiexclTa da qams vebaZve mamis
mbasrvelsada araiexcl davfare sircxcentlimoyusisaiexcl amisTcents daSjad var
4 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda
eha sulo Cemo sawyalobelo
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTaarcaRa vrcelni igi sazRvarnimoigen msgavsad iafeTisa da4 queyanasa mas Sendobisasasawadelsa da yovlad wmidasa
1 ara C
2 adamiani C
3 warvrRusup1n B
4 _ B giorgi da eqvTime aTonelebis TargmanebSi gansxvavebiT arsen iyalToelis Targmanisagan ar aris miTiTeba `sxua Zlispirze~ Tumca teqsti Targmnilia da Sezrdilia wina galobas B xelnawerSi es tropari meeqvsea
1 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
wyarod cxovelad mogigebdampoundsnelsa magas
sikudilisasada vpoundmob siRrmiT gulisa
CemisaiexclT pirvel ganslvisa vcodemilxine da macxovne
2 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
[E100v] Segcode Sen ufaloSegcode milxine me rameTu ara ars1 codvili kaciromelsa ara aRvemate SecodebiTa
3 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidrnes mas [A241v] qams miemsgavse sulomamisa mbasrobelsa da aradahfare Sen sircxcentli-igimegobrisaiexcl orTa maT msgavsad2 zurg-ukunqceviT
4 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre udebo suloda vercaRa vrcelni3
sazRvarni4
iafeTisebr5 hpoven queyanasa6 wmidasa
1 ara ars] aravin ars BCDEFG
2 41 _ G
3 + igi BDE
4 sazRvarni] zraxvani A
5 iaefTisebr D
6 qusup1yanasa C aqedan grZeldeba G
147
5 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTagan da gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafedSeuqcevlad1 da moved2 queyanad3
uvnebelobisa4 abrahamisebr
6 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
eha Sen sulo codvilomihxeden5 abrahamsa viTar dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmna da Senca emsgavse missa mas saqmesa romeli6 idido
7 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svil-mravali igi mouZlurda
eha sayuarelo sulo ismine viTar-igi Sewirvoda isak msxuerplad RmrTisa wmidad7da emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa8 saTnoebiTa
1 Seuqcevelad BC
2 moved BC
3 queyanad] soflad B sofelsa C
4 uvnebelobisasa C
5 mixeden B mihxeden Sen C
6 romeli] Senca BC
7 ~ wmidad RmrTisa BC
8 missa] RmrTisa BC
5 da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
gamoved sulo Cemo codvisa queyaniT
da Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa[C222v] ganagde vnebaTa
siyuaruli raiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkcentdroqueyanaiexcl sZisa da Taflisaiexcl
6 [A143] savseni puriTa naklulevan iqmnnes
eha Sen sulo Cemo ubadruko
mihxeden abrahamsa viTar-igi dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmnada Senca emsgavse missa mas
saqmesa RmrTisa1 moyuaresa nebasaraiexclTa idido RmrTisa mier
7 da mSierTa daipyres queyanaiexcl
muxasa mas Tana mambresa2 odesme
stumrismoyuarebiTa da angelozTa stumrebiTaSemdgomad moxucebulebisadaimkcentdra aRTqumaiexcl
mamaTmTavarman mas ukue hbaZevd sulo Cemostumrismoyuarebisa mier
8 rameTu berwsa3 esxnes Svid Svil
eha Sen sulo friadsawyalobelo ismine viTar-igi isak Sewirvoda msxuerpladsaidumlod wmidad RmrTisa
ZalTaiexclsa da Senca emsgavse mas raiexclTa
msxuerplad ubiwod Sewiro missasaTnoebaTa mogebiTa
9 da Svil-mravlaiexcl igi mouZlurda
raiexclsa emsgavse agars sulo Cemo
poundorcTa damonebiTa
1 + da C
2 mambressa C
3 + mas B B xelnawerSi es tropari ar aris
5 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT
damived soflad gamomdinareduxrwnelebisad romeldaimkcentdra abraham
6 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman1
mamuli Tcentsi da ucxo iqmnaemsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa
7 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[C121v] mamamTmTavarman raJams
muxasa Tana mambresa2 istumrna
angelozni daimkcentdra3 manSemdgomad siberisa madli igi aRTqumisaiexcl
8 da nu iqadin Zlieri ZlierebiTa TcentsiTa
axali msxuerpli4 isakgulispoundma-yav ubadruko
sulo Sewiruli yovlad
dasawuveladqristes msgavsad da hbaZevd5
missa6 saTnoebasa
9 da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[B150v] ismaelisi igi gandevnaiexcl Senca gasmies suloviTarca mpoundev[G138v]lisa
1 abraamman BC
2 mambressa CDGEF
3 daimkcentdrna B
4 msxusup1rpli CF
5 hbaZevdi G
6 misa G
148
8 ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
eha sulo gulispoundma-yav simpoundne abrahamisi viTar araiexcl hrida man mxolodSobilsa mas daklvad RmrTisaTcents da Sen verca erTsa nebasa qristesTcents ugulebels-hyof
1 9 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobeloRmerTo Semiwyale mo-raiexcl-xcentde didebiT angelozTa Tana ganSj[ad] soflisa raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa
es tropari C-Si gansxvavdeba AB-sgan eha sulo gulispoundma-yav gankiTxvisa Jamsa garna aw ars Jami sinanulisa
da hSev Sen axali1 ismael [B430] romel ars Tavpoundedobaiexcl
mware ekrZale nuukue msgavsad
missaganidevno Senca RvTisaganviTar-igi maSin sarraiexclsgan
10 ufali moakudinebs da acxovnebs
eha sulo Cemo gulispoundma- yav
simpoundne abrahamisi viTar-igi araiexcl hrida manmxolodSobilsa mas daklvad
RmrTisaTcents da Sen2 vercaRa erTsa nebasaqristsup1sTvis ugulebels-hyofda viTar Rirs iqmen wyalobaiexcl2
11 STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
mRdelsa RmrTisasa da mefesa melqisedeksmartoqmnilsa mxolosaaRmatebulsa cxorebiTamobaZavsa qristes
mpoundsnelisasaemsgavse Sen codvilo sulo
Cemo da iqmen meufe3 vnebaTa da ijmen SfoTTagan
soflisaTa
12 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobelo ufalo Semiwyale codvilimo-raiexcl-xcentde Sen sjad sofelsazeciT didebiT angelozTa
Tana raJams miagebde kacad-kacadsasaqmeTaebr misagebelsa da Rirs-myav rCeulTa SenTa
Tana
1 + ukusup1 B
2 _ B
3 meufsup1 C
naSobisaiexcl hride nuuku sup1 misebr gavnos uZRebebaman
10 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmis-yofasa da cnobasa uflisasa
megcentptelsa mas agars emsgavse sulo damonebiTanebisaiexclTa da hSev axali ismaeli romel ars Tavxedobaiexcl mware
149
10 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadgens davrdomilsa
eha berwo sulo Cemoixile1 kibe2 igi romelica eCuena mamaTmTavarsa mas didsa iakobs iswrafe Senca saRmrToiexclTa qceviTa3 aRslvad mas zeda
11 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkcentdrnes mas
eha sulo nu iqmnebi Zegl marilis qceviTacodvaTa SenTa mimarT Zrwode cecxlisagansodomelTaiexclsa ivltode mTad mimarTuvnebelobisa4 raiexclTa ganere
12 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha mpoundsnelo yovelTaocxorebisa wyaroo sikudilisa dampoundsnelo[131r] giRaRadeb qristedambadebelo yovliTa guliTa Segcode Semindve da macxovne me
13 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
1 ixilsup1 B
2 kibsup1 B
3 qceviTa] saqmiTa B
4 uvneblisa B es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris C-Sies tropari ar aris C-Si
13 aRadgens queyanisagan [C223r] glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
eha unayofo sulo Cemo ixile kibe igiromel ixila iakob romeli cadmde aRwevnul iyoda iswrafe saRmrToiexclTa
qceviTada marTaliTa sarwmunoebiTawadierad aRslvad mas zeda
14 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidres mas
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa codvaTa mimarT viTarca-igi loTisa aramed Zrwodececxlisa misgan
sodomelTaiexclsaivltode mTad uvnebelobisadraiexclTa ganere segors
loTisebr
15 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha didebulo yovelTaocxorebisa wyarooxrwnilebisa[B431]gan
miqarvebulo giRaRadeb yovliTa guliTaSegcode Semindve da
macxovneqriste RmerTo yovlad
Zliero da apoundocen codvani Cemni
16 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
11 [F59] da yofad saSje[E101]lsa samarTalsa Soris queyanisa
iakobis kibeni gasmian sulo aRmarTebulniqueyaniT zecisaTa mimarT rad ara migaqus Senca kibed saTnoiexcl cxorebaiexcl
12 ufali amaRlda caTa Sina da iquxna
mefesa mas da mRdelsaRmrTisasa martoqmnul[D112v]
sa1 saxesa qristessa2 didsa
melqisedeksemsgavse sjulieradcxovrebiTa yen sulo
13 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
nu iqmnebi Zegl marilis sulo ukun xedviTa marTl-
ukunzari gangpoundaden Sen saxemansodomelTagan segors Seeswar daqcevasa
14 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
1 qmnilsa BG
2 q~a D G xelnawerSi am sityvas aqvs miniSneba (Tavze uzis 3 wertili) amave miniSnebiT kideze gatanilia `wardgomaiexcls~ vrceli teqsti
150
eha sulo ivltode1 SencodvaTa cecxlisagan viTarca loT Sors iqmensodomiT-gomoriT2 romel-igi3 ars soflisa sacTuri da yoveli nivTi siborotisaiexcl
1 evltode B
2 sodomiT da gomoriT B
3 _ igi B es tropari ar aris C-Si
evltode codvaTa cecxlisagan
viTarca loT Sors iqmen yen sulo Cemo ubadrukosodomiT da gomoriT romel
ars soflisa sacTuri da yovelinivTi mware siborotisaiexcl sulT-damwuveli [A144r]
saukunod
17 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
eha sulo codvilo SebRalulo
[C223r] viTarman-me ZrwolamanSegipyras Sen raJams soflisaamisagan simwariT ganxcentdodi da eSmakTa gundni gare-
mogadgenda saqmeni Senni SegaSTobdenuwyalod raiexclme hyo
ubadurko
18 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa da nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
yovelTa keTilTagan caliero
sulo Cemo glaxako viTar gardahvlen dReni Senni borotTa Sina da gulis-
TqumaTa da araiexcl1 sZrwi saSjelisa arca geSinisTualuxuavisa msajulisagan
19 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmisyofasa da cnobasa uflisasaeha sulo Cemo Secodebuloraiexcl-me hyo Sen dResa mas raJams warmodgen yovelni saqmeni Senni
borotniaramed iswrafe da Seinane awve raiexclTa gixarodes
1 _ araiexcl C
viTarca loT evltodesulo Cemo codvisa dawuvasaivltode sodomiT da
gomoriTivltode Sen yovlisa aRZrvisa vnebulisagan
15 samebao martivo1daubadebelo bunebaosamTa guamTa Sina cnobiloguacxovnen Cuen mosavnisimtkicisa Senisani
16 mamisagan uJamoiexcl2 Ze Jamierad hSev
RmrTismSobelo Tcentnier Teslisa eha ucxoiexclsakcentrveli qalwulad hgies
mawovnebeli
1 martio F
2 uJamod G
151
uoxW[C223v]noiexclTa sixaruliTa
20 da yofad saSjelsa da samarTalsa Soris queyanisa
eha Sen sulo Cemo davrdomilo
medgaro da udeboaRiaren codvani Senni yovelni awve rameTu ara arsaRsarebaiexcl gankiTxvisa Jamsagarna aw ars Jami keTilisinanulisa da cxorebisaiexcl
21 ufali amaRlda caTa Sina da da iquxna
eha RmerTo simarTlis msajulo
macxovaro da mpoundsneloda keTilismyofelo Cemo mswrafl mewie [B432]
ganrRueulsa amas da angelozi mScentdobisaiexcl
mcvelad da mfarvelad Cemda momivlinesulTa maT haerismcvelTagan
22 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
yen sulo Cemo raiexclsa emsgavse qams
uwesod siciliTa da ganqiqebiTa moyuasisaiexclTa da araiexcl ebaZve sems da iafeTsromelni-igi samarTlad
ikurTxnes rameTu ukunqceviT mowiwebiT dafares nove
23 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
miemsgavse Sen o sulo Cemo
melqisedeks marTalsa romeli-igi miemsgavsa saRmrTo mRdelobaTa
dambadebelsa da Senca keTilad cxorebiTamoqalaqobd ganSorebulad da martoebiT hmonebd
ufalsa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao srulo dausabamoo
bunebao martivo erTarsebiT sagalobelosamTcentTebao samguamovano
152
guacxovnen ZrwoliT Tayuanismcemelni
erTmTavrobisa Senisani da Rirs-guyven siwmidiT
monebad Senda da aw da maradis da ukunisiukunisamde amin
25 eha qalwulo yovlad-ubiwovo
ucxo ars saidumloiexcl Seni da yovlad miuwdomeliviTar uJamod Ze Jamierad
hSvenTcentnier wesTa bunebisaTa da hgie qalwulad
ucvalebeladda awoebd CCcentlebr
dambadebelsa
153
mesmasa [131r]
Zlispiri ufalo mesma moslvisa Senisa
1 ufalo mesma Seni da SemeSina ufalo da ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
poundelTa SenTa qmnulsa nu ugulebels-myof
macxovaro rameTu mxoloiexcl xar
SemZlebeliyovladZliero ufalomotevebad codvaTa saxiero
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
RmerTo macxovaro1 daRacaTu Segcode Sen2 friadufroiexcls yovelTa kacTa
aramedSen ufalo mowyale xar3Sendave moqceuli Semiwynare
3 mowevna JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
sikudili axlos ars da Sen araiexcl4 hzrunav sulo
Cemo5 arca mza xari6 moslvad winaSemsajulisa7 mis marTlisa8aramed gulispoundma-yav da
ganifrTxve
1 macxovaro] saxiero B
2 _ C
3 + da BC
4 ara B
5 + da C
6 mza xari] mzad xar C mza xar B
7 mSajulisa C
8 simarTlisa C
mesmasa
Zlispiri raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da
1 [A144r] ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
Seqmnulsa poundelTa SenTasanu ugulebels-myof me yen
marTlmsajulo dabadebulsa Sensa nu Seuracx-myof daRacaTu ufroiexcls yovelTa
kacTasa me mxoloman Segcode aramed
gaqus poundelmwifebaiexcl mitevebad
codvaTa
2 ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikvirda
sikudili moaxloebul arsda Sen araiexcl [A144v ] hzrunav yen
sulo Cemo Jami ese Semoklebul ars aRdeg ganifrTxve rameTu msgavsad yuavilTa da siz[B433]marTa war[C224]
vlen1 da qriste karTa zeda
mowevnul ars raiexclsaTcents ukue amaod
[vSfoTebT]
1 warvals C am troparis damamTavrebeli sityvebi TiTqmis ar ikiTxeba A-Si davixmareT B xelnaweri
galobaiexcl d
Zlispiri esma winawarmetyuelsa smenaiexcl moslvisa Senisaiexcl da
SeeSina viTarmed Sobad xar [C122]
qalwulisagan da saxilvel kacTa mier da poundmobda
1 [242r] ufalo mesma smenaiexcl Seni ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
qmnulsa Sensa nu udeb-myof
dabadebulsa nu Seuracx-myof msajulo
daRaTu mxoloman vcode viTarca kacman
ufroiexcls yovelTasa1 yen kacTmoyuareo
aramed viTarca gaqus2 ufalsa yovelTasa
poundelmwifebaiexcl mitevebad3
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
axlos ars sulo sikudili
axlos ars ara zrunav4 [G139] arca mza iqmnebi
Jami Semoklebul ars aRimsTue5 Sen
axlos ars6 da karTa zeda dgas msajuli
sizmrebr da yuavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT
1 yovelTaiexclsa GDF
2 ~ gaqus viTarca BCDEFG
3 motevebad DBEFG
4 hzrunav EFG
5 aRimsTusup1 BCDFG
6 _ CEFG
154
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
aRemarTe sulo dacemulebisagan Senisa
rameTu axlos ars aRsasrulida sofeli ese msgavs arssizmarsa raiexclsaTcents ukue
vscTebiT Cuen
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
ganifrTxve1 Sen sulo da moipoundsenen saqmeni Senni da nakaduli2 cremlTaiexcl3
moige4 da aRuvaren5 qristesa bralni Senni raiexclTa hpovo
Sendobaiexcl
6 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
araiexcl6 ipoebis codvaiexcl romeli ara miqmnies7
saqmiT da sitycentT8 da gonebiT9
midrekilsa10 gulisTqumaTa11
da vnebaTa siyuarulisa mimarT
7 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
daSjil var me mwared
1 ganibrTxve C
2 nakadulni B
3 cremlTani B
4 moiexclge C moigen B
5 aRuaren C
6 ara BC
7 + me
8 sityuiT C
9 gonebiTa B
10 midrekiTa BC
11 gulisTqumaiexclTa B
3 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Sennida guliTad gulispoundma-yven da aRuaren RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni cremliTa1 mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
4 moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
araiexcl2 ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl siborote da
uSjuloebaiexcl romeli araiexcl miqmniessofelsa Sina sitycentT saqmiT gonebiT da
gulissitycentT da yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa3
siyuaruliTa
5 mowevnasa JamTa SenTasa sacnaur iyo Sen
daSjil4 var me da qenjnilCemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxinebeladsawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeliSemiwyale dafarulTa
mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl
Seni
1 cremlTa C
2 ara C
3 vnebaiexclTa
4 dasjil C
3 mowevnasa JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa [E101v] risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
[B151] ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu RmerTsa
da cuarni cremlTani damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi1
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca
siborote mpoundsnelo romeli me ara
micodavs gonebiT da2 sitycentT da [D113]
mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da
qmniT3 viTar sxuasa arca erTsa vis
sada
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRavso queyanaiexcl
amisagan mxilebul viqmenamisagan davisaje me
sawyalobeliTcentT scentnidisisa Tcentsisaganromlisasa4 araraiexcl
umkueTeles5 arsmacxovaro da msajulo Cemo
gamo[F59v]mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni
1 ganhmarTlde G
2 _ D
3 q~yniT D
4 romlisa BCDEFG
5 umkusup1Teles BCDFG
155
Cemisa mamxileblisagan1romel ars gonebaiexcl romlisamxilebaiexcl2 friad ficxel arsamisTcents3 vRaRadeb RmerTo4
milxine
8 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlos veli Semdgomad kualTa misTa
kibe igi5 romel6 ixila iakob sulo CemomoRuawebisa da xedvisa arssaxe7 amisTcents iswrafe saqmiT8 da xedviT aRslvad9 mas
zeda
9 dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mRcentZare10 iqmen11 Sen sulo12 viTarca didi iakob raiexclTa moigo13 saqme14
xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisada iqmen15 Sen16 ganaTlebul mis
mier
1 mamxilebelisagan] maxlobelisagan C
2 romlisa mxilebaiexcl] mamxilebeli mx-ilebaiexcl BC
3 amisTuis C
4 ufalo C
5 _ BC
6 romelica BC
7 saxsup1 C
8 saqmiT] moRvawebiT B
9 aRslvaiexcl C
10 mRuiZare C
11 iyav BC
12 + Cemo B
13 moiexclgo C
14 saqmsup1 C
15 iqmne BC
16 _ C
6 SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
kibe romeli ixila sulo Cemo didman
mamaTmTavarmanxedvisa da moRuawebisa saxe ars igi vinaiexclca ukueTu gnebavs Sen
cxorebaiexcl saqmiT da poundedviT1 ahpounded2 mas
zeda raiexclTa Senca ixilo qriste
RmerTi
7 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclTmRcentZare iqmen Sen suloviTarca-igi didi iakobraiexclTa egreTve moigo saqme xedviTurT da gewodos goneba-mxilvel
RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis
mierda mogeces zeciT didi
wyalobaiexcl
8 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
orTa maT meuRleTaTcentsWiri mwyemsobisani moiTminnaodesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl3 Ramisaiexcl4
da sicxe dRisaiexcl da Sromaiexcl da rudunebaiexcl
da dRiTi-dRe RuawliTa da WiriTa
miemTxcenta sawadelsa Tcentssa
1 xedviT C
2 aRpounded B
3 nefxva C 4 Ramisa C
6 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
kibe romeli ixilamamaTmTavarTa1 Soris didman
sulo Cemo saxe iyo saqmisa aRsavalTa2 da mecnierebisa maT3
xarisxTaiexcl gnebavs Tu saqmiT da xedviT
da mecnierebiT cxorebaiexcl ganaxldi Sen
7 mdinareTa zeda nu ganrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
sicxe dRisaiexcl daiTminarudunebiTurT didman man
mamaTmTavarman4 da yineli Ramisaiexcl moiTmina[C122v] dRiTi-dRe Wirisa5
SematebiTa mwysiTa cviTa da mrwemobiTa
raiexclTa orni meuRleni miiyvannes6
1 mamadmTavarTa DF
2 aRsavalTaiexcl G
3 mis B
4 madmTavarman F mamamTavarman D
5 WirTa BDEFG
6 moiyvannes DEG
156
10 Seimusrnes mTani sastikebiTa dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
iRuawe1 yen sulo raiexclTa iqmne Sen2 goneba-
mxilvel RmrTisa maRlisa viTarca moseda miiwio3 nislsa mas4
uxilavTa xilvisasa da scxovnde5
1 iexclRuawe Sen C iRuawe Sen B
2 _ Sen BC
3 miiexclwio C
4 _ B
5 _ scxovnde BC
9 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
orad meuRled gulispoundma- yven
saqme da xedvaiexcl yen sulo Cemolia viTarca Svilmravali_saxed saqmisa xolo raqil viTarca
Wirmravali- saxed xedvisa da Wirisa
rameTu uwirvelad cxorebaiexcl
SeuZlebel ars
10 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
[C224r] aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
11 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlis veli Semdgomad keTilTa misTa
8 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
or meuRled gulispoundma-yvensaqme da mxedveli cnobaiexcl lia
viTarca Svilmravali _ saqmed da
raqil1 viTarca Wirmravali _ cnobad rameTu
Tcentnier [G139v] Sromisa arca saqme
arca xedvaiexcl da cnobaiexclwaremarTebis sulo
9 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda itycents ufali
iRviZebdi sulo CemoiRuwid didisa
mamaTmTavrisaebr2 raiexclTa moigo saqme cnobiTurT
da esreT gamosCnde3 gonebad
mxilvelad RmrTisa4 [E102] da nislsa saRmrToTa
xedvaTasa Sexcentde da iqmne didvaWar vinme
10 mdinareTa ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
saRmrToman mamaTmTavarman5
Svil-isxna raiexcl aTormetni6 mamaTmTavarni7
saidumloiexcl8 kibe aRgimarTa Sen[saqmis] aRslvisaiexcl9 sulo Cemo da Svilni _ safuZvlad [A242v]
da kibe _ aRsavalad yovlad sibrZniT wina-giyvna10
11 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
1 raqel GE
2 mamadmTavrisebr F
3 gamoSCnde E
4 RmrTisad BDE
5 mamadmTavarman F
6 aTurmetni B
7 mamadmTavarni D
8 saiexcldumloiexcl D
9 aRsavalisaiexcl DE
10 giyvnaiexcl C
157
11 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
gesmis1 axovanebaiexcl iob2 marTlisaiexcl yen3 sulo Cemo rad ara hbaZav moTminebasamissa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi4
1 gesmas C
2 iobis B
3 _ BC
4 samaradisod iZlevi] maradis Zleul xar Sen BC
esavs emsgavse sulo Cemo da ganec pirmSoiexcl Susup1nierebaiexcl
Seni Sensa mas poundelovnad mbrkunelsa da mamulisakurTxevisagan daec
ubadrukoorkerZo Zleuli vnebaTa mierda saqmiT da gonebiT mwared
mowyluli
12 [A145r] dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mpoundurvalebad saxel-edva esavs codvismoyuarebisaTcents1
da gemoTa monebisa romel ars edomixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa
SenTasaxelica bilwi daimkcentdro Sen
13 Seimusrnes mTani sastikebiTa da dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
gesmis axovanebaiexcl igi iob marTlisaiexcl2 yen sulo Cemo rad ara hbaZav missa masmoTminebasa viTar-igi ganmarTlda
skoreTa zeda aramed maradis iZlevi mwaredmterTa mier simedgriTa
SeniTa
14 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
1 moyvarebisaTcents A
2 marTlisa C
[B151v] moZagebulsa mas esavs
emsgavse sulo da ganscenmbrkunelsa1 mas2 SensasikeTeni pirmSoebisani damamulisa didebisagan ijmenda orgzis daakldi saqmesa da
xedvasa3 amisTcents Seinane
12 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
edom saxel-edva [D113v] esavs gardareulisa bilwebisaTcents
sulo rameTu gulisTqumiTa
Semwuarsa da maradis gemoTa damonebulsaedom ewoda romel ars
mpoundurvalebaiexcl sulisa4 codvaTa trfialisaiexcl5
13 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
gasmies Sen6 sulo Cemoiobis ganmarTlebaiexcl skoreTa
maT zedarad ara hbaZav Sen missa
simpoundnesada moigeb7 simtkicesa8 maT
Sinaromelni scnne9 da iswavne10 da
ganicado11 Sen aramed uTmino qmnil xar
14 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
1 mbrkunelsa]mwixnvelsa G mwixnel-sa DE
2 _ DBEG
3 ~ xedvasa da saqmesa G
4 sulisaiexcl DG
5 tvrfialisa A
6 Sen] GBCDEF] _ G
7 moiexclgeb B
8 simtkiceTa D
9 scnen B
10 iswaven B
11 ganicadne F
158
12 mdinareTa zeda nu ganhrisxne-a ufalo anu guliswyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
ukueTu iobi marTali iyo ufroiexcls yovelTa1 da ver ganera gamoucdeladSen yen codvismoyuareo2
sulo viTar ganere bralTagan3
13 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
eha sulo Cemo Seuvrdi4 RmerTsa
lmobierebiT5 raiexclTa man6 mogces Zali
brZolasa mterTa maT uxilavTasa rameTu uZlur xar Sen
brZolad maTda
1 yovelTasa B
2 codvismoyuareo] codvisamoyuareo C
3 brZolaTagan] borotTagan C
4 Seurdi C
5 lmobierebiT] da mas evedre BC
6 _ BC
pirvel saydarTa mjdomareSiSueli skoreTa zeda mkcentdr
iqmna da Svilmravali saCinoiexcl _uSvilod dawyluli aramed palatTa wil Sehracxna
igi1 da wuTxni da matlni [B435]
margalitTa wil da yoveli madlobiT
miiTuala
15 mdinareTa zeda nu gahrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda moslvaiexcl Seni
mefobiTa Semkobili da gcentrgcentniTa da ZoweuliTabrwyinvaled ganSuenebuli2kaci marTali da simdidreTa mier
gardacemuli meysa Sina yovelTagan
ganSiSulda gankiTxvaTa saRmrToTa
gangebiTa
16 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda
ukueTu ufroiexcls yovelTamarTal da ubralo iyo iobida ver ganera mterisa gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo
Cemo viTar-me ganere macTurisagananu Tu gekueTos viTar Tavs-
idva
17 da mpoundedrobaiexcl Seni cxorebaiexcl ars
eha glaxako sulo CemoSeuvrdi ufalsa lmobierebiTraiexclTa man mogces zegardamoZali brZolisa mterTa maT uxilavTasa
rameTuuZlur xar Sen brZolad maTda
vinaiexclTgan Zleul iqmen maTgan da
daemone
1 igini C
2 ganSusup1nebuli C am troparidan mokidebuli A fotopiris ramdenime striqoni cudad ikiTxeba
pirvel saydarTa mjdomareSiSue[C123]li1 skoreTa zeda
mjdomare iyoSvilmravali da saxelmaRali2myis uSvilo [G140] da ucnaur
iqmnarameTu palatad Seeracxnes
mas skoreni[F60] xolo wuTxni _
margalitad
15 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
mefobisa pativiTa da gcentrgcentniTa da porfiriTa
Semkuli puvnieri3 da marTali kaci samwysomravali da
ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da
mefobisagan glaxak da uRono [E102v] iqmna
16 miavline Tavsa zeda usjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
ubralo Tu4 iyo igi da marTal ufroiexcls yovelTa da
ver ganera macTurisa sabrpoundeTa5 da
RoneTa Sen codvismoyuareo
ubadruko sulo raiexcl hyo moulodebeli
Tu raiexclme gansacdeli SegemTxcentos
1 SiSveli D SiSusup1li BFG
2 saxlmaRali DG
3 povnieri A
4 ubraloTu] ubral[o]Ra Tu G
5 safrpoundeTa DE
159
14 gardacumiT gardaacua mSvildsa Sensa TeslTa zeda _ itycents ufali
poundorcni Sevaginen da suli SevbRale codvaTaganda yovliTurT var1 mwared
mowyluli2 aramed Sen qriste RmerToganwirulTa mkurnaloganmkurne me3
15 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste sapkurebeli sinanulisaiexcl da wyalobiTa SeniTa tkbiloganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar4
16 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni wmidaiexcl da sisxli patiosani qristejuarsa zeda moguaniWe Cuen5poundorci mdash raiexclTa ganmaaxlne6da sisxli mdash raiexclTa ganmbanne7
saxier
17 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo
1 +me BC
2 mowylul BC es da momdevno tropari gadanacvlebulia B-Si
3 _ BC
4 macxovaro C
5 oguaniWe Cuen] raiexcl dasdev Sen CuenTa] BC
6 ganmaaxlo BC
7 ganbano C
18 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda - icycents ufali
suli SevbRale codviTa da poundorcni Sevaginen
bilwebiTada yovliTurT var mowyluliukurnebeladaramed Sen qriste
ganwirulTa mkurnalo orkerZove ganmkurne
sinanuliTaviTarca xar mkurnali saxieri
19 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste RmerTosapkurebeli sinanulisaiexcl da wylobiTa SeniTa ganmbane tkbilo da ufroiexcls Tovlisa
ganmaspetake rameTu yovelive Zal-gic
mpoundsnelo da sikudili codvilTaiexcl araiexcl
gnebavs
20 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saucrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni yovladwmidaiexcl da sisxli patiosani saxier[B436] juarsa zeda moguaniWeraJams aRmaRldi poundorci _ raiexclTa ganguaaxlne
ganxrwnilni xolo sisxli _ kualad raiexclTa
ganmbanne mamulTagan urCebisa pativTa
21 aRmaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni yovladwmidaiexclmiec CemTcents qriste meufeoraJams igi juarsa zeda [A145v]damsWualul iyav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamcame sakuTar-myav mamisa Senisa1
didebaiexcl mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa
1 sakuTar myav mamisa Senisa] raiexclTamca me warmadgine (warmidgine B) mamasa C
17 Sehmusren gankcentrvebiT Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
poundorcni SebRalul ariansuli biwian da yovlad wuTx-
mcenare ars aramed viTarca1 mkurnalman
tkbilman ornive gankurnen sinanuliTaganbanen ganwmiden qriste da
uspetakes Tovlisa gamoaCinen
18 da ivlinen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
poundorcsa Tana sisxli Seniganuyav yovelTa mo-raiexcl-
xcentdode juarcumadpoundorci _ raiexclTa kualad
dambado sityuao2 xolo sisxli _ raiexclTa ufroiexcls
ganmbanoda suli miec raiexclTa mimguaro
me qristemSobelsa Sensa mamasa
1 _ G
2 sistyuao G
160
juarsa zeda raiexcl damSWualul1 iyav
cxorebisaTcents Cuenisa2 raiTamca me sakuTar-myav mamisa
18 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste3Soris queyanisa juarsa zeda
raiexcl ahmaRldi4 Sen da5 dapoundSuli igi samoTxe ganmiRe6 megevedrebi Semiyvane mas Sina
19 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me embaz7 da sasumel8 sisxli igi9 da
wyali romeli guerdiT SeniT10
ufalo gardamopoundda raiexclTa orkerZowmida viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide11
20 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad12 brwyinvaledmogueca guerdi Seni ufalocxovelis13myofeli romlisagan14 aRmogcentcenda15 ori wyaroiexclsisxli da wyali romliTa
macxovnen16
1 ganmsWualul B
2 cxorebisaTcents Cuenisa] ese amisTcents ufalo BC
3 ~ qriste cxorebaiexcl B
4 + da BC
5 _ BC
6 + Cuen C
7 enbaz C
8 sasumelca BC
9 + wmidaiexcl BC
10 Sen B
11 sumide B
12 barzimad C
13 cxoels B
14 romlisaganca BC
15 aRmoscenda B
16 vipoundsneniT C~BC BC
22 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurvelni Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste Soris queyanisa
raJams ahmaRldi juarsa zeda dapoundSuli igi samoTxe ganaRe da zecisa da quyanisanierTbamad moiyvanen da aswavemravalTeslTa warmarTTa
didebaiexcl Seni
23 TqumaT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT1 SeniT
gardamosruliembaz da sasumel ufaloraiexclTa orkerZo wmida2 viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide cxovelsmyofelTa mdinareTa
SenTamacxovarTa yovlisa soflisaTa
24 gamoxued3 macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad brwyinval[C225v]ed moec
eklesiasa4 cxovelsmyofeligerdi Seni meufeo RmrTisa
mier5 orTa mdinareTa aRmogcentcene
Soris Cuen gulispoundmisyofisa da
SendobisaTaganmwmedelTa yovlisa
soflisaTa
1 gusup1rdiT B C
2 wmidaiexcl BC
3 gamoxusup1d B
4 eklesiaTa B
5 RmrTisa mier] romlisa mier B
19 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
macxovarebaiexcl qmna Sorisqueyanisa Semoqmedman raiexclTa
macxovnnes1 da nef[B152]siT2 juarsa
damokidebiTapirvel dapoundSuli edem ganaRoda3 mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa4 warmarTTacxovnebulTa Tayuanis-sces
20 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
sisxli guer[D114]disa5 Senisaiexcl
erTbamad sasumel da sabanel meqmenin6 me
da wyali ufsk[A243r]rul Sendobisa raiexclTa
orkerZo ganvsw[G140]mde cxebiTa da sumiTa
viTarca sacxebelTa da sasumelTa cxovelTa
wyaroTa SenTaiexclTa mpoundsnelo
21 ganvisueno me dResa Wirsa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa mis mwirobisa Cemisasa
takukad moigo guerdi7
[C123v] Seni cxovelismyofeli eklesiaman
romlisagan aRmogcentcendes mrCoblni
wyaroni Sendobisa da cnobisani8
saxed orTa aRTqumaTa _ Sjulisa da madlisa
qriste macxovaro Cueno9
1 guacxovnnes F
2 nebsiT BDGF
3 _ D
4 _ D
5 gusup1rdisa BCDFG
6 meqmnenin D
7 gusup1rdi BCDGF
8 cnobisani] cxorebisani G
9 Cemo G
161
21 miavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
wyaroni igi qristeguerdisa Senisani1 meqmnes memomatyuebel motevebisa2 da RmrTismecnierebisarameTu saxe iyvnes3 orTa maT
SjulTa
22 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSvel var Rirsisasaqorwinosa samoslisagan4 da sasZloiexclsa amis5 da serobisasaRmrToiexclsagan ganvrdomad6
var7 garna Sen qriste yav Cem Tana
wyalobaiexcl
23 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl8 daSretil ars
codviTa da naklulevan ars zeTisagan da kari9 sasZloiexclsaiexcl mis10
dapoundSul ars Cemda11 yen qriste ganmiRe12
1 wyaroni guerdisa Senisani qri-ste meqmnes me C
2 motevebasa B
3 iyunes C
4 ~ samoslisa saqorwilisagan B
5 mis BC
6 ganvrdomiT BC
7 vari B
8 Cemisa B
9 + igi B
10 _ B
11 _ C
12 + me C
25 moavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde srulad
wyaroni igi guerdisa Senisani meqmnnes me
momatyuebel codvaT motevebisa qriste macxovar da cxorebisa da
RmrTismecnierebisa1romelni WeSmaritad saxe
iyvnesorTa maT SjulTa da orTa
aRTqumaTa
26 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSuel var saqorwinosasamoslisagan [B437] sasZloiexclsa
mis da serobisa saRmrToiexclsaganvrdomad var me garna Sen qriste yav CemTana
wyalobaiexcl da Rirs-myav ganfrTxobad
raiexclTa movigo samkauli Rirsisa sasZloiexclsa
misTcents
27 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl2
daSretil ars codviTa meufeo
da zeTi ganmpoxebeli yovlad araiexcl maqus da kari sasZloiexclsa mis dapoundSul
ars Cemdada me poundeliT da ferpoundiT
Sekruliganvrdomil var me qriste
ganmiRe
1 + da B
2 Cemisa C
22 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
[E103] pounduebul1 var me2 sasZloiexclsagan
da daklebul qorwilisagan3 da serobisa
lampari daSrta viTarca uzeToiexcl
da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa
da serobaiexcl aRrkba xolo me poundeliT da ferpoundiT4
Sekruli gare ganmagdes
1 poundusup1bul BGF Susup1bul D
2 _ G
3 qurwilisagan A
4 poundeliTa da ferpoundiTa G
162
24 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
Jamni Cemni qriste mcire1 arian da savse codviTagevedrebi Sen sinanuliT yavaRsasruli Cemi raiexclTa araiexcl [B197r] viqmne me2 SesaWmel
eSmakTa
25 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
nu damsji3 me qristezuavsa mas4 farisevelsa Tana5 gevedrebi Sen aramed momecsimdabliT aRsarebaiexcl6 raiexclTa ara viqmne mona eSmakTa
26 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisa aRslvasa mas Cemsa erisa mas mwirobisa Cemisasa
mezuerisa misebrganmamarTle7 me qriste
saxier8gevedrebi Sen da mommadle me aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni9 raiexclTa davimkcentdro
sasufeveli10
27 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mcired arn B arian C
2 _ B
3 damSji BC
4 + Tana BC
5 _ BC
6 aRsarebad B
7 ganmamarTlsup1 B
8 saxier] macxovaro BC
9 aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni] nebasa Sensa sikudili BC
10 davimkcentdro sasufeveli] vpovo Sen mieri (Seni C) didi wyalobaiexcl BC
28 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
sawuTroni Jamni Cemni mcire arian da savse codviTagevedrebi qriste RmerTo
sinanuliTa yav aRsasruli Cemi raiexclTa ara
viqmne myis wartacebul
sikudilisagan da SesaWmel arawmidaTa
eSmakTa
29 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
mdidrad metyuel var macxovar
da Tavpounded da kadnier gonebiTanu damsji zuavsa mas TanafarisevelTaaramed momec tiriliT
aRsarebaiexcl da TanaaRracxil myav saxiero mezuerisa mis mdablad
mlocvelisa
30 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa erisa mis mwirobisa Cemisasa
ganmamarTle qriste RmerTo
mezuerisa1 misebr gevedrebida mommadle uRirssa yovladwmidaTa mcnebaTa SenTa keTilad
aRsrulebad raiexclTa davimkcentdro sasufevelida ganvere bnelsa mas
garesknelsa
31 rameTu leRuman ara gamoiR[C226r]os nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mezusup1risa BC
23 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
mcire ars Jami Cemisa1
cxorebisaiexcl da aRsavse siborotiTa
aramed sinanulad Semiwynareda mecnierebad2 aRmomiwodenuca viqmnebi sacxovar3
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
24 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
Tavpounded var ugun[F60v]urebiT
da amaod4 da cudadmzuaobar5 guliTa6
aramed nu farisevelebr damsji
ufroiexclsRa mezuerisa7 mis simdable
momec mowyaleo da marTlmsajulo ufalo
da misTana Semracxe
25 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
1 C~nisa B
2 Semiwynare da mecnierebaiexcl] _ G
3 macxovar _ G
4 amao GEF
5 mzuabar C
6 guliTaiexcl F
7 mezusup1risaiexcl F mezusup1risa BG
163
vcode da siwmide1 sulisa Cemisaiexcl Sevagine yen macxovaro2 Semiwyale me da SiSi3 Seni mommadle me raiexclTa araiexcl4 eSmakTa
warmitacon
28 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
samkcentdrebel iqmna suli Cemi vnebaTa borotTaxolo Sen qriste5 mraval-
mowyale6 mipoundsen7 maTisa misganmZlavrebisa raiexclTa ara
warmwymidon
29 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTa qriste da davemorCileeSmaksa mtersa Cemsa borotsaaramed Sen meufeo8 mipoundsen9 misgan10 raiexclTa
gadidebde
30 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
momxeden me qriste mowylulsa avazaksa11 maT miervnebaTa CemTa da [C302] SenmieriZlieri wamali daasx12 Cem zeda raiexclTa keTilad13
ganvikurno
1 siwmidsup1 C
2 macxovar C
3 SiSni B
4 ara BC
5 _ C
6 mravalmowyaleo B
7 mipoundsen+me B mipoundseni C
8 mowyaleo BC
9 + me BC
10 maTgan BC
11 avazTa C
12 damasx BC
13 _ B
siwmide sulisa Cemisaiexcl poundorcTa Tana Sevagine codviTayen macxovar Semiwyale
da sinanuliT da gonierad [A142r] yav
aRsasruli Cemi da SiSi Seni mommadle raiexclTaaraiexcl viqmne mosacxromel
eSmakTa [B438]
32 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
sakerpo viqmen1 vnebaTa da suli Cemi movkal codviTayen qriste mravalmowyaleSemiwyale me da mipoundsen maTisa mis
mZlavrebisagan da apoundocen gulsa Cemisagan da mommadle Sendobaiexcl codvaTaiexcl
33 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTada wignTa RmrTivsulierTa
swavlasadavemorCile mtersa Cemsa borotsa aramed Sen meufeo mipoundsen misgan da sinanuliT da
gulispoundmisyofiT yav aRsasruli Cemi gevedrebi
34 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovarisa Cemisa
momxeden qriste mowylulsa
avazakTa mier gonebaTa CemTada Senmieri Zlieri wamali daasx Cem zeda raiexclTa kualad
ganvikurno me codvisa mwareTa
wylulebaTagan da madlobiT vaqebde Zalsa
Sensa
1 veqmen B es ori taepi ar aris AC-Si
uwyi mowyale rameTu vcode da Sevagine kecis Wuri
poundorcTaiexcl aramed sinanulad1 Semiwynareda mecnierebad aRmomiwode2numca viqmnebi sacxovar
SesaWmel3 mpoundecisa mosavi Seni macxovar
26 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
sulisa Cemisa Soriskerpni vnebaTani aRv[B152v]
hmarTen4 ubadrukman aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
27 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
ara vismine werilTaiexclurC veqmen poundmasa Sen
sjulismdebelisasa aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
1 sinanuli A
2 + da B
3 SesaWmel macxovar] _ D
4 aRvmarTen DB
164
31 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi Svili movivlti1 Senda mamaomomxeden RmerTo2 da
Semiwynare da pirvelnive Semmose3
32 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi Seiwyale da Seundven misnicodvani qriste mraval-
mowyale4 egreTve Cemnica cremlni5
Seiwiren da momec motevebaiexcl6
33 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT yoladveganuyofelad da guamovnebiTSeurevnelad RmrTis-
vmetyueleb7 me samebasa erTarsebasa da vpoundmob8 wmida arsobisa
galobasa9
34 da aw da maradis da ukuniTi uukunisamde amin
hSev da qalwulve xar10 rameTu Sengan Sobilman11
1 movilti BC
2 ufalo B
3 ~ Semmose pirvelive BC
4 mravalmowyaleo] mefeo aw B
5 ~ cremlnica Cemni B
6 ~ mitevebaiexcl momec B motevebaiexcl bralTaiexcl mommadle C
7 vmetyuelebT Cuen B
8 vpoundmobT
9 galobiTa C
10 hgie C
11 ~ Sobilman Senman C Sobilman man Senman B
35 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda _ daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi igi Svili movivlti Senda mamaomomxeden da Semiwynare da Semindveda pirvelive samkauli
Semmoseda nu moipoundseneb ZcentrTa maT
CemTawarmdebebiT qmnilTa
yovladZliero aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwode
36 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi igi Seiwyale da Seundven misnicodvani mravalmowyaleegreTve Cemni undoni ese cremlni Seiwiren
Sen da momec motevebaiexcl codvaTaiexclrameTu tkbil xar da Zcentr-
upoundsenebel
37 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT ganuyofelad da xatovanebiT Seurevneladda samebiT erTRmrTeebadRmrTis-gmetyueleb Sensworsa meufebiTa da uflebiTada didsa mas galobasa
gigalob qerobinTasa samebao wmidao
38 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
hSev da qalwuladve xar sZalo
rameTu Sengan Sobilman ufalman
ganaaxla bunebisa SjulTa sazRvarni
rameTu sadaca inebos RmerTman
[C226v] iZlevin wesni bunebaTani
rameTu iqms yovelsa raiexclca enebos
28 [G147] ganuyoflad arsebiTa
Seurevnelad pirebiTa [A124] RmrTis-gmetyueleb1
samxatovansa erTsa2 RmrTeebasa
Tanamo[114v]saydresa da erT pativsa
da didsa qebasa gigalob samwmidaobiT
qebulsa maRalTa Sina3
29 hSob da hqalwuleb4 uxrwnelo
da hgie orkerZove bunebiT qalwulad
Sobili ganaaxlebs bunebisasjuliTa xolo saSoiexcl Sobs
ganuxrwnelad rameTu wesTa bunebisaTa
sZlevs RmerTi da hyofs mas raiexclca enebos
1 RmrTisgmetyusup1leb FG
2 erT DE
3 maRalTa Sina] maTa R~a G
4 qalwul BDG am tropars G xelnawerSi mosdevs xusup1drni d g~i (141r) kideze miwerilia ioseb (avtori)
165
ganaaxlna bunebisa Sjulni1 qristemanrameTu RmerTsa vinaiexclca enebos yovelsave
aRasrulebs2
1 Sjuli BC
2 hyofs BC es tropari C-Si Setanilia momdevno (`RamiTgansa~) galobaSi C-Si am tropars mosdevs tropari romelic ar aris AB-Si momkudari suliTada mdebarsup1 samaresa Sina dapoundsnilobisasa aRmadgine qriste da viTarca lazares maCuene aRdgomaiexcl Seni didebuli
166
RamiTgansa [A132v]
Zlispiri queyanasa zeda uxilao
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel arian brZanebani Senni queyanasa zeda
[C302v] [B197v] sibnelesa Sina warvhpoundade cxorebaiexcl CemirameTu damabnela me codvisa
armurman1 aramed Sen macxovar Zed naTlisad gamomaCine2
2 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
aRgiareb qriste meufeo Segcode Senda viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces egcentptes3 egreTve me4 ganvec5 eSmakTa6 siwmide7 Cemi
1 almurma B
2 + me B
3 eguipted C
4 + Sinagani BC
5 gavec C
6 eSmaksa C
7 siwmidsup1 C
RamiTgansa [C226v]
Zlispiri bnelisagan codvaTaiexclsa
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo
yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundaderameTu Rame codvisaiexcl1
wyudiad meqmna da armur uCino
gevedrebi Sen qriste meufeo Zed naTlisa da dRisa
gamomaCine
2 rameTu naTeli arian brZanebani Senni queyanasa zeda
aRgiareb qriste RmerToSegcode Segcode da viTarca
ioseb ZmaTa ganyides egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemida qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa momec sinanuli da macxovne me
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa
rubens vemsgavse medgarida vqmen saqmeni bilwi da
uSjuloiexclda viTarca man Seaginasareceli mamisa Tcentsisaiexcl2egreTve meca poundorcTa
bilwebiTaSevagine siwmide sulisa
Cemisaiexcl
1 codvisa C
2 Tcentsisa C A xelnaweris kideze miwerilia xuedrni R~adRisni Tcentnier mupoundlTmodrekisa A146r es da momdevno sami tropari Zalze cudad ikiTxeba A-Si davixmareT B da C xelnawerebi giorgi aTonelis TargmanSi II da III troparebi adgilmonacvleoben
galoba e
Zlispiri [E103] RamiTgan aRvi-msTob1 Senda
kacTmoyuare ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel brZanebani Senni queyanasa zeda
cxorebaiexcl Cemi bnelsaSina warvvle2rameTu alm[243v]ur3 wyudiadda ukunmomcvel meqmna Rame
codvaTa CemTaiexclaramed Zed[G147v]naTlisadgamomaCine mpoundsnelo
2 yovelman romelman ara iswaos simarTle queyanasa zeda man WeSmaritebaiexcl ara yos
aRgiareb Sen qriste RmrTisa krao4 Segcode Segcode Senda viTarca ioseb ZmaTa meca
ganvyidenayofi siwmidisa5
da ubiwoebisaiexcl
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
msgavs viqmen robenissa6 me dapoundsnilida yovlad usamarTloiexclda usjuloiexcl ganzraxvaiexcl vyavRmrTisaTcents maRlisada vhmZlavre sawolsa CemsaviTarca7 man _ mamisasa
1 vimsTobT BCF
2 warvle BD
3 armur BCDEF
4 kravo CED
5 siwmidisaiexcl E6 rubenissa CEF rubenisa G
7 viTar B
167
3 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb1 ganiyida2 TcentsTa mier3 yen4 sulo
saxed uflisa5 xolo Sen ara egre6 aramed7
gulisTqumaTa SenTaganmieyide8 codvisa saqmesa9
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi uflisaiexcl
siwmidesa10 mas iosebissa hbaZevd11 sulo12da ganeSore Sen13 yovlisagan
bilwebisa da gulisTqumaTa maTganukeTurisaTa14 wmida iqmen
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
viTarca15 didi mose kidobansa mas Sina
ganera mZcentnvaresa16 faraoiexcls [C303] brZanebasa
egreTve Sen yen sulo
1 iexclosebi C iosebi B
2 ganisyida BC
3 + amaTa BC
4 _ yen BC
5 RmrTisa B
6 esreT BC
7 garna BC
8 miiexclyide C miiexclsyide B
9 saqmeTa C
10 sulo siwmidesa B
11 hbaZevdi BC
12 _ B
13 _ B
14 ukeTurebisaTa BC
15 + raiexcl C
16 mZuinvarisa mis C
4 rameTu dadumna uRmrToiexcl ioseb yen sulo Cemo
TcentsTagan ganisyida saxed uflisa
patiosani da wmidaiexcl xolo Sen ara egreT aramedgulisTqumaTagan SenTa saZagelTa mieyide codvisa saqmeTa
5 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisaSenisa STaigdo mpoundsnelo xolo me sawyalobeli ese
mwcentresa SinabilwTa saqmeTa[A146v]saSTavvardi medgrobiT poundeli
aRmipyar
6 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi RmrTisaiexcl
sanatrelsa siwmidesa iosebissa hbaZevd yen suloda ganeSore yovelisabilwebisagan da gulisTqumaTamisgan mwareTa ukeTurisaTawmida [B440] iqmen raiexclTa hpovo
wyalobaiexcl
7 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
gasmies Sen sulo Cemo mosesi kidobnisa mis mierviTar RelvaTa wylisaTaganera sakcentrvelad da cxovnda
mZcentnvaresaganfaraoiexclsa risxvisada Senca saTnoebaTa kidobnad
Seved
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos man didebaiexcl igi uflisaiexcl
Sekruli ganisyidaRirsi suliZmaTa TcentsTa mier damona iqmna marTali saxed
qristes mpoundsnelisa xolo Sen sulo Cemomiesyide vnebaTa1
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
miemsgavse yen sulo ubadr[F61]ukoioseb brZnisasa mas saRmrTosa gonebasa da nu
uZReb iqmnebi pirutyulTa krTomaTa miyoliTa maradis
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
daimkcentdra ioseb mRcentme saxedsacxorebelTa SenTavnebaTa meufeo xolo me ubadrukmanraiexcl Sevwiro odescaSenda eseviTari
7 ufalo RmerTo Cueno momage Cuen yoveli mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
[C124v] kidobani mosesigesma sulo Cemo2 viTar mimoaqunda3 mdinarisa RelvaTa da viTar
sasZloTa SinaiSuebda4 da5 ganeramwaresa brZanebasa
1 vnebaTa] codvas
2 Cemo] da E _ BCF
3 mimoaqunda BDGE
4 iSusup1bda BCDGF
5 _ GF
168
saTnoebiTa kidobnad1 Seved
1 saTnoebaTa kidobnad] saTnoebisa kidobansa (+mas B) BC
8 da aw cecxlman SeWamnes wina-aRmdgomni igi
moswycentden msgavsad aRmqumelTa
codvismoyuareni gulisTqumani
sulo Cemo da [C227r] acxovnesaxed wulTa ubiwoiexcl1 siwmidemsgavsad mosessada vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa
sibrZnisaiexclTa
9 Surman Seipyras eri uswavleli
msgavsad didisa mosessa araiexcl2 mohkal
yovladubadruko sulo Cemo megcentpteli igi gonebisaiexcl da viTar mkcentdr iqmna sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da
scxovnde
10 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl
moved sulo da ebaZve moses udabnoTa Sina qcevasaraiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisaiexcl3
ixiloda gezraxos Sen uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier
11 rameTu yovelive momage Cuen
miemsgavse sulo CemokuerTxsa4 mas mosessa
romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisaganhkueTda zRuasa da
Searwyumides da esreT Senca aRasrulne didni da gansakrTomelni niSni da
Zalni
1 ubiwo C
2 ara C
3 RmrTisa C
4 kusup1rTxsa B VIII da IX troparebis Sinaarsobrivad Sesabamisi troparebi arsen iyalToelis TargmanSi adgilmonacvleoben
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl aravin viciT da saxelsa Sensa saxelsa-vsdebT
amqumelni Tu gasmianmsrvelni pirvelwulebrivTa CCcentlTaniyen sulo ubadruko [B153]
siwmidisa saqmiTaviTarca didi mosesibrZniTa ganipoxe1
9 [E104] xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
[G142] viTarca didman mosesulo Cemoara moakudine Senmegcentpteli gonebaiexcl da viTar
daemkcentdrovnebaTa udabnosasinanulisa mier
10 amisTcents mohpoundade aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
udabnoiexcl daimkcentdradidman moseemsgavse2 sulo Cemoqcevasa missa raiexclTa
mayulovansaca3 Sina RmrTis4 gamocxadebisa xilvasa miemTxcento
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
kuerTxi5 mosesijuaris saxeduwyode sulo Cemoromelman ganapo6 zRuaiexcl da
aRzRuda mwyurnebiromliTa uZlo Sencaqmnad sakcentrvelTa niSTa
1 ganipoxe] ganiote B
2 emsgavs G
3 mayloansaca B maylovansa DF
4 RmrTisa D
5 kusup1rTxi BCDGF + igi BCDEFG
6 ganapo] gankusup1Ta BDF gankueTa E
169
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmul ars gonebaiexcl Cemi qriste macxovar gevedrebi ganbane1 cremlTa mier da ufroiexclsTovlisa ganaspetake igi2
7 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
raJams gulispoundma-vyvne3 saqmeni Cemni ufalo
vhpoveb codvaTa CemTa ufroiexcls4 qcentSisa zRcentsaiexcl5
rameTu mecnierebiT6 vcode da araiexcl umecrebiT
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
1 ganmbane B
2 ganaspetake igi] ganmaspetake me B
3 vyune C
4 _ BC
5 qcentSisa zRcentsaiexcl] quiSisa (qviSisa B) umravlesTa BC
6 mecnierad BC
12 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen
ahron hmsaxurebda RmerTsa cecxliTa wmidiTa
mRdelobiTa sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa
cecxliTa da cxorebiTa SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes
igini
13 rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT
viTarca mZime zuavifaraoiexcls moxarke viqmen ufaloda ianed da iambred suli da poundorcni [B344]
gamovaCinenda davanTq mwared gonebaiexcl ufskrulTagevedrebi mpoundsnelo poundeli
aRmipyar
14 da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmuli var ubadruki
gonebiTa gevedrebi qriste RmerToganmbane cremliTa nakaduliTa da poundorcTa Tana suliT da
gonebiT ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
15 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon
raJams gonebad movide da gulispoundma-vyvne saqmeni Cemnivpoeb me ufroiexcls qcentSisa zRcentsa codvaTa CemTa ufaloda rameTu araiexcl umecrebiTaramed mecnierebiT vcode
16 arca mkurnalTa aRadginon milxine RmerTo milxine
da Semindven Secodebani Cemni
mxoloo ufalo yovladwmidao
romelman-ese friad Segcodeda Semiwyale qmnuli ese ufskrulo
saxierebisao
12 ufalo WirTa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl
da uzakuveli RmrTisaxolo ofni da finez Senebr
Sewires1 suloyovladucxo RmrTisaganmwikulevani2 cxorebaiexcl
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
faraoiexclsebr davmZimdigonebiTameufeo da sulida poundorcni ianed da iambred
gamovaCinenda danTqmul-vyav gonebaiexclaramed mswrafl mewie
14 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo
nivTTa da Se[A247]yofil var gonebiTa
ganmwmide3 meufeosabaneliTa cremlTa CemTaiexclTa
gevedrebinivTi poundorcTa CemTaiexcl daTovlebr ganaspetake
15 SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
vixilne4 raiexcl saqmeniCemni mpoundsneloufroiexcls sxuaTa kacTasaganfrTilad vhpoeb5 Tavsa
vnebaTa Sina rameTumecnierebiT vcodavda ara umecrebiT
16 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
hride6 ufalo hride qmnulsa Sensa vcode milxine mpoundsnelo
1 Sewirnes BED
2 mwinkulevani EF
3 ganwmide A
4 vixilen BD
5 vpoeb B
6 hride] mride B
170
milxine me RmerTo1 dabadebulsa amas
Sensa rameTu2 friad Segcode
aramed3 Semindve mxoloo yovlad wmidao4 da wyaroo mowyalebisao
9 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
CemTcents qriste RmerTo kac iqmen da Seimose5
bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen senni kacTani
amisTcents6 gevedrebi suli Cemi mowyluli
gankurne7
10 amisTcents mohpoundade da aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
daRonebulsa mas miemsgavse8 sulo Cemoda moupounded da Seuvrdi9 ferpoundTa
iesuiexclsTa rameTu man10 aRgmarTos11 Sen12 da xcentdodi13 gzaTa14 misTa
wrfelTa15
1 ufalo B
2 _ B
3 _ B
4 + Seucodebelo B es tropari ar aris C-Si B-Si gadanacvlebulia [198r] da mosdevs me-17 tropars
5 Seiexclmose C
6 amisTuis C
7 ganhkurne C
8 ~ miemsgavse daRonebulsa mas C
9 Seurdi C
10 aman B
11 agamaRlos B aRgadginos C
12 _ C
13 xuidodi C
14 + maT BC
15 _ BC
17 amisTcents mohpoundade da aRiReCemTcents kac iqmen ufalo
da Seimose bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen yovelnive senni da uZlurebani kacTaniamisTcents meca cremliT gevedrebi suli Cemi mowyluli
ganacxovele
18 da warswymide yoveli wuli maTi
emsgavse yen sulo CemodaRonebulsa mas da SeuvrdiferpoundTa mpoundsnelisa qristesTaraiexclTa man aRgmarTos da
xcentdo[A147r]diviTarca igigzaTa misTa wrfelTa romel arian saqmeni keTilni
19 SesZine maT zeda Zcentri ufali [227v]
jurRmuli xar wyalobaTaiexclRrmaiexcl da usazRvroiexcl
kacTmoyuareo amisTcents gevedrebi SenuxrwnelTa maT wyaroTa
SenTagan cxovelismyofelniwyalni momaniWenmsgavsad samaritelisa saxier
20 SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
wyaroni TualTa CemTani siloam meqmned me meufeoraiexclTa meca ganvibanne Tualni gonebisa Cemisani da sacnaurad gixilo Sen mpoundsnelo naTeli ege wina saukuneTaiexcl
rameTu TcentT bunebiT wmidaiexcl mxoloiexcl oden xar
da aravin ars yovlad [C125] sxuaiexcl ucxo1 codvisagan
17 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
[E104] Cemebr kacqmnili CemTcents
RmerTi hyofdi niSTa raJams gans[G142]wmeddikeTrovanTa2 da dapoundsnilTa
Seamtkicebdi xolo widoansa3 fescentsa SexebiTa hkurnebdi
18 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
moved Seuvrdi4 Sen macxovrisa ferpoundTa sulo viTarcadaRonebuli igi raiexclTa kualad
aRgmarTos da xcentdodi keTilad alagTa uflisaTa
19 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
ufskruli xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl
amisTcents gevedrebimomrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua5 raiexcl ara6 mwyurodisB153v D115v
20 vidode ero Cemo Seved saunjeTa SenTa dahpoundaS kari Seni daifare mcired rabam vidremdis warpounddes risxvaiexcl uflisaiexcl
1 ucxoiexcl EFG
2 keTroanTa BCEF
3 widovansa CGE
4 Seurdi C
5 su D
6 araiexcl D es muxli ar aris bibliur galobaTa mz SaniZiseul gamocemaSi mcxeTur xelnawerSi ki (Tb mecniereba 1985 gamocema e doCanaSvilisa) mcireodeni sxvaobiT dasturdeba
171
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
[B198] romelman1 me-Zavi2 wmida-hyav da keTrovani3
sitycentT4 ganhkurne sulica Cemi codvaTagan
ganwmide qriste RmerTo5 da saTnoebiTa ganabrwyinve
12 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan [C303v] codvisaTa ganmpoundsen6
macxovaro7 raiexclTa dauyenebelad8 vidodi
gzaTa maT wrfelTa9 da miviwio
1 romelman] qriste RmerTo romelman C
2 + igi C
3 keTroani BC
4 sityuiT C
5 _ qriste RmerTo C
6 ~ ganmpoundsen sakrvelTagan codvisaTa B
7 _ C
8 uvnebelad C
9 + maT B
21 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen
romelman ege meZavi wmida-hyav da keTrovani
ganhkurne1 sulica Cemi bralTaganganwmide qriste RmerTo
saxier da ganabrwyinve saTnoebiTa da sinanuliTa da moRuawebiTa
22 rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan codvisaTaganmpoundsen macxovar raiexclTa
vidodi gzaTa maT SenTa wmidaTa da moviwio saukunesagansuenebasa da netarebasa saTnoTa da marTalTa SenTasa
1 gankurne B
siloam meqmenin1 me nakadulni
cremlTani RmerTo raiexclTadavibanne gulisa Tualni da
gixilo Sensacnauri naTeli wina saukuneTaiexcl
21 Sen samebasa erTsa RmerTsa gaqeb samwmidiTa qebiTa mamasa uSobelsa Zesa Sobilsa
misgan da sulsa gamosrulsa martivsa arsebiTa2
22 Sengan miiRo CemiSemoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo da dedao romelman Seqmnna
saukuneni da Seayo RmrTeebaiexcl bunebasa3 kacTasa
1 meqmnenin CD
2 arsebiTa] arsebasa G
3 bunebasa] RmrTeebasa
172
saukunesa mas1 gansuenebasa2
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTaborotTa poundelsa STavvardi3
mpoundsnelo romelTaca mowyluli mosikudid damiteves aramed Sen ufalo nu ugulebels-myof
codvilsa amas
14 egre viqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie4 simdidre mamuli sulisa
Cemisaiexcl cudad5 codvasa Sina6 da ganvvardi
pirisa Senisagan gevedrebi qriste Semiwyale me
15 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
simravlesa CemTa maT codvaTasa7 vxedav me
da vZrwi saSjelisa mis Senisagan8 ufalo
raJams igi moxcentde9 didebiT10 gansjad11 yovelTa
kacTa12
16 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 _ BC
2 gansasuenebelsa B
3 avazakTa borotTa poundelsa STavvardi] poundelTa avazakTa borotTasa Sevvardi me B Sevvardi me poundelTa avazakTa borotTasa C
4 ganvabnie _ B ganvabnie + cudad C
5 _ C
6 Sina+ganvabnie B
7 ~ simravlesa codvaTa CemTasa B CemTa amaT codvaTasa C
8 saSjelisagan Sensa BC
9 moisyide C
10 + SeniTa B
11 ganSjad BC
12 _ BC
23 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTa maT borotTa da uwyaloTa poundelsa STavvardimpoundsnelo romelTa mowylulida ganwiruli mosikudid
damagdes xolo Sen tkbilo nu ugulebelsmyof aramed ganmkurne suliTa da
poundorciT
24 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie me simdidremamuli sulisa Cemisaiexcl sruladbralTa Sina da ganvvardi pirisa Senisagan wmidisaamisTcents cremliT gevedrebi qriste Semiwyale da momaqcie Senda
25 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
CemTa maT SecodebaTasimravlesa vxedav da meSinis da saSjelisa1 SensasaSinelisagan vZrwi meufeoraJams moxcentde gankiTxvad soflisa gevedrebi yav CemTana maSin
wyalobaiexcl
26 araiexcl davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 sasjelisa C
173
cremlTani mommadlen1 qriste RmerTo2
raiexclTa pirvel amier warslvadmde3 viglovde me
CemTa maT4 codvaTaTcents da vpoo Sen mier motevebaiexcl5
17 aRdgen mkudarni da aRemarTen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
[C304] gulis-poundma yav sulo Cemo meufisa moslvaiexcl da aRsasruli yovlisa
soflisaiexcl da iswrafe Senanebad6 codvaTa raiexclTa ganere cecxlsa
uSretsa
18 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste
RmerTo nu gamoeZieb CemTa maT
SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca ufskrulman
wyalobisaman
19 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Senyovelni7 wmidao samebaoerTRmrTeebao8 wmida xar
wmida xar wmida xar Sen9 yen mamao da Zeo da sulo wmidao erTo bunebiT10
1 momcen C
2 macxovaro Cueno BC
3 warslvamde B
4 amaT C
5 ~ Sen mier mitevebaiexcl C
6 Senanebaiexcl codvaTaiexcl B7 gigalobT Sen] gevedrebiT yovelni C
8 erTRmrTeebiT B
9 _ Sen C
10 erTo bunebiT] erTbunebao C erT bunebiT B es tropari ar aris BC-Si
mommadlen me qriste RmerTo
nakadulni cremlTani raiexclTa viglovde
pirvel amier warslvadmdeCemTa maT codvaTaTcents da
vpovoSen mier mpoundsnelo motevebaiexcl maTi da vipoundsna pativisagan maTisa
27 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
gulispoundma-yav sulo CemoaRsasruli yovlisa soflisaiexclda meoredmoslvaiexcl RmrTisaiexcl [B447] da iswrafe Senanebad codvaTaraiexclTa ganere cecxlsa mas uSretsa da tartar[C2208r]ozisa
RrWenasa kbilTasa
28 rameTu cuari Sen mieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste RmerTo nu
gamoiZieb CemTa maT SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca
ufskrulman wyalobisaman da nuca damSji1 me cecxlsa mas geheniisasa
29 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Sen samebao erTRmrTeebao samguamovanowmida xar wmida xar wmida xarmamao Zeo da sulo wmidaoerTbunebiT martivo da wrfelo didebulo kacTa da
angelozTagan
1 damsji C
174
20 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
romelmanca Seqmnna saukuneni qristeman
Sengan Seimosa1 bunebaiexcl Cueni2 qalwulo
usZloo3 RmrTismSobelo da RmerT-yo igi saxierebiT4
1 Seiexclmosa C2 + qristeman C
3 qalwulo usZloo] uxrwnelo qalwulo C
4 da RmerT-yo igi saxierebiT] romelmanca Seqmnna saukuneni misa mimarT meox-gueyav Cuen C B-Si amis nacvlad sxva troparia wmidao qalwulo RmrTismSobelo mariam Sen mowyale-yav Cem zeda Zsup1 Seni da RmerTi raiexclTa apoundocnes Cemni codvani wyalobiTa TcentsiTa
30 da aw da da maradis da uku[A147v]nisamde amin
romelman saukuneni Seqmnna qristeman Sengan
qalwulo miiRo bunebaiexcl Cueni1 RmerT-yo igi saxierebiTamisTcents gnatriT da ZrwoliT gadidebT da RmrTismSobelad
aRgiarebT Sen
1 + da C
175
RaRad-yavsa
Zlispiri muclad iRo iona
1 [A142] RmerTsa RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
TualTa CemTanakadulni mpoundsnelo da
siRrmiTgulisaiexclT1 sulTqumaniundoni Seiwiren SenviTarca sakumevelnida ismine poundmaiexcl CemiromliTa vRaRadeb RmerTo2
milxineda codvaTa CemTaSendobaiexcl mommadleviTarca xar mxoloiexcl mraval-
mowyale
2 RmrTisa Cemisa da ismina Cemigardasderk Sen
gzaTagan saRmrToTaviTarca daTan da abiron3sulo Cemo ubadrukoaramed poundmobd mpoundurvaledqueskneliT jojoxeTiTraiexclTa ara dagfaros
mTxreblmancodvaTa SenTaman4 viTarca iginida Seiyos Senzeda piri Tcentsi
3 mucliTa gamo jojoxeTisaviTarca raiexcl
kuroiexcl5 gankrTomilimsgavs eqmen efrems yen6 sulouwesod slviTa aramedviTarca raiexcl qurcikiganeri sabrpoundisaganamis soflisa da frTovan
iqmensaqmiT da gonebiTda xedvaTa mierda moRuawebaTa zecad
aRfrindi
4 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde
1 gulsa B
2 _ B
3 abironisebr B
4 SenTa mier gulisaT C
5 kuro C
6 _ C
galobaiexcl v
Zlispiri RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyalisa mimarT RmrTisa
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlTa TualTaCemTasa mpoundsnelo Cemoda siRrmiT gamo sulTqumaTamoswrafed Sevswiravda vpoundmob esreT guliTaSegcode RmerTomilxine me wyalobiT
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ganudeg Sensulo ufalsa SensadaTan da abironisebr1garna poundmobdi2 mipoundsenjojoxeTiT queskneliT3nuukue4 RrmamandanaxeTqman dagfaros
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
[E105] velurqmnilsadiakeulsa sulomiemsgavsa pirvel ef[G142v]
remxolo Sen [C125v] qurcikebripoundsen sabrpoundiT5 cxorebaiexclfrTovanqmnilman saqmiTda xedviT da gonebiT
4 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
1 abironesebr G
2 poundmobd B
3 qusup1skneliT F
4 nuukusup1 BCFG
5 safrviT D
176
poundeli igi mosesi yen sulo sarwmuno mdash
gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisacxorebisa Senisa kualad ganspetakebad da nu sasowarkueTil3 iqmnebirameTu daRacaTu nefsiT gankeTrovndigangwmeds mpoundsneli ukueTu
Seinano
5 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
sca raiexcl kldesa monaman Senman mosekuerTxiTa cxovelsmyofeli guerdi Seni gamosaxa vinaiexcl-igi macxovar cxorebisa sasumelsaaRmovivsebT da ukudav
viqmnebiTmeca gevedrebi ganmbane mis mier nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
6 RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ugulispoundmoiexclgonebaiexcl da nebaiexclmoige israelTaebrbralTa Tanamdebo sulorameTu mananasa1 saRmrToiexclsa aRirCiegemoTmoyurebaiexcl da
nayrovanebaiexclmsgavsad pirutyuTaiexclsada hmoneb vnebaTawarmwymedelTa sulisa Senisa
1 + mas B es tropari AA-Si XI troparia magram gamonaklisis saxiT gadmovitaneT aq radgan SesabamisobaSia berZnul teqstTanac da arsen iyalToeliseul TargmanTanac es troparic Tavisi adgilidan [A-Si XII troparia) aq gadmovitaneT dedanTan Sesabamisobis dasacavad niSandoblivia rom es troparic ar aris C-Si
moses poundelman garwmunen sulo viTar Zal-uc RmerTsa keTrovnisacxorebisa kualadgan[A244v]wmedad da Semkobad da nu udeb xardaRaTu ganhkeTrovndi1
5 da vTqu gan-me-gdebul var pirisagan TualTa SenTaiexclsa
Relvaiexcl CemTacodvaTaiexcl meufeomewamulisa zRcentsaebraRZruli damfaravsmeyseulad da damnTqamsviTarca-igiegcentptisa sammdgomTaiexcl2
6 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
odes mosemsaxurman Senman kuerTxi3 sca kldesa cxovelsmyofeliwmidaiexcl guerdi4 Senigamosaxa winaswarromlisagan vsuamTqriste uxrwnelebasa
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
ugulispoundmoiexclwinaaRrCevaiexcl sulomoige isaraelTa[D116]ebr[F62] da mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl
1 ganhkeTrovnde DG
2 samdgomTa DG sammdgomTa EFBC
3 kusup1rTxi BCDEFG
4 gusup1rdi BCDF guerd G
177
7 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa
siavni da Cueulebani da eSuTa poundorcni quabni da
qoTannida poundorci megcentptelTa1 Wamadni arawmidaniaRirCien yen sulozecaTa sazrdelsaviTarca udabnos zedaerman ugunurmanromelTa ZualebirisxviT daccentva aramed
ganifrTxve
8 da mdinareni gare-momadges me [C228] qananelTa
maT gulissityuaTajurRmulni igi ganpounduretilniaRirCien sulo Cemowyarosa mas kldisasaromlisagan sibrZnisamdinareni gardamoecemianda RmrTismetyuelebisawyalTa cxovelTaganmohrwyven pirsa yovlisa
queyanisa2
9 me zeda-gardampounddesebgur eqmen
da ganimsture yen suloda sibrZniT ganixile Senqueyanaiexcl igi aRTqumisaiexclromlisaiexcl gegulebisdapyrobaiexcl ubadrukoda sarwmuno eqmen mas da mosurnesaTnod cxorebiTaviTarca-igi yvesiso navesman raiexcl daimkcentdro
10 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa
ekueTe Sen da wina-aRudegda hbrZodeviTar isoamaleksa sulo Cemoromel arian poundorcTavnebani da gemonida gulisTqumani sawuTroiexclsa3xolo sacTurTa maTgabaonelTa sZlevdromel arian gulissityuani
bilwni
1 megcentptelebrni B
2 qusup1yanisasa B
3 sawuTroiexclsani B es tropari ar aris BA-Si
8 STavpoundedi me queyanad romlisa moqlonni misni viTarca kliteni saukuneni
eSuTa poundorcni1siavni da Wamadnimegcentptelebrni yen sulozecisaTa maTgan2 aRirCien viTarcaugulispoundmomanerman pirvel udabnos
9 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
qananelTajurRmulni sulo Cemoumetes Seiyuaren Senvidre wyaroiexcl kldisaiexclromlisagan sibrZnisatakuki mdidraddis RmrTismetyuelebisa3
10 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
ganimsture Sensulo da ganixileviTarca ieso navesmanqueyanaiexcl aRTqumisaiexclda mas Sina moige4 sjulierebiT5 sawadeli mkcentdrobaiexcl
11 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Sendaganewyve Senda daakueTen6 sampoundniTpoundorcTa vnebani viTarcaiso amalekida gabaonelTa maTsacTuria[F228v]nTa7 gulissityuaTa sZlevdi
1 poundorci G
2 maT B
3 RmrTismetyusup1leba G
4 moiexclge B5 sjl~rbrTa G6 daakusup1Ten BCDF daakusup1Te G7 + maT B
178
11 [B445] anu Se-Ra-me-vsZino-a taZarsa mixedvad wmidasa Sensa
wiaR-vlen SensawuTroiexcl esebunebaiexcldaudgromelida Ruarebr mdinare cudiviTarca-igi pirvelmdinare - iordanekidoban[A148r]man erTurT da
iqmendamkvidrebul aRTqumisakeTilTa brwyinvaledRmerTi gibrZanebserCdi medgaro sulo
12 da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
yen saxierviTarca acxovnepoundma-yo raiexclSendamo1 petremeca macxovne da mipoundsencodvili mpoundecisagansulTa momsrvelisa
mZcentnvarisada aRmomiyvaneufskruliT codvaTaiexclTganrTxmiTa marjuenisa
SenisaiexclTa
1 Sendami B
12 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
Tana-warhpoundedbunebiT mdinaresaJamsa viTar kidobanida queyanisa misaRTqumulisa1 mkcentdr iqmenRmerTi gibrZanebserCdi dapoundsnilo sulo
13 [G143v] xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsaarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
viTar petreacxovne[C125v] RaRad-yo raiexclSemiwyale me macxovarmeca mipoundsen qristemoyav marjuene2 Senida siRrmiT ZcentrTaiexclTaRmomiyvane tkbilo
14 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
RelvaTaganmpoundsneli navTsadguri xarmeufeo Cemo qristeufskruliT CemTa maTarawmidebaTaiexcl dausasoebisasiRrmiT mipoundsen mowyale
15 samebaiexcl varsruli ganuyofeliganyofili pirebiTada erTobaiexcl var mebunebiT Seyofili _poundmobs mamaiexcl da Zeda suli RmerTmTavari
16 RmerTi gcentSvasaSoman3 Senman sZaloxatiTa kacobriviTaromelsa viTarcamizezsa yovelTasacxorebad Cuendaevedre RmrTismSobelo
meequsesa galobasa zeda kondaki
1 sulo Cemo sulo CemoaRdeg raiexclsa gZinavsaRsasruli moaxlebul arsda gegulebis aRS[f]oTebaiexcl
1 aRTqumisa G2 marjusup1ne C marjueneiexcl B3 saSuman B kondaki ar aris sxva xelnawerebSi
179
momipoundsenesaiexcl
[C230r] Zlispiri yen saswauli1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao
manoe pirvel xilvad RmrTisa Rirs-iqmna
sulo da berwisagan nayofad
aRTqumisaiexclmoeca samson [B448] missa mas
RmrTismsaxurisacxorebasa CuenvebaZvneT1 da vityodiTRmerTo mpoundsnelo Cueno
kurTxeul xar Sen
1 vemsgavsneT C momdevno sityvebi ar aris C-SiA-Si 148r-ze gamoyofilia k~xa (kurTxeul arsa)
ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTmanromeli [A245r] yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
2 qristes samkurnalosa xedav ganRebuladaramed misgan aRmocenebulsa
simrTelesaivno iwyla eSmakida Wirveuli ityebdada mwcentreTa moyuareTa mimarT
TcentsTa RaRad-yoda Tqua raiexcl uyo Zesa
mariamissamklavs me beTlemeliromeli yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
da neSti sakiTxavisaiexcl xolo Semdgomad wigniskiTxvisa iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa
ibakoiexcl momipoundsenesa zeda
moqalaqed samoTxisad avazakiromelmanca poundma-yo juarsa zedamomipoundsene da aw ese qristemissa mas sinanulsaRirs-myav meca macxovar ara-
Rirsi
momipoundsenesa
1 netar iyvnen glaxakni suliTa rameTu maTi ars sasufeveli caTaiexcl
momixsenen Cuen ufalomanoesi gasmies Sen1 sulo CemosaRmrToiexclsa ocnebisa2
mimTxuevaiexcl3dapoundsnaiexcl berwobisaiexcl da moRebaiexcl
nayofsa aRTqumisasa4 mivemsgavsneT Cuen5 missa
simarTlesa
1 _ G2 ucnebisa ADBCF
3 mimTxusup1vaiexcl BCFDG
4 aRTqumisa] madlisasa aRTqumisa B
5 Cuenca G iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa] momipoundseneni Cuen ufalo odes moxcentde Fsxva xelnawerebSi] momipoundsene BG momipoundsenesa zeda D momipoundsenisani CE momipoundseneni F
180
2 da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
dapoundsnilobasasamsonissa ebaZve suloda ganiZarcue1 didebaiexclmoRuawebisaiexclda ganec ucxoTeslTasiwmide Senida netari cxorebaiexclda maT dagabrmes Senda sakicxel gyves
3 rameTu marTal xar Sen yovelisaveTcents romel-ese miyav Cuen ybiTa
romelman ybiTavirisaiexclTa sZlo ucxo TeslTaarawmidebisa miertyue2 iqmna maTganixile sulo Cemoda evltode Sendapoundsnilobasa missaraiexclTa ara iqmnamona vnebaTa
4 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian
mTavar da msajulierusalemelTa erisa iqmnesdid barak da iefTaeromelTa TanaganTqmul iqmna deboramaTsa simpoundnesaebaZve sulo Cemoda dascen vnebaTambrZolni viTar maT
5 da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni [A142] marTal ars
iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTaromlisa mier geswavebis Sen3 juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar
6 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa
saqme Sewire msxuerplad saTnod uflisa
sulo
1 ganiZarcusup1 C
2 tyusup1 BC
3 _ C
2 netar iyvnen mglovareni guliTa rameTu igini nugeSiniscemul iqmnen
[D116v] samfsonis1
dapoundsnilobisa mibaZviTaaRgeparsa Sen didebaiexcl Senisulo ganec raiexcl ucxoTeslTa
maTgemoTmoyuarebaTawmidaiexcl igi da netari cxorebaiexcl
3 netar iyvnen mScentdni rameTu maT daimkcentdron queyanaiexcl
romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel
ucxoTeslTa ese [B154v] vnebulsa mas2
monad mieca gulissityuasaivltode sulo [F62]
lirwebasa3 missada saqmiT msgavsebasa
4 netar iyvnen romelTa Siodis da swyurodis simarTlisaTcents rameTu igini ganZRen
barak da iefTae mpoundedarTmTavarni
brZe[n] msajul iqmnnes israsup1lsa
[E106] da maT Tana debora gulqveli
maTsa axovnebasahbaZevdi da ganmpoundndi yen sulo
Cemo
5 netar iyvnen mowyaleni rameTu igini Seiwyalnen
iailis simpoundne gesmas sulo Cemo
romelmanca gangumira4 sisarada macxovar eqmna tomTa
TcentsTamanaiexcl igi gasmies[C126v] romliTaca5 juari
gamogesaxvis
6 netar iyvnen wmidani guliTa rameTu maT RmerTi ixilon
1 samfsunis G
2 vnebulTa maT B
3 bilwebasa B4 gangurima EG5 romliTa EFBD aqedan G nusxas aklia sup1 galobamde
181
asulisa wil da daklen1
poundorcTa vnebani sakuerTxiTa2 wil poxilTaraiexclTa uwmides iefTaessa iqmnes3 saTno msxuerplTa SenTa
Sesawiravi
7 da zeda qalaqsa amas wmidasaeli mRdelisa
daSjaiexcl moige Sen yen sulosicofiT4 rameTu [B449] gza-ec5 krTomad Sen Soris vnebaTa viTar-igi man ZeTa TcentsTa qmnad saqmeTa borotTa miuSua da gulis-
warsawymedel
8 mamaTa CuenTasa ierusalemsaviTarca itycents
wigni msajulTa levitelmandaWra aTormet nawiladmeuRle6 Tcentsi [C231v] da warsca aTormetTa tomTa yen sulo raiexclTa beniaminis tomTa bilwebaTasa simpoundniT evltodi
9 hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
viTarca-igi gedeonis sawmisebr sulosumdid raiexcl cuari zecisaiexcl7da wbe Sen ZaRlebr Sjulisa nakaduli gamowurviTa ZalisaiexclTa weriliT da hbrZole eSmakTa da poundorcTa SenTa
10 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline
ixile sulo anna romelisa-igi locvaiexclmdumrad Seiwirvoda bagiTa ZrviTa
1 dahklen C
2 sakusup1rTxTa C
3 iqmnnen C
4 sicufiT B5 gzaiexcl-ec C
6 meuRlsup1 C
7 zecisa C
Sewire sulo msxuerplad1 Sewynarebulad
saqme viTarca asuli TcentsiiefTaessa urCeulesad da msxuerplTa2 wil dauklenvnebani poundorcTani ufalsa
Sensa
7 netar iyvnen mScentdobis-myofelni rameTu igini Zed RmrTisad iwodnen
eli mRdelisa igi dasjaiexcl yen sulo
miizide Sen uZlurebiTagrZnobaTaiexclTa da vnebaTa SenTaadgil-ec Sen Soris qmnaduwesoTa viTar-igi man mdash ZeTa
8 netar iyvnen devnulni simarTlisaTcents rameTu igini
msajulTa Sina sulo levitelman man
meuRle Tcentsi aTormetTa maTtomTa ganuWra raiexclTamcaesreT ganaqiqa bilwebaiexcl beniamenis3 SvilTa
simedgrisaiexcl4
9 netar iyveniT raJams gyuedriden da gdevniden da Tquan yoveli sityuaiexcl boroti Tquenda mimarT sicruviT CemTcents
gedeonis sawmisebr5 yen sulo Cemo
su cuari cisaiexcl xolo wbe-ZaRlebr
sjulisa nakaduli werilTaZalsa gamowurviTada ewyve eSmakTa da poundorcTa
SenTa
10 gixaroden da mxiarul iyveniT
[A245v] msajulTa Sina annaiexcls Zed ewoda didsa
samoels romeli aRizardaarmaTebs saxlsa Sina
RmrTisasa mas hbaZevd sulo da pirvel
1 msxusup1rplad BCF
2 msxusup1rplTa FBC3 beniamini C
4 simedvrisaiexcl] + uZRebebisaiexcl C] uZRebebisaiexcl BDEF5 sawmisisebr E
182
araiexcl1 poundmisa opoundriTa xolo samoel moeca mas nayofad esreT ilocevdi Senca da scxovnde
11 ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
msajul da mxilvel ganTqmul iqmna didi samoelaRzrdili saxlsa RmrTisasaSemamkobeli igi armaTemisaiexclmas hbaZevd sulo da sxuaTa ganSjisa wilSjad saqmeTa SenTa raiexclTa ganhmarTlde
12 rameTu SegcodeT Cuen da uSjulo viqmeniT gandgomad Sengan
rCeuli RmrTisaiexcl daviT icxo viTarca mefe2sacxebeliTa rqisaiexclTa xolo Sen sulo ukueTu meufebaiexcl zecaTa gnebavs icxe cremlTa mihroni da TcentTmpyrobeli iqmen3
vnebaTa zeda
13 da vcodeT yoveliTurT da mcnebaTa SenTa araiexcl vismineT
dabadebuli Seni Semiwyale mowyale4da Seiwyalen yovelnisaxier da maT Tana me romelmanca umetes yovelTasa gangarisxe tkbilo codvaTa mier
14 ara davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen momcen Cuen
dausabamod Sobilad da gamomavaladmamisa RmrTisa mSobelsada Zesa vadideb Sobilsa da ugalob sulsa wmidasa mamisa da sitycentsa Tana erTmTavrobiTamaRlebulsa
1 ara
2 mefsup1 C
3 iqmne C
4 mowyale _ B
sxuaTasa gansjidi saqmeTa SenTa
183
15 raiexclTamca keTil-meyo CuenzeSTa cnobisa
Tayuanis-vscemT Sobasa Sensa[B450] da bunebiTsa didebasa Sengan CCcentlisa Sobilisasa araiexclganvhyof qalwulo rameTu erTi piri mrCoblTa bunebaTa mier iqebis
16 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli ravdeni myav Cuen
saul mamisvirni warwymidna raiexcl yen suloodesme mefobaiexcl povaxolo Sen friadekrZale raiexclTa araiexcl
pirutyulTa maTvnebaTa daemonoufroiexcls sufevisaqristes mpoundsnelisa
17 simarTlisa saSjelTa-hyav[A149v] daRaTu daviT
mrCobl mowylul iqmna sulo Cemo
siZviTa da kacisklviTaxolo Sen friad umZimesTa codvaTamier Zleul xarromliTa nefsiT scodavSemdgomad swavlaTa amaT maRalTa
18 da mimcen Cuen poundelTa mterTa
raJams Sexares kidobani RmerTsa zuarakTamyis SexebisaTcents ozanrisxveul iqmnada warwymda zegardamoTavpoundedobisamissa evltode suloda hmonebd ufalsaSiSiT da ZrwoliT
19 uSjuloTa ficxelTa gandgomilTa
gasmies suloviTar mbrZol iqmna bunebisaabesalom da mamisasawoli bilwiTasaqmiTa Seagina1
1 Seagine B teqstis xeliTve miwerilia ese vidre aqamde momipoundsenesa zeda iTqumian ABC es teqsti ABC-Si grZeldeba damatebulia 6 tropari
184
RaRadyavsa
[B138v] Zlispiri damkcentdrebaiexcl iona
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlni momcen me1 macxovar
da sulTqumaiexcl mpoundurvale2romeli-ese giRaRadebRmerTo3 saxiero
1 _ C
2 mpoundurvaleiexcl B3 _ C eqvTime aTonelTan aq iwyeba RaRadyavsa giorgi uerTdeba mas da Sesabamisi troparebiT agrZelebs Tavis teqsts
romlisa-igi bilwebisa1 msgavsebaiexclaraiexcl2 Seikdimemedgrad qceviTa
20 da mefisa cruisaTa3emsgavse sulo
roboams da ierobams4
mamulisagan zraxvisa Seuracxmqmnelsa
aramed ganeSoreamieriTganbaZvisa maTisaganda poundmobd vcode RmerToSemndobel meqmen
21 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa
aqabs emsgavsesaZaglebiTa yen suloda poundorcTa Seginebisasavane iqmenda WurWel bilwebisaaramed siRrmiTsulT-iTqu sup1n5 da godebiTaRuvaren6 RmerTsacodvani Senni
22 [C229r] STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
navTsadguradcxorebisad gicimacxovar mravalmowyaleamisTcentsca gevedrebi
RelvaTagan sastikTada ufskruliT da siRrmiTcodvaTa da sasowarkueTasamsTuad miwyiv damipoundsenganwiruli esemonaiexcl da Tayuanismcemeli
Seni
23 STavpounded me queyanadcremlni momcen
macxovar da sulTqumaiexclmpoundurvaleromeli-ese giRaRadeb
saxieroSegcode gangarisxewarmdebad ugunurmanfriad gardareulad aramed
1 bilwebasa B2 ara C3 crusaTa C4 ierobuams C5 iTquen6 aRuaren
185
Segcode friad1 Semindve2 dambadebelo
wyalobiTa3
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
codvaTa CemTa Relvamanmomicva macxovarda viTarca raiexcl megcentptelni4 damfara5 ufskrulmangansacdelTaman6romlisagan7 mipoundsen8 mraval-
mowyale
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
Sepyrobil xar Sen yen sulocodvisa maxiTada iswrafian wartacebadSenda aw eSmakni9xolo10 moixuen11 frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa
ganere12
4 yovelni gansacxromelni Senni da [Relvani Senni] me zeda gardampounddes
ganhvardi Sen RmrTisaganyen codvilo sulocodvaTa SenTa simravliTaaramed aw poundma-yavmissa13 viTarmed14 Segcode qristeSemindve gevedrebi
1 friad] da BC
2 + me BC
3 + SeniTa BC
4 meguiptelni C
5 dafarna B6 _ BC
7 + aw BC
8 + qriste BC
9 ~ eSmakni aw C
10 xolo _ C] aramed B11 miiexclxuen C miixuen B12 + Sen B13 misa C
14 viTarmed] mimarTve BC
kualad movaqcieSenda da vpoundmob sulTqumiTSemindve dambadebelo
wyalobiTa
24 romelsa moqlonni misniSepyrobil xar
Sen yen sulo CemocodvisamaxeTa1 mierda iswrafian eSmakniborotni wartacebadSenda da daSjad maT Tanaaramed miixuen gonieradfrTed saqme da xedvaiexclraiexclTa TanawarpounddesabrpoundeTa maTTa da scxovnde
saukunod
25 viTarca kliteni saukuneniganhvardi Sen
wyalobisagan yen sulocodvilocodvaTa SenTasimravlisaTcents aramedaw poundma-yav missa mimarTtiriliTa mwariTada sulTqumiT mpoundurvaled
lmobieradSegcode saxierSemindve wyalobiTda apoundocen Secodebani Cemni
1 maxiTa B
186
5 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa anu Se-Ra-me-vsZino-a mixedvad taZarsa wmidasa Sensa
ugulispoundmo iqmen sulo rameTu viTarca israsup1lman1
mananaiexclsa wil saTnoebaTaiexclsa codvisa igi gulisTqumaTa simware2
Seiyvare
6 gardamecnes wyal[ni] vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukunaiexclsknelman
gulispoundma-yav sulo Cemomsajulisa3 moslvaiexcl da saSineli igi4 samsjavroiexcl5viTarime SiSi gewios maSinukueTu awve araiexcl6 Seinani
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa STavpoundedi me queyanad romlisa [moqlonni viTarca kliteni] saukuneni
samSjavroiexcl dajdebis sulo
da [C305] wignni ganexumianviTarca RaRadebs danielda vaiexcl Senda maSinrameTu codvaTaiexcl warmdebad7
hqmennivTi igi cecxlisaiexcl
8 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
viTar did ars saiexcldumloiexcl8 da SesaZrwunebeli
raJams movides Sjad ufalida vinme Tavs-idvas saSjeli9
1 + raiexcl C
2 simwaresup1 C
3 mSajulisa C
4 saSineli igi _ BC
5 + igi didi B igi misi didi C
6 ara B
7 warmdebebiT BC
8 saidumloiexcl B
9 sasjeli misi B
26 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi
gulispoundma-yavgonierad sulocodvilomoslvaiexcl qristesida saSineli samSjavroiexclmisi da TualuxuaviraJams Sjides soflisaviTari SiSi gewios maSinukueTu awvearaiexcl Seinanoda ganswmde nabrZcentlTagan
codvisaTa
27 Sendami ufalo RmerToO Cemo
saSineli samSjavroiexcl dajdebis yen suloCemo codvilo da wignni matianeTaniganexumian viTarca aRwers didi daniel da vaiexcl ars Senda maSin rameTucodvani da bralni uricxuni warmdebad daiunjen Sen nivTni
cecxlisani
28 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa
viTar did arsda SesaZrwunebelmoslvisa pirvelisa
saidumloiexclraJams gardamopounddes zeciTda gansjides1 sofelsasimarTlisa msjavriTa2 da vinme Tavs-idvas saSjeli
misiyen sulo rad arageSinis Sen misganda evedrebi da iT[C299v]xov
wyalobasa
1 ganSjides B
2 mSjavriTa B
187
misiyen sulo rad ar geSinis misgan
9 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
oxrides ali cecxlisaiexclda TcentToeulisa1 gamoscdides igi saqmeTada gulissityuaTanetar ars [B199r] maSinromeli ipovos2 wmidad da
ubiwod
10 da Sevedin Sen winaSe da locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
Zrwolasa Seupyrie meraJams movipoundsenosaSjeli3 igi saukunoiexclRrWena kbilTaiexcl mware4matli uZiili5 da maSin vaiexcl unanelTa sulo
Cemo
11 mcvelTa maT amaoTa da cruTa [wyalobaiexcl maTi dauteves]
vaiexclme ubadruksa raJamspoundma-uyos ufalmanmarTalTa movediT6
kurTxeulnoda codvilTa7 hrquas manwarvediT cecxlad8romelTa Tana Cuenca9 dasjad
varT10 sulo11
1 TiToeulisa B TiTeulsa C
2 ipoos C
3 sasjeliB
4 mwaresup1 C
5 uZiloiexcl C
6 + Cemda C
7 ~ ucodvilTa da B
8 cecxlsa C
9 ~ B
10 xarT B
11 sulo] saukunod B
29 ufali movipoundsenesazarelad
da grgcentncentT oxridesmdinareigi cecxlisa1 da gamoscdides saqmeTakacad-kacadisaTada gulissityuaTa dauCinoTa zraxvaTa sulisaTada netar ars maSinromel ipovos[A148r]wmida da ubiwo
SecodebaTagan
30 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
ganvccentbrdebida Zrwolaiexcl Semipyrobsda ganval gonebisaganraJams-igi movipoundsenosaSjeli saukunoiexclda zari satanjvelTaiexclRrWenaiexcl kbilTaiexcl da matli
uZilida [B447] tartarozi dabneli garesknelimaSin vaiexcl unanulTa yen sulo
Cemo
31 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
vaiexclme yovladubadruksa amasda bralTamier ganfrdilsaraJams poundma-uyos ufalmanmarTalTa sitkboebiTmovediT kurTxeulnoda codvilTa hrquas risxviT
warvediTcecxlad saukunod saqmeTa
TquenTaebrromelTa Tana Cuenca daSjad
varT sulo
1 cecxlisaiexcl B es tropari cudad ikiTxeba A-Si davixmareT BC xelnawerebi
188
12 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcl igi qristeromeli codvaTa simravleman ganmagdo1 Senganaramed aRmarTe2 saxli
sulisaiexcl da mpove3 dafluli codvaTa
Sina4
13 ravdeni[viloce migce Sen] sacxorebelad Cemda uflisa
siRrmeTagan codvaTaiexclsaaRmomiyvane me5giRaRadeb viTarca petreda6 mipoundsen mpoundecTagan7 sulisa mklvelTa8viTarca iona qriste meufeo9
14 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl var me martivi da ganuyofeliganyofili guamovnebiTa10da erTarsebaiexcl varerTbunebiT11 mdashitycents mamaiexcl Ze da suli wmidaiexcl
1 gamomagdo C
2 aRhmarTe BC
3 mZivi dafluli] aRmomiyvane danTqmuli BC
4 codvaTa Sina] codvaTagan B codviTa C
5 me] qriste B
6 _ BC
7 mpoundecisagan BC
8 sulisa mklvelTa] sulTa mklvelisa BC
9 o meufeo qriste C
10 ganyofili guamovnebiTa] guamovnebiTaiexcl C
11 erTarsebaiexcl var erTbunebiT] erTarsebaiexcl var erTbunebaiexcl B var erTi bunebaiexcl Seurevnelad C
32 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcligi warwymeduliromelicodvaTa CemTasimravleman ganmaSoraSengan dambadebeloaramed gevedrebimohmarTe saxli sulisaiexclda mpove ubesadafluli uyesa Sina
vnebaTasada ganmaaxle da wmida-myav
mpoundsnelo
33 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
simravlemanbralTa siyrmisaganmacxovar viTarca-igimewamulisa Relvamanmoaqcia Cem zedamyissa Sina da damnTqaviTarca megcentptelni odesmesamdgomTa maT Tanada mZlavrsa faraosgevedrebi msTuad mewie da
mipoundsen
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl varme samguamovanimartiviganuyofeli ganyofili guamovanebiT[A134r] da erTarsebaiexcl var meda erTi bunebiTaerTmTavrobiT mpyrobeli
arsTaiexclCemgangeSinodenarsTa damonebiT _itycents mamaiexcl da Ze da suli
wmidaiexcl
189
15 da aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde amin
cnebaTa uaRressa masSobasa qalwuloSensa Tayuanis-gcemT1 yovelnida Sengan SobilsaguamiTa erTadda bunebiTa orad aRviarebT2
1 Tayuanis-gcemT] Tayuanis-vscemT B
2 _ Cuen B troparis bolos teqstis xeliT miwerilia meequsesa kondaki b g ~ i sulo Cemo sulo Cemo da neSti sakiTxavisaiexcl
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
bunebaTa aRmatebulsa masSobasa Sensa qalwuloTayuanis-vscemT morwmunenixolo Sengan Sobilsa RmerTsa
guamiTa erTadda bunebiT orad vaRiarebTda gevedrebiT SenusZloo dedaogcentTxove misgan didi
wyalobaiexcl1
A xelnaweris kideze aseTi SeniSvnaa meequsesa kondaki sulo Cemo sulo _ neSti sakiTxavisaiexcleqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar aris kondaki da ibakoiexcl eqvTimesTan arc momixsenisani aris
11 sasyideli Tqueni mraval ars caTa Sina
Seiwyale mowyale qmnuli Seni
hride Seqmnulsa1 poundelTa SenTasa
da ulxine yovelTa codvilTada me romelsa ufroiexcls [D117] sxuaTasa meSinis
msjavrTa SenTagan
12 dausabamod mrwams Sobaiexcl da gamoslvaiexcl
mamasa vadideb mSobelsa da RmrTad Tayuanis-vscem
Sobilsa Zesa ugalob mamisa da Zisa Tana qebulsa sulsa
wmidasa
13 uxrwnelsa Sobasa Sensa Tayuanis-vscemT
da ara ganvhyofT aw2 bunebiTsa mas
didebasa CCcentlisa Senisasa[B155] qalwulo rameTu erTipiri mrCoblTa Sina gurwams
bunebiTa
1 Seqnulsa C qmn~lsa E2 _ BCDFE teqstis xeliT miwerilia ibakoiexcl amis wignisa dasasrulsa hpoo E106singuriT kideze miwerilia ibakoiexcl F62v cota qvemoT ki ikosi aqve motanilia ori tropari sulo Cemo sulo Cemo aRdeg raiexclsa gZinavs aRsasruli moaxlovebul ars da gegulebis aRSfoTebaiexcl ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTman romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs
190
kurTxeul arsa
Zlispiri viTarca samTa yrmaTa
1 kurTxeul xar ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
[B134r] Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl Seni wmidaiexcl yen saxieroaramed Sen qriste Semiwyale viTarca xar meufe mowyale da gankurne [sneu]lebani ese
Cemni auracxelni1
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romeli-ese miyav Cuen [B199v] [C305]
dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb _ Sendambadebelo Cemo qristeixile simdable2 da Wiri ese Cemi da Sen3 Semiwyale me yen kurTxeulo ufalo RmerTo
mamaTa CuenTao
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
daamone mTavari gonebaiexcl Seni sulo [B192] da didebaiexcl Seni poundorcTa
amaTganxrwnilTa4 codviTada ganzraxvasa maTsaborotsa morCil eqmenamisTcentsca geuflnes Sen
simravleni vnebaTani5
1 da gankurne [sneu]lebani ese Cemni auracxelni] yen kurTxeulo RmerTo mamaTa B yen kurTxeulo ufalo RmerTo mamaTa C~n C
2 simdablsup1 C
3 Sen] aw C
4 ganxrwnadTa da B
5 gansacdelTani BC
kurTxeularsa
Zlispiri yen saswauli romelman
1 da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa1
vcode macxovar da [B225v] Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yovladsaxierogarna tkbilo Semiwyale viTarcakacTmoyuare xarda wylulebani CemTavnebaTani dapoundsnenauracxelni
2 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna
dafarulTa maTsaqmeTa CemTa aRgiareb mdash Sendambadebelo Cemo qristeixile mpoundsneloWirTa CemTa simravleda Semiwyaleyen kurTxeulo RmerTomamaTa CuenTaoda macxovne me
3 monaTa SenTa zeda da msaxurTa SenTa zeda
mTavari igigonebaiexcl daamone suloda didebaiexcl Seni poundorcTaamaT ganxrwnilTacodviTa gazraxvasamaTsa borotsamorCil eqmen amisTcentsgeuflnes vnebaTaigi banakni
1 piris Cuenisa] pirsa Cuensa B
galoba z [E106v]
Zlispiri vcodeT da usjulo-viqmneniT
da sicruve vyavT winaSe Sensa
1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani
SennirameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zedaSevsZinen wylulni1 aramedSen Semiwyale viTar
mowyalemanmamaTa CuenTa RmerTman
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romel-ese miyav Cuen
dafarulTa gonebisaTaaRgiareb - Sen msajulsa Cemsaixile simdable Cemiixile Wiri Cemida moxede2 sjasa Cemsada milxine viTar
kacTmoyuaremanmamaTa CuenTa RmerTman
1 wylulebani D
2 moxeden BCDEF
191
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
warwymidna raiexcl odesme saulkaraulni mamisani sulogarewar saqmed mefobaiexclpova Zebnasa Sinaxolo Sen hride nusadaaRirCine sufevasa qristessa1
pirutyuelni krTomani
4 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
daRaTu coda sulo CemodaviT RmrTisa mamaman
odesmeda ganigumira2 isriTamruSebisa da kualadborotisa mklvelobisaiexclTagarna Sen uZcentresTa3 hyof
saqmeTawurTiTa gonebisaiexclTa
5 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT
SeaerTa odesme daviTusjuloebaiexcl usjuloebasada kacisklvaiexcl mruSebasaxolo sinanulicamrCobl4 aCuena5 meyseuladaramed Sen uZcentres mcodvelo
sulomas hbaZevd moqceviTa
6 arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTili-meyo Cuen
ganaqiqa odesme daviTviTarca Zeglsa Sina6 warweriTgalobasa Sina Tcentssada mxilebul yo codvaiexclTqua raiexcl esreT miwyale me[D117v] mxolosa Segcode
yovelTa RmerTsaSen ganmwmide ufalo
1 q~a D
2 ganigurima D
3 uZcentresad D
4 mrCobli B
5 aCusup1na DFBC
6 Sina]zeda BCDF
192
4 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
daviT erTgzis Sescodada marad dRe daaltobn1 cxedarsa sulo tiriliTa2xolo me mara[d] dRecodviTa3 aRvivsebi4 da cremlni araiexcl5 mqonanda raiexcl vyo raJams6 mivide gankiTxvad winaSe RmrTisa7
1 daaltobda BC
2 sulo tiriliTa] mas Tuissa cremliTa C Tcentssa cremliTa B
3 codvaTa C
4 aRvivsebi] aRvasruleb BC
5 ara BC
6 raJams] odes BC
7 uflisa C
4 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents
erTgzis coda1 damaradRe daaltobn cxedarsaTcentssa daviT tiriliTaxolo Sen sulomaradis2 bralTa mieraRivsebi dacremlni araiexcl gqonan3 daraiexcl hyo raJams warsdgewinaSe RmrTisa
1 cudada B
2 maradis] maradRe C
3 mqonan C gqunan B
7 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav simarTlisa sasjeliTa hyav
moRebasa kidobanisasaSexares raiexcl igi zuarakTa maT[E107] mxolod SexebisaTcentsoden risxveul iqmna ozanaramed silaRisaganmisisa ltolcentli sulo
saRmrToTa1 Seexebode SiSiT
8 [A246r] da mimcen poundelTa mterTa usjuloTa ficxelTa gandgomilTa da mefisa cruiexclsaTa
abesalom gasmies suloTu viTar mbrZol iqmna bunebisada uwyni saqmeni misnibilwni viTar sawoli[B154v] mamisaiexcl Sea[C127v]gina manxolo Sen moiZulen uSuerni2
misnida usjuloni slvani
9 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
mTavrebrivi pativi Senidaamone sulo poundorcTa SenTarameTu sxuad aqitofeladhpove mteri da erCdizraxvaTa misTa arameddahpoundsna igi Tavadman qristemanraiexclTa [E63v] wyalobiT
gacxovnos Sen
1 saRmrToo B
2 uSusup1rni BCDEF
193
5 da zeda qalaqsa amas wmidasa mamaTa CuenTasa ierusalemsa
solomonis pirvelsa sibrZnesa1 ver emsgavse2 arca saTnoebaTa [C306v]
sulo3aramed Semdgomsaborotisa4 saqmesada ganeSore misebrgulisTqumaTa mier uSiSobiTa RmrTisaiexclTa RmerTsa
6 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
gulisTqumaTa maT mier5 borotTagan drekilivaiexcl-me trfiali igi sibrZnisaiexcltrfialad meZavTada6 ganmarisxebeladmeufisa7 gamoCndaromelsaca emsgavse8 sulo9codvis siyuaruliTa
7 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan
codvaTa manasesTamiemsgavse Sen sulo
1 solomonis pirvelsa] solomon brZnisa sulo BC
2 + da B
3 sulo] misTa BC
4 borotsa C
5 m~r~T B
6 _ BC
7 RmrTisa BC
8 emsgavse] aw miemsgavse C miems-gavse B
9 + Cemo BC
5 da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa
araiexcl emsgavsesolomonis pirvelsa
sibrZnesaarca saTnoebaTa suloxolo SemdgomTaborotisa saqmeTa[C231] misTa ebaZveda gulisTqumaTa mierganeSore RmerTsamisebr da warswymdi
6 da nu ganmaSoreb1 wyalobasa Sensa Cuengan
gulisTqumaTa maTborotTa mier gandrekilitrfiali igi sibrZnisaiexcltrfial meZavTaiqmna da meufisaganmarisxebelromelsaca emsgavsesulo gulisTqumaTasiyuaruliTa
7 abrahamisTcents sayuarelisa Senisa
manasesTa maTcodvaTa ebaZve Sen suloda misebr ahmarTen2 Sen Soriskerpni vnebaTaborotTani aramedaw moiqec dasinanulica misimoige3 da ijmenborotisagan
1 ganaSoreb B
2 aRhmarTe C
3 moigesup1
10 da ara Seexo maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
sakcentrvelman brZenman solomon
vrcelman friad sibrZnisa madliTa
winaSe RmrTisa odesmeqmna boroti da gandgaromlisasa Semdgomsa masuSuersa1 cxorebasa emsgavsa
sulodapoundsnili qcevaiexcl Seni
11 maSin samnive igi yrmani viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityebdes
gemoTagan damonebulida vnebaTagan mwared
tyueqmnili2hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcltrfial eqmna meZavTada ucxo RmrTisagan suloromlisasa Sen miemsgavse
gonebiT3 medgarsa bilwebasa
12 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
roboamis msgavsad mamulniganzraxvani Seuracx-hyven xoloborotisa mis monisaieroboamisebrgandgomil iqmen yen suloevltode msgavsebasa maTsa da
poundmobdivcode Semindve RmerTo
13 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
manasesni moigen4 suloaRZrvani winaaRrCevisanida viTarca saZagelni
aRhmarTen5 vnebani daganamravlen mosawyinelni
1 uSusup1rsa BCDEF
2 tyusup1qmnili DF tyusup1qmnili BC
3 gonebiTa B
4 moiexclgen B
5 aRmarTen B
194
da misebr aRhmarTen1 Sen Soris
gulisTqumaTa kerpniaramed aw moiqec2 da sinanuli misimoige3 raiexclTa mogeces Senca
Sendobaiexcl codvaTaiexcl
8 da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTil-meyo Cuen
cani dagepoundSnes sulo4da sikudili5 gewiarameTu urC eqmen ufalsaxolo6 aw7 SeuvrdiraiexclTa kualad mogces Sen8 puri igi zecisaiexclda gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
9 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav Cuen simarTlisa saSjeliTa hyav
Segivrdebi ufaloda [C307] Sevswirav sityuaTa Senda cremliT [B200]
vedrebisaTa9da10 giRaRadeb qristeSegcode11 Segcode Senaramed Semindve me12
1 ahmarTen BC
2 aw moiqec] moiqec Sen C B
3 movge Sen C
4 cani dagepoundSnes sulo] dagepoundSnes sulo cani (karni C) BC
5 siymili BC
6 _xolo] aramed BC
7 _ aw BC
8 _ BC
9 ~ vedrebisaTa Senda cremliT BC
10 _ BC
11 _ C
12 Semindve me] + ufalo B Semindveni me ufalo C
8 da isak monisa Senisacani dagepoundSnes
da siymili gewia sulorameTu urC eqmen RmerTsaxolo aw masveSeuvrdi raiexclTa [B226] mogcespuri zecaTaiexclda naTlad bnelisaganSecodebaTaiexclsagamogiyvanos
9 da israel wmidisa SenisaSegivrdebi Sen
ufalo da Sevswirav cremliTsityuaTa vedrebisaTada giRaRadebSegcode Segcode SenSemindve mpoundsneloqmnulsa poundelTa SenTasada apoundocen bralniCemni uricxuni
aramed hbaZevdi1 sinanulsaca missa
da aRsarebasa2
14 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa ufroiexclsad qebuli da ufroiexclsad aRmaRlebul ukunisamde
[E107v] aqabisTa mobaZav3 qmnili
SeginebaTaiexcl4 vaiexclme5 yen suloiqmen poundorcielTa zraxvaTada vnebaTa savanearamed siRrmiT sulisaSenisaiexclT [D118] sulT-iTquen6
da miuTxren RmerTsaSecodebani Senni
15 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa
cani dagepoundSnes7 yen suloda siymili mZafri gewia SenviTarca Tezbitelisaeliaiexcls urCsa aqabsaramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde Senca suli
winawarmetyuelisaiexcl
16 da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[C128] Segivrdebi da dagasxam Sen
viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa
vcode ufroiexcls meZvisa misda usjulod gamovCndiviTar aravin sxuaiexcl kaciaramed mowyale meqmen
meufeodabadebulsa Sensa
1 hbaZevd BCDEF
2 aRsaarebasa CDEF
3 mobaZav] moSurne DBCEF
4 SeginebaTe SeginebaTa BCDEF
5 vaiexcl D
6 sulT-iTqusup1n D
7 + Sen DBCEF gaswvriv kideze D xelnawerSi weria momipoundsenesa zeda
195
qmnulsa amas poundelTa SenTasa yen mravalmowyaleo1
10 da mimcen Cuen poundelTa mterTa uSjuloTa gandgomilTa mefisa cruiexclsaTa
xati igi romelgamohsaxe Cem zedaganvryuen igi vnebaTa mierda davfare2 codviTa3saRmrToiexcl4 sikeTe5 Cemi6 da davSrite7 lamparisulisa8 Cemisaiexcl aramed Sen
qriste Semiwyale9
11 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa
moiqec sulo Cemo10Seinane11 codvaiexcl12 Seni dafaruli mouTxaryovlisa mcnobelsada Tqu Sen uwyni qristeyovelni bralni Cemnida13 Sen14 Semiwyale didiTa
wyalobiTa SeniTa15
12 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna monaTa SenTa zeda msaxurTa SenTa zeda
borotTa16 maT codvaTaCemTa sivrcesa vxedav17 da Jamsa mas18 sikudilisasamoaxlebulad aw
1 ~ mowyaleo (mravalmowyaleo C) qmnulsa (+amas C) poundelTa SenTasa BC
2 damfares B damfares igi C
3 codvaTa BC
4 _ BC
5 da sikeTsup1 C
6 ganryunes BC
7 daSrites BC
8 sulsa Cemisaiexcl] Cemi BC
9 + Semindven C Semindve B
10 + da BC
11 + da B
12 + da C
13 da] aramed B _ C
14 _ B
15 ~ wyalobiTa SeniTa BC
16 borotTa] mravalTa BC
17 sivrcesa] borotTa BC
18 _ B
10 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa
xati romeligamohsaxe1 Cem zeda ganvryuen2 vnebaTa mier saxierda davfare meigi codvaTa mierda davabnelebrwyinvalebaiexcl sulisaiexclda saRmrToiexcl sikeTeCemi upoundmar-vyav
11 viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcentskidisaiexcl
moiqec suloSeinane da codvaiexcl Senidafaruli aRuvare3 ganmkiTxvelsa masdafarulTasa da TquSen uwyni qristeyovelni bralni CemniSen mowyale meqmenmravalmowyale
12 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa
CemTa borotTamaT codvaTa sivrcesa vxedavda Jamsa mas sikudilisasamoaxlebuladaw gulispoundma-yav suloCemo codviloda moswrafe iqmen SenSenanebad maTdalmobierebiT
1 gamosaxe
2 ganvryusup1n B
3 aRuare B
17 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[B156] xati Seni davanTq vnebaTa
Sina da sikeTe msgavsebisaSenisaiexcl uSuer1 da upoundmar vyav2da daSrta mpoundsnelo Cemi3 lampari madlTaiexcl aramedsitkboebiT kualad mage
sixaruliviTarca [A246v] galobs daviT
18 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda casa caTasa da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
moiqec da Seinane awda ganacxaden dafarulni
Senniarqu yovlisa mecniersaSen uwyni yen macxovarucnaurni Cemni aramedSen Semiwyale wyalobiTa
SeniTaviTarca galobs daviT
19 martivi da ganuyofeliTanaarsad Tayuaniscemuliqebuli wmidaTa miernaTeli da naTelnisam-wmida samebaiexcl RmerTicxo[F64]veli [G144]da
cxovelni4 adiden suloda erT RmrTeebad hmone
20 gigalobT Sen Tayvanis-gcemT Sen
da gakurTxevT Sen RmrTisa dedao
rameTu erTi wmidisasamebisaiexcl hSev qristeRmerTi sruli WeSmaritida Sen ganmixuen5 Cuen6
queyanisaTaSesavalni caTani7
1 uSusup1r BCDF
2 h[yav] E
3 Cemo D
4 cxoveli DG es dasdebeli aklia DEB-s
5 ganmixusup1n BCDGF
6 _ G
7 caTa B
196
gulispoundma-yav yen suloda moswrafe iqmen Sen1raiexclTa Seinanne da ganere
geheniisagan2
13 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa da nu ganmaSoreb wyalobasa Sensa Cuengan
[C307v] raiexcl-me vyo ubadrukman
geheniisa3 misTcents4viTar Tavs-vidva cecxli igi uSreti da bneli aramed gevedrebi aqave mommadle me cremliT sinanuli qriste
romliTa davSrito igi
14 abrahamisTcents siyuarulisa Senisa da isak monisa Senisa da israel wmidisa Senisa
raiexcl-me vyo5 matlsa maswamluansa mwaresa codvaTa CemTagan Sobilsamsajulo6 da RmerTomowyaleo ufalo Semiwyale viTarca uZRebi igi Svili7 da momec
sinanuli mtkice8
15 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcents kidisaiexcl
yen tartarozisa misTcents da RrWenisa kbilTaiexclsa da bnelisa garesknelisaufalo ufalo9 saxier10 momaqcie11
1 da moswrafe iqmen Sen] iswrafe da evedre qristesa B + RmerTsa C
2 raiexclTa Seinanne da ganere geheniisagan] raiexclTa ukue Seinanne bralni Senni BC
3 geheniiexclsa C
4 misTcents] misgan BC
5 uyo BC
6 mSajuli C
7 _ BC
8 mtkicsup1 C
9 _ C
10 saxiero B
11 + me Senda C
13 da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
yen me raiexcl-me vyoubadrukman cecxlisa misTcentsgeheniisa bnelisada uSretisaanu viTar Tavs- [C232] vidvaqriste macxovaraqave mommadle mecremliT sinanuliraiexclTa davSrito
14 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
yen raiexcl-me uyomatlsa mas wamleansa1
mpoundsnelocodvaTa CemTagan SobilsaSen Semiwyalemsajulo Tualuxuavoda mipoundsen maTgan2da momec sinanulida momaqcie meuZRebisaebr
15 arca sakuerTxni3 arca msxuerpli4 arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili
tartarozisamisTcents da RrW[B226v]enisa
kbilTaiexclsada bnelisa garesknelisavaiexclme codvilsa yen ufalo ufalosinanuliTamipoundsen mwareTa maTgantanjvaTa romelni-igi melian
1 wamliansa C
2 misgan B
3 sakusup1rTxni BC
4 msxusup1rpli BC
197
sinanulad da mipoundsen mwareTa maT1 satanjvelTagan2
romelni-igi melian3
16 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
gulispoundma-vhyof risxvasa da guliswyromasa masangelozTa uwyaloTasada Senda movivlti4 ufalo da vRaRadebnu ganmagdeb me Sengan aramed momxeden5 qriste da [B200v] yav Cem Tana wyalobaiexcl
17 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
movipoundseneb mwaresaeSmakTa mxilebasa raJams warmomidginebden me codvaTa maT CemTa da momapoundsenebden mesircxcentlisa6 alagTa7amisTcents8 vZrwi kacTmoyuare da gevedrebi mipoundsen maTgan9
18 arca sakuerTxni arca msxuerpli arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
sacnobelni poundorcTaniSevaginen macxovarTualni piri da sasmenelnisaynoselni10 poundelni da yovelive11 guami12 codviTa SevbRale me da araiexcl13 maqus sxuaiexcl14 aramed
1 mwareTa maT] mwareTagan BC
2 satanjvelTa BC
3 romelni-igi melian] romelni melian me BC
4 mivilti C
5 + me B
6 sircxulisa C
7 alagTa] saqmeTa BC
8 amas C
9 maTgan] me BC
10 + da BC
11 yoveli BC
12 + Cemi C
13 ara BC
14 sxuaiexcl] sasoebaiexcl BC
16 Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
guliswyromasaangelozTa1 uwyaloTasagulispoundma-vhyof da risxvasampoundsnelo da Sendamovivlti da vRaRadebnu mimcem daSjadmaTda nuca ganmagdebwyalobaTa SenTaufskrulisagan
17 aramed TaviTa damdablebuliTa
mxilebasa masmwaresa movipoundseneb mpoundsneloeSmakTasa raJams-igiwarmomidgendenme codvaTa maT CemTada momapoundsenebdensircxcentlisa adgilTada ZrwoliT vRaRadebmipoundsen me maTgan
18 da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
SevbRalen mpoundsnelomwared sacnobelni poundorcTaniTualni piri da sasmenelnida saynoselnipoundelni da yoveliveguami codvaTaSevagine2 warmdebadda araiexcl3 maqus garnawyalobaiexcl Seni
1 angelozTasa B
2 SevbRalen B
3 ara C
198
wyalobaiexcl Seni qriste1 RmerTo2
19 aramed TaviTa damdablebuliTa da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
satanjvelTa maT didTasaSinelebaiexcl uwyiyen sulo Cemo ubadrukoromelni codvilTamielian3 amisTcents godebdi da sulT-iTquemdda Seuvrdi macxovarsa raiexclTagangarinos maTgan
20 viTarca sakuerTxni verZTani zuarakTani da viTarca bevreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda4 Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT5
Semiwyale da araiexcl6 miec mas auracxeli Seni [C308v] wyalobaiexcl amisTcentsca7
Segivrdebi8 qriste RmerTo9Semiwyale da macxovne10
A21 egreT Sewirul-iyavn ms[135v]xuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-viyvneT Cuen Sedgomad Sensa da ara ars sircxcentli mosavTa SenTaiexcl
poundelni Sevaginen me [C312]borotiTa saqmiTaxolo aw viTar-me aRcentpyrneigini cad mimarT aramed Sen macxovar wmida-myav me yovliTurT da momec wyalobaiexcl Seni raiexclTavpovo11 bralTa12 Sendobaiexcl
1 qriste _ BC
2 + RmerTo] RmrTisaiexcl C
3 melian B
4 moiexclvltoda C
5 poundmobda] cremliTa] RaRadebda BC
6 ara BC
7 + me B
8 Segivrdebi] me gevedrebi Sen C
9 _ BC
10 + me BC
11 vpoo C
12 bralTa codvaTa B
19 viTarca sakuerTxni1 verZTani zuarakTani
satanjvelTa maT didTa saSinelebaiexcl uwyiyen galaxako sulo Cemoromelni-igi mielian codvilTa amisTcents godebd da sulTqumiT poundmobd uflisaraiexclTa gangarinos maTgan wyalobiT
20 da viTarca be[150v]vreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT Semiwyaleda araiexcl2 miec wyalobaiexcl Seni mpoundsneloauracxeli amisTcents gevedrebi meca Semiwyale da macxovne me
21 egreT Sewirul iyavn msxuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-vyvneT Cuen Semdgomad Sensa rameTu ara3 ars sircxcentli mosavTa4 SenTaiexcl
poundelni borotTa saqmiTa [C232] Sevaginen xoloaw viTar aRvipyrne zecadqriste macxovar wmida-myav me yovliTurT da mowyale[B227]baiexcl Seni mommadle raiexclTa vpovo5 uricxuTa maT bralTa Sendobaiexcl
1 sakusup1rTxni BC
2 ara C
3 + raiexcl C
4 mosavTa] monaTa B
5 vpoo C
199
22 da aw SegiTqT Sen yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen
araiexcl davadger qristemcnebaTa Sina SenTa da arca vqmen erTsaca dResa1
nebaiexcl Seni wmidaiexcl da viTar-me mivxedneraJams hyofde sasjelsa da waravlinebde2 codvilTa cecxlad uSretad
da bnelad3
23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
msajulisa moslvasagulispoundma-hyofdi sulo da iswrafe4 qmnad keTilisaekrZale sabrxeTa [B200v]mterisa SenisaTa raiexclTa ara STahvarde5 da daisajo6 cecxliTa7
romliTa-igi8 daSjad ars9
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul-yav saxeli Seni ufalo
romelman yovelive sitycentT dahbade RmerTo[da kualad wamsa Tualisasagegulebis daxsnad] raJams moxvide10 ganSjadismine locvaiexcl Cemi da mipoundsen cecxlisa misgansaukunod11
1 erTsaca dResa _ BC
2 + Sen B
3 + garesknelad BC
4 iswrafdi BC
5 Sehvarde C
6 daisajo]wargitacos BC
7 cecxlad B
8 romliTa-igi] sada-igi BC
9 daSjad ars] TcentT momaval ars B TuiexclT C
10 moxuide C
11 saukunod] uSretisa mwarisa BC es striqonebi A xelnawerSi gamorCenilia Semogvaqvs BC xelnawerebidan
22 da aw SegiTqT1 Sen2 yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen3 Cuen
araiexcl4 davadger qriste mcnebaTa Sina SenTada arca vqmen erTsaca dResanebaiexcl Seni da viTar-me5 mivxedneraJams saSjelsa6 hyofde da waravlendecodvilTa uSretad cecxlad da bnelad
A23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
gulispoundma-hyofdi sulo msajulisa moslvasada iswrafe qmnad keTilisada ganekrZale sabrpoundeTa mterisaTa nuukue SescTe da STahvarde maT7 Sina da daSjad8 miece cecxlsa mis Tana
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul yav9 saxeli Seni ufalo10
RmerTo romelman yovelive sitycentT dahbadeda kualad wamsa Tualisasagegulebis Sen dapoundsnaiexcl11 raJams ganSjideismine Cemi vedrebaiexcl da mipoundsen me uSretisa misgan geheniisa
1 SegidgeT B (SegidgeT)
2 C~n C
3 marcxusup1n BC
4 ara C
5 viTar C
6 sasjelsa C
7 mas B
8 dasjad B
9 hyav BC
10 _ B
11 + raiexclTa B
200
25 da hrcxuenoden yovelTa romelni SeaCuneben monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni dafarulni kacTani macxovaro1 da Sen ganaweseb2 sazRvarTa
maT CuenTa saxiero3da Sen gevedrebi me romelman dauteven wmidani mcnebani Senni Semindve da Semiwyale me
26 yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
Cueulebaiexcl vnebaTaiexclaWirvebs sulsa4 Cemsa da mimizidavs5 codvisa
mimarTmsTuad mewie qriste6 da daSrite sapoundumili7 poundorcTa mpoundurvalebisaiexcl da gzaTa maT8 mimarTwrfelTa siwmidisaTa
wamiZeRu9
27 ufali RmerTi mpoundoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa
mbrZolisa mis Cemisacecxlisferni isarni Semusren qriste meufeoyovladZlieriTa10 marjueniTa SeniTa11 da waravlinen mterni Cemni bnelisa12 garesknelsa da
me13 mommadle naTeli
1 Sen uwyni dafarulni kacTani] romelman dafarulni kacTani uwyni C
2 ganuweseb BC
3 + cxorebasa amis B4 aWirvebs sulsa] mZlavrobs aw sulsa BC
5 mihzidavs C
6 + da
7 ali igi BC
8 _ BC
9 + me BC
10 _ yovladZlieriTa] ZlieriTa C
11 _ da C
12 + mas B
13 _ me B
25 da hrcxuenoden1 yovelTa romelni SeaCueneben2 monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni kacTa dafarulni qriste macxovarda Sen ganaweseb sazRvarTa maT CuenTa saxier da Sen Segivrdebi me romelman Senni mcnebani dauteven Semindve saxierda Semiwyale3
26 da sircxcentlel iqmned yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
aWirvebs sulsa Cemsa Cueulebaiexcl4 vnebaTaiexcl da mimzidavs codvisa mimarTmsTuad mewie me da daSrite sapoundumilimpoundurvalebisa poundorcTa CemTaiexclsaiexcl mpoundsnelo da warmiZeRu gzaTasiwmidisaTa
27 da gulispoundma-yved rameTu Sen ufali RmerTi mxoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa5
cecxlebr SemwuelnimbrZolisa6 Cemisa isarni7
Semusren qriste saxierZlieriTa miT marjueniTa8 SeniTa da waravline igi cecxlad uSretad da me momaniWe naTeli Seni
1 hricxusup1nod B
2 SeaCusup1nen BC
3 + me B
4 Cusup1ulebaiexcl BC
5 q~unsa zeda B6 brZoliTa B
7 Cemisa isarni] _ B8 marjusup1niTa B
201
28 da ara dascxrebodes msaxurni mefisani romelTa SesTxines igini
maradis meSinis memo-raiexcl-vipoundseno qriste saSineli samsjavroiexcl [C313]
Seni da raiexcl1 vyo rameTuganumzadebel var aramed Sen macxovar yav didi wyalobaiexcl yoveli2 Cem
zeda ganwirulsa amas
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmineb ufalo poundmasa mas3 saSinelsawarmgzavnelsa cecxlad
uSretad saqmeTa CemTaebrraJams dasjde4 gankiTxvadaramed daiviwyen simravleni igi5 borotTa maT
codvaTa CemTa
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mis ormeoc da cxra wyrTa
cxovarTa SenTa Tana marjueniT mdgomarTa6 Semracxe saxier7 marTalTa adideb da codvilTa arcxcentneb8 da meca9 Semiwyale da marTalTa Tana Semracxe
RmerTo mamaTa CuenTao
31 da mimovlo da Sewunna raodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
[B201r] macTuna me macTurman
mterman gemoiexclsxilviTacodvisaiexclTa da ganmaSora
1 + me
2 _ yoveli BC
3 _ C
4 da Sjde BC
5 igi _ BC
6 mdgomareTa C
7 + rameTu Sen qriste BC
8 arcxuen + Sen C
9 meca] aramed BC
28 [B227v] da ara dascxrebodes msaxurni igi mefisani romelTa SesTxines igini
vZrwi [C233] da meSinis mo-raiexcl-vipoundseno meufeosaSinelis samSjavroiexcl1 Seni rameTu var yovlad ganumzadebel aramed Sen yav Cem zeda ganwirulsamowyalebaiexcl Seni da macxovne me
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmen mpoundsnelo poundmasa mas SesaZrwunebelsawarmmgzavnelsa2 cexlad
uSretad bralTa CemTaebrraJams daSjde3 gankiTxvadaramed CemTa codvaTa simravleni daiviwyen tkbilo da macxovne me
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mas ormeocda cxra wyrTa
cxovarTa SenTa marjueniT4 mdgomareTa Tana Semracxe saxier rameTu
codvilTa swyalob da marTalTa adideb meca marTalTa Tana Semracxe RmerTo da Semiwyale me5 yovladZliero
31 da mimovlo da Sewuna ravodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
macTuna mterman gemoiexclsxilviTa codvisaiexclTa6
da ganmaSora me Sengan da saWmelad Tcentsad warmiRo ubadruki Semiwyale da mipoundsen kbilTa misTagan
1 samsjavro C
2 _ B
3 dasjde C
4 marjusup1niT B
5 _ me
6 codvisaTa
202
Sengan qriste RmerTo da saWmelad Tcentsad1 myo mearamed Semiwyale da mipoundsen
kbilTagan misTa2 raiexclTa ara Semmusros3 mpoundsnelo
yovelTao4
32 [C136r] xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl
saidumloni Cemni dafarulni Sen uwyni rameTu friad5 Segcode Sen6aramed mravliTa wyalobiTa SeniTa Semiwyale ufalo da momec Jami keTilimoqcevad7 sinanulad
33 da yo Soris sapoundumilsa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
saSinel ars xilvad8
ganSorebaiexcl sulisaiexcl poundorcTagan da tkivili didni
da tkivili auracxeli9 raJams yovliT kerZo10 nawevarTagan suli ganvidodis brZanebiTda sakrveli erTobisaiexcl daipoundsnebodis gangebiT11
34 da araiexcl Seexo maT raiexclTurT cecxli igi da arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi ubadruko codvilo sulo CemosaSuebelTagan soflisaTarameTu yoveli12 amao aris da aCrdili aramed saTnoebaiexcl
1 Tcentsad] misda B misa C
2 misTagan C
3 + me BC
4 _ mpoundsnelo yovelTao BC
5 _ C
6 _ Sen] + qriste C
7 + Senda C
8 xilvaiexcl C
9 tkivili auracxeli _ BC
10 kerZove C
11 gangebulebiT C
12 + yovelTagan C
mpoundsnelo raiexclTa araiexcl1
ganmxrwnas sruliad
32 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azarieTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan2
saiexcldumloni Cemni dafarulni Sen uwynirameTu friad Segcode qriste aramed mravliTa wyalobiTa SenmieriTa Semiwyale da momec Jami sinanulad saRmrTod moqcevad
33 da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
ganslvaiexcl sulisaiexcl3 poundorcTagan saSinel ars suloda tkivili auracxeli yovliT kerZo4 raiexcl5
nawevarTagan suli6
ganyofvodis brZanebiT da sakrvelierTobi[B228]saiexcl mwareddaipoundsnebodis
34 da araiexcl SeecodaT maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi sulo Cemo codvilo saSuebelTa7 soflisaTa monebiTa rameTu aCrdil da amao arian aramed saRmrToiexcl saTnoebaiexcl Seitkbe raiexclTa Segiyvanos sasufevelsa
1 ara C2 sapoundumilisa misgan] sapoundumilisagan C
3 ganslva sulisa C
4 kerZoiexcl kerZo _ B
5 _ C
6 sulo C
7 saSusup1belTa BC
203
Seiyuare1 raiexclTa hpovo sasufeveli cisaTaiexcl2
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityodes
raiexclsTcents gardahpounddi SendRiTidRe JamTa SenTa sulo Cemo amaoebiT da araiexcl hgoneb3 Jamsa sikudilisasa4 aramed aw moiqec da uRaRadebd RuTisa5
da6 milxine codvilsa amasRmerTo da Semiwyale me7
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidisaiexcl da daafuZne kldisa [C314] zeda saxli Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didiTada hpoo8 locvaiexcl9 ganSorebuli vnebaTagan
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
eha miuwdomeli da didi10 sakcentrveli
viTar sulo Cemo maradis11 ganarisxeb
RmerTsa da igi sulgrZelebiTaraiexcl moavlens Senda12 risxvasa missa13 aramed elis moqcevasa Sensa
1 Seiwynare BC
2 zecisaiexcl BC
3 goneb BC
4 ~ sikudilisa Jamsa C5 qristesa
6 _ da BC
7 [RmerTo da Semiwyale me] _ B8 + Sen C9 + wmidaiexcl C
10 _ BC
11 _ BC
12 _ BC
13 + Sen zeda
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da1 akurTxevdes da2 adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas3 ityodes
raiexclsa gardahpounddi dRiTidRe JamTa SenTa suloCemo amaoebiTa da araiexcl3 igoneb Jamsa sikudilisasa[C239]aw moiqec da uRaRadebd qristesa milxine codvilsamravalmowyale
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidiT da daafuZne kldesa mas zeda saRmrTosa saxli4 Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didTa da hpovo5 Sen locvaiexclmklveli vnebaTaiexcl
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
yen sakcentrveli didi da miuwdomeli sulo viTar ganarisxeb RmerTsasamaradisod da igi sulgrZelebiT araiexcl6 moavlens risxvasa da dagwuavs Senaramed dro gcems Sen raiexclTa moiqce
1 _ C
2 _ B
3 ara BC
4 saxeli B5 hpoo C
6 ara C
204
sinanulad
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da ufroiexclsad qebul
kacTmoyuareo RmerTo1Semiwyale viTarca mezuere2
igi da meZavi romeli vRaRadeb nu ganmagdeb macxovar pirisa Senisagan qmnulsa amas poundelTa SenTasa
aramed Semiwyale
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa da ufro[iexclsad]
uwyi me meufeo viTarmed wyaroiexcl xar Senmowyalebisaiexcl uSurveli da Sen gevedrebi nu ganmagdeb
me pirisa Senisagan aramed wyalobaiexcl Seni momec da
macxovne me
40 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexclsad
Semiwyale viTarca daviT giRaRadeb Sen
didiTa SeniTa wyalobiTa da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl3
saxierebasa mas Sensa didsa qriste RmerTo
aramed Semiwyale
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
Semiwyale ufalo da nu guliswyromiTa
SeniTa amxileb sulsa amas Cemsa ubadruksa aramed Semiwyale rameTu uZlur var me da dacemul codvaTagan
1 ufalo BC
2 mezursup1 BC
3 uricxuveloba B es tropari ar aris B da C xelnawerebSi
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da uf[roiexclsad B]
kacTmoyuareo RmerTo Semiwyale viTarcamezuere1 igi da meZavi romeli-ese godebiT giRaRadeb da nu ganmagdeb2 pirisa Senisagan aramed macxovne Seqmnuli Seni
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav3 ufskurlTa da4 ufr[oiexclsad B]
uwyi saxier viTarmed ufskrul xar
vrceliwyalobaTaiexcl amisTcentsca Sen gevedrebi pirisa Senisagan nu ganmagdeb me aramed mowyalebaiexcl Seni momaniWe da macxovne me
40 kurTxeul xar saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexcl[sad B]
viTarca daviT vpoundmob Semiwyale me didiTawyalobiTa SeniTa RmerTo da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl5
auracxelsa mas wyalobasa6 Sensa da sitkboebasamravalmowyale7
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda01 caTasa da ufroiexclsad
Semiwyale meRmerTo da nu [151v]
guliswyromiTa SeniTa amxileb sulsa Cemsa glaxaksa aRsavsesa codviTa
1 mezusup1re BC
2 + me C
3 hxedav A
4 _ B
5 uricxusup1baiexcl B
6 wyalobisasa B
7 mravlismowyale B
205
aramed1 aRmadgine
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao martivo RmrTeebiT ganuyofelo2samTcentTebiT samguamovano3naTelno da naTelo4 samebao da erTarsebaoTayvanissacemeloguamiTa ganuyofelo da
bunebiT erTo Segcentwyalen Cuen
43 da aw da maradisgigalobT da gadidebT
gakurTxevT da Tayvanis-gcemTda agamaRlebT
RmrTismSobelorameTu erTi igi ganuSorebeli1 wmidisa
samebisagcentSev qriste macxovari da
gangcentRe Cuen samoTxsup1
1 + Sen C
2 RmrTeebiT ganuyofelo ~ C
3 samTcentTebiT samguamovano] erTarsebiT samiTa TcentTebiTa C
4 naTelno da naTelo] naTelo ganmanaTlebelo C es taepi ar aris C-Si
da aRmadgine rameTu uZlur var me da danTqul1 vnebaTa uyesa Sina
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
samguamovano samebao ganuyofelobunebiT sworo martivo2erTRmrTeebao naTelo da naTelno da erTarsebiTTayuanissacemelo Segcentwyalen gcentxsnen da guacxovnen Cuen
43 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
qebiT gadidebTgakurTxevT da Tayuanis-
gcemT da aRgamaRlebT3
RmrTismSobelo rameTu erTi igi ganuyofeli yovladwmidisa samebisaiexcl gcentSev Cuen qriste da [C234] gangcentRe kualad samoTxe
1 + danTqmul B
2 marto BC
3 agamaRlebT B
206
akurTxevdiTsa [A136r]
Zlispiri cecxli igi Semw[C313]ueli
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
[B201v] Segcode Sen macxovar
Semindve da momaqcie mesinanulad da macxovne raiexclTapoundma-vyo akurTxevdiT yovelnisaqmeni uflisani da yovelni
adidebdiT ukunisamde
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
ipoundsenebdi Sen suloamaRlebasa eliaiexclssa1 etliTa mis saTnoebaTa
misTaiexclTa da iswrafe Senca queyanis saqmeTagan
ganSorebad da ufroiexclsad amaRlebad
RmrTisa ukunisamde
1 + etlTa B C (sin 75)-is fotopiri naklulia paginacia daculia (314 315 316 da a S) magram teqsts aklia pirveli 10 tropari (me-11 troparis dasawyisic)
akurTxevdiTsa
Zlispiricaiexcl vrceli ganccentbreb
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa
Semiwyale me codviliese qriste RmerToda lmobier-yav Cemi gonebaiexclsinanulad moqcevadda macxovne romeligiRaRadeb RmerTo SemiwyaledaRacaTu Segcodeda uSjulo1 viqmen merameTu Sen xarmeufe2 mravalmowyale
2 ugalobdiT da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
ipoundsenebd Sen sulo CemoamaRlebasa masdidisa eliaiexclssa etliTamiT saTnoebaTa maTTcentsTa maRalTaiexclTa daiswrafe Senca raiexclTa ganeSorosoflisa saqmeTaganda saTnod cxorebiTazecad ahmaRlde3 mZleqmnili poundorcTa nebasa
3 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa
Se-raiexcl-wynara eliseeliaiexcls xalenimis Tana mrCobli madli moiRouflisagan4 xolo Sencodvilo sulo CemosaRmrToTa madlTagan [B229]
ganeSorewarmdebad cxorebiTada araiexcl5 miemsgavseRmrTismoyuaresamas marTalisa gonebasa
1 usjulo C
2 meufsup1
3 aRhmaRlde B
4 RmrTisagan C
5 ara C
galobaiexcl sup1
Zlispiri romelsa Zalni caTani1 aqeben
da Zrwian misgan qerobim2-serafimni3
yoveli agebuliyovliT suliTurT sZnobdiT4 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
mas5 ukunisamde
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovneda momxeden romelivpoundmob SegcodeSemiwyale da
warwymeduli mpove
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisa ugalobdiT da ufroiexcl[sad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
etlTa6 mflobeli elia etliTa
saTnoebaTaiexclTa aRpoundda7 reca zecad
da miwieri kaci zeSTa8 eqmna9 haersa [F108]
aRslvasa masmissa ipoundsenebdi Sen10 sulo
Cemo11
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
elise odesme Semwynarebelmaneliaiexcls xalenisaman [C128]
1 caTa G
2 qerobin BCDEF
3 serabinni BCDEF
4 ZnobdiT BD
5 mas] RmerTsa BCDEF
6 etliT G
7 apoundda D
8 zesTa G
9 iqmna D
10 _ G
11 _ G
207
4 ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
mdinare iordanisaiexcl gankueTa1 odesme eliaiexcls xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad xolo Sen sulo CemosaRmrToTa madlTagan
ganeSorewarmdebad cxorebiTa da araiexcl miemsgavseRmrTismoyuaresa mas marTalsa2 gonebasa
5 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani
somanitelman odesme istumra marTali keTilismoyuariTa suliTayen ubadruko sulo xolo Sen araodes3 hmsaxure mogzaurTa arca
ucxosa arca moRuawe eqmen amisTcents sasZloiexclsagan mis zecaTaiexclsa ganvrdomad xar RmrTisa
mier
6 yovelni Zalni uflisani RmerTsa ugalobdiT
geezis mwinkulevansa mas da bilwsa nebasa emsgavse sulo Cemo vnebulo vidre aqamomde da vecxlismoyuarebisa keTri Seiyuare xolo aw-Ra-
Tusiberesa evltodececxlsa mas ganmlevelsaZcentrTa SenTasada keTilad moqalaqobd
7 da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
mrCobliTa keTrovnebiTaSeginebul iqmenyen ubadruko sulo romel ars
1 gankusup1Ta B
2 marTalisa B
3 araiexclodes A es tropari C-Si gamotovebulia meoTxe da mexuTe troparebi giorgi aTonelis TargmanSi adgilmonacvleoben me-6 tropari A xelnawerSi Zalian cudad ikiTxeba davixmareT B da C xelnawerebi
miiRo1 mrCobli madli uflisa mier xolo Sen sulo Cemo [D118v] ara ziar iqmen madlisa mis2 uwesod
slviTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa
somanitelman odesme yen sulo
mowled Seiwynara winawarmetyueli3xolo Sen arca ucxoiexclarca mgzavri istumreromlisaTcents sasZloiexclT gare-ganhvardebi4
mtirali
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa
iordanisa igi dinebaiexcl pirvel
eliaiexcls xaleniTa elises mierganikueTa5 da dadga xolo Sen sulo Cemo madlisa mis6 ver ziar iqmen uwesod slviTa
6 akurTxevdiT cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa
geezissa7 emsgavse ubadruko
saZagelsa da bilwsa nebasa sulo
romlisa angahrebaiexcl awRaTu si[B156v]beresa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen
misgan
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yineli da tfili ufalsa
oziaiexcls mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
1 moiRo GB
2 madlisa mis] madlisa mas G
3 w~wyusup1i B
4 ganvardebi D
5 ganakusup1Ta BCDFG
6 + wil G
7 geezisa G aqedan CaerTvis G xelnaweri (144r)
208
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani yovelni Zalni uflisani ugalobdiT da uf
ninevelTa mpoundurvale sinanuli moige sulo da STaicu1 moRuawebis ZaZaiexcl
da [nacari] akurTxevdiTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas
eha Sen sulo Cemo viTar ara moige mtkicesinanuli cremliTurT raiexclTa
poundma-hyoakurTxevdiTa
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa uwyalobdiT
mihxeden2 Sen yen sulo cremlTa maT RvremaiexclsTaerisaTcents da Sen TcentsTa
codvaTaTcents ara iglov arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosaraiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl
1 Seimose B
2 mixeden B
mwikuli1 gulissityuTaiexcl2 da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl romelni-igi moiZagen dasinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe raiexclTa gacxovnos da gipoundsnas3 satanjvelTagan
8 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani4 ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRleb
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma5 sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT
romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marx[C234v]viTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl6 hbaZavda esreT yovelTaveSecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
9 akurTxevdiT yoveli7 wcentmaiexcl da cuari da8 yovelni qarni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad [B229v] aRamaRleb[diT
mihxeden9 yen sulo CemocremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcentsda [A152r] Sen TcentsTa bralTaTcentsaraiexcl stir da arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosa
raiexclTa hpovo10 codvaTa SenTauricxuTa motevebaiexcl da esreT ganere cecxlisagan uSretisa
1 mwinkuli C
2 gulissityuaTa B
3 gixsnes B
4 _ B
5 gasmies B
6 ara C7 _ C
8 _ BC
9 mixeden BC
10 _ hpoo C es dasdebeli aRdgenilia BC xelnawerebis daxmarebiT
keTrovanebaiexclca1 misibilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTadauteven eseni da Seitkbe sinanuli
8 akurTxevdiT TrTcentli da Tovli elvani da Rrubelni ufalsa
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl
ZaZiTa da nacriTa [G144] sulo romelTa
ara hbaZav2 aramed gamosCndebi3 uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa
sjulisaTa
9 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa
mwcentrisa jurRumulsa Sina gasmies
sionisaTcents ieremia sulogodebisa [A247r] mTxzvelad dacremlTa meZiebeladmiemsgavse tiriliT cxorebasa missa da
scxonde4
1 keTrovnebiexclca A keTrovanebiexclca G
2 hbaZevd D
3 gamoSCndebi E
4 scxovnde DE
209
6 akurTxevdi cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
[B202r] ixile Sen sulosaxierebaiexcl RmrTisa viTarmswrafl Semndobel ars igi
monanulTaamisTcentsca Seawuxa iona
ninevelTa zedasinanuliT da cremliT
moiqces
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
yen marTalTa msajul qriste
Semiwyale da mipoundsen mecageheniisagan raiexclTa poundma-vyoakurTxevdiT
10 akurTxevdiT cecxli da sicxe
ixilen yen sulo Cemosaxierebani RmrTisani da viTar mswrafl
Seundobs monanulTa amisTcents Seawuxa iona ninevelTa zeda raJams-igi sinanuliT moiqces da winawarmetyuelebaiexcl misi gancruvna da daqcevaiexcl Tana-warhpoundda maT
11 Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT
daniel mRcentmesa Sina dauyvna1 yen sulo mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili sazareli daSrites rameTu siwmidiTa da marxviTa brwyinvaled Semkul2 iyvnesamaT miemsgavse Sen da vnebaTa sapoundumilimgzebare Sen Soris daSrite moRuawebiTa3
12 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
saxed mogarTuen yen suloZuelsa4 Sjulsa Sinagamosrulni yovelni emsgavse marTalTa da wmidaTa RmrTismoyuarebasa5 dasaTnoebaTa aRsrulebasa da egreTve evltode borotTa maT da bilwTaujerod slvasa raiexclTa scxovnde saukunod
1 dauyuna C
2 Semkobil-yvnes C
3 mowyalebiTa C
4 Zusup1lsa C
5 moyuarebisa C
10 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
iona TarSed ivltoda rameTu
viTarca winawarmetyuelman uwyoda
ninevelTa moqcevaiexcl da RmrTisa mowyalebaiexcl da TqumulTa maT1 TcentsTa [F64] ara gancruebad2
iRuwoda
11 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa
daniel mRcentmesa3 Sina gasmies
viTar dauyvna4 sulo pirni [E108v] mpoundecTani
da uwyi viTar yrmaTa azarieT5 ali mZafrisa mis cecxlisaiexcl daSrites
sarwmunoebiT
12 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyun ufalsa
[C129] Zuelisa6 aRTqumisani7 yovelnive saxed mogarTuen8 sulo
raiexclTa emsgavso marTalTa saqebelsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas
1 _ G
2 gancruvebad D gancrusup1bad B gancruvebda F (gacxovelebuli)
3 mRcentmesTan F (gacxovelebuli)
4 dauyunaiexcl F
5 azariaeT BBGGE
6 Zusup1lisa BCDGF
7 aRTqumisani D
8 mogarTusup1n BCDGF
210
8 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
viTarca avazakiigi vRaRadeb Semiwyale meda petresebr vitycent SemindveraiexclTa poundma-vyo akurTxevdiT
9 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisa zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
viTarca mezuersup1-vpoundmobRmerToO milxine codvilsa amasda meZavisaebr cremliTSegivrdebi da vitycent
akurTxevdiT
10 akurTxevdiT TrTcentli da Tovlielvani da Rrubelni ufalsa ugalobdi da ufroiexclsad
lmobier myav1 macxovarraiexclTa Sevinano vidreRavar cxorebasa amas Sina da poundma-vyo akurTxevdiT
1 lmobier myav] milxine me B
13 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT
yen marTlmsajulo ufalomowyale meqmen da mipoundsen me cecxlisagan mermisa uSretisa mwarisa da risxvisagan romeli mimelis Jamsa gankiTxvisasa da pirvel sikudilisa momaniWe Sendobaiexcl sinanuliTa1 da keTilad cxorebiTa
14 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
viTarca avazaki vpoundmobmomipoundsene2 mpoundsneloda petresebr vtir mwaredmilxine viTarca mezueresa3da meZavisaebr vgodebmiiTualen cremlni Cemni
saxierda momec motevebaiexclbralTa CemTa [C235]
uricxuTaiexcl4raiexclTa madlobiTaRgamaRlebde5 [maradis]
15 akurTxevdiT TrTcentli6 da Tovli [B230] elvani da Rrubelni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad7 [aRamaRlebdiT mas ukunisamde B]
lmobier myav saxieroraiexclTa SevinaneSecodebani CemnividreRa var cxorebaTa amasda ara8 daSretil arsSen mier aRnTebuli9 sanTeli
Cemi arca sinanulisabWeni dapoundSul arianrameTu Zal-gicyovelive viTarca RmerTsa
1 sinanuliT C2 + me C
3 mezusup1resa BC
4 uricxuTa C
5 agamaRlebde B
6 TcentrTcentli B7 _ B
8 araiexcl A
9 anTebul B
da bilwsa codvasa ukeTurTasa
13 akurTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa
marTlmsajulo iesu Semiwyale
[D119] da mipoundsen cecxlisagan da sasjelisa
romliTaca samarTladmegulebis me1 dasjaiexcl da ganmwmide pirvel sikudilisa
sinanuliTa
14 akurTxevdiT mRudelni uflisani monani uflisani ufalsa
avazakisaebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar
mezuerisaebr2 vgodebmeZvisaebr vcremloiexcl3miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl
15 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalTani Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa
gankurne sulTa mkurnalo sulmyrali
wylulebaiexcl mdablisa sulisa Cemisaiexcl
da cremlTa lmobierTada saqmeTa keTilTawamali4 dawyalobisa zeTi da Rcentnoiexcl
damasx
1 _ G
2 mezusup1risaebr BCDGF
3 vcremloi CE
4 wamliTa DEFC
211
11 akurTxevdiT wyaroebi da veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT
qananelisaebr vpoundmob Semiwyale me Zeo daviTisawidovnisaebr [C315] Sevexebifesusa samoslisa Senisasada viTarca marTa da mariam lazares zeda
meca egreTve vstir codviTa momkudarsa sulsa
Cemsa
12 akurTxevdiT Zeni kacTani israeli ufalsa egreve1 ugalobdiT
cremlTa nelsacxebelsamacxovar viTarca2 meZavidavasxam winaSe Sensa da viTxov Sendobasada3 wyalobasa Sensa
macxovar4 da vitycent5momiteven auracxelni
codvani Cemni
1 egreTve C
2 + raiexcl C
3 + igi C
4 saxiero C
5 vityvi C
16 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufr
wylulebaiexcl Cemi macxovargankurne wyalobiTsalbuniTa cremliTaiexclTa1 da
mcxe mesinanulisa zeTida Rcentnoiexcl sulTqumiTa dakeTilTa saqmeTaiexcl daasx Cem
zedaraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZlieroda agamaRlebde maradis
17 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl
msgavsad qananelisa misvpoundmob Semiwyale meyen Zeo daviTiso da fesusaSensa widovanisaebrZrwoliT Sevexebi daviTarca marTa da mariam
lazares zedavstir codviTa momkudarsaglaxaksa sulsa CemsaaRadgine mpoundsnelosamariT dapoundsnilobisao2
18 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT da ufr[roiexclsad]
nelsacxebelsa cremlTasamacxovar viTarcameZavi wadieraddavasxam Sen winaSe da viTxovwyalobaTa SenTaganSemindven uricxuni codvani3
CemniraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZliero daaRgamaRlebde4 maradis
1 cremlTaTa C
2 poundsnilobisaT C
3 Secodebani B
4 avamaRlebde B
16 akurTxevdiT anania azaria da misail ufalsa
[B157] qananelisa misebr vRaRadeb meca
Semiwyale qriste1 Zeo daviTiso
viTarca widovani2 miveaxlebi fesusada viTarcamarTa da mariam vtir lazares
zeda
17 akurTxevdiT mociqulni winaswarmetyuelni da mowameni ufalsa
alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl
mihronisasa warmovs[G145]cli Tavsa zeda
vpoundmob viTarca meZaviveZieb lxinebasada locvasaSevswirav Sesandobelad
bralTa CemTa
1 qriste] meca D
2 widoani BC
212
13 akurTxevdiT [mRdelni] uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT
Segcode Sen1 macxovarouwyi meca da aRgiarebaramed2 sulTqumiT3
giRaRadeb4rameTu SenRmerTi xar Semwynarebeli5
monanulTaiexclda ara arssaxierebisa Senisa ricxcent
14 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni uRirsni da mdabalni guliTa ufalsa
[A136v] Semiwyale macxovarqmnuli poundelTa SenTa6 da
viTarcamwyemsman cxovari wymeduli7
momiZieda mipoundsen mepirisagan mgelisa misyovlad borotisa da
samwysoTaTana SenTa qriste SemaerTe8
1 _ BC
2 garna BC
3 _ BC
4 Semiwynare B gevedrebi C
5 ufali Semwynarebeli xar C
6 SenTaiexcl C
7 cxovari wymeduli ~ warwymeduli cxovari B warwymeduli cxovari C
8 samwysoTa Tana SenTa qriste SemaerTe] SemrTe me samwysoTa SenTa qriste ufalo B samwysoTa maT SenTa C
[152v] 19 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl[sad]
Segcode qriste macxovaruwyi WeSmaritadda cremliT aRgiarebda sulTqumiTgiRaRadeb SemindverameTu Sen xar RmerTimxoloiexcl1 mowyale da
SemwynarebeliyovelTa monanulTaiexcl2da ara ars sazRvarimowyalebaTa SenTa3 da
saxierebaTaiexcl4
20 akuTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa ugalobdiT da ufroiexcls
daRacaTu kacTagansaqueyanasa zedaCemebr mpoundsnelo aravisucodavs Sen winaSe aramedSemindve [B230v] gevedrebiSiSiT da godebiT mvedrebelsawyalobaTa SenTasada Cem zeda aCuene5 saxierebaTa maT SenTa sivrce
ganucdeli
21 akurTxevdiT mRdelni uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad]
Semiwyale poundelTa SenTaqmnuli meufeo6da viTarca xar mwyemsi
mowyale[C235v] momiZie cxovariese Seni wymedulida mipoundsen yovlad borotisa
mismgelisa ZuvaTaganda7 samwysoTa maT TanaSenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale me
1 mxolo C
2 monanulTa C
3 SenTaiexcl B
4 saxiereba C sxrbiexclTa (asea daqaragmebuli)
5 aCusup1ne BC
6 m~fsup1o C
7 ~ B
18 vakurTxevdiT mamasa da Zesa da wmidasa sulsa ufalsa ugalobdiT
daRaTu aravis ucodavs Cemebr
aramed Semiwyale tkbilo macxovar
SiSiT monanuli daZrwoliT mRaRadebeliSegcode Senwyaloba-yav yen
mravalmowyaleo
19 vaqebT vakurTxevT Tayuanis-vscemT ufalsa
mowyale meqmen macxovar qmnulsa1 Sensa
da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli
mewie SecTomilsagamomipoundsen mpoundecTaganda SemracxecxovarTa Tana samwy[s]oiexclsa
SenisaTa
1 qmnilsa B
213
15 akurxevdiT anania azara misail ufalsa akurTxevdiT
Seiwyale macxovarraJams daSjde gankiTxvadda gamoaCino saSinelebaiexclda didebulebaiexcl Seni1 yen
viTariZrwolaiexcl2 iyos raJams cecxlioxrides3 saSinelad da
zartexil-hyofdes dabadebulTa
16 didebaiexcl mamasawylulebaiexcl Cemi qriste
gankurne zeTiTa da RcentniTaromel ars sinanuli
cremliTurTda vTqua akurTxevdiT
17 didebaiexcl mamasayen dausabamoo
mamao da4 Zeo5 mis Tanadausabamoo da Sen saxieroRmerTo waruvalo6 cxovelo7 dambadebelo
samebaoerTRmrTeebao8 erTarsebao Segviwyalen Cuen
1 saSinelebaiexcl da didebulebaiexcl Seni] saSineli didebaiexcl Seni C
2 Zrwolaiexcl AC
3 T diodes B
4 da C
5 + da C
6 _ BC
7 cxorebisao C
8 erTRmerTeebiT C
22 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
raJams dasjde kacTmoyuare
gankiTxvad soflisada gamoaCino SenusazRvroiexclda yovlad saSineliigi didebaiexcl Senieha rabami Zrwolaiexcl iyos
maSinraJams cecxli oxridesgrgcentnviT da ganakrTobdesdabadebulTamaSin wyalobiT momxede
mpoundsnelo
23 akurTxevdiT anania azara misail ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsa[d aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
netar arian marTalnida samgzis sanatrelromelTa-igi maSinkurTxeuluwodo saxieroda sasZlosa mas Sensasaukunesa Rirs -yvne1 Sen TanaSeslvad yovladZlieromeca monasa Sensanu ganmiSorebpirisa Senisagan tkbilisa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen samebao wmidao dausabamoomamao ZiT da suliwmi-diTurT erTarsebiT qebuloyovelTa Semoqmedosamguamovano da
erTRmrTeebaoguacxovnen qmnulni Senni da gcentpoundsnen cecxlisagansaukunoiexclsa viTarca kacTmoyuare xar
1 yvne C
20 didebaiexcl Senda RmerTo Cueno didebaiexcl Senda
raJams dasjde sjad viTarca mowyale
da gamoCndes maRali didebaiexcl Seni
[E109] viTari SiSi iyossapoundmili raiexcl oxrides1 [C122] da yovelniZrwodian2 zarisagan saydrisa
Senisa
21 RmerTo mamao da Tana RmerTo Zeo
da nugeSinismcemelo sulo wrfelo
uSobelo mamao da Sobilo sityuao xolo sulo gamosrulo samobiT3 erTo
macxovne4
1 uxrides C
2 Zrwodin CDF
3 samebaiexcl
4 + me G
214
18 aw da da maradissaSosa Sensa Rirso
RmrTismSobelo porfiri igipoundorcTa evmanuelisaTaiexcl1
moiqsova2 sulieri romeli3 Seimosa
RvTaebaman mismanamisTcentsca Cuen4
RmrTismSobladaRgiarebT Sen5
1 evmanoelisTaiexcl C
2 _ moiqsoa B
3 romel BC
4 _ C
5 Cuen C
25 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
saSosa Sensa qalwuloRmrTismSobelo saRmrToiexcl igi porfiri poundorcTaqristesTaiexclRmrTivbrwyinvaled iqsovaromeli Seimosa RmrTeebaman misman da iSva
CuenTcentsamisTcentsca jerovnadRmrTismSoblad gqadagebTwinaSe missa meox-gueyav1 kurTxeulo
1 gusup1yav C
22 awsisxlTa1 SenTagan Rebuli
porfiri RmrTivguamo[D119v]vanTa2
poundorcTa meufisTaiexcl3 moiqsova4 uxrwnelosaSosa Sina Sensa[A247v] amisTcentssakuTrad RmrTismSobelad
gqadagebT Sen
1 sisxlTa SenTagan] sisxlTagan SenTa BCDEF
2 guamoanTa C
3 meufisaiexclTa A
4 moiexclqsova B VIII galobas G-Si erTvis rvatropariani stiqaroni kideze miTiTebulia avtori i~sb (ioseb)dasawyisi mTasa z~aviTarca raiexcl nakusup1rcxalT saRmrToTa univToiexclsa cecxlisaTa
215
adidebdiTsa
Zlispiri sityuaiexcl RmrTisaiexcl uxilavi
1 adidebs suli Cemi ufalsa da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
gonebaiexcl Cemi mowylul ars da poundorcni SebRalul codvaTa
simravliTa suli ganfrdil1 da sikudilikarTa zeda moaxlebul ars2raiexcl-me vyo medgarman33raJams gankiTxvad4 movides5 qriste RmerTi
1 uZlur BC
2 + da C
3 medgarman + da B
4 _ BC
5 + msajuli B mSajuli queyanad C
adidebdiTsa [A152v
Zlispiri ver SemZlebel varT didebad
1 adidebs suli Cemi ufalsagonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni dapoundsnil da suli
sneulsityuaiexcl uZlur cxorebaiexcl
[B231] momkudar da sikudili mowevnul
da raiexcl-me hyo Sen ubadruko sulo raJams gansjad movides
RmerTi da ganikiTxvides SenTa saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
2 da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
moses werilni migiTxren sulo
da maT Sina Tqumulni uwyebani cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen cudadvinaiexclTgan ulmobel xar da araiexcl emsgavsebi RirsTa
aramed cruTa da ganqiqebulTa da1 uridad da warmdebebiT
scodav [C236] winaSe RmrTisa
3 [A153r] rameTu moxedna2 simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
Sjuli mouZlurda SenTcents sulo
uqm ars saxarebaiexcl da yovelni wignni Sen zeda dadumebul
arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani
dacxromil rameTu wylulebani Senni
sZleven yovelTa da dRiTi-dRe aRorZindebian
1 _ C
2 mohxedna B
galobaiexcl T
Zlispiri [F65] uTeslod midgomili
Sobs zesTa Targmanebisa umamoiexcl dedaiexcl muclad-iRebs
uxrwnelad rameTu RmrTisa Sobaiexcl scvalebs bunebisa wesTa1 amisTcents Sen yovelni tomniRmrTisa sZalo da dedao daudumebelad gadidebT
1 rameTu moxedna simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
gonebaiexcl mwared wylul arspoundorcni dapoundsnil da gankafulsneul ars suli2 mouZlurebul _ sityuaiexclwarwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda vinaiexclca ubadruko suloraiexcl-me hyo odes movidesmsajuli didi gansjad Senda
2 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
[B157v] migiTxar Sen mosesisoflis Sesaqme yen suloromlisa mier yovelive
sjulisa werili gauwye Sen damarTalTa Tana cruni xolo Sen3 SemdgomTa hbaZavudebo ara pirvelTa maTRmrTisa mimarT4 ugunur-
qmniTa5
3 rameTu yo Cem Tana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
sjuli6 [mouZlurda daurgeb7 iqmna saxareba xolo
werilni
1 zeST BCDEFG
2 + da B
3 _ B
4 m˜r G
5 qmnilTa G
6 Sjuli B
7 urCeb DE
216
2 rameTu moxedna simda[C316]blesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
qriste poundorciel iqmna damouwoda tkbilad codvilTa
sinanuladsulo Cemo SeinanevidreRa1 sasufeveli Riad arsiswrafe raiexclTa ara dahpoundSas2 igi3 da gare daSTe Sen
3 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
qriste gankacna o suloyoveli4 nefsiT5 bunebisa
Cuenisa saqme6 moiRo7 Tcentnier8 codvisa raiexclTa Sen mogcessimdabliTa TcentsiTa9 saxe sinanulisaiexcl10 da cxorebad11
1 _ B
2 daepoundSna C
3 kari BC
4 yovelive BC
5 nebsiT BC
6 saqmsup1 C
7 miiRo C
8 Tuinier xolo codvisa
9 misiTa BC
10 simdablisaiexcl
11 cxorebisaiexcl BC
da ara ars mkurnali maTi da arca sakurnebeli
4 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
aha esera axalTa wignTasaxesa migiTxrob Sen suloraiexclTa moxcentde1 sinanulad da
lmobierebad da marTalTa ukue2 ebaZve
xolo codvilTa evltode da evedre
RmerTsa da daatkbe igi locviTa da marxviTa da siwmidiTa da
ubiwod cxorebiTa
5 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
qriste gankacna yen sulo Cemo
da yoveli saqme bunebisaCuenisaiexcl nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa raiexclTa Sen3 mogces simdabliTaTcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad mas ukue evedreboderaiexclTa Rirs-gyos mibaZvebad simdableTa TcentsTa maRalTa
6 da wyalobaiexcl mis naTesaviTi-naTesavadmde moSiSTa misTa zeda
qriste gankacna yen sulo Cemo
da mouwoda tkbilad sinanulad
avazakTa da meZavTa aw ukue4 Seinane Senca
vidreRa sasufevelisa kari ganRebul ars da
miitaceben mezuereni5 da [B231v] meZavnisinanuliTa da keTilad
moqceviTa lmobieriTa
1 moxcentdode C
2 ukusup1 BC
3 Seni B
4 ukusup1 BC
5 mezusup1reni BC
yovelivne1 mdash cudmaSural2winawarmetyuelni-uqm da urgeb swavlisa sityuaiexclrameTu wylulni Senni suloganmravldes arayofiTakurnebad SemZlebelisaiexclTa
4 da aw wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTa zeda
axlisa wignisaTa mogarTuam kualad saxeTa
mimyvanebelTa SenTa [C120] lmobierebadmarTalTa hbaZevd [G146]
sulo da codvilTa Tana-warhpounded da mowyale-yav qriste RmerTimarxviTa da vedrebiTagankrZalviTa da siwmidiTa
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste gankacna sulo [E109v] da sinanulad uwodaavazakTa da meZavTa inandi aw ganxumul arian karnisasufevelisani da Sevlen mas
Sina yovelnive mezuereni3 da codvilnida memruSeni monanulni
6 daampounduna Zlierni saydarTagan aRamaRlna mdabalni
qriste gankacna sulo da poundorciTa guezraxa4 Cuen da yovelnive bunebisa saqmenisrulebiT aRasrulna Tcentnier xolo codvisa da xati da saxe giCuena5
damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
1 yovelni G
2 damaSural BG
3 mezuereni CF mezusup1rni G
4 gusup1zraxa BCDFG
5 gcentCusup1na DF gcentCuena E es tropari aklia D da C-s
217
4 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi da wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTazeda
imarxa qristeman RmerTmanormeoc dRe da merme SeemSia
raiexclTamca sacnaur-yo1 gankacebaiexcl2
da Sen gaswava3 sulo CemoraiexclTa4 mterTa5 brZolasa
marxviTa da locviTa ewyvebode
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa guliTa maTTaiexclTa
qristes eSmakman Sehkadragamocdad yen sulo SeZrwundi
da ixile
1 gamoaCina BC
2 kacebaiexcl BC
3 Sen gaswava] aw ixile Sen BC
4 raiexclTa] da BC
5 mtrisa BC
7 yo simtkice mklaviTa TcentsiTaqristeman moguni acxovnna
sulo mwyemsTa1 mouwoda2 da CCcentlTamwyobri mowamed gamoaCina da
moxucebuli qurivisa Tana adida romelTasaqmesa da qcevasa araiexcl ebaZveda vaiexcl Senda sawyalobelodResa mas gankiTxvisasa
raJams daisjebodi RmrTisagan
8 ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste raiexcl ganicdeboda3 sulo
etyoda eSmaki raiexclTa qvanipurad gardaaqcines da aRiyvana raiexcl mTasa uCuenna4 soflisa sufevanimyis da etyoda gardagdebad frTiT taZrisaiexclT5 SeZrwundi ubadruko viTarkadnier ars damarxvaiexcl xolo
dalocvaiexcl dascems RoneTa misTa
9 daampoundu[C236v]na Zlierni saydarTagan da6 aRamaRlna mdabalni
imarxa qristeman ormeoc dRe
[udabnos da merme SeemSiaraiexclTa cxad-yos kacebaiexcl da Sen]7 gaswaos sulo
Cemo ganfrTxobad da ara
momedgrebad raiexclTa raJams Senca
gewyvebodis mteri marxviTa da simdabliTada locviTa dasce da ioto igi
SewevniTa saRmrToiexclTa
10 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qristes eSmakman Sehkadra sulo
gamocdad ixile da
1 + maT C
2 uwoda C
3 ganicadeboda BC
4 uCusup1na B
5 taZrisaiexclTa B taZrisaT C
6 _ C
7 kavebSi Cawerili teqsti A-Si dazianebulia
7 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qriste acxovnna mogunimwyemsTa uwoda da CCcentlTa
banaki wmidaiexcl mowamed Seiwynara marTalsa qurivsa [D120] Tanamoxucebuli adida romelTa ara hbaZav suloarca saqmiT arca qceviT da vaiexcl Senda raJams
dagsjiden
8 Seewia israels monasa missa mopoundsenebad wyalobisa
imarxa macxovarman ormeoci dRe da merme SeemSia mas raiexclTa aCuenos1
kacTa bunebisa qonebaiexclda Senca nuve2 dahpoundsndebi [F65v] sulo mogipounddes Tu
macTuri rameTu marxvaiexcl da locvaiexclgqonan3 saWurvelad mis zeda
9 viTarca etyoda mamaTa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukuned
qriste ganicdeboda4 xolo eSmaki ganscdidada qvaTaiexcl hrqua mas raiexclTa purad Secvalnes5 mTad aRiyvana [A248r] igi
1 aCusup1nos CDG
2 nu D
3 gquanan GF
4 ganicdeboda DEBG
5 + da G
218
Senamca odes grida garna1
Tavadsa qristesa SeuvrdiraiexclTa man mogces Zlevaiexclromeli SenTcents gamoicada
6 daampounduna Zlierni saydarTagan da aRamaRlna dabalni mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
ismine yen sulo Cemo poundmaiexcl igi2 RaRadebisaiexcl udabnosa zeda3 romelica4 sinanulsauqadagebs yovelTave da moiqec moswrfed sinanulad raiexclTa hpoo Sendobaiexcl5
1 ganeri B
2 _ BC
3 udabnosa zeda] mas zeda
4 romeli BC
5 Sendobaiexcl] gansuenebaiexcl BC
SeZrwundiSenmca odes grida garna
mxolosa RmerTsa Seuvrdi1raiexclTa man Tavadman mogces
Zlevaiexcl romeli-igi SenTcents gamoicadada maradis aRpyrobil iyavngonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni
wyalobaTa misTa mimarT
11 Seewia israelsa monasa Tcentssa guritman udabnoiexcls2
moyuareman da poundmaman didman RaRadebisaman da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundmatkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo iqmnairodias Tana ixile sulo
Cemo nu emsgavsebi uSjuloTaaramed moiqec sinanulad da
hpovo3 wyalobaiexcl
12mopoundsenebad wyalobisamadlisa [A153v] saRmrToiexclsa
winamorbedi [B232] udabnos raiexcl mkcentdr iyo4
yoveli huriastani da [ierusalemi]5
ganvidodes missa da aRuvarebdes codvaTada naTels-iRebdes misgan
sulo Cemo xolo Sen mconarebiTa
araiexcl-odes emsgavse maT aramed maradis dapoundsnil xar
13 viTarca etyoda mamaTa CuenTa
qorwili patiosan ars sulo
wesierad6 qorwinebulTaiexclamisTcentsca mpoundsnelman mrCobl
akurTxa igi wyalobiT TcentsiTa saRmrToiexclTa SeslviTada saswaulisa aRsrulebiTaxolo Sen vinaiexclTgan jmnul
xarmisgan iswrafe Seslvad
1 Seuvrdi] evedre C
2 udabnos C
3 hpoo C
4 + da C
5 isup1lmi B
6 wesierad] wadiurad C A fotopirSi es gverdi Zalze dazianebulia teqstis aRsadgenad viyenebT BC-s
xilvad wamsa Sina erTsamefobaTa queyanisaTa Zrwode sulo da maradismRviZare Semwe-iyofd RmerTsa
10 kurTxeul ars RmerTi israelisaiexcl rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
guritman udabnoiexclsamanpoundmaman RaRadebisamanqristes sanTelmanqadaga sinanulixolo1 herode uRmrTo2 iqmna3 irodiadaiexcls4 Tanaixile ubadruko sulo5da nu daecemi Sencaaramed Seitkbe moqcevaiexcl
11 aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisasa
[C130v] udabnoiexcl daimkcentdramadlisa winamorbedman da samariaiexcl6 huriastansa TanaSemokrbebodes7 missa da esreT aRuvarebdes8 codvaTa da naTels-iRebdesaramed Sen sulo Cemo araodes miemsgavse maT
12 [E110] viTarca ityoda piriTa wmidiTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qorwili wmida ars da9
sawoli Seuginebel rameTu qriste orgzis akurTxa igi poundorciTa raiexcl isera da misrulman qorwilsa masRcentnod Secvala10 wyali da ese
1 _ C
2 uRmrTo] usjuloi C uRmrToiexcl B
3 qmna C
4 irodiaiexcls BF ierodiadaiexcls D
5 _ BDE
6 samaraiexcl E
7 Semokrbeboda G
8 aRuarebdes DF
9 _ BG
10 cvala (kldeze Seqmna) C
219
7 Seewia israelsa monasa Tcentssa mopoundsenebad wyalobisa
Seuvrdi Sen sulo Cemomeufesa qristesa raiexclTa
viTarca-igi [C203r] kanas wyali Rcentnod SecvalaegreTve Seni sigrile1
mpoundurvalebad SecvalossaRmrTod raiexclTa ara wyalebr
daiTxio
8 viTarca etyoda mamasa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
gevedrebi qriste RmerToviTarca-igi2 ganrRueuli
ganhkurne3 Cemica suli4 odesme
ganhkurneganrRueuli ganaaxle5
da cxedrisa mis wil6 me7
saTnoebisa aRebaiexcl mibrZane [A137r]
1 sigrilsup1 BC
2 igi] odesme BC
3 ganrRueuli ganhkurne ~ BC
4 + codvili C
5 _ BC
6 mis wil] misebr B
7 meca BC
siwmidiT qorwilsa mas zecisasa
14 abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTaviTarca igi kanas wyali
Rcentnod1 Secvala egreTve Senica sigrilesaRmrTod mpoundurvalebad
Secvalos raiexclTa ara2 wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad Rcentnisa iyo
maxarebel SeurvebulTa
15 kurTxeul ars RmerTi ufali israsup1lisaiexcl
ganrRueuli ganhkurna qristeman
da ubrZana Rebaiexcl [C237] cxedrisaiexcl
da Ze igi qurivisaiexcl mkudreTiT aRadgina brZanebiT da egreTve asisTavisaiexcl3 da samariteli dedakaci
Seiwyala da esreT mdidrad sulo Cemogauwya Sen wyalobaTa TcentsTa4
sivrce raiexclTa gacxovnos
16 rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl5 erisa Tcentsisaiexcl6
cremliT gevedrebi7 qriste RmerTo
viTarca odesme ganrRueuliwyalobiT ganaaxle8 igi dapoundsnili ganhkurne
egreTve Cemica9 suli codvaTa mier ganrRueuli10wyalobiT ganaaxle da
cxedrisa mis wil me saTnoebaTa aRebaiexcl mommadle da Rirs-myav
aRsrulebad wmidaTa mcnebaTa SenTa
1 + garda B
2 araiexcl B
3 asisTavisa C
4 misTa C
5 poundsna C
6 Tcentsisa C
7 gevedrebi] Segivrdebi C
8 wyalobiT ganaaxle] _ C
9 + ese C
10 ganiRusup1ul BC
pirvelad niSad aCuena1 raiexclTa Senca Segcvalos sulo
13 cxorebasa Cuensa mterTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
aRmRebeli2 cxedrisaiexclganrRueuli Seamtkica xolo Wabuki momkudari aRadgina Ze qurivisa dedisaiexclda kualad asisTavisaiexclsamaritelsa raiexcl ezraxasulieri msaxurebaiexcl winawar3-dagisaxa sulo
1 aCusup1na BCDEFG
2 amRerebuli DG
3 winaiexclswar CD
220
9 kurTxeul ars ufali RmerTi israelisaiexcl rameTu moguxeda da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
eha qriste meufeo romelman qurivisa Ze1
momkudari cxovel-hyav ganacxovele Cemica2 esecodviTa momkudari suli da mimiZeRu me warslvadwrfelsa mas saTnoebisa gzasa
10 da aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monis Tcentsisasa
[C217] widovani Seexo qristes2
samoslisa fesusa meyseulad ganwmidna3
da Senca yen sulo CemogonebiTa4 mieaxle mas raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganapoundmnes5 RmerTman
11 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qriste romelman ganswmidekeTrovani6 igi CemTaca
codvaTa mwikuli7 ganwmide da feri
pirveli Suenebani momec8 sulsa Cemsa raiexclTa siwmidiT gadidebde Sen
macxovarsa
1 Zsup1 BC
2 _ B
3 ganikurna B
4 bunebiTa BC
5 ganapoundmnen C
6 widuani BC
7 sixeneSe BC
8 moec BC
17 da aRmidgina1 Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl
eha macxovar mraval-mowyale
romelman mkudarni ganacxovelen
Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele2
da warmiZeRu gzaTa maT wrfelTa
saTnoe[B232v]bisaTa slvad RmerTo Cemo
da mipoundsen mterTa borotTaganromelni SurisgebiT iswrafian warwymedasa Cemsa
18 Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisaiexcl
widovani raiexcl Seexo fesusa3
samoslisasa ganwmida mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani da mkelobelni gankurna
da yruni da utyuni metyuel4 yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani5 gankurnnes
wyalobiT
19 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa
senTa hkurnebda qriste meufe6
da glaxakTa axarebda xolomezuereTa Tana Wamda7 da
codvilTa zraxvida8 da ganboklebulTa
aRhmarTebda9 Senca evedre yen glaxako
sulo Cemo raiexclTa codvaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani
gankurnnes wyalobiT
1 aRmidgina] aRmogcentcena C
2 Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele] _ C
3 fesussa B
4 metyusup1 B
5 salmobani] vnebani C
6 _ mefsup1 C
7 _ C
8 hzraxvida B
9 hmarTebda B
14 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
widovani gankurnaSe-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni1 ganwmidna daRrekilnida brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yrunida utyuni da daRonebulnisitycentT gankurnna ufalmanraiexclTa Senca gacxovnes sulo
1 keTovani D
221
12 cxorebasa mterTa CuenTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
mkurnalo ganwirulTaoromelman ganhkurnen kacTa
uZlurebani sulisa Cemisa sennicodvaTagan mowevnulnigankurnen saxiero1 raiexclTa2 maradis3 gadidebde Sen
13 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
mezuere4 igi ganmarTlda da meZavman pova siwmide5
xolo zuavi fariseveli ganvardasimarTlisa keTilTagan6gulispoundma-yav yen sulo da
ampartavanebaiexcl Sors-yav Sengan
14 ficiT romel efuca abrahamsa mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
nu iqmnebi yen7 sulo8 qananelisa mis udares9
udebebiTa aramed RaRad-yav Senca Zeo10 RmerTisa maRlisao
qriste
1 macxovaro BC
2 + Sen C
3 _ maradis B
4 mezursup1 C
5 siwmidsup1 C
6 simarTlis keTilTagan] marTalTa krebulisagan C
7 _ BC
8 + Cemo C
9 udare C
10 + RmerTisa C
20 saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
mezuere1 ganamarTla qristeman
da meZavi ganwmida xolofariseveli dasaja zuaobiT
moqadulimezuere2 amisTcents rameTupoundmobda RmerTo milxine
codvilsa amas da meZavi _ cremlTa dasTxevda gulispoundma-yav sulo da ampartavnebaiexcl Sors-yav Sengan
21 cxorebasa mterTa CuenTagan
zaqe mezuere3 acxovna mpoundsnelman
da saxlsa simonissa isera da meZavi ganamarTla
romelman alabastri igi nelsacxebelsaiexcl aRiRo dadaaltvna ferpoundni saRmrTonida warhpoundocna TmiTa TcentsiTa4 mas ukue5 miemsgavse sulo Cemo codvilo raiexclTa6 Senca hpovo7 Sendobaiexcl codvaTaiexcl8
1 mezusup1re BC
2 _ C
3 mezusup1re BC
4 _ C
5 ukusup1 BC
6 raiexclTa] da C
7 hpoo BC
8 codvaTa C
15 ficiTurT efuca abrahamsa mamasa Cuensa
meZavi wmida iqmna[D120v] mezuere1 ganmarTlda
xolo fariseveli zuaobiT daisajaigi poundmobda macxovne da ese RmerTo milxine xolo mesame siqaduliT ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa
16 mocemad Cuenda uSiSad poundsnad centelTagan mterTa CuenTaiexclsa
glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste da mezuereTa2
da codvilTa Tana Wamda da iaroiexcls3 asulisa [B158v] suli gansruli poundelisaSexebiTa moago poundorcTa
17 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa
mezuere4 iyo zaqe5 garna cxovnda6 igi xolofarise[C131]veli simon purismte iqmna da meZavman miiRo mad[F66]li bralTa Sendobisaiexclmisgan romelsa aqunda ZalicodvaTa mitevebisaiexcl romlisa povnad iRuwid
sulo
1 mezusup1re BGF
2 mezusup1reTa BCDFG
3 iaiexclroiexcls BC iairoiexcls F
4 mezusup1re CBG
5 zakqe BCEF
6 cxonda EF
222
yav CemTana wyalobaiexcl viTarca mxoloiexcl
mravalmowyale xar
15 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
meZavsa mas sulo Cemoaraiexcl miemsgavse romelman
alabastroiexcl nelsacxebelisaiexcl aRiRo da daltvna ferpoundni
qristesanida warhpoundocna man TmiTaamisTcentsca pova motevebaiexcl1
16 da Sen yrmao winawarmetyvel maRlis iwodo rameTu warsZRue Sen winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
masmine2 yen macxovar poundmaiexcl3 igi sanatreli romel
1 pova motevebaiexcl] pua man wyalobaiexcl C
2 + me BC
3 kiloiexcl igi B
22 [A154r] da poundelisagan yovelTa [C237v] moZuleTa CuenTaiexclsa
qalaqTa maTTcents gasmies1 sulo
romelTa-igi misca vaebaiexclmpoundsnelman rameTu araiexcl
Seiwynares xarebaiexcl2 misiSeZrwundi Sen saxisa misgan raiexclTa araiexcl STahpoundde
jojoxeTadmde aramed erCdi saRmrToTamcnebaTa da iqmode mpoundurvaled
brZanebaTa misTa
23 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana
[B233] nu iqmnebi Sen yen sulo Cemo
sasowarkueTilebisa3 mierda sarwmunoebisa qananelisa
mis udares romlisa asuli gankurnaqristeman RmerTman aramed
poundmobd mpoundurvaled Zeo RmrTisao Semiwyale da gankurne suli Cemi viTarca xar mravalmowyale
24 da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
kacebiTa Zeo daviTiso da RmrTeebiTa Zeo RmrTisaoromelman ege eSmakeulni
sitycentT ganhkurnen masmine poundmaiexcl igi sanatreli
1 gasmives B
2 saxarebaiexcl B
3 sasowarkusup1Tilebisa BC
18 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
yen ubadruko sulo ara ebaZve meZavsa romelman-igi moiRo1 alabastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa [G147]
mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa xolo manpirvelTa codvaTa [E110v]
misTapoundeliTwerili uCino-yo
19 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue winaSe pirsa uflisasa
qalaqTa2 romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexclgasmies [A248v] sulo viTar iyuedrnes3 misganSeSindi saxisagan da nu hbaZav maT romelni-igi borotTa sodomelTamsgavsebiTa meufemanvidre queskneladmde4
STapoundadna5
20 ganmzadebad gzaTa misTanusada daipoundsnebi
usasoebiTa sulo qananelisa sarwmunoebasa6 baZevdiromlisaTcents asuli misi gankurna sityuaman da RaRad-yav siRrmiT
gulisaiexclTmisebr viTarmed yen ZeodaviTiso Semiwyale me
21 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisa ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
mowyalebiT momxeden
1 moiRo
2 qalaqni G
3 iyusup1drnes BGF
4 qusup1skneladmde BF
5 STahfalna D
6 rwmunebasa BCDEFG
223
arqu avazaksa1 viTarmed2 Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsa da ganmiRe me qriste viTarca mas kari wyalobisaiexcl
17 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
dabadebulni SeZrwundes raJams- [C318] igi juarsa zeda
gixiles qriste mTani da kldeni gannipnesda queyanaiexcl SiSiT SeiZra da jojoxeTi mokuda da Cuen vpoveT wyalobaiexcl3
18 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 + da sTqu BC
2 dRes BC
3 vpoveT wyalobaiexcl ~ BC
romel1 arqu avazaksa amin getycent Sen
dRes Cem Tana iyo samoTxes da ganmiRe me viTarca mas kari
wyalobisa Senisaiexcl
25 ficiT romel efuca abrahamsa2 mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
avazaki ggmobda meufeo3 da avazaki RmrTis-metyuelebda4da ese ornive juarsa damokidebul iyvnes aramed mravalmowyaleoromelman yovelive5 CuenTcents
Tavs-idev msgavsad morwmunisa avazakisaganmiRe meca kari
sasufevelisa Senisa6
26 msaxurebad missa7 RirsebiT da samarTliT winaSe missa8 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
dabadebulni SiSiT SeZrwundes
raJams gixiles Sen juarcumuli mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra da naTeli mzisaiexcl9 dabneldaxolo jojoxeTi
warmoityuena10amisTcents ZlierebaTa SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT vadidebT mpoundsnelo
27 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue11 Sen12 winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
1 romelman B
2 abrahamisa B
3 meufsup1o C
4 RmrTis-metyusup1lebda BC
5 yoveli B
6 Senisa
7 misa C
8 misa B
9 mzisa C
10 warmoityusup1na BC
11 warsZRusup1 BC
12 _ C aq wydeba B nusxa
Zeo RmrTisao da mipoundsenromeli-ege sitycentT ganhpounddid1 eSmakTada sityuaiexcl sawadeli marqu2 viTarca avazaksaamin getycent Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsakualad raiexcl movide didebiT
22 mowyalebiTa da wyalobiTa RmrTisa CuenisaiexclTa
avazaki ggmobda3 avazaki RmrTad gxadoda xolo ornive Sen Tana juarcumul iyvnes aramed mpoundsnelo Cemo meca msgavsad morwmunisa mis romelman-igi RmrTad
gicna [D121] ganmixuen4 karni Senisa sasufevelisani tkbilo
23 romliTa mier momxedna Cuen aRmomavalman maRliT
dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen mTani da kldeni SiSisagan ganipnes queyanaiexcl Seiryia5 [C131v]jojoxeTi opounder6 iqmna7 dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi8
24 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 ganhpounddi G
2 arqu D
3 + da CDBEFG
4 ganmoxusup1n DF
5 SeiZra da BEF SeiZra D
6 upounder AC
7 da BCDEFG
8 Tcentsi] maTi F
224
RirsebiT1 sinanulisa2 nayofsa3 nu iTxov Cemgan
qriste rameTu aw suli4 Cemi5
moaklda6aramed momec guli Semusrvili da wmidaiexcl raiexclTa maradis gadidebde Sen
19 [da warmarTebaiexcl ferpoundTa CuenTa gzasa mScentdobisasa]
msajulo da RmerTo Cemo6 wmidao7
romel momaval xar gankiTxvad soflisa
mowyaliTa8 TualiTa momxeden me9 ufalo
Semiwyale10 meca daRacaTu11 RmerTi xar da kacTmoyuare12
1 RirsTa B
2 sinanulisaTa C
3 nayofT B
4 Zali B
5 CemTana BC
6 _ B
7 _ C
8 + miT B
9 _ BC
10 da Semiwyale qriste B
11 viTarca AC
12 RmerTi xar da kacTmoyuare] friad gangarisxe B
sinanulis RirsTa nayofTa nu iTxov Cemgan mravalmowyale rameTu Zali Cemi Cem Tana
moaklda aramedmomec me1 guli Semusrvili da glaxakobaiexcl suliTa raiexclTa
eseni msxuerplad2 saTnod
migipyrne3 Sen raJams-igi4 moxcentde gankiTxvad
saqmeTa CemTa
28 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl5 ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
msajulo Cemo da Semoqmedoromelsa kualad [B233v]
gegulebis [C238] moslvaiexcl angelozTa TanaganSjad6 yovlisa soflisamaSin mowyaliTa TualiTamomxeden da mowyale meqmen
saxier romelman-ese umetes yovlisa kacTa bunebisa
Segcode da gangarisxe
29 mowyalebiTa7 wyalobisa8 RmrTisa CuenisaiexclTa romelTa mier momxeda Cuen aRmomavalman maRliT
ZuelTa9 da axalTa aRTqumaTagan
swavlani10 mogiTxreniT Sen sulo
raiexclTamca11 lmobier-vyavT ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavTvinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
SeniuZcentres aRematebis da vaiexcl ars Senda dResa mas
didsa saSjelisasa
1 _ C
2 msxusup1rplad B
3 migipyren C
4 _ C
5 cxorebisa C
6 gansjad C
7 + da C
8 wyalobda C
9 Zusup1liTa C
10 swavla B
11 raiexclTa C
sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi mpoundsnelo [B159] rameTu Zali Cemi
moaklda Cemgan aramed momec guli Semusrvili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTualuli
msxuerpli1
25 warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa mSvidobisasa
msajulo Cemo msajulo romeli kualad moslvad xar gansjad soflisa mowyaliTa TualiTa momxeden maSin tkbilo da Semiwyale2 mpoundsnelo ufroiexcls yovlisa bunebisa[G147v] kacTaiexclsa ugunurebiT Secodebuli Sen winaSe
1 msxusup1rpli CF
2 + me BCDEFG
225
20 didebaiexcl mamasa [A137v]samebao erTarsebao
samguamovnebao erTRmrTeebao gigalobTmamasa da gadidebT Sen Zesa da sulsa wmidasaerTarsebiT Tayvanis-gcemT
bunebiT RmerTsa da meufesa srulsa
aw da maradis
21 RmerTi guiSev1 da qalwulad hgie
eha ucxoiexcl Sobaiexcl da2 ucxo3
mucladRebaiexcl uTeslo arsda Sobaiexcl cnobaTa uaRresqalwulo RmrTismSobelodaicev samwysoiexcl Senisaiexcl
1 hSev B
2 _ B
3 ucxoiexcl BC
30 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa1 Sina2 da aCrdilTa sikudilisaTa
ukueTu keTilTa qadebanida satanjvelTa Sinebanida marTalTa pativni da
codvilTa mwared dasjani3 da survili sasufevelisaiexcl4 da WirTa [A154v]
jojoxeTisaTa simwarever mogdreks Sen sulo Cemoraiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi
31 da warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa5 mScentdobisasa
zecisa ZalTa da mociqulTawinawarmetyuelTa da marTalTa mamaTmTavarTa
mRdelTmoZRuarTa da6 mpoundneTa mowameTa
da yovelTa wmidaTa krebulsaTana oxaiexcl CuenTcents Sewire
winaSe RmrTisa RmerTSemosilo andrea7
kritisa mwyemso da mnaTobo yovlisa soflisao
32 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
yen samebao erTarsebaosamTcentTebao samguamovanogigalobT mamasa8 gadidebTZesa da Tayuans-gcemT sulsa wmidasa saxiersaerTbunebad da erTRmrTeebad
WeSmaritebiTcxovelsa da cxorebasanaTelsa brwyinvalebasa da
meufebasa srulsa
33 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
RmerTi gcentSev9 da qalwulad hgie
viTarca-igi pirvel Sobisaeha ucxoiexcl Sobaiexcl yen ucxoiexcl
1 + bnelTa B
2 _ BC
3 daSjani C
4 sasufevelisa C
5 + mas C
6 _ C
7 andria C
8 +da B
9 hSev B
26 didebaiexcl mamasa Tayuanis-vscemT
Zesa ufroiexclsad1 avamaRlebT2
da sulsa wrfelsa sarwmunoebiT vaqebT samebasa pirebiT [F66] viTarca naTelsa da
naTelTa da cxovelsa da cxovelTacxovelsmyofelsa3 yovelTasa
27 uxrwnelo RmrTismSobelo daicev qalaqi Seni romeli-ese Sen mier mefobs saRmrTod4 Sen mier moaqus Zalida Sen mierve sZlevs mterTa zesTa5 eqmnebis gansacdelTa mbrZolTa gare-miaqcevs da
1 ufroiexcls BCDFG
2 aRvamaRlebT BG
3 cxv˜ls-myofelsa ABCD
4 + da B
5 BCD es da momdevno tropari ar aris E xelnawerSi
226
mucladRebaiexcl rameTumucladRebaiexcl uTeslo arsxolo Sobaiexcl cnobaTa1 uaRres2
aramed yen qalwulo ubiwoo guacxovnen samwysoni Zisa Senisani da Semsxmelni Senni
1 cnobaTa] naSobTa C
2 uvaRres C amas B xelnawerSi mosdevs gadamweris cnoba `ese didni galobani zRuasa mewamulTa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da umSusup1nieres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese
hmarTebs gansagebelTa1 TcentsTa2
1 gansagebelsa B
2 Tcentssa B
227
wm arsen iyalToelis anderZi
vinaiexclTgan wmidaTa mamaTa da didTa mnaTobTa CuenTa efTimes1 da giorgis mTaw-midelTa orgzis eTargmnnes wmidisa andrea2 mwyemsTmTavrisa mier aRwerilni ese didni galobani da pirvelsa mas metad Seemoklnes rameTu saRmrToiexclsa werilisa sax-ismetyue[C132]lebani3 yovelni daetevnes da nacvlad4 maTda5 sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTom-elobisa6 meZiebelsa amas Tana poundmisaganca Tcentsisa da ZlispirTagan7 Seecvalnes xolo meoresa _ [uzomod] ganevrcnes8 rameTu wmidisa Tqumuli9 yoveli srulebiT eTargm-na da mamisa efTcentmes10 Sematebulni igi dasdebelni arave daetevnes viTarca TcentT aRi-arebs11 daRaTu poundmaiexcl [B189v] ara Secvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmnaiexcl arca mas guls-edgina [da] esreT mZimed radme tcentrTad zeda-esxnes ornive igi yovlisa saqarT-veloiexclsa eklesiaTa amisTcents me uRirsman monaman saRmrToiexclsa monebisa RirsqmnulTa-man mdabalman monazonman arseni vikadre mesamed Targmnaiexcl amaTi ucvalebelad Tcentsisa poundmisagan12 TcentT maTve ZlispirTa zeda maTTa romelTa zeda wmidasa andreas berZulad aRewernes brZanebiTa da jerCinebiTa keTiladmsaxurisa da RmrTivdacvulisa da-viT afxazTa da qarTvelTa da ranTa da kaxTa mefisaiexclTa romelman-me Targmanebisa xolo wmidasa mwyemsTa-mwyemssa iovanes qarTlisa kaTalikozsa viTarca keTilad morTulsa orRanosa poundeloanTa13 mTavrisa sulisasa poundmisa dadebisa14 poundel-yofaiexcl gcentbrZana vinaiexclTgan ucxoni iyuvnes enisa Cuenisagan15 Zlispirni amaTni romeli-ese orive srul-yo moxedvaman saRmrToman da meoxebaman yovladuxrwnelisa [C132v] RmrTismSobelis-aman da uzakueli16 da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina-daugo yovelTa trfialTa sitycent-saTa da mosurneTa WeSmaritebisaTa xolo kninsityuaTa da quemeTrevTa saswauli si-tycentssacilobeli romelsa Sina17 raiexclTurTiT araraiexcl hrTavs Cemi Tcentnier cTomilebisa xolo keTili raiexclca ars yoveli Semdgomad RmrTisa da saRmrToTa didisa mefisa da wmidisa TcentTmpyrobelisa Cuenisa da mamisa gulsmodginebisaiexcl ars romlisani mravalm-ca arian welni cxorebisa misisani da saukuno kurTxevaiexcl
qriste RmerTo Seiwyale suli oqropirisaiexcl amin
1 efTcentmis BC
2 andria kriteli B andrea kritelTa C 2 _ C
3 metyusup1lebani C
4 nacvalad C
5 maTsa B
6 ucTomelobisa] unakluloebisa C
7 ZlispirTaganca C
8 ganevrcelnes B
9 Tqumeli C Tqm~li AB
10 efTcentmis BC
11 + da B + wmidiTa piriTa TcentsiTa da C
12 ~ Tcentsisagan poundmisa B
13 poundeloanT BC
14 dadebasa BC
15 Cuenisa enisagan B
16 usakuveli C
17 romelsa Sina] _ B
228
wm giorgi aTonelis anderZi
[A154v] ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes savedrebelisa pirsa zeda eTargmnes da metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni viTa Cuenca dagcentwerian Tcentssa adgilsa madliTave misiTa keTilad da Suenierad da brwyinvaled
vinaiexclTgan kula saxierebaman RmrTisaman Rirs-myo me glaxaki giorgi sucesmona-zoni marxvaTa da zatikTa srulebiT Targmnad da wigni Sehmzada ganmanaTlebeli ka-Tolike eklesiisaiexcl romel WeSmaritad swori amisi arca berZenTa Tana ipovebis arca qarTvelTa maSa SeuZlebel iyo Cuengan naklulevanebisa raiexclsme dateobaiexcl romeli ara Suenoda amis wmidisa gcentrgcentnisa Semkobasa amisTcents igive didni galobani kualad friadiTa SromiTa meoris guerdsa vTargmnen viTa berZulad arian da viTa wmida an-dreas saxismetyuelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTagan epoundsnnes vapoundsenen da srulad da Suenierad srul-yo yovladZlierman RmerTman
xolo vinaiexclTgan wmidasa mamasa efTcentmes sxuasa pirsa zeda aRewernes da wmida andreas mdash sxuasa ravodennime dasdebelni da me verca wmidisa mamisa efTcentmessaviT davagdeb-di verca-wmidisa andreaiexclssa amis pirisaTcents umravlesi Zali Semovida da umravlesi dasdebeli fsalmunTa Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl garna vesav RmerTsa romel-daRacaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovladSuenier da samgzis sawadel
xolo Sen RmrTismoyuareo igica gqonan da eseca romliTaca aSendebodi masca galobdi da CuenTcents locva-yav raiexclTa ufalman Semindvnes auracxelni codvani Cemni
sxuaiexcl kula yoveli gangebaiexcl amaT galobaTaiexcl ufalo RaRatyavi da aqebdiTi da wardgomaiexcl da xuedrni da stiqaronni ukuana Tavis-Tavisa adgilsa hpovne da muniT brZanen
Cuen TcentT icis ufalman romel ara vgonebdiT Tu sikudilman guacalos amis wigni-sa srulyofad da Zali friadi da sivrce wmidisa amis wignisaiexcl ereoda uZlurebasa Cuensa vinaiexclTgan kula srul-yo RmerTman yovelive gangebaiexcl marxvaTa da zatikTaiexcl ma-SinRa poundel-vyaviT amaT wmidaTa da yovladSuenierTa galobaTaca aRweraiexcl xolo Sen qristes moyuareo amas Cuensa dawe[A155r]rilsaca daswerdi da hmadlobdi RmerTsa da adidebdi romelman Cuen unayofoTagan da uRirsTa eseviTari tkbili da surneli nayofi gamogca da usazRvroiexcl igi Zlierebaiexcl misi uZlurebisa Cuenisa mier srul-yo viTarca TcentT brZana piriTa miT utyuveliTa rameTu misi ars didebaiexcl Tana mamiT da suliT wmidiTurT aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
229
leqsikoni
a
adamean-i adamis STamomavali kaci `da araiexcl vin ars adameani (adamiani C) Cemebr codviTa SebRalulildquo 2 III
2 2
alabastr-i WurWeli `alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl mihronisasa warmovscli Tavsa zeda~ 1 VIII 17
amqumel-i bebia qali amqumelni Tu gasmian msrvelni pirvel wulebrivTa CCcentlTagani~ 1 V 8
angahreba sixarbe gaumaZRroba `romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
armur-i nisli ukuni wyvdiadi armur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 1
aRzRudva daSroba `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi~ 1 V 11
aRmofxura `Zirian (ZiriTurT C) amoReba~ (saba)~ `risxviT aRifxurnes igini~ 2 V 12
aRmsToba adgoma SemarTva gamofxizleba Jami Semoklebul ars aRimsTue Sen~ 1 IV 2
aRkrboba dasruleba damTavreba `serobaiexcl aRkrba~ 1 IV 22
aRrCeva arCeva `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRsaval-i amamaRlebeli `kibe romeli ixila mamaTmTavarTa Soris didman saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ 1 IV 6
aRsareba monanieba miiTuale aRsrebaiexcl Cemi~ 1 II 2
aRswrafeba aCqareba aswrafeba `mTad aRiswrafe Sen yen sulo viTar-igi pirvel loT~ 1 III 2
aRtyineba danTeba wakideba `xolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexcl aRityine romliTa dawuvad xar~ 3 II 92
aRuareba gandoba aRiareba `dambadebelsa aRuvaren bralni~ 2 I 2
aRZrva dapirispireba SfoTi `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRZrva ndoma `zraxva~ survili `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa~ 1 I 5
awRaTu axla mainc `geezissa emsgavse ubadruko romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
axovaneba simamace gmiroba `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl~ 3 IV 11
aRpounddoma amaRleba aRslva `elia etlTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
saleqsikono erTeulebis ganmartebisas amosavalia sityvis semantikis Cvens teqstSi aqcentirebuli mniSvnelobaniganmartebebs axlavs sityvis Semcveli konteqsti `didi kanonis~ qarTuli Targmanebidan miTiTebisas jer dasmulia
svetis aRmniSvneli ricxvi (1 2 3) Semdeg galobis numeracia romauli cifriT bolos ki galobis muxlis (troparis) aRmniSvneli ricxvi e i aRniSvna _ 1 IV 10 _ niSnavs rom sityva dasturdeba pirvel svetSi IV galobis me-10 troparSi
vinaidan `didi kanonis~ II da III galobebi agebulia or-or Zlispirze Semogvaqvs damatebiTi aRniSvna II2 III
2 rac imas
niSnavs rom ganmartebuli sityva gvxvdeba II galobis meore ZlispirTan Sewyobil teqstSi e i 3 II2 10 migvaniSnebs rom
sityvas veZebT mesame svetSi II galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis meaTe troparSi aRniSvna 1 III2 3 niSnavs rom
sityva gvxvdeba pirvel svetSi III galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis mesame troparSi da a S
230
b
banak-i aq simravle `amisTcents geuflnes vnebaTa igi banakni~ 2 VIII 3
barZim-i sasmisi ziarebis WurWeli `barZimad brwyinvaled moeca eklesiasa cxovelmyofeli gverdi Seni~ 2 IV 24
beWi zurgi `beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II1 11
brZcentli iaris nakvalevi (il abulaZe) `aha naguemni brZcentlTa CemTani~ 1 II2 8
bWe kari `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad~ 1 I 14
g
ganboklebul-i keTrovani `qriste meufe ganboklebulTa aRhmarTebda~ 2 IX 19
ganbZarva daxeva dagleja `ganvbZare me pirveli samoseli~ 1 II 8
gandrekili gandgomili ganSorebuli gulisTqumaTa maT borotTa mier gandrekili trfiali igi sibrZnisaiexcl trfial meZavTa iqmna~ 2 VII 6
ganroma gadarCena `ganera mwaresa brZanebasa~ 1 V 7
ganzraxva rCeva darigeba `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seuracx-hyven~ 1 VII 12
ganzrqoma damZimeba gamsxvileba `ganvzrqen codviTa~ 1 II 16
gankaful-i galeuli dauZlurebuli `mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 2 II 19
gankeTrovneba keTriT daavadeba `nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi I VI 4
gankrToma SeSineba dabadebulni gankrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen~ 1 IX 23
ganmarTeba gasworeba gaSla ganaxleba `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
ganmpoxebel-i masazrdoebeli `zeTi ganmapoxebeli yovlad araiexcl maqus~ 2 IV 27
ganpoxeba gamokveba dapureba `viTarca didi mose sibrZniTa ganipoxe~ 1 V 8
ganroma gadarCena ganrideba `ganeri sabrpoundisagan amis soflisa~ 2 VI 3
ganrRueul-i davardnili dauZlurebuli `aRmRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkicaldquo 1 IX 13
ganryuna Sebilwva `ganvryuen xati da msgavsebaiexcl Cemi~ 2 II 6
ganstumreba gamoZieba Seswavla moxilva `ganimsture Sen sulo da ganixile viTarca ieso navesman queyana aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganucdel-i usazRvro TvaliT mouxelTebeli `Cem zeda aCuene saxierebaTa maT SenTa sivrce ganucdelildquo 2 IX 20
ganfrdil-i sneuli gaxveuli gablardnili ufroiexcls sxuaTa kacTasa ganfrTilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina 3 IX 1
ganfrTxoba gaRviZeba gamofxizleba `ganifrTxev Sen sulo Cemo~ 1 IV 3
ganqiqeba mxileba `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa Sina Tcentssa da mxilebul-yo codvaiexcl~ 1 VII 6
231
ganqiqebul-i mxilebuli `romelTa Tana igi mier ganqiqebuli mwared davisajebi~ 2 II 17
gancxoveleba gacocxleba aRorZineba `ganvacxovelen poundorcni~ 1 I 7
ganxeTqva daxeva dagleja `ganvxeTqe me mwared samoseli pirveli~ 2 II 8
ganxilva moxilva Seswavla gamoZieba `ganixile viTarca ieso navesman queyanaiexcl aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganpoundmoba gaxmoba amoSroba `raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganpoundmnes RmerTman~ 3 IX 10
ganpounddoma gandevna `ganvardna~ `samarTlad ganipoundada edemiT adam 1 I 6 bdquoRirsad ganvarda adam edemiTldquo 3 I 9
gardadreka gandreka gadaxveva `gardasderk Sen gzaTagan saRmrToTa~ 2 VI 2
gardacema aRbeWdva `gardamecnes Relvani vnebaTani~ 1 II 4
garemocva gareSemortyma Semorkalva `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav~ 3 II 4
garewar - `uxalisod gina undomlad~ (saba) `garewar saqmed mefobaiexcl pova Zebnasa Sina~ 1 VII 3
geba dabruneba mogeba suli gansruli poundelisa SexebiTa moago poundorcTa~ 1 IX 16
geba micema miniWeba sitkboebiT kualad mage sixarul 1 VII 17
gemoTmoyuare gaumaZRari avxorci bdquogemoTmoyuariTa aRZrviTa sulisa sikeTe ganvryuen~ 1 II 18
godoli koSki sveti `vnebaTa igi mware godoli aRmarTe~ 2 I 35
grZnobadi (eva) xiluli xorcieli `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda~ 1 I 5
gulispoundmis-yofa gons mosvla (il abulaZe) `gulispoundma-yav da ganifrTxve~ 3 IV 2
gyofdin _ gwamdes gjerodes `gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisa cxorebisa Senisa kualad ganspetakebad~ 2 VI 4
d
dabebkul-i SebRaluli dafleTili `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
daglaxakeba aq gariyva daSoreba `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~ 1 II2 3
dadgroma darCena dasadgureba `daadger gareSe kidobnisa mis sacxorebelisagan~ 1 II
2 4
dakueTeba danarcxeba dacema `ganewyve Sen da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
dakukitakuki barZimi `dakukad moigo guerdi Seni cxovelsmyofeli eklesiaman~ 1 IV 21
daltoba danamva dasveleba `alabastri igi nelsacxeblisaiexcl aRiRo da daaltvna ferpoundni saRmrToni~ 2 IX 21
damSWualul-i dalursmuli `damSWualul iyav cxorebisaTcents Cuenisa~ 3 IV 17
danaxeTq-i ufskruli naprali mTxrebeli~ nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~
232
1 VI 2
danTqma Caflva damarxva `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ 1 VII 17
dasabam-i dasawyisi `romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ 1 I 1
dasxma dasma gaCena `aRgiareb Sen wylulebaTa maT romeli daasxnes Cem zeda mwareTa avazakTa _ gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa~ 2 I 11
dasxma daRvra daTxeva `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTaldquo 1 VIII 16
dafqva damsxvreva `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2 8
dayofa daxSva dadumeba `daniel mRcentmesa Sina gasmies viTar dauyvna sulo pirni mpoundecTani~ 1 VIII 11
daSaveba dabneleba wabilwva `sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl~ 2 II 7
dacxromil-i CaCumebuli Cawynarebuli `Sjuli mouZlurda SenTcents sulo wignni Sen zeda dadumebul arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani dacxromil~ 2 IX 3
dapoundsna moSveba moduneba dauZlureba `Senca nuve dahpoundsndebi sulo~ 1 IX 18
dapoundsna gankurneba `da wylulebani CemTa vnebaTani dahpoundsnen auracxelni~ 2 VII 1
dapoundsna damxoba dahpoundsna igi Tavadman qristeman raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ 1 VII 9
dapoundsnil-i dauZlurebuli `gonebaiexcl mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful 1 IX 1
dapoundsnil-i uRirsi wamxdari ugvano `uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ 1 VII 10
dapoundSva daxurva daxSva `cani dagepoundSnes da siymili gewia~ 2 VII 18
diakeul-i dekeuli kuro `velurqmnilsa diakeulsa sulo miemsgavsa pirvel efrem~ 1 VI 3
draqma fulis erTeuli bdquompove mpoundsnelo draqmisa mis msgavsad~ I II1 19
drekil-i gandrekili gadaxrili `gulisTqumaTa maT mier borotTagan drekili~ 3 VII 6
e
ebgur-i mzveravi `ebgur eqmen da ganimsture yen sulo da sibrZniT ganixile Sen queyanaiexcl igi aRTqumisaiexcl~ 2 VI 9
edom-i bilwi saxeli `romel ars mpoundurvalebaiexcl sulisa codvaTa trfialisa~ `edom saxel-edva esavs gardareulisa bilwebisaTcents~ 1 IV 12
embaz-i sabaneli sanaTlavi gansawmedeli (saba) `meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT SeniT gardamosuli embaz da sasumel~ 2 IV 23
eSu gareuli Rori eSuTa poundorcni siiavni da Wamadni megcentptelebrni yen sulo zecisaTa maTgan aRirCien~ 1 VI 8
v
vltoba gaqceva daSoreba evltode cecxlsa mas ganmlevelsa ZcentrTa SenTasa~ 2 VIII 6
233
vnebul-i ukeTuri mdabali `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa gacamtuerebasa~ 1 I 5
vrcel-i aRsavse `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madliTa~ 1 VII 10
z
zakuva veragoba gaiZveroba `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zraxva ganzraxva `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zartexil-yofa zarisdacema SeSineba `raJams cecxli oxrides saSinelad da zartexil-yofdes dabadebulTa~ 3 VIII 15
zegardamo zemodan `ivltode zegardamoiexclsa dawuvisagan~ 2 III 1
zurg-ukunqceva zurgis Sebruneba zurgis Seqceva `dahfare Sen sircxcentli-igi megobrisaiexcl orTa maT msgavsad zurg-ukunqceviT~ 1 III2
3
zuaraki nasuqari xbo~ (saba) aq xari moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
zuaoba ampartavnoba siamaye `fariseveli zuaobiT daisaja~ 1 IX 15
zraxva Sexeba ziareba `qriste poundorciTa guezraxa (gveziara) Cuen~ 1 IX 6
T
Tanawarpounddoma gverdis avla `mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda~ 1 I 17
Tanawarpounddoma gadalaxva gadasvla `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani~ 1 VI 12
Tualuxuav-i miukerZoebeli `Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa~ 2 I 22
TcentTmflobel-i TviTneba `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTad~ 1 II 13
Tbe comi `ese ars axali fqcentli ra Sezilo xolo comi ra damJavdes da safuar iqmnas~ (saba) `Sengan moiRo Cemi Semoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo~ 1 V 22
k
kadnier-i Tamami gabeduli `kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT qristesa~ 1 IV 3
kacad-kacad-i TiToeuli kaci (saba) raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa~ 3 III 9
kdema sircxvili `mmosies me samoseli kdemisaiexcl~ 1 II 13
kecis-Wur-i keci `miwa saWurWle~ (saba) kecis WurWeli `Sevagine kecis-Wuri poundorcTaiexcl~ 1 IV 25
kidoban-i saxuraviani didi yuTi `moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents risxveul iqna ozan~ 1 VII 7
234
kuarT-i samoseli tansacmeli `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
kuro daukodavi xari buRa `viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs iqmen efrems yen sulo uwesod slviTa~ 2 VI 3
l
lirweba uwesoeba avxorcoba `ivltode sulo lirwebisa missa~ 1 II2 3
lmobier-i aq sinanulis gamomxatveli `momcen cremlni lmobierni~ 1 I 1
lxineba miteveba Sendoba `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
m
mamul-i mamiseuli mameuli `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seurcx-hyven~ 1 VII 12
mamxilebel-i aq sindisi `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan~ 3 IV 7
manana mana RvTaebrivi sakvebi `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ I VI 7
manqana iaraRi (xelosnuri) (il abulaZe) `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2
8
matiane wigni movlenaTa aRmnusxveli `wignni matianeTani ganexumian viTarca aRwers didi daniel~ 2 VI 27
macxovareba xsna Semweoba `mfarvel meyo me macxovarebad Cemda~ 1 I Zlispiri
mbasrobel-i mkicxveli Seuracxmyofeli gamqilikebeli `qams miemsgavse sulo mamisa mbasrobelsa~ 1 III2
3
mbrkunel-i mwixvneli Semviwroebeli `ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani~ 1 IV 11
medgar-i boroti mSiSara zarmaci `rubens emsgavse medgari~ 2 V 3
mezuere xarkis amkrebi mebaJe `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
meyseulad dauyovnebliv `xolo sinanulica mrCobli aCuena meyseulad~ 1 VII 5
mzuaobar-i amayi ampartavani `Tavpounded var ugunurebiT da amaod da cudad mzuaobar guliTa~ 1 IV 24
mTavrebriv-i samefo uzenaesi `mTavrebrivi pativi Seni daamone sulo poundorcTa SenTa~ 1 VII 9
miTvla miReba Sewirva `miiTuale aRsarebaiexcl Cemi~ 1 II 2
mirulebul-i mTvlemare miZinebuli `sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa~ 1 IV 22
mitaceba warTmeva wagleja vidre-Ra sasufevlisa kari ganRebul ars da miitaceben mezuereni da meZavni~ 2 IX 6
mixuma miReba Sewirva `miixuen cremlni Cemni mihronad~ 1 II 20
mipoundda warTmeva `sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi~ 1 IX 24
mogeba gadmoReba SeTviseba `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
235
mogeba mopoveba `wyarod cxovelad mogigeb dampoundsnelsa magas sikudilisasa~ 1 III2 1
moltolvil-i [Senken]mswrafi moSurebuli `RmrTisa dedao sasoo Sendami moltolvilTao~ 1 II 11
momatyuebel-i SemZeni mimniWebeli `Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa~ 2 III
2 5
momymar-i damSeuli `aw momymar[xar] keTilTagan~ 3 I 11
monagebTmoyuare qonebismoyvare `mona monagebTa~ `monagebTmoyuare cxorebaiexcl univTosa aRvirCien~ 1 II 16
mosacxromel-i dasacini `SiSi Seni mommadle raiexclTa araiexcl viqmne mosacxromel eSmakTa~ 2 IV 31
moswrafed swrafad `gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafed~ 3 III2 5
moqalaqoba-iexcl cxorebaiexcl `SevwireniT moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli~ 1 I 9
moReba tareba tvirTva moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
moyofa gamowodeba Sewevna `qriste moyav marjuene Seni~ 1 VI 13
moSToba daxrCoba `mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi~ 1 II 14
mowled mowyalebiT siyuaruliT `somanitelman mowyled Seiwynara winaiexclswarmetyueli~ 4 VIII 4
mowylva daWra vnebis miyeneba `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas uwesod mixedviTa da mwared mowylviTa~ 1 I 4
mowylul-i daWrili vnebuli dawylulebuli `daec orkerZo Zleuli vnebaTa mier da saqmiT da gonebiT mwared mowyluli~ 2 IV 11
moxilva daTvaliereba dazverva `moixile cao da vityode~ 1 II 1
moxuma motana moxveWa `moixuen frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa ganere~ 3 VI 3
mopoundseneba gaxseneba mogoneba `moipoundsenen saqmeni Senni~ 3 IV 5
mrCobl-i ormagi wyvili `ozias mimsgavsebiT hoiexcl sulo mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi~ 1 VIII 7
msTuad swrafad Cqara `msTuad mewie qriste~ 3 VII 26
mRera dacinva `eSmakTa simravle mwared memReris~ 2 II 16
mRvime Txrili `ormo~ (il abulaZe) `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa~ 1 V 16
mcnebeli (xe) xe cnobadisa `raiexclsa emsgavse evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xis mcnebelisa~ 2 I 4
mZcentnvared sastikad daundoblad `sircxcentli mZcentnvared mofenili ars Cem zeda~ 2 II 15
mwikulevan-i Seginebuli uwminduri WuWyiani `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ 1 V 12
mwikul-i WuWyi sibinZure `CemTaca codvaTa mwikuli ganwmide~ 3 IX 11
mwyurneb-i morevi wyliani adgili aq zRva `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi 1 V 11
236
mxolo mxolo-man marto martom mxolod me `mxoloman gangarisxe~ 1 II 3
n
nefxva yinva `moiTmina odesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl Ramisaiexcl~ 2 IV 8
nivT-i materia nivTiereba `nivTTada Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
nivTmoyuare materialurs warmavals mijaWvuli `nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCie~ 2 II 19
o
oteba gandevna `vnebaTa aotebda qriste~ 1 IX 16
odesme odesRac somanitelman odesme yen sulo mowled Seiwynara winawarmetyueli~ 1 VIII 4
odesca odesme `raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ 1 V 6
opounder-qmna dacarieleba iavarqmna `opounder-viqmen keTilTa nayofTagan~ 1 IK 15
p
pirutyueba ugunureba pirutyveloba `ganeSore amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ 2 I 2
povnier-i (povnieri) mflobeli mqonebeli `puvnieri da marTali kaci samwyso-mravali da ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da mefobisagan glaxak da uRono iqmna~ 1 IV 15
purismte `erTad puris mWameli~ (saba) puris moziare `xolo fariseveli simon purismte iqmna~ 1 IX 20
r
rabami ragvari `rabami Zrwolaiexcl iyos maSin~ 2 VIII 22
reca odesRac `elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
rideba gadarCena Sewyaleba `gamocdad ixile da SeZrwundi Senmca odes grida~ 2 IX 10
risxveul-i Serisxuli `risxveul iqna ozan~ 1 VII 4
rCola damorCileba `RmerTi gibrZanebs erCdi dapoundsnilo sulo~ 2 VI 12
s
saTno keTili mosaswoni misabaZi `qriste SemrTe saTnoTa SenTa Tana~ 2 III 4
salmoba tkivili sneuleba `Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa mravalsaxeni igi salmobisani gankurnes wyalobiT~ 2 IX 18
samaradisod mudmivad `marad~ `samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6 `romeli maradis Seuracx-vhyof saRmrToTa brZanebaTa~ 2 I 6
sammdgom-i mxedari mebrZoli `Relvaiexcl CemTa codvaTaiexcl damnTqams viTarca-igi
237
egcentptisa sammdgomTa~ 1 VI 5
sasZlo saqorwino oTaxi kari sasZloiexclsa mis dapoundSul ars Cemda~ 2 IV 27
saqanel-i arxi sadinari `mxoloman ganaxuen saqanelni saRmrToiexclsa mis risxvisani~ 1 II 4
saqiqel-i gasakicxi dasacini `RmrTivmoqsovili igi kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel-myo yovlad sawyalobeli~ 2 II 13
sacnaur-i (eva) _ uxilavi `gonebiTi~ `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ 1 I 5
sacnaur-i cxadi `sacnaurTa da ucnaurTa Tana [SecodebaTa] RmrTivSuenierad dampoundsnelo milxine da macxovne~ 1 I 20
sacnobelni grZnobis organoebi igive `sagrZnobelni~ `araiexcl ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa siyuaruliTa~ 2 IV 4
saWurvel-i iaraRi SeWurviloba `abjari aRsakazmavi~ (saba) `rameTu marxva da locvaiexcl gqonan saWurvelad mas zeda~ 1 IX 8
saxelmaRal-i ganTqmuli saCino `Svilmravali da saxelmaRali myis uSvilo da ucnaur iqmna~ 1 IV 14
saxier-i keTili keTilismyofeli `Segcode saxier friad sawyalobelman~ 1 II 3
saSuebel-i Sveba gancxroma `nu scTebi saSuebelTagan soflisaTa~ 1 VII 34
saSuebel-i samoTxe edemi (saba) [`adam] samarTlad ganvarda saSuebelisa misgan~ 3 I 9
sapoundiv-i uReli `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl~ 1 I 19
saxoan-yofa saxis micema mSvenierad dasaxva `saxoan-vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
sapoundumil-i Rumeli `daSrite sapoundumili poundorcTa mpoundurvalebisa~ 3 VII 26
siav-i spilenZis qvabi kardala `eSuTa poundorcni siavni da qmnilni megcentptelebrni aRirCien~ 1 VI 8
silaRe kadniereba Tavxedoba `silaRisagan misisa ltolvili sulo saRmrToTa Seexebode SiSiTa~ 1 VIII 7
simedgre uvargisoba siglaxe `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTa~ 2 III 4
siRrmiT gamo [gulis] siRrmidan `siRrmiT gamo sulTqmaTa moswrafed Sevswirav~ 1 VI 1
skore nakeli `SiSueli skoreTa zeda mjdomare iyo~ 1 IV 14
sulTqumaiexcl oxvra wuxili godeba `locva~ `yurad-iRe Sen sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl~ 3 II 26 `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ 1 VII 16
scentndis-i `mamxilebeli goneba~ (saba) `gonebaiexcl da suli~ (giorgi aToneli) `suli gonebiTurT mTavriT~ (eqvTime aToneli) `movkal sulisa scentndisi~ 1 I 7 `movklen uwyalod gonebaiexcl da suli~ 2 I 4 `viqmen [mklvel] sulis gonebiTurT mTavriT~ 3 I 10
sja gasamarTleba `da moxede sjasa Cemsa da milxine~ 1 VII 2
t
tyeba `Tavscema~ (saba) `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
238
u
ubadruk-i sawyalobeli sacodavi `yen ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas~ 1 I 4
ube wiaRi yure `STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ 2 I 5
ugulispoundmo ugunuri uWkuo `aRirCien viTarca ugulospoundmoman erman pirvel udabnos~ 1 VI 8
uzakuvel-i wmida uzakveli `ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl da uzakuveli RmrTisa~ 1 V 12
udebeba sizarmace sizante `udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi~ 3 I 13
udeb-i zarmaci daudevari `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkvidre udebo sulo~ 1 III2 4
udebyofa darRveva ugulebelyofa Seuracxyofa samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6
ukunmomcvel-i ukuneTismomcveli damabnelebeli almur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 2
ulmobel-i unaRvleli udardeli yovelni aRmogikiTxen cudad vinaiexclTgan ulmobel xar~ 2 IX 2
umedgres-i uborotesi `SecodebulTa umedgres iqmen~ 2 VIII 8
undo gamousadegari `siRrmiT gulisaiexclT sulTqumani undoni Seiwiren Sen~ 2 VI 1
univTo aramaterialuri zegrZnobadi sacnauri nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien~ 1 II1
16
usaxoba uSvereba umsgavsoba `saxoan-vyav usaxoebaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
uZcentres-i uaresi `Sen uZcentres mcodvelo sulo mas hbaZevd moqceviTa~ 1 VII 5
ucnaur-i uCino miCqmaluli sacnaurTa da ucnaurTa [SecodebaTa] dampoundsnelo~ 1 I 20
uye lafi tlapo `dafluli uyesa Sina vnebaTasa~ 2 VI 32
uZil-i mRviZare fxizeli `Zrwolasa Seupyrie me raJams movipoundseno saSjeli igi saukunoiexcl matli uZiili~ 3 VI 10
uSuer-i uSveri ugvani saZageli `mwared uSuer da sircxcentleul var~ 2 II 11
f
ferovneba mSveniereba davfare pirvelisa xatisa Cemisa ferovnebaiexcl codviTa~ 3 II 19
fufuneba netareba gancxroma `vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ 1 I 3
q
qmnul-i Seqmnili `macxovne qmnuli Seni~ 1 II 3
R
RaTu Tundac `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me
239
jojoxeTad~ 1 I 14
Rirsad samarTlianad `Rirsad ganvarda adam edemiT~ 2 I 6
Rirs-i Rirseuli `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier~ 1 V 4
Rrekil-i keTrovani `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
y
yuradxuma `yurad-Reba~ mosmena gagoneba `yurad-ixuen sulTqumani sulisani~ 1 II 26
yuedreba mxileba Serisxva dasja qalaqTaca romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexcl gasmies sulo viTar iyuedrnes misgan~ 1 IX 19
S
Segineba Seuracxyofa `Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl~ 2 II 6
Sevrdoma `orisav mupoundliT daCoqeba~ (saba) `cremliT Segivrdebi mpoundsnelo~ 2 II 5
Semtkiceba ganmtkiceba `amRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkica~ 1 IX 13
Seracxva miCneva CaTvla `rameTu palatad Seeracxnes mas skoreni~ 1 IV 14
Serwyuma SeerTeba aRdgena `romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisa ganhkueTda zRuasa da Searwyumidis~ 2 V 11
Seyofa SeerTeba Serwyma `nivTTadad Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
Sexareba SenZreva gzidan gadacdena moRebasa kidobnisasa Sexares maT igi zuarakTa~ 1 VII 7
STacuma Semosva `STaicu moRuawebis ZaZaiexcl da nacari~ 3 VIII 3
STapounddoma Cayra `mefeman vidre queskneladmde STapoundadna~ 1 IX 19
c
cToma dabrkoleba motyueba `vsceT gonebiTa xilvad gemosa missa mwaresa~ 3 II 10
cudmaSural-i amao usargeblo `yovelnive cudmaSural iqmnen~ 1 IX 3
cxedar-i sawoli taxti `erTgzis coda da maradRe daalbobn cxedarsa Tcentssa daviT tiriliTa~ 2 VII 4
Z
Zleba SeZleba `romliTa uZlo Senca qmnad sakcentrvelTa niSTa~ 1 V 11
Zcentr-i gasaWiri gansacdeli `levitelman ZcentrTa Sina damiteva~ 1 I 17
Zleva-iexcl gamarjveba `raiexclTa man Tavadman mogces Zlevaiexcl romel-igi SenTcents gamoicada~ 2 IX 10
Zmacuva uSjuloeba mzakvroba `maTni Zmacuvani ganagrZvnes Cem zeda~ 1 II 11
Zuv-i Zu xvadi dedali `mipoundsen yovlad borotisa mis mgelisa ZuvaTagan~ 2 VIII 21
240
w
wamal-i salbuni `wamali da wyalobisa zeTi da Rvinoiexcl damasx~ 1 VIII 15
wamisyofa `Tvalis qna~ (saba) miniSneba daxamxameba aq gulisyuri `maradis aRpyrobil iyavn gonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni wyalobaTa misTa mimarT~ 2 IX 10
wamlean-i mowamluli Sxamiani `wamleaniTa isriTa mwared gangurima~ 2 I 33
warmdeb-i Tavxedi kadnieri `sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ 1 I 4
warmwymedeli (xe) damRupveli `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa~ 2 I 4
warwirul-i Camkvdari `warwirul ars cxorebaiexcl~ 1 IX 1
warwymedul-i dakarguli daRupuli `Segcode Semiwyale da warwymeduli mpove~ I VIII 1
warrRuna warRuna walekva warRvna `warvirRuen wyliTrRuniTa codvisaTa~ 2 III2 3
warpounddoma ganvla gasruleba `yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundade~ 2 V 1
wbe naTqvlefi `momipoundsenesa~ I 9
widovan-i sisxlmdinari `viTarca widovani miveaxlebi fesusa~ 1 VIII 16
winaaRrCevaiexcl arCevani `ugulispoundmoiexcl winaaRrCevaiexcl sulo moige I VI 7
winamZRuar-i winamZRvari meTauri beladi `mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II 11
wuTx-i Cirqi `palatad Seeracxnes mas skoreni xolo wuTxni _ margalitad~ 1 IX 14
wumwubaiexcl `zeciT cecxli ars romeli awcentma sodoms gogirdiTa~ (saba) `awcentma ufalman uflisa mier cecxli da wumwubaiexcl~ 2 II 9
wurTa wvrTna ganzraxva azris gonebaSi gavleba `mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa~ 1 VIII 7
wylva gvema `swyli wyalobiT~ 2 I 12 `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
wyoba SebrZoleba `ganewyve da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
wylul-i daWrili `wylul var da gangumeril~ 1 II 8
x
xada xda xmoba wodeba `avazaki RmrTad gxadoda~ 1 IX 22
xalen-i wamosasxami `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli~ 1 VIII 3
xarisx-i safexuri aRsavali kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa da mecnierebisa miT xarisxTaiexcl~ 1 IV 6
xeneS-i boroti cudi `Cuenca SevwireniT RmrTisa saqmeni xeneSni msxuerplTa Tana SeginebulTa~ 1 I 9
241
pound
poundeliTwerili xelnaweri dokumenti `pirvelTa codvaTa misTa poundeliTwerili uCino-yo~ 1 IX 18
poundelisaRpyroba xelis gamowodeba waSveleba `mwcentresa Sina bilwTa saqmeTa STavvardi medgrobiT poundeli-aRmipyar~ 2 V 5
poundelmwifeba ufleba `gaqus ufalsa yovelTasa poundelmwifebaiexcl mitevebad~ 1 IV 1
poundelovanmTavar-i xelovanTuxucesi umTavresi simbolurad RmerTi `cxovlad Semzile Tipoundaiexcl poundelovanTmTavarman mekeceman~ 1 I 10
poundma aq sityva `ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa~ 1 IX 15
poundmel-i xmeleTi qveyana mSrali mdinare iordanisaiexcl gankueTa odesme eliaiexcl xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad~ II VIII 4
pounduebul-i moklebuli `pounduebul var me sasZloiexclsagan~ 1 IV 22
poundumeva gamoyeneba moxmareba `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 VI 7
j
jerovnad Sesaferisad sakadrisad amisTcentsca jerovnad RmrTismSoblad gqadagebT~ 2 VIII 25
jerCineba miCneva (saWirod) il abulaZe neba survili ara ars sofelsa Sina codvaiexcl romeli me ara micodavs gonebiT da sitycentT nebebiT da jerCinebiT~ 1 IV 4
jmna ganSoreba gamijvna `ijmen borotisagan~ 1 VII 7
h
haerismcveli `[haerismcvelni] arian eSmakni odes gardamoiTxivnes uborotesni jojoxeTad STapoundden da udaresni haerTa Sina daSTen romelni munca itanjebian maTgan ars saocrebaTa Cueneba msoflioni qajad da Wimkad saxel-sdeben (saba)~ `momivline angelozi wyalobiT haerismcvelTagan mpoundsnelad Cemda~ 2 I 31
242
Laura Grigolashvili
The Georgian Translations of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonldquo
Resume
Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo is one of the oldest and most important monuments of Christian spiritual heritage There are several factors that make this masterpiece of hymnology particularly important for Georgian liturgical and hagiographical tradition ldquoThe Hymns of Repentancerdquo by the great David Aghmashenebeli (David IV the Builder 1073 - 1125) King of Georgia are inspired by this Canon In addition the names of three of the most notable representatives of Georgian literature Ekvtime Mtatsmideli (St Euthymius the Athonite 955-1028) Giorgi Mtatsmideli (St George the Athonite 1009-1065) and Arsen Iqaltoeli (Arsen of Iqalto 1050-1127) are associated with this work they have all translated St Andreas ldquoGreat Canonrdquo and have established it as one of the most important and monumental works of the Christian liturgical poetry in Georgia Beyond these historical indications as the current reevaluation of asceticism as both a religious-mystical experience and a unique phenomenon in itself is taking place the Canon is particularly relevant in todayrsquos world Even the representatives of Poststructuralism and Postmodernism have taken interest in the essence of Askesis recognizing it as a positive occurrence Furthermore asceticism is regarded as the universal prerequisite of a culture as it is as a basis that largely determines relationships between cultures and creates possibilities of initiating communications between them It is widely recognized that the foundations of universal ethics are highlighted precisely in ascetic literature and that todayrsquos intellectual elite cannot add anything new to these principles Some scholars even think that the alternations of strong complex dramatic feelings that are associated with repentance which is the leading motif of Askesis are expressed in liturgical poetry better than in treatises As such they strongly advise deep contemplation of Andrew of Cretersquos hymns of atonement his famous ldquoGreat Canonrdquo
In the first half of the 11th century the ldquoGreat Canonrdquo of St Andreas of Crete was introduced and established in Georgian liturgical practice alongside the Constantinople Typikon Interestingly the old Georgian translations preserved the Canonrsquos archaic form while the Greek Triodion containing the text of the Canon that have been passed down to us are based on a later manuscript tradition This fact also adds to the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for Medieval Studies
The first attempt to translate the ldquoGreat Canonrdquo into the Georgian Language is associated with the name of Ekvtime Mtatsmideli Georgian literary scholarship has widely discussed Ekvtimersquos principles of translation and degree to which his work is essential to Georgian cultural and intellectual heritage The evaluations of Ekvtimersquos work made by the Canonrsquos other Georgian translators Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli are particularly important as they are articulated by scholars who are among the highest authorities in both Christian liturgical tradition and Georgian hymnography in particular Giorgi Mtatsmidelirsquos and Arsen
243
Iqaltoelirsquos assessments of Ekvtimersquos translation significantly overlap In essence they agree that Ekvtime Mtatsmideli overlooked the Biblical symbols and images that saturate the Canon because he found them ldquohardly decipherable and distractive for the mindrdquo (Georg 5 154v) In place of these Ekvtime added Troparia for the sustenance of the soul Ultimately Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli conclude that Ekvtime endeavored to enrich the spiritual nourishment of the text more than he wished to retain its precise content (Georg5 159r) A further indication of this is that he also modified the mode and hirmi of the original (ibid)
In volume Ekvtime Mtatsmidelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo is almost identical to the original text However his translation still leaves a sense of dissatisfaction due to both his treatment of paradigmatic biblical images and the liberty he has taken in his handling of the mode and hirmi of the ldquoGreat Canonrdquo However in order to understand Ekvtimersquos aims it is necessary to recall Giorgi Mtatsmidelirsquos assessment of both his creative aims and his working principles ldquoSaint Father Ekvtime had translated the lsquoGreat Hymnsrsquo as a book of repentancerdquo As this suggests Ekvtime was interested in the troparia as expressions of atonements therefore he omitted what he saw as excessive image-symbols and Biblical names from his translation Another of the textrsquos translators Arsen Iqaltoeli arrives at a similar position in his assessment of Ekvtimersquos translation ldquoHe had omitted the imagery of the Holy Scripture and instead he had added the hymns of repentance for the sustenance of the soulrdquo (Georg5 147v) By modern classification Ekvtimersquos method of translation is an example of ldquodynamic equivalentrdquo
Giorgi Mtatsmideli aimed to create a complete anthology of the Triodion (Lenten Triodion Markhvani) and the Easter Hymns Triodion (the Pentecostarion Zatiki) Ideally he wished his edition would expunge all errors from previous translations and become the crowning text of the Christian Church To this end Giorgi Mtatsmidelirsquos translation reinstates the biblical names and images that Ekvtime had excised This fact confirms the view expressed in scholarly literature that Giorgi Mtatsmideli envisioned a form of translation that remained as close as possible to the original text
Giorgi Mtatsmideli had one more task to fulfill because of his special reverence towards Ekvtime he considered it necessary to include Ekvtimersquos troparia of repentance This resulted in the multitude of images and troparia that swell his edition Addressing this abundance Giorgi Atoneli hoped that ldquoeven though the amount of the troparia had multiplied they were not tiresomerdquo Giorgi Atoneli further wished that these elements would be seen as ldquobeautiful and [their presence much desirablerdquo (Georg 5 154r) The fact that Giorgi Atonelirsquos own translation of the Canon of Repentance exceeds both Ekvtimersquos and Arsenrsquos in volume exemplifies his own reverence for this material
Arsen Iqaltoelirsquos task was even more difficult He held the previous translators (the Athonites) Ekvtime and Giorgi Mtatsmideli in the highest regard Yet he was aware that their translations diverged from Andrew of Cretersquos text as a result of which both translations had become burdensome to the Georgian church It should also be taken into consideration that the Monk Arsen is one of the initiators of the ongoing Typikon changes taking place in the Georgian church Under his very initiative the new addition of Typikon was introduced The Georgian ldquoKing of Kingsrdquo-David IV the Builder (Aghmashenebeli) - was involved in this process as well he ordered Monk Arsen to translate the ldquoGreat Canonrdquo again Furthermore the King ordered loane Catholicos of Kartli to set a new voice to the text of the Canon so that ldquothe church would be offered the perfect and the purist truth with every word of adorationrdquo
244
Arsen Iqaltoeli solved the task brilliantly Once more drawing on contemporary classification we can describe his method of translation as ldquoformal equivalentrdquo In the end Arsen Iqaltoeli produced a nearly exact translation of the ldquoGreat Canonrdquo He retained both the mode the hirmi and the biblical symbols at the same time the semantic and artistic content of the original work remains unchanged The fact that Arsen Iqaltoeli is loyal to the original text and follows it precisely is confirmed by both the old Slavonic and the New Georgian translation of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo All the scribes of the following epochs relied on Arsel Iqaltoelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo
While studying the Georgian translations of the aforementioned monument we are guided by the unique compilation of all the three Georgian translations preserved at the National Library in Paris This manuscript is Par Georg5 that has been made accessible to us by famous Kartvelologist Bernard Outtier When we worked on the identification of the texts of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo Acad Elene Metreveli and I relied on photocopies and microfilms of this manuscript Definitely almost all the manuscripts of the ldquoGreat Canonrdquo preserved in our repositories have been taken into consideration
The current work presents all three Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo together with the respective versions to allow the interested reader to observe creative individualities of the translators
The work highlights the ethical and esthetical meaning of the ldquoGreat Canonrdquo We believe that understanding of these aspects contributes to giving a new life to the text At the same time we take into account that Andrew of Crete is considered to be one of the founders of a Canon as a genre He based the imagery system of the ldquoGreat Canonrdquo on the semantic-hermeneutic method Like apologists he showed that a word of the prophets and in general biblical narrative and the Christian literature based on this narrative contain simultaneously verbal enigmatic and allegoric layers I share the view that poets of the following centuries ndash John of Damascus and Cosmas of Maiuma Joseph the Hymnographer and Theophanes Confessor and many more - are continuers of Andrew of Cretersquos traditions rather than successors of Romanos the Melodist The victory of the ldquoCanonrdquo over the kontakion is the victory of ratio-allegorized trend over the narrative-dramatic trendrdquo (S Averintsev)
The Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo definitely determine the ways of development of the Georgian Hymnography
245
damowmebuli literatura
bull andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
bull arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009
bull berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001
bull grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013
bull grigolaSvili l andria kritelis didi kanonis~ qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013
bull TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933
bull ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968
bull ioane petriwi Sromebi II Tb 1937
bull kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986
bull kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949
bull kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960
bull kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989
bull koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007
bull mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955
bull managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006
bull uZvelesi iadgari gamosacemad moamzades gamokvleva da saZieblebi daurTes el metrevelma c Wankievma da l xevsurianma Tb 1980
bull uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa `kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964
bull fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960
bull Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004
bull Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss-is xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971
246
bull wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000
bull WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011
bull xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983
bull xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009
bull xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005
bull jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007
bull hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
bull Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005
bull Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977
bull Бердяев Н О назначении человека М 1993
bull Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
bull Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999
bull Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013
bull Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язык и индоевропейцы II 1984
bull Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972
bull Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974
bull Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
bull Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987
bull Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881
bull Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998
bull Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916
bull Patrologiae Cursus Completus Aecurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisis 1865 t VII
bull Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis
gamomcemloba
2020
redaqciis misamarTi
Tbilisi sionis q 1340
E-mail gamomcemlobamailru
Address of editorial Board1340 SIONI STR TBILISI
daibeWda gamomcemloba `meridianSi~Tbilisi al yazbegis gamz 47
E-mail meridiani777gmailcom
wignis garekanze gamoyenebuli wm andria kritelis foto aRebulia saitidan
zneoba ge
Tbilisis sasuliero akademia
iv javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti
wm andria kriteli
didi kanoni
Zveli qarTuli Targmanebi
teqsti gamosacemad moamzades elene metrevelma da
laura grigolaSvilma gamokvleva waumZRvara da leqsikoni
daurTo laura grigolaSvilma
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis gamomcemloba
Tbilisi
2020
wm andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis uZvelesi da umniSvnelovanesi Zeglia
am sagalobelTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomadgeneli wm eqvTime
mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli romelTac erTmaneTis miyolebiT
Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daamkvidres igi
sagalobeli romelic Cvens liturgikul praqtikaSi XI s-is I naxevridan ikidebs fexs da ro-
melmac STaagona didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisani~ ufro
adreulia vidre am teqstis Semcveli Cvenamde moRweuli berZnuli marxvani esec zrdis `didi
kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
winamdebare naSromi sulieri kulturiT dainteresebuli mkiTxvelisaTvis erTgvari gzamkv-
levi SeiZleba iyos sasuliero poeziis amaRlebul samyaroSi
ldquoThe Great Canonrdquo of Saint Andrew of Crete is the oldest monument of spirituality bearing par-amount significanceThe great Georgian King David the Restorer was inspired by this text when composing his ldquoSong of Repentancerdquo To this hymn are related the names of three great represen-tatives of our literature Saint Euthymius the Athonite Saint George the Athonite and Saint Arsen of Iqalto who successively translated its text and by doing so established it in the domain of Georgian education
The hymn which finds its way in our liturgical practice in the first half of the 11th century belongs to an earlier period than the Greek text of the ldquoLenten Triodionrdquo This augments the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for the medieval studies
The present work will provide readers interested in spiritual culture guidance into the Ancient Georgian Sacred Poetry
redaqtorebi filologiis mecnierebaTa doqtori
lela xaCiZe
filologiis mecnierebaTa doqtori
nino meliqiSvili
recenzenti filologiis doqtori
irma makaraZe
copy Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis ga momcemloba
ISBN 978-9941-9655-0-0
Sinaarsi
winaTqma 7
Sesavali 9
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle 16
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisaTvis 34
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi 58
teqstisaTvis 114
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi
da maTi literebi 115
teqsti 116
wm arsen iyalToelis anderZi 227
wm giorgi aTonelis anderZi 228
leqsikoni 229
Resume 242
damowmebuli literatura 245
7
winaTqma
wm andria kritelis `didi kanoni~ Cemi dainteresebis sagnad maSin iqca rodesac daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisanis~ Seswavla gadavwyvite bunebrivia daviwye `didi kanonis~ qarTul TargmanTa Sem-cveli xelnawerebis Zieba da Semdeg samive qarTveli mTargmnelis (wm eq-vTime aToneli wm giorgi aToneli wm arsen iyalToeli) teqstebis gad-mowera ramac Cemi axalgazrduli wlebis didi nawili moicva Ziebis meo-re etapze unda gadavsuliyavi rodesac akad elene metrevelma parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa koleqciaSi daculi unikaluri xel-naweris _ georg 5 (XI s)-is fotopiri moipova man Tavadve gadmowera `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmani da sin 5 da sin 75 xelnawerebis CvenebaTa gaTvaliswinebiT kritikulad daadgina teqsti im etapze man samuSaoSi Cemi CarTvac gadawyvita bunebrivia vitvirTe pasuxismge-bloba da erToblivad gavagrZeleT muSaoba vinaidan sayrden teqstad parizuli xelnaweri avirCieT xelaxla momixda wm giorgi aTonelisa da wm arsen iyalToelis TargmanTa gadmowera fotopirebidan rasac teqstebis kritikul dadgenaze Cemi da qalbatoni elenes erToblivi muSaoba mohyva am samuSaos gasrulebis Semdeg mizezTa gamo Cveni Ta-namSromloba Sewyda weli wels misdevda da saqmisken mibruneba ar xer-xdeboda qalbatoni elene drodadro Semaxsenebda xolme gamegrZele-bina muSaoba da sadoqtoro disertacia damecva am Temaze magram
qalbatoni elenes gardacvalebam CemTanac Jamis Camokvris moaxloe-bam gadamawyvetina Tavi damedga ukve Soreul warsulSi dawyebuli saq-misaTvis
winamdebare naSromi qalbaton elene metrevelis naTel xsovnas eZ-Rvneba
laura grigolaSvili
PS aqve SevniSnav rom CemTvis sadavo ar aris rom swori dawerilobaa andrea
kreteli magram vinaidan TiTqmis yvela uZveles qarTul xelnawerSi ikiTxeba
kriteli (da ara kreteli) da andria (iSviaTad andrea) angariSi gavuwieT tradi-
cias (agreTve qarTul samecniero literaturaSi damkvidrebul formebs) da
winaparTa ikiTxvisebi davtoveT
l g
8
wminda andria kriteli
kunZuli kreta wm anas saxelobis taZris freska
1225 w
9
Sesavali
rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTarca me Segiyuaren
Tquen
(ioane 15 12)
ara moved wodebad marTalTa aramed codvilTa sinanulad
(maTe 9 13)
aRiReT uReli Cemi Tquen zeda rameTu mScentd var da mdabal guliTa da hpovoT
gansuene baiexcl sulTa TquenTaiexcl rameTu uReli Cemi tkbil ars da tcentrTi Cemi subuq ars
(maTe 11 29-30)
andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis erT-erTi uZvelesi da um-niSvnelovanesi Zeglia Cvens interess am sagaloblisadmi ramdenime mizezi ganap-irobebs am kanoniTaa STagonebuli didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galo-bani sinanulisani~ masTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomad-geneli wm eqvTime mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli ro-melTac erTmaneTis miyolebiT Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daam-kvidres es Zegli mniSvnelovani isicaa rom dRes xdeba erTgvari gadafaseba religi-ur-mistikuri gamocdilebis TviT asketizmisa rogorc gansakuTrebuli fenomenis postmodernizmisa da poststruqturalizmis warmomadgenlebic ki interesdebian askezis raobiT da aRiareben mas rogorc pozitiur movlenas metic asketizms miiC-neven kulturis rogorc aseTis universalur winapirobad safuZvlad romelic gansazRvravs kulturaTa naTesaobas da qmnis SesaZleblobas am kulturaTa Soris komunika ciis damyarebisa aRiareben rom universaluri eTikis safuZvlebi swored asketur lite raturaSia gamokveTili da am principebs dRes inteleqtualuri el-ita axals verafers hmatebs aRsaniSnavia isic rom erTi uaRresad sainterso wigni askezis fenomenologiaze Cveni epoqis RvTismetyvelisa da kulturologis q u fon balTazaris konotaciebiT datvirTuli citatiT iwyeba romelSic Zalian saint-ereso sakiTxia wamoWrili `qristianulma Teologiam SeZlo adamianisa da misi di-aloguri xasiaTisaTvis sruliad axali Suqi moefina SeiZleboda am axal anTropo-logiaze dayrdnobiT gvecada axali sayrdeni wertili mogveZebna axali filosofiis asagebad da Cveni TavisaTvis gvekiTxa ar SeiZleba dRes nacvlad metafizikisa (e i samyaros moZvelebuli suraTis adrindeli saxelis rogorc φύσις-isa) Semogvetana metaanTropologia~1
adamianis fenomenis asaxsnelad misi ganviTarebisa da srulqmnis gzaTa saZieblad aqtualuri xdeba saRvTismetyvelo gnebavT asketuri gamocdileba da sruli kate-goriulobiT acxadeben rom aucilebelia axali Tanamedrove wakiTxva marTlma-didebluri asketikis teqstTa mTeli korpusisa rusi mecnieri s xoruJi ki miiCnevs rom askezis erT-erT wamyvan ZiriTad motivTan _ sinanulTan dakavSirebul mZafr
1 Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998 с 22
10
rTul dramatul gancdaTa monacvleobas traqtatebze ukeTesad liturgikuli poe-zia gamoxatavs da dabejiTebiT gvirCevs CavuRrmavdeT andria kritelis sagalo-bels ganTqmul `did kanons~1
wm andria kritelis `didi kanoni~ qarTul saRvTismsaxuro tradiciaSi XI saukunis I naxevridan konstantinepoluri tipikonis SemosvlasTan erTad iwyebs damkvidre-bas amdenad Zvel qarTul xelnawerebSi daculi `didi kanonis~ qarTul TargmanebSi misi arqauli saxea Semonaxuli berZnuli marxvanebi ki am sagaloblis Semcvel Cve-namde moRweul xelnawerTa SedarebiT mogviano tradicias emyareba bunebrivia rom esec zrdis `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
pirveli cda didi kanonis~ qarTul enaze gadmoRebisa rogorc aRvniSneT eqvTime mTawmidelis saxelTanaa dakavSirebuli2 misi mTargmnelobiTi principebis Sesaxeb qarTul mecnierebaSi bevri Tqmula da dawerila gansazRvrulia andria kritelis `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmanis raobac mniSvnelovania rom eqvTimes Targ-manis Sesaxeb gvaqvs `didi kanonis~ mTargmnelTa (giorgi mTawmideli arsen iyalTo-eli) definiciebi romlebic umaRlesi kompetenciis gamoxatulebad SegviZlia miv-iCnioT amasTan giorgi mTawmidelisa da arsen iyalToelis Sefasebebi urTierTTan-mxvedria ras gvauwyeben isini eqvTime mTawmidelma gamotova `didi kanonis~ bibli-uri saxismetyvelebani `viTa gonebisa Semaqcevelni~ da `Zniad gulispoundmissayofelni~ (georg 5 154v) da `nacvlad maTda sinanulis dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa~ da `ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa `amas Tana poundmisganca da ZlispirTagan Seecvalnes~ (georg 5 159v)
eqvTime mTawmidelis Targmani `didi kanonisa~ moculobiT TiTqmis identuria an-dria kritelis teqstisa da Tu mainc rCeba ukmarisobis gancda misi Targmanis gamo es gamowveulia mTargmnelis damokidebulebiT bibliuri ipodigmuri-paradigmuli sax-eebis mimarT agreTve `didi kanonis~ xmisa Tu ZlispirebTan mimarTebaSi gamoCenili TavisuflebiT magram gavixsenoT rogor gansazRvravs giorgi mTawmideli eqvTime mTawmidelis SemoqmedebiT mizans `ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes save-drebelisa pirsa eTargmnes~ (georg 5 154v) eqvTimes locva-vedrebis gamomxatveli galobebi ainteresebda xolo `metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni~ amasve ambobs arsen iyalToe-li eqvTimes Sesaxeb `saRmrToiexclsa werilisa saxismetyuelebani yovelni daetevnes da nacvlad maTda sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa~ (georg 147v)3
eqvTimes mTargmnelobiTi meTodi dRevandeli kvalifikaciiT dinamikuri ekviv-alentis tipisaa da isRa dagvrCenia daveTanxmoT k kekeliZis mosazrebas rom eqv-Times `saWirod ar miaCnda berZnuli teqstis monobaSi yofiliyo is Tavs ufleba-mosilad Tvlida Taviseburad gaeazrebina es teqstebi~4
`didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmanis raobaze mTargmnelis miznebsa
1 iqve gv 65
2 ix grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013 gv 172-196
3 aqve SeiZleba movixmoT samecniero literaturaSi gamoTqmuli Cveni konteqstisaTvis ramdenadme saintereso mosazreba `did kanonSi~ dausruleblad monacvleoben Zveli da axali aRTqmis saxeebi reducirebuli umartivesi azrobrivi sqemebiT mTeli `didi kanoni~ TiTqos `moralTa~ krebulia mimarTuli aTobiT ararsebuli igavisadmi~ Аверинцев С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 С 254-255
4 kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949 gv 18
11
da amocanebze naTel warmodgenas gviqmnis misi anderZi darTuli missave Targmanze `didi kanonisa~
giorgi mTawmideli miznad isaxavda Seedgina sruli krebuli marxvanisa da zatiki-sa romelic yovelgvari `naklulevanebisagan~ unda gasworebuliyo raTa kaTolike eklesiis damamSveneblad warmomdgariyo swored amitom gadauwyvetia giorgi aTo-nels `didi kanonis~ meored Targmna raTa eqvTimesgan gansxvavebiT srulad gad-moeRo sagaloblis `saxismetyvelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTani~ es garemoeba kidev erTxel adasturebs giorgi mTawmidelis mTargmnelobiTi meTodis Sesaxeb samecniero literaturaSi gamoTqmul Tvalsazriss rom giorgis meTodi ZiriTadad dedanTan siaxloves gulisxmobda1
giorgi mTawmidels kidev erTi sazrunavi hqonda eqvTime aTonelisadmi gansa-kuTrebuli krZalvisa da pativiscemis gamo aucileblad miaCnda didi mamis mier Camatebuli sinanulis dasdeblebis gadmotanac ris gamo giorgis TargmanSi ua-mravi saxe da dasdebeli Semosula giorgi aToneli imeds gamoTqvams rom `daRaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovlad Suenier da samgzis sawadeli~ (georg 5 154v) giorgi aTonelis Targmani sinanulis kanonisa moculobiT marTlac aRemateba rogorc eqvTime aToneliseuls ise arsen iyalToeliseulisas
arsen iyalToeli kidev ufro rTuli amocanis winaSe dgas igi winamorbed mTargmnelebs _ eqvTime da giorgi aToOnelebs udides avtoritetebad miiCnevs Tum-ca isic icis rom maTi Targmanebi dacilebulia andria kritelis teqsts ris gamoc `mZimed radme tcentrTad zedaesxnes ornive igi yovlisa saqarTveloiexclsa eklesiaTa~ mxedvelobaSia misaRebi isic rom arsen beri erT-erTi iniciatoria qarTul eklesi-aSi mimdinare tipikonuri cvlilebebisa swored misi TaosnobiT Semodis axali re-daqcia tipikonisa2 am procesSi CarTulia mefeT mefe daviT aRmaSenebelic swored mas ubrZanebia misTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTa-likosisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `uzakueli da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina daugos yovelTa trfialTa sitycentsaTa~ (georg 147v)
arsen iyalToelma brwyinvaled gadaWra dasaxuli amocana mTargmnelobiT meTods romelsac igi efuZneba dRes formaluri ekvivalentis tips miakuTvneben SeiZleba iTqvas rom arsen iyalToelma Seqmna `didi kanonis~ zusti identuri Targmani erT-gvari oreuli dednisa man ucvlelad gadmoitana originalis xma Zlispirebi bibli-uri saxismetyvelebani teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi giorgi mTawmideli rom uaRresad erTgulad mihyveba teqsts amas amowmebs Zeglis slavuri Targmanebic da amasTanave cnobili bizantinistis gvanca koplataZis mier Zveli berZnulidan axal qarTul enaze gadmoRebuli `didi kanoni~ andria kritelisa3
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa Seswavlisas vefuZnebiT am teqstis samive qar-Tuli Targmanis Semcvel unikalur krebuls romelic daculia parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa institutSi es xelnaweria Par georg 5 romelic xelnawerTa institutSi cnobilma qarTvelologma bernar utiem Camoitana akad el metreveli da me roca erToblivad vmuSaobdiT `didi kanonis~ qarTul TargmanTa teqstebis
1 jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007 gv 27
2 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 576
3 koplataZe g andria kreteli didi kanoni Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem Tb 2007 gv 22-27
12
dadgenaze swored am xelnaweris rotopirsa da mikrofirs veyrdnobodiTeqvTime TayaiSvilma romelsac ekuTvnis georg 5-is pirveli mecnieruli aRwer-
iloba imTaviTve SeniSna rom `am wignSi sami sxvadasxva dros gadawerili xelnawe-ria moqceuli erT ydaSi~1 Semdgomma kvlevam daadastura e TayaiSvilis dakvirve-ba xelnawerSi marTlac gamoiyofa sami xeli pirveli xeliT dawerilia xelnaweris umTavresi nawili _ 1-216 gverdebi l xaCiZis mosazrebiT es nawili Seicavs giorgi mTawmidelis redaqciis TiTqmis srul marxvans da misive redaqciis zatikis dasawy-iss rac Tavdapirvelad _ georg 5-is Sedgenamde erT wignad _ marxvan-zatikad unda arsebuliyo (xaCiZe 1983169)2 II da III nawilebi (217-222 da 222-292 gv) erTi mTliano-baa da l xaCiZem igi marxvanis axal redaqciad miiCnia xolo mis Semdgenel-redaqto-rad efrem mcire dasaxa (xaCiZe 200915)3 mecnieris azriT georg 5-is II nawili efrem mciris mier XI s-is 80-ian wlebSi unda iyos Sedgenili4
l xaCiZe georg 5-is safuZvliani Seswavlis Sedegad jer mivida daskvnamde rom I naw-ili giorgi mTawmidelis avtografuli xelnaweris zusti piri unda yofiliyo xolo am xelnaweris Sedarebam giorgis avtograful xelnawerTan daarwmuna rom georg 5-c avtografuli xelnaweria mkvlevari efuZneba angariSgasawev argumentebs marTlac pirvelwyaroebidanaa cnobili rom giorgi mTawmidels `srulebiT~ uTargmnia marx-vani da zatiki sagalobelTa Zveli Targmanebis gverdiT sakuTari Targmanebis mota-na damaxasiaTebeli iyo giorgi mTawmidelisaTvis rom mTeli xelnaweris aRnagoba Tanxvedrilia giorgis muSaobis principebTan (sizuste sagaloblebisTvis avtoris miTiTeba krebiTi xasiaTi krebulisa anderZ-minawerebi da sxv)
Cemi mxriv davumatebdi rom giorgi aOTonelis redaqciis marxvanad miCneul xe-lnawerTa Soris mxolod georg 5-is xelnawerSia daculi giorgi aTonelis Zalze mniSvnelovani anderZi romelSic eqvTime aToOnelisa da TviT giorgi aTonelis mier Targmnil `did kanonTan~ dakavSirebuli saintereso viTarebaa aRwerili
l xaCiZis aRniSnuli Tvalsazrisi ar aRmoCnda yvelasTvis misaRebi magaliTad liturgikisa da himnografiis aRiarebulma mkvlevarma lili xevsurianma eWvi ga-moTqva parizuli xelnaweris avtografulad gamocxadebis gamo da dasva kiTxvebi Tu georg 5 marTlac avtografuli xelnaweria maSin ratom ar aris igi sruli an riT sargeblobda aT 38-is gadamweri roca mas Tavis xelnawerSi sxvadasxva gangebebi Se-hqonda ramdenad SesaZlebelia rom avtografuli nusxa yofiliyo georg 5-isagan gansxvavebuli Sevsebuli yvela im mniSvnelovani nawilebiT romlebic georg 5-s ar gaaCnia da sxv man yuradReba gaamaxvila giorgi mTawmidelis anderZisa da xelnaweris erTmaneTTan Seusabamobis SemTxvevebzec da daaskvna rom andria kritelis galoba-Ta giorgiseuli Targmani avtograful xelnawerSi moTavsebuli iyo calke xelnaw-eris bolos xolo misma Setanam V xuTSabaTis gangebaSi warmoSva SeuTanxmebloba xe-lnawersa da anderZs Soris5
l xevsuriani ar gamoricxavs rom georg 5-is gadamwerma dednad TviT avtografu-
1 TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933 gv 32
2 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 269
3 xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009 gv 15
4 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 19
5 xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005 gv 79-80
13
li xelnaweri gamoiyena1
giorgi mTawmidelis mier Targmnili `didi kanonis~ parizul teqsts uZRvis aseTi zedwarwera `saxeliTa RmrTisaiexclTa eseve didni galobani andrea kritelisa Tqumul-ni da Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa aRwerilni~ (georg 5 127r)
Zalze mniSvnelovani informaciis Semcveli minaweri gamovavlineT `didi kanonis~ giorgiseuli Targmanis Semcvel sxva xelnawerSi (ier 61 XII-XIII s)2 aqac teqsts uZ-Rvis saTauri `didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meorisa guerdsa aRwerilni~ (ier 61 414r) `didi kanonis~ teqstis dasasruls ki gadamweri gvamcnobs `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da uSusup1neres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese~ (ier61 468v)3
aq erT kiTxvasac unda gaeces pasuxi ra kavSiria georg 5-sa da ier 61-Si moTavse-buli `didi kanonis~ giorgiseul teqstebs Soris ufro swored ra damokidebule-bas avlenen gadamwerebi `didi kanonis~ teqstis mimarT amjerad kiTxvas vupasuxebT teqstebis ara detaluri SedarebiT aramed zedapiruli magram Cemi azriT seriozu-li datvirTvis mqone monacemebiT
georg 5-is teqsti rogorc l xevsuriani SeniSnavs uCveulod iwyeba `gangebis calke elementis dawyeba sityvebiT `saxeliTa RmrTisaiexclTa~ himnografiul xelnaw-erebSi Cveulebriv ar gvxvdeba es ufro saTauris formaa romelic gangebis gareT calke moTavsebuli sagaloblisaTvis unda SeerCia giorgi mTawmidels4 ier 61-is gadamwers Cans ugrZnia es uxerxuloba da dasawyisisTvis Camoucilebia `saxeliTa RmrTisaiexclTa~
ier 61-is gadamweri gansxvavebiT georg 5-is gadamwerisagan saWirod miiCnevs gi-orgiseuli Targmanis bolos kvlav SeniSnos `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnian mamisa giorgis mier~ da amas amatebs cnobas eqvTimes Targmans gior-gis Targmani varCie radgan `friad usayuareles maTsa arian ese~ ier 61-is gadam-weris informacias logikuri safuZveli aqvs mis winaSe ori Targmania eqvTimesi da giorgisa maTgan SearCia erT-erTi (giorgiseuli) da mas daurTo kidec Sesabamisi ax-sna-ganmarteba
gvgonia rom ier 61-is gadamwerma Segnebulad Tqva uari giorgi mTawmidelis vr-cel da uaRresad mniSvnelovan anderZzec romelic georg 5-Si giorgiseul Targ-mans axlavs radgan es anderZi umTavresad `didi kanonis~ eqvTimeseul Targmans miemarTeba masTan kavSirSi ixsneba misi Sinaarsi
georg 5 da ier 61 erTmaneTTan kidev erT msgavsebas avlenen orivegan `didi kano-nis~ Targmanebs eqvTime mTawmidelis aqebdiTsa~ agvirgvinebs georg 5-Si is moTavse-bulia `didi kanonis~ eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebs Soris ier 61-Si ki giorgi aTonelis Targmanis bolosaa ramdenadac SevZeli Tvali gamedevnebi-
1 xevsuriani l iqve
2 ierusalimis xelnawerTa arc erT aRmwers (a cagareli n mari u bleiki) ar aqvs miTiTebuli rom am krebulSi Setanilia `didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmani romelic Tavis droze am liturgikuli krebulebis detaluri gacnobis Sedegad gamovavline
3 `didi kanonis~ sakiTxebisadmi miZRvnil erT Cvens naSromSi mizezTa gamo daSvebuli gvaqvs dasanani Secdoma ierusalimuri xelnaweris es anderZi mivawereT parizul xelnawersac ix l grigolaSvili andria kritelis didi kanonis qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013 gv 271-272
4 xevsuriani l dasax naSromi gv 76
14
na `didi kanonis~ Semcveli adrindeli Tu mogviano xanis xelnawerebisaTvis yvelgan eqvTimes Targmania aRniSnuli stiqaronisa ier 56-Si romelic Seicavs didi kanonis~ arsen iyalToeliseul Targmans da mTavrdeba eqvTime aTonelis Targmnili aqebdiT-saTi~ gvxvdeba gadamweris SeniSvna `amaT axalTa aqebdiTsa aaqus (asea _ l g) Cuen egreca dauwereT Zusup1lTagan~ (ier 56 148) `aqebdiTsas~ axal Targmans mivakvlieT A 147 xelnawerSi es krebuli axali redaqciis marxvanadaa miCneuli vin aris am stiqa-ronis axali mTargmneli araa cnobili SesaZloa is TviT arsen iyalToels ekuTv-nodes giorgi mTawmidels ki Cemi azriT ar uTargmnia `aqebdiTsa~ radgan eqvTime aTonelis Targmani am SemTxvevaSi albaT mis srul ndobas imsaxurebda
georg 5-is mniSvneloba iqneba is avtografuli xelnaweri Tu ara ganuzomlad di-dia jer erTi is Sedgenilia XI saukuneSi masSi rogorc es giorgi mTawmidelis Semo-qmedebiTi meTodisTvis iyo damaxasiaTebeli sruladaa warmodgenili qarTuli da berZnuli himnografiuli literaturis monapovari krebuli Seicavs `didi kanonis~ samive qarTul Targmans georg 5-is I nawils ki aSkarad atyvia giorgi mTawmidelis rogorc redaqtoris xeli ai ra gvaqvs mxedvelobaSi
1 eqvTime aTonelis Targmnili `didi kanonis~ Semcveli uZvelesi xelnawere-bia sin5 da sin75 orive xelnaweri samecniero literaturaSi ganixileba rogorc erT-erTi wyaro georg 5-Si daculi liturgikuli krebulisa sinur xelnawerebSi eqvTimes mier Targmnili `didi kanonis~ saTauria `galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kriteli mTavarepiskoposani~ (sin 75191r)
xolo parizul xelnawerSi mas `didni galobani~ ewodeba`didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani romel iyo isup1rusa-
lemiT~ _ georg 5 (127r) didni galobania~ giorgi aTonelis mier Targmnili teqstis saTauric
2 II galobas sin 5-isa da sin 75-Si gansxvavebiT georg 5-isa ar aqvs meore Zlispi-ri
3 III galobasac gansxvavebiT georg 5-sagan erTi Zlispiri aqvs4 VI galobas (RaRadyavsa) _ sin 5-sa da sin 75-Si ar axlavs kondaki georg 5-Si ki
VI galobis bolos teqstis xeliT miwerilia kondakis dasawyisi sityvebi meequsesa kondaki b g˜i `sulo Cemo sulo Cemo~ da neSti sakiTxavisaiexcl (georg 5 134r) es SeniSvna ganpirobebulia qarTuli Targmanis berZnul tradiciasTan daaxloebis surviliT
5 `didi kanonis~ teqsts samive qarTul TargmanSi bibliur sagalobelTa muxle-bi axlavs Cemi dakvirvebiT es teqstebi Seumokleblad sruli saxiT mxolod georg 5-Sia warmodgenili sxva xelnawerebSi maTgan sin 5-sa da sin 75-Si am muxlebis mx-olod dasawyisi sityvebia motanili saTanado sagaloblebze mimaniSneblad georg 5-Si ki rogorc aRvniSneT eqvTimes Targmansac ki sruli teqstebi daerTvis am mux-lebisa rac mTavaria es teqstebi sin 5-sa da sin 75-Si giorgi mTawmidelis redaqci-isaa
aSkaraa georg 5-is pirveli nawilis redaqtori giorgi mTawmidelia (an nusxa momdinareobs giorgi mTawmidelis avtografidan) xolo giorgi mTawmidelis ganTqmuli anderZi rogorc eqvTime TayaiSvili SeniSnavs am krebulSi Cawerili unda iyos TviT giorgi mTawmidelis mier `friad wvrilis nusxa-xucuriT rogorc Cveuleba iyo giorgi mTawmidelisa~1
1 TayaiSvili eqv dasax naSromi gv 33
15
mTavari ki is aris rom qarTuli kulturis mesveurebs _ mefe daviT aRmaSeneb-els eqvTime mTawmidels giorgi mTawmidels arsen iyalToels ioane qarTlis kaTa-likoss gadamwerTa Taobebs mdash udidesi mniSvneloba miuniWebiaT wm andria kritelis `kanonTa mefed~ miCneuli sagaloblisTvis da qarTuli eklesiis liturgikul praq-tikaSi misi adaptirebiT Cveni sulieri kulturis saZirkveli ganumtkicebiaT mniS-vnelovania rom swored daviT aRmaSenebels ubrZanebia arsen iyalToelisTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTalikozisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `unaklo da wminda WeSmariteba miarTvas yov-el motrfiales sityvisas~ (georg 147v)
andria kritelis `didi kanoni~ qarTul liturgikul praqtikaSi rogorc aRin-iSna XI saukunis I naxevridan mkvidrdeba Tavidan is didi marxvis mexuTe xuTSabaTs sruldeboda mTlianad rogorc es dadgenili iyo VI msoflio saeklesio krebis mier xolo Semdeg nawil-nawil (oTxi dRis serobaze oTxad gayofili) mTlianad ki _ did-marxvis mexuTe kviriakis xuTSabaTs ciskrad miiCneva rom didi kanonis~ Sesrulebis wesis es evolucia mas didmarxvis msaxurebaTa RerZis mniSvnelobas aniWebs kanoni Semofarglavs didmarxvis cikls da misi monoliTurobis erT-erT ganmsazRvrelad-ac moiazreba1
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 6
16
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle
bizantiuri himnografiis ori skolaa cnobili pirvelTan dakavSirebulia Seqm-na uZvelesi himnografiuli Janris _ kontakionisa (igive kondakisa) romelic V-VI saukuneebSi Camoyalibda umaRles dones ki romanoz melodosis SemoqmedebaSi mi-aRwia xolo meore skolam Semoitana da daamkvidra axali struqturis sagalobeli _ kanoni romelsac qarTul tradiciaSi galobani ewoda mis Camoyalibebas VII-VIII saukuneebSi varaudoben aqve unda aRiniSnos rom kanonma rogorc Janrma kontaki-oni liturgikuli praqtikidan mTlianad gamodevna
s averincevis Tanaxmad Tu `kondakis JanrisaTvis damaxasiaTebeli iyo Txrobi-Ti da dramatizebuli dialoguri nawilebi Tu kondakis monawile pirebi erTmaneTs replikebiT exmianebodnen Tavis sulier mdgomareobas gadmogviSlidnen paTetikur monologebSi Caebmebodnen baassa an kamaTSi kanonma sayrdeni mxatvruli Sinaarsi arsebiTad Secvala dro xatovani Txrobisa da dramatuli scenebisa wavida dadga Jami gansjisa qeba-didebis aRvlenisa~1
da mainc `Sinaarsobrivi TvalsazrisiT kontakionebsa da kanonebs Soris didi sxvaoba ar SeiniSneba SinaarsiT isini _ kontakionebica da kanonebic mdash RmrTisme-tyvelebis poetur nimuSebs warmoadgenen~2 orive Janris sagaloblebi RmrTis sa-didebladaa Seqmnili himnografi uzenaesisTvis sityvier msxverpls gaiRebs mas uZRvnis guls bibliuri daviTi SesTxovs ufals `mauwye me ufalo gzani romelTa vidodi~ (fsalm 1428) pasuxad gaismis `msxuerplman qebisaman madidos me da mun ars gzaiexcl sada uCueno maT macxovarebaiexcl Cemi~ (fsal 4923) am Segonebis Tanaxmad RvTis qeba misi gandideba RvTisken mimavali gzaa amqveyniuri didebismetyveleba ganicde-ba rogorc monawileoba angelozTa didebismetyvelebaSi rogorc arekvla asaxva mibaZva angelozTa galobisa3
kanonis aRmocenebis zusti TariRi ar aris dadgenili Tumca cnobilia rom adreul qristianul RvTismsaxurebaSi fsalmunebTan erTad calkeuli bibliuri sagaloblebi sruldeboda SemdegSi maT troparebi igive dasdeblebi daerTo ase Seiqmna erTsagaloblebi orsagaloblebi samsagaloblebi rogorc arqimandriti kipriane (kerni) marTlmadidebuluri saRvTismetyvelo skolis erT-erTi Tvalsa-Cino warmomadgeneli SeniSnavs `sakmaod didxans miaCndaT rom saeklesio poeziis es axali forma pirvelad ierusalimis patriarqma wm sofronma gamoiyena magram m karabinovis mtkicebiT samsagaloblebi romelnic miewereboda ierusalimis patri-arqs _ wm sofrons sinamdvileSi ekuTvnis ioseb mgalobels IX saukunis moRvawes~4
saeklesio poeziis axali Janris kanonis mesaZirkvled erTxmad iqna miCneuli an-dria kriteli `kanonTa mefed~ aRiarebuli misi `didi kanoni~ am Janris uZveles da srulyofil nimuSad gamocxadda
rogoria `didi kanonis~ agebuleba rogoraa is realizebuli uZveles qarTul TargmanebSi Sesabamisad am TargmanTa Semcvel xelnawerebSi
cnobilia rom bibliur galobaTa Semcireba Tormetidan cxramde ierusalimur
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 1032 koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007 gv 10
3 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 2474 arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009 gv 35
17
praqtikaSi ganxorcielda1 mTavari nabijebi himnografiuli kanonis CamoyalibebaSic palestinaSi gadaidga andria kritelis `didi kanoni~ swored 9 galobisagan Sedgeba TiToeuls uZRvis Tavisi Zlispiri anu irmosi VI galobas daerTvis TiTostrofiani kondaki da ikosi yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ es struqtura daculia `didi kanonis~ qarTul TargmanebSic
miuTiTeben rom `didi kanoni~ Tavdapirvelad 210 troparisgan Sedgeboda Semdeg mas ormoci tropari Sehmatebia da moculobiTac unikalur sagaloblad qceula Sematebul troparTa Soris unda gamovyoT Rirsi mariam egviptelisadmi miZRvnili dasdeblebi (or-ori tropari TiToeul galobaSi) agreTve tropari romelic TviT andria kritels eZRvneba da vrceli `momipoundsenesa~ romelSic saxarebis cxra netare-bis (maTe 5 3-12) Temaa gaSlili
Zvel qarTul TargmanebSi am damatebaTagan mxolod `momipoundsenesa~ dasturdeba moculobis da Sedgenilobis mixedviT eqvTime aTOonelis giorgi aToOnelisa da arsen iyalToelis Targmanebi didi kanonisa~ erTmaneTisagan gansxvavdeba magram amis Ses-axeb qvemoT visaubrebT
riT iqcevs gansakuTrebul yuradRebas `didi kanonis~ Zveli qarTuli Targmanebis Semcveli xelnawerebi
rogorc viciT `didi kanonis~ Zveli berZnuli xelnawerebi Cvenamde ar aris moR-weuli Zeglis qarTul TargmanTa uZvelesma xelnawerebma (X-XII ss) ki Semogvinaxes kanonze bibliuri galobebis teqstTa darTvis tradicia rac ar Cans `didi kanonis~ beWdur gamocemebSi arc berZnulSi arc slavurSi
suraTi metad sainteresoa `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis (eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli) Semcvel parizul xelnawerSi (georg 5) bibliur galobaTa muxlebi Tu naxevarmuxlebi sruladaa warmodgenili sruladaa isini giorgi aToneliseuli Targmanis xelnawerebSic (ier 61 A 125) arsen iyalToe-lis Targmanis Semcvel xelnawerTagan ki es teqstebi sruladaa A xelnawerSi (georg 5) B da D xelnawerebSi saerTod ar aris C-Si ki am galobaTa mxolod dasawyisi sityve-bia kideze miwerili E da F xelnawerebSi aris bibliuri dasawyisebi magram dayofa garkveulwilad gansxvavebulia A-sgan2
am monacemebze dakvirveba cxadyofs rom aRniSnuli droisaTvis (XI-XII saukuneebi) kanonze bibliur galobaTa darTvis tradicia mtkice aRar aris marTalia mas icaven qarTveli mTargmnelebi magram nusxebSi aSkarad Wreli suraTia zogan saerTodaa gamotovebuli zogan mxolod dasawyisi sityvebia miTiTebuli
qarTul Targmanebs darTul bibliur galobaTa teqstebis urTierTSejerebam da am galobaTa winaaTonur da giorgi aToneliseul TargmanebTan Sepirispirebam isic
1 bibliaSi gamoyofen 12 sagalobels esenia moses sagalobeli moses meore sagalobeli annas sagalobeli ambakumis sagalobeli esaias sagalobeli ionas sagalobeli sami yrmis sagalobeli romelic or nawilad gaiyo RmrTismSoblis sagalobeli zaqarias sagalobeli deboras sagalobeli ezekias sagalobeli (es bolo ori sagalobeli RvTismsaxurebaSi ar Sesula) da manases savedrebeli romelic bibliis ebraul dedanSi ar aris magram rogorc s averincevi gvamcnobs is Sesulia septuagintaSi misive TqmiT septuagintas xelnawerSi (Codex Alexandrinus) fsalmunTa wigns axlavs rogorc Zv aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa nusxa da maT Soris manases vedrebas ukavia meTormete rigiTi adgili (averincevi dasax naSrom gv 213)
kanonis galobaTa ganlagebaSi daculia qronologiuri rigi m skabalanoviCis SeniSvniT mxolod ambakumis sagalobelia gadanacvlebuli ionas sagaloblis Semdeg albaT imisTvis rom kanonis VI galobas rogorc Semajamebels am rigSi Seesabamebodes ufro mgrZnobiare bibliuri sagalobeli SeniSnulia isic rom sasixarulo intonaciis Semcvel galobebs ukaviaT kenti adgilebi samgloviaro ganwyobisas _ luwi garda VII-si da VIII-si radgan am principis dasacavad mouxdebodaT galobis bolo nawili gadaetanaT dasawyisSi (arq kipriane dasax wigni gv 32)
romeli xelnawerebia am literebiT aRniSnuli ix aqve gv 115
18
cxadyo rom parizul xelnawerSi samive Targmanis bibliuri CasarTavebi giorgi aToneliseuli redaqciisaa aqedan ki is daskvnac gamomdinareobs rom eqvTimeseu-li Targmani `didi kanonisa~ (parizuli nusxa) redaqtirebulia Tumca aqve isic unda aRiniSnos rom winaaTonuri da giorgiseuli redaqciebi bibliuri galobebisa erT-maneTTan mimarTebaSi did sxvaobebs arc uCveneben
movitan oriode magaliTs zemoT motanili daskvnis sailustraciod I galobis IV tropars erTvis moses galobis III muxli suraTi aseTia
winaaTonuri redaqcia `didi kanonis~ eqvTimeseu-li Targmani
giorgi aToneliseuli re-daqcia
ufali ars romelman Semus-rnis brZolani ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufali ars saxeli misi
I galobis V troparis bibliuri danarTietlebi faraoiexclsi da yoveli eri STasTxia zRusa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRuasa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRusa
I galobis VI troparis bibliuri danarTirCeuli mpoundedrebi mTavarTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas me-wamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-mdgom-Taiexcl maT daanTqa zRusa mas mewamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-md-gomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mewamulsa
I galobis VII troparis danarTizRuaman dahfarna igini dapounddes da daiZirnes siRrme-ni mas ufskrulTasa viTar-ca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
I galobis VIII troparis bibliuri danarTisulisa misgan Zlierebisa guliswyromisa Senisaiexclsa ganipnes wyalni aRzRudnes da dadges viTarca zRudeni wyalni zRvisani Sehyindes da azRudnes Relvani Suva zRuasa
da sulisagan guliswyro-misa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRuasa
da sulisagan guliswy-romisa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRu-asa
bibliur galobaTa muxlebis gadanawilebisas raime kanonzomiereba ar ikveTe-ba avtori mihyveba teqsts da muxlebs Tanimdevrulad ganalagebs galobis yoveli troparis dasawyisSi
kanonis Tanaxmad bibliuri galobis teqsti unda gadanawildes mTels galobaze roca giorgi aTonelis winaSe dadga amocana srulad gadmoeRo berZnuli teqsti (dedani) da amasTanave ar gamoetovebina eqvTime aTonelis mier arc erTi Sematebu-li tropari rogorc TviTonve giorgi aToneli aRniSnavs Tavis anderZSi `umravle-si Zali (Sinaarsobrivi erTeuli tropari) Semovida da umravlesi dasdebeli fsal-munTa (galobaTa) Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl~ marTlac `didi
fsalmunTa mzeqala SaniZiseul gamocemaSi (Tb 1960) gamoyofilia 3 redaqcia qarTuli fsalmunisa ori Zveli aTonamdeli da giorgi mTawmidliseuli Sesabamisad zed darTuli bibliuri galobebic (ix iqve gv 411-445) samive redaqciiTaa warmodgenili winaaTonuri (2) da giorgiseuli rogorc zemoT aRvniSne sin 5-sa da sin 75-Si bibliur galobaTa mxolod dasawyisi sityvebia kideze miwerili amitom bunebrivia Wirs maTi redaqciuli raobis gansazRvra Tumca aqa-iq mainc Cndeba iseTi ikiTxvisebi romlebic gvafiqrebinebs rom es xelnawerebi winaaTonur redaqcias eyrdnoba rogorc es iyo kidec mosalodneli erT konkretul SemTxvevaSi swored asea kideze ikiTxeba `azRudnes~ rasac winaaTonur redaqciasTan mivyavarT
19
kanonis~ zogierT galobaSi troparebs giorgi aToOneli mxolod bibliuri galobis umcires fragments (erT an or sityvas) daurTavs magaliTisTvis VI galobis ramden-ime dasdeblis bibliur TavsarTavs movitan
2 VI 23 `STavpounded me queyanad~VI 24 `romelsa moqlonni misni~VI 25 `viTarca kliteni saukuneni~VI 29 `ufali movipoundsene~ da sxv
da mainc ras emsaxureboda kanonis galobaTa dakavSireba bibliur galobebTan da Sesabamisad bibliuri danarTebis wamZRvareba yoveli troparisaTvis am tradicias Zalian Rrma safuZveli aqvs cnobilia rom aleqsandriulma saRvTismetyvelo skol-am SeimuSava bibliis alegoriuli komentirebis principebi meTodi romlis Tanax-madac bibliur TxrobaSi gamoiyofoda sami aspeqti somaturi fsiqikuri da pnevma-turi `Zveli aRTqmis lamis yoveli epizodi _ SeniSnavs s averincevi ganixileboda rogorc qristes miwieri cxovrebis alegoria (momaswavebeli misi nabijebisa) xolo qristes amqveyniur cxovrebiseul movlenebs Tavis mxriv SeeZlo gardaTqmiT mien-iSnebina qristianuli sulis Sinagan gzaTa peripetiebze~1
aqedan gamomdinare kanonis struqtura gulisxmobs rom misi cxrave galoba unda miemarTebodes erT romelime bibliur Temas faqts magaliTad Sobis sagaloblis pirveli galoba Sobis Temas moiazrebs mewamuli zRvis gadalaxvis modusSi (moses pirveli galobis WrilSi) `movlena qmedeba aRar warmoadgens movlenas aramed ga-daiqceva erTi da imave yovelTvis erTi da imave azris matarebel modusad~2
gamoTqmulia mosazreba rom kanons maSin aqvs idealuri saxe roca bibliuri saga-loblis Tema gatarebulia ara mxolod mocemuli galobis irmosSi romelic agreTve bibliuri galobidanaa amozrdili aramed yvela mis troparSi magram samarTlianad SeniSnaven imasac rom `es TiTqmis SeuZlebelia~3
am TvalsazrisiT `didi kanonis~ qarTul Targmanebze dakvirveba suraTs ar cvlis bibliur galobaTa teqstebisa da `didi kanonis~ troparTa Sinaarsobrivi Tanxvedra naklebad SeiniSneba (gamonaklisia II bibliuri galobisa da `didi kanonis~ II galobis I troparis sityvasityviTi damTxveva) Tumca davesesxebi arqimandrit kiprianes da davsZen `Semoqmedis kalami mudam bibliuri sagaloblis wiaRSi trialebs~4
daskvna aseTia `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa `aleqsandriuli~ tendenciis gamarjveba `antioqiur~ tendenciaze5
ra SeiZleba iTqvas `didi kanonis~ galobebs wamZRvarebul Zlispirebze Zveli qa-rTuli Targmanebi ras mateben axals sakiTxis Seswavlis istorias
`uZvelesi iadgaris~ mecnierulma Seswavlam gamokveTa liturgikuli poeziis war-moSobisa da Camoyalibebis etapebi am iadgarma romlis uSualo berZnuli modeli ar Cans da `arc aris imedi imisa rom gamoCndeba~6 Semogvinaxa kanonis adreuli saxec da misi ganviTarebis Semdgomi safexurebis suraTic
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 962 iqve gv 103-104
3 kerni dasax wigni gv 33
4 iqve
5 Аверинцев С С dasax wigni gv 104
6 metreveli el uZvelesi iadgari gv 828
20
Tavdapirvelad poeturi troparebi individualuri Semoqmedebis nimuSebi fsal-munebsa da bibliur galobebs erTvoda amas adasturebs aRniSnuli strofebis ro-gorc berZnuli ise qarTuli terminebic tropari da dasdebeli
miiCneven rom τροπαρίον (tropari) warmoiSva berZnuli sityvidan τροπαία rac gamar-jvebis niSans aRniSnavs Tu sityvis am semantikas daveyrdnobiT tropari unda gulisx-mobdes an martvilis gamarjvebas warmarTobaze an wmindanis mier vnebebis damarcxe-bas an TviT macxovris mier sikvdilis daTrgunvas1 sxva Tvalsazrisis Tanaxmad ter-mini `tropari~ momdinareobs sityvisgan τρόπος (magaliTi nimuSi) elinebTanac sim-Reris wesi wyoba romliTac sruldeboda esa Tu is simRera aRiniSneboda sityviT τροπος Zvel kiloebsac (lidiurs miqsolidiurs hipolidiurs frigiuls) ewode-bodaT tropebi2
arsebobs aseTi ganmartebac tropari mibrunebas niSnavs Tuki irmosi aris troparTa melodiis nimuSi da galobaTa makavSirebeli maSin tropari upirvelesad moiazreba irmosTan mimarTebaSi da misken mibrunebas gulisxmobs magram am gagebas daupirispires mosazreba es varaudi swori iqneboda Tu troparebi da irmosebi erT-droulad aRmocendebodnen sinamdvileSi troparebi irmosisagan sruliad damou-kideblad da rac mTavaria masze adrea warmoSobili Cveni azriT es xels ar unda uSlides aRniSnul interpretacias troparisas berZnuli semantika troparisa (mi-bruneba) maincadamainc irmosisken mibrunebas ki ar unda aRniSnavdes aramed _ mib-runebas bibliuri sagaloblisa Tu fsalmunisaken xom cnobilia rom `qristianuli poeziis CasaxvisTanave liturgiis erT-erTi umTavresi Tavisebureba fsalmunebisa da galobebis tradiciul ebraul saganZurTan kavSiris SenarCuneba iyo xolo axali himnebi im nimuSebis mixedviT iqmneboda romelTac qristianuli mrevli ukve icnob-da ebrauli ritualidan~3
ase rom troparis rogorc terminis samive interpretacias Tavisi logikuri sa-fuZveli aqvs
rac Seexeba qarTul termins _ dasdebels rogorc k kekeliZe ganmartavs RvTism-saxurebaSi Sesasrulebel fsalmunebs himnografiis aRmocenebis Semdeg dauwyes mimateba anu mideba (aqedan dasdebeli) sxvadasxva sagaloblisa4 fsalmuniT gani-sazRvreboda masTan Sewyobili poeturi teqsti unda vigulisxmoT rom dasdeble-bi ara mxolod Tematurad ideurad iyvnen dakavSirebuli bibliur galobasTan Tu fsalmunTan aramed intonaciuradac melodiuradac niSandoblivi isicaa rom uZlispiro galobaTa troparebi bibliur galobaTa muxlebisgan gansxvavebiT erT-maneTis mimarT identuri moculobisa ar arian arc mkveTrad gansazRvrul ritmul Tu metrul CarCoebSi arian moqceulni bibliur galobaTa muxlebsac da sagaloblis muxlebsac erTnairad axasiaTebT prozauli wyoba asimetriuloba poeturi raobis ganmsazRvrelad ki mxatvruli metyvelebis sul sxva komponentebi gvevlineba
Semdgom etapze roca es troparebi gamoeyo bibliur galobebs roca Camoyal-ibdnen damoukidebeli stiqaronebi himnografiuli kanonis ganmsazRvrel bibli-ur galobebs isini pirveli troparebis meSveobiT daukavSirdnen swored am etapze
1 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 20
2 iqve gv 21
3 Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980 p 1464 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 590
21
unda xdebodes maTi irmosebad (Zlispirebad) Camoyalibeba aRniSnul daniSnuleba-ze miuTiTebs misi nomenklaturuli definiciac είρμος (irmosi) niSnavs rigs kavSirs makavSirebels irmosi troparebisa da bibliuri sagaloblebis damakavSirebelia marTlac esaa misi Tavdapirveli funqcia akad el metrevelis ganmazogadebeli daskvniT `makavSirebeli pirveli tropari bibliuri galobis teqsts warmoadgenda rac gansazRvravda MmTeli kompoziciis ganwyobilebasa da Sinaarss bibliuri odebis dasawyisebi kanonis odebis saxelwodebaTa saxiT Semogvinaxa kanonma xolo makav-Sirebel troparad anu irmosad iqca odis an galobis I tropari romelic Sinaarso-brivad exmaureboda im bibliur odas romlis saxelwodebasac atarebda kanonis ga-loba~1
qarTuli termini Zlispiri ki ori sityvisagan Sedgeba Zali da piri piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki _ sims (xuTZali aTZali e i xuTsimiani aTsimiani sakravi)2 Znoba||Zloba JReradobaa e i Zlispiri sawyisi pirveli tonis mimcemi modelia
aSkaraa rom himnografiis ganviTarebis Semdgom etapze Zlispiri (irmosi) ara mx-olod Tematuri makavSirebelia sagaloblis teqstisa bibliur galobebTan aramed ritmul-melodiuri modelicaa sagaloblis melodiuri struqturis ganmsazRvrel-icaa SeiZleba iTqvas rom erTgvarad iCrdileba kidec misi Tavdapirveli funqcia rogorc sagaloblis teqstis bibliur galobasTan Tematur-ideuri makavSireblisa am eWvs aZlierebs Tundac zogi Zlispiris sagrZnobi Sinaarsobrivi dacileba Sesabam-isi bibliuri galobebisgan
`didi kanonis~ ZlispirTa Sesaxeb erTmaneTisgan gansxvavebuli mosazrebebia ga-moTqmuli arqimandriti kipriane SeniSnavs mdash irmosi Cans TviT wm andrias gamogo-niliao3 vxvdebiT aseT mosazrebasac `didi kanoni~ wm andria kritelisa Sedgeboda arasistematizebuli troparebisagan da andrias sicocxleSi maT saxelwodebac ki ar hqondaT mwyobr sistemaSi troparebi moaqcia wm ioane damaskelma manve dawera ir-mosebi kanonisaTvis4 amdenad Zalian sainteresoa gaTvaliswineba `didi kanonis~ qa-rTuli Targmanebis monacemebisac
Cveni dakvirvebis obieqti bunebrivia pirvel rigSi `didi kanonis~ arseniseuli Targmania radgan is berZnul tradiciaSi damkvidrebuli teqstis sruli analogia masSi Sesulia teqstis yvela komponenti Zlispirebi troparebi bibliuri CanarTebi da sxv
Tavidanve SevniSnavT rom `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanidan mxolod arseniseul TargmanSia cxrave galobis Zlispiri warmodgenili srulad (gansxvave-biT eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTagan sadac ZlispirTa mxolod dasawy-isi sityvebia miTiTebuli) amasTanave eqvTimem da giorgim rogorc viciT Secvales dedniseuli Zlispirebi maT gamoiyenes qarTul liturgikul praqtikaSi ukve adap-tirebuli Zlispirebi romlebic Sesulia berZnuli irmologionis erT-erT adreul qarTul TargmanSi mdash A-603 romelic Cvenamde X s damlevisa da XI s dasawyisis xel-weriTaa moRweuli
aSkaraa arsen iyalToels Tavadve gadmouRia `didi kanonis~ irmosebi da waumZR-
1 metreveli e Zlispirni da RmrTismSoblisani Tb 1971 gv 37
2 kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986 gv 215
3 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 37
4 Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
22
varebia isini Sesabamis galobaTaTvis arsebiTia isic rom arseniseuli Targmanis qa-rTul xelnawerebSi (ABC) Zlispirebs axlavs ritmuli punqtuaciis niSnebi romelTa Sesabamisi kanonzomiereba kidec aris daculi sagalobelTa Semcvel samive nusxaSi gamoTqmulia safuZvliani mosazreba rom `didi kanonis~ Zlispirebi rogorc er-Tiani cikli mxolod `didi kanonis~ arseniseuli Targmanis kuTvnilebaa1 is Sesulia XIII s Sedgenil qarTul ZlispirTa krebulSi (A-85)2 bunebrivia ZlispirTa am akolu-Tias Sesabamisi adgili ukavia evstradiadisis ZlispirTa krebulSic3
arsen iyalToelis mier Targmnili `didi kanonis~ pirveli galobis Zlispiri bune-brivia efuZneba pirveli galobis (ugalobdiTsas) teqsts
galobaiexcl mosesi gamoslvaTa Zlispiri1 ugalobdeT ufalsa rameTu dideb-
iT didebul ars
2 Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsne-
lad ese ars RmerTi Cemi vadido ese
RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo
ese
Semwe da mpoundsnel da mfarvel-meyo macxovarebad
Cemda ese RmerTi Cemi da vadido igi RmerTi
mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo rameTu didebiT
didebul ars
(arseniseuli Targmani)
suraTi naTelia `didi kanonis~ I galobis (ugalobdiTsas) Zlispiri TiTqmis imeo-rebs bibliuri galobis teqsts Zlispiri amozrdilia moses galobis Tematur-ideu-ri Sinaarsidan Tumca `didi kanonis~ I galobis sxva troparebSi es kavSiri naklebad igrZnoba mdash moses sagalobeli RmrTis sadidebelia andria kriteli sinanulis ga-lobas warmoTqvams RvTis ganmadidebeli ganwyobileba `didi kanonis~ damamTavreb-el `samebisansa~ da `RvTismSoblisanSi~ gamoixateba gavixsenoT isic rom I galobas (iseve rogorc danarCen galobebs) Tavidan bolomde gasdevs bibliuri galobis mux-lebi da naxevarmuxlebi sadac RmrTisadmi madlierebis grZnobaa gamoxatuli
aqve aRvniSnav rom moses galoba 19 muxlisgan Sedgeba `didi kanonis~ es galoba ki 22 tropars Seicavs
rogoria eqvTime da giorgi aTonelebis ZlispirTa Sesabamisoba bibliur galobas-Tan es Zlispirebia
eqvTime aToneliseuli Targmanis Zlispiri giorgi aToneliseuli Targmanis Zlispiriromelman wamisyofiT Sekribna wyalni
Sesakrebelsa erTsa man ganupo mewamuli
zRuaiexcl ersa israelisasa ese ars RmerTi
Cueni didebuli da qebuli mas mxolosa
ugalobT romelica didebul ars
(Zlispirni da RmrTismSoblisani 119)
zRuaiexcl mewamuli kuerTxman ganapo da ganpoundmes
siRrmeni da ufskrulni iqmnes gza uWur-
velTa da SeWurvilTa maT saflav ara dam-
marxvel guamTa galobiT ugalobdeT ra-
meTu didebiT didebul ars qriste RmerTi
Cueni cxoveli (268)
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 18
2 Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971 gv 066
3 iqve gv 234-245
23
aSkaraa rom berZnul teqsts wamZRvarebuli Zlispiri romelic gadmoRebuli aqvs arsen iyalToels lamis sityvasityviT imeorebs bibliur wyaros eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTa Zlispirebic bibliur sagalobels exmianeba Tumca ifargle-ba Tematur kvanZze miniSnebiT aRbeWdilia moses galobis didebismetyvelebiTi pa-Tosic
didi kanonis II galoba (moixilesa) or nawiladaa gayofili da Sesabamisad ori Zlispiri aqvs orive ukavSirdeba moses galobas (meore Sj 32 1-3243) romelic did-ma winaswarmetyvelma RvTis brZanebiT warmoTqva roca ebraelma xalxma meryeoba daiwyo rwmenaSi sagalobeli mamxilebeli xasiaTisaa Tu yvela danarCeni bibliuri galoba RmerTs ganadidebs es sagalobeli calke dgas rogorc kacTa modgmis gamo-mafxizlebeli da monaniebisken momwodebeli
II galobis orive Zlispiri (ZiriTadi da `sxuaiexcl Zlispiri~) meore bibliur sagalo-belTanaa dakavSirebuli pirveli (ZiriTadi) Zlispiris dasawyisi imeorebs moses galobis pirvel frazas `moixile cao da vityodi~ (meore sj 321) da mTavrdeba ax-ali aRTqmiseuli fraziT `vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ `sxvaiexcl Zlispiris~ dasawyisic gameorebaa bibliuri sagaloblis 39-e muxlis dasawyisisa
`ixileT ixileT rameTu me var
da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe~ (meore Sj 32
39)
Zlispiri`ixileT ixileT rameTu me var Rmer-
Ti~
arsen iyalToels zustad aqvs gadmoRebuli orive Zlispiri romlebic kidec gan-sazRvraven am galobis ritmul struqturas
eqvTime aTOneliseuli Targmanis II galobas Zlispiris dasawyisi sityvebi aqvs wamZ-Rvarebuli `poundma vyav Sendami~ (AB-Si ki vkiTxulobT `poundma yav Sen amas zeda rameTu na-Tesavi~) `nevmirebul ZlispirnSi~ (A-603) aRniSnuli Zlispiri Sesulia rogorc VI galobis (RaRatyavsas) Zlispiri Tumca ritmuli modeli absoluturad identuria Cveni teqstis ritmuli qsovilisa
poundma-vya[v] Sendami (5)
damZimebulman tcentrTiTa codvaTa CemTaiexclTa (14)
Seismine Cemi (16)
da wyaloba-yav macxovaro (9)
(nevmirebuli Zlispiri gv 289)
moixile dRes (5)
cao da vityodi da ugalobde qristesa (13)
macxovarsa Cemsa (6)
mxolosa mravalmowyalesa (9)
(eqvTimeseuli Targmani II 1)
`sxuaiexcl Zlispiri~ _ `uxilavo mxilvelo~ Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ misi ritmuli modelic identuria eqvTimeseuli teqstis ritmuli aRnagobisa rac Seexe-ba moses II galobasTan Sinaarsobriv Tanxvedrebs aseTi ram ar dasturdeba
ra viTarebaa giorgi aToneliseul TargmanSiII galobis pirveli Zlispiri (`Sen eCuene~) ar iZebneba arc `nevmirebul Zlispirn-
am bibliuri sityvebiT iwyeba Sesabamisi galobis I troparic
24
Si~ arc krebulSi `Zlispirni da RmrTismSoblisani~ `sxuaiexcl Zlispiri~ ki (`romelman ganvlo zRuiexcl mewmuli~) Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ meore xmis VI galobis (RaRadyavsas) Zlispirad Tumca ritmuli struqtura ar Seesatyviseba Cveni teqstis ritmul aRnagobas
III galobas (ganZlierdiTsa) dakavSirebulia bibliuri anas sagalobelTan (1 mef 2 1-2 10) romelsac warmoTqvams samoelis deda uflis mimarT usazRvro madlierebis gamosaxatavad RmrTis gansadideblad radgan man ismina qalis vedreba da misca Svi-li romelic winaswarmetyveli Seiqna
III galobasac ori Zlispiri aqvs orive Zlispiri berZnuli teqstisa romelic na-Targmni aqvs arsen iyalToels exmianeba anas galobas
I Zlispiri
Seuryevelsa zeda kldesa brZanebiTa Sen-
Tasa daamtkice qriste guli Cemi
II sxuaiexcl Zlispiri
daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa
SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mx-
oloiexcl Zlier da marTal da wmida xar
annas galoba
ganZlierda guli Cemi uflisa mier da am-
aRlda rqaiexcl Cemi mterTa CemTa ganvixare me
macxovarebiTa SeniTa (1 mef 21)
rameTu aravin ars wmida viTar ufali da
aravin ars wmida Sensa gareSe da aravin ars
marTal RmrTisa Cuenisaebr (1 mef 2 2)
`didi kanonis~ III galobas Tavidan bolomde gasdevs annas sagaloblis teqsties Zlispirebi ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aToneliseul TargmanSi sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili pirveli
Zlispiri ki (`eha berwo sulo Cemo~) romelic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ amozrdilia annas sagaloblidan ai es teqsti
`eha berwo sulo Cemoda nayofTagan cudoaRyuaven RmrTisa mierda nayofier esrsup1T RaRadebdaraiexcl vin ars wmidaiexclaraiexcl vin ars marTalSenebr ufalo~(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 273)
giorgi aToneliseul TargmanSic `sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili Tumca teqsti naTargmnia da Sezrdilia wina galobas rac exeba pirvel Zlispirs (`samebao wmidao~) isic ar iZebneba `nevmirebul ZlispirnSi~ ufro swored aseTi dasawyisis Zlispiri IV xmis (kurTxeul arsa) repertuarSia Setanili magram ritmuli modeli Cveni teqstisgan sruliad gansxvavebulia
IV bibliur galobas (mesmasa) ambakum winaswarmetyveli warmoTqvams (ambak 32-3 19) ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa miCneuli1
1 Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987 т VII с 305
25
marTlmadidebluri tradicia ambakumis wignSi xedavs cxad moswavebas qriste macx-ovris mosvlisa am galobas formisa da Sinaarsis saocari harmoniulobiT sicxadiTa da gamomsaxvelobiT gamorCeul adgils miakuTvneben bibliur himnografiaSi1
`didi kanonis~ IV galobis Zlispiri ambakum winaswarmetyvelis am galobas efuZne-ba samive qarTveli mTargmnelis Sesabamisi Zlispirebi aRniSnul moduszea agebuli
arsen iyalToels zedmiwevniT uTargmnia originalis Sesabamisi Zlispiri da sru-lad daurTavs teqstisTvis masSi bibliuri galobis citatacaa CarTuli
arseniseuli Targmani
esma winaswarmetyvelsa smenaiexcl moslvisa Senisa
da SeeSina viTarmed Sobad xar qalwulisagan
da saxilvel kacTa mier da poundmobda `ufalo
mesma smenaiexcl Seni da SemeSina didebaiexcl Zalsa Sen-
sa~
bibliuri galoba ambakumisa
ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
es Zlispiric `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdebaeqvTime aTonelis mier Targmnil IV galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiri ufalo
mesma moslvisa Senisa misi sruli teqsti ver aRvadgine radgan am Zlispiris sxva-dasxva variantia Sesuli rogorc `nevmirebul ZlispirnSi~ ise `Zlispirnisa da Rmr-TismSoblisanis~ el metreveliseul gamocemaSi magram arc erTis ritmuli struq-tura ar emTxveva eqvTimes Targmnili `mesmasa~ ritmul qsovils
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisic romelic uZRvis IV galobas ambakumis ga-lobas exmianeba `raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da~ magram sruli teqstis aR-dgena aqac ver SevZeli radgan zemoxsenebul ZlispirTa krebulebSi am Zlispirebis gansxvavebuli variaciebia gansxvavebuli ritmuli modelebia
bibliuri V galoba (RamiTgansa) esaia winaswarmetyvels ekuTvnis masSi gandidebu-lia gzani uflisa samarTali RmrTisa nawinaswarmetyvelebia mkvdreTiT aRdgoma naqadagebia mSvidoba esaia winaswarmetyvelis sagaloblis enas gamoarCeven gansa-kuTrebuli daxvewilobiTa da sisadaviT esaias winaswarmetyvelTa mefed saxaven2
esaias galoba 11 muxlisgan Sedgeba am sagalobliTaa STagonebuli `didi kanonis~ V galoba _ `RamiTgansa~ Zlispiric aRniSnuli galobidanaa amozrdili Tumca masSi fsalmunTa frazeologiasTan gadaZaxilic igrZnoba
arsen iyalToels Zlispiris teqsti SesabamisobaSia berZnul teqstTan oRond mas-Si arsens Caumatebia erTi sityva _ moqene3 (mavedrebeli maxvewari) rasac meti emo-ciurobiT dautvirTavs teqsti
1 iqve gv 306
2 Толковая Библия т 5 с 2383 ilia abulaZis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~ am sityvis semantikaSi gamoyofilia kidev erTi Sinaarsobrivi aspeqti _ naklulevani
26
arseniseuli Zlispiri
RamiTgan aRvimsTob Senda kacTmoyuare
ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo
mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar
qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
esaias galoba
RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami
RmerTo rameTu naTel [arian] brZanebani
Senni queyanasa zeda iswaveT simarTle
mkcentdrTa queyanisaTa
(esaia 26 9)
`nevmirebul ZlispirnSi~ arc es ZlispiriaeqvTime aToneliseuli Targmanis V galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiris mxolod
dasawyisi sityvebi `queyanasa zeda uxilao~ es Zlispiri Setanilia `Zlispirnisa da RmrTismSoblisanis~ repertuarSi misi ritmuli struqtura ganxorcielebulia da ZiriTadad daculia eqvTimeseul TargmanSi oROond teqstobrivi Sexvedrebi bibli-ur galobasTan naklebad igrZnoba
giorgi aOTnelis Targmans agreTve mxolod dasawyisi sityvebi miuZRvis `bnelisa-gan codvaTaiexclsa~ am sityvebiT iwyeba erTi Zlispiri (RamiTgansa poundmaiexcl da g˜i) Setani-li `nevmirebul ZlispirnSi~ magram misi ritmul models sagrZnoblad daSorebuli giorgiseuli Targmanis ritmuli struqtura
VI galoba (RaRadyavsa) warmoTqmulia veSapis mucelSi danTqmuli iona winaswarme-tyvelis mier (iona 2 3-2 10) ionas STanTqma veSapisagan misi samdRiani yofna veSa-pis mucelSi da Semdeg misi amonTxeva gaazrebulia rogorc macxovris samdRiani da-flvisa da misi aRdgomis momaswavebeli ionas locva gamoxatavs Rrma madlierebis grZnobas uflisadmi sikvdilisagan daxsnisaTvis miuTiTeben rom ionas RaRadisi Tavisi logikuri aRnagobiTa da literaturuli formiT mwyobr da organul mTlia-nobas warmoadgens Tavisi xatovani eniT mniSvnelovnad gansxvavdeba danielis wignis sxva nawilebisagan romlebic Seicaven istoriul Txrobas1
arsen iyalToelis Zlispiri VI galobisa srul SesabamisobaSia berZnul teqstTan da lamis perifrazirebaa ionas sagaloblis ama Tu im monakveTisa
arsen iyalToelis Zlispiri
RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyal-
isa mimarT RmrTisa da ismina Cemi jojox-
eTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsna
cxorebaiexcl Cemi
ionas sagalobeli
RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
RmrTisa Cemisa da ismina Cemi mucliT
gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma
poundmaiexcl Cemi
(iona 2 3)
da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl
Cemi Sendami
(iona 2 7)
arseniseuli Zlispiri ar aris `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aTonelis Zlispiris dasawyisi _ `damkcentdrebaiexcl ionaiexcl[si]~ migvaniSnebs
Zlispirze romelic Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~ teqsti aseTiadamkcentdrebaiexcl ionaiexclsisiRrmesa mas Sina
1 Толковая Библия т 7 с 229
27
saxed bunebisa Cuenisamoeswaveboda jojoxeTs Sinaromlisagan mipoundsen mravalmowyale(poundmaiexcl g RaRadyavsa)gv 289
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisi sityvebi `muclad-iRo~ [iona) mdash es Zlispir-ic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~
`muclad-iRoiona veSapmanda ara ganxrwna man igirameTu miT moaswavasaxe sam dRe daflvisaSenisaiexcl romelmancadaflviT Tavs-idevCuenTcents saxierda etyoda igimcvelTa maT yen crunowyalobaiexcl Tqueni dauteveTTquen d[R]es(poundmaiexcl b g˜i RaRatyavsa)gv 569
aSkaraa rom eqvTime da giorgi aTonelebis Zlispirebi gansxvavebiT arseniseuli Zlispirisgan ionas galobis interpretacias ufro Seicaven vidre mis kalkirebas
bibliuri VII galoba (kurTxeul arsa) danielis winaswarmetyvelebaSia CarTuli mas sami yrma (azaria anania da misaili) warmoTqvams nabuqudonosorma isini dasaja kerpTa uaryofisaTvis yrmebi agizgizebul RumelSi Cayares maT mwvave sinanulis grZnobiTa da vedrebiT RmerTs daxsna SesTxoves RmerTma isini gadaarCina yrmebma madlierebis gamomxatveli galoba aRuvlines ufals galoba or nawilad gaiyo pir-veli (danieli 3 26-3 56) liturgikul praqtikaSi `kurTxeul arsa~-s saxeliT dam-kvidrda meore nawili ki (danieli 3 57-3 88) kanonis VIII galobas daedo safuZvlad da `akurTxevdisa~ ewodeba
`didi kanonis~ VII galobis Zlispiri bunebrivia exmianeba sami yrmis galobas arsen iyalToeli erTgulad mihyveba berZnul teqsts
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
vcodeT da usjulo viqmneniT da sicruve
vyavT winaSe Sensa da ara davimarxeT aw da arca
vyavT meufeo viTar-igi Sen mamcen Cuen gar-
na nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa
RmerTo
samTa yrmaTa galoba
kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mama-
Ta CuenTao qebiT da didebiT ars saxeli
Seni ukunisamde (dan 3 26)
rameTu SegcodeT Cuen da usjulo
viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT
yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vis-
mineT arca davimarxeT (dan 3 29)
28
mniSvnelovania rom `didi kanonis~ am galobis pirveli troparic exmianeba sami yrmis galobas
`vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani Senni~(arsen iyalToelis Targmani)
arsen iyalToeliseuli Zlispiri kvlav ar dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~ mis ritmul modelTan srul SesabamisobaSia galobis yvela tropari
eqvTime aTonelis TargmanSi VII galobas uZRvis Zlispiri viTarca samTa yrmaTa es Zlispiri dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~
`viTarca samTa yrmaTapirvelad ganuqarveali igi sapoundumilisaiexcl misCuenca ganguanaTlenRmrTeebisa naTliTada Rirs-myven RaRadebadkurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa CuenTao(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 295)
giorgi aTonels sxva Zlispiri aqvs SerCeuli isic bunebrivia sami yrmis galo-bidanaa amozrdili da Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~
yen saswauliromelman sapoundumilsa daicvnasamni yrmani Seuwueladmanve daicvaubiwoiexcl qalwuladraJams ganpoundorcieldasaSosa missa uTeslod sityuaiexclRmrTisaiexcl(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 577)
VIII galobis (akurTxevdiTsas) Zlispiri arsen iyalToelis Targmanisa identuria berZnulisa da exmianeba bibliuri galobis ideur-mxatvrul Sinaarss SeiniSneba konkretuli teqstobrivi Tanxvedrebic
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
romelsa Zalni caTani aqeben da Zrwian
misgan qerobim-serafimni yoveli agebuli
yovliT suliTurT sZnobdiT da ufroiexclsad
aRamaRlebdiT mas ukunisamde
kurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa
CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad
amaRlebul ukunisamde da kurTxeul ars
saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad
qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
(dan 3 57)
29
niSandoblivia rom bibliur galobas refrenad mihyveba ZlispirTan Tanxvedri-li taepi `[ugalobdiT] da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde~ `nevmirebul ZlispirnSi~ aRniSnuli Zlispiri ar aris Setanili VIII galobis eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebs dednisagan gansxvavebuli Zlispirebi aqvT magram kanoni aqac dacula isinic STagonebulni arian sami yrmis galobiT aRniSnul ZlispirTa teqstebic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ VII galobis Zlispirebi maJorul JRe-radobas iZenen damagvirgvinebel IX galobas amzadeben
IX bibliuri galoba mariam RvTismSoblisa da zaqarias galobebs aerTianebs ga-moxatavs usazRvro madlierebis grZnobas RmrTis mimarT ganadidebs mis yovlisSem-Zleobas siwmides sidiades es samadlobeli qristianuli poeziis karibWesTan dgas is aZlevs tonsa da mimarTulebas axali aRTqmis didebismetyvelebas
arsen iyalToels garkveuli niuansebiT gadmouTargmnia originalis Zlispiri is `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdeba `didi kanonis~ aRniSnuli galobis ZlispirSi RvTismSoblis Temaa gaSlili
Zlispiri
uTeslod midgomiliSobs zesTa Targmanebisaumamoiexcl dedaiexclmuclad-iRebs uxrwneladrameTu RmrTisa Sobaiexclscvalebs bunebisa wesTaamisTcents Sen yovelni tomniRmrTis sZalo da dedaodaudumeblad gadidebT
ZlispirSi arc erTi gamonaTqvami mariam RvTismSoblis galobidan ar aris Set-anili rac SemTxveviTi sruliadac ar aris arqiepiskoposi filareti ganmartavs RvTismSoblisadmi udidesi mowiwebis gamo ZlispirebSi RvTismSoblis sityvebi ar SehqondaT kavSiri bibliur sagalobelsa da Zlispirs an tropars Soris myardeboda imiT rom tropars TavSi an boloSi erTvoda sityva `vadidebT~1
eqvTime da giorgi aTonelebic IX galobas warumZRvareben Zlispirebs romelTa Si-naarsi RvTismSobels miemarTeba magram am ZlispirebSi araa CarTuli TviT RvTismS-oblis galobidan arc erTi fragmenti
arsen iyalToelis Targmnili Zlispiri ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~ aToOnelTa Zlispirebi ki Setanilia
aqve davumatebT rom samive Targmans am galobisa mihyveba RvTismSoblisa da zaqa-ria winaswarmetyvelis bibliur sagalobelTa teqstebi
rac Seexeba `didi kanonis~ cxrave galobis `RmrTismSoblisanebs~ arc erTi maT-gani `nevmirebul ZlispirnSi~ Setanili ar aris
1 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 43
30
`didi kanonis uZveles qarTul Targmanebze dakvirveba saSualebas gvaZlevs gam-ovTqvaT mosazrebebi kanonis rogorc Janris Camoyalibebebis ama Tu im sakiTxze
Cvens yuradRebas `didi kanonis~ qarTuli Targmanebi ramdenime aspeqtiT iqcevs esenia a) galobaTa uCveulo sidide b) galobaTa erTmaneTisagan gansxvavebuli moc-uloba g) meore da mesame galobis or-ori Zlispiri (irmosi) kanonis Camoyalibebu-li dasrulebuli saxisTvis sruliad ucxoa msgavsi niSnebi riTaa ganpirobebuli `didi kanonis~ aRniSnuli Taviseburebani ra gansazRvravs mis am specifikas
`didi kanonis~ qarTulma Targmanebma Semogvinaxes kanonis arqauli saxe kerZod yvela galobas yvela tropars gasdevs bibliur galobaTa muxlebi dadasturebu-lia rom sagaloblebis TiToeul tropars darTuli bibliuri galobebis muxlebsa Tu naxevarmuxlebze miTiTebani Cvenamde moRweul xelnawerebSi didi iSviaTobaa specialistebisTvis ki cnobilia rom kanonis cxrave galobis ideur-Tematuri Si-naarsi gansazRvrulia bibliuri galobebiT es kavSiri naTelyofs rogor ibadeba rogor amoizrdeba bibliur tradiciaSi axali universaluri Janri _ kanoni igive galobani1
bibliur sagalobelTa moculoba erTmaneTisagan gansxvavdeba Cans andria krite-li didi kanonis~ galobebs moculobiTac ufardebda bibliur galobebs arqimandri-ti kipriane (kerni) ganmartavs `ioane damaskelis kanonebi wminda andrias kanonebTan SedarebiT moklea Tu es ukanaskneli cdilobda bibliuri sagaloblebis yvela ga-lobisTvis miesadagebina sagangebo troparebi damaskeli Semoifargleboda ori-sami tropariT~2 bibliuri galobebisa da kanonis troparebis erTmaneTTan Sewyoba gan-sazRvravda kanonis galobaTa moculobasac da maTi erTmaneTisagan sididiT gansx-vavebasac e i raki yovel galobas `did kanonSi~ gasdevs bibliur sagalobelTa mux-lebi galoba daaxloebiT im moculobisaa sadamdec gaswvdeba mas bibliuri fraze-ologia amitomaa rom `didi kanonis~ I galoba Seicavs 22 tropars IV galoba _ 27 tropars V galoba _ 20 tropars VI galoba _ 16 tropars IX galoba _ 25 tropars
samecniero literaturaSi xazgasmiTaa aRniSnuli rom andria kritelis `did kan-ons~ sxva kanonebisgan kidev erTi Tavisebureba gamoarCevs galobebs or-ori irmosi (Zlispiri) aqvT axsna am Taviseburebisa ar Semxvedria
bibliuri sagaloblebisa da `didi kanonis~ teqstis organuli kavSiri romelic TvalsaCinoa `didni galobanis~ qarTul TargmanTa uZveles xelnawerebSi angariSga-sawevi mosazrebis gamoTqmis saSualebas gvaZlevs
kanonis II galoba (`moixilesa~) dakavSirebulia moses meore galobasTan (meore Sj 321-43) esaa mozrdili sagalobeli romelic agvirgvinebs xuTwigneuls brZeni winamZRvari Tavis xalxs maRal zneobriv principebs Seaxsenebs da maT mkacrad dacvas moiTxovs am teqsts mose winaswarmetyvelis anderZad miiCneven galoba rogorc aRvniSneT Zalze vrcelia da Sinaarsobrivad or araTanabar nawilad SeiZleba gaiy-
1 s averincevi SeniSnavs rom V s xelnawer septuagintaSi (e w Codex Alexandrinus) fsalmunebs darTuli aqvs rogorc Zveli aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa (ώδαί) nusxa magram ramdenadac septuaginta mxolod qristianuli werilobiTi tradiciiTaa Cvenamde moRweuli ar aris saSualeba garkveul iqnas bibliur galobaTa es anTologia Sedgenilia iudevelTa garemoSi da qristian redaqtorTa meSveobiT Semdegaa Sevsebuli Tu saerTod Tavisi arsebobiT axalgazrda eklesiis liturgikuli moTxovnebiTaa ganpirobebuli rogorc amas varaudobda v kristi (С Аверинцев Другой Рим 2005 с 213)
arsebiTia rom `fsalmunTa~ Zveli qarTuli Targmanebis X saukunis xelnawerebs sxva danarCenebTan erTad axlavs 9 bibliuri galobis es anTologiac (fsalmunni mz SaniZis gamocema Tb 1960 gv 411-445)
2 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 38
31
os pirveli nawili Seicavs 38 muxls (1 _ 38) da iwyeba sityvebiT 1 `moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa 2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni viTarca wcentmaiexcl mwuan-vilsa zeda da Tovli Tivasa zeda 3 rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa~ da a S
galobis meore nawili (32 39-43) sruliad axal intonaciazea agebuli masSi wamyva-nia mamxilebeli toni Tumca mis damagvirgvinebel sityvebSic wamoiwevs imedisa da rwmenis naTeli ganwyobileba da Sesabamisi intonacia galobis es meore monakveTi iw-yeba sruliad gansxvavebuli SemarTebiT `ixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxua RmerTi Cemsa gareSe me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa~ (meore rj 32 39)
`didi kanonis~ arsen iyalToeliseuli Targmanis II galobis pirveli Zlispiria `moixile cao da vityode da vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ xolo II Zlispiri (sxuaiexcl Zlispiri) aris `ixileT ixileT rameTu me var meufe romel-man mivec mananaiexcl da wyaroni kldisagan wyaro vyven udabnos erisaTcents Cemisa mxoloiexclTa ZaliTa da marjueniTa CemiTa~ da rac Zalze arsebiTia II galobis I ZlispirTan Sewyo-bil troparebs mihyveba moses bibliuri galobis muxlebi I nawilidan xolo meore ZlispiriT gamarTul dasdeblebze gadanawilebulia II nawilis saTanado muxlebi
analogiuri viTareba ikveTeba annas sagalobelSic (I mef 21-10) romelic war-moTqmulia uflis winaSe usazRvro madlierebis gamosaxatavad RvTis didebasTan erTad masSi gaismis winaswarmetyveluri paTosiT ganmsWvaluli sityvebic amdenad am galobis or nawilad dayofac xerxdeba pirveli nawili 5 muxls Seicavs da iwyeba sityvebiT `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier~ meore nawilic 5 muxlisagan Sedgeba magram is sruliad axali ritmiTa da intonaciiT warmoiTqmis `ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiy-vanebs ufali daaglaxebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs~ Sesabamis-ad `didi kanonis~ III galobis pirvel ZlispirTan Sewyobil troparebs gasdevs annas sagaloblis pirveli nawilis muxlebi II Zlispirze agebuli troparebi ki gawyobilia annas galobis II nawilis muxlebiT
sainteresoa rom sin5-Si III galobas rogorc zemoT aRvniSneT ar aqvs II Zlispiri da am meore Zlispiris dasdeblebi SeerTebulia I Zlispiris dasdeblebTan Sesabam-isad annas bibliuri sagalobeli mTlianad nawildeba `didi kanonis~ 19 troparisa-gan Sedgenil III galobaze sxvagvari suraTia arsen iyalToelis Targmnil teqstSi aq mTargmneli erTgulia berZnuli tradiciisa kanonis III galobas aqvs ori Zlispiri da bibliuri galobis teqstic Sesabamisadaa ganawilebuli
bibliur galobaTa amgvarma funqciurma datvirTvam dabada kiTxva Tu bibliur sagalobelTa da `didi kanonis~ dasdebelTa Soris aseTi organuli aseTi cxadi kav-Siria damyarebuli (bibliuri sagalobeli gansazRvravs galobis moculobas or-ori Zlispiris saWiroebas sagaloblis mTliani teqstis bibliuri sagaloblebiT gamarT-vas) maSin raRa iyo ZlispirTa umTavresi daniSnuleba `didi kanonis~ struqturaSi mas Tavidanve ritmul-melodiuri funqcia hqonda Zeglis samive qarTul TargmanSi Zlispirebi atareben am datvirTvas
el metreveli `uZvelesi iadgaris~ Seswavlis Sedegad mivida uaRresad mniSvnelo-van daskvnamde `bibliur galobebTan makavSirebeli pirveli strofis _ Zlispiris
32
saWiroeba Seiqmna imis Semdeg rac bibliuri galobis danarTi strofebi Camoscild-nen kanonis galobebs da Seiqmna axali tipis poeturi kanoni sadac yoveli galobis pirvel strofs daekisra poeturi galobis bibliur galobasTan kavSiris gamoxat-uleba rac imaSi gamoixata rom yoveli Zlispiri garkveul farglebSi galobaTa parafrazirebul teqstze aago aseTi Zlispirebi uZvelesia iadgarisaTvis~1 arqi-mandriti kipriane (kerni) rogorc zemoT aRvniSneT imasac ki varaudobs rom ir-mosi TviT wm andrias gamogonilia2 ar aris gamoricxuli bibliur galobaTa saga-loblebze darTvis tradiciasac andria kriteli edgas saTaveSi sxvaTa Soris `didi kanonisTvis~ damaxasiaTebelia bibliur galobasTan damakavSirebeli refrenic Cans andria kritelma rogorc kanonis mesaZirkvlem sasuliero poeziis bibliasTan ka-vSirs myari safuZveli Cauyara da erTxel da samudamod daamkvidra patriarqTa mr-wamsi `Cvens sagaloblebSi mxolod sityvebia sxva wmida werilisgan gansxvavebuli Torem arsebiTad Cven imasve vgalobT~3
Cvens masalaze dakvirvebiT SeiZleba davaskvnaT rom `did kanonSi~ Zlispirebis funqcia bibliur sagaloblebTan kavSiris damyarebacaa da melodiur-ritmuli mod-elis gansazRvrac nu dagvaviwydeba isic rom bibliur sagaloblebTan kavSirze miu-TiTebda qarTul (da ara mxolod qarTul) tradiciaSi SemorCenili saxelwodebanic kanonis galobebisa ugalobdiTsaiexcl moixilesaiexcl ganZlierdasaiexcl mesmasaiexcl RamiTgani-saiexcl RaRadyavisaiexcl akurTxevdiTsaiexcl adidebsaiexcl
msjelobis amgvarad warmarTva andria kritelis `didi kanonis~ xmisa da Zlispire-bis mimarT didi qarTveli mTargmnelebis eqvTime mTawmidelisa da giorgi mTaw-midelis Tavisufalma damokidebulebamac ganapiroba eqvTime mTawmidelma Secvala `didi kanonis~ rogorc xma ise Zlispirebi giorgi aTonelma xma ki dedniseuli dato-va magram wm andrias teqsti sxva Zlispirebze gamarTa
samecniero literaturaSi gamoTqmulia mosazreba rom SesaZloa xmis rogorc dogmaturi sawyisis mniSvneloba eqvTime mTawmidelis Semdgom periodSi gamoikveTa4 rac Seexeba Zlispirebs cnobilia rom X saukunidan himnografebi Zlispirebs Tvi-Ton ki ar Txzavdnen aramed mimarTavdnen ZlispirTa krebulebs mdash irmologionebs ase iqcevian eqvTime da giorgi mTawmidelebic isini iyeneben qarTul tradiciaSi ukve adaptirebul Zlispirebs romlebic Sesulia X saukunis alaverdis anu ior-danes krebulSi (A 603) `didi kanonis~ mesame mTargmneli ki sxva realobis winaSea man TviTon gadmoTargmna andria kritelis `didi kanonis~ Zlispirebi liturgika-Si damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad erTi da igive Zlispiri xSirad gamoiyeneboda sxvadasxva kanonSi `didi kanonis~ Zlispirebi Targmnili arsen iyalToelis mier am TvalsazrisiT gamonakliss warmoadgens rogorc erTiani cikli da mxolod am kano-nis kuTvnilebaa5 `didi kanonis~ es Zlispirebi Setanilia A 85 xelnawerSi
1 metreveli el uZvelesi iadgari gv 834
2 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 35
3 Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881 с 14 managaZe x dasax avtoreferati gv 155 iqve gv 18 cnobilia rom am sityvebiT iwyeba bibliuri sagaloblebi da saxelwodebadac maT aRniSnuli sityvebi daumkvidrdaT rogorc es miRebuli iyo Sua saukuneebis samwignobro tradiciaSi Sdr Поим Вонми Утвердися Услышах От нощи Возопих Благословен еси Благословите Величит _ aseTia kanonis galobaTa slavuri saxelwodebani (kekeliZe k Грузинский литургический словарь etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan XIV Tb 1986)
33
am konteqstSi sagulisxmoa `didi kanonis~ teqsts darTuli vrceli anderZi gi-orgi mTawmidelisa masSi Zalian mniSvnelovani araerTi informaciaa mowodebuli magaliTad rom eqvTime mTawmidels gamoutovebia `didi kanonis~ bibliuri saxis-metyvelebani Seumatebia sinanulis sagaloblebi ganuvrcia teqsti da a S magram araferia naTqvami umTavresze xmisa da Zlispirebis Secvlaze samagierod am cvl-ilebebze vrclad msjelobs arsen iyalToeli amave kanonis Tavissave Targmanis an-derZSi eqvTime mTawmidels `poundmisganca Tcentsisa da ZlispirTagan Seecvales~ xolo gi-orgi mTawmidels `daRaTu poundmaiexcl ara Seecvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmani arca mas guls-edgina~ da sxv
iqneb ar iyos zedmeti aq gavixsenoT qarTuli terminis `Zlispiris~ etimologia romelzec yuradRebas amaxvilebs akad k kekeliZe da romelic dRes ratomRac miviw-yebulia Zlispiri Sedgeba ori sityvisagan Zlis da piri _ SeniSnavs k kekeliZe piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki mdash sims (xuTZali aTZali Znoba-Zloba) mecnieri moixmobs bibliis qarTul Targmans `da moiRo mariam winaswarmetyuelman daman aro-nisaman bobRani poundeliTa TcentsiTa da ganvidodes yovelni dedani mis Tana bobRnebiTa da (m)(Znob(r)iTa u-pir-obda (Преднача) maT mariam da etyoda `ugalobdiT ufalsa rameTu didebiT didebul ars~ (gamosl XV 20-22) amrigad Zlispiri sityvis Tavda-pirveli mniSvnelobiT aRniSnavs himnis pirvel sawyis sityvas Sesrulebuls musi-kalur sakravze e i pirvel simReras~ (kekeliZe 1986214) andria kritelis epoqaSic Zlispiris mTqmeli galobis wamomwyebi xom ar iyo Zlispirs galobis tonis gansaz-Rvris funqciac xom ar hqonda xolo es tonaloba Sesabamisi bibliuri galobis ton-alobas xom ar imeorebda Zlispiris amgvar daniSnulebaze xom ar migvaniSnebs `didi kanonis~ or-ori irmosi Cemi varaudiT gansazRvruli swored intonaciur Seferi-lobaTa sxvadasxvagvarobiT
dasasruls roca andria kritelze rogorc Janris mesaZirkvleze vsaubrobT misi umniSvnelovanesi damsaxureba xazgasmiT unda gamoikveTos man `didi kanonis~ saxismetyveleba semantikur-hermenevtikul meTodze daafuZna is apologetTa ms-gavsad miiCnevs rom winaswarmetyvelTa sityva da saerTod bibliuri Txroba Tu am Txrobaze dafuZnebuli qristianuli literatura erTdroulad moicavs sityvier enigmatur da alegoriul Sreebs amitomac miiCneva rom Semdgom saukuneTa poetebi _ ioane damaskeli da kozma maiumeli ioseb mgalobeli da Teofane aRmsarebeli da sxvebi da sxvebi _ arian ara romanozis memkvidreebi aramed andria kritelis tradi-ciaTa gamgrZeleblebi `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa racio-alegorizebuli tendenciis gamarjveba TxrobiT-dramatul tendenciaze~1
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi bunebrivia gansazRvraven qarTuli him-nografiis ganviTarebis gzebsac
1 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 255
34
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisTvis
viziareb TvalTaxedvas rom mTeli evropuli literatura (da ara mxolod evro-puli literatura) homerosidan moyolebuli vidre dRevandelobamde Cvens drosac emsaxureba rom literaturasa da xelovnebas kacobriobis SeduRabebis Zala Seswevs amitomac gvmarTebs kulturul faseulobaTa samuzeumo eqsponatebad gamocxadebis nacvlad ZeglTa esTetikuri raobis gaTvaliswineba da maTTvis axali sicocxlis miniWeba mecnierebam Tavisi sivrcidan mTlianad ki ar unda gandevnos suliereba ar-amed is gzad da xidad unda eqces adamianebs WeSmarit RirebulebebTan misasvlelad
CvenTvis saxelmZRvaneloa bibliis pirvelive wigni _ dabadeba romelic gvamc-nobs rom RvTaebrivi Sesaqmis yoveli dRe gvirgvindeba sityvebiT `ixila RmerT-ma rameTu keTil~ xolo eqvsi dRis Semdeg roca aResrula Sesaqme rogorc daviT winaswarmetyveli ityvis `ixarebdin ufali qmnilTa TcentsTa zeda~ (fs 103 31) da aR-matebiT xarisxSi warmoiTqmis `da aha keTil friad~ (dabad 1 31) Zvel qarTul enaSi `keTili~ aRniSnavs `qvelsac~ da `mSveniersac~ moxmobil konteqstSi es sityva orive mniSvnelobas moicavs mSveniereba ki esTetikuri kategoriaa mimaniSnebeli sruly-ofilebisa harmoniulisa amaRlebulisa amiT imis Tqmas vcdilob rom marTalia termini esTetika da misgan nawarmoebi _ esTetikuri mdash XVIII saukuneSi gaCnda (misi damamkvidrebelia germaneli filosofosi aleqsandre baumharti) magram esTetiku-ri gancda rogorc fenomeni uSores warsulSia aRmocenebuli
Sua saukuneebis kulturis aRiarebuli mkvlevari viqtor biCkovi SeniSnavs `es-Tetikur sferos ganekuTvneba sistemis yvela komponenti adamianis arautilitaru-li mimarTebisa samyarosadmi (iqneba es bunebiTi sagnobrivi socialuri Tu upir-velesad sulieri) ris Sedegadac adamiani sulier tkbobas ganicdis am mimarTebaTa arsi gamoixateba an garkveuli Sinaarsis grZnobadaRsaqmeli formebis meSveobiT an TviTkmari WvretiT romelime materialuri Tu sulieri raobisa xolo sulieri tk-boba (esTetikuri kaTarsisi) cxadyofs Rrma kontaqts subieqtsa da obieqts Soris zegrZnobad Wvretas subieqtis mier esTetikur obieqtSi yofierebis arsiseuli sa-fuZvlebisas sulis dafaruli WeSmaritebisas sicocxlisa da yofis mouxelTebeli kanonebisas mTels am erTianobasa da harmoniaSi bolos da bolos ganxorcielebas sulieri kontaqtisa universumTan absolutur sulTan RmerTTan garRvevas saz-Rvrebisas Tundac wamierad SeRwevas maradiulSi ufro zustad maradiulis RvTae-brivi sferos nawilad gancdas sakuTari arsisas esTetikuri erTgvar universalur maxasiaTeblad warmodgeba samyarosa da adamianis arautilitaruli urTierTobisa rac im gancdazea dafuZnebuli rom adamiani dasabamidanve dakavSirebulia yofiere-basTanac da maradiulobasTanac da harmoniulad erwymis universums aqedan gamom-dinare esTetikuri faqtobrivad safuZveldamdebi kulturologiuri kategoriaa am sityvis yvelaze farTo gagebiT~1
WeSmariti literatura da xelovneba yvela Tavisi dargiT am esTetikuri gancdis danabadia misgan Sobilia da nasazrdoebi swored am mistikuri gancdis mosaxelTe-blad mis gamosaxatavad eZebdnen gzebs mxatvrul xerxebsa da gamomsaxvel sityvebs didi Semoqmedebi aman dabada simbolur-alegoriuli ena tropuli metyveleba ro-melsac gamouTqmelis gamoTqma unda SesZleboda
1 Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999 с 12-13
35
filon aleqsandrieli mdgari ori kulturis _ elinisturisa da qristianulis mdash gadakveTis zRvarze Tavis msoflmxedvelobriv sistemaSi momavali axali kulturis waxnagebsac gamokveTs igi efuZneba elinist egzegetikosTa tradiciebs kerZod es-evelebs imave Terapevtebs da miiCnevs rom gamoTqmuli sityva mxolod simboloa da-faruli azrisa romelic cxaddeba misi Targmanebisas komentirebisas filonisaTvis simboluri saxe aRWurvilia mSvenierebiT da is unda Seimecno ara mxolod rogorc gnoseologiuri aramed agreTve rogorc esTetikuri fenomeni misTvis dasabamo-brivi erTis wvdoma tkbobasTanaa dakavSirebuli da emyareba ra hedones Teorias mis myar simbolod erotikul kavSirs miiCnevs dionise areopagelis Tanaxmadac arse-bobs WeSmaritebis Semecnebis ori gza simbolur-materialuri da filosofiuri yve-lasTvis misawvdomi umaRlesi gamouTqmeli WeSmaritebis wvdoma mxolod pirveli gziTaa SesaZlebeli swored simboloTa saxeTa meSveobiT miiRweva mizani Semecnebis procesSi ki warmoiSoba gancda romelsac tkboba hqvia v biCkovis Tanaxmad am ganc-das dRevandeli terminologiiT esTetikur tkbobas vuwodebT1
SeiZleba iTqvas rom esTetikuri tkboba sulieri aRmafrenis is mdgomareobaa ra-mac goeTes aTqmevina `SeCerdi wamo mSvenieri xar~ xolo Teodor dostoevskis Ta-naxmad aRniSnul gancdas `sxva samyaroSi~ Sehyavxar
aqve yuradRebas gavamaxvileb Tanamedrove sasuliero piris konstantine veremen-kos uaRresad saintereso interpretaciaze `didi kanonis~ struqturisa misi gage-biT andria kriteli ikvlevs ra wmida werils warmoaCens uwyvet erTianobas Zveli da axali aRTqmisas amasTanave SeiZleba Tvali gavadevnoT sam erTmaneTTan dakav-Sirebul mimarTulebas misi saRvTismetyvelo azrisa pirveli _ dogmaturi _ ro-melic Seicavs moZRvrebas Cveni xsnis gangebulebaze meore _ samoZRvro _ warmoa-Cens urTierTobas adamianTa Soris am gziT ki ikveTeba zneobrivi kanoni xolo mesame mimarTuleba _ mistikuri _ exeba sulis Sinagan cxovrebas romelic gansakuTrebiT mniSvnelovania `didi kanonis~ avtorisaTvis2 uyoymanod SeiZleba iTqvas rom mesame mimarTuleba romelic efuZneba pirvel or mimarTulebas erT mTlianobad kravs te-qsts da mis esTetikur samyaroSi SevyavarT
`didi kanoni~ naTelyofs ra aris RmerTTan Tanacxovreba da ras moaswavebs Rm-rTisgan daSoreba mTavari zneobrivi principia `suliTa vidodeT da poundorcTa gulisTqumasa nu aRasrulebT~ (galat 516) uzneobis WaobSi CaZiruli kacTa modg-ma sxva paradigmas verc moZebnis Tavis gadasarCenad veraviTari mcdeloba msoflio zneobis axali proeqtis Sedgenisa (mxedvelobaSi maqvs Tundac hans kiungis amave sa-Tauris Zalian saintereso naSromi romelic qarTul enazec aris Targmnili)3 mizans ver miaRwevs zneobis safuZvelTa safuZveli CvenTvis erTxel da samudamodaa gan-sazRvruli qristes moZRvrebaSi
Zalian sqematurad Tu vimsjelebT wm andria kriteli kacobriobas Seaxsenebs ra aris cudi da ra aris kargi dagmobilia ampartavnoba Suri mruSoba gulboroteba nayrovaneba mconareoba gandidebulia RvTismosaoba simSvide siwrfoeba urisxv-eloba kacTmoyvareoba da yovelive es mowodebulia sakuTari Tavis mxilebiT rac naTqvams gansakuTrebul Zalas aniWebs
1 biCkovi v dasax wigni gv 335
2 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013 с 43 hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
36
did bizantiel himnografs TviTmxilebisTvis arCeuli aqvs bibliuri narativi romelic moicavs kacTa modgmis istorias adamis codviT dacemidan vidre apoka-lifsamde es xedva romelic diametrulad gansxvavdeba sxva religiaTa xedvebisgan gulisxmobs samyaros ara ciklur aramed sworxazovan ganviTarebas _ dasabamidan dasasrulamde RmrTis Canafiqris ganxorcielebamde romelic aRsruldeba drois da sivrcis aRsasrulTan erTad esqatoligiur movlenebSi
amitomac miiCneven rom wm istoriaSi yvelaferi Tavisi Semadgeneli elementebiT (movlenebiT pirovnebebiT instituciebiT) erTgvar simbolizms ganasaxierebs1 amasTanave patristikuli TvalsazrisiT bibliuri Txroba Sesaqmeze pirvelcod-vaze warRvnaze logosis gankacebaze qristologiasa Tu apokalifsisze Tavisi da-faruli azriT aris istoria rogorc samyaros ganviTarebisa ise adamianis evoluci-isa
amitomaa rom Cvens ZeglSi ritorikuli xerxebi saRvTismetyvelo SinaarsiT rom arian Tavis mxriv datvirTulni iCrdileba im bibliur adamianTa xat-saxeebiT rom-lebic RmrTivsaTno cxovrebiT an mZime zneobrivi cTomilebebiT arian gamorCeulni jer kidev filon aleqsandrieli SeniSnavda rom Zveli aRTqmis personaJebi `sulier mdgomareobaTa saxeebi arian~2 am adamianTa miRma kacobriobis ganviTarebis mTeli etapebi ikveTeba bibliuri hermenevtikis Tanaxmad es personaliebi ucvlel orien-tirebad rCebian kacobriobis istoriaSi maTTan dakavSirebuli gansacdeli maTi cx-ovrebis mniSvnelovani epizodebi ipodigmur e i winaswarmomaswavebel esqatolo-giur niSnebad warmoCndebian TviT saxelebic ki am adamianebisa Rrma datvirTvas at-areben da xSirad maTi misiis ganmsazRvrelni arian
`didi kanonis~ esTetikur SinaarsTan misaaxloveblad uTuod unda gaviTvalis-winoT is didi sulieri Zvrebi ramac gansazRvra Suasaukuneobrivi kulturis mxat-vruli specifika axali kulturis stili da ena cnobilia rom elinistur periodSi formis ritorikuli gamomsaxvelobisaTvis udidesi mniSvnelobis miniWebam Seqmna saSiSroeba Zalzed dakninebuliyo Sinaarsi miiCnies rom mxolod axali religia Tu SeZlebda Tavisi uzarmazari SinaarsiT warmoeSva axali poezia da axali ritorika
asec moxda es axali religia ki qristianoba iyo axali poezia _ saRvTismetyvelo lirika masac mWidro kavSiri hqonda ritorikasTan magram es ukve gulis ritorika iyo3 andria kritelis `didi kanoni~ swored gulis ritorikiTaa warmoTqmuli igi Tavisufalia bundovanebisa mifarulebisa Tu rTuli saRvTismetyvelo leqsiki-sagan masSi erTmaneTs enacvleba Txovna-vedrebis monaniebis Wmunvis godebis madlierebisa da didebismetyvelebis gamomsaxveli intonaciebi misi mxatvruli Si-naarsi am emociebiT iqsoveba am eniT gamoixateba swored esaa saxarebiseuli stili da ena esaa meTevzurTa (mociqulTa) mWevrmetyvelebis sisadave da yovlismomcveli Zala aqve saWirod vTvli movixmo Tanamedrove rusi anTropologis sergei xoru-Jis metad sagulisxmo rCeva adamianis gardasaxva Sinagani sulieri Zvra rTuli pro-cesia `adamianis sulSi Semodis imedis sxivi grZnob aRmavlobas ukiduresi tanjva erwymis usazRvro sixaruls mTeli es mZafri da dramatuli Sejaxebani gancdebisa
1 Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974 с 923-9242 Бычков В dasax wigni gv 28
3 am sakiTxze ufro vrclad ix q bezaraSvili ritorikisa da Targmanis Teoria grigol RvTismetyvelis TxzulebaTa qarTuli Targmanebis mixedviT Tb 2004 gv 260-270
37
traqtqtebze ukeT gamoixateba liturgikul poeziaSi da dabejiTebiT girCevT mia-SuroT sinanulis did kanons wm andria kritelisa~1
marTlac sinanulis sagalobeli xom RmerTTan adamianis pirad mimarTebas gulisx-mobs fsalmunTa msgavsad am sagalobliT `kaci igi RmerTsa hzraxavn TcentsiT gonebiT da RmerTi mdash kacsa~2 dialogi ki ormxrivi procesia miuTiTeben rom Tanamosaubri-sagan viRebT sityvier pasuxs RmrTisagan ki sapasuxod madli modis `es aqti Rrmad mistikuri xasiaTisaa da gansxvavebulia yvelafrisagan rasac Cveulebriv gulisxmo-ben dialogsa Tu saubarSi~3 dialogi RmerTTan Tavidan bolomde sulieri qmedebaa Rrmad dafaruli da intimuri
sinanuli (μετάνοια) gulisxmobs gonebis (cnobierebis) Secvlas gardasaxvas misi meSveobiT RmerTTan gawyvetili kavSiris aRdgenaa SesaZlebeli eklesiis mamaTa moZ-RvrebiT sinanuli sulieri karibWea adamianis adamianad qcevis gzaze ioane oqropi-ri ganmartavs `sinanuli msgavs ars uZlursa que mdebaresa romeli ganmrTeld-is senisagan da aRsubuqnis viTarca mfrinveli sinanuli msgavs ars glaxaksa puris mTxoelsa romelman poos safase didZali da iqmnis igi mdidar da Ronier sinanuli msgavs ars kacsa mwuxaresa romeli valn bnelsa Sina wyudiadisasa da meyseulad aR-ixilnis da ixilis naTeli cxovrebisa da ixarebn mas Sina~4 sinanulis wiaRSi ibadeba `axali adamiani~
mniSvnelovania rom sinanulis yovlismomcveli grZnoba Tavisi yvela waxnagiT qris-tianobaSi gamoikveTa roca koleqtiuri cnobierebidan moxda pirovnuli mes~ gamoyo-fa roca adamianSi daibada piradi pasuxismgeblobis grZnoba roca man Zveli aRTqmis~ kanonis morCilebas mis winaSe SiSsa da Zrwolas axali bunebiTi sjuli~ da mis arsebaSi gaRviZebuli sindisis qenjna Seunacvla masSi gaCnda Cadenil codvaTa simZimis mZafri gancda Sesabamisad mdash wyurvili monaniebisa da sruli ganaxlebisa mas es gza qristes mcnebebma dausaxes `rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTar-ca me Segiyuaren Tquen~ (ioane 15 12) `ufroiexcls amisa siyuaruli aravis aqus raiexclTa suli Tcentsi dadvas megobarTa TcentsTaTcents~ (ioane 15 13) `gesma rameTu Tqmul ars `Seiyuaro moyuasi Seni da moiZulo mteri Seni xolo me getycent Tquen giyuarded mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocev-diT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden Tquen~ (maTe 5 43-44) am mcnebebze gadis adamianis da saerTod kacobriobis gadarCenis gza es mrwamsi aerTianebs Sua-saukuneobriv saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur Sexedulebebs amitomaa rom `Suasaukuneobrivi msoflmxedveloba mTliani organuli da grandiozulia~5
miiCneven rom kanoni rogorc Janri didi marxvisTvisaa Seqmnili amitom wm an-dria kritelis `didi kanonis~ Rrma esTetikur Sinaarss rom CavwvdeT unda vigrZnoT is atmosfero `is naTeli sevda romelic didi marxvis suli da niWia~ rogorc amas amerikaSi moRvawe marTlmadideblobis saxelganTqmuli mqadagebeli aleqsandre Smemani SeniSnavs misive ganmartebiT `sevdiani naTeli~ adamianis gandevnisa da ama-od ganleuli cxovrebis sevdaa xolo naTeli RvTis siaxlovesa da mis mier mitevebas
1 Хоружий С dasax wigni gv 65
2 fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960 gv 446
3 Хоружий С dasax wigni gv 220
4 mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955 gv 62
5 berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001 gv 44
38
ekuTvnis es RmerTTan dabrunebis sixaruli da mamiseul saxlSi Sesvlis simSvidea1 morwmune adamianisTvis didi marxva `gazafxulia sixarulisa da sinaTlis droa~2
ioane sinelis `saTnoebaTa kibis~ ioane petriwis mier galeqsil versiaSi ki naTq-vamia
`sinanuli sjis Tavsa Tcentssa moswrafedsinanuli swmeds scentnidissa mxilebiTsinanuli ars gza RmrTisa dagebisada mimyvanebel karTa samoTxisaTaSedi marTalo aRar dagepoundSas kari~3
wm andria kritelis `did kanonSic~ gazafxulis sunTqva igrZnoba `axali adami-anis~ dabadebis Jami dgas Zeglis mxatvruli aRnagoba struqtura kompozicia sru-lad Seesatyviseba teqstis saRvTismetyvelo Sinaarss mis konceptualur intencias sagaloblis Sinaarss kontrastul ganwyobilebaTa gamomsaxveli intonaciebi dahy-veba erTi mxriv tkivilis TviTmxilebis Tavis damdablebis sevdis meore mxriv ki mdash sasoebiTa da imediT gasxivosnebuli es ganwyobilebebi TandaTan Rrmavdeba da mecxre damamTavrebel galobaSi didebul registrSi gadadis am principiTaa age-buli ara mxolod mTeli sagaloblis kompozicia aramed yoveli calkeuli galobis struqturac yoveli galoba iwyeba uflisken mimarTuli msasoebeli mzeriT mas mos-devs cremliT daltobili aRsareba codvili adamianisa iqve Semodis imedis gamomx-atveli intonacia da bolos aJRerdeba damamTavrebeli `samebisani~ da `RmrTismS-oblisani~
aRsaniSnavia isic rom miuxedavad galobaTa principulad erTgvarovani struq-turisa mTliani sagalobeli sruliadac ar aris monotonuri masSi icvleba ritmi intonacia ganwyobileba bibliur saxismetyvelebiT pasaJebs subieqtis gulwrfeli RaRadisi enacvleba amouwuravi bibliuri wiaRsvlebi adamianis samyaros labirin-TebSi gvamogzaurebs adamianis aRmSeneblobiT Rvwas gvaziarebs sagulisxmoa ediS-er WeliZis SeniSvna erTaderTi WeSmariti bunebiTi kultura isaa rac samoTxiseul cxovrebas unda mohyoloda da rac RvTis SewevniT mohyveba samoTxedakarguli kaco-briobis mier sakuTar TavSi kulturuli anu Tavisive TviTdamuSavebiTi moRvaweobis Sedegad imave samoTxiseuli cxovrebis kvlav aRdginebas rac berZnulSi gamoixateba SesaniSnavi terminiT `askezisi~ (άσκησις) misive ganmartebiT berZnuli zmna `askeo~ (άσκέω) uaRresad sayuradRebo termini gaxlavT igi pirvel rigSi niSnavs uxeSi ma-salis damuSavebas meore mxriv _ natifad damzadebas `xelovanebiT srulqmnas~ `Semkobas~ `gamSvenebas~ mesame mxriv ki _ `varjiSs wvrTnas~ mecnieris daskvniT termini `askezisi~ sulieri ganmartebiT esaa adamianis Rvwa imisTvis rom man RvTis SewevniT sakuTari Tavi rogorc daumuSavebeli da uxeSi masala saRvTo WurWlad TviTonve Seamzados sakuTari Tavi TviTve gardaqmnas suliwmidis samkvidreblad~4
`didi kanoni~ iseve rogorc yoveli saRvTismsaxuro sagalobeli ufals eZRvne-ba mas ganadidebs qarTvel mTargmnels _ arsen iyalToels mdash Zeglis eTikur-esTe-
1 Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004 gv 34
2 iqve
3 ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968 gv 182
4 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 15-16
39
tikurma Sinaarsma ufleba misca Semdegnairad gamoexata es gancda `queyanao ismine sinanuli RmrTismgalobelisaiexcl~ (II 1) es termini ar aris `didi kanonis~ berZnul te-qstSi Tumca amozrdilia misgan
cxadia `didi kanonis~ esTetikuri Sinaarsi srulad misi galobiT Sesrulebisas ixsneba magram isic unda gvaxsovdes rom `es Janrebi (sasuliero sagaloblebi _ l g) sufTa musikaluri ki ara aramed musikalur-poeturi xasiaTisa arian radgan mTa-var rols aq asrulebs ara musikaluri melodia aramed sulieri da poeturi Sinaar-si romelic gansazRvravs nawarmoebis struqturasac da mis melodiur formasac1 Tumca musikaluri Tanxleba is aucilebeli komponentia rac sasuliero lirikis ni-muSs sxva komponentebTan erTad (RmrTisken aRvlenili sityva misi ritmul CarCoSi moqceva saxeTa paralelizmi erTi ideis wiaRSi varireba) poeziad aqcevs
`didi kanoni~ rogorc aRvniSneT bibliuri Txrobis fonzea gaSlili magram ro-gorc a Smemani aRniSnavs `did kanonSi~ saRmrTo istoriis movlenebi isea mocemuli rogorc Cemi piradi cxovreba RvTis warsuli saqmeni _ rogorc Cemi piradi cxovre-bisaTvis qmnilni codvisa da Ralatis tragedia _ rogorc Cemi piradi ubedureba Cemi cxovreba naCvenebia rogorc RmerTisa da mis winaaRmdeg amboxebuli bneleTis Zalebis didi da yovlismomcveli brZolis Semadgeneli nawili~2
Cvens ZeglSi sinanulis sagalobels cxovrebis gzis dasasruls miRweuli adamiani warmoTqvams `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl Secode-baTaiexcl~ _ godebs mravalWirnaxuli mravlisgadamtani pirovneba romelsac brZoli-sa da dapirispirebis asparezad Tavisi Sinagani samyaro gauxdia
aRmsarebeli TviTmxilebas iwyebs xorcisa da sulis anu `adamianuri arsebis er-TaderTi piradi `fesvis~ (a Smemani) moxmobiT `moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da ijmen pirvelisa mis pirutyuebisagan~ (mdumarebisagan _ l g) gansja logikurad warimarTeba qristianuli asketizmi sulac ar ucxadebs brZolas sxeuls piriqiT is gulisxmobs brZolas sxeulisTvisac `amitomac inaniebs mTeli adamiani _ misi suli da xorci sxeuli sulis locvaSi monawileobs msgavsad imisa rogorc suli Tavis sxeulSi loculobs da ara mis gareT~3
adamianisTvis Znelia moZebnos dasabami codvaTa WaobSi kacTa modgmis Caflobisa aki `didi kanonic~ iwyeba SekiTxviT `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa Cemi-saTa anu romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ (I 1) Tumca am sagalobelSi dasmuli kiTxva ritorikuli xasiaTisaa teqstis prologisTvisaa saWiro Zveli da axali aRTqmis swavlebas naziarebma adamianma kargad icis rom codvaTa dasabami bib-liuri adamianebis _ adamisa da evas qmedebaSia Camarxuli
mainc ra Caidina adamma ra codva daatexes pirvelma adamianebma kacobriobas adamma RvTis mcneba daarRvia akrZaluli xis nayofi igema da ganidevna samoTxidan
mecnieruli interpretaciis Tanaxmad bibliuri monaTxrobi qmnis safuZvels ga-
1 Бычков В dasax wigni gv 71
2 Smemani a dasax wigni gv 71
3 iqve gv 39
40
moiyos sami sxvadasxva diskursi wm werilis (samoTxe xe macdunebeli eva) Teologi-isa (qmnadoba dacema) da anTropologiisa (sawyisi dasasruli)1
TiToeuli maTgani gulisxmobs or moduss romelic daiyvaneba opoziciaze sikeTe _ boroteba dacema gulisxmobs daSorebas RmrTisagan absoluturi sikeTisagan WeSmaritebisgan mSvenierebisgan ukvdavebisagan yvelanairi satkivari gasaWiri um-weoba uzneoba da sikvdilic rogorc Sedegi pirvelcodvisa RvTisgan daSorebadaa miCneuli da gaerTianebulia erT mcnebaSi _ cToma codva dacemuloba
askezis fenomenologiaSi am movlenas miiCneven sinergiis darRvevad rac RvTis nebisa da adamianis nebis erTmaneTisagan dacilebas niSnavs adami sakuTar neba-sur-vils ahyva RmrTisagan damoukidebel gzas daadga eqsoriaqmnili adami kacobriobis `gzamkvlevad~ iqca
sagulisxmoa rom saRvTismetyvelo swavlebiT sinergiis diadi magaliTia RvTism-Sobeli rodesac mas gabriel mTavarangelozis mowodeba esma `hrqua mas mariam aha mpoundevali uflisaiexcl meyavn me sitycentsaebr Senisa~ (luka 1 38) sinergiis Temam gansakuTre-buli datvirTva SeiZina marTlmadideblur tradiciaSi
andria kritelis `didi kanonis~ pirveli sagaloblis dasawyisSive gaismis `pirvel Seqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ (I 3) Semdeg troparSi ki evas Tema Semodis `Cemo ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas rameTu mihxede da iwyal Sen mwared da Seexe xesa da sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ (I 4)
moxmobil troparebSi reliefurad ikveTeba himnografis mxatvrul-alegoriuli meTodi igi adamisa da evas codvaTa braleulobaTa mxolod Tanamonawiled ki ar miiCnevs Tavs (saeklesio swavlebiT adamis modgmam Tvisebrivad miiRo monawileoba pirvelcodvaSi) aramed am codvaTa gamamravlebladac grZnobadi xorcieli evas na-cvlad masSi moqmedebs warmosaxviTi eva _ xorcieli vneba sitkboebaTa momgvreli am sitkboebaTa dagemovnebas ki simware mohyveba RmerTTan daSorebiT gamowveuli simware `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva _ poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miC-uenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (I 5)
kacTa modgmisTvis SemaZrwunebelia rom adami erTi mcnebis darRvevis gamo ga-nidevna edemidan da ra elis mas romelic mudam uaryofs RvTis cxovelmyofel mc-nebebs
bunebrivia rom pirvelsave galobaSi mZafrad SemoiWreba kaenisa da abelis Tema romelic uaRresad mniSvnelovani interpretaciiTaa mowodebuli kaeni Surma daabrmava man Zmis mkvleloba Caidina magram adamiani romelic sakuTar sindiss gangmiravs Zmis mkvlelze uaresia am zneobriv maqsimas dominanturi funqcia eniWeba mTels sagalobelSi niSandoblivia rom cneba _ sindisi _ `didi kanonis~ qarTvel mTargmnelTagan mxolod arsen iyalToelTan gvxvdeba da Tan araerTgzis
rac Seexeba abelis Temas romelTanac Zveli aRTqmis erT-erTi mTavari ipodig-maa dakavSirebuli (mxedvelobaSi maqvs saRvTo ZRvenis wrfeli guliT gaReba) Cvens sagalobelSi sakuTari Tavis samxileblad aris Semotanili `abelisa iesu ara mi-vemsgavse simarTlesa da ZRuenni saTnoni ara mogarTuen Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli ganwmedili arca cxorebaiexcl ubralo~ (I 8)
I galobis intonacia TandaTan mZafrdeba Semoqmedis winaSe yvelaferi cxadde-
1 Хоружий С dasax wigni gv 35
41
ba codvaTa aRiarebiT ki ikveTeba gza xsnisa adamians ar tovebs Rrma rwmena uflis mowyalebisa swored aq Semodis uZRebi Svilis motivi (gavixsenoT rom didi marx-vis kviriakeTa Soris damagvirgvinebeli kvira uZRebi Svilis Temas exeba) mas uZRebi SviliviT stanjavs WeSmaritebasTan sakuTar kerasTan dabrunebis mZafri wyurvili siyvaruliT imediT gamTbari intonaciiT warmoiTqmis `daRacaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiral-sa mihxedav da uZRebsa Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (I 12) teqsti save-drebeli gamonaTqvamebiT itvirTeba `aw kualad macxovne tkbilo~ `kacTmoyuare-biT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl~ `gevedrebi ganmkurne~ `miRvawe da Semiwyale~ bolo oTx tropars refrenad mihyveba `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl da viTar kacTmoyvareman mommadlen cremlni sinanulisani~ igive refreni gaiJRerebs damamTavrebel `samebisansa~ da `RmrTismSoblisanSi~ cremliT gulis daltobac didi marxvis mosamzadebeli periodis erT-erTi Semadgeneli komponentia
`didi kanonis~ II galoba romelic mihyveba mose winaswarmetyvelis mamxileb-el galobas gamoirCeva saocari dinamiurobiT daZabuli ritmiT lakoniurobiT troparebi dawnexili da Rrma emociiTaa damuxtuli TiTqmis yoveli maTgani iwyeba zmniT `moixilem cao~ `momxeden me~ `Segcode Sen~ `saxoan-vyav~ `gardamecnes Rel-vani vnebaTani~ `biwian-vyav taZari~ `davaSave brwyinvalebaiexcl sulisaiexcl~ `ganvbZare me samoseli~ `mmosies me xeneSi kuarTi~ `warvwymide pirvelqmnili sikeTe~ `Semikerna tyavisa samoseli~ gmosies samoseli kdemisaiexcl~ STavrdomil var ufskrulsa vnebaTa-sa~ `davekueTe daviTisebr codviTa~ `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ `yurad-ix-uen sulTqumani sulisani~ sulis es Zaxili gulisSemZvrelia
II galobis wamyvani paradigma mdash `samoseli~ samoTxidan adamis gandevnis erT-erTi yvelaze tevadi saxe-simboloa codviT dacemuli adamiani Seimosa `tyavis samosliT~ (dab 3 21) `mas ganexunes Tualni poundorcielni~ rogorc es ioane damaskelis `garda-mocemis~ arsen iyalToeliseul TargmanSia aRniSnuli (ioane damaskeli gardamoce-ma)1 `tyavis samoseli~ da poundorcieli Tvali~ imaze migvaniSnebs rom adami samoTxidan gamoZevebamde flobda sxvagvar sxeuls sagulisxmoa rom ebrauli Teosofiuri ko-direbuli sistemis Semcveli mimdinareoba _ kabala da misi fuZemdebluri wigni zo-hari ganmartavs rom rodesac adami Cveni pirveli mama edemis baRSi cxovrobda igi Semosili iyo rogorc zecaSi myofi waruvali naTlisagan moqsovili samosliT2 wm grigol noseli ki aRdgomis arsze saubrisas ityvis `madli igi aRdgomisaiexcl araras sxuasa gcentqadagebs aramed munve moqcevasa vinaiexclca ganvisxeniT pirvel~3 aqedan gamom-dinareobs daskvna rom aRdgomis Semdeg adamianis sxeuli uxrwneli iqneba radgan `simZime ese poundorcTaiexcl amaT arRara STazidvides guamsa amas queyanad aramed SemZleb-el iqmnes siwuladiTa miT aerTa Sina slvad~4 maSasadame adamianis sxeuli mZime xor-ciT ki ar iqneba mosili aramed `wuliliT~ e i haerovniT adamianis swored amgvar sxeulze migvaniSnebs pavle mociqulis Semdegi sityvebi `sxuaiexcl ars poundorcni igi zeci-saTani da sxuaiexcl ars poundorcni igi queyanisaTani~ (1 kor 15 40) aseve ars poundorci mScentnvieri
1 wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000 gv 109
2 Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916 с 1733 uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964 gv 183
4 iqve gv 196
42
da ars `poundorci sulieri~ (1 kor 15 44)andria kritelis `didi kanonis~ II galobaSi adamis dacemis gamomxatvel saxeTa
(`usaxoebis saxovan-yofa~ `gonebis miwad gamoCena~ `sulis mSvenierebis dabneleba~ da sxv) Soris aSkarad dominirebs samoslis simbolo
es saxe galobis VI troparSive ikveTeba `rsquoεσπίλωσα τόυ τῆς σαρκός μοῦ χιτἄνα~ samive qa-rTveli mTargmneli Sesatyvis Targmans gvTavazobs `ganvxeTqe mwared samoseli Cemi pirveli~ (eqvTime aToneli) `ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli~ (giorgi aToneli) `ganvabZare me pirveli samoseli~ (arsen iyalToeli) momdevno troparebSi andria kriteli nairnairi niuansebis SetaniT aRrmavebs samoslis Temas SemogTava-zebT magaliTebs arsen iyalToeliseuli Targmanidan `Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili samoseli ganmZarcua~ (II 12) `mmosies me samose-li kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTa~ (II 13) `sa-moseli SebRaluli mmosies~ (II 14)
codvaSi Cafluli adamis STamomavali RvTis mowyalebaze sasoebs qristes sTx-ovs Semweobas ixsenebs mRelvare epizods maTes saxarebidan `wyalTa zeda~ maval qristes damowafebul petres Zlieri qarisgan SeSinebuls `poundeli rom upyra~ iesom (maTe 14 31) da ixsna igi gansacdelisagan Cvens ZeglSi gaismis gulis wamRebi vedreba `mowyaleo ufalo aramed viTar petres poundeli aRmipyar~ (II 5)
codvaTa aRiarebisas monanuli adamiani moiSveliebs axali aRTqmis paradigmul saxeebsac esenia meZavi da mezvere erTma nelsacxebliT savse alabastri (WurWeli) miitana qristes ferxTa winaSe dadga Semdeg cremliT daalto TmiT warxoca eambo-ra da nelsacxebeli scxo macxovris fexebs (luka 7 38) xolo meorem mezverem verc ki Sehbeda iesos Tvalis gasworeba aramed icemda mkerdsa da ityoda RmerTo milx-ine codvilsa amas~ (luka 18 17)
xsenebul bibliur saxeebs `did kanonSi~ gvirgvinad daviT mefsalmunis saxe ad-gas `davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa ganmbane meca cremliTa mpoundsnelo~ (II 21) vedreba kulminacias aRwevs Semdeg troparSi `arca cremlni arca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen eseni~ (II 23)
viciT rom II galoba agebulia or Zlispirze Zlispirsac da masTan Sewyobil pir-vel troparsac erTnairi dasawyisi aqvs `ixileT ixileT rameTu me var meufe~ (amave sityvebiT iwyeba bibliuri moses meore galoba)
am galobaSi mamxilebeli toni mkacrdeba mRaRadebeli TiTqos SiSvldeba uflis winaSe amisTvis niadagi mzaddeba galobis pirvelsave troparSi sadac RmrTis mrisx-ane xma gaismis ixileT ixileT rameTuU me var meufe ismine Sen sulo Cemo RaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa da Zrwode viTarca msajulisa da viTarca RmrTisagan~ (II 1)
galobaSi gamoyenebulia kontrastis xerxi jer dasaxelebuli arian codviT war-wymedilebi kaeni lameqi Semdeg ki moxmobilia sjulamde mcxovreb marTal adami-anTa saxeebi `sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen sulo da seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis micvalebasa da arca noes~ (II2 3) ganaCeni ki mkacria `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~
Zveli aRTqmidan codvilTa gansasjelad Semotanilia godlis maSenebelTa Temac Tu Zveli aRTqmis adamianebi ugunur gzas daadgnen RmerTTan misaaxloeblad saT-noebaTa kibes ki ar eswrafodnen aramed qviT agebdnen godols romlis meSveobiTac
43
cdilobdnen miznis miRwevas dResac codvili adamiani gulisTqmaTa (survilTa) godlis aRmarTvas cdilobs magram RmerTi acamtverebs msgavs borot zraxvebs
am troparSi bibliur saswaulTa hermenevtikuli arsia gaxsnili `awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcents risxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli geheniisaiexcl aRagzen romelsa Sina gegulebis dawuvaiexcl~ II2 7) codva daus-jeli ar rCeba warRvna sodom-gomoris dawva RmrTis risxvaa codvaTa aRmosafxvre-lad gafrTxilebaa kacobriobisTvis
galobis finaluri tropari Rrma tkivils gamoxatavs `wylul var da gangumeril rameTu ganewonnes aw isarni borotisani sulsa da poundorcTa CemTa~ (II2 8) RmrTis mrisx-aneba ukideganoa `canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali ganmkiTxveli goneba-Taiexcl msajuli guliszraxvaTaiexcl romeli vamxileb qmnaTa da davswuav bralTa da usji obolsa da mdabalsa da glaxaksa~ (II2 9)
III galoba `didi kanonisa~ ukavSirdeba bibliuri anas galobas romelSic uflis Zlevamosilebaa gandidebuli uSvilo dedas RmerTma Ze uwyaloba anas sixaruli us-azRvroa `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Ce-misa ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa~ (mef 2 1) am ganwyobilebiTaa ganmsWvaluli samuel winaswarmetyvelis dedis _ anas mcire moculobis sagalobeli
andria kritelis `didi kanonis~ III galobis orive Zlispiri anas sagaloblidanaa amozrdili oRond emociuri Sinaarsia Secvlili anas guli gaZlierebulia `rqaiexcl misi amaRlebulia~ ZlispirSi ki vedrebaa RvTismosavi adamianisa `Seuryevelsa zeda kldesa brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste gonebaiexcl Cemi~
pirvel ZlispirTan Sewyobil Svidsave troparSi umZimesi codvebis Temaa wamoweu-li sodom-gomoris cecxliT gadabugvis motivia aqcentirebuli aRmsarebeli ro-melic Tavs codvilTa Soris ucodvilesad miiCnevs (`me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa~ (III1 4) macxovars SeZrwunebuli SesTxovs daixsnas sasjelis-agan moiSveliebs saxarebiseul igavsac (`yen mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~) da gamoTqvams rwmenas rom mas daixsnis ufali `Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III1 7)
III galobis II Zlispiric wina Zlispiris paToss Seicavs `daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa SenTasa Sereuli gonebaiexcl Cemi rameTu RmerTi mxoloiexcl Zlier da mar-Tal da wmida xar~ am galobaSic codvili adamiani umkacresad gansjis Tavs RmrTi-sadmi sasoeba lakoniuradaa Camoyalibebuli `vcode milxine da macxovne~ (III2 1)
saxeldebian noes Jamis codvili adamianebi romelTac samarTliani sasjeli daim-saxures eseni arian qami mdash mamis Seuracxmyofeli urcxvi da utifari agari mdash Svi-lis xarWobisas gamCeni ismaeli _ Svili xarWisa xolo zneobriv adamianebad ro-melTac RvTis gzaze mdgomi kaci unda hbaZavdes miiCnevian semi iafeti abraami iakobi agreTve melqisedeki mefe da mRvdeli romelmac miiRo da akurTxa abraami sagulisxmoa rom apostoluri tradiciiT qriste aris `mRvdeli ukunisamde melq-isedekis wesiT radgan melqisedekis msgavsad ieso erTdroulad iyo mefec da mR-vdelmTavaric mefe _ RvTis sasufevlisa da mRvdeli romelmac sicocxle gaiRo msxverplad (ebr 5 6-10)
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba mama abraamze romelic Zveli aRTqmis um-
44
Tavresi saxea da sagalobelSi ramdenime aspeqtiTaa warmodgenilimarTebulia Tvalsazrisi rom `abraami is adamiania vinc Tavisi ganumeorebeli in-
dividualobiT pirvelad gamoCnda Zveli aRTqmis istoriaSi rogorc pirovneba~1
abraami RvTis rCeulia mas RmerTma mouwoda daetovebina qalaqi uri da xaranSi gadasaxlebuliyo abraami uyoymanod dahyva RmrTis nebas andria kriteli Semdeg-nairad exmianeba am faqts `gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman mamuli Tcentsi da ucxo iqmna emsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa~ (III 6)
saRvTismetyvelo swavlebiT RmrTis mowodebiT abraamis mier Tavisi miwa-wylis datoveba da RmrTis gzaze Sedgoma Rrma Sinaarss Seicavs esaa gza romelic adami-anisa da kacobriobis ganviTarebas moaswavebs esaa gza uZraobidan moZraobisken RvTisken esaa gza codvili sivrcidan samoTxisaken amitom mouwodebs `did kanon-Si~ aRmsarebeli Tavs `gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT da mived so-flad gamomdinared uxrwnelebisad romel daimkvidra abraham~
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebi aRniSnuli troparebisa inter-pretaciul xasiaTs atarebs da ufro mkafiodaa gamoxatuli ideuri Canafiqri mov-ixmob orive Targmans
eqvTime aToneli`eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTaganda gamoved queyaniTvnebaTaiexclT moswrafedSeuqceveladda moved queyanaduvnebelobisaabrahamisebr~ (III2 5)
giorgi aToneli`gamoved sulo Cemo codvisa queyaniTda Seved queyanasaupoundrwnelebisa momatyuebelsaganagde vnebaTa siyuaruliraiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkvidroqueyanaiexcl sZisa da Taflisa~ (III2 5)
RmrTis mowodeba da abraamis axal miwaze damkvidreba kidev erT aRTqmas gulisx-mobda abraamidan saTave unda aeRo adamianebis gamravlebas abrami unda gamxdari-yo abraami abraham `mama mravlisa~ (dabad 175) rac moxda kidec mamaTmTavars mam-bres muxasTan saswaulebrivad estumrnen angelozni da maTi aRTqmisamebr abraamsa da saras ukve xandazmulebs SeeZinaT memkvidre _ isaki romelmac ganamravla eri stumar-maspinZlobis sakralur tradicias aRTqmis madli dahyva
abraamma `rwmenis mamis~ pativic daimsaxura RmerTma mas Svilis isaakis msxverp-lad Sewirva mosTxova abraams gulSi arc gauvlia winaaRmdegobis gaweva masSi Rmr-Tis rwmena yvela sxva grZnobaze Zlieri yvelaferze aRmatebuli da yovlismomcveli aRmoCnda gamoTqmulia uaRresad saintereso mosazreba `es RirsSesaniSnavi epizo-di umarTebulod aris xolme gamoyenebuli uZvelesi sakulto praqtikis _ adami-anis msxverplSewirvisa da cxovelTa SewirviT misi Secvlis `istoriuli~ momentis sailustraciod aseTi Tvalsazrisi sruliad ugulvebelyofs am epizodis zneobriv azrs amave dros iCqmaleba is faqti rom es aris gansakuTrebuli SemTxveva abraamis cxovrebaSi _ misi individualuri gansacdeli usityvo morCileba am ulmobeli da gaugebari moTxovnisadmi erTi mxriv aris reaqcia adamis damRupveli urCobis
1 kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989 gv 26
45
mimarT (rac gasdevs mTels biblias) xolo meore mxriv dasturi abraamisa da misi uflis mWidro urTierTobisa RvTisgan miutoveblobisa es epizodi unda gaviazroT rogorc adamianisa da misi RvTis dialogis axal fazaSi Sesvlisa rac SeuZlebelia ar yofiliyo aRniSnuli tragikuli niSniT~1
`didi kanoni~ gvauwyebs Τόν Ίσσὰκ τάλαινα γνοῦσα ψυχή μου καινὴν θυσαν μυζικῶς ὁλοκαρποῦμενον τψ Κυρίω μίμησαι αῦτοῦ τὴν προαίρεσιν (III2 11) am teqstis qarTuli Targ-manebis damamTavrebeli taepebi mcire niuansebiT erTmaneTisgan gansxvavdeba arsen iyalToelTan aris hbaZevd missa saTnoebasa~ eqvTime aTonelTan naTqvamia emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa saTnoebiTa~ giorgi aToneli ki msgavsad eqvTime aTOnelisa ityvis `Senca emsgavse mas raiexclTa msxuerplad ubiwod Sewiro mis-sa saTnoebaTa mogebiTa~ gvanca koplataZis TargmanSi vkiTxulobT `arCevansa mas-sa Senca mibaZe~ e loviaginis Targmani ki aseTia `подражай его решимости~ vfiqrob originalis paToss loviaginiseuli wakiTxva yvelaze metad Seesatyviseba
III galobis orive nawils aerTianebs emociur-fsiqologiuri atmosfero Tavis damdablebisa romelic gamoixateba rogorc uzenaesTan mimarTebaSi ise sakuTar sulTan dialogSi erTi mxriv gaismis gulSi Camwvdomi vedreba `qriste macxovar nu damagdeb me~ (III1 3) `hoiexcl mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~ (III 5) `Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III 6) aRgiareb Sen macxovar Sen Segcode `aramed milxine da macxovne saxier~ (III 7) `vcode milxine da macxovne~ (III2 1) `aramed Segcentwyalen kacTmoyuare da momec mTx-ovelTa amaT sarwmunoebiT codvaTa motevebaiexcl~ (III2 8)
meor mxriv TiTqmis yovel troparSi Semodis Rrma intimiTa da mRelvare inton-aciiT warmoTqmuli mimarTvebi `sulo sulo Cemo~ `ubadruko sulo~ `udebo sulo~ da sxv
IV galoba `didi kanonisa~ ambakum winaswarmetyvelis sagalobels exmianeba bibli-uri tradiciiT ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa aRiarebuli mis wignSi macxovris gankacebis cxad moswavebas xedaven Cveni galobac am ganwyobilebiTaa Seferili gaismis urwmunoTa mkacrad dasjis motivi Zlierde-ba Wmunva-urvis gamomxatveli godeba aRsasrulis moaxloebiT SeZruli adamiani mRviZarebisken mouwodebs suls Tavs Seaxsenebs rom `sizmrebr da yuavilebr warv-len Jamni cxovrebisani~ am mowodebas mohyveba codvili adamianis gulwrfeli aR-sareba `ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca siborote mpoundsnelo romeli me ara micodavs gonebiT da sityviT da mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da qmniT viTar sxuasa arca erTsa vis sada~ (IV 4)
am godebas warmoTqvams adamiani romelic zneobrivi kibis maRal safexurzea asu-li adamiani romelSic mRviZarebs sindisi `amisagan mxilebul viqmen amisagan da-visaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV 5) aRsaniSnavia rom qarTul samwerlobo sivrceSi `didi kanonis~ arsen iyalToe-liseuli Targmani erT-erTi pirveli Zeglia romelic amkvidrebs termins _ sindisi (giorgi aTonelisa da eqvTime aTonelis TargmanebSi es termini Senacvlebulia Sesa-tyvisi cnebebiT) ris Sesaxebac qvemoT visaubrebT
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba am galobis VI troparze masSi miniSnebaa iakobis mamaTmTavarTa Soris didis mier~ kibis xilvaze amis Sesaxeb biblia mogviTx-
1 kiknaZe z dasax wigni gv 32
46
robs swored `Sesaqme~ gvamcnobs rom xaranSi miZinebul iakobs Cveneba hqonda `aha esera kibeni aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni RmrTisani aRvidodes da gardmovidodes mas zeda~ (Sesaq 21 12)
es amonaridi bibliidan imitom movixme rom warmomeCina aRniSnuli teqstis andria kriteliseuli interpretaciis siRrme rac bunebrivia saRvTismetyvelo swavlebas efuZneba `didi kanonis~ avtori ganmartavs rom iakobis mier xiluli kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ da amasTanave `mecnierebisa mis xarisxTaiexcl~ anu `saqmiT da xedviT mecnierebiT cxorebisaiexcl~ (IV 6)
`did kanonSi~ es Tema gaSlilia momdevno troparebSic or meuRled gulispoundma-yven saqme da mxedveli cnobaiexcl lia viTarca Svilmravali mdash saqmed da raqil viTar-ca Wirmravali _ cnobad rameTu Tcentnier Sromisa arca saqme arca xedvaiexcl da cnobaiexcl waremarTebis sulo~ (IV 8)
andria kritelma am Temis damagvirgvinebel troparSi kidev erTi hermenevtikuli wiaRsvla SemogvTavaza iakobis 12 Svili saidumlo kibis 12 safexurad dasaxa zeaRsv-lis simbolod warmoaCina
amave koncepts efuZneba sagaloblis XI tropari `moZagebulsa mas esavs emsgavse sulo da ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani da mamulisa didebi-sagan ijmen da orgzis daakldi saqmesa da xedvasa amisTcents Seinane~ (IV 15) esavi iako-bis Svilia ufrosi tyupiscali mamis rCeuli kargi monadire kargi meurne magram is RmrTis cnebebs ugulebelyofs Tavis pirmSoebas ki Zmas erT jam SeWamandze mihy-idis kargavs mamis locva-kurTxevasac man jer dasabamieri sikeTe (pirmSoeba) dakar-ga mere mamiseuli didebac is orgzis iZlia jer saqmiT mere xedviT (cnobiT)
aSkaraa `didi kanonis~ eTikur-esTetikuri Sinaarsi dafuZnebulia askezis fenom-enologiaSi SemuSavebul umniSvnelovanes principze romlis Tanaxmadac RmerTTan adamianis mimarTebis procesi or etaps moicavs erTia _ Rvwa qmedeba (praqsisi) meo-re _ Wvreta wvdoma xedva (Teoria) Tumca unda gvaxsovdes rom ar SeiZleba praqsi-si da Teoria miviCnioT erTManeTis monacvle Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuS-vaT kavSiri maT Soris ormxrivia1 wm maqsime aRmsareblis TqmiT Semecneba qmedebis gareSe arafriT gansxvavdeba warmosaxvisagan efemeruli fantaziisgan aseve qmede-bac Tu is WvretiT ar aris gacxovelebuli unayofoa da umoZrao rogorc kerpi2
aRniSnul Temas galobaSi agrZelebs bibliur iobTan dakavSirebuli saxisme-tyvelebiTi gansjani mravlisdamTmeni mravalgansacdelgamovlili mravali saT-noebiT gamorCeuli iobi dasaxulia misabaZ saxed mas RvTisadmi yovlismomcvelma rwmenam gadaatanina yvelanairi gansacdeli rac ki amqveynad SeiZleba daatydes ada-mians RmerTma yovelives sanacvlod daubruna dakarguli dideba
suliTa da xorciT SeZrwunebuli adamiani qristes viTarca tkbil mkurnals Ses-Txovs gankurnos da ganwmindos codvebisagan evedreba `uspetakes Tovlisa gamoaCi-nos~ misi SebRaluli xorci da biwiani suli (IV 17)
IV galobis damamTavrebeli troparebi brwyinvale nimuSia macxovris jvarcmis gulismieri gancdisa azrTa da emociaTa dinebaSi CarTulia saRvTismetyvelo in-terpretaciebi evangeluri simbolika areklilia patristikuli swavlebani da rac
1 Хоружий С dasax wigni gv 83
2 Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972 с 106
47
mTavaria yovelive erT mTlianobaSia warmoCenili erTi gancdiTaa Sekruli Rmr-Tismosav adamians aRavsebs rwmena rom saswauli ganxorcielda igi muxlmodrekili SehRaRadebs qristes poundorcsa Tana sisxli Seni ganuyav yovelTa mo-raiexcl-xcentdode juar-cumad poundorci raiexclTa kualad dambado sityuao xolo sisxli raiexclTa ufroiexcls ganmbano da suli miec raiexclTa mimguaro me qriste mSobelsa Sensa mamasa~ (IV 16)
V galoba esaia winaswarmetyvelis galobiTaa STagonebuli masSi grZeldeba moTq-ma da godeba codvili adamianisa saTqmeli amouwuravia cTomilebaTa raodenoba _ uricxvi
andria kritelis mier SerCeuli gza TviTmxilebisa rogorc viciT bibliur nar-ativTanaa dakavSirebuli kacTa modgmis mier daSvebuli codvebi areklilia Zvelsa da axal aRTqmaSi andria kriteli am saxeTa Rrma gaazrebiT amxels codvil adamians da yvelas sakuTar TavSi CaRrmavebisken ubiZgebs
am galobaSi SeiZleba iTqvas rom centraluri figurebi arian ioseb marTali da mose winaswarmetyveli maT gverdiT gamoCndebian sxva bibliuri naklebad mniSvnelo-vani pirebi (daTan da abironi vinc moses winaaRmdeg mowyobil ajanyebas Caudgnen saTaveSi iane da iambre _ faraonis mogvebi romlebic aarons ewinaaRmdegebodnen rubeni romelmac mamis xarWasTan Sescoda ofni da finezi ilia mRvdelmTavris Svilebi romlebic RmrTismsaxurebisadmi zerele damokidebulebiT xasiaTdebod-nen da RvTis risxva daimsaxures)
marTali iosebis Temaze did kanonSi~ agebulia ramdenime ipodigmuri saxe romel-Tac Tavisi datvirTva SeaqvT sagalobelSi andria kriteli ZmaTa mier monad gayidul iosebs qriste-mxsnelis momaswavebel winasaxed moiazrebs `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier da mona iqmna marTali saxed qristes mpoundsnelisa~ (IV 5) mRaRade-beli amave saxes Tavisi Tavis samxiladac gamoiyenebs iosebi Zmebma `ganyides~ Tavad ki codvas mihyida suli `sulo Cemo miesyide codvasa~ _ tkiviliT warmoTqvams igi
aseTive Rrma datvirTvis ipodigmuri saxea iosebis mier mRvimes damkvidreba ro-gorc momaswavebeli uflis daflvisa da aRdgomisa `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo~ amasTanave es Temac dakavSirebulia adamianis codvil bunebasTan `xolo me ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (V 6) gana mas SeuZlia msgavsi msxverplis gaReba
andria kritelis sagalobelSi bunebrivia vrceli adgili eTmoba mose winaswarme-tyvelis Temas romelic brwyinvaled Camoqnili mxatvruli saxiT ixsneba `kidobani mosesi gesma sulo viTar mi-mo-aqunda mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina (saqorwino darbazebSi) iSusup1bda da ganera mwaresa brZanebasa~ (V 7)
mose winaswarmetyvelis Temac adamianis sulis sawvrTnelad zneobrivi mag-aliTebis gasacocxlebladaa moxmobili bebia qalebis mier moSTobil axalSobilebs romelTac avtori ubiwoebisa da siwmindis saxed moiazrebs adamiani unda miems-gavsos Cvilad umankod unda iqces da sibrZniT isazrdoos ganrisxebulma mosem sastiki usamarTlo egvipteli mokla Cven ki gvmarTebs vZlioT sakuTar egtviptur gonebas damabrkolebels moZalades
andria kriteli Segvaxsenebs rom mose winaswarmetyvels sruliad gansakUuTre-buli xvedri ergo mas unda emsgavso raTa udabnoSi (vnebaTagan sruliad daclil sivrceSi) damkvidrebiT `mayulovansa Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ (V 10) moses kverTxma zRva ganapo kverTxi ki RvTaebrivi jvris winasaxed moiazreba
48
misi SemweobiT sakvirvel saswaulTa qmnaa SesaZlebelimagaliTad unda daisaxo aaronic Zma mose winaswarmetyvelisa romelsac RmerT-
Tan wminda da uzakveli cecxli mihqonda Tumca unda gaemijno ofnis da finezs ro-melTac RmerTs uRirsi cxovreba miarTves ZRvnad
monanuli adamianis godeba TiTqos kulminacias aRwevs igi Tavs adarebs ulmo-bel faraons agreTve ifnes da iambres suliTa da xorciT warwymedilad miiCnevs Tavs magram isic icis rom mas Semwec hyavs rom cremliT ganbana SeuZlia aq kvlav gaielvebs adre ukve moxmobili xatovani gamoTqma `nivTi poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ga-naspetake~ (V 14)
vedreba TandaTan emociurad kidev ufro metad iZabeba erTmaneTis mijriT ibade-ba elvare poeturi xatebi Sedarebebi metaforuli saxe-Tqmani movixmob oriode magaliTs
`ufskrul xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl amisTcents gevedrebi momrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua raiexcl ara mwyurodis~ (V 19)
siloami _ wyalsatevia romliTac sasmeli wyliT maragdebodnen ierusalim-Si dampyrobTagan alyaSi moqceulni am wyalsatevSi banaoba urCia qristem mis mier gankurnebul brmadSobils (ioane IX 7) andria kriteli SesTxovs ufals `siloam meqmenin me nakadulni cremlTani RmerTo raiexclTa davibanne gulisa Tualni da gixilo Sen sacnaurni naTeli saukuneTani~ (V 20) cremlTa nakaduliT gulis TvalTa ganban-va Seudarebeli poeturi saxea romelic mxolod msasoebeli adamianis gancdaSi Sei-Zleba aRmocendes
VI galoba iona winaswarmetyvelis mier warmoTqmuli galobiTaa STagonebuli Zlispiri Seicavs kidec ionas aRNiSnuli sagaloblidan ramdenime striqons masSi na-Teli ganwyobileba ikveTeba `ismina Cemi jojoxeTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsnna cxorebaiexcl Cemi~ magram `didi kanonis~ VI galobaSic kvlav sakuTari Tavis mk-acrad ganmsjeli adamianis xma RaRadebs bibliidan kvlav moxmobilia zneobrivi mag-aliTebi romelTac unda mibaZos adamianma yuradReba maxvildeba zneobidan gadac-domis im SemTxvevebzec romelTac unda gaemijnos yvela
galobis pirveli tropari iseve rogorc didi kanonis~ TiTqmis yvela dasawyisi si-tyvebi RmerTs miemarTeba Ze cTomili uflis winaSe uwmindesi msxverpliT wardgeba `cremlTa TualTa CemTasa mpoundsnelo Cemo da siRrmiT-gamo sulTqumaTa moswrafed Sevswirav da vpoundmob esreT guliTa Segcode RmerTo milxine me wyalobiT~ (VI 1)
`didi kanoni~ rogorc sagalobeli mTlianadaa cremliT danamuli magram zogjer masSi cremls gamorCeuli funqcia aqvs rasac Tavisi axsna moepoveba cremls glovas gansakuTrebuli datvirTva aqvs askezis fenomenologiaSi ioane sinelis ganTqmul `saTnoebaTa kibeSi~ glovis cremlis Temas calke Tavi eZRvneba masSi cremlis arsia warmoCenili mas naTlisRebasTan Sedarebisas upiratesoba eniWeba radgan naTlis-Reba pirvelcodvas warxocavs cremli ki naTlisRebis Semdeg daSvebuli Secdomebis mitevebas emsaxureba `wyaroni cremlTani udides naTlis-Rebisa arian Semdgomad naTlisRebisa daRacaTu kadnier ars sityuaiexcl ese rameTu naTlis-Reba pirvel qmnul-Ta codvaTa Cuenda ganmwmedel ars xolo cremlni Semdgomad naTlis-Rebisa Cuenisa qmnilTa codvaTa CuenTa momtevebel arian~ _ vkiTxulobT `saTnoebaTa kibis~ eqv-Time aToneliseul TargmanSi~1 zustad igivea naTqvami teqstis ioane petriwiseul
1 ioane petriwi dasax wigni gv 188
49
galeqsil versiaSic
`cremlTa wyaroTa udidesad itycentankadnier Tu ars daRaTu sityua eserameTu igi pirvelTa bralTa ganswmedsxolo eseni naTlis-Rebis ukuanaiexclsqmnilTa ganswmeden codvaTa monanulo~1
galobis dasawyis troparebSi kvlav mkacrad ganikiTxeba codvili adamiani Tumca aqve gaismis imedis rwmenis gamomxatveli xmac ase magaliTad moxmobilia daTan da abironis _ mose winaswarmetyvelis winaaRmdeg ajanyebul adamianTa _ saxelebi maT codvili kaci uflisgan gandgomiT emsgavseba amitom unda SesTxovos patieba uzen-aess efrems iosebis umcros vaJs romlis damsaxurebis gamo zogjer israeli `efre-misianad~ iwodeba unda miemsgavsos magram qurcikis msgavsad unda SeZlos sicocx-lis daxsna Tavisi saqmiTa da xedviT frTaSesxmulma (VI 4)
andria kriteli bibliur saxeTa moxmobisas qronologiur princips yovelTvis ar misdevs mose winaswarmetyvelis moRvaweobis saetapo epizodebs adrec Seexo magram am galobaSic Segvaxsenebs masTan dakavSirebul saswaulebs raTa ar warvikveToT imedi xsnisa mxedvelobaSi maqvs magaliTad galobis meoTxe tropari `moses poundel-man garwmunen sulo viTar ZaluZs RmerTsa keTrovnisa cxorebisa kualad ganwmedad da Semkobad da nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi~ (6 4) mxedvelobaSia bibliuri saswauli romelic egviptelTa winaSe moses xelis ganspetakebiT ganxorcielda (ga-moslv 4 6)
xSirad galobis troparebi opoziciuradaa agebuli adamianma saRmrTo sakvebs _ mananas amjobina simaZRre (VI 7) zeciur sakvebs _ egvipturi saWmeli (VI 8) da aS
amave galobaSi ikveTeba mose winaswarmetyvelis didi saswauli romelic ipodig-mur saxed moiazreba `odes mose msaxurman Senman kuerTxi sca kldesa cxovelsmy-ofeli wmidaiexcl gusup1rdi Seni gamosaxa winawar romlisagan vsuamT qriste uxrwneleba-sa~ (VI 9)
es sapirispiro paralelebi STamagonebeli mowodebebiT mTavrdeba isu naves ms-gavsad Seiswavle moixile aRTqmis qveyana da daemkvidre keTili sjulisamebr (6 10) ebrZole da sZlie xorcTa vnebebs viTarca isum amaleks da daamarcxe macTunebeli Seni zraxvani viTarca gabaonelTa sacTuri (VI 11)
galobis XII troparSi RmrTis neba ikiTxeba `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani da queyanisa mis aRTqumulisa mkcentdr iqmen RmerTi gibrZanebs `erC-di dapoundsnilo sulo~ (VI 12) e i adamianma msgavsad sjulis kidobnisa romelic wyals misces drois mdinareba unda gadalaxos da aRTqmul qveyanas daepatronos
VI galobis teqsti daxunZlulia xatovani SedarebebiT saxeebiT metaforebiT aseTebia `nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~ `qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxore-baiexcl~ `fTovanqmnili saqmiT da xedviT~ `Relvaiexcl CemTa codvaTa mewamulTa zRcentsebr aRZruli damfaravs~ `qananelTa jurRmulni~ `RelvaTagan mpoundsneli navTsadguri xar~ `usasoebisa siRrmiT mipoundsen mowyale~ da sxv
VI galobas daasrulebs kondaki romelic mRviZarebisken mogviwodebs aRsasru-
1 iqve gv 188
50
lis moaxloebas Segvaxsenebs masSi mTlianad `didi kanonis~ suliskveTebaa gamoxat-uli arsen iyalToelis Targmani gansxvavebiT berZnuli teqstisgan (mxedvelobaSi gvaqvs rogorc pitras aseve loviaginis gamocemebi `didi kanonisa~) ori troparis-gan Sedgeba pirveli tropari identuria originalisa meore ki miWirs dabejiTebiT vTqva ra warmomavlobisaa Zalian saintereso Sinaarsis Semcveli ki aris `qristes samkurnalosa xedav ganRebulad aramed misgan aRmocenebulsa simrTelesa ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda da mwcentreTa moyuareTa mimarT TcentsTa RaRad-yo da Tqua ra uyo Zesa mariamissa mklavs me beTlemeli romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs~
arsen iyalToelis TargmanSi kvlav berZnulisgan gansxvavebiT Semodis mcire saeklesio sagalobeli ibakoiexcl momipoundsenesa zeda is erTgvarad Segvamzadebs `mo-mipoundsenenis~ teqstisTvis romelic rogorc cnobilia saxarebis 9 netarebazea agebu-li (maTe 5 3-12)
Cveulebriv momipoundsenenis~ troparTa Sinaarsi saxarebis netarebaTa~ muxlebs See-sabameba Cvens SemTxvevaSi ki sxvagvari viTarebaa
troparebs wamZRvarebuli aqvs `netarebaTa~ muxlebi dasdeblebis struqtura ki ucvlelia rogorc `didi kanonis~ yvela galoba zneobrivi maqsimebiTaa datvirTu-li galobis dasasruls ki warmoiTqmis `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~
galobaSi ZiriTadad moxmobilia misabaZi magaliTebi znesruli adamianebis cx-ovrebidan eseni arian manoe (manoaxi) samsonis mama romlis berw cols angelozi ga-moecxada da uTxra `egera berw xar da ara giSobies xolo aw miudge da Sve Ze aramed ekrZale da nu hsuam Rcentnosa da TafluWsa nuca sWam yovelsave arawmidasa~ `rameTu Sen muclad-iRo da hSev Ze da maxcentli Tavsa missa nu Segexebian rameTu wmidaiexcl RmrTi-saiexcl iyos yrmaiexcl igi SobiTgan misiT~ (msaj 13 3-5) winaswarmetyveleba axda maT SeeZinaT Ze romelsac samsoni uwodes RvTis rCeulma mravali sagmiro saqme Caidina israelic daixsna filistimelTagan TviTon samsoni aRasrulebda asketuri cxovrebis wesebs mas ekrZaleboda Rvino da sxva magari sasmelebi agreTve yurZeni da yovelive is rac vazisgan mzaddeboda mas ar unda moeWra Tma da sxv magram Razeli meZavi qalis dalilas meSveobiT filistimelebma Seityves raSi iyo samsonis uCveulo siZlieris saidumloeba moWres Tmebi da `iwyo damdablebad da ganeSora misgan Zali misi~ (msaj 16 19)
andria kriteli gvafrTxilebs ar davuZlurdeT samsonis msgavsad siwmide da Zala wmida da netari cxovreba gaumaZRrobas avxorcobas (`ucxo TeslTa~) ar unda waratacebino dideba Seni samsonis TmaTa msgavsad aravis unda SeakreWino
samsonma RvTis SewevniT kidev erTi saarako saqme Caidina swvda iqve mdebare Con-Cxad qceul ybas virisas da misi SemweobiT `mosra miT aTasi kaci~ (msaj 15 15) aTa-si filistimeli magram bolos mainc maTi tyve Seiqmna gaismis mkacri gafrTxileba `romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel ucxo TeslTa ese vnebulsa mas monad mieca gulissityuasa ivltode sulo lirwebasa missa da saqmiT msgavsebasa~ (momipoundsenesa 3) gulissityva ki am konteqstSi wadils vnebas niSnavs
saRmrTo mowodebaa mivbaZoT israelianTa erTaderT msajul qals _ deboras
`momipoundsenesa~ da maTes saxarebis V-VIII Tavebis sxva muxlebis axsnisTvis grigol nosels miuZRvnia mdash `ganmartebaiexcl momipoundsenisa~ e gabiZaSvilis informaciiT is qarTul enaze Targmnilia giorgi mTawmidelis mier da daculia Zvel qarTul xelnawerebSi (saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis enciklopediuri leqsikoni avtor-Semdgenelni enriko gabiZaSvili (xelmZRvaneli) maia mamacaSvili ana RambaSiZe Tb 2007
51
siqveliT gamorCeuls agreTve mis mamac msajulebs baraks da iefTaes magaliTad gvisaxaven iailis gabedulebas mdash man ganadgurebuli laSqridan gamoqceuli Tavad sisara (mxedarTmTavari) ar daindo xalis qveS damaluls palo CaaWeda TavSi ase ixs-na Tavisi xalxi am troparis giorgi aTOoneliseul TargmanSi ufro mkveTria mowode-ba `iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTa romlisa mier ges-wavebis Sen juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar~ (`momipoundsenesa~ II 5) iefTaem mamis saxlidan gamoZevebulma romelmac uxucesTa gad-awyvetilebiT miiRo pativi gamxdariyo mTavari mamiseuli gvarisa ufals aRuTqva Tu mterze gaamarjvebinebda misi saxlidan pirvelsave gamosuls msxverplad Ses-wiravda RmerTs mas Tavisi erTaderTi asuli Seegeba sasowarkveTil iefTaes gul-idan amoxda `vaiexclme asulo Cemo vaime rameTu borkil meqmen me da sawertel TualTa CemTa da me aRvaRe piri Cemi uflisa mimarT da ver poundel-mewifebis me qcevad~ (msaj 11 35) mamam aRasrula aRTqma rCeva aseTia msxuerplTa sanacvlod xorcieli vnebani Seswire ufals `msxuerplTa wil dauklen vnebani poundorcTani ufalsa Sensa~ (`momipoundse-nesa~ I 6)
eli mRvdeli Tavisi vaJebis uzneobis gamo mwared daisaja isini filistimelebTan brZolaSi erTad daiRupnen elim roca es Semzaravi ambavi Seityo iqve ganuteva suli adamiani romelic uweso SvilTa msgavsad borotebasa da vnebebs miuSvebs agreTve daisjeba
msajulTa wignSi moTxrobilia rom levitelma Tormet nawilad daWra meuRlis sxeuli raTa beniaminis SvilTa mconaroba uZlureba Seercxvina emxilebina benia-minis STamomavalTa ugvanobas unda gaemijnos kaci _ aseTia sagaloblis paTosi
dabolos gvirCeven davewafoT gedeonis sawmisisebr zeciur sazrdos da vebrZo-loT eSmakeul Zalebs samoelis dedas annas mivbaZoT masaviT mdumared vilocoT giorgi aTonelis `momipoundseneSi~ daviT winaswarmetyvelis uflisgan cxebaa moxsenebu-li Cven cremlTa mironis cxebas gvirCeven raTa zeciuri meufeba movipovoT `mo-mipoundseneTa~ mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
VII galoba sami babiloneli yrmis galobas ukavSirdeba masSi RmrTisadmi usazRv-ro madlierebis grZnobaa gamoxatuli
Cveni galobis dasawyisi troparebi uzenaess miemarTeba `Sen Semiwyale viTar mowyaleman mamaTa CuenTa RmerTman~ (VII 1) analogiuradaa gamoTqmuli RmrTisadmi sasoeba II troparis damamTarebel taepebSi `da milxine viTar kacTmoyuareman mama-Ta CuenTa RmerTman~ unda iTqvas rom orive troparis finaluri striqonebi exmiane-ba Zlispiris damamTavrebel taeps `garna nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa RmerTo~
VII galobaSi vedrebis axali intonacia Semodis monanuli adamiani uzenaess srul gulaxdilobas hpirdeba `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb Sen ixile simdable Cemi ixile Wiri Cemi da moxede sjasa Cemsa~ fsalmunuri gamonaTqvamebis moSveliebiT ga-momsaxvelobis saocari simaRlea miRweuli
TviTmxilebis mxatvruli meTodi ucvlelia bibliuri adamianebis saxeTa alego-riuli interpretaciebiT monanuli adamiani Tavis codvebsac warmoaCens zneobrivi magaliTebis gaxsenebiT ki gzas sikeTisaken ikvlevs
andria kriteli bibliur mefeTa saxeebs acocxlebs teqstSi Semodis israelis pirveli mefis saulis cxovrebis erTi epizodi saulma warmosadegma da tanmaRalma
52
ymawvilma didi gulmodgineba gamoiCina mamis dakarguli virebis ZiebaSi da sruliad moulodnelad samuel winaswarmetyvelisagan mefobis pativi ergo es epizodi adami-ans igavurad mianiSnebs nu dakargav Tavs pirutyvul swrafvas nu amjobineb qristes samkvidros mis samefos garjam SeiZleba moulodneli sixarulic moitanos saulis sxva codvebze `did kanonSi~ yuradReba araa gamaxvilebuli
samagierod sagaloblis sam troparSi gaSlilia didi winaswarmetyelis didi me-fis daviT mefsalmunis cxovrebis realiebTan dakavSirebuli meditaciebi avtori Segvaxsenebs urias colTan bersabesTan daviTis Secodebas Semdeg uria xeTelis ve-raguli gziT mkvlelobas da gamoaqvs ganaCeni sakuTari TavisaTvis `daRaTu coda sulo Cemo daviT RmrTisa mamaman odesme da ganigumira isriTa mruSebisa da kualad borotisa mkvlelobisaiexclTa garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa gonebisaiexclTa~ (VII 4) e i Sen metad igvemebi ara Cadenil ukeTur saqmeTa gamo aramed gonebaSi gav-lebul swrafvaTa mizeziT
aqve daviT mefis didi bunebisaTvis damaxasiaTebeli zneobrivi niSnulia gamokveTi-li `SeuerTa odesme daviT usjuloebaiexcl usjuloebasa da kacisklvaiexcl mruSebasa xolo sinanulica mrCobl aCuena meyseulad~ daviTs unda hbaZavde swored Tavisi Rirsebis gamo RmrTis winaSe gulwrfeli monaniebis unariT
sagalobelSi daviT mefsalmunis Tema dasruldeba misi sinanulis sagaloblis gan-didebiT `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa wina Tcents-sa da mxilebul yo codvaiexcl Tqua raiexcl esreT `miwyale me mxolosa Segcode yovelTa RmerTsa Sen ganmwmide ufalo~ (VII 6)
aRmsarebeli sulis sawvrTnelad Segvaxsenebs bibliur ozansac romelic odnav Seexo gzidan xaris gadacdenis gamo Serxeul urems romliTac rjulis kidobans mi-abrZanebdnen ozani Seirisxa zneobrivi Segoneba aseTia adamiani unda ganeridos si-laRes Tavxedobas krZalviT unda scemdes Tayvans yovelives rac RvTaebrivia
daviT mefis Zis abesalomis samarcxvino saqmeebic araa daviwyebuli man mamis xar-WasTan imruSa rac ebrauli tradiciiT mZime codvaa da uaresis momaswavebelia ada-mianma unda moiZulos abesalomis uSveri urcxvi nabijebi man es ukeTuri rCeva aqi-tofelisgan miiRo adamians macduneblad sxva aseTi aqitofeli SeiZleba gamouCndes Tumca TviT qriste macxovari acamtverebs maT raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ (VII 9)
mZimea solomon mefis danaSaulic andria kriteli didi gulistkiviliT gamox-atavs saTqmels `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madli-Ta winaSe RmrTisa odesme qmna boroti da gandga romlisasa Semdgomsa mas uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ (VII 10) `gemoTagan damonebuli da vnebaTagan mwared tyueqmnili hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcl trfial eqmna meZavTa da ucxo RmrTisagan sulo romlisasa Sen miemsgavse gonebiT medgarsa bilwebasa~ (VII 11)
dagmobilia saqcieli roboamisa da ierobamis romelnic urCobiTa da siborotiT gamoirCnen da gamafrTxileblad gaismis `hoiexcl sulo evltode msgavsebisa maTisa da poundmobdi `vcode Semindve RmerTo~ (VII 12)
bibliur pirTa Soris manasemac saxeli gaiTqva ugvani saqmeebiT magram SeZlo Tav-isi codvebis aRiareba da monanieba kacma lmobierebaSi unda mibaZos mas
aqabic _ israelTa mefe mdash biwierebiTaa gamorCeuli is warmarTobisken gadaix-ara baalis kultis aRorZinebac ganizraxa Tavis colTan iezabelTan erTad baalis
53
kults msaxurebda risTvisac gakicxul iqna elia winaswarmetyvelisgan misi zne-dacemuloba uaRresad tevadi saxiTaa gamoxatuli `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane aramed siRrmiT sulisa SenisaiexclT sul-iTquen da miuTxres RmerTsa Se-codebani Senni~ (VII 14)
SeCvenebasaviT gaismis sityvebi im codvilTa mimarT vinc aqabs hbaZavs da ara sa-refTel qvrivs romelmac elia winaswarmetyveli miiRo da daapura (3 mefeTa 17 7-9)
bolo sami tropari galobisa vedrebis glovis urvis tkivilis srulyofili ga-moxatvis brwyinvale nimuSia ikveTeba elvare poeturi saxeebi `ganilinnes dReni ese Cemni viTarca sizmari~ `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ `daSrta mpoundsnelo Cemi lampari madlisaiexcl~ `aramed sitkboebiT kualad mage sixaruli~ `Sen uwyni hoiexcl macxovar ucnaurni (da-farulni _ l g) Cemni~
XIX da XX troparebs refreniviT gasdevs sityvebi `viTarca galobs daviT~ es si-tyvebi qarTvel mTargmenels (kerZod arsen iyalToels) TviTneburad ar Seutania teqstSi isini dedanSia dadasturebuli magram maTi damamTavrebel frazebad qceva arsen iyalToelis arCevania (VII 17 VII 18)
VIII galobas romelic wina galobis msgavsad babilonis sami yrmis galobasTanaa da-kavSirebuli uZRvis aRniSnul bibliur sagalobelTan Sexmianebuli Zlispiri rome-lic saxotbo Sinaarsisaa da sazeimod JRers magram masTan Sewyobili `didi kanonis~ VIII galoba kvlav godebisa da urvis gamomxatveli troparebiT iwyeba
am galobis I troparic uzenaess miemarTeba `Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo da wadier-hyav guli Cemi moqcevad monanuli macxovne da momxeden romeli vpoundmob Seg-code Semiwyale da warwymeduli mpove~ (8 1) Semdeg erTmaneTs enacvleba winaswarme-tyvelTa _ eliasa da elises mdash saswaulebze mimaniSnebeli troparebi romelTa her-menevtikuli Sinaarsis wvdoma adamians zneobrivi srulyofisken ukafavs gzas
elia winaswarmetyveli aqab mefis dros moRvaweobda misi sawinaswarmetyvelo msaxureba didi saswauliT dagvirgvinda igi zecad amaRlda biblia gvauwyebs `aha etlni cecxlisani da cxenni cecxlisani da ganeSornen igini (elia da elise _ l g) urTierTsa da aRitaca elia ZrviT zeda~ (mefeTa 2 11) bibliis komentatorTa azriT grigali cecxli etli da cxenebi RvTaebriv gamocxadebasTan dakavSirebuli Zveli aRTqmiseuli simboloebia magram elias SemTxvevaSi grigalisa da cecxlis simboloe-bi Seesabameba elias mgznebare suls etli da cxenebi rogorc mTavari Zala sayrde-ni da dideba _ xalxs am simboloTa meSveobiT elia winaswarmetyvelis didebulebaa warmoCenili miniSnebaa mis triumfalur svlaze zeciur samkvidrebelSi elia winas-warmetyvelis sityvebi _ `mamao mamao etlo israsup1lisao da mpoundedaro miso~ (IV mefeTa 2 12) unda gavigoT aRNiSnul simboloTa meSveobiT gadmocemuli Sinaarsis gaTvalis-winebiT~1
andria kritelis interpretaciiT elia saTnoebaTa etliT e i mis mier ganxor-cielebuli RvTissaTno saqmeTa meSveobiT zecad iqna ayvanili `etlTa mflobeli elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad da miwieri kaci zeSTa-eqmna~ tropari mTavrdeba mowodebiT `haersa aRslvasa mas missa ipoundsenebdi Sen sulo Cemo~ (VIII 2)
elise winaswarmetyveli romelic elia winaswarmetyvelis saqmes emsaxureboda evedreba sulier mamas elias `iyavn mrCobli suli Cem zeda~ (IV mefeTa 29) amiT man
1 Толковая Библия под ред проф А П Лопухина СПб 1914 т 2 C 484-485
54
elias SesTxova pirvelSobil Zed miiCnios igi radgan sxva Zmebze upiratesia imiT rom ormagad iRebs memkvidreobas elisem sulieri zemxedvelobiT ganWvrita elias saswauli marTlac roca ixiles winaswarmetyvelis saswauli Tqves `dadgra suli eliasi elises zeda~ (mefeTa IV 2 15) elias Zala eliseze gadmovida saswaulTmo-qmedi xaleni eliasi elisem Seiwynara da rogorc andria kriteli ityvis `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli uflisa mier~ ma-gram tropars daasrulebs mamxilebeli Segoneba `xolo Sen sulo Cemo madlsa mis ver ziar iqmen uwesod slviTa~ (VIII 4) galobaSi yuradReba maxvildeba somanitel qa-lze romelmac Seiwynara elise winaswarmetyveli da guliTac umaspinZla mas codvi-li adamiani ki ucxoTa maspinZlobis movaleobas gaurbis mgzavrsac ar gauRebs kars ris gamoc igi `sasZloiexclT gare ganhvardeba mtirali~ (VIII 5)
codvebiT damZimebul adamianTa Soris naxsenebia geezia elise winaswarmetyvelis msaxuri man elises mier keTrisgan gankurnebuli adamianisgan elisesTvis gankuT-vnili ZRveni miisakuTra (winaswarmetyvels uari hqonda naTqvami am gasamrjeloze) andria kriteli umkacresad mouwodebs angarebiT Sepyrobil adamians `geezissa ems-gavse ubadruko saZagelsa da bilwsa nebasa sulo romlisa angahrebaiexcl awRaTu sibe-resa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen misgan~ (VIII 6)
ozia igive azaria mefobas didi SemarTebiT Seudga bevri sasaxelo saqmec ganax-orciela magram gadidgulda gaamayda undoda Tavxedurad mietacebina mRvdelm-Tavris uflebebi ris gamoc umkacresad daisaja keTri Seeyara da gancalkevebuli yvelasgan mitovebuli aRmoCnda andria kritelis gamafrTxilebeli mowodebebi am-jeradac mkveTria `ozias mimsgavsebiTa hoiexcl sulo mrCobli gaqus (ormagad gWirs _ l g) keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTa (bilwi azre-biT da usjulo saqmeebiT _ l g) dauteven eseni da Seitkbe sinanuli~ (VIII 7)
adamianTa sanugeSeblad moxmobilia ninevelTa mier ZaZiTa da nacriT codvaTa monaniebis epizodi ieremia winaswarmetyvbelis godeba sionis gamo iona winaswarme-tyvelis swrafva ninevelTadmi maT aqvT rwmena rom RmerTi gulmowyalea da maT daixsnis codvebisagan
imedisa da rwmenis gansamtkiceblad galobaSi yuradReba maxvildeba danielis mier mxecTaTvis piris Sekvraze agizgizebuli cecxlis daSretaze yrmaTa mier sarw-munoebis ZaliT
sagalobelSi bibliur adamianTa _ znesrulTa Tu codviT SebilwulTa lamis mTliani galereaa warmodgenili mizani naTlad da mwyobradaa Camoyalibebuli Zue-lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTuen sulo raiexclTa emsgavso marTalTa saqeb-elsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas da bilwsa codvasa ukeTurTasa~ (VIII 12)
sagaloblis Semdgomi damamTavrebeli rva tropari warmoTqmulia mRelvare in-tonaciiT moxmobilia saxarebiseuli magaliTebi sinanuliT moculi adamianebi-sa romelTac unda SeuerTdes yoveli adamiani `avazakisaebr vpoundmob momipoundsene da petresebr vtir milxine macxovar mezuerisaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl~ _ ismis gulwrfeli xma monanuli adamian-isa
troparebSi Caqsovilia macxovarTan dakavSirebuli gamomsaxveli epiTetebi `sulTa mkurnali~ `daviTis Ze~ `tkbilmacxovari~ `maRalmowyale~ `maRali didebis mqone~ meore mxriv codvilis warmosaCenad Semodis gulisSemaRonebeli epiTetebi
55
`sulmyrali wylulebiT damZimebuli~ `ZrwoliT mRaRadebeli~ `widovani~ `mtira-li~ da sxv
sagaloblis finalSi saxarebiseuli igaviT STagonebuli vedreba gaismis `mowyale meqmen macxovar qmnulsa Sensa da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli mewie Sec-Tomilsa gamomipoundsen mpoundecTagan da Semracxe cxovarTa Tana samwysosa SenisaTa~ (VIII 20)
IX galoba romelic RvTismSoblis sagalobliTaa STagonebuli sulieri aRmav-lobis bolo safexuria masSi wamoweulia saxarebiseuli motivebi romelTa wvdoma gaazreba gancda adamianSi aRviZebs yovelive keTilSobilurs frTebs asxams RvTae-brivisken swrafvas
am galobis Sesavali romelic sami troparisgan Sedgeba mZime realobas warmoa-Cens `goneba mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful sneul ars suli mou-Zlurebuli _ sityuaiexcl warwirul ars cxorebaiexcl da sikudili karTa zeda~ (IX 1) mZime mxilebas mosdevs SekiTxva `ubadruko sulo raiexcl-me hyo odes movides msajuli didi gansjad Senda~ (IX 1)
gulistkiviliTaa naTqvami `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni xolo Sen Semd-gomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunur-qmniTa~ (IX 2)
codvili adamianisTvis sjuli da kanoni mouZlurebulia masze gavlena aRar aqvs usargeblo Seiqmna misTvis saxareba wmida werilma dakarga zegavlena winaswarme-tyvelni da marTalTa Sesaxeb Tqmulni fuWi aRmoCnda ganmkurnebeli sityvisagan gandgomiT ki ganmravldnen wylulni
xsna saxarebisaTvis gulis gadaSlaSia aki naTqvamia `gamoiZiebdiT wignTagan ra-meTu hgonebT viTarmed gaqus cxovrebaiexcl saukunoiexcl maT Sina da igini arian romelni wameben CemTcents~ (ioane 5 39)
andria kriteli `did kanons~ agvirgvinebs `axlisa wignisa~ saxeTa gacocxlebiT raTa moalbos codvili adamianis guli raTa man magaliTad daisaxos marTalTa wesi cxovrebisa ganeridos codvilT da mowyale yos qriste marxviT vedrebiT siwmin-diT krZalulobiT
saxarebiseuli epizodebis moxmobisas intonacia SemarTulia fraza kidev ufro moqnili da emociurad daZabuli xdeba troparTa dasawyisi sityvebi Tu fraze-bi zogjer identurnic arian rac amZafrebs ritms yvela taepSi aqcentirebulia qriste-macxovris saxeli TvalsaCinoebisTvis movitan am troparTa dasawyis fra-zebs
`qriste gankacna sulo~ (IX 5)`qriste gankacna sulo~ (IX 6)`qriste acxovnna moguni~ (IX 7)`qriste ganicdeboda~ (IX 9)`imarxa macxovarman~ (IX 8)
am troparebSi xsenebuli saswaulebi macxovrisa avtoris mier ganmartebulia ro-gorc yoveli adamianis gadarCenisaTvis ganxorcielebuli diadi qmedeba qriste im-itom gankacda rom magaliTi daesaxa yvelasTvis Tavis damdablebisa `xati da saxe giCuena damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT~ (IX 6)
qristem acxovna mogvebi moixmo mwyemsebi mravali yrma mowamed aqcia ganadida
56
moxuci da qvrivi dedakaci romelTac unda emsgavsos adamiani ormoci dRe imarxa ar unda SegaSinos mterma radgan `marxvaiexcl da locvaiexcl gaqonan saWurvelad mis zeda eSmaki qristes cdunebas cdilobda da ra SeiZleba Tavs daatydes adamians amitom dReniadag sifxizle marTebs mas `Zrwode sulo da maradis mRviZare Semwe iyofd RmerTsa~ (IX 9)
ioane naTlismcemlis Temac herodesa da heodiades mier gamoCenili sisastikec ioane naTlismcemlis sikvdiliT dasjac zneobrivi SegonebisTvisaa moxmobili `nu daecemi Senda aramed Seitkbe moqcevaiexcl~ (IX 10)
saxarebiseuli epizodebis Rrma interpretaciis brwyinvale nimuSia macxovris mier qorwilSi wylis Rvinod gadaqceva andria kritelis ganmartebiT `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos sulo~ (IX 12)
qristes sxva saswaulebic _ dauZlurebuli adamianis ganmtkiceba qvrivi dedis Wabuki Svilis aRdgineba asisTavis msaxuris gankurneba samarieli dedakacisaT-vis Tavis gacxadeba (ioane 4 24-26) moxda imitom rom `sulieri msaxurebaiexcl winaswar dagisaxa sulo~ (IX 13) _ gvixsnis wm andria misive SegonebiT macxovarma `widovani gankurna Se-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni ganwmidna daRrekilni da brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yruni da utyuni da daORonebulni sitycentT gankurna raiexclTa Senca gacxovnos sulo~ (IX 14)
meZavi da mezvere ganmarTldnen radgan RmerTs Sewyalebas SesTxovdnen farisev-eli ki daisaja siamayisTvis unda mibaZo im codvil dedakacs romelmac `moiRo ala-bastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa~ _ dabejiTebiT gvirCevs kriteli mwyemsmTavari
galobis damamTavrebel troparebSi kidev erTxel gaiJRerebs mkacri mowodeba _ sastikad daisjeba is qalaqebi romelTac qristem saxareba uqadaga da ar Seismines borot sodomelebTan msgavsebis gamo maTi sasjelic umkacresi iqneba mowodeba ase-Tia `SeSindi saxisagan da nu hbaZav maT~ (IX 19)
sasoeba imedi mTavari sayrdenia adamianisTvis qristesTan erTad ori avazaki acves jvars magram erTma avazakma irwmuna qriste RmerTad Seicno igi da misTvis gaiRo sasufevlis kari
sagalobels didebuli xati daasrulebs `dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen mTani da kldeni SiSisgan ganipnes queyanaiexcl Seiryia jojoxeTi opounder iqmna dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi~ (IX 23)
sagaloblis bolo troparebSi kvlav monanuli adamianis xma ismis aRmsarebeli fsalmunur striqonebTan SexmianebiT SesTxovs ufals `aramed momec guli Semusr-vili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTual-uli msxusup1rpli~ (IX 24) 50-e fsalmunSia naTqvami `msxuerpl RmrTisa ars suli Semus-rvili guli Semusrvili da damdablebuli RmerTman ara Seuracxyos~ (fsal 50 19) Seurvebuli mWmunvare Semusrvili sulia RmrTisaTvis sasurveli Seurvebuli da damdablebuli gulia uflis samkcentdrebeli ase dasruldeba aRmsarebeli adamianis mogzauroba sakuTari sulis labirinTebSi `kritelma mwyemsma TiTqos CagvWida xeli da SegviZRva Tavis umdidres naTel sixaruliT aRsavse da RmrTisadmi Tavis piradi damokideublebis daZabul samyaroSi~ _ imowmebs k veremeenko prot s pravdoli-ubovis gamonaTqvams naSromidan `Великий канон святого Андрея Критского История поэ-
57
тика богословие~ МДА 1984 с 12) `didi kanoni~ iseve rogorc am epoqis sulieri kul-turis sxva Zeglebi efuZneba saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur principebs romlebic Suasaukunoebriv esTetikaSi erTmaneTisgan gauTiSavia amitom badebs Cve-ni sagalobeli universumTan miaxloebis maradiulSi SeRwevis uCveulo gancdas
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ aris kidev erTi mtkicebuleba imisa rom samyaro erTiania mTliania da rom `kacobriobis istoria sxva araferia Tu ara sxvadasxva saxiT sxvadasxva gamoxatulebiT dasabamieri samSoblos Zieba~1 dakarguli xatisken swrafva
1 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 6 Веремеенко К dasax wigni gv 18 samwuxarod ruseTTan Cveni urTierTobebis garTulebis gamo miuxedavad Cemi didi mcdelobisa s pravdoliubovis naSromze xeli ar mimiwvda
58
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebis Sedareba originalTan ramdenadme pirobiT
xasiaTs atarebs Cven xelT ar gvaqvs am Zeglis dednis zusti asli (is arcaa Cvenamde
moRweuli) amitom vefuZnebiT Jak-pol minis mier gamocemul teqsts1
agreTve
e loviaginiseul gamocemas berZnuli teqstisas2 bunebrivia viTvaliswinebT
e loviaginis mierve rusul enaze Targmnil `did kanons~ romelic agreTve
dasaxelebul wignSia gamoqveynebuli da qarTveli bizantinistis gvanca koplataZis
mier Tanamedrove qarTul enaze gadmoRebul aRniSnul teqsts3
Cemi mizani arc aris teqstebis zedmiwevniTi Sedareba me mainteresebs ara qarTvel
moRvaweTa mTargmnelobiTi meTodis skurpulozuri Seswavla da daxasiaTeba aramed
dadgena imisa rogoraa realizebuli saRvTismetyvelo da esTetikuri Sinaarsi
`didi kanonisa~ qarTul TargmanebSi rogor xerxdeba berZnuli teqstis adaptireba
qarTul saazrovno sivrceSi da sxv
pirvel rigSi daismis kiTxva rogoria `didi kanonis~ mTliani kompozicia ra
saxiTaa is moRweuli Cvenamde ra ZiriTadi cvlilebebi ganicada misma formam droTa
manZilze rogor ekidebian mas qarTveli mTargmnelebi
rogorc zemoT aRvniSneT `didi kanoni~ Tavdapirvelad Seicavda 210 tropars
Semdeg mas Sehmatebia Rirsi mariam megviptelisadmi miZRvnili troparebi (radgan
Rirsi mariam megviptelis xsenebis dRe swored didi marxvis periodSi modis) `didi
kanonisTvis~ daurTavT wm andria kritelis sadidebeli troparebic ase rom teqstis
moculoba mTlianad 250 troparamde gazrdila
teqstSi mkafiod gamokveTil mxatvrul struqturasac xedaven `SesavalSi Rirsi
mama (andria kriteli) mouxmobs Tavis suls sxeuliTurT aRsarebisaTvis RmrTis
winaSe Semdeg Semodis mTavari Tema _ sinanulisa da godebisa codvili sulis
tirilisa da moTqmisa VII galobaSi es Tema aRwevs gamosaxvis mwvervals xolo
daskvniT nawilSi mkvidrdeba mSvidi axali aRTqmiseuli ganwyobileba romelic
ibadeba adamianSi vinc sinanuliT SehRaRada RmerTs da guli gaiRo msxverplad
uflisaTvis~4
Tavidanve SevniSnav rom samive qarTveli mTargmnelis (eqvTime aToneli giorgi
aToneli arsen iyalToeli) mier metnaklebi sizustiT SenarCunebulia originalis
struqtura kompozicia samive Targmani Sedgeba 9 galobisagan romlebic Sesabamisi
Zlispirebis mixedviTaa gawyobili aqvT bibliuri wanamZRvrebi (an saTanado
miniSnebebi) yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Tumca rogorc viciT eqvTime da giorgi aTonelebs Secvlili aqvT Zlispirebi
1 Patrologiae cursus completus accurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisiis 1865 t VII col 1332-1385
2 Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
3 andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
4 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013стр 17-18
59
eqvTime aTonels ki ZlispirebTan erTad mdash xmac sagaloblisa
daviwyeb teqstis saTauriT aqve SevniSnav rom saTaurs Suasaukuneobriv
mwerlobaSi dRevandeli datvirTvisagan (dRes saTauri mxatvruli nawarmoebis
erTgvari gasaRebia) sruliad gansxvavebuli fuqncia akisria is nawarmoebis
Janrobriv raobas aRniSnavs gvauwyebs ras warmoadgens teqsti `martvilobas~
`cxovrebas~ `qebas~ `galobans~ Tu matianes Janris raobaze miTiTebiT mkiTxvelis
Semzadebac xerxdeba nawarmoebis aRsaqmelad
`didi kanonis~ samive qarTul TargmanSi saTaurSive miTiTebulia avtori _ andria
kriteli wm eqvTime aToneli gvamcnobs `andria kriteli romeli iyo sup1rusalemiT~
wm giorgi aToneli ifargleba konkretuli informaciiT `andrea kriteli~ wm
arsen iyalToeli ki avrcobs am informacias `wmida andria ierusalimeli kriteli
mTavarepiskoposi~ samive mTargmnelTan bunebrivia dasaxelebulia Janris
raoba `galobani~ oRond eqvTime da giorgi aTonelebi teqstis moculobasa da
mniSvnelobasac warmoaCenen `didni galobani~ arsen iyalToeli da eqvTime aToneli
ki mis Sinaarsobriv raobasac azusteben `galobani sinanulisani~ giorgi aToneli
zedwarweraSi saTaurSi imasac gvauwyebs rom teqsti mis mier Tavidan meorejeraa
gadmoTargmnili
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa es dasaTaurebani Tavidanve migvaniSnebs
TargmanTa erTmaneTisagan SesaZlo gansxvavebebze da rac mTavaria imasac
gvafiqrebinebs es gansxvavebuloba berZnul saTaurTan daaxloebis processac unda
asaxavdes
`didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis berZnul teqstebTan da erTmaneTTan
Sepirispirebisas Sedgenilobis TvalsazrisiT I galobis farglebSi Semdegi suraTi
ikveTeba pirveli ori tropari samive Targmanisa srul SesabamisobaSia berZnul
teqstTanac da erTmaneTTanac Semdeg eqvTime aTonels Semoaqvs sami tropari (III
IV V) romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da giorgi aTonelTan
(Sesabamisad berZnul teqstSic) gvxvdeba oRond X XI XII muxlebad berZnuli teqstis
IX troparidan ki (X XI XII XIII XIV) arsen iyalToeli da giorgi aToneli originals
mihyvebian eqvTime aTonels ki am troparTa Sesabamisi troparebi gadatanili aqvs I
galobis daskvniT nawilSi Semdeg eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanTa
teqstebi kvlav mihyvebian erTmaneTs (XXIV-XXXVIII troparebis CaTvliT) Tumca
eqvTime aToneli agrZelebs teqsts kidev 9 tropars umatebs romelTa Sesatyvisi
troparebi giorgi aTonelis TargmanSic aris oRond misadagebulia berZnul teqsts
rogorc es arsen iyalToelTanaa1
rac Seexeba qarTvel mTargmnelTa damokidebulebas teqstis mxatvrul-enobrivi
ikveTeba erTi sagulisxmo viTarebac Jak-pol minis patrologiaSi didi kanonis~ I galobis damamTavrebeli troparebi (XX XXI XII XXIII) berZnuli teqstis loviaginiseul gamocemaSi gadanawilebulia ufro swored adgilmonacvleoben XX tropari arsen iyalToelis TargmanSi XIII troparia XXI tropari XXII-ea XXII _ XIX troparia XXIII ki _ XX tropari
rogorc es arseniseul TargmanSia xolo XVIII da XIX troparebi miniseuli gamocemisa ar aris loviaginiseul berZnuli gamocemis testSi arc rusul TargmanSi Sesabamisad arc qarTul TargmanebSi Cveni mTargmnelebi xom ar mihyvebian im berZnul versias romelsac e loviagini eyrdnoba
60
qsovilisadmi Sevecdebi mivyve teqstebs da gzadagza gamovkveTo qarTul TargmanTa
Taviseburebani
ugalobdiTsa (galobaiexcl a)
I tropari sami monakveTisagan Sedgeba
I `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa CemisaTa~ II `anu romeli dasabami vyo
qriste godebisa amis~ III monakveTs pirveli ori frazisgan gamohyofs macalkevebeli
kavSiri (aramed) da wamoiwevs vedrebisa da rwmenis gamomxatveli frazeologia
qarTvel mTargmnelebs zustad gadmoaqvT berZnuli teqstis aRnagoba magram
Tavidanve ikveTeba SemoqmedebiTi dinamikuri ekvivalentis tipis mTargmnelobiTi
stilis niSnebi es tendencia ganskuTrebiT sagrZnobia eqvTime aTonelis TargmanSi
garkveulwilad ki _ giorgi aTonelTanac maqsimaluri sizustiT ar gamoirCeva arc
arsen iyalToeli
ra maqvs mxedvelobaSi
berZnulSi orive versiaSi gvaqvs Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις
αθλιςς αθλου _ niSnavs Rvawls Sromas zmnur formas gansacdelis ubedurebis
daTmenis gamwarebis mniSvnelobac aqvs amitom rusul TargmanSi es fraza
Semdegnairadaa gadatanili bdquoС чего начну оплакивать деяния моей несчастной жизниldquo (axal
qarTulSi `saidan viwyo glova saqmeTaTvis Cemisa mwuxarisa cxorebisa~)
arsen iyalToels (da arc eqvTime aTonels) ar gadmouRiaT ἀθλίου αθλου giorgi
aTonels ki Semoaqvs aRniSnuli sityvis ekvivalenti _ ubadruki~ yuradRebas iqcevs
troparis damamTavrebeli taepic αλλ ὡς εὔσπλαγχνός μοι δος παραπτωμάτων ἄφεσιν~ rusul
TargmanSi gvaqvs bdquoНо как милосердный даруй мне оставление прегрешений asevea Targmnili
Tanamedrove qarTul enaze `garna viTarca gulmowyale xar codvaTa datevebaiexcl
momaniWe~ sagulisxmoa rom arsen iyalToeli TiTqos gaurbis sintaqsur kalks da
qarTuli enisaTvis organul frazas gvTavazobs `viTarca tkbilman momcen cremlni
lmobierni~ am gzas dasdgomia `didi kanonis~ pirveli mTargmneli eqvTime aTonelic
`aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen
mowyalesa~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels (gavlena aSkaraa) da kidev
ufro afarToebs frazas mommadlen me cremlni sinanulisani da macxovne~ SesaZloa
giorgi aTonels teqstis ritmulma CarCom ubiZga tropari daegvirgvinebina sityviT
`macxovne~ magram amgvarma daboloebam iseve rogorc sityvam `mommadlen~ (da ara
`momcen~ rogorc arsen iyalToelTan da eqvTime aTonelTanaa) daamSvena teqsti
logikurad da esTetikurad daasrula saTqmeli
sainteresoa qristes dedniseuli epiTetis _ ἔυσπλαγχνός _ qarTuli Sesatyvisebi
saxieri (eqvTime aToneli) mravalmowyale (giorgi aToneli) tkbili (arsen
iyalToeli) SeiZleba iTqvas rom giorgi aTonelis mier SerCeuli epiteTi ufro
Sesabamisia berZnulisa
61
II tropari samive qarTvel mTargmnels troparis Sinaarsi gadmotanili aqvs Tumca
eqvTime aToneli gverds uvlis teqstis erT Zalian mniSvnelovan pasaJs `άπόσχου λοιπόν τῆς πρὶν ἀλογιας~ arsen iyalToels ki zustad gadmouRia igi `ijmen pirvelisa
mis pirutyuebisagan~ giorgi aTonelic identur Targmans gvTavazobs `ganeSore
amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ eqvTime aToneli ki asxvaferebs
teqsts `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa codvisaTa~ man gverdi auara
`pirutyuebas~ radgan is Cans damatebiT interpretacias saWiroebda (utyvad yofna
dadumeba araRiareba codvaTa sazianoa adamianisTvis) Tumca teqstis dedaazri misi
semantikuri raoba mitanilia msmenelamde `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa
covisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde~
ei pirutyueba (mdumareba utyvoba) sityvieri RaRadisiT unda Seicvalos RmrTis
winaSe codvebis aRiarebiT unda daiZlios
sagulisxmoa rom samive qarTvel mTargmnels gamorCenia dedniseuli λοιπὸν (amierTagan) rusul TargmanSi ki aris `Воздержись наконец от прежней безсловесностиldquo
III tropari originalisa eqvTime aTonels gadatanili aqvs VII troparad (SesaZloa
eqvTime dednis sxva versiiT sargeblobda) da rogorc zemoT aRvniSneT Semoaqvs
oTxi tropari (III IV V da VI)1lowast romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da
giorgi aTonelTan (maSasadame berZnul teqstSic) gvxvdeba X XI XII troparebad ei
giorgi aToneli ar arRvevs dednis struqturas da mihyveba originalis teqsts aseve
iqceva arsen iyalToelic
Tavs uflebas vaZlev erT konteqstSi vimsjelo qarTul TargmanTa raobaze
erTmaneTs Sevudaro aRniSnuli qarTulad Targmnili troparebi miuxedavad imisa
Tu ra adgili ukaviaT maT teqstSi
samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa giorgi aTonels aSkarad etyoba
eqvTime aTonelis gavlena teqsts mis msgavsad ganavrcobs davkarge zeciuri
didebuleba codvaTa gamo `romelni Seviyuaren~ bolo sintagma berZnulSi ar aris
eqvTime ki am sityvebiT amTavrebs (VII) tropars giorgic ase daasrulebs (III) tropars
yuradRebas ipyrobs erTi niuansic eqvTime da giorgi aTonelebi cnebas ἔγνων _
Targmnian rogorc `vixile~-s arsen iyalToeli ki rogorc mdash `vagrZen~ (Sevican
сознал) rac ufro miaxloebulia berZnuli cnebis SinaarsTan `vagrZen siSiSule Cemi
RmrTisagan~ (ἔγνων ἑμαυτὸν γομνωθντα θεοῦ)
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa Seaqvs semantikuri xasiaTis
umniSvnelo cvlileba berZnulSia εγεύσω προπετῶς τῆς παραλόγοῦ βρώσεως παραλογε ugunuri gonebis gareSe Cadenili qmedebaa arsen iyalToeli ki gvTavazobs
semantikur Targmans `Wamadi makudinebeli~
es tropari ara aqvs Targmnili eqvTime aTonels giorgi aToneli dednis
struqturis Seucvlelad gviTargmnis isic mimarTavs sawyalobel suls `o sulo
lowast es tropari B xelnawerSi gadatanilia `ugalobdiTsas~ bolos
62
Cemo sawyalobelo~ dedans Sehmatebs xis~ ganmsazRvrel sityvas berZnulSi mxolod
`xea~ naxsenebi giorgi ki mas warwymedils~ uwodebs cnobadi xis~ epiTetad moixmobs
(`gemoiexclsxilviTa warwymedilisa misgan xisa mcnebelisa~) giorgi aToneli tropars
amTavrebs eqvTime aTonelis mier teqstisTvis Sematebuli sityvebiT `STavardi
mwcentresa codvaTaiexclsa~
V tropari interpretaciuli Targmanis nimuSia mTargmnelebi ar gadian berZnuli
teqstis semantikuri velidan inarCuneben adeqvaturobas da niuansuri ganmartebebiT
aRweven sicxades gamWvirvalobas am mxriv gamoirCeva eqvTime aToneliseuli
Targmani `pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese gulis sityuaiexcl Cemi
rameTu damitkbo codvisa igi mware gemoiexcl da mcnebaTa RmrTisaTa gadaslvaiexcl Semayuara
me amisTcentsca STavardi mwcentresa [mas] codvisasa~ (VIII) giorgi aTonelic Tavis mxriv
xatovanebas Sehmatebs saTqmels `esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ (V)
arsen iyalToeli Tumca erTgulia teqstisa magram tropars amTavrebs taepiT
romelic arc berZnul versiebSia da arc rusul Tu Tanamedrove qarTul TargmanSi
`gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (V)
sainteresoa evas epiTetebic Αντὶ Ἔυας αἱσεητῆς grZnobadi eva (arsen iyalToeli)
xiluli eva (giorgi aToneli) pirveli eva (eqvTime aToneli) sizustiT arsen
iyalToeli gamoirCeva Tumca eqvTime da giorgi aTonelebic ar ewinaaRmdegebian
berZnuli teqstis gagebas
VI tropari samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa arsen iyalToeli
SeiZleba iTqvas sityvasityviT mihyveba teqsts Tu Zalian davazustebT mxolod erTi
sityva aqvs uTargmnelad datovebuli berZnulSia τὰ ζωηρά σου λόγια (`cxovelmyofeli
mcnebani~) masTan ki gvaqvs `udeb vyof sityuaTa SenTa~
eqvTime aToneli ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT princips saTqmels uaRresad
dinamiuri intonaciiT gadmoscems TxrobiT kilos Tavidanve kiTxviTi intonaciiT
cvlis da tropars mxurvale vedrebiT amTavrebs `ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo
dauteva da samarTlad ganvarda saSueblisa misgan raiexcl-me vyo romelmanca yovelni
mcnebanni Senni wmidani Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale~ (IX)
giorgi aTonelic erTgulad mihyveba teqsts da tropars arsenisgan gansxvavebiT
da eqvTime aTonelis msgavsad Sewyalebis TxovniT daasrulebs
VII tropari Zalze sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT arc berZnul
versiebSi arc mis rusul Targmansa da bunebrivia arc Tanamedrove qarTul enaze
gadmoTargmnil teqstSi ar dasturdeba cneba _ sindisi
Tvali mivadevnoT andria kritelis teqsts da mis Targmanebs
Τὴν τοῦ Κάῖν μετελθὼν μιαιφονίαν τῇ προαιρέσει γέγονα φονεὺς συνειδότι φυχῆς ζωώσας τὴν σάρκα καὶ ζρατέυσας κατ αὺτῆς ταῖς πονηραῖς μου πράξεσι (VII)
eqvTime aTonelis Targmania mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me kaenisa da viqmen
63
[mklvel] sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa
saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var me mowyluli vnebaTa mier~ (VII)
giorgi aTonelis Targmani `kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-vyven poundorcni rameTu ukeTurTa saqmeTa mier
vewyvebode maT da aw ganwiruli vRaRadeb qriste ganmacxovele~ (VII)
arsen iyalToelis Targmani `mivemsgavse kaenis mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa scentnidisi da ganvacxovelen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi
vnebulni gulisTqumani~ (VII)
e loviaginiseuli Targmani bdquoПревзошёл я Каиново убийство с сознательным произволением чрез оживление (греховной) плоти я сделался убийцею души вооружась против неё моими злыми деламиldquo (VII)
gv koplataZiseuli Targmani `gardavamete kaenis mkvlelobasa da SegnebuliTa
ganzraxviTa da gancxovelebiTa xorcisa mkvlelad sulisa viqec aRvZar raiexcl mas zeda
ukeTurni saqmeni Cemni~ (VII)
cneba `sindisi~ dasturdeba mxolod arsen iyalToeliseul TargmanSi igi Tavs
nebas aZlevs TviTon Semoitanos sindisis cneba iq sadac originalSi ar aris magram
nagulisxmevia da zustad Seesatyviseba saTqmels
aqve movitanT meore magaliTsac romelic IV galobaSi ikveTeba eqvTime aTonelis
TargmanSi vkiTxulobT `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan romel ars
gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel ars~ (IV7)
giorgi aToneli mihyveba eqvTime aTonels `daSjil var me da qenjnil Cemisa
mamxilebelisagan mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeli~ (IV5)
arsen iyalToeli ki berZnulis identur Targmans gvTavazobs da ucvlelad
gadmoaqvs `did kanonSi~ dadasturebuli termini _ sindisi (συνειδότι) `amisagan
mxilebul viqmen amisagan davisaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan
romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV5)
sayuradReboa rom termini `sindisi~ ar gvxvdeba qarTuli oTxTavis simfonia
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) rac imis dasturia rom sindisis
cneba jer ar aris saxarebis leqsikonSi damkvidrebuli1
rogor unda aixsnas es viTareba adamiani xom Seqmnilia meufed yovelive
1 erTaderTi SemTxveva sityva sindisis gamoyenebisa qarTul oTxTavSi ioanes saxarebaSi gvxvdeba xolo maT viTarca
esma mxilebani scentnidisisagan ganvidodes TiToiexcl iwyes moxucebulTagan vidremdis daSTa Tavadi martoiexcl da dedakaci igi
dgas Soris~ (ioane 89) etyoba es sityva SemTxveviTaa gamorCenili xsenebul simfonia-leqsikonSi
ikveTeba aseTi viTarebac axali aRTqmis berZnul originalSi gvaqvs sindisi qarTul TargmanSi ki mas enacvleba
goneba `amas zeda viRuawi daubrkolebeli gonebaiexcl maqus RmrTisa mimarT da kacTa maradis~ (saqme moc 2416)
pavle mociqulis epistoluri memkvidreoba sindisis cnebis dominirebiTaa gamorCeuli mis epistoleebSi 25-jer
maincaa es sityva momarjvebuli magram qarTul TargmanSi maT Sesatyvisad gvxvdeba ara sindisi aramed ndash goneba guli
iWu || eWvi
il abulaZis mier Sedgenil Zveli qarTuli enis leqsikonSi (Tb 1973 w) scentnidis-is ganmartebisas moxmobilia swored
aRniSnuli ganmartebani guli goneba `iWu~
64
arsebulisa is xom aRmatebulia yoveliveze da sulier arsTa Soris erTaderTi
qmnilebaa romelsac vertikaluri mdgomareoba aqvs SeuZlia aRapyros Tvalebi
zecas mxolod mas aqvs xelebi romelTa meSveobiT saswaulebs axdens mraval sferoSi
da rac mTavaria erTaderTs aqvs unari azrovnebisa metyvelebisa gansjisa aqvs
sindisi anu `mamxilebeli goneba~ rogorc sulxan-saba orbeliani gangvimartavs
am cnebas Tavis `sityvis konaSi~
unda gvaxsovdes isic rom sindisis fenomeni adamianis Tandayolili mocemulobaa
rogorc Tanamedrove filosofosi n berdiaevi gansazRvravs `sindisi sulieri
zebunebrivi sawyisia adamianSi is socialuri warmoSobis ar aris socialuri
warmoSobisaa Seryvna da damaxinjeba sindisisa~1 xolo sindisis laTinuri Sesatyvisis
(conscientia) etimologias Sinagan cnobierebasTan mivyavarT sindisis gaRviZeba
adamianSi pirovnebis ganviTarebasTan aris dakavSirebuli
bibliuri swavlebiT `axalma aRTqmam~ qristes moZRvrebam kacobriobas axali
bunebiTi sjuli misca amieridan adamianis moqmedeba unda ganisazRvros da Seafasos
ara savaldebulod qceulma garedan mocemulma kanonma (moses aTma mcnebam) aramed
adamianis Sinaganma xmam pirovnebis srulqmnaSi udidesi roli swored gulisa
da gonebis xmas mieniWa es xma identificirebulia sindisTan rogorc qarTveli
filosofosi ioane petriwi ganmartavs `sityuaiexcl~ logosi viTarca Sinagani xma
gulisa msgavsad sasworis sawonisa an im qvisa romelic oqros Rirebulebas
gansazRvravs kacs exmareba Tavisi zraxvebisa da namoqmedaris SefasebaSi2 sindisi
piruTvnel msajulad aris miCneuli is arasdros cruobs
pavle mociquli romelsac Tavad hqonda Semecnebuli axali adamianis mier
mopovebuli simSvide qristeSi imasac ganmartavs rom warmarTebi romelTac sjuli
ar aqvT `bunebiTsa mas sjulsa hyofdes~ (rom 214) isini cxadyofen rom zneobiTi
mcnebani amotvifrulia maT gulebze da `Tavisa Tcentsisa TcentT sjul arian~ (rom 214) es
sjuli Tandayolilia
qarTul saazrovno sivrceSi TandaTan mkvidrdeba es termini mas xSirad mimarTavs
efrem mcire `gardamocemaSi~ ioane damaskelis es aRiarebuli Teologiuri
saxelmZRvanelo Targmnili aqvs arsen iyalToelsac da isic araerTxel iyenebs
mas unda vifiqroT rom am berZnul termins _ sindiss CvenSi amkvidreben qarTuli
sulieri kulturis titanebi efrem mcire da misi mowafe arsen iyalToeli romelTa
saxelebTanac mWidrodaa dakavSirebuli saqarTveloSi elinizmis esTetikuri
xedvebisa da koncefciebis SemoWra aRsaniSnavia rom male ioane petriwi Tavis
SromebSi mTel sistemas Camoayalibebs sindisis fenomenisas3
pirvelcodvis Tema samive qarTvel mTargmnelTan mTavrdeba XI troparSi eqvTime
aToneli TiTqos Seajamebs naTqvams da poeturi metaforiT damSvenebuli SekiTxviT
1 Бердяев Н О назначении человека М 1993 стр 53
2 ioane petriwi Sromebi II Tb 1937 gv 207
3 zneobiTi problemebiT moculma vaJa-fSavelam ki Seqmna sainterso poema saTauriT _ `svindisi~
65
mimarTavs Tavis suls `yen sulo ubadruko sad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl
da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl codvisaiexcl aramed moiqec da Seuvrdi macxovarsa
romelman Segmosos Sen pirveli igi dideba~ (XI) analogiuri xasiaTisaa arsenisa da
giorgis Sesabamisi troparebi romlebic ZiriTadad berZnul teqsts mihyvebian XII
troparidan axali intonacia Semodis `daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu
tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav da uZRebsa
Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (XII)
aqve SevniSnav rom eqvTime aToneli gansxvavebiT giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelisagan gverds uvlis berZnuli teqstis 6 tropars sadac andria kriteli
paralels avlebs Tavis codvil sulsa da zneobrivad SebRalul bibliur adamianebs
Soris da TiTqos sanacvlod Semoitans sinanulis gamomxatvel 16 tropars
romelTagan ramdenime exmianeba kidec originalis saTanado troparebs
saWirod vTvli yuradReba gavamaxvilo ramdenime pasaJze
giorgi aTonelisa da arsen iyalToelis TargmanTa (eqvTime aTonels rogorc
zemoT aRvniSne es tropari ar aqvs gadmoRebuli) Sepirispirebam berZnul teqstTan
gamoavlina ramdenime Tavisebureba a) berZnulSi `suls~ axlavs epiTeti _ ἀθλὶα (Ψυχὴ ἀθλὶα) _ ubadruki romelic orive mTargmnels gamoutovebia b) originaliseuli
`msxverpli Seginebuli da cxorebaiexcl uxmari~ (θυσίαν ψεκτὴν κἄι ἄχρηζον βίον) giorgi
aTonels Targmnili aqvs rogorc `msxuerpli bilwi da cxorebaiexcl saZageli~ arsen
iyalToels ki `cxorebis~ nacvlad Semoutania tevadi termini _ `moqalaqobaiexcl~1
g) giorgi aToneli tropars daasrulebs Semdegi fraziT `amisTcentsca samarTlad
davisjebiT Cuen viTarca igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa~ msgavsi ram araa naTqvami
arc berZnul versiebSi arc sxva TargmanebSi Tumca miniSneba dasjaze (`risTvisac
dasjil viqmeniT~) aris
ra igulisxmeba Svid SurisgebaSi ufalma kaens Zmis abelis mkvlelobisTvis
uCveulo ganaCeni gamoutana `yovelman momkvlelma kaenisaman Scentdni SurisZiebanni
dapoundsnes da dasdva ufalman RmerTman saswauli kains ara moklvad misa yovlisagan
mpovnelisa misisa~ (dabad 415)
bibliis komentatorTa Tanaxmad RmerTma xmamaRla gasca mowmoba kaenis
xelSeuxeblobis Sesaxeb Svidgzis sasjels miagebda mas vinc TviTneburad
Seecdeboda kaenisTvis sicocxlis moswrafebas ricxvi 7 rogorc es sakraluri
enisTvisaa damaxasiaTebeli SinaarsiT SemousazRvrelia ase rom RmerTi erTi
1 moqalaqoba mkvidroba sxvadasxva Sinaarss iZens sxvadasxva konteqstSi zecaTa moqalaqe zeciuri moqalaqe
RmerTSemosili adamiania maradiul WeSmaritebasa da sikeTes ziarebuli srulyofilebisken swrafva adamianisa
zeciuri moqalaqobiT gvirgvindeba magram amqveyniuri moqalaqe `ama soflis~ mkvidria is romlis cxovreba am soflis
msaxurebiTaa Semofargluli Tumca adamians amqveynad gaweuli Rirseuli Rvawli gzas ukafavs zeciuri moqalaqobisken
ase rom Rirseuli moqalaqoba da bilwi moZagebuli~ cxovreba adamianis moqalaqobis ori sxvadasxva gzaa amamaRlebeli
da damakninebeli erTi gzis saTaveSi abelia mere gzas ki kaenis gzad miiCneven (am sakiTxze ix n sulavas saintereso
naSromi zecaTa moqalaqobisTvis saRvTismetyvelo literaturaSi krebuli `qristianul-arqeologiuri Ziebani~ IV
Tb 2011)
66
mxriv aSiSvlebs danaSaulis simZimes meore mxriv warmoaCens amouwurav siRrmes
gulmowyalebisa damnaSaves ar imetebs sikvdilisaTvis raTa mas mieces SesaZlebloba
codvebis gamosyidvisa1
X tropari es tropari gadmoRebuli aqvs samive qarTvel mTargmnels oRond
eqvTime aTonels igi Tavis TargmanSi Setanili aqvs III troparad (Cans saWirod
miuCnevia Sesaqmis Temis dasruleba teqstis dasawyisSive)
tropari yuradRebas iqcevs terminologiuri TvalsazrisiT kerZod berZnulSi
naTqvamia ἐνέθηκάς μοι σάρκα καὶ ὀστᾶ και πνοὴν καὶ ζωήν (`miboZe me xorci da Zvali
sunTqva da sicocxle~ _ Targmani gv koplataZisa) arsen iyalToelma nacvlad
`sunTqvisa~ da `sicocxlisa~ Semoitana `samScentnveli~ da `suli~ rac aireklavs CvenSi
saRvTismetyvelo-Teologiuri terminologiis Camoyalibebis process
eqvTime aToneli ki amartivebs teqsts `STabere suli cxoveli da gonieri~ _
mimarTavs uzenaess da tropars daamTavrebs originaliseuli intonaciiT `da aw
gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo Sendobaiexcl codvaTaiexcl
momec~ gameorebis xerxi saTqmels muxts matebs
giorgi aToneli lamis sityvasityviT imeorebs troparis pirveli monakeveTis
eqvTimeseul Targmans `Tixaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo RmerTo da cxovelad
pirmetyuelad Semqmen me da STambere suli cxoveli da gonieri~
XI tropari berZnulSi iwyeba sityvebiT Κξαγγέλλο σοι Σωτήρ (ganvacxadeb winaSe
Sensa mxsnelo) _ giorgi aToneli ageTve arsen iyalToelic iwyebs sityviT
`aRgiare~ aris sxva niuansuri clilebebic magram teqstis azris gamomxatveli
qsovili gadmoRebulia giorgi aToneli tropars daamTavrebs vedrebiT `gevedrebi
Sen saxierebiT ganmkurne mravalmowyale~
XII tropari vfiqrob adekvaturobiT giorgi aTonelis Targmnili teqsti
gamoirCeva giorgi aToneli gvTavazobs ekvivalents sityvisa φιλάνθρωπος _
kacTmoyvare (arsen iyalToeli ki kacTmoyvares unacvlebs tkbils~ giorgi aToneli
sintagmas _ σπλαγχνίζῃ θερμῶς _ gadmoaqarTulbs rogorc `mpoundurvaled Setkbobas~
arsen iyalToelTan ki gvaqvs _ `gulmxurvaled Seiwyaleb~ dedanSi aris πατὲρ _
asevea giorgi aTonelTan (mamaiexcl) arsen iyalToelTan ki Canacvlebulia _ `RmerTiT~
προστρέχεις _ swrafva `iswrafvi~ arsen iyalToels ar gadmouRia giorgi aTonelTan
ki gvaqvs `miegebvi~
eqvTime aTonels kidev ufro Tavisufali Targmani aqvs Tumca Sinaarsobrivi da
mxatvruli raoba uzadoa
XIII tropari arsen iyalToelica da giorgi aTonelic berZnuli teqstis
TiTqmis adekvatur Targmans gvTavazoben oRond giorgi aToneli avrcobs tropis
1 Толковая Библия т 1 с 35
67
damagvirgvinebel vedrebas arsen iyalToeli berZnuli teqstis erTgulia `amisTcents
giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo~ giorgi aToneli ki ityvis da giRaRadeb
nu mimiSueb sruliad warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav
sinanuliT da macxovne me~
XIV tropari arsen iyalToels zustad gamouRia teqsti gamotovebulia mxolod
sityva urgebi (κενόν) giorgi aTonelis Targmanic zustia da SeiZleba iTqvas
rom ufro bunebrivi da sada da kidev Εῤῥιμμένον με (damxobili) orivesTan aris
`davrdomili~
XV tropari TviT berZnul gamocemebSi es troparebi erTmaneTisgan mcired
sxvaoben jer erTi `did kanonSi~ sxvadasxva adgili aqvT miCenili minesTan XXI
adgilzea loviaginTan XV adgilze rac Seexeba qarTul Targmanebs vfiqrob
sizustes ar icavs arsen iyalToeli berZnulSia Τὴν θυσίαν τῆς ψυχχῆς καταναλώας τῇ ἀμαρτία (`simdidre sulisa codvaTa Sina warvage~ _ (gv koplataZis Targmani) arsen
iyalToeli ki ityvis `simdidre Cemi qriste uZRebebasa Sina warvage~ eqvTime
aToneli da mis msgavsad giorgi aTonelic suls esityvebian `simdidre Seni sulo
warage codviT da aw calier xar nayofTa maTgan saTnoebisagan da momymar keTilTagan~
(eqvTime aToneli) simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel iqmnen nayofTagan~
(giorgi aToneli) aTonelebis Targmnili tropari dednis semantikur datvirTvas
moicavs Tumca arsen iyalToelis Targmani mainc ufro axlosaa berZnul teqstTan
XVI tropari eqvTime aToneli semantikuri Targmanisken ixreba berZnul teqstSi
vkiTxulobT Ο ληζαἴς περιπεσὼν ἐγὼ ὔπάρχω τοῖς λογισμοῖς μου ὄλος ύπ αὐτῶν τετραυματισμαι νῦν επλήσθην μωλώπων άλλ αύτός μοι επιζὰς Χριστὲ Σωτήρ ἰάτρευσον
eqvTime aToneli avrcobs avsebs saTqmels kerZod ganmartavs `avazakis~
metaforas aq avazaki gardaTqmiT aRniSnavs gulissityvas (gulisTqmas) `romel arn
gulissityuani~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels analogiurad agebs
frazas da gvTavazobs sinonimur leqsemebs `avazaki romel arian gulisTqmani da
gulissityuani~
aRniSnuli troparis dasasrulis eqvTimeseuli Targmani SeiZleba miviCnioT
alternatiul Targmanad berZnulSia αλλ ὁ ἐκ Μαρὶας ἀνατε ίλας Ιησους σὺ ἐπιςάς με ὀίκτειρον (`garna moved Cemda qriste macxovar da ganmkurne me~ gv koplataZis Targmani)
eqvTime imave SinaarsSi Seitans ramdenime Strixs da fraza meti emociurobiT
itvirTeba `Sen macxovar momxeden da ganmkurnen me viTarca saxier xar mkurnali
sulTa da poundorcTa~
giorgi aToneli eqvTimes msgavsad ityvis `aramed Sen macxovar mipoundsen da
ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl~
absolutur sizustes arc arsen iyalToeli icavs Χριζὲ Σωτήρ qriste macxovari da
ara `qriste meufeo~ τετραυμάττισμαι niSnavs `oTxkuTxiv~-s arsen iyalToeli Targmnis
68
`yovliTurT~ magram es mcireodeni gadaxvevebi ar cvlis teqstis semantikas piriqiT
TiTqos ufro gamokveTs mas arseni icavs originalis stilis lakoniurobas
sayuradReboa rom rusul TargmanSic mimReobiTi formebis nacvlad ganmartebiTi
Sinaarsis frazaa bdquoПо мыслям моим я тот человек который попался разбойникамldquo
XVII tropari arsen iyalToeli originalis erTgulia Tumca semantikur Targmans
ar erideba ase magaliTad Ιερεύς με προιδὼν ὰντιπαρῆλθε (`mRvdelman rom daminaxa
gverdi amiara~) _ vkiTxulobT berZnul teqstSi arsen iyalToelis TargmanSi es
semantikuri monakveTi Semdegnairadaa gadmotanili `mRdelman ugulebels-myo
da Tana-warmpoundda~ mas ar gadmouTargmnia γυμνόν ndash ganSiSvlebuli υπερεῖδε (mitoveba)
da sxv magram alternatiuli frazeologiiT Seqmnilia srulyofili Targmani
`mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da levitelman ZcentrTa Sina damiteva
aramed Sen RmrTismSoblisa mariamisagan mosrulo miRuawe da Semiwyale~ mxatvruli
gamomsaxvelobiT teqstTan siaxloviT STambeWdavia rogorc eqvTime aTonelis ise
giorgi aTonelis mier gadmoTargmnili es tropari
aqve SevniSnavT rom eqvTime aToneliseul Targmnil tropars teqstSi ukavia XVIII
adgili
I galobis damamTavrebeli TxuTmetiode tropari romelTac eqvTime aToneli
da giorgi aToneli gvTavazoben yuradRebas imiTac iqcevs rom erTxel kidev
vrwmundebiT rogori gansacvifrebeli erTgulebiT sizustiT kdemiT mihyveba
giorgi aToneli eqvTime aTonelis yovel frazas yovel niuanss da qmnis sruliad
adekvatur teqsts mcireodeni gansxvavebebi mxolod moculobiTi xasiaTisaa
anu ganpirobebulia sagalobelTa ritmul-melodiur CarCoTa erTmaneTisagan
gansxvavebiT es monakveTebic organulad erwymis teqstTa mxatvrul
qsovils bunebrivia rom galobis samive Targmani mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~
moixilesa (galobaiexcl b)
JP Migne-sTanac da e loviaginTanac galoba Sedgeba 28 troparisagan arsen
iyalToelis Targmani Seicavs 26 tropars eqvTime aToneliseuli _ 27 tropars maT
erTvis XXVIII mdash `samebisani~ da XXIX mdash `RmrTismSoblisani~ giorgi aToneliseuli
Targmani ki Sedgeba 30 troparisagan axlavs XXXI _ `samebisani~ da XXXII mdash
`RmrTismSoblisani~
I tropari arsen iyalToels TavisTavad Rrma dinamiuri da gamomsaxvelobiT
gamorCeuli strofi kidev ufro lakoniurad Camouqnia da brwyinvale mxatvruli
saxe Seuqmnia berZnulSi vkiTxulobT γῆ ένωτίζου φωνῆς μετανοούσης θεῶ καὶ ἀνυμνούσης αῦτὸν (`qveyanao ismine xmisa winaSe RmrTisa monanulisa da mgaloblisa misisa~) arsen
iyalToeli ki ityvis `queyanao ismine sinanuliT RmrTismgalobelisa~ es sintagma
69
_ sinanuliT RmrTismgalobeli _ eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar
aris codvili adamianic monaniebisas RmerTs rom esityveba mas rom ugalobs arsen
iyalToelma erT saxeSi moaqcia
II tropari arsen iyalToelis TargmanSi daklebulia gamotovebulia `mpoundurvale~
(aRsareba) _ θερμὴν ἐξομολόγησιν rac ar aris gamoricxuli gamowveuli iyos
qarTuli Targmanis ritmuli struqturiT giorgi aToneli ki originalis frazas
avrcobs hendiadisebiT da meti mRelvareba Seaqvs frazSi `yen RmerTo macxovaro
mravalmowyaliTa TualiTa momxeden da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT
aRsarebaiexcl~ `mpoundurvale sinanuli~ `godebiT aRsareba~ teqsts met gamomsaxvelobas
aniWebs
IIIlowast1 tropari romelic exmianeba timoTes epistoles (115) arsen iyalToels
metnaklebi sizustiT aqvs Targmnili aseve eqvTime aTonelic misdevs dedans oRond
TiTqos tavtologias gaurbiso azrs erTi fraziT gadmogvcems `Segcode qriste
ufroiexcls yovelTa kacTa me ubadrukman aman Semiwyale qmnuli Seni~ giorgi aToneli
avrcobs afarToebs teqsts gamomsaxveli epiTetebiTa (`sawyalobeli~ `ubadruki~)
da zmnebiT `Semindve~ `Semiwyale~
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia dednisa gadmotanilia yvela niuansi
teqstisa eqvTime aTonelsac zustad gamoaqvs teqstis Sinaarsi oRond mas SerCeuli
aqvs alternatiuli fraza `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav me ufalo~
giorgi aToneli efuZneba eqvTime aTonelis Targmans oRond Semoaqvs mcire
damatebebi ritmuli harmoniis dasacavad emociuri muxtis gasaZliereblad ai es
taepic `borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav me yen mravalmowyaleo RmerTo
aramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen gevedrebi~
V tropari qarTul TargmanebSi Semodis meZavis Tema (`meZvisa mis cremlTa meca
Sevswirav~) es tropari loviaginTan X troparia PG-Si ki V troparialowast lowast 2
arsen iyalToeli metnaklebad erTgulia teqstisa eqvTime aToneli da giorgi
aToneli ufro semantikur Targmans gvTavazoben Tumca Sinaarsobrivad axlos arian
teqstTan sicxadisTvis movitan Targmanis samive nimuSs
aRniSnul tropars e loviaginis gamocemaSi mohyveba tropari `saxoan-vyav usaxoebaiexcl~ romelic qarTul TargmanebSi
XVIII troparia PG-Si ki mdash XXI tropari
am monacemebze dayrdnobiT SeiZleba vivaraudoT rom qarTveli mTargmnelebi sargebloben erTi versiiT da is
gansxvavdeba rogorc PG-s ise loviaginis redaqciebisgan
70
arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aTonelimeZvisa mis
cremlTa meca Sevswirav
macxovne viTar igi
macxovar wyalobiTa SeniTa
cremliT Segivrdebi
mpoundsnelo viTarca meZavi igi
da lmobierad giRaRadeb
`mommadle motevebaiexcl
meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl~
Segivrdebi Sen
cremliT viTarca meZavi igi
macxovaro
momiteven meca auracxelni
codvani Cemni
eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi SeiZleba mivakuTvnoT dinamikuri
ekvivalentis tipis Targmans rac umniSvnelo gadaxvevebiT teqstis Rrma wvdomas
emsaxureba
VI tropari am troparis qarTul Targmanebze dakvirvebiT saintereso suraTi
ikveTeba berZnulSi naTqvamia εσπίλωσα τὸν τῆς σαρκός μού χιτῶνα καὶ κατεῤῥύπωσα τὸ κατ εἰκόνα Σῶτὴρ καὶ καθ ὁμοίωσιν (`samoseli xorcisa Cemisa Sevbilwe da (qmnuli) xatad da
msgavsad Senisa macxovar davabnele~ (Targm gv koplataZisa)
arsen iyalToeli nacvlad `samoslis~ paradigmisa gvTavazobs ekvivalentur
saxes `taZari poundorcTaiexcl~ (`biwian-vyav taZari poundorcTaiexcl~ da umatebs erTgvar komentars
`romliTa pativ-meca~)
eqvTime aToneli (mas mihyveba giorgi aTonelic) `xorcis samosels~ cvlis
alternatiuli variantiT `Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~
eqvTime aToneli kmayofildeba `xatis~ xsenebiT (`ganvryuen xati igi~) giorgi
aToneli ki xatTan erTad axsenebs `msgavsebasac~ (rogorc dedanSia) `ganvryuen xati
da msgavsebaiexcl Cemi~ da agrZelebs interpretacias `romliTa pativ-meca~
sayuradRebo is aris rom eqvTime aTonels semantikuri Targmani Semoaqvs xorcis
samoslis~ (asea berZnulSi _ lg) `xorcis taZris~ Sebilwvis dasabami gonebis
siwmidis Seginebaa (`Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~) eqvTime aTonelis am frazas
ucvlelad imeorebs giorgi aTOonelic
VII tropari samive mTargmnels gadmoRebuli aqvs troparis mxatvruli qsovili
gansxvavdebian ekvivalenturi metaforebis SerCevaSi Ἡμαύηωσα τῆς ψυχῆς το ώραῖον (mSveniereba sulisa) eqvTime aTonels agreTve giorgi aTonels gadmouRiaT
zustad `Suenierebaiexcl sulisaiexcl~ arsen iyalToels ki mdash rogorc `brwyinvalebaiexcl
sulisa~ `miwad gamovaCine gonebaiexcl~ (berZnulSia `goneba srulad miwad vaqcie~) _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime aToneli ki semantikur Targmans Caanacvlebs
`gonebaiexcl Cemi davabnele~ mas mibaZavs giorgi aToneli da kvantitatiuri ganvrcobiT
daamSvenebs frazas da yovliTurT miwad da nacrad gamovaCine goneba~ sxvaTa Soris
zmna gamovaCine~ ar aris berZnulSi is TargmanSi Semoitana giorgi aTonelma Cans es
varianti moiwona arsen iyalToelmac
VIII tropari aqac qarTveli mTargmnelebi erTmaneTisagan gansxvavdebian `arsen
iyalToeli wers `ganvbZare samoseli pirveli~ eqvTime aToneli (masTan erTad
71
giorgi aToneli) ki _ `ganvxeTqe samoseli~ berZnul zmnas διυέῤῥηξα-s swored
`ganvxeTqe~ unda Seeferebodes amasTan arsen iyalToelTan ar aris `imJamidan~
(ενθεν) rasac damatebiTi sicxade Seaqvs teqstSi
IX tropari aqac analogiuri viTarebaa arsen iyalToelTan gvaqvs xeneSi kvarTi~
eqvTime da giorgi aTonelebTan ki _ `SebRaluli kvarTi~ (giorgi umatebs kidev erT
epiTets `dabebkuli~ kvarTi) arsen iyalToeli wers `kdemul var~ eqvTime aToneli
`sircxcentleul var~ giorgi aToneli `kdemul var da sircxcentleuli~
X tropari saintereso suraTi ikveTeba am troparis Targmnisas
is yvelaze adekvaturad Targmnili aqvs eqvTime aTonels προσέβλεψα τοῦ φυτοῦ τὸ ὤραῖον καί ἠπατήθην τὸν νοotildeν καί ἔνθεν κεῖμαι γυμνὸς καὶ καταισχύνομαι
`vixile ra mSveniereba xisa gonebiT vcdundi da mieriTgan SiSvel var da mrcxuenis~
(Targm gv koplataZisa)
Воззрел я на красоту дерева и прельстился в уме оттого лежу нагим и стыжусь (Targmani e
loviaginisa)
`mivxeden xesa romlisa gemosa ara xilvad maqunda mcnebaiexcl da vsceT gonebiTa
xilvad gemosa missa mwaresa~ (Targmani eqvTime aTonelisa)
giorgi aTonels am troparis Sinaarsi gaSlili aqvs or troparad 1) (X) `mivxeden
xesa mas romlisa igi maqunda mcnebaiexcl gemoiexclsa ara xilvad uZRebsa da SevsceT missa
mwaresa ubadruki~ 2) (XI) pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymide romeli momca
Semoqmedman medgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da sircxcentleul var~
aqve SevniSnav rom giorgi aTonelis Targmani mkveTrad interpretaciulia Tumca
efuZneba berZnul teqstsac da eqvTime aToneliseul Targmansac
arsen iyalToeli ki giorgis orive troparis Sinaarss TiTqos kvlav erT troparSi
moaqcevs ratomRac gverds uvlis xis simbolos aqcenti keTdeba pirvelqmnili
mSvenierebis dakargvasa da siSiSvleze
Znelia dRes ganisazRvros ram ganapiroba qarTul TargmanTa erTmaneTisagan
amgvari dacileba sxvadasxva sayrdenma versiebma
XI tropari eqvTime da giorgi aTonelebi amjeradac saintereso semantikur
Targmans gvTavazoben
berZnulSi gvaqvs ετέκταινον ἐπἱ τὂν νῶτόν μοῦ πάντες οί άρχηγοι τῶν παθῶν μακρῦνοντες (`beWTa CemTa mcemdes vnebaTa yovelni winamZRvarni~)
arsen iyalToeli erTgulia dednisa eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli saintereso interpretaciiT gvawvdian teqsts `beWTa CemTa mcemdes~ mdash
eqvTimes gagebiT aris `beWTa sulisa CemisaTa mcemdes~ giorgi aToneli Tavis
mxriv umatebs `bWeTa gonebisa da sulisa CemisaTa mcemdes~
leqsikuri mravalferovnebisTvis sainteresoa rom aTonelebis `uSjuloebani~
arsens Secvlili aqvs `ZmacuvaniT~
72
XII tropari arsen iyalToeli mihyveba originals eqvTime aTonelic erTgulia
berZnuli teqstisa giorgi aToneli ki tropars TcentsiT guliT~ daurTavs subieqturi
gancdis gamomxatvel STambeWdav frazas `kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel
myo yovlad sawyalobeli~
XIII tropari arsen iyalToeli adekvaturad Targmnis tropars eqvTime aToneli
asxvaferebs teqsts `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa~ _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime ki amartivebs saTqmels `vnebaTa igi nivTi mmosies
viTarca furceli leRvisaiexcl~ giorgi aToneli subieqturi TviTgansjis Temas
amZafrebs `mmosies vnebaTa CemTa simravle saZageli friad sawyalobelsa~
XIV tropari originalSi aRniSnuli tropari epiTetebiT metad datvirTulia
Εστόλισμαι κατεστιγμένον χιτῶνα καί ήμαγμένον αισχρῶς τῇ ῥύσει τῆς ἐμπαθοῦ καί φιληδόνὄυ ζωῆς`mmosies me samoseli sasircxvod SebRaluli da uwmindurTa vnebaTagan da
gemoTmoyvare cxovrebisagan wabilwuli~ (gv koplatZis Targmani)
`Оделся я в ризу постыдно запятнанную и окровавленную нечистотою страстной и сластолюбовой жизни~ (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis Targmnili tropari TiTqos gafermkrTalebulia da cota
damZimebuli samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa
viSTvebi~
eqvTime aToneli bunebrivia teqstidan amodis da poeturobiT gamomsaxvelobiT
sisadaviT gamorCeul tropars qmnis `mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem zeda~ giorgi aToneli
TiTqos ver eleva eqvTimes verc erT leqsemas umatebs erTaderT epiTets _
`ubadruks~ da naTqvams moaqcevs ZlispiriT gansazRvrul ritmul CarCoSi
`kuarTi dabebkuli
da vnebaTagan SebRaluli
mmosies ubadruksa amas
da codvaTa maT CemTa
sircxcentli mZcentnvared mofenil ars Cem zeda~
XV tropari arsen iyalToeli Tumca sityvasityviT ar mihyveba berZnuls
magram Tavisas arafers umatebs eqvTime aToneli tropars daasrulebs vedrebiT
`gevedrebi qriste mipoundsen maTgan~ (es Txovna ar aris berZnulSi) giorgi aTonelic
eqvTimes msgavsad vedrebiT Sekravs tropars `mipoundsen kacTmoyuareo~
troparis dasawyisi fraza qarTulad sami variantiTaa gadmoTargmnili γπέπεσα τῇ τῶν παθῶν ἄλγηδόν _ `STavrdomil var ufskrulsa vnebaTasa~ (arsen iyalToeli)
`vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var~ (eqvTime aToneli) `vnebaTa maT CemTa
tcentrTiTa damZimebul var~ (giorgi aToneli)
73
eqvTime da giorgi aTonelebi `nivTis~ (sagnis sagnobrivis materialuris)
Semotanasac eridebian Tu arsen iyalToeli ityvis `STavrdomil var nivTTa
xrwnilebasa~ eqvTime Caanacvlebs `eSmakTa simravles~ giorgi aToneli mdash
`sakrveliT uwyalod Sekvraze~ saubrobs
Καὶ ἔνθεν νῦν ὁ ὲχθρός καταπιέζει με _ arseni Targmnis Semdegnairad `amisTcents mecinis
mteri Cemi~ eqvTime aTonelis da giorgi aTonelis Targmanebic analogiuria mwared
memReris~ zusti Sesatyvisia `оттого ныне враг угнетает меня~ (e loviagini) `amisTcents
maWirvebs aw mteri Cemi~ (gv koplatZe)
XVI tropari arsen iyalToelis Targmani Sesatyvisia berZnulisa eqvTime aToneli
da masTan erTad giorgi aToneli ki interpretaciul Targmans gvTavazoben eqvTime
aToneli erideba terminebs `nivTmoyuare~ `monagebTmoyuare~ `univTo~ (romelTac
iyenebs arseni) da qmnis alternatiul Sinaarsobriv models ganvryuen me xati sulisa
Cemisaiexcl gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTa romliTa mier davisajebi~
giorgi aToneli gvTavazobs eqvTime aToneliseuli troparis analogiur strofs
(ix galoba II 17) da amavdroulad umatebs or tropars romlebic aRniSnuli
troparis Temas agrZeleben 19 `monaiexcl mongebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa
aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 20
`Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissityuaTa mier
qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa aRvavse~
XVII tropari samive qarTveli mTargmneli am uaRresad saintereso troparis
Tavisufal Targmans gvTavazobs
Τὴς ἔξωθεν ἐπιμελῶς εὺκοσμίας μόνης ἐφρόντισα τῆς ἔνδον ῦπεριδών θεοτυπώτου σκηνῆς`oden garegnulisa ganSvenebisaTvis gulmodgined mzrunvelman ugulebelvyav
xatad RmrTisad qmnuli karavi Sinagani~ (gv koplataZis Targmani)
`gareSisa xolo ganSuenebisa mzrunvelman Sinagani RmrTivqmnuli Semkobaiexcl
ugulebels-vyav~ (arsen iyalToeli)
`poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi Sevamkve moswrafebiT da sulisa igi RmrTiv-
qmnuli didebaiexcl upoundmar-vyav (eqvTime aToneli)
`Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkve moswrafed da sulisa igi RmrTivqmnuli
didebaiexcl upoundmar-vyav da ganryunil mwcentriTa vnebiTaiexclTa~ (giorgi aToneli)
XVIII-XX troparebis Targmnisas samive qarTveli mTargmneli erTgulad mihyveba
teqsts
XXI troparis Targmnisas eqvTime aToneli gverds uvlis daviT winaswarmetyvelis
saxels originalSi Sesabamisad arsen iyalToelis TargmanSic gvaqvs `davekueTe
daviTisebr codviTa~hellip giorgi aTonels mcireodeni cvlileba Seaqvs teqstSi
`vRaRadeb msgavsad daviTisa~ eqvTime ki rogorc aRvniSneT ar asaxelebs daviTs da
tropars amTavrebs elvare mxatvruli saxiT `ganmbane macxovar da ufroiexcls Tovlisa
74
spetak myav~ giorgi aTonelic amave sityvebiT daagvirgvinebs tropars `macxovar
meca cremlTa mier CemTa ganmbane da ufroiexcls Tovlisa spetak myav~
XXII XXIII XXIV troparebi srulad gadmoscemen dednis saRvTismetyvelo da
esTetikur Sinaarss damatebiT SeiZleba imis aRniSvna rom giorgi aToneli afarToebs
saTqmels da didebuli xatiT daasrulebs saTqmels `ganmiRe sasufeveli caTaiexcl da
Semiyvane wyalobiT sasZlosa Sensa~
XXV-XXVI troparebic srul SesabamisobaSi arian dedanTan
eqvTime da giorgi aTonelebi agrZeleben teqsts umateben erT savedrebel
tropars `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ ki daasruleben teqsts arsen
iyalToelTan es damamTavrebeli troparebi ar aris radgan teqsts agrZelebs sxva
Zlispirze gamarTuli troparebi Tumca `sxua Zlispiri~ erTvis eqvTime aTonelisa
da giorgi aTonelis Targmanebsac
sxuaiexcl Zlispiri
I tropari arsen iyalToeli troparis zedmiweviT Targmans gvTavazobs Tu ar
miviRebT mxedvelobaSi or variantul sxvaobas berZnulSia Θεός (RmerTi) arsenTan
aris `meufe~ dedanSia `uwindeli codva~ (πρώην άμαρτίας) arsenTan gvaqvs `pirveli
codva~ rac mTargmnelobiT praqtikaSi savsebiT misaRebia
eqvTime aTonelis teqstis Semcvel xelnawerebSi dasawyisi ori tropari ar
ikiTxeba
rac Seexeba giorgi aTonels is ar Ralatobs Tavis meTods teqsts avrcobs
sinonimuri epiTetebiTa da zmnebiT afarToebs da aRrmavebs semantikur sivrces
sanimuSod erT tropars movitan `ixileT ixileT rameTu me var RmerTi ismine
sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl da yurad-iRe gonierebiT da SeSindi da SeZrwundi
misgan viTarca msajulisa da damsjelisa da macxovarisa da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa misTa~
II tropari romelSic wamoweulia bibliuri ipodigmuri saxeebi kaenisa da lameqisa
arsens zustad uTargmnia erTgulni arian teqstisa eqvTime da giorgi aTonelebic
oRond maTi Targmanebi aSkarad semantikuri mTargmnelobiTi tendenciebiT
xasiaTdeba
III tropari gamoirCeva dawuruli kondensirebuli saxismetyvelebiT aq
moxsenebulni arian pirvel rjulamde (moses kanonamde) moRvawe marTali adamianebi
romelTac ar miemsgavsa cTomili kaci eseni arian seiTi enosi enoqi noe arsen
iyalToeli mihyveba teqsts da daskvniT monakveTSi ityvis `dahglaxaken marTalTa
cxorebisagan (dedanSia άλλ ῶφθης πενιχρὰ τῆς τῶν δικαίων ζωῆς)~ eqvTime aToneli
lakoniuria `aramed ebaZve bilwad mavalTa~ (IV) giorgi aToneli am frazasac
75
iTvaliswinebs da dedniseul ganaCensac~ Semoitans aramed ebaZve bilwebiT mavalTa
da iqmen [Sors] marTalTa cxorebisagan~ (IV)
IV tropari samive mTargmnels brwyinvaled aqvs gadmoRebuli teqsti magram
yuradReba usaTuod unda gamaxvildes giorgi aTonelis mier Targmnili troparis
damamTavrebel mxatvrul saxeze `da ara Sexual cxorebisa kidobansa romel ars
tirili da sinanuli~ codvilma adamianma TviTon rom ganaxvna~ (gaxsna) RvTis risxvis
(warRvnis) `saqanelni~ (ufskrulni) da kidobnis gareSe rom darCa _ es dedanSia
naTqvami giorgi aToneli ki qmnis kidobnis uaRresad tevad metaforas `cxorebisa
kidobani romel ars tirili da sinanuli~
V troparis samive Targmani srul SesabamisobaSia dedanTan
amave tropars eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi mosdevs tropari
romelic berZnul wyaroSi VII troparia teqstis logikiT misi adgili marTlac aqaa
radgan winare troparis interpretaciaa misi ganmartebaa `yen viTar vemsgavse me
kains da lameqs mklvelobiTa suli mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki da
poundorcni viTarca Zmaiexcl movswycentden codvismoyuareTa wylulebiTa~ (VII)
aRniSnuli troparis saxismetyvelebas kidev ufro met naTels mohfens giorgi
aToneli yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs pirvelTa maT borotTa kacismklvelTa
da suli Cemi mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki xolo poundorcni viTarca
raiexcl Zmaiexcl movklen sawyalobelman aman gemoiexclsmoyuareTa wylulebaTa mier da yovlad
ulmobel viqmen medgari~ (VII)
VI tropari amave Temas agrZelebs qalaqisa poundel-hyav Senebad~hellip dedanSia ara qalaqi
aramed godoli eqvTime da giorgi aTonelebi arsenisgan gansxvavebiT `godols~
aniWeben upiratesobas Tumca aqve unda aRiniSnos rom bibliaSi qalaqi da godoli
erTmaneTis gverdiTaa naxsenebi `da Tques movediT viSenoT TavTa TcentsTaTcents qalaqi
da godoli romlisa Tavi iyos vidre cadmde~ (dabad 114) adamianebma miznad daisaxes
aeSenebinaT qalqi romlis SuagulSi aRmarTavdnen svets SemaerTebels miwisa da cisa
RmerTs ar moewona xalxis ganzraxva `maT saqcielSi gangvimartaven rom RmerTma im
urCobis gavlena dainaxa risTvisac maTi winaprebi ganidevnen samoTxidan urCobas
aq qalaqis da godolis Senebas kadnierebis saxe aqvs es xalxi RvTis Semweobis da
sasoebis gareSe ikafavs gzas cisken raTa `aiRos ca da gautoldes RmerTs am saqmeze
ki radgan es janyia RmerTi ar scems dasturs~1 Tumca Cvens ZeglSi saubaria `gulis-
TqmaTa~ (wadilTa survilTa) da ndomaTa gafetiSebaze RmerTTan miaxloeba ki
mxolod guliT ZaluZs adamians da ara mis mier aSenebuli svetiT
VI-VII VIII IX troparebi ar CaiTvleba adekvatur sityvasityviT zedmiwevniTi
sizustiT naTargmn troparebad magram dedniseuli Sinaarsobrivi da mxatvruli
1 kiknaZe z dasax wigni gv 25
76
qsovili gadmotanilia
gasaTvaliswinebelia rom mTargmnelebi poeturi amocanebis winaSec dganan
gadmotanili unda iqnes ritmuli struqtura bibliuri saxe-simboloebi Sedareba-
metaforebi epiTetebi intonaciuri JReradoba da aS poeziis Targmnisas iqneb
swored dinamikuri Targmanis meTodi ufro amarTlebs
rac Seexeba ontologiur terminebs aqac da yvela sxva SemTxvevaSic daculia
sruli Sesabamisoba originalTan kavSiri saRvTo swavlebasTan umtkicesia
῎Αναρχε ἄκιζε Τρίας dausabamoo da augebelo samo (arsen iyalToeli)
dausabamoo samebao erTarsebao (eqvTime aToneli)
dausabamoo daubadebelo samebao
arsebiT ganuyofelo (giorgi aToneli)
῎Αχραντε Δέσποινα Θεογεννῆτορ ubiwoo dedofalo mSobelo RmrTisao
uxrwnelo qalwulo RmrTisa dedao
(arsen iyalToeli)
uxrwnelo dedao RmrTisao
(eqvTime aToneli)
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
(giorgi aToneli)
ganZlierdiTsa (galobaiexcl g)
es galoba bibliuri anas galobas exmianeba andria kritels aRniSnuli galobis
teqstic (msgavsad II galobisa) or ZlispirTan aqvs Sewyobili Zlispirebi
Sinaarsobrivad erTmaneTis msgavsni arian
Cveni galobis pirveli nawili ei pirvel ZlispirTan Sewyobili teqsti 8
troparisgan Sedgeba xasiaTdeba gancdaTa simZafriT RmrTisgan dasjili `sodomur
qalaqTa~ SemaZrwunebel xvedrze mimaniSnebeli xat-saxeebiT Seicavs vedrebasac
ufalma xrwnilebisagan daixsnas dakarguli cxovari
arsen iyalToeli zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts aqa-iq bunebrivia
gvxvdeba gadaxvevebi rac savsebiT gamarTlebulia mxatvruli teqstis Targmnisas
magaliTad arsen iyalToeliseul TargmanSi lirikuli gmiri Tavis suls mimarTavs
`cecxli uflisa mier sulo ufalman wcentma pirvel~ mimarTva _ `sulo~ berZnul
teqstSi ar aris (mTargmneli Tu sxva versiiT ar sargeblobs)
ra viTarebaa eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic aerTianeben orive ZlispirTan
Sewyobil galobebs erT galobad (ei sxva Zlispiri ar aris gamoyofili calke
77
ise rogorc originalSia da rogorc Sesabamisad fiqsirdeba arseniseul
TargmanSic) Tumca giorgi aTonels berZnulis Sesatyvisad I ZlispirTan Sewyobili
galoba gansxvavebiT eqvTime aTonelisagan dasrulebuli aqvs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arseni am troparebs Targmnis berZnulidan giorgi
aToneli ki Semoitans axal troparebs axal `samebisansa~ da `RvTismSoblisans~
eqvTime aToneli rogorc es mosalodneli iyo gverds uvlis dednis pirvel sam
tropars sadac sodom-gomorze datexili RvTis risxvis Temaa gaSlili da galobas
sinanulis motiviT iwyebs
`eha qriste meufeo
aRgiareb Sen cremliT
Segcode Segcode Sen
aramed Semindve raiexclTa
vRaRad-yo
`araiexcl vin ars wmidaiexcl
araiexcl vin ars marTali
Senebr ufalo~
SeiZleba iTqvas rom eqvTime aToneliseul TargmanSi Tavidan bolomde es motivia
dominirebuli mimarTeba dedanTan aSkarad igrZnoba metic STagonebulia andria
kritelis `didi kanonis~ gulSiCamwvdomi siwrfeliT magram is mainc damoukidebeli
esTetikuri Rirebulebis mqone maRalmxatvruli teqstia
giorgi aTonelma dedniseuli pirveli sami troparis mxatvruli Sinaarsi erT
troparSi moaqcia wamowia sodomur qalaqTa cecxliT ganadgurebis Temac Semdeg
ki mihyveba berZnul teqsts afarToebs mas erTmaneTTan azavebs originalisa da
eqvTime aToneliseuli Targmanis frazeologias
arsen iyalToelis Targmani eqvTime aTonelis Targmani giorgi aTonelis Targmani
Sen xar dambadebeli Cemi
Sen xar tkbili iesu
da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
(VI tropari)
eha yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi
cremliT mpoundurvaled
mipoundsen codvaTagan da momec
simrTele
da macxovne me
(IV tropari)
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da pirveli dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi cremliT
mpoundurvaled
mipoundsen codvaTa da bralTa
CemTagan
da momec sinanuli da
macxovnen
da SemrTe saTnoTa SenTa
Tana
(IV tropari)
78
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl ZlispirTan originalSi Sewyobilia 16 tropari maTgan me-15 da me-16
`samebisani~ da `RmrTismSoblisania~ am galobaSi Warbadaa bibliuri ipodigmuri
saxeebi avtori wm werilidan moixmobs rogorc zneobrivi simtkicis magaliTebs (semi
abrahami iakobi melqisedeki loTi) ise uzneobis morevSi danTqmul adamianTa
saxeebs (qami ismaeli agari)
arsen iyalToeli mihyveba originals giorgi aTonelsac oriode tropari
dautovebia uTargmneli Tu dedanSive ar iyo gamorCenili eqvTime aToneli ki kvlav
Tavisuflad ekideba teqsts ara mxolod gverds uvlis ramdenime tropars zogjer
troparebis adgilmonacvleobasac vxvdebiT da rac mTavaria sityvasityviT ki ar
mihyveba teqsts aramed erTgvari interpretaciiT agebs troparebs aqve unda iTqvas
rom eqvTimes Targmani zegavlnas axdens giorgi aTonelis teqstzec sanimuSod
movitan erT magaliTs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
nu iqmnebi Zegl marilis
sulo ukunxedviTa
marTlukun
zari gangpoundaden Sen saxeman
sodomelTaman segors
Seeswar daqcevasa
(XIII tropari)
eha sulo nu iqmnebi
Zegl marilis qceviTa
codvaTa SenTa mimarT
Zrwode cecxlisagan
sodomelTaiexclsa
ivltode mTad mimarT
uvnebelobisa
raiexclTa ganere
(XI tropari)
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa
codvaTa mimarT viTarca-igi
loTisa aramed Zrwode
cecxlisa misgan sodomel-
Taiexclsa
ivltode mTad uvneblobisad
raiexclTa ganere segors
loTisaebr
(XIV tropari)
eqvTime aToneli ar Ralatobs sakuTar mTargmnelobiT princips da galobas
daasrulebs 9 troparisgan Sedgenili sinanulis gamomxatveli brwyinvale teqstiT
romelic agrZelebs `didi kanoniT~ STagonebul galobas es monakveTi romelic 18
dasdeblisagan Sedgeba gamTlianebulia da Sekruli erTi stiliTa da intonaciiT
yoveli muxli yoveli tropari iwyeba SeZaxiliT `eha~ romelic Tavidan miemarTeba
ufals V troparidan ki dialogi grZeldeba adamiansa da sakuTar suls Soris
Sesabamisad gaismis `eha Sen sulo codvilo~ `eha sayuarelo sulo~ `eha sulo
gulispoundma-yav~ `eha berwo sulo Cemo~ `eha suliT ubadruko~ `eha sulo caliero~
giorgi aTonels eqvTimes mier Seqmnili es troparebi uklebliv Seutania Tavis
TargmanSic mas zogjer ucvlelad gadaaqvs eqvTimes frazeologia zogjer
asxvaferebs da konkretul saxeebsac umatebs
giorgi aTonelis Targmanis daxasiaTebisas sagangebod unda aRiniSnos giorgis
mier teqstSi Semotanili uaRresad mniSvnelovani termini _ adameani (adamiani)
79
arsen iyalToelis TargmanSi ὰνθρώπος gadmotanilia rogorc kaci~ giorgi aToneli
ki gzas uxsnis termins romelic es-esaa mkvidrdeboda qarTul saliteraturo enaSi
eha qriste romeli ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveli
Semindven bralni Cemni rameTu
uwyi WeSmaritebiT viTarmed
umetes yovelTa kacTasa vcode
da araiexcl vin ars adameani
Cemebr codviTa SebRaluli(III Zlispiri2)
cnobilia rom qarTul enaSi kaci da adamiani sinonimuri cnebebia magram
qarTul samwerlobo enaSi adamiani bevrad gvianaa damkvidrebuli sulxan-saba
orbelianis leqsikonSi sityva `adamiani~ Semdegnairadaa ganmartebuli `adamiani
_ adamisgamoni adamieri-adamis erT[T]agani~ samagierod amave leqsikonSi `kacis~
cnebis konotaciebiT datvirTuli Suasaukuneobrivi gageba lamis bolomdea
amowuruli `kaci dabada RmerTman xatebis da msgavsebisaebr Tcentsisa nivTebiTa mier
poundorcni Seemzada sulis gonierisa da sitycenterisa STaberviTa~ da aS
Suasaukuneobriv kulturaSi fuZemdeblur Teologiur naSromebad aRiarebul
Zeglebs qarTul TargmanebSi ewodebodaT `bunebisaTcents kacisa~ (avtori nemesios
emeseli) `kacisa SesaqmisaTcents~ (avtori grigol noseli) da sxv
jvarcmis winaSe mdgar eklis gvirgviniT da ZoweuliT Semosil qriste-macxovarze
pilate warmoTqvams frTian gamoTqmad qceul frazas `aha kaci igi~ (ioane 195)
bunebrivia rom sityva adamiani ar gvxvdeba arc oTxTavis qarTul simfonia-
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) radgan is ar dasturdeba saxarebis
qarTul TargmanebSi
ibadeba kiTxva mainc rodis Cndeba rodis mkvidrdeba qarTul samwerlobo sivrceSi
`adamiani~ rogorc anTropologiuri termini rodis eniWeba mas absoluturi
mniSvneloba
Cemi dakvirvebiT aRniSnul cnebas qarTul saliteraturo enaSi gza X saukuneSi
moRvawe qarTvelma himnografebma gauxsnes maT Soris gamorCeuli adgili ioane
minCxs ukavia movitan saTanado citatebs
`romelman SeZra queskneli poundelmwifebiT da ipoundsnna misgan tyueni mdash adameanni (ioane
minCxi dasdebelni wmidisa aRdgomisani)
`maradis daudumeblad gigaloben angelozni da gmoneben adameanni~ (ioane minCxi
RmrTivgcentrgcentnosanisa mefisa Tevdosi morwmunisa)
`RmerTi acxovnebs adameanTa da gamoabrwyinebs naTelsa saRmrTos~ (ioane minCxi
winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa Cuenisa ieso qristsup1sa)
`eha muceli romelsa aqus simaRleiexcl da sivrce yovlad uzeSTaesi caTaiexcl romlisagan
adamean iqmna RmerTi~ (ioane minCxi winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa)
80
davimowmeb miqael modrekilsac `aRmsarebelni samebisani morwmuneni adameanni
saRmrToiexclTa SesxmiTa ugalobdeT poundsenebasa abo axlisa mowamisa (miqael modrekili
poundsenebaiexcl RuawliT Semosilisa uZlevelisa mowamisa habo ismaitel-yofilisa
qarTvelisaiexcl)
magaliTebis daZebna albaT kidev SeiZleba
`adamianis~ rogorc cnebis damkvidrebas qarTul saliteraturo enaSi
vfiqrob saboloo `sanqcia~ SoTa rusTavelma mianiWa gavixsenoT `vefxistyaosnis~
ufaqizesi epizodi satrfos davalebis Sesasruleblad velad gaWrilma avTandilma
gamoqvabulSi dabanakebuli asmaTi Seipyro (`yma gardaiWra daaba viTa kakabi
maxesa~) qali SeSinda (`viTa kakabi arwivsa qveSe mi da mo Zrweboda~) avTandili asmaTs
simSvidisken mouxmobs `etyoda sule ramc giyav kaci var adamiani~
gvmarTebs dafiqreba ra upiratesoba aqvs sinonimur wyvilSi mdash adamiani-kaci mdash
cnebas `adamiani~ pasuxi naTelia cnebaSi `adamiani~ gacxadebulia misi etimologia
`adamiani~ pirveli adamianis saxelidan momdinareobs saxels ki Zveli xalxebis
SegnebaSi Zalian Rrma datvirTva hqonda saxeli kacis bunebis maxasiaTebeli iyo
metic saxeli adamianis mowodebasac gansazRvravda ufro zustad moaswavebda
miuTiTeben rom xalxuri etimologiis Tanaxmad saxeli `adam~ warmodgeba
ebrauli sityvidan _ `abadagan~ rac `miwas~ niSnavs `adami~ ki migvaniSnebs
miwier kacze warmoSobilze mtvrisagan miwisa dadasturebulia rom adamianisa
da miwis Tavdapirveli erTianobis motivi saerToa semituri da indoevropuli
tradiciebisTvis am TvalsazrisiT damaxasiaTebelia etimologiuri igiveoba
`adamianisa~ da `miwis~ aRniSvnaTa indoevropulSi1
maSasadame `adam-i~ pirveli adamianis saxelia arc is unda iyos SemTxveviTi rom
es saxeli 4 aso-niSnisagan Sedgeba bevri ram rac Seqmnil qveyanasTan miwasTan aris
dakavSirebuli oTxi parametriT warmodgeba 4 mxare (aRmosavleTi dasavleTi
samxreTi CrdiloeTi) wlis 4 dro (gazafxuli zafxuli Semodgoma zamTari) 4
elementi (haeri cecxli miwa wyali) romlisganac Sedgeba yoveli nivTi bibliuri
gadmocemiT samoTxidan gamosuli 4 mdinare (fisoni geoni tigrosi evfrati)
sulieri WeSmaritebis 4 macne 4 maxarebeli (maTe markozi luka ioane) dedamiwaze
Seqmnili uZvelesi qvis qandakeba _ sfinqsi (xaris taniT adamianis saxiT lomis
brWyalebiTa da arwivis frTebiT) sacxovrisis 4 kedeli da 4 kuTxe da sxv
codviT dacemul adams qarTul mwerlobaSi xSirad axlavs Semdegi epiTetebi
`ucxoqmnuli~ `momwydari~ `dacemuli~ `ganxrwnili~ `SiSveli~ da sxv
saRvTismetyvelo tradiciaSi arsebobs meore adamis uaRresad mniSvnelovani
konceptic meore adami pirveli adamis prototipi da originalia~2 meore adami
qriste-macxovaria romelic agreTve miwieri sxeuliT Seimosa daviT aRmaSenebeli
Tavis gulisSemZvrel sinanulis sagalobelSi mimarTavs RvTismSobels `romelman
1 Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язик и индоевропейцы II 1984 с821
2 Толковая Библия т XI с 444
81
sityuaiexcl ganazrqe poundorciTa da karviTa miwisaiexclTa~ didi mefe kidec gangvimartavs
`amisTcents RmerT-mamakacebr iqmna zeSTa RmerTTaiexcl raiexclTa kacebr uwyodnes vnebani
Cuenni da RmrTeebr ipoundsnides bralTagan romelTa RmrTismSobelad qadagon
qalwuli dedaiexcl~ gza dasaxulia adamianma unda ganvlos gza pirveli adamidan meore
adamamde man unda daibrunos RvTaebrivi saxe Tavis TavSi unda Svas axali adamiani
gza ki Tavganwirul siyvarulze gadis adamisgan warmoSobili qarTuli sityva
`adamiani~swored amas Segvaxsenebslowast 1
mesmasa (galobaiexcl d)
arsen iyalToelis Targmani am galobisa Sedgeba 27 troparisgan daerTvis
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ eqvTime aTonelis Targmani ki 39 tropars
Seicavs giorgi aTonelisa _ 38-s am Targmanebsac samebisani~ da RmrTismSoblisani~
asrulebs
I tropari teqsti Sinaarsobrivad zustadaa gadmoRebuli samive mTargmnelis
mier oRond eqvTime aTonels originalis Tema gaSlili aqvs ara erT aramed or
troparSi eqvTimes Targmani lakoniuria dawnexilia gaurbis mravalsityvaobas
ase magaliTad originalSia αλλ ἔχεις ώς Κύριος πάντων τήν ἐξουσίαν άφίεναι άμαρτήματα (`aramed Sen kacTmoyuareo viTarca ufalsa yovelTasa gaqus poundelmwifebaiexcl codvaTa
motevebad~ arsen iyalToeli) eqvTime aToneli cdilobs SekumSos fraza `aramed
Sen ufalo mowyale xar Sendave moqceuli Semiwynare~ giorgi aTonelis Targmani
TiTqmis identuria originalis gadmoRebulia teqstis yvela niuansi etyoba es
Targmani gaTvaliswinebuli aqvs arsen iyalToelsac
II tropari eqvTime aToneli am troparis Temasac afarToebs saTqmels or
troparSi gaSlis Tumca gadasxvaferebuli ufro swored gafermkrTalebulia
originalis brwyinvale xati `sizmrebr da yvavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT~ (zedmiwevniTi Targmani arsen iyalToelisa) giorgi aTonels
ki ar gamorCenia aRniSnuli mxatruli saxe `rameTu msgavsad yuavilTa da sizmarTa
warvlen [Jamni]~
III tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa mcireodeni gadaxveva SeiZleba
davinaxoT gamonaTqvamebSi `maTi (igulisxmeba codvaTa _ l g) Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa~ berZnulSia ταύτας επ ὄψεσι προσάγαγε (`winaSe TualTa SenTa daadgine~
представ их пред очи (твои) (III) eqvTime aTonels masTan erTad giorgi aTonelsac
gverdi auvliaT am frazisTvis Tumca codvaTagan cremliT ganwmendaze samive
qarTul TargmanSia mowodeba giorgi aToneli ki tropars daskvniT damagvirginebel
Segonebas waamatebs `viTar-igi gaswaveben Sen werilni~ (III)
IV-V troparebi gamoirCeva simZafriT siwrfeliT gulaxdilobiT arseni
lowast `adamiani~ adamisgan nawarmoebi es sityva sulieri arsebis aRsaniSnavad ar gvxvdeba damwerlobis mqone arc
erTi xalxis enaze rac daadastura msoflioSi aRiarebulma Cvenma Tanamedrove enaTmecnierma poliglotma akad
Tamaz gamyreliZem sajaro gamosvlaSi baqar gigineiSvilis `qarTuli enis istoriul-etimologiuri leqsikonis~
prezentaciaze romelic gaimarTa saqarTvelos mecnierebaTa akademiaSi 2016 w 19 seqtembers
82
Targmnisas maqsimalur sizustes aRwevs eqvTime kvlav lakoniuria da gamomsaxveli
giorgi mihyveba eqvTimes magram gverds ar uvlis originaliseul niuansebsac
movitan nimuSebs samive qarTuli Targmanidan
eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli
ganifrTxve Sen sulo
da moipoundsenen saqmeni Senni
da nakaduli cremlTaiexcl moige
da aRuvaren qristesa bralni
Senni
raiexclTa hpovo Sendobaiexcl
(V tropari)
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Senni
da guliTad gulispoundma-yven
da aRuaren
RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni
cremliTa mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde
viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
(III tropari)
ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni
giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa
da cuarni cremlTani
damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni
mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi
(III tropari)
V tropari sainteresoa imiTac rom berZnul teqstSi Sesabamisad arsenis
TargmanSic kvlav Semodis sindisis cneba (`davisaje me sawyalobeli TcentT scentndisisagan
romlisa ara raiexcl umkueTeles ars~) eqvTime da giorgi aTonelebi rogorc zemoT
aRvniSneT sindisis cnebas kvlav alternatiuli cnebebiT cvlian `daSjil var me
mwared Cemisa mamxilebelisagan romel ars gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel
ars~ (eqvTime aToneli) `daSjil var me da qenjnil Cemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobelo romeli ars gonebaiexcl mamxilebeli
Semiwyale dafarulTa mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni~ (giorgi aToneli)
VI tropari andria kriteli kidev erTxel ubrundeba iakobis kibis ipodigmur
saxes ganmartavs mas da ganaxlebisken mouwodebs suls arsen iyalToelis Targmani
SesabamisobaSia berZnul teqstTan eqvTime aToneli troparis Sinaarss kvlav or
troparSi gaSlis da gonebis karnaxiT Sematebuli niuansebiT aZlierebs teqstis
gamomsaxvelobiT Zalas giorgi aTonelic or troparad ayalibebs Temas da eqvTimes
msgavsad warmoaCens bibliuri ipodigmuri saxeebis Sinaarss saqmisa da xedvis (anu
praqsisisa da Teoriis) mniSvnelobas RmrTis Semecnebis gzaze ris Sesaxebac zemoT
vimsjeleT
VII - VIII troparebSi grZeldeba didi patriarqis iakobis Tema misi ori meuRlis
_ liasa da raqilis mdash saxeTa simboluri Sinaarsis warmoCena arsen iyalToeli
gvTavazobs lamis identur Targmans eqvTime aToneli gverds uvlis am troparebs
giorgi aToneli ki Targmnis sakmao sizustiT
eqvTime aToneli iakobis Temas moaqcevs erT troparSi da daasrulebs
mRviZarebisken mowodebiT `mRcentZare iqmen Sen sulo viTarca didi iakob raiexclTa moigo
83
saqme xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis mier
(IX tropari) giorgi aToneli TiTqmis sityvasityviT imeorebs eqvTime aTonelis
gansjas mxolod daskvniT taeps daumatebs `da mogeces zeciT didi wyalobaiexcl~ (VII
tropari)
IX tropari arsen iyalToeli am troparSi suls mRviZarebisken (asea berZnulSic)
mouwodebs da dednis identuri SinaarsiT datvirTul teqsts gvTvazobs
eqvTime aTonelis Targmani aRniSnuli troparisa interpretaciulia originalis
Sinaarsze dayrdnobiT wamoswevs gonebiT RmrTis wvdomis Temas sicxadisTvis
ixsenebs mose winaswarmetyvelis saxels rac ar Cans dedanSi teqsts daasrulebs
sityvebiT `da miiwio nislsa mas uxilavTa xilvisasa da scxovnde~ (X tropari) arsen
iyalToels ki igive saTqmeli dednis identuri sityvebiT aqvs gadmocemuli `da
esreT gamoCnde gonebad mxilvelad RmrTisa da nislsa saRmrToTa xedvaTasa Sexcentde
da iqmne didvaWar vinme~ (IX tropari)
giorgi aTonels es tropari ara aqvs gadmoRebuli
XXIXII troparebi bibliuri ipodigmuri saxelebiTaa datvirTuli eqvTime
aTonels gverdi auvlia maTTvis giorgi aTonelsa da arsen iyalToels ki maRali
ostatobiT dauZleviaT maT winaSe mdgari amocana
giorgi aToneli arsen iyalToeli
Τοῦς δώδεκα πατριάρχας ό μέγας έν πατριάρχαις παιδοποιήσας μυστικῶς ἐστήριξέ σοι κλὶμακα πρακτιχῆς ψυχή μου άναβάσεω τοῦς παῖδας ώς βάθρα τα βάσειζώς άναβάσεις πανσόφως ῦποθέμενος
(X tropari)
aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen
sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe
saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT
raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier
ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
(X tropari)
saRmrToman mamaTmTavarman
Svil-isxna raiexcl aTormetni
mamaTmTavarni
saidumloiexcl kibe aRgimarTa
Sen
[saqmis] aRslvisaiexcl
sulo Cemo da Svilni _
safuZvlad da kibe _
aRsavalad
yovladsibrZniT wina-giyvna
(X tropari)
mniSvnelovania rom arsen iyalToels aqac Semoaqvs axali terminebi `samScentnveli~
da `suli~ gansxvavebiT giorgi aTonelisagan romlisTvisac sulic da samScentnvelic
aRiniSneba terminiT `suli~ eqvTime aTonels aRniSnuli tropari ar uTargmnia
fiqsirebuli procesic Sesatyvisia im epoqisa romelSic iqmneboda es teqstebi
XI tropari zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili arsen iyalToels giorgi
aToneli ufro Tavisuflad epyroba teqsts ara aqvs gadmotanili sityva
`moZagebuli~ agreTve ar gadmouRia troparis daskvniTi taepi καὶ γνώσει διό νυν
84
μετανόησον (`amisTcents Seinane~)
XII tropari arsen iyalToelsac da giorgi aTonelsac troparis dedaazri
gadmotanili aqvT oRond mcireodeni cvlilebebiT magaliTad berZnul teqstSi
naTqvamia rom esavs edomi ewoda saxelad `dedakacTmoyuarebisTcents~ giorgi aToneli
ki `dedakacmoyureobas~ Seunacvlebs codvismoyvareobas arsen iyalToeli _
`gardareul bilwebas~ giorgi aTonelis mier Targmnil tropars dednisgan
ganasxvavebs mis mier Sematebuli didaqtikuri Segonebac `ixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa SenTa saxelica bilwi daimkcentdro Sen~
XIII tropari sayuradReboa rom eqvTime aToneli `didi kanonis~ vrceli
teqstidan gverds uvlis uaryofiTi sakicxveli znis adamianTa magaliTebs maRali
zneobis adamianTa saxe-magaliTebs ki moixmobs aseTia tropari romelic marTali
iobis Temas aSuqebs eqvTime aTonels is gadmouTargmnia oRond mWidro yalibSi
mouqcevia `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl yen sulo Cemo rad ar hbaZav moTminebasa
missa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis teqsts da mis mierve SemuSavebuli kompoziciuri
kadansiT amTavrebs tropars `iZlevi mwared mterTa mier simedgriTa SeniTa~ arsen
iyalToelis Targmani unda iTqvas rom identuria originalisa
XIV tropari giorgi aToneli da arsen iyalToeli cdiloben Targmnisas daicvan
sizuste da kidec aRweven mizans TargmanTa urTierTSejerebisas yuradReba miiqcia
troparis dasawyisma giorgi aToneli logikurad agebs frazas `pirvel saydarTa
mjdomare SiSueli skoreTa zeda mkcentdr iqmna~ arsen iyalTeli ki (teqstis sizustis
dacvis mizniT) TiTqos arRvevs am logikas `pirvel saydarTa mjdomare SiSueli
skoreTa zeda mjdomare iyo~ aqve arsen iyalToeli amkvidrebs brwyinvale epiTets
_ `saxelmaRali~ giorgi aTonels mis nacvlad aqvs `saCino~
XV-XVI troparebSi grZeldeba marTali iobis Tema giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelis TargmanebSi is organuladaa dakavSirebuli wina troparebTan da es
troparebi (XV-XVI) mosdeven maT e loviaginis gamocemebSi ki isini gadatanilia XXII-
XXIII troparebad
arsen iyalToelis Targmani gamoirCeva sizustiT giorgi aTonelic erTgulia
dednisa eqvTime aToneli lakoniurad ayalibebs kiTxvas `ukueTu iobi marTali iyo
ufroiexcls yovelTa da ver ganera gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo viTar
ganere bralTagan~
aq eqvTime aToneli CaurTavs or tropars ganmsWvaluls mwvave sinanuliT giorgi
aToneli gverds ar auvlis am lirikul CanarTs saTqmels moaqcevs ukve SerCeul
ritmul CarCoSi da brwyinvale striqonebs qmnis (ix XVII-XVIII troparebi)
XVII tropari arsen iyalToeli lamis sityvasityviT mihyveba berZnul teqsts
eqvTime aToneli ki Tavisufal Targmans gvTavazobs aseve iqceva giorgi aToneli
romelic iziarebs eqvTime aTonelis saxismetyvelebas da cotas kidec ganavrcobs mas
85
eqvTime aToneli giorgi aToneli
masxure me qriste
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiT SeniTa tkbilo
ganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar
(XV tropari)
masxure me qriste RmerTo
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiTa SeniTa
ganmbane tkbilo
da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
rameTu yovelive Zal-gic mpoundsnelo
da sikudili codvilTaiexcl araiexcl gnebavs
(XIX tropari)
XVIII troparSi qristes jvarcmis arsia warmoCenili arsen iyalToeli
virtuozulad Targmnis tropars semantikuri niuansebiT meti sinaTle Seaqvs
strofis saxismetyvelebaSi eqvTime aToneli aSkarad interpretaciuli Targmanis
meTods irCevs lakoniuri da sada frazeologiiT gamoxatavs saTqmels giorgi
aToneli mihyveba eqvTime aTonels oRond damatebiT Semoaqvs dedniseuli Zalzed
mniSvnelovani pasaJebi sayuradReboa rom eqvTime aToneli masTan erTad giorgi
aTonelic Temis amosawuravad umateben kidev erT tropars da dedniseul (agreTve
arsen iyalToelis identuri Targmanis) Sinaarss daagvirgvineben
es troparia `suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo juarsa zeda raiexcl
damsWualuli-yav cxorebisaTcents Cuenisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa~ (eqvTime
aToneli XVII tropari)
`suli Seni yovladwmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo raJams igi juarsa zeda
damsWualul-yav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa Senisa didebaiexcl
mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa~ (giorgi aToneli XXI tropari)
XIX XX XXI troparebi kvlav qristes jvarcmis Temas eZRvneba ganmartebulia
jvarcmis hermenevtikuli arsi misi mniSvneloba kacobriobisaTvis yoveli
adamianisTvis arsen iyalToeli sizustes icavs axerxebs gadmoitanos yoveli
niuansi teqstisa oRond Targmnis miseuli stili Sors aris kalkirebisagan eqvTime
aTonels SeiZleba iTqvas subieqturi muxti Seaqvs TargmanSi giorgi aToneli
dedans uerTgulebs magram Taviseburad gadmogvcems saTqmels Sesadareblad
movitan arsen iyalToelisa da eqvTime aTonelis mier gadmoqarTulebul troparebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli
macxovarebaiexcl qmna Soris
queyanisa Semoqmedman raiexclTa macxovnnes da
nefsiT juarsa damokidebiTa
pirvel dapoundSuli edemi ganaRo
da mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa warmarTTa
cxovnebulTa Tayuanis-sces
(XIX tropari)
hqmen cxorebaiexcl qriste
Soris queyanisa juarsa zeda raiexcl
ahmaRldi Sen da dapoundSuli igi
samoTxe ganmiRe me
gevedrebi Semiyvane mas Sina
(XVIII tropari)
86
XXI tropari axali aRTqmis umniSvnelovanes Temas wamowevs macxovris gverdidan
wyvilad gadmomdinare wyaroni xom sjulisa da madlis Zveli da axali aRTqmis
universaluri saxeebia
arsen iyalToelis Targmani kvlav zedmiwevniTi sizustiT gamoirCeva eqvTime
aToneli mis kvalobaze giorgi aTonelic Temas or troparSi gaSlian da amowuraven
saTqmels
XXII tropari Rrma dramatizmiTaa datvirTuli adamianis umZimesi xvedria
asaxuli arsen iyalToels zedmiwevniTi sazustiT gadmoaqvs saTqmeli `pounduebul var
me sasZloiexclsagan da daklebul qorwilisagan da serobisa lampari daSrta viTarca
uzeToiexcl da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa da serobaiexcl aRkrba xolo me poundeliT da
ferpoundiT Sekruli gare-ganmagdes~
eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi aTonelic kvlav or troparSi gaSlian
Temas da gulSiCamwvdom ubrwyinvales striqonebs gvTavazoben (ix eqvTime aTonelis
XXII XXIII da giorgi aTonelis XXVI-XXVII troparebi)
XXIII-XXVII troparebi mwvave sinanulis vedrebis Sewyalebis madlis
gamoTxovis intonaciiTa warmoTqmuli SeiZleba iTqvas rom samive mTargmneli
`brZnadmetyvelebs~ maTi gansakuTrebiT eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis
CarTvebi saRvTismetyvelo poeziis Sedevrebad warmoaCenen qarTvel mTargmnelTa
RaRadiss
eqvTime aToneli Tavis mxriv ramdenime savedrebel tropars Sehmatebs originals
maT ra Tqma unda gverds ver auvlis giorgi aToneli da sagalobelSi TiTqos
aRibeWdeba yoveli kacis gansacdeli tkivili sevda
galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ arsen iyalToels
zustad gadmoaqvs originalis troparebi eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi
ki garkveulwilad Tavisufalia cxadia ontologiuri terminologia yvelgan
tradiciulia da efuZneba saRvTismetyvelo swavlebas
RamiTgansa (galobaiexcl e)
galoba agebulia bibliur ipodigmur-paradigmul saxeTa interpretaciebze
Seicavs 20 tropars berZnul versiebSi axlavs Rirsi mariam megviptelisadmi
miZRvnili 2 tropari galoba sruldeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
qarTul TargmanTa Sejerebisas erTmaneTTan da berZnul versiebTan zogadad
aseTi suraTi ikveTeba arsen iyalToeli erTgulad mihyveba teqsts eqvTime
Tavisuflebas iCens teqstSi Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi vTqvaT dedanSi mose
winaswarmetyvelis saxe Tu 5 troparSia gaSlili eqvTimesTan 1 tropari eTmoba
eqvTime aToneli gverds uvlis rubenis aaronis samaritelis saxeebs samagierod
Semoaqvs 7 tropari romelTa gamomsaxvelobTi Zala uzadoa giorgi aTonelis
87
mizania ar gamotovos dednis arc erTi tropari da kidec aRwevs mizans amasTanave
igi ar Raltobs arCeul gzas gadmoaqvs eqvTime aTonelis mier Sematebuli yoveli
tropari magram ara ucvlelad aramed erTgvari niuansebiT rac kidev ufro meti
zemoqmedebis Zalas aniWebs sagalobels
mivyveT teqsts
I tropari arsen iyalToelis Targmani adekvaturobiT xasiaTdeba eqvTime
aTonelsac srulad gadmoaqvs teqstis mxatvruli Sinaarsi romelic Zalian sada
naTeli STambeWdavi ubraloebiTaa gadmocemuli giorgi aTonelisTvis rogorc
yovelTvis amosavalia dedani romelsac Seuzavebs eqvTimeseul Strixebs Sehmatebs
sakuTar niuansebsac
metic SeiZleba iTqvas giorgi aToneli TiTqos arsen iyalToelze meti sizustiTac
ki misdevs teqsts am konkretul SemTxvevaSi
magaliTad originalSia `Zed dRisad gamomaCine macxovar me~ (ἀλλ ὡς ήμέρας ὑιὸν Σωτήρ ἀνἀδειξόν με) eqvTime aToneli da arsen iyalToeli dRes~ (savsebiT logikurad)
Seunacvleben _ `naTels~ giorgi aTonels ki Tavis TargmanSi orive nominacia aqvs
`qriste meufeo Zed naTlisad da dRisa gamomaCine~
II tropari romelic bibliuri rubenis Temas exeba eqvTime aTonels gamoutovebia
arsen iyalToelsa da giorgi aTonels gadmouRiaT oRond giorgis Targmani
interpretaciulia teqstisTvis Seumatebia saTanado ganmarteba `viTarca man
(igulisxmeba rubeni) Seagina sareceli mamisa Tcentsisaiexcl egreTve meca poundorcTa bilwebiTa
Sevagine siwmide sulisa Cemisaiexcl~
III IV V VI troparebSi gaSlilia bibliuri iosebis Tema qarTveli mTargmnelebi
dednisadmi erTgulebiT gamoirCevian oRond giorgi aToneli afarToebs teqsts
arsen iylToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
da viTarca ioseb ZmaTa
meca ganvyide
nayofi siwmidisa
da ubiwoebisaiexcl
(III tropari)
da viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces
egcentptes egreTve me
ganvec eSmakTa siwmide Cemi
(II tropari)
da viTarca ioseb ZmaTa
ganyides
egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemi
da qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa
momec sinanuli
da macxovne me
(II tropari)
VI tropari romlisTvisac eqvTime aTonels gverdi auvlia savaraudod misi
rTuli saxismetyvelebis gamo arsen iyalToelis TargmanSic bundovani Cans giorgi
aToneli ki odnav asxvaferebs teqsts da azri mkafio xdeba
Εἰ καὶ λάκκῳ ῷκησέ ποτε Ιωσὴφ Δέσποτα κύριε ἀλλ εί τύπον τῆς ταφῆς καὶ τῆς ἐγέρσεώς σοῦ ʼεγὼ
88
δὲ τί σοί ποτε τοιοῦτον προσενέγκω (VI tropari)
sicxadisTvis warmovadgen aRniSnuli troparis Targmans
`odesme ioseb mRvimesa daemkvidra meufeo ufalo viTar winasaxesa Sina saflavad
dadebisa Senisa da aRdgomisa xolo me msgavssa amisa Sen rasa Semogwirav~ (gv
koplataZis Targmani)
bdquoИосиф был некогда во рве Владыка Господи но в образ твоего погребения и воскресения а я что подобное когда-либо тебя представлюbdquo (e loviaginis Targmani)
`daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo xolo me
ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (arsen iyalToelis Targmani)
`ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisa Senisa STaigdo mpoundsnelo xolo me
sawyalobeli ese mwcentresa Sina bilwTa saqmeTasa STavvardi medgrobiT poundeli aRmipyar~
(giorgi aTonelis Targmani)
VII-XIII troparebi mose winaswarmetyvelis Temaze agebuli Rrma saxismetyvelebiTi
SinaarsiT izidavs mkiTxvels (msmenels) arsen iyalToelsa da giorgi aTonels lamis
maqsimaluri sizustiT gadmoaqvT teqsti eqvTime aToneli ki erT troparSi moaqcevs
mose winaswarmetyvelis Temas
arsen iyalToeli ityvis `kidobani mosesi gesma sulo Cemo viTar mi-mo-aqunda
mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina iSuebda da ganera brZanebasa~ eqvTime
aTonels troparis dedaazri gadmocemuli aqvs `viTarca didi mose kidobans mas
Sina ganera mZcentnvaresa faraoiexcls brZanebasa egreTve Sen yen sulo saTnoebaTa kidobnad
Seved~
Tamamad SeiZleba iTqvas `saTnoebaTa kidobani~ brwyinvale mxatvruli saxea
tevadi metaforaa romelic berZnulSi ar aris da Seuqmnia eqvTime aTonels mas ver
Selevia giorgi aToneli da mis mier zedmiweviT Targmnili tropari daugvirginebia
aRniSnuli metaforiT `da Senda saTnoebaTa kidobnad Seved~
VIII tropari am troparis berZnuli teqsti Znelad misawvdomi da gasaazrebelia
swored amitom giorgi aTonels alternatiuli gza aurCevia da interpretaciuli
Targmani SemouTavazebia `moswycentden msgavsad aRmqumelTa codvismoyuareni
gulisTqumani sulo Cemo da acxovne saxed wulTa ubiwoiexcl siwmide msgavsad mosessa
da vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa sibrZnisaiexclTa~ (IX tropari)
eqvTime aTonels rogorc zemoT aRvniSne 5 tropari (IX-XIII) sadac mose
winaswarmtyvelis Temaa gaSlili ar uTargmnia
IX tropari arsen iyalToels Targmnisas odnav SeukumSavs es tropari
gamotovebulia `megvipteli~ Tumca `megcentpteli goneba~ ufro mniSvnelovani
Sinaarsobrivi erTeuli gadmotanili aqvs kalkirebuli Targmanisken ixreba fraza
`da viTar daemkcentdro vnebaTa udabnosa sinanulisa mier~ (καὶ πῶς οίκήσεις λέγε τὴν ἔρημον τῶν παθῶν διὰ τῆς μετανοίας (IX tropari)
giorgi aTonelTanac saubaria ara megviptelsa da megviptur gonebaze aramed
kontamirebuli formiT gmoxatul fenomenze _ `megvipteli igi gonebisaiexcl~ (VIII
89
tropari) amave troparSi wamoWrili SekiTxvac ufro gasagebia `da viTar mkcentdr iqmna
sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da scxovnde~
X tropari arsen iyalToeli zedmiwevniT Targmans gvTavazobs giorgi aTonelic
erTgulia teqstisa oRond tropars kvantitatiuri ganvrcobiT gvawvdis Tu arsen
iyalToeli ityvis udabnoiexcl daimkcentdra didman mose emsgavse sulo Cemo qcevasa missa
raiexclTa mayulovansaca Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ giorgi aToneli
teqstis semantikidan gamomdinare brZanebs `moved sulo da ebaZve moses udabnoTa
Sina qcevasa raiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisa ixilo da gezraxos Sen
uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier~ (X tropari)
XI tropari umciresi teqstobrivi gadaxrebiT arsen iyalToelica da giorgi
aTonelic Sinaarsobrivad Tu saxeobrivad aRniSnul tropars adekvaturad
Targmnian
XII tropari arsen iyalToels zustad gdamoaqvs tropari giorgic erTgulia
dednisa oRond is semantikuri niuansebiT afarToebs mas arseni berZnulis
Sesatyvisad Targmnis `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo
RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ giorgi aToneli ki Semdegnairad Camoayalibebs
saTqmels `sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa cecxliTa da cxorebiTa
SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes igini~ (XII tropari)
XIII tropari Tavisufali Targmanis nimuSad SegviZlia miviCnioT dasawyisi giorgi
aTonelis mier gadmoRebuli troparisa dedanSia Ως βαρύς τὴν γνώμην Φαραῶ τῷ πικρῷ γέγονα (XIII tropari) `ulmobelobiTa uwyalo viqmen viTarca farao~ (gv koplataZis
Targmani) bdquoПо жестокости я стал как жестокий нравом фараонraquo (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis TargmaniT `faraoiexclsebr davmZimdi gonebiTa~ (XIII tropari)
giorgi aTonelTan ki naTqvamia `viTarca mZime zuavi faraoiexcls moxarke viqmen~
XIV tropari am troparidan mokidebuli dasasrulamde dominirebs sinanulis
Tema godebis motivi da bunebrivia eqvTime aToneli kvlav CaerTveba SemoqmedebiT
procesSi da ara mxolod dedniseul troparebs gadmoTargmnis aramed `TcentsiT
guliT~ kidev 8 tropars daurTavs orginals giorgi aToneli bunebrivia srulad
Seitans Tavis TargmanSi eqvTime aTonelis naRvaws oRond ara ucvlelad ucvlelia
mxatvruli qsovili esTetikuri Sinaarsi magram albaT ritmuli CarCos ZlispirTan
Sesabamisobis dasacavad teqsts Sehmatebs savedrebel sityvebs romelTac msWvalavs
Rrma subieqturi gancda
gamovyof mTargmnelobiTi xelovnebis ramdenime sayuradRebo magaliTs
arsen iyalToels vnebaTa materialur xorciel fenomenTa aRsaniSnavad (ara
mxolod amjerad mdash l g) gamoyenebuli aqvs termini _ `nivTi~ `nivTad Seyofil
var gonebiTa ganmwmide meufeo sabaneliTa cremliTa CemTaiexclTa~ `gevedrebi nivTi
poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ganaspetake~ da sxv
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanebSi ki gvaqvs `vnebaTa mwcentiresa
Sina danTqmuli gonebaiexcl~
90
arsen iyalToelTan kvlav naTqvamia `ganfrdilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina~
eqvTime da giorgi aTonelebTan aris alternatiuli gamonaTqvami `vhpoeb codvaTa
CemTa ufroiexcls qcentSisa zRcentsaiexcl~
arsen iyalToels dednis taepebi adekvaturad gadmouRia `rameTu TcentT bunebiT
wmidaiexcl mxoloiexcl xar da aravin ars yovlad sxuaiexcl ucxo codvisagan~ (XVI tropari)
eqvTime aToneli lakoniuria `mxoloo yovladwmidao da wyaroo mowyalebisao~
giorgi aToneli kidev ufro lakoniurad ityvis `ufskrulo saxierebisao~
arsen iyalToelTan gvxvdeba ufskruli usazRvro wyalobisaiexcl giorgi aTonelTan
`jurRmuli wyalobaTaiexcl~
arsenTan gvaqvs `gulisa Tualni~ giorgisTan mdash `Tualni gonebisa~
arsenTan mdash `sacnaurni naTeli~ giorgisTan mdash `naTeli ege Sina saukuneTaiexcl~
SeiZleba iTqvas rom qarTveli mTargmnelebi erTmaneTs tols ar udeben teqstis
wvdomasa da mxatvrul gaazrebaSi
RaRadyavsa (galobaiexcl v)
VI galobaSi sinanulis motivi kidev ufro mZafr xasiaTs iRebs galoba originalSi
16 troparisgan Sedgeba daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari
romelTac bunebrivia ver vxvdebiT qarTul TargmanebSi radgan es troparebi
Semdegi drois danamatia galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
dednisadmi erTgulebiT xasiaTdeba arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis
Targmanebi eqvTime aToneli ki `sakuTar RaRadyavsas~ gvTavazobs
aRniSnuli teqstic STagonebulia originaliT da mas giorgi aToneli ar tovebs
uyuradRebod Semoaqvs Tavis sagalobelSi mcireodeni cvlilebebiT gveZleva
SesaZlebloba Tvali mivadevnoT qarTul TargmanTa Sesabamisobas berZnul teqstTan
da amasTanave davakvirdeT roca giorgi aToneli Tavisufalia eqvTime aTonelis
mier Targmnili teqstisagan mis Targmans es raimesaxis gansxvavebas xom ar sZens da
kidev roca arsen iyalToelis TargmanSi SevniSnavT wina TargmanebTan siaxloves
SeiZleba gaimijnos vis gavlenas ganicdis arsen iyalToeli da saerTod gancdis ki
wina mTargmenlebis gavlenas
I tropari arsen iyalToeli statikuri Targmanis klasikur nimuSs gvTavazobs
zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts giorgi aTonelic erTgulia dednisa
magram faqizi mxatvruli saxeebis (metaforis Sedarebis epiTetis) da RaRadisis
intonaciis gamZafrebiT axal elfers aniWebs saTqmels movitan magaliTs
91
arsen iyalToeli giorgi aToneli
cremlTa TualTa
CemTasa mpoundsnelo Cemo
da siRrmiT-gamo sulTqumaTa
moswrafed Sevswirav
da vpoundmob esreT guliTa
Segcode RmerTo
milxine me wyalobiT
TualTa CemTa
nakadulni mpoundsnelo da siRrmiT
gulisaiexclT sulTqumani
undoni Seiwiren Sen
viTarca sakumevelni
da ismine poundmaiexcl Cemi
romliTa vRaRadeb RmerTo milxine
da codvaTa CemTa
Sendobaiexcl mommadle
viTarca xar mxoloiexcl mravalmowyale
II tropari orive mTargmneli mihyveba teqsts giorgi aToneli `guliT TcentsiT~
Caumatebs mimarTvas Tavisi sulisadmi odnav gadaasxvaferebs dasasruls giorgi
aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze ar igrZnoba piriqiT Tu giorgi
aTonelTan aris gardasderk~ arsen iyalToelTan mdash ganudeq~ (berZnulSi εξενέυσας)
giorgi aTonelTan aris mTxrebeli~ arsen iyalToelTan mdash danaxeTqi~ (χάσμα τῆς γῆς) giorgi aTonelTan aris `Seiyos~ arsen iyalToelTan mdash `dagfaros~
III tropari originals giorgi aTonelica da arsen iyalToelic erTgulad
mihyvebian oRond giorgi aToneli teqstis semantikidan gamomdinare mas axal
mxatvrul saxes Sehmatebsarsen iyalToeli giorgi aToneli
xolo Sen qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxorebaiexcl frTovan qmnilman saqmiT da xedviT da gonebiT
viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs eqmen efrems yen sulo uwesod slviTa aramed viTarca raiexcl qurciki ganeri sabrpoundisagan amis soflisa da frTovan iqmen saqmiT da gonebiT da xedvaTa mier da moRuawebaTa zecad aRfrindi
IV tropari arsen iyalToels mcireodeni cvlilebebiT gadmouRia andria kriteli arsen iyalToeli
Η χεὶρ ήμᾶς Μωσέως πιστὠσηται ψυχὴ πῶς δὐναται Θεός λεπρωθέντα βίον λευκάναι καὶ καθάραι καὶ μὴ ἀπογνῶς σεαυτὴν κἄν ὲλεπρῶθης
moses poundelman
garwmunen sulo viTar
Zal-uc RmerTsa keTrovnisa
cxorebisa kulad
ganwmedad da Semkobad
da nu udeb xar
daRaTu ganhkeTrovndi
92
giorgi aTonelis Targmani kvlav emociuri wiaRsvlebiTaa gamdidrebuli da
gafarToebuli giorgi aTonelis TargmanTan Sepirispirebisas iqmneba STabeWdileba
rom arsenze garkveul gavlenas unda axdendes giorgis Targmani
V tropari arsen iyalToels zustad aqvs Targmnili oRond dedniseuli warsuli
dro momavali droiT Seucvlia giorgi aTonels ki es tropari ar gadmouRia rac
iSviaTi gamonaklisia misi mTargmnelobiTi praqtikisaTvis yovel SemTxvevaSi `didi
kanonis~ gadmoqarTulebaSi msgavsi magaliTebi TiTqmis ar gvxvdeba
IX tropari arsen iyalToelis Targmani identuria giorgi aTonelisa ki mdash
interpretaciuli dinamikuri maTi es Taviseburebani TvalsaCino xdeba TargmanTa
Sepirispirebisas
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneliὨς ἔπληξε Μωσῆς ὁ θεράπων
σοῦ ράβδῳ τὴν πέτραν τυπικῶς τὴν ζωοποιόν σου πλευρὰν προδιετύπου ὲξ ἦς πάντες πόμα ζωῆς Σωτὴρ αντλοῦμεν
(IX tropari)
odes mose
msaxurman Senman kuerTxi
sca kldesa cxovelsmyofeli
wmidaiexcl guerdi Seni gamosaxa
winaswar
romlisgan vsuamT
qriste uxrwnelebasa
(IV tropari)
sca raiexcl kldesa
monaman Senman mose
kuerTxiTa cxovelsmyofeli
guerdi Seni gamosaxa
vinaiexcl igi macxovar
cxorebisa sasumelsa
aRmovivsebiT da ukudav
viqmnebiT
meca gevedrebi
ganmbane mis mier
nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
(V tropari)
VII-VIII-IX-X-XI troparebic amave principiTaa gadmoRebuli arsen iyalToelisa da
giorgi aTonelis mier pirveli cdilobs daicvas sizuste meore sizustis dacvasTan
erTad TargmanSi Semoitans originalis qveteqstSi nagulisxmev niuansebs rac teqsts
emociuri zemoqmedebis Zalas matebs
XII tropari arsen iyalToels ratomRac gamoutovebia bibliur tradiciaze
dafuZnebuli saxe-simbolo mdash `mpoundecisa~ _ `mipoundsen mpoundecisagan~ _ τοῦ θηρός με ῥῦσαι giorgi aToneli ki am simboloze dayrdnobiT mxatvrulad dasrulebul brwyinvle
tropars gvTavazobs
yen saxier
viTarca acxovne
poundma-yo raiexcl
Sendamo petre
meca macxovne da mipoundsen
codvili mpoundecisagan
93
sulTa momsrvelisa mZcentnvarisa
da aRmomiyvane
ufskruliT codvaTaiexclT
ganrTxmiTa marjuenisa SenisaiexclTa
(XII tropari)
giorgi aToneli am tropariT amTavrebs galobas arsen iyalToelTan
dedniseuli kidev erTi troparia Targmnili da galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ romlebic identurni arian dednis analogiuri troparebisa
andria kritelis `didi knonis~ VI galoba mTavrdeba kondakiT romelic erTi
troparisagan Sedgeba arsen iylToelTan is ori troparisganaa Sedgenili arsenis
Targmans kondakTan erTad axlavs agreTve ibako romelic iTqmis `momipoundsenesa
zeda~ da TviT `momipoundsene~lowast1
rac Seexeba `momipoundsenes~ romelic bibliuri ipodigmuri saxeebiTaa datvirTuli
arsen iyalToelis TargmanSi 13 tropars Secavs (`samebisanisa~ da RmrTismSoblisanis~
CaTvliT) giorgi aTonelis `momipoundsenesa~ ki Sedgeba 10 troparisaganlowastlowast2
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSne sakuTar `RaRadyavsas~ qmnis giorgi
aToneli mis perifrazirebul variants gvTavazobs zogjer ori tropari eqvTimesi
erT troparad gadmoaqvs magaliTad eqvTimes V da VI troparTa Sinaarsi giorgis erT
VII troparSi aqvs moqceuli eqvTime Tu axsenebs wigns~ gansazRvrebis gareSe (`wignni
ganexumian~ VII tropari) giorgi ganmartavs _ wignni matianeTani~ (V tropari) da aS
galoba VII
galobaiexcl z (kurTxeul arsa)
galobis Zlispiri romelic amozrdilia babilonel yrmaTa galobidan erTgvar
kamertonad qceula mTeli galobisTvis galoba Sedgeba 20 troparisagan dedanSi
daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari agreTve `samebisani~ da
`RmrTismSoblisani~
avtori godebs Cadenil codvaTa gamo da mxurvale vedrebiT mimarTavs ufals
Seiwyalos igi
mTeli galoba kvlav gajerebulia bibliuri ipodigmur-paradigmuli saxeebiT
yovel troparSi bibliuri codvis gaxsenebiT monanuli adamiani gansjis Tavs da
lowast `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi `momipoundsenesa~ ar aris Setanili
lowastlowast 10 troparis manZilze arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis teqstebi mihyvebian erTmaneTs giorgi aTonels
teqstisTvis kidev 3 tropari Seumatebia dausrulebia `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ da teqsti ganuvrcia
kidev 7 tropariT
amis Semdeg giorgi aTonelTan iwyeba vrceli teqsti (12 troparisgan Semdgari) romelic Seesabameba eqvTime
aTonelis `RaRadyavsas~ Targmans Semdgars 12 troparisagan zeddarTuli `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Cemi dakvirvebiT es masala SemoqmedebiTi da mTargmnelobiTi praqtikis dasaxasiaTeblad axals arafers Seicavs
94
emijneba codvebs galobaSi naxsnebia cTomilebani saulisa daviTisa ozanisa
abesalomisa aqitofelisa solomonisa roboamisa manasesi aqabisa da sxv
arsen iyalToels mTlianad da uxarvezod gadmouRia galobis teqsti eqvTime
aToneli mis mierve SerCeul gzas mihyveba pirveli 3 tropari misTvis damaxasiaTebeli
semantikuri meTodiT gadmouRia momdevno 7 tropari gamoutovebia mis gzas
gahyolia giorgi aTonelic rac gasakviria radgan misTvis teqstis `daklebis~
tendencia ar aris damaxasiaTebeli eqvTime aTonels Seutania sxva cvlilebebic
ramdenime troparis Sinaarsi erT troparSi mouqcevia mas misdevs giorgi aTonelic
andria kritelis teqstis gadmoRebis Semdeg eqvTime aToneli agrZelebs
meditacias da 30 troparSi moaqcevs RaRadiss uflisadmi giorgi aToneli
kvaldakval mihyveba wmida mamas
Sevecdebi yuradReba gavamaxvilo qarTvel mTargmnelTa mTargmnelobiTi
praqtikis Taviseburebebze erTmaneTis gverdiT warmovadgen I troparis samive
Targmans
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aToneliΗμάρτηκα ἐπλημέλησα
καί ἠθέτησα τὴν έντολήν σοῦ ὅτι ἐν ἁμαρτίαις προήχθην καί προσέθηκα τοῖς μώλοψι τραύματα ἐμοὶ ἀλλˋ αὐτός με ἐλέησον ώς εῦσπλαγχνος ὁ τῶν πατέρων θεός
vcode da usjulo
viqmen me
da Seuracx-vyven
mcnebani Senni
rameTu codvaTa Sina
viSev da wylulTa
zeda
SevsZinen wylulni
aramed
Sen Semiwyale viTar
mowyaleman
mamaTa CuenTa
RmerTman
vcode macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni
wmidaiexcl yovladsaxiero
garna tkbilo
Semiwyale viTarca
kacTmoyuare xar
da wylulebani CemTa
vnebaTani dahpoundsnen
auracxelni
Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yen saxiero
aramed Sen qriste
Semiwyale viTarca
xar meufe mowyale
da gankurne [sneu]
lebani ese
Cemni auracxelni
arsen iyalToelis Targmani berZnuli teqstis identuria eqvTime mTawmideli
amoklebs teqsts gamoutovebia dedniseuli προήχθην καί ηροσέθηκα τοῖς μῶλοψι πραύματα ἐμοι (`rameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zeda SevsZinen wylulni~)
giorgic eqvTimes msgavsad gverds uvlis aRniSnul pasaJs da eqvTimes msgavsadve
damamTavrebel taepSi CarTavs vedrebas `wylulebani CemTa vnebaTani dapoundsnen
auracxelni~
II troparic arsen iyalToels SeiZleba iTqvas adekvaturad gadmouRia Setanilia
umniSvnelo semantikuri cvlilebebi guli (καρδία) Secvlilia gonebiT~ gulmowyale
(εῦσπλαγχυος) Secvala `kacTmoyuareTi~ rac sruliad dasaSvebia poeturi teqstis
Targmnisas `gulisa~ da `gonebis~ monacvleoba ki saRvTismetyvelo tradiciaSi
95
miRebuli da gamarTlebulia
eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanSi guli (goneba) Canacvlebulia sxva
gamoTqmiT arsen iyalToelTan aris `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb~ eqvTimesTan
da giorgisTan ki `dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb~ rac Sinarsobrivad TiTqos
scildeba teqsts
III tropari romelic mxolod arsen iyalToels aqvs Targmnili sainteresoa
iSviaTi leqsikuri erTeulis SemotaniT `garewaT saqmed mefobaiexcl pova~ (garewaT _
moulodnelad)
sainteresoa agreTve `swrafvis~ `ndomis~ ekvivalentad `krTomis~ moxmoba
(`nusada aRirCine sufevasa qristessa pirutyulni krTomani~)
IV troparis arseniseuli Targmanis damamTavrebeli taepi Tavisufladaa
gadmoRebuli da vfiqrob ramdenadme moklebulicaa sicxades dedanSia ἀλλ αύτη τα βαρύτερα τῶν ἔργων νοσεῖς ταῖς κατὰ γνώμην ὁρμαῖς (loviaginis Targmani bdquoно ты душа моя сама более тяжко нежели сами делами страдаешь произвольными стремлениямиldquo) (gv
koplataZis Targmani `Sen sulo Cemo ama saqmeTa uZcentresTa nebsiT swrafvaTa gamo
itanjebi~) arsen iyalToeli ki gvamcnobs `garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa
gonebisaiexclTa~
V tropari am troparis Targmnisas daculia sizuste Secvlilia mxolod
damamTavrebeli taepebi dedanSia ἀλλ αῦτὴ πονηρότερα είργάσω ψυχή μὴ μεταγνοῦσα Θεῶ (bdquoа ты душа совершив большие грехи не раскаялась пред Богомldquo (e loviaginis Targmani) `xolo
Sen sulo uZvires saqmeTa moqmedman winaSe RmrTisa ara Seinane~ (gv koplataZis
Targmani) arsen iyalToelis Targmani ki Tavisufalia `aramed Sen uZcentres mcodvelo
sulo mas hbaZevd moqceviTa~
VI tropariΔαβίδ ποτε ἀνεστήλωσε συγγραψάμενος ώς ἐν είκονι
ὔμνονganaqiqa odesme daviT
viTarca Zeglsa zeda warweriTa galobasa
Sina
vfiqrob am troparSi miniSnebaa daviT winaswarmetyvelis XV fsalmunze da mis
zedwarweraze _ Zegliswera romelic miuTiTebs imaze rom am fsalmunis Sinaarsi
Tavisi RirebulebiTa da mniSvnelobiT imsaxurebs amotvifras (daweras) Zeglze
(svetze) raTa yvelasTvis misawvdomi gaxdes da rac mTavaria Semdom TaobaTaTvisac
samaxsovro iyos
e loviaginis (agreTve gv koplataZis) TargmanSi sxvagvari interpretaciaa bdquoДавид некогда живописуя как бы на картине начертал песнь в которой обличает совершенное им деяние взывая помилуй меня ибо согрешил я пред тобою единым Богом всех сам очисти меняldquo (Пс 501)
`odesme daviT~ TiTqosda suraTs xatavda sagalobeli SeTxza romliTac amxila
saqmeni mis mier qmnilni mRaRadebelman `miwyale me rameTu Sen mxolosa Segcode
yovelsa RmerTsa Senve ganmwmide me~ (gv koplataZis Tarmgani VI tropari)
96
VII VIII IX troparebi Targmnili arsen iyalToelis mier mihyvebian dedans
yuradRebs iqcevs γπέαταξας τό ἀδοῦλωτόν-is Sesatyvisad mTavrebrivi pativis~ Semotana
IX troparis Semdeg eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi daviT
winaswarmetyvelis Tema wamoiwevs SemoTavazebulia kidev erTi sevdiT Seferili
tropari
giorgi aToneli eqvTime aToneli
erTgzis coda da
maradRe daltobn cxedarsa
Tcentssa daviT tiriliTa
xolo Sen sulo
maradis bralTa mier
aRivsebi da
cremlni araiexcl gqonan da
raiexcl hyo raJams warsdge
winaSe RmrTisa~
IV tropari
daviT erTgzis Sescoda
da marad dRe daaltobn
cxedarsa sulo tiriliTa
xolo me mara[d]Re
codviTa aRvivsebi
da cremlni araiexcl mqonan
da raiexcl vyo raJams mivide
gankiTxvad winaSe RmrTisa
IV tropari
X tropari arsen iyalToels zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTime
da giorgi aTonelebis Targmani ki Tavisufalia Tumca troparis dedaazri
gadmotanilia
XI troparzec igive SeiZleba iTqvas arsen iyalToeli icavs sizustes eqvTime
aToneli mis msgavsad giorgi aTonelic eridebian kalkirebas
XII tropari mxolod arsen iyalToels gadmouTargmnia Sesabamisoba originalTan
daculia sayuradReboa teqstis erTi segmenti `Τὸν Ροβοὰμ παρεζήλωσας ὰλοχέσαντα βυλῆς κατρῴας~ `TaTbiri arCevani mamisa~ _ arsens uTargmnia rogorc `mamulni
ganzraxvani~
XIII troparis dasawyisis arsen iyalToeliseuli Targmani ramdenadme bundovania
gansakuTrebiT leqsikuradaa Zneli gasagebi Semdegi gamonaTqvami `aRZrvani
winaaRrCevisani~ sintaqsuradac qarTuli enisaTvis bunebriobasaa moklebuli
fraza `viTarca saZagelni aRhmarTen vnebani da ganamravlen mosawyinelni~
eqvTime aTonelis agreTve giorgi aTonelis Targmani romelic eqvTimes mibaZviTaa
gamarTuli naTlad gamoxatavs troparis dedaazrs momaqvs samive maTganis Targmani
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
manasesni moigen sulo
aRZrvani winaaRrCevisani
da viTarca saZagelni
aRhmarTen vnebani da
ganamravlen mosawyinelni
(XIII tropari)
codvaTa manasesTa miemsgavse
Sen sulo
da misebr aRhmarTen Sen
Soris
gulisTqumaTa kerpni
(VII tropari)
manasesTa maT codvaTa ebaZve
Sen sulo
da misebr ahmarTen Sen Soris
kerpni vnebaTa borotTani
(VII tropari)
97
XIV tropari mxolod arsen iyalToels uTargmnia da gamoirCeva sizustiT oRond
Tu dedanSi aris γέγονας σαρικικῶν μολυσμάτων καταγώγιον καὶ σκεῦος αίσχρὸν τῶν παθῶν arsen
iyalToels gadmoaqvs Sekvecilad `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane~
XV troparis qarTul Targmanebze dakvirvebisas saintereso suraTi ikveTeba
arsen iyalToeli bibliur ipodigmur saxeebze dafuZnebul strofs Sesatyvisad
Targmnis eqvTime aToneli tropars gverds ar uvlis magram misi xedva am Zeglis
Targmnisas ucvleli rCeba igi cdilobs bibliuri saxeebisgan gantvirTos teqsti am
konkretul viTarebaSi giorgi aToneli mas mihyveba
movitan magaliTebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
cani dagepoundSnes yen sulo
da siymili mZafri gewia Sen
viTarca Tezbitelisa
eliaiexcls urCsa aqabs
aramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde
Senca suli
winawarmetyuelisa
(XV tropari)
cani dagepoundSnes
sulo da sikudili gewia
rmeTu urC eqmen ufalsa
xolo aw Seuvrdi
raiexclTa kualad mogces Sen
puri igi zecisaiexcl
da gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
(VIII tropari)
cani dagepoundSnes
da siymili gewia sulo
rameTu urC eqmen RmerTsa
xolo aw masve
Seuvrdi raiexclTa mogces puri
zecaTaiexcl da naTlad
bnelisagan
SecodebaTaiexclsa
gamogiyvanos
(VIII tropari)
XVI_XVII-XVIII troparebi vedrebis gamomxatvelni arian samive qarTvel
mTargmnels teqsti zustad aqvs gadmotanili arsen iyalToels ar gamoutovebia
meZavis Tema (`vcode ufroiexcls meZvisa mis~) giorgi aToneli lamis sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis Targmans arsens warmatebulad aqvs dedniseuli
mxatvruli saxe gadmoTargmnili `dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa
CemTa~
aTonelebs ratomRac troparisTvis ar daurTavT dedniseuli `viTarca galobs
daviT~ es sityvebi ki refreniviT meordeba XVIII troparis dasasrulsac
arsen iyalToelis Targmani romelic identuria dednisa aq sruldeba da kanonis
Sesatyvisad galoba daixureba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ rogorc es
dedanSia
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic agrZeleben am galobas eqvTimes
teqstisTvis daumatebia 22 tropari romelTa semantika ra Tqma unda organulia
andria kritelis didi sinanulis sagaloblis saRvTismetyvelo da mxatvruli
SinaarsisaTvis
98
merve galoba (akurTxevdiTsa)
merve galobaSi romelic 20 troparisagan Sedgeba da wesisamebr axlavs
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ sinanulis motivi kidev ufro Rrma da
gamomsaxveli xdeba kvlav uxvad Semodis bibliuri saxe-qmedebani romelTa
mibaZva an romelTagan gamijvna Suasaukuneobrivi TvalTaxedviT srulyofis gzas
moaswavebs am galobaSia Camoyalibebuli `didi kanonis~ dedaazris ganmazogadebeli
tropari `Zusup1lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTusup1n sulo raiexclTa emsgavso
saqebelisa saqmesa da evltode xeneSsa mas da bilwsa codvas ukeTurTasa~ xolo XIV
troparSi gulisSemZvreli godeba kulminacias aRwevs `avazakisebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar mezusup1risaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl
miiTuale Cemi glovaiexcl viTar kananelisa~ sulis es RaRadisi grZeldeba sagaloblis
bolo sityvebamde
arsen iyalToeli bunebrivia kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT principebs
gadmoaqarTulebs ocive tropars zed darTul `samebisansa~ da `RmrTismSoblisans~
eqvTime aTonelis mTargmnelobiTi meTodi ki kvlav dinamikuri Targmanis stils
ufro miekuTvneba jer erTi eqvTime aTonels kvlav Seaqvs teqstSi kompoziciuri
cvlilebebi ar aqvs Targmnili III IV V VI VII XI XII XIII XXIII troparebi Camatebuli
aqvs VII da XIII troparebi
giorgi aToneli erTgulia dednisa cvlis eqvTime aTonelis XIII troparsac
(gverds uvlis VII tropars) Targmnisas ostaturad gadmoaqvs dedani romelsac
Sehmatebs subieqtur elfers riTac aZlierebs galobis emociurobas mivyveT
teqsts yuradRebas gavamaxvileb arsebiT momentebze
I tropari arsen iyalToelis Targmani oden semantikuri varirebis farglebSi
rCeba arsebiTi cvlilebebi ar gvxvdeba
dedanSia arsen iyalToelis TargmaniΗμαρτηκότα Σωτὴρ ἐλέησον διέγειρόν μου τόν
νοῦν προς ἐπιστροφὴν δέξαι μετανοοῦντα οἰκτείρεσον βοῶντα ἤμαρτόν σοι σῶσον ἠνόμησα ἐλέησόν με
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovne
da momxeden romeli
vpoundmob Segcode Semiwyale da warwymeduli
mpove
νοῦν gadmotanilia rogorc `guli~ da ara `goneba~ rac mxolod arsen
iyalToelisTvis ar aris damaxasiaTebeli varirebulia damamTavrebli taepiLἣμαρτόν σοι σωσον ἠνόμσα ἐλέησόν με (`macxovne usjuloeba vqmen Semiwyale me~)
eqvTime aToneli Zalzed lakoniuria giorgi iTvaliswinebs eqvTime aTonelis
Targmans da ganavrcobs mas dedniseuli pasaJebiT `lmobier-yav Cemi gonebaiexcl~ (da ara
`guli~ rogorc arsen iyalToelTan gvaqvs)
99
II tropari arsen iyalToels srulad gadmoaqvs teqsti eqvTime aTonelic
gadmoscems troparis dedaazrs oRond masSi azrobrivi aqcentebi monacvleobenhellip
berZnulSi tropari iwyeba elias saswaulis aRweriT bolo taepSi ki gaismis mowodeba
τοῦτοῦ οῦν φυχή μου τήν ἄνοδον άναλογίζοῦ (`aRsvlaiexcl misi gulisxma-hyav sulo Cemo~)
eqvTime da giorgi aTonelebTan tropari iwyeba mowodebiT `ipoundsenebdi Sen
sulo amaRlebasa eliaiexclssa~ giorgi agrZelebs teqstis interpretirebas da masSi
nagulisxmeb Sinaarss ufro naTels xdis `iswrafe Senca raiexclTa ganeSoro sofels
saqmeTagan da saTnod cxorebiTa zecad ahmaRlde mZleqmnili poundorcTa nebaTa~
III troparSic analogiuri viTarebaa
IV da V troparebi arsen iyalToelis Targmanis Semcvel xelnawerebSi
adgilmonacvleoben giorgi aTonelis Targmani berZnul teqsts mihyveba unda
aRiniSnos rom giorgi aTonelis teqstSi warmodgenili Tanmimdevorba troparebisa
gamarTlebulia radgan V troparSi grZeldeba elias Tema IV-Si ki iwyeba axali Tema
asea berZnulSic
VII tropari mTavrdeba mowodebiT `καὶ πρόσδραμε τῇ μετανοία~ romelsac arsen
iyalToeli Semdegnairad Targmnis `Seitkbe sinanuli~ giorgi aToneli ki
ganavrcobs sinanulis Temas Tumca ar axsenebs bibliur ozias momaqvs orive
mTargmnelis interpretaciebi
arsen iyalToeli giorgi aToneli
ozias mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
keTrovanebaiexclca misi
bilwTa saqmeTa wurTiTa
da usjuloTa qmniTa
duteven eseni da Seitkbe sinanuli
(VII tropari)
mrCobliTa keTrovanebiTa
Seginebul iqmen
yen ubadruko sulo romel ars
mwikuli gulissityuaTaiexcl
da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl
romelni-igi moiZagen da
sinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe
raiexclTa gacxovnos
da gipoundsnas satanjvelTagan
(VII tropari)
VIII tropari arsen iyalToels Targmnisas dedanTan sruli Sesabamisoba
aqvs daculi eqvTime aTonels metismetad Seumoklebia (SesaZloa problema
xelnawerebSia an TviTon eqvTimes hqonda nakluli dedani an Cvenamde moRweuli
qarTuli xelnawerebi Seicaven xarvezs) Tumca isic unda iTqvas aqac gaismis
ninevelTa mpoundurvale sinanulis baZva rom gvmarTebs am mizniT eqvTime aToneli
mcire moculobis III tropars gvTavazobs giorgi aToneli ki afarToebs teqsts
misTvis damaxasiaTebeli kvantitauri CarTviT rac teqstis gagebas Sinaarsis srul
wvdomas emsaxureba da am SemTxvevaSic miRweulia mizani
100
arsen iyalToeli giorgi aToneli
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl ZaZiTa da nacriTa sulo romelTa ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovlTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa
(VIII tropari)
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marxviTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl hbaZav da esreT yovelTave SecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
(VIII tropari)
giorgi aTonelis TargmanSi bolo taepi Semoklebulia dedaazri ki ucvleladaa
gadmotanili arsen iyalToels daucavs dednis leqsika romelTa (ninevelTa _ l g)
ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa~
(ninevelebs rom ar hbaZav gamoCndebi yvelaze uaresi vinc ki scoda sjulamde da
sjulis Semdeg) giorgi aTonelma SeamWidrova saTqmeli `sjulamde Tu sjulis
Semdgomi codvaTa yvela Camdenni~ da erTi definiciiT _ `yoveli Secodebuli~ _
gaaerTiana
IX tropari yuradRebas ipyrobs qarTvel mTargmnelTa interpretaciebiT arsen
iyalToeli ar gamodis dednis CarCoebidan eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli ki sxvagvarad aviTareben azrs arseni Sesabamisd berZnuli teqstisa ityvis
ieremia sionisaTvis godebda miemsgavse cremlTa RvriT mis cxovrebas da scxondebi
eqvTime aToneli ki kontrastuli paralelizmis gamoyenebiT sainteresod aviTarebs
azrs [ieremia] erisTvis Rvrida cremls Sen TcentsTa codvaTaTcents ara iglov arca iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl~ (V tropari)
giorgi aToneli faqizi niuansebis SematebiT TiTqos daasrulebs bolomde
naTelyofs saTqmels
mihxeden yen sulo Cemo
cremliT godebasa
mas eremiaiexclssa
tomTaTcents
da Sen TcentsTa bralTaTcents
araiexcl stir da arc iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa
hpovo codvaTa SenTa
uricxuTa motevebaiexcl
da esreT ganere
cecxlisagan uSretisa(IX tropari)
101
am troparebis qarTuli Targmanebi sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT
berZnulSia `πόλιν τὴν Σιῶν~ arsenTan aris mxolod `sioni~ (`masmies sionisaTcents)
eqvTimesTan gvaqvs `eri~ (`cremlTa maT RvremaiexclsTa erisaTcents~) giorgisTan `tomi~
(`cremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcents~)
`qalaqi~ `eri~ `tomi~ ekvivalentur cnebebad da terminebadaa moazrebuli
X tropari arsen iyalToels zedmiweviTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTimes
Targmani Tavisufali interpretaciulia interpretaciulia giorgi aTonelis
Targmanic TvalsaCinoa masze eqvTimes Targmanis zegavlena
XI troparis arseniseuli Targmani dednis Sesatyvisia giorgi aToneli gaSlis
saTqmels da tropars mxatvrulad da emociurad aZlierebs
`daniel mRcentmesa Sina
dauyvna yen sulo
mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili
sazareli daSrites
rameTu siwmidiTa
da marxviTa
brwyinvaled Semkul iyvnes
amaT miemsgavse Sen
da vnebaTa sapoundumili
mgzebare Sen Soris
daSrite moRuawebiTa~(XI tropari)
eqvTime aTonels es tropari ar gadmouRia mis sanacvlod vedrebis Semcveli mcire
moculobis troparia CarTuli
`yen marTalTa msajulo qriste
Semiwyale da mipoundsen meca
geheniisagan raiexclTa poundma-vyo
akurTxevdiT~(VII tropari)
unda aRiniSnos rom am galobaSi romelsac qarTulad `akurTxevdiTsa~ ewodeba
eqvTimes TargmanSi (gansxvavebiT arsen iyalToelisa da giorgi aTonelisagan)
ramdenime tropari mTavrdeba mowodebiT `akurTxevdiT~ da gulisxmobs Sesabamis
gagrZelebas
XII tropari `didi kanonis~ saRvTismetyvelo-eTikur-esTeTikuri kredos
gamomxatvelia
102
`Zuelisa
aRTqumisani yovelnive
saxed mogarTuen sulo
raiexclTa emsgavo
marTalTa saqebelsa
saqmesa da evltodi
xeneSsa mas
da bilws codvasa ukeTurTasa~
giorgi aTonelsac adekvaturad gadmouRia teqsti eqvTime aToneli ki gasagebi
mizezis gamo gverds uvlis aRniSnul tropars eqvTimes xom gamotovebuli aqvs
swored bibliur saxe-magaliTTa momcveli troparebi radgan iTvaliswinebs
mkiTxvelis (msmenelis) SemecnebiT da emociur SesaZleblobebs
XIII troparidan mikidebuli galobis dasasrulamde ismis monanuli adamianis
gulmxurvale vedreba `mowyale eqmnes ufali~
Zveli aRTqmis ipodigmebs Caenacvleba axali aRTqmis paradigmebi esenia qananeli
dedakaci marTa da mariami mironis mcxebeli meZavi mowyale mwyemsi magaliTad
dasaxulia marcxena avazaki cremliT mRaRadebeli petre mociquli mgodebeli
mezvere cremliT daltobili meZavi
samive qarTveli mTargmneli gulis siRrmidan momdinare Rrma gancdiT
datvirTuli intonaciiT RaRadebs saxe sityva magaliTi xmis mimoxra uzadoa da
gamomsaxveli qarTul poetur metyvelebaSi mxatvrul sazrovno sistemaSi adgils
imkvidreben adamianis sulier samyaroSi aRmocenebuli adamianis amaRlebul
gancdaTa gamomxatveli sityva-gamoTqmani momixsene milxine Semiwyale Semindve
vgodeb vcremloiexcl Segivrdebi lmobier-myav ganmkurne raiexclTa agamaRlebde vRaRadeb
vstir vpoundmob viTxov momiteven Segcode giRaRadeb Semindve gevedrebi momiZie
mipoundsen wyaloba-yav mowyale meqmen mewie sulTqmiT giRaRadeb godebiT mvedrebeli
tkbili macxovari SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli mravalmowyale mpove
warwymeduli mewie SecTomilsa Segracxe Tana samwysoiexclsa SenTasa Zeo daviTiso
fesusa Sensa widovanisaebr ZrwoliT Sevexebi vstir codviTa momkudarsa glaxaksa
sulsa Cemsa cremlTa nelsacxebeli SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli viTarca
mwyemsman mpove warwymeduli Sen xar RmerTi mxoloiexcl mowyale da Semwynarebeli
yovelTa monanulTaiexcl ar ars sazRvari mowyalebaTa SenTa da saxierebaTaiexcl saxierebaTa
maT SenTa sivrce ganucadeli samwysoTa maT Tana SenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale
me meca monasa Sensa nu ganmiSoreb pirisa Senisagan tkbilisa wylulebaiexcl Cemi
gankurne zeTiTa da RcentniTa romel ars sinanuli cremliTurT porfiri igi poundorcTa
evmanuelisaTaiexcl moiqsova sulieri
103
IX galoba (adidebdiTsa)
IX galoba romlis Zlispiri RmrTismSobels miemarTeba Tavs uyris saTqmels
mRaRadebeli Tavis Tavs Tavis `mes~ esaubreba `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme
yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunurqmniTa~
yuradReba mTlianad `axal wignze~ (axal aRTqmaze) gadadis moxmobilia axali
magaliTebi axali saxismetyvelebiTi epizodebi saocri zemoqmedebis Zala aqvs
gameorebas paralelizms lamis yovel troparSi gaismis `qriste gankacna~ `qriste
acxovnna~ `qriste ganicdeboda~ da aS mTeli IX galobis (iseve rogorc mTeli
qristianuli poeziis) fuZe da gvirgvini qriste macxovaria RaRadisi miskenaa
mimarTuli
arsen iyalToeli kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT meTods da teqsti
ucvlelad gadmoaqvs eqvTime aTonels ar uTargmnia aTamde tropari Tumca
Seumatebia vedrebis gamomxatveli xuTiode axali tropari
I tropari arsen iyalToelis Targmani zustia mTargmneli mxolod semantikuri
varirebis uflebas aZlevs Tavs eqvTime aToneli amoklebs teqsts magram dedaazrs
ucvlelad gadmoitans giorgi aToneli ki piriqiT afarToebs saTqmels da ritmis
gamZafrebiT daZabulobas hmatebs aRsarebas momaqvs samive Targmanis nimuSi
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
gonebaiexcl mwared wylul ars
poundorcni mdash dapoundsnil da
gankaful
sneul ars suli
mouZlurebul _ sityuaiexcl
warwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda
vinaiexclca ubadruko sulo
raiexcl-me hyo odes movides
msajuli didi gansjad Senda
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
da poundorcni mdash SebRalul
codvaTa simravliTa
suli ganfrdili da sikudili
karTa zeda moaxlbul ars
raiexcl-me vyo medgarman
raJams gankiTxvad
movides qriste RmerTi
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni mdash dapoundsnil da
suli mdash sneul
sityuaiexcl mdash uZlur cxorebaiexcl mdash
momkudar da sikudili
mdash mowevnul
da raiexcl-me-hyo Sen ubadruko
sulo raJams gansjad
movides RmerTi
da ganikiTxvides SenTa
saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
(I tropari)
II tropari arsen iyalToeli mihyveba teqsts srulad gadmoscems Sinaarss
magram miseuli sintaqsuri kombinaciebi cota bundovans xdis teqsts amis Tqmis
uflebas gvaZlevs giorgi aToneliseuli Targmani aRniSnuli troparisa agreTve e
loviaginis Targmani gv koplataZis mier gadmoRebuli teqsti
104
arsen iyalToeli giorgi aToneli
migiTxar Sen mosesi
soflis Sesaqme yen sulo
romlisa mier yovelive sjulisa
werili gauwye Senda
marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav
udebo ara pirvelTa maT
RmrTisa mimarT ugunurqmniTa
(II tropari)
moses werilni mogiTxren sulo
da maT Sina Tqmulni uwyebani
cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen
cudad vinaiexclTgan ulmobel xar
da araiexcl emsgavsebi RirsTa aramed
cruTa da ganqiqebulTa
da uridad da warmdebebiT
scodav winaSe RmrTisa
(II tropari)
suraTi nTelia giorgi aToneli odnav scildeba (semantikuri velidan gausvlelad)
dedans da am gziT TiTqos ufro gvaaxloebs masTan aseTi midgoma Targmnis dinamikuri
stilisTvisaa damaxasiaTebeli
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSneT raki bibliuri saxismtyvelebidan
Warbi nimuSebis moxmobas erideba msgavsi xasiaTis troparebs gverds uvlis
III da IV troparebi arsen iyalToelsa da giorgi mTawmidels zustad uTargmniaT
Tumca orives Targmans atyvia mTargmnelTa xelwera
V tropari (mas SinaarsiT Seesabameba giorgis VI tropari) arsen iyalToelsac da
giorgi aTonelsac Sesatyvisad gadmouRiaT oRond dedniseuli erTi niuansi arsen
iyalToelis TargmanSi gafermkrTalebulia giorgi aTonels ki is SeumCneveli ar
darCenia da zustad gadmoutania
`ἡ θύρα ἡνέῳκται τῆς βασιλείαςἤδη και προαράζουσιν αὐτὴν φαρισαῖοι καὶ τελῶναι καὶ μοιχοί μεταποιουμενοι~
giorgisTan gaismis gafrTxileba `sasufevlis kari Riaa da mas miitaceben (Senze
adre) monanuli mezuereni da meZavni~
arsen iyalToelis fraza ki ufro mozomilia ganxumul arian karni sasufevlisani
da Sevlen mas Sina yovelnive mezuereni da~
eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia aq arcaa naxsenebi `mezuereni~ da
`meZavni~ Tumca mowodeba mkafio da mizandasaxulia `Seinane vidreRa sasufeveli
Riad ars iswrafe raiexclTa ara dahpoundSas igi da gare-daSTe Sen~ (II tropari)
VI tropari datvirTulia Rrma saRvTismetyvelo SinaarsiT samive mTargmnels
daculi aqvs da gadmoRebuli troparis dedazri
105
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
qriste gankacna sulo
da poundorciTa guezraxa Cuen
da yovelnive bunebisa saqmeni
srulebiT aRasrulna
Tcentnier xolo codvisa
da xati da saxe giCuena
damdablebisa Tcentsisaiexcl
raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
(VI tropari)
qriste gankacna o sulo
yoveli nefsiT bunebis
Cuenisa
saqme miiRo Tcentnier
codvisa raiexclTa Sen mogces
simdabliTa TcentsiTa saxe
sinanulisaiexcl da cxorebad
(III tropari)
qriste gankacna yen sulo
Cemo
da yoveli saqme bunebisa
Cuenisa nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa
raiexclTa Sen mogces simdabliTa
TcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad
mas ukue evdrebode raiexclTa
Rirs-gyos mibaZvebad
simdableTa TcentsTa maRalTa
(V tropari)
VII-X troparebi qriste macxovris saswaulebis Temas efuZneba troparTa
dedaazri am saswaulebTan mimarTebaSi ixsneba da kontrastuli paralelizmiT
realizdeba
arsen iyalToels ucvlelad gadmoaqvs VII troparis saRvTismetyvelo da
mxatvruli Sinaarsi (erTgan `CvilTa simravle _ νηπἴων δήμοῦς _ Seucvlia `CCcentlTa
banakiT~) giorgi mTawmideli gvTavazobs `CCcentlTa mwyobrs~ da troparis bolo taeps
gaafarToebs `vaiexcl Senda sawyalobelo dResa mas gankiTxvisasa raJams daisjebodi
RmrTisagan~ (VII tropari)
giorgi aToneli VIII tropars Caamatebs (SesaZloa es gansxvavebuli wyaroTic iyos
nakarnaxevi) gansacdelis motivs Semoitans es Tema grZeldeba Semdeg troparebSic
VIII troparidan eqvTime aTonelic CaerTveba da samive mTargmneli mihyveba
teqsts Tumca samive Targmans atyvia mTargmnelTa individualuri midgoma
arsen iyalToelis Targmani zustia mxolod troparis dasasruls metaforuli
saxismtyvlebiT Caanacvlebs dedniseul frazeologias
dedanSia gv koplataZis Targaniψυχή μὴ άθυμήσῃς ἄν σοι προσβάλῃ ὁ ὲχθρὸς
προσευχῇ τε καὶ νηστεία ἐκ ποδῶν άποκροῦσθήτώ σοι(VIII tropari)
sasos nurca Sen warikveT sulo aramed
mogixdes Tu mteri dae locviTa da marxviTa
ferpoundTa SenTagan ukun-iqces
(VIII tropari)
106
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
sulo mogipounddes Tu
macTuri
rameTu marxvaiexcl da locvaiexcl
gqonan saWurvelad
mis zeda
(VIII tropari)
da Sen gaswava sulo Cemo
raiexclTa mterTa brZolasa
marxviTa da locviTa
ewyvebode
(IV tropari)
gaswaos sulo Cemo
ganfrTxobad da ara
momedgrebad
raiexclTa raJams Senca
gewyvebodes mteri
marxviTa da simdabliTa
da locviTa dasce da ioto
igi SewevniTa saRmrToiexclTa
(IX tropari)
amave VIII troparSi cxadad ikveTeba qarTvel mTargmnelTa damokidebuleba frazis
stilisa Tu semantikisadmi arsen iyalToeli ityvis `merme SeemSia mas~ (macxovars
_ lg) raiexclTa aCuenos kacTa bunebisa qonebaiexcl~ eqvTime aToneli ufro dawnexili
fraziT gamoxatavs saTqmels `raiexclTamca sacnaur-yo gankacebaiexcl~ giorgi aToneli
ki gaSlis Temas da bunebrivi sada frazeologiiT aRwevs mizans `raiexclTa cxad-yos
kacebaiexcl da Sen gaswaos~
unda iTqvas rom am konkretuli troparisTvis damaxasiaTebeli mTargmnelobiTi
Taviseburebani Cveni mTargmnelebis SemoqmedebiT principTa TvalsaCino
maxasiaTebelia
IX tropari arsen iyalToels srulad aqvs gadmocemuli eqvTime aTonels
tendenciurad ganuvrcia teqsti Seutania piradi gancdis gamomxatveli taepebi arsen
iyalToeli misdevs dedans `qriste ganicdeboda xolo eSmaki ganscdida~ eqvTime
aToneli Rrma emociiT datvirTavs saTqmels `qristes eSmakman Sehkadra gamocdad
yen sulo SeZrwundi da ixile Senamca odes grida garna Tavadsa qristesa Seuvrdi
raiexclTa man mogces Zlevaiexcl romeli SenTcents gamoicada~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTimes Targmans `qristes eSmakman Sehkadra sulo gamocdad ixile da
SeZrwundi Senmca odes grida~
X tropari eqvTime aTonels es tropari ar uTargmnia giorgi aToneli absoluturi
sizustiT Targmnis teqsts am Targmanis Tanxvedria arsen iyalToelis Targmnili
teqstic
giorgi aToneli arsen iyalToeli
guritman udabnoiexcls moyuareman da
poundmaman didman RaRadebisaman
da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundma-tkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna
irodias Tana ixile sulo Cemo
nu emsgavsebi uSjuloTa
aramed moiqec sinanulad da hpovo wyalobaiexcl
guritman udabnoiexclsaman
poundmaman RaRadebisaman
qristes sanTelman
hqadaga sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna irodiadaiexcls Tana ixile ubadruko
sulo
da nu daecemi Senca
aramed Seitkbe moqcevaiexcl
107
giorgi aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze aSkaraa Tumca isic unda
gaviTvaliswinoT rom oriveni erTgulni arian originalisa
XI tropari eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia dawnexilia rogorc
mowodeba sinanulisaken giorgi aToneli da arsen iyalToeli misdeven dedans
XII tropari Rrma hermenevtikuli azriTaa datvirTuli masSi qorwilis
sakralurobazea aqcenti gakeTebuli amasTanave xazgasmulia qristes pirveli
saswaulis gansakuTrebuloba qristem qorwilze Rvinod Secvala wyali da amiT
migvaniSna rom adamianSic unda moxdes msgavsi gardasaxva arsen iyalToelma teqsti
dednis Sesabamisad Targmna `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos
sulo~ eqvTime aTonelma gamotova troparis pirveli nawili (qorwinebis siwmideze)
da wamoswia adamianis sulieri amaRlebis Tema mas mihbaZa giorgi aTonelmac oRond
man arc qorwilis Temas auara gverdi piriqiT adamians mouwoda zeciuri qorwilisken
swrafva (ix XIII tropari) da sulieri gardasaxvis motivic saocari ostatobiT
gamokveTa
eqvTime aToneli giorgi aToneli
Seuvrdi Sen sulo Cemo
meufesa qristesa raiexclTa viTarca-igi
kanas wyali Rvinod Secvala
egreTve Seni sigrile
mpoundurvalebad Secvalos
saRmrTod raiexclTa ara wylebr daiTxio
(VII tropari)
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTa
viTarca-igi kanas wyali Rcentnod Secvala
egreTve Senica sigrile
saRmrTod mpoundurvalebad Secvalos raiexclTa
ara wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad
Rcentnisa iyo
maxarebeli SeurvebulTa~
(XIV tropari)
XIII tropari kvlav qristes saswaulebs exeba arsen iyalToeli da giorgi aToneli
erTgulad misdeven teqsts (eqvTime aTonels uTargmnelad dautovebia) romlis
dasasruli giorgi aTonelma klasikuri srulyofilebiT daagvirgvina `da esreT
mdidrad sulo Cemo gauwya Sen wyalobiTa TcentsTa sivrce raiexclTa gacxovnos~ (XV
tropari)
XIV troparis arsen iyalToeliseuli Targmani originalis adekvaturia eqvTime
aTonelma am troparis Sinaarsi sam strofSi (X XI XII) gaSala da yoveli maTgani
Txovna-vedrebis gamomxatveli mimarTvebiT datvirTa giorgi aTonels eqvTimes
Targmnili es troparebi gadmoaqvs cxadia ara ucvlelad da originalisa da
eqvTimeseuli troparebis urTierTSezavebiT gamomsaxvelobis axal safexurs aRwevs
magaliTisTvis movitan erTi troparis samive Targmanis nimuSebs
108
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
widovani gankurna
Se-raiexcl-exo fesusa missa
da keTrovanni
ganwmidna daRrekilni
da brmani ganhmarTna
da gananTlna xolo yruni
da utyuni da daRonebulni
sityviT gankurnna
ufalman raiexclTa Senca
gacxovnes sulo
(XIV tropari)
widovani Seexo qristes
samoslisa fesusa meyseulad
ganwmidna
da Senca yen sulo Cemo
gonebiTa mieaxle mas
raiexclTa vnebaTa SenTa
mdinareni ganapoundmnes RmerTman
(X tropari)
widovani raiexcl Seexo fesusa
samoslisasa ganwmida
mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani
da mkelobelni
gankurna
da yruni da utyuni metyuel-
yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi
sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa
mravalsaxeni igi
salmobani gankurnnes
wyalobiT
(XVIII tropari)
XV tropari (e loviaginTan XVI troparia) arsen iyalToelis TargmanSi ramdenadme
bundovania TiTqos aklia sizuste (SesaZloa gadamwerTa mier iyos teqsti
SebRaluli)
dedanSia qarTuli Targmani gv koplataZisaΤελώνης ἐσώζετο καὶ πόρνη ἐσωφρόνιζε καὶ
φαρισαῖος αὐχῶν κατεκρίνετο ὁ μέν γὰρ ίλασθητι ή δε ἐλέησόν με ὁ δε ἐκόμπαζε βοῶν ό Θεός εῦχαριστῶ σοι καὶ ἐξῆς τὰ τῆς ἀνοίας ρητά
(XVI tropari)
mezvere gadarCa meZavi ganiwmida
mzvaobari fariseveli ki daisaja rameTu
pirveli xmobda milxine me meore _ Semiwyale
me xolo mesame siqaduliT ambobda gmadlob
Sen RmerTo da sxvaTa ugunurTa sityvaTa
(XVI tropari)
troparSi saubaria mezvereze meZavze da farisevelze romelTagan TiToeuls
Tavisi savedrebeli hqonda ufalTan arsen iyalToelis TargmanSi mkafiod ar aris
gamokveTili es ierarqia `igi ambobda macxovne da ese mdash RmerTo milxine xolo
mesame siqaduliT ityoda gmadlob Sen~
XVI tropari (e loviaginTan XV troparia) eqvTime da giorgi aTonelebs ar
uTargmniaT arsen iyalToelis Targmani zedmiwevniTia oRond ratomRac gverdi
auvlia qristianuli Teologiis sakvanZo terminisTvis _ qriste = logosi qriste =
sityva dedanSia Τὰς νόδους ἰὠμενος πτοχοῦς εὺηγγελίζατο χριζὸς ὁ Λόγος~ (XV tropari) arsen
iyalToelis TargmanSi ki vkiTxulobT `glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda
da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste~ (XVI tropari)
XVII troparis TargmanSi arsen iyalToels sagulisxmo detali Seaqvs farisevel
simonze dedanSi mxolod isaa naTqvami rom igi `cdunda~ (`Καὶ φαρισαῖος ὁ Σιμῶν
109
ἐσφάλλετὸ~) arseni ki damatebiT cnobas gvawvdis `farisevel simon purismte iqmna~
SesaZloa arsenze saxarebasTan erTad gavlena moaxdina giorgi aTonelis Targmanma
`saxlsa simonissa isera~
XVIII tropari arsen iyalToelis mier zustadaa naTargmni eqvTime aToneli
teqstis dedaazrs ki gadmoitans magram ar cdilobs sruli Sesabamisobis dacvas
giorgi aToneli am troparis Sinaarss Caaqsovs Tavisi Targmanis XXI troparSi
XIX-XX troparebi arsen iyalToelsa da giorgi aTonels dednis Sesabamisad aqvT
Targmnili eqvTime aTonels ki ar gadmouRia isini
XXI-XXII troparebis qarTuli Targmanebi zedmiwevniTia yuradRebas iqcevs
saRvTismetyvelo definiciebiT arseni macxovars mimarTavs sityvebiT `Zeo
RmrTisao~ (dedanSia `Zeo daviTiso~ _ ὑιέ Δαβὶδ) eqvTime aToneli mas `macxovrad~
uxmobs giorgi aToneli ki sruli definiciiT mouwodebs mas `kacebiTa Zeo daviTiso
da RmrTeebiTa Zeo RmrTisao~
mecxre galobis (adidebdiTasas) kulminacia XXIII troparSi aRwevs zenits samive
qarTveli mTargmneli dednis safuZvelze SemaZrwunebel xats qmnis
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
dabadebulni ganhkrTes
juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen
mTani da kldeni
SiSisagan ganipnes
queyanaiexcl Seiryia
jojoxeTi opounder iqmna
dabnelda naTeli mzisaiexcl
raJams juariTa vnebulad
gixiles Semoqmedi
Tcentsi
(XXIII tropari)
dabadebulni SeZrwundes
raJams-igi juarsa zeda
gixiles qriste
mTani da kldeni gannipnes
da queyanaiexcl SiSiT SeiZra
da jojoxeTi mokuda
da Cuen vpoveT wyalobaiexcl
(XVII tropari)
dabadebulni SiSiT
SeZrwundes
raJams gixiles Sen
juarcmuli
mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra
da naTeli mzisaiexcl dabnelda
xolo jojoxeTi warmityuena
amisTcents ZlierebaTa
SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT
gadidebT mpoundsnelo
(XXV tropari)
XXIV-XXV damamTavrebeli troparebi ganmsWvalulia intimiT vedrebiT cremliT
sasoebiT es tonaloba gadmodis qarTul TargmanebSic samive mTargmneli ufals
SesTxovs `Semusvril guls~ `glaxakobas sulTa~ `angelozTa Tana~ gansasjelad
mosul Semoqmeds SesTxoven Sewyalebas
giorgi aToneli sinanulis Temas daagvirgvinebs `did kanonSi~ ukve gaJRerebuli
teqstis variaciiT
`ZuelTa da axalTa
aRuTqumaTagan
110
swavlani mogiTxreniT Sen
sulo
raiexclTamca lmobier-vyavT
ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavT
vinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
Seni
uZcentres aRematebis
da vaiexcl ars Senda dResa mas didsa saSjelisasa~(XXIX tropari)
kidev ufro mZafrad JRers giorgi aTonelis mier Sematebuli XXX tropari
`ukueTu keTilTa qadagebani
da satanjvelTa Sinebani
da marTalTa pativni da codvilTa
mwared dasjani
da survili sasufevelisaiexcl
da WirTa jojoxeTisaTa simware
ver mogdreks Sen sulo Cemo
raiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi~(XXX tropari)
samive qarTveli mTargmneli teqsts daasrulebs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arsen iyalToeli teqsts berZnulidan Targmnis
aTonelebi ki gansxvavebul `RmrTismSoblisanebs~ mimarTaven
arsen iyalToelis Targmnili `RmrTismSoblisani~ Seicavs vedrebas
RvTismSoblisadmi daicvas Tavisi qalaqi
`uxrwnelo RmrTismSobelo
daicev qalaqi Seni romeli-ese
Sen mier mefobs saRmrTod
Sen mier moaqus Zali
da Sen mierve sZlevs mterTa~(XXVII tropari)
aRniSnul troparTan dakavSirebiT gamoTqmulia saintereso mosazreba
`RmrTismSoblisanis~ Sinaarsi ar aris dakavSirebuli kanonis SinaarsTan kanonSi ar
aris gamokveTili es idea dasmulia kiTxvebi romel qalaqzea aq saubari romeli
Zleva igulisxmeba ra gansacdels amarcxebs qalaqi romel mters amarcxebs da
111
imorCilebs
pasuxi aseTia RvTismSoblis mfarvelobis qveS myofi qalaqi albaT samefo qalaqi
konstantinepolia cnobilia rom adridanve arsebobda gadmocemebi wmindanTa Tu
RvTismSoblis mier qalaqTa Tu sxva samkvidrebelTa mfarvelobis Sesaxeb amitom am
qalaqebs xSirad zeciur mfarvelTa saxelwodebebs miakuTvnebdnen xolme bizantiis
dedaqalaqi _ samefo qalaqi (konstantinepoli) RvTismSoblis mfarvelobis qveS iyo
iustiniane imperatorma aq wm sofias taZari aRmarTa masSi moaTavses luka maxareblis
mier Seqmnili xati wm RmrTismSoblisa berZnebi RmrTismSobels `odigitrias~ anu
megzurs gzis gamkvalavs uwodebdnen berZeni mezRvaurebi Soreul zRvaosnobaSi
mimavalni gemis kiCoze aTavsebdnen RvTismSoblis odigitriis xats sabrZolo
droSebzec gamosaxuli iyo odigitria _ saxe RvTismSoblisa meomrebi RvTismSoblis
mfarvelobas iyvnen mindobilni
wm andria kritelis cxovrebisa da moRvaweobis wlebi daemTxva im dros roca samefo
qalaqi mtris Zlier Setevebs umklavdeboda amitom SesTxovdnen RmrTismSobels
daecva mas Tavisi qalaqi mterTagan `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi teqsti mTavrdeba wm andria kritelisadmi
miZRvnili tropariT sadac RvTismosavni mas SesTxoven evedros ufals raTa
Seewios mis mgalobelT qarTvel mTargmnelTagan am tropars mxolod giorgi
aToneli exmianeba igi efuZneba originalis dedaazrs da misi gafarToebiT Rrma
interpretaciiT gamdidrebuli brwyinvale tropariT daagvirgvinebs teqsts
arsen iyalToelis Targmani
zecisa ZalTa da mociqulTa
winaswarmetyuelTa da
marTalTa mamaTmTavarTa
da mRdelmoZRuarTa da
mpoundneTa mowameTa da yovelTa
wmidaTa krebulsa Tana oxaiexcl
CuenTcents Sewire winaSe RmrTisa
RmerTSemosilo andrea kritisa
mwyemso da mnaTobo yovlisa
soflisao
(XXXI tropari)
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ sasuliero poeziis brwyinvale
nimuSia igi xasiaTdeba religiuri gancdis siRrmiT azris daxvewilobiT faqizi
lirizmiT ena sagaloblisa gamorCeulia sisadaviTa da gamomsaxvelobiT stili _
amaRlebulobiTa da gamWvirvalobiT igi advilad ikafavs gzas msasoebeli adamianis
gulisken amas xels isic uwyobs rom teqsti Tavisufalia bundovanebisa da rTuli
saRvTismetyvelo leqsikisagan Tumca misi wvdoma sulier mzaobasa da Sinagan
112
daxvewilobasTan erTad bibliaSi CaRrmavebasac moiTxovs
qarTvelma mTargmnelebma (wm eqvTime mTawmidelma wm giorgi mTawmidelma da
wm arsen iyalToelma) SeZles `didi kanonis~ Rrma eTikur-esTetikuri Sinaarsis
gaTaviseba da poeziis amaRlebul samyaroSi qarTveli mkiTxvelis (msmenelis)
SeZRola
wm eqvTime aToneli ar scildeba dednis stilur specifikas gverds ar uvlis mis
semantikur sivrces da adekvatur Sesatyvisobebs poulobs teqstis Rrma Sinaarsis
gadmosacemad marTalia mas Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi gverds uvlis
zog bibliur ipodigmur-paradigmul saxes arc teqstis semantikur niuansirebas
gaurbis magram yovelive es mkiTxvelis gulSi saTqmelis SesaRwevad gzis gakafvas
mis gaiolebas emsaxureba eqvTime aToneli rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli
iTvaliswinebs `siCCoebasa Cuenisa naTesavisasa~ Tumca misi ena amasTanave
yovelTvis gamoirCeva pavle mociqulis mier damkvidrebuli `gulis ritorikiT~
evangeluri didebulebiT
wm giorgi aTonelis mTargmnelobiTi meTodi teqstTan sruli SesabamisobiT
gamoirCeva am meTodiTaa Targmnili andria kritelis didi kanonic~ Tu misi Targmani
zogjer originalisadmi sruli TanxvedriT ar xasiaTdeba unda gaviTvaliswinoT
rom es pirvel rigSi ganpirobebulia mTargmnelis Rrma mokrZalebiT eqvTime
aTonelis mier Targmnili teqstisadmi
wm giorgi aToneli teqstisadmi erTgulebas iCens rogorc berZnuli teqstis
Targmnisas ise eqvTime aTonelis mier Sematebuli troparebis gadmoRebisas
giorgis TargmanSi hendiadisebiT gavrcobili pasaJebi xatovani sityva-Tqmani
teqstis azrobriv struqturas ar arRvevs naTqvams mxolod gamomsaxvelobiT Zalas
da emociurobas mateben
arsen iyalToeli marTebuladaa miCnuli CvenSi elinofiluri mTargmnelobiTi
meTodis erT-erT damamkvidreblad misi Targmani `didi kanonisa~ agreTve
adasturebs arsen iyalToelis rogorc mTargmnelis gansakuTrebul erTgulebas
saTargmni teqstisadmi igi Sinaarsobrivadac da formiTac misdevs originals Tumca
zogjer arc dinamikuri Targmanis principebze ambobs uars es gamowveuli unda iyos
teqstis rogorc poeturi fenomenis specifikiT troparis ritmul-melodiuri
struqtura sagalobelSi gamokveTili xat-saxeebi gadmoRebisas zogjer teqstidan
gadaxvevasac moiTxovs arsen iyalToelis Targmnili didi kanoni~ aSkarad arqetipis
konstruqciisken iswrafvis sagulisxmo isicaa rom wm andria kritelis `didma
kanonma~ sruli aRiareba daviT aRmaSeneblis epoqaSi pova Semdgom epoqaTa TiTqmis
yvela gadamweri `didi kanonisa~ arsen iyalToelis Targmans miendo
da kidev
Cans wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ siloamis wyalsatevad
gadaqcevia mraval brZolagamovlil daRlil naomar qarTvelobas amis Tqmis
uflebas maZlevs TviT daviT mefe aRmaSenebeli romelzec am didebul Zegls iseTi
113
zegavlena mouxdenia rom gadauwyvetia TviTonve CarTuliyo saRvTismsaxuro
cxovrebaSi arsen iyalToelisTvis Tavisi sulieri winamZRvrisTvis ubrZanebia
teqstis xelaxla gadmoReba berZnul wyarosTan qarTuli Targmanis sruli
daaxloebis mizniT ioane qarTlis kaTalikosisaTvis uTxovia teqstisTvis xmis
(melodiis) Sewyoba Tavad ki sulisSemZvreli `galobani sinanulisani~ Seuqmnia da
Tavisi xalxisTvis dautovebia rogorc anderZi rogorc gzamkvlevi da niSansveti
saToebaTa kibisa
114
teqstisTvis
1 `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis winamdebare gamocemaSi TargmanTa qro-nologiuri Tanmimdevroba darRveulia kerZod I svetSi nacvlad teqstis pirveli Targmanisa (eqvTime aToneliseulisa) moTavsebulia arsen iyalToeliseuli Targma-ni II svetSi giorgi aToneliseuli Targmania III svetSi ki eqvTime aTonelisa
es gadawyvetileba aRniSnul TargmanTa berZnul teqstTan mimarTebis gaTvalis-winebam ganapiroba arsen iyalToels rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli `didi kanonis~ zusti TiTqmis identuri Targmani Seuqmnia mas ucvlelad gadmouRia orig-inalis ara mxolod xma da Zlispirebi aramed troparebi bibliuri ipodagmur-para-digmuli saxeebi teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi arseniseuli Targmani rom erTgulad mihyveba berZnul teqsts amas qarTuli teqstis slavur TargmanebTan Se-darebac adasturebs amas mowmobs berZnulidan gvanca koplataZis mier qarTul enaze gadmoTargmnili `didi kanoni~ da Cem mier Catarebuli winaswari kvleva ase rom ar-senis Targmani erTgvarad asrulebs dednis funqciasac da mkiTxvels saSualebas aZlevs dainaxos samive qarTuli Targmanis erTmaneTTan mimarTebac da berZnul te-qstTan Sesabamisobac
2 qarTuli Targmanebis publikaciisas Sevecade warmomeCina samive Targmanis urT-ierTSesabamisoba risTvisac ar moveride intervalebs am teqstebSi Tumca imasac vc-dilobdi SenarCunebuliyo TiToeuli Targmanis kompoziciuri aRnagoba da mTlia-noba
115
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi da maTi literebi
`didi kanonis~ eqvTime aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-niSvneli literebi
1 AA _ par 5 (XII-XIII ss)2 BB _ sin 5 (1052 w)3 C _ sin 75 (XIII-XIV ss)teqstis dasadgenad gamoyenebulia samive xelnaweri`didikanonis~ giorgi aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-
niSvneli literebi1 A _ par 5 (X-XIII ss)2 B _ ier 61 (XII-XIII ss)3 C _ A 125 (XVII ss)4 D _ A 111 (1703-1715)teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABC xelnawerebi`didi kanonis~ arsen iyalToeliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi1 A _ par 5 (XII-XIII ss)2 B _ ier 67 (XII ss)3 C _ sin 70 (XII-XIII ss)4 D _ ier 56 (XII-XIII ss)5 E _ A 258 (XIII ss)6 F _ A 446 (XIII ss)7 G _ A 147 (XV ss)8 _ A 111 (1703-1715 ww)9 _ S 4933 (1712 w)10 _ H 1076 (XVIII ss)11 _ H 263 (XVIII ss)12 _ H 2036 (XVIII ss)13 _ H 3108 (XVIII ss)14 centr saxelmwifo saistorio arqivis 261 xelnaweri (1772 w) teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABCDEFG xelnawerebi ZiriTad xelnawerad aRe-
buli gvaqvs parizi 5 (A XII-XIII ss)
116
didni galobani sinanulisani Tqumulni
andria kritelisani romeli iyo (sup1rusa)l(e)
miT1
poundmaiexcl gugalobdiTsa
Zlispiri romelman wamisyofiT
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad codvaTa CemTa anu viTari-me dasabami vyoqriste meufeo Senda momarT
vedrebisaiexcl aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen mowyalesa
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved2 sulo codvilo poundorcTa Tana dResdambadebelsa aRuvaren3
bralnida ganeSore4 amieriTgan
pirvelTa saqmeTa codvisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde5
1 galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kritel mTavarebiskoposisni B galobani sinanulisani Tqumulni andria mTavarebiskoposisani C2 + aw B
3 aRuaren C4 + Sen B
5 cremlni mpoundurvaleni da sinanuli scxovnde] sinanuli da mpoundurvaleni cremlni raiexclTa gacxovnos Sen BC
didni galobani andrea kritelisa Tqumulni da
Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa
aRwerilni1
poundmaiexcl b guerdiugalobdiTsa2
Zlispiri zRuaiexcl mewamuli3
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad Cemisa ubadrukisa cxorebisa
saqmeTa4viTari-me dasabam vyo godebaTa
CemTa qriste mraval-mowyale mommadlen me cremlni sinanulisa5 lmobierisani da macxovne
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved yen sulo Cemo codvilo poundorcTa Tana dRes da
dambadebelsa aRuvaren bralni da ganeSoreamieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa6 da Sewiren RmrTisa
mpoundurvaleni cremlni da sinanuli raiexclTa
scxovnde
1 didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meoris guerdsa aRwerilni B didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani da giorgi mTawmidelisa aRwerilni C2 ugalobsa B
3 +giorgis Targmani
4 + anuTu B C
5 sinanulisni B
6 pirutyusup1baTa ABC SemdegSi sqolioSi Camotanis gareSe vasworebT ldquousup1ldquo kompleqsis dawerilobas ldquoueldquo-Ti samive TargmanSi
galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria ierusalimelisa kritel mTavarepiskoposisani B
poundmaiexcl b guerdigalobaiexcl a
Zlispiri Semwe da mpoundsnel da mfarvel meyo
1uUgalobdeT ufalsa rameTu didebiT
vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxorebisa CemisaTa[A238r] anu romeli dasabami
vyo qriste [C118] godebisaiexcl1 amis aramed viTarca tkbilmanmomcen cremlni lmobierni
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel meyo mpoundsnelad
moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da2 dambadebelsaaRuare3 da ijmen pirvelisa
mispirutyuebisagan4 da Sewiren Sen uflisa cremlni sinanulisani
1 godebisa BDEF
2 _ BEDF3 aRuvare BCDEFG 4 pirutyusup1bisagan BC A xelnawerSi (georg 5) didi kanoni iwyeba ZlispiriT kideze teqstis dasawyisis Ggaswvriv ikiTxeba mxolod [Ggal]obaiexcl saTauri ar aris arc C (sin 70) xelnawerSi (fotopirSi) gGalobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisni (D) fotopirSi didi kanonis samive qarTuli TarGgmanis bibliuri wanamZRvrebis dazianebuli adGgilebis amosakiTxad viTvaliswinebT fsalmunTa mzeqala SaniZiseul Ggamocemaze darTul bibliur GgalobaTa teqstebs (ix fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Tb 1960 gv 411-445)
117
3 ese ars RmerTi da vadido ese RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Tipoundaiexcl ese queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen meda STambere suli cxoveli da
gonieri da1 aw gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo2 Sendobaiexcl codvaTaiexcl momec
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
aRgiareb Sen qriste codvaTa CemTa romelni miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romelni3 damexsnes4 Cem zedamwareTa5 avazakTa borotTa gulissityuaTa6 da7 gevedrebi RmerTo8 saxierebiT ganmkurne9
5 etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
daRacaTu Segcode [127v] yen saxiero aramed uwyi mowyalebaiexcl Seniromelman10 swyli11 da kualad wyalobiT ganhkurni da araiexcl Seuracxis-hyvni12
cremlni sinanulisani aramed Seiwynari13
suli Senda moqceuli
1 da B
2 msajuli marTali] simarTlisa mS~-jlo G
3 romeli BC
4 damsxnes A
5 +amiT B +maT C
6 sitycentTagan B sityuaTa CemTagan C
7 _ BC
8 RmerTo] saxier BC
9 saxierebiT ganmkurne da macxovne me BC
10 romelmanca BC
11 miswyli BC
12 Seuracxv-hyvni B
13 + Seiwiri C
118
6 rCeuli mpoundedrebi sam-mdgomTaiexcl maT da[a]nTqa zRuasa mas mewamulsa
moved Sen ubadruko codvilo sulo1 da RaRad-yav[sulTq]umiT uflisa2 mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa SenTaiexcl [rameTu] axlos ars dRe saSjelisa3 mis didisaiexcl iswrafe [ukue raiexclTa] mogces [Sen _ maSin] wyalobaiexcl
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
pirvelSeqmnulsa mas4 adamsgardaslviTa miT saRmrToTa mcnebaTaiexclTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi ganSiSulebuli RmrTisgan da zecis didebulisa Suebisa5
CemTa maT codvaTaTcents romelni Seviyuaren
8 marjune Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman mo[sr]na mterni
pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese6 gulissityuaiexcl
Cemi rameTu damitkbo codvisa igi
mware gemoiexcl7 da mcnebaTa RmrTisaTa gardaslvaiexcl Semayuara me8
1 ~sulo codvilo
2 RmrTisa B
3 sasjelisa B
4 _ mas B
5 _ mis Suebisagan B
6 _ vnebuli igi B
7 codvisa igi mware gemoiexcl] codvisa mware gulisTqumaiexcl B codvisa igi simwarsup1 gulisTqumaiexcl C
8 _ me C es tropari B-Si gadatanilia ldquougalobdiTsasldquo bolos (B193) dasawyisTan miwerilia mosarTavi Cans gadamwers gamorCenia da boloSi daurTavs is C-Si saerTod ar aris A-Si teqsti dazianebulia da aRdgenilia B-s mixedviT
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Ppirvelqmnulsa mas adams saRmrToTa maT mcnebaTa gardaslviTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi
ganSiSulebuli RmrTisagan didebulisa mis fufunebisagan da meufebisa codvaTa maTTcents CemTa romelni Seviyuaren
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
yen sulo Cemo sawyalobelo raiexclsa emsgavse pirvelsa mas
evasuwesod mixedviTa da mwared
mowylviTa da warmdebad gemoiexclsa xilviTawarmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa romelisa mier STavardi mwcentresa codvaTaiexclsa
5 etlebi faraoiexclsa da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
macTur1 meqmna me xilulisa mis evaiexcls wil uxilavi ese eva poundorcTa CemTa vnebuli gulis-
sityuaiexcl da miCuenebda da mitkbobdacodvisa mwaresa mas gemoiexclsxilvasa da esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa
1 sacTur C
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
pirvelSeqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da
vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan[B147v] da maRlisa mis mefobisa da wmidisa
fufunebisa dacemaTa CemTaTcents
4 ufalman Semusrna brZolani ufali ars saxeli misi
yen ubadruko sulo raiexclsa1 emsgavse pirvelsa evasrameTu mihxede2 da iwyal Sen
mwared da Seexe xesa da sWame3 yovlad
warmdebad Wamadi makudinebeli
5 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva - poundorcTa CemTavnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda4
me5 tkbilTa romelTa [D109v] gemoiexcl raiexcl
vixile davakldi Sensa
1 rasa G
2 mixede F3 SWame CEF
4 miCusup1nebda EG 5 -G
119
amisTcentsca1 STavardi2 mwcentresa3 [mas] codvisasa
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo dauteva da samarTlad
ganvardasaSueblisa4 misgan raiexcl-me
vyo5romelmanca6 yovelni7
mcnebani Senni wmidani8 Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale
10 miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
mklvelsa mas gonebasa9 mivemsgavse me10 kaenisa11 da viqmen [mklvel]
sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var12 me13 mowyluli vnebaTa mier
1 amisTcents BC
2 +me B
3 mwuiresa C
4 saSueblisa BC
5 + me BC
6 romelman BC
7 yovelnive BC
8 _ C
9 + kaenisa BC
10 _ me BBC
11 _BC
12 vari B
13 _ me BBC
6 rCeuli mpoundedrebi sammdgomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas mewamulsa
Rirsad ganvarda adam edemiT macxovar rameTu araiexcl1
daimarxaerTi mcnebaiexcl Seni xolo me raiexcl
vyo romeli maradis Seuracx-
vhyofsaRmrToTa brZanebaTa da mcnebaTa SenTa cxovelsmyofelTa Semiwyale
yen mravalmowyale
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-
vyven poundorcnirameTu ukeTurTa saqmeTa mier vewyvebode maT da aw2 ganwiruli vRaRadeb qriste
ganmacxovele
8 marjuene Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman ufalo mosrna mterni
araiexcl vemsgavse simarTlesa mas abelissa iesu mpoundsnelo Cemoarca odes Sevwire Senda
msxuerpli3 saTnoiexcl arca saqmeni
saRmrToni arca ZRueni ubiwoiexcl da arca cxorebaiexcl unakluloiexcl vinaiexclca Rirs var Sengan
dasjisa4
1 ara C 2 da aw] + dacemul var C
3 msxusup1rpli B
4 dasSjisa B
mas mecnierebasa
6 sakvirveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
samarTlad ganipoundada edemiT adam rameTu aradaimarxa erTi mcnebaiexcl Seni
xolo me raiexcl1 vyo romeli samaradisod udeb-vyof2 sityuaTa SenTa macxovar
7 mihyav marjueneiexcl Seni da daanTqna queyanaman
[E97] mivemsgavse kainis3 mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa [G136v] scentnidisi da ganvacxo-
velen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi vnebulni4 gulisTqumani5
8 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
abelissa6 iesu ara mivemsgavse simarTlesa da ZR(ue)nni saTnoni7 ara8
mogarTuen9 Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli10 ganwmediliarca cxorebaiexcl ubraloiexcl
1 ra D
2 vhyof BCDEFG
3 kaenis G 4 nebulni D 5 gulissityuani G6 abelisa G
7 saRmrToni DEF
8 araiexcl D 9 mogarTusup1n BDG
10 msxusup1rpli CF
120
11 da sulisagan gulis-wyromisa Senisa ganipnes wyalni
yen sulo ubadruko rad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl
codvisaiexclaramed aw1 moiqec da Seuvrdi2
macxovarsa raiexclTa3 man Segmosos Sen pirveli igi didebaiexcl
1 aw BC
2 Seurdi
3 romelman
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
kaenis msgavsad Semoqmedisa yen sulo Cemo saqmeni borotnimsxuerpli bilwi da cxorebaiexcl
saZageli ZRunad SevwireniT
warmdebebiT amisTcentsca simarTlad davisjebiT CuenviTarca-igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa
10 [A139v] miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
Tipoundaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen me da STambere suli cxoveli da
gonieri xolo me ganvxrwen cTomiTa da aw sulTqumiT vRaRadeb Sendami saxier sinanulad momaqcie da Semiwyale me
11 da sulisagan guliswyromisa Senisa ganipnes wyalni
aRgiareb Sen mpoundsnelo codvaTa romelni1 miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romel
dasxnes Cem zeda mwareTa [B416] avazakTa _
gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa da gevedrebi SensaxierebiT ganmkurne
mravalmowyale
1 + igi B
9 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
viTarca kain1 sulo Cuenca SevwireniT2 RmrTis
saqmeni xeneSni msxuerplTa3 Tana
SeginebulTa da moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli romliTa davisajeniT
10 esma warmarTTa da ganrisxnes4 salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
[C118v] cxovlad5 Semzile Tipoundaiexcl
poundelovanTmTavarman mekecemanpoundorcad da6 Zualad
samScentnveladda sulad aramed yen mpoundsneloRmerTo da msajulo Cemo7monanuli Semiwynare
11 maSin iswrafes erisTavTa maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
aRgiareb macxovar codvaTa romelni vqmnen da
poundorcTa da sulisa Cemisa8 wylulTa
naguemTa9 romelni Sinagan mwared damasx[F56v]nes10 Cem
zedamklvelebrTa11 gulis-
sityuaTa
1 kaiexcln D kaen G
2 SevswirneT D
3 hmsxusup1rplTa CFG
4 + da G
5 cxovelad D
6 _ G
7 _ B
8 _ G
9 nagusup1mTa BDFG
10 damsxnes D
11 mkulelebrTa E
121
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Seva zRuasa
siWabukiTgan qristemcnebani Senni Seuracx-vyven da udebebiT1
warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da2
giRaRadeb3 nu mimiSueb sruliadcodvasa Sina daSromadaramed momaqcie sinanulad da
macxovne me
1 udebebiTa
2 + aw BC
3 + saxier B
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da azRudnes Relvanica igi Sua zRuasa
daRaTu vcode gardareuladyen mpoundsnelo aramed uwyi
rameTukacTmoyuare xar da swavli
wyalobiT da mtiralTa mpoundurvaled
Seitkbob da mglovareTa mixedav da viTarca mamaiexcl miegebvi uZRebsa Svilsa moqceulsa
13 Tqua mterman vdevno vewio ganviyo natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
siWabukiTganmcnebani Senni Seuracx-vyven mpoundsnelo da
udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da
giRaRadeb nu mimiSueb sruliad
warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav sinanuliT da macxovne me
14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
davrdomil var me winaSe karTa wyalobisa SenisaTa macxovardaRonebuli siberiTa
mwariTanu STamagdeb quesknels
jojoxeTs aramed momaqcie da Sendobaiexcl bralTaiexcl uwinares aRsasrulisa momec wyalobiT
12 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil
xar moswylav TanalmobiT da
hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav1 da uZRebsa Svilsa kualadSeitkbob viTarca RmerTi
13 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sadidiTa mklavisa SenisaiexclTa qva-iqmned igini
siyrmiT CemiTgan mpoundsnelo ugulebels-vyven mcnebani
Senni[B148] da yovlad2 vnebulad
udbad da dapoundsnilad gardavle3 cxorebaiexcl amisTcents giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo
14 [A239v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb4 me jojoxeTad
aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl
15 vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel gamoirCie
[G137] simdidre Cemi qristeuZRebebasa Sina [E97v] warvage [D110] da opounder5-viqmen keTilTa
nayofTagan da aw momymari vpoundmob
1 mihxedav CF momxedav B
2 yovlad]kualad G
3 gardavvle VCGE
4 damagdeb BD
5 uxer AC
122
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
STavrdomil var me poundelsa mwareTa avazakTasa romelni arian
mpoundsnelo gulisTqumani da
gulissityuani Cemni da mowylul maTgan
sasikudinod1 aramed Sen macxovar mipoundsen da ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl2
16 da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
mRudelman mixilamwared mowyluli da ganSiSulebuli da Tana-
warmpoundda da egreTve levitelman
damagdo xolo Sen qriste qalwulisawmidisagan Sobilo wyalobiT miRuawe da ganmkurneda macxovne viTarca saxier
xar
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
kravo RmrTisao soflisa bralTa mowyalebiT aRmaRlebulo
aRiRe Cemganca mZime ese tcentrTi
bralTa CemTaiexcl da viTarca saxier3 mommadlencremlni da sinanulida codvaTa CemTa da vnebaTagan ganwmedaiexcl momaniWe wyalobiT
18 sakcentrveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
Sen Segivrdebi vcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
1 sasikudined C
2 sasowarkusup1TilTa B
3 + xar B
mamao mowyalebaTao iswrafe da macxovne1
16 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
moculi2 avazakTagulis-sityuaTa CemTa mier da yovliTurT mowyluli maTgan
romlisani ganmravldes tkivilni me var qriste meufeo gevedrebi ganmkurne
17 ganmzadebuls mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da
levitelmanZcentrTa Sina damiteva aramed
SenRrTismSoblisa mariamisgan mosrulo miRuawe3 da Semiwyale
18 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
RmrTisa krao4 romelman aixuen5 codvani yovelTani aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman [C119]
mommadlen cremlni sinanulisani
19 ufali meufe ars ukunisamde da ukunisi ukunisamde da mermeca
1 +me DGE
2 mocvuli BDEG
3 iRuawe B
4 kravo CE
5 aixusup1n BDFG aRixuen C
123
cxorebaiexcl qriste da aRiRe codvisa ese mZimesapoundivi Cemgan saxiero da viTarca mowyale xarmommadlen me cremlni mpoundurvalisa sinanulisani da macxovne me
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanam
sinanulisa Jami ars mpoundsnelo vinaiexclca cremliT vRaRadeb
Semiwyale [C217v] da aRiRe codvisa ese
mZime jaWcent Cemgan yovladZliero[A140r] da viTarca saxier xarmommadlen me cremlni mpoundurvaleni sinanulisani da macxovne
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
nu momiZageb qriste macxovar da nu ganmagdeb pirisa
Senisagan aramed aRiRe codvisa esesimZime mware da ganmxrwneli Cemgan yovladZliero da viTarca tkbilman da
saxierman mommadlen cremlni
sinanulisani
sinanulsa Jamsa Segivrdebi Sen Semoqmedsa
Cemsa aRiRe aw Cemganca sapoundivi [mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
20 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
nefsiTTa1 CemTa qriste da uneblieTTa SecodebaTacxadTa da dafarulTa da
sacnaurTa ucnaurTa TanaRmrTivSuenierad2 dampoundsnelo3milxine da macxovne4
21 da miaqcia maT zeda wyali igi zRcentsaiexcl mis
Segivrdebi iesu vcode Sendami5 milxine me daaRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
22 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Sua zRuasa mas
nu momiZageb mpoundsnelo da nu momaqcev Sengan aramedaRiRe aw Cemganca [sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
23 didebaiexcl6 zesTaarso7 samebao
erTRmrTeebiT Tayuanissacemelo
aRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZime [codvisaiexcl da viTar] kacmoyuareman [F57] mommadlen cremlni sinanulisani
1 nebsiTTa BC
2 Susup1nierad BCDFG
3 dampoundsnelo] mpoundsnelo GE
4 + me G
5 + Senda E
6 _ D7 zesTa arso] zeSTa arso BCEF] zeST arso D] zesT arso G kavebSi Cawerili refreni qvemoTac yvelgan miwerilia marcxena kideze
124
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
nefsiTni Cemni da unebelni da cxadni da dafarulni
codvani mecnierebiT da umecrebiT
qmnilni _ yovelni Semindven saxier da milxine da macxovne da ganmanaTle1 dabnelebuli2 glaxaki da Semiwyale
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa
saxier nuca mimpounddi sityuasa saqmeTa
CemTaTcents aramed wyalobiTa SeniTaugulebels-yven Cemni uwesoebani yovladZliero da Rirs-myav marjueneTa SenTa
23 maSin iswrafes erisTavTa edomisaTa da mTavarTa moabelTa
moved yen sulo Cemo codvilo da RaRad-yav cremliT uflisa
mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa3 rameTu axlos ars4 dRe igisaSjelisaiexcl vinaiexclca5 iswrafe keTilTa saTnoebaTa mogebaiexcl raiexclTa hpoo wyalobaiexcl
1 + me BC
2 + ese C
3 Sendobaiexcl codvaTaiexcl ~ B4 _ ars C5 vinaca C
24 aw RmrTismSobelo sasooyovelTa mgalobelTa SenTaoaRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
125
13 Tqua mterman vdevno [vewio ganviyo] natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
simdidre Seni sulo warage codviT da aw calier1 xar nayofTa
maTgan saTnoebisagan da momymar
keTilTagan aramed poundmobd godebiT2
mamao saxiero mohfine3 Cem zeda4 simdidre5
mowyalebisaiexcl6
[A127v]14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
aRavse guli Cemi sinanuliTa
raiexclTa Sevide taZrad wmidad Senda
da aRgiarne bralTa CemTa simravleni
da7 moviRo Sen mier Sendobaiexcl codvaTa CemTaiexcl
da gigal[obde Sen]8 [romelica didebul xar]9
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
yovliTur[T] ganvixrwen
1 calieri B carieli C
2 poundmobd godebiT] aw RaRad yav yen BC
3 moavline C
4 + dRes B
5 simdidresup1 C
6 wyalobisaiexcl BC
7 _ da BC
8 _ Sen C
9 aRdgenilia C-s mixedviT zedwarwera dazianebulia aRdgeni-lia gamocemiT
24 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
yen ubadruko sulo glaxako raiexclsa ganagde samkauli
saTnoebaTaiexcl da Seimose uSuerebaiexcl
codvisaiexcl1aramed aw kualad-moiqec da Seuvrdi ufalsa raiexclTa gangaSuenos pirveliTave didebiTa da samkauliTa
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel2 iqmnen3
nayofTagan4 aramed RaRad-yav lmobierad RmrTisa mimarT da poundma-yavyen tkbilo mamao da saxiero momfine simdidre
mowyalebisaiexcl5
26 vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri Seni romel moige6
aRavse guli Cemi saxiersinanuli[C218r]Ta da
lmobierebiTa raiexclTa aRgiarne codvaTa CemTasimravleni da moviRo SenganbralTa CemTa Sendobaiexcl da gigalobde wadierad Senanebuli da Sewyalebuli
27 Seiyvnen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
yovliTurT ganvxrwen xati romeli Sehmose mpoundsnelo Cemsa mas
bunebasa simravliTa miT borotTa
saqmeTaiexclTa
1 codvisa C
2 calier B
3 iqmen B
4 +saTnoebisaTa da momymar keTilTagan BC
5 mowyalebisa C
6 moige] gamoarCie C
126
qriste1 [xati romeli] Sehmose Sen
[Cemsa] bunebasa2 simravlisa misgan borotTa
saqmeTasa da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde3 gankiTxvadamisTcents gevedrebi yav Cem Tana wyalobaiexcl4
16 [A128r] da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
yen ufalo ufalo ixile suli Cemi codviTa5 dacemuli
mwaredda aRadgine rameTu Senda
movivlti6 da nu ganmiSoreb7 me8 aramed momec Sendobaiexcl uricxuTa9 bralTa10 CemTaiexcl11 mxoloo mravalmowyaleo
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
hRaRadeb Sen ufalo mosruli Cemda araiexcl12 mivaqcio sircxcentleuli13amisTcents mpoundurvaled movivlti14
Senda saxier da viTarca mezuere15giRaRadeb16 RmerTo Cemo milxine braleulsa17 da momec wyalobaiexcl Seni
1 _ qriste BC
2 + qriste RmerTo BC
3 moxuide
4 _ Seni BC
5 _ codvisa mier B
6 movilti BC
7 _ ganmaSoreb C
8 _ BC
9 _ auracxelTa BC
10 _ bralTaiexcl BC 11 _ CemTaiexcl BC
12 ara BC
13 sircxuleuli C
14 amisTcents mpoundurvaled] aha esera me movilti BC
15 mezursup1 C
16 + Sen C
17 braleulsa] codvilsa amas BC
da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde
gansjad dabadebulTa vinaiexclca mxurvaled gevedrebi yav Cem Tana maSin wyalobaiexcl
Seni
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
yen meufeo Cemo da RmerToO Cemo
ixile suli Cemi sawyalobelicodvaTa mier mwared dacemulida aRadgine rameTu Senda
movilti da nu ganmiSoreb me aramed uricxuTa maT bralTa CemTa Sendobaiexcl mommadle mowyale
29 romel ganmzades poundelTa SenTa ufalo
hRaRadeb1 mpoundsnelo poundmiTa saRmrToiexclTa mosruli Cemda araiexcl mivaqciosircxcentleuli amisTcents
mpoundurvaled movivlti Senda saxiero da msgavsad mezuerisa giRaRadeb RmerTo Cemo
milxine codvilsa da momec wyalobaiexcl
Seni
1 RaRadeb B BC xelnawerebSi 29-e da 30-e troparebi adGgilmonacvleoben Sesabamisad adgGilmonacvleoben bibliuri sakiTxavebic
127
18 sakcentrvel didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
yen sulo Cemo ara mnebavs1 sikudili
codvilisaiexcl2 aramed moqceva sinanuli da
cxorebaiexclda Senca moiqec3 da4
poundma-yav5 milxine codvilsa da dro-mec sinanulad6 raiexclTa vpovo me7 wyalobaiexcl
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanaman
meufeo ufalogiRaRadeb Senmomiteven uricxuni bralni
Cemni8 da numca ixilavs suli Cemi
pirsa mas mwarisa9 eSmakTasa aramed momivline me10 angelozi wyalobiT mpoundsnelad11 haerismcvelTagan
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
danTqmuli suli Cemi12 mwcentresa13 Sina arawmidaTa maT
vnebaTasa aRmomiyvane14 qriste
macxovaro Cemo da Rirs-myav me15 ubiwod wardgomad winaSe Sensa dResa mas saSinelsa gankiTxvisa Senisasa16
1 + me BC
2 sikudili codvilisaiexcl] sikudili igi mwarsup1 kacTa codvilTaiexcl B sikudi-li igi mware kacTa maT codvilTaiexcl C
3 aramed moqceva sinanuli da cx-orebaiexcl da Senca moiqec] aramed sinan-uli [+da] C amisTcents Senca BC
4 _ da BC
5 + RmerTo BC
6 sinanuli C
7 _ me BC
8 uricxuni bralni Cemni] codvani Cemni didni B (did-didni C)
9 mwaresa BC
10 _ C
11 mpoundsnelad] mcvelad B
12 suli Cemi] ese suli BC
13 mwuresa C
14 aRmoiyvane Sen BC
15 _ me C
16 Cemisasa B
30 romel hqmen siwmide ufalosulo Cemo [A140v]
araiexcl mnebavs sikudili codvilisaiexcl aramed
moqcevaiexcl sinanuli da cxorebaiexclda Senca moiqec da poundma-yav milxine me codvilsa yovladsaxiero da Semiwyale da dro-mec sinanulad da
macxovne
31 ufali meufe ars ukunisamdemomiteven me
mpoundsnelo uricxuni codvani Cemni da numca
ixilavs suli Cemi pirsa mas
dabnelebulsa eSmakTasa aramed momivlineangelozi wyalobiT haeris-
mcvelTagan mpoundxsnelad Cemda da poundelisampyrobelad Zlierad
32 da ukuniTi ukunisamde da mermeca
danTqmuli suli Cemi mwcentresaSina arawmidaTa maT vnebaTasaaRmomiyvane qriste
macxovaroda Rirs-myav ubiwod
wardgomadwinaSe Sensa dResa mas gankiTxvisasa da nu damsji me cecxlsa mas Sina dauSretelsa
128
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
mzakuarman man1 beliar2 wamleaniTa3 codvisa isriTa
mwared ganmgurima4 aramed Sen qriste sinanulisa
wamliTa ganmkurne5 viTarca xar RmerTi6 yovladsaxiero7 raiexclTa gigalobde Sen romelic didebul xar
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
anu cecxlisa misgan geheniisa8
Seikdime sulo Cemo codvilo
anu surviliTa sasufevelisaiexclTa
mpoundurvale iqmen9 da SeSindi10 da Zrwode11 RmrTisagan dambadebelisa da mis msajulisa12 marTlisa13
23 maSin iswrafes eris[Tav]-Ta maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
godoli aRaSeneyen sulo Cemo vnebaTaiexcl14 maRalida15 mtkice friad gulis-
TqumaTa mier xolo aw Seuvrdi16 RmerTsa raiexclTa man17 daarRcentos18 da dahpoundsnas simtkice19 misi
1 mzakuvarman] mca A
2 beliarman A
3 wamlianiTa B wamlaniTa C
4 + me BC
5 + me BC
6 ~ xar RmerTi BC
7 saxiero] Zliero BC
8 geheniiexclsa C
9 iyavn C
10 geSinoden BC
11 _ BC
12 mSajulisa C
13 simarTlisa BC
14 + da C
15 _ da C
16 Seurdi BC
17 raiexclTa man] romelman BC
18 daarRuios C
19 simtkicsup1 C
33 rameTu Sevida hune faraoiexclsi
mzakuarman mterman Cemman codvisawamleaniTa isriTa mwared
ganmgurima aramed Sen qriste sinanulisawamliTa tkbilad ganmkurneviTarca saxier xarraiexclTa gigalobde1 mxolosa romeli didebul
xar
34 etlebiTurT mpoundedrebiT Sua zRuasa
yen sulo [C218] Cemo sawyalobelo anu cecxlisa misgan geheniisa da uSretisa Seikdime anusurviliTa sasufevelisaiexclTamodrek lmobierad [B420] da Zrwode RmrTisagan saSinelisa da Tualuxuavisa mis
msajulisa
35 da moaqcia ufalman maT zeda
vnebaTa igi mware godoli aRhmarTe maRali da mtkice
friad gulisTqumaTa mier yen sulo
Cemo xolo aw Seuvrdi qristesa raiexclTa man daarRcentos da
dahpoundsnas simtkice misi da mogces wyalobaiexcl da Sendobaiexcl
codvaTaiexcl
1 gigalobde]+gmadlobde C
129
da Sen mogces wyalobaiexcl da motevebaiexcl codvaTaiexcl
24 Zrwolam Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
moviwyal1 isriTa miT eSmakisaiexclTa
da vnebaTa samkcentdrebel2 viqmenda gancxadebulad Canan
wylulebani Cemni aramed Sen3 mkurnalo sulTa da poundorcTao moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa4viTarca mxoloiexcl mowyale5
[xar]
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
ganmpoundndi Sen sulo Cemo da hbrZode mtkiced gulis-
TqumaTa maT SenTa poundorcielTaviTarca odesme isu amaleksa mas raiexclTa Senca Sexcentde6 queyanasa
aRTqumisasa da gansuenebasa mas
sasufvelisasa
26 [A128v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
Semiwyale mowyale dabadebuli7
poundelTa SenTaiexcl da apoundocen codvani
Cemni mowyaleo romelman gangamware Sen
ufroiexcls yovelTa kacTa monebiTa vnebaTaiexclTa da rameTu8 gardavhpounded mcnebaTa SenTa wmidaTa
27 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
1 moiwyal C
2 samkuidrebel C
3 _ C
4 moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa] moixile Cem zeda C
5 mravalmowyale C
6 Sexuide C
7 + da qnuli C
8 da rameTu] romelTaca BC
36 wyali igi zRcentsaiexcl mis moviwyal mwared
isriTa maTgan saeSmakoTa da viqmen
samkcentdrebeli1 vnebaTa borotTa da gancxadebulad Canan wylulebani Cemni aramed Sen mkurnalo sulTa da poundorcTao momec lxinebaiexcl da ganmkurne viTarca
mowyale xar
37 xolo Zeni israelisani ganmpoundndi Sen sulo
Cemo da hbrZode mtkiced gulisTqumaTa maT2
SenTa poundorcielTa viTarca odesme iso3 amaleksa raiexclTa Senca Sexcentde queyanadaRTqumisa mis saRmrToiexclsa da miemTxcento Sen qristes mier gansuenebasa mas saukunesa
38 poundmelsa Sua zRuasa masyen mowyaleo Semiwyale me
poundeliTa SeniTa dabadebuli eseda apoundocen bralni Cemni da
codvani romelman ufroiexcls yovelTakacTagan gangamware Sen ZcentrTa monebiTa da mcnebaTa SenTa wmidaTa gardaslviTa
1 samRereli B
2 _ maT C
3 isu C
130
poundelTa1 avazakTasa STavrdomil var2 me3 romel arian gulisTqumani4
Cemni da5 mowylul var maTgan da mdebare var mosikudild6aramed Sen macxovar
momxedenda ganmkurne me viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorTaiexcl
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman wyluli mixila da Tana-warmpounddada levitelman SiSuveli7
damagdo aramed Sen qriste mariamisagan mosrulo8 Semiwyale ganmkurne da
miRuawe me9 macxovar10 viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorcTaiexcl
29 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
yen tarigo RmrTisao soflis bralTa mowyalebiT amRebelo qristeCemganca aRiRe11 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca saxier xar mommadle12 sinanuli da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan
30 ufali meufe ars ukunisamde da ukuniTi ukunisamde da mermeca
nu momiZageb qriste da nu13 ganmagdeb me pirisa Senisagan aramed
1 poundelsa A
2 vari B
3 _ BC
4 gulissityuani B
5 _ B
6 mosikudid B
7 SiSueli BC
8 Sobilo C
9 _ me BC
10 macxovaro BC
11 ~ aRiRe Cemganca BC
12 + me B
13 BC
131
aRiRe1 Cemgan2 tcentrTi3 codvaTa CemTa4
da viTarmca saxier xar mommadlen5 sina[nuli
da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
31 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
Sen Segivrdebi6 RmerTovcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
cxorebaiexcl da7 aRiRe Cemgan tcentrTi mZime8 codvaTaiexcl da9 viTarca saxier xar mommadle si[nanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
32 da moaqcia ufalman maT zeda wyali igi zRcentsa mis
sinanulisa Jami arsmpoundsnelo Cemo da cremliT giRaRadeb
Semiwyale da aRiRe Cemgan tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca [saxier xarmommadle sinanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
33 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Suva zRuasa mas
nefsiTni Cemni qriste da unebelni10 cxadni da dafarulni codvani
1 + Sen C
2 Cemganca B
3 tuirTi C
4 CemTaiexcl BC
5 mommadle+me BC
6 ~ Segivrdebi Sen B
7 _ B
8 ~ mZime tcentrTi B
9 _ B
10 uneblieTni B unebliaiexclnTi C kavebSi Casmuli teqsti miwerilia kideze es fraza xSirad meordeba da TiTqmis yovelTvis Sewyvetilia refrenis daklebul adGilebs aRvadGgenT kavebSi
es tropari B-Si mosdevs 33-e tropars C-Si ki ar aris
132
Semindven saxier1 da2 milxine3 glaxaksa
amas4 da yav Cem Tana auracxeli wyalobaiexcl5 da ganminaTle6 mowyale dabnelebuli codviTa7
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao wmidao uzeSTaeso erTarsebiT Tayuaniscemulo8
aRiRe9 Cemgan tcentrTi10 codvaTa maT11 CemTaiexcl
da viTarca saxier xar mommadle
sina[nuli da cremlni mpoundurvaleni12
da ganmwmiden vnebaTagan]
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde aw
RmrTismSobelo sasoo13
morwmuneTaoda meoxo yovelTa codvilTao14aRiRe aw Cemgan15 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl16 da viTarca saxier xar17
mommadle18 sinanuli da creml[ni
mpoundurvaleni19 da ganmwmide vnebaTagan]
1 saxiero C
2 _ B
3 + me C
4 _ C
5 auracxeli wyalobaiexcl] auracxeli Seni wyalobaiexcl B wyalobiT auracxeli ufalo C
6 ganmamaTle+me C gamkurne B
7 codvaTagan B
8 Tayuanissacemelo
9 + dRes B
10 tuirTi C11 _ BC
12 ~ mpoundurvaleni cremlni C
13 sasoo] sZalo C
14 + iRuwe CemTcents BC
15 _ aw Cemgan BC
16 codvaTa CemTaiexcl] codvaTaiexcl BC
17 viTarca saxier xar] rameTu meox (meoxi B) xar yovelTaiexcl BC
18 + me B
19 ~ mpoundurvaleni cremlni C
39 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao yovladwmidao erTarsebiT Tayuanismcemeloda samguamovnebiT didebuloaRiRe tcentrTi igi mZime SecodebaTa CemTaiexcl[A141r] da momaniWen me
saxierosinanuli da cremlni mpoundurvaleni
40 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
RmrTisa dedao qristeaneTa sasovo da meoxo codvilTaoaRiRe Cemgan tcentrTi codvaTa
CemTaiexcl da viTarca saxier xar momcencremlni da sinanuli yovlad lmobieri da ganmwmide vnebaTa CemTagan ubiwovo
133
moixilesa
Zlispiri poundma-vyav Sendami
1 A[128v] moixile dRes cao da vityodi da ugalobde1
qristesa macxovarsa Cemsa2 mxolosa mravalmowyalesa
2 rameTu naTesavi gandrekili ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile3 dRes yen RmerTo4 macxovaro
mowyaliTa TualiTa da5
Seiwire Cemi mpoundurvalebiT aRsarebaiexcl
3 maT maSures me ara RmerTiTa da kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
Seg[A129r]code qriste ufroiexcls yovelTa kacTa me
ubadrukman amanSemindven6 ufalo da Semiwyale qmnuli Seni
4 da meca vaSurvo ara naTesavsa mas zeda da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igi
borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav
mowyaleo RmerTo7 aramed petresebr poundeli aRmipyar gevedrebi
1 ugalobdeT B
2 C~nsa BC
3 moiexclxile C
4 _ BC
5 _ BC
6 Semindve B7 mowyaleo RmerTo] mowyaleo ufa-lo C me ufalo B AB-Si mosdevs poundma-yav Sen amas zeda rameTu naTesavi Zlispiri aRdge-nilia BC-s mixedviT bibliuri galobis teqsti ar ax-lavs
moixilesa
Zlispiri Sen eCuene
1 rameTu naTesavi ese gandrekil ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile cao da vityode1 da ugalobdeqristesa macxovarsa Cemsamxolosa [A141r] mowyalesaromeli qalwulisagan iSva
poundorciTa
2 kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
RmerTo2 macxovaromravalmowyaliTa TualiTamomxeden me da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT [C219r]
aRsarebaiexcl
3 da meca vaSurvo maT ara naTesavsa mas zeda
Segcode saxier friad sawyalobelman aman da ubadrukman ufroiexcls
yovelTakacTa da gangarisxe Semindve da Semiwyale qmnuli
Seni
4 da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igini
borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav meyen mravalmowyaleo RmerToaramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen
gevedrebi
1 vityodi C
2 yen RmerTo C
galobaiexcl b
Zlispiri moixile cao da vityodi me da vaqebde qristesa qalwulisagan poundorcielad mosrulsa Cuenda
1 moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa
[G137v]moixile cao da [E98] vityodi aw[B148v] queyanao isminesinanuliT RmrTismga-
lobelisaiexcl
2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni
momxeden me mowyaliTa TualiTa viTarca saxiermanda miiTuale aRsarebaiexcl Cemi
3 viTarca wcentmaiexcl mwuanvilsa zeda da Tovli Tivasa zeda rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa
Segcode Sen ufroiexcls yovelTa kacTamxoloman gangarisxe aramed RmrTeebr macxovne
qmnuli Seni
4 RmerTi Cueni WeSmaritebiT arian saqmeni misni da yovelni gzani misni simarTliT arian
gardamecnesRelvani vnabaTani mowyaleo ufalo aramed viTar1 petres poundeli
aRmipyar
1 viTarca BDGE
134
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTamde quesknelad
Segivrdebi SencremliT1 viTarca meZavi igi
macxovaro momiteven meca auracxelni codvani Cemni
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine me siwmide2 gonebisa Cemisaiexcl3 da
ganvryuen4 me5 xati igi Cemi6 romliTa msgavs-viyav7 Senda
qriste
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
davaSave me Suenierebaiexcl8 sulisa Cemisaiexcl
codviTa da gulisTqumaTagan gonebaiexcl Cemi davabnele
8 gankfden igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe mwared samoseli Cemi9 pirveli
romeli-igi10 momca Semoqmedman amisTcentsca11 SiSuel var12 me
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iRreodnen
1 cremliTa BC
2 siwmidsup1 C
3 + mc~xro C
4 ganvxrwen C
5 _ BC
6 _ C
7 viyav] myav C
8 Suenierebaiexcl] siwmide B
9 _ C
10 romeli-igi C
11 amisTcents B
12 vari B
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTadmde qusup1sknelad
cremliT Segivrdebimpoundsnelo viTarca meZavi igida lmobierad giRaRadebmommadle motevebaiexcl meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl da ganvryuen1 xati da
msgavsebaiexcl Cemi romliTa-igi msgavs viyav Senda viTarca
dagebade mpoundsnelo
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl codvaTa da gulisTqumaTagangonebaiexcl davabneleda yovliTurT miwad da
nacrad gamovaCine
8 gankfden2 igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli romeli-igi miqsova mpoundsnelman da Semoqmedman CemmanamisaTcentsca SiSueli3 da
sircxcentleul var
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iTrevden queyanasa zeda
[B422[mmosies me kuarTiSebRaluli da dabebkuliromeli-igi guelman miqsovazakuviT zraxebiTa miTamisTcentsca kdemul var da
sircxcentleul
1 ganiryusup1n C
2 gankfdes C
3 SiSusup1l B
5 RmerTi sarwmuno ars da ara ars sicruve mis Tana marTal da wmida ars ufali
meZvisa mis cremlTa meca Sevswiravmacxovne viTar igi macxovar wyalobiTa SeniTa
6 Sescodes mas naSobTa maT bilwebisaTa naTesavman drkuman da gularZnilman
biwian-vyav taZari1 poundorc[D110v]Ta CemTaiexcl[A240r] da2 davabnele xatebaiexcl3
da msgavsebaiexcl romliTa pativ -meca
7 ese mosagebeli moages ufalsa aman erman cofman da arabrZenman
davaSavebrwyinvalebaiexcl sulisaiexcl gemoiexclTa vnebaTaiexclTa da miwad gamovaCine gonebaiexcl
8 anu ara aman Tavadman mamaman Senman mogipoa Sen Segqmna Sen da dagbada Sen
ganvbZare me pirveli samoseli romeli pirveliTgan miqsoa4 RmerTman da vZe me
SiSueli5
9 moipoundseneniT dReni igi saukuneni gulispoundma-yven weliwadni igi TesliTi Tesladmde
mmosies me xeneSi[C119v]kuarTi romelimiqsoa6 guelman7 edemsganzraxviTa da kdemul var
Sengan
1 taZari] samoseli DEB
2 _ DGBCFE
3 xatebaiexcl] cxorebaiexcl B
4 miqsova CGE] miqsova B
5 SiSveli D SiSusup1li BGF
6 miqsova BGEF] meqsoa C
7 gusup1lman BG
135
queyanasa zeda mmosies me kuarTi
SebRaluli romeli-igi guelman miqsova
zakuviT zraxebiTa1 amisTcentsca sircxcentleul var
10 gareSe umkvidro yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTTgan _ SiSman
mivxeden xesa2 romlisa gemosa ara xilvad
maqunda mcnebaiexcl3 da vsceT gonebiTa4 xilvad5 gemosa missa6 mwaresa
11 vTqu ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa sulisa CemisaTa mcemdes winamZRuarni vnebaTani7
da ganagrZvnes maTniuSjuloebani Cem zeda
12 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myovar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da raiexclTa ara Tquan iyo-ve poundeli Cueni umaRles maT zeda
Semikera me codvaman Cemman8 tyavisa igi
samoseli da ganmZarcua Cemgan RmrTivmoqsovili9 igi kuarTi
13 da ara Tumca ufalman yo ese yoveli
1 romeli-igi guelman miqsova zakuviT zraxebiTa] romeli guelman momiqsoa me zraxviTa misiTa B romeli guelman momiqsua ubadruksa zraxviTa misiTa C
2 xilvaiexcl B
3 mcnebad B
4 ugunurebiT B
5 xilvad B 6 mas BC 7 winamZRuarni vnebaTani] winaaRmd-gomni mcnebaTani
8 Semikera me codvaman Cemman] Semmo-sa codvaman Cemman me B
9 moqsoili es tropari aklia C-s
10 gareSe umkcentdro-yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTiTgan _ SiSman
mivxeden xesa mas romlisa-igi maqunda mcnebaiexclgemoiexclsa ara xilvad uZRebsada SevsceT missa mwaresa
ubadruki
11 Wabuki qalwulisa Tana ZuZuiexclsmwovari moxucebulisa Tana dRiTa
pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymideromeli momca SemoqmedmanmedgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da
sircxcentleul var
12 vTqu [C219v] ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa gonebisa [A141v] da sulisa CemisaTamcemdes vnebaTa winamZRuarnida ganagrZvnes maT maTniuSjuloebani Cemzeda da
warmwymides
13 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myuvar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da ara Tquan iyove poundeli Cemi1 maT zeda
tyavisa samoseli Semikera codvaman Cemmanda RmrTivmoqsovili igi
kuarTi ganmZarcua ubadruksada saqiqel2 myo yovlad
sawyalobeli
14 da araTumca ufalman yo ese yoveli
1 Cueni B
2 saCeCeli B A da B xelnawerebSi bibliuri teqs-ti ar ikiTxeba aRvadgineT C xelnaw-eris mixedviT
10 hkiTxe mamasa Sensa giTxras Sen da moxucebulTa SenTa gauwyon Sen
warwvwymide me pirvelqmnuli sikeTe da Suenierebaiexcl1 Cemi da mdebare var SiSueli2 da
kdemuli
11 raJams mi-mo-ganyvna maRalman naTesavni viTar-igi mi-mo-dasTesna Zeni adamisni
beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTawinamZRuarni da maTniZmacuvani ganagrZvnes3 Cem
zeda
12 daamtkicna sazRuarni Teslebisani msgavsad ricxuTa maT angelozTa RmrTisaTa
[E98v]Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili4 samoseli
ganmZarcua
13 da iyo nawilad uflisa eri misi iakobi da sazomad samkcentdrebelisa misisa _ israeli
1 Susup1nierebaiexcl BCDG
2 SiSveli D SiSusup1li BGF
3 ganagrZves B ganagrZnvnes C
4 qsoiexclli D qsoili BCF
136
vnebaTa igi nivTi mmosiesviTarca furceli leRvisaiexclTcentTmflobelobisa mis Cemisa mamxileblad1
14 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem
zeda
15 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli maT momavalTa JamTa
vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var da
eSmakTa simravle2 mwared memReris me gevedrebi qriste mipoundsen
maTgan3
16 viTar-me iotos erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
ganvryuen me xati sulisa Cemisaiexcl gulis-
sityuaTa borotTa4
ukeTurebiTa romliTa mier5 davisajebi
17 araiexcl Tumca RmerTma ganniWna [A129v] ufalmanmca miscna igini
poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi6 Sevamkve moswrafebiTda sulisa igi7 RmrTivqmnuli didebaiexcl upoundmar-
vyav
1 samxilebelad B
2 simravlsup1 C
3 maTgan] me C
4 gulissityuaTa borotTa] gulis-sityuTa borotiTa BC
5 _ C
6 _ BC
7 + sikeTsup1 C es troparic ar aris C-Si
viTarca furceli leRcentsaiexcl mmosies vnebaTaCemTa simravle saZagelifriad sawyalobelsaTcentTmflobelobisa Cemisa
mamxileblad
15 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
kuarTi dabebkuli da vnebaTagan SebRalulimmosies ubadruksa amas da codvaTa maT CemTa sircxcentli mZcentnvared mofenil
ars Cem zeda
16 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli momavalTa JamTa
[B423] vnebaTa maT CemTatcentrTiTa damZimebul var me da sakrveliTa Sekrul uwyalod da eSmakTa simravle mwared memReris mipoundsen
kacTmoyuareo
17 viTar-me iotis erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
sulisa Cemi xati ganvryuen1 gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTaromelTa Tana igi mierganqiqebuli mwared
davisajebi
18 ara Tumca RmerTma ganniWna igini da ufalmanmca miscna igini
Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkvemoswrafed da sulisa igiRmrTivqmnuli didebaiexclupoundmar-vyav da ganryunil
mwcentriTa vnebiTaiexclTa
19 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni
monaiexcl monagebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexclunivToiexclsa aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTacodviTa tcentrTiTa mwared
gankaful var
1 ganvryusup1n kideze oTxSabaTsa mwuxri
mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTamxilebad TcentTmflobelTa
vnebaTa1
14 unaklulo yvna igini udabnosa mas Sina wyurilsa sicxesa da urwyulsa
samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi
15 gare-moadga mas da ganswavla igi da daicva igi viTarca gugaiexcl Tualisaiexcl
STavrdomil2 var ufskrulsa vnebaTasa da nivTTa xrwnilebasa amisTcents mecinis mteri Cemi
16 viTarca orbman raiexcl daifarnis budeni Tcentsni da marTueTa TcentsTaTcents
[F57v] nivTmoyuare da monagebTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien da ganvzrqen
codviTa
17 ganyvna frTeni Tcentsni da Seiwynarna igini da aRixuna igini bWeTa zeda TcentsTa
gareSisa xolo ganSuenebisa3
mzrunvelman Sinagani RmrTiv4-qmnul5 Semkobaiexcl
ugulebels-vyav
1 vnebaTad CDEF aq wydeba G-s teqsti
2 STavrdumili A
3 ganSusup1nebisa DF
4 R~T D
5 qmnuli EBC Seesabameba amave galobis gior-gi aToneliseuli Targmanis XIX tropars
137
18 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni xolo mterni Cuenni ugunur iyunes
vnebaiexcl igiuSuerebaiexcl boroti Suenierebad Sevracxe1 da sikeTe2 igi gonebisaiexclcodviTa ganvryuen3
19 rameTu sayurZnisa misgan sodomelTaiexclsa sayurZne maTi da venaxebi maTi - gomorelTagan
davfare mpoundsnelo4 pirvelisa xatisa Cemisa
ferovnebaiexcl codviTa da aw vpoundmob momiZie5 draqmisa6 mier
20 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisa maTisaiexcl
Segcode qriste7 viTarca meZavi igi8 giRaRadeb
aramed9 Seiwiren cremlni10 Cemni nelsacxeblisa misebr
21 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 Sevracxe] Seviyuare C
2 sikeTe _ C
3 ganvryuen] dahvpoundsen C davhpoundsen B
4 mpoundsnelo] qriste BC
5 + me C
6 draqmisaebr C
7 + da BC
8 _ C
9 _ C
10 _ ese C
20 xolo mterni Cuenni ugunur iyvnes
Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissit[C220r]-
yuaTa mier qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa1
aRvavse
21 rameTu sayurZnis misgan sodomelTaiexclsa iyo sayurZne maTi
mware uSuerebaiexcl2 vnebaTaiexcl Suenierad3 Sevhracxeda sikeTe igi gonebisaiexclcodvaTa maTgan4 ganvryuen5qriste RmerTo iswrafe
Sewevnad Cemda
22 da venapoundebi maTi _ gomorelTagan
davfare saxier pirvelisa xatisa Cemisaferovnebaiexcl da davhfal
codviTa da sulTqumiT da tiriliTgiRaRadeb momiZie draqmisa
misa6 misebr
23 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisaiexcl maTisaiexcl
viTarca meZavi igi giRaRadeb
Segcode qriste aramed Seiwirenunayofoni ese cremlni Cemni nelsacxeblisa
mis wil
24 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl7 iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl8 aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 uSusup1rebiTa BC
2 uSusup1rebaiexcl B
3 Susup1nierad B
4 maTgan] mier BC
5 ganvryusup1n BC
6 misa _ C
7 veSapTa C
8 risxva C
18 ufali mxoloiexcl uZRoda maT da ara iyo maT Tana sacTuri
B[B149] saxoan1 vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl da gemoTmoyuariTa2 aRZrviTa sulisa sikeTe
ganvryuen3
19 aRmoiyvanna igini Zalsa mas zeda queyanisasa da aWama maT nayofi igi velTaiexcl
pirvelisa mis xatisa sikeTe davhfal vnebaTa Sina mpove mpoundsnelo draqmisa mis
msgavsad
20 wovdes igini Taflsa kldisagan da zeTsa _ kldisa misgan Zlierisa
viTarca-raiexcl meZavi vpoundmob Segcode4mxoloman Segcode Sen5da miixuen6 cremlni Cemni
mihronad
21 erbosa zroxaTasa da sZesa cxovarTasa cmeliTa kravTa da verZTaTa naSobTa kuroTasa da vacTasa
1 saxovan BDE
2 gemoTmoyuarisa D
3 ganvryusup1n BDF
4 + Sen D
5 _ D
6 miixusup1n B
138
daveci mwared mwcentresa1 Sina codvisasa da giRaRadeb ganmbane macxovar da2 ufroiexcls Tovlisa spetak myav3
22 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebul ars Cem Tana dabeWdul saunjeTa Sina CemTaiexcl
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadeb4
RmerTo milxine rameTu aravis Cemebr ganurisxebie Sen
23 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremli ara maqus arca sinanuli arca
lmobierebaiexcl aramed Sen qriste momcen5 ese viTarca RmerT
xar
24 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTvis
karsa Senisa wyalobisasa nu damipoundSav
qriste macxovar6 aramed ganmiRe da Semiwynare mowyalebiT7
25 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi monaTa TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas kacTmoyuareo
romelsa gnebavs yovelTave8 kacTa cxorebaiexcl
1 wuiresa C A-Si ar ikiTxeba aRdgenilia BC-s mixedviT
2 _ C
3 spetak-myav] ganvspetakne BC
4 vRaRadeb RmerTo milxine] giRaRadeb Sen dRes C
5 momec BC
6 karsa Senisa wyalobisasa] karsa Sensa tkbilo wyalobisasa C
7 mowyalebiT] moswrafebiT B
8 yovelTa BC
codvisa mwcentresa Sina davec1 da vRaRadebmsgavsad [B124] daviTisa
macxovar meca cremlTa mier CemTaganmbane da ufroiexcls Tovlisa
spetak-myav
25 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebil ars Cem Tana da dabeWdul saunjeTa Sina CemTa
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadebRmerTo mil[A142r]xine codvilsa amas rameTu kacTa Soris Cemebraravis sada ganurisxebixar
26 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremlni araiexcl mqonanarca sinanuli arca
sulTqumaiexclarca mpoundurvale lmobierebaiexclaramed yen saxier wyalobiT mommadlen viTarca
RmerT xar
27 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTcents
ufalo RmerTo karsa Senisa wyalobisasanu damipoundSav aramed ganmiResasufeveli caTaiexcl da Semiyvane wyalobiT
sasZlosa Sensa
28 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi da monaTaiexcl TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas
yen kacTmoyuareo romelsa-ege gnebavs yovelTakacTa cxorebaiexcl saxierebiTSen Seiwire Cemi sinanuli da macxovne
mravalmowyale
1 daveci C
davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa1[D111] ganmbane meca cremliTa
mpoundsnelo
22 da Wama iakob da ganZRa da ganwixna sayuarelman man
[E99] milxine me vitycent mezuerisaebr2 macxovar milxine me rameTu aravis ucodavs
Cemebr
23 gansuqna gansxua da ganvrcna dauteva RmerTi Semoqmedi Tcentsi da ganudga RmerTsa da macxovarsa Tcentssa
[A240v] arca creml[C120]niarca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen
eseni
24 ganmarisxes me ucxoTa maT da saZagelebiTa maTiTa ganmamwares me
karsa Sensa nu dahxSav CemTcents maSin yen ufalo ufalo aramed ganmiRe monanulsa
25 Seswirvides eSmakTa mimarT da ara RmrTisa
kacTmoyuare romelsa gnebavs yovelTacxorebaiexcl macxovne me da Semitkbe Sevrdomili Seni
1 mwinkuliTa EF
2 mezusup1risaebr C
139
Seiwire Cemi sinanuli1 da macxovne me2
26 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe SensulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexclda TualTa CemTa Seiwiren
cremlni3 da wyaloba-yav macxovaro
27 da Tqua ufalman sada arian RmerTniigi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca-igi Seiwyalenyovelni madidebelni Senniqriste meufeo meca macxovnegevedrebi
28 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
yen samebao erTarsebao erTRmrTeebao4
ganuyofelo codvaTa CemTagan mipoundsen da macxovne saxier
29 [aw aRdeg da Segewined] Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo sZalo myudro navTsayudelo Relva-
guemulTao Ze5 Seni da RmerTi Cueni mowyale-yav Cuen zeda
1 ~ sinanuli Cemi da cremlni C
2 da macxovne] me da wyalobiT macxovne C
3 ~cremlni Seiwiren B
4 erTRmrTeebao] erTbunebao B
5 Zsup1 B Zeca C es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris BC-Si troparis gverdze miwerilia awd qriste Seiwyale ioane B
29 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl1 macxovarda TualTa CemTa nakadulniwyalobiT Seiwiren da apound[C220v]ocen bralTa CemTa
simravleni
30 da Tqua ufalman sada arian RmerTni igi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca acxovnen yovelni madidebelni Senni da Seiwyalen mosavni Senni yen qriste meufeo meca uZRebi2 macxovne
gevedrebi
31 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
dambadebelo yovladwmidao samebao erTarsebao erTRmrTeebao samguamovnad cno[B425]bilocodvaTa Cemda mipoundsen da
macxovne me
32 aRdged3 da Segewined4 Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo dedao qalwulo
yovladsagalobelolmobierad evedre CuenTcentsca5
qristesa meufesa raiexclTa guacxovnes
madidebelni Senni
1 Cemisa C
2 + ese BC
3 aRdgen C
4 Segewinen C
5 C~nT~skideze xuTSabaTsa mwuxrikideze didebaiexcl GC
26 RmerTTa mier romel-igi ara icodes cudTa da sawuTod moxumulTa romeli-igi ara icodes mamaTa maTTa
yurad ixuen1 sulTqumani sulisani da TualTa CemTa cremlnimiixuen2 mpoundsnelo da
Semiwyale
1 ixusup1n BC
2 miixusup1n BC
140
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl Zlispiri _ uxilavo mxilvelo
1 ixi[leT] ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe1
3 rameTu aRviRo[A130r]cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var ukunisamde
raiexclsa emsgavse sulo kains da lameqs borotTa mier
mohklen poundorcni da qviTa codvaTaiexclTa ganstcentnen mwared poundorcni
Senni xolo ujeroiexclTa gulis-
TqumiTa uwyalod mohkal gonebaiexcl Seni
es galoba (sxuaiexcl Zlispiri) saerTod ar aris BC xelnawerebSi I da II troparebi ar ikiTxeba A xelnawerSi
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri romelman ganvlo zRuaiexcl mewamuliixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe
1 ixileT ixileT rameTu me var RmerTiromelman mananaiexcl uwcentme ersa
Cemsazegardamod wyalTa siRrmeni aRmoucenen pirvel udabnos kldisa misgan uRaRisa mxoloiexclTa marjueniTa CemiTada ZlierebiTa mmonebdiT da
madidebdiT
2 me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa
ixileT ixileT rameTu me var RmerTi
ismine sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl
da yurad-iRe gonierebiTda SeSindi da SeZrwundi misganviTarca msajulisa dadamsjelisa da macxovarisa1da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa
misTa
3 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisadmde
raiexclsa miemsgavse yen sulo Cemo
friad Secodebulo kaens da lameqs
da borotTa mier mohklen poundorcni
da qviTa codvisaiexclTa ganstcentnen
xolo gulisTqumaTa mierda uwesod aRZrvaTa SenTauwyalod moakudine gonebaiexcl
Seni da dasaSjel iqmen maTebr
RmrTisagan
1 macxovrisa B macx~vrisa C sxuani moixilesave BC kideze orSabaTsa mwuxri C
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri ixileT ixileT rameTu me var meufe
1 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisamde
ixileT ixileT rameTu me var meufe ismine Sen sulo CemoRaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa
da ZrwodeviTarca msajulisa da
viTarca RmrTisagan
2 rameTu aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
vis miemsgavse Sen yen mravalmcodvelo sulogarna Tu pirvelsa kains1 da
ukeTursa lameqs da qviTa siborotisaiexclTa
ganstcentnen poundorcni da bilwiTa1 krTomiTa sikudid gawire2 gonebaiexcl
1 biwiTa D
2 ganswire BCDE aq A xelnaweris kideze miwerilia sxuiexcl Zlispirimoses galobis (meore Sj 321-3243) 39-e muxlis fragmenti (me movakudino da vacxovno da vsce da ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa) vfiqrobT SecdomiT xelnawerebSi wamZRvarebuli aqvs sxuaiexcl Zlispiris aq warmodgenil galobas
141
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
uwinares SjulisagamoCinebulTa saTnoTa araiexcl emsgavse sulo seiTs enoss noes da arcaRagardacvalebasa enuqissaaramed ebaZve bilwad mavalTa
5 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen risxvisa RmrTisa saqanelnisulo da warhrRunen mwaredviTarca yoveli queyanaiexclpoundorcni madlni da saTnoebaniSorsqmnilman kidobniT
cxorebisaiexclT
6 davaTrvne isarni Cemi sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad da Wabuki saguemelad Cemda _poundmobda lameq tiriliT da
ZrwoliT xolo Sen sulo Cemo gonebani da poundorcni Seaginen da araiexcl Zrwi da arca geSinis
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
pirvel Sjulisa gamoCinebulTa
wmidaTa Tana warhpounded sulo Cemo
da araiexcl miemsgavse Sen seiTsda arca Tu enuss1 ebaZve arca [C221r] noes2 da arca-Raenuqis gardacvalebasa aramed ebaZve bilwebiT
mavalTa da ijmen marTalTa
cxorebisagan
5 [A142v] da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen3 sulo Cemo
saqanelni saRmrToiexclsa risxvisani
da moawie wyliTrRunaiexcl4 saSineli
da viTarca yoveli queyanaiexclwarhRunen poundorcni da
cxorebaiexclsaqmeni madlni da saTnoebanida araiexcl Sexued cxorebisa
kidobansa romel ars tirili da
sinanuli
6 davaTrvne isarni Cemni sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad Cemda
da Wabuki saguemelad Cemda _godebiT poundmobda odesme lameqxolo Sen ara sZrwi5 sulo
Cemo romelman ege Seagine gonebaiexcl da poundorcni SehbRalen da Tanamdeb iqmen moklvisa
maTisa da arca geSinis saSjelisagan
1 enoss BC
2 noves BC
3 ganaxusup1n B
4 wyliTrRunaiexcl] warRunaiexcl B5 Zrwi B
3 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen suloda seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis1 micvalebasa2 da
arca noes da dahglaxaken marTalTa cxorebisagan
4 davaTrvne isarni Cemni sis[E99v]xliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
[F58] mxoloman ganaxuen3
saqanelni saRmrToiexclsa misrisxvisani sulo Cemo da warhrRuen4 yovelivepoundorcni saqmeni da cxorebaiexcl
da daadger[B149v] gareSe kidobnisa mis
sacxorebelisagan5
5 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
kaci movkal Cemda wylulebad xolo Wabukisaguemelad6 Cemda _ poundmobdagodebiT bilwi lameq xolo Sen ara7 sZrwi sulo
romelman poundorcni ganx[C120v]rwnen8 da gonebaiexclmedgrobiT Seginebul-hyav
1 enoqis BDF
2 _ D
3 ganaxusup1n DF
4 warhrRusup1n BDF
5 sacxorebelisa E
6 sagusup1melad BDF
7 araiexcl E
8 ganxrwnen BF
142
7 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kains da lameqs mklvelobiTasulo viTarca kaci da gonebaiexcl viTarca Wabukida poundorcni viTarca Zmaiexcl
movswycentdencodvismoyuareTa
wylulebiTa
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godlisa aRSenebadqalaqiTurT poundel-hyav yen suloujerod gulisTqumiTaaraiexcl Tumca dambadebelisaSeurines ganzraxvani Senni da daerRcentnes Roneni Senni
9 ixarebdiT warmarTni erisa misi[sa] Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
uSjuloebisaTcents sodomelTasa sulo Cemoawcentma RmerTman zeciT maTzeda cecxli da wumwubaiexclxolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexclaRityine romliTa dawuvad
xar
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa da moZuleTa misTa miagos
guemul var da mowylul var
isarTa mier mterisaTa TualiT da poundorciT mwared da savse var wuTxTa
simyraleTa ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelo da ganmkurne me saxierebiT
7 sisxlTagan wylulebisaTa da natyunavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs
pirvelTa maT borotTa kacismkvlelTa
da suli Cemi viTarca kacida gonebaiexcl viTarca Wabukixolo poundorcni viTarca raiexcl
Zmaiexclmovklen sawyalobelman amangemoiexclsmoyuareTa1 wylulebaTa
mier da yovlad ulmobel viqmen
medgari
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godolis Senebad poundel-hyav2 sulo Cemo
qalaqiTurT da poundel-hyav zRudis-zRudiT
gulisTqmaTa da gemoTa mieraraiexcl Tumca dambadebelsaSeerines ganzraxvani Sennida Roneni da manqanani
daefqvnes wyalobiTa TcentsTa
gardamoslviTa
9 ixarebdiT warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
awuma ufalman uflisa miercecxli da wumwubaiexcl
sodomelTa zeda ujuloebisaTcents mzisa da
dawunaigini zegardamoxolo Sen geheniisa cecxli aRagzen sulo CemoromliTa-igi dawuvad[B422]
xar ubadruko warmdebebisaTcents da bilwebisa
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa moZuleTa TcentsTa4 kualad-agos
guemul var da[C22v]mowylul ukurnebelad da ganguremil isarTa mier
mterisaTa suliT da poundorciT
1 gemoiexclTmoyuarsup1Ta C
2 poundel-yav B
6 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
qalaqisa poundel-hyav Senebad yen sulo Cemo da aRmarTebad godolsa gulisTqumaTa SenTasaaraTumca RmerTsa Seerines
zraxvani da daekueTnes1 miwad borotni Roneni Senni
7 ixarebdiT2 warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
[D111v ] awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcentsrisxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli
geheniisaiexclaRagzen romelsa Sina gegulvebis dawuvaiexcl
8 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos sasjeli mterTa da moZuleTa misTaiexcl miagos
wylul var da gangumeril3rameTu ganewonnes4 awisar[A241r]ni borotisani
1 daekuTnes BDF
2 _ F
3 ganguremul DE
4 ganewunnes A
143
11 [da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl]
me var RmerTi romeliganvikiTxav gulsa da
TirkumelTa da davswuav SecodebaTa da ganvacxadeb
dafarulTa da uSji borotTa da glaxakTaixileT gulispoundma-yavT da
SeZrwundiT
12 da mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen dausabamoo samebao erTarsebao Segcentwyalen codvilnimoguaqcien mouqcevelnida gcentpoundsnen mermisa daSjisaganda nu ganguwirav SeqmnulTa
SenTa ufalo
13 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedao RmrTisaosasoo mosavTa SenTaonavTsadguro myudroo yovelTa RelvaguemulTaoZe Seni mowyale-yav Cuen zeda[romelni maradis] Tayuanis-
gcemT Sen
sawyalobelida aRvsebuli wuTxiTa da
sibneliTa amisTcents giRaRadeb Sen ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelonefsiTTa amaT vnebaTa
CemTaTcentsda gankurnen igi saxierebiT
11 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl igi erisa TcentsisaiexclcaniT
da ixileT rameTu me var RmerTi
romeli ganvikiTxav gulsa da TirkumelTa
vamxileb saqmeTa da gonebaTada cxad-vhyof yovelTa
dafarulTa da davswuav SecodebaTa da usji1 obolsa da glaxaksada ZrwodeT didebisagan Cemisa da SiSiT mmonebdiT da
madidebdiT
12 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
dausabamoo daubadebelosamebao arsebiT ganuyofelo2Secodebuli ese macxovne da mouqceveli momaqciemonanuli Semiwynare rameTu Seni var Seqmnili da nu ugulebels-myof
aramed Semiwyale da mipoundsen cecxlsa uSretisagan
13 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
sasovo Senda moltolvilTaonavTsadguro Relva-
guemulTao da macxovaro ganwirul[A143r]
Tao Ze Seni dambadebelimravalmowyale da kacT-
moyuaredaatkbe CemTcents vedrebiTa
SeniTa da miTxove bralTa CemTa
Sendobaiexcl
1 uSji B
2 daubadebelo B kideze xuTSabaTsa mwuxri
sulsa da poundorcTa CemTa aha naguemni1 brZcentlTa2
CemTani romelTaTcentsgiRaRadeb gankurnennefsiTni3 vnebani Cemni
9 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali4ganmkiTxveli gonebaTaiexclmsajuli guliszraxvaTaiexclromeli vamxileb qmnaTa da
davswuav bralTa da5 usji obolsa6 da mdabalsa da glaxaksa
10 didebaiexcl7 dausabamoo8 da augebelo samo monanulsa momxede9 codvili macxovne rameTuSeni var qmnuli10 da cecxlisa Cemisadamsjelisagan mipoundsen me
11 aw11 [E106] uxrwnelo qalwulo
RmrTisa dedao sasooSendami moltolvilTao da Semweo Cueno kacTmoyuare Semoqmedi Ze Senidaatkbe Cem zeda meoxebiTa SeniTa
1 nagusup1mni BCDF
2 brZolTa B
3 nebsiTni BE
4 RmerTi B
5 _ D
6 obolTa B
7 _ D
8 dausabamo D
9 momxeden E
10 qmnili B
11 _ BCD
144
ganZlierdiTsa
Zlispiri eha berwo sulo Cemo
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da aRmaRlda rqaiexcl Cemi uflisa mier Cemisa
eha qriste meufeo aRgiareb Sen cremliTSegcode Segcode Sen aramed Semindve raiexclTa vRaRad-yo araiexclvin ars wmidaiexcl araiexcl vin ars marTali Senebr ufalo]
2 [A130v] ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare macxovarebiTa SeniTa
eha Semoqmedo Cemo uwyi viTarmed vcode ufroiexcls yovelTa kacTaamisTcents1 vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyuareo Semiwyale me
3 rameTu araiexclvin ars wmidaiexcl viTar ufali da araiexclvin ars wmida Sensa gareSe da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
eha mwyemso2 saxiero
1 amisTcents vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyu-areo] da aw gevedrebi viTarca RmerT xar qriste macxovaro meufeo tkbi-lo Semiwyale me BC
2 mwyemso] qriste BC refreni aRdgenilia Zlispiris mixedviT
ganZlierdiTsa
Zlispiri samebao wmidao aRamT
1 ganZlierda guli1 uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
ixile sulo Cemo ubadruko
cecxliTa dawuvaiexcl igisodomelTaiexcl da ivltode SenviTarca loT mTad mimarT
moswrafedivltode zegardamoiexclsa
dawuvisagan segors aRiswrafe da [B428]
ganere xrwnilebisagan da
sikudilisa
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa
me mxoloman Segcode Sen saxiero
ufroiexcls yovelTa kacTa2vinaiexclca cremliT aRgiarebSegcode Segcode
yovladZliero aramed mowyalebiT Semindvemacxovar da nu Seuracx-myofnuca ganmiSoreb da damSji3
3 ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
eha qriste mwyemso yovladsaxiero
momiZie me kravi Seni warwymeduli codviTada nu Seuracx-myof aramed
mpove da momaqcie Senda da
Semiwyale
1 guli]+Cemi B
2 _ kacTa B
3 damsji C
galobaiexcl g
Zlispiri Seuryevelsa zeda kldesa
brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste guli Cemi
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
cecxli uflisa mier suloufalman wcentma pirvel da dawuna qalaqni sodomurni
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
mTad aRiswrafe Sen yen sulo
viTar-igi pirvel loT da segors1 Seeswar daqcevasa
3 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe da aravin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
evlto[C121]de Sen evltode sulo
sodomursa2 dawuva[B150]sa evltode risxvasa RmrTiv-
aRZrulsa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa qriste [F58v] macxovar nu
ganmagdeb3 me4
5 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali da RmerTman ganhmzadnis saqmeni Tcentsni
yen5 mwyemso6 saxiero qristemomiZie cxovari
1 sergors C
2 sodumursa AC
3 ganmagdeba AC
4 _ F
5 _ D
6 mwyemsoiexcl F
145
momiZie me kraviwarwymeduli codviTa da nu Seuracx-myof aramed mpove1 momaqcie Senda da SemrTe samwysoTa SenTa wmidaTa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
eha yovelTa ufalo Sen xar tkbili meufe2 da3 dambadebeli Cemi da Sen gevedrebi cremliT mpoundurvaledmipoundsen codvaTagan da momec simarTle4 da macxovnen me
1 mpove] moved
2 meufe] ufalo C
3 _ C
4 simarTlsup1 C aq iwyeba sxuaiexcl Zlispiri xelnawerebSi ar aris miTiTeba sxuaiexcl Zlispiris teqsti erwymis ZiriTad teqsts es tropari aklia B-s
da SemrTe samwysoTa maT SenTaubiwoTa da sanatrelTa
4 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe1 da pirveli dambadebeli Cemida Sen2 gevedrebi cremliT
mpoundurvaled mixsen codvaTa da bralTa
CemTagan da momec sinanuli da
macxovnenda SemrTe saTnoTa SenTa Tana
5 da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
RmerTo mxoloo wmidao samebao
macxovne me codvili ZrwoliT Tayuanismcemeli Senida aRmomiyvane3
xrwnilebisaganuricxuTa maT codvaTa
CemTaiexclsa rameTu Sensa gareSe sxuaiexcl RmerTi me araiexcl vin vici
6 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad
gixaroden RmrTivSemwynarebelo sZalogixaroden saydaromacxovarisao gixarodendedao cxorebisa Cuenisaogixaroden ganwirulTa sasoo da codvilTa
poundelisampyrobelo yovladwmidao
RmrTismSobelo
1 meufsup1 C
2 _ C
3 _ BC kideze samSabaTsa mwuxrsa C
da cTomilsa nu ugulebels-myof
6 rameTu mScentldi ZlierTaiexcl mouZlurda da gare-Seirtyes Zali
Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
7 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
erTo RmerTo samguamovano
macxovne me codvilixrwnilebisagan ganmarine
8 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svilmravali igi mouZlurda
gixaroden Sen1 RmrTismSobelo gixaroden saydaro uflisao da2 dedao RmrTisao
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri daamtkice ufalokldesa zeda mcnebaTa SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mxoloiexcl Zlier da [G138] marTal da wmida xar
1 _ B
2 _ BDF miwerilia A-s kideze
146
1 nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
qriste RmerTo wyaro cxorebisao
sikudilisa dampoundsnelo ismine godebaiexcl Cemi tiriliT guliTa mpoundurvaliTada uwinares aRsasrulisamilxine da Semiwyale me da apoundocen codvani Cemni
2 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali
eha qriste romeli- [B429] ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveliSemindven bralni Cemni
rameTuuwyi WeSmaritebiT viTarmedumetes yovelTa kacTasa
vcodeda araiexcl1 vin ars adameani2
Cemebr codviTa SebRaluli
3 da RmerTman ganhmzadna saqmeni Tcentsni
noes ze bilwebisa moqmedTa maT
mivemsgavse macxovar da maTebr danTqmuli
davisajeda warvirRuen3 wyliTrRuniTa
codvisaiexclTa da qams vebaZve mamis
mbasrvelsada araiexcl davfare sircxcentlimoyusisaiexcl amisTcents daSjad var
4 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda
eha sulo Cemo sawyalobelo
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTaarcaRa vrcelni igi sazRvarnimoigen msgavsad iafeTisa da4 queyanasa mas Sendobisasasawadelsa da yovlad wmidasa
1 ara C
2 adamiani C
3 warvrRusup1n B
4 _ B giorgi da eqvTime aTonelebis TargmanebSi gansxvavebiT arsen iyalToelis Targmanisagan ar aris miTiTeba `sxua Zlispirze~ Tumca teqsti Targmnilia da Sezrdilia wina galobas B xelnawerSi es tropari meeqvsea
1 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
wyarod cxovelad mogigebdampoundsnelsa magas
sikudilisasada vpoundmob siRrmiT gulisa
CemisaiexclT pirvel ganslvisa vcodemilxine da macxovne
2 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
[E100v] Segcode Sen ufaloSegcode milxine me rameTu ara ars1 codvili kaciromelsa ara aRvemate SecodebiTa
3 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidrnes mas [A241v] qams miemsgavse sulomamisa mbasrobelsa da aradahfare Sen sircxcentli-igimegobrisaiexcl orTa maT msgavsad2 zurg-ukunqceviT
4 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre udebo suloda vercaRa vrcelni3
sazRvarni4
iafeTisebr5 hpoven queyanasa6 wmidasa
1 ara ars] aravin ars BCDEFG
2 41 _ G
3 + igi BDE
4 sazRvarni] zraxvani A
5 iaefTisebr D
6 qusup1yanasa C aqedan grZeldeba G
147
5 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTagan da gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafedSeuqcevlad1 da moved2 queyanad3
uvnebelobisa4 abrahamisebr
6 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
eha Sen sulo codvilomihxeden5 abrahamsa viTar dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmna da Senca emsgavse missa mas saqmesa romeli6 idido
7 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svil-mravali igi mouZlurda
eha sayuarelo sulo ismine viTar-igi Sewirvoda isak msxuerplad RmrTisa wmidad7da emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa8 saTnoebiTa
1 Seuqcevelad BC
2 moved BC
3 queyanad] soflad B sofelsa C
4 uvnebelobisasa C
5 mixeden B mihxeden Sen C
6 romeli] Senca BC
7 ~ wmidad RmrTisa BC
8 missa] RmrTisa BC
5 da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
gamoved sulo Cemo codvisa queyaniT
da Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa[C222v] ganagde vnebaTa
siyuaruli raiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkcentdroqueyanaiexcl sZisa da Taflisaiexcl
6 [A143] savseni puriTa naklulevan iqmnnes
eha Sen sulo Cemo ubadruko
mihxeden abrahamsa viTar-igi dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmnada Senca emsgavse missa mas
saqmesa RmrTisa1 moyuaresa nebasaraiexclTa idido RmrTisa mier
7 da mSierTa daipyres queyanaiexcl
muxasa mas Tana mambresa2 odesme
stumrismoyuarebiTa da angelozTa stumrebiTaSemdgomad moxucebulebisadaimkcentdra aRTqumaiexcl
mamaTmTavarman mas ukue hbaZevd sulo Cemostumrismoyuarebisa mier
8 rameTu berwsa3 esxnes Svid Svil
eha Sen sulo friadsawyalobelo ismine viTar-igi isak Sewirvoda msxuerpladsaidumlod wmidad RmrTisa
ZalTaiexclsa da Senca emsgavse mas raiexclTa
msxuerplad ubiwod Sewiro missasaTnoebaTa mogebiTa
9 da Svil-mravlaiexcl igi mouZlurda
raiexclsa emsgavse agars sulo Cemo
poundorcTa damonebiTa
1 + da C
2 mambressa C
3 + mas B B xelnawerSi es tropari ar aris
5 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT
damived soflad gamomdinareduxrwnelebisad romeldaimkcentdra abraham
6 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman1
mamuli Tcentsi da ucxo iqmnaemsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa
7 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[C121v] mamamTmTavarman raJams
muxasa Tana mambresa2 istumrna
angelozni daimkcentdra3 manSemdgomad siberisa madli igi aRTqumisaiexcl
8 da nu iqadin Zlieri ZlierebiTa TcentsiTa
axali msxuerpli4 isakgulispoundma-yav ubadruko
sulo Sewiruli yovlad
dasawuveladqristes msgavsad da hbaZevd5
missa6 saTnoebasa
9 da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[B150v] ismaelisi igi gandevnaiexcl Senca gasmies suloviTarca mpoundev[G138v]lisa
1 abraamman BC
2 mambressa CDGEF
3 daimkcentdrna B
4 msxusup1rpli CF
5 hbaZevdi G
6 misa G
148
8 ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
eha sulo gulispoundma-yav simpoundne abrahamisi viTar araiexcl hrida man mxolodSobilsa mas daklvad RmrTisaTcents da Sen verca erTsa nebasa qristesTcents ugulebels-hyof
1 9 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobeloRmerTo Semiwyale mo-raiexcl-xcentde didebiT angelozTa Tana ganSj[ad] soflisa raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa
es tropari C-Si gansxvavdeba AB-sgan eha sulo gulispoundma-yav gankiTxvisa Jamsa garna aw ars Jami sinanulisa
da hSev Sen axali1 ismael [B430] romel ars Tavpoundedobaiexcl
mware ekrZale nuukue msgavsad
missaganidevno Senca RvTisaganviTar-igi maSin sarraiexclsgan
10 ufali moakudinebs da acxovnebs
eha sulo Cemo gulispoundma- yav
simpoundne abrahamisi viTar-igi araiexcl hrida manmxolodSobilsa mas daklvad
RmrTisaTcents da Sen2 vercaRa erTsa nebasaqristsup1sTvis ugulebels-hyofda viTar Rirs iqmen wyalobaiexcl2
11 STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
mRdelsa RmrTisasa da mefesa melqisedeksmartoqmnilsa mxolosaaRmatebulsa cxorebiTamobaZavsa qristes
mpoundsnelisasaemsgavse Sen codvilo sulo
Cemo da iqmen meufe3 vnebaTa da ijmen SfoTTagan
soflisaTa
12 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobelo ufalo Semiwyale codvilimo-raiexcl-xcentde Sen sjad sofelsazeciT didebiT angelozTa
Tana raJams miagebde kacad-kacadsasaqmeTaebr misagebelsa da Rirs-myav rCeulTa SenTa
Tana
1 + ukusup1 B
2 _ B
3 meufsup1 C
naSobisaiexcl hride nuuku sup1 misebr gavnos uZRebebaman
10 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmis-yofasa da cnobasa uflisasa
megcentptelsa mas agars emsgavse sulo damonebiTanebisaiexclTa da hSev axali ismaeli romel ars Tavxedobaiexcl mware
149
10 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadgens davrdomilsa
eha berwo sulo Cemoixile1 kibe2 igi romelica eCuena mamaTmTavarsa mas didsa iakobs iswrafe Senca saRmrToiexclTa qceviTa3 aRslvad mas zeda
11 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkcentdrnes mas
eha sulo nu iqmnebi Zegl marilis qceviTacodvaTa SenTa mimarT Zrwode cecxlisagansodomelTaiexclsa ivltode mTad mimarTuvnebelobisa4 raiexclTa ganere
12 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha mpoundsnelo yovelTaocxorebisa wyaroo sikudilisa dampoundsnelo[131r] giRaRadeb qristedambadebelo yovliTa guliTa Segcode Semindve da macxovne me
13 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
1 ixilsup1 B
2 kibsup1 B
3 qceviTa] saqmiTa B
4 uvneblisa B es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris C-Sies tropari ar aris C-Si
13 aRadgens queyanisagan [C223r] glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
eha unayofo sulo Cemo ixile kibe igiromel ixila iakob romeli cadmde aRwevnul iyoda iswrafe saRmrToiexclTa
qceviTada marTaliTa sarwmunoebiTawadierad aRslvad mas zeda
14 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidres mas
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa codvaTa mimarT viTarca-igi loTisa aramed Zrwodececxlisa misgan
sodomelTaiexclsaivltode mTad uvnebelobisadraiexclTa ganere segors
loTisebr
15 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha didebulo yovelTaocxorebisa wyarooxrwnilebisa[B431]gan
miqarvebulo giRaRadeb yovliTa guliTaSegcode Semindve da
macxovneqriste RmerTo yovlad
Zliero da apoundocen codvani Cemni
16 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
11 [F59] da yofad saSje[E101]lsa samarTalsa Soris queyanisa
iakobis kibeni gasmian sulo aRmarTebulniqueyaniT zecisaTa mimarT rad ara migaqus Senca kibed saTnoiexcl cxorebaiexcl
12 ufali amaRlda caTa Sina da iquxna
mefesa mas da mRdelsaRmrTisasa martoqmnul[D112v]
sa1 saxesa qristessa2 didsa
melqisedeksemsgavse sjulieradcxovrebiTa yen sulo
13 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
nu iqmnebi Zegl marilis sulo ukun xedviTa marTl-
ukunzari gangpoundaden Sen saxemansodomelTagan segors Seeswar daqcevasa
14 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
1 qmnilsa BG
2 q~a D G xelnawerSi am sityvas aqvs miniSneba (Tavze uzis 3 wertili) amave miniSnebiT kideze gatanilia `wardgomaiexcls~ vrceli teqsti
150
eha sulo ivltode1 SencodvaTa cecxlisagan viTarca loT Sors iqmensodomiT-gomoriT2 romel-igi3 ars soflisa sacTuri da yoveli nivTi siborotisaiexcl
1 evltode B
2 sodomiT da gomoriT B
3 _ igi B es tropari ar aris C-Si
evltode codvaTa cecxlisagan
viTarca loT Sors iqmen yen sulo Cemo ubadrukosodomiT da gomoriT romel
ars soflisa sacTuri da yovelinivTi mware siborotisaiexcl sulT-damwuveli [A144r]
saukunod
17 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
eha sulo codvilo SebRalulo
[C223r] viTarman-me ZrwolamanSegipyras Sen raJams soflisaamisagan simwariT ganxcentdodi da eSmakTa gundni gare-
mogadgenda saqmeni Senni SegaSTobdenuwyalod raiexclme hyo
ubadurko
18 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa da nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
yovelTa keTilTagan caliero
sulo Cemo glaxako viTar gardahvlen dReni Senni borotTa Sina da gulis-
TqumaTa da araiexcl1 sZrwi saSjelisa arca geSinisTualuxuavisa msajulisagan
19 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmisyofasa da cnobasa uflisasaeha sulo Cemo Secodebuloraiexcl-me hyo Sen dResa mas raJams warmodgen yovelni saqmeni Senni
borotniaramed iswrafe da Seinane awve raiexclTa gixarodes
1 _ araiexcl C
viTarca loT evltodesulo Cemo codvisa dawuvasaivltode sodomiT da
gomoriTivltode Sen yovlisa aRZrvisa vnebulisagan
15 samebao martivo1daubadebelo bunebaosamTa guamTa Sina cnobiloguacxovnen Cuen mosavnisimtkicisa Senisani
16 mamisagan uJamoiexcl2 Ze Jamierad hSev
RmrTismSobelo Tcentnier Teslisa eha ucxoiexclsakcentrveli qalwulad hgies
mawovnebeli
1 martio F
2 uJamod G
151
uoxW[C223v]noiexclTa sixaruliTa
20 da yofad saSjelsa da samarTalsa Soris queyanisa
eha Sen sulo Cemo davrdomilo
medgaro da udeboaRiaren codvani Senni yovelni awve rameTu ara arsaRsarebaiexcl gankiTxvisa Jamsagarna aw ars Jami keTilisinanulisa da cxorebisaiexcl
21 ufali amaRlda caTa Sina da da iquxna
eha RmerTo simarTlis msajulo
macxovaro da mpoundsneloda keTilismyofelo Cemo mswrafl mewie [B432]
ganrRueulsa amas da angelozi mScentdobisaiexcl
mcvelad da mfarvelad Cemda momivlinesulTa maT haerismcvelTagan
22 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
yen sulo Cemo raiexclsa emsgavse qams
uwesod siciliTa da ganqiqebiTa moyuasisaiexclTa da araiexcl ebaZve sems da iafeTsromelni-igi samarTlad
ikurTxnes rameTu ukunqceviT mowiwebiT dafares nove
23 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
miemsgavse Sen o sulo Cemo
melqisedeks marTalsa romeli-igi miemsgavsa saRmrTo mRdelobaTa
dambadebelsa da Senca keTilad cxorebiTamoqalaqobd ganSorebulad da martoebiT hmonebd
ufalsa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao srulo dausabamoo
bunebao martivo erTarsebiT sagalobelosamTcentTebao samguamovano
152
guacxovnen ZrwoliT Tayuanismcemelni
erTmTavrobisa Senisani da Rirs-guyven siwmidiT
monebad Senda da aw da maradis da ukunisiukunisamde amin
25 eha qalwulo yovlad-ubiwovo
ucxo ars saidumloiexcl Seni da yovlad miuwdomeliviTar uJamod Ze Jamierad
hSvenTcentnier wesTa bunebisaTa da hgie qalwulad
ucvalebeladda awoebd CCcentlebr
dambadebelsa
153
mesmasa [131r]
Zlispiri ufalo mesma moslvisa Senisa
1 ufalo mesma Seni da SemeSina ufalo da ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
poundelTa SenTa qmnulsa nu ugulebels-myof
macxovaro rameTu mxoloiexcl xar
SemZlebeliyovladZliero ufalomotevebad codvaTa saxiero
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
RmerTo macxovaro1 daRacaTu Segcode Sen2 friadufroiexcls yovelTa kacTa
aramedSen ufalo mowyale xar3Sendave moqceuli Semiwynare
3 mowevna JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
sikudili axlos ars da Sen araiexcl4 hzrunav sulo
Cemo5 arca mza xari6 moslvad winaSemsajulisa7 mis marTlisa8aramed gulispoundma-yav da
ganifrTxve
1 macxovaro] saxiero B
2 _ C
3 + da BC
4 ara B
5 + da C
6 mza xari] mzad xar C mza xar B
7 mSajulisa C
8 simarTlisa C
mesmasa
Zlispiri raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da
1 [A144r] ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
Seqmnulsa poundelTa SenTasanu ugulebels-myof me yen
marTlmsajulo dabadebulsa Sensa nu Seuracx-myof daRacaTu ufroiexcls yovelTa
kacTasa me mxoloman Segcode aramed
gaqus poundelmwifebaiexcl mitevebad
codvaTa
2 ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikvirda
sikudili moaxloebul arsda Sen araiexcl [A144v ] hzrunav yen
sulo Cemo Jami ese Semoklebul ars aRdeg ganifrTxve rameTu msgavsad yuavilTa da siz[B433]marTa war[C224]
vlen1 da qriste karTa zeda
mowevnul ars raiexclsaTcents ukue amaod
[vSfoTebT]
1 warvals C am troparis damamTavrebeli sityvebi TiTqmis ar ikiTxeba A-Si davixmareT B xelnaweri
galobaiexcl d
Zlispiri esma winawarmetyuelsa smenaiexcl moslvisa Senisaiexcl da
SeeSina viTarmed Sobad xar [C122]
qalwulisagan da saxilvel kacTa mier da poundmobda
1 [242r] ufalo mesma smenaiexcl Seni ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
qmnulsa Sensa nu udeb-myof
dabadebulsa nu Seuracx-myof msajulo
daRaTu mxoloman vcode viTarca kacman
ufroiexcls yovelTasa1 yen kacTmoyuareo
aramed viTarca gaqus2 ufalsa yovelTasa
poundelmwifebaiexcl mitevebad3
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
axlos ars sulo sikudili
axlos ars ara zrunav4 [G139] arca mza iqmnebi
Jami Semoklebul ars aRimsTue5 Sen
axlos ars6 da karTa zeda dgas msajuli
sizmrebr da yuavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT
1 yovelTaiexclsa GDF
2 ~ gaqus viTarca BCDEFG
3 motevebad DBEFG
4 hzrunav EFG
5 aRimsTusup1 BCDFG
6 _ CEFG
154
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
aRemarTe sulo dacemulebisagan Senisa
rameTu axlos ars aRsasrulida sofeli ese msgavs arssizmarsa raiexclsaTcents ukue
vscTebiT Cuen
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
ganifrTxve1 Sen sulo da moipoundsenen saqmeni Senni da nakaduli2 cremlTaiexcl3
moige4 da aRuvaren5 qristesa bralni Senni raiexclTa hpovo
Sendobaiexcl
6 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
araiexcl6 ipoebis codvaiexcl romeli ara miqmnies7
saqmiT da sitycentT8 da gonebiT9
midrekilsa10 gulisTqumaTa11
da vnebaTa siyuarulisa mimarT
7 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
daSjil var me mwared
1 ganibrTxve C
2 nakadulni B
3 cremlTani B
4 moiexclge C moigen B
5 aRuaren C
6 ara BC
7 + me
8 sityuiT C
9 gonebiTa B
10 midrekiTa BC
11 gulisTqumaiexclTa B
3 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Sennida guliTad gulispoundma-yven da aRuaren RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni cremliTa1 mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
4 moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
araiexcl2 ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl siborote da
uSjuloebaiexcl romeli araiexcl miqmniessofelsa Sina sitycentT saqmiT gonebiT da
gulissitycentT da yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa3
siyuaruliTa
5 mowevnasa JamTa SenTasa sacnaur iyo Sen
daSjil4 var me da qenjnilCemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxinebeladsawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeliSemiwyale dafarulTa
mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl
Seni
1 cremlTa C
2 ara C
3 vnebaiexclTa
4 dasjil C
3 mowevnasa JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa [E101v] risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
[B151] ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu RmerTsa
da cuarni cremlTani damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi1
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca
siborote mpoundsnelo romeli me ara
micodavs gonebiT da2 sitycentT da [D113]
mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da
qmniT3 viTar sxuasa arca erTsa vis
sada
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRavso queyanaiexcl
amisagan mxilebul viqmenamisagan davisaje me
sawyalobeliTcentT scentnidisisa Tcentsisaganromlisasa4 araraiexcl
umkueTeles5 arsmacxovaro da msajulo Cemo
gamo[F59v]mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni
1 ganhmarTlde G
2 _ D
3 q~yniT D
4 romlisa BCDEFG
5 umkusup1Teles BCDFG
155
Cemisa mamxileblisagan1romel ars gonebaiexcl romlisamxilebaiexcl2 friad ficxel arsamisTcents3 vRaRadeb RmerTo4
milxine
8 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlos veli Semdgomad kualTa misTa
kibe igi5 romel6 ixila iakob sulo CemomoRuawebisa da xedvisa arssaxe7 amisTcents iswrafe saqmiT8 da xedviT aRslvad9 mas
zeda
9 dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mRcentZare10 iqmen11 Sen sulo12 viTarca didi iakob raiexclTa moigo13 saqme14
xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisada iqmen15 Sen16 ganaTlebul mis
mier
1 mamxilebelisagan] maxlobelisagan C
2 romlisa mxilebaiexcl] mamxilebeli mx-ilebaiexcl BC
3 amisTuis C
4 ufalo C
5 _ BC
6 romelica BC
7 saxsup1 C
8 saqmiT] moRvawebiT B
9 aRslvaiexcl C
10 mRuiZare C
11 iyav BC
12 + Cemo B
13 moiexclgo C
14 saqmsup1 C
15 iqmne BC
16 _ C
6 SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
kibe romeli ixila sulo Cemo didman
mamaTmTavarmanxedvisa da moRuawebisa saxe ars igi vinaiexclca ukueTu gnebavs Sen
cxorebaiexcl saqmiT da poundedviT1 ahpounded2 mas
zeda raiexclTa Senca ixilo qriste
RmerTi
7 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclTmRcentZare iqmen Sen suloviTarca-igi didi iakobraiexclTa egreTve moigo saqme xedviTurT da gewodos goneba-mxilvel
RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis
mierda mogeces zeciT didi
wyalobaiexcl
8 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
orTa maT meuRleTaTcentsWiri mwyemsobisani moiTminnaodesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl3 Ramisaiexcl4
da sicxe dRisaiexcl da Sromaiexcl da rudunebaiexcl
da dRiTi-dRe RuawliTa da WiriTa
miemTxcenta sawadelsa Tcentssa
1 xedviT C
2 aRpounded B
3 nefxva C 4 Ramisa C
6 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
kibe romeli ixilamamaTmTavarTa1 Soris didman
sulo Cemo saxe iyo saqmisa aRsavalTa2 da mecnierebisa maT3
xarisxTaiexcl gnebavs Tu saqmiT da xedviT
da mecnierebiT cxorebaiexcl ganaxldi Sen
7 mdinareTa zeda nu ganrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
sicxe dRisaiexcl daiTminarudunebiTurT didman man
mamaTmTavarman4 da yineli Ramisaiexcl moiTmina[C122v] dRiTi-dRe Wirisa5
SematebiTa mwysiTa cviTa da mrwemobiTa
raiexclTa orni meuRleni miiyvannes6
1 mamadmTavarTa DF
2 aRsavalTaiexcl G
3 mis B
4 madmTavarman F mamamTavarman D
5 WirTa BDEFG
6 moiyvannes DEG
156
10 Seimusrnes mTani sastikebiTa dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
iRuawe1 yen sulo raiexclTa iqmne Sen2 goneba-
mxilvel RmrTisa maRlisa viTarca moseda miiwio3 nislsa mas4
uxilavTa xilvisasa da scxovnde5
1 iexclRuawe Sen C iRuawe Sen B
2 _ Sen BC
3 miiexclwio C
4 _ B
5 _ scxovnde BC
9 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
orad meuRled gulispoundma- yven
saqme da xedvaiexcl yen sulo Cemolia viTarca Svilmravali_saxed saqmisa xolo raqil viTarca
Wirmravali- saxed xedvisa da Wirisa
rameTu uwirvelad cxorebaiexcl
SeuZlebel ars
10 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
[C224r] aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
11 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlis veli Semdgomad keTilTa misTa
8 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
or meuRled gulispoundma-yvensaqme da mxedveli cnobaiexcl lia
viTarca Svilmravali _ saqmed da
raqil1 viTarca Wirmravali _ cnobad rameTu
Tcentnier [G139v] Sromisa arca saqme
arca xedvaiexcl da cnobaiexclwaremarTebis sulo
9 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda itycents ufali
iRviZebdi sulo CemoiRuwid didisa
mamaTmTavrisaebr2 raiexclTa moigo saqme cnobiTurT
da esreT gamosCnde3 gonebad
mxilvelad RmrTisa4 [E102] da nislsa saRmrToTa
xedvaTasa Sexcentde da iqmne didvaWar vinme
10 mdinareTa ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
saRmrToman mamaTmTavarman5
Svil-isxna raiexcl aTormetni6 mamaTmTavarni7
saidumloiexcl8 kibe aRgimarTa Sen[saqmis] aRslvisaiexcl9 sulo Cemo da Svilni _ safuZvlad [A242v]
da kibe _ aRsavalad yovlad sibrZniT wina-giyvna10
11 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
1 raqel GE
2 mamadmTavrisebr F
3 gamoSCnde E
4 RmrTisad BDE
5 mamadmTavarman F
6 aTurmetni B
7 mamadmTavarni D
8 saiexcldumloiexcl D
9 aRsavalisaiexcl DE
10 giyvnaiexcl C
157
11 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
gesmis1 axovanebaiexcl iob2 marTlisaiexcl yen3 sulo Cemo rad ara hbaZav moTminebasamissa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi4
1 gesmas C
2 iobis B
3 _ BC
4 samaradisod iZlevi] maradis Zleul xar Sen BC
esavs emsgavse sulo Cemo da ganec pirmSoiexcl Susup1nierebaiexcl
Seni Sensa mas poundelovnad mbrkunelsa da mamulisakurTxevisagan daec
ubadrukoorkerZo Zleuli vnebaTa mierda saqmiT da gonebiT mwared
mowyluli
12 [A145r] dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mpoundurvalebad saxel-edva esavs codvismoyuarebisaTcents1
da gemoTa monebisa romel ars edomixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa
SenTasaxelica bilwi daimkcentdro Sen
13 Seimusrnes mTani sastikebiTa da dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
gesmis axovanebaiexcl igi iob marTlisaiexcl2 yen sulo Cemo rad ara hbaZav missa masmoTminebasa viTar-igi ganmarTlda
skoreTa zeda aramed maradis iZlevi mwaredmterTa mier simedgriTa
SeniTa
14 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
1 moyvarebisaTcents A
2 marTlisa C
[B151v] moZagebulsa mas esavs
emsgavse sulo da ganscenmbrkunelsa1 mas2 SensasikeTeni pirmSoebisani damamulisa didebisagan ijmenda orgzis daakldi saqmesa da
xedvasa3 amisTcents Seinane
12 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
edom saxel-edva [D113v] esavs gardareulisa bilwebisaTcents
sulo rameTu gulisTqumiTa
Semwuarsa da maradis gemoTa damonebulsaedom ewoda romel ars
mpoundurvalebaiexcl sulisa4 codvaTa trfialisaiexcl5
13 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
gasmies Sen6 sulo Cemoiobis ganmarTlebaiexcl skoreTa
maT zedarad ara hbaZav Sen missa
simpoundnesada moigeb7 simtkicesa8 maT
Sinaromelni scnne9 da iswavne10 da
ganicado11 Sen aramed uTmino qmnil xar
14 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
1 mbrkunelsa]mwixnvelsa G mwixnel-sa DE
2 _ DBEG
3 ~ xedvasa da saqmesa G
4 sulisaiexcl DG
5 tvrfialisa A
6 Sen] GBCDEF] _ G
7 moiexclgeb B
8 simtkiceTa D
9 scnen B
10 iswaven B
11 ganicadne F
158
12 mdinareTa zeda nu ganhrisxne-a ufalo anu guliswyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
ukueTu iobi marTali iyo ufroiexcls yovelTa1 da ver ganera gamoucdeladSen yen codvismoyuareo2
sulo viTar ganere bralTagan3
13 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
eha sulo Cemo Seuvrdi4 RmerTsa
lmobierebiT5 raiexclTa man6 mogces Zali
brZolasa mterTa maT uxilavTasa rameTu uZlur xar Sen
brZolad maTda
1 yovelTasa B
2 codvismoyuareo] codvisamoyuareo C
3 brZolaTagan] borotTagan C
4 Seurdi C
5 lmobierebiT] da mas evedre BC
6 _ BC
pirvel saydarTa mjdomareSiSueli skoreTa zeda mkcentdr
iqmna da Svilmravali saCinoiexcl _uSvilod dawyluli aramed palatTa wil Sehracxna
igi1 da wuTxni da matlni [B435]
margalitTa wil da yoveli madlobiT
miiTuala
15 mdinareTa zeda nu gahrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda moslvaiexcl Seni
mefobiTa Semkobili da gcentrgcentniTa da ZoweuliTabrwyinvaled ganSuenebuli2kaci marTali da simdidreTa mier
gardacemuli meysa Sina yovelTagan
ganSiSulda gankiTxvaTa saRmrToTa
gangebiTa
16 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda
ukueTu ufroiexcls yovelTamarTal da ubralo iyo iobida ver ganera mterisa gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo
Cemo viTar-me ganere macTurisagananu Tu gekueTos viTar Tavs-
idva
17 da mpoundedrobaiexcl Seni cxorebaiexcl ars
eha glaxako sulo CemoSeuvrdi ufalsa lmobierebiTraiexclTa man mogces zegardamoZali brZolisa mterTa maT uxilavTasa
rameTuuZlur xar Sen brZolad maTda
vinaiexclTgan Zleul iqmen maTgan da
daemone
1 igini C
2 ganSusup1nebuli C am troparidan mokidebuli A fotopiris ramdenime striqoni cudad ikiTxeba
pirvel saydarTa mjdomareSiSue[C123]li1 skoreTa zeda
mjdomare iyoSvilmravali da saxelmaRali2myis uSvilo [G140] da ucnaur
iqmnarameTu palatad Seeracxnes
mas skoreni[F60] xolo wuTxni _
margalitad
15 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
mefobisa pativiTa da gcentrgcentniTa da porfiriTa
Semkuli puvnieri3 da marTali kaci samwysomravali da
ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da
mefobisagan glaxak da uRono [E102v] iqmna
16 miavline Tavsa zeda usjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
ubralo Tu4 iyo igi da marTal ufroiexcls yovelTa da
ver ganera macTurisa sabrpoundeTa5 da
RoneTa Sen codvismoyuareo
ubadruko sulo raiexcl hyo moulodebeli
Tu raiexclme gansacdeli SegemTxcentos
1 SiSveli D SiSusup1li BFG
2 saxlmaRali DG
3 povnieri A
4 ubraloTu] ubral[o]Ra Tu G
5 safrpoundeTa DE
159
14 gardacumiT gardaacua mSvildsa Sensa TeslTa zeda _ itycents ufali
poundorcni Sevaginen da suli SevbRale codvaTaganda yovliTurT var1 mwared
mowyluli2 aramed Sen qriste RmerToganwirulTa mkurnaloganmkurne me3
15 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste sapkurebeli sinanulisaiexcl da wyalobiTa SeniTa tkbiloganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar4
16 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni wmidaiexcl da sisxli patiosani qristejuarsa zeda moguaniWe Cuen5poundorci mdash raiexclTa ganmaaxlne6da sisxli mdash raiexclTa ganmbanne7
saxier
17 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo
1 +me BC
2 mowylul BC es da momdevno tropari gadanacvlebulia B-Si
3 _ BC
4 macxovaro C
5 oguaniWe Cuen] raiexcl dasdev Sen CuenTa] BC
6 ganmaaxlo BC
7 ganbano C
18 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda - icycents ufali
suli SevbRale codviTa da poundorcni Sevaginen
bilwebiTada yovliTurT var mowyluliukurnebeladaramed Sen qriste
ganwirulTa mkurnalo orkerZove ganmkurne
sinanuliTaviTarca xar mkurnali saxieri
19 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste RmerTosapkurebeli sinanulisaiexcl da wylobiTa SeniTa ganmbane tkbilo da ufroiexcls Tovlisa
ganmaspetake rameTu yovelive Zal-gic
mpoundsnelo da sikudili codvilTaiexcl araiexcl
gnebavs
20 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saucrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni yovladwmidaiexcl da sisxli patiosani saxier[B436] juarsa zeda moguaniWeraJams aRmaRldi poundorci _ raiexclTa ganguaaxlne
ganxrwnilni xolo sisxli _ kualad raiexclTa
ganmbanne mamulTagan urCebisa pativTa
21 aRmaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni yovladwmidaiexclmiec CemTcents qriste meufeoraJams igi juarsa zeda [A145v]damsWualul iyav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamcame sakuTar-myav mamisa Senisa1
didebaiexcl mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa
1 sakuTar myav mamisa Senisa] raiexclTamca me warmadgine (warmidgine B) mamasa C
17 Sehmusren gankcentrvebiT Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
poundorcni SebRalul ariansuli biwian da yovlad wuTx-
mcenare ars aramed viTarca1 mkurnalman
tkbilman ornive gankurnen sinanuliTaganbanen ganwmiden qriste da
uspetakes Tovlisa gamoaCinen
18 da ivlinen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
poundorcsa Tana sisxli Seniganuyav yovelTa mo-raiexcl-
xcentdode juarcumadpoundorci _ raiexclTa kualad
dambado sityuao2 xolo sisxli _ raiexclTa ufroiexcls
ganmbanoda suli miec raiexclTa mimguaro
me qristemSobelsa Sensa mamasa
1 _ G
2 sistyuao G
160
juarsa zeda raiexcl damSWualul1 iyav
cxorebisaTcents Cuenisa2 raiTamca me sakuTar-myav mamisa
18 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste3Soris queyanisa juarsa zeda
raiexcl ahmaRldi4 Sen da5 dapoundSuli igi samoTxe ganmiRe6 megevedrebi Semiyvane mas Sina
19 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me embaz7 da sasumel8 sisxli igi9 da
wyali romeli guerdiT SeniT10
ufalo gardamopoundda raiexclTa orkerZowmida viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide11
20 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad12 brwyinvaledmogueca guerdi Seni ufalocxovelis13myofeli romlisagan14 aRmogcentcenda15 ori wyaroiexclsisxli da wyali romliTa
macxovnen16
1 ganmsWualul B
2 cxorebisaTcents Cuenisa] ese amisTcents ufalo BC
3 ~ qriste cxorebaiexcl B
4 + da BC
5 _ BC
6 + Cuen C
7 enbaz C
8 sasumelca BC
9 + wmidaiexcl BC
10 Sen B
11 sumide B
12 barzimad C
13 cxoels B
14 romlisaganca BC
15 aRmoscenda B
16 vipoundsneniT C~BC BC
22 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurvelni Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste Soris queyanisa
raJams ahmaRldi juarsa zeda dapoundSuli igi samoTxe ganaRe da zecisa da quyanisanierTbamad moiyvanen da aswavemravalTeslTa warmarTTa
didebaiexcl Seni
23 TqumaT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT1 SeniT
gardamosruliembaz da sasumel ufaloraiexclTa orkerZo wmida2 viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide cxovelsmyofelTa mdinareTa
SenTamacxovarTa yovlisa soflisaTa
24 gamoxued3 macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad brwyinval[C225v]ed moec
eklesiasa4 cxovelsmyofeligerdi Seni meufeo RmrTisa
mier5 orTa mdinareTa aRmogcentcene
Soris Cuen gulispoundmisyofisa da
SendobisaTaganmwmedelTa yovlisa
soflisaTa
1 gusup1rdiT B C
2 wmidaiexcl BC
3 gamoxusup1d B
4 eklesiaTa B
5 RmrTisa mier] romlisa mier B
19 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
macxovarebaiexcl qmna Sorisqueyanisa Semoqmedman raiexclTa
macxovnnes1 da nef[B152]siT2 juarsa
damokidebiTapirvel dapoundSuli edem ganaRoda3 mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa4 warmarTTacxovnebulTa Tayuanis-sces
20 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
sisxli guer[D114]disa5 Senisaiexcl
erTbamad sasumel da sabanel meqmenin6 me
da wyali ufsk[A243r]rul Sendobisa raiexclTa
orkerZo ganvsw[G140]mde cxebiTa da sumiTa
viTarca sacxebelTa da sasumelTa cxovelTa
wyaroTa SenTaiexclTa mpoundsnelo
21 ganvisueno me dResa Wirsa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa mis mwirobisa Cemisasa
takukad moigo guerdi7
[C123v] Seni cxovelismyofeli eklesiaman
romlisagan aRmogcentcendes mrCoblni
wyaroni Sendobisa da cnobisani8
saxed orTa aRTqumaTa _ Sjulisa da madlisa
qriste macxovaro Cueno9
1 guacxovnnes F
2 nebsiT BDGF
3 _ D
4 _ D
5 gusup1rdisa BCDFG
6 meqmnenin D
7 gusup1rdi BCDGF
8 cnobisani] cxorebisani G
9 Cemo G
161
21 miavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
wyaroni igi qristeguerdisa Senisani1 meqmnes memomatyuebel motevebisa2 da RmrTismecnierebisarameTu saxe iyvnes3 orTa maT
SjulTa
22 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSvel var Rirsisasaqorwinosa samoslisagan4 da sasZloiexclsa amis5 da serobisasaRmrToiexclsagan ganvrdomad6
var7 garna Sen qriste yav Cem Tana
wyalobaiexcl
23 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl8 daSretil ars
codviTa da naklulevan ars zeTisagan da kari9 sasZloiexclsaiexcl mis10
dapoundSul ars Cemda11 yen qriste ganmiRe12
1 wyaroni guerdisa Senisani qri-ste meqmnes me C
2 motevebasa B
3 iyunes C
4 ~ samoslisa saqorwilisagan B
5 mis BC
6 ganvrdomiT BC
7 vari B
8 Cemisa B
9 + igi B
10 _ B
11 _ C
12 + me C
25 moavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde srulad
wyaroni igi guerdisa Senisani meqmnnes me
momatyuebel codvaT motevebisa qriste macxovar da cxorebisa da
RmrTismecnierebisa1romelni WeSmaritad saxe
iyvnesorTa maT SjulTa da orTa
aRTqumaTa
26 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSuel var saqorwinosasamoslisagan [B437] sasZloiexclsa
mis da serobisa saRmrToiexclsaganvrdomad var me garna Sen qriste yav CemTana
wyalobaiexcl da Rirs-myav ganfrTxobad
raiexclTa movigo samkauli Rirsisa sasZloiexclsa
misTcents
27 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl2
daSretil ars codviTa meufeo
da zeTi ganmpoxebeli yovlad araiexcl maqus da kari sasZloiexclsa mis dapoundSul
ars Cemdada me poundeliT da ferpoundiT
Sekruliganvrdomil var me qriste
ganmiRe
1 + da B
2 Cemisa C
22 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
[E103] pounduebul1 var me2 sasZloiexclsagan
da daklebul qorwilisagan3 da serobisa
lampari daSrta viTarca uzeToiexcl
da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa
da serobaiexcl aRrkba xolo me poundeliT da ferpoundiT4
Sekruli gare ganmagdes
1 poundusup1bul BGF Susup1bul D
2 _ G
3 qurwilisagan A
4 poundeliTa da ferpoundiTa G
162
24 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
Jamni Cemni qriste mcire1 arian da savse codviTagevedrebi Sen sinanuliT yavaRsasruli Cemi raiexclTa araiexcl [B197r] viqmne me2 SesaWmel
eSmakTa
25 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
nu damsji3 me qristezuavsa mas4 farisevelsa Tana5 gevedrebi Sen aramed momecsimdabliT aRsarebaiexcl6 raiexclTa ara viqmne mona eSmakTa
26 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisa aRslvasa mas Cemsa erisa mas mwirobisa Cemisasa
mezuerisa misebrganmamarTle7 me qriste
saxier8gevedrebi Sen da mommadle me aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni9 raiexclTa davimkcentdro
sasufeveli10
27 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mcired arn B arian C
2 _ B
3 damSji BC
4 + Tana BC
5 _ BC
6 aRsarebad B
7 ganmamarTlsup1 B
8 saxier] macxovaro BC
9 aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni] nebasa Sensa sikudili BC
10 davimkcentdro sasufeveli] vpovo Sen mieri (Seni C) didi wyalobaiexcl BC
28 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
sawuTroni Jamni Cemni mcire arian da savse codviTagevedrebi qriste RmerTo
sinanuliTa yav aRsasruli Cemi raiexclTa ara
viqmne myis wartacebul
sikudilisagan da SesaWmel arawmidaTa
eSmakTa
29 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
mdidrad metyuel var macxovar
da Tavpounded da kadnier gonebiTanu damsji zuavsa mas TanafarisevelTaaramed momec tiriliT
aRsarebaiexcl da TanaaRracxil myav saxiero mezuerisa mis mdablad
mlocvelisa
30 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa erisa mis mwirobisa Cemisasa
ganmamarTle qriste RmerTo
mezuerisa1 misebr gevedrebida mommadle uRirssa yovladwmidaTa mcnebaTa SenTa keTilad
aRsrulebad raiexclTa davimkcentdro sasufevelida ganvere bnelsa mas
garesknelsa
31 rameTu leRuman ara gamoiR[C226r]os nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mezusup1risa BC
23 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
mcire ars Jami Cemisa1
cxorebisaiexcl da aRsavse siborotiTa
aramed sinanulad Semiwynareda mecnierebad2 aRmomiwodenuca viqmnebi sacxovar3
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
24 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
Tavpounded var ugun[F60v]urebiT
da amaod4 da cudadmzuaobar5 guliTa6
aramed nu farisevelebr damsji
ufroiexclsRa mezuerisa7 mis simdable
momec mowyaleo da marTlmsajulo ufalo
da misTana Semracxe
25 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
1 C~nisa B
2 Semiwynare da mecnierebaiexcl] _ G
3 macxovar _ G
4 amao GEF
5 mzuabar C
6 guliTaiexcl F
7 mezusup1risaiexcl F mezusup1risa BG
163
vcode da siwmide1 sulisa Cemisaiexcl Sevagine yen macxovaro2 Semiwyale me da SiSi3 Seni mommadle me raiexclTa araiexcl4 eSmakTa
warmitacon
28 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
samkcentdrebel iqmna suli Cemi vnebaTa borotTaxolo Sen qriste5 mraval-
mowyale6 mipoundsen7 maTisa misganmZlavrebisa raiexclTa ara
warmwymidon
29 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTa qriste da davemorCileeSmaksa mtersa Cemsa borotsaaramed Sen meufeo8 mipoundsen9 misgan10 raiexclTa
gadidebde
30 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
momxeden me qriste mowylulsa avazaksa11 maT miervnebaTa CemTa da [C302] SenmieriZlieri wamali daasx12 Cem zeda raiexclTa keTilad13
ganvikurno
1 siwmidsup1 C
2 macxovar C
3 SiSni B
4 ara BC
5 _ C
6 mravalmowyaleo B
7 mipoundsen+me B mipoundseni C
8 mowyaleo BC
9 + me BC
10 maTgan BC
11 avazTa C
12 damasx BC
13 _ B
siwmide sulisa Cemisaiexcl poundorcTa Tana Sevagine codviTayen macxovar Semiwyale
da sinanuliT da gonierad [A142r] yav
aRsasruli Cemi da SiSi Seni mommadle raiexclTaaraiexcl viqmne mosacxromel
eSmakTa [B438]
32 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
sakerpo viqmen1 vnebaTa da suli Cemi movkal codviTayen qriste mravalmowyaleSemiwyale me da mipoundsen maTisa mis
mZlavrebisagan da apoundocen gulsa Cemisagan da mommadle Sendobaiexcl codvaTaiexcl
33 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTada wignTa RmrTivsulierTa
swavlasadavemorCile mtersa Cemsa borotsa aramed Sen meufeo mipoundsen misgan da sinanuliT da
gulispoundmisyofiT yav aRsasruli Cemi gevedrebi
34 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovarisa Cemisa
momxeden qriste mowylulsa
avazakTa mier gonebaTa CemTada Senmieri Zlieri wamali daasx Cem zeda raiexclTa kualad
ganvikurno me codvisa mwareTa
wylulebaTagan da madlobiT vaqebde Zalsa
Sensa
1 veqmen B es ori taepi ar aris AC-Si
uwyi mowyale rameTu vcode da Sevagine kecis Wuri
poundorcTaiexcl aramed sinanulad1 Semiwynareda mecnierebad aRmomiwode2numca viqmnebi sacxovar
SesaWmel3 mpoundecisa mosavi Seni macxovar
26 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
sulisa Cemisa Soriskerpni vnebaTani aRv[B152v]
hmarTen4 ubadrukman aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
27 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
ara vismine werilTaiexclurC veqmen poundmasa Sen
sjulismdebelisasa aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
1 sinanuli A
2 + da B
3 SesaWmel macxovar] _ D
4 aRvmarTen DB
164
31 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi Svili movivlti1 Senda mamaomomxeden RmerTo2 da
Semiwynare da pirvelnive Semmose3
32 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi Seiwyale da Seundven misnicodvani qriste mraval-
mowyale4 egreTve Cemnica cremlni5
Seiwiren da momec motevebaiexcl6
33 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT yoladveganuyofelad da guamovnebiTSeurevnelad RmrTis-
vmetyueleb7 me samebasa erTarsebasa da vpoundmob8 wmida arsobisa
galobasa9
34 da aw da maradis da ukuniTi uukunisamde amin
hSev da qalwulve xar10 rameTu Sengan Sobilman11
1 movilti BC
2 ufalo B
3 ~ Semmose pirvelive BC
4 mravalmowyaleo] mefeo aw B
5 ~ cremlnica Cemni B
6 ~ mitevebaiexcl momec B motevebaiexcl bralTaiexcl mommadle C
7 vmetyuelebT Cuen B
8 vpoundmobT
9 galobiTa C
10 hgie C
11 ~ Sobilman Senman C Sobilman man Senman B
35 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda _ daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi igi Svili movivlti Senda mamaomomxeden da Semiwynare da Semindveda pirvelive samkauli
Semmoseda nu moipoundseneb ZcentrTa maT
CemTawarmdebebiT qmnilTa
yovladZliero aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwode
36 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi igi Seiwyale da Seundven misnicodvani mravalmowyaleegreTve Cemni undoni ese cremlni Seiwiren
Sen da momec motevebaiexcl codvaTaiexclrameTu tkbil xar da Zcentr-
upoundsenebel
37 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT ganuyofelad da xatovanebiT Seurevneladda samebiT erTRmrTeebadRmrTis-gmetyueleb Sensworsa meufebiTa da uflebiTada didsa mas galobasa
gigalob qerobinTasa samebao wmidao
38 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
hSev da qalwuladve xar sZalo
rameTu Sengan Sobilman ufalman
ganaaxla bunebisa SjulTa sazRvarni
rameTu sadaca inebos RmerTman
[C226v] iZlevin wesni bunebaTani
rameTu iqms yovelsa raiexclca enebos
28 [G147] ganuyoflad arsebiTa
Seurevnelad pirebiTa [A124] RmrTis-gmetyueleb1
samxatovansa erTsa2 RmrTeebasa
Tanamo[114v]saydresa da erT pativsa
da didsa qebasa gigalob samwmidaobiT
qebulsa maRalTa Sina3
29 hSob da hqalwuleb4 uxrwnelo
da hgie orkerZove bunebiT qalwulad
Sobili ganaaxlebs bunebisasjuliTa xolo saSoiexcl Sobs
ganuxrwnelad rameTu wesTa bunebisaTa
sZlevs RmerTi da hyofs mas raiexclca enebos
1 RmrTisgmetyusup1leb FG
2 erT DE
3 maRalTa Sina] maTa R~a G
4 qalwul BDG am tropars G xelnawerSi mosdevs xusup1drni d g~i (141r) kideze miwerilia ioseb (avtori)
165
ganaaxlna bunebisa Sjulni1 qristemanrameTu RmerTsa vinaiexclca enebos yovelsave
aRasrulebs2
1 Sjuli BC
2 hyofs BC es tropari C-Si Setanilia momdevno (`RamiTgansa~) galobaSi C-Si am tropars mosdevs tropari romelic ar aris AB-Si momkudari suliTada mdebarsup1 samaresa Sina dapoundsnilobisasa aRmadgine qriste da viTarca lazares maCuene aRdgomaiexcl Seni didebuli
166
RamiTgansa [A132v]
Zlispiri queyanasa zeda uxilao
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel arian brZanebani Senni queyanasa zeda
[C302v] [B197v] sibnelesa Sina warvhpoundade cxorebaiexcl CemirameTu damabnela me codvisa
armurman1 aramed Sen macxovar Zed naTlisad gamomaCine2
2 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
aRgiareb qriste meufeo Segcode Senda viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces egcentptes3 egreTve me4 ganvec5 eSmakTa6 siwmide7 Cemi
1 almurma B
2 + me B
3 eguipted C
4 + Sinagani BC
5 gavec C
6 eSmaksa C
7 siwmidsup1 C
RamiTgansa [C226v]
Zlispiri bnelisagan codvaTaiexclsa
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo
yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundaderameTu Rame codvisaiexcl1
wyudiad meqmna da armur uCino
gevedrebi Sen qriste meufeo Zed naTlisa da dRisa
gamomaCine
2 rameTu naTeli arian brZanebani Senni queyanasa zeda
aRgiareb qriste RmerToSegcode Segcode da viTarca
ioseb ZmaTa ganyides egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemida qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa momec sinanuli da macxovne me
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa
rubens vemsgavse medgarida vqmen saqmeni bilwi da
uSjuloiexclda viTarca man Seaginasareceli mamisa Tcentsisaiexcl2egreTve meca poundorcTa
bilwebiTaSevagine siwmide sulisa
Cemisaiexcl
1 codvisa C
2 Tcentsisa C A xelnaweris kideze miwerilia xuedrni R~adRisni Tcentnier mupoundlTmodrekisa A146r es da momdevno sami tropari Zalze cudad ikiTxeba A-Si davixmareT B da C xelnawerebi giorgi aTonelis TargmanSi II da III troparebi adgilmonacvleoben
galoba e
Zlispiri [E103] RamiTgan aRvi-msTob1 Senda
kacTmoyuare ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel brZanebani Senni queyanasa zeda
cxorebaiexcl Cemi bnelsaSina warvvle2rameTu alm[243v]ur3 wyudiadda ukunmomcvel meqmna Rame
codvaTa CemTaiexclaramed Zed[G147v]naTlisadgamomaCine mpoundsnelo
2 yovelman romelman ara iswaos simarTle queyanasa zeda man WeSmaritebaiexcl ara yos
aRgiareb Sen qriste RmrTisa krao4 Segcode Segcode Senda viTarca ioseb ZmaTa meca
ganvyidenayofi siwmidisa5
da ubiwoebisaiexcl
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
msgavs viqmen robenissa6 me dapoundsnilida yovlad usamarTloiexclda usjuloiexcl ganzraxvaiexcl vyavRmrTisaTcents maRlisada vhmZlavre sawolsa CemsaviTarca7 man _ mamisasa
1 vimsTobT BCF
2 warvle BD
3 armur BCDEF
4 kravo CED
5 siwmidisaiexcl E6 rubenissa CEF rubenisa G
7 viTar B
167
3 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb1 ganiyida2 TcentsTa mier3 yen4 sulo
saxed uflisa5 xolo Sen ara egre6 aramed7
gulisTqumaTa SenTaganmieyide8 codvisa saqmesa9
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi uflisaiexcl
siwmidesa10 mas iosebissa hbaZevd11 sulo12da ganeSore Sen13 yovlisagan
bilwebisa da gulisTqumaTa maTganukeTurisaTa14 wmida iqmen
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
viTarca15 didi mose kidobansa mas Sina
ganera mZcentnvaresa16 faraoiexcls [C303] brZanebasa
egreTve Sen yen sulo
1 iexclosebi C iosebi B
2 ganisyida BC
3 + amaTa BC
4 _ yen BC
5 RmrTisa B
6 esreT BC
7 garna BC
8 miiexclyide C miiexclsyide B
9 saqmeTa C
10 sulo siwmidesa B
11 hbaZevdi BC
12 _ B
13 _ B
14 ukeTurebisaTa BC
15 + raiexcl C
16 mZuinvarisa mis C
4 rameTu dadumna uRmrToiexcl ioseb yen sulo Cemo
TcentsTagan ganisyida saxed uflisa
patiosani da wmidaiexcl xolo Sen ara egreT aramedgulisTqumaTagan SenTa saZagelTa mieyide codvisa saqmeTa
5 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisaSenisa STaigdo mpoundsnelo xolo me sawyalobeli ese
mwcentresa SinabilwTa saqmeTa[A146v]saSTavvardi medgrobiT poundeli
aRmipyar
6 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi RmrTisaiexcl
sanatrelsa siwmidesa iosebissa hbaZevd yen suloda ganeSore yovelisabilwebisagan da gulisTqumaTamisgan mwareTa ukeTurisaTawmida [B440] iqmen raiexclTa hpovo
wyalobaiexcl
7 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
gasmies Sen sulo Cemo mosesi kidobnisa mis mierviTar RelvaTa wylisaTaganera sakcentrvelad da cxovnda
mZcentnvaresaganfaraoiexclsa risxvisada Senca saTnoebaTa kidobnad
Seved
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos man didebaiexcl igi uflisaiexcl
Sekruli ganisyidaRirsi suliZmaTa TcentsTa mier damona iqmna marTali saxed
qristes mpoundsnelisa xolo Sen sulo Cemomiesyide vnebaTa1
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
miemsgavse yen sulo ubadr[F61]ukoioseb brZnisasa mas saRmrTosa gonebasa da nu
uZReb iqmnebi pirutyulTa krTomaTa miyoliTa maradis
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
daimkcentdra ioseb mRcentme saxedsacxorebelTa SenTavnebaTa meufeo xolo me ubadrukmanraiexcl Sevwiro odescaSenda eseviTari
7 ufalo RmerTo Cueno momage Cuen yoveli mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
[C124v] kidobani mosesigesma sulo Cemo2 viTar mimoaqunda3 mdinarisa RelvaTa da viTar
sasZloTa SinaiSuebda4 da5 ganeramwaresa brZanebasa
1 vnebaTa] codvas
2 Cemo] da E _ BCF
3 mimoaqunda BDGE
4 iSusup1bda BCDGF
5 _ GF
168
saTnoebiTa kidobnad1 Seved
1 saTnoebaTa kidobnad] saTnoebisa kidobansa (+mas B) BC
8 da aw cecxlman SeWamnes wina-aRmdgomni igi
moswycentden msgavsad aRmqumelTa
codvismoyuareni gulisTqumani
sulo Cemo da [C227r] acxovnesaxed wulTa ubiwoiexcl1 siwmidemsgavsad mosessada vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa
sibrZnisaiexclTa
9 Surman Seipyras eri uswavleli
msgavsad didisa mosessa araiexcl2 mohkal
yovladubadruko sulo Cemo megcentpteli igi gonebisaiexcl da viTar mkcentdr iqmna sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da
scxovnde
10 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl
moved sulo da ebaZve moses udabnoTa Sina qcevasaraiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisaiexcl3
ixiloda gezraxos Sen uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier
11 rameTu yovelive momage Cuen
miemsgavse sulo CemokuerTxsa4 mas mosessa
romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisaganhkueTda zRuasa da
Searwyumides da esreT Senca aRasrulne didni da gansakrTomelni niSni da
Zalni
1 ubiwo C
2 ara C
3 RmrTisa C
4 kusup1rTxsa B VIII da IX troparebis Sinaarsobrivad Sesabamisi troparebi arsen iyalToelis TargmanSi adgilmonacvleoben
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl aravin viciT da saxelsa Sensa saxelsa-vsdebT
amqumelni Tu gasmianmsrvelni pirvelwulebrivTa CCcentlTaniyen sulo ubadruko [B153]
siwmidisa saqmiTaviTarca didi mosesibrZniTa ganipoxe1
9 [E104] xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
[G142] viTarca didman mosesulo Cemoara moakudine Senmegcentpteli gonebaiexcl da viTar
daemkcentdrovnebaTa udabnosasinanulisa mier
10 amisTcents mohpoundade aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
udabnoiexcl daimkcentdradidman moseemsgavse2 sulo Cemoqcevasa missa raiexclTa
mayulovansaca3 Sina RmrTis4 gamocxadebisa xilvasa miemTxcento
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
kuerTxi5 mosesijuaris saxeduwyode sulo Cemoromelman ganapo6 zRuaiexcl da
aRzRuda mwyurnebiromliTa uZlo Sencaqmnad sakcentrvelTa niSTa
1 ganipoxe] ganiote B
2 emsgavs G
3 mayloansaca B maylovansa DF
4 RmrTisa D
5 kusup1rTxi BCDGF + igi BCDEFG
6 ganapo] gankusup1Ta BDF gankueTa E
169
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmul ars gonebaiexcl Cemi qriste macxovar gevedrebi ganbane1 cremlTa mier da ufroiexclsTovlisa ganaspetake igi2
7 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
raJams gulispoundma-vyvne3 saqmeni Cemni ufalo
vhpoveb codvaTa CemTa ufroiexcls4 qcentSisa zRcentsaiexcl5
rameTu mecnierebiT6 vcode da araiexcl umecrebiT
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
1 ganmbane B
2 ganaspetake igi] ganmaspetake me B
3 vyune C
4 _ BC
5 qcentSisa zRcentsaiexcl] quiSisa (qviSisa B) umravlesTa BC
6 mecnierad BC
12 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen
ahron hmsaxurebda RmerTsa cecxliTa wmidiTa
mRdelobiTa sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa
cecxliTa da cxorebiTa SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes
igini
13 rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT
viTarca mZime zuavifaraoiexcls moxarke viqmen ufaloda ianed da iambred suli da poundorcni [B344]
gamovaCinenda davanTq mwared gonebaiexcl ufskrulTagevedrebi mpoundsnelo poundeli
aRmipyar
14 da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmuli var ubadruki
gonebiTa gevedrebi qriste RmerToganmbane cremliTa nakaduliTa da poundorcTa Tana suliT da
gonebiT ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
15 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon
raJams gonebad movide da gulispoundma-vyvne saqmeni Cemnivpoeb me ufroiexcls qcentSisa zRcentsa codvaTa CemTa ufaloda rameTu araiexcl umecrebiTaramed mecnierebiT vcode
16 arca mkurnalTa aRadginon milxine RmerTo milxine
da Semindven Secodebani Cemni
mxoloo ufalo yovladwmidao
romelman-ese friad Segcodeda Semiwyale qmnuli ese ufskrulo
saxierebisao
12 ufalo WirTa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl
da uzakuveli RmrTisaxolo ofni da finez Senebr
Sewires1 suloyovladucxo RmrTisaganmwikulevani2 cxorebaiexcl
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
faraoiexclsebr davmZimdigonebiTameufeo da sulida poundorcni ianed da iambred
gamovaCinenda danTqmul-vyav gonebaiexclaramed mswrafl mewie
14 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo
nivTTa da Se[A247]yofil var gonebiTa
ganmwmide3 meufeosabaneliTa cremlTa CemTaiexclTa
gevedrebinivTi poundorcTa CemTaiexcl daTovlebr ganaspetake
15 SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
vixilne4 raiexcl saqmeniCemni mpoundsneloufroiexcls sxuaTa kacTasaganfrTilad vhpoeb5 Tavsa
vnebaTa Sina rameTumecnierebiT vcodavda ara umecrebiT
16 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
hride6 ufalo hride qmnulsa Sensa vcode milxine mpoundsnelo
1 Sewirnes BED
2 mwinkulevani EF
3 ganwmide A
4 vixilen BD
5 vpoeb B
6 hride] mride B
170
milxine me RmerTo1 dabadebulsa amas
Sensa rameTu2 friad Segcode
aramed3 Semindve mxoloo yovlad wmidao4 da wyaroo mowyalebisao
9 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
CemTcents qriste RmerTo kac iqmen da Seimose5
bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen senni kacTani
amisTcents6 gevedrebi suli Cemi mowyluli
gankurne7
10 amisTcents mohpoundade da aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
daRonebulsa mas miemsgavse8 sulo Cemoda moupounded da Seuvrdi9 ferpoundTa
iesuiexclsTa rameTu man10 aRgmarTos11 Sen12 da xcentdodi13 gzaTa14 misTa
wrfelTa15
1 ufalo B
2 _ B
3 _ B
4 + Seucodebelo B es tropari ar aris C-Si B-Si gadanacvlebulia [198r] da mosdevs me-17 tropars
5 Seiexclmose C
6 amisTuis C
7 ganhkurne C
8 ~ miemsgavse daRonebulsa mas C
9 Seurdi C
10 aman B
11 agamaRlos B aRgadginos C
12 _ C
13 xuidodi C
14 + maT BC
15 _ BC
17 amisTcents mohpoundade da aRiReCemTcents kac iqmen ufalo
da Seimose bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen yovelnive senni da uZlurebani kacTaniamisTcents meca cremliT gevedrebi suli Cemi mowyluli
ganacxovele
18 da warswymide yoveli wuli maTi
emsgavse yen sulo CemodaRonebulsa mas da SeuvrdiferpoundTa mpoundsnelisa qristesTaraiexclTa man aRgmarTos da
xcentdo[A147r]diviTarca igigzaTa misTa wrfelTa romel arian saqmeni keTilni
19 SesZine maT zeda Zcentri ufali [227v]
jurRmuli xar wyalobaTaiexclRrmaiexcl da usazRvroiexcl
kacTmoyuareo amisTcents gevedrebi SenuxrwnelTa maT wyaroTa
SenTagan cxovelismyofelniwyalni momaniWenmsgavsad samaritelisa saxier
20 SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
wyaroni TualTa CemTani siloam meqmned me meufeoraiexclTa meca ganvibanne Tualni gonebisa Cemisani da sacnaurad gixilo Sen mpoundsnelo naTeli ege wina saukuneTaiexcl
rameTu TcentT bunebiT wmidaiexcl mxoloiexcl oden xar
da aravin ars yovlad [C125] sxuaiexcl ucxo1 codvisagan
17 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
[E104] Cemebr kacqmnili CemTcents
RmerTi hyofdi niSTa raJams gans[G142]wmeddikeTrovanTa2 da dapoundsnilTa
Seamtkicebdi xolo widoansa3 fescentsa SexebiTa hkurnebdi
18 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
moved Seuvrdi4 Sen macxovrisa ferpoundTa sulo viTarcadaRonebuli igi raiexclTa kualad
aRgmarTos da xcentdodi keTilad alagTa uflisaTa
19 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
ufskruli xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl
amisTcents gevedrebimomrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua5 raiexcl ara6 mwyurodisB153v D115v
20 vidode ero Cemo Seved saunjeTa SenTa dahpoundaS kari Seni daifare mcired rabam vidremdis warpounddes risxvaiexcl uflisaiexcl
1 ucxoiexcl EFG
2 keTroanTa BCEF
3 widovansa CGE
4 Seurdi C
5 su D
6 araiexcl D es muxli ar aris bibliur galobaTa mz SaniZiseul gamocemaSi mcxeTur xelnawerSi ki (Tb mecniereba 1985 gamocema e doCanaSvilisa) mcireodeni sxvaobiT dasturdeba
171
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
[B198] romelman1 me-Zavi2 wmida-hyav da keTrovani3
sitycentT4 ganhkurne sulica Cemi codvaTagan
ganwmide qriste RmerTo5 da saTnoebiTa ganabrwyinve
12 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan [C303v] codvisaTa ganmpoundsen6
macxovaro7 raiexclTa dauyenebelad8 vidodi
gzaTa maT wrfelTa9 da miviwio
1 romelman] qriste RmerTo romelman C
2 + igi C
3 keTroani BC
4 sityuiT C
5 _ qriste RmerTo C
6 ~ ganmpoundsen sakrvelTagan codvisaTa B
7 _ C
8 uvnebelad C
9 + maT B
21 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen
romelman ege meZavi wmida-hyav da keTrovani
ganhkurne1 sulica Cemi bralTaganganwmide qriste RmerTo
saxier da ganabrwyinve saTnoebiTa da sinanuliTa da moRuawebiTa
22 rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan codvisaTaganmpoundsen macxovar raiexclTa
vidodi gzaTa maT SenTa wmidaTa da moviwio saukunesagansuenebasa da netarebasa saTnoTa da marTalTa SenTasa
1 gankurne B
siloam meqmenin1 me nakadulni
cremlTani RmerTo raiexclTadavibanne gulisa Tualni da
gixilo Sensacnauri naTeli wina saukuneTaiexcl
21 Sen samebasa erTsa RmerTsa gaqeb samwmidiTa qebiTa mamasa uSobelsa Zesa Sobilsa
misgan da sulsa gamosrulsa martivsa arsebiTa2
22 Sengan miiRo CemiSemoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo da dedao romelman Seqmnna
saukuneni da Seayo RmrTeebaiexcl bunebasa3 kacTasa
1 meqmnenin CD
2 arsebiTa] arsebasa G
3 bunebasa] RmrTeebasa
172
saukunesa mas1 gansuenebasa2
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTaborotTa poundelsa STavvardi3
mpoundsnelo romelTaca mowyluli mosikudid damiteves aramed Sen ufalo nu ugulebels-myof
codvilsa amas
14 egre viqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie4 simdidre mamuli sulisa
Cemisaiexcl cudad5 codvasa Sina6 da ganvvardi
pirisa Senisagan gevedrebi qriste Semiwyale me
15 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
simravlesa CemTa maT codvaTasa7 vxedav me
da vZrwi saSjelisa mis Senisagan8 ufalo
raJams igi moxcentde9 didebiT10 gansjad11 yovelTa
kacTa12
16 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 _ BC
2 gansasuenebelsa B
3 avazakTa borotTa poundelsa STavvardi] poundelTa avazakTa borotTasa Sevvardi me B Sevvardi me poundelTa avazakTa borotTasa C
4 ganvabnie _ B ganvabnie + cudad C
5 _ C
6 Sina+ganvabnie B
7 ~ simravlesa codvaTa CemTasa B CemTa amaT codvaTasa C
8 saSjelisagan Sensa BC
9 moisyide C
10 + SeniTa B
11 ganSjad BC
12 _ BC
23 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTa maT borotTa da uwyaloTa poundelsa STavvardimpoundsnelo romelTa mowylulida ganwiruli mosikudid
damagdes xolo Sen tkbilo nu ugulebelsmyof aramed ganmkurne suliTa da
poundorciT
24 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie me simdidremamuli sulisa Cemisaiexcl sruladbralTa Sina da ganvvardi pirisa Senisagan wmidisaamisTcents cremliT gevedrebi qriste Semiwyale da momaqcie Senda
25 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
CemTa maT SecodebaTasimravlesa vxedav da meSinis da saSjelisa1 SensasaSinelisagan vZrwi meufeoraJams moxcentde gankiTxvad soflisa gevedrebi yav CemTana maSin
wyalobaiexcl
26 araiexcl davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 sasjelisa C
173
cremlTani mommadlen1 qriste RmerTo2
raiexclTa pirvel amier warslvadmde3 viglovde me
CemTa maT4 codvaTaTcents da vpoo Sen mier motevebaiexcl5
17 aRdgen mkudarni da aRemarTen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
[C304] gulis-poundma yav sulo Cemo meufisa moslvaiexcl da aRsasruli yovlisa
soflisaiexcl da iswrafe Senanebad6 codvaTa raiexclTa ganere cecxlsa
uSretsa
18 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste
RmerTo nu gamoeZieb CemTa maT
SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca ufskrulman
wyalobisaman
19 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Senyovelni7 wmidao samebaoerTRmrTeebao8 wmida xar
wmida xar wmida xar Sen9 yen mamao da Zeo da sulo wmidao erTo bunebiT10
1 momcen C
2 macxovaro Cueno BC
3 warslvamde B
4 amaT C
5 ~ Sen mier mitevebaiexcl C
6 Senanebaiexcl codvaTaiexcl B7 gigalobT Sen] gevedrebiT yovelni C
8 erTRmrTeebiT B
9 _ Sen C
10 erTo bunebiT] erTbunebao C erT bunebiT B es tropari ar aris BC-Si
mommadlen me qriste RmerTo
nakadulni cremlTani raiexclTa viglovde
pirvel amier warslvadmdeCemTa maT codvaTaTcents da
vpovoSen mier mpoundsnelo motevebaiexcl maTi da vipoundsna pativisagan maTisa
27 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
gulispoundma-yav sulo CemoaRsasruli yovlisa soflisaiexclda meoredmoslvaiexcl RmrTisaiexcl [B447] da iswrafe Senanebad codvaTaraiexclTa ganere cecxlsa mas uSretsa da tartar[C2208r]ozisa
RrWenasa kbilTasa
28 rameTu cuari Sen mieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste RmerTo nu
gamoiZieb CemTa maT SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca
ufskrulman wyalobisaman da nuca damSji1 me cecxlsa mas geheniisasa
29 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Sen samebao erTRmrTeebao samguamovanowmida xar wmida xar wmida xarmamao Zeo da sulo wmidaoerTbunebiT martivo da wrfelo didebulo kacTa da
angelozTagan
1 damsji C
174
20 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
romelmanca Seqmnna saukuneni qristeman
Sengan Seimosa1 bunebaiexcl Cueni2 qalwulo
usZloo3 RmrTismSobelo da RmerT-yo igi saxierebiT4
1 Seiexclmosa C2 + qristeman C
3 qalwulo usZloo] uxrwnelo qalwulo C
4 da RmerT-yo igi saxierebiT] romelmanca Seqmnna saukuneni misa mimarT meox-gueyav Cuen C B-Si amis nacvlad sxva troparia wmidao qalwulo RmrTismSobelo mariam Sen mowyale-yav Cem zeda Zsup1 Seni da RmerTi raiexclTa apoundocnes Cemni codvani wyalobiTa TcentsiTa
30 da aw da da maradis da uku[A147v]nisamde amin
romelman saukuneni Seqmnna qristeman Sengan
qalwulo miiRo bunebaiexcl Cueni1 RmerT-yo igi saxierebiTamisTcents gnatriT da ZrwoliT gadidebT da RmrTismSobelad
aRgiarebT Sen
1 + da C
175
RaRad-yavsa
Zlispiri muclad iRo iona
1 [A142] RmerTsa RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
TualTa CemTanakadulni mpoundsnelo da
siRrmiTgulisaiexclT1 sulTqumaniundoni Seiwiren SenviTarca sakumevelnida ismine poundmaiexcl CemiromliTa vRaRadeb RmerTo2
milxineda codvaTa CemTaSendobaiexcl mommadleviTarca xar mxoloiexcl mraval-
mowyale
2 RmrTisa Cemisa da ismina Cemigardasderk Sen
gzaTagan saRmrToTaviTarca daTan da abiron3sulo Cemo ubadrukoaramed poundmobd mpoundurvaledqueskneliT jojoxeTiTraiexclTa ara dagfaros
mTxreblmancodvaTa SenTaman4 viTarca iginida Seiyos Senzeda piri Tcentsi
3 mucliTa gamo jojoxeTisaviTarca raiexcl
kuroiexcl5 gankrTomilimsgavs eqmen efrems yen6 sulouwesod slviTa aramedviTarca raiexcl qurcikiganeri sabrpoundisaganamis soflisa da frTovan
iqmensaqmiT da gonebiTda xedvaTa mierda moRuawebaTa zecad
aRfrindi
4 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde
1 gulsa B
2 _ B
3 abironisebr B
4 SenTa mier gulisaT C
5 kuro C
6 _ C
galobaiexcl v
Zlispiri RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyalisa mimarT RmrTisa
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlTa TualTaCemTasa mpoundsnelo Cemoda siRrmiT gamo sulTqumaTamoswrafed Sevswiravda vpoundmob esreT guliTaSegcode RmerTomilxine me wyalobiT
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ganudeg Sensulo ufalsa SensadaTan da abironisebr1garna poundmobdi2 mipoundsenjojoxeTiT queskneliT3nuukue4 RrmamandanaxeTqman dagfaros
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
[E105] velurqmnilsadiakeulsa sulomiemsgavsa pirvel ef[G142v]
remxolo Sen [C125v] qurcikebripoundsen sabrpoundiT5 cxorebaiexclfrTovanqmnilman saqmiTda xedviT da gonebiT
4 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
1 abironesebr G
2 poundmobd B
3 qusup1skneliT F
4 nuukusup1 BCFG
5 safrviT D
176
poundeli igi mosesi yen sulo sarwmuno mdash
gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisacxorebisa Senisa kualad ganspetakebad da nu sasowarkueTil3 iqmnebirameTu daRacaTu nefsiT gankeTrovndigangwmeds mpoundsneli ukueTu
Seinano
5 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
sca raiexcl kldesa monaman Senman mosekuerTxiTa cxovelsmyofeli guerdi Seni gamosaxa vinaiexcl-igi macxovar cxorebisa sasumelsaaRmovivsebT da ukudav
viqmnebiTmeca gevedrebi ganmbane mis mier nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
6 RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ugulispoundmoiexclgonebaiexcl da nebaiexclmoige israelTaebrbralTa Tanamdebo sulorameTu mananasa1 saRmrToiexclsa aRirCiegemoTmoyurebaiexcl da
nayrovanebaiexclmsgavsad pirutyuTaiexclsada hmoneb vnebaTawarmwymedelTa sulisa Senisa
1 + mas B es tropari AA-Si XI troparia magram gamonaklisis saxiT gadmovitaneT aq radgan SesabamisobaSia berZnul teqstTanac da arsen iyalToeliseul TargmanTanac es troparic Tavisi adgilidan [A-Si XII troparia) aq gadmovitaneT dedanTan Sesabamisobis dasacavad niSandoblivia rom es troparic ar aris C-Si
moses poundelman garwmunen sulo viTar Zal-uc RmerTsa keTrovnisacxorebisa kualadgan[A244v]wmedad da Semkobad da nu udeb xardaRaTu ganhkeTrovndi1
5 da vTqu gan-me-gdebul var pirisagan TualTa SenTaiexclsa
Relvaiexcl CemTacodvaTaiexcl meufeomewamulisa zRcentsaebraRZruli damfaravsmeyseulad da damnTqamsviTarca-igiegcentptisa sammdgomTaiexcl2
6 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
odes mosemsaxurman Senman kuerTxi3 sca kldesa cxovelsmyofeliwmidaiexcl guerdi4 Senigamosaxa winaswarromlisagan vsuamTqriste uxrwnelebasa
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
ugulispoundmoiexclwinaaRrCevaiexcl sulomoige isaraelTa[D116]ebr[F62] da mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl
1 ganhkeTrovnde DG
2 samdgomTa DG sammdgomTa EFBC
3 kusup1rTxi BCDEFG
4 gusup1rdi BCDF guerd G
177
7 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa
siavni da Cueulebani da eSuTa poundorcni quabni da
qoTannida poundorci megcentptelTa1 Wamadni arawmidaniaRirCien yen sulozecaTa sazrdelsaviTarca udabnos zedaerman ugunurmanromelTa ZualebirisxviT daccentva aramed
ganifrTxve
8 da mdinareni gare-momadges me [C228] qananelTa
maT gulissityuaTajurRmulni igi ganpounduretilniaRirCien sulo Cemowyarosa mas kldisasaromlisagan sibrZnisamdinareni gardamoecemianda RmrTismetyuelebisawyalTa cxovelTaganmohrwyven pirsa yovlisa
queyanisa2
9 me zeda-gardampounddesebgur eqmen
da ganimsture yen suloda sibrZniT ganixile Senqueyanaiexcl igi aRTqumisaiexclromlisaiexcl gegulebisdapyrobaiexcl ubadrukoda sarwmuno eqmen mas da mosurnesaTnod cxorebiTaviTarca-igi yvesiso navesman raiexcl daimkcentdro
10 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa
ekueTe Sen da wina-aRudegda hbrZodeviTar isoamaleksa sulo Cemoromel arian poundorcTavnebani da gemonida gulisTqumani sawuTroiexclsa3xolo sacTurTa maTgabaonelTa sZlevdromel arian gulissityuani
bilwni
1 megcentptelebrni B
2 qusup1yanisasa B
3 sawuTroiexclsani B es tropari ar aris BA-Si
8 STavpoundedi me queyanad romlisa moqlonni misni viTarca kliteni saukuneni
eSuTa poundorcni1siavni da Wamadnimegcentptelebrni yen sulozecisaTa maTgan2 aRirCien viTarcaugulispoundmomanerman pirvel udabnos
9 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
qananelTajurRmulni sulo Cemoumetes Seiyuaren Senvidre wyaroiexcl kldisaiexclromlisagan sibrZnisatakuki mdidraddis RmrTismetyuelebisa3
10 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
ganimsture Sensulo da ganixileviTarca ieso navesmanqueyanaiexcl aRTqumisaiexclda mas Sina moige4 sjulierebiT5 sawadeli mkcentdrobaiexcl
11 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Sendaganewyve Senda daakueTen6 sampoundniTpoundorcTa vnebani viTarcaiso amalekida gabaonelTa maTsacTuria[F228v]nTa7 gulissityuaTa sZlevdi
1 poundorci G
2 maT B
3 RmrTismetyusup1leba G
4 moiexclge B5 sjl~rbrTa G6 daakusup1Ten BCDF daakusup1Te G7 + maT B
178
11 [B445] anu Se-Ra-me-vsZino-a taZarsa mixedvad wmidasa Sensa
wiaR-vlen SensawuTroiexcl esebunebaiexcldaudgromelida Ruarebr mdinare cudiviTarca-igi pirvelmdinare - iordanekidoban[A148r]man erTurT da
iqmendamkvidrebul aRTqumisakeTilTa brwyinvaledRmerTi gibrZanebserCdi medgaro sulo
12 da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
yen saxierviTarca acxovnepoundma-yo raiexclSendamo1 petremeca macxovne da mipoundsencodvili mpoundecisagansulTa momsrvelisa
mZcentnvarisada aRmomiyvaneufskruliT codvaTaiexclTganrTxmiTa marjuenisa
SenisaiexclTa
1 Sendami B
12 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
Tana-warhpoundedbunebiT mdinaresaJamsa viTar kidobanida queyanisa misaRTqumulisa1 mkcentdr iqmenRmerTi gibrZanebserCdi dapoundsnilo sulo
13 [G143v] xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsaarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
viTar petreacxovne[C125v] RaRad-yo raiexclSemiwyale me macxovarmeca mipoundsen qristemoyav marjuene2 Senida siRrmiT ZcentrTaiexclTaRmomiyvane tkbilo
14 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
RelvaTaganmpoundsneli navTsadguri xarmeufeo Cemo qristeufskruliT CemTa maTarawmidebaTaiexcl dausasoebisasiRrmiT mipoundsen mowyale
15 samebaiexcl varsruli ganuyofeliganyofili pirebiTada erTobaiexcl var mebunebiT Seyofili _poundmobs mamaiexcl da Zeda suli RmerTmTavari
16 RmerTi gcentSvasaSoman3 Senman sZaloxatiTa kacobriviTaromelsa viTarcamizezsa yovelTasacxorebad Cuendaevedre RmrTismSobelo
meequsesa galobasa zeda kondaki
1 sulo Cemo sulo CemoaRdeg raiexclsa gZinavsaRsasruli moaxlebul arsda gegulebis aRS[f]oTebaiexcl
1 aRTqumisa G2 marjusup1ne C marjueneiexcl B3 saSuman B kondaki ar aris sxva xelnawerebSi
179
momipoundsenesaiexcl
[C230r] Zlispiri yen saswauli1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao
manoe pirvel xilvad RmrTisa Rirs-iqmna
sulo da berwisagan nayofad
aRTqumisaiexclmoeca samson [B448] missa mas
RmrTismsaxurisacxorebasa CuenvebaZvneT1 da vityodiTRmerTo mpoundsnelo Cueno
kurTxeul xar Sen
1 vemsgavsneT C momdevno sityvebi ar aris C-SiA-Si 148r-ze gamoyofilia k~xa (kurTxeul arsa)
ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTmanromeli [A245r] yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
2 qristes samkurnalosa xedav ganRebuladaramed misgan aRmocenebulsa
simrTelesaivno iwyla eSmakida Wirveuli ityebdada mwcentreTa moyuareTa mimarT
TcentsTa RaRad-yoda Tqua raiexcl uyo Zesa
mariamissamklavs me beTlemeliromeli yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
da neSti sakiTxavisaiexcl xolo Semdgomad wigniskiTxvisa iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa
ibakoiexcl momipoundsenesa zeda
moqalaqed samoTxisad avazakiromelmanca poundma-yo juarsa zedamomipoundsene da aw ese qristemissa mas sinanulsaRirs-myav meca macxovar ara-
Rirsi
momipoundsenesa
1 netar iyvnen glaxakni suliTa rameTu maTi ars sasufeveli caTaiexcl
momixsenen Cuen ufalomanoesi gasmies Sen1 sulo CemosaRmrToiexclsa ocnebisa2
mimTxuevaiexcl3dapoundsnaiexcl berwobisaiexcl da moRebaiexcl
nayofsa aRTqumisasa4 mivemsgavsneT Cuen5 missa
simarTlesa
1 _ G2 ucnebisa ADBCF
3 mimTxusup1vaiexcl BCFDG
4 aRTqumisa] madlisasa aRTqumisa B
5 Cuenca G iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa] momipoundseneni Cuen ufalo odes moxcentde Fsxva xelnawerebSi] momipoundsene BG momipoundsenesa zeda D momipoundsenisani CE momipoundseneni F
180
2 da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
dapoundsnilobasasamsonissa ebaZve suloda ganiZarcue1 didebaiexclmoRuawebisaiexclda ganec ucxoTeslTasiwmide Senida netari cxorebaiexclda maT dagabrmes Senda sakicxel gyves
3 rameTu marTal xar Sen yovelisaveTcents romel-ese miyav Cuen ybiTa
romelman ybiTavirisaiexclTa sZlo ucxo TeslTaarawmidebisa miertyue2 iqmna maTganixile sulo Cemoda evltode Sendapoundsnilobasa missaraiexclTa ara iqmnamona vnebaTa
4 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian
mTavar da msajulierusalemelTa erisa iqmnesdid barak da iefTaeromelTa TanaganTqmul iqmna deboramaTsa simpoundnesaebaZve sulo Cemoda dascen vnebaTambrZolni viTar maT
5 da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni [A142] marTal ars
iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTaromlisa mier geswavebis Sen3 juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar
6 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa
saqme Sewire msxuerplad saTnod uflisa
sulo
1 ganiZarcusup1 C
2 tyusup1 BC
3 _ C
2 netar iyvnen mglovareni guliTa rameTu igini nugeSiniscemul iqmnen
[D116v] samfsonis1
dapoundsnilobisa mibaZviTaaRgeparsa Sen didebaiexcl Senisulo ganec raiexcl ucxoTeslTa
maTgemoTmoyuarebaTawmidaiexcl igi da netari cxorebaiexcl
3 netar iyvnen mScentdni rameTu maT daimkcentdron queyanaiexcl
romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel
ucxoTeslTa ese [B154v] vnebulsa mas2
monad mieca gulissityuasaivltode sulo [F62]
lirwebasa3 missada saqmiT msgavsebasa
4 netar iyvnen romelTa Siodis da swyurodis simarTlisaTcents rameTu igini ganZRen
barak da iefTae mpoundedarTmTavarni
brZe[n] msajul iqmnnes israsup1lsa
[E106] da maT Tana debora gulqveli
maTsa axovnebasahbaZevdi da ganmpoundndi yen sulo
Cemo
5 netar iyvnen mowyaleni rameTu igini Seiwyalnen
iailis simpoundne gesmas sulo Cemo
romelmanca gangumira4 sisarada macxovar eqmna tomTa
TcentsTamanaiexcl igi gasmies[C126v] romliTaca5 juari
gamogesaxvis
6 netar iyvnen wmidani guliTa rameTu maT RmerTi ixilon
1 samfsunis G
2 vnebulTa maT B
3 bilwebasa B4 gangurima EG5 romliTa EFBD aqedan G nusxas aklia sup1 galobamde
181
asulisa wil da daklen1
poundorcTa vnebani sakuerTxiTa2 wil poxilTaraiexclTa uwmides iefTaessa iqmnes3 saTno msxuerplTa SenTa
Sesawiravi
7 da zeda qalaqsa amas wmidasaeli mRdelisa
daSjaiexcl moige Sen yen sulosicofiT4 rameTu [B449] gza-ec5 krTomad Sen Soris vnebaTa viTar-igi man ZeTa TcentsTa qmnad saqmeTa borotTa miuSua da gulis-
warsawymedel
8 mamaTa CuenTasa ierusalemsaviTarca itycents
wigni msajulTa levitelmandaWra aTormet nawiladmeuRle6 Tcentsi [C231v] da warsca aTormetTa tomTa yen sulo raiexclTa beniaminis tomTa bilwebaTasa simpoundniT evltodi
9 hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
viTarca-igi gedeonis sawmisebr sulosumdid raiexcl cuari zecisaiexcl7da wbe Sen ZaRlebr Sjulisa nakaduli gamowurviTa ZalisaiexclTa weriliT da hbrZole eSmakTa da poundorcTa SenTa
10 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline
ixile sulo anna romelisa-igi locvaiexclmdumrad Seiwirvoda bagiTa ZrviTa
1 dahklen C
2 sakusup1rTxTa C
3 iqmnnen C
4 sicufiT B5 gzaiexcl-ec C
6 meuRlsup1 C
7 zecisa C
Sewire sulo msxuerplad1 Sewynarebulad
saqme viTarca asuli TcentsiiefTaessa urCeulesad da msxuerplTa2 wil dauklenvnebani poundorcTani ufalsa
Sensa
7 netar iyvnen mScentdobis-myofelni rameTu igini Zed RmrTisad iwodnen
eli mRdelisa igi dasjaiexcl yen sulo
miizide Sen uZlurebiTagrZnobaTaiexclTa da vnebaTa SenTaadgil-ec Sen Soris qmnaduwesoTa viTar-igi man mdash ZeTa
8 netar iyvnen devnulni simarTlisaTcents rameTu igini
msajulTa Sina sulo levitelman man
meuRle Tcentsi aTormetTa maTtomTa ganuWra raiexclTamcaesreT ganaqiqa bilwebaiexcl beniamenis3 SvilTa
simedgrisaiexcl4
9 netar iyveniT raJams gyuedriden da gdevniden da Tquan yoveli sityuaiexcl boroti Tquenda mimarT sicruviT CemTcents
gedeonis sawmisebr5 yen sulo Cemo
su cuari cisaiexcl xolo wbe-ZaRlebr
sjulisa nakaduli werilTaZalsa gamowurviTada ewyve eSmakTa da poundorcTa
SenTa
10 gixaroden da mxiarul iyveniT
[A245v] msajulTa Sina annaiexcls Zed ewoda didsa
samoels romeli aRizardaarmaTebs saxlsa Sina
RmrTisasa mas hbaZevd sulo da pirvel
1 msxusup1rplad BCF
2 msxusup1rplTa FBC3 beniamini C
4 simedvrisaiexcl] + uZRebebisaiexcl C] uZRebebisaiexcl BDEF5 sawmisisebr E
182
araiexcl1 poundmisa opoundriTa xolo samoel moeca mas nayofad esreT ilocevdi Senca da scxovnde
11 ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
msajul da mxilvel ganTqmul iqmna didi samoelaRzrdili saxlsa RmrTisasaSemamkobeli igi armaTemisaiexclmas hbaZevd sulo da sxuaTa ganSjisa wilSjad saqmeTa SenTa raiexclTa ganhmarTlde
12 rameTu SegcodeT Cuen da uSjulo viqmeniT gandgomad Sengan
rCeuli RmrTisaiexcl daviT icxo viTarca mefe2sacxebeliTa rqisaiexclTa xolo Sen sulo ukueTu meufebaiexcl zecaTa gnebavs icxe cremlTa mihroni da TcentTmpyrobeli iqmen3
vnebaTa zeda
13 da vcodeT yoveliTurT da mcnebaTa SenTa araiexcl vismineT
dabadebuli Seni Semiwyale mowyale4da Seiwyalen yovelnisaxier da maT Tana me romelmanca umetes yovelTasa gangarisxe tkbilo codvaTa mier
14 ara davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen momcen Cuen
dausabamod Sobilad da gamomavaladmamisa RmrTisa mSobelsada Zesa vadideb Sobilsa da ugalob sulsa wmidasa mamisa da sitycentsa Tana erTmTavrobiTamaRlebulsa
1 ara
2 mefsup1 C
3 iqmne C
4 mowyale _ B
sxuaTasa gansjidi saqmeTa SenTa
183
15 raiexclTamca keTil-meyo CuenzeSTa cnobisa
Tayuanis-vscemT Sobasa Sensa[B450] da bunebiTsa didebasa Sengan CCcentlisa Sobilisasa araiexclganvhyof qalwulo rameTu erTi piri mrCoblTa bunebaTa mier iqebis
16 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli ravdeni myav Cuen
saul mamisvirni warwymidna raiexcl yen suloodesme mefobaiexcl povaxolo Sen friadekrZale raiexclTa araiexcl
pirutyulTa maTvnebaTa daemonoufroiexcls sufevisaqristes mpoundsnelisa
17 simarTlisa saSjelTa-hyav[A149v] daRaTu daviT
mrCobl mowylul iqmna sulo Cemo
siZviTa da kacisklviTaxolo Sen friad umZimesTa codvaTamier Zleul xarromliTa nefsiT scodavSemdgomad swavlaTa amaT maRalTa
18 da mimcen Cuen poundelTa mterTa
raJams Sexares kidobani RmerTsa zuarakTamyis SexebisaTcents ozanrisxveul iqmnada warwymda zegardamoTavpoundedobisamissa evltode suloda hmonebd ufalsaSiSiT da ZrwoliT
19 uSjuloTa ficxelTa gandgomilTa
gasmies suloviTar mbrZol iqmna bunebisaabesalom da mamisasawoli bilwiTasaqmiTa Seagina1
1 Seagine B teqstis xeliTve miwerilia ese vidre aqamde momipoundsenesa zeda iTqumian ABC es teqsti ABC-Si grZeldeba damatebulia 6 tropari
184
RaRadyavsa
[B138v] Zlispiri damkcentdrebaiexcl iona
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlni momcen me1 macxovar
da sulTqumaiexcl mpoundurvale2romeli-ese giRaRadebRmerTo3 saxiero
1 _ C
2 mpoundurvaleiexcl B3 _ C eqvTime aTonelTan aq iwyeba RaRadyavsa giorgi uerTdeba mas da Sesabamisi troparebiT agrZelebs Tavis teqsts
romlisa-igi bilwebisa1 msgavsebaiexclaraiexcl2 Seikdimemedgrad qceviTa
20 da mefisa cruisaTa3emsgavse sulo
roboams da ierobams4
mamulisagan zraxvisa Seuracxmqmnelsa
aramed ganeSoreamieriTganbaZvisa maTisaganda poundmobd vcode RmerToSemndobel meqmen
21 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa
aqabs emsgavsesaZaglebiTa yen suloda poundorcTa Seginebisasavane iqmenda WurWel bilwebisaaramed siRrmiTsulT-iTqu sup1n5 da godebiTaRuvaren6 RmerTsacodvani Senni
22 [C229r] STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
navTsadguradcxorebisad gicimacxovar mravalmowyaleamisTcentsca gevedrebi
RelvaTagan sastikTada ufskruliT da siRrmiTcodvaTa da sasowarkueTasamsTuad miwyiv damipoundsenganwiruli esemonaiexcl da Tayuanismcemeli
Seni
23 STavpounded me queyanadcremlni momcen
macxovar da sulTqumaiexclmpoundurvaleromeli-ese giRaRadeb
saxieroSegcode gangarisxewarmdebad ugunurmanfriad gardareulad aramed
1 bilwebasa B2 ara C3 crusaTa C4 ierobuams C5 iTquen6 aRuaren
185
Segcode friad1 Semindve2 dambadebelo
wyalobiTa3
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
codvaTa CemTa Relvamanmomicva macxovarda viTarca raiexcl megcentptelni4 damfara5 ufskrulmangansacdelTaman6romlisagan7 mipoundsen8 mraval-
mowyale
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
Sepyrobil xar Sen yen sulocodvisa maxiTada iswrafian wartacebadSenda aw eSmakni9xolo10 moixuen11 frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa
ganere12
4 yovelni gansacxromelni Senni da [Relvani Senni] me zeda gardampounddes
ganhvardi Sen RmrTisaganyen codvilo sulocodvaTa SenTa simravliTaaramed aw poundma-yavmissa13 viTarmed14 Segcode qristeSemindve gevedrebi
1 friad] da BC
2 + me BC
3 + SeniTa BC
4 meguiptelni C
5 dafarna B6 _ BC
7 + aw BC
8 + qriste BC
9 ~ eSmakni aw C
10 xolo _ C] aramed B11 miiexclxuen C miixuen B12 + Sen B13 misa C
14 viTarmed] mimarTve BC
kualad movaqcieSenda da vpoundmob sulTqumiTSemindve dambadebelo
wyalobiTa
24 romelsa moqlonni misniSepyrobil xar
Sen yen sulo CemocodvisamaxeTa1 mierda iswrafian eSmakniborotni wartacebadSenda da daSjad maT Tanaaramed miixuen gonieradfrTed saqme da xedvaiexclraiexclTa TanawarpounddesabrpoundeTa maTTa da scxovnde
saukunod
25 viTarca kliteni saukuneniganhvardi Sen
wyalobisagan yen sulocodvilocodvaTa SenTasimravlisaTcents aramedaw poundma-yav missa mimarTtiriliTa mwariTada sulTqumiT mpoundurvaled
lmobieradSegcode saxierSemindve wyalobiTda apoundocen Secodebani Cemni
1 maxiTa B
186
5 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa anu Se-Ra-me-vsZino-a mixedvad taZarsa wmidasa Sensa
ugulispoundmo iqmen sulo rameTu viTarca israsup1lman1
mananaiexclsa wil saTnoebaTaiexclsa codvisa igi gulisTqumaTa simware2
Seiyvare
6 gardamecnes wyal[ni] vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukunaiexclsknelman
gulispoundma-yav sulo Cemomsajulisa3 moslvaiexcl da saSineli igi4 samsjavroiexcl5viTarime SiSi gewios maSinukueTu awve araiexcl6 Seinani
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa STavpoundedi me queyanad romlisa [moqlonni viTarca kliteni] saukuneni
samSjavroiexcl dajdebis sulo
da [C305] wignni ganexumianviTarca RaRadebs danielda vaiexcl Senda maSinrameTu codvaTaiexcl warmdebad7
hqmennivTi igi cecxlisaiexcl
8 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
viTar did ars saiexcldumloiexcl8 da SesaZrwunebeli
raJams movides Sjad ufalida vinme Tavs-idvas saSjeli9
1 + raiexcl C
2 simwaresup1 C
3 mSajulisa C
4 saSineli igi _ BC
5 + igi didi B igi misi didi C
6 ara B
7 warmdebebiT BC
8 saidumloiexcl B
9 sasjeli misi B
26 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi
gulispoundma-yavgonierad sulocodvilomoslvaiexcl qristesida saSineli samSjavroiexclmisi da TualuxuaviraJams Sjides soflisaviTari SiSi gewios maSinukueTu awvearaiexcl Seinanoda ganswmde nabrZcentlTagan
codvisaTa
27 Sendami ufalo RmerToO Cemo
saSineli samSjavroiexcl dajdebis yen suloCemo codvilo da wignni matianeTaniganexumian viTarca aRwers didi daniel da vaiexcl ars Senda maSin rameTucodvani da bralni uricxuni warmdebad daiunjen Sen nivTni
cecxlisani
28 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa
viTar did arsda SesaZrwunebelmoslvisa pirvelisa
saidumloiexclraJams gardamopounddes zeciTda gansjides1 sofelsasimarTlisa msjavriTa2 da vinme Tavs-idvas saSjeli
misiyen sulo rad arageSinis Sen misganda evedrebi da iT[C299v]xov
wyalobasa
1 ganSjides B
2 mSjavriTa B
187
misiyen sulo rad ar geSinis misgan
9 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
oxrides ali cecxlisaiexclda TcentToeulisa1 gamoscdides igi saqmeTada gulissityuaTanetar ars [B199r] maSinromeli ipovos2 wmidad da
ubiwod
10 da Sevedin Sen winaSe da locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
Zrwolasa Seupyrie meraJams movipoundsenosaSjeli3 igi saukunoiexclRrWena kbilTaiexcl mware4matli uZiili5 da maSin vaiexcl unanelTa sulo
Cemo
11 mcvelTa maT amaoTa da cruTa [wyalobaiexcl maTi dauteves]
vaiexclme ubadruksa raJamspoundma-uyos ufalmanmarTalTa movediT6
kurTxeulnoda codvilTa7 hrquas manwarvediT cecxlad8romelTa Tana Cuenca9 dasjad
varT10 sulo11
1 TiToeulisa B TiTeulsa C
2 ipoos C
3 sasjeliB
4 mwaresup1 C
5 uZiloiexcl C
6 + Cemda C
7 ~ ucodvilTa da B
8 cecxlsa C
9 ~ B
10 xarT B
11 sulo] saukunod B
29 ufali movipoundsenesazarelad
da grgcentncentT oxridesmdinareigi cecxlisa1 da gamoscdides saqmeTakacad-kacadisaTada gulissityuaTa dauCinoTa zraxvaTa sulisaTada netar ars maSinromel ipovos[A148r]wmida da ubiwo
SecodebaTagan
30 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
ganvccentbrdebida Zrwolaiexcl Semipyrobsda ganval gonebisaganraJams-igi movipoundsenosaSjeli saukunoiexclda zari satanjvelTaiexclRrWenaiexcl kbilTaiexcl da matli
uZilida [B447] tartarozi dabneli garesknelimaSin vaiexcl unanulTa yen sulo
Cemo
31 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
vaiexclme yovladubadruksa amasda bralTamier ganfrdilsaraJams poundma-uyos ufalmanmarTalTa sitkboebiTmovediT kurTxeulnoda codvilTa hrquas risxviT
warvediTcecxlad saukunod saqmeTa
TquenTaebrromelTa Tana Cuenca daSjad
varT sulo
1 cecxlisaiexcl B es tropari cudad ikiTxeba A-Si davixmareT BC xelnawerebi
188
12 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcl igi qristeromeli codvaTa simravleman ganmagdo1 Senganaramed aRmarTe2 saxli
sulisaiexcl da mpove3 dafluli codvaTa
Sina4
13 ravdeni[viloce migce Sen] sacxorebelad Cemda uflisa
siRrmeTagan codvaTaiexclsaaRmomiyvane me5giRaRadeb viTarca petreda6 mipoundsen mpoundecTagan7 sulisa mklvelTa8viTarca iona qriste meufeo9
14 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl var me martivi da ganuyofeliganyofili guamovnebiTa10da erTarsebaiexcl varerTbunebiT11 mdashitycents mamaiexcl Ze da suli wmidaiexcl
1 gamomagdo C
2 aRhmarTe BC
3 mZivi dafluli] aRmomiyvane danTqmuli BC
4 codvaTa Sina] codvaTagan B codviTa C
5 me] qriste B
6 _ BC
7 mpoundecisagan BC
8 sulisa mklvelTa] sulTa mklvelisa BC
9 o meufeo qriste C
10 ganyofili guamovnebiTa] guamovnebiTaiexcl C
11 erTarsebaiexcl var erTbunebiT] erTarsebaiexcl var erTbunebaiexcl B var erTi bunebaiexcl Seurevnelad C
32 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcligi warwymeduliromelicodvaTa CemTasimravleman ganmaSoraSengan dambadebeloaramed gevedrebimohmarTe saxli sulisaiexclda mpove ubesadafluli uyesa Sina
vnebaTasada ganmaaxle da wmida-myav
mpoundsnelo
33 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
simravlemanbralTa siyrmisaganmacxovar viTarca-igimewamulisa Relvamanmoaqcia Cem zedamyissa Sina da damnTqaviTarca megcentptelni odesmesamdgomTa maT Tanada mZlavrsa faraosgevedrebi msTuad mewie da
mipoundsen
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl varme samguamovanimartiviganuyofeli ganyofili guamovanebiT[A134r] da erTarsebaiexcl var meda erTi bunebiTaerTmTavrobiT mpyrobeli
arsTaiexclCemgangeSinodenarsTa damonebiT _itycents mamaiexcl da Ze da suli
wmidaiexcl
189
15 da aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde amin
cnebaTa uaRressa masSobasa qalwuloSensa Tayuanis-gcemT1 yovelnida Sengan SobilsaguamiTa erTadda bunebiTa orad aRviarebT2
1 Tayuanis-gcemT] Tayuanis-vscemT B
2 _ Cuen B troparis bolos teqstis xeliT miwerilia meequsesa kondaki b g ~ i sulo Cemo sulo Cemo da neSti sakiTxavisaiexcl
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
bunebaTa aRmatebulsa masSobasa Sensa qalwuloTayuanis-vscemT morwmunenixolo Sengan Sobilsa RmerTsa
guamiTa erTadda bunebiT orad vaRiarebTda gevedrebiT SenusZloo dedaogcentTxove misgan didi
wyalobaiexcl1
A xelnaweris kideze aseTi SeniSvnaa meequsesa kondaki sulo Cemo sulo _ neSti sakiTxavisaiexcleqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar aris kondaki da ibakoiexcl eqvTimesTan arc momixsenisani aris
11 sasyideli Tqueni mraval ars caTa Sina
Seiwyale mowyale qmnuli Seni
hride Seqmnulsa1 poundelTa SenTasa
da ulxine yovelTa codvilTada me romelsa ufroiexcls [D117] sxuaTasa meSinis
msjavrTa SenTagan
12 dausabamod mrwams Sobaiexcl da gamoslvaiexcl
mamasa vadideb mSobelsa da RmrTad Tayuanis-vscem
Sobilsa Zesa ugalob mamisa da Zisa Tana qebulsa sulsa
wmidasa
13 uxrwnelsa Sobasa Sensa Tayuanis-vscemT
da ara ganvhyofT aw2 bunebiTsa mas
didebasa CCcentlisa Senisasa[B155] qalwulo rameTu erTipiri mrCoblTa Sina gurwams
bunebiTa
1 Seqnulsa C qmn~lsa E2 _ BCDFE teqstis xeliT miwerilia ibakoiexcl amis wignisa dasasrulsa hpoo E106singuriT kideze miwerilia ibakoiexcl F62v cota qvemoT ki ikosi aqve motanilia ori tropari sulo Cemo sulo Cemo aRdeg raiexclsa gZinavs aRsasruli moaxlovebul ars da gegulebis aRSfoTebaiexcl ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTman romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs
190
kurTxeul arsa
Zlispiri viTarca samTa yrmaTa
1 kurTxeul xar ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
[B134r] Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl Seni wmidaiexcl yen saxieroaramed Sen qriste Semiwyale viTarca xar meufe mowyale da gankurne [sneu]lebani ese
Cemni auracxelni1
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romeli-ese miyav Cuen [B199v] [C305]
dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb _ Sendambadebelo Cemo qristeixile simdable2 da Wiri ese Cemi da Sen3 Semiwyale me yen kurTxeulo ufalo RmerTo
mamaTa CuenTao
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
daamone mTavari gonebaiexcl Seni sulo [B192] da didebaiexcl Seni poundorcTa
amaTganxrwnilTa4 codviTada ganzraxvasa maTsaborotsa morCil eqmenamisTcentsca geuflnes Sen
simravleni vnebaTani5
1 da gankurne [sneu]lebani ese Cemni auracxelni] yen kurTxeulo RmerTo mamaTa B yen kurTxeulo ufalo RmerTo mamaTa C~n C
2 simdablsup1 C
3 Sen] aw C
4 ganxrwnadTa da B
5 gansacdelTani BC
kurTxeularsa
Zlispiri yen saswauli romelman
1 da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa1
vcode macxovar da [B225v] Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yovladsaxierogarna tkbilo Semiwyale viTarcakacTmoyuare xarda wylulebani CemTavnebaTani dapoundsnenauracxelni
2 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna
dafarulTa maTsaqmeTa CemTa aRgiareb mdash Sendambadebelo Cemo qristeixile mpoundsneloWirTa CemTa simravleda Semiwyaleyen kurTxeulo RmerTomamaTa CuenTaoda macxovne me
3 monaTa SenTa zeda da msaxurTa SenTa zeda
mTavari igigonebaiexcl daamone suloda didebaiexcl Seni poundorcTaamaT ganxrwnilTacodviTa gazraxvasamaTsa borotsamorCil eqmen amisTcentsgeuflnes vnebaTaigi banakni
1 piris Cuenisa] pirsa Cuensa B
galoba z [E106v]
Zlispiri vcodeT da usjulo-viqmneniT
da sicruve vyavT winaSe Sensa
1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani
SennirameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zedaSevsZinen wylulni1 aramedSen Semiwyale viTar
mowyalemanmamaTa CuenTa RmerTman
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romel-ese miyav Cuen
dafarulTa gonebisaTaaRgiareb - Sen msajulsa Cemsaixile simdable Cemiixile Wiri Cemida moxede2 sjasa Cemsada milxine viTar
kacTmoyuaremanmamaTa CuenTa RmerTman
1 wylulebani D
2 moxeden BCDEF
191
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
warwymidna raiexcl odesme saulkaraulni mamisani sulogarewar saqmed mefobaiexclpova Zebnasa Sinaxolo Sen hride nusadaaRirCine sufevasa qristessa1
pirutyuelni krTomani
4 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
daRaTu coda sulo CemodaviT RmrTisa mamaman
odesmeda ganigumira2 isriTamruSebisa da kualadborotisa mklvelobisaiexclTagarna Sen uZcentresTa3 hyof
saqmeTawurTiTa gonebisaiexclTa
5 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT
SeaerTa odesme daviTusjuloebaiexcl usjuloebasada kacisklvaiexcl mruSebasaxolo sinanulicamrCobl4 aCuena5 meyseuladaramed Sen uZcentres mcodvelo
sulomas hbaZevd moqceviTa
6 arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTili-meyo Cuen
ganaqiqa odesme daviTviTarca Zeglsa Sina6 warweriTgalobasa Sina Tcentssada mxilebul yo codvaiexclTqua raiexcl esreT miwyale me[D117v] mxolosa Segcode
yovelTa RmerTsaSen ganmwmide ufalo
1 q~a D
2 ganigurima D
3 uZcentresad D
4 mrCobli B
5 aCusup1na DFBC
6 Sina]zeda BCDF
192
4 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
daviT erTgzis Sescodada marad dRe daaltobn1 cxedarsa sulo tiriliTa2xolo me mara[d] dRecodviTa3 aRvivsebi4 da cremlni araiexcl5 mqonanda raiexcl vyo raJams6 mivide gankiTxvad winaSe RmrTisa7
1 daaltobda BC
2 sulo tiriliTa] mas Tuissa cremliTa C Tcentssa cremliTa B
3 codvaTa C
4 aRvivsebi] aRvasruleb BC
5 ara BC
6 raJams] odes BC
7 uflisa C
4 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents
erTgzis coda1 damaradRe daaltobn cxedarsaTcentssa daviT tiriliTaxolo Sen sulomaradis2 bralTa mieraRivsebi dacremlni araiexcl gqonan3 daraiexcl hyo raJams warsdgewinaSe RmrTisa
1 cudada B
2 maradis] maradRe C
3 mqonan C gqunan B
7 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav simarTlisa sasjeliTa hyav
moRebasa kidobanisasaSexares raiexcl igi zuarakTa maT[E107] mxolod SexebisaTcentsoden risxveul iqmna ozanaramed silaRisaganmisisa ltolcentli sulo
saRmrToTa1 Seexebode SiSiT
8 [A246r] da mimcen poundelTa mterTa usjuloTa ficxelTa gandgomilTa da mefisa cruiexclsaTa
abesalom gasmies suloTu viTar mbrZol iqmna bunebisada uwyni saqmeni misnibilwni viTar sawoli[B154v] mamisaiexcl Sea[C127v]gina manxolo Sen moiZulen uSuerni2
misnida usjuloni slvani
9 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
mTavrebrivi pativi Senidaamone sulo poundorcTa SenTarameTu sxuad aqitofeladhpove mteri da erCdizraxvaTa misTa arameddahpoundsna igi Tavadman qristemanraiexclTa [E63v] wyalobiT
gacxovnos Sen
1 saRmrToo B
2 uSusup1rni BCDEF
193
5 da zeda qalaqsa amas wmidasa mamaTa CuenTasa ierusalemsa
solomonis pirvelsa sibrZnesa1 ver emsgavse2 arca saTnoebaTa [C306v]
sulo3aramed Semdgomsaborotisa4 saqmesada ganeSore misebrgulisTqumaTa mier uSiSobiTa RmrTisaiexclTa RmerTsa
6 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
gulisTqumaTa maT mier5 borotTagan drekilivaiexcl-me trfiali igi sibrZnisaiexcltrfialad meZavTada6 ganmarisxebeladmeufisa7 gamoCndaromelsaca emsgavse8 sulo9codvis siyuaruliTa
7 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan
codvaTa manasesTamiemsgavse Sen sulo
1 solomonis pirvelsa] solomon brZnisa sulo BC
2 + da B
3 sulo] misTa BC
4 borotsa C
5 m~r~T B
6 _ BC
7 RmrTisa BC
8 emsgavse] aw miemsgavse C miems-gavse B
9 + Cemo BC
5 da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa
araiexcl emsgavsesolomonis pirvelsa
sibrZnesaarca saTnoebaTa suloxolo SemdgomTaborotisa saqmeTa[C231] misTa ebaZveda gulisTqumaTa mierganeSore RmerTsamisebr da warswymdi
6 da nu ganmaSoreb1 wyalobasa Sensa Cuengan
gulisTqumaTa maTborotTa mier gandrekilitrfiali igi sibrZnisaiexcltrfial meZavTaiqmna da meufisaganmarisxebelromelsaca emsgavsesulo gulisTqumaTasiyuaruliTa
7 abrahamisTcents sayuarelisa Senisa
manasesTa maTcodvaTa ebaZve Sen suloda misebr ahmarTen2 Sen Soriskerpni vnebaTaborotTani aramedaw moiqec dasinanulica misimoige3 da ijmenborotisagan
1 ganaSoreb B
2 aRhmarTe C
3 moigesup1
10 da ara Seexo maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
sakcentrvelman brZenman solomon
vrcelman friad sibrZnisa madliTa
winaSe RmrTisa odesmeqmna boroti da gandgaromlisasa Semdgomsa masuSuersa1 cxorebasa emsgavsa
sulodapoundsnili qcevaiexcl Seni
11 maSin samnive igi yrmani viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityebdes
gemoTagan damonebulida vnebaTagan mwared
tyueqmnili2hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcltrfial eqmna meZavTada ucxo RmrTisagan suloromlisasa Sen miemsgavse
gonebiT3 medgarsa bilwebasa
12 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
roboamis msgavsad mamulniganzraxvani Seuracx-hyven xoloborotisa mis monisaieroboamisebrgandgomil iqmen yen suloevltode msgavsebasa maTsa da
poundmobdivcode Semindve RmerTo
13 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
manasesni moigen4 suloaRZrvani winaaRrCevisanida viTarca saZagelni
aRhmarTen5 vnebani daganamravlen mosawyinelni
1 uSusup1rsa BCDEF
2 tyusup1qmnili DF tyusup1qmnili BC
3 gonebiTa B
4 moiexclgen B
5 aRmarTen B
194
da misebr aRhmarTen1 Sen Soris
gulisTqumaTa kerpniaramed aw moiqec2 da sinanuli misimoige3 raiexclTa mogeces Senca
Sendobaiexcl codvaTaiexcl
8 da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTil-meyo Cuen
cani dagepoundSnes sulo4da sikudili5 gewiarameTu urC eqmen ufalsaxolo6 aw7 SeuvrdiraiexclTa kualad mogces Sen8 puri igi zecisaiexclda gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
9 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav Cuen simarTlisa saSjeliTa hyav
Segivrdebi ufaloda [C307] Sevswirav sityuaTa Senda cremliT [B200]
vedrebisaTa9da10 giRaRadeb qristeSegcode11 Segcode Senaramed Semindve me12
1 ahmarTen BC
2 aw moiqec] moiqec Sen C B
3 movge Sen C
4 cani dagepoundSnes sulo] dagepoundSnes sulo cani (karni C) BC
5 siymili BC
6 _xolo] aramed BC
7 _ aw BC
8 _ BC
9 ~ vedrebisaTa Senda cremliT BC
10 _ BC
11 _ C
12 Semindve me] + ufalo B Semindveni me ufalo C
8 da isak monisa Senisacani dagepoundSnes
da siymili gewia sulorameTu urC eqmen RmerTsaxolo aw masveSeuvrdi raiexclTa [B226] mogcespuri zecaTaiexclda naTlad bnelisaganSecodebaTaiexclsagamogiyvanos
9 da israel wmidisa SenisaSegivrdebi Sen
ufalo da Sevswirav cremliTsityuaTa vedrebisaTada giRaRadebSegcode Segcode SenSemindve mpoundsneloqmnulsa poundelTa SenTasada apoundocen bralniCemni uricxuni
aramed hbaZevdi1 sinanulsaca missa
da aRsarebasa2
14 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa ufroiexclsad qebuli da ufroiexclsad aRmaRlebul ukunisamde
[E107v] aqabisTa mobaZav3 qmnili
SeginebaTaiexcl4 vaiexclme5 yen suloiqmen poundorcielTa zraxvaTada vnebaTa savanearamed siRrmiT sulisaSenisaiexclT [D118] sulT-iTquen6
da miuTxren RmerTsaSecodebani Senni
15 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa
cani dagepoundSnes7 yen suloda siymili mZafri gewia SenviTarca Tezbitelisaeliaiexcls urCsa aqabsaramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde Senca suli
winawarmetyuelisaiexcl
16 da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[C128] Segivrdebi da dagasxam Sen
viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa
vcode ufroiexcls meZvisa misda usjulod gamovCndiviTar aravin sxuaiexcl kaciaramed mowyale meqmen
meufeodabadebulsa Sensa
1 hbaZevd BCDEF
2 aRsaarebasa CDEF
3 mobaZav] moSurne DBCEF
4 SeginebaTe SeginebaTa BCDEF
5 vaiexcl D
6 sulT-iTqusup1n D
7 + Sen DBCEF gaswvriv kideze D xelnawerSi weria momipoundsenesa zeda
195
qmnulsa amas poundelTa SenTasa yen mravalmowyaleo1
10 da mimcen Cuen poundelTa mterTa uSjuloTa gandgomilTa mefisa cruiexclsaTa
xati igi romelgamohsaxe Cem zedaganvryuen igi vnebaTa mierda davfare2 codviTa3saRmrToiexcl4 sikeTe5 Cemi6 da davSrite7 lamparisulisa8 Cemisaiexcl aramed Sen
qriste Semiwyale9
11 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa
moiqec sulo Cemo10Seinane11 codvaiexcl12 Seni dafaruli mouTxaryovlisa mcnobelsada Tqu Sen uwyni qristeyovelni bralni Cemnida13 Sen14 Semiwyale didiTa
wyalobiTa SeniTa15
12 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna monaTa SenTa zeda msaxurTa SenTa zeda
borotTa16 maT codvaTaCemTa sivrcesa vxedav17 da Jamsa mas18 sikudilisasamoaxlebulad aw
1 ~ mowyaleo (mravalmowyaleo C) qmnulsa (+amas C) poundelTa SenTasa BC
2 damfares B damfares igi C
3 codvaTa BC
4 _ BC
5 da sikeTsup1 C
6 ganryunes BC
7 daSrites BC
8 sulsa Cemisaiexcl] Cemi BC
9 + Semindven C Semindve B
10 + da BC
11 + da B
12 + da C
13 da] aramed B _ C
14 _ B
15 ~ wyalobiTa SeniTa BC
16 borotTa] mravalTa BC
17 sivrcesa] borotTa BC
18 _ B
10 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa
xati romeligamohsaxe1 Cem zeda ganvryuen2 vnebaTa mier saxierda davfare meigi codvaTa mierda davabnelebrwyinvalebaiexcl sulisaiexclda saRmrToiexcl sikeTeCemi upoundmar-vyav
11 viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcentskidisaiexcl
moiqec suloSeinane da codvaiexcl Senidafaruli aRuvare3 ganmkiTxvelsa masdafarulTasa da TquSen uwyni qristeyovelni bralni CemniSen mowyale meqmenmravalmowyale
12 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa
CemTa borotTamaT codvaTa sivrcesa vxedavda Jamsa mas sikudilisasamoaxlebuladaw gulispoundma-yav suloCemo codviloda moswrafe iqmen SenSenanebad maTdalmobierebiT
1 gamosaxe
2 ganvryusup1n B
3 aRuare B
17 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[B156] xati Seni davanTq vnebaTa
Sina da sikeTe msgavsebisaSenisaiexcl uSuer1 da upoundmar vyav2da daSrta mpoundsnelo Cemi3 lampari madlTaiexcl aramedsitkboebiT kualad mage
sixaruliviTarca [A246v] galobs daviT
18 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda casa caTasa da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
moiqec da Seinane awda ganacxaden dafarulni
Senniarqu yovlisa mecniersaSen uwyni yen macxovarucnaurni Cemni aramedSen Semiwyale wyalobiTa
SeniTaviTarca galobs daviT
19 martivi da ganuyofeliTanaarsad Tayuaniscemuliqebuli wmidaTa miernaTeli da naTelnisam-wmida samebaiexcl RmerTicxo[F64]veli [G144]da
cxovelni4 adiden suloda erT RmrTeebad hmone
20 gigalobT Sen Tayvanis-gcemT Sen
da gakurTxevT Sen RmrTisa dedao
rameTu erTi wmidisasamebisaiexcl hSev qristeRmerTi sruli WeSmaritida Sen ganmixuen5 Cuen6
queyanisaTaSesavalni caTani7
1 uSusup1r BCDF
2 h[yav] E
3 Cemo D
4 cxoveli DG es dasdebeli aklia DEB-s
5 ganmixusup1n BCDGF
6 _ G
7 caTa B
196
gulispoundma-yav yen suloda moswrafe iqmen Sen1raiexclTa Seinanne da ganere
geheniisagan2
13 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa da nu ganmaSoreb wyalobasa Sensa Cuengan
[C307v] raiexcl-me vyo ubadrukman
geheniisa3 misTcents4viTar Tavs-vidva cecxli igi uSreti da bneli aramed gevedrebi aqave mommadle me cremliT sinanuli qriste
romliTa davSrito igi
14 abrahamisTcents siyuarulisa Senisa da isak monisa Senisa da israel wmidisa Senisa
raiexcl-me vyo5 matlsa maswamluansa mwaresa codvaTa CemTagan Sobilsamsajulo6 da RmerTomowyaleo ufalo Semiwyale viTarca uZRebi igi Svili7 da momec
sinanuli mtkice8
15 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcents kidisaiexcl
yen tartarozisa misTcents da RrWenisa kbilTaiexclsa da bnelisa garesknelisaufalo ufalo9 saxier10 momaqcie11
1 da moswrafe iqmen Sen] iswrafe da evedre qristesa B + RmerTsa C
2 raiexclTa Seinanne da ganere geheniisagan] raiexclTa ukue Seinanne bralni Senni BC
3 geheniiexclsa C
4 misTcents] misgan BC
5 uyo BC
6 mSajuli C
7 _ BC
8 mtkicsup1 C
9 _ C
10 saxiero B
11 + me Senda C
13 da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
yen me raiexcl-me vyoubadrukman cecxlisa misTcentsgeheniisa bnelisada uSretisaanu viTar Tavs- [C232] vidvaqriste macxovaraqave mommadle mecremliT sinanuliraiexclTa davSrito
14 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
yen raiexcl-me uyomatlsa mas wamleansa1
mpoundsnelocodvaTa CemTagan SobilsaSen Semiwyalemsajulo Tualuxuavoda mipoundsen maTgan2da momec sinanulida momaqcie meuZRebisaebr
15 arca sakuerTxni3 arca msxuerpli4 arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili
tartarozisamisTcents da RrW[B226v]enisa
kbilTaiexclsada bnelisa garesknelisavaiexclme codvilsa yen ufalo ufalosinanuliTamipoundsen mwareTa maTgantanjvaTa romelni-igi melian
1 wamliansa C
2 misgan B
3 sakusup1rTxni BC
4 msxusup1rpli BC
197
sinanulad da mipoundsen mwareTa maT1 satanjvelTagan2
romelni-igi melian3
16 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
gulispoundma-vhyof risxvasa da guliswyromasa masangelozTa uwyaloTasada Senda movivlti4 ufalo da vRaRadebnu ganmagdeb me Sengan aramed momxeden5 qriste da [B200v] yav Cem Tana wyalobaiexcl
17 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
movipoundseneb mwaresaeSmakTa mxilebasa raJams warmomidginebden me codvaTa maT CemTa da momapoundsenebden mesircxcentlisa6 alagTa7amisTcents8 vZrwi kacTmoyuare da gevedrebi mipoundsen maTgan9
18 arca sakuerTxni arca msxuerpli arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
sacnobelni poundorcTaniSevaginen macxovarTualni piri da sasmenelnisaynoselni10 poundelni da yovelive11 guami12 codviTa SevbRale me da araiexcl13 maqus sxuaiexcl14 aramed
1 mwareTa maT] mwareTagan BC
2 satanjvelTa BC
3 romelni-igi melian] romelni melian me BC
4 mivilti C
5 + me B
6 sircxulisa C
7 alagTa] saqmeTa BC
8 amas C
9 maTgan] me BC
10 + da BC
11 yoveli BC
12 + Cemi C
13 ara BC
14 sxuaiexcl] sasoebaiexcl BC
16 Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
guliswyromasaangelozTa1 uwyaloTasagulispoundma-vhyof da risxvasampoundsnelo da Sendamovivlti da vRaRadebnu mimcem daSjadmaTda nuca ganmagdebwyalobaTa SenTaufskrulisagan
17 aramed TaviTa damdablebuliTa
mxilebasa masmwaresa movipoundseneb mpoundsneloeSmakTasa raJams-igiwarmomidgendenme codvaTa maT CemTada momapoundsenebdensircxcentlisa adgilTada ZrwoliT vRaRadebmipoundsen me maTgan
18 da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
SevbRalen mpoundsnelomwared sacnobelni poundorcTaniTualni piri da sasmenelnida saynoselnipoundelni da yoveliveguami codvaTaSevagine2 warmdebadda araiexcl3 maqus garnawyalobaiexcl Seni
1 angelozTasa B
2 SevbRalen B
3 ara C
198
wyalobaiexcl Seni qriste1 RmerTo2
19 aramed TaviTa damdablebuliTa da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
satanjvelTa maT didTasaSinelebaiexcl uwyiyen sulo Cemo ubadrukoromelni codvilTamielian3 amisTcents godebdi da sulT-iTquemdda Seuvrdi macxovarsa raiexclTagangarinos maTgan
20 viTarca sakuerTxni verZTani zuarakTani da viTarca bevreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda4 Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT5
Semiwyale da araiexcl6 miec mas auracxeli Seni [C308v] wyalobaiexcl amisTcentsca7
Segivrdebi8 qriste RmerTo9Semiwyale da macxovne10
A21 egreT Sewirul-iyavn ms[135v]xuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-viyvneT Cuen Sedgomad Sensa da ara ars sircxcentli mosavTa SenTaiexcl
poundelni Sevaginen me [C312]borotiTa saqmiTaxolo aw viTar-me aRcentpyrneigini cad mimarT aramed Sen macxovar wmida-myav me yovliTurT da momec wyalobaiexcl Seni raiexclTavpovo11 bralTa12 Sendobaiexcl
1 qriste _ BC
2 + RmerTo] RmrTisaiexcl C
3 melian B
4 moiexclvltoda C
5 poundmobda] cremliTa] RaRadebda BC
6 ara BC
7 + me B
8 Segivrdebi] me gevedrebi Sen C
9 _ BC
10 + me BC
11 vpoo C
12 bralTa codvaTa B
19 viTarca sakuerTxni1 verZTani zuarakTani
satanjvelTa maT didTa saSinelebaiexcl uwyiyen galaxako sulo Cemoromelni-igi mielian codvilTa amisTcents godebd da sulTqumiT poundmobd uflisaraiexclTa gangarinos maTgan wyalobiT
20 da viTarca be[150v]vreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT Semiwyaleda araiexcl2 miec wyalobaiexcl Seni mpoundsneloauracxeli amisTcents gevedrebi meca Semiwyale da macxovne me
21 egreT Sewirul iyavn msxuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-vyvneT Cuen Semdgomad Sensa rameTu ara3 ars sircxcentli mosavTa4 SenTaiexcl
poundelni borotTa saqmiTa [C232] Sevaginen xoloaw viTar aRvipyrne zecadqriste macxovar wmida-myav me yovliTurT da mowyale[B227]baiexcl Seni mommadle raiexclTa vpovo5 uricxuTa maT bralTa Sendobaiexcl
1 sakusup1rTxni BC
2 ara C
3 + raiexcl C
4 mosavTa] monaTa B
5 vpoo C
199
22 da aw SegiTqT Sen yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen
araiexcl davadger qristemcnebaTa Sina SenTa da arca vqmen erTsaca dResa1
nebaiexcl Seni wmidaiexcl da viTar-me mivxedneraJams hyofde sasjelsa da waravlinebde2 codvilTa cecxlad uSretad
da bnelad3
23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
msajulisa moslvasagulispoundma-hyofdi sulo da iswrafe4 qmnad keTilisaekrZale sabrxeTa [B200v]mterisa SenisaTa raiexclTa ara STahvarde5 da daisajo6 cecxliTa7
romliTa-igi8 daSjad ars9
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul-yav saxeli Seni ufalo
romelman yovelive sitycentT dahbade RmerTo[da kualad wamsa Tualisasagegulebis daxsnad] raJams moxvide10 ganSjadismine locvaiexcl Cemi da mipoundsen cecxlisa misgansaukunod11
1 erTsaca dResa _ BC
2 + Sen B
3 + garesknelad BC
4 iswrafdi BC
5 Sehvarde C
6 daisajo]wargitacos BC
7 cecxlad B
8 romliTa-igi] sada-igi BC
9 daSjad ars] TcentT momaval ars B TuiexclT C
10 moxuide C
11 saukunod] uSretisa mwarisa BC es striqonebi A xelnawerSi gamorCenilia Semogvaqvs BC xelnawerebidan
22 da aw SegiTqT1 Sen2 yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen3 Cuen
araiexcl4 davadger qriste mcnebaTa Sina SenTada arca vqmen erTsaca dResanebaiexcl Seni da viTar-me5 mivxedneraJams saSjelsa6 hyofde da waravlendecodvilTa uSretad cecxlad da bnelad
A23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
gulispoundma-hyofdi sulo msajulisa moslvasada iswrafe qmnad keTilisada ganekrZale sabrpoundeTa mterisaTa nuukue SescTe da STahvarde maT7 Sina da daSjad8 miece cecxlsa mis Tana
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul yav9 saxeli Seni ufalo10
RmerTo romelman yovelive sitycentT dahbadeda kualad wamsa Tualisasagegulebis Sen dapoundsnaiexcl11 raJams ganSjideismine Cemi vedrebaiexcl da mipoundsen me uSretisa misgan geheniisa
1 SegidgeT B (SegidgeT)
2 C~n C
3 marcxusup1n BC
4 ara C
5 viTar C
6 sasjelsa C
7 mas B
8 dasjad B
9 hyav BC
10 _ B
11 + raiexclTa B
200
25 da hrcxuenoden yovelTa romelni SeaCuneben monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni dafarulni kacTani macxovaro1 da Sen ganaweseb2 sazRvarTa
maT CuenTa saxiero3da Sen gevedrebi me romelman dauteven wmidani mcnebani Senni Semindve da Semiwyale me
26 yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
Cueulebaiexcl vnebaTaiexclaWirvebs sulsa4 Cemsa da mimizidavs5 codvisa
mimarTmsTuad mewie qriste6 da daSrite sapoundumili7 poundorcTa mpoundurvalebisaiexcl da gzaTa maT8 mimarTwrfelTa siwmidisaTa
wamiZeRu9
27 ufali RmerTi mpoundoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa
mbrZolisa mis Cemisacecxlisferni isarni Semusren qriste meufeoyovladZlieriTa10 marjueniTa SeniTa11 da waravlinen mterni Cemni bnelisa12 garesknelsa da
me13 mommadle naTeli
1 Sen uwyni dafarulni kacTani] romelman dafarulni kacTani uwyni C
2 ganuweseb BC
3 + cxorebasa amis B4 aWirvebs sulsa] mZlavrobs aw sulsa BC
5 mihzidavs C
6 + da
7 ali igi BC
8 _ BC
9 + me BC
10 _ yovladZlieriTa] ZlieriTa C
11 _ da C
12 + mas B
13 _ me B
25 da hrcxuenoden1 yovelTa romelni SeaCueneben2 monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni kacTa dafarulni qriste macxovarda Sen ganaweseb sazRvarTa maT CuenTa saxier da Sen Segivrdebi me romelman Senni mcnebani dauteven Semindve saxierda Semiwyale3
26 da sircxcentlel iqmned yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
aWirvebs sulsa Cemsa Cueulebaiexcl4 vnebaTaiexcl da mimzidavs codvisa mimarTmsTuad mewie me da daSrite sapoundumilimpoundurvalebisa poundorcTa CemTaiexclsaiexcl mpoundsnelo da warmiZeRu gzaTasiwmidisaTa
27 da gulispoundma-yved rameTu Sen ufali RmerTi mxoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa5
cecxlebr SemwuelnimbrZolisa6 Cemisa isarni7
Semusren qriste saxierZlieriTa miT marjueniTa8 SeniTa da waravline igi cecxlad uSretad da me momaniWe naTeli Seni
1 hricxusup1nod B
2 SeaCusup1nen BC
3 + me B
4 Cusup1ulebaiexcl BC
5 q~unsa zeda B6 brZoliTa B
7 Cemisa isarni] _ B8 marjusup1niTa B
201
28 da ara dascxrebodes msaxurni mefisani romelTa SesTxines igini
maradis meSinis memo-raiexcl-vipoundseno qriste saSineli samsjavroiexcl [C313]
Seni da raiexcl1 vyo rameTuganumzadebel var aramed Sen macxovar yav didi wyalobaiexcl yoveli2 Cem
zeda ganwirulsa amas
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmineb ufalo poundmasa mas3 saSinelsawarmgzavnelsa cecxlad
uSretad saqmeTa CemTaebrraJams dasjde4 gankiTxvadaramed daiviwyen simravleni igi5 borotTa maT
codvaTa CemTa
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mis ormeoc da cxra wyrTa
cxovarTa SenTa Tana marjueniT mdgomarTa6 Semracxe saxier7 marTalTa adideb da codvilTa arcxcentneb8 da meca9 Semiwyale da marTalTa Tana Semracxe
RmerTo mamaTa CuenTao
31 da mimovlo da Sewunna raodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
[B201r] macTuna me macTurman
mterman gemoiexclsxilviTacodvisaiexclTa da ganmaSora
1 + me
2 _ yoveli BC
3 _ C
4 da Sjde BC
5 igi _ BC
6 mdgomareTa C
7 + rameTu Sen qriste BC
8 arcxuen + Sen C
9 meca] aramed BC
28 [B227v] da ara dascxrebodes msaxurni igi mefisani romelTa SesTxines igini
vZrwi [C233] da meSinis mo-raiexcl-vipoundseno meufeosaSinelis samSjavroiexcl1 Seni rameTu var yovlad ganumzadebel aramed Sen yav Cem zeda ganwirulsamowyalebaiexcl Seni da macxovne me
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmen mpoundsnelo poundmasa mas SesaZrwunebelsawarmmgzavnelsa2 cexlad
uSretad bralTa CemTaebrraJams daSjde3 gankiTxvadaramed CemTa codvaTa simravleni daiviwyen tkbilo da macxovne me
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mas ormeocda cxra wyrTa
cxovarTa SenTa marjueniT4 mdgomareTa Tana Semracxe saxier rameTu
codvilTa swyalob da marTalTa adideb meca marTalTa Tana Semracxe RmerTo da Semiwyale me5 yovladZliero
31 da mimovlo da Sewuna ravodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
macTuna mterman gemoiexclsxilviTa codvisaiexclTa6
da ganmaSora me Sengan da saWmelad Tcentsad warmiRo ubadruki Semiwyale da mipoundsen kbilTa misTagan
1 samsjavro C
2 _ B
3 dasjde C
4 marjusup1niT B
5 _ me
6 codvisaTa
202
Sengan qriste RmerTo da saWmelad Tcentsad1 myo mearamed Semiwyale da mipoundsen
kbilTagan misTa2 raiexclTa ara Semmusros3 mpoundsnelo
yovelTao4
32 [C136r] xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl
saidumloni Cemni dafarulni Sen uwyni rameTu friad5 Segcode Sen6aramed mravliTa wyalobiTa SeniTa Semiwyale ufalo da momec Jami keTilimoqcevad7 sinanulad
33 da yo Soris sapoundumilsa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
saSinel ars xilvad8
ganSorebaiexcl sulisaiexcl poundorcTagan da tkivili didni
da tkivili auracxeli9 raJams yovliT kerZo10 nawevarTagan suli ganvidodis brZanebiTda sakrveli erTobisaiexcl daipoundsnebodis gangebiT11
34 da araiexcl Seexo maT raiexclTurT cecxli igi da arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi ubadruko codvilo sulo CemosaSuebelTagan soflisaTarameTu yoveli12 amao aris da aCrdili aramed saTnoebaiexcl
1 Tcentsad] misda B misa C
2 misTagan C
3 + me BC
4 _ mpoundsnelo yovelTao BC
5 _ C
6 _ Sen] + qriste C
7 + Senda C
8 xilvaiexcl C
9 tkivili auracxeli _ BC
10 kerZove C
11 gangebulebiT C
12 + yovelTagan C
mpoundsnelo raiexclTa araiexcl1
ganmxrwnas sruliad
32 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azarieTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan2
saiexcldumloni Cemni dafarulni Sen uwynirameTu friad Segcode qriste aramed mravliTa wyalobiTa SenmieriTa Semiwyale da momec Jami sinanulad saRmrTod moqcevad
33 da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
ganslvaiexcl sulisaiexcl3 poundorcTagan saSinel ars suloda tkivili auracxeli yovliT kerZo4 raiexcl5
nawevarTagan suli6
ganyofvodis brZanebiT da sakrvelierTobi[B228]saiexcl mwareddaipoundsnebodis
34 da araiexcl SeecodaT maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi sulo Cemo codvilo saSuebelTa7 soflisaTa monebiTa rameTu aCrdil da amao arian aramed saRmrToiexcl saTnoebaiexcl Seitkbe raiexclTa Segiyvanos sasufevelsa
1 ara C2 sapoundumilisa misgan] sapoundumilisagan C
3 ganslva sulisa C
4 kerZoiexcl kerZo _ B
5 _ C
6 sulo C
7 saSusup1belTa BC
203
Seiyuare1 raiexclTa hpovo sasufeveli cisaTaiexcl2
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityodes
raiexclsTcents gardahpounddi SendRiTidRe JamTa SenTa sulo Cemo amaoebiT da araiexcl hgoneb3 Jamsa sikudilisasa4 aramed aw moiqec da uRaRadebd RuTisa5
da6 milxine codvilsa amasRmerTo da Semiwyale me7
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidisaiexcl da daafuZne kldisa [C314] zeda saxli Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didiTada hpoo8 locvaiexcl9 ganSorebuli vnebaTagan
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
eha miuwdomeli da didi10 sakcentrveli
viTar sulo Cemo maradis11 ganarisxeb
RmerTsa da igi sulgrZelebiTaraiexcl moavlens Senda12 risxvasa missa13 aramed elis moqcevasa Sensa
1 Seiwynare BC
2 zecisaiexcl BC
3 goneb BC
4 ~ sikudilisa Jamsa C5 qristesa
6 _ da BC
7 [RmerTo da Semiwyale me] _ B8 + Sen C9 + wmidaiexcl C
10 _ BC
11 _ BC
12 _ BC
13 + Sen zeda
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da1 akurTxevdes da2 adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas3 ityodes
raiexclsa gardahpounddi dRiTidRe JamTa SenTa suloCemo amaoebiTa da araiexcl3 igoneb Jamsa sikudilisasa[C239]aw moiqec da uRaRadebd qristesa milxine codvilsamravalmowyale
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidiT da daafuZne kldesa mas zeda saRmrTosa saxli4 Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didTa da hpovo5 Sen locvaiexclmklveli vnebaTaiexcl
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
yen sakcentrveli didi da miuwdomeli sulo viTar ganarisxeb RmerTsasamaradisod da igi sulgrZelebiT araiexcl6 moavlens risxvasa da dagwuavs Senaramed dro gcems Sen raiexclTa moiqce
1 _ C
2 _ B
3 ara BC
4 saxeli B5 hpoo C
6 ara C
204
sinanulad
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da ufroiexclsad qebul
kacTmoyuareo RmerTo1Semiwyale viTarca mezuere2
igi da meZavi romeli vRaRadeb nu ganmagdeb macxovar pirisa Senisagan qmnulsa amas poundelTa SenTasa
aramed Semiwyale
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa da ufro[iexclsad]
uwyi me meufeo viTarmed wyaroiexcl xar Senmowyalebisaiexcl uSurveli da Sen gevedrebi nu ganmagdeb
me pirisa Senisagan aramed wyalobaiexcl Seni momec da
macxovne me
40 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexclsad
Semiwyale viTarca daviT giRaRadeb Sen
didiTa SeniTa wyalobiTa da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl3
saxierebasa mas Sensa didsa qriste RmerTo
aramed Semiwyale
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
Semiwyale ufalo da nu guliswyromiTa
SeniTa amxileb sulsa amas Cemsa ubadruksa aramed Semiwyale rameTu uZlur var me da dacemul codvaTagan
1 ufalo BC
2 mezursup1 BC
3 uricxuveloba B es tropari ar aris B da C xelnawerebSi
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da uf[roiexclsad B]
kacTmoyuareo RmerTo Semiwyale viTarcamezuere1 igi da meZavi romeli-ese godebiT giRaRadeb da nu ganmagdeb2 pirisa Senisagan aramed macxovne Seqmnuli Seni
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav3 ufskurlTa da4 ufr[oiexclsad B]
uwyi saxier viTarmed ufskrul xar
vrceliwyalobaTaiexcl amisTcentsca Sen gevedrebi pirisa Senisagan nu ganmagdeb me aramed mowyalebaiexcl Seni momaniWe da macxovne me
40 kurTxeul xar saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexcl[sad B]
viTarca daviT vpoundmob Semiwyale me didiTawyalobiTa SeniTa RmerTo da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl5
auracxelsa mas wyalobasa6 Sensa da sitkboebasamravalmowyale7
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda01 caTasa da ufroiexclsad
Semiwyale meRmerTo da nu [151v]
guliswyromiTa SeniTa amxileb sulsa Cemsa glaxaksa aRsavsesa codviTa
1 mezusup1re BC
2 + me C
3 hxedav A
4 _ B
5 uricxusup1baiexcl B
6 wyalobisasa B
7 mravlismowyale B
205
aramed1 aRmadgine
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao martivo RmrTeebiT ganuyofelo2samTcentTebiT samguamovano3naTelno da naTelo4 samebao da erTarsebaoTayvanissacemeloguamiTa ganuyofelo da
bunebiT erTo Segcentwyalen Cuen
43 da aw da maradisgigalobT da gadidebT
gakurTxevT da Tayvanis-gcemTda agamaRlebT
RmrTismSobelorameTu erTi igi ganuSorebeli1 wmidisa
samebisagcentSev qriste macxovari da
gangcentRe Cuen samoTxsup1
1 + Sen C
2 RmrTeebiT ganuyofelo ~ C
3 samTcentTebiT samguamovano] erTarsebiT samiTa TcentTebiTa C
4 naTelno da naTelo] naTelo ganmanaTlebelo C es taepi ar aris C-Si
da aRmadgine rameTu uZlur var me da danTqul1 vnebaTa uyesa Sina
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
samguamovano samebao ganuyofelobunebiT sworo martivo2erTRmrTeebao naTelo da naTelno da erTarsebiTTayuanissacemelo Segcentwyalen gcentxsnen da guacxovnen Cuen
43 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
qebiT gadidebTgakurTxevT da Tayuanis-
gcemT da aRgamaRlebT3
RmrTismSobelo rameTu erTi igi ganuyofeli yovladwmidisa samebisaiexcl gcentSev Cuen qriste da [C234] gangcentRe kualad samoTxe
1 + danTqmul B
2 marto BC
3 agamaRlebT B
206
akurTxevdiTsa [A136r]
Zlispiri cecxli igi Semw[C313]ueli
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
[B201v] Segcode Sen macxovar
Semindve da momaqcie mesinanulad da macxovne raiexclTapoundma-vyo akurTxevdiT yovelnisaqmeni uflisani da yovelni
adidebdiT ukunisamde
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
ipoundsenebdi Sen suloamaRlebasa eliaiexclssa1 etliTa mis saTnoebaTa
misTaiexclTa da iswrafe Senca queyanis saqmeTagan
ganSorebad da ufroiexclsad amaRlebad
RmrTisa ukunisamde
1 + etlTa B C (sin 75)-is fotopiri naklulia paginacia daculia (314 315 316 da a S) magram teqsts aklia pirveli 10 tropari (me-11 troparis dasawyisic)
akurTxevdiTsa
Zlispiricaiexcl vrceli ganccentbreb
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa
Semiwyale me codviliese qriste RmerToda lmobier-yav Cemi gonebaiexclsinanulad moqcevadda macxovne romeligiRaRadeb RmerTo SemiwyaledaRacaTu Segcodeda uSjulo1 viqmen merameTu Sen xarmeufe2 mravalmowyale
2 ugalobdiT da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
ipoundsenebd Sen sulo CemoamaRlebasa masdidisa eliaiexclssa etliTamiT saTnoebaTa maTTcentsTa maRalTaiexclTa daiswrafe Senca raiexclTa ganeSorosoflisa saqmeTaganda saTnod cxorebiTazecad ahmaRlde3 mZleqmnili poundorcTa nebasa
3 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa
Se-raiexcl-wynara eliseeliaiexcls xalenimis Tana mrCobli madli moiRouflisagan4 xolo Sencodvilo sulo CemosaRmrToTa madlTagan [B229]
ganeSorewarmdebad cxorebiTada araiexcl5 miemsgavseRmrTismoyuaresamas marTalisa gonebasa
1 usjulo C
2 meufsup1
3 aRhmaRlde B
4 RmrTisagan C
5 ara C
galobaiexcl sup1
Zlispiri romelsa Zalni caTani1 aqeben
da Zrwian misgan qerobim2-serafimni3
yoveli agebuliyovliT suliTurT sZnobdiT4 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
mas5 ukunisamde
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovneda momxeden romelivpoundmob SegcodeSemiwyale da
warwymeduli mpove
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisa ugalobdiT da ufroiexcl[sad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
etlTa6 mflobeli elia etliTa
saTnoebaTaiexclTa aRpoundda7 reca zecad
da miwieri kaci zeSTa8 eqmna9 haersa [F108]
aRslvasa masmissa ipoundsenebdi Sen10 sulo
Cemo11
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
elise odesme Semwynarebelmaneliaiexcls xalenisaman [C128]
1 caTa G
2 qerobin BCDEF
3 serabinni BCDEF
4 ZnobdiT BD
5 mas] RmerTsa BCDEF
6 etliT G
7 apoundda D
8 zesTa G
9 iqmna D
10 _ G
11 _ G
207
4 ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
mdinare iordanisaiexcl gankueTa1 odesme eliaiexcls xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad xolo Sen sulo CemosaRmrToTa madlTagan
ganeSorewarmdebad cxorebiTa da araiexcl miemsgavseRmrTismoyuaresa mas marTalsa2 gonebasa
5 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani
somanitelman odesme istumra marTali keTilismoyuariTa suliTayen ubadruko sulo xolo Sen araodes3 hmsaxure mogzaurTa arca
ucxosa arca moRuawe eqmen amisTcents sasZloiexclsagan mis zecaTaiexclsa ganvrdomad xar RmrTisa
mier
6 yovelni Zalni uflisani RmerTsa ugalobdiT
geezis mwinkulevansa mas da bilwsa nebasa emsgavse sulo Cemo vnebulo vidre aqamomde da vecxlismoyuarebisa keTri Seiyuare xolo aw-Ra-
Tusiberesa evltodececxlsa mas ganmlevelsaZcentrTa SenTasada keTilad moqalaqobd
7 da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
mrCobliTa keTrovnebiTaSeginebul iqmenyen ubadruko sulo romel ars
1 gankusup1Ta B
2 marTalisa B
3 araiexclodes A es tropari C-Si gamotovebulia meoTxe da mexuTe troparebi giorgi aTonelis TargmanSi adgilmonacvleoben me-6 tropari A xelnawerSi Zalian cudad ikiTxeba davixmareT B da C xelnawerebi
miiRo1 mrCobli madli uflisa mier xolo Sen sulo Cemo [D118v] ara ziar iqmen madlisa mis2 uwesod
slviTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa
somanitelman odesme yen sulo
mowled Seiwynara winawarmetyueli3xolo Sen arca ucxoiexclarca mgzavri istumreromlisaTcents sasZloiexclT gare-ganhvardebi4
mtirali
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa
iordanisa igi dinebaiexcl pirvel
eliaiexcls xaleniTa elises mierganikueTa5 da dadga xolo Sen sulo Cemo madlisa mis6 ver ziar iqmen uwesod slviTa
6 akurTxevdiT cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa
geezissa7 emsgavse ubadruko
saZagelsa da bilwsa nebasa sulo
romlisa angahrebaiexcl awRaTu si[B156v]beresa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen
misgan
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yineli da tfili ufalsa
oziaiexcls mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
1 moiRo GB
2 madlisa mis] madlisa mas G
3 w~wyusup1i B
4 ganvardebi D
5 ganakusup1Ta BCDFG
6 + wil G
7 geezisa G aqedan CaerTvis G xelnaweri (144r)
208
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani yovelni Zalni uflisani ugalobdiT da uf
ninevelTa mpoundurvale sinanuli moige sulo da STaicu1 moRuawebis ZaZaiexcl
da [nacari] akurTxevdiTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas
eha Sen sulo Cemo viTar ara moige mtkicesinanuli cremliTurT raiexclTa
poundma-hyoakurTxevdiTa
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa uwyalobdiT
mihxeden2 Sen yen sulo cremlTa maT RvremaiexclsTaerisaTcents da Sen TcentsTa
codvaTaTcents ara iglov arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosaraiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl
1 Seimose B
2 mixeden B
mwikuli1 gulissityuTaiexcl2 da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl romelni-igi moiZagen dasinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe raiexclTa gacxovnos da gipoundsnas3 satanjvelTagan
8 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani4 ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRleb
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma5 sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT
romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marx[C234v]viTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl6 hbaZavda esreT yovelTaveSecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
9 akurTxevdiT yoveli7 wcentmaiexcl da cuari da8 yovelni qarni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad [B229v] aRamaRleb[diT
mihxeden9 yen sulo CemocremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcentsda [A152r] Sen TcentsTa bralTaTcentsaraiexcl stir da arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosa
raiexclTa hpovo10 codvaTa SenTauricxuTa motevebaiexcl da esreT ganere cecxlisagan uSretisa
1 mwinkuli C
2 gulissityuaTa B
3 gixsnes B
4 _ B
5 gasmies B
6 ara C7 _ C
8 _ BC
9 mixeden BC
10 _ hpoo C es dasdebeli aRdgenilia BC xelnawerebis daxmarebiT
keTrovanebaiexclca1 misibilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTadauteven eseni da Seitkbe sinanuli
8 akurTxevdiT TrTcentli da Tovli elvani da Rrubelni ufalsa
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl
ZaZiTa da nacriTa [G144] sulo romelTa
ara hbaZav2 aramed gamosCndebi3 uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa
sjulisaTa
9 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa
mwcentrisa jurRumulsa Sina gasmies
sionisaTcents ieremia sulogodebisa [A247r] mTxzvelad dacremlTa meZiebeladmiemsgavse tiriliT cxorebasa missa da
scxonde4
1 keTrovnebiexclca A keTrovanebiexclca G
2 hbaZevd D
3 gamoSCndebi E
4 scxovnde DE
209
6 akurTxevdi cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
[B202r] ixile Sen sulosaxierebaiexcl RmrTisa viTarmswrafl Semndobel ars igi
monanulTaamisTcentsca Seawuxa iona
ninevelTa zedasinanuliT da cremliT
moiqces
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
yen marTalTa msajul qriste
Semiwyale da mipoundsen mecageheniisagan raiexclTa poundma-vyoakurTxevdiT
10 akurTxevdiT cecxli da sicxe
ixilen yen sulo Cemosaxierebani RmrTisani da viTar mswrafl
Seundobs monanulTa amisTcents Seawuxa iona ninevelTa zeda raJams-igi sinanuliT moiqces da winawarmetyuelebaiexcl misi gancruvna da daqcevaiexcl Tana-warhpoundda maT
11 Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT
daniel mRcentmesa Sina dauyvna1 yen sulo mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili sazareli daSrites rameTu siwmidiTa da marxviTa brwyinvaled Semkul2 iyvnesamaT miemsgavse Sen da vnebaTa sapoundumilimgzebare Sen Soris daSrite moRuawebiTa3
12 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
saxed mogarTuen yen suloZuelsa4 Sjulsa Sinagamosrulni yovelni emsgavse marTalTa da wmidaTa RmrTismoyuarebasa5 dasaTnoebaTa aRsrulebasa da egreTve evltode borotTa maT da bilwTaujerod slvasa raiexclTa scxovnde saukunod
1 dauyuna C
2 Semkobil-yvnes C
3 mowyalebiTa C
4 Zusup1lsa C
5 moyuarebisa C
10 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
iona TarSed ivltoda rameTu
viTarca winawarmetyuelman uwyoda
ninevelTa moqcevaiexcl da RmrTisa mowyalebaiexcl da TqumulTa maT1 TcentsTa [F64] ara gancruebad2
iRuwoda
11 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa
daniel mRcentmesa3 Sina gasmies
viTar dauyvna4 sulo pirni [E108v] mpoundecTani
da uwyi viTar yrmaTa azarieT5 ali mZafrisa mis cecxlisaiexcl daSrites
sarwmunoebiT
12 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyun ufalsa
[C129] Zuelisa6 aRTqumisani7 yovelnive saxed mogarTuen8 sulo
raiexclTa emsgavso marTalTa saqebelsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas
1 _ G
2 gancruvebad D gancrusup1bad B gancruvebda F (gacxovelebuli)
3 mRcentmesTan F (gacxovelebuli)
4 dauyunaiexcl F
5 azariaeT BBGGE
6 Zusup1lisa BCDGF
7 aRTqumisani D
8 mogarTusup1n BCDGF
210
8 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
viTarca avazakiigi vRaRadeb Semiwyale meda petresebr vitycent SemindveraiexclTa poundma-vyo akurTxevdiT
9 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisa zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
viTarca mezuersup1-vpoundmobRmerToO milxine codvilsa amasda meZavisaebr cremliTSegivrdebi da vitycent
akurTxevdiT
10 akurTxevdiT TrTcentli da Tovlielvani da Rrubelni ufalsa ugalobdi da ufroiexclsad
lmobier myav1 macxovarraiexclTa Sevinano vidreRavar cxorebasa amas Sina da poundma-vyo akurTxevdiT
1 lmobier myav] milxine me B
13 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT
yen marTlmsajulo ufalomowyale meqmen da mipoundsen me cecxlisagan mermisa uSretisa mwarisa da risxvisagan romeli mimelis Jamsa gankiTxvisasa da pirvel sikudilisa momaniWe Sendobaiexcl sinanuliTa1 da keTilad cxorebiTa
14 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
viTarca avazaki vpoundmobmomipoundsene2 mpoundsneloda petresebr vtir mwaredmilxine viTarca mezueresa3da meZavisaebr vgodebmiiTualen cremlni Cemni
saxierda momec motevebaiexclbralTa CemTa [C235]
uricxuTaiexcl4raiexclTa madlobiTaRgamaRlebde5 [maradis]
15 akurTxevdiT TrTcentli6 da Tovli [B230] elvani da Rrubelni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad7 [aRamaRlebdiT mas ukunisamde B]
lmobier myav saxieroraiexclTa SevinaneSecodebani CemnividreRa var cxorebaTa amasda ara8 daSretil arsSen mier aRnTebuli9 sanTeli
Cemi arca sinanulisabWeni dapoundSul arianrameTu Zal-gicyovelive viTarca RmerTsa
1 sinanuliT C2 + me C
3 mezusup1resa BC
4 uricxuTa C
5 agamaRlebde B
6 TcentrTcentli B7 _ B
8 araiexcl A
9 anTebul B
da bilwsa codvasa ukeTurTasa
13 akurTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa
marTlmsajulo iesu Semiwyale
[D119] da mipoundsen cecxlisagan da sasjelisa
romliTaca samarTladmegulebis me1 dasjaiexcl da ganmwmide pirvel sikudilisa
sinanuliTa
14 akurTxevdiT mRudelni uflisani monani uflisani ufalsa
avazakisaebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar
mezuerisaebr2 vgodebmeZvisaebr vcremloiexcl3miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl
15 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalTani Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa
gankurne sulTa mkurnalo sulmyrali
wylulebaiexcl mdablisa sulisa Cemisaiexcl
da cremlTa lmobierTada saqmeTa keTilTawamali4 dawyalobisa zeTi da Rcentnoiexcl
damasx
1 _ G
2 mezusup1risaebr BCDGF
3 vcremloi CE
4 wamliTa DEFC
211
11 akurTxevdiT wyaroebi da veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT
qananelisaebr vpoundmob Semiwyale me Zeo daviTisawidovnisaebr [C315] Sevexebifesusa samoslisa Senisasada viTarca marTa da mariam lazares zeda
meca egreTve vstir codviTa momkudarsa sulsa
Cemsa
12 akurTxevdiT Zeni kacTani israeli ufalsa egreve1 ugalobdiT
cremlTa nelsacxebelsamacxovar viTarca2 meZavidavasxam winaSe Sensa da viTxov Sendobasada3 wyalobasa Sensa
macxovar4 da vitycent5momiteven auracxelni
codvani Cemni
1 egreTve C
2 + raiexcl C
3 + igi C
4 saxiero C
5 vityvi C
16 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufr
wylulebaiexcl Cemi macxovargankurne wyalobiTsalbuniTa cremliTaiexclTa1 da
mcxe mesinanulisa zeTida Rcentnoiexcl sulTqumiTa dakeTilTa saqmeTaiexcl daasx Cem
zedaraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZlieroda agamaRlebde maradis
17 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl
msgavsad qananelisa misvpoundmob Semiwyale meyen Zeo daviTiso da fesusaSensa widovanisaebrZrwoliT Sevexebi daviTarca marTa da mariam
lazares zedavstir codviTa momkudarsaglaxaksa sulsa CemsaaRadgine mpoundsnelosamariT dapoundsnilobisao2
18 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT da ufr[roiexclsad]
nelsacxebelsa cremlTasamacxovar viTarcameZavi wadieraddavasxam Sen winaSe da viTxovwyalobaTa SenTaganSemindven uricxuni codvani3
CemniraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZliero daaRgamaRlebde4 maradis
1 cremlTaTa C
2 poundsnilobisaT C
3 Secodebani B
4 avamaRlebde B
16 akurTxevdiT anania azaria da misail ufalsa
[B157] qananelisa misebr vRaRadeb meca
Semiwyale qriste1 Zeo daviTiso
viTarca widovani2 miveaxlebi fesusada viTarcamarTa da mariam vtir lazares
zeda
17 akurTxevdiT mociqulni winaswarmetyuelni da mowameni ufalsa
alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl
mihronisasa warmovs[G145]cli Tavsa zeda
vpoundmob viTarca meZaviveZieb lxinebasada locvasaSevswirav Sesandobelad
bralTa CemTa
1 qriste] meca D
2 widoani BC
212
13 akurTxevdiT [mRdelni] uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT
Segcode Sen1 macxovarouwyi meca da aRgiarebaramed2 sulTqumiT3
giRaRadeb4rameTu SenRmerTi xar Semwynarebeli5
monanulTaiexclda ara arssaxierebisa Senisa ricxcent
14 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni uRirsni da mdabalni guliTa ufalsa
[A136v] Semiwyale macxovarqmnuli poundelTa SenTa6 da
viTarcamwyemsman cxovari wymeduli7
momiZieda mipoundsen mepirisagan mgelisa misyovlad borotisa da
samwysoTaTana SenTa qriste SemaerTe8
1 _ BC
2 garna BC
3 _ BC
4 Semiwynare B gevedrebi C
5 ufali Semwynarebeli xar C
6 SenTaiexcl C
7 cxovari wymeduli ~ warwymeduli cxovari B warwymeduli cxovari C
8 samwysoTa Tana SenTa qriste SemaerTe] SemrTe me samwysoTa SenTa qriste ufalo B samwysoTa maT SenTa C
[152v] 19 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl[sad]
Segcode qriste macxovaruwyi WeSmaritadda cremliT aRgiarebda sulTqumiTgiRaRadeb SemindverameTu Sen xar RmerTimxoloiexcl1 mowyale da
SemwynarebeliyovelTa monanulTaiexcl2da ara ars sazRvarimowyalebaTa SenTa3 da
saxierebaTaiexcl4
20 akuTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa ugalobdiT da ufroiexcls
daRacaTu kacTagansaqueyanasa zedaCemebr mpoundsnelo aravisucodavs Sen winaSe aramedSemindve [B230v] gevedrebiSiSiT da godebiT mvedrebelsawyalobaTa SenTasada Cem zeda aCuene5 saxierebaTa maT SenTa sivrce
ganucdeli
21 akurTxevdiT mRdelni uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad]
Semiwyale poundelTa SenTaqmnuli meufeo6da viTarca xar mwyemsi
mowyale[C235v] momiZie cxovariese Seni wymedulida mipoundsen yovlad borotisa
mismgelisa ZuvaTaganda7 samwysoTa maT TanaSenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale me
1 mxolo C
2 monanulTa C
3 SenTaiexcl B
4 saxiereba C sxrbiexclTa (asea daqaragmebuli)
5 aCusup1ne BC
6 m~fsup1o C
7 ~ B
18 vakurTxevdiT mamasa da Zesa da wmidasa sulsa ufalsa ugalobdiT
daRaTu aravis ucodavs Cemebr
aramed Semiwyale tkbilo macxovar
SiSiT monanuli daZrwoliT mRaRadebeliSegcode Senwyaloba-yav yen
mravalmowyaleo
19 vaqebT vakurTxevT Tayuanis-vscemT ufalsa
mowyale meqmen macxovar qmnulsa1 Sensa
da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli
mewie SecTomilsagamomipoundsen mpoundecTaganda SemracxecxovarTa Tana samwy[s]oiexclsa
SenisaTa
1 qmnilsa B
213
15 akurxevdiT anania azara misail ufalsa akurTxevdiT
Seiwyale macxovarraJams daSjde gankiTxvadda gamoaCino saSinelebaiexclda didebulebaiexcl Seni1 yen
viTariZrwolaiexcl2 iyos raJams cecxlioxrides3 saSinelad da
zartexil-hyofdes dabadebulTa
16 didebaiexcl mamasawylulebaiexcl Cemi qriste
gankurne zeTiTa da RcentniTaromel ars sinanuli
cremliTurTda vTqua akurTxevdiT
17 didebaiexcl mamasayen dausabamoo
mamao da4 Zeo5 mis Tanadausabamoo da Sen saxieroRmerTo waruvalo6 cxovelo7 dambadebelo
samebaoerTRmrTeebao8 erTarsebao Segviwyalen Cuen
1 saSinelebaiexcl da didebulebaiexcl Seni] saSineli didebaiexcl Seni C
2 Zrwolaiexcl AC
3 T diodes B
4 da C
5 + da C
6 _ BC
7 cxorebisao C
8 erTRmerTeebiT C
22 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
raJams dasjde kacTmoyuare
gankiTxvad soflisada gamoaCino SenusazRvroiexclda yovlad saSineliigi didebaiexcl Senieha rabami Zrwolaiexcl iyos
maSinraJams cecxli oxridesgrgcentnviT da ganakrTobdesdabadebulTamaSin wyalobiT momxede
mpoundsnelo
23 akurTxevdiT anania azara misail ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsa[d aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
netar arian marTalnida samgzis sanatrelromelTa-igi maSinkurTxeuluwodo saxieroda sasZlosa mas Sensasaukunesa Rirs -yvne1 Sen TanaSeslvad yovladZlieromeca monasa Sensanu ganmiSorebpirisa Senisagan tkbilisa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen samebao wmidao dausabamoomamao ZiT da suliwmi-diTurT erTarsebiT qebuloyovelTa Semoqmedosamguamovano da
erTRmrTeebaoguacxovnen qmnulni Senni da gcentpoundsnen cecxlisagansaukunoiexclsa viTarca kacTmoyuare xar
1 yvne C
20 didebaiexcl Senda RmerTo Cueno didebaiexcl Senda
raJams dasjde sjad viTarca mowyale
da gamoCndes maRali didebaiexcl Seni
[E109] viTari SiSi iyossapoundmili raiexcl oxrides1 [C122] da yovelniZrwodian2 zarisagan saydrisa
Senisa
21 RmerTo mamao da Tana RmerTo Zeo
da nugeSinismcemelo sulo wrfelo
uSobelo mamao da Sobilo sityuao xolo sulo gamosrulo samobiT3 erTo
macxovne4
1 uxrides C
2 Zrwodin CDF
3 samebaiexcl
4 + me G
214
18 aw da da maradissaSosa Sensa Rirso
RmrTismSobelo porfiri igipoundorcTa evmanuelisaTaiexcl1
moiqsova2 sulieri romeli3 Seimosa
RvTaebaman mismanamisTcentsca Cuen4
RmrTismSobladaRgiarebT Sen5
1 evmanoelisTaiexcl C
2 _ moiqsoa B
3 romel BC
4 _ C
5 Cuen C
25 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
saSosa Sensa qalwuloRmrTismSobelo saRmrToiexcl igi porfiri poundorcTaqristesTaiexclRmrTivbrwyinvaled iqsovaromeli Seimosa RmrTeebaman misman da iSva
CuenTcentsamisTcentsca jerovnadRmrTismSoblad gqadagebTwinaSe missa meox-gueyav1 kurTxeulo
1 gusup1yav C
22 awsisxlTa1 SenTagan Rebuli
porfiri RmrTivguamo[D119v]vanTa2
poundorcTa meufisTaiexcl3 moiqsova4 uxrwnelosaSosa Sina Sensa[A247v] amisTcentssakuTrad RmrTismSobelad
gqadagebT Sen
1 sisxlTa SenTagan] sisxlTagan SenTa BCDEF
2 guamoanTa C
3 meufisaiexclTa A
4 moiexclqsova B VIII galobas G-Si erTvis rvatropariani stiqaroni kideze miTiTebulia avtori i~sb (ioseb)dasawyisi mTasa z~aviTarca raiexcl nakusup1rcxalT saRmrToTa univToiexclsa cecxlisaTa
215
adidebdiTsa
Zlispiri sityuaiexcl RmrTisaiexcl uxilavi
1 adidebs suli Cemi ufalsa da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
gonebaiexcl Cemi mowylul ars da poundorcni SebRalul codvaTa
simravliTa suli ganfrdil1 da sikudilikarTa zeda moaxlebul ars2raiexcl-me vyo medgarman33raJams gankiTxvad4 movides5 qriste RmerTi
1 uZlur BC
2 + da C
3 medgarman + da B
4 _ BC
5 + msajuli B mSajuli queyanad C
adidebdiTsa [A152v
Zlispiri ver SemZlebel varT didebad
1 adidebs suli Cemi ufalsagonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni dapoundsnil da suli
sneulsityuaiexcl uZlur cxorebaiexcl
[B231] momkudar da sikudili mowevnul
da raiexcl-me hyo Sen ubadruko sulo raJams gansjad movides
RmerTi da ganikiTxvides SenTa saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
2 da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
moses werilni migiTxren sulo
da maT Sina Tqumulni uwyebani cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen cudadvinaiexclTgan ulmobel xar da araiexcl emsgavsebi RirsTa
aramed cruTa da ganqiqebulTa da1 uridad da warmdebebiT
scodav [C236] winaSe RmrTisa
3 [A153r] rameTu moxedna2 simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
Sjuli mouZlurda SenTcents sulo
uqm ars saxarebaiexcl da yovelni wignni Sen zeda dadumebul
arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani
dacxromil rameTu wylulebani Senni
sZleven yovelTa da dRiTi-dRe aRorZindebian
1 _ C
2 mohxedna B
galobaiexcl T
Zlispiri [F65] uTeslod midgomili
Sobs zesTa Targmanebisa umamoiexcl dedaiexcl muclad-iRebs
uxrwnelad rameTu RmrTisa Sobaiexcl scvalebs bunebisa wesTa1 amisTcents Sen yovelni tomniRmrTisa sZalo da dedao daudumebelad gadidebT
1 rameTu moxedna simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
gonebaiexcl mwared wylul arspoundorcni dapoundsnil da gankafulsneul ars suli2 mouZlurebul _ sityuaiexclwarwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda vinaiexclca ubadruko suloraiexcl-me hyo odes movidesmsajuli didi gansjad Senda
2 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
[B157v] migiTxar Sen mosesisoflis Sesaqme yen suloromlisa mier yovelive
sjulisa werili gauwye Sen damarTalTa Tana cruni xolo Sen3 SemdgomTa hbaZavudebo ara pirvelTa maTRmrTisa mimarT4 ugunur-
qmniTa5
3 rameTu yo Cem Tana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
sjuli6 [mouZlurda daurgeb7 iqmna saxareba xolo
werilni
1 zeST BCDEFG
2 + da B
3 _ B
4 m˜r G
5 qmnilTa G
6 Sjuli B
7 urCeb DE
216
2 rameTu moxedna simda[C316]blesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
qriste poundorciel iqmna damouwoda tkbilad codvilTa
sinanuladsulo Cemo SeinanevidreRa1 sasufeveli Riad arsiswrafe raiexclTa ara dahpoundSas2 igi3 da gare daSTe Sen
3 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
qriste gankacna o suloyoveli4 nefsiT5 bunebisa
Cuenisa saqme6 moiRo7 Tcentnier8 codvisa raiexclTa Sen mogcessimdabliTa TcentsiTa9 saxe sinanulisaiexcl10 da cxorebad11
1 _ B
2 daepoundSna C
3 kari BC
4 yovelive BC
5 nebsiT BC
6 saqmsup1 C
7 miiRo C
8 Tuinier xolo codvisa
9 misiTa BC
10 simdablisaiexcl
11 cxorebisaiexcl BC
da ara ars mkurnali maTi da arca sakurnebeli
4 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
aha esera axalTa wignTasaxesa migiTxrob Sen suloraiexclTa moxcentde1 sinanulad da
lmobierebad da marTalTa ukue2 ebaZve
xolo codvilTa evltode da evedre
RmerTsa da daatkbe igi locviTa da marxviTa da siwmidiTa da
ubiwod cxorebiTa
5 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
qriste gankacna yen sulo Cemo
da yoveli saqme bunebisaCuenisaiexcl nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa raiexclTa Sen3 mogces simdabliTaTcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad mas ukue evedreboderaiexclTa Rirs-gyos mibaZvebad simdableTa TcentsTa maRalTa
6 da wyalobaiexcl mis naTesaviTi-naTesavadmde moSiSTa misTa zeda
qriste gankacna yen sulo Cemo
da mouwoda tkbilad sinanulad
avazakTa da meZavTa aw ukue4 Seinane Senca
vidreRa sasufevelisa kari ganRebul ars da
miitaceben mezuereni5 da [B231v] meZavnisinanuliTa da keTilad
moqceviTa lmobieriTa
1 moxcentdode C
2 ukusup1 BC
3 Seni B
4 ukusup1 BC
5 mezusup1reni BC
yovelivne1 mdash cudmaSural2winawarmetyuelni-uqm da urgeb swavlisa sityuaiexclrameTu wylulni Senni suloganmravldes arayofiTakurnebad SemZlebelisaiexclTa
4 da aw wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTa zeda
axlisa wignisaTa mogarTuam kualad saxeTa
mimyvanebelTa SenTa [C120] lmobierebadmarTalTa hbaZevd [G146]
sulo da codvilTa Tana-warhpounded da mowyale-yav qriste RmerTimarxviTa da vedrebiTagankrZalviTa da siwmidiTa
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste gankacna sulo [E109v] da sinanulad uwodaavazakTa da meZavTa inandi aw ganxumul arian karnisasufevelisani da Sevlen mas
Sina yovelnive mezuereni3 da codvilnida memruSeni monanulni
6 daampounduna Zlierni saydarTagan aRamaRlna mdabalni
qriste gankacna sulo da poundorciTa guezraxa4 Cuen da yovelnive bunebisa saqmenisrulebiT aRasrulna Tcentnier xolo codvisa da xati da saxe giCuena5
damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
1 yovelni G
2 damaSural BG
3 mezuereni CF mezusup1rni G
4 gusup1zraxa BCDFG
5 gcentCusup1na DF gcentCuena E es tropari aklia D da C-s
217
4 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi da wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTazeda
imarxa qristeman RmerTmanormeoc dRe da merme SeemSia
raiexclTamca sacnaur-yo1 gankacebaiexcl2
da Sen gaswava3 sulo CemoraiexclTa4 mterTa5 brZolasa
marxviTa da locviTa ewyvebode
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa guliTa maTTaiexclTa
qristes eSmakman Sehkadragamocdad yen sulo SeZrwundi
da ixile
1 gamoaCina BC
2 kacebaiexcl BC
3 Sen gaswava] aw ixile Sen BC
4 raiexclTa] da BC
5 mtrisa BC
7 yo simtkice mklaviTa TcentsiTaqristeman moguni acxovnna
sulo mwyemsTa1 mouwoda2 da CCcentlTamwyobri mowamed gamoaCina da
moxucebuli qurivisa Tana adida romelTasaqmesa da qcevasa araiexcl ebaZveda vaiexcl Senda sawyalobelodResa mas gankiTxvisasa
raJams daisjebodi RmrTisagan
8 ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste raiexcl ganicdeboda3 sulo
etyoda eSmaki raiexclTa qvanipurad gardaaqcines da aRiyvana raiexcl mTasa uCuenna4 soflisa sufevanimyis da etyoda gardagdebad frTiT taZrisaiexclT5 SeZrwundi ubadruko viTarkadnier ars damarxvaiexcl xolo
dalocvaiexcl dascems RoneTa misTa
9 daampoundu[C236v]na Zlierni saydarTagan da6 aRamaRlna mdabalni
imarxa qristeman ormeoc dRe
[udabnos da merme SeemSiaraiexclTa cxad-yos kacebaiexcl da Sen]7 gaswaos sulo
Cemo ganfrTxobad da ara
momedgrebad raiexclTa raJams Senca
gewyvebodis mteri marxviTa da simdabliTada locviTa dasce da ioto igi
SewevniTa saRmrToiexclTa
10 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qristes eSmakman Sehkadra sulo
gamocdad ixile da
1 + maT C
2 uwoda C
3 ganicadeboda BC
4 uCusup1na B
5 taZrisaiexclTa B taZrisaT C
6 _ C
7 kavebSi Cawerili teqsti A-Si dazianebulia
7 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qriste acxovnna mogunimwyemsTa uwoda da CCcentlTa
banaki wmidaiexcl mowamed Seiwynara marTalsa qurivsa [D120] Tanamoxucebuli adida romelTa ara hbaZav suloarca saqmiT arca qceviT da vaiexcl Senda raJams
dagsjiden
8 Seewia israels monasa missa mopoundsenebad wyalobisa
imarxa macxovarman ormeoci dRe da merme SeemSia mas raiexclTa aCuenos1
kacTa bunebisa qonebaiexclda Senca nuve2 dahpoundsndebi [F65v] sulo mogipounddes Tu
macTuri rameTu marxvaiexcl da locvaiexclgqonan3 saWurvelad mis zeda
9 viTarca etyoda mamaTa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukuned
qriste ganicdeboda4 xolo eSmaki ganscdidada qvaTaiexcl hrqua mas raiexclTa purad Secvalnes5 mTad aRiyvana [A248r] igi
1 aCusup1nos CDG
2 nu D
3 gquanan GF
4 ganicdeboda DEBG
5 + da G
218
Senamca odes grida garna1
Tavadsa qristesa SeuvrdiraiexclTa man mogces Zlevaiexclromeli SenTcents gamoicada
6 daampounduna Zlierni saydarTagan da aRamaRlna dabalni mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
ismine yen sulo Cemo poundmaiexcl igi2 RaRadebisaiexcl udabnosa zeda3 romelica4 sinanulsauqadagebs yovelTave da moiqec moswrfed sinanulad raiexclTa hpoo Sendobaiexcl5
1 ganeri B
2 _ BC
3 udabnosa zeda] mas zeda
4 romeli BC
5 Sendobaiexcl] gansuenebaiexcl BC
SeZrwundiSenmca odes grida garna
mxolosa RmerTsa Seuvrdi1raiexclTa man Tavadman mogces
Zlevaiexcl romeli-igi SenTcents gamoicadada maradis aRpyrobil iyavngonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni
wyalobaTa misTa mimarT
11 Seewia israelsa monasa Tcentssa guritman udabnoiexcls2
moyuareman da poundmaman didman RaRadebisaman da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundmatkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo iqmnairodias Tana ixile sulo
Cemo nu emsgavsebi uSjuloTaaramed moiqec sinanulad da
hpovo3 wyalobaiexcl
12mopoundsenebad wyalobisamadlisa [A153v] saRmrToiexclsa
winamorbedi [B232] udabnos raiexcl mkcentdr iyo4
yoveli huriastani da [ierusalemi]5
ganvidodes missa da aRuvarebdes codvaTada naTels-iRebdes misgan
sulo Cemo xolo Sen mconarebiTa
araiexcl-odes emsgavse maT aramed maradis dapoundsnil xar
13 viTarca etyoda mamaTa CuenTa
qorwili patiosan ars sulo
wesierad6 qorwinebulTaiexclamisTcentsca mpoundsnelman mrCobl
akurTxa igi wyalobiT TcentsiTa saRmrToiexclTa SeslviTada saswaulisa aRsrulebiTaxolo Sen vinaiexclTgan jmnul
xarmisgan iswrafe Seslvad
1 Seuvrdi] evedre C
2 udabnos C
3 hpoo C
4 + da C
5 isup1lmi B
6 wesierad] wadiurad C A fotopirSi es gverdi Zalze dazianebulia teqstis aRsadgenad viyenebT BC-s
xilvad wamsa Sina erTsamefobaTa queyanisaTa Zrwode sulo da maradismRviZare Semwe-iyofd RmerTsa
10 kurTxeul ars RmerTi israelisaiexcl rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
guritman udabnoiexclsamanpoundmaman RaRadebisamanqristes sanTelmanqadaga sinanulixolo1 herode uRmrTo2 iqmna3 irodiadaiexcls4 Tanaixile ubadruko sulo5da nu daecemi Sencaaramed Seitkbe moqcevaiexcl
11 aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisasa
[C130v] udabnoiexcl daimkcentdramadlisa winamorbedman da samariaiexcl6 huriastansa TanaSemokrbebodes7 missa da esreT aRuvarebdes8 codvaTa da naTels-iRebdesaramed Sen sulo Cemo araodes miemsgavse maT
12 [E110] viTarca ityoda piriTa wmidiTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qorwili wmida ars da9
sawoli Seuginebel rameTu qriste orgzis akurTxa igi poundorciTa raiexcl isera da misrulman qorwilsa masRcentnod Secvala10 wyali da ese
1 _ C
2 uRmrTo] usjuloi C uRmrToiexcl B
3 qmna C
4 irodiaiexcls BF ierodiadaiexcls D
5 _ BDE
6 samaraiexcl E
7 Semokrbeboda G
8 aRuarebdes DF
9 _ BG
10 cvala (kldeze Seqmna) C
219
7 Seewia israelsa monasa Tcentssa mopoundsenebad wyalobisa
Seuvrdi Sen sulo Cemomeufesa qristesa raiexclTa
viTarca-igi [C203r] kanas wyali Rcentnod SecvalaegreTve Seni sigrile1
mpoundurvalebad SecvalossaRmrTod raiexclTa ara wyalebr
daiTxio
8 viTarca etyoda mamasa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
gevedrebi qriste RmerToviTarca-igi2 ganrRueuli
ganhkurne3 Cemica suli4 odesme
ganhkurneganrRueuli ganaaxle5
da cxedrisa mis wil6 me7
saTnoebisa aRebaiexcl mibrZane [A137r]
1 sigrilsup1 BC
2 igi] odesme BC
3 ganrRueuli ganhkurne ~ BC
4 + codvili C
5 _ BC
6 mis wil] misebr B
7 meca BC
siwmidiT qorwilsa mas zecisasa
14 abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTaviTarca igi kanas wyali
Rcentnod1 Secvala egreTve Senica sigrilesaRmrTod mpoundurvalebad
Secvalos raiexclTa ara2 wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad Rcentnisa iyo
maxarebel SeurvebulTa
15 kurTxeul ars RmerTi ufali israsup1lisaiexcl
ganrRueuli ganhkurna qristeman
da ubrZana Rebaiexcl [C237] cxedrisaiexcl
da Ze igi qurivisaiexcl mkudreTiT aRadgina brZanebiT da egreTve asisTavisaiexcl3 da samariteli dedakaci
Seiwyala da esreT mdidrad sulo Cemogauwya Sen wyalobaTa TcentsTa4
sivrce raiexclTa gacxovnos
16 rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl5 erisa Tcentsisaiexcl6
cremliT gevedrebi7 qriste RmerTo
viTarca odesme ganrRueuliwyalobiT ganaaxle8 igi dapoundsnili ganhkurne
egreTve Cemica9 suli codvaTa mier ganrRueuli10wyalobiT ganaaxle da
cxedrisa mis wil me saTnoebaTa aRebaiexcl mommadle da Rirs-myav
aRsrulebad wmidaTa mcnebaTa SenTa
1 + garda B
2 araiexcl B
3 asisTavisa C
4 misTa C
5 poundsna C
6 Tcentsisa C
7 gevedrebi] Segivrdebi C
8 wyalobiT ganaaxle] _ C
9 + ese C
10 ganiRusup1ul BC
pirvelad niSad aCuena1 raiexclTa Senca Segcvalos sulo
13 cxorebasa Cuensa mterTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
aRmRebeli2 cxedrisaiexclganrRueuli Seamtkica xolo Wabuki momkudari aRadgina Ze qurivisa dedisaiexclda kualad asisTavisaiexclsamaritelsa raiexcl ezraxasulieri msaxurebaiexcl winawar3-dagisaxa sulo
1 aCusup1na BCDEFG
2 amRerebuli DG
3 winaiexclswar CD
220
9 kurTxeul ars ufali RmerTi israelisaiexcl rameTu moguxeda da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
eha qriste meufeo romelman qurivisa Ze1
momkudari cxovel-hyav ganacxovele Cemica2 esecodviTa momkudari suli da mimiZeRu me warslvadwrfelsa mas saTnoebisa gzasa
10 da aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monis Tcentsisasa
[C217] widovani Seexo qristes2
samoslisa fesusa meyseulad ganwmidna3
da Senca yen sulo CemogonebiTa4 mieaxle mas raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganapoundmnes5 RmerTman
11 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qriste romelman ganswmidekeTrovani6 igi CemTaca
codvaTa mwikuli7 ganwmide da feri
pirveli Suenebani momec8 sulsa Cemsa raiexclTa siwmidiT gadidebde Sen
macxovarsa
1 Zsup1 BC
2 _ B
3 ganikurna B
4 bunebiTa BC
5 ganapoundmnen C
6 widuani BC
7 sixeneSe BC
8 moec BC
17 da aRmidgina1 Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl
eha macxovar mraval-mowyale
romelman mkudarni ganacxovelen
Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele2
da warmiZeRu gzaTa maT wrfelTa
saTnoe[B232v]bisaTa slvad RmerTo Cemo
da mipoundsen mterTa borotTaganromelni SurisgebiT iswrafian warwymedasa Cemsa
18 Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisaiexcl
widovani raiexcl Seexo fesusa3
samoslisasa ganwmida mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani da mkelobelni gankurna
da yruni da utyuni metyuel4 yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani5 gankurnnes
wyalobiT
19 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa
senTa hkurnebda qriste meufe6
da glaxakTa axarebda xolomezuereTa Tana Wamda7 da
codvilTa zraxvida8 da ganboklebulTa
aRhmarTebda9 Senca evedre yen glaxako
sulo Cemo raiexclTa codvaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani
gankurnnes wyalobiT
1 aRmidgina] aRmogcentcena C
2 Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele] _ C
3 fesussa B
4 metyusup1 B
5 salmobani] vnebani C
6 _ mefsup1 C
7 _ C
8 hzraxvida B
9 hmarTebda B
14 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
widovani gankurnaSe-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni1 ganwmidna daRrekilnida brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yrunida utyuni da daRonebulnisitycentT gankurnna ufalmanraiexclTa Senca gacxovnes sulo
1 keTovani D
221
12 cxorebasa mterTa CuenTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
mkurnalo ganwirulTaoromelman ganhkurnen kacTa
uZlurebani sulisa Cemisa sennicodvaTagan mowevnulnigankurnen saxiero1 raiexclTa2 maradis3 gadidebde Sen
13 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
mezuere4 igi ganmarTlda da meZavman pova siwmide5
xolo zuavi fariseveli ganvardasimarTlisa keTilTagan6gulispoundma-yav yen sulo da
ampartavanebaiexcl Sors-yav Sengan
14 ficiT romel efuca abrahamsa mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
nu iqmnebi yen7 sulo8 qananelisa mis udares9
udebebiTa aramed RaRad-yav Senca Zeo10 RmerTisa maRlisao
qriste
1 macxovaro BC
2 + Sen C
3 _ maradis B
4 mezursup1 C
5 siwmidsup1 C
6 simarTlis keTilTagan] marTalTa krebulisagan C
7 _ BC
8 + Cemo C
9 udare C
10 + RmerTisa C
20 saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
mezuere1 ganamarTla qristeman
da meZavi ganwmida xolofariseveli dasaja zuaobiT
moqadulimezuere2 amisTcents rameTupoundmobda RmerTo milxine
codvilsa amas da meZavi _ cremlTa dasTxevda gulispoundma-yav sulo da ampartavnebaiexcl Sors-yav Sengan
21 cxorebasa mterTa CuenTagan
zaqe mezuere3 acxovna mpoundsnelman
da saxlsa simonissa isera da meZavi ganamarTla
romelman alabastri igi nelsacxebelsaiexcl aRiRo dadaaltvna ferpoundni saRmrTonida warhpoundocna TmiTa TcentsiTa4 mas ukue5 miemsgavse sulo Cemo codvilo raiexclTa6 Senca hpovo7 Sendobaiexcl codvaTaiexcl8
1 mezusup1re BC
2 _ C
3 mezusup1re BC
4 _ C
5 ukusup1 BC
6 raiexclTa] da C
7 hpoo BC
8 codvaTa C
15 ficiTurT efuca abrahamsa mamasa Cuensa
meZavi wmida iqmna[D120v] mezuere1 ganmarTlda
xolo fariseveli zuaobiT daisajaigi poundmobda macxovne da ese RmerTo milxine xolo mesame siqaduliT ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa
16 mocemad Cuenda uSiSad poundsnad centelTagan mterTa CuenTaiexclsa
glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste da mezuereTa2
da codvilTa Tana Wamda da iaroiexcls3 asulisa [B158v] suli gansruli poundelisaSexebiTa moago poundorcTa
17 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa
mezuere4 iyo zaqe5 garna cxovnda6 igi xolofarise[C131]veli simon purismte iqmna da meZavman miiRo mad[F66]li bralTa Sendobisaiexclmisgan romelsa aqunda ZalicodvaTa mitevebisaiexcl romlisa povnad iRuwid
sulo
1 mezusup1re BGF
2 mezusup1reTa BCDFG
3 iaiexclroiexcls BC iairoiexcls F
4 mezusup1re CBG
5 zakqe BCEF
6 cxonda EF
222
yav CemTana wyalobaiexcl viTarca mxoloiexcl
mravalmowyale xar
15 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
meZavsa mas sulo Cemoaraiexcl miemsgavse romelman
alabastroiexcl nelsacxebelisaiexcl aRiRo da daltvna ferpoundni
qristesanida warhpoundocna man TmiTaamisTcentsca pova motevebaiexcl1
16 da Sen yrmao winawarmetyvel maRlis iwodo rameTu warsZRue Sen winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
masmine2 yen macxovar poundmaiexcl3 igi sanatreli romel
1 pova motevebaiexcl] pua man wyalobaiexcl C
2 + me BC
3 kiloiexcl igi B
22 [A154r] da poundelisagan yovelTa [C237v] moZuleTa CuenTaiexclsa
qalaqTa maTTcents gasmies1 sulo
romelTa-igi misca vaebaiexclmpoundsnelman rameTu araiexcl
Seiwynares xarebaiexcl2 misiSeZrwundi Sen saxisa misgan raiexclTa araiexcl STahpoundde
jojoxeTadmde aramed erCdi saRmrToTamcnebaTa da iqmode mpoundurvaled
brZanebaTa misTa
23 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana
[B233] nu iqmnebi Sen yen sulo Cemo
sasowarkueTilebisa3 mierda sarwmunoebisa qananelisa
mis udares romlisa asuli gankurnaqristeman RmerTman aramed
poundmobd mpoundurvaled Zeo RmrTisao Semiwyale da gankurne suli Cemi viTarca xar mravalmowyale
24 da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
kacebiTa Zeo daviTiso da RmrTeebiTa Zeo RmrTisaoromelman ege eSmakeulni
sitycentT ganhkurnen masmine poundmaiexcl igi sanatreli
1 gasmives B
2 saxarebaiexcl B
3 sasowarkusup1Tilebisa BC
18 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
yen ubadruko sulo ara ebaZve meZavsa romelman-igi moiRo1 alabastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa [G147]
mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa xolo manpirvelTa codvaTa [E110v]
misTapoundeliTwerili uCino-yo
19 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue winaSe pirsa uflisasa
qalaqTa2 romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexclgasmies [A248v] sulo viTar iyuedrnes3 misganSeSindi saxisagan da nu hbaZav maT romelni-igi borotTa sodomelTamsgavsebiTa meufemanvidre queskneladmde4
STapoundadna5
20 ganmzadebad gzaTa misTanusada daipoundsnebi
usasoebiTa sulo qananelisa sarwmunoebasa6 baZevdiromlisaTcents asuli misi gankurna sityuaman da RaRad-yav siRrmiT
gulisaiexclTmisebr viTarmed yen ZeodaviTiso Semiwyale me
21 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisa ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
mowyalebiT momxeden
1 moiRo
2 qalaqni G
3 iyusup1drnes BGF
4 qusup1skneladmde BF
5 STahfalna D
6 rwmunebasa BCDEFG
223
arqu avazaksa1 viTarmed2 Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsa da ganmiRe me qriste viTarca mas kari wyalobisaiexcl
17 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
dabadebulni SeZrwundes raJams- [C318] igi juarsa zeda
gixiles qriste mTani da kldeni gannipnesda queyanaiexcl SiSiT SeiZra da jojoxeTi mokuda da Cuen vpoveT wyalobaiexcl3
18 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 + da sTqu BC
2 dRes BC
3 vpoveT wyalobaiexcl ~ BC
romel1 arqu avazaksa amin getycent Sen
dRes Cem Tana iyo samoTxes da ganmiRe me viTarca mas kari
wyalobisa Senisaiexcl
25 ficiT romel efuca abrahamsa2 mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
avazaki ggmobda meufeo3 da avazaki RmrTis-metyuelebda4da ese ornive juarsa damokidebul iyvnes aramed mravalmowyaleoromelman yovelive5 CuenTcents
Tavs-idev msgavsad morwmunisa avazakisaganmiRe meca kari
sasufevelisa Senisa6
26 msaxurebad missa7 RirsebiT da samarTliT winaSe missa8 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
dabadebulni SiSiT SeZrwundes
raJams gixiles Sen juarcumuli mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra da naTeli mzisaiexcl9 dabneldaxolo jojoxeTi
warmoityuena10amisTcents ZlierebaTa SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT vadidebT mpoundsnelo
27 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue11 Sen12 winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
1 romelman B
2 abrahamisa B
3 meufsup1o C
4 RmrTis-metyusup1lebda BC
5 yoveli B
6 Senisa
7 misa C
8 misa B
9 mzisa C
10 warmoityusup1na BC
11 warsZRusup1 BC
12 _ C aq wydeba B nusxa
Zeo RmrTisao da mipoundsenromeli-ege sitycentT ganhpounddid1 eSmakTada sityuaiexcl sawadeli marqu2 viTarca avazaksaamin getycent Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsakualad raiexcl movide didebiT
22 mowyalebiTa da wyalobiTa RmrTisa CuenisaiexclTa
avazaki ggmobda3 avazaki RmrTad gxadoda xolo ornive Sen Tana juarcumul iyvnes aramed mpoundsnelo Cemo meca msgavsad morwmunisa mis romelman-igi RmrTad
gicna [D121] ganmixuen4 karni Senisa sasufevelisani tkbilo
23 romliTa mier momxedna Cuen aRmomavalman maRliT
dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen mTani da kldeni SiSisagan ganipnes queyanaiexcl Seiryia5 [C131v]jojoxeTi opounder6 iqmna7 dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi8
24 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 ganhpounddi G
2 arqu D
3 + da CDBEFG
4 ganmoxusup1n DF
5 SeiZra da BEF SeiZra D
6 upounder AC
7 da BCDEFG
8 Tcentsi] maTi F
224
RirsebiT1 sinanulisa2 nayofsa3 nu iTxov Cemgan
qriste rameTu aw suli4 Cemi5
moaklda6aramed momec guli Semusrvili da wmidaiexcl raiexclTa maradis gadidebde Sen
19 [da warmarTebaiexcl ferpoundTa CuenTa gzasa mScentdobisasa]
msajulo da RmerTo Cemo6 wmidao7
romel momaval xar gankiTxvad soflisa
mowyaliTa8 TualiTa momxeden me9 ufalo
Semiwyale10 meca daRacaTu11 RmerTi xar da kacTmoyuare12
1 RirsTa B
2 sinanulisaTa C
3 nayofT B
4 Zali B
5 CemTana BC
6 _ B
7 _ C
8 + miT B
9 _ BC
10 da Semiwyale qriste B
11 viTarca AC
12 RmerTi xar da kacTmoyuare] friad gangarisxe B
sinanulis RirsTa nayofTa nu iTxov Cemgan mravalmowyale rameTu Zali Cemi Cem Tana
moaklda aramedmomec me1 guli Semusrvili da glaxakobaiexcl suliTa raiexclTa
eseni msxuerplad2 saTnod
migipyrne3 Sen raJams-igi4 moxcentde gankiTxvad
saqmeTa CemTa
28 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl5 ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
msajulo Cemo da Semoqmedoromelsa kualad [B233v]
gegulebis [C238] moslvaiexcl angelozTa TanaganSjad6 yovlisa soflisamaSin mowyaliTa TualiTamomxeden da mowyale meqmen
saxier romelman-ese umetes yovlisa kacTa bunebisa
Segcode da gangarisxe
29 mowyalebiTa7 wyalobisa8 RmrTisa CuenisaiexclTa romelTa mier momxeda Cuen aRmomavalman maRliT
ZuelTa9 da axalTa aRTqumaTagan
swavlani10 mogiTxreniT Sen sulo
raiexclTamca11 lmobier-vyavT ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavTvinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
SeniuZcentres aRematebis da vaiexcl ars Senda dResa mas
didsa saSjelisasa
1 _ C
2 msxusup1rplad B
3 migipyren C
4 _ C
5 cxorebisa C
6 gansjad C
7 + da C
8 wyalobda C
9 Zusup1liTa C
10 swavla B
11 raiexclTa C
sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi mpoundsnelo [B159] rameTu Zali Cemi
moaklda Cemgan aramed momec guli Semusrvili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTualuli
msxuerpli1
25 warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa mSvidobisasa
msajulo Cemo msajulo romeli kualad moslvad xar gansjad soflisa mowyaliTa TualiTa momxeden maSin tkbilo da Semiwyale2 mpoundsnelo ufroiexcls yovlisa bunebisa[G147v] kacTaiexclsa ugunurebiT Secodebuli Sen winaSe
1 msxusup1rpli CF
2 + me BCDEFG
225
20 didebaiexcl mamasa [A137v]samebao erTarsebao
samguamovnebao erTRmrTeebao gigalobTmamasa da gadidebT Sen Zesa da sulsa wmidasaerTarsebiT Tayvanis-gcemT
bunebiT RmerTsa da meufesa srulsa
aw da maradis
21 RmerTi guiSev1 da qalwulad hgie
eha ucxoiexcl Sobaiexcl da2 ucxo3
mucladRebaiexcl uTeslo arsda Sobaiexcl cnobaTa uaRresqalwulo RmrTismSobelodaicev samwysoiexcl Senisaiexcl
1 hSev B
2 _ B
3 ucxoiexcl BC
30 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa1 Sina2 da aCrdilTa sikudilisaTa
ukueTu keTilTa qadebanida satanjvelTa Sinebanida marTalTa pativni da
codvilTa mwared dasjani3 da survili sasufevelisaiexcl4 da WirTa [A154v]
jojoxeTisaTa simwarever mogdreks Sen sulo Cemoraiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi
31 da warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa5 mScentdobisasa
zecisa ZalTa da mociqulTawinawarmetyuelTa da marTalTa mamaTmTavarTa
mRdelTmoZRuarTa da6 mpoundneTa mowameTa
da yovelTa wmidaTa krebulsaTana oxaiexcl CuenTcents Sewire
winaSe RmrTisa RmerTSemosilo andrea7
kritisa mwyemso da mnaTobo yovlisa soflisao
32 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
yen samebao erTarsebaosamTcentTebao samguamovanogigalobT mamasa8 gadidebTZesa da Tayuans-gcemT sulsa wmidasa saxiersaerTbunebad da erTRmrTeebad
WeSmaritebiTcxovelsa da cxorebasanaTelsa brwyinvalebasa da
meufebasa srulsa
33 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
RmerTi gcentSev9 da qalwulad hgie
viTarca-igi pirvel Sobisaeha ucxoiexcl Sobaiexcl yen ucxoiexcl
1 + bnelTa B
2 _ BC
3 daSjani C
4 sasufevelisa C
5 + mas C
6 _ C
7 andria C
8 +da B
9 hSev B
26 didebaiexcl mamasa Tayuanis-vscemT
Zesa ufroiexclsad1 avamaRlebT2
da sulsa wrfelsa sarwmunoebiT vaqebT samebasa pirebiT [F66] viTarca naTelsa da
naTelTa da cxovelsa da cxovelTacxovelsmyofelsa3 yovelTasa
27 uxrwnelo RmrTismSobelo daicev qalaqi Seni romeli-ese Sen mier mefobs saRmrTod4 Sen mier moaqus Zalida Sen mierve sZlevs mterTa zesTa5 eqmnebis gansacdelTa mbrZolTa gare-miaqcevs da
1 ufroiexcls BCDFG
2 aRvamaRlebT BG
3 cxv˜ls-myofelsa ABCD
4 + da B
5 BCD es da momdevno tropari ar aris E xelnawerSi
226
mucladRebaiexcl rameTumucladRebaiexcl uTeslo arsxolo Sobaiexcl cnobaTa1 uaRres2
aramed yen qalwulo ubiwoo guacxovnen samwysoni Zisa Senisani da Semsxmelni Senni
1 cnobaTa] naSobTa C
2 uvaRres C amas B xelnawerSi mosdevs gadamweris cnoba `ese didni galobani zRuasa mewamulTa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da umSusup1nieres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese
hmarTebs gansagebelTa1 TcentsTa2
1 gansagebelsa B
2 Tcentssa B
227
wm arsen iyalToelis anderZi
vinaiexclTgan wmidaTa mamaTa da didTa mnaTobTa CuenTa efTimes1 da giorgis mTaw-midelTa orgzis eTargmnnes wmidisa andrea2 mwyemsTmTavrisa mier aRwerilni ese didni galobani da pirvelsa mas metad Seemoklnes rameTu saRmrToiexclsa werilisa sax-ismetyue[C132]lebani3 yovelni daetevnes da nacvlad4 maTda5 sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTom-elobisa6 meZiebelsa amas Tana poundmisaganca Tcentsisa da ZlispirTagan7 Seecvalnes xolo meoresa _ [uzomod] ganevrcnes8 rameTu wmidisa Tqumuli9 yoveli srulebiT eTargm-na da mamisa efTcentmes10 Sematebulni igi dasdebelni arave daetevnes viTarca TcentT aRi-arebs11 daRaTu poundmaiexcl [B189v] ara Secvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmnaiexcl arca mas guls-edgina [da] esreT mZimed radme tcentrTad zeda-esxnes ornive igi yovlisa saqarT-veloiexclsa eklesiaTa amisTcents me uRirsman monaman saRmrToiexclsa monebisa RirsqmnulTa-man mdabalman monazonman arseni vikadre mesamed Targmnaiexcl amaTi ucvalebelad Tcentsisa poundmisagan12 TcentT maTve ZlispirTa zeda maTTa romelTa zeda wmidasa andreas berZulad aRewernes brZanebiTa da jerCinebiTa keTiladmsaxurisa da RmrTivdacvulisa da-viT afxazTa da qarTvelTa da ranTa da kaxTa mefisaiexclTa romelman-me Targmanebisa xolo wmidasa mwyemsTa-mwyemssa iovanes qarTlisa kaTalikozsa viTarca keTilad morTulsa orRanosa poundeloanTa13 mTavrisa sulisasa poundmisa dadebisa14 poundel-yofaiexcl gcentbrZana vinaiexclTgan ucxoni iyuvnes enisa Cuenisagan15 Zlispirni amaTni romeli-ese orive srul-yo moxedvaman saRmrToman da meoxebaman yovladuxrwnelisa [C132v] RmrTismSobelis-aman da uzakueli16 da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina-daugo yovelTa trfialTa sitycent-saTa da mosurneTa WeSmaritebisaTa xolo kninsityuaTa da quemeTrevTa saswauli si-tycentssacilobeli romelsa Sina17 raiexclTurTiT araraiexcl hrTavs Cemi Tcentnier cTomilebisa xolo keTili raiexclca ars yoveli Semdgomad RmrTisa da saRmrToTa didisa mefisa da wmidisa TcentTmpyrobelisa Cuenisa da mamisa gulsmodginebisaiexcl ars romlisani mravalm-ca arian welni cxorebisa misisani da saukuno kurTxevaiexcl
qriste RmerTo Seiwyale suli oqropirisaiexcl amin
1 efTcentmis BC
2 andria kriteli B andrea kritelTa C 2 _ C
3 metyusup1lebani C
4 nacvalad C
5 maTsa B
6 ucTomelobisa] unakluloebisa C
7 ZlispirTaganca C
8 ganevrcelnes B
9 Tqumeli C Tqm~li AB
10 efTcentmis BC
11 + da B + wmidiTa piriTa TcentsiTa da C
12 ~ Tcentsisagan poundmisa B
13 poundeloanT BC
14 dadebasa BC
15 Cuenisa enisagan B
16 usakuveli C
17 romelsa Sina] _ B
228
wm giorgi aTonelis anderZi
[A154v] ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes savedrebelisa pirsa zeda eTargmnes da metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni viTa Cuenca dagcentwerian Tcentssa adgilsa madliTave misiTa keTilad da Suenierad da brwyinvaled
vinaiexclTgan kula saxierebaman RmrTisaman Rirs-myo me glaxaki giorgi sucesmona-zoni marxvaTa da zatikTa srulebiT Targmnad da wigni Sehmzada ganmanaTlebeli ka-Tolike eklesiisaiexcl romel WeSmaritad swori amisi arca berZenTa Tana ipovebis arca qarTvelTa maSa SeuZlebel iyo Cuengan naklulevanebisa raiexclsme dateobaiexcl romeli ara Suenoda amis wmidisa gcentrgcentnisa Semkobasa amisTcents igive didni galobani kualad friadiTa SromiTa meoris guerdsa vTargmnen viTa berZulad arian da viTa wmida an-dreas saxismetyuelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTagan epoundsnnes vapoundsenen da srulad da Suenierad srul-yo yovladZlierman RmerTman
xolo vinaiexclTgan wmidasa mamasa efTcentmes sxuasa pirsa zeda aRewernes da wmida andreas mdash sxuasa ravodennime dasdebelni da me verca wmidisa mamisa efTcentmessaviT davagdeb-di verca-wmidisa andreaiexclssa amis pirisaTcents umravlesi Zali Semovida da umravlesi dasdebeli fsalmunTa Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl garna vesav RmerTsa romel-daRacaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovladSuenier da samgzis sawadel
xolo Sen RmrTismoyuareo igica gqonan da eseca romliTaca aSendebodi masca galobdi da CuenTcents locva-yav raiexclTa ufalman Semindvnes auracxelni codvani Cemni
sxuaiexcl kula yoveli gangebaiexcl amaT galobaTaiexcl ufalo RaRatyavi da aqebdiTi da wardgomaiexcl da xuedrni da stiqaronni ukuana Tavis-Tavisa adgilsa hpovne da muniT brZanen
Cuen TcentT icis ufalman romel ara vgonebdiT Tu sikudilman guacalos amis wigni-sa srulyofad da Zali friadi da sivrce wmidisa amis wignisaiexcl ereoda uZlurebasa Cuensa vinaiexclTgan kula srul-yo RmerTman yovelive gangebaiexcl marxvaTa da zatikTaiexcl ma-SinRa poundel-vyaviT amaT wmidaTa da yovladSuenierTa galobaTaca aRweraiexcl xolo Sen qristes moyuareo amas Cuensa dawe[A155r]rilsaca daswerdi da hmadlobdi RmerTsa da adidebdi romelman Cuen unayofoTagan da uRirsTa eseviTari tkbili da surneli nayofi gamogca da usazRvroiexcl igi Zlierebaiexcl misi uZlurebisa Cuenisa mier srul-yo viTarca TcentT brZana piriTa miT utyuveliTa rameTu misi ars didebaiexcl Tana mamiT da suliT wmidiTurT aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
229
leqsikoni
a
adamean-i adamis STamomavali kaci `da araiexcl vin ars adameani (adamiani C) Cemebr codviTa SebRalulildquo 2 III
2 2
alabastr-i WurWeli `alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl mihronisasa warmovscli Tavsa zeda~ 1 VIII 17
amqumel-i bebia qali amqumelni Tu gasmian msrvelni pirvel wulebrivTa CCcentlTagani~ 1 V 8
angahreba sixarbe gaumaZRroba `romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
armur-i nisli ukuni wyvdiadi armur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 1
aRzRudva daSroba `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi~ 1 V 11
aRmofxura `Zirian (ZiriTurT C) amoReba~ (saba)~ `risxviT aRifxurnes igini~ 2 V 12
aRmsToba adgoma SemarTva gamofxizleba Jami Semoklebul ars aRimsTue Sen~ 1 IV 2
aRkrboba dasruleba damTavreba `serobaiexcl aRkrba~ 1 IV 22
aRrCeva arCeva `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRsaval-i amamaRlebeli `kibe romeli ixila mamaTmTavarTa Soris didman saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ 1 IV 6
aRsareba monanieba miiTuale aRsrebaiexcl Cemi~ 1 II 2
aRswrafeba aCqareba aswrafeba `mTad aRiswrafe Sen yen sulo viTar-igi pirvel loT~ 1 III 2
aRtyineba danTeba wakideba `xolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexcl aRityine romliTa dawuvad xar~ 3 II 92
aRuareba gandoba aRiareba `dambadebelsa aRuvaren bralni~ 2 I 2
aRZrva dapirispireba SfoTi `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRZrva ndoma `zraxva~ survili `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa~ 1 I 5
awRaTu axla mainc `geezissa emsgavse ubadruko romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
axovaneba simamace gmiroba `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl~ 3 IV 11
aRpounddoma amaRleba aRslva `elia etlTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
saleqsikono erTeulebis ganmartebisas amosavalia sityvis semantikis Cvens teqstSi aqcentirebuli mniSvnelobaniganmartebebs axlavs sityvis Semcveli konteqsti `didi kanonis~ qarTuli Targmanebidan miTiTebisas jer dasmulia
svetis aRmniSvneli ricxvi (1 2 3) Semdeg galobis numeracia romauli cifriT bolos ki galobis muxlis (troparis) aRmniSvneli ricxvi e i aRniSvna _ 1 IV 10 _ niSnavs rom sityva dasturdeba pirvel svetSi IV galobis me-10 troparSi
vinaidan `didi kanonis~ II da III galobebi agebulia or-or Zlispirze Semogvaqvs damatebiTi aRniSvna II2 III
2 rac imas
niSnavs rom ganmartebuli sityva gvxvdeba II galobis meore ZlispirTan Sewyobil teqstSi e i 3 II2 10 migvaniSnebs rom
sityvas veZebT mesame svetSi II galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis meaTe troparSi aRniSvna 1 III2 3 niSnavs rom
sityva gvxvdeba pirvel svetSi III galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis mesame troparSi da a S
230
b
banak-i aq simravle `amisTcents geuflnes vnebaTa igi banakni~ 2 VIII 3
barZim-i sasmisi ziarebis WurWeli `barZimad brwyinvaled moeca eklesiasa cxovelmyofeli gverdi Seni~ 2 IV 24
beWi zurgi `beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II1 11
brZcentli iaris nakvalevi (il abulaZe) `aha naguemni brZcentlTa CemTani~ 1 II2 8
bWe kari `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad~ 1 I 14
g
ganboklebul-i keTrovani `qriste meufe ganboklebulTa aRhmarTebda~ 2 IX 19
ganbZarva daxeva dagleja `ganvbZare me pirveli samoseli~ 1 II 8
gandrekili gandgomili ganSorebuli gulisTqumaTa maT borotTa mier gandrekili trfiali igi sibrZnisaiexcl trfial meZavTa iqmna~ 2 VII 6
ganroma gadarCena `ganera mwaresa brZanebasa~ 1 V 7
ganzraxva rCeva darigeba `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seuracx-hyven~ 1 VII 12
ganzrqoma damZimeba gamsxvileba `ganvzrqen codviTa~ 1 II 16
gankaful-i galeuli dauZlurebuli `mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 2 II 19
gankeTrovneba keTriT daavadeba `nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi I VI 4
gankrToma SeSineba dabadebulni gankrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen~ 1 IX 23
ganmarTeba gasworeba gaSla ganaxleba `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
ganmpoxebel-i masazrdoebeli `zeTi ganmapoxebeli yovlad araiexcl maqus~ 2 IV 27
ganpoxeba gamokveba dapureba `viTarca didi mose sibrZniTa ganipoxe~ 1 V 8
ganroma gadarCena ganrideba `ganeri sabrpoundisagan amis soflisa~ 2 VI 3
ganrRueul-i davardnili dauZlurebuli `aRmRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkicaldquo 1 IX 13
ganryuna Sebilwva `ganvryuen xati da msgavsebaiexcl Cemi~ 2 II 6
ganstumreba gamoZieba Seswavla moxilva `ganimsture Sen sulo da ganixile viTarca ieso navesman queyana aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganucdel-i usazRvro TvaliT mouxelTebeli `Cem zeda aCuene saxierebaTa maT SenTa sivrce ganucdelildquo 2 IX 20
ganfrdil-i sneuli gaxveuli gablardnili ufroiexcls sxuaTa kacTasa ganfrTilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina 3 IX 1
ganfrTxoba gaRviZeba gamofxizleba `ganifrTxev Sen sulo Cemo~ 1 IV 3
ganqiqeba mxileba `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa Sina Tcentssa da mxilebul-yo codvaiexcl~ 1 VII 6
231
ganqiqebul-i mxilebuli `romelTa Tana igi mier ganqiqebuli mwared davisajebi~ 2 II 17
gancxoveleba gacocxleba aRorZineba `ganvacxovelen poundorcni~ 1 I 7
ganxeTqva daxeva dagleja `ganvxeTqe me mwared samoseli pirveli~ 2 II 8
ganxilva moxilva Seswavla gamoZieba `ganixile viTarca ieso navesman queyanaiexcl aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganpoundmoba gaxmoba amoSroba `raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganpoundmnes RmerTman~ 3 IX 10
ganpounddoma gandevna `ganvardna~ `samarTlad ganipoundada edemiT adam 1 I 6 bdquoRirsad ganvarda adam edemiTldquo 3 I 9
gardadreka gandreka gadaxveva `gardasderk Sen gzaTagan saRmrToTa~ 2 VI 2
gardacema aRbeWdva `gardamecnes Relvani vnebaTani~ 1 II 4
garemocva gareSemortyma Semorkalva `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav~ 3 II 4
garewar - `uxalisod gina undomlad~ (saba) `garewar saqmed mefobaiexcl pova Zebnasa Sina~ 1 VII 3
geba dabruneba mogeba suli gansruli poundelisa SexebiTa moago poundorcTa~ 1 IX 16
geba micema miniWeba sitkboebiT kualad mage sixarul 1 VII 17
gemoTmoyuare gaumaZRari avxorci bdquogemoTmoyuariTa aRZrviTa sulisa sikeTe ganvryuen~ 1 II 18
godoli koSki sveti `vnebaTa igi mware godoli aRmarTe~ 2 I 35
grZnobadi (eva) xiluli xorcieli `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda~ 1 I 5
gulispoundmis-yofa gons mosvla (il abulaZe) `gulispoundma-yav da ganifrTxve~ 3 IV 2
gyofdin _ gwamdes gjerodes `gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisa cxorebisa Senisa kualad ganspetakebad~ 2 VI 4
d
dabebkul-i SebRaluli dafleTili `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
daglaxakeba aq gariyva daSoreba `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~ 1 II2 3
dadgroma darCena dasadgureba `daadger gareSe kidobnisa mis sacxorebelisagan~ 1 II
2 4
dakueTeba danarcxeba dacema `ganewyve Sen da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
dakukitakuki barZimi `dakukad moigo guerdi Seni cxovelsmyofeli eklesiaman~ 1 IV 21
daltoba danamva dasveleba `alabastri igi nelsacxeblisaiexcl aRiRo da daaltvna ferpoundni saRmrToni~ 2 IX 21
damSWualul-i dalursmuli `damSWualul iyav cxorebisaTcents Cuenisa~ 3 IV 17
danaxeTq-i ufskruli naprali mTxrebeli~ nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~
232
1 VI 2
danTqma Caflva damarxva `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ 1 VII 17
dasabam-i dasawyisi `romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ 1 I 1
dasxma dasma gaCena `aRgiareb Sen wylulebaTa maT romeli daasxnes Cem zeda mwareTa avazakTa _ gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa~ 2 I 11
dasxma daRvra daTxeva `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTaldquo 1 VIII 16
dafqva damsxvreva `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2 8
dayofa daxSva dadumeba `daniel mRcentmesa Sina gasmies viTar dauyvna sulo pirni mpoundecTani~ 1 VIII 11
daSaveba dabneleba wabilwva `sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl~ 2 II 7
dacxromil-i CaCumebuli Cawynarebuli `Sjuli mouZlurda SenTcents sulo wignni Sen zeda dadumebul arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani dacxromil~ 2 IX 3
dapoundsna moSveba moduneba dauZlureba `Senca nuve dahpoundsndebi sulo~ 1 IX 18
dapoundsna gankurneba `da wylulebani CemTa vnebaTani dahpoundsnen auracxelni~ 2 VII 1
dapoundsna damxoba dahpoundsna igi Tavadman qristeman raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ 1 VII 9
dapoundsnil-i dauZlurebuli `gonebaiexcl mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful 1 IX 1
dapoundsnil-i uRirsi wamxdari ugvano `uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ 1 VII 10
dapoundSva daxurva daxSva `cani dagepoundSnes da siymili gewia~ 2 VII 18
diakeul-i dekeuli kuro `velurqmnilsa diakeulsa sulo miemsgavsa pirvel efrem~ 1 VI 3
draqma fulis erTeuli bdquompove mpoundsnelo draqmisa mis msgavsad~ I II1 19
drekil-i gandrekili gadaxrili `gulisTqumaTa maT mier borotTagan drekili~ 3 VII 6
e
ebgur-i mzveravi `ebgur eqmen da ganimsture yen sulo da sibrZniT ganixile Sen queyanaiexcl igi aRTqumisaiexcl~ 2 VI 9
edom-i bilwi saxeli `romel ars mpoundurvalebaiexcl sulisa codvaTa trfialisa~ `edom saxel-edva esavs gardareulisa bilwebisaTcents~ 1 IV 12
embaz-i sabaneli sanaTlavi gansawmedeli (saba) `meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT SeniT gardamosuli embaz da sasumel~ 2 IV 23
eSu gareuli Rori eSuTa poundorcni siiavni da Wamadni megcentptelebrni yen sulo zecisaTa maTgan aRirCien~ 1 VI 8
v
vltoba gaqceva daSoreba evltode cecxlsa mas ganmlevelsa ZcentrTa SenTasa~ 2 VIII 6
233
vnebul-i ukeTuri mdabali `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa gacamtuerebasa~ 1 I 5
vrcel-i aRsavse `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madliTa~ 1 VII 10
z
zakuva veragoba gaiZveroba `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zraxva ganzraxva `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zartexil-yofa zarisdacema SeSineba `raJams cecxli oxrides saSinelad da zartexil-yofdes dabadebulTa~ 3 VIII 15
zegardamo zemodan `ivltode zegardamoiexclsa dawuvisagan~ 2 III 1
zurg-ukunqceva zurgis Sebruneba zurgis Seqceva `dahfare Sen sircxcentli-igi megobrisaiexcl orTa maT msgavsad zurg-ukunqceviT~ 1 III2
3
zuaraki nasuqari xbo~ (saba) aq xari moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
zuaoba ampartavnoba siamaye `fariseveli zuaobiT daisaja~ 1 IX 15
zraxva Sexeba ziareba `qriste poundorciTa guezraxa (gveziara) Cuen~ 1 IX 6
T
Tanawarpounddoma gverdis avla `mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda~ 1 I 17
Tanawarpounddoma gadalaxva gadasvla `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani~ 1 VI 12
Tualuxuav-i miukerZoebeli `Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa~ 2 I 22
TcentTmflobel-i TviTneba `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTad~ 1 II 13
Tbe comi `ese ars axali fqcentli ra Sezilo xolo comi ra damJavdes da safuar iqmnas~ (saba) `Sengan moiRo Cemi Semoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo~ 1 V 22
k
kadnier-i Tamami gabeduli `kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT qristesa~ 1 IV 3
kacad-kacad-i TiToeuli kaci (saba) raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa~ 3 III 9
kdema sircxvili `mmosies me samoseli kdemisaiexcl~ 1 II 13
kecis-Wur-i keci `miwa saWurWle~ (saba) kecis WurWeli `Sevagine kecis-Wuri poundorcTaiexcl~ 1 IV 25
kidoban-i saxuraviani didi yuTi `moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents risxveul iqna ozan~ 1 VII 7
234
kuarT-i samoseli tansacmeli `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
kuro daukodavi xari buRa `viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs iqmen efrems yen sulo uwesod slviTa~ 2 VI 3
l
lirweba uwesoeba avxorcoba `ivltode sulo lirwebisa missa~ 1 II2 3
lmobier-i aq sinanulis gamomxatveli `momcen cremlni lmobierni~ 1 I 1
lxineba miteveba Sendoba `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
m
mamul-i mamiseuli mameuli `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seurcx-hyven~ 1 VII 12
mamxilebel-i aq sindisi `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan~ 3 IV 7
manana mana RvTaebrivi sakvebi `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ I VI 7
manqana iaraRi (xelosnuri) (il abulaZe) `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2
8
matiane wigni movlenaTa aRmnusxveli `wignni matianeTani ganexumian viTarca aRwers didi daniel~ 2 VI 27
macxovareba xsna Semweoba `mfarvel meyo me macxovarebad Cemda~ 1 I Zlispiri
mbasrobel-i mkicxveli Seuracxmyofeli gamqilikebeli `qams miemsgavse sulo mamisa mbasrobelsa~ 1 III2
3
mbrkunel-i mwixvneli Semviwroebeli `ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani~ 1 IV 11
medgar-i boroti mSiSara zarmaci `rubens emsgavse medgari~ 2 V 3
mezuere xarkis amkrebi mebaJe `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
meyseulad dauyovnebliv `xolo sinanulica mrCobli aCuena meyseulad~ 1 VII 5
mzuaobar-i amayi ampartavani `Tavpounded var ugunurebiT da amaod da cudad mzuaobar guliTa~ 1 IV 24
mTavrebriv-i samefo uzenaesi `mTavrebrivi pativi Seni daamone sulo poundorcTa SenTa~ 1 VII 9
miTvla miReba Sewirva `miiTuale aRsarebaiexcl Cemi~ 1 II 2
mirulebul-i mTvlemare miZinebuli `sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa~ 1 IV 22
mitaceba warTmeva wagleja vidre-Ra sasufevlisa kari ganRebul ars da miitaceben mezuereni da meZavni~ 2 IX 6
mixuma miReba Sewirva `miixuen cremlni Cemni mihronad~ 1 II 20
mipoundda warTmeva `sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi~ 1 IX 24
mogeba gadmoReba SeTviseba `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
235
mogeba mopoveba `wyarod cxovelad mogigeb dampoundsnelsa magas sikudilisasa~ 1 III2 1
moltolvil-i [Senken]mswrafi moSurebuli `RmrTisa dedao sasoo Sendami moltolvilTao~ 1 II 11
momatyuebel-i SemZeni mimniWebeli `Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa~ 2 III
2 5
momymar-i damSeuli `aw momymar[xar] keTilTagan~ 3 I 11
monagebTmoyuare qonebismoyvare `mona monagebTa~ `monagebTmoyuare cxorebaiexcl univTosa aRvirCien~ 1 II 16
mosacxromel-i dasacini `SiSi Seni mommadle raiexclTa araiexcl viqmne mosacxromel eSmakTa~ 2 IV 31
moswrafed swrafad `gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafed~ 3 III2 5
moqalaqoba-iexcl cxorebaiexcl `SevwireniT moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli~ 1 I 9
moReba tareba tvirTva moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
moyofa gamowodeba Sewevna `qriste moyav marjuene Seni~ 1 VI 13
moSToba daxrCoba `mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi~ 1 II 14
mowled mowyalebiT siyuaruliT `somanitelman mowyled Seiwynara winaiexclswarmetyueli~ 4 VIII 4
mowylva daWra vnebis miyeneba `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas uwesod mixedviTa da mwared mowylviTa~ 1 I 4
mowylul-i daWrili vnebuli dawylulebuli `daec orkerZo Zleuli vnebaTa mier da saqmiT da gonebiT mwared mowyluli~ 2 IV 11
moxilva daTvaliereba dazverva `moixile cao da vityode~ 1 II 1
moxuma motana moxveWa `moixuen frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa ganere~ 3 VI 3
mopoundseneba gaxseneba mogoneba `moipoundsenen saqmeni Senni~ 3 IV 5
mrCobl-i ormagi wyvili `ozias mimsgavsebiT hoiexcl sulo mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi~ 1 VIII 7
msTuad swrafad Cqara `msTuad mewie qriste~ 3 VII 26
mRera dacinva `eSmakTa simravle mwared memReris~ 2 II 16
mRvime Txrili `ormo~ (il abulaZe) `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa~ 1 V 16
mcnebeli (xe) xe cnobadisa `raiexclsa emsgavse evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xis mcnebelisa~ 2 I 4
mZcentnvared sastikad daundoblad `sircxcentli mZcentnvared mofenili ars Cem zeda~ 2 II 15
mwikulevan-i Seginebuli uwminduri WuWyiani `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ 1 V 12
mwikul-i WuWyi sibinZure `CemTaca codvaTa mwikuli ganwmide~ 3 IX 11
mwyurneb-i morevi wyliani adgili aq zRva `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi 1 V 11
236
mxolo mxolo-man marto martom mxolod me `mxoloman gangarisxe~ 1 II 3
n
nefxva yinva `moiTmina odesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl Ramisaiexcl~ 2 IV 8
nivT-i materia nivTiereba `nivTTada Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
nivTmoyuare materialurs warmavals mijaWvuli `nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCie~ 2 II 19
o
oteba gandevna `vnebaTa aotebda qriste~ 1 IX 16
odesme odesRac somanitelman odesme yen sulo mowled Seiwynara winawarmetyueli~ 1 VIII 4
odesca odesme `raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ 1 V 6
opounder-qmna dacarieleba iavarqmna `opounder-viqmen keTilTa nayofTagan~ 1 IK 15
p
pirutyueba ugunureba pirutyveloba `ganeSore amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ 2 I 2
povnier-i (povnieri) mflobeli mqonebeli `puvnieri da marTali kaci samwyso-mravali da ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da mefobisagan glaxak da uRono iqmna~ 1 IV 15
purismte `erTad puris mWameli~ (saba) puris moziare `xolo fariseveli simon purismte iqmna~ 1 IX 20
r
rabami ragvari `rabami Zrwolaiexcl iyos maSin~ 2 VIII 22
reca odesRac `elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
rideba gadarCena Sewyaleba `gamocdad ixile da SeZrwundi Senmca odes grida~ 2 IX 10
risxveul-i Serisxuli `risxveul iqna ozan~ 1 VII 4
rCola damorCileba `RmerTi gibrZanebs erCdi dapoundsnilo sulo~ 2 VI 12
s
saTno keTili mosaswoni misabaZi `qriste SemrTe saTnoTa SenTa Tana~ 2 III 4
salmoba tkivili sneuleba `Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa mravalsaxeni igi salmobisani gankurnes wyalobiT~ 2 IX 18
samaradisod mudmivad `marad~ `samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6 `romeli maradis Seuracx-vhyof saRmrToTa brZanebaTa~ 2 I 6
sammdgom-i mxedari mebrZoli `Relvaiexcl CemTa codvaTaiexcl damnTqams viTarca-igi
237
egcentptisa sammdgomTa~ 1 VI 5
sasZlo saqorwino oTaxi kari sasZloiexclsa mis dapoundSul ars Cemda~ 2 IV 27
saqanel-i arxi sadinari `mxoloman ganaxuen saqanelni saRmrToiexclsa mis risxvisani~ 1 II 4
saqiqel-i gasakicxi dasacini `RmrTivmoqsovili igi kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel-myo yovlad sawyalobeli~ 2 II 13
sacnaur-i (eva) _ uxilavi `gonebiTi~ `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ 1 I 5
sacnaur-i cxadi `sacnaurTa da ucnaurTa Tana [SecodebaTa] RmrTivSuenierad dampoundsnelo milxine da macxovne~ 1 I 20
sacnobelni grZnobis organoebi igive `sagrZnobelni~ `araiexcl ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa siyuaruliTa~ 2 IV 4
saWurvel-i iaraRi SeWurviloba `abjari aRsakazmavi~ (saba) `rameTu marxva da locvaiexcl gqonan saWurvelad mas zeda~ 1 IX 8
saxelmaRal-i ganTqmuli saCino `Svilmravali da saxelmaRali myis uSvilo da ucnaur iqmna~ 1 IV 14
saxier-i keTili keTilismyofeli `Segcode saxier friad sawyalobelman~ 1 II 3
saSuebel-i Sveba gancxroma `nu scTebi saSuebelTagan soflisaTa~ 1 VII 34
saSuebel-i samoTxe edemi (saba) [`adam] samarTlad ganvarda saSuebelisa misgan~ 3 I 9
sapoundiv-i uReli `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl~ 1 I 19
saxoan-yofa saxis micema mSvenierad dasaxva `saxoan-vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
sapoundumil-i Rumeli `daSrite sapoundumili poundorcTa mpoundurvalebisa~ 3 VII 26
siav-i spilenZis qvabi kardala `eSuTa poundorcni siavni da qmnilni megcentptelebrni aRirCien~ 1 VI 8
silaRe kadniereba Tavxedoba `silaRisagan misisa ltolvili sulo saRmrToTa Seexebode SiSiTa~ 1 VIII 7
simedgre uvargisoba siglaxe `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTa~ 2 III 4
siRrmiT gamo [gulis] siRrmidan `siRrmiT gamo sulTqmaTa moswrafed Sevswirav~ 1 VI 1
skore nakeli `SiSueli skoreTa zeda mjdomare iyo~ 1 IV 14
sulTqumaiexcl oxvra wuxili godeba `locva~ `yurad-iRe Sen sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl~ 3 II 26 `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ 1 VII 16
scentndis-i `mamxilebeli goneba~ (saba) `gonebaiexcl da suli~ (giorgi aToneli) `suli gonebiTurT mTavriT~ (eqvTime aToneli) `movkal sulisa scentndisi~ 1 I 7 `movklen uwyalod gonebaiexcl da suli~ 2 I 4 `viqmen [mklvel] sulis gonebiTurT mTavriT~ 3 I 10
sja gasamarTleba `da moxede sjasa Cemsa da milxine~ 1 VII 2
t
tyeba `Tavscema~ (saba) `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
238
u
ubadruk-i sawyalobeli sacodavi `yen ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas~ 1 I 4
ube wiaRi yure `STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ 2 I 5
ugulispoundmo ugunuri uWkuo `aRirCien viTarca ugulospoundmoman erman pirvel udabnos~ 1 VI 8
uzakuvel-i wmida uzakveli `ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl da uzakuveli RmrTisa~ 1 V 12
udebeba sizarmace sizante `udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi~ 3 I 13
udeb-i zarmaci daudevari `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkvidre udebo sulo~ 1 III2 4
udebyofa darRveva ugulebelyofa Seuracxyofa samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6
ukunmomcvel-i ukuneTismomcveli damabnelebeli almur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 2
ulmobel-i unaRvleli udardeli yovelni aRmogikiTxen cudad vinaiexclTgan ulmobel xar~ 2 IX 2
umedgres-i uborotesi `SecodebulTa umedgres iqmen~ 2 VIII 8
undo gamousadegari `siRrmiT gulisaiexclT sulTqumani undoni Seiwiren Sen~ 2 VI 1
univTo aramaterialuri zegrZnobadi sacnauri nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien~ 1 II1
16
usaxoba uSvereba umsgavsoba `saxoan-vyav usaxoebaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
uZcentres-i uaresi `Sen uZcentres mcodvelo sulo mas hbaZevd moqceviTa~ 1 VII 5
ucnaur-i uCino miCqmaluli sacnaurTa da ucnaurTa [SecodebaTa] dampoundsnelo~ 1 I 20
uye lafi tlapo `dafluli uyesa Sina vnebaTasa~ 2 VI 32
uZil-i mRviZare fxizeli `Zrwolasa Seupyrie me raJams movipoundseno saSjeli igi saukunoiexcl matli uZiili~ 3 VI 10
uSuer-i uSveri ugvani saZageli `mwared uSuer da sircxcentleul var~ 2 II 11
f
ferovneba mSveniereba davfare pirvelisa xatisa Cemisa ferovnebaiexcl codviTa~ 3 II 19
fufuneba netareba gancxroma `vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ 1 I 3
q
qmnul-i Seqmnili `macxovne qmnuli Seni~ 1 II 3
R
RaTu Tundac `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me
239
jojoxeTad~ 1 I 14
Rirsad samarTlianad `Rirsad ganvarda adam edemiT~ 2 I 6
Rirs-i Rirseuli `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier~ 1 V 4
Rrekil-i keTrovani `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
y
yuradxuma `yurad-Reba~ mosmena gagoneba `yurad-ixuen sulTqumani sulisani~ 1 II 26
yuedreba mxileba Serisxva dasja qalaqTaca romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexcl gasmies sulo viTar iyuedrnes misgan~ 1 IX 19
S
Segineba Seuracxyofa `Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl~ 2 II 6
Sevrdoma `orisav mupoundliT daCoqeba~ (saba) `cremliT Segivrdebi mpoundsnelo~ 2 II 5
Semtkiceba ganmtkiceba `amRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkica~ 1 IX 13
Seracxva miCneva CaTvla `rameTu palatad Seeracxnes mas skoreni~ 1 IV 14
Serwyuma SeerTeba aRdgena `romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisa ganhkueTda zRuasa da Searwyumidis~ 2 V 11
Seyofa SeerTeba Serwyma `nivTTadad Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
Sexareba SenZreva gzidan gadacdena moRebasa kidobnisasa Sexares maT igi zuarakTa~ 1 VII 7
STacuma Semosva `STaicu moRuawebis ZaZaiexcl da nacari~ 3 VIII 3
STapounddoma Cayra `mefeman vidre queskneladmde STapoundadna~ 1 IX 19
c
cToma dabrkoleba motyueba `vsceT gonebiTa xilvad gemosa missa mwaresa~ 3 II 10
cudmaSural-i amao usargeblo `yovelnive cudmaSural iqmnen~ 1 IX 3
cxedar-i sawoli taxti `erTgzis coda da maradRe daalbobn cxedarsa Tcentssa daviT tiriliTa~ 2 VII 4
Z
Zleba SeZleba `romliTa uZlo Senca qmnad sakcentrvelTa niSTa~ 1 V 11
Zcentr-i gasaWiri gansacdeli `levitelman ZcentrTa Sina damiteva~ 1 I 17
Zleva-iexcl gamarjveba `raiexclTa man Tavadman mogces Zlevaiexcl romel-igi SenTcents gamoicada~ 2 IX 10
Zmacuva uSjuloeba mzakvroba `maTni Zmacuvani ganagrZvnes Cem zeda~ 1 II 11
Zuv-i Zu xvadi dedali `mipoundsen yovlad borotisa mis mgelisa ZuvaTagan~ 2 VIII 21
240
w
wamal-i salbuni `wamali da wyalobisa zeTi da Rvinoiexcl damasx~ 1 VIII 15
wamisyofa `Tvalis qna~ (saba) miniSneba daxamxameba aq gulisyuri `maradis aRpyrobil iyavn gonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni wyalobaTa misTa mimarT~ 2 IX 10
wamlean-i mowamluli Sxamiani `wamleaniTa isriTa mwared gangurima~ 2 I 33
warmdeb-i Tavxedi kadnieri `sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ 1 I 4
warmwymedeli (xe) damRupveli `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa~ 2 I 4
warwirul-i Camkvdari `warwirul ars cxorebaiexcl~ 1 IX 1
warwymedul-i dakarguli daRupuli `Segcode Semiwyale da warwymeduli mpove~ I VIII 1
warrRuna warRuna walekva warRvna `warvirRuen wyliTrRuniTa codvisaTa~ 2 III2 3
warpounddoma ganvla gasruleba `yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundade~ 2 V 1
wbe naTqvlefi `momipoundsenesa~ I 9
widovan-i sisxlmdinari `viTarca widovani miveaxlebi fesusa~ 1 VIII 16
winaaRrCevaiexcl arCevani `ugulispoundmoiexcl winaaRrCevaiexcl sulo moige I VI 7
winamZRuar-i winamZRvari meTauri beladi `mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II 11
wuTx-i Cirqi `palatad Seeracxnes mas skoreni xolo wuTxni _ margalitad~ 1 IX 14
wumwubaiexcl `zeciT cecxli ars romeli awcentma sodoms gogirdiTa~ (saba) `awcentma ufalman uflisa mier cecxli da wumwubaiexcl~ 2 II 9
wurTa wvrTna ganzraxva azris gonebaSi gavleba `mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa~ 1 VIII 7
wylva gvema `swyli wyalobiT~ 2 I 12 `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
wyoba SebrZoleba `ganewyve da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
wylul-i daWrili `wylul var da gangumeril~ 1 II 8
x
xada xda xmoba wodeba `avazaki RmrTad gxadoda~ 1 IX 22
xalen-i wamosasxami `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli~ 1 VIII 3
xarisx-i safexuri aRsavali kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa da mecnierebisa miT xarisxTaiexcl~ 1 IV 6
xeneS-i boroti cudi `Cuenca SevwireniT RmrTisa saqmeni xeneSni msxuerplTa Tana SeginebulTa~ 1 I 9
241
pound
poundeliTwerili xelnaweri dokumenti `pirvelTa codvaTa misTa poundeliTwerili uCino-yo~ 1 IX 18
poundelisaRpyroba xelis gamowodeba waSveleba `mwcentresa Sina bilwTa saqmeTa STavvardi medgrobiT poundeli-aRmipyar~ 2 V 5
poundelmwifeba ufleba `gaqus ufalsa yovelTasa poundelmwifebaiexcl mitevebad~ 1 IV 1
poundelovanmTavar-i xelovanTuxucesi umTavresi simbolurad RmerTi `cxovlad Semzile Tipoundaiexcl poundelovanTmTavarman mekeceman~ 1 I 10
poundma aq sityva `ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa~ 1 IX 15
poundmel-i xmeleTi qveyana mSrali mdinare iordanisaiexcl gankueTa odesme eliaiexcl xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad~ II VIII 4
pounduebul-i moklebuli `pounduebul var me sasZloiexclsagan~ 1 IV 22
poundumeva gamoyeneba moxmareba `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 VI 7
j
jerovnad Sesaferisad sakadrisad amisTcentsca jerovnad RmrTismSoblad gqadagebT~ 2 VIII 25
jerCineba miCneva (saWirod) il abulaZe neba survili ara ars sofelsa Sina codvaiexcl romeli me ara micodavs gonebiT da sitycentT nebebiT da jerCinebiT~ 1 IV 4
jmna ganSoreba gamijvna `ijmen borotisagan~ 1 VII 7
h
haerismcveli `[haerismcvelni] arian eSmakni odes gardamoiTxivnes uborotesni jojoxeTad STapoundden da udaresni haerTa Sina daSTen romelni munca itanjebian maTgan ars saocrebaTa Cueneba msoflioni qajad da Wimkad saxel-sdeben (saba)~ `momivline angelozi wyalobiT haerismcvelTagan mpoundsnelad Cemda~ 2 I 31
242
Laura Grigolashvili
The Georgian Translations of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonldquo
Resume
Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo is one of the oldest and most important monuments of Christian spiritual heritage There are several factors that make this masterpiece of hymnology particularly important for Georgian liturgical and hagiographical tradition ldquoThe Hymns of Repentancerdquo by the great David Aghmashenebeli (David IV the Builder 1073 - 1125) King of Georgia are inspired by this Canon In addition the names of three of the most notable representatives of Georgian literature Ekvtime Mtatsmideli (St Euthymius the Athonite 955-1028) Giorgi Mtatsmideli (St George the Athonite 1009-1065) and Arsen Iqaltoeli (Arsen of Iqalto 1050-1127) are associated with this work they have all translated St Andreas ldquoGreat Canonrdquo and have established it as one of the most important and monumental works of the Christian liturgical poetry in Georgia Beyond these historical indications as the current reevaluation of asceticism as both a religious-mystical experience and a unique phenomenon in itself is taking place the Canon is particularly relevant in todayrsquos world Even the representatives of Poststructuralism and Postmodernism have taken interest in the essence of Askesis recognizing it as a positive occurrence Furthermore asceticism is regarded as the universal prerequisite of a culture as it is as a basis that largely determines relationships between cultures and creates possibilities of initiating communications between them It is widely recognized that the foundations of universal ethics are highlighted precisely in ascetic literature and that todayrsquos intellectual elite cannot add anything new to these principles Some scholars even think that the alternations of strong complex dramatic feelings that are associated with repentance which is the leading motif of Askesis are expressed in liturgical poetry better than in treatises As such they strongly advise deep contemplation of Andrew of Cretersquos hymns of atonement his famous ldquoGreat Canonrdquo
In the first half of the 11th century the ldquoGreat Canonrdquo of St Andreas of Crete was introduced and established in Georgian liturgical practice alongside the Constantinople Typikon Interestingly the old Georgian translations preserved the Canonrsquos archaic form while the Greek Triodion containing the text of the Canon that have been passed down to us are based on a later manuscript tradition This fact also adds to the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for Medieval Studies
The first attempt to translate the ldquoGreat Canonrdquo into the Georgian Language is associated with the name of Ekvtime Mtatsmideli Georgian literary scholarship has widely discussed Ekvtimersquos principles of translation and degree to which his work is essential to Georgian cultural and intellectual heritage The evaluations of Ekvtimersquos work made by the Canonrsquos other Georgian translators Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli are particularly important as they are articulated by scholars who are among the highest authorities in both Christian liturgical tradition and Georgian hymnography in particular Giorgi Mtatsmidelirsquos and Arsen
243
Iqaltoelirsquos assessments of Ekvtimersquos translation significantly overlap In essence they agree that Ekvtime Mtatsmideli overlooked the Biblical symbols and images that saturate the Canon because he found them ldquohardly decipherable and distractive for the mindrdquo (Georg 5 154v) In place of these Ekvtime added Troparia for the sustenance of the soul Ultimately Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli conclude that Ekvtime endeavored to enrich the spiritual nourishment of the text more than he wished to retain its precise content (Georg5 159r) A further indication of this is that he also modified the mode and hirmi of the original (ibid)
In volume Ekvtime Mtatsmidelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo is almost identical to the original text However his translation still leaves a sense of dissatisfaction due to both his treatment of paradigmatic biblical images and the liberty he has taken in his handling of the mode and hirmi of the ldquoGreat Canonrdquo However in order to understand Ekvtimersquos aims it is necessary to recall Giorgi Mtatsmidelirsquos assessment of both his creative aims and his working principles ldquoSaint Father Ekvtime had translated the lsquoGreat Hymnsrsquo as a book of repentancerdquo As this suggests Ekvtime was interested in the troparia as expressions of atonements therefore he omitted what he saw as excessive image-symbols and Biblical names from his translation Another of the textrsquos translators Arsen Iqaltoeli arrives at a similar position in his assessment of Ekvtimersquos translation ldquoHe had omitted the imagery of the Holy Scripture and instead he had added the hymns of repentance for the sustenance of the soulrdquo (Georg5 147v) By modern classification Ekvtimersquos method of translation is an example of ldquodynamic equivalentrdquo
Giorgi Mtatsmideli aimed to create a complete anthology of the Triodion (Lenten Triodion Markhvani) and the Easter Hymns Triodion (the Pentecostarion Zatiki) Ideally he wished his edition would expunge all errors from previous translations and become the crowning text of the Christian Church To this end Giorgi Mtatsmidelirsquos translation reinstates the biblical names and images that Ekvtime had excised This fact confirms the view expressed in scholarly literature that Giorgi Mtatsmideli envisioned a form of translation that remained as close as possible to the original text
Giorgi Mtatsmideli had one more task to fulfill because of his special reverence towards Ekvtime he considered it necessary to include Ekvtimersquos troparia of repentance This resulted in the multitude of images and troparia that swell his edition Addressing this abundance Giorgi Atoneli hoped that ldquoeven though the amount of the troparia had multiplied they were not tiresomerdquo Giorgi Atoneli further wished that these elements would be seen as ldquobeautiful and [their presence much desirablerdquo (Georg 5 154r) The fact that Giorgi Atonelirsquos own translation of the Canon of Repentance exceeds both Ekvtimersquos and Arsenrsquos in volume exemplifies his own reverence for this material
Arsen Iqaltoelirsquos task was even more difficult He held the previous translators (the Athonites) Ekvtime and Giorgi Mtatsmideli in the highest regard Yet he was aware that their translations diverged from Andrew of Cretersquos text as a result of which both translations had become burdensome to the Georgian church It should also be taken into consideration that the Monk Arsen is one of the initiators of the ongoing Typikon changes taking place in the Georgian church Under his very initiative the new addition of Typikon was introduced The Georgian ldquoKing of Kingsrdquo-David IV the Builder (Aghmashenebeli) - was involved in this process as well he ordered Monk Arsen to translate the ldquoGreat Canonrdquo again Furthermore the King ordered loane Catholicos of Kartli to set a new voice to the text of the Canon so that ldquothe church would be offered the perfect and the purist truth with every word of adorationrdquo
244
Arsen Iqaltoeli solved the task brilliantly Once more drawing on contemporary classification we can describe his method of translation as ldquoformal equivalentrdquo In the end Arsen Iqaltoeli produced a nearly exact translation of the ldquoGreat Canonrdquo He retained both the mode the hirmi and the biblical symbols at the same time the semantic and artistic content of the original work remains unchanged The fact that Arsen Iqaltoeli is loyal to the original text and follows it precisely is confirmed by both the old Slavonic and the New Georgian translation of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo All the scribes of the following epochs relied on Arsel Iqaltoelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo
While studying the Georgian translations of the aforementioned monument we are guided by the unique compilation of all the three Georgian translations preserved at the National Library in Paris This manuscript is Par Georg5 that has been made accessible to us by famous Kartvelologist Bernard Outtier When we worked on the identification of the texts of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo Acad Elene Metreveli and I relied on photocopies and microfilms of this manuscript Definitely almost all the manuscripts of the ldquoGreat Canonrdquo preserved in our repositories have been taken into consideration
The current work presents all three Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo together with the respective versions to allow the interested reader to observe creative individualities of the translators
The work highlights the ethical and esthetical meaning of the ldquoGreat Canonrdquo We believe that understanding of these aspects contributes to giving a new life to the text At the same time we take into account that Andrew of Crete is considered to be one of the founders of a Canon as a genre He based the imagery system of the ldquoGreat Canonrdquo on the semantic-hermeneutic method Like apologists he showed that a word of the prophets and in general biblical narrative and the Christian literature based on this narrative contain simultaneously verbal enigmatic and allegoric layers I share the view that poets of the following centuries ndash John of Damascus and Cosmas of Maiuma Joseph the Hymnographer and Theophanes Confessor and many more - are continuers of Andrew of Cretersquos traditions rather than successors of Romanos the Melodist The victory of the ldquoCanonrdquo over the kontakion is the victory of ratio-allegorized trend over the narrative-dramatic trendrdquo (S Averintsev)
The Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo definitely determine the ways of development of the Georgian Hymnography
245
damowmebuli literatura
bull andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
bull arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009
bull berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001
bull grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013
bull grigolaSvili l andria kritelis didi kanonis~ qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013
bull TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933
bull ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968
bull ioane petriwi Sromebi II Tb 1937
bull kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986
bull kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949
bull kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960
bull kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989
bull koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007
bull mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955
bull managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006
bull uZvelesi iadgari gamosacemad moamzades gamokvleva da saZieblebi daurTes el metrevelma c Wankievma da l xevsurianma Tb 1980
bull uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa `kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964
bull fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960
bull Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004
bull Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss-is xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971
246
bull wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000
bull WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011
bull xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983
bull xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009
bull xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005
bull jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007
bull hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
bull Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005
bull Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977
bull Бердяев Н О назначении человека М 1993
bull Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
bull Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999
bull Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013
bull Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язык и индоевропейцы II 1984
bull Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972
bull Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974
bull Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
bull Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987
bull Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881
bull Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998
bull Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916
bull Patrologiae Cursus Completus Aecurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisis 1865 t VII
bull Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis
gamomcemloba
2020
redaqciis misamarTi
Tbilisi sionis q 1340
E-mail gamomcemlobamailru
Address of editorial Board1340 SIONI STR TBILISI
daibeWda gamomcemloba `meridianSi~Tbilisi al yazbegis gamz 47
E-mail meridiani777gmailcom
wignis garekanze gamoyenebuli wm andria kritelis foto aRebulia saitidan
zneoba ge
wm andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis uZvelesi da umniSvnelovanesi Zeglia
am sagalobelTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomadgeneli wm eqvTime
mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli romelTac erTmaneTis miyolebiT
Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daamkvidres igi
sagalobeli romelic Cvens liturgikul praqtikaSi XI s-is I naxevridan ikidebs fexs da ro-
melmac STaagona didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisani~ ufro
adreulia vidre am teqstis Semcveli Cvenamde moRweuli berZnuli marxvani esec zrdis `didi
kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
winamdebare naSromi sulieri kulturiT dainteresebuli mkiTxvelisaTvis erTgvari gzamkv-
levi SeiZleba iyos sasuliero poeziis amaRlebul samyaroSi
ldquoThe Great Canonrdquo of Saint Andrew of Crete is the oldest monument of spirituality bearing par-amount significanceThe great Georgian King David the Restorer was inspired by this text when composing his ldquoSong of Repentancerdquo To this hymn are related the names of three great represen-tatives of our literature Saint Euthymius the Athonite Saint George the Athonite and Saint Arsen of Iqalto who successively translated its text and by doing so established it in the domain of Georgian education
The hymn which finds its way in our liturgical practice in the first half of the 11th century belongs to an earlier period than the Greek text of the ldquoLenten Triodionrdquo This augments the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for the medieval studies
The present work will provide readers interested in spiritual culture guidance into the Ancient Georgian Sacred Poetry
redaqtorebi filologiis mecnierebaTa doqtori
lela xaCiZe
filologiis mecnierebaTa doqtori
nino meliqiSvili
recenzenti filologiis doqtori
irma makaraZe
copy Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis ga momcemloba
ISBN 978-9941-9655-0-0
Sinaarsi
winaTqma 7
Sesavali 9
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle 16
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisaTvis 34
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi 58
teqstisaTvis 114
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi
da maTi literebi 115
teqsti 116
wm arsen iyalToelis anderZi 227
wm giorgi aTonelis anderZi 228
leqsikoni 229
Resume 242
damowmebuli literatura 245
7
winaTqma
wm andria kritelis `didi kanoni~ Cemi dainteresebis sagnad maSin iqca rodesac daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisanis~ Seswavla gadavwyvite bunebrivia daviwye `didi kanonis~ qarTul TargmanTa Sem-cveli xelnawerebis Zieba da Semdeg samive qarTveli mTargmnelis (wm eq-vTime aToneli wm giorgi aToneli wm arsen iyalToeli) teqstebis gad-mowera ramac Cemi axalgazrduli wlebis didi nawili moicva Ziebis meo-re etapze unda gadavsuliyavi rodesac akad elene metrevelma parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa koleqciaSi daculi unikaluri xel-naweris _ georg 5 (XI s)-is fotopiri moipova man Tavadve gadmowera `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmani da sin 5 da sin 75 xelnawerebis CvenebaTa gaTvaliswinebiT kritikulad daadgina teqsti im etapze man samuSaoSi Cemi CarTvac gadawyvita bunebrivia vitvirTe pasuxismge-bloba da erToblivad gavagrZeleT muSaoba vinaidan sayrden teqstad parizuli xelnaweri avirCieT xelaxla momixda wm giorgi aTonelisa da wm arsen iyalToelis TargmanTa gadmowera fotopirebidan rasac teqstebis kritikul dadgenaze Cemi da qalbatoni elenes erToblivi muSaoba mohyva am samuSaos gasrulebis Semdeg mizezTa gamo Cveni Ta-namSromloba Sewyda weli wels misdevda da saqmisken mibruneba ar xer-xdeboda qalbatoni elene drodadro Semaxsenebda xolme gamegrZele-bina muSaoba da sadoqtoro disertacia damecva am Temaze magram
qalbatoni elenes gardacvalebam CemTanac Jamis Camokvris moaxloe-bam gadamawyvetina Tavi damedga ukve Soreul warsulSi dawyebuli saq-misaTvis
winamdebare naSromi qalbaton elene metrevelis naTel xsovnas eZ-Rvneba
laura grigolaSvili
PS aqve SevniSnav rom CemTvis sadavo ar aris rom swori dawerilobaa andrea
kreteli magram vinaidan TiTqmis yvela uZveles qarTul xelnawerSi ikiTxeba
kriteli (da ara kreteli) da andria (iSviaTad andrea) angariSi gavuwieT tradi-
cias (agreTve qarTul samecniero literaturaSi damkvidrebul formebs) da
winaparTa ikiTxvisebi davtoveT
l g
8
wminda andria kriteli
kunZuli kreta wm anas saxelobis taZris freska
1225 w
9
Sesavali
rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTarca me Segiyuaren
Tquen
(ioane 15 12)
ara moved wodebad marTalTa aramed codvilTa sinanulad
(maTe 9 13)
aRiReT uReli Cemi Tquen zeda rameTu mScentd var da mdabal guliTa da hpovoT
gansuene baiexcl sulTa TquenTaiexcl rameTu uReli Cemi tkbil ars da tcentrTi Cemi subuq ars
(maTe 11 29-30)
andria kritelis `didi kanoni~ sulieri kulturis erT-erTi uZvelesi da um-niSvnelovanesi Zeglia Cvens interess am sagaloblisadmi ramdenime mizezi ganap-irobebs am kanoniTaa STagonebuli didi qarTveli mefis daviT aRmaSeneblis `galo-bani sinanulisani~ masTanaa dakavSirebuli Cveni mwerlobis sami udidesi warmomad-geneli wm eqvTime mTawmideli wm giorgi mTawmideli da wm arsen iyalToeli ro-melTac erTmaneTis miyolebiT Targmnes da qarTul saganmanaTleblo sivrceSi daam-kvidres es Zegli mniSvnelovani isicaa rom dRes xdeba erTgvari gadafaseba religi-ur-mistikuri gamocdilebis TviT asketizmisa rogorc gansakuTrebuli fenomenis postmodernizmisa da poststruqturalizmis warmomadgenlebic ki interesdebian askezis raobiT da aRiareben mas rogorc pozitiur movlenas metic asketizms miiC-neven kulturis rogorc aseTis universalur winapirobad safuZvlad romelic gansazRvravs kulturaTa naTesaobas da qmnis SesaZleblobas am kulturaTa Soris komunika ciis damyarebisa aRiareben rom universaluri eTikis safuZvlebi swored asketur lite raturaSia gamokveTili da am principebs dRes inteleqtualuri el-ita axals verafers hmatebs aRsaniSnavia isic rom erTi uaRresad sainterso wigni askezis fenomenologiaze Cveni epoqis RvTismetyvelisa da kulturologis q u fon balTazaris konotaciebiT datvirTuli citatiT iwyeba romelSic Zalian saint-ereso sakiTxia wamoWrili `qristianulma Teologiam SeZlo adamianisa da misi di-aloguri xasiaTisaTvis sruliad axali Suqi moefina SeiZleboda am axal anTropo-logiaze dayrdnobiT gvecada axali sayrdeni wertili mogveZebna axali filosofiis asagebad da Cveni TavisaTvis gvekiTxa ar SeiZleba dRes nacvlad metafizikisa (e i samyaros moZvelebuli suraTis adrindeli saxelis rogorc φύσις-isa) Semogvetana metaanTropologia~1
adamianis fenomenis asaxsnelad misi ganviTarebisa da srulqmnis gzaTa saZieblad aqtualuri xdeba saRvTismetyvelo gnebavT asketuri gamocdileba da sruli kate-goriulobiT acxadeben rom aucilebelia axali Tanamedrove wakiTxva marTlma-didebluri asketikis teqstTa mTeli korpusisa rusi mecnieri s xoruJi ki miiCnevs rom askezis erT-erT wamyvan ZiriTad motivTan _ sinanulTan dakavSirebul mZafr
1 Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998 с 22
10
rTul dramatul gancdaTa monacvleobas traqtatebze ukeTesad liturgikuli poe-zia gamoxatavs da dabejiTebiT gvirCevs CavuRrmavdeT andria kritelis sagalo-bels ganTqmul `did kanons~1
wm andria kritelis `didi kanoni~ qarTul saRvTismsaxuro tradiciaSi XI saukunis I naxevridan konstantinepoluri tipikonis SemosvlasTan erTad iwyebs damkvidre-bas amdenad Zvel qarTul xelnawerebSi daculi `didi kanonis~ qarTul TargmanebSi misi arqauli saxea Semonaxuli berZnuli marxvanebi ki am sagaloblis Semcvel Cve-namde moRweul xelnawerTa SedarebiT mogviano tradicias emyareba bunebrivia rom esec zrdis `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis mniSvnelobas medievistikisaTvis
pirveli cda didi kanonis~ qarTul enaze gadmoRebisa rogorc aRvniSneT eqvTime mTawmidelis saxelTanaa dakavSirebuli2 misi mTargmnelobiTi principebis Sesaxeb qarTul mecnierebaSi bevri Tqmula da dawerila gansazRvrulia andria kritelis `didi kanonis~ eqvTimeseuli Targmanis raobac mniSvnelovania rom eqvTimes Targ-manis Sesaxeb gvaqvs `didi kanonis~ mTargmnelTa (giorgi mTawmideli arsen iyalTo-eli) definiciebi romlebic umaRlesi kompetenciis gamoxatulebad SegviZlia miv-iCnioT amasTan giorgi mTawmidelisa da arsen iyalToelis Sefasebebi urTierTTan-mxvedria ras gvauwyeben isini eqvTime mTawmidelma gamotova `didi kanonis~ bibli-uri saxismetyvelebani `viTa gonebisa Semaqcevelni~ da `Zniad gulispoundmissayofelni~ (georg 5 154v) da `nacvlad maTda sinanulis dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa~ da `ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa `amas Tana poundmisganca da ZlispirTagan Seecvalnes~ (georg 5 159v)
eqvTime mTawmidelis Targmani `didi kanonisa~ moculobiT TiTqmis identuria an-dria kritelis teqstisa da Tu mainc rCeba ukmarisobis gancda misi Targmanis gamo es gamowveulia mTargmnelis damokidebulebiT bibliuri ipodigmuri-paradigmuli sax-eebis mimarT agreTve `didi kanonis~ xmisa Tu ZlispirebTan mimarTebaSi gamoCenili TavisuflebiT magram gavixsenoT rogor gansazRvravs giorgi mTawmideli eqvTime mTawmidelis SemoqmedebiT mizans `ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes save-drebelisa pirsa eTargmnes~ (georg 5 154v) eqvTimes locva-vedrebis gamomxatveli galobebi ainteresebda xolo `metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni~ amasve ambobs arsen iyalToe-li eqvTimes Sesaxeb `saRmrToiexclsa werilisa saxismetyuelebani yovelni daetevnes da nacvlad maTda sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTomelobisa meZiebelsa~ (georg 147v)3
eqvTimes mTargmnelobiTi meTodi dRevandeli kvalifikaciiT dinamikuri ekviv-alentis tipisaa da isRa dagvrCenia daveTanxmoT k kekeliZis mosazrebas rom eqv-Times `saWirod ar miaCnda berZnuli teqstis monobaSi yofiliyo is Tavs ufleba-mosilad Tvlida Taviseburad gaeazrebina es teqstebi~4
`didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmanis raobaze mTargmnelis miznebsa
1 iqve gv 65
2 ix grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013 gv 172-196
3 aqve SeiZleba movixmoT samecniero literaturaSi gamoTqmuli Cveni konteqstisaTvis ramdenadme saintereso mosazreba `did kanonSi~ dausruleblad monacvleoben Zveli da axali aRTqmis saxeebi reducirebuli umartivesi azrobrivi sqemebiT mTeli `didi kanoni~ TiTqos `moralTa~ krebulia mimarTuli aTobiT ararsebuli igavisadmi~ Аверинцев С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 С 254-255
4 kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949 gv 18
11
da amocanebze naTel warmodgenas gviqmnis misi anderZi darTuli missave Targmanze `didi kanonisa~
giorgi mTawmideli miznad isaxavda Seedgina sruli krebuli marxvanisa da zatiki-sa romelic yovelgvari `naklulevanebisagan~ unda gasworebuliyo raTa kaTolike eklesiis damamSveneblad warmomdgariyo swored amitom gadauwyvetia giorgi aTo-nels `didi kanonis~ meored Targmna raTa eqvTimesgan gansxvavebiT srulad gad-moeRo sagaloblis `saxismetyvelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTani~ es garemoeba kidev erTxel adasturebs giorgi mTawmidelis mTargmnelobiTi meTodis Sesaxeb samecniero literaturaSi gamoTqmul Tvalsazriss rom giorgis meTodi ZiriTadad dedanTan siaxloves gulisxmobda1
giorgi mTawmidels kidev erTi sazrunavi hqonda eqvTime aTonelisadmi gansa-kuTrebuli krZalvisa da pativiscemis gamo aucileblad miaCnda didi mamis mier Camatebuli sinanulis dasdeblebis gadmotanac ris gamo giorgis TargmanSi ua-mravi saxe da dasdebeli Semosula giorgi aToneli imeds gamoTqvams rom `daRaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovlad Suenier da samgzis sawadeli~ (georg 5 154v) giorgi aTonelis Targmani sinanulis kanonisa moculobiT marTlac aRemateba rogorc eqvTime aToneliseuls ise arsen iyalToeliseulisas
arsen iyalToeli kidev ufro rTuli amocanis winaSe dgas igi winamorbed mTargmnelebs _ eqvTime da giorgi aToOnelebs udides avtoritetebad miiCnevs Tum-ca isic icis rom maTi Targmanebi dacilebulia andria kritelis teqsts ris gamoc `mZimed radme tcentrTad zedaesxnes ornive igi yovlisa saqarTveloiexclsa eklesiaTa~ mxedvelobaSia misaRebi isic rom arsen beri erT-erTi iniciatoria qarTul eklesi-aSi mimdinare tipikonuri cvlilebebisa swored misi TaosnobiT Semodis axali re-daqcia tipikonisa2 am procesSi CarTulia mefeT mefe daviT aRmaSenebelic swored mas ubrZanebia misTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTa-likosisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `uzakueli da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina daugos yovelTa trfialTa sitycentsaTa~ (georg 147v)
arsen iyalToelma brwyinvaled gadaWra dasaxuli amocana mTargmnelobiT meTods romelsac igi efuZneba dRes formaluri ekvivalentis tips miakuTvneben SeiZleba iTqvas rom arsen iyalToelma Seqmna `didi kanonis~ zusti identuri Targmani erT-gvari oreuli dednisa man ucvlelad gadmoitana originalis xma Zlispirebi bibli-uri saxismetyvelebani teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi giorgi mTawmideli rom uaRresad erTgulad mihyveba teqsts amas amowmebs Zeglis slavuri Targmanebic da amasTanave cnobili bizantinistis gvanca koplataZis mier Zveli berZnulidan axal qarTul enaze gadmoRebuli `didi kanoni~ andria kritelisa3
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa Seswavlisas vefuZnebiT am teqstis samive qar-Tuli Targmanis Semcvel unikalur krebuls romelic daculia parizis erovnuli biblioTekis xelnawerTa institutSi es xelnaweria Par georg 5 romelic xelnawerTa institutSi cnobilma qarTvelologma bernar utiem Camoitana akad el metreveli da me roca erToblivad vmuSaobdiT `didi kanonis~ qarTul TargmanTa teqstebis
1 jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007 gv 27
2 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 576
3 koplataZe g andria kreteli didi kanoni Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem Tb 2007 gv 22-27
12
dadgenaze swored am xelnaweris rotopirsa da mikrofirs veyrdnobodiTeqvTime TayaiSvilma romelsac ekuTvnis georg 5-is pirveli mecnieruli aRwer-
iloba imTaviTve SeniSna rom `am wignSi sami sxvadasxva dros gadawerili xelnawe-ria moqceuli erT ydaSi~1 Semdgomma kvlevam daadastura e TayaiSvilis dakvirve-ba xelnawerSi marTlac gamoiyofa sami xeli pirveli xeliT dawerilia xelnaweris umTavresi nawili _ 1-216 gverdebi l xaCiZis mosazrebiT es nawili Seicavs giorgi mTawmidelis redaqciis TiTqmis srul marxvans da misive redaqciis zatikis dasawy-iss rac Tavdapirvelad _ georg 5-is Sedgenamde erT wignad _ marxvan-zatikad unda arsebuliyo (xaCiZe 1983169)2 II da III nawilebi (217-222 da 222-292 gv) erTi mTliano-baa da l xaCiZem igi marxvanis axal redaqciad miiCnia xolo mis Semdgenel-redaqto-rad efrem mcire dasaxa (xaCiZe 200915)3 mecnieris azriT georg 5-is II nawili efrem mciris mier XI s-is 80-ian wlebSi unda iyos Sedgenili4
l xaCiZe georg 5-is safuZvliani Seswavlis Sedegad jer mivida daskvnamde rom I naw-ili giorgi mTawmidelis avtografuli xelnaweris zusti piri unda yofiliyo xolo am xelnaweris Sedarebam giorgis avtograful xelnawerTan daarwmuna rom georg 5-c avtografuli xelnaweria mkvlevari efuZneba angariSgasawev argumentebs marTlac pirvelwyaroebidanaa cnobili rom giorgi mTawmidels `srulebiT~ uTargmnia marx-vani da zatiki sagalobelTa Zveli Targmanebis gverdiT sakuTari Targmanebis mota-na damaxasiaTebeli iyo giorgi mTawmidelisaTvis rom mTeli xelnaweris aRnagoba Tanxvedrilia giorgis muSaobis principebTan (sizuste sagaloblebisTvis avtoris miTiTeba krebiTi xasiaTi krebulisa anderZ-minawerebi da sxv)
Cemi mxriv davumatebdi rom giorgi aOTonelis redaqciis marxvanad miCneul xe-lnawerTa Soris mxolod georg 5-is xelnawerSia daculi giorgi aTonelis Zalze mniSvnelovani anderZi romelSic eqvTime aToOnelisa da TviT giorgi aTonelis mier Targmnil `did kanonTan~ dakavSirebuli saintereso viTarebaa aRwerili
l xaCiZis aRniSnuli Tvalsazrisi ar aRmoCnda yvelasTvis misaRebi magaliTad liturgikisa da himnografiis aRiarebulma mkvlevarma lili xevsurianma eWvi ga-moTqva parizuli xelnaweris avtografulad gamocxadebis gamo da dasva kiTxvebi Tu georg 5 marTlac avtografuli xelnaweria maSin ratom ar aris igi sruli an riT sargeblobda aT 38-is gadamweri roca mas Tavis xelnawerSi sxvadasxva gangebebi Se-hqonda ramdenad SesaZlebelia rom avtografuli nusxa yofiliyo georg 5-isagan gansxvavebuli Sevsebuli yvela im mniSvnelovani nawilebiT romlebic georg 5-s ar gaaCnia da sxv man yuradReba gaamaxvila giorgi mTawmidelis anderZisa da xelnaweris erTmaneTTan Seusabamobis SemTxvevebzec da daaskvna rom andria kritelis galoba-Ta giorgiseuli Targmani avtograful xelnawerSi moTavsebuli iyo calke xelnaw-eris bolos xolo misma Setanam V xuTSabaTis gangebaSi warmoSva SeuTanxmebloba xe-lnawersa da anderZs Soris5
l xevsuriani ar gamoricxavs rom georg 5-is gadamwerma dednad TviT avtografu-
1 TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933 gv 32
2 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 269
3 xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009 gv 15
4 xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983 gv 19
5 xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005 gv 79-80
13
li xelnaweri gamoiyena1
giorgi mTawmidelis mier Targmnili `didi kanonis~ parizul teqsts uZRvis aseTi zedwarwera `saxeliTa RmrTisaiexclTa eseve didni galobani andrea kritelisa Tqumul-ni da Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa aRwerilni~ (georg 5 127r)
Zalze mniSvnelovani informaciis Semcveli minaweri gamovavlineT `didi kanonis~ giorgiseuli Targmanis Semcvel sxva xelnawerSi (ier 61 XII-XIII s)2 aqac teqsts uZ-Rvis saTauri `didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meorisa guerdsa aRwerilni~ (ier 61 414r) `didi kanonis~ teqstis dasasruls ki gadamweri gvamcnobs `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da uSusup1neres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese~ (ier61 468v)3
aq erT kiTxvasac unda gaeces pasuxi ra kavSiria georg 5-sa da ier 61-Si moTavse-buli `didi kanonis~ giorgiseul teqstebs Soris ufro swored ra damokidebule-bas avlenen gadamwerebi `didi kanonis~ teqstis mimarT amjerad kiTxvas vupasuxebT teqstebis ara detaluri SedarebiT aramed zedapiruli magram Cemi azriT seriozu-li datvirTvis mqone monacemebiT
georg 5-is teqsti rogorc l xevsuriani SeniSnavs uCveulod iwyeba `gangebis calke elementis dawyeba sityvebiT `saxeliTa RmrTisaiexclTa~ himnografiul xelnaw-erebSi Cveulebriv ar gvxvdeba es ufro saTauris formaa romelic gangebis gareT calke moTavsebuli sagaloblisaTvis unda SeerCia giorgi mTawmidels4 ier 61-is gadamwers Cans ugrZnia es uxerxuloba da dasawyisisTvis Camoucilebia `saxeliTa RmrTisaiexclTa~
ier 61-is gadamweri gansxvavebiT georg 5-is gadamwerisagan saWirod miiCnevs gi-orgiseuli Targmanis bolos kvlav SeniSnos `ese didni galobani zRuasa mewamulsa zeda Targmnian mamisa giorgis mier~ da amas amatebs cnobas eqvTimes Targmans gior-gis Targmani varCie radgan `friad usayuareles maTsa arian ese~ ier 61-is gadam-weris informacias logikuri safuZveli aqvs mis winaSe ori Targmania eqvTimesi da giorgisa maTgan SearCia erT-erTi (giorgiseuli) da mas daurTo kidec Sesabamisi ax-sna-ganmarteba
gvgonia rom ier 61-is gadamwerma Segnebulad Tqva uari giorgi mTawmidelis vr-cel da uaRresad mniSvnelovan anderZzec romelic georg 5-Si giorgiseul Targ-mans axlavs radgan es anderZi umTavresad `didi kanonis~ eqvTimeseul Targmans miemarTeba masTan kavSirSi ixsneba misi Sinaarsi
georg 5 da ier 61 erTmaneTTan kidev erT msgavsebas avlenen orivegan `didi kano-nis~ Targmanebs eqvTime mTawmidelis aqebdiTsa~ agvirgvinebs georg 5-Si is moTavse-bulia `didi kanonis~ eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebs Soris ier 61-Si ki giorgi aTonelis Targmanis bolosaa ramdenadac SevZeli Tvali gamedevnebi-
1 xevsuriani l iqve
2 ierusalimis xelnawerTa arc erT aRmwers (a cagareli n mari u bleiki) ar aqvs miTiTebuli rom am krebulSi Setanilia `didi kanonis~ giorgi mTawmideliseuli Targmani romelic Tavis droze am liturgikuli krebulebis detaluri gacnobis Sedegad gamovavline
3 `didi kanonis~ sakiTxebisadmi miZRvnil erT Cvens naSromSi mizezTa gamo daSvebuli gvaqvs dasanani Secdoma ierusalimuri xelnaweris es anderZi mivawereT parizul xelnawersac ix l grigolaSvili andria kritelis didi kanonis qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013 gv 271-272
4 xevsuriani l dasax naSromi gv 76
14
na `didi kanonis~ Semcveli adrindeli Tu mogviano xanis xelnawerebisaTvis yvelgan eqvTimes Targmania aRniSnuli stiqaronisa ier 56-Si romelic Seicavs didi kanonis~ arsen iyalToeliseul Targmans da mTavrdeba eqvTime aTonelis Targmnili aqebdiT-saTi~ gvxvdeba gadamweris SeniSvna `amaT axalTa aqebdiTsa aaqus (asea _ l g) Cuen egreca dauwereT Zusup1lTagan~ (ier 56 148) `aqebdiTsas~ axal Targmans mivakvlieT A 147 xelnawerSi es krebuli axali redaqciis marxvanadaa miCneuli vin aris am stiqa-ronis axali mTargmneli araa cnobili SesaZloa is TviT arsen iyalToels ekuTv-nodes giorgi mTawmidels ki Cemi azriT ar uTargmnia `aqebdiTsa~ radgan eqvTime aTonelis Targmani am SemTxvevaSi albaT mis srul ndobas imsaxurebda
georg 5-is mniSvneloba iqneba is avtografuli xelnaweri Tu ara ganuzomlad di-dia jer erTi is Sedgenilia XI saukuneSi masSi rogorc es giorgi mTawmidelis Semo-qmedebiTi meTodisTvis iyo damaxasiaTebeli sruladaa warmodgenili qarTuli da berZnuli himnografiuli literaturis monapovari krebuli Seicavs `didi kanonis~ samive qarTul Targmans georg 5-is I nawils ki aSkarad atyvia giorgi mTawmidelis rogorc redaqtoris xeli ai ra gvaqvs mxedvelobaSi
1 eqvTime aTonelis Targmnili `didi kanonis~ Semcveli uZvelesi xelnawere-bia sin5 da sin75 orive xelnaweri samecniero literaturaSi ganixileba rogorc erT-erTi wyaro georg 5-Si daculi liturgikuli krebulisa sinur xelnawerebSi eqvTimes mier Targmnili `didi kanonis~ saTauria `galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kriteli mTavarepiskoposani~ (sin 75191r)
xolo parizul xelnawerSi mas `didni galobani~ ewodeba`didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani romel iyo isup1rusa-
lemiT~ _ georg 5 (127r) didni galobania~ giorgi aTonelis mier Targmnili teqstis saTauric
2 II galobas sin 5-isa da sin 75-Si gansxvavebiT georg 5-isa ar aqvs meore Zlispi-ri
3 III galobasac gansxvavebiT georg 5-sagan erTi Zlispiri aqvs4 VI galobas (RaRadyavsa) _ sin 5-sa da sin 75-Si ar axlavs kondaki georg 5-Si ki
VI galobis bolos teqstis xeliT miwerilia kondakis dasawyisi sityvebi meequsesa kondaki b g˜i `sulo Cemo sulo Cemo~ da neSti sakiTxavisaiexcl (georg 5 134r) es SeniSvna ganpirobebulia qarTuli Targmanis berZnul tradiciasTan daaxloebis surviliT
5 `didi kanonis~ teqsts samive qarTul TargmanSi bibliur sagalobelTa muxle-bi axlavs Cemi dakvirvebiT es teqstebi Seumokleblad sruli saxiT mxolod georg 5-Sia warmodgenili sxva xelnawerebSi maTgan sin 5-sa da sin 75-Si am muxlebis mx-olod dasawyisi sityvebia motanili saTanado sagaloblebze mimaniSneblad georg 5-Si ki rogorc aRvniSneT eqvTimes Targmansac ki sruli teqstebi daerTvis am mux-lebisa rac mTavaria es teqstebi sin 5-sa da sin 75-Si giorgi mTawmidelis redaqci-isaa
aSkaraa georg 5-is pirveli nawilis redaqtori giorgi mTawmidelia (an nusxa momdinareobs giorgi mTawmidelis avtografidan) xolo giorgi mTawmidelis ganTqmuli anderZi rogorc eqvTime TayaiSvili SeniSnavs am krebulSi Cawerili unda iyos TviT giorgi mTawmidelis mier `friad wvrilis nusxa-xucuriT rogorc Cveuleba iyo giorgi mTawmidelisa~1
1 TayaiSvili eqv dasax naSromi gv 33
15
mTavari ki is aris rom qarTuli kulturis mesveurebs _ mefe daviT aRmaSeneb-els eqvTime mTawmidels giorgi mTawmidels arsen iyalToels ioane qarTlis kaTa-likoss gadamwerTa Taobebs mdash udidesi mniSvneloba miuniWebiaT wm andria kritelis `kanonTa mefed~ miCneuli sagaloblisTvis da qarTuli eklesiis liturgikul praq-tikaSi misi adaptirebiT Cveni sulieri kulturis saZirkveli ganumtkicebiaT mniS-vnelovania rom swored daviT aRmaSenebels ubrZanebia arsen iyalToelisTvis `didi kanonis~ xelaxla Targmna xolo iovane qarTlis kaTalikozisTvis mdash teqstisTvis xmis Sewyoba raTa ganaxlebul eklesias `unaklo da wminda WeSmariteba miarTvas yov-el motrfiales sityvisas~ (georg 147v)
andria kritelis `didi kanoni~ qarTul liturgikul praqtikaSi rogorc aRin-iSna XI saukunis I naxevridan mkvidrdeba Tavidan is didi marxvis mexuTe xuTSabaTs sruldeboda mTlianad rogorc es dadgenili iyo VI msoflio saeklesio krebis mier xolo Semdeg nawil-nawil (oTxi dRis serobaze oTxad gayofili) mTlianad ki _ did-marxvis mexuTe kviriakis xuTSabaTs ciskrad miiCneva rom didi kanonis~ Sesrulebis wesis es evolucia mas didmarxvis msaxurebaTa RerZis mniSvnelobas aniWebs kanoni Semofarglavs didmarxvis cikls da misi monoliTurobis erT-erT ganmsazRvrelad-ac moiazreba1
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 6
16
wm andria kriteli kanonis rogorc Janris mesaZirkvle
bizantiuri himnografiis ori skolaa cnobili pirvelTan dakavSirebulia Seqm-na uZvelesi himnografiuli Janris _ kontakionisa (igive kondakisa) romelic V-VI saukuneebSi Camoyalibda umaRles dones ki romanoz melodosis SemoqmedebaSi mi-aRwia xolo meore skolam Semoitana da daamkvidra axali struqturis sagalobeli _ kanoni romelsac qarTul tradiciaSi galobani ewoda mis Camoyalibebas VII-VIII saukuneebSi varaudoben aqve unda aRiniSnos rom kanonma rogorc Janrma kontaki-oni liturgikuli praqtikidan mTlianad gamodevna
s averincevis Tanaxmad Tu `kondakis JanrisaTvis damaxasiaTebeli iyo Txrobi-Ti da dramatizebuli dialoguri nawilebi Tu kondakis monawile pirebi erTmaneTs replikebiT exmianebodnen Tavis sulier mdgomareobas gadmogviSlidnen paTetikur monologebSi Caebmebodnen baassa an kamaTSi kanonma sayrdeni mxatvruli Sinaarsi arsebiTad Secvala dro xatovani Txrobisa da dramatuli scenebisa wavida dadga Jami gansjisa qeba-didebis aRvlenisa~1
da mainc `Sinaarsobrivi TvalsazrisiT kontakionebsa da kanonebs Soris didi sxvaoba ar SeiniSneba SinaarsiT isini _ kontakionebica da kanonebic mdash RmrTisme-tyvelebis poetur nimuSebs warmoadgenen~2 orive Janris sagaloblebi RmrTis sa-didebladaa Seqmnili himnografi uzenaesisTvis sityvier msxverpls gaiRebs mas uZRvnis guls bibliuri daviTi SesTxovs ufals `mauwye me ufalo gzani romelTa vidodi~ (fsalm 1428) pasuxad gaismis `msxuerplman qebisaman madidos me da mun ars gzaiexcl sada uCueno maT macxovarebaiexcl Cemi~ (fsal 4923) am Segonebis Tanaxmad RvTis qeba misi gandideba RvTisken mimavali gzaa amqveyniuri didebismetyveleba ganicde-ba rogorc monawileoba angelozTa didebismetyvelebaSi rogorc arekvla asaxva mibaZva angelozTa galobisa3
kanonis aRmocenebis zusti TariRi ar aris dadgenili Tumca cnobilia rom adreul qristianul RvTismsaxurebaSi fsalmunebTan erTad calkeuli bibliuri sagaloblebi sruldeboda SemdegSi maT troparebi igive dasdeblebi daerTo ase Seiqmna erTsagaloblebi orsagaloblebi samsagaloblebi rogorc arqimandriti kipriane (kerni) marTlmadidebuluri saRvTismetyvelo skolis erT-erTi Tvalsa-Cino warmomadgeneli SeniSnavs `sakmaod didxans miaCndaT rom saeklesio poeziis es axali forma pirvelad ierusalimis patriarqma wm sofronma gamoiyena magram m karabinovis mtkicebiT samsagaloblebi romelnic miewereboda ierusalimis patri-arqs _ wm sofrons sinamdvileSi ekuTvnis ioseb mgalobels IX saukunis moRvawes~4
saeklesio poeziis axali Janris kanonis mesaZirkvled erTxmad iqna miCneuli an-dria kriteli `kanonTa mefed~ aRiarebuli misi `didi kanoni~ am Janris uZveles da srulyofil nimuSad gamocxadda
rogoria `didi kanonis~ agebuleba rogoraa is realizebuli uZveles qarTul TargmanebSi Sesabamisad am TargmanTa Semcvel xelnawerebSi
cnobilia rom bibliur galobaTa Semcireba Tormetidan cxramde ierusalimur
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 1032 koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007 gv 10
3 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 2474 arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009 gv 35
17
praqtikaSi ganxorcielda1 mTavari nabijebi himnografiuli kanonis CamoyalibebaSic palestinaSi gadaidga andria kritelis `didi kanoni~ swored 9 galobisagan Sedgeba TiToeuls uZRvis Tavisi Zlispiri anu irmosi VI galobas daerTvis TiTostrofiani kondaki da ikosi yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ es struqtura daculia `didi kanonis~ qarTul TargmanebSic
miuTiTeben rom `didi kanoni~ Tavdapirvelad 210 troparisgan Sedgeboda Semdeg mas ormoci tropari Sehmatebia da moculobiTac unikalur sagaloblad qceula Sematebul troparTa Soris unda gamovyoT Rirsi mariam egviptelisadmi miZRvnili dasdeblebi (or-ori tropari TiToeul galobaSi) agreTve tropari romelic TviT andria kritels eZRvneba da vrceli `momipoundsenesa~ romelSic saxarebis cxra netare-bis (maTe 5 3-12) Temaa gaSlili
Zvel qarTul TargmanebSi am damatebaTagan mxolod `momipoundsenesa~ dasturdeba moculobis da Sedgenilobis mixedviT eqvTime aTOonelis giorgi aToOnelisa da arsen iyalToelis Targmanebi didi kanonisa~ erTmaneTisagan gansxvavdeba magram amis Ses-axeb qvemoT visaubrebT
riT iqcevs gansakuTrebul yuradRebas `didi kanonis~ Zveli qarTuli Targmanebis Semcveli xelnawerebi
rogorc viciT `didi kanonis~ Zveli berZnuli xelnawerebi Cvenamde ar aris moR-weuli Zeglis qarTul TargmanTa uZvelesma xelnawerebma (X-XII ss) ki Semogvinaxes kanonze bibliuri galobebis teqstTa darTvis tradicia rac ar Cans `didi kanonis~ beWdur gamocemebSi arc berZnulSi arc slavurSi
suraTi metad sainteresoa `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis (eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli) Semcvel parizul xelnawerSi (georg 5) bibliur galobaTa muxlebi Tu naxevarmuxlebi sruladaa warmodgenili sruladaa isini giorgi aToneliseuli Targmanis xelnawerebSic (ier 61 A 125) arsen iyalToe-lis Targmanis Semcvel xelnawerTagan ki es teqstebi sruladaa A xelnawerSi (georg 5) B da D xelnawerebSi saerTod ar aris C-Si ki am galobaTa mxolod dasawyisi sityve-bia kideze miwerili E da F xelnawerebSi aris bibliuri dasawyisebi magram dayofa garkveulwilad gansxvavebulia A-sgan2
am monacemebze dakvirveba cxadyofs rom aRniSnuli droisaTvis (XI-XII saukuneebi) kanonze bibliur galobaTa darTvis tradicia mtkice aRar aris marTalia mas icaven qarTveli mTargmnelebi magram nusxebSi aSkarad Wreli suraTia zogan saerTodaa gamotovebuli zogan mxolod dasawyisi sityvebia miTiTebuli
qarTul Targmanebs darTul bibliur galobaTa teqstebis urTierTSejerebam da am galobaTa winaaTonur da giorgi aToneliseul TargmanebTan Sepirispirebam isic
1 bibliaSi gamoyofen 12 sagalobels esenia moses sagalobeli moses meore sagalobeli annas sagalobeli ambakumis sagalobeli esaias sagalobeli ionas sagalobeli sami yrmis sagalobeli romelic or nawilad gaiyo RmrTismSoblis sagalobeli zaqarias sagalobeli deboras sagalobeli ezekias sagalobeli (es bolo ori sagalobeli RvTismsaxurebaSi ar Sesula) da manases savedrebeli romelic bibliis ebraul dedanSi ar aris magram rogorc s averincevi gvamcnobs is Sesulia septuagintaSi misive TqmiT septuagintas xelnawerSi (Codex Alexandrinus) fsalmunTa wigns axlavs rogorc Zv aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa nusxa da maT Soris manases vedrebas ukavia meTormete rigiTi adgili (averincevi dasax naSrom gv 213)
kanonis galobaTa ganlagebaSi daculia qronologiuri rigi m skabalanoviCis SeniSvniT mxolod ambakumis sagalobelia gadanacvlebuli ionas sagaloblis Semdeg albaT imisTvis rom kanonis VI galobas rogorc Semajamebels am rigSi Seesabamebodes ufro mgrZnobiare bibliuri sagalobeli SeniSnulia isic rom sasixarulo intonaciis Semcvel galobebs ukaviaT kenti adgilebi samgloviaro ganwyobisas _ luwi garda VII-si da VIII-si radgan am principis dasacavad mouxdebodaT galobis bolo nawili gadaetanaT dasawyisSi (arq kipriane dasax wigni gv 32)
romeli xelnawerebia am literebiT aRniSnuli ix aqve gv 115
18
cxadyo rom parizul xelnawerSi samive Targmanis bibliuri CasarTavebi giorgi aToneliseuli redaqciisaa aqedan ki is daskvnac gamomdinareobs rom eqvTimeseu-li Targmani `didi kanonisa~ (parizuli nusxa) redaqtirebulia Tumca aqve isic unda aRiniSnos rom winaaTonuri da giorgiseuli redaqciebi bibliuri galobebisa erT-maneTTan mimarTebaSi did sxvaobebs arc uCveneben
movitan oriode magaliTs zemoT motanili daskvnis sailustraciod I galobis IV tropars erTvis moses galobis III muxli suraTi aseTia
winaaTonuri redaqcia `didi kanonis~ eqvTimeseu-li Targmani
giorgi aToneliseuli re-daqcia
ufali ars romelman Semus-rnis brZolani ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufal ars saxeli misi
ufalman Semusrna brZola-ni ufali ars saxeli misi
I galobis V troparis bibliuri danarTietlebi faraoiexclsi da yoveli eri STasTxia zRusa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRuasa
etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali STasTxia zRusa
I galobis VI troparis bibliuri danarTirCeuli mpoundedrebi mTavarTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas me-wamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-mdgom-Taiexcl maT daanTqa zRusa mas mewamulsa
rCeuli mpoundedrebi sam-md-gomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mewamulsa
I galobis VII troparis danarTizRuaman dahfarna igini dapounddes da daiZirnes siRrme-ni mas ufskrulTasa viTar-ca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
I galobis VIII troparis bibliuri danarTisulisa misgan Zlierebisa guliswyromisa Senisaiexclsa ganipnes wyalni aRzRudnes da dadges viTarca zRudeni wyalni zRvisani Sehyindes da azRudnes Relvani Suva zRuasa
da sulisagan guliswyro-misa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRuasa
da sulisagan guliswy-romisa Senisa ganipnes wyalni Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Suva zRu-asa
bibliur galobaTa muxlebis gadanawilebisas raime kanonzomiereba ar ikveTe-ba avtori mihyveba teqsts da muxlebs Tanimdevrulad ganalagebs galobis yoveli troparis dasawyisSi
kanonis Tanaxmad bibliuri galobis teqsti unda gadanawildes mTels galobaze roca giorgi aTonelis winaSe dadga amocana srulad gadmoeRo berZnuli teqsti (dedani) da amasTanave ar gamoetovebina eqvTime aTonelis mier arc erTi Sematebu-li tropari rogorc TviTonve giorgi aToneli aRniSnavs Tavis anderZSi `umravle-si Zali (Sinaarsobrivi erTeuli tropari) Semovida da umravlesi dasdebeli fsal-munTa (galobaTa) Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl~ marTlac `didi
fsalmunTa mzeqala SaniZiseul gamocemaSi (Tb 1960) gamoyofilia 3 redaqcia qarTuli fsalmunisa ori Zveli aTonamdeli da giorgi mTawmidliseuli Sesabamisad zed darTuli bibliuri galobebic (ix iqve gv 411-445) samive redaqciiTaa warmodgenili winaaTonuri (2) da giorgiseuli rogorc zemoT aRvniSne sin 5-sa da sin 75-Si bibliur galobaTa mxolod dasawyisi sityvebia kideze miwerili amitom bunebrivia Wirs maTi redaqciuli raobis gansazRvra Tumca aqa-iq mainc Cndeba iseTi ikiTxvisebi romlebic gvafiqrebinebs rom es xelnawerebi winaaTonur redaqcias eyrdnoba rogorc es iyo kidec mosalodneli erT konkretul SemTxvevaSi swored asea kideze ikiTxeba `azRudnes~ rasac winaaTonur redaqciasTan mivyavarT
19
kanonis~ zogierT galobaSi troparebs giorgi aToOneli mxolod bibliuri galobis umcires fragments (erT an or sityvas) daurTavs magaliTisTvis VI galobis ramden-ime dasdeblis bibliur TavsarTavs movitan
2 VI 23 `STavpounded me queyanad~VI 24 `romelsa moqlonni misni~VI 25 `viTarca kliteni saukuneni~VI 29 `ufali movipoundsene~ da sxv
da mainc ras emsaxureboda kanonis galobaTa dakavSireba bibliur galobebTan da Sesabamisad bibliuri danarTebis wamZRvareba yoveli troparisaTvis am tradicias Zalian Rrma safuZveli aqvs cnobilia rom aleqsandriulma saRvTismetyvelo skol-am SeimuSava bibliis alegoriuli komentirebis principebi meTodi romlis Tanax-madac bibliur TxrobaSi gamoiyofoda sami aspeqti somaturi fsiqikuri da pnevma-turi `Zveli aRTqmis lamis yoveli epizodi _ SeniSnavs s averincevi ganixileboda rogorc qristes miwieri cxovrebis alegoria (momaswavebeli misi nabijebisa) xolo qristes amqveyniur cxovrebiseul movlenebs Tavis mxriv SeeZlo gardaTqmiT mien-iSnebina qristianuli sulis Sinagan gzaTa peripetiebze~1
aqedan gamomdinare kanonis struqtura gulisxmobs rom misi cxrave galoba unda miemarTebodes erT romelime bibliur Temas faqts magaliTad Sobis sagaloblis pirveli galoba Sobis Temas moiazrebs mewamuli zRvis gadalaxvis modusSi (moses pirveli galobis WrilSi) `movlena qmedeba aRar warmoadgens movlenas aramed ga-daiqceva erTi da imave yovelTvis erTi da imave azris matarebel modusad~2
gamoTqmulia mosazreba rom kanons maSin aqvs idealuri saxe roca bibliuri saga-loblis Tema gatarebulia ara mxolod mocemuli galobis irmosSi romelic agreTve bibliuri galobidanaa amozrdili aramed yvela mis troparSi magram samarTlianad SeniSnaven imasac rom `es TiTqmis SeuZlebelia~3
am TvalsazrisiT `didi kanonis~ qarTul Targmanebze dakvirveba suraTs ar cvlis bibliur galobaTa teqstebisa da `didi kanonis~ troparTa Sinaarsobrivi Tanxvedra naklebad SeiniSneba (gamonaklisia II bibliuri galobisa da `didi kanonis~ II galobis I troparis sityvasityviTi damTxveva) Tumca davesesxebi arqimandrit kiprianes da davsZen `Semoqmedis kalami mudam bibliuri sagaloblis wiaRSi trialebs~4
daskvna aseTia `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa `aleqsandriuli~ tendenciis gamarjveba `antioqiur~ tendenciaze5
ra SeiZleba iTqvas `didi kanonis~ galobebs wamZRvarebul Zlispirebze Zveli qa-rTuli Targmanebi ras mateben axals sakiTxis Seswavlis istorias
`uZvelesi iadgaris~ mecnierulma Seswavlam gamokveTa liturgikuli poeziis war-moSobisa da Camoyalibebis etapebi am iadgarma romlis uSualo berZnuli modeli ar Cans da `arc aris imedi imisa rom gamoCndeba~6 Semogvinaxa kanonis adreuli saxec da misi ganviTarebis Semdgomi safexurebis suraTic
1 Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977 с 962 iqve gv 103-104
3 kerni dasax wigni gv 33
4 iqve
5 Аверинцев С С dasax wigni gv 104
6 metreveli el uZvelesi iadgari gv 828
20
Tavdapirvelad poeturi troparebi individualuri Semoqmedebis nimuSebi fsal-munebsa da bibliur galobebs erTvoda amas adasturebs aRniSnuli strofebis ro-gorc berZnuli ise qarTuli terminebic tropari da dasdebeli
miiCneven rom τροπαρίον (tropari) warmoiSva berZnuli sityvidan τροπαία rac gamar-jvebis niSans aRniSnavs Tu sityvis am semantikas daveyrdnobiT tropari unda gulisx-mobdes an martvilis gamarjvebas warmarTobaze an wmindanis mier vnebebis damarcxe-bas an TviT macxovris mier sikvdilis daTrgunvas1 sxva Tvalsazrisis Tanaxmad ter-mini `tropari~ momdinareobs sityvisgan τρόπος (magaliTi nimuSi) elinebTanac sim-Reris wesi wyoba romliTac sruldeboda esa Tu is simRera aRiniSneboda sityviT τροπος Zvel kiloebsac (lidiurs miqsolidiurs hipolidiurs frigiuls) ewode-bodaT tropebi2
arsebobs aseTi ganmartebac tropari mibrunebas niSnavs Tuki irmosi aris troparTa melodiis nimuSi da galobaTa makavSirebeli maSin tropari upirvelesad moiazreba irmosTan mimarTebaSi da misken mibrunebas gulisxmobs magram am gagebas daupirispires mosazreba es varaudi swori iqneboda Tu troparebi da irmosebi erT-droulad aRmocendebodnen sinamdvileSi troparebi irmosisagan sruliad damou-kideblad da rac mTavaria masze adrea warmoSobili Cveni azriT es xels ar unda uSlides aRniSnul interpretacias troparisas berZnuli semantika troparisa (mi-bruneba) maincadamainc irmosisken mibrunebas ki ar unda aRniSnavdes aramed _ mib-runebas bibliuri sagaloblisa Tu fsalmunisaken xom cnobilia rom `qristianuli poeziis CasaxvisTanave liturgiis erT-erTi umTavresi Tavisebureba fsalmunebisa da galobebis tradiciul ebraul saganZurTan kavSiris SenarCuneba iyo xolo axali himnebi im nimuSebis mixedviT iqmneboda romelTac qristianuli mrevli ukve icnob-da ebrauli ritualidan~3
ase rom troparis rogorc terminis samive interpretacias Tavisi logikuri sa-fuZveli aqvs
rac Seexeba qarTul termins _ dasdebels rogorc k kekeliZe ganmartavs RvTism-saxurebaSi Sesasrulebel fsalmunebs himnografiis aRmocenebis Semdeg dauwyes mimateba anu mideba (aqedan dasdebeli) sxvadasxva sagaloblisa4 fsalmuniT gani-sazRvreboda masTan Sewyobili poeturi teqsti unda vigulisxmoT rom dasdeble-bi ara mxolod Tematurad ideurad iyvnen dakavSirebuli bibliur galobasTan Tu fsalmunTan aramed intonaciuradac melodiuradac niSandoblivi isicaa rom uZlispiro galobaTa troparebi bibliur galobaTa muxlebisgan gansxvavebiT erT-maneTis mimarT identuri moculobisa ar arian arc mkveTrad gansazRvrul ritmul Tu metrul CarCoebSi arian moqceulni bibliur galobaTa muxlebsac da sagaloblis muxlebsac erTnairad axasiaTebT prozauli wyoba asimetriuloba poeturi raobis ganmsazRvrelad ki mxatvruli metyvelebis sul sxva komponentebi gvevlineba
Semdgom etapze roca es troparebi gamoeyo bibliur galobebs roca Camoyal-ibdnen damoukidebeli stiqaronebi himnografiuli kanonis ganmsazRvrel bibli-ur galobebs isini pirveli troparebis meSveobiT daukavSirdnen swored am etapze
1 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 20
2 iqve gv 21
3 Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980 p 1464 kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960 gv 590
21
unda xdebodes maTi irmosebad (Zlispirebad) Camoyalibeba aRniSnul daniSnuleba-ze miuTiTebs misi nomenklaturuli definiciac είρμος (irmosi) niSnavs rigs kavSirs makavSirebels irmosi troparebisa da bibliuri sagaloblebis damakavSirebelia marTlac esaa misi Tavdapirveli funqcia akad el metrevelis ganmazogadebeli daskvniT `makavSirebeli pirveli tropari bibliuri galobis teqsts warmoadgenda rac gansazRvravda MmTeli kompoziciis ganwyobilebasa da Sinaarss bibliuri odebis dasawyisebi kanonis odebis saxelwodebaTa saxiT Semogvinaxa kanonma xolo makav-Sirebel troparad anu irmosad iqca odis an galobis I tropari romelic Sinaarso-brivad exmaureboda im bibliur odas romlis saxelwodebasac atarebda kanonis ga-loba~1
qarTuli termini Zlispiri ki ori sityvisagan Sedgeba Zali da piri piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki _ sims (xuTZali aTZali e i xuTsimiani aTsimiani sakravi)2 Znoba||Zloba JReradobaa e i Zlispiri sawyisi pirveli tonis mimcemi modelia
aSkaraa rom himnografiis ganviTarebis Semdgom etapze Zlispiri (irmosi) ara mx-olod Tematuri makavSirebelia sagaloblis teqstisa bibliur galobebTan aramed ritmul-melodiuri modelicaa sagaloblis melodiuri struqturis ganmsazRvrel-icaa SeiZleba iTqvas rom erTgvarad iCrdileba kidec misi Tavdapirveli funqcia rogorc sagaloblis teqstis bibliur galobasTan Tematur-ideuri makavSireblisa am eWvs aZlierebs Tundac zogi Zlispiris sagrZnobi Sinaarsobrivi dacileba Sesabam-isi bibliuri galobebisgan
`didi kanonis~ ZlispirTa Sesaxeb erTmaneTisgan gansxvavebuli mosazrebebia ga-moTqmuli arqimandriti kipriane SeniSnavs mdash irmosi Cans TviT wm andrias gamogo-niliao3 vxvdebiT aseT mosazrebasac `didi kanoni~ wm andria kritelisa Sedgeboda arasistematizebuli troparebisagan da andrias sicocxleSi maT saxelwodebac ki ar hqondaT mwyobr sistemaSi troparebi moaqcia wm ioane damaskelma manve dawera ir-mosebi kanonisaTvis4 amdenad Zalian sainteresoa gaTvaliswineba `didi kanonis~ qa-rTuli Targmanebis monacemebisac
Cveni dakvirvebis obieqti bunebrivia pirvel rigSi `didi kanonis~ arseniseuli Targmania radgan is berZnul tradiciaSi damkvidrebuli teqstis sruli analogia masSi Sesulia teqstis yvela komponenti Zlispirebi troparebi bibliuri CanarTebi da sxv
Tavidanve SevniSnavT rom `didi kanonis~ samive qarTuli Targmanidan mxolod arseniseul TargmanSia cxrave galobis Zlispiri warmodgenili srulad (gansxvave-biT eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTagan sadac ZlispirTa mxolod dasawy-isi sityvebia miTiTebuli) amasTanave eqvTimem da giorgim rogorc viciT Secvales dedniseuli Zlispirebi maT gamoiyenes qarTul liturgikul praqtikaSi ukve adap-tirebuli Zlispirebi romlebic Sesulia berZnuli irmologionis erT-erT adreul qarTul TargmanSi mdash A-603 romelic Cvenamde X s damlevisa da XI s dasawyisis xel-weriTaa moRweuli
aSkaraa arsen iyalToels Tavadve gadmouRia `didi kanonis~ irmosebi da waumZR-
1 metreveli e Zlispirni da RmrTismSoblisani Tb 1971 gv 37
2 kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986 gv 215
3 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 37
4 Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
22
varebia isini Sesabamis galobaTaTvis arsebiTia isic rom arseniseuli Targmanis qa-rTul xelnawerebSi (ABC) Zlispirebs axlavs ritmuli punqtuaciis niSnebi romelTa Sesabamisi kanonzomiereba kidec aris daculi sagalobelTa Semcvel samive nusxaSi gamoTqmulia safuZvliani mosazreba rom `didi kanonis~ Zlispirebi rogorc er-Tiani cikli mxolod `didi kanonis~ arseniseuli Targmanis kuTvnilebaa1 is Sesulia XIII s Sedgenil qarTul ZlispirTa krebulSi (A-85)2 bunebrivia ZlispirTa am akolu-Tias Sesabamisi adgili ukavia evstradiadisis ZlispirTa krebulSic3
arsen iyalToelis mier Targmnili `didi kanonis~ pirveli galobis Zlispiri bune-brivia efuZneba pirveli galobis (ugalobdiTsas) teqsts
galobaiexcl mosesi gamoslvaTa Zlispiri1 ugalobdeT ufalsa rameTu dideb-
iT didebul ars
2 Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsne-
lad ese ars RmerTi Cemi vadido ese
RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo
ese
Semwe da mpoundsnel da mfarvel-meyo macxovarebad
Cemda ese RmerTi Cemi da vadido igi RmerTi
mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo rameTu didebiT
didebul ars
(arseniseuli Targmani)
suraTi naTelia `didi kanonis~ I galobis (ugalobdiTsas) Zlispiri TiTqmis imeo-rebs bibliuri galobis teqsts Zlispiri amozrdilia moses galobis Tematur-ideu-ri Sinaarsidan Tumca `didi kanonis~ I galobis sxva troparebSi es kavSiri naklebad igrZnoba mdash moses sagalobeli RmrTis sadidebelia andria kriteli sinanulis ga-lobas warmoTqvams RvTis ganmadidebeli ganwyobileba `didi kanonis~ damamTavreb-el `samebisansa~ da `RvTismSoblisanSi~ gamoixateba gavixsenoT isic rom I galobas (iseve rogorc danarCen galobebs) Tavidan bolomde gasdevs bibliuri galobis mux-lebi da naxevarmuxlebi sadac RmrTisadmi madlierebis grZnobaa gamoxatuli
aqve aRvniSnav rom moses galoba 19 muxlisgan Sedgeba `didi kanonis~ es galoba ki 22 tropars Seicavs
rogoria eqvTime da giorgi aTonelebis ZlispirTa Sesabamisoba bibliur galobas-Tan es Zlispirebia
eqvTime aToneliseuli Targmanis Zlispiri giorgi aToneliseuli Targmanis Zlispiriromelman wamisyofiT Sekribna wyalni
Sesakrebelsa erTsa man ganupo mewamuli
zRuaiexcl ersa israelisasa ese ars RmerTi
Cueni didebuli da qebuli mas mxolosa
ugalobT romelica didebul ars
(Zlispirni da RmrTismSoblisani 119)
zRuaiexcl mewamuli kuerTxman ganapo da ganpoundmes
siRrmeni da ufskrulni iqmnes gza uWur-
velTa da SeWurvilTa maT saflav ara dam-
marxvel guamTa galobiT ugalobdeT ra-
meTu didebiT didebul ars qriste RmerTi
Cueni cxoveli (268)
1 managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006 gv 18
2 Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971 gv 066
3 iqve gv 234-245
23
aSkaraa rom berZnul teqsts wamZRvarebuli Zlispiri romelic gadmoRebuli aqvs arsen iyalToels lamis sityvasityviT imeorebs bibliur wyaros eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanTa Zlispirebic bibliur sagalobels exmianeba Tumca ifargle-ba Tematur kvanZze miniSnebiT aRbeWdilia moses galobis didebismetyvelebiTi pa-Tosic
didi kanonis II galoba (moixilesa) or nawiladaa gayofili da Sesabamisad ori Zlispiri aqvs orive ukavSirdeba moses galobas (meore Sj 32 1-3243) romelic did-ma winaswarmetyvelma RvTis brZanebiT warmoTqva roca ebraelma xalxma meryeoba daiwyo rwmenaSi sagalobeli mamxilebeli xasiaTisaa Tu yvela danarCeni bibliuri galoba RmerTs ganadidebs es sagalobeli calke dgas rogorc kacTa modgmis gamo-mafxizlebeli da monaniebisken momwodebeli
II galobis orive Zlispiri (ZiriTadi da `sxuaiexcl Zlispiri~) meore bibliur sagalo-belTanaa dakavSirebuli pirveli (ZiriTadi) Zlispiris dasawyisi imeorebs moses galobis pirvel frazas `moixile cao da vityodi~ (meore sj 321) da mTavrdeba ax-ali aRTqmiseuli fraziT `vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ `sxvaiexcl Zlispiris~ dasawyisic gameorebaa bibliuri sagaloblis 39-e muxlis dasawyisisa
`ixileT ixileT rameTu me var
da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe~ (meore Sj 32
39)
Zlispiri`ixileT ixileT rameTu me var Rmer-
Ti~
arsen iyalToels zustad aqvs gadmoRebuli orive Zlispiri romlebic kidec gan-sazRvraven am galobis ritmul struqturas
eqvTime aTOneliseuli Targmanis II galobas Zlispiris dasawyisi sityvebi aqvs wamZ-Rvarebuli `poundma vyav Sendami~ (AB-Si ki vkiTxulobT `poundma yav Sen amas zeda rameTu na-Tesavi~) `nevmirebul ZlispirnSi~ (A-603) aRniSnuli Zlispiri Sesulia rogorc VI galobis (RaRatyavsas) Zlispiri Tumca ritmuli modeli absoluturad identuria Cveni teqstis ritmuli qsovilisa
poundma-vya[v] Sendami (5)
damZimebulman tcentrTiTa codvaTa CemTaiexclTa (14)
Seismine Cemi (16)
da wyaloba-yav macxovaro (9)
(nevmirebuli Zlispiri gv 289)
moixile dRes (5)
cao da vityodi da ugalobde qristesa (13)
macxovarsa Cemsa (6)
mxolosa mravalmowyalesa (9)
(eqvTimeseuli Targmani II 1)
`sxuaiexcl Zlispiri~ _ `uxilavo mxilvelo~ Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ misi ritmuli modelic identuria eqvTimeseuli teqstis ritmuli aRnagobisa rac Seexe-ba moses II galobasTan Sinaarsobriv Tanxvedrebs aseTi ram ar dasturdeba
ra viTarebaa giorgi aToneliseul TargmanSiII galobis pirveli Zlispiri (`Sen eCuene~) ar iZebneba arc `nevmirebul Zlispirn-
am bibliuri sityvebiT iwyeba Sesabamisi galobis I troparic
24
Si~ arc krebulSi `Zlispirni da RmrTismSoblisani~ `sxuaiexcl Zlispiri~ ki (`romelman ganvlo zRuiexcl mewmuli~) Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ meore xmis VI galobis (RaRadyavsas) Zlispirad Tumca ritmuli struqtura ar Seesatyviseba Cveni teqstis ritmul aRnagobas
III galobas (ganZlierdiTsa) dakavSirebulia bibliuri anas sagalobelTan (1 mef 2 1-2 10) romelsac warmoTqvams samoelis deda uflis mimarT usazRvro madlierebis gamosaxatavad RmrTis gansadideblad radgan man ismina qalis vedreba da misca Svi-li romelic winaswarmetyveli Seiqna
III galobasac ori Zlispiri aqvs orive Zlispiri berZnuli teqstisa romelic na-Targmni aqvs arsen iyalToels exmianeba anas galobas
I Zlispiri
Seuryevelsa zeda kldesa brZanebiTa Sen-
Tasa daamtkice qriste guli Cemi
II sxuaiexcl Zlispiri
daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa
SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mx-
oloiexcl Zlier da marTal da wmida xar
annas galoba
ganZlierda guli Cemi uflisa mier da am-
aRlda rqaiexcl Cemi mterTa CemTa ganvixare me
macxovarebiTa SeniTa (1 mef 21)
rameTu aravin ars wmida viTar ufali da
aravin ars wmida Sensa gareSe da aravin ars
marTal RmrTisa Cuenisaebr (1 mef 2 2)
`didi kanonis~ III galobas Tavidan bolomde gasdevs annas sagaloblis teqsties Zlispirebi ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aToneliseul TargmanSi sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili pirveli
Zlispiri ki (`eha berwo sulo Cemo~) romelic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ amozrdilia annas sagaloblidan ai es teqsti
`eha berwo sulo Cemoda nayofTagan cudoaRyuaven RmrTisa mierda nayofier esrsup1T RaRadebdaraiexcl vin ars wmidaiexclaraiexcl vin ars marTalSenebr ufalo~(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 273)
giorgi aToneliseul TargmanSic `sxuaiexcl Zlispiri~ ar aris gamoyofili Tumca teqsti naTargmnia da Sezrdilia wina galobas rac exeba pirvel Zlispirs (`samebao wmidao~) isic ar iZebneba `nevmirebul ZlispirnSi~ ufro swored aseTi dasawyisis Zlispiri IV xmis (kurTxeul arsa) repertuarSia Setanili magram ritmuli modeli Cveni teqstisgan sruliad gansxvavebulia
IV bibliur galobas (mesmasa) ambakum winaswarmetyveli warmoTqvams (ambak 32-3 19) ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa miCneuli1
1 Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987 т VII с 305
25
marTlmadidebluri tradicia ambakumis wignSi xedavs cxad moswavebas qriste macx-ovris mosvlisa am galobas formisa da Sinaarsis saocari harmoniulobiT sicxadiTa da gamomsaxvelobiT gamorCeul adgils miakuTvneben bibliur himnografiaSi1
`didi kanonis~ IV galobis Zlispiri ambakum winaswarmetyvelis am galobas efuZne-ba samive qarTveli mTargmnelis Sesabamisi Zlispirebi aRniSnul moduszea agebuli
arsen iyalToels zedmiwevniT uTargmnia originalis Sesabamisi Zlispiri da sru-lad daurTavs teqstisTvis masSi bibliuri galobis citatacaa CarTuli
arseniseuli Targmani
esma winaswarmetyvelsa smenaiexcl moslvisa Senisa
da SeeSina viTarmed Sobad xar qalwulisagan
da saxilvel kacTa mier da poundmobda `ufalo
mesma smenaiexcl Seni da SemeSina didebaiexcl Zalsa Sen-
sa~
bibliuri galoba ambakumisa
ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
es Zlispiric `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdebaeqvTime aTonelis mier Targmnil IV galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiri ufalo
mesma moslvisa Senisa misi sruli teqsti ver aRvadgine radgan am Zlispiris sxva-dasxva variantia Sesuli rogorc `nevmirebul ZlispirnSi~ ise `Zlispirnisa da Rmr-TismSoblisanis~ el metreveliseul gamocemaSi magram arc erTis ritmuli struq-tura ar emTxveva eqvTimes Targmnili `mesmasa~ ritmul qsovils
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisic romelic uZRvis IV galobas ambakumis ga-lobas exmianeba `raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da~ magram sruli teqstis aR-dgena aqac ver SevZeli radgan zemoxsenebul ZlispirTa krebulebSi am Zlispirebis gansxvavebuli variaciebia gansxvavebuli ritmuli modelebia
bibliuri V galoba (RamiTgansa) esaia winaswarmetyvels ekuTvnis masSi gandidebu-lia gzani uflisa samarTali RmrTisa nawinaswarmetyvelebia mkvdreTiT aRdgoma naqadagebia mSvidoba esaia winaswarmetyvelis sagaloblis enas gamoarCeven gansa-kuTrebuli daxvewilobiTa da sisadaviT esaias winaswarmetyvelTa mefed saxaven2
esaias galoba 11 muxlisgan Sedgeba am sagalobliTaa STagonebuli `didi kanonis~ V galoba _ `RamiTgansa~ Zlispiric aRniSnuli galobidanaa amozrdili Tumca masSi fsalmunTa frazeologiasTan gadaZaxilic igrZnoba
arsen iyalToels Zlispiris teqsti SesabamisobaSia berZnul teqstTan oRond mas-Si arsens Caumatebia erTi sityva _ moqene3 (mavedrebeli maxvewari) rasac meti emo-ciurobiT dautvirTavs teqsti
1 iqve gv 306
2 Толковая Библия т 5 с 2383 ilia abulaZis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~ am sityvis semantikaSi gamoyofilia kidev erTi Sinaarsobrivi aspeqti _ naklulevani
26
arseniseuli Zlispiri
RamiTgan aRvimsTob Senda kacTmoyuare
ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo
mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar
qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
esaias galoba
RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami
RmerTo rameTu naTel [arian] brZanebani
Senni queyanasa zeda iswaveT simarTle
mkcentdrTa queyanisaTa
(esaia 26 9)
`nevmirebul ZlispirnSi~ arc es ZlispiriaeqvTime aToneliseuli Targmanis V galobas wamZRvarebuli aqvs Zlispiris mxolod
dasawyisi sityvebi `queyanasa zeda uxilao~ es Zlispiri Setanilia `Zlispirnisa da RmrTismSoblisanis~ repertuarSi misi ritmuli struqtura ganxorcielebulia da ZiriTadad daculia eqvTimeseul TargmanSi oROond teqstobrivi Sexvedrebi bibli-ur galobasTan naklebad igrZnoba
giorgi aOTnelis Targmans agreTve mxolod dasawyisi sityvebi miuZRvis `bnelisa-gan codvaTaiexclsa~ am sityvebiT iwyeba erTi Zlispiri (RamiTgansa poundmaiexcl da g˜i) Setani-li `nevmirebul ZlispirnSi~ magram misi ritmul models sagrZnoblad daSorebuli giorgiseuli Targmanis ritmuli struqtura
VI galoba (RaRadyavsa) warmoTqmulia veSapis mucelSi danTqmuli iona winaswarme-tyvelis mier (iona 2 3-2 10) ionas STanTqma veSapisagan misi samdRiani yofna veSa-pis mucelSi da Semdeg misi amonTxeva gaazrebulia rogorc macxovris samdRiani da-flvisa da misi aRdgomis momaswavebeli ionas locva gamoxatavs Rrma madlierebis grZnobas uflisadmi sikvdilisagan daxsnisaTvis miuTiTeben rom ionas RaRadisi Tavisi logikuri aRnagobiTa da literaturuli formiT mwyobr da organul mTlia-nobas warmoadgens Tavisi xatovani eniT mniSvnelovnad gansxvavdeba danielis wignis sxva nawilebisagan romlebic Seicaven istoriul Txrobas1
arsen iyalToelis Zlispiri VI galobisa srul SesabamisobaSia berZnul teqstTan da lamis perifrazirebaa ionas sagaloblis ama Tu im monakveTisa
arsen iyalToelis Zlispiri
RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyal-
isa mimarT RmrTisa da ismina Cemi jojox-
eTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsna
cxorebaiexcl Cemi
ionas sagalobeli
RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
RmrTisa Cemisa da ismina Cemi mucliT
gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma
poundmaiexcl Cemi
(iona 2 3)
da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl
Cemi Sendami
(iona 2 7)
arseniseuli Zlispiri ar aris `nevmirebul ZlispirnSi~eqvTime aTonelis Zlispiris dasawyisi _ `damkcentdrebaiexcl ionaiexcl[si]~ migvaniSnebs
Zlispirze romelic Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~ teqsti aseTiadamkcentdrebaiexcl ionaiexclsisiRrmesa mas Sina
1 Толковая Библия т 7 с 229
27
saxed bunebisa Cuenisamoeswaveboda jojoxeTs Sinaromlisagan mipoundsen mravalmowyale(poundmaiexcl g RaRadyavsa)gv 289
giorgi aTonelis Zlispiris dasawyisi sityvebi `muclad-iRo~ [iona) mdash es Zlispir-ic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~
`muclad-iRoiona veSapmanda ara ganxrwna man igirameTu miT moaswavasaxe sam dRe daflvisaSenisaiexcl romelmancadaflviT Tavs-idevCuenTcents saxierda etyoda igimcvelTa maT yen crunowyalobaiexcl Tqueni dauteveTTquen d[R]es(poundmaiexcl b g˜i RaRatyavsa)gv 569
aSkaraa rom eqvTime da giorgi aTonelebis Zlispirebi gansxvavebiT arseniseuli Zlispirisgan ionas galobis interpretacias ufro Seicaven vidre mis kalkirebas
bibliuri VII galoba (kurTxeul arsa) danielis winaswarmetyvelebaSia CarTuli mas sami yrma (azaria anania da misaili) warmoTqvams nabuqudonosorma isini dasaja kerpTa uaryofisaTvis yrmebi agizgizebul RumelSi Cayares maT mwvave sinanulis grZnobiTa da vedrebiT RmerTs daxsna SesTxoves RmerTma isini gadaarCina yrmebma madlierebis gamomxatveli galoba aRuvlines ufals galoba or nawilad gaiyo pir-veli (danieli 3 26-3 56) liturgikul praqtikaSi `kurTxeul arsa~-s saxeliT dam-kvidrda meore nawili ki (danieli 3 57-3 88) kanonis VIII galobas daedo safuZvlad da `akurTxevdisa~ ewodeba
`didi kanonis~ VII galobis Zlispiri bunebrivia exmianeba sami yrmis galobas arsen iyalToeli erTgulad mihyveba berZnul teqsts
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
vcodeT da usjulo viqmneniT da sicruve
vyavT winaSe Sensa da ara davimarxeT aw da arca
vyavT meufeo viTar-igi Sen mamcen Cuen gar-
na nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa
RmerTo
samTa yrmaTa galoba
kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mama-
Ta CuenTao qebiT da didebiT ars saxeli
Seni ukunisamde (dan 3 26)
rameTu SegcodeT Cuen da usjulo
viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT
yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vis-
mineT arca davimarxeT (dan 3 29)
28
mniSvnelovania rom `didi kanonis~ am galobis pirveli troparic exmianeba sami yrmis galobas
`vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani Senni~(arsen iyalToelis Targmani)
arsen iyalToeliseuli Zlispiri kvlav ar dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~ mis ritmul modelTan srul SesabamisobaSia galobis yvela tropari
eqvTime aTonelis TargmanSi VII galobas uZRvis Zlispiri viTarca samTa yrmaTa es Zlispiri dasturdeba `nevmirebul ZlispirnSi~
`viTarca samTa yrmaTapirvelad ganuqarveali igi sapoundumilisaiexcl misCuenca ganguanaTlenRmrTeebisa naTliTada Rirs-myven RaRadebadkurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa CuenTao(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 295)
giorgi aTonels sxva Zlispiri aqvs SerCeuli isic bunebrivia sami yrmis galo-bidanaa amozrdili da Sesulia `nevmirebul ZlispirnSi~
yen saswauliromelman sapoundumilsa daicvnasamni yrmani Seuwueladmanve daicvaubiwoiexcl qalwuladraJams ganpoundorcieldasaSosa missa uTeslod sityuaiexclRmrTisaiexcl(`nevmirebuli Zlispirni~ gv 577)
VIII galobis (akurTxevdiTsas) Zlispiri arsen iyalToelis Targmanisa identuria berZnulisa da exmianeba bibliuri galobis ideur-mxatvrul Sinaarss SeiniSneba konkretuli teqstobrivi Tanxvedrebic
arsen iyalToeliseuli Zlispiri
romelsa Zalni caTani aqeben da Zrwian
misgan qerobim-serafimni yoveli agebuli
yovliT suliTurT sZnobdiT da ufroiexclsad
aRamaRlebdiT mas ukunisamde
kurTxeul xar Sen ufalo RmerToO mamaTa
CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad
amaRlebul ukunisamde da kurTxeul ars
saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad
qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
(dan 3 57)
29
niSandoblivia rom bibliur galobas refrenad mihyveba ZlispirTan Tanxvedri-li taepi `[ugalobdiT] da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde~ `nevmirebul ZlispirnSi~ aRniSnuli Zlispiri ar aris Setanili VIII galobis eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebs dednisagan gansxvavebuli Zlispirebi aqvT magram kanoni aqac dacula isinic STagonebulni arian sami yrmis galobiT aRniSnul ZlispirTa teqstebic Setanilia `nevmirebul ZlispirnSi~ VII galobis Zlispirebi maJorul JRe-radobas iZenen damagvirgvinebel IX galobas amzadeben
IX bibliuri galoba mariam RvTismSoblisa da zaqarias galobebs aerTianebs ga-moxatavs usazRvro madlierebis grZnobas RmrTis mimarT ganadidebs mis yovlisSem-Zleobas siwmides sidiades es samadlobeli qristianuli poeziis karibWesTan dgas is aZlevs tonsa da mimarTulebas axali aRTqmis didebismetyvelebas
arsen iyalToels garkveuli niuansebiT gadmouTargmnia originalis Zlispiri is `nevmirebul ZlispirnSi~ ar gvxvdeba `didi kanonis~ aRniSnuli galobis ZlispirSi RvTismSoblis Temaa gaSlili
Zlispiri
uTeslod midgomiliSobs zesTa Targmanebisaumamoiexcl dedaiexclmuclad-iRebs uxrwneladrameTu RmrTisa Sobaiexclscvalebs bunebisa wesTaamisTcents Sen yovelni tomniRmrTis sZalo da dedaodaudumeblad gadidebT
ZlispirSi arc erTi gamonaTqvami mariam RvTismSoblis galobidan ar aris Set-anili rac SemTxveviTi sruliadac ar aris arqiepiskoposi filareti ganmartavs RvTismSoblisadmi udidesi mowiwebis gamo ZlispirebSi RvTismSoblis sityvebi ar SehqondaT kavSiri bibliur sagalobelsa da Zlispirs an tropars Soris myardeboda imiT rom tropars TavSi an boloSi erTvoda sityva `vadidebT~1
eqvTime da giorgi aTonelebic IX galobas warumZRvareben Zlispirebs romelTa Si-naarsi RvTismSobels miemarTeba magram am ZlispirebSi araa CarTuli TviT RvTismS-oblis galobidan arc erTi fragmenti
arsen iyalToelis Targmnili Zlispiri ar aris Setanili `nevmirebul ZlispirnSi~ aToOnelTa Zlispirebi ki Setanilia
aqve davumatebT rom samive Targmans am galobisa mihyveba RvTismSoblisa da zaqa-ria winaswarmetyvelis bibliur sagalobelTa teqstebi
rac Seexeba `didi kanonis~ cxrave galobis `RmrTismSoblisanebs~ arc erTi maT-gani `nevmirebul ZlispirnSi~ Setanili ar aris
1 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 43
30
`didi kanonis uZveles qarTul Targmanebze dakvirveba saSualebas gvaZlevs gam-ovTqvaT mosazrebebi kanonis rogorc Janris Camoyalibebebis ama Tu im sakiTxze
Cvens yuradRebas `didi kanonis~ qarTuli Targmanebi ramdenime aspeqtiT iqcevs esenia a) galobaTa uCveulo sidide b) galobaTa erTmaneTisagan gansxvavebuli moc-uloba g) meore da mesame galobis or-ori Zlispiri (irmosi) kanonis Camoyalibebu-li dasrulebuli saxisTvis sruliad ucxoa msgavsi niSnebi riTaa ganpirobebuli `didi kanonis~ aRniSnuli Taviseburebani ra gansazRvravs mis am specifikas
`didi kanonis~ qarTulma Targmanebma Semogvinaxes kanonis arqauli saxe kerZod yvela galobas yvela tropars gasdevs bibliur galobaTa muxlebi dadasturebu-lia rom sagaloblebis TiToeul tropars darTuli bibliuri galobebis muxlebsa Tu naxevarmuxlebze miTiTebani Cvenamde moRweul xelnawerebSi didi iSviaTobaa specialistebisTvis ki cnobilia rom kanonis cxrave galobis ideur-Tematuri Si-naarsi gansazRvrulia bibliuri galobebiT es kavSiri naTelyofs rogor ibadeba rogor amoizrdeba bibliur tradiciaSi axali universaluri Janri _ kanoni igive galobani1
bibliur sagalobelTa moculoba erTmaneTisagan gansxvavdeba Cans andria krite-li didi kanonis~ galobebs moculobiTac ufardebda bibliur galobebs arqimandri-ti kipriane (kerni) ganmartavs `ioane damaskelis kanonebi wminda andrias kanonebTan SedarebiT moklea Tu es ukanaskneli cdilobda bibliuri sagaloblebis yvela ga-lobisTvis miesadagebina sagangebo troparebi damaskeli Semoifargleboda ori-sami tropariT~2 bibliuri galobebisa da kanonis troparebis erTmaneTTan Sewyoba gan-sazRvravda kanonis galobaTa moculobasac da maTi erTmaneTisagan sididiT gansx-vavebasac e i raki yovel galobas `did kanonSi~ gasdevs bibliur sagalobelTa mux-lebi galoba daaxloebiT im moculobisaa sadamdec gaswvdeba mas bibliuri fraze-ologia amitomaa rom `didi kanonis~ I galoba Seicavs 22 tropars IV galoba _ 27 tropars V galoba _ 20 tropars VI galoba _ 16 tropars IX galoba _ 25 tropars
samecniero literaturaSi xazgasmiTaa aRniSnuli rom andria kritelis `did kan-ons~ sxva kanonebisgan kidev erTi Tavisebureba gamoarCevs galobebs or-ori irmosi (Zlispiri) aqvT axsna am Taviseburebisa ar Semxvedria
bibliuri sagaloblebisa da `didi kanonis~ teqstis organuli kavSiri romelic TvalsaCinoa `didni galobanis~ qarTul TargmanTa uZveles xelnawerebSi angariSga-sawevi mosazrebis gamoTqmis saSualebas gvaZlevs
kanonis II galoba (`moixilesa~) dakavSirebulia moses meore galobasTan (meore Sj 321-43) esaa mozrdili sagalobeli romelic agvirgvinebs xuTwigneuls brZeni winamZRvari Tavis xalxs maRal zneobriv principebs Seaxsenebs da maT mkacrad dacvas moiTxovs am teqsts mose winaswarmetyvelis anderZad miiCneven galoba rogorc aRvniSneT Zalze vrcelia da Sinaarsobrivad or araTanabar nawilad SeiZleba gaiy-
1 s averincevi SeniSnavs rom V s xelnawer septuagintaSi (e w Codex Alexandrinus) fsalmunebs darTuli aqvs rogorc Zveli aRTqmis aseve axali aRTqmis galobaTa (ώδαί) nusxa magram ramdenadac septuaginta mxolod qristianuli werilobiTi tradiciiTaa Cvenamde moRweuli ar aris saSualeba garkveul iqnas bibliur galobaTa es anTologia Sedgenilia iudevelTa garemoSi da qristian redaqtorTa meSveobiT Semdegaa Sevsebuli Tu saerTod Tavisi arsebobiT axalgazrda eklesiis liturgikuli moTxovnebiTaa ganpirobebuli rogorc amas varaudobda v kristi (С Аверинцев Другой Рим 2005 с 213)
arsebiTia rom `fsalmunTa~ Zveli qarTuli Targmanebis X saukunis xelnawerebs sxva danarCenebTan erTad axlavs 9 bibliuri galobis es anTologiac (fsalmunni mz SaniZis gamocema Tb 1960 gv 411-445)
2 arqimandriti kipriane (kerni) dasax wigni gv 38
31
os pirveli nawili Seicavs 38 muxls (1 _ 38) da iwyeba sityvebiT 1 `moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa 2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni viTarca wcentmaiexcl mwuan-vilsa zeda da Tovli Tivasa zeda 3 rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa~ da a S
galobis meore nawili (32 39-43) sruliad axal intonaciazea agebuli masSi wamyva-nia mamxilebeli toni Tumca mis damagvirgvinebel sityvebSic wamoiwevs imedisa da rwmenis naTeli ganwyobileba da Sesabamisi intonacia galobis es meore monakveTi iw-yeba sruliad gansxvavebuli SemarTebiT `ixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxua RmerTi Cemsa gareSe me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa~ (meore rj 32 39)
`didi kanonis~ arsen iyalToeliseuli Targmanis II galobis pirveli Zlispiria `moixile cao da vityode da vaqebde qristesa qalwulisagan mosrulsa Cuenda~ xolo II Zlispiri (sxuaiexcl Zlispiri) aris `ixileT ixileT rameTu me var meufe romel-man mivec mananaiexcl da wyaroni kldisagan wyaro vyven udabnos erisaTcents Cemisa mxoloiexclTa ZaliTa da marjueniTa CemiTa~ da rac Zalze arsebiTia II galobis I ZlispirTan Sewyo-bil troparebs mihyveba moses bibliuri galobis muxlebi I nawilidan xolo meore ZlispiriT gamarTul dasdeblebze gadanawilebulia II nawilis saTanado muxlebi
analogiuri viTareba ikveTeba annas sagalobelSic (I mef 21-10) romelic war-moTqmulia uflis winaSe usazRvro madlierebis gamosaxatavad RvTis didebasTan erTad masSi gaismis winaswarmetyveluri paTosiT ganmsWvaluli sityvebic amdenad am galobis or nawilad dayofac xerxdeba pirveli nawili 5 muxls Seicavs da iwyeba sityvebiT `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier~ meore nawilic 5 muxlisagan Sedgeba magram is sruliad axali ritmiTa da intonaciiT warmoiTqmis `ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiy-vanebs ufali daaglaxebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs~ Sesabamis-ad `didi kanonis~ III galobis pirvel ZlispirTan Sewyobil troparebs gasdevs annas sagaloblis pirveli nawilis muxlebi II Zlispirze agebuli troparebi ki gawyobilia annas galobis II nawilis muxlebiT
sainteresoa rom sin5-Si III galobas rogorc zemoT aRvniSneT ar aqvs II Zlispiri da am meore Zlispiris dasdeblebi SeerTebulia I Zlispiris dasdeblebTan Sesabam-isad annas bibliuri sagalobeli mTlianad nawildeba `didi kanonis~ 19 troparisa-gan Sedgenil III galobaze sxvagvari suraTia arsen iyalToelis Targmnil teqstSi aq mTargmneli erTgulia berZnuli tradiciisa kanonis III galobas aqvs ori Zlispiri da bibliuri galobis teqstic Sesabamisadaa ganawilebuli
bibliur galobaTa amgvarma funqciurma datvirTvam dabada kiTxva Tu bibliur sagalobelTa da `didi kanonis~ dasdebelTa Soris aseTi organuli aseTi cxadi kav-Siria damyarebuli (bibliuri sagalobeli gansazRvravs galobis moculobas or-ori Zlispiris saWiroebas sagaloblis mTliani teqstis bibliuri sagaloblebiT gamarT-vas) maSin raRa iyo ZlispirTa umTavresi daniSnuleba `didi kanonis~ struqturaSi mas Tavidanve ritmul-melodiuri funqcia hqonda Zeglis samive qarTul TargmanSi Zlispirebi atareben am datvirTvas
el metreveli `uZvelesi iadgaris~ Seswavlis Sedegad mivida uaRresad mniSvnelo-van daskvnamde `bibliur galobebTan makavSirebeli pirveli strofis _ Zlispiris
32
saWiroeba Seiqmna imis Semdeg rac bibliuri galobis danarTi strofebi Camoscild-nen kanonis galobebs da Seiqmna axali tipis poeturi kanoni sadac yoveli galobis pirvel strofs daekisra poeturi galobis bibliur galobasTan kavSiris gamoxat-uleba rac imaSi gamoixata rom yoveli Zlispiri garkveul farglebSi galobaTa parafrazirebul teqstze aago aseTi Zlispirebi uZvelesia iadgarisaTvis~1 arqi-mandriti kipriane (kerni) rogorc zemoT aRvniSneT imasac ki varaudobs rom ir-mosi TviT wm andrias gamogonilia2 ar aris gamoricxuli bibliur galobaTa saga-loblebze darTvis tradiciasac andria kriteli edgas saTaveSi sxvaTa Soris `didi kanonisTvis~ damaxasiaTebelia bibliur galobasTan damakavSirebeli refrenic Cans andria kritelma rogorc kanonis mesaZirkvlem sasuliero poeziis bibliasTan ka-vSirs myari safuZveli Cauyara da erTxel da samudamod daamkvidra patriarqTa mr-wamsi `Cvens sagaloblebSi mxolod sityvebia sxva wmida werilisgan gansxvavebuli Torem arsebiTad Cven imasve vgalobT~3
Cvens masalaze dakvirvebiT SeiZleba davaskvnaT rom `did kanonSi~ Zlispirebis funqcia bibliur sagaloblebTan kavSiris damyarebacaa da melodiur-ritmuli mod-elis gansazRvrac nu dagvaviwydeba isic rom bibliur sagaloblebTan kavSirze miu-TiTebda qarTul (da ara mxolod qarTul) tradiciaSi SemorCenili saxelwodebanic kanonis galobebisa ugalobdiTsaiexcl moixilesaiexcl ganZlierdasaiexcl mesmasaiexcl RamiTgani-saiexcl RaRadyavisaiexcl akurTxevdiTsaiexcl adidebsaiexcl
msjelobis amgvarad warmarTva andria kritelis `didi kanonis~ xmisa da Zlispire-bis mimarT didi qarTveli mTargmnelebis eqvTime mTawmidelisa da giorgi mTaw-midelis Tavisufalma damokidebulebamac ganapiroba eqvTime mTawmidelma Secvala `didi kanonis~ rogorc xma ise Zlispirebi giorgi aTonelma xma ki dedniseuli dato-va magram wm andrias teqsti sxva Zlispirebze gamarTa
samecniero literaturaSi gamoTqmulia mosazreba rom SesaZloa xmis rogorc dogmaturi sawyisis mniSvneloba eqvTime mTawmidelis Semdgom periodSi gamoikveTa4 rac Seexeba Zlispirebs cnobilia rom X saukunidan himnografebi Zlispirebs Tvi-Ton ki ar Txzavdnen aramed mimarTavdnen ZlispirTa krebulebs mdash irmologionebs ase iqcevian eqvTime da giorgi mTawmidelebic isini iyeneben qarTul tradiciaSi ukve adaptirebul Zlispirebs romlebic Sesulia X saukunis alaverdis anu ior-danes krebulSi (A 603) `didi kanonis~ mesame mTargmneli ki sxva realobis winaSea man TviTon gadmoTargmna andria kritelis `didi kanonis~ Zlispirebi liturgika-Si damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad erTi da igive Zlispiri xSirad gamoiyeneboda sxvadasxva kanonSi `didi kanonis~ Zlispirebi Targmnili arsen iyalToelis mier am TvalsazrisiT gamonakliss warmoadgens rogorc erTiani cikli da mxolod am kano-nis kuTvnilebaa5 `didi kanonis~ es Zlispirebi Setanilia A 85 xelnawerSi
1 metreveli el uZvelesi iadgari gv 834
2 arqiepiskoposi kipriane (kerni) dasax wigni gv 35
3 Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881 с 14 managaZe x dasax avtoreferati gv 155 iqve gv 18 cnobilia rom am sityvebiT iwyeba bibliuri sagaloblebi da saxelwodebadac maT aRniSnuli sityvebi daumkvidrdaT rogorc es miRebuli iyo Sua saukuneebis samwignobro tradiciaSi Sdr Поим Вонми Утвердися Услышах От нощи Возопих Благословен еси Благословите Величит _ aseTia kanonis galobaTa slavuri saxelwodebani (kekeliZe k Грузинский литургический словарь etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan XIV Tb 1986)
33
am konteqstSi sagulisxmoa `didi kanonis~ teqsts darTuli vrceli anderZi gi-orgi mTawmidelisa masSi Zalian mniSvnelovani araerTi informaciaa mowodebuli magaliTad rom eqvTime mTawmidels gamoutovebia `didi kanonis~ bibliuri saxis-metyvelebani Seumatebia sinanulis sagaloblebi ganuvrcia teqsti da a S magram araferia naTqvami umTavresze xmisa da Zlispirebis Secvlaze samagierod am cvl-ilebebze vrclad msjelobs arsen iyalToeli amave kanonis Tavissave Targmanis an-derZSi eqvTime mTawmidels `poundmisganca Tcentsisa da ZlispirTagan Seecvales~ xolo gi-orgi mTawmidels `daRaTu poundmaiexcl ara Seecvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmani arca mas guls-edgina~ da sxv
iqneb ar iyos zedmeti aq gavixsenoT qarTuli terminis `Zlispiris~ etimologia romelzec yuradRebas amaxvilebs akad k kekeliZe da romelic dRes ratomRac miviw-yebulia Zlispiri Sedgeba ori sityvisagan Zlis da piri _ SeniSnavs k kekeliZe piri aRniSnavs dasawyiss ZlislarrZalis ki mdash sims (xuTZali aTZali Znoba-Zloba) mecnieri moixmobs bibliis qarTul Targmans `da moiRo mariam winaswarmetyuelman daman aro-nisaman bobRani poundeliTa TcentsiTa da ganvidodes yovelni dedani mis Tana bobRnebiTa da (m)(Znob(r)iTa u-pir-obda (Преднача) maT mariam da etyoda `ugalobdiT ufalsa rameTu didebiT didebul ars~ (gamosl XV 20-22) amrigad Zlispiri sityvis Tavda-pirveli mniSvnelobiT aRniSnavs himnis pirvel sawyis sityvas Sesrulebuls musi-kalur sakravze e i pirvel simReras~ (kekeliZe 1986214) andria kritelis epoqaSic Zlispiris mTqmeli galobis wamomwyebi xom ar iyo Zlispirs galobis tonis gansaz-Rvris funqciac xom ar hqonda xolo es tonaloba Sesabamisi bibliuri galobis ton-alobas xom ar imeorebda Zlispiris amgvar daniSnulebaze xom ar migvaniSnebs `didi kanonis~ or-ori irmosi Cemi varaudiT gansazRvruli swored intonaciur Seferi-lobaTa sxvadasxvagvarobiT
dasasruls roca andria kritelze rogorc Janris mesaZirkvleze vsaubrobT misi umniSvnelovanesi damsaxureba xazgasmiT unda gamoikveTos man `didi kanonis~ saxismetyveleba semantikur-hermenevtikul meTodze daafuZna is apologetTa ms-gavsad miiCnevs rom winaswarmetyvelTa sityva da saerTod bibliuri Txroba Tu am Txrobaze dafuZnebuli qristianuli literatura erTdroulad moicavs sityvier enigmatur da alegoriul Sreebs amitomac miiCneva rom Semdgom saukuneTa poetebi _ ioane damaskeli da kozma maiumeli ioseb mgalobeli da Teofane aRmsarebeli da sxvebi da sxvebi _ arian ara romanozis memkvidreebi aramed andria kritelis tradi-ciaTa gamgrZeleblebi `kanonis~ gamarjveba kondakze _ esaa racio-alegorizebuli tendenciis gamarjveba TxrobiT-dramatul tendenciaze~1
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi bunebrivia gansazRvraven qarTuli him-nografiis ganviTarebis gzebsac
1 Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005 с 255
34
`didi kanonis~ eTikur-esTetikuri bunebisTvis
viziareb TvalTaxedvas rom mTeli evropuli literatura (da ara mxolod evro-puli literatura) homerosidan moyolebuli vidre dRevandelobamde Cvens drosac emsaxureba rom literaturasa da xelovnebas kacobriobis SeduRabebis Zala Seswevs amitomac gvmarTebs kulturul faseulobaTa samuzeumo eqsponatebad gamocxadebis nacvlad ZeglTa esTetikuri raobis gaTvaliswineba da maTTvis axali sicocxlis miniWeba mecnierebam Tavisi sivrcidan mTlianad ki ar unda gandevnos suliereba ar-amed is gzad da xidad unda eqces adamianebs WeSmarit RirebulebebTan misasvlelad
CvenTvis saxelmZRvaneloa bibliis pirvelive wigni _ dabadeba romelic gvamc-nobs rom RvTaebrivi Sesaqmis yoveli dRe gvirgvindeba sityvebiT `ixila RmerT-ma rameTu keTil~ xolo eqvsi dRis Semdeg roca aResrula Sesaqme rogorc daviT winaswarmetyveli ityvis `ixarebdin ufali qmnilTa TcentsTa zeda~ (fs 103 31) da aR-matebiT xarisxSi warmoiTqmis `da aha keTil friad~ (dabad 1 31) Zvel qarTul enaSi `keTili~ aRniSnavs `qvelsac~ da `mSveniersac~ moxmobil konteqstSi es sityva orive mniSvnelobas moicavs mSveniereba ki esTetikuri kategoriaa mimaniSnebeli sruly-ofilebisa harmoniulisa amaRlebulisa amiT imis Tqmas vcdilob rom marTalia termini esTetika da misgan nawarmoebi _ esTetikuri mdash XVIII saukuneSi gaCnda (misi damamkvidrebelia germaneli filosofosi aleqsandre baumharti) magram esTetiku-ri gancda rogorc fenomeni uSores warsulSia aRmocenebuli
Sua saukuneebis kulturis aRiarebuli mkvlevari viqtor biCkovi SeniSnavs `es-Tetikur sferos ganekuTvneba sistemis yvela komponenti adamianis arautilitaru-li mimarTebisa samyarosadmi (iqneba es bunebiTi sagnobrivi socialuri Tu upir-velesad sulieri) ris Sedegadac adamiani sulier tkbobas ganicdis am mimarTebaTa arsi gamoixateba an garkveuli Sinaarsis grZnobadaRsaqmeli formebis meSveobiT an TviTkmari WvretiT romelime materialuri Tu sulieri raobisa xolo sulieri tk-boba (esTetikuri kaTarsisi) cxadyofs Rrma kontaqts subieqtsa da obieqts Soris zegrZnobad Wvretas subieqtis mier esTetikur obieqtSi yofierebis arsiseuli sa-fuZvlebisas sulis dafaruli WeSmaritebisas sicocxlisa da yofis mouxelTebeli kanonebisas mTels am erTianobasa da harmoniaSi bolos da bolos ganxorcielebas sulieri kontaqtisa universumTan absolutur sulTan RmerTTan garRvevas saz-Rvrebisas Tundac wamierad SeRwevas maradiulSi ufro zustad maradiulis RvTae-brivi sferos nawilad gancdas sakuTari arsisas esTetikuri erTgvar universalur maxasiaTeblad warmodgeba samyarosa da adamianis arautilitaruli urTierTobisa rac im gancdazea dafuZnebuli rom adamiani dasabamidanve dakavSirebulia yofiere-basTanac da maradiulobasTanac da harmoniulad erwymis universums aqedan gamom-dinare esTetikuri faqtobrivad safuZveldamdebi kulturologiuri kategoriaa am sityvis yvelaze farTo gagebiT~1
WeSmariti literatura da xelovneba yvela Tavisi dargiT am esTetikuri gancdis danabadia misgan Sobilia da nasazrdoebi swored am mistikuri gancdis mosaxelTe-blad mis gamosaxatavad eZebdnen gzebs mxatvrul xerxebsa da gamomsaxvel sityvebs didi Semoqmedebi aman dabada simbolur-alegoriuli ena tropuli metyveleba ro-melsac gamouTqmelis gamoTqma unda SesZleboda
1 Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999 с 12-13
35
filon aleqsandrieli mdgari ori kulturis _ elinisturisa da qristianulis mdash gadakveTis zRvarze Tavis msoflmxedvelobriv sistemaSi momavali axali kulturis waxnagebsac gamokveTs igi efuZneba elinist egzegetikosTa tradiciebs kerZod es-evelebs imave Terapevtebs da miiCnevs rom gamoTqmuli sityva mxolod simboloa da-faruli azrisa romelic cxaddeba misi Targmanebisas komentirebisas filonisaTvis simboluri saxe aRWurvilia mSvenierebiT da is unda Seimecno ara mxolod rogorc gnoseologiuri aramed agreTve rogorc esTetikuri fenomeni misTvis dasabamo-brivi erTis wvdoma tkbobasTanaa dakavSirebuli da emyareba ra hedones Teorias mis myar simbolod erotikul kavSirs miiCnevs dionise areopagelis Tanaxmadac arse-bobs WeSmaritebis Semecnebis ori gza simbolur-materialuri da filosofiuri yve-lasTvis misawvdomi umaRlesi gamouTqmeli WeSmaritebis wvdoma mxolod pirveli gziTaa SesaZlebeli swored simboloTa saxeTa meSveobiT miiRweva mizani Semecnebis procesSi ki warmoiSoba gancda romelsac tkboba hqvia v biCkovis Tanaxmad am ganc-das dRevandeli terminologiiT esTetikur tkbobas vuwodebT1
SeiZleba iTqvas rom esTetikuri tkboba sulieri aRmafrenis is mdgomareobaa ra-mac goeTes aTqmevina `SeCerdi wamo mSvenieri xar~ xolo Teodor dostoevskis Ta-naxmad aRniSnul gancdas `sxva samyaroSi~ Sehyavxar
aqve yuradRebas gavamaxvileb Tanamedrove sasuliero piris konstantine veremen-kos uaRresad saintereso interpretaciaze `didi kanonis~ struqturisa misi gage-biT andria kriteli ikvlevs ra wmida werils warmoaCens uwyvet erTianobas Zveli da axali aRTqmisas amasTanave SeiZleba Tvali gavadevnoT sam erTmaneTTan dakav-Sirebul mimarTulebas misi saRvTismetyvelo azrisa pirveli _ dogmaturi _ ro-melic Seicavs moZRvrebas Cveni xsnis gangebulebaze meore _ samoZRvro _ warmoa-Cens urTierTobas adamianTa Soris am gziT ki ikveTeba zneobrivi kanoni xolo mesame mimarTuleba _ mistikuri _ exeba sulis Sinagan cxovrebas romelic gansakuTrebiT mniSvnelovania `didi kanonis~ avtorisaTvis2 uyoymanod SeiZleba iTqvas rom mesame mimarTuleba romelic efuZneba pirvel or mimarTulebas erT mTlianobad kravs te-qsts da mis esTetikur samyaroSi SevyavarT
`didi kanoni~ naTelyofs ra aris RmerTTan Tanacxovreba da ras moaswavebs Rm-rTisgan daSoreba mTavari zneobrivi principia `suliTa vidodeT da poundorcTa gulisTqumasa nu aRasrulebT~ (galat 516) uzneobis WaobSi CaZiruli kacTa modg-ma sxva paradigmas verc moZebnis Tavis gadasarCenad veraviTari mcdeloba msoflio zneobis axali proeqtis Sedgenisa (mxedvelobaSi maqvs Tundac hans kiungis amave sa-Tauris Zalian saintereso naSromi romelic qarTul enazec aris Targmnili)3 mizans ver miaRwevs zneobis safuZvelTa safuZveli CvenTvis erTxel da samudamodaa gan-sazRvruli qristes moZRvrebaSi
Zalian sqematurad Tu vimsjelebT wm andria kriteli kacobriobas Seaxsenebs ra aris cudi da ra aris kargi dagmobilia ampartavnoba Suri mruSoba gulboroteba nayrovaneba mconareoba gandidebulia RvTismosaoba simSvide siwrfoeba urisxv-eloba kacTmoyvareoba da yovelive es mowodebulia sakuTari Tavis mxilebiT rac naTqvams gansakuTrebul Zalas aniWebs
1 biCkovi v dasax wigni gv 335
2 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013 с 43 hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
36
did bizantiel himnografs TviTmxilebisTvis arCeuli aqvs bibliuri narativi romelic moicavs kacTa modgmis istorias adamis codviT dacemidan vidre apoka-lifsamde es xedva romelic diametrulad gansxvavdeba sxva religiaTa xedvebisgan gulisxmobs samyaros ara ciklur aramed sworxazovan ganviTarebas _ dasabamidan dasasrulamde RmrTis Canafiqris ganxorcielebamde romelic aRsruldeba drois da sivrcis aRsasrulTan erTad esqatoligiur movlenebSi
amitomac miiCneven rom wm istoriaSi yvelaferi Tavisi Semadgeneli elementebiT (movlenebiT pirovnebebiT instituciebiT) erTgvar simbolizms ganasaxierebs1 amasTanave patristikuli TvalsazrisiT bibliuri Txroba Sesaqmeze pirvelcod-vaze warRvnaze logosis gankacebaze qristologiasa Tu apokalifsisze Tavisi da-faruli azriT aris istoria rogorc samyaros ganviTarebisa ise adamianis evoluci-isa
amitomaa rom Cvens ZeglSi ritorikuli xerxebi saRvTismetyvelo SinaarsiT rom arian Tavis mxriv datvirTulni iCrdileba im bibliur adamianTa xat-saxeebiT rom-lebic RmrTivsaTno cxovrebiT an mZime zneobrivi cTomilebebiT arian gamorCeulni jer kidev filon aleqsandrieli SeniSnavda rom Zveli aRTqmis personaJebi `sulier mdgomareobaTa saxeebi arian~2 am adamianTa miRma kacobriobis ganviTarebis mTeli etapebi ikveTeba bibliuri hermenevtikis Tanaxmad es personaliebi ucvlel orien-tirebad rCebian kacobriobis istoriaSi maTTan dakavSirebuli gansacdeli maTi cx-ovrebis mniSvnelovani epizodebi ipodigmur e i winaswarmomaswavebel esqatolo-giur niSnebad warmoCndebian TviT saxelebic ki am adamianebisa Rrma datvirTvas at-areben da xSirad maTi misiis ganmsazRvrelni arian
`didi kanonis~ esTetikur SinaarsTan misaaxloveblad uTuod unda gaviTvalis-winoT is didi sulieri Zvrebi ramac gansazRvra Suasaukuneobrivi kulturis mxat-vruli specifika axali kulturis stili da ena cnobilia rom elinistur periodSi formis ritorikuli gamomsaxvelobisaTvis udidesi mniSvnelobis miniWebam Seqmna saSiSroeba Zalzed dakninebuliyo Sinaarsi miiCnies rom mxolod axali religia Tu SeZlebda Tavisi uzarmazari SinaarsiT warmoeSva axali poezia da axali ritorika
asec moxda es axali religia ki qristianoba iyo axali poezia _ saRvTismetyvelo lirika masac mWidro kavSiri hqonda ritorikasTan magram es ukve gulis ritorika iyo3 andria kritelis `didi kanoni~ swored gulis ritorikiTaa warmoTqmuli igi Tavisufalia bundovanebisa mifarulebisa Tu rTuli saRvTismetyvelo leqsiki-sagan masSi erTmaneTs enacvleba Txovna-vedrebis monaniebis Wmunvis godebis madlierebisa da didebismetyvelebis gamomsaxveli intonaciebi misi mxatvruli Si-naarsi am emociebiT iqsoveba am eniT gamoixateba swored esaa saxarebiseuli stili da ena esaa meTevzurTa (mociqulTa) mWevrmetyvelebis sisadave da yovlismomcveli Zala aqve saWirod vTvli movixmo Tanamedrove rusi anTropologis sergei xoru-Jis metad sagulisxmo rCeva adamianis gardasaxva Sinagani sulieri Zvra rTuli pro-cesia `adamianis sulSi Semodis imedis sxivi grZnob aRmavlobas ukiduresi tanjva erwymis usazRvro sixaruls mTeli es mZafri da dramatuli Sejaxebani gancdebisa
1 Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974 с 923-9242 Бычков В dasax wigni gv 28
3 am sakiTxze ufro vrclad ix q bezaraSvili ritorikisa da Targmanis Teoria grigol RvTismetyvelis TxzulebaTa qarTuli Targmanebis mixedviT Tb 2004 gv 260-270
37
traqtqtebze ukeT gamoixateba liturgikul poeziaSi da dabejiTebiT girCevT mia-SuroT sinanulis did kanons wm andria kritelisa~1
marTlac sinanulis sagalobeli xom RmerTTan adamianis pirad mimarTebas gulisx-mobs fsalmunTa msgavsad am sagalobliT `kaci igi RmerTsa hzraxavn TcentsiT gonebiT da RmerTi mdash kacsa~2 dialogi ki ormxrivi procesia miuTiTeben rom Tanamosaubri-sagan viRebT sityvier pasuxs RmrTisagan ki sapasuxod madli modis `es aqti Rrmad mistikuri xasiaTisaa da gansxvavebulia yvelafrisagan rasac Cveulebriv gulisxmo-ben dialogsa Tu saubarSi~3 dialogi RmerTTan Tavidan bolomde sulieri qmedebaa Rrmad dafaruli da intimuri
sinanuli (μετάνοια) gulisxmobs gonebis (cnobierebis) Secvlas gardasaxvas misi meSveobiT RmerTTan gawyvetili kavSiris aRdgenaa SesaZlebeli eklesiis mamaTa moZ-RvrebiT sinanuli sulieri karibWea adamianis adamianad qcevis gzaze ioane oqropi-ri ganmartavs `sinanuli msgavs ars uZlursa que mdebaresa romeli ganmrTeld-is senisagan da aRsubuqnis viTarca mfrinveli sinanuli msgavs ars glaxaksa puris mTxoelsa romelman poos safase didZali da iqmnis igi mdidar da Ronier sinanuli msgavs ars kacsa mwuxaresa romeli valn bnelsa Sina wyudiadisasa da meyseulad aR-ixilnis da ixilis naTeli cxovrebisa da ixarebn mas Sina~4 sinanulis wiaRSi ibadeba `axali adamiani~
mniSvnelovania rom sinanulis yovlismomcveli grZnoba Tavisi yvela waxnagiT qris-tianobaSi gamoikveTa roca koleqtiuri cnobierebidan moxda pirovnuli mes~ gamoyo-fa roca adamianSi daibada piradi pasuxismgeblobis grZnoba roca man Zveli aRTqmis~ kanonis morCilebas mis winaSe SiSsa da Zrwolas axali bunebiTi sjuli~ da mis arsebaSi gaRviZebuli sindisis qenjna Seunacvla masSi gaCnda Cadenil codvaTa simZimis mZafri gancda Sesabamisad mdash wyurvili monaniebisa da sruli ganaxlebisa mas es gza qristes mcnebebma dausaxes `rameTu ese ars mcnebaiexcl Cemi raiexclTa iyuarebdiT urTierTas viTar-ca me Segiyuaren Tquen~ (ioane 15 12) `ufroiexcls amisa siyuaruli aravis aqus raiexclTa suli Tcentsi dadvas megobarTa TcentsTaTcents~ (ioane 15 13) `gesma rameTu Tqmul ars `Seiyuaro moyuasi Seni da moiZulo mteri Seni xolo me getycent Tquen giyuarded mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocev-diT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden Tquen~ (maTe 5 43-44) am mcnebebze gadis adamianis da saerTod kacobriobis gadarCenis gza es mrwamsi aerTianebs Sua-saukuneobriv saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur Sexedulebebs amitomaa rom `Suasaukuneobrivi msoflmxedveloba mTliani organuli da grandiozulia~5
miiCneven rom kanoni rogorc Janri didi marxvisTvisaa Seqmnili amitom wm an-dria kritelis `didi kanonis~ Rrma esTetikur Sinaarss rom CavwvdeT unda vigrZnoT is atmosfero `is naTeli sevda romelic didi marxvis suli da niWia~ rogorc amas amerikaSi moRvawe marTlmadideblobis saxelganTqmuli mqadagebeli aleqsandre Smemani SeniSnavs misive ganmartebiT `sevdiani naTeli~ adamianis gandevnisa da ama-od ganleuli cxovrebis sevdaa xolo naTeli RvTis siaxlovesa da mis mier mitevebas
1 Хоружий С dasax wigni gv 65
2 fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960 gv 446
3 Хоружий С dasax wigni gv 220
4 mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955 gv 62
5 berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001 gv 44
38
ekuTvnis es RmerTTan dabrunebis sixaruli da mamiseul saxlSi Sesvlis simSvidea1 morwmune adamianisTvis didi marxva `gazafxulia sixarulisa da sinaTlis droa~2
ioane sinelis `saTnoebaTa kibis~ ioane petriwis mier galeqsil versiaSi ki naTq-vamia
`sinanuli sjis Tavsa Tcentssa moswrafedsinanuli swmeds scentnidissa mxilebiTsinanuli ars gza RmrTisa dagebisada mimyvanebel karTa samoTxisaTaSedi marTalo aRar dagepoundSas kari~3
wm andria kritelis `did kanonSic~ gazafxulis sunTqva igrZnoba `axali adami-anis~ dabadebis Jami dgas Zeglis mxatvruli aRnagoba struqtura kompozicia sru-lad Seesatyviseba teqstis saRvTismetyvelo Sinaarss mis konceptualur intencias sagaloblis Sinaarss kontrastul ganwyobilebaTa gamomsaxveli intonaciebi dahy-veba erTi mxriv tkivilis TviTmxilebis Tavis damdablebis sevdis meore mxriv ki mdash sasoebiTa da imediT gasxivosnebuli es ganwyobilebebi TandaTan Rrmavdeba da mecxre damamTavrebel galobaSi didebul registrSi gadadis am principiTaa age-buli ara mxolod mTeli sagaloblis kompozicia aramed yoveli calkeuli galobis struqturac yoveli galoba iwyeba uflisken mimarTuli msasoebeli mzeriT mas mos-devs cremliT daltobili aRsareba codvili adamianisa iqve Semodis imedis gamomx-atveli intonacia da bolos aJRerdeba damamTavrebeli `samebisani~ da `RmrTismS-oblisani~
aRsaniSnavia isic rom miuxedavad galobaTa principulad erTgvarovani struq-turisa mTliani sagalobeli sruliadac ar aris monotonuri masSi icvleba ritmi intonacia ganwyobileba bibliur saxismetyvelebiT pasaJebs subieqtis gulwrfeli RaRadisi enacvleba amouwuravi bibliuri wiaRsvlebi adamianis samyaros labirin-TebSi gvamogzaurebs adamianis aRmSeneblobiT Rvwas gvaziarebs sagulisxmoa ediS-er WeliZis SeniSvna erTaderTi WeSmariti bunebiTi kultura isaa rac samoTxiseul cxovrebas unda mohyoloda da rac RvTis SewevniT mohyveba samoTxedakarguli kaco-briobis mier sakuTar TavSi kulturuli anu Tavisive TviTdamuSavebiTi moRvaweobis Sedegad imave samoTxiseuli cxovrebis kvlav aRdginebas rac berZnulSi gamoixateba SesaniSnavi terminiT `askezisi~ (άσκησις) misive ganmartebiT berZnuli zmna `askeo~ (άσκέω) uaRresad sayuradRebo termini gaxlavT igi pirvel rigSi niSnavs uxeSi ma-salis damuSavebas meore mxriv _ natifad damzadebas `xelovanebiT srulqmnas~ `Semkobas~ `gamSvenebas~ mesame mxriv ki _ `varjiSs wvrTnas~ mecnieris daskvniT termini `askezisi~ sulieri ganmartebiT esaa adamianis Rvwa imisTvis rom man RvTis SewevniT sakuTari Tavi rogorc daumuSavebeli da uxeSi masala saRvTo WurWlad TviTonve Seamzados sakuTari Tavi TviTve gardaqmnas suliwmidis samkvidreblad~4
`didi kanoni~ iseve rogorc yoveli saRvTismsaxuro sagalobeli ufals eZRvne-ba mas ganadidebs qarTvel mTargmnels _ arsen iyalToels mdash Zeglis eTikur-esTe-
1 Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004 gv 34
2 iqve
3 ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968 gv 182
4 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 15-16
39
tikurma Sinaarsma ufleba misca Semdegnairad gamoexata es gancda `queyanao ismine sinanuli RmrTismgalobelisaiexcl~ (II 1) es termini ar aris `didi kanonis~ berZnul te-qstSi Tumca amozrdilia misgan
cxadia `didi kanonis~ esTetikuri Sinaarsi srulad misi galobiT Sesrulebisas ixsneba magram isic unda gvaxsovdes rom `es Janrebi (sasuliero sagaloblebi _ l g) sufTa musikaluri ki ara aramed musikalur-poeturi xasiaTisa arian radgan mTa-var rols aq asrulebs ara musikaluri melodia aramed sulieri da poeturi Sinaar-si romelic gansazRvravs nawarmoebis struqturasac da mis melodiur formasac1 Tumca musikaluri Tanxleba is aucilebeli komponentia rac sasuliero lirikis ni-muSs sxva komponentebTan erTad (RmrTisken aRvlenili sityva misi ritmul CarCoSi moqceva saxeTa paralelizmi erTi ideis wiaRSi varireba) poeziad aqcevs
`didi kanoni~ rogorc aRvniSneT bibliuri Txrobis fonzea gaSlili magram ro-gorc a Smemani aRniSnavs `did kanonSi~ saRmrTo istoriis movlenebi isea mocemuli rogorc Cemi piradi cxovreba RvTis warsuli saqmeni _ rogorc Cemi piradi cxovre-bisaTvis qmnilni codvisa da Ralatis tragedia _ rogorc Cemi piradi ubedureba Cemi cxovreba naCvenebia rogorc RmerTisa da mis winaaRmdeg amboxebuli bneleTis Zalebis didi da yovlismomcveli brZolis Semadgeneli nawili~2
Cvens ZeglSi sinanulis sagalobels cxovrebis gzis dasasruls miRweuli adamiani warmoTqvams `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl Secode-baTaiexcl~ _ godebs mravalWirnaxuli mravlisgadamtani pirovneba romelsac brZoli-sa da dapirispirebis asparezad Tavisi Sinagani samyaro gauxdia
aRmsarebeli TviTmxilebas iwyebs xorcisa da sulis anu `adamianuri arsebis er-TaderTi piradi `fesvis~ (a Smemani) moxmobiT `moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da ijmen pirvelisa mis pirutyuebisagan~ (mdumarebisagan _ l g) gansja logikurad warimarTeba qristianuli asketizmi sulac ar ucxadebs brZolas sxeuls piriqiT is gulisxmobs brZolas sxeulisTvisac `amitomac inaniebs mTeli adamiani _ misi suli da xorci sxeuli sulis locvaSi monawileobs msgavsad imisa rogorc suli Tavis sxeulSi loculobs da ara mis gareT~3
adamianisTvis Znelia moZebnos dasabami codvaTa WaobSi kacTa modgmis Caflobisa aki `didi kanonic~ iwyeba SekiTxviT `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa Cemi-saTa anu romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ (I 1) Tumca am sagalobelSi dasmuli kiTxva ritorikuli xasiaTisaa teqstis prologisTvisaa saWiro Zveli da axali aRTqmis swavlebas naziarebma adamianma kargad icis rom codvaTa dasabami bib-liuri adamianebis _ adamisa da evas qmedebaSia Camarxuli
mainc ra Caidina adamma ra codva daatexes pirvelma adamianebma kacobriobas adamma RvTis mcneba daarRvia akrZaluli xis nayofi igema da ganidevna samoTxidan
mecnieruli interpretaciis Tanaxmad bibliuri monaTxrobi qmnis safuZvels ga-
1 Бычков В dasax wigni gv 71
2 Smemani a dasax wigni gv 71
3 iqve gv 39
40
moiyos sami sxvadasxva diskursi wm werilis (samoTxe xe macdunebeli eva) Teologi-isa (qmnadoba dacema) da anTropologiisa (sawyisi dasasruli)1
TiToeuli maTgani gulisxmobs or moduss romelic daiyvaneba opoziciaze sikeTe _ boroteba dacema gulisxmobs daSorebas RmrTisagan absoluturi sikeTisagan WeSmaritebisgan mSvenierebisgan ukvdavebisagan yvelanairi satkivari gasaWiri um-weoba uzneoba da sikvdilic rogorc Sedegi pirvelcodvisa RvTisgan daSorebadaa miCneuli da gaerTianebulia erT mcnebaSi _ cToma codva dacemuloba
askezis fenomenologiaSi am movlenas miiCneven sinergiis darRvevad rac RvTis nebisa da adamianis nebis erTmaneTisagan dacilebas niSnavs adami sakuTar neba-sur-vils ahyva RmrTisagan damoukidebel gzas daadga eqsoriaqmnili adami kacobriobis `gzamkvlevad~ iqca
sagulisxmoa rom saRvTismetyvelo swavlebiT sinergiis diadi magaliTia RvTism-Sobeli rodesac mas gabriel mTavarangelozis mowodeba esma `hrqua mas mariam aha mpoundevali uflisaiexcl meyavn me sitycentsaebr Senisa~ (luka 1 38) sinergiis Temam gansakuTre-buli datvirTva SeiZina marTlmadideblur tradiciaSi
andria kritelis `didi kanonis~ pirveli sagaloblis dasawyisSive gaismis `pirvel Seqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ (I 3) Semdeg troparSi ki evas Tema Semodis `Cemo ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas rameTu mihxede da iwyal Sen mwared da Seexe xesa da sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ (I 4)
moxmobil troparebSi reliefurad ikveTeba himnografis mxatvrul-alegoriuli meTodi igi adamisa da evas codvaTa braleulobaTa mxolod Tanamonawiled ki ar miiCnevs Tavs (saeklesio swavlebiT adamis modgmam Tvisebrivad miiRo monawileoba pirvelcodvaSi) aramed am codvaTa gamamravlebladac grZnobadi xorcieli evas na-cvlad masSi moqmedebs warmosaxviTi eva _ xorcieli vneba sitkboebaTa momgvreli am sitkboebaTa dagemovnebas ki simware mohyveba RmerTTan daSorebiT gamowveuli simware `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva _ poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miC-uenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (I 5)
kacTa modgmisTvis SemaZrwunebelia rom adami erTi mcnebis darRvevis gamo ga-nidevna edemidan da ra elis mas romelic mudam uaryofs RvTis cxovelmyofel mc-nebebs
bunebrivia rom pirvelsave galobaSi mZafrad SemoiWreba kaenisa da abelis Tema romelic uaRresad mniSvnelovani interpretaciiTaa mowodebuli kaeni Surma daabrmava man Zmis mkvleloba Caidina magram adamiani romelic sakuTar sindiss gangmiravs Zmis mkvlelze uaresia am zneobriv maqsimas dominanturi funqcia eniWeba mTels sagalobelSi niSandoblivia rom cneba _ sindisi _ `didi kanonis~ qarTvel mTargmnelTagan mxolod arsen iyalToelTan gvxvdeba da Tan araerTgzis
rac Seexeba abelis Temas romelTanac Zveli aRTqmis erT-erTi mTavari ipodig-maa dakavSirebuli (mxedvelobaSi maqvs saRvTo ZRvenis wrfeli guliT gaReba) Cvens sagalobelSi sakuTari Tavis samxileblad aris Semotanili `abelisa iesu ara mi-vemsgavse simarTlesa da ZRuenni saTnoni ara mogarTuen Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli ganwmedili arca cxorebaiexcl ubralo~ (I 8)
I galobis intonacia TandaTan mZafrdeba Semoqmedis winaSe yvelaferi cxadde-
1 Хоружий С dasax wigni gv 35
41
ba codvaTa aRiarebiT ki ikveTeba gza xsnisa adamians ar tovebs Rrma rwmena uflis mowyalebisa swored aq Semodis uZRebi Svilis motivi (gavixsenoT rom didi marx-vis kviriakeTa Soris damagvirgvinebeli kvira uZRebi Svilis Temas exeba) mas uZRebi SviliviT stanjavs WeSmaritebasTan sakuTar kerasTan dabrunebis mZafri wyurvili siyvaruliT imediT gamTbari intonaciiT warmoiTqmis `daRacaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiral-sa mihxedav da uZRebsa Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (I 12) teqsti save-drebeli gamonaTqvamebiT itvirTeba `aw kualad macxovne tkbilo~ `kacTmoyuare-biT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl~ `gevedrebi ganmkurne~ `miRvawe da Semiwyale~ bolo oTx tropars refrenad mihyveba `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl da viTar kacTmoyvareman mommadlen cremlni sinanulisani~ igive refreni gaiJRerebs damamTavrebel `samebisansa~ da `RmrTismSoblisanSi~ cremliT gulis daltobac didi marxvis mosamzadebeli periodis erT-erTi Semadgeneli komponentia
`didi kanonis~ II galoba romelic mihyveba mose winaswarmetyvelis mamxileb-el galobas gamoirCeva saocari dinamiurobiT daZabuli ritmiT lakoniurobiT troparebi dawnexili da Rrma emociiTaa damuxtuli TiTqmis yoveli maTgani iwyeba zmniT `moixilem cao~ `momxeden me~ `Segcode Sen~ `saxoan-vyav~ `gardamecnes Rel-vani vnebaTani~ `biwian-vyav taZari~ `davaSave brwyinvalebaiexcl sulisaiexcl~ `ganvbZare me samoseli~ `mmosies me xeneSi kuarTi~ `warvwymide pirvelqmnili sikeTe~ `Semikerna tyavisa samoseli~ gmosies samoseli kdemisaiexcl~ STavrdomil var ufskrulsa vnebaTa-sa~ `davekueTe daviTisebr codviTa~ `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ `yurad-ix-uen sulTqumani sulisani~ sulis es Zaxili gulisSemZvrelia
II galobis wamyvani paradigma mdash `samoseli~ samoTxidan adamis gandevnis erT-erTi yvelaze tevadi saxe-simboloa codviT dacemuli adamiani Seimosa `tyavis samosliT~ (dab 3 21) `mas ganexunes Tualni poundorcielni~ rogorc es ioane damaskelis `garda-mocemis~ arsen iyalToeliseul TargmanSia aRniSnuli (ioane damaskeli gardamoce-ma)1 `tyavis samoseli~ da poundorcieli Tvali~ imaze migvaniSnebs rom adami samoTxidan gamoZevebamde flobda sxvagvar sxeuls sagulisxmoa rom ebrauli Teosofiuri ko-direbuli sistemis Semcveli mimdinareoba _ kabala da misi fuZemdebluri wigni zo-hari ganmartavs rom rodesac adami Cveni pirveli mama edemis baRSi cxovrobda igi Semosili iyo rogorc zecaSi myofi waruvali naTlisagan moqsovili samosliT2 wm grigol noseli ki aRdgomis arsze saubrisas ityvis `madli igi aRdgomisaiexcl araras sxuasa gcentqadagebs aramed munve moqcevasa vinaiexclca ganvisxeniT pirvel~3 aqedan gamom-dinareobs daskvna rom aRdgomis Semdeg adamianis sxeuli uxrwneli iqneba radgan `simZime ese poundorcTaiexcl amaT arRara STazidvides guamsa amas queyanad aramed SemZleb-el iqmnes siwuladiTa miT aerTa Sina slvad~4 maSasadame adamianis sxeuli mZime xor-ciT ki ar iqneba mosili aramed `wuliliT~ e i haerovniT adamianis swored amgvar sxeulze migvaniSnebs pavle mociqulis Semdegi sityvebi `sxuaiexcl ars poundorcni igi zeci-saTani da sxuaiexcl ars poundorcni igi queyanisaTani~ (1 kor 15 40) aseve ars poundorci mScentnvieri
1 wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000 gv 109
2 Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916 с 1733 uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964 gv 183
4 iqve gv 196
42
da ars `poundorci sulieri~ (1 kor 15 44)andria kritelis `didi kanonis~ II galobaSi adamis dacemis gamomxatvel saxeTa
(`usaxoebis saxovan-yofa~ `gonebis miwad gamoCena~ `sulis mSvenierebis dabneleba~ da sxv) Soris aSkarad dominirebs samoslis simbolo
es saxe galobis VI troparSive ikveTeba `rsquoεσπίλωσα τόυ τῆς σαρκός μοῦ χιτἄνα~ samive qa-rTveli mTargmneli Sesatyvis Targmans gvTavazobs `ganvxeTqe mwared samoseli Cemi pirveli~ (eqvTime aToneli) `ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli~ (giorgi aToneli) `ganvabZare me pirveli samoseli~ (arsen iyalToeli) momdevno troparebSi andria kriteli nairnairi niuansebis SetaniT aRrmavebs samoslis Temas SemogTava-zebT magaliTebs arsen iyalToeliseuli Targmanidan `Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili samoseli ganmZarcua~ (II 12) `mmosies me samose-li kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTa~ (II 13) `sa-moseli SebRaluli mmosies~ (II 14)
codvaSi Cafluli adamis STamomavali RvTis mowyalebaze sasoebs qristes sTx-ovs Semweobas ixsenebs mRelvare epizods maTes saxarebidan `wyalTa zeda~ maval qristes damowafebul petres Zlieri qarisgan SeSinebuls `poundeli rom upyra~ iesom (maTe 14 31) da ixsna igi gansacdelisagan Cvens ZeglSi gaismis gulis wamRebi vedreba `mowyaleo ufalo aramed viTar petres poundeli aRmipyar~ (II 5)
codvaTa aRiarebisas monanuli adamiani moiSveliebs axali aRTqmis paradigmul saxeebsac esenia meZavi da mezvere erTma nelsacxebliT savse alabastri (WurWeli) miitana qristes ferxTa winaSe dadga Semdeg cremliT daalto TmiT warxoca eambo-ra da nelsacxebeli scxo macxovris fexebs (luka 7 38) xolo meorem mezverem verc ki Sehbeda iesos Tvalis gasworeba aramed icemda mkerdsa da ityoda RmerTo milx-ine codvilsa amas~ (luka 18 17)
xsenebul bibliur saxeebs `did kanonSi~ gvirgvinad daviT mefsalmunis saxe ad-gas `davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa ganmbane meca cremliTa mpoundsnelo~ (II 21) vedreba kulminacias aRwevs Semdeg troparSi `arca cremlni arca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen eseni~ (II 23)
viciT rom II galoba agebulia or Zlispirze Zlispirsac da masTan Sewyobil pir-vel troparsac erTnairi dasawyisi aqvs `ixileT ixileT rameTu me var meufe~ (amave sityvebiT iwyeba bibliuri moses meore galoba)
am galobaSi mamxilebeli toni mkacrdeba mRaRadebeli TiTqos SiSvldeba uflis winaSe amisTvis niadagi mzaddeba galobis pirvelsave troparSi sadac RmrTis mrisx-ane xma gaismis ixileT ixileT rameTuU me var meufe ismine Sen sulo Cemo RaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa da Zrwode viTarca msajulisa da viTarca RmrTisagan~ (II 1)
galobaSi gamoyenebulia kontrastis xerxi jer dasaxelebuli arian codviT war-wymedilebi kaeni lameqi Semdeg ki moxmobilia sjulamde mcxovreb marTal adami-anTa saxeebi `sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen sulo da seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis micvalebasa da arca noes~ (II2 3) ganaCeni ki mkacria `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~
Zveli aRTqmidan codvilTa gansasjelad Semotanilia godlis maSenebelTa Temac Tu Zveli aRTqmis adamianebi ugunur gzas daadgnen RmerTTan misaaxloeblad saT-noebaTa kibes ki ar eswrafodnen aramed qviT agebdnen godols romlis meSveobiTac
43
cdilobdnen miznis miRwevas dResac codvili adamiani gulisTqmaTa (survilTa) godlis aRmarTvas cdilobs magram RmerTi acamtverebs msgavs borot zraxvebs
am troparSi bibliur saswaulTa hermenevtikuli arsia gaxsnili `awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcents risxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli geheniisaiexcl aRagzen romelsa Sina gegulebis dawuvaiexcl~ II2 7) codva daus-jeli ar rCeba warRvna sodom-gomoris dawva RmrTis risxvaa codvaTa aRmosafxvre-lad gafrTxilebaa kacobriobisTvis
galobis finaluri tropari Rrma tkivils gamoxatavs `wylul var da gangumeril rameTu ganewonnes aw isarni borotisani sulsa da poundorcTa CemTa~ (II2 8) RmrTis mrisx-aneba ukideganoa `canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali ganmkiTxveli goneba-Taiexcl msajuli guliszraxvaTaiexcl romeli vamxileb qmnaTa da davswuav bralTa da usji obolsa da mdabalsa da glaxaksa~ (II2 9)
III galoba `didi kanonisa~ ukavSirdeba bibliuri anas galobas romelSic uflis Zlevamosilebaa gandidebuli uSvilo dedas RmerTma Ze uwyaloba anas sixaruli us-azRvroa `ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Ce-misa ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa~ (mef 2 1) am ganwyobilebiTaa ganmsWvaluli samuel winaswarmetyvelis dedis _ anas mcire moculobis sagalobeli
andria kritelis `didi kanonis~ III galobis orive Zlispiri anas sagaloblidanaa amozrdili oRond emociuri Sinaarsia Secvlili anas guli gaZlierebulia `rqaiexcl misi amaRlebulia~ ZlispirSi ki vedrebaa RvTismosavi adamianisa `Seuryevelsa zeda kldesa brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste gonebaiexcl Cemi~
pirvel ZlispirTan Sewyobil Svidsave troparSi umZimesi codvebis Temaa wamoweu-li sodom-gomoris cecxliT gadabugvis motivia aqcentirebuli aRmsarebeli ro-melic Tavs codvilTa Soris ucodvilesad miiCnevs (`me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa~ (III1 4) macxovars SeZrwunebuli SesTxovs daixsnas sasjelis-agan moiSveliebs saxarebiseul igavsac (`yen mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~) da gamoTqvams rwmenas rom mas daixsnis ufali `Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III1 7)
III galobis II Zlispiric wina Zlispiris paToss Seicavs `daamtkice ufalo kldesa zeda mcnebaTa SenTasa Sereuli gonebaiexcl Cemi rameTu RmerTi mxoloiexcl Zlier da mar-Tal da wmida xar~ am galobaSic codvili adamiani umkacresad gansjis Tavs RmrTi-sadmi sasoeba lakoniuradaa Camoyalibebuli `vcode milxine da macxovne~ (III2 1)
saxeldebian noes Jamis codvili adamianebi romelTac samarTliani sasjeli daim-saxures eseni arian qami mdash mamis Seuracxmyofeli urcxvi da utifari agari mdash Svi-lis xarWobisas gamCeni ismaeli _ Svili xarWisa xolo zneobriv adamianebad ro-melTac RvTis gzaze mdgomi kaci unda hbaZavdes miiCnevian semi iafeti abraami iakobi agreTve melqisedeki mefe da mRvdeli romelmac miiRo da akurTxa abraami sagulisxmoa rom apostoluri tradiciiT qriste aris `mRvdeli ukunisamde melq-isedekis wesiT radgan melqisedekis msgavsad ieso erTdroulad iyo mefec da mR-vdelmTavaric mefe _ RvTis sasufevlisa da mRvdeli romelmac sicocxle gaiRo msxverplad (ebr 5 6-10)
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba mama abraamze romelic Zveli aRTqmis um-
44
Tavresi saxea da sagalobelSi ramdenime aspeqtiTaa warmodgenilimarTebulia Tvalsazrisi rom `abraami is adamiania vinc Tavisi ganumeorebeli in-
dividualobiT pirvelad gamoCnda Zveli aRTqmis istoriaSi rogorc pirovneba~1
abraami RvTis rCeulia mas RmerTma mouwoda daetovebina qalaqi uri da xaranSi gadasaxlebuliyo abraami uyoymanod dahyva RmrTis nebas andria kriteli Semdeg-nairad exmianeba am faqts `gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman mamuli Tcentsi da ucxo iqmna emsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa~ (III 6)
saRvTismetyvelo swavlebiT RmrTis mowodebiT abraamis mier Tavisi miwa-wylis datoveba da RmrTis gzaze Sedgoma Rrma Sinaarss Seicavs esaa gza romelic adami-anisa da kacobriobis ganviTarebas moaswavebs esaa gza uZraobidan moZraobisken RvTisken esaa gza codvili sivrcidan samoTxisaken amitom mouwodebs `did kanon-Si~ aRmsarebeli Tavs `gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT da mived so-flad gamomdinared uxrwnelebisad romel daimkvidra abraham~
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis Targmanebi aRniSnuli troparebisa inter-pretaciul xasiaTs atarebs da ufro mkafiodaa gamoxatuli ideuri Canafiqri mov-ixmob orive Targmans
eqvTime aToneli`eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTaganda gamoved queyaniTvnebaTaiexclT moswrafedSeuqceveladda moved queyanaduvnebelobisaabrahamisebr~ (III2 5)
giorgi aToneli`gamoved sulo Cemo codvisa queyaniTda Seved queyanasaupoundrwnelebisa momatyuebelsaganagde vnebaTa siyuaruliraiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkvidroqueyanaiexcl sZisa da Taflisa~ (III2 5)
RmrTis mowodeba da abraamis axal miwaze damkvidreba kidev erT aRTqmas gulisx-mobda abraamidan saTave unda aeRo adamianebis gamravlebas abrami unda gamxdari-yo abraami abraham `mama mravlisa~ (dabad 175) rac moxda kidec mamaTmTavars mam-bres muxasTan saswaulebrivad estumrnen angelozni da maTi aRTqmisamebr abraamsa da saras ukve xandazmulebs SeeZinaT memkvidre _ isaki romelmac ganamravla eri stumar-maspinZlobis sakralur tradicias aRTqmis madli dahyva
abraamma `rwmenis mamis~ pativic daimsaxura RmerTma mas Svilis isaakis msxverp-lad Sewirva mosTxova abraams gulSi arc gauvlia winaaRmdegobis gaweva masSi Rmr-Tis rwmena yvela sxva grZnobaze Zlieri yvelaferze aRmatebuli da yovlismomcveli aRmoCnda gamoTqmulia uaRresad saintereso mosazreba `es RirsSesaniSnavi epizo-di umarTebulod aris xolme gamoyenebuli uZvelesi sakulto praqtikis _ adami-anis msxverplSewirvisa da cxovelTa SewirviT misi Secvlis `istoriuli~ momentis sailustraciod aseTi Tvalsazrisi sruliad ugulvebelyofs am epizodis zneobriv azrs amave dros iCqmaleba is faqti rom es aris gansakuTrebuli SemTxveva abraamis cxovrebaSi _ misi individualuri gansacdeli usityvo morCileba am ulmobeli da gaugebari moTxovnisadmi erTi mxriv aris reaqcia adamis damRupveli urCobis
1 kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989 gv 26
45
mimarT (rac gasdevs mTels biblias) xolo meore mxriv dasturi abraamisa da misi uflis mWidro urTierTobisa RvTisgan miutoveblobisa es epizodi unda gaviazroT rogorc adamianisa da misi RvTis dialogis axal fazaSi Sesvlisa rac SeuZlebelia ar yofiliyo aRniSnuli tragikuli niSniT~1
`didi kanoni~ gvauwyebs Τόν Ίσσὰκ τάλαινα γνοῦσα ψυχή μου καινὴν θυσαν μυζικῶς ὁλοκαρποῦμενον τψ Κυρίω μίμησαι αῦτοῦ τὴν προαίρεσιν (III2 11) am teqstis qarTuli Targ-manebis damamTavrebeli taepebi mcire niuansebiT erTmaneTisgan gansxvavdeba arsen iyalToelTan aris hbaZevd missa saTnoebasa~ eqvTime aTonelTan naTqvamia emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa saTnoebiTa~ giorgi aToneli ki msgavsad eqvTime aTOnelisa ityvis `Senca emsgavse mas raiexclTa msxuerplad ubiwod Sewiro mis-sa saTnoebaTa mogebiTa~ gvanca koplataZis TargmanSi vkiTxulobT `arCevansa mas-sa Senca mibaZe~ e loviaginis Targmani ki aseTia `подражай его решимости~ vfiqrob originalis paToss loviaginiseuli wakiTxva yvelaze metad Seesatyviseba
III galobis orive nawils aerTianebs emociur-fsiqologiuri atmosfero Tavis damdablebisa romelic gamoixateba rogorc uzenaesTan mimarTebaSi ise sakuTar sulTan dialogSi erTi mxriv gaismis gulSi Camwvdomi vedreba `qriste macxovar nu damagdeb me~ (III1 3) `hoiexcl mwyemso saxiero qriste momiZie cxovari da cTomilsa nu ugulebels-myof~ (III 5) `Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi mpoundsnelo~ (III 6) aRgiareb Sen macxovar Sen Segcode `aramed milxine da macxovne saxier~ (III 7) `vcode milxine da macxovne~ (III2 1) `aramed Segcentwyalen kacTmoyuare da momec mTx-ovelTa amaT sarwmunoebiT codvaTa motevebaiexcl~ (III2 8)
meor mxriv TiTqmis yovel troparSi Semodis Rrma intimiTa da mRelvare inton-aciiT warmoTqmuli mimarTvebi `sulo sulo Cemo~ `ubadruko sulo~ `udebo sulo~ da sxv
IV galoba `didi kanonisa~ ambakum winaswarmetyvelis sagalobels exmianeba bibli-uri tradiciiT ambakumi esaia winaswarmetyvelis Semdeg yvelaze did evangelistadaa aRiarebuli mis wignSi macxovris gankacebis cxad moswavebas xedaven Cveni galobac am ganwyobilebiTaa Seferili gaismis urwmunoTa mkacrad dasjis motivi Zlierde-ba Wmunva-urvis gamomxatveli godeba aRsasrulis moaxloebiT SeZruli adamiani mRviZarebisken mouwodebs suls Tavs Seaxsenebs rom `sizmrebr da yuavilebr warv-len Jamni cxovrebisani~ am mowodebas mohyveba codvili adamianis gulwrfeli aR-sareba `ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca siborote mpoundsnelo romeli me ara micodavs gonebiT da sityviT da mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da qmniT viTar sxuasa arca erTsa vis sada~ (IV 4)
am godebas warmoTqvams adamiani romelic zneobrivi kibis maRal safexurzea asu-li adamiani romelSic mRviZarebs sindisi `amisagan mxilebul viqmen amisagan da-visaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV 5) aRsaniSnavia rom qarTul samwerlobo sivrceSi `didi kanonis~ arsen iyalToe-liseuli Targmani erT-erTi pirveli Zeglia romelic amkvidrebs termins _ sindisi (giorgi aTonelisa da eqvTime aTonelis TargmanebSi es termini Senacvlebulia Sesa-tyvisi cnebebiT) ris Sesaxebac qvemoT visaubrebT
sagangebod unda gamaxvildes yuradReba am galobis VI troparze masSi miniSnebaa iakobis mamaTmTavarTa Soris didis mier~ kibis xilvaze amis Sesaxeb biblia mogviTx-
1 kiknaZe z dasax wigni gv 32
46
robs swored `Sesaqme~ gvamcnobs rom xaranSi miZinebul iakobs Cveneba hqonda `aha esera kibeni aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni RmrTisani aRvidodes da gardmovidodes mas zeda~ (Sesaq 21 12)
es amonaridi bibliidan imitom movixme rom warmomeCina aRniSnuli teqstis andria kriteliseuli interpretaciis siRrme rac bunebrivia saRvTismetyvelo swavlebas efuZneba `didi kanonis~ avtori ganmartavs rom iakobis mier xiluli kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ da amasTanave `mecnierebisa mis xarisxTaiexcl~ anu `saqmiT da xedviT mecnierebiT cxorebisaiexcl~ (IV 6)
`did kanonSi~ es Tema gaSlilia momdevno troparebSic or meuRled gulispoundma-yven saqme da mxedveli cnobaiexcl lia viTarca Svilmravali mdash saqmed da raqil viTar-ca Wirmravali _ cnobad rameTu Tcentnier Sromisa arca saqme arca xedvaiexcl da cnobaiexcl waremarTebis sulo~ (IV 8)
andria kritelma am Temis damagvirgvinebel troparSi kidev erTi hermenevtikuli wiaRsvla SemogvTavaza iakobis 12 Svili saidumlo kibis 12 safexurad dasaxa zeaRsv-lis simbolod warmoaCina
amave koncepts efuZneba sagaloblis XI tropari `moZagebulsa mas esavs emsgavse sulo da ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani da mamulisa didebi-sagan ijmen da orgzis daakldi saqmesa da xedvasa amisTcents Seinane~ (IV 15) esavi iako-bis Svilia ufrosi tyupiscali mamis rCeuli kargi monadire kargi meurne magram is RmrTis cnebebs ugulebelyofs Tavis pirmSoebas ki Zmas erT jam SeWamandze mihy-idis kargavs mamis locva-kurTxevasac man jer dasabamieri sikeTe (pirmSoeba) dakar-ga mere mamiseuli didebac is orgzis iZlia jer saqmiT mere xedviT (cnobiT)
aSkaraa `didi kanonis~ eTikur-esTetikuri Sinaarsi dafuZnebulia askezis fenom-enologiaSi SemuSavebul umniSvnelovanes principze romlis Tanaxmadac RmerTTan adamianis mimarTebis procesi or etaps moicavs erTia _ Rvwa qmedeba (praqsisi) meo-re _ Wvreta wvdoma xedva (Teoria) Tumca unda gvaxsovdes rom ar SeiZleba praqsi-si da Teoria miviCnioT erTManeTis monacvle Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuS-vaT kavSiri maT Soris ormxrivia1 wm maqsime aRmsareblis TqmiT Semecneba qmedebis gareSe arafriT gansxvavdeba warmosaxvisagan efemeruli fantaziisgan aseve qmede-bac Tu is WvretiT ar aris gacxovelebuli unayofoa da umoZrao rogorc kerpi2
aRniSnul Temas galobaSi agrZelebs bibliur iobTan dakavSirebuli saxisme-tyvelebiTi gansjani mravlisdamTmeni mravalgansacdelgamovlili mravali saT-noebiT gamorCeuli iobi dasaxulia misabaZ saxed mas RvTisadmi yovlismomcvelma rwmenam gadaatanina yvelanairi gansacdeli rac ki amqveynad SeiZleba daatydes ada-mians RmerTma yovelives sanacvlod daubruna dakarguli dideba
suliTa da xorciT SeZrwunebuli adamiani qristes viTarca tkbil mkurnals Ses-Txovs gankurnos da ganwmindos codvebisagan evedreba `uspetakes Tovlisa gamoaCi-nos~ misi SebRaluli xorci da biwiani suli (IV 17)
IV galobis damamTavrebeli troparebi brwyinvale nimuSia macxovris jvarcmis gulismieri gancdisa azrTa da emociaTa dinebaSi CarTulia saRvTismetyvelo in-terpretaciebi evangeluri simbolika areklilia patristikuli swavlebani da rac
1 Хоружий С dasax wigni gv 83
2 Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972 с 106
47
mTavaria yovelive erT mTlianobaSia warmoCenili erTi gancdiTaa Sekruli Rmr-Tismosav adamians aRavsebs rwmena rom saswauli ganxorcielda igi muxlmodrekili SehRaRadebs qristes poundorcsa Tana sisxli Seni ganuyav yovelTa mo-raiexcl-xcentdode juar-cumad poundorci raiexclTa kualad dambado sityuao xolo sisxli raiexclTa ufroiexcls ganmbano da suli miec raiexclTa mimguaro me qriste mSobelsa Sensa mamasa~ (IV 16)
V galoba esaia winaswarmetyvelis galobiTaa STagonebuli masSi grZeldeba moTq-ma da godeba codvili adamianisa saTqmeli amouwuravia cTomilebaTa raodenoba _ uricxvi
andria kritelis mier SerCeuli gza TviTmxilebisa rogorc viciT bibliur nar-ativTanaa dakavSirebuli kacTa modgmis mier daSvebuli codvebi areklilia Zvelsa da axal aRTqmaSi andria kriteli am saxeTa Rrma gaazrebiT amxels codvil adamians da yvelas sakuTar TavSi CaRrmavebisken ubiZgebs
am galobaSi SeiZleba iTqvas rom centraluri figurebi arian ioseb marTali da mose winaswarmetyveli maT gverdiT gamoCndebian sxva bibliuri naklebad mniSvnelo-vani pirebi (daTan da abironi vinc moses winaaRmdeg mowyobil ajanyebas Caudgnen saTaveSi iane da iambre _ faraonis mogvebi romlebic aarons ewinaaRmdegebodnen rubeni romelmac mamis xarWasTan Sescoda ofni da finezi ilia mRvdelmTavris Svilebi romlebic RmrTismsaxurebisadmi zerele damokidebulebiT xasiaTdebod-nen da RvTis risxva daimsaxures)
marTali iosebis Temaze did kanonSi~ agebulia ramdenime ipodigmuri saxe romel-Tac Tavisi datvirTva SeaqvT sagalobelSi andria kriteli ZmaTa mier monad gayidul iosebs qriste-mxsnelis momaswavebel winasaxed moiazrebs `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier da mona iqmna marTali saxed qristes mpoundsnelisa~ (IV 5) mRaRade-beli amave saxes Tavisi Tavis samxiladac gamoiyenebs iosebi Zmebma `ganyides~ Tavad ki codvas mihyida suli `sulo Cemo miesyide codvasa~ _ tkiviliT warmoTqvams igi
aseTive Rrma datvirTvis ipodigmuri saxea iosebis mier mRvimes damkvidreba ro-gorc momaswavebeli uflis daflvisa da aRdgomisa `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo~ amasTanave es Temac dakavSirebulia adamianis codvil bunebasTan `xolo me ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (V 6) gana mas SeuZlia msgavsi msxverplis gaReba
andria kritelis sagalobelSi bunebrivia vrceli adgili eTmoba mose winaswarme-tyvelis Temas romelic brwyinvaled Camoqnili mxatvruli saxiT ixsneba `kidobani mosesi gesma sulo viTar mi-mo-aqunda mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina (saqorwino darbazebSi) iSusup1bda da ganera mwaresa brZanebasa~ (V 7)
mose winaswarmetyvelis Temac adamianis sulis sawvrTnelad zneobrivi mag-aliTebis gasacocxlebladaa moxmobili bebia qalebis mier moSTobil axalSobilebs romelTac avtori ubiwoebisa da siwmindis saxed moiazrebs adamiani unda miems-gavsos Cvilad umankod unda iqces da sibrZniT isazrdoos ganrisxebulma mosem sastiki usamarTlo egvipteli mokla Cven ki gvmarTebs vZlioT sakuTar egtviptur gonebas damabrkolebels moZalades
andria kriteli Segvaxsenebs rom mose winaswarmetyvels sruliad gansakUuTre-buli xvedri ergo mas unda emsgavso raTa udabnoSi (vnebaTagan sruliad daclil sivrceSi) damkvidrebiT `mayulovansa Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ (V 10) moses kverTxma zRva ganapo kverTxi ki RvTaebrivi jvris winasaxed moiazreba
48
misi SemweobiT sakvirvel saswaulTa qmnaa SesaZlebelimagaliTad unda daisaxo aaronic Zma mose winaswarmetyvelisa romelsac RmerT-
Tan wminda da uzakveli cecxli mihqonda Tumca unda gaemijno ofnis da finezs ro-melTac RmerTs uRirsi cxovreba miarTves ZRvnad
monanuli adamianis godeba TiTqos kulminacias aRwevs igi Tavs adarebs ulmo-bel faraons agreTve ifnes da iambres suliTa da xorciT warwymedilad miiCnevs Tavs magram isic icis rom mas Semwec hyavs rom cremliT ganbana SeuZlia aq kvlav gaielvebs adre ukve moxmobili xatovani gamoTqma `nivTi poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ga-naspetake~ (V 14)
vedreba TandaTan emociurad kidev ufro metad iZabeba erTmaneTis mijriT ibade-ba elvare poeturi xatebi Sedarebebi metaforuli saxe-Tqmani movixmob oriode magaliTs
`ufskrul xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl amisTcents gevedrebi momrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua raiexcl ara mwyurodis~ (V 19)
siloami _ wyalsatevia romliTac sasmeli wyliT maragdebodnen ierusalim-Si dampyrobTagan alyaSi moqceulni am wyalsatevSi banaoba urCia qristem mis mier gankurnebul brmadSobils (ioane IX 7) andria kriteli SesTxovs ufals `siloam meqmenin me nakadulni cremlTani RmerTo raiexclTa davibanne gulisa Tualni da gixilo Sen sacnaurni naTeli saukuneTani~ (V 20) cremlTa nakaduliT gulis TvalTa ganban-va Seudarebeli poeturi saxea romelic mxolod msasoebeli adamianis gancdaSi Sei-Zleba aRmocendes
VI galoba iona winaswarmetyvelis mier warmoTqmuli galobiTaa STagonebuli Zlispiri Seicavs kidec ionas aRNiSnuli sagaloblidan ramdenime striqons masSi na-Teli ganwyobileba ikveTeba `ismina Cemi jojoxeTiT queskneliT da ganxrwnisagan ipoundsnna cxorebaiexcl Cemi~ magram `didi kanonis~ VI galobaSic kvlav sakuTari Tavis mk-acrad ganmsjeli adamianis xma RaRadebs bibliidan kvlav moxmobilia zneobrivi mag-aliTebi romelTac unda mibaZos adamianma yuradReba maxvildeba zneobidan gadac-domis im SemTxvevebzec romelTac unda gaemijnos yvela
galobis pirveli tropari iseve rogorc didi kanonis~ TiTqmis yvela dasawyisi si-tyvebi RmerTs miemarTeba Ze cTomili uflis winaSe uwmindesi msxverpliT wardgeba `cremlTa TualTa CemTasa mpoundsnelo Cemo da siRrmiT-gamo sulTqumaTa moswrafed Sevswirav da vpoundmob esreT guliTa Segcode RmerTo milxine me wyalobiT~ (VI 1)
`didi kanoni~ rogorc sagalobeli mTlianadaa cremliT danamuli magram zogjer masSi cremls gamorCeuli funqcia aqvs rasac Tavisi axsna moepoveba cremls glovas gansakuTrebuli datvirTva aqvs askezis fenomenologiaSi ioane sinelis ganTqmul `saTnoebaTa kibeSi~ glovis cremlis Temas calke Tavi eZRvneba masSi cremlis arsia warmoCenili mas naTlisRebasTan Sedarebisas upiratesoba eniWeba radgan naTlis-Reba pirvelcodvas warxocavs cremli ki naTlisRebis Semdeg daSvebuli Secdomebis mitevebas emsaxureba `wyaroni cremlTani udides naTlis-Rebisa arian Semdgomad naTlisRebisa daRacaTu kadnier ars sityuaiexcl ese rameTu naTlis-Reba pirvel qmnul-Ta codvaTa Cuenda ganmwmedel ars xolo cremlni Semdgomad naTlis-Rebisa Cuenisa qmnilTa codvaTa CuenTa momtevebel arian~ _ vkiTxulobT `saTnoebaTa kibis~ eqv-Time aToneliseul TargmanSi~1 zustad igivea naTqvami teqstis ioane petriwiseul
1 ioane petriwi dasax wigni gv 188
49
galeqsil versiaSic
`cremlTa wyaroTa udidesad itycentankadnier Tu ars daRaTu sityua eserameTu igi pirvelTa bralTa ganswmedsxolo eseni naTlis-Rebis ukuanaiexclsqmnilTa ganswmeden codvaTa monanulo~1
galobis dasawyis troparebSi kvlav mkacrad ganikiTxeba codvili adamiani Tumca aqve gaismis imedis rwmenis gamomxatveli xmac ase magaliTad moxmobilia daTan da abironis _ mose winaswarmetyvelis winaaRmdeg ajanyebul adamianTa _ saxelebi maT codvili kaci uflisgan gandgomiT emsgavseba amitom unda SesTxovos patieba uzen-aess efrems iosebis umcros vaJs romlis damsaxurebis gamo zogjer israeli `efre-misianad~ iwodeba unda miemsgavsos magram qurcikis msgavsad unda SeZlos sicocx-lis daxsna Tavisi saqmiTa da xedviT frTaSesxmulma (VI 4)
andria kriteli bibliur saxeTa moxmobisas qronologiur princips yovelTvis ar misdevs mose winaswarmetyvelis moRvaweobis saetapo epizodebs adrec Seexo magram am galobaSic Segvaxsenebs masTan dakavSirebul saswaulebs raTa ar warvikveToT imedi xsnisa mxedvelobaSi maqvs magaliTad galobis meoTxe tropari `moses poundel-man garwmunen sulo viTar ZaluZs RmerTsa keTrovnisa cxorebisa kualad ganwmedad da Semkobad da nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi~ (6 4) mxedvelobaSia bibliuri saswauli romelic egviptelTa winaSe moses xelis ganspetakebiT ganxorcielda (ga-moslv 4 6)
xSirad galobis troparebi opoziciuradaa agebuli adamianma saRmrTo sakvebs _ mananas amjobina simaZRre (VI 7) zeciur sakvebs _ egvipturi saWmeli (VI 8) da aS
amave galobaSi ikveTeba mose winaswarmetyvelis didi saswauli romelic ipodig-mur saxed moiazreba `odes mose msaxurman Senman kuerTxi sca kldesa cxovelsmy-ofeli wmidaiexcl gusup1rdi Seni gamosaxa winawar romlisagan vsuamT qriste uxrwneleba-sa~ (VI 9)
es sapirispiro paralelebi STamagonebeli mowodebebiT mTavrdeba isu naves ms-gavsad Seiswavle moixile aRTqmis qveyana da daemkvidre keTili sjulisamebr (6 10) ebrZole da sZlie xorcTa vnebebs viTarca isum amaleks da daamarcxe macTunebeli Seni zraxvani viTarca gabaonelTa sacTuri (VI 11)
galobis XII troparSi RmrTis neba ikiTxeba `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani da queyanisa mis aRTqumulisa mkcentdr iqmen RmerTi gibrZanebs `erC-di dapoundsnilo sulo~ (VI 12) e i adamianma msgavsad sjulis kidobnisa romelic wyals misces drois mdinareba unda gadalaxos da aRTqmul qveyanas daepatronos
VI galobis teqsti daxunZlulia xatovani SedarebebiT saxeebiT metaforebiT aseTebia `nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~ `qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxore-baiexcl~ `fTovanqmnili saqmiT da xedviT~ `Relvaiexcl CemTa codvaTa mewamulTa zRcentsebr aRZruli damfaravs~ `qananelTa jurRmulni~ `RelvaTagan mpoundsneli navTsadguri xar~ `usasoebisa siRrmiT mipoundsen mowyale~ da sxv
VI galobas daasrulebs kondaki romelic mRviZarebisken mogviwodebs aRsasru-
1 iqve gv 188
50
lis moaxloebas Segvaxsenebs masSi mTlianad `didi kanonis~ suliskveTebaa gamoxat-uli arsen iyalToelis Targmani gansxvavebiT berZnuli teqstisgan (mxedvelobaSi gvaqvs rogorc pitras aseve loviaginis gamocemebi `didi kanonisa~) ori troparis-gan Sedgeba pirveli tropari identuria originalisa meore ki miWirs dabejiTebiT vTqva ra warmomavlobisaa Zalian saintereso Sinaarsis Semcveli ki aris `qristes samkurnalosa xedav ganRebulad aramed misgan aRmocenebulsa simrTelesa ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda da mwcentreTa moyuareTa mimarT TcentsTa RaRad-yo da Tqua ra uyo Zesa mariamissa mklavs me beTlemeli romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs~
arsen iyalToelis TargmanSi kvlav berZnulisgan gansxvavebiT Semodis mcire saeklesio sagalobeli ibakoiexcl momipoundsenesa zeda is erTgvarad Segvamzadebs `mo-mipoundsenenis~ teqstisTvis romelic rogorc cnobilia saxarebis 9 netarebazea agebu-li (maTe 5 3-12)
Cveulebriv momipoundsenenis~ troparTa Sinaarsi saxarebis netarebaTa~ muxlebs See-sabameba Cvens SemTxvevaSi ki sxvagvari viTarebaa
troparebs wamZRvarebuli aqvs `netarebaTa~ muxlebi dasdeblebis struqtura ki ucvlelia rogorc `didi kanonis~ yvela galoba zneobrivi maqsimebiTaa datvirTu-li galobis dasasruls ki warmoiTqmis `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~
galobaSi ZiriTadad moxmobilia misabaZi magaliTebi znesruli adamianebis cx-ovrebidan eseni arian manoe (manoaxi) samsonis mama romlis berw cols angelozi ga-moecxada da uTxra `egera berw xar da ara giSobies xolo aw miudge da Sve Ze aramed ekrZale da nu hsuam Rcentnosa da TafluWsa nuca sWam yovelsave arawmidasa~ `rameTu Sen muclad-iRo da hSev Ze da maxcentli Tavsa missa nu Segexebian rameTu wmidaiexcl RmrTi-saiexcl iyos yrmaiexcl igi SobiTgan misiT~ (msaj 13 3-5) winaswarmetyveleba axda maT SeeZinaT Ze romelsac samsoni uwodes RvTis rCeulma mravali sagmiro saqme Caidina israelic daixsna filistimelTagan TviTon samsoni aRasrulebda asketuri cxovrebis wesebs mas ekrZaleboda Rvino da sxva magari sasmelebi agreTve yurZeni da yovelive is rac vazisgan mzaddeboda mas ar unda moeWra Tma da sxv magram Razeli meZavi qalis dalilas meSveobiT filistimelebma Seityves raSi iyo samsonis uCveulo siZlieris saidumloeba moWres Tmebi da `iwyo damdablebad da ganeSora misgan Zali misi~ (msaj 16 19)
andria kriteli gvafrTxilebs ar davuZlurdeT samsonis msgavsad siwmide da Zala wmida da netari cxovreba gaumaZRrobas avxorcobas (`ucxo TeslTa~) ar unda waratacebino dideba Seni samsonis TmaTa msgavsad aravis unda SeakreWino
samsonma RvTis SewevniT kidev erTi saarako saqme Caidina swvda iqve mdebare Con-Cxad qceul ybas virisas da misi SemweobiT `mosra miT aTasi kaci~ (msaj 15 15) aTa-si filistimeli magram bolos mainc maTi tyve Seiqmna gaismis mkacri gafrTxileba `romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel ucxo TeslTa ese vnebulsa mas monad mieca gulissityuasa ivltode sulo lirwebasa missa da saqmiT msgavsebasa~ (momipoundsenesa 3) gulissityva ki am konteqstSi wadils vnebas niSnavs
saRmrTo mowodebaa mivbaZoT israelianTa erTaderT msajul qals _ deboras
`momipoundsenesa~ da maTes saxarebis V-VIII Tavebis sxva muxlebis axsnisTvis grigol nosels miuZRvnia mdash `ganmartebaiexcl momipoundsenisa~ e gabiZaSvilis informaciiT is qarTul enaze Targmnilia giorgi mTawmidelis mier da daculia Zvel qarTul xelnawerebSi (saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis enciklopediuri leqsikoni avtor-Semdgenelni enriko gabiZaSvili (xelmZRvaneli) maia mamacaSvili ana RambaSiZe Tb 2007
51
siqveliT gamorCeuls agreTve mis mamac msajulebs baraks da iefTaes magaliTad gvisaxaven iailis gabedulebas mdash man ganadgurebuli laSqridan gamoqceuli Tavad sisara (mxedarTmTavari) ar daindo xalis qveS damaluls palo CaaWeda TavSi ase ixs-na Tavisi xalxi am troparis giorgi aTOoneliseul TargmanSi ufro mkveTria mowode-ba `iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTa romlisa mier ges-wavebis Sen juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar~ (`momipoundsenesa~ II 5) iefTaem mamis saxlidan gamoZevebulma romelmac uxucesTa gad-awyvetilebiT miiRo pativi gamxdariyo mTavari mamiseuli gvarisa ufals aRuTqva Tu mterze gaamarjvebinebda misi saxlidan pirvelsave gamosuls msxverplad Ses-wiravda RmerTs mas Tavisi erTaderTi asuli Seegeba sasowarkveTil iefTaes gul-idan amoxda `vaiexclme asulo Cemo vaime rameTu borkil meqmen me da sawertel TualTa CemTa da me aRvaRe piri Cemi uflisa mimarT da ver poundel-mewifebis me qcevad~ (msaj 11 35) mamam aRasrula aRTqma rCeva aseTia msxuerplTa sanacvlod xorcieli vnebani Seswire ufals `msxuerplTa wil dauklen vnebani poundorcTani ufalsa Sensa~ (`momipoundse-nesa~ I 6)
eli mRvdeli Tavisi vaJebis uzneobis gamo mwared daisaja isini filistimelebTan brZolaSi erTad daiRupnen elim roca es Semzaravi ambavi Seityo iqve ganuteva suli adamiani romelic uweso SvilTa msgavsad borotebasa da vnebebs miuSvebs agreTve daisjeba
msajulTa wignSi moTxrobilia rom levitelma Tormet nawilad daWra meuRlis sxeuli raTa beniaminis SvilTa mconaroba uZlureba Seercxvina emxilebina benia-minis STamomavalTa ugvanobas unda gaemijnos kaci _ aseTia sagaloblis paTosi
dabolos gvirCeven davewafoT gedeonis sawmisisebr zeciur sazrdos da vebrZo-loT eSmakeul Zalebs samoelis dedas annas mivbaZoT masaviT mdumared vilocoT giorgi aTonelis `momipoundseneSi~ daviT winaswarmetyvelis uflisgan cxebaa moxsenebu-li Cven cremlTa mironis cxebas gvirCeven raTa zeciuri meufeba movipovoT `mo-mipoundseneTa~ mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
VII galoba sami babiloneli yrmis galobas ukavSirdeba masSi RmrTisadmi usazRv-ro madlierebis grZnobaa gamoxatuli
Cveni galobis dasawyisi troparebi uzenaess miemarTeba `Sen Semiwyale viTar mowyaleman mamaTa CuenTa RmerTman~ (VII 1) analogiuradaa gamoTqmuli RmrTisadmi sasoeba II troparis damamTarebel taepebSi `da milxine viTar kacTmoyuareman mama-Ta CuenTa RmerTman~ unda iTqvas rom orive troparis finaluri striqonebi exmiane-ba Zlispiris damamTavrebel taeps `garna nu mimcem sruliad maRalo mamaTa CuenTa RmerTo~
VII galobaSi vedrebis axali intonacia Semodis monanuli adamiani uzenaess srul gulaxdilobas hpirdeba `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb Sen ixile simdable Cemi ixile Wiri Cemi da moxede sjasa Cemsa~ fsalmunuri gamonaTqvamebis moSveliebiT ga-momsaxvelobis saocari simaRlea miRweuli
TviTmxilebis mxatvruli meTodi ucvlelia bibliuri adamianebis saxeTa alego-riuli interpretaciebiT monanuli adamiani Tavis codvebsac warmoaCens zneobrivi magaliTebis gaxsenebiT ki gzas sikeTisaken ikvlevs
andria kriteli bibliur mefeTa saxeebs acocxlebs teqstSi Semodis israelis pirveli mefis saulis cxovrebis erTi epizodi saulma warmosadegma da tanmaRalma
52
ymawvilma didi gulmodgineba gamoiCina mamis dakarguli virebis ZiebaSi da sruliad moulodnelad samuel winaswarmetyvelisagan mefobis pativi ergo es epizodi adami-ans igavurad mianiSnebs nu dakargav Tavs pirutyvul swrafvas nu amjobineb qristes samkvidros mis samefos garjam SeiZleba moulodneli sixarulic moitanos saulis sxva codvebze `did kanonSi~ yuradReba araa gamaxvilebuli
samagierod sagaloblis sam troparSi gaSlilia didi winaswarmetyelis didi me-fis daviT mefsalmunis cxovrebis realiebTan dakavSirebuli meditaciebi avtori Segvaxsenebs urias colTan bersabesTan daviTis Secodebas Semdeg uria xeTelis ve-raguli gziT mkvlelobas da gamoaqvs ganaCeni sakuTari TavisaTvis `daRaTu coda sulo Cemo daviT RmrTisa mamaman odesme da ganigumira isriTa mruSebisa da kualad borotisa mkvlelobisaiexclTa garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa gonebisaiexclTa~ (VII 4) e i Sen metad igvemebi ara Cadenil ukeTur saqmeTa gamo aramed gonebaSi gav-lebul swrafvaTa mizeziT
aqve daviT mefis didi bunebisaTvis damaxasiaTebeli zneobrivi niSnulia gamokveTi-li `SeuerTa odesme daviT usjuloebaiexcl usjuloebasa da kacisklvaiexcl mruSebasa xolo sinanulica mrCobl aCuena meyseulad~ daviTs unda hbaZavde swored Tavisi Rirsebis gamo RmrTis winaSe gulwrfeli monaniebis unariT
sagalobelSi daviT mefsalmunis Tema dasruldeba misi sinanulis sagaloblis gan-didebiT `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa wina Tcents-sa da mxilebul yo codvaiexcl Tqua raiexcl esreT `miwyale me mxolosa Segcode yovelTa RmerTsa Sen ganmwmide ufalo~ (VII 6)
aRmsarebeli sulis sawvrTnelad Segvaxsenebs bibliur ozansac romelic odnav Seexo gzidan xaris gadacdenis gamo Serxeul urems romliTac rjulis kidobans mi-abrZanebdnen ozani Seirisxa zneobrivi Segoneba aseTia adamiani unda ganeridos si-laRes Tavxedobas krZalviT unda scemdes Tayvans yovelives rac RvTaebrivia
daviT mefis Zis abesalomis samarcxvino saqmeebic araa daviwyebuli man mamis xar-WasTan imruSa rac ebrauli tradiciiT mZime codvaa da uaresis momaswavebelia ada-mianma unda moiZulos abesalomis uSveri urcxvi nabijebi man es ukeTuri rCeva aqi-tofelisgan miiRo adamians macduneblad sxva aseTi aqitofeli SeiZleba gamouCndes Tumca TviT qriste macxovari acamtverebs maT raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ (VII 9)
mZimea solomon mefis danaSaulic andria kriteli didi gulistkiviliT gamox-atavs saTqmels `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madli-Ta winaSe RmrTisa odesme qmna boroti da gandga romlisasa Semdgomsa mas uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ (VII 10) `gemoTagan damonebuli da vnebaTagan mwared tyueqmnili hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcl trfial eqmna meZavTa da ucxo RmrTisagan sulo romlisasa Sen miemsgavse gonebiT medgarsa bilwebasa~ (VII 11)
dagmobilia saqcieli roboamisa da ierobamis romelnic urCobiTa da siborotiT gamoirCnen da gamafrTxileblad gaismis `hoiexcl sulo evltode msgavsebisa maTisa da poundmobdi `vcode Semindve RmerTo~ (VII 12)
bibliur pirTa Soris manasemac saxeli gaiTqva ugvani saqmeebiT magram SeZlo Tav-isi codvebis aRiareba da monanieba kacma lmobierebaSi unda mibaZos mas
aqabic _ israelTa mefe mdash biwierebiTaa gamorCeuli is warmarTobisken gadaix-ara baalis kultis aRorZinebac ganizraxa Tavis colTan iezabelTan erTad baalis
53
kults msaxurebda risTvisac gakicxul iqna elia winaswarmetyvelisgan misi zne-dacemuloba uaRresad tevadi saxiTaa gamoxatuli `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane aramed siRrmiT sulisa SenisaiexclT sul-iTquen da miuTxres RmerTsa Se-codebani Senni~ (VII 14)
SeCvenebasaviT gaismis sityvebi im codvilTa mimarT vinc aqabs hbaZavs da ara sa-refTel qvrivs romelmac elia winaswarmetyveli miiRo da daapura (3 mefeTa 17 7-9)
bolo sami tropari galobisa vedrebis glovis urvis tkivilis srulyofili ga-moxatvis brwyinvale nimuSia ikveTeba elvare poeturi saxeebi `ganilinnes dReni ese Cemni viTarca sizmari~ `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ `daSrta mpoundsnelo Cemi lampari madlisaiexcl~ `aramed sitkboebiT kualad mage sixaruli~ `Sen uwyni hoiexcl macxovar ucnaurni (da-farulni _ l g) Cemni~
XIX da XX troparebs refreniviT gasdevs sityvebi `viTarca galobs daviT~ es si-tyvebi qarTvel mTargmenels (kerZod arsen iyalToels) TviTneburad ar Seutania teqstSi isini dedanSia dadasturebuli magram maTi damamTavrebel frazebad qceva arsen iyalToelis arCevania (VII 17 VII 18)
VIII galobas romelic wina galobis msgavsad babilonis sami yrmis galobasTanaa da-kavSirebuli uZRvis aRniSnul bibliur sagalobelTan Sexmianebuli Zlispiri rome-lic saxotbo Sinaarsisaa da sazeimod JRers magram masTan Sewyobili `didi kanonis~ VIII galoba kvlav godebisa da urvis gamomxatveli troparebiT iwyeba
am galobis I troparic uzenaess miemarTeba `Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo da wadier-hyav guli Cemi moqcevad monanuli macxovne da momxeden romeli vpoundmob Seg-code Semiwyale da warwymeduli mpove~ (8 1) Semdeg erTmaneTs enacvleba winaswarme-tyvelTa _ eliasa da elises mdash saswaulebze mimaniSnebeli troparebi romelTa her-menevtikuli Sinaarsis wvdoma adamians zneobrivi srulyofisken ukafavs gzas
elia winaswarmetyveli aqab mefis dros moRvaweobda misi sawinaswarmetyvelo msaxureba didi saswauliT dagvirgvinda igi zecad amaRlda biblia gvauwyebs `aha etlni cecxlisani da cxenni cecxlisani da ganeSornen igini (elia da elise _ l g) urTierTsa da aRitaca elia ZrviT zeda~ (mefeTa 2 11) bibliis komentatorTa azriT grigali cecxli etli da cxenebi RvTaebriv gamocxadebasTan dakavSirebuli Zveli aRTqmiseuli simboloebia magram elias SemTxvevaSi grigalisa da cecxlis simboloe-bi Seesabameba elias mgznebare suls etli da cxenebi rogorc mTavari Zala sayrde-ni da dideba _ xalxs am simboloTa meSveobiT elia winaswarmetyvelis didebulebaa warmoCenili miniSnebaa mis triumfalur svlaze zeciur samkvidrebelSi elia winas-warmetyvelis sityvebi _ `mamao mamao etlo israsup1lisao da mpoundedaro miso~ (IV mefeTa 2 12) unda gavigoT aRNiSnul simboloTa meSveobiT gadmocemuli Sinaarsis gaTvalis-winebiT~1
andria kritelis interpretaciiT elia saTnoebaTa etliT e i mis mier ganxor-cielebuli RvTissaTno saqmeTa meSveobiT zecad iqna ayvanili `etlTa mflobeli elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad da miwieri kaci zeSTa-eqmna~ tropari mTavrdeba mowodebiT `haersa aRslvasa mas missa ipoundsenebdi Sen sulo Cemo~ (VIII 2)
elise winaswarmetyveli romelic elia winaswarmetyvelis saqmes emsaxureboda evedreba sulier mamas elias `iyavn mrCobli suli Cem zeda~ (IV mefeTa 29) amiT man
1 Толковая Библия под ред проф А П Лопухина СПб 1914 т 2 C 484-485
54
elias SesTxova pirvelSobil Zed miiCnios igi radgan sxva Zmebze upiratesia imiT rom ormagad iRebs memkvidreobas elisem sulieri zemxedvelobiT ganWvrita elias saswauli marTlac roca ixiles winaswarmetyvelis saswauli Tqves `dadgra suli eliasi elises zeda~ (mefeTa IV 2 15) elias Zala eliseze gadmovida saswaulTmo-qmedi xaleni eliasi elisem Seiwynara da rogorc andria kriteli ityvis `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli uflisa mier~ ma-gram tropars daasrulebs mamxilebeli Segoneba `xolo Sen sulo Cemo madlsa mis ver ziar iqmen uwesod slviTa~ (VIII 4) galobaSi yuradReba maxvildeba somanitel qa-lze romelmac Seiwynara elise winaswarmetyveli da guliTac umaspinZla mas codvi-li adamiani ki ucxoTa maspinZlobis movaleobas gaurbis mgzavrsac ar gauRebs kars ris gamoc igi `sasZloiexclT gare ganhvardeba mtirali~ (VIII 5)
codvebiT damZimebul adamianTa Soris naxsenebia geezia elise winaswarmetyvelis msaxuri man elises mier keTrisgan gankurnebuli adamianisgan elisesTvis gankuT-vnili ZRveni miisakuTra (winaswarmetyvels uari hqonda naTqvami am gasamrjeloze) andria kriteli umkacresad mouwodebs angarebiT Sepyrobil adamians `geezissa ems-gavse ubadruko saZagelsa da bilwsa nebasa sulo romlisa angahrebaiexcl awRaTu sibe-resa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen misgan~ (VIII 6)
ozia igive azaria mefobas didi SemarTebiT Seudga bevri sasaxelo saqmec ganax-orciela magram gadidgulda gaamayda undoda Tavxedurad mietacebina mRvdelm-Tavris uflebebi ris gamoc umkacresad daisaja keTri Seeyara da gancalkevebuli yvelasgan mitovebuli aRmoCnda andria kritelis gamafrTxilebeli mowodebebi am-jeradac mkveTria `ozias mimsgavsebiTa hoiexcl sulo mrCobli gaqus (ormagad gWirs _ l g) keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTa (bilwi azre-biT da usjulo saqmeebiT _ l g) dauteven eseni da Seitkbe sinanuli~ (VIII 7)
adamianTa sanugeSeblad moxmobilia ninevelTa mier ZaZiTa da nacriT codvaTa monaniebis epizodi ieremia winaswarmetyvbelis godeba sionis gamo iona winaswarme-tyvelis swrafva ninevelTadmi maT aqvT rwmena rom RmerTi gulmowyalea da maT daixsnis codvebisagan
imedisa da rwmenis gansamtkiceblad galobaSi yuradReba maxvildeba danielis mier mxecTaTvis piris Sekvraze agizgizebuli cecxlis daSretaze yrmaTa mier sarw-munoebis ZaliT
sagalobelSi bibliur adamianTa _ znesrulTa Tu codviT SebilwulTa lamis mTliani galereaa warmodgenili mizani naTlad da mwyobradaa Camoyalibebuli Zue-lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTuen sulo raiexclTa emsgavso marTalTa saqeb-elsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas da bilwsa codvasa ukeTurTasa~ (VIII 12)
sagaloblis Semdgomi damamTavrebeli rva tropari warmoTqmulia mRelvare in-tonaciiT moxmobilia saxarebiseuli magaliTebi sinanuliT moculi adamianebi-sa romelTac unda SeuerTdes yoveli adamiani `avazakisaebr vpoundmob momipoundsene da petresebr vtir milxine macxovar mezuerisaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl~ _ ismis gulwrfeli xma monanuli adamian-isa
troparebSi Caqsovilia macxovarTan dakavSirebuli gamomsaxveli epiTetebi `sulTa mkurnali~ `daviTis Ze~ `tkbilmacxovari~ `maRalmowyale~ `maRali didebis mqone~ meore mxriv codvilis warmosaCenad Semodis gulisSemaRonebeli epiTetebi
55
`sulmyrali wylulebiT damZimebuli~ `ZrwoliT mRaRadebeli~ `widovani~ `mtira-li~ da sxv
sagaloblis finalSi saxarebiseuli igaviT STagonebuli vedreba gaismis `mowyale meqmen macxovar qmnulsa Sensa da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli mewie Sec-Tomilsa gamomipoundsen mpoundecTagan da Semracxe cxovarTa Tana samwysosa SenisaTa~ (VIII 20)
IX galoba romelic RvTismSoblis sagalobliTaa STagonebuli sulieri aRmav-lobis bolo safexuria masSi wamoweulia saxarebiseuli motivebi romelTa wvdoma gaazreba gancda adamianSi aRviZebs yovelive keTilSobilurs frTebs asxams RvTae-brivisken swrafvas
am galobis Sesavali romelic sami troparisgan Sedgeba mZime realobas warmoa-Cens `goneba mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful sneul ars suli mou-Zlurebuli _ sityuaiexcl warwirul ars cxorebaiexcl da sikudili karTa zeda~ (IX 1) mZime mxilebas mosdevs SekiTxva `ubadruko sulo raiexcl-me hyo odes movides msajuli didi gansjad Senda~ (IX 1)
gulistkiviliTaa naTqvami `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni xolo Sen Semd-gomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunur-qmniTa~ (IX 2)
codvili adamianisTvis sjuli da kanoni mouZlurebulia masze gavlena aRar aqvs usargeblo Seiqmna misTvis saxareba wmida werilma dakarga zegavlena winaswarme-tyvelni da marTalTa Sesaxeb Tqmulni fuWi aRmoCnda ganmkurnebeli sityvisagan gandgomiT ki ganmravldnen wylulni
xsna saxarebisaTvis gulis gadaSlaSia aki naTqvamia `gamoiZiebdiT wignTagan ra-meTu hgonebT viTarmed gaqus cxovrebaiexcl saukunoiexcl maT Sina da igini arian romelni wameben CemTcents~ (ioane 5 39)
andria kriteli `did kanons~ agvirgvinebs `axlisa wignisa~ saxeTa gacocxlebiT raTa moalbos codvili adamianis guli raTa man magaliTad daisaxos marTalTa wesi cxovrebisa ganeridos codvilT da mowyale yos qriste marxviT vedrebiT siwmin-diT krZalulobiT
saxarebiseuli epizodebis moxmobisas intonacia SemarTulia fraza kidev ufro moqnili da emociurad daZabuli xdeba troparTa dasawyisi sityvebi Tu fraze-bi zogjer identurnic arian rac amZafrebs ritms yvela taepSi aqcentirebulia qriste-macxovris saxeli TvalsaCinoebisTvis movitan am troparTa dasawyis fra-zebs
`qriste gankacna sulo~ (IX 5)`qriste gankacna sulo~ (IX 6)`qriste acxovnna moguni~ (IX 7)`qriste ganicdeboda~ (IX 9)`imarxa macxovarman~ (IX 8)
am troparebSi xsenebuli saswaulebi macxovrisa avtoris mier ganmartebulia ro-gorc yoveli adamianis gadarCenisaTvis ganxorcielebuli diadi qmedeba qriste im-itom gankacda rom magaliTi daesaxa yvelasTvis Tavis damdablebisa `xati da saxe giCuena damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT~ (IX 6)
qristem acxovna mogvebi moixmo mwyemsebi mravali yrma mowamed aqcia ganadida
56
moxuci da qvrivi dedakaci romelTac unda emsgavsos adamiani ormoci dRe imarxa ar unda SegaSinos mterma radgan `marxvaiexcl da locvaiexcl gaqonan saWurvelad mis zeda eSmaki qristes cdunebas cdilobda da ra SeiZleba Tavs daatydes adamians amitom dReniadag sifxizle marTebs mas `Zrwode sulo da maradis mRviZare Semwe iyofd RmerTsa~ (IX 9)
ioane naTlismcemlis Temac herodesa da heodiades mier gamoCenili sisastikec ioane naTlismcemlis sikvdiliT dasjac zneobrivi SegonebisTvisaa moxmobili `nu daecemi Senda aramed Seitkbe moqcevaiexcl~ (IX 10)
saxarebiseuli epizodebis Rrma interpretaciis brwyinvale nimuSia macxovris mier qorwilSi wylis Rvinod gadaqceva andria kritelis ganmartebiT `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos sulo~ (IX 12)
qristes sxva saswaulebic _ dauZlurebuli adamianis ganmtkiceba qvrivi dedis Wabuki Svilis aRdgineba asisTavis msaxuris gankurneba samarieli dedakacisaT-vis Tavis gacxadeba (ioane 4 24-26) moxda imitom rom `sulieri msaxurebaiexcl winaswar dagisaxa sulo~ (IX 13) _ gvixsnis wm andria misive SegonebiT macxovarma `widovani gankurna Se-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni ganwmidna daRrekilni da brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yruni da utyuni da daORonebulni sitycentT gankurna raiexclTa Senca gacxovnos sulo~ (IX 14)
meZavi da mezvere ganmarTldnen radgan RmerTs Sewyalebas SesTxovdnen farisev-eli ki daisaja siamayisTvis unda mibaZo im codvil dedakacs romelmac `moiRo ala-bastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa~ _ dabejiTebiT gvirCevs kriteli mwyemsmTavari
galobis damamTavrebel troparebSi kidev erTxel gaiJRerebs mkacri mowodeba _ sastikad daisjeba is qalaqebi romelTac qristem saxareba uqadaga da ar Seismines borot sodomelebTan msgavsebis gamo maTi sasjelic umkacresi iqneba mowodeba ase-Tia `SeSindi saxisagan da nu hbaZav maT~ (IX 19)
sasoeba imedi mTavari sayrdenia adamianisTvis qristesTan erTad ori avazaki acves jvars magram erTma avazakma irwmuna qriste RmerTad Seicno igi da misTvis gaiRo sasufevlis kari
sagalobels didebuli xati daasrulebs `dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen mTani da kldeni SiSisgan ganipnes queyanaiexcl Seiryia jojoxeTi opounder iqmna dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi~ (IX 23)
sagaloblis bolo troparebSi kvlav monanuli adamianis xma ismis aRmsarebeli fsalmunur striqonebTan SexmianebiT SesTxovs ufals `aramed momec guli Semusr-vili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTual-uli msxusup1rpli~ (IX 24) 50-e fsalmunSia naTqvami `msxuerpl RmrTisa ars suli Semus-rvili guli Semusrvili da damdablebuli RmerTman ara Seuracxyos~ (fsal 50 19) Seurvebuli mWmunvare Semusrvili sulia RmrTisaTvis sasurveli Seurvebuli da damdablebuli gulia uflis samkcentdrebeli ase dasruldeba aRmsarebeli adamianis mogzauroba sakuTari sulis labirinTebSi `kritelma mwyemsma TiTqos CagvWida xeli da SegviZRva Tavis umdidres naTel sixaruliT aRsavse da RmrTisadmi Tavis piradi damokideublebis daZabul samyaroSi~ _ imowmebs k veremeenko prot s pravdoli-ubovis gamonaTqvams naSromidan `Великий канон святого Андрея Критского История поэ-
57
тика богословие~ МДА 1984 с 12) `didi kanoni~ iseve rogorc am epoqis sulieri kul-turis sxva Zeglebi efuZneba saRvTismetyvelo eTikur da esTetikur principebs romlebic Suasaukunoebriv esTetikaSi erTmaneTisgan gauTiSavia amitom badebs Cve-ni sagalobeli universumTan miaxloebis maradiulSi SeRwevis uCveulo gancdas
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ aris kidev erTi mtkicebuleba imisa rom samyaro erTiania mTliania da rom `kacobriobis istoria sxva araferia Tu ara sxvadasxva saxiT sxvadasxva gamoxatulebiT dasabamieri samSoblos Zieba~1 dakarguli xatisken swrafva
1 WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011 gv 6 Веремеенко К dasax wigni gv 18 samwuxarod ruseTTan Cveni urTierTobebis garTulebis gamo miuxedavad Cemi didi mcdelobisa s pravdoliubovis naSromze xeli ar mimiwvda
58
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebi
`didi kanonis~ qarTuli Targmanebis Sedareba originalTan ramdenadme pirobiT
xasiaTs atarebs Cven xelT ar gvaqvs am Zeglis dednis zusti asli (is arcaa Cvenamde
moRweuli) amitom vefuZnebiT Jak-pol minis mier gamocemul teqsts1
agreTve
e loviaginiseul gamocemas berZnuli teqstisas2 bunebrivia viTvaliswinebT
e loviaginis mierve rusul enaze Targmnil `did kanons~ romelic agreTve
dasaxelebul wignSia gamoqveynebuli da qarTveli bizantinistis gvanca koplataZis
mier Tanamedrove qarTul enaze gadmoRebul aRniSnul teqsts3
Cemi mizani arc aris teqstebis zedmiwevniTi Sedareba me mainteresebs ara qarTvel
moRvaweTa mTargmnelobiTi meTodis skurpulozuri Seswavla da daxasiaTeba aramed
dadgena imisa rogoraa realizebuli saRvTismetyvelo da esTetikuri Sinaarsi
`didi kanonisa~ qarTul TargmanebSi rogor xerxdeba berZnuli teqstis adaptireba
qarTul saazrovno sivrceSi da sxv
pirvel rigSi daismis kiTxva rogoria `didi kanonis~ mTliani kompozicia ra
saxiTaa is moRweuli Cvenamde ra ZiriTadi cvlilebebi ganicada misma formam droTa
manZilze rogor ekidebian mas qarTveli mTargmnelebi
rogorc zemoT aRvniSneT `didi kanoni~ Tavdapirvelad Seicavda 210 tropars
Semdeg mas Sehmatebia Rirsi mariam megviptelisadmi miZRvnili troparebi (radgan
Rirsi mariam megviptelis xsenebis dRe swored didi marxvis periodSi modis) `didi
kanonisTvis~ daurTavT wm andria kritelis sadidebeli troparebic ase rom teqstis
moculoba mTlianad 250 troparamde gazrdila
teqstSi mkafiod gamokveTil mxatvrul struqturasac xedaven `SesavalSi Rirsi
mama (andria kriteli) mouxmobs Tavis suls sxeuliTurT aRsarebisaTvis RmrTis
winaSe Semdeg Semodis mTavari Tema _ sinanulisa da godebisa codvili sulis
tirilisa da moTqmisa VII galobaSi es Tema aRwevs gamosaxvis mwvervals xolo
daskvniT nawilSi mkvidrdeba mSvidi axali aRTqmiseuli ganwyobileba romelic
ibadeba adamianSi vinc sinanuliT SehRaRada RmerTs da guli gaiRo msxverplad
uflisaTvis~4
Tavidanve SevniSnav rom samive qarTveli mTargmnelis (eqvTime aToneli giorgi
aToneli arsen iyalToeli) mier metnaklebi sizustiT SenarCunebulia originalis
struqtura kompozicia samive Targmani Sedgeba 9 galobisagan romlebic Sesabamisi
Zlispirebis mixedviTaa gawyobili aqvT bibliuri wanamZRvrebi (an saTanado
miniSnebebi) yoveli galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Tumca rogorc viciT eqvTime da giorgi aTonelebs Secvlili aqvT Zlispirebi
1 Patrologiae cursus completus accurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisiis 1865 t VII col 1332-1385
2 Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
3 andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
4 Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013стр 17-18
59
eqvTime aTonels ki ZlispirebTan erTad mdash xmac sagaloblisa
daviwyeb teqstis saTauriT aqve SevniSnav rom saTaurs Suasaukuneobriv
mwerlobaSi dRevandeli datvirTvisagan (dRes saTauri mxatvruli nawarmoebis
erTgvari gasaRebia) sruliad gansxvavebuli fuqncia akisria is nawarmoebis
Janrobriv raobas aRniSnavs gvauwyebs ras warmoadgens teqsti `martvilobas~
`cxovrebas~ `qebas~ `galobans~ Tu matianes Janris raobaze miTiTebiT mkiTxvelis
Semzadebac xerxdeba nawarmoebis aRsaqmelad
`didi kanonis~ samive qarTul TargmanSi saTaurSive miTiTebulia avtori _ andria
kriteli wm eqvTime aToneli gvamcnobs `andria kriteli romeli iyo sup1rusalemiT~
wm giorgi aToneli ifargleba konkretuli informaciiT `andrea kriteli~ wm
arsen iyalToeli ki avrcobs am informacias `wmida andria ierusalimeli kriteli
mTavarepiskoposi~ samive mTargmnelTan bunebrivia dasaxelebulia Janris
raoba `galobani~ oRond eqvTime da giorgi aTonelebi teqstis moculobasa da
mniSvnelobasac warmoaCenen `didni galobani~ arsen iyalToeli da eqvTime aToneli
ki mis Sinaarsobriv raobasac azusteben `galobani sinanulisani~ giorgi aToneli
zedwarweraSi saTaurSi imasac gvauwyebs rom teqsti mis mier Tavidan meorejeraa
gadmoTargmnili
`didi kanonis~ qarTul TargmanTa es dasaTaurebani Tavidanve migvaniSnebs
TargmanTa erTmaneTisagan SesaZlo gansxvavebebze da rac mTavaria imasac
gvafiqrebinebs es gansxvavebuloba berZnul saTaurTan daaxloebis processac unda
asaxavdes
`didi kanonis~ samive qarTuli Targmanis berZnul teqstebTan da erTmaneTTan
Sepirispirebisas Sedgenilobis TvalsazrisiT I galobis farglebSi Semdegi suraTi
ikveTeba pirveli ori tropari samive Targmanisa srul SesabamisobaSia berZnul
teqstTanac da erTmaneTTanac Semdeg eqvTime aTonels Semoaqvs sami tropari (III
IV V) romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da giorgi aTonelTan
(Sesabamisad berZnul teqstSic) gvxvdeba oRond X XI XII muxlebad berZnuli teqstis
IX troparidan ki (X XI XII XIII XIV) arsen iyalToeli da giorgi aToneli originals
mihyvebian eqvTime aTonels ki am troparTa Sesabamisi troparebi gadatanili aqvs I
galobis daskvniT nawilSi Semdeg eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanTa
teqstebi kvlav mihyvebian erTmaneTs (XXIV-XXXVIII troparebis CaTvliT) Tumca
eqvTime aToneli agrZelebs teqsts kidev 9 tropars umatebs romelTa Sesatyvisi
troparebi giorgi aTonelis TargmanSic aris oRond misadagebulia berZnul teqsts
rogorc es arsen iyalToelTanaa1
rac Seexeba qarTvel mTargmnelTa damokidebulebas teqstis mxatvrul-enobrivi
ikveTeba erTi sagulisxmo viTarebac Jak-pol minis patrologiaSi didi kanonis~ I galobis damamTavrebeli troparebi (XX XXI XII XXIII) berZnuli teqstis loviaginiseul gamocemaSi gadanawilebulia ufro swored adgilmonacvleoben XX tropari arsen iyalToelis TargmanSi XIII troparia XXI tropari XXII-ea XXII _ XIX troparia XXIII ki _ XX tropari
rogorc es arseniseul TargmanSia xolo XVIII da XIX troparebi miniseuli gamocemisa ar aris loviaginiseul berZnuli gamocemis testSi arc rusul TargmanSi Sesabamisad arc qarTul TargmanebSi Cveni mTargmnelebi xom ar mihyvebian im berZnul versias romelsac e loviagini eyrdnoba
60
qsovilisadmi Sevecdebi mivyve teqstebs da gzadagza gamovkveTo qarTul TargmanTa
Taviseburebani
ugalobdiTsa (galobaiexcl a)
I tropari sami monakveTisagan Sedgeba
I `vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxovrebisa CemisaTa~ II `anu romeli dasabami vyo
qriste godebisa amis~ III monakveTs pirveli ori frazisgan gamohyofs macalkevebeli
kavSiri (aramed) da wamoiwevs vedrebisa da rwmenis gamomxatveli frazeologia
qarTvel mTargmnelebs zustad gadmoaqvT berZnuli teqstis aRnagoba magram
Tavidanve ikveTeba SemoqmedebiTi dinamikuri ekvivalentis tipis mTargmnelobiTi
stilis niSnebi es tendencia ganskuTrebiT sagrZnobia eqvTime aTonelis TargmanSi
garkveulwilad ki _ giorgi aTonelTanac maqsimaluri sizustiT ar gamoirCeva arc
arsen iyalToeli
ra maqvs mxedvelobaSi
berZnulSi orive versiaSi gvaqvs Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις
αθλιςς αθλου _ niSnavs Rvawls Sromas zmnur formas gansacdelis ubedurebis
daTmenis gamwarebis mniSvnelobac aqvs amitom rusul TargmanSi es fraza
Semdegnairadaa gadatanili bdquoС чего начну оплакивать деяния моей несчастной жизниldquo (axal
qarTulSi `saidan viwyo glova saqmeTaTvis Cemisa mwuxarisa cxorebisa~)
arsen iyalToels (da arc eqvTime aTonels) ar gadmouRiaT ἀθλίου αθλου giorgi
aTonels ki Semoaqvs aRniSnuli sityvis ekvivalenti _ ubadruki~ yuradRebas iqcevs
troparis damamTavrebeli taepic αλλ ὡς εὔσπλαγχνός μοι δος παραπτωμάτων ἄφεσιν~ rusul
TargmanSi gvaqvs bdquoНо как милосердный даруй мне оставление прегрешений asevea Targmnili
Tanamedrove qarTul enaze `garna viTarca gulmowyale xar codvaTa datevebaiexcl
momaniWe~ sagulisxmoa rom arsen iyalToeli TiTqos gaurbis sintaqsur kalks da
qarTuli enisaTvis organul frazas gvTavazobs `viTarca tkbilman momcen cremlni
lmobierni~ am gzas dasdgomia `didi kanonis~ pirveli mTargmneli eqvTime aTonelic
`aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen
mowyalesa~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels (gavlena aSkaraa) da kidev
ufro afarToebs frazas mommadlen me cremlni sinanulisani da macxovne~ SesaZloa
giorgi aTonels teqstis ritmulma CarCom ubiZga tropari daegvirgvinebina sityviT
`macxovne~ magram amgvarma daboloebam iseve rogorc sityvam `mommadlen~ (da ara
`momcen~ rogorc arsen iyalToelTan da eqvTime aTonelTanaa) daamSvena teqsti
logikurad da esTetikurad daasrula saTqmeli
sainteresoa qristes dedniseuli epiTetis _ ἔυσπλαγχνός _ qarTuli Sesatyvisebi
saxieri (eqvTime aToneli) mravalmowyale (giorgi aToneli) tkbili (arsen
iyalToeli) SeiZleba iTqvas rom giorgi aTonelis mier SerCeuli epiteTi ufro
Sesabamisia berZnulisa
61
II tropari samive qarTvel mTargmnels troparis Sinaarsi gadmotanili aqvs Tumca
eqvTime aToneli gverds uvlis teqstis erT Zalian mniSvnelovan pasaJs `άπόσχου λοιπόν τῆς πρὶν ἀλογιας~ arsen iyalToels ki zustad gadmouRia igi `ijmen pirvelisa
mis pirutyuebisagan~ giorgi aTonelic identur Targmans gvTavazobs `ganeSore
amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ eqvTime aToneli ki asxvaferebs
teqsts `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa codvisaTa~ man gverdi auara
`pirutyuebas~ radgan is Cans damatebiT interpretacias saWiroebda (utyvad yofna
dadumeba araRiareba codvaTa sazianoa adamianisTvis) Tumca teqstis dedaazri misi
semantikuri raoba mitanilia msmenelamde `ganeSore amieriTgan pirvelTa saqmeTa
covisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde~
ei pirutyueba (mdumareba utyvoba) sityvieri RaRadisiT unda Seicvalos RmrTis
winaSe codvebis aRiarebiT unda daiZlios
sagulisxmoa rom samive qarTvel mTargmnels gamorCenia dedniseuli λοιπὸν (amierTagan) rusul TargmanSi ki aris `Воздержись наконец от прежней безсловесностиldquo
III tropari originalisa eqvTime aTonels gadatanili aqvs VII troparad (SesaZloa
eqvTime dednis sxva versiiT sargeblobda) da rogorc zemoT aRvniSneT Semoaqvs
oTxi tropari (III IV V da VI)1lowast romelTa Sesatyvisi troparebi arsen iyalToelTan da
giorgi aTonelTan (maSasadame berZnul teqstSic) gvxvdeba X XI XII troparebad ei
giorgi aToneli ar arRvevs dednis struqturas da mihyveba originalis teqsts aseve
iqceva arsen iyalToelic
Tavs uflebas vaZlev erT konteqstSi vimsjelo qarTul TargmanTa raobaze
erTmaneTs Sevudaro aRniSnuli qarTulad Targmnili troparebi miuxedavad imisa
Tu ra adgili ukaviaT maT teqstSi
samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa giorgi aTonels aSkarad etyoba
eqvTime aTonelis gavlena teqsts mis msgavsad ganavrcobs davkarge zeciuri
didebuleba codvaTa gamo `romelni Seviyuaren~ bolo sintagma berZnulSi ar aris
eqvTime ki am sityvebiT amTavrebs (VII) tropars giorgic ase daasrulebs (III) tropars
yuradRebas ipyrobs erTi niuansic eqvTime da giorgi aTonelebi cnebas ἔγνων _
Targmnian rogorc `vixile~-s arsen iyalToeli ki rogorc mdash `vagrZen~ (Sevican
сознал) rac ufro miaxloebulia berZnuli cnebis SinaarsTan `vagrZen siSiSule Cemi
RmrTisagan~ (ἔγνων ἑμαυτὸν γομνωθντα θεοῦ)
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa Seaqvs semantikuri xasiaTis
umniSvnelo cvlileba berZnulSia εγεύσω προπετῶς τῆς παραλόγοῦ βρώσεως παραλογε ugunuri gonebis gareSe Cadenili qmedebaa arsen iyalToeli ki gvTavazobs
semantikur Targmans `Wamadi makudinebeli~
es tropari ara aqvs Targmnili eqvTime aTonels giorgi aToneli dednis
struqturis Seucvlelad gviTargmnis isic mimarTavs sawyalobel suls `o sulo
lowast es tropari B xelnawerSi gadatanilia `ugalobdiTsas~ bolos
62
Cemo sawyalobelo~ dedans Sehmatebs xis~ ganmsazRvrel sityvas berZnulSi mxolod
`xea~ naxsenebi giorgi ki mas warwymedils~ uwodebs cnobadi xis~ epiTetad moixmobs
(`gemoiexclsxilviTa warwymedilisa misgan xisa mcnebelisa~) giorgi aToneli tropars
amTavrebs eqvTime aTonelis mier teqstisTvis Sematebuli sityvebiT `STavardi
mwcentresa codvaTaiexclsa~
V tropari interpretaciuli Targmanis nimuSia mTargmnelebi ar gadian berZnuli
teqstis semantikuri velidan inarCuneben adeqvaturobas da niuansuri ganmartebebiT
aRweven sicxades gamWvirvalobas am mxriv gamoirCeva eqvTime aToneliseuli
Targmani `pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese gulis sityuaiexcl Cemi
rameTu damitkbo codvisa igi mware gemoiexcl da mcnebaTa RmrTisaTa gadaslvaiexcl Semayuara
me amisTcentsca STavardi mwcentresa [mas] codvisasa~ (VIII) giorgi aTonelic Tavis mxriv
xatovanebas Sehmatebs saTqmels `esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ (V)
arsen iyalToeli Tumca erTgulia teqstisa magram tropars amTavrebs taepiT
romelic arc berZnul versiebSia da arc rusul Tu Tanamedrove qarTul TargmanSi
`gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ (V)
sainteresoa evas epiTetebic Αντὶ Ἔυας αἱσεητῆς grZnobadi eva (arsen iyalToeli)
xiluli eva (giorgi aToneli) pirveli eva (eqvTime aToneli) sizustiT arsen
iyalToeli gamoirCeva Tumca eqvTime da giorgi aTonelebic ar ewinaaRmdegebian
berZnuli teqstis gagebas
VI tropari samive mTargmneli erTgulia berZnuli teqstisa arsen iyalToeli
SeiZleba iTqvas sityvasityviT mihyveba teqsts Tu Zalian davazustebT mxolod erTi
sityva aqvs uTargmnelad datovebuli berZnulSia τὰ ζωηρά σου λόγια (`cxovelmyofeli
mcnebani~) masTan ki gvaqvs `udeb vyof sityuaTa SenTa~
eqvTime aToneli ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT princips saTqmels uaRresad
dinamiuri intonaciiT gadmoscems TxrobiT kilos Tavidanve kiTxviTi intonaciiT
cvlis da tropars mxurvale vedrebiT amTavrebs `ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo
dauteva da samarTlad ganvarda saSueblisa misgan raiexcl-me vyo romelmanca yovelni
mcnebanni Senni wmidani Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale~ (IX)
giorgi aTonelic erTgulad mihyveba teqsts da tropars arsenisgan gansxvavebiT
da eqvTime aTonelis msgavsad Sewyalebis TxovniT daasrulebs
VII tropari Zalze sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT arc berZnul
versiebSi arc mis rusul Targmansa da bunebrivia arc Tanamedrove qarTul enaze
gadmoTargmnil teqstSi ar dasturdeba cneba _ sindisi
Tvali mivadevnoT andria kritelis teqsts da mis Targmanebs
Τὴν τοῦ Κάῖν μετελθὼν μιαιφονίαν τῇ προαιρέσει γέγονα φονεὺς συνειδότι φυχῆς ζωώσας τὴν σάρκα καὶ ζρατέυσας κατ αὺτῆς ταῖς πονηραῖς μου πράξεσι (VII)
eqvTime aTonelis Targmania mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me kaenisa da viqmen
63
[mklvel] sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa
saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var me mowyluli vnebaTa mier~ (VII)
giorgi aTonelis Targmani `kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-vyven poundorcni rameTu ukeTurTa saqmeTa mier
vewyvebode maT da aw ganwiruli vRaRadeb qriste ganmacxovele~ (VII)
arsen iyalToelis Targmani `mivemsgavse kaenis mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa scentnidisi da ganvacxovelen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi
vnebulni gulisTqumani~ (VII)
e loviaginiseuli Targmani bdquoПревзошёл я Каиново убийство с сознательным произволением чрез оживление (греховной) плоти я сделался убийцею души вооружась против неё моими злыми деламиldquo (VII)
gv koplataZiseuli Targmani `gardavamete kaenis mkvlelobasa da SegnebuliTa
ganzraxviTa da gancxovelebiTa xorcisa mkvlelad sulisa viqec aRvZar raiexcl mas zeda
ukeTurni saqmeni Cemni~ (VII)
cneba `sindisi~ dasturdeba mxolod arsen iyalToeliseul TargmanSi igi Tavs
nebas aZlevs TviTon Semoitanos sindisis cneba iq sadac originalSi ar aris magram
nagulisxmevia da zustad Seesatyviseba saTqmels
aqve movitanT meore magaliTsac romelic IV galobaSi ikveTeba eqvTime aTonelis
TargmanSi vkiTxulobT `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan romel ars
gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel ars~ (IV7)
giorgi aToneli mihyveba eqvTime aTonels `daSjil var me da qenjnil Cemisa
mamxilebelisagan mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeli~ (IV5)
arsen iyalToeli ki berZnulis identur Targmans gvTavazobs da ucvlelad
gadmoaqvs `did kanonSi~ dadasturebuli termini _ sindisi (συνειδότι) `amisagan
mxilebul viqmen amisagan davisaje me sawyalobeli TcentT scentnidisisa Tcentsisagan
romlisasa ara raiexcl umkueTeles ars~ (IV5)
sayuradReboa rom termini `sindisi~ ar gvxvdeba qarTuli oTxTavis simfonia
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) rac imis dasturia rom sindisis
cneba jer ar aris saxarebis leqsikonSi damkvidrebuli1
rogor unda aixsnas es viTareba adamiani xom Seqmnilia meufed yovelive
1 erTaderTi SemTxveva sityva sindisis gamoyenebisa qarTul oTxTavSi ioanes saxarebaSi gvxvdeba xolo maT viTarca
esma mxilebani scentnidisisagan ganvidodes TiToiexcl iwyes moxucebulTagan vidremdis daSTa Tavadi martoiexcl da dedakaci igi
dgas Soris~ (ioane 89) etyoba es sityva SemTxveviTaa gamorCenili xsenebul simfonia-leqsikonSi
ikveTeba aseTi viTarebac axali aRTqmis berZnul originalSi gvaqvs sindisi qarTul TargmanSi ki mas enacvleba
goneba `amas zeda viRuawi daubrkolebeli gonebaiexcl maqus RmrTisa mimarT da kacTa maradis~ (saqme moc 2416)
pavle mociqulis epistoluri memkvidreoba sindisis cnebis dominirebiTaa gamorCeuli mis epistoleebSi 25-jer
maincaa es sityva momarjvebuli magram qarTul TargmanSi maT Sesatyvisad gvxvdeba ara sindisi aramed ndash goneba guli
iWu || eWvi
il abulaZis mier Sedgenil Zveli qarTuli enis leqsikonSi (Tb 1973 w) scentnidis-is ganmartebisas moxmobilia swored
aRniSnuli ganmartebani guli goneba `iWu~
64
arsebulisa is xom aRmatebulia yoveliveze da sulier arsTa Soris erTaderTi
qmnilebaa romelsac vertikaluri mdgomareoba aqvs SeuZlia aRapyros Tvalebi
zecas mxolod mas aqvs xelebi romelTa meSveobiT saswaulebs axdens mraval sferoSi
da rac mTavaria erTaderTs aqvs unari azrovnebisa metyvelebisa gansjisa aqvs
sindisi anu `mamxilebeli goneba~ rogorc sulxan-saba orbeliani gangvimartavs
am cnebas Tavis `sityvis konaSi~
unda gvaxsovdes isic rom sindisis fenomeni adamianis Tandayolili mocemulobaa
rogorc Tanamedrove filosofosi n berdiaevi gansazRvravs `sindisi sulieri
zebunebrivi sawyisia adamianSi is socialuri warmoSobis ar aris socialuri
warmoSobisaa Seryvna da damaxinjeba sindisisa~1 xolo sindisis laTinuri Sesatyvisis
(conscientia) etimologias Sinagan cnobierebasTan mivyavarT sindisis gaRviZeba
adamianSi pirovnebis ganviTarebasTan aris dakavSirebuli
bibliuri swavlebiT `axalma aRTqmam~ qristes moZRvrebam kacobriobas axali
bunebiTi sjuli misca amieridan adamianis moqmedeba unda ganisazRvros da Seafasos
ara savaldebulod qceulma garedan mocemulma kanonma (moses aTma mcnebam) aramed
adamianis Sinaganma xmam pirovnebis srulqmnaSi udidesi roli swored gulisa
da gonebis xmas mieniWa es xma identificirebulia sindisTan rogorc qarTveli
filosofosi ioane petriwi ganmartavs `sityuaiexcl~ logosi viTarca Sinagani xma
gulisa msgavsad sasworis sawonisa an im qvisa romelic oqros Rirebulebas
gansazRvravs kacs exmareba Tavisi zraxvebisa da namoqmedaris SefasebaSi2 sindisi
piruTvnel msajulad aris miCneuli is arasdros cruobs
pavle mociquli romelsac Tavad hqonda Semecnebuli axali adamianis mier
mopovebuli simSvide qristeSi imasac ganmartavs rom warmarTebi romelTac sjuli
ar aqvT `bunebiTsa mas sjulsa hyofdes~ (rom 214) isini cxadyofen rom zneobiTi
mcnebani amotvifrulia maT gulebze da `Tavisa Tcentsisa TcentT sjul arian~ (rom 214) es
sjuli Tandayolilia
qarTul saazrovno sivrceSi TandaTan mkvidrdeba es termini mas xSirad mimarTavs
efrem mcire `gardamocemaSi~ ioane damaskelis es aRiarebuli Teologiuri
saxelmZRvanelo Targmnili aqvs arsen iyalToelsac da isic araerTxel iyenebs
mas unda vifiqroT rom am berZnul termins _ sindiss CvenSi amkvidreben qarTuli
sulieri kulturis titanebi efrem mcire da misi mowafe arsen iyalToeli romelTa
saxelebTanac mWidrodaa dakavSirebuli saqarTveloSi elinizmis esTetikuri
xedvebisa da koncefciebis SemoWra aRsaniSnavia rom male ioane petriwi Tavis
SromebSi mTel sistemas Camoayalibebs sindisis fenomenisas3
pirvelcodvis Tema samive qarTvel mTargmnelTan mTavrdeba XI troparSi eqvTime
aToneli TiTqos Seajamebs naTqvams da poeturi metaforiT damSvenebuli SekiTxviT
1 Бердяев Н О назначении человека М 1993 стр 53
2 ioane petriwi Sromebi II Tb 1937 gv 207
3 zneobiTi problemebiT moculma vaJa-fSavelam ki Seqmna sainterso poema saTauriT _ `svindisi~
65
mimarTavs Tavis suls `yen sulo ubadruko sad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl
da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl codvisaiexcl aramed moiqec da Seuvrdi macxovarsa
romelman Segmosos Sen pirveli igi dideba~ (XI) analogiuri xasiaTisaa arsenisa da
giorgis Sesabamisi troparebi romlebic ZiriTadad berZnul teqsts mihyvebian XII
troparidan axali intonacia Semodis `daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu
tkbil xar moswylav TanalmobiT da hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav da uZRebsa
Svilsa kualad Seitkbob viTarca RmerTi~ (XII)
aqve SevniSnav rom eqvTime aToneli gansxvavebiT giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelisagan gverds uvlis berZnuli teqstis 6 tropars sadac andria kriteli
paralels avlebs Tavis codvil sulsa da zneobrivad SebRalul bibliur adamianebs
Soris da TiTqos sanacvlod Semoitans sinanulis gamomxatvel 16 tropars
romelTagan ramdenime exmianeba kidec originalis saTanado troparebs
saWirod vTvli yuradReba gavamaxvilo ramdenime pasaJze
giorgi aTonelisa da arsen iyalToelis TargmanTa (eqvTime aTonels rogorc
zemoT aRvniSne es tropari ar aqvs gadmoRebuli) Sepirispirebam berZnul teqstTan
gamoavlina ramdenime Tavisebureba a) berZnulSi `suls~ axlavs epiTeti _ ἀθλὶα (Ψυχὴ ἀθλὶα) _ ubadruki romelic orive mTargmnels gamoutovebia b) originaliseuli
`msxverpli Seginebuli da cxorebaiexcl uxmari~ (θυσίαν ψεκτὴν κἄι ἄχρηζον βίον) giorgi
aTonels Targmnili aqvs rogorc `msxuerpli bilwi da cxorebaiexcl saZageli~ arsen
iyalToels ki `cxorebis~ nacvlad Semoutania tevadi termini _ `moqalaqobaiexcl~1
g) giorgi aToneli tropars daasrulebs Semdegi fraziT `amisTcentsca samarTlad
davisjebiT Cuen viTarca igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa~ msgavsi ram araa naTqvami
arc berZnul versiebSi arc sxva TargmanebSi Tumca miniSneba dasjaze (`risTvisac
dasjil viqmeniT~) aris
ra igulisxmeba Svid SurisgebaSi ufalma kaens Zmis abelis mkvlelobisTvis
uCveulo ganaCeni gamoutana `yovelman momkvlelma kaenisaman Scentdni SurisZiebanni
dapoundsnes da dasdva ufalman RmerTman saswauli kains ara moklvad misa yovlisagan
mpovnelisa misisa~ (dabad 415)
bibliis komentatorTa Tanaxmad RmerTma xmamaRla gasca mowmoba kaenis
xelSeuxeblobis Sesaxeb Svidgzis sasjels miagebda mas vinc TviTneburad
Seecdeboda kaenisTvis sicocxlis moswrafebas ricxvi 7 rogorc es sakraluri
enisTvisaa damaxasiaTebeli SinaarsiT SemousazRvrelia ase rom RmerTi erTi
1 moqalaqoba mkvidroba sxvadasxva Sinaarss iZens sxvadasxva konteqstSi zecaTa moqalaqe zeciuri moqalaqe
RmerTSemosili adamiania maradiul WeSmaritebasa da sikeTes ziarebuli srulyofilebisken swrafva adamianisa
zeciuri moqalaqobiT gvirgvindeba magram amqveyniuri moqalaqe `ama soflis~ mkvidria is romlis cxovreba am soflis
msaxurebiTaa Semofargluli Tumca adamians amqveynad gaweuli Rirseuli Rvawli gzas ukafavs zeciuri moqalaqobisken
ase rom Rirseuli moqalaqoba da bilwi moZagebuli~ cxovreba adamianis moqalaqobis ori sxvadasxva gzaa amamaRlebeli
da damakninebeli erTi gzis saTaveSi abelia mere gzas ki kaenis gzad miiCneven (am sakiTxze ix n sulavas saintereso
naSromi zecaTa moqalaqobisTvis saRvTismetyvelo literaturaSi krebuli `qristianul-arqeologiuri Ziebani~ IV
Tb 2011)
66
mxriv aSiSvlebs danaSaulis simZimes meore mxriv warmoaCens amouwurav siRrmes
gulmowyalebisa damnaSaves ar imetebs sikvdilisaTvis raTa mas mieces SesaZlebloba
codvebis gamosyidvisa1
X tropari es tropari gadmoRebuli aqvs samive qarTvel mTargmnels oRond
eqvTime aTonels igi Tavis TargmanSi Setanili aqvs III troparad (Cans saWirod
miuCnevia Sesaqmis Temis dasruleba teqstis dasawyisSive)
tropari yuradRebas iqcevs terminologiuri TvalsazrisiT kerZod berZnulSi
naTqvamia ἐνέθηκάς μοι σάρκα καὶ ὀστᾶ και πνοὴν καὶ ζωήν (`miboZe me xorci da Zvali
sunTqva da sicocxle~ _ Targmani gv koplataZisa) arsen iyalToelma nacvlad
`sunTqvisa~ da `sicocxlisa~ Semoitana `samScentnveli~ da `suli~ rac aireklavs CvenSi
saRvTismetyvelo-Teologiuri terminologiis Camoyalibebis process
eqvTime aToneli ki amartivebs teqsts `STabere suli cxoveli da gonieri~ _
mimarTavs uzenaess da tropars daamTavrebs originaliseuli intonaciiT `da aw
gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo Sendobaiexcl codvaTaiexcl
momec~ gameorebis xerxi saTqmels muxts matebs
giorgi aToneli lamis sityvasityviT imeorebs troparis pirveli monakeveTis
eqvTimeseul Targmans `Tixaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo RmerTo da cxovelad
pirmetyuelad Semqmen me da STambere suli cxoveli da gonieri~
XI tropari berZnulSi iwyeba sityvebiT Κξαγγέλλο σοι Σωτήρ (ganvacxadeb winaSe
Sensa mxsnelo) _ giorgi aToneli ageTve arsen iyalToelic iwyebs sityviT
`aRgiare~ aris sxva niuansuri clilebebic magram teqstis azris gamomxatveli
qsovili gadmoRebulia giorgi aToneli tropars daamTavrebs vedrebiT `gevedrebi
Sen saxierebiT ganmkurne mravalmowyale~
XII tropari vfiqrob adekvaturobiT giorgi aTonelis Targmnili teqsti
gamoirCeva giorgi aToneli gvTavazobs ekvivalents sityvisa φιλάνθρωπος _
kacTmoyvare (arsen iyalToeli ki kacTmoyvares unacvlebs tkbils~ giorgi aToneli
sintagmas _ σπλαγχνίζῃ θερμῶς _ gadmoaqarTulbs rogorc `mpoundurvaled Setkbobas~
arsen iyalToelTan ki gvaqvs _ `gulmxurvaled Seiwyaleb~ dedanSi aris πατὲρ _
asevea giorgi aTonelTan (mamaiexcl) arsen iyalToelTan ki Canacvlebulia _ `RmerTiT~
προστρέχεις _ swrafva `iswrafvi~ arsen iyalToels ar gadmouRia giorgi aTonelTan
ki gvaqvs `miegebvi~
eqvTime aTonels kidev ufro Tavisufali Targmani aqvs Tumca Sinaarsobrivi da
mxatvruli raoba uzadoa
XIII tropari arsen iyalToelica da giorgi aTonelic berZnuli teqstis
TiTqmis adekvatur Targmans gvTavazoben oRond giorgi aToneli avrcobs tropis
1 Толковая Библия т 1 с 35
67
damagvirgvinebel vedrebas arsen iyalToeli berZnuli teqstis erTgulia `amisTcents
giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo~ giorgi aToneli ki ityvis da giRaRadeb
nu mimiSueb sruliad warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav
sinanuliT da macxovne me~
XIV tropari arsen iyalToels zustad gamouRia teqsti gamotovebulia mxolod
sityva urgebi (κενόν) giorgi aTonelis Targmanic zustia da SeiZleba iTqvas
rom ufro bunebrivi da sada da kidev Εῤῥιμμένον με (damxobili) orivesTan aris
`davrdomili~
XV tropari TviT berZnul gamocemebSi es troparebi erTmaneTisgan mcired
sxvaoben jer erTi `did kanonSi~ sxvadasxva adgili aqvT miCenili minesTan XXI
adgilzea loviaginTan XV adgilze rac Seexeba qarTul Targmanebs vfiqrob
sizustes ar icavs arsen iyalToeli berZnulSia Τὴν θυσίαν τῆς ψυχχῆς καταναλώας τῇ ἀμαρτία (`simdidre sulisa codvaTa Sina warvage~ _ (gv koplataZis Targmani) arsen
iyalToeli ki ityvis `simdidre Cemi qriste uZRebebasa Sina warvage~ eqvTime
aToneli da mis msgavsad giorgi aTonelic suls esityvebian `simdidre Seni sulo
warage codviT da aw calier xar nayofTa maTgan saTnoebisagan da momymar keTilTagan~
(eqvTime aToneli) simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel iqmnen nayofTagan~
(giorgi aToneli) aTonelebis Targmnili tropari dednis semantikur datvirTvas
moicavs Tumca arsen iyalToelis Targmani mainc ufro axlosaa berZnul teqstTan
XVI tropari eqvTime aToneli semantikuri Targmanisken ixreba berZnul teqstSi
vkiTxulobT Ο ληζαἴς περιπεσὼν ἐγὼ ὔπάρχω τοῖς λογισμοῖς μου ὄλος ύπ αὐτῶν τετραυματισμαι νῦν επλήσθην μωλώπων άλλ αύτός μοι επιζὰς Χριστὲ Σωτήρ ἰάτρευσον
eqvTime aToneli avrcobs avsebs saTqmels kerZod ganmartavs `avazakis~
metaforas aq avazaki gardaTqmiT aRniSnavs gulissityvas (gulisTqmas) `romel arn
gulissityuani~ giorgi aTonelic mihyveba eqvTime aTonels analogiurad agebs
frazas da gvTavazobs sinonimur leqsemebs `avazaki romel arian gulisTqmani da
gulissityuani~
aRniSnuli troparis dasasrulis eqvTimeseuli Targmani SeiZleba miviCnioT
alternatiul Targmanad berZnulSia αλλ ὁ ἐκ Μαρὶας ἀνατε ίλας Ιησους σὺ ἐπιςάς με ὀίκτειρον (`garna moved Cemda qriste macxovar da ganmkurne me~ gv koplataZis Targmani)
eqvTime imave SinaarsSi Seitans ramdenime Strixs da fraza meti emociurobiT
itvirTeba `Sen macxovar momxeden da ganmkurnen me viTarca saxier xar mkurnali
sulTa da poundorcTa~
giorgi aToneli eqvTimes msgavsad ityvis `aramed Sen macxovar mipoundsen da
ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl~
absolutur sizustes arc arsen iyalToeli icavs Χριζὲ Σωτήρ qriste macxovari da
ara `qriste meufeo~ τετραυμάττισμαι niSnavs `oTxkuTxiv~-s arsen iyalToeli Targmnis
68
`yovliTurT~ magram es mcireodeni gadaxvevebi ar cvlis teqstis semantikas piriqiT
TiTqos ufro gamokveTs mas arseni icavs originalis stilis lakoniurobas
sayuradReboa rom rusul TargmanSic mimReobiTi formebis nacvlad ganmartebiTi
Sinaarsis frazaa bdquoПо мыслям моим я тот человек который попался разбойникамldquo
XVII tropari arsen iyalToeli originalis erTgulia Tumca semantikur Targmans
ar erideba ase magaliTad Ιερεύς με προιδὼν ὰντιπαρῆλθε (`mRvdelman rom daminaxa
gverdi amiara~) _ vkiTxulobT berZnul teqstSi arsen iyalToelis TargmanSi es
semantikuri monakveTi Semdegnairadaa gadmotanili `mRdelman ugulebels-myo
da Tana-warmpoundda~ mas ar gadmouTargmnia γυμνόν ndash ganSiSvlebuli υπερεῖδε (mitoveba)
da sxv magram alternatiuli frazeologiiT Seqmnilia srulyofili Targmani
`mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da levitelman ZcentrTa Sina damiteva
aramed Sen RmrTismSoblisa mariamisagan mosrulo miRuawe da Semiwyale~ mxatvruli
gamomsaxvelobiT teqstTan siaxloviT STambeWdavia rogorc eqvTime aTonelis ise
giorgi aTonelis mier gadmoTargmnili es tropari
aqve SevniSnavT rom eqvTime aToneliseul Targmnil tropars teqstSi ukavia XVIII
adgili
I galobis damamTavrebeli TxuTmetiode tropari romelTac eqvTime aToneli
da giorgi aToneli gvTavazoben yuradRebas imiTac iqcevs rom erTxel kidev
vrwmundebiT rogori gansacvifrebeli erTgulebiT sizustiT kdemiT mihyveba
giorgi aToneli eqvTime aTonelis yovel frazas yovel niuanss da qmnis sruliad
adekvatur teqsts mcireodeni gansxvavebebi mxolod moculobiTi xasiaTisaa
anu ganpirobebulia sagalobelTa ritmul-melodiur CarCoTa erTmaneTisagan
gansxvavebiT es monakveTebic organulad erwymis teqstTa mxatvrul
qsovils bunebrivia rom galobis samive Targmani mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~
moixilesa (galobaiexcl b)
JP Migne-sTanac da e loviaginTanac galoba Sedgeba 28 troparisagan arsen
iyalToelis Targmani Seicavs 26 tropars eqvTime aToneliseuli _ 27 tropars maT
erTvis XXVIII mdash `samebisani~ da XXIX mdash `RmrTismSoblisani~ giorgi aToneliseuli
Targmani ki Sedgeba 30 troparisagan axlavs XXXI _ `samebisani~ da XXXII mdash
`RmrTismSoblisani~
I tropari arsen iyalToels TavisTavad Rrma dinamiuri da gamomsaxvelobiT
gamorCeuli strofi kidev ufro lakoniurad Camouqnia da brwyinvale mxatvruli
saxe Seuqmnia berZnulSi vkiTxulobT γῆ ένωτίζου φωνῆς μετανοούσης θεῶ καὶ ἀνυμνούσης αῦτὸν (`qveyanao ismine xmisa winaSe RmrTisa monanulisa da mgaloblisa misisa~) arsen
iyalToeli ki ityvis `queyanao ismine sinanuliT RmrTismgalobelisa~ es sintagma
69
_ sinanuliT RmrTismgalobeli _ eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar
aris codvili adamianic monaniebisas RmerTs rom esityveba mas rom ugalobs arsen
iyalToelma erT saxeSi moaqcia
II tropari arsen iyalToelis TargmanSi daklebulia gamotovebulia `mpoundurvale~
(aRsareba) _ θερμὴν ἐξομολόγησιν rac ar aris gamoricxuli gamowveuli iyos
qarTuli Targmanis ritmuli struqturiT giorgi aToneli ki originalis frazas
avrcobs hendiadisebiT da meti mRelvareba Seaqvs frazSi `yen RmerTo macxovaro
mravalmowyaliTa TualiTa momxeden da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT
aRsarebaiexcl~ `mpoundurvale sinanuli~ `godebiT aRsareba~ teqsts met gamomsaxvelobas
aniWebs
IIIlowast1 tropari romelic exmianeba timoTes epistoles (115) arsen iyalToels
metnaklebi sizustiT aqvs Targmnili aseve eqvTime aTonelic misdevs dedans oRond
TiTqos tavtologias gaurbiso azrs erTi fraziT gadmogvcems `Segcode qriste
ufroiexcls yovelTa kacTa me ubadrukman aman Semiwyale qmnuli Seni~ giorgi aToneli
avrcobs afarToebs teqsts gamomsaxveli epiTetebiTa (`sawyalobeli~ `ubadruki~)
da zmnebiT `Semindve~ `Semiwyale~
IV tropari arsen iyalToeli erTgulia dednisa gadmotanilia yvela niuansi
teqstisa eqvTime aTonelsac zustad gamoaqvs teqstis Sinaarsi oRond mas SerCeuli
aqvs alternatiuli fraza `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav me ufalo~
giorgi aToneli efuZneba eqvTime aTonelis Targmans oRond Semoaqvs mcire
damatebebi ritmuli harmoniis dasacavad emociuri muxtis gasaZliereblad ai es
taepic `borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav me yen mravalmowyaleo RmerTo
aramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen gevedrebi~
V tropari qarTul TargmanebSi Semodis meZavis Tema (`meZvisa mis cremlTa meca
Sevswirav~) es tropari loviaginTan X troparia PG-Si ki V troparialowast lowast 2
arsen iyalToeli metnaklebad erTgulia teqstisa eqvTime aToneli da giorgi
aToneli ufro semantikur Targmans gvTavazoben Tumca Sinaarsobrivad axlos arian
teqstTan sicxadisTvis movitan Targmanis samive nimuSs
aRniSnul tropars e loviaginis gamocemaSi mohyveba tropari `saxoan-vyav usaxoebaiexcl~ romelic qarTul TargmanebSi
XVIII troparia PG-Si ki mdash XXI tropari
am monacemebze dayrdnobiT SeiZleba vivaraudoT rom qarTveli mTargmnelebi sargebloben erTi versiiT da is
gansxvavdeba rogorc PG-s ise loviaginis redaqciebisgan
70
arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aTonelimeZvisa mis
cremlTa meca Sevswirav
macxovne viTar igi
macxovar wyalobiTa SeniTa
cremliT Segivrdebi
mpoundsnelo viTarca meZavi igi
da lmobierad giRaRadeb
`mommadle motevebaiexcl
meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl~
Segivrdebi Sen
cremliT viTarca meZavi igi
macxovaro
momiteven meca auracxelni
codvani Cemni
eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi SeiZleba mivakuTvnoT dinamikuri
ekvivalentis tipis Targmans rac umniSvnelo gadaxvevebiT teqstis Rrma wvdomas
emsaxureba
VI tropari am troparis qarTul Targmanebze dakvirvebiT saintereso suraTi
ikveTeba berZnulSi naTqvamia εσπίλωσα τὸν τῆς σαρκός μού χιτῶνα καὶ κατεῤῥύπωσα τὸ κατ εἰκόνα Σῶτὴρ καὶ καθ ὁμοίωσιν (`samoseli xorcisa Cemisa Sevbilwe da (qmnuli) xatad da
msgavsad Senisa macxovar davabnele~ (Targm gv koplataZisa)
arsen iyalToeli nacvlad `samoslis~ paradigmisa gvTavazobs ekvivalentur
saxes `taZari poundorcTaiexcl~ (`biwian-vyav taZari poundorcTaiexcl~ da umatebs erTgvar komentars
`romliTa pativ-meca~)
eqvTime aToneli (mas mihyveba giorgi aTonelic) `xorcis samosels~ cvlis
alternatiuli variantiT `Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~
eqvTime aToneli kmayofildeba `xatis~ xsenebiT (`ganvryuen xati igi~) giorgi
aToneli ki xatTan erTad axsenebs `msgavsebasac~ (rogorc dedanSia) `ganvryuen xati
da msgavsebaiexcl Cemi~ da agrZelebs interpretacias `romliTa pativ-meca~
sayuradRebo is aris rom eqvTime aTonels semantikuri Targmani Semoaqvs xorcis
samoslis~ (asea berZnulSi _ lg) `xorcis taZris~ Sebilwvis dasabami gonebis
siwmidis Seginebaa (`Sevagine me siwmide gonebisa Cemisaiexcl~) eqvTime aTonelis am frazas
ucvlelad imeorebs giorgi aTOonelic
VII tropari samive mTargmnels gadmoRebuli aqvs troparis mxatvruli qsovili
gansxvavdebian ekvivalenturi metaforebis SerCevaSi Ἡμαύηωσα τῆς ψυχῆς το ώραῖον (mSveniereba sulisa) eqvTime aTonels agreTve giorgi aTonels gadmouRiaT
zustad `Suenierebaiexcl sulisaiexcl~ arsen iyalToels ki mdash rogorc `brwyinvalebaiexcl
sulisa~ `miwad gamovaCine gonebaiexcl~ (berZnulSia `goneba srulad miwad vaqcie~) _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime aToneli ki semantikur Targmans Caanacvlebs
`gonebaiexcl Cemi davabnele~ mas mibaZavs giorgi aToneli da kvantitatiuri ganvrcobiT
daamSvenebs frazas da yovliTurT miwad da nacrad gamovaCine goneba~ sxvaTa Soris
zmna gamovaCine~ ar aris berZnulSi is TargmanSi Semoitana giorgi aTonelma Cans es
varianti moiwona arsen iyalToelmac
VIII tropari aqac qarTveli mTargmnelebi erTmaneTisagan gansxvavdebian `arsen
iyalToeli wers `ganvbZare samoseli pirveli~ eqvTime aToneli (masTan erTad
71
giorgi aToneli) ki _ `ganvxeTqe samoseli~ berZnul zmnas διυέῤῥηξα-s swored
`ganvxeTqe~ unda Seeferebodes amasTan arsen iyalToelTan ar aris `imJamidan~
(ενθεν) rasac damatebiTi sicxade Seaqvs teqstSi
IX tropari aqac analogiuri viTarebaa arsen iyalToelTan gvaqvs xeneSi kvarTi~
eqvTime da giorgi aTonelebTan ki _ `SebRaluli kvarTi~ (giorgi umatebs kidev erT
epiTets `dabebkuli~ kvarTi) arsen iyalToeli wers `kdemul var~ eqvTime aToneli
`sircxcentleul var~ giorgi aToneli `kdemul var da sircxcentleuli~
X tropari saintereso suraTi ikveTeba am troparis Targmnisas
is yvelaze adekvaturad Targmnili aqvs eqvTime aTonels προσέβλεψα τοῦ φυτοῦ τὸ ὤραῖον καί ἠπατήθην τὸν νοotildeν καί ἔνθεν κεῖμαι γυμνὸς καὶ καταισχύνομαι
`vixile ra mSveniereba xisa gonebiT vcdundi da mieriTgan SiSvel var da mrcxuenis~
(Targm gv koplataZisa)
Воззрел я на красоту дерева и прельстился в уме оттого лежу нагим и стыжусь (Targmani e
loviaginisa)
`mivxeden xesa romlisa gemosa ara xilvad maqunda mcnebaiexcl da vsceT gonebiTa
xilvad gemosa missa mwaresa~ (Targmani eqvTime aTonelisa)
giorgi aTonels am troparis Sinaarsi gaSlili aqvs or troparad 1) (X) `mivxeden
xesa mas romlisa igi maqunda mcnebaiexcl gemoiexclsa ara xilvad uZRebsa da SevsceT missa
mwaresa ubadruki~ 2) (XI) pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymide romeli momca
Semoqmedman medgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da sircxcentleul var~
aqve SevniSnav rom giorgi aTonelis Targmani mkveTrad interpretaciulia Tumca
efuZneba berZnul teqstsac da eqvTime aToneliseul Targmansac
arsen iyalToeli ki giorgis orive troparis Sinaarss TiTqos kvlav erT troparSi
moaqcevs ratomRac gverds uvlis xis simbolos aqcenti keTdeba pirvelqmnili
mSvenierebis dakargvasa da siSiSvleze
Znelia dRes ganisazRvros ram ganapiroba qarTul TargmanTa erTmaneTisagan
amgvari dacileba sxvadasxva sayrdenma versiebma
XI tropari eqvTime da giorgi aTonelebi amjeradac saintereso semantikur
Targmans gvTavazoben
berZnulSi gvaqvs ετέκταινον ἐπἱ τὂν νῶτόν μοῦ πάντες οί άρχηγοι τῶν παθῶν μακρῦνοντες (`beWTa CemTa mcemdes vnebaTa yovelni winamZRvarni~)
arsen iyalToeli erTgulia dednisa eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli saintereso interpretaciiT gvawvdian teqsts `beWTa CemTa mcemdes~ mdash
eqvTimes gagebiT aris `beWTa sulisa CemisaTa mcemdes~ giorgi aToneli Tavis
mxriv umatebs `bWeTa gonebisa da sulisa CemisaTa mcemdes~
leqsikuri mravalferovnebisTvis sainteresoa rom aTonelebis `uSjuloebani~
arsens Secvlili aqvs `ZmacuvaniT~
72
XII tropari arsen iyalToeli mihyveba originals eqvTime aTonelic erTgulia
berZnuli teqstisa giorgi aToneli ki tropars TcentsiT guliT~ daurTavs subieqturi
gancdis gamomxatvel STambeWdav frazas `kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel
myo yovlad sawyalobeli~
XIII tropari arsen iyalToeli adekvaturad Targmnis tropars eqvTime aToneli
asxvaferebs teqsts `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa~ _
ityvis arsen iyalToeli eqvTime ki amartivebs saTqmels `vnebaTa igi nivTi mmosies
viTarca furceli leRvisaiexcl~ giorgi aToneli subieqturi TviTgansjis Temas
amZafrebs `mmosies vnebaTa CemTa simravle saZageli friad sawyalobelsa~
XIV tropari originalSi aRniSnuli tropari epiTetebiT metad datvirTulia
Εστόλισμαι κατεστιγμένον χιτῶνα καί ήμαγμένον αισχρῶς τῇ ῥύσει τῆς ἐμπαθοῦ καί φιληδόνὄυ ζωῆς`mmosies me samoseli sasircxvod SebRaluli da uwmindurTa vnebaTagan da
gemoTmoyvare cxovrebisagan wabilwuli~ (gv koplatZis Targmani)
`Оделся я в ризу постыдно запятнанную и окровавленную нечистотою страстной и сластолюбовой жизни~ (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis Targmnili tropari TiTqos gafermkrTalebulia da cota
damZimebuli samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa
viSTvebi~
eqvTime aToneli bunebrivia teqstidan amodis da poeturobiT gamomsaxvelobiT
sisadaviT gamorCeul tropars qmnis `mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem zeda~ giorgi aToneli
TiTqos ver eleva eqvTimes verc erT leqsemas umatebs erTaderT epiTets _
`ubadruks~ da naTqvams moaqcevs ZlispiriT gansazRvrul ritmul CarCoSi
`kuarTi dabebkuli
da vnebaTagan SebRaluli
mmosies ubadruksa amas
da codvaTa maT CemTa
sircxcentli mZcentnvared mofenil ars Cem zeda~
XV tropari arsen iyalToeli Tumca sityvasityviT ar mihyveba berZnuls
magram Tavisas arafers umatebs eqvTime aToneli tropars daasrulebs vedrebiT
`gevedrebi qriste mipoundsen maTgan~ (es Txovna ar aris berZnulSi) giorgi aTonelic
eqvTimes msgavsad vedrebiT Sekravs tropars `mipoundsen kacTmoyuareo~
troparis dasawyisi fraza qarTulad sami variantiTaa gadmoTargmnili γπέπεσα τῇ τῶν παθῶν ἄλγηδόν _ `STavrdomil var ufskrulsa vnebaTasa~ (arsen iyalToeli)
`vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var~ (eqvTime aToneli) `vnebaTa maT CemTa
tcentrTiTa damZimebul var~ (giorgi aToneli)
73
eqvTime da giorgi aTonelebi `nivTis~ (sagnis sagnobrivis materialuris)
Semotanasac eridebian Tu arsen iyalToeli ityvis `STavrdomil var nivTTa
xrwnilebasa~ eqvTime Caanacvlebs `eSmakTa simravles~ giorgi aToneli mdash
`sakrveliT uwyalod Sekvraze~ saubrobs
Καὶ ἔνθεν νῦν ὁ ὲχθρός καταπιέζει με _ arseni Targmnis Semdegnairad `amisTcents mecinis
mteri Cemi~ eqvTime aTonelis da giorgi aTonelis Targmanebic analogiuria mwared
memReris~ zusti Sesatyvisia `оттого ныне враг угнетает меня~ (e loviagini) `amisTcents
maWirvebs aw mteri Cemi~ (gv koplatZe)
XVI tropari arsen iyalToelis Targmani Sesatyvisia berZnulisa eqvTime aToneli
da masTan erTad giorgi aToneli ki interpretaciul Targmans gvTavazoben eqvTime
aToneli erideba terminebs `nivTmoyuare~ `monagebTmoyuare~ `univTo~ (romelTac
iyenebs arseni) da qmnis alternatiul Sinaarsobriv models ganvryuen me xati sulisa
Cemisaiexcl gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTa romliTa mier davisajebi~
giorgi aToneli gvTavazobs eqvTime aToneliseuli troparis analogiur strofs
(ix galoba II 17) da amavdroulad umatebs or tropars romlebic aRniSnuli
troparis Temas agrZeleben 19 `monaiexcl mongebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa
aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 20
`Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissityuaTa mier
qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa aRvavse~
XVII tropari samive qarTveli mTargmneli am uaRresad saintereso troparis
Tavisufal Targmans gvTavazobs
Τὴς ἔξωθεν ἐπιμελῶς εὺκοσμίας μόνης ἐφρόντισα τῆς ἔνδον ῦπεριδών θεοτυπώτου σκηνῆς`oden garegnulisa ganSvenebisaTvis gulmodgined mzrunvelman ugulebelvyav
xatad RmrTisad qmnuli karavi Sinagani~ (gv koplataZis Targmani)
`gareSisa xolo ganSuenebisa mzrunvelman Sinagani RmrTivqmnuli Semkobaiexcl
ugulebels-vyav~ (arsen iyalToeli)
`poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi Sevamkve moswrafebiT da sulisa igi RmrTiv-
qmnuli didebaiexcl upoundmar-vyav (eqvTime aToneli)
`Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkve moswrafed da sulisa igi RmrTivqmnuli
didebaiexcl upoundmar-vyav da ganryunil mwcentriTa vnebiTaiexclTa~ (giorgi aToneli)
XVIII-XX troparebis Targmnisas samive qarTveli mTargmneli erTgulad mihyveba
teqsts
XXI troparis Targmnisas eqvTime aToneli gverds uvlis daviT winaswarmetyvelis
saxels originalSi Sesabamisad arsen iyalToelis TargmanSic gvaqvs `davekueTe
daviTisebr codviTa~hellip giorgi aTonels mcireodeni cvlileba Seaqvs teqstSi
`vRaRadeb msgavsad daviTisa~ eqvTime ki rogorc aRvniSneT ar asaxelebs daviTs da
tropars amTavrebs elvare mxatvruli saxiT `ganmbane macxovar da ufroiexcls Tovlisa
74
spetak myav~ giorgi aTonelic amave sityvebiT daagvirgvinebs tropars `macxovar
meca cremlTa mier CemTa ganmbane da ufroiexcls Tovlisa spetak myav~
XXII XXIII XXIV troparebi srulad gadmoscemen dednis saRvTismetyvelo da
esTetikur Sinaarss damatebiT SeiZleba imis aRniSvna rom giorgi aToneli afarToebs
saTqmels da didebuli xatiT daasrulebs saTqmels `ganmiRe sasufeveli caTaiexcl da
Semiyvane wyalobiT sasZlosa Sensa~
XXV-XXVI troparebic srul SesabamisobaSi arian dedanTan
eqvTime da giorgi aTonelebi agrZeleben teqsts umateben erT savedrebel
tropars `samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ ki daasruleben teqsts arsen
iyalToelTan es damamTavrebeli troparebi ar aris radgan teqsts agrZelebs sxva
Zlispirze gamarTuli troparebi Tumca `sxua Zlispiri~ erTvis eqvTime aTonelisa
da giorgi aTonelis Targmanebsac
sxuaiexcl Zlispiri
I tropari arsen iyalToeli troparis zedmiweviT Targmans gvTavazobs Tu ar
miviRebT mxedvelobaSi or variantul sxvaobas berZnulSia Θεός (RmerTi) arsenTan
aris `meufe~ dedanSia `uwindeli codva~ (πρώην άμαρτίας) arsenTan gvaqvs `pirveli
codva~ rac mTargmnelobiT praqtikaSi savsebiT misaRebia
eqvTime aTonelis teqstis Semcvel xelnawerebSi dasawyisi ori tropari ar
ikiTxeba
rac Seexeba giorgi aTonels is ar Ralatobs Tavis meTods teqsts avrcobs
sinonimuri epiTetebiTa da zmnebiT afarToebs da aRrmavebs semantikur sivrces
sanimuSod erT tropars movitan `ixileT ixileT rameTu me var RmerTi ismine
sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl da yurad-iRe gonierebiT da SeSindi da SeZrwundi
misgan viTarca msajulisa da damsjelisa da macxovarisa da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa misTa~
II tropari romelSic wamoweulia bibliuri ipodigmuri saxeebi kaenisa da lameqisa
arsens zustad uTargmnia erTgulni arian teqstisa eqvTime da giorgi aTonelebic
oRond maTi Targmanebi aSkarad semantikuri mTargmnelobiTi tendenciebiT
xasiaTdeba
III tropari gamoirCeva dawuruli kondensirebuli saxismetyvelebiT aq
moxsenebulni arian pirvel rjulamde (moses kanonamde) moRvawe marTali adamianebi
romelTac ar miemsgavsa cTomili kaci eseni arian seiTi enosi enoqi noe arsen
iyalToeli mihyveba teqsts da daskvniT monakveTSi ityvis `dahglaxaken marTalTa
cxorebisagan (dedanSia άλλ ῶφθης πενιχρὰ τῆς τῶν δικαίων ζωῆς)~ eqvTime aToneli
lakoniuria `aramed ebaZve bilwad mavalTa~ (IV) giorgi aToneli am frazasac
75
iTvaliswinebs da dedniseul ganaCensac~ Semoitans aramed ebaZve bilwebiT mavalTa
da iqmen [Sors] marTalTa cxorebisagan~ (IV)
IV tropari samive mTargmnels brwyinvaled aqvs gadmoRebuli teqsti magram
yuradReba usaTuod unda gamaxvildes giorgi aTonelis mier Targmnili troparis
damamTavrebel mxatvrul saxeze `da ara Sexual cxorebisa kidobansa romel ars
tirili da sinanuli~ codvilma adamianma TviTon rom ganaxvna~ (gaxsna) RvTis risxvis
(warRvnis) `saqanelni~ (ufskrulni) da kidobnis gareSe rom darCa _ es dedanSia
naTqvami giorgi aToneli ki qmnis kidobnis uaRresad tevad metaforas `cxorebisa
kidobani romel ars tirili da sinanuli~
V troparis samive Targmani srul SesabamisobaSia dedanTan
amave tropars eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi mosdevs tropari
romelic berZnul wyaroSi VII troparia teqstis logikiT misi adgili marTlac aqaa
radgan winare troparis interpretaciaa misi ganmartebaa `yen viTar vemsgavse me
kains da lameqs mklvelobiTa suli mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki da
poundorcni viTarca Zmaiexcl movswycentden codvismoyuareTa wylulebiTa~ (VII)
aRniSnuli troparis saxismetyvelebas kidev ufro met naTels mohfens giorgi
aToneli yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs pirvelTa maT borotTa kacismklvelTa
da suli Cemi mdash viTarca kaci da gonebaiexcl mdash viTarca Wabuki xolo poundorcni viTarca
raiexcl Zmaiexcl movklen sawyalobelman aman gemoiexclsmoyuareTa wylulebaTa mier da yovlad
ulmobel viqmen medgari~ (VII)
VI tropari amave Temas agrZelebs qalaqisa poundel-hyav Senebad~hellip dedanSia ara qalaqi
aramed godoli eqvTime da giorgi aTonelebi arsenisgan gansxvavebiT `godols~
aniWeben upiratesobas Tumca aqve unda aRiniSnos rom bibliaSi qalaqi da godoli
erTmaneTis gverdiTaa naxsenebi `da Tques movediT viSenoT TavTa TcentsTaTcents qalaqi
da godoli romlisa Tavi iyos vidre cadmde~ (dabad 114) adamianebma miznad daisaxes
aeSenebinaT qalqi romlis SuagulSi aRmarTavdnen svets SemaerTebels miwisa da cisa
RmerTs ar moewona xalxis ganzraxva `maT saqcielSi gangvimartaven rom RmerTma im
urCobis gavlena dainaxa risTvisac maTi winaprebi ganidevnen samoTxidan urCobas
aq qalaqis da godolis Senebas kadnierebis saxe aqvs es xalxi RvTis Semweobis da
sasoebis gareSe ikafavs gzas cisken raTa `aiRos ca da gautoldes RmerTs am saqmeze
ki radgan es janyia RmerTi ar scems dasturs~1 Tumca Cvens ZeglSi saubaria `gulis-
TqmaTa~ (wadilTa survilTa) da ndomaTa gafetiSebaze RmerTTan miaxloeba ki
mxolod guliT ZaluZs adamians da ara mis mier aSenebuli svetiT
VI-VII VIII IX troparebi ar CaiTvleba adekvatur sityvasityviT zedmiwevniTi
sizustiT naTargmn troparebad magram dedniseuli Sinaarsobrivi da mxatvruli
1 kiknaZe z dasax wigni gv 25
76
qsovili gadmotanilia
gasaTvaliswinebelia rom mTargmnelebi poeturi amocanebis winaSec dganan
gadmotanili unda iqnes ritmuli struqtura bibliuri saxe-simboloebi Sedareba-
metaforebi epiTetebi intonaciuri JReradoba da aS poeziis Targmnisas iqneb
swored dinamikuri Targmanis meTodi ufro amarTlebs
rac Seexeba ontologiur terminebs aqac da yvela sxva SemTxvevaSic daculia
sruli Sesabamisoba originalTan kavSiri saRvTo swavlebasTan umtkicesia
῎Αναρχε ἄκιζε Τρίας dausabamoo da augebelo samo (arsen iyalToeli)
dausabamoo samebao erTarsebao (eqvTime aToneli)
dausabamoo daubadebelo samebao
arsebiT ganuyofelo (giorgi aToneli)
῎Αχραντε Δέσποινα Θεογεννῆτορ ubiwoo dedofalo mSobelo RmrTisao
uxrwnelo qalwulo RmrTisa dedao
(arsen iyalToeli)
uxrwnelo dedao RmrTisao
(eqvTime aToneli)
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
(giorgi aToneli)
ganZlierdiTsa (galobaiexcl g)
es galoba bibliuri anas galobas exmianeba andria kritels aRniSnuli galobis
teqstic (msgavsad II galobisa) or ZlispirTan aqvs Sewyobili Zlispirebi
Sinaarsobrivad erTmaneTis msgavsni arian
Cveni galobis pirveli nawili ei pirvel ZlispirTan Sewyobili teqsti 8
troparisgan Sedgeba xasiaTdeba gancdaTa simZafriT RmrTisgan dasjili `sodomur
qalaqTa~ SemaZrwunebel xvedrze mimaniSnebeli xat-saxeebiT Seicavs vedrebasac
ufalma xrwnilebisagan daixsnas dakarguli cxovari
arsen iyalToeli zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts aqa-iq bunebrivia
gvxvdeba gadaxvevebi rac savsebiT gamarTlebulia mxatvruli teqstis Targmnisas
magaliTad arsen iyalToeliseul TargmanSi lirikuli gmiri Tavis suls mimarTavs
`cecxli uflisa mier sulo ufalman wcentma pirvel~ mimarTva _ `sulo~ berZnul
teqstSi ar aris (mTargmneli Tu sxva versiiT ar sargeblobs)
ra viTarebaa eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic aerTianeben orive ZlispirTan
Sewyobil galobebs erT galobad (ei sxva Zlispiri ar aris gamoyofili calke
77
ise rogorc originalSia da rogorc Sesabamisad fiqsirdeba arseniseul
TargmanSic) Tumca giorgi aTonels berZnulis Sesatyvisad I ZlispirTan Sewyobili
galoba gansxvavebiT eqvTime aTonelisagan dasrulebuli aqvs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arseni am troparebs Targmnis berZnulidan giorgi
aToneli ki Semoitans axal troparebs axal `samebisansa~ da `RvTismSoblisans~
eqvTime aToneli rogorc es mosalodneli iyo gverds uvlis dednis pirvel sam
tropars sadac sodom-gomorze datexili RvTis risxvis Temaa gaSlili da galobas
sinanulis motiviT iwyebs
`eha qriste meufeo
aRgiareb Sen cremliT
Segcode Segcode Sen
aramed Semindve raiexclTa
vRaRad-yo
`araiexcl vin ars wmidaiexcl
araiexcl vin ars marTali
Senebr ufalo~
SeiZleba iTqvas rom eqvTime aToneliseul TargmanSi Tavidan bolomde es motivia
dominirebuli mimarTeba dedanTan aSkarad igrZnoba metic STagonebulia andria
kritelis `didi kanonis~ gulSiCamwvdomi siwrfeliT magram is mainc damoukidebeli
esTetikuri Rirebulebis mqone maRalmxatvruli teqstia
giorgi aTonelma dedniseuli pirveli sami troparis mxatvruli Sinaarsi erT
troparSi moaqcia wamowia sodomur qalaqTa cecxliT ganadgurebis Temac Semdeg
ki mihyveba berZnul teqsts afarToebs mas erTmaneTTan azavebs originalisa da
eqvTime aToneliseuli Targmanis frazeologias
arsen iyalToelis Targmani eqvTime aTonelis Targmani giorgi aTonelis Targmani
Sen xar dambadebeli Cemi
Sen xar tkbili iesu
da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
(VI tropari)
eha yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi
cremliT mpoundurvaled
mipoundsen codvaTagan da momec
simrTele
da macxovne me
(IV tropari)
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe
da pirveli dambadebeli Cemi
da Sen gevedrebi cremliT
mpoundurvaled
mipoundsen codvaTa da bralTa
CemTagan
da momec sinanuli da
macxovnen
da SemrTe saTnoTa SenTa
Tana
(IV tropari)
78
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl ZlispirTan originalSi Sewyobilia 16 tropari maTgan me-15 da me-16
`samebisani~ da `RmrTismSoblisania~ am galobaSi Warbadaa bibliuri ipodigmuri
saxeebi avtori wm werilidan moixmobs rogorc zneobrivi simtkicis magaliTebs (semi
abrahami iakobi melqisedeki loTi) ise uzneobis morevSi danTqmul adamianTa
saxeebs (qami ismaeli agari)
arsen iyalToeli mihyveba originals giorgi aTonelsac oriode tropari
dautovebia uTargmneli Tu dedanSive ar iyo gamorCenili eqvTime aToneli ki kvlav
Tavisuflad ekideba teqsts ara mxolod gverds uvlis ramdenime tropars zogjer
troparebis adgilmonacvleobasac vxvdebiT da rac mTavaria sityvasityviT ki ar
mihyveba teqsts aramed erTgvari interpretaciiT agebs troparebs aqve unda iTqvas
rom eqvTimes Targmani zegavlnas axdens giorgi aTonelis teqstzec sanimuSod
movitan erT magaliTs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
nu iqmnebi Zegl marilis
sulo ukunxedviTa
marTlukun
zari gangpoundaden Sen saxeman
sodomelTaman segors
Seeswar daqcevasa
(XIII tropari)
eha sulo nu iqmnebi
Zegl marilis qceviTa
codvaTa SenTa mimarT
Zrwode cecxlisagan
sodomelTaiexclsa
ivltode mTad mimarT
uvnebelobisa
raiexclTa ganere
(XI tropari)
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa
codvaTa mimarT viTarca-igi
loTisa aramed Zrwode
cecxlisa misgan sodomel-
Taiexclsa
ivltode mTad uvneblobisad
raiexclTa ganere segors
loTisaebr
(XIV tropari)
eqvTime aToneli ar Ralatobs sakuTar mTargmnelobiT princips da galobas
daasrulebs 9 troparisgan Sedgenili sinanulis gamomxatveli brwyinvale teqstiT
romelic agrZelebs `didi kanoniT~ STagonebul galobas es monakveTi romelic 18
dasdeblisagan Sedgeba gamTlianebulia da Sekruli erTi stiliTa da intonaciiT
yoveli muxli yoveli tropari iwyeba SeZaxiliT `eha~ romelic Tavidan miemarTeba
ufals V troparidan ki dialogi grZeldeba adamiansa da sakuTar suls Soris
Sesabamisad gaismis `eha Sen sulo codvilo~ `eha sayuarelo sulo~ `eha sulo
gulispoundma-yav~ `eha berwo sulo Cemo~ `eha suliT ubadruko~ `eha sulo caliero~
giorgi aTonels eqvTimes mier Seqmnili es troparebi uklebliv Seutania Tavis
TargmanSic mas zogjer ucvlelad gadaaqvs eqvTimes frazeologia zogjer
asxvaferebs da konkretul saxeebsac umatebs
giorgi aTonelis Targmanis daxasiaTebisas sagangebod unda aRiniSnos giorgis
mier teqstSi Semotanili uaRresad mniSvnelovani termini _ adameani (adamiani)
79
arsen iyalToelis TargmanSi ὰνθρώπος gadmotanilia rogorc kaci~ giorgi aToneli
ki gzas uxsnis termins romelic es-esaa mkvidrdeboda qarTul saliteraturo enaSi
eha qriste romeli ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveli
Semindven bralni Cemni rameTu
uwyi WeSmaritebiT viTarmed
umetes yovelTa kacTasa vcode
da araiexcl vin ars adameani
Cemebr codviTa SebRaluli(III Zlispiri2)
cnobilia rom qarTul enaSi kaci da adamiani sinonimuri cnebebia magram
qarTul samwerlobo enaSi adamiani bevrad gvianaa damkvidrebuli sulxan-saba
orbelianis leqsikonSi sityva `adamiani~ Semdegnairadaa ganmartebuli `adamiani
_ adamisgamoni adamieri-adamis erT[T]agani~ samagierod amave leqsikonSi `kacis~
cnebis konotaciebiT datvirTuli Suasaukuneobrivi gageba lamis bolomdea
amowuruli `kaci dabada RmerTman xatebis da msgavsebisaebr Tcentsisa nivTebiTa mier
poundorcni Seemzada sulis gonierisa da sitycenterisa STaberviTa~ da aS
Suasaukuneobriv kulturaSi fuZemdeblur Teologiur naSromebad aRiarebul
Zeglebs qarTul TargmanebSi ewodebodaT `bunebisaTcents kacisa~ (avtori nemesios
emeseli) `kacisa SesaqmisaTcents~ (avtori grigol noseli) da sxv
jvarcmis winaSe mdgar eklis gvirgviniT da ZoweuliT Semosil qriste-macxovarze
pilate warmoTqvams frTian gamoTqmad qceul frazas `aha kaci igi~ (ioane 195)
bunebrivia rom sityva adamiani ar gvxvdeba arc oTxTavis qarTul simfonia-
leqsikonSi (Semdgeneli iv imnaiSvili Tb 1986) radgan is ar dasturdeba saxarebis
qarTul TargmanebSi
ibadeba kiTxva mainc rodis Cndeba rodis mkvidrdeba qarTul samwerlobo sivrceSi
`adamiani~ rogorc anTropologiuri termini rodis eniWeba mas absoluturi
mniSvneloba
Cemi dakvirvebiT aRniSnul cnebas qarTul saliteraturo enaSi gza X saukuneSi
moRvawe qarTvelma himnografebma gauxsnes maT Soris gamorCeuli adgili ioane
minCxs ukavia movitan saTanado citatebs
`romelman SeZra queskneli poundelmwifebiT da ipoundsnna misgan tyueni mdash adameanni (ioane
minCxi dasdebelni wmidisa aRdgomisani)
`maradis daudumeblad gigaloben angelozni da gmoneben adameanni~ (ioane minCxi
RmrTivgcentrgcentnosanisa mefisa Tevdosi morwmunisa)
`RmerTi acxovnebs adameanTa da gamoabrwyinebs naTelsa saRmrTos~ (ioane minCxi
winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa Cuenisa ieso qristsup1sa)
`eha muceli romelsa aqus simaRleiexcl da sivrce yovlad uzeSTaesi caTaiexcl romlisagan
adamean iqmna RmerTi~ (ioane minCxi winadResaswaulobaiexcl SobisaTcents uflisa)
80
davimowmeb miqael modrekilsac `aRmsarebelni samebisani morwmuneni adameanni
saRmrToiexclTa SesxmiTa ugalobdeT poundsenebasa abo axlisa mowamisa (miqael modrekili
poundsenebaiexcl RuawliT Semosilisa uZlevelisa mowamisa habo ismaitel-yofilisa
qarTvelisaiexcl)
magaliTebis daZebna albaT kidev SeiZleba
`adamianis~ rogorc cnebis damkvidrebas qarTul saliteraturo enaSi
vfiqrob saboloo `sanqcia~ SoTa rusTavelma mianiWa gavixsenoT `vefxistyaosnis~
ufaqizesi epizodi satrfos davalebis Sesasruleblad velad gaWrilma avTandilma
gamoqvabulSi dabanakebuli asmaTi Seipyro (`yma gardaiWra daaba viTa kakabi
maxesa~) qali SeSinda (`viTa kakabi arwivsa qveSe mi da mo Zrweboda~) avTandili asmaTs
simSvidisken mouxmobs `etyoda sule ramc giyav kaci var adamiani~
gvmarTebs dafiqreba ra upiratesoba aqvs sinonimur wyvilSi mdash adamiani-kaci mdash
cnebas `adamiani~ pasuxi naTelia cnebaSi `adamiani~ gacxadebulia misi etimologia
`adamiani~ pirveli adamianis saxelidan momdinareobs saxels ki Zveli xalxebis
SegnebaSi Zalian Rrma datvirTva hqonda saxeli kacis bunebis maxasiaTebeli iyo
metic saxeli adamianis mowodebasac gansazRvravda ufro zustad moaswavebda
miuTiTeben rom xalxuri etimologiis Tanaxmad saxeli `adam~ warmodgeba
ebrauli sityvidan _ `abadagan~ rac `miwas~ niSnavs `adami~ ki migvaniSnebs
miwier kacze warmoSobilze mtvrisagan miwisa dadasturebulia rom adamianisa
da miwis Tavdapirveli erTianobis motivi saerToa semituri da indoevropuli
tradiciebisTvis am TvalsazrisiT damaxasiaTebelia etimologiuri igiveoba
`adamianisa~ da `miwis~ aRniSvnaTa indoevropulSi1
maSasadame `adam-i~ pirveli adamianis saxelia arc is unda iyos SemTxveviTi rom
es saxeli 4 aso-niSnisagan Sedgeba bevri ram rac Seqmnil qveyanasTan miwasTan aris
dakavSirebuli oTxi parametriT warmodgeba 4 mxare (aRmosavleTi dasavleTi
samxreTi CrdiloeTi) wlis 4 dro (gazafxuli zafxuli Semodgoma zamTari) 4
elementi (haeri cecxli miwa wyali) romlisganac Sedgeba yoveli nivTi bibliuri
gadmocemiT samoTxidan gamosuli 4 mdinare (fisoni geoni tigrosi evfrati)
sulieri WeSmaritebis 4 macne 4 maxarebeli (maTe markozi luka ioane) dedamiwaze
Seqmnili uZvelesi qvis qandakeba _ sfinqsi (xaris taniT adamianis saxiT lomis
brWyalebiTa da arwivis frTebiT) sacxovrisis 4 kedeli da 4 kuTxe da sxv
codviT dacemul adams qarTul mwerlobaSi xSirad axlavs Semdegi epiTetebi
`ucxoqmnuli~ `momwydari~ `dacemuli~ `ganxrwnili~ `SiSveli~ da sxv
saRvTismetyvelo tradiciaSi arsebobs meore adamis uaRresad mniSvnelovani
konceptic meore adami pirveli adamis prototipi da originalia~2 meore adami
qriste-macxovaria romelic agreTve miwieri sxeuliT Seimosa daviT aRmaSenebeli
Tavis gulisSemZvrel sinanulis sagalobelSi mimarTavs RvTismSobels `romelman
1 Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язик и индоевропейцы II 1984 с821
2 Толковая Библия т XI с 444
81
sityuaiexcl ganazrqe poundorciTa da karviTa miwisaiexclTa~ didi mefe kidec gangvimartavs
`amisTcents RmerT-mamakacebr iqmna zeSTa RmerTTaiexcl raiexclTa kacebr uwyodnes vnebani
Cuenni da RmrTeebr ipoundsnides bralTagan romelTa RmrTismSobelad qadagon
qalwuli dedaiexcl~ gza dasaxulia adamianma unda ganvlos gza pirveli adamidan meore
adamamde man unda daibrunos RvTaebrivi saxe Tavis TavSi unda Svas axali adamiani
gza ki Tavganwirul siyvarulze gadis adamisgan warmoSobili qarTuli sityva
`adamiani~swored amas Segvaxsenebslowast 1
mesmasa (galobaiexcl d)
arsen iyalToelis Targmani am galobisa Sedgeba 27 troparisgan daerTvis
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ eqvTime aTonelis Targmani ki 39 tropars
Seicavs giorgi aTonelisa _ 38-s am Targmanebsac samebisani~ da RmrTismSoblisani~
asrulebs
I tropari teqsti Sinaarsobrivad zustadaa gadmoRebuli samive mTargmnelis
mier oRond eqvTime aTonels originalis Tema gaSlili aqvs ara erT aramed or
troparSi eqvTimes Targmani lakoniuria dawnexilia gaurbis mravalsityvaobas
ase magaliTad originalSia αλλ ἔχεις ώς Κύριος πάντων τήν ἐξουσίαν άφίεναι άμαρτήματα (`aramed Sen kacTmoyuareo viTarca ufalsa yovelTasa gaqus poundelmwifebaiexcl codvaTa
motevebad~ arsen iyalToeli) eqvTime aToneli cdilobs SekumSos fraza `aramed
Sen ufalo mowyale xar Sendave moqceuli Semiwynare~ giorgi aTonelis Targmani
TiTqmis identuria originalis gadmoRebulia teqstis yvela niuansi etyoba es
Targmani gaTvaliswinebuli aqvs arsen iyalToelsac
II tropari eqvTime aToneli am troparis Temasac afarToebs saTqmels or
troparSi gaSlis Tumca gadasxvaferebuli ufro swored gafermkrTalebulia
originalis brwyinvale xati `sizmrebr da yvavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT~ (zedmiwevniTi Targmani arsen iyalToelisa) giorgi aTonels
ki ar gamorCenia aRniSnuli mxatruli saxe `rameTu msgavsad yuavilTa da sizmarTa
warvlen [Jamni]~
III tropari arsen iyalToeli erTgulia teqstisa mcireodeni gadaxveva SeiZleba
davinaxoT gamonaTqvamebSi `maTi (igulisxmeba codvaTa _ l g) Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa~ berZnulSia ταύτας επ ὄψεσι προσάγαγε (`winaSe TualTa SenTa daadgine~
представ их пред очи (твои) (III) eqvTime aTonels masTan erTad giorgi aTonelsac
gverdi auvliaT am frazisTvis Tumca codvaTagan cremliT ganwmendaze samive
qarTul TargmanSia mowodeba giorgi aToneli ki tropars daskvniT damagvirginebel
Segonebas waamatebs `viTar-igi gaswaveben Sen werilni~ (III)
IV-V troparebi gamoirCeva simZafriT siwrfeliT gulaxdilobiT arseni
lowast `adamiani~ adamisgan nawarmoebi es sityva sulieri arsebis aRsaniSnavad ar gvxvdeba damwerlobis mqone arc
erTi xalxis enaze rac daadastura msoflioSi aRiarebulma Cvenma Tanamedrove enaTmecnierma poliglotma akad
Tamaz gamyreliZem sajaro gamosvlaSi baqar gigineiSvilis `qarTuli enis istoriul-etimologiuri leqsikonis~
prezentaciaze romelic gaimarTa saqarTvelos mecnierebaTa akademiaSi 2016 w 19 seqtembers
82
Targmnisas maqsimalur sizustes aRwevs eqvTime kvlav lakoniuria da gamomsaxveli
giorgi mihyveba eqvTimes magram gverds ar uvlis originaliseul niuansebsac
movitan nimuSebs samive qarTuli Targmanidan
eqvTime aToneli giorgi aToneli arsen iyalToeli
ganifrTxve Sen sulo
da moipoundsenen saqmeni Senni
da nakaduli cremlTaiexcl moige
da aRuvaren qristesa bralni
Senni
raiexclTa hpovo Sendobaiexcl
(V tropari)
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Senni
da guliTad gulispoundma-yven
da aRuaren
RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni
cremliTa mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde
viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
(III tropari)
ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni
giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu
RmerTsa
da cuarni cremlTani
damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni
mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi
(III tropari)
V tropari sainteresoa imiTac rom berZnul teqstSi Sesabamisad arsenis
TargmanSic kvlav Semodis sindisis cneba (`davisaje me sawyalobeli TcentT scentndisisagan
romlisa ara raiexcl umkueTeles ars~) eqvTime da giorgi aTonelebi rogorc zemoT
aRvniSneT sindisis cnebas kvlav alternatiuli cnebebiT cvlian `daSjil var me
mwared Cemisa mamxilebelisagan romel ars gonebaiexcl romlisa mxilebaiexcl friad ficxel
ars~ (eqvTime aToneli) `daSjil var me da qenjnil Cemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxineblad sawyalobelo romeli ars gonebaiexcl mamxilebeli
Semiwyale dafarulTa mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni~ (giorgi aToneli)
VI tropari andria kriteli kidev erTxel ubrundeba iakobis kibis ipodigmur
saxes ganmartavs mas da ganaxlebisken mouwodebs suls arsen iyalToelis Targmani
SesabamisobaSia berZnul teqstTan eqvTime aToneli troparis Sinaarss kvlav or
troparSi gaSlis da gonebis karnaxiT Sematebuli niuansebiT aZlierebs teqstis
gamomsaxvelobiT Zalas giorgi aTonelic or troparad ayalibebs Temas da eqvTimes
msgavsad warmoaCens bibliuri ipodigmuri saxeebis Sinaarss saqmisa da xedvis (anu
praqsisisa da Teoriis) mniSvnelobas RmrTis Semecnebis gzaze ris Sesaxebac zemoT
vimsjeleT
VII - VIII troparebSi grZeldeba didi patriarqis iakobis Tema misi ori meuRlis
_ liasa da raqilis mdash saxeTa simboluri Sinaarsis warmoCena arsen iyalToeli
gvTavazobs lamis identur Targmans eqvTime aToneli gverds uvlis am troparebs
giorgi aToneli ki Targmnis sakmao sizustiT
eqvTime aToneli iakobis Temas moaqcevs erT troparSi da daasrulebs
mRviZarebisken mowodebiT `mRcentZare iqmen Sen sulo viTarca didi iakob raiexclTa moigo
83
saqme xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis mier
(IX tropari) giorgi aToneli TiTqmis sityvasityviT imeorebs eqvTime aTonelis
gansjas mxolod daskvniT taeps daumatebs `da mogeces zeciT didi wyalobaiexcl~ (VII
tropari)
IX tropari arsen iyalToeli am troparSi suls mRviZarebisken (asea berZnulSic)
mouwodebs da dednis identuri SinaarsiT datvirTul teqsts gvTvazobs
eqvTime aTonelis Targmani aRniSnuli troparisa interpretaciulia originalis
Sinaarsze dayrdnobiT wamoswevs gonebiT RmrTis wvdomis Temas sicxadisTvis
ixsenebs mose winaswarmetyvelis saxels rac ar Cans dedanSi teqsts daasrulebs
sityvebiT `da miiwio nislsa mas uxilavTa xilvisasa da scxovnde~ (X tropari) arsen
iyalToels ki igive saTqmeli dednis identuri sityvebiT aqvs gadmocemuli `da
esreT gamoCnde gonebad mxilvelad RmrTisa da nislsa saRmrToTa xedvaTasa Sexcentde
da iqmne didvaWar vinme~ (IX tropari)
giorgi aTonels es tropari ara aqvs gadmoRebuli
XXIXII troparebi bibliuri ipodigmuri saxelebiTaa datvirTuli eqvTime
aTonels gverdi auvlia maTTvis giorgi aTonelsa da arsen iyalToels ki maRali
ostatobiT dauZleviaT maT winaSe mdgari amocana
giorgi aToneli arsen iyalToeli
Τοῦς δώδεκα πατριάρχας ό μέγας έν πατριάρχαις παιδοποιήσας μυστικῶς ἐστήριξέ σοι κλὶμακα πρακτιχῆς ψυχή μου άναβάσεω τοῦς παῖδας ώς βάθρα τα βάσειζώς άναβάσεις πανσόφως ῦποθέμενος
(X tropari)
aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen
sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe
saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT
raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier
ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
(X tropari)
saRmrToman mamaTmTavarman
Svil-isxna raiexcl aTormetni
mamaTmTavarni
saidumloiexcl kibe aRgimarTa
Sen
[saqmis] aRslvisaiexcl
sulo Cemo da Svilni _
safuZvlad da kibe _
aRsavalad
yovladsibrZniT wina-giyvna
(X tropari)
mniSvnelovania rom arsen iyalToels aqac Semoaqvs axali terminebi `samScentnveli~
da `suli~ gansxvavebiT giorgi aTonelisagan romlisTvisac sulic da samScentnvelic
aRiniSneba terminiT `suli~ eqvTime aTonels aRniSnuli tropari ar uTargmnia
fiqsirebuli procesic Sesatyvisia im epoqisa romelSic iqmneboda es teqstebi
XI tropari zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili arsen iyalToels giorgi
aToneli ufro Tavisuflad epyroba teqsts ara aqvs gadmotanili sityva
`moZagebuli~ agreTve ar gadmouRia troparis daskvniTi taepi καὶ γνώσει διό νυν
84
μετανόησον (`amisTcents Seinane~)
XII tropari arsen iyalToelsac da giorgi aTonelsac troparis dedaazri
gadmotanili aqvT oRond mcireodeni cvlilebebiT magaliTad berZnul teqstSi
naTqvamia rom esavs edomi ewoda saxelad `dedakacTmoyuarebisTcents~ giorgi aToneli
ki `dedakacmoyureobas~ Seunacvlebs codvismoyvareobas arsen iyalToeli _
`gardareul bilwebas~ giorgi aTonelis mier Targmnil tropars dednisgan
ganasxvavebs mis mier Sematebuli didaqtikuri Segonebac `ixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa SenTa saxelica bilwi daimkcentdro Sen~
XIII tropari sayuradReboa rom eqvTime aToneli `didi kanonis~ vrceli
teqstidan gverds uvlis uaryofiTi sakicxveli znis adamianTa magaliTebs maRali
zneobis adamianTa saxe-magaliTebs ki moixmobs aseTia tropari romelic marTali
iobis Temas aSuqebs eqvTime aTonels is gadmouTargmnia oRond mWidro yalibSi
mouqcevia `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl yen sulo Cemo rad ar hbaZav moTminebasa
missa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis teqsts da mis mierve SemuSavebuli kompoziciuri
kadansiT amTavrebs tropars `iZlevi mwared mterTa mier simedgriTa SeniTa~ arsen
iyalToelis Targmani unda iTqvas rom identuria originalisa
XIV tropari giorgi aToneli da arsen iyalToeli cdiloben Targmnisas daicvan
sizuste da kidec aRweven mizans TargmanTa urTierTSejerebisas yuradReba miiqcia
troparis dasawyisma giorgi aToneli logikurad agebs frazas `pirvel saydarTa
mjdomare SiSueli skoreTa zeda mkcentdr iqmna~ arsen iyalTeli ki (teqstis sizustis
dacvis mizniT) TiTqos arRvevs am logikas `pirvel saydarTa mjdomare SiSueli
skoreTa zeda mjdomare iyo~ aqve arsen iyalToeli amkvidrebs brwyinvale epiTets
_ `saxelmaRali~ giorgi aTonels mis nacvlad aqvs `saCino~
XV-XVI troparebSi grZeldeba marTali iobis Tema giorgi aTonelisa da arsen
iyalToelis TargmanebSi is organuladaa dakavSirebuli wina troparebTan da es
troparebi (XV-XVI) mosdeven maT e loviaginis gamocemebSi ki isini gadatanilia XXII-
XXIII troparebad
arsen iyalToelis Targmani gamoirCeva sizustiT giorgi aTonelic erTgulia
dednisa eqvTime aToneli lakoniurad ayalibebs kiTxvas `ukueTu iobi marTali iyo
ufroiexcls yovelTa da ver ganera gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo viTar
ganere bralTagan~
aq eqvTime aToneli CaurTavs or tropars ganmsWvaluls mwvave sinanuliT giorgi
aToneli gverds ar auvlis am lirikul CanarTs saTqmels moaqcevs ukve SerCeul
ritmul CarCoSi da brwyinvale striqonebs qmnis (ix XVII-XVIII troparebi)
XVII tropari arsen iyalToeli lamis sityvasityviT mihyveba berZnul teqsts
eqvTime aToneli ki Tavisufal Targmans gvTavazobs aseve iqceva giorgi aToneli
romelic iziarebs eqvTime aTonelis saxismetyvelebas da cotas kidec ganavrcobs mas
85
eqvTime aToneli giorgi aToneli
masxure me qriste
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiT SeniTa tkbilo
ganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar
(XV tropari)
masxure me qriste RmerTo
sapkurebeli sinanulisaiexcl
da wyalobiTa SeniTa
ganmbane tkbilo
da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
rameTu yovelive Zal-gic mpoundsnelo
da sikudili codvilTaiexcl araiexcl gnebavs
(XIX tropari)
XVIII troparSi qristes jvarcmis arsia warmoCenili arsen iyalToeli
virtuozulad Targmnis tropars semantikuri niuansebiT meti sinaTle Seaqvs
strofis saxismetyvelebaSi eqvTime aToneli aSkarad interpretaciuli Targmanis
meTods irCevs lakoniuri da sada frazeologiiT gamoxatavs saTqmels giorgi
aToneli mihyveba eqvTime aTonels oRond damatebiT Semoaqvs dedniseuli Zalzed
mniSvnelovani pasaJebi sayuradReboa rom eqvTime aToneli masTan erTad giorgi
aTonelic Temis amosawuravad umateben kidev erT tropars da dedniseul (agreTve
arsen iyalToelis identuri Targmanis) Sinaarss daagvirgvineben
es troparia `suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo juarsa zeda raiexcl
damsWualuli-yav cxorebisaTcents Cuenisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa~ (eqvTime
aToneli XVII tropari)
`suli Seni yovladwmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo raJams igi juarsa zeda
damsWualul-yav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamca me sakuTar-myav mamisa Senisa didebaiexcl
mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa~ (giorgi aToneli XXI tropari)
XIX XX XXI troparebi kvlav qristes jvarcmis Temas eZRvneba ganmartebulia
jvarcmis hermenevtikuli arsi misi mniSvneloba kacobriobisaTvis yoveli
adamianisTvis arsen iyalToeli sizustes icavs axerxebs gadmoitanos yoveli
niuansi teqstisa oRond Targmnis miseuli stili Sors aris kalkirebisagan eqvTime
aTonels SeiZleba iTqvas subieqturi muxti Seaqvs TargmanSi giorgi aToneli
dedans uerTgulebs magram Taviseburad gadmogvcems saTqmels Sesadareblad
movitan arsen iyalToelisa da eqvTime aTonelis mier gadmoqarTulebul troparebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli
macxovarebaiexcl qmna Soris
queyanisa Semoqmedman raiexclTa macxovnnes da
nefsiT juarsa damokidebiTa
pirvel dapoundSuli edemi ganaRo
da mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa warmarTTa
cxovnebulTa Tayuanis-sces
(XIX tropari)
hqmen cxorebaiexcl qriste
Soris queyanisa juarsa zeda raiexcl
ahmaRldi Sen da dapoundSuli igi
samoTxe ganmiRe me
gevedrebi Semiyvane mas Sina
(XVIII tropari)
86
XXI tropari axali aRTqmis umniSvnelovanes Temas wamowevs macxovris gverdidan
wyvilad gadmomdinare wyaroni xom sjulisa da madlis Zveli da axali aRTqmis
universaluri saxeebia
arsen iyalToelis Targmani kvlav zedmiwevniTi sizustiT gamoirCeva eqvTime
aToneli mis kvalobaze giorgi aTonelic Temas or troparSi gaSlian da amowuraven
saTqmels
XXII tropari Rrma dramatizmiTaa datvirTuli adamianis umZimesi xvedria
asaxuli arsen iyalToels zedmiwevniTi sazustiT gadmoaqvs saTqmeli `pounduebul var
me sasZloiexclsagan da daklebul qorwilisagan da serobisa lampari daSrta viTarca
uzeToiexcl da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa da serobaiexcl aRkrba xolo me poundeliT da
ferpoundiT Sekruli gare-ganmagdes~
eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi aTonelic kvlav or troparSi gaSlian
Temas da gulSiCamwvdom ubrwyinvales striqonebs gvTavazoben (ix eqvTime aTonelis
XXII XXIII da giorgi aTonelis XXVI-XXVII troparebi)
XXIII-XXVII troparebi mwvave sinanulis vedrebis Sewyalebis madlis
gamoTxovis intonaciiTa warmoTqmuli SeiZleba iTqvas rom samive mTargmneli
`brZnadmetyvelebs~ maTi gansakuTrebiT eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis
CarTvebi saRvTismetyvelo poeziis Sedevrebad warmoaCenen qarTvel mTargmnelTa
RaRadiss
eqvTime aToneli Tavis mxriv ramdenime savedrebel tropars Sehmatebs originals
maT ra Tqma unda gverds ver auvlis giorgi aToneli da sagalobelSi TiTqos
aRibeWdeba yoveli kacis gansacdeli tkivili sevda
galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ arsen iyalToels
zustad gadmoaqvs originalis troparebi eqvTime da giorgi aTonelebis Targmanebi
ki garkveulwilad Tavisufalia cxadia ontologiuri terminologia yvelgan
tradiciulia da efuZneba saRvTismetyvelo swavlebas
RamiTgansa (galobaiexcl e)
galoba agebulia bibliur ipodigmur-paradigmul saxeTa interpretaciebze
Seicavs 20 tropars berZnul versiebSi axlavs Rirsi mariam megviptelisadmi
miZRvnili 2 tropari galoba sruldeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
qarTul TargmanTa Sejerebisas erTmaneTTan da berZnul versiebTan zogadad
aseTi suraTi ikveTeba arsen iyalToeli erTgulad mihyveba teqsts eqvTime
Tavisuflebas iCens teqstSi Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi vTqvaT dedanSi mose
winaswarmetyvelis saxe Tu 5 troparSia gaSlili eqvTimesTan 1 tropari eTmoba
eqvTime aToneli gverds uvlis rubenis aaronis samaritelis saxeebs samagierod
Semoaqvs 7 tropari romelTa gamomsaxvelobTi Zala uzadoa giorgi aTonelis
87
mizania ar gamotovos dednis arc erTi tropari da kidec aRwevs mizans amasTanave
igi ar Raltobs arCeul gzas gadmoaqvs eqvTime aTonelis mier Sematebuli yoveli
tropari magram ara ucvlelad aramed erTgvari niuansebiT rac kidev ufro meti
zemoqmedebis Zalas aniWebs sagalobels
mivyveT teqsts
I tropari arsen iyalToelis Targmani adekvaturobiT xasiaTdeba eqvTime
aTonelsac srulad gadmoaqvs teqstis mxatvruli Sinaarsi romelic Zalian sada
naTeli STambeWdavi ubraloebiTaa gadmocemuli giorgi aTonelisTvis rogorc
yovelTvis amosavalia dedani romelsac Seuzavebs eqvTimeseul Strixebs Sehmatebs
sakuTar niuansebsac
metic SeiZleba iTqvas giorgi aToneli TiTqos arsen iyalToelze meti sizustiTac
ki misdevs teqsts am konkretul SemTxvevaSi
magaliTad originalSia `Zed dRisad gamomaCine macxovar me~ (ἀλλ ὡς ήμέρας ὑιὸν Σωτήρ ἀνἀδειξόν με) eqvTime aToneli da arsen iyalToeli dRes~ (savsebiT logikurad)
Seunacvleben _ `naTels~ giorgi aTonels ki Tavis TargmanSi orive nominacia aqvs
`qriste meufeo Zed naTlisad da dRisa gamomaCine~
II tropari romelic bibliuri rubenis Temas exeba eqvTime aTonels gamoutovebia
arsen iyalToelsa da giorgi aTonels gadmouRiaT oRond giorgis Targmani
interpretaciulia teqstisTvis Seumatebia saTanado ganmarteba `viTarca man
(igulisxmeba rubeni) Seagina sareceli mamisa Tcentsisaiexcl egreTve meca poundorcTa bilwebiTa
Sevagine siwmide sulisa Cemisaiexcl~
III IV V VI troparebSi gaSlilia bibliuri iosebis Tema qarTveli mTargmnelebi
dednisadmi erTgulebiT gamoirCevian oRond giorgi aToneli afarToebs teqsts
arsen iylToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
da viTarca ioseb ZmaTa
meca ganvyide
nayofi siwmidisa
da ubiwoebisaiexcl
(III tropari)
da viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces
egcentptes egreTve me
ganvec eSmakTa siwmide Cemi
(II tropari)
da viTarca ioseb ZmaTa
ganyides
egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemi
da qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa
momec sinanuli
da macxovne me
(II tropari)
VI tropari romlisTvisac eqvTime aTonels gverdi auvlia savaraudod misi
rTuli saxismetyvelebis gamo arsen iyalToelis TargmanSic bundovani Cans giorgi
aToneli ki odnav asxvaferebs teqsts da azri mkafio xdeba
Εἰ καὶ λάκκῳ ῷκησέ ποτε Ιωσὴφ Δέσποτα κύριε ἀλλ εί τύπον τῆς ταφῆς καὶ τῆς ἐγέρσεώς σοῦ ʼεγὼ
88
δὲ τί σοί ποτε τοιοῦτον προσενέγκω (VI tropari)
sicxadisTvis warmovadgen aRniSnuli troparis Targmans
`odesme ioseb mRvimesa daemkvidra meufeo ufalo viTar winasaxesa Sina saflavad
dadebisa Senisa da aRdgomisa xolo me msgavssa amisa Sen rasa Semogwirav~ (gv
koplataZis Targmani)
bdquoИосиф был некогда во рве Владыка Господи но в образ твоего погребения и воскресения а я что подобное когда-либо тебя представлюbdquo (e loviaginis Targmani)
`daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa meufeo xolo me
ubadrukman raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ (arsen iyalToelis Targmani)
`ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisa Senisa STaigdo mpoundsnelo xolo me
sawyalobeli ese mwcentresa Sina bilwTa saqmeTasa STavvardi medgrobiT poundeli aRmipyar~
(giorgi aTonelis Targmani)
VII-XIII troparebi mose winaswarmetyvelis Temaze agebuli Rrma saxismetyvelebiTi
SinaarsiT izidavs mkiTxvels (msmenels) arsen iyalToelsa da giorgi aTonels lamis
maqsimaluri sizustiT gadmoaqvT teqsti eqvTime aToneli ki erT troparSi moaqcevs
mose winaswarmetyvelis Temas
arsen iyalToeli ityvis `kidobani mosesi gesma sulo Cemo viTar mi-mo-aqunda
mdinarisa RelvaTa da viTar sasZloTa Sina iSuebda da ganera brZanebasa~ eqvTime
aTonels troparis dedaazri gadmocemuli aqvs `viTarca didi mose kidobans mas
Sina ganera mZcentnvaresa faraoiexcls brZanebasa egreTve Sen yen sulo saTnoebaTa kidobnad
Seved~
Tamamad SeiZleba iTqvas `saTnoebaTa kidobani~ brwyinvale mxatvruli saxea
tevadi metaforaa romelic berZnulSi ar aris da Seuqmnia eqvTime aTonels mas ver
Selevia giorgi aToneli da mis mier zedmiweviT Targmnili tropari daugvirginebia
aRniSnuli metaforiT `da Senda saTnoebaTa kidobnad Seved~
VIII tropari am troparis berZnuli teqsti Znelad misawvdomi da gasaazrebelia
swored amitom giorgi aTonels alternatiuli gza aurCevia da interpretaciuli
Targmani SemouTavazebia `moswycentden msgavsad aRmqumelTa codvismoyuareni
gulisTqumani sulo Cemo da acxovne saxed wulTa ubiwoiexcl siwmide msgavsad mosessa
da vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa sibrZnisaiexclTa~ (IX tropari)
eqvTime aTonels rogorc zemoT aRvniSne 5 tropari (IX-XIII) sadac mose
winaswarmtyvelis Temaa gaSlili ar uTargmnia
IX tropari arsen iyalToels Targmnisas odnav SeukumSavs es tropari
gamotovebulia `megvipteli~ Tumca `megcentpteli goneba~ ufro mniSvnelovani
Sinaarsobrivi erTeuli gadmotanili aqvs kalkirebuli Targmanisken ixreba fraza
`da viTar daemkcentdro vnebaTa udabnosa sinanulisa mier~ (καὶ πῶς οίκήσεις λέγε τὴν ἔρημον τῶν παθῶν διὰ τῆς μετανοίας (IX tropari)
giorgi aTonelTanac saubaria ara megviptelsa da megviptur gonebaze aramed
kontamirebuli formiT gmoxatul fenomenze _ `megvipteli igi gonebisaiexcl~ (VIII
89
tropari) amave troparSi wamoWrili SekiTxvac ufro gasagebia `da viTar mkcentdr iqmna
sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da scxovnde~
X tropari arsen iyalToeli zedmiwevniT Targmans gvTavazobs giorgi aTonelic
erTgulia teqstisa oRond tropars kvantitatiuri ganvrcobiT gvawvdis Tu arsen
iyalToeli ityvis udabnoiexcl daimkcentdra didman mose emsgavse sulo Cemo qcevasa missa
raiexclTa mayulovansaca Sina RmrTis gamocxadebisa xilvasa miemTxcento~ giorgi aToneli
teqstis semantikidan gamomdinare brZanebs `moved sulo da ebaZve moses udabnoTa
Sina qcevasa raiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisa ixilo da gezraxos Sen
uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier~ (X tropari)
XI tropari umciresi teqstobrivi gadaxrebiT arsen iyalToelica da giorgi
aTonelic Sinaarsobrivad Tu saxeobrivad aRniSnul tropars adekvaturad
Targmnian
XII tropari arsen iyalToels zustad gdamoaqvs tropari giorgic erTgulia
dednisa oRond is semantikuri niuansebiT afarToebs mas arseni berZnulis
Sesatyvisad Targmnis `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo
RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ giorgi aToneli ki Semdegnairad Camoayalibebs
saTqmels `sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa cecxliTa da cxorebiTa
SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes igini~ (XII tropari)
XIII tropari Tavisufali Targmanis nimuSad SegviZlia miviCnioT dasawyisi giorgi
aTonelis mier gadmoRebuli troparisa dedanSia Ως βαρύς τὴν γνώμην Φαραῶ τῷ πικρῷ γέγονα (XIII tropari) `ulmobelobiTa uwyalo viqmen viTarca farao~ (gv koplataZis
Targmani) bdquoПо жестокости я стал как жестокий нравом фараонraquo (e loviaginis Targmani)
arsen iyalToelis TargmaniT `faraoiexclsebr davmZimdi gonebiTa~ (XIII tropari)
giorgi aTonelTan ki naTqvamia `viTarca mZime zuavi faraoiexcls moxarke viqmen~
XIV tropari am troparidan mokidebuli dasasrulamde dominirebs sinanulis
Tema godebis motivi da bunebrivia eqvTime aToneli kvlav CaerTveba SemoqmedebiT
procesSi da ara mxolod dedniseul troparebs gadmoTargmnis aramed `TcentsiT
guliT~ kidev 8 tropars daurTavs orginals giorgi aToneli bunebrivia srulad
Seitans Tavis TargmanSi eqvTime aTonelis naRvaws oRond ara ucvlelad ucvlelia
mxatvruli qsovili esTetikuri Sinaarsi magram albaT ritmuli CarCos ZlispirTan
Sesabamisobis dasacavad teqsts Sehmatebs savedrebel sityvebs romelTac msWvalavs
Rrma subieqturi gancda
gamovyof mTargmnelobiTi xelovnebis ramdenime sayuradRebo magaliTs
arsen iyalToels vnebaTa materialur xorciel fenomenTa aRsaniSnavad (ara
mxolod amjerad mdash l g) gamoyenebuli aqvs termini _ `nivTi~ `nivTad Seyofil
var gonebiTa ganmwmide meufeo sabaneliTa cremliTa CemTaiexclTa~ `gevedrebi nivTi
poundorcTa CemTaiexcl Tovlebr ganaspetake~ da sxv
eqvTime aTonelisa da giorgi aTonelis TargmanebSi ki gvaqvs `vnebaTa mwcentiresa
Sina danTqmuli gonebaiexcl~
90
arsen iyalToelTan kvlav naTqvamia `ganfrdilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina~
eqvTime da giorgi aTonelebTan aris alternatiuli gamonaTqvami `vhpoeb codvaTa
CemTa ufroiexcls qcentSisa zRcentsaiexcl~
arsen iyalToels dednis taepebi adekvaturad gadmouRia `rameTu TcentT bunebiT
wmidaiexcl mxoloiexcl xar da aravin ars yovlad sxuaiexcl ucxo codvisagan~ (XVI tropari)
eqvTime aToneli lakoniuria `mxoloo yovladwmidao da wyaroo mowyalebisao~
giorgi aToneli kidev ufro lakoniurad ityvis `ufskrulo saxierebisao~
arsen iyalToelTan gvxvdeba ufskruli usazRvro wyalobisaiexcl giorgi aTonelTan
`jurRmuli wyalobaTaiexcl~
arsenTan gvaqvs `gulisa Tualni~ giorgisTan mdash `Tualni gonebisa~
arsenTan mdash `sacnaurni naTeli~ giorgisTan mdash `naTeli ege Sina saukuneTaiexcl~
SeiZleba iTqvas rom qarTveli mTargmnelebi erTmaneTs tols ar udeben teqstis
wvdomasa da mxatvrul gaazrebaSi
RaRadyavsa (galobaiexcl v)
VI galobaSi sinanulis motivi kidev ufro mZafr xasiaTs iRebs galoba originalSi
16 troparisgan Sedgeba daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari
romelTac bunebrivia ver vxvdebiT qarTul TargmanebSi radgan es troparebi
Semdegi drois danamatia galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
dednisadmi erTgulebiT xasiaTdeba arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis
Targmanebi eqvTime aToneli ki `sakuTar RaRadyavsas~ gvTavazobs
aRniSnuli teqstic STagonebulia originaliT da mas giorgi aToneli ar tovebs
uyuradRebod Semoaqvs Tavis sagalobelSi mcireodeni cvlilebebiT gveZleva
SesaZlebloba Tvali mivadevnoT qarTul TargmanTa Sesabamisobas berZnul teqstTan
da amasTanave davakvirdeT roca giorgi aToneli Tavisufalia eqvTime aTonelis
mier Targmnili teqstisagan mis Targmans es raimesaxis gansxvavebas xom ar sZens da
kidev roca arsen iyalToelis TargmanSi SevniSnavT wina TargmanebTan siaxloves
SeiZleba gaimijnos vis gavlenas ganicdis arsen iyalToeli da saerTod gancdis ki
wina mTargmenlebis gavlenas
I tropari arsen iyalToeli statikuri Targmanis klasikur nimuSs gvTavazobs
zedmiwevniTi sizustiT Targmnis teqsts giorgi aTonelic erTgulia dednisa
magram faqizi mxatvruli saxeebis (metaforis Sedarebis epiTetis) da RaRadisis
intonaciis gamZafrebiT axal elfers aniWebs saTqmels movitan magaliTs
91
arsen iyalToeli giorgi aToneli
cremlTa TualTa
CemTasa mpoundsnelo Cemo
da siRrmiT-gamo sulTqumaTa
moswrafed Sevswirav
da vpoundmob esreT guliTa
Segcode RmerTo
milxine me wyalobiT
TualTa CemTa
nakadulni mpoundsnelo da siRrmiT
gulisaiexclT sulTqumani
undoni Seiwiren Sen
viTarca sakumevelni
da ismine poundmaiexcl Cemi
romliTa vRaRadeb RmerTo milxine
da codvaTa CemTa
Sendobaiexcl mommadle
viTarca xar mxoloiexcl mravalmowyale
II tropari orive mTargmneli mihyveba teqsts giorgi aToneli `guliT TcentsiT~
Caumatebs mimarTvas Tavisi sulisadmi odnav gadaasxvaferebs dasasruls giorgi
aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze ar igrZnoba piriqiT Tu giorgi
aTonelTan aris gardasderk~ arsen iyalToelTan mdash ganudeq~ (berZnulSi εξενέυσας)
giorgi aTonelTan aris mTxrebeli~ arsen iyalToelTan mdash danaxeTqi~ (χάσμα τῆς γῆς) giorgi aTonelTan aris `Seiyos~ arsen iyalToelTan mdash `dagfaros~
III tropari originals giorgi aTonelica da arsen iyalToelic erTgulad
mihyvebian oRond giorgi aToneli teqstis semantikidan gamomdinare mas axal
mxatvrul saxes Sehmatebsarsen iyalToeli giorgi aToneli
xolo Sen qurcikebr ipoundsen sabrpoundiT cxorebaiexcl frTovan qmnilman saqmiT da xedviT da gonebiT
viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs eqmen efrems yen sulo uwesod slviTa aramed viTarca raiexcl qurciki ganeri sabrpoundisagan amis soflisa da frTovan iqmen saqmiT da gonebiT da xedvaTa mier da moRuawebaTa zecad aRfrindi
IV tropari arsen iyalToels mcireodeni cvlilebebiT gadmouRia andria kriteli arsen iyalToeli
Η χεὶρ ήμᾶς Μωσέως πιστὠσηται ψυχὴ πῶς δὐναται Θεός λεπρωθέντα βίον λευκάναι καὶ καθάραι καὶ μὴ ἀπογνῶς σεαυτὴν κἄν ὲλεπρῶθης
moses poundelman
garwmunen sulo viTar
Zal-uc RmerTsa keTrovnisa
cxorebisa kulad
ganwmedad da Semkobad
da nu udeb xar
daRaTu ganhkeTrovndi
92
giorgi aTonelis Targmani kvlav emociuri wiaRsvlebiTaa gamdidrebuli da
gafarToebuli giorgi aTonelis TargmanTan Sepirispirebisas iqmneba STabeWdileba
rom arsenze garkveul gavlenas unda axdendes giorgis Targmani
V tropari arsen iyalToels zustad aqvs Targmnili oRond dedniseuli warsuli
dro momavali droiT Seucvlia giorgi aTonels ki es tropari ar gadmouRia rac
iSviaTi gamonaklisia misi mTargmnelobiTi praqtikisaTvis yovel SemTxvevaSi `didi
kanonis~ gadmoqarTulebaSi msgavsi magaliTebi TiTqmis ar gvxvdeba
IX tropari arsen iyalToelis Targmani identuria giorgi aTonelisa ki mdash
interpretaciuli dinamikuri maTi es Taviseburebani TvalsaCino xdeba TargmanTa
Sepirispirebisas
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneliὨς ἔπληξε Μωσῆς ὁ θεράπων
σοῦ ράβδῳ τὴν πέτραν τυπικῶς τὴν ζωοποιόν σου πλευρὰν προδιετύπου ὲξ ἦς πάντες πόμα ζωῆς Σωτὴρ αντλοῦμεν
(IX tropari)
odes mose
msaxurman Senman kuerTxi
sca kldesa cxovelsmyofeli
wmidaiexcl guerdi Seni gamosaxa
winaswar
romlisgan vsuamT
qriste uxrwnelebasa
(IV tropari)
sca raiexcl kldesa
monaman Senman mose
kuerTxiTa cxovelsmyofeli
guerdi Seni gamosaxa
vinaiexcl igi macxovar
cxorebisa sasumelsa
aRmovivsebiT da ukudav
viqmnebiT
meca gevedrebi
ganmbane mis mier
nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
(V tropari)
VII-VIII-IX-X-XI troparebic amave principiTaa gadmoRebuli arsen iyalToelisa da
giorgi aTonelis mier pirveli cdilobs daicvas sizuste meore sizustis dacvasTan
erTad TargmanSi Semoitans originalis qveteqstSi nagulisxmev niuansebs rac teqsts
emociuri zemoqmedebis Zalas matebs
XII tropari arsen iyalToels ratomRac gamoutovebia bibliur tradiciaze
dafuZnebuli saxe-simbolo mdash `mpoundecisa~ _ `mipoundsen mpoundecisagan~ _ τοῦ θηρός με ῥῦσαι giorgi aToneli ki am simboloze dayrdnobiT mxatvrulad dasrulebul brwyinvle
tropars gvTavazobs
yen saxier
viTarca acxovne
poundma-yo raiexcl
Sendamo petre
meca macxovne da mipoundsen
codvili mpoundecisagan
93
sulTa momsrvelisa mZcentnvarisa
da aRmomiyvane
ufskruliT codvaTaiexclT
ganrTxmiTa marjuenisa SenisaiexclTa
(XII tropari)
giorgi aToneli am tropariT amTavrebs galobas arsen iyalToelTan
dedniseuli kidev erTi troparia Targmnili da galoba mTavrdeba `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ romlebic identurni arian dednis analogiuri troparebisa
andria kritelis `didi knonis~ VI galoba mTavrdeba kondakiT romelic erTi
troparisagan Sedgeba arsen iylToelTan is ori troparisganaa Sedgenili arsenis
Targmans kondakTan erTad axlavs agreTve ibako romelic iTqmis `momipoundsenesa
zeda~ da TviT `momipoundsene~lowast1
rac Seexeba `momipoundsenes~ romelic bibliuri ipodigmuri saxeebiTaa datvirTuli
arsen iyalToelis TargmanSi 13 tropars Secavs (`samebisanisa~ da RmrTismSoblisanis~
CaTvliT) giorgi aTonelis `momipoundsenesa~ ki Sedgeba 10 troparisaganlowastlowast2
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSne sakuTar `RaRadyavsas~ qmnis giorgi
aToneli mis perifrazirebul variants gvTavazobs zogjer ori tropari eqvTimesi
erT troparad gadmoaqvs magaliTad eqvTimes V da VI troparTa Sinaarsi giorgis erT
VII troparSi aqvs moqceuli eqvTime Tu axsenebs wigns~ gansazRvrebis gareSe (`wignni
ganexumian~ VII tropari) giorgi ganmartavs _ wignni matianeTani~ (V tropari) da aS
galoba VII
galobaiexcl z (kurTxeul arsa)
galobis Zlispiri romelic amozrdilia babilonel yrmaTa galobidan erTgvar
kamertonad qceula mTeli galobisTvis galoba Sedgeba 20 troparisagan dedanSi
daerTvis mariam megviptelisadmi miZRvnili ori tropari agreTve `samebisani~ da
`RmrTismSoblisani~
avtori godebs Cadenil codvaTa gamo da mxurvale vedrebiT mimarTavs ufals
Seiwyalos igi
mTeli galoba kvlav gajerebulia bibliuri ipodigmur-paradigmuli saxeebiT
yovel troparSi bibliuri codvis gaxsenebiT monanuli adamiani gansjis Tavs da
lowast `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi `momipoundsenesa~ ar aris Setanili
lowastlowast 10 troparis manZilze arsen iyalToelisa da giorgi aTonelis teqstebi mihyvebian erTmaneTs giorgi aTonels
teqstisTvis kidev 3 tropari Seumatebia dausrulebia `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ da teqsti ganuvrcia
kidev 7 tropariT
amis Semdeg giorgi aTonelTan iwyeba vrceli teqsti (12 troparisgan Semdgari) romelic Seesabameba eqvTime
aTonelis `RaRadyavsas~ Targmans Semdgars 12 troparisagan zeddarTuli `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~
Cemi dakvirvebiT es masala SemoqmedebiTi da mTargmnelobiTi praqtikis dasaxasiaTeblad axals arafers Seicavs
94
emijneba codvebs galobaSi naxsnebia cTomilebani saulisa daviTisa ozanisa
abesalomisa aqitofelisa solomonisa roboamisa manasesi aqabisa da sxv
arsen iyalToels mTlianad da uxarvezod gadmouRia galobis teqsti eqvTime
aToneli mis mierve SerCeul gzas mihyveba pirveli 3 tropari misTvis damaxasiaTebeli
semantikuri meTodiT gadmouRia momdevno 7 tropari gamoutovebia mis gzas
gahyolia giorgi aTonelic rac gasakviria radgan misTvis teqstis `daklebis~
tendencia ar aris damaxasiaTebeli eqvTime aTonels Seutania sxva cvlilebebic
ramdenime troparis Sinaarsi erT troparSi mouqcevia mas misdevs giorgi aTonelic
andria kritelis teqstis gadmoRebis Semdeg eqvTime aToneli agrZelebs
meditacias da 30 troparSi moaqcevs RaRadiss uflisadmi giorgi aToneli
kvaldakval mihyveba wmida mamas
Sevecdebi yuradReba gavamaxvilo qarTvel mTargmnelTa mTargmnelobiTi
praqtikis Taviseburebebze erTmaneTis gverdiT warmovadgen I troparis samive
Targmans
andria kriteli arsen iyalToeli giorgi aToneli eqvTime aToneliΗμάρτηκα ἐπλημέλησα
καί ἠθέτησα τὴν έντολήν σοῦ ὅτι ἐν ἁμαρτίαις προήχθην καί προσέθηκα τοῖς μώλοψι τραύματα ἐμοὶ ἀλλˋ αὐτός με ἐλέησον ώς εῦσπλαγχνος ὁ τῶν πατέρων θεός
vcode da usjulo
viqmen me
da Seuracx-vyven
mcnebani Senni
rameTu codvaTa Sina
viSev da wylulTa
zeda
SevsZinen wylulni
aramed
Sen Semiwyale viTar
mowyaleman
mamaTa CuenTa
RmerTman
vcode macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni
wmidaiexcl yovladsaxiero
garna tkbilo
Semiwyale viTarca
kacTmoyuare xar
da wylulebani CemTa
vnebaTani dahpoundsnen
auracxelni
Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yen saxiero
aramed Sen qriste
Semiwyale viTarca
xar meufe mowyale
da gankurne [sneu]
lebani ese
Cemni auracxelni
arsen iyalToelis Targmani berZnuli teqstis identuria eqvTime mTawmideli
amoklebs teqsts gamoutovebia dedniseuli προήχθην καί ηροσέθηκα τοῖς μῶλοψι πραύματα ἐμοι (`rameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zeda SevsZinen wylulni~)
giorgic eqvTimes msgavsad gverds uvlis aRniSnul pasaJs da eqvTimes msgavsadve
damamTavrebel taepSi CarTavs vedrebas `wylulebani CemTa vnebaTani dapoundsnen
auracxelni~
II troparic arsen iyalToels SeiZleba iTqvas adekvaturad gadmouRia Setanilia
umniSvnelo semantikuri cvlilebebi guli (καρδία) Secvlilia gonebiT~ gulmowyale
(εῦσπλαγχυος) Secvala `kacTmoyuareTi~ rac sruliad dasaSvebia poeturi teqstis
Targmnisas `gulisa~ da `gonebis~ monacvleoba ki saRvTismetyvelo tradiciaSi
95
miRebuli da gamarTlebulia
eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanSi guli (goneba) Canacvlebulia sxva
gamoTqmiT arsen iyalToelTan aris `dafarulTa gonebisaTa aRgiareb~ eqvTimesTan
da giorgisTan ki `dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb~ rac Sinarsobrivad TiTqos
scildeba teqsts
III tropari romelic mxolod arsen iyalToels aqvs Targmnili sainteresoa
iSviaTi leqsikuri erTeulis SemotaniT `garewaT saqmed mefobaiexcl pova~ (garewaT _
moulodnelad)
sainteresoa agreTve `swrafvis~ `ndomis~ ekvivalentad `krTomis~ moxmoba
(`nusada aRirCine sufevasa qristessa pirutyulni krTomani~)
IV troparis arseniseuli Targmanis damamTavrebeli taepi Tavisufladaa
gadmoRebuli da vfiqrob ramdenadme moklebulicaa sicxades dedanSia ἀλλ αύτη τα βαρύτερα τῶν ἔργων νοσεῖς ταῖς κατὰ γνώμην ὁρμαῖς (loviaginis Targmani bdquoно ты душа моя сама более тяжко нежели сами делами страдаешь произвольными стремлениямиldquo) (gv
koplataZis Targmani `Sen sulo Cemo ama saqmeTa uZcentresTa nebsiT swrafvaTa gamo
itanjebi~) arsen iyalToeli ki gvamcnobs `garna Sen uZcentresTa hyof saqmeTa wurTiTa
gonebisaiexclTa~
V tropari am troparis Targmnisas daculia sizuste Secvlilia mxolod
damamTavrebeli taepebi dedanSia ἀλλ αῦτὴ πονηρότερα είργάσω ψυχή μὴ μεταγνοῦσα Θεῶ (bdquoа ты душа совершив большие грехи не раскаялась пред Богомldquo (e loviaginis Targmani) `xolo
Sen sulo uZvires saqmeTa moqmedman winaSe RmrTisa ara Seinane~ (gv koplataZis
Targmani) arsen iyalToelis Targmani ki Tavisufalia `aramed Sen uZcentres mcodvelo
sulo mas hbaZevd moqceviTa~
VI tropariΔαβίδ ποτε ἀνεστήλωσε συγγραψάμενος ώς ἐν είκονι
ὔμνονganaqiqa odesme daviT
viTarca Zeglsa zeda warweriTa galobasa
Sina
vfiqrob am troparSi miniSnebaa daviT winaswarmetyvelis XV fsalmunze da mis
zedwarweraze _ Zegliswera romelic miuTiTebs imaze rom am fsalmunis Sinaarsi
Tavisi RirebulebiTa da mniSvnelobiT imsaxurebs amotvifras (daweras) Zeglze
(svetze) raTa yvelasTvis misawvdomi gaxdes da rac mTavaria Semdom TaobaTaTvisac
samaxsovro iyos
e loviaginis (agreTve gv koplataZis) TargmanSi sxvagvari interpretaciaa bdquoДавид некогда живописуя как бы на картине начертал песнь в которой обличает совершенное им деяние взывая помилуй меня ибо согрешил я пред тобою единым Богом всех сам очисти меняldquo (Пс 501)
`odesme daviT~ TiTqosda suraTs xatavda sagalobeli SeTxza romliTac amxila
saqmeni mis mier qmnilni mRaRadebelman `miwyale me rameTu Sen mxolosa Segcode
yovelsa RmerTsa Senve ganmwmide me~ (gv koplataZis Tarmgani VI tropari)
96
VII VIII IX troparebi Targmnili arsen iyalToelis mier mihyvebian dedans
yuradRebs iqcevs γπέαταξας τό ἀδοῦλωτόν-is Sesatyvisad mTavrebrivi pativis~ Semotana
IX troparis Semdeg eqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi daviT
winaswarmetyvelis Tema wamoiwevs SemoTavazebulia kidev erTi sevdiT Seferili
tropari
giorgi aToneli eqvTime aToneli
erTgzis coda da
maradRe daltobn cxedarsa
Tcentssa daviT tiriliTa
xolo Sen sulo
maradis bralTa mier
aRivsebi da
cremlni araiexcl gqonan da
raiexcl hyo raJams warsdge
winaSe RmrTisa~
IV tropari
daviT erTgzis Sescoda
da marad dRe daaltobn
cxedarsa sulo tiriliTa
xolo me mara[d]Re
codviTa aRvivsebi
da cremlni araiexcl mqonan
da raiexcl vyo raJams mivide
gankiTxvad winaSe RmrTisa
IV tropari
X tropari arsen iyalToels zedmiwevniTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTime
da giorgi aTonelebis Targmani ki Tavisufalia Tumca troparis dedaazri
gadmotanilia
XI troparzec igive SeiZleba iTqvas arsen iyalToeli icavs sizustes eqvTime
aToneli mis msgavsad giorgi aTonelic eridebian kalkirebas
XII tropari mxolod arsen iyalToels gadmouTargmnia Sesabamisoba originalTan
daculia sayuradReboa teqstis erTi segmenti `Τὸν Ροβοὰμ παρεζήλωσας ὰλοχέσαντα βυλῆς κατρῴας~ `TaTbiri arCevani mamisa~ _ arsens uTargmnia rogorc `mamulni
ganzraxvani~
XIII troparis dasawyisis arsen iyalToeliseuli Targmani ramdenadme bundovania
gansakuTrebiT leqsikuradaa Zneli gasagebi Semdegi gamonaTqvami `aRZrvani
winaaRrCevisani~ sintaqsuradac qarTuli enisaTvis bunebriobasaa moklebuli
fraza `viTarca saZagelni aRhmarTen vnebani da ganamravlen mosawyinelni~
eqvTime aTonelis agreTve giorgi aTonelis Targmani romelic eqvTimes mibaZviTaa
gamarTuli naTlad gamoxatavs troparis dedaazrs momaqvs samive maTganis Targmani
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
manasesni moigen sulo
aRZrvani winaaRrCevisani
da viTarca saZagelni
aRhmarTen vnebani da
ganamravlen mosawyinelni
(XIII tropari)
codvaTa manasesTa miemsgavse
Sen sulo
da misebr aRhmarTen Sen
Soris
gulisTqumaTa kerpni
(VII tropari)
manasesTa maT codvaTa ebaZve
Sen sulo
da misebr ahmarTen Sen Soris
kerpni vnebaTa borotTani
(VII tropari)
97
XIV tropari mxolod arsen iyalToels uTargmnia da gamoirCeva sizustiT oRond
Tu dedanSi aris γέγονας σαρικικῶν μολυσμάτων καταγώγιον καὶ σκεῦος αίσχρὸν τῶν παθῶν arsen
iyalToels gadmoaqvs Sekvecilad `iqmen poundorcielTa zraxvaTa da vnebaTa savane~
XV troparis qarTul Targmanebze dakvirvebisas saintereso suraTi ikveTeba
arsen iyalToeli bibliur ipodigmur saxeebze dafuZnebul strofs Sesatyvisad
Targmnis eqvTime aToneli tropars gverds ar uvlis magram misi xedva am Zeglis
Targmnisas ucvleli rCeba igi cdilobs bibliuri saxeebisgan gantvirTos teqsti am
konkretul viTarebaSi giorgi aToneli mas mihyveba
movitan magaliTebs
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
cani dagepoundSnes yen sulo
da siymili mZafri gewia Sen
viTarca Tezbitelisa
eliaiexcls urCsa aqabs
aramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde
Senca suli
winawarmetyuelisa
(XV tropari)
cani dagepoundSnes
sulo da sikudili gewia
rmeTu urC eqmen ufalsa
xolo aw Seuvrdi
raiexclTa kualad mogces Sen
puri igi zecisaiexcl
da gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
(VIII tropari)
cani dagepoundSnes
da siymili gewia sulo
rameTu urC eqmen RmerTsa
xolo aw masve
Seuvrdi raiexclTa mogces puri
zecaTaiexcl da naTlad
bnelisagan
SecodebaTaiexclsa
gamogiyvanos
(VIII tropari)
XVI_XVII-XVIII troparebi vedrebis gamomxatvelni arian samive qarTvel
mTargmnels teqsti zustad aqvs gadmotanili arsen iyalToels ar gamoutovebia
meZavis Tema (`vcode ufroiexcls meZvisa mis~) giorgi aToneli lamis sityvasityviT
imeorebs eqvTime aTonelis Targmans arsens warmatebulad aqvs dedniseuli
mxatvruli saxe gadmoTargmnili `dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa
CemTa~
aTonelebs ratomRac troparisTvis ar daurTavT dedniseuli `viTarca galobs
daviT~ es sityvebi ki refreniviT meordeba XVIII troparis dasasrulsac
arsen iyalToelis Targmani romelic identuria dednisa aq sruldeba da kanonis
Sesatyvisad galoba daixureba `samebisaniTa~ da `RmrTismSoblisaniT~ rogorc es
dedanSia
eqvTime aToneli masTan erTad giorgi aTonelic agrZeleben am galobas eqvTimes
teqstisTvis daumatebia 22 tropari romelTa semantika ra Tqma unda organulia
andria kritelis didi sinanulis sagaloblis saRvTismetyvelo da mxatvruli
SinaarsisaTvis
98
merve galoba (akurTxevdiTsa)
merve galobaSi romelic 20 troparisagan Sedgeba da wesisamebr axlavs
`samebisani~ da `RmrTismSoblisani~ sinanulis motivi kidev ufro Rrma da
gamomsaxveli xdeba kvlav uxvad Semodis bibliuri saxe-qmedebani romelTa
mibaZva an romelTagan gamijvna Suasaukuneobrivi TvalTaxedviT srulyofis gzas
moaswavebs am galobaSia Camoyalibebuli `didi kanonis~ dedaazris ganmazogadebeli
tropari `Zusup1lisa aRTqumisani yovelnive saxed mogarTusup1n sulo raiexclTa emsgavso
saqebelisa saqmesa da evltode xeneSsa mas da bilwsa codvas ukeTurTasa~ xolo XIV
troparSi gulisSemZvreli godeba kulminacias aRwevs `avazakisebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar mezusup1risaebr vgodeb meZvisaebr vcremloiexcl
miiTuale Cemi glovaiexcl viTar kananelisa~ sulis es RaRadisi grZeldeba sagaloblis
bolo sityvebamde
arsen iyalToeli bunebrivia kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT principebs
gadmoaqarTulebs ocive tropars zed darTul `samebisansa~ da `RmrTismSoblisans~
eqvTime aTonelis mTargmnelobiTi meTodi ki kvlav dinamikuri Targmanis stils
ufro miekuTvneba jer erTi eqvTime aTonels kvlav Seaqvs teqstSi kompoziciuri
cvlilebebi ar aqvs Targmnili III IV V VI VII XI XII XIII XXIII troparebi Camatebuli
aqvs VII da XIII troparebi
giorgi aToneli erTgulia dednisa cvlis eqvTime aTonelis XIII troparsac
(gverds uvlis VII tropars) Targmnisas ostaturad gadmoaqvs dedani romelsac
Sehmatebs subieqtur elfers riTac aZlierebs galobis emociurobas mivyveT
teqsts yuradRebas gavamaxvileb arsebiT momentebze
I tropari arsen iyalToelis Targmani oden semantikuri varirebis farglebSi
rCeba arsebiTi cvlilebebi ar gvxvdeba
dedanSia arsen iyalToelis TargmaniΗμαρτηκότα Σωτὴρ ἐλέησον διέγειρόν μου τόν
νοῦν προς ἐπιστροφὴν δέξαι μετανοοῦντα οἰκτείρεσον βοῶντα ἤμαρτόν σοι σῶσον ἠνόμησα ἐλέησόν με
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovne
da momxeden romeli
vpoundmob Segcode Semiwyale da warwymeduli
mpove
νοῦν gadmotanilia rogorc `guli~ da ara `goneba~ rac mxolod arsen
iyalToelisTvis ar aris damaxasiaTebeli varirebulia damamTavrebli taepiLἣμαρτόν σοι σωσον ἠνόμσα ἐλέησόν με (`macxovne usjuloeba vqmen Semiwyale me~)
eqvTime aToneli Zalzed lakoniuria giorgi iTvaliswinebs eqvTime aTonelis
Targmans da ganavrcobs mas dedniseuli pasaJebiT `lmobier-yav Cemi gonebaiexcl~ (da ara
`guli~ rogorc arsen iyalToelTan gvaqvs)
99
II tropari arsen iyalToels srulad gadmoaqvs teqsti eqvTime aTonelic
gadmoscems troparis dedaazrs oRond masSi azrobrivi aqcentebi monacvleobenhellip
berZnulSi tropari iwyeba elias saswaulis aRweriT bolo taepSi ki gaismis mowodeba
τοῦτοῦ οῦν φυχή μου τήν ἄνοδον άναλογίζοῦ (`aRsvlaiexcl misi gulisxma-hyav sulo Cemo~)
eqvTime da giorgi aTonelebTan tropari iwyeba mowodebiT `ipoundsenebdi Sen
sulo amaRlebasa eliaiexclssa~ giorgi agrZelebs teqstis interpretirebas da masSi
nagulisxmeb Sinaarss ufro naTels xdis `iswrafe Senca raiexclTa ganeSoro sofels
saqmeTagan da saTnod cxorebiTa zecad ahmaRlde mZleqmnili poundorcTa nebaTa~
III troparSic analogiuri viTarebaa
IV da V troparebi arsen iyalToelis Targmanis Semcvel xelnawerebSi
adgilmonacvleoben giorgi aTonelis Targmani berZnul teqsts mihyveba unda
aRiniSnos rom giorgi aTonelis teqstSi warmodgenili Tanmimdevorba troparebisa
gamarTlebulia radgan V troparSi grZeldeba elias Tema IV-Si ki iwyeba axali Tema
asea berZnulSic
VII tropari mTavrdeba mowodebiT `καὶ πρόσδραμε τῇ μετανοία~ romelsac arsen
iyalToeli Semdegnairad Targmnis `Seitkbe sinanuli~ giorgi aToneli ki
ganavrcobs sinanulis Temas Tumca ar axsenebs bibliur ozias momaqvs orive
mTargmnelis interpretaciebi
arsen iyalToeli giorgi aToneli
ozias mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
keTrovanebaiexclca misi
bilwTa saqmeTa wurTiTa
da usjuloTa qmniTa
duteven eseni da Seitkbe sinanuli
(VII tropari)
mrCobliTa keTrovanebiTa
Seginebul iqmen
yen ubadruko sulo romel ars
mwikuli gulissityuaTaiexcl
da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl
romelni-igi moiZagen da
sinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe
raiexclTa gacxovnos
da gipoundsnas satanjvelTagan
(VII tropari)
VIII tropari arsen iyalToels Targmnisas dedanTan sruli Sesabamisoba
aqvs daculi eqvTime aTonels metismetad Seumoklebia (SesaZloa problema
xelnawerebSia an TviTon eqvTimes hqonda nakluli dedani an Cvenamde moRweuli
qarTuli xelnawerebi Seicaven xarvezs) Tumca isic unda iTqvas aqac gaismis
ninevelTa mpoundurvale sinanulis baZva rom gvmarTebs am mizniT eqvTime aToneli
mcire moculobis III tropars gvTavazobs giorgi aToneli ki afarToebs teqsts
misTvis damaxasiaTebeli kvantitauri CarTviT rac teqstis gagebas Sinaarsis srul
wvdomas emsaxureba da am SemTxvevaSic miRweulia mizani
100
arsen iyalToeli giorgi aToneli
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl ZaZiTa da nacriTa sulo romelTa ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovlTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa
(VIII tropari)
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marxviTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl hbaZav da esreT yovelTave SecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
(VIII tropari)
giorgi aTonelis TargmanSi bolo taepi Semoklebulia dedaazri ki ucvleladaa
gadmotanili arsen iyalToels daucavs dednis leqsika romelTa (ninevelTa _ l g)
ara hbaZav aramed gamosCndebi uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa sjulisaTa~
(ninevelebs rom ar hbaZav gamoCndebi yvelaze uaresi vinc ki scoda sjulamde da
sjulis Semdeg) giorgi aTonelma SeamWidrova saTqmeli `sjulamde Tu sjulis
Semdgomi codvaTa yvela Camdenni~ da erTi definiciiT _ `yoveli Secodebuli~ _
gaaerTiana
IX tropari yuradRebas ipyrobs qarTvel mTargmnelTa interpretaciebiT arsen
iyalToeli ar gamodis dednis CarCoebidan eqvTime aToneli da masTan erTad giorgi
aToneli ki sxvagvarad aviTareben azrs arseni Sesabamisd berZnuli teqstisa ityvis
ieremia sionisaTvis godebda miemsgavse cremlTa RvriT mis cxovrebas da scxondebi
eqvTime aToneli ki kontrastuli paralelizmis gamoyenebiT sainteresod aviTarebs
azrs [ieremia] erisTvis Rvrida cremls Sen TcentsTa codvaTaTcents ara iglov arca iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl~ (V tropari)
giorgi aToneli faqizi niuansebis SematebiT TiTqos daasrulebs bolomde
naTelyofs saTqmels
mihxeden yen sulo Cemo
cremliT godebasa
mas eremiaiexclssa
tomTaTcents
da Sen TcentsTa bralTaTcents
araiexcl stir da arc iTxov
mpoundurvaleTa cremlTa wyarosa raiexclTa
hpovo codvaTa SenTa
uricxuTa motevebaiexcl
da esreT ganere
cecxlisagan uSretisa(IX tropari)
101
am troparebis qarTuli Targmanebi sainteresoa terminologiuri TvalsazrisiT
berZnulSia `πόλιν τὴν Σιῶν~ arsenTan aris mxolod `sioni~ (`masmies sionisaTcents)
eqvTimesTan gvaqvs `eri~ (`cremlTa maT RvremaiexclsTa erisaTcents~) giorgisTan `tomi~
(`cremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcents~)
`qalaqi~ `eri~ `tomi~ ekvivalentur cnebebad da terminebadaa moazrebuli
X tropari arsen iyalToels zedmiweviTi sizustiT aqvs Targmnili eqvTimes
Targmani Tavisufali interpretaciulia interpretaciulia giorgi aTonelis
Targmanic TvalsaCinoa masze eqvTimes Targmanis zegavlena
XI troparis arseniseuli Targmani dednis Sesatyvisia giorgi aToneli gaSlis
saTqmels da tropars mxatvrulad da emociurad aZlierebs
`daniel mRcentmesa Sina
dauyvna yen sulo
mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili
sazareli daSrites
rameTu siwmidiTa
da marxviTa
brwyinvaled Semkul iyvnes
amaT miemsgavse Sen
da vnebaTa sapoundumili
mgzebare Sen Soris
daSrite moRuawebiTa~(XI tropari)
eqvTime aTonels es tropari ar gadmouRia mis sanacvlod vedrebis Semcveli mcire
moculobis troparia CarTuli
`yen marTalTa msajulo qriste
Semiwyale da mipoundsen meca
geheniisagan raiexclTa poundma-vyo
akurTxevdiT~(VII tropari)
unda aRiniSnos rom am galobaSi romelsac qarTulad `akurTxevdiTsa~ ewodeba
eqvTimes TargmanSi (gansxvavebiT arsen iyalToelisa da giorgi aTonelisagan)
ramdenime tropari mTavrdeba mowodebiT `akurTxevdiT~ da gulisxmobs Sesabamis
gagrZelebas
XII tropari `didi kanonis~ saRvTismetyvelo-eTikur-esTeTikuri kredos
gamomxatvelia
102
`Zuelisa
aRTqumisani yovelnive
saxed mogarTuen sulo
raiexclTa emsgavo
marTalTa saqebelsa
saqmesa da evltodi
xeneSsa mas
da bilws codvasa ukeTurTasa~
giorgi aTonelsac adekvaturad gadmouRia teqsti eqvTime aToneli ki gasagebi
mizezis gamo gverds uvlis aRniSnul tropars eqvTimes xom gamotovebuli aqvs
swored bibliur saxe-magaliTTa momcveli troparebi radgan iTvaliswinebs
mkiTxvelis (msmenelis) SemecnebiT da emociur SesaZleblobebs
XIII troparidan mikidebuli galobis dasasrulamde ismis monanuli adamianis
gulmxurvale vedreba `mowyale eqmnes ufali~
Zveli aRTqmis ipodigmebs Caenacvleba axali aRTqmis paradigmebi esenia qananeli
dedakaci marTa da mariami mironis mcxebeli meZavi mowyale mwyemsi magaliTad
dasaxulia marcxena avazaki cremliT mRaRadebeli petre mociquli mgodebeli
mezvere cremliT daltobili meZavi
samive qarTveli mTargmneli gulis siRrmidan momdinare Rrma gancdiT
datvirTuli intonaciiT RaRadebs saxe sityva magaliTi xmis mimoxra uzadoa da
gamomsaxveli qarTul poetur metyvelebaSi mxatvrul sazrovno sistemaSi adgils
imkvidreben adamianis sulier samyaroSi aRmocenebuli adamianis amaRlebul
gancdaTa gamomxatveli sityva-gamoTqmani momixsene milxine Semiwyale Semindve
vgodeb vcremloiexcl Segivrdebi lmobier-myav ganmkurne raiexclTa agamaRlebde vRaRadeb
vstir vpoundmob viTxov momiteven Segcode giRaRadeb Semindve gevedrebi momiZie
mipoundsen wyaloba-yav mowyale meqmen mewie sulTqmiT giRaRadeb godebiT mvedrebeli
tkbili macxovari SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli mravalmowyale mpove
warwymeduli mewie SecTomilsa Segracxe Tana samwysoiexclsa SenTasa Zeo daviTiso
fesusa Sensa widovanisaebr ZrwoliT Sevexebi vstir codviTa momkudarsa glaxaksa
sulsa Cemsa cremlTa nelsacxebeli SiSiT monanuli ZrwoliT mRaRadebeli viTarca
mwyemsman mpove warwymeduli Sen xar RmerTi mxoloiexcl mowyale da Semwynarebeli
yovelTa monanulTaiexcl ar ars sazRvari mowyalebaTa SenTa da saxierebaTaiexcl saxierebaTa
maT SenTa sivrce ganucadeli samwysoTa maT Tana SenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale
me meca monasa Sensa nu ganmiSoreb pirisa Senisagan tkbilisa wylulebaiexcl Cemi
gankurne zeTiTa da RcentniTa romel ars sinanuli cremliTurT porfiri igi poundorcTa
evmanuelisaTaiexcl moiqsova sulieri
103
IX galoba (adidebdiTsa)
IX galoba romlis Zlispiri RmrTismSobels miemarTeba Tavs uyris saTqmels
mRaRadebeli Tavis Tavs Tavis `mes~ esaubreba `mogiTxar Sen mosesi soflis Sesaqme
yen sulo romlisa mier yovelive sjulisa werili gauwye Senda marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav udebo ara pirvelTa maT RmrTisa mimarT ugunurqmniTa~
yuradReba mTlianad `axal wignze~ (axal aRTqmaze) gadadis moxmobilia axali
magaliTebi axali saxismetyvelebiTi epizodebi saocri zemoqmedebis Zala aqvs
gameorebas paralelizms lamis yovel troparSi gaismis `qriste gankacna~ `qriste
acxovnna~ `qriste ganicdeboda~ da aS mTeli IX galobis (iseve rogorc mTeli
qristianuli poeziis) fuZe da gvirgvini qriste macxovaria RaRadisi miskenaa
mimarTuli
arsen iyalToeli kvlav ar Ralatobs Tavis mTargmnelobiT meTods da teqsti
ucvlelad gadmoaqvs eqvTime aTonels ar uTargmnia aTamde tropari Tumca
Seumatebia vedrebis gamomxatveli xuTiode axali tropari
I tropari arsen iyalToelis Targmani zustia mTargmneli mxolod semantikuri
varirebis uflebas aZlevs Tavs eqvTime aToneli amoklebs teqsts magram dedaazrs
ucvlelad gadmoitans giorgi aToneli ki piriqiT afarToebs saTqmels da ritmis
gamZafrebiT daZabulobas hmatebs aRsarebas momaqvs samive Targmanis nimuSi
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
gonebaiexcl mwared wylul ars
poundorcni mdash dapoundsnil da
gankaful
sneul ars suli
mouZlurebul _ sityuaiexcl
warwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda
vinaiexclca ubadruko sulo
raiexcl-me hyo odes movides
msajuli didi gansjad Senda
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
da poundorcni mdash SebRalul
codvaTa simravliTa
suli ganfrdili da sikudili
karTa zeda moaxlbul ars
raiexcl-me vyo medgarman
raJams gankiTxvad
movides qriste RmerTi
(I tropari)
gonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni mdash dapoundsnil da
suli mdash sneul
sityuaiexcl mdash uZlur cxorebaiexcl mdash
momkudar da sikudili
mdash mowevnul
da raiexcl-me-hyo Sen ubadruko
sulo raJams gansjad
movides RmerTi
da ganikiTxvides SenTa
saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
(I tropari)
II tropari arsen iyalToeli mihyveba teqsts srulad gadmoscems Sinaarss
magram miseuli sintaqsuri kombinaciebi cota bundovans xdis teqsts amis Tqmis
uflebas gvaZlevs giorgi aToneliseuli Targmani aRniSnuli troparisa agreTve e
loviaginis Targmani gv koplataZis mier gadmoRebuli teqsti
104
arsen iyalToeli giorgi aToneli
migiTxar Sen mosesi
soflis Sesaqme yen sulo
romlisa mier yovelive sjulisa
werili gauwye Senda
marTalTa Tana cruni
xolo Sen SemdgomTa hbaZav
udebo ara pirvelTa maT
RmrTisa mimarT ugunurqmniTa
(II tropari)
moses werilni mogiTxren sulo
da maT Sina Tqmulni uwyebani
cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen
cudad vinaiexclTgan ulmobel xar
da araiexcl emsgavsebi RirsTa aramed
cruTa da ganqiqebulTa
da uridad da warmdebebiT
scodav winaSe RmrTisa
(II tropari)
suraTi nTelia giorgi aToneli odnav scildeba (semantikuri velidan gausvlelad)
dedans da am gziT TiTqos ufro gvaaxloebs masTan aseTi midgoma Targmnis dinamikuri
stilisTvisaa damaxasiaTebeli
eqvTime aToneli rogorc zemoT aRvniSneT raki bibliuri saxismtyvelebidan
Warbi nimuSebis moxmobas erideba msgavsi xasiaTis troparebs gverds uvlis
III da IV troparebi arsen iyalToelsa da giorgi mTawmidels zustad uTargmniaT
Tumca orives Targmans atyvia mTargmnelTa xelwera
V tropari (mas SinaarsiT Seesabameba giorgis VI tropari) arsen iyalToelsac da
giorgi aTonelsac Sesatyvisad gadmouRiaT oRond dedniseuli erTi niuansi arsen
iyalToelis TargmanSi gafermkrTalebulia giorgi aTonels ki is SeumCneveli ar
darCenia da zustad gadmoutania
`ἡ θύρα ἡνέῳκται τῆς βασιλείαςἤδη και προαράζουσιν αὐτὴν φαρισαῖοι καὶ τελῶναι καὶ μοιχοί μεταποιουμενοι~
giorgisTan gaismis gafrTxileba `sasufevlis kari Riaa da mas miitaceben (Senze
adre) monanuli mezuereni da meZavni~
arsen iyalToelis fraza ki ufro mozomilia ganxumul arian karni sasufevlisani
da Sevlen mas Sina yovelnive mezuereni da~
eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia aq arcaa naxsenebi `mezuereni~ da
`meZavni~ Tumca mowodeba mkafio da mizandasaxulia `Seinane vidreRa sasufeveli
Riad ars iswrafe raiexclTa ara dahpoundSas igi da gare-daSTe Sen~ (II tropari)
VI tropari datvirTulia Rrma saRvTismetyvelo SinaarsiT samive mTargmnels
daculi aqvs da gadmoRebuli troparis dedazri
105
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
qriste gankacna sulo
da poundorciTa guezraxa Cuen
da yovelnive bunebisa saqmeni
srulebiT aRasrulna
Tcentnier xolo codvisa
da xati da saxe giCuena
damdablebisa Tcentsisaiexcl
raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
(VI tropari)
qriste gankacna o sulo
yoveli nefsiT bunebis
Cuenisa
saqme miiRo Tcentnier
codvisa raiexclTa Sen mogces
simdabliTa TcentsiTa saxe
sinanulisaiexcl da cxorebad
(III tropari)
qriste gankacna yen sulo
Cemo
da yoveli saqme bunebisa
Cuenisa nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa
raiexclTa Sen mogces simdabliTa
TcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad
mas ukue evdrebode raiexclTa
Rirs-gyos mibaZvebad
simdableTa TcentsTa maRalTa
(V tropari)
VII-X troparebi qriste macxovris saswaulebis Temas efuZneba troparTa
dedaazri am saswaulebTan mimarTebaSi ixsneba da kontrastuli paralelizmiT
realizdeba
arsen iyalToels ucvlelad gadmoaqvs VII troparis saRvTismetyvelo da
mxatvruli Sinaarsi (erTgan `CvilTa simravle _ νηπἴων δήμοῦς _ Seucvlia `CCcentlTa
banakiT~) giorgi mTawmideli gvTavazobs `CCcentlTa mwyobrs~ da troparis bolo taeps
gaafarToebs `vaiexcl Senda sawyalobelo dResa mas gankiTxvisasa raJams daisjebodi
RmrTisagan~ (VII tropari)
giorgi aToneli VIII tropars Caamatebs (SesaZloa es gansxvavebuli wyaroTic iyos
nakarnaxevi) gansacdelis motivs Semoitans es Tema grZeldeba Semdeg troparebSic
VIII troparidan eqvTime aTonelic CaerTveba da samive mTargmneli mihyveba
teqsts Tumca samive Targmans atyvia mTargmnelTa individualuri midgoma
arsen iyalToelis Targmani zustia mxolod troparis dasasruls metaforuli
saxismtyvlebiT Caanacvlebs dedniseul frazeologias
dedanSia gv koplataZis Targaniψυχή μὴ άθυμήσῃς ἄν σοι προσβάλῃ ὁ ὲχθρὸς
προσευχῇ τε καὶ νηστεία ἐκ ποδῶν άποκροῦσθήτώ σοι(VIII tropari)
sasos nurca Sen warikveT sulo aramed
mogixdes Tu mteri dae locviTa da marxviTa
ferpoundTa SenTagan ukun-iqces
(VIII tropari)
106
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
sulo mogipounddes Tu
macTuri
rameTu marxvaiexcl da locvaiexcl
gqonan saWurvelad
mis zeda
(VIII tropari)
da Sen gaswava sulo Cemo
raiexclTa mterTa brZolasa
marxviTa da locviTa
ewyvebode
(IV tropari)
gaswaos sulo Cemo
ganfrTxobad da ara
momedgrebad
raiexclTa raJams Senca
gewyvebodes mteri
marxviTa da simdabliTa
da locviTa dasce da ioto
igi SewevniTa saRmrToiexclTa
(IX tropari)
amave VIII troparSi cxadad ikveTeba qarTvel mTargmnelTa damokidebuleba frazis
stilisa Tu semantikisadmi arsen iyalToeli ityvis `merme SeemSia mas~ (macxovars
_ lg) raiexclTa aCuenos kacTa bunebisa qonebaiexcl~ eqvTime aToneli ufro dawnexili
fraziT gamoxatavs saTqmels `raiexclTamca sacnaur-yo gankacebaiexcl~ giorgi aToneli
ki gaSlis Temas da bunebrivi sada frazeologiiT aRwevs mizans `raiexclTa cxad-yos
kacebaiexcl da Sen gaswaos~
unda iTqvas rom am konkretuli troparisTvis damaxasiaTebeli mTargmnelobiTi
Taviseburebani Cveni mTargmnelebis SemoqmedebiT principTa TvalsaCino
maxasiaTebelia
IX tropari arsen iyalToels srulad aqvs gadmocemuli eqvTime aTonels
tendenciurad ganuvrcia teqsti Seutania piradi gancdis gamomxatveli taepebi arsen
iyalToeli misdevs dedans `qriste ganicdeboda xolo eSmaki ganscdida~ eqvTime
aToneli Rrma emociiT datvirTavs saTqmels `qristes eSmakman Sehkadra gamocdad
yen sulo SeZrwundi da ixile Senamca odes grida garna Tavadsa qristesa Seuvrdi
raiexclTa man mogces Zlevaiexcl romeli SenTcents gamoicada~ giorgi aToneli sityvasityviT
imeorebs eqvTimes Targmans `qristes eSmakman Sehkadra sulo gamocdad ixile da
SeZrwundi Senmca odes grida~
X tropari eqvTime aTonels es tropari ar uTargmnia giorgi aToneli absoluturi
sizustiT Targmnis teqsts am Targmanis Tanxvedria arsen iyalToelis Targmnili
teqstic
giorgi aToneli arsen iyalToeli
guritman udabnoiexcls moyuareman da
poundmaman didman RaRadebisaman
da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundma-tkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna
irodias Tana ixile sulo Cemo
nu emsgavsebi uSjuloTa
aramed moiqec sinanulad da hpovo wyalobaiexcl
guritman udabnoiexclsaman
poundmaman RaRadebisaman
qristes sanTelman
hqadaga sinanuli xolo herode uRmrTo
iqmna irodiadaiexcls Tana ixile ubadruko
sulo
da nu daecemi Senca
aramed Seitkbe moqcevaiexcl
107
giorgi aTonelis gavlena arsen iyalToelis Targmanze aSkaraa Tumca isic unda
gaviTvaliswinoT rom oriveni erTgulni arian originalisa
XI tropari eqvTime aTonelis Targmani Tavisufalia dawnexilia rogorc
mowodeba sinanulisaken giorgi aToneli da arsen iyalToeli misdeven dedans
XII tropari Rrma hermenevtikuli azriTaa datvirTuli masSi qorwilis
sakralurobazea aqcenti gakeTebuli amasTanave xazgasmulia qristes pirveli
saswaulis gansakuTrebuloba qristem qorwilze Rvinod Secvala wyali da amiT
migvaniSna rom adamianSic unda moxdes msgavsi gardasaxva arsen iyalToelma teqsti
dednis Sesabamisad Targmna `ese pirvelad niSad aCuena raiexclTa Senca Segcvalos
sulo~ eqvTime aTonelma gamotova troparis pirveli nawili (qorwinebis siwmideze)
da wamoswia adamianis sulieri amaRlebis Tema mas mihbaZa giorgi aTonelmac oRond
man arc qorwilis Temas auara gverdi piriqiT adamians mouwoda zeciuri qorwilisken
swrafva (ix XIII tropari) da sulieri gardasaxvis motivic saocari ostatobiT
gamokveTa
eqvTime aToneli giorgi aToneli
Seuvrdi Sen sulo Cemo
meufesa qristesa raiexclTa viTarca-igi
kanas wyali Rvinod Secvala
egreTve Seni sigrile
mpoundurvalebad Secvalos
saRmrTod raiexclTa ara wylebr daiTxio
(VII tropari)
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTa
viTarca-igi kanas wyali Rcentnod Secvala
egreTve Senica sigrile
saRmrTod mpoundurvalebad Secvalos raiexclTa
ara wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad
Rcentnisa iyo
maxarebeli SeurvebulTa~
(XIV tropari)
XIII tropari kvlav qristes saswaulebs exeba arsen iyalToeli da giorgi aToneli
erTgulad misdeven teqsts (eqvTime aTonels uTargmnelad dautovebia) romlis
dasasruli giorgi aTonelma klasikuri srulyofilebiT daagvirgvina `da esreT
mdidrad sulo Cemo gauwya Sen wyalobiTa TcentsTa sivrce raiexclTa gacxovnos~ (XV
tropari)
XIV troparis arsen iyalToeliseuli Targmani originalis adekvaturia eqvTime
aTonelma am troparis Sinaarsi sam strofSi (X XI XII) gaSala da yoveli maTgani
Txovna-vedrebis gamomxatveli mimarTvebiT datvirTa giorgi aTonels eqvTimes
Targmnili es troparebi gadmoaqvs cxadia ara ucvlelad da originalisa da
eqvTimeseuli troparebis urTierTSezavebiT gamomsaxvelobis axal safexurs aRwevs
magaliTisTvis movitan erTi troparis samive Targmanis nimuSebs
108
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
widovani gankurna
Se-raiexcl-exo fesusa missa
da keTrovanni
ganwmidna daRrekilni
da brmani ganhmarTna
da gananTlna xolo yruni
da utyuni da daRonebulni
sityviT gankurnna
ufalman raiexclTa Senca
gacxovnes sulo
(XIV tropari)
widovani Seexo qristes
samoslisa fesusa meyseulad
ganwmidna
da Senca yen sulo Cemo
gonebiTa mieaxle mas
raiexclTa vnebaTa SenTa
mdinareni ganapoundmnes RmerTman
(X tropari)
widovani raiexcl Seexo fesusa
samoslisasa ganwmida
mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani
da mkelobelni
gankurna
da yruni da utyuni metyuel-
yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi
sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa
mravalsaxeni igi
salmobani gankurnnes
wyalobiT
(XVIII tropari)
XV tropari (e loviaginTan XVI troparia) arsen iyalToelis TargmanSi ramdenadme
bundovania TiTqos aklia sizuste (SesaZloa gadamwerTa mier iyos teqsti
SebRaluli)
dedanSia qarTuli Targmani gv koplataZisaΤελώνης ἐσώζετο καὶ πόρνη ἐσωφρόνιζε καὶ
φαρισαῖος αὐχῶν κατεκρίνετο ὁ μέν γὰρ ίλασθητι ή δε ἐλέησόν με ὁ δε ἐκόμπαζε βοῶν ό Θεός εῦχαριστῶ σοι καὶ ἐξῆς τὰ τῆς ἀνοίας ρητά
(XVI tropari)
mezvere gadarCa meZavi ganiwmida
mzvaobari fariseveli ki daisaja rameTu
pirveli xmobda milxine me meore _ Semiwyale
me xolo mesame siqaduliT ambobda gmadlob
Sen RmerTo da sxvaTa ugunurTa sityvaTa
(XVI tropari)
troparSi saubaria mezvereze meZavze da farisevelze romelTagan TiToeuls
Tavisi savedrebeli hqonda ufalTan arsen iyalToelis TargmanSi mkafiod ar aris
gamokveTili es ierarqia `igi ambobda macxovne da ese mdash RmerTo milxine xolo
mesame siqaduliT ityoda gmadlob Sen~
XVI tropari (e loviaginTan XV troparia) eqvTime da giorgi aTonelebs ar
uTargmniaT arsen iyalToelis Targmani zedmiwevniTia oRond ratomRac gverdi
auvlia qristianuli Teologiis sakvanZo terminisTvis _ qriste = logosi qriste =
sityva dedanSia Τὰς νόδους ἰὠμενος πτοχοῦς εὺηγγελίζατο χριζὸς ὁ Λόγος~ (XV tropari) arsen
iyalToelis TargmanSi ki vkiTxulobT `glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda
da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste~ (XVI tropari)
XVII troparis TargmanSi arsen iyalToels sagulisxmo detali Seaqvs farisevel
simonze dedanSi mxolod isaa naTqvami rom igi `cdunda~ (`Καὶ φαρισαῖος ὁ Σιμῶν
109
ἐσφάλλετὸ~) arseni ki damatebiT cnobas gvawvdis `farisevel simon purismte iqmna~
SesaZloa arsenze saxarebasTan erTad gavlena moaxdina giorgi aTonelis Targmanma
`saxlsa simonissa isera~
XVIII tropari arsen iyalToelis mier zustadaa naTargmni eqvTime aToneli
teqstis dedaazrs ki gadmoitans magram ar cdilobs sruli Sesabamisobis dacvas
giorgi aToneli am troparis Sinaarss Caaqsovs Tavisi Targmanis XXI troparSi
XIX-XX troparebi arsen iyalToelsa da giorgi aTonels dednis Sesabamisad aqvT
Targmnili eqvTime aTonels ki ar gadmouRia isini
XXI-XXII troparebis qarTuli Targmanebi zedmiwevniTia yuradRebas iqcevs
saRvTismetyvelo definiciebiT arseni macxovars mimarTavs sityvebiT `Zeo
RmrTisao~ (dedanSia `Zeo daviTiso~ _ ὑιέ Δαβὶδ) eqvTime aToneli mas `macxovrad~
uxmobs giorgi aToneli ki sruli definiciiT mouwodebs mas `kacebiTa Zeo daviTiso
da RmrTeebiTa Zeo RmrTisao~
mecxre galobis (adidebdiTasas) kulminacia XXIII troparSi aRwevs zenits samive
qarTveli mTargmneli dednis safuZvelze SemaZrwunebel xats qmnis
arsen iyalToeli eqvTime aToneli giorgi aToneli
dabadebulni ganhkrTes
juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen
mTani da kldeni
SiSisagan ganipnes
queyanaiexcl Seiryia
jojoxeTi opounder iqmna
dabnelda naTeli mzisaiexcl
raJams juariTa vnebulad
gixiles Semoqmedi
Tcentsi
(XXIII tropari)
dabadebulni SeZrwundes
raJams-igi juarsa zeda
gixiles qriste
mTani da kldeni gannipnes
da queyanaiexcl SiSiT SeiZra
da jojoxeTi mokuda
da Cuen vpoveT wyalobaiexcl
(XVII tropari)
dabadebulni SiSiT
SeZrwundes
raJams gixiles Sen
juarcmuli
mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra
da naTeli mzisaiexcl dabnelda
xolo jojoxeTi warmityuena
amisTcents ZlierebaTa
SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT
gadidebT mpoundsnelo
(XXV tropari)
XXIV-XXV damamTavrebeli troparebi ganmsWvalulia intimiT vedrebiT cremliT
sasoebiT es tonaloba gadmodis qarTul TargmanebSic samive mTargmneli ufals
SesTxovs `Semusvril guls~ `glaxakobas sulTa~ `angelozTa Tana~ gansasjelad
mosul Semoqmeds SesTxoven Sewyalebas
giorgi aToneli sinanulis Temas daagvirgvinebs `did kanonSi~ ukve gaJRerebuli
teqstis variaciiT
`ZuelTa da axalTa
aRuTqumaTagan
110
swavlani mogiTxreniT Sen
sulo
raiexclTamca lmobier-vyavT
ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavT
vinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
Seni
uZcentres aRematebis
da vaiexcl ars Senda dResa mas didsa saSjelisasa~(XXIX tropari)
kidev ufro mZafrad JRers giorgi aTonelis mier Sematebuli XXX tropari
`ukueTu keTilTa qadagebani
da satanjvelTa Sinebani
da marTalTa pativni da codvilTa
mwared dasjani
da survili sasufevelisaiexcl
da WirTa jojoxeTisaTa simware
ver mogdreks Sen sulo Cemo
raiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi~(XXX tropari)
samive qarTveli mTargmneli teqsts daasrulebs `samebisaniTa~ da
`RmrTismSoblisaniT~ oRond arsen iyalToeli teqsts berZnulidan Targmnis
aTonelebi ki gansxvavebul `RmrTismSoblisanebs~ mimarTaven
arsen iyalToelis Targmnili `RmrTismSoblisani~ Seicavs vedrebas
RvTismSoblisadmi daicvas Tavisi qalaqi
`uxrwnelo RmrTismSobelo
daicev qalaqi Seni romeli-ese
Sen mier mefobs saRmrTod
Sen mier moaqus Zali
da Sen mierve sZlevs mterTa~(XXVII tropari)
aRniSnul troparTan dakavSirebiT gamoTqmulia saintereso mosazreba
`RmrTismSoblisanis~ Sinaarsi ar aris dakavSirebuli kanonis SinaarsTan kanonSi ar
aris gamokveTili es idea dasmulia kiTxvebi romel qalaqzea aq saubari romeli
Zleva igulisxmeba ra gansacdels amarcxebs qalaqi romel mters amarcxebs da
111
imorCilebs
pasuxi aseTia RvTismSoblis mfarvelobis qveS myofi qalaqi albaT samefo qalaqi
konstantinepolia cnobilia rom adridanve arsebobda gadmocemebi wmindanTa Tu
RvTismSoblis mier qalaqTa Tu sxva samkvidrebelTa mfarvelobis Sesaxeb amitom am
qalaqebs xSirad zeciur mfarvelTa saxelwodebebs miakuTvnebdnen xolme bizantiis
dedaqalaqi _ samefo qalaqi (konstantinepoli) RvTismSoblis mfarvelobis qveS iyo
iustiniane imperatorma aq wm sofias taZari aRmarTa masSi moaTavses luka maxareblis
mier Seqmnili xati wm RmrTismSoblisa berZnebi RmrTismSobels `odigitrias~ anu
megzurs gzis gamkvalavs uwodebdnen berZeni mezRvaurebi Soreul zRvaosnobaSi
mimavalni gemis kiCoze aTavsebdnen RvTismSoblis odigitriis xats sabrZolo
droSebzec gamosaxuli iyo odigitria _ saxe RvTismSoblisa meomrebi RvTismSoblis
mfarvelobas iyvnen mindobilni
wm andria kritelis cxovrebisa da moRvaweobis wlebi daemTxva im dros roca samefo
qalaqi mtris Zlier Setevebs umklavdeboda amitom SesTxovdnen RmrTismSobels
daecva mas Tavisi qalaqi mterTagan `didi kanonis~ berZnul gamocemebSi teqsti mTavrdeba wm andria kritelisadmi
miZRvnili tropariT sadac RvTismosavni mas SesTxoven evedros ufals raTa
Seewios mis mgalobelT qarTvel mTargmnelTagan am tropars mxolod giorgi
aToneli exmianeba igi efuZneba originalis dedaazrs da misi gafarToebiT Rrma
interpretaciiT gamdidrebuli brwyinvale tropariT daagvirgvinebs teqsts
arsen iyalToelis Targmani
zecisa ZalTa da mociqulTa
winaswarmetyuelTa da
marTalTa mamaTmTavarTa
da mRdelmoZRuarTa da
mpoundneTa mowameTa da yovelTa
wmidaTa krebulsa Tana oxaiexcl
CuenTcents Sewire winaSe RmrTisa
RmerTSemosilo andrea kritisa
mwyemso da mnaTobo yovlisa
soflisao
(XXXI tropari)
wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ sasuliero poeziis brwyinvale
nimuSia igi xasiaTdeba religiuri gancdis siRrmiT azris daxvewilobiT faqizi
lirizmiT ena sagaloblisa gamorCeulia sisadaviTa da gamomsaxvelobiT stili _
amaRlebulobiTa da gamWvirvalobiT igi advilad ikafavs gzas msasoebeli adamianis
gulisken amas xels isic uwyobs rom teqsti Tavisufalia bundovanebisa da rTuli
saRvTismetyvelo leqsikisagan Tumca misi wvdoma sulier mzaobasa da Sinagan
112
daxvewilobasTan erTad bibliaSi CaRrmavebasac moiTxovs
qarTvelma mTargmnelebma (wm eqvTime mTawmidelma wm giorgi mTawmidelma da
wm arsen iyalToelma) SeZles `didi kanonis~ Rrma eTikur-esTetikuri Sinaarsis
gaTaviseba da poeziis amaRlebul samyaroSi qarTveli mkiTxvelis (msmenelis)
SeZRola
wm eqvTime aToneli ar scildeba dednis stilur specifikas gverds ar uvlis mis
semantikur sivrces da adekvatur Sesatyvisobebs poulobs teqstis Rrma Sinaarsis
gadmosacemad marTalia mas Seaqvs kompoziciuri cvlilebebi gverds uvlis
zog bibliur ipodigmur-paradigmul saxes arc teqstis semantikur niuansirebas
gaurbis magram yovelive es mkiTxvelis gulSi saTqmelis SesaRwevad gzis gakafvas
mis gaiolebas emsaxureba eqvTime aToneli rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli
iTvaliswinebs `siCCoebasa Cuenisa naTesavisasa~ Tumca misi ena amasTanave
yovelTvis gamoirCeva pavle mociqulis mier damkvidrebuli `gulis ritorikiT~
evangeluri didebulebiT
wm giorgi aTonelis mTargmnelobiTi meTodi teqstTan sruli SesabamisobiT
gamoirCeva am meTodiTaa Targmnili andria kritelis didi kanonic~ Tu misi Targmani
zogjer originalisadmi sruli TanxvedriT ar xasiaTdeba unda gaviTvaliswinoT
rom es pirvel rigSi ganpirobebulia mTargmnelis Rrma mokrZalebiT eqvTime
aTonelis mier Targmnili teqstisadmi
wm giorgi aToneli teqstisadmi erTgulebas iCens rogorc berZnuli teqstis
Targmnisas ise eqvTime aTonelis mier Sematebuli troparebis gadmoRebisas
giorgis TargmanSi hendiadisebiT gavrcobili pasaJebi xatovani sityva-Tqmani
teqstis azrobriv struqturas ar arRvevs naTqvams mxolod gamomsaxvelobiT Zalas
da emociurobas mateben
arsen iyalToeli marTebuladaa miCnuli CvenSi elinofiluri mTargmnelobiTi
meTodis erT-erT damamkvidreblad misi Targmani `didi kanonisa~ agreTve
adasturebs arsen iyalToelis rogorc mTargmnelis gansakuTrebul erTgulebas
saTargmni teqstisadmi igi Sinaarsobrivadac da formiTac misdevs originals Tumca
zogjer arc dinamikuri Targmanis principebze ambobs uars es gamowveuli unda iyos
teqstis rogorc poeturi fenomenis specifikiT troparis ritmul-melodiuri
struqtura sagalobelSi gamokveTili xat-saxeebi gadmoRebisas zogjer teqstidan
gadaxvevasac moiTxovs arsen iyalToelis Targmnili didi kanoni~ aSkarad arqetipis
konstruqciisken iswrafvis sagulisxmo isicaa rom wm andria kritelis `didma
kanonma~ sruli aRiareba daviT aRmaSeneblis epoqaSi pova Semdgom epoqaTa TiTqmis
yvela gadamweri `didi kanonisa~ arsen iyalToelis Targmans miendo
da kidev
Cans wm andria kritelis `didni galobani sinanulisani~ siloamis wyalsatevad
gadaqcevia mraval brZolagamovlil daRlil naomar qarTvelobas amis Tqmis
uflebas maZlevs TviT daviT mefe aRmaSenebeli romelzec am didebul Zegls iseTi
113
zegavlena mouxdenia rom gadauwyvetia TviTonve CarTuliyo saRvTismsaxuro
cxovrebaSi arsen iyalToelisTvis Tavisi sulieri winamZRvrisTvis ubrZanebia
teqstis xelaxla gadmoReba berZnul wyarosTan qarTuli Targmanis sruli
daaxloebis mizniT ioane qarTlis kaTalikosisaTvis uTxovia teqstisTvis xmis
(melodiis) Sewyoba Tavad ki sulisSemZvreli `galobani sinanulisani~ Seuqmnia da
Tavisi xalxisTvis dautovebia rogorc anderZi rogorc gzamkvlevi da niSansveti
saToebaTa kibisa
114
teqstisTvis
1 `didi kanonis~ qarTuli Targmanebis winamdebare gamocemaSi TargmanTa qro-nologiuri Tanmimdevroba darRveulia kerZod I svetSi nacvlad teqstis pirveli Targmanisa (eqvTime aToneliseulisa) moTavsebulia arsen iyalToeliseuli Targma-ni II svetSi giorgi aToneliseuli Targmania III svetSi ki eqvTime aTonelisa
es gadawyvetileba aRniSnul TargmanTa berZnul teqstTan mimarTebis gaTvalis-winebam ganapiroba arsen iyalToels rogorc es misTvisaa damaxasiaTebeli `didi kanonis~ zusti TiTqmis identuri Targmani Seuqmnia mas ucvlelad gadmouRia orig-inalis ara mxolod xma da Zlispirebi aramed troparebi bibliuri ipodagmur-para-digmuli saxeebi teqstis ideuri da mxatvruli Sinaarsi arseniseuli Targmani rom erTgulad mihyveba berZnul teqsts amas qarTuli teqstis slavur TargmanebTan Se-darebac adasturebs amas mowmobs berZnulidan gvanca koplataZis mier qarTul enaze gadmoTargmnili `didi kanoni~ da Cem mier Catarebuli winaswari kvleva ase rom ar-senis Targmani erTgvarad asrulebs dednis funqciasac da mkiTxvels saSualebas aZlevs dainaxos samive qarTuli Targmanis erTmaneTTan mimarTebac da berZnul te-qstTan Sesabamisobac
2 qarTuli Targmanebis publikaciisas Sevecade warmomeCina samive Targmanis urT-ierTSesabamisoba risTvisac ar moveride intervalebs am teqstebSi Tumca imasac vc-dilobdi SenarCunebuliyo TiToeuli Targmanis kompoziciuri aRnagoba da mTlia-noba
115
`didi kanonis~ teqstis Semcveli xelnawerebi da maTi literebi
`didi kanonis~ eqvTime aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-niSvneli literebi
1 AA _ par 5 (XII-XIII ss)2 BB _ sin 5 (1052 w)3 C _ sin 75 (XIII-XIV ss)teqstis dasadgenad gamoyenebulia samive xelnaweri`didikanonis~ giorgi aToneliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi da maTi aRm-
niSvneli literebi1 A _ par 5 (X-XIII ss)2 B _ ier 61 (XII-XIII ss)3 C _ A 125 (XVII ss)4 D _ A 111 (1703-1715)teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABC xelnawerebi`didi kanonis~ arsen iyalToeliseul TargmanTa Semcveli xelnawerebi1 A _ par 5 (XII-XIII ss)2 B _ ier 67 (XII ss)3 C _ sin 70 (XII-XIII ss)4 D _ ier 56 (XII-XIII ss)5 E _ A 258 (XIII ss)6 F _ A 446 (XIII ss)7 G _ A 147 (XV ss)8 _ A 111 (1703-1715 ww)9 _ S 4933 (1712 w)10 _ H 1076 (XVIII ss)11 _ H 263 (XVIII ss)12 _ H 2036 (XVIII ss)13 _ H 3108 (XVIII ss)14 centr saxelmwifo saistorio arqivis 261 xelnaweri (1772 w) teqstis dasadgenad gamoyenebulia ABCDEFG xelnawerebi ZiriTad xelnawerad aRe-
buli gvaqvs parizi 5 (A XII-XIII ss)
116
didni galobani sinanulisani Tqumulni
andria kritelisani romeli iyo (sup1rusa)l(e)
miT1
poundmaiexcl gugalobdiTsa
Zlispiri romelman wamisyofiT
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad codvaTa CemTa anu viTari-me dasabami vyoqriste meufeo Senda momarT
vedrebisaiexcl aramed Sen saxier momcen lmobierebisa cremlni raiexclTa jerovnad Segivrde Sen mowyalesa
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved2 sulo codvilo poundorcTa Tana dResdambadebelsa aRuvaren3
bralnida ganeSore4 amieriTgan
pirvelTa saqmeTa codvisaTa da Sewiren Sen uflisa cremlni mpoundurvaleni da sinanuli raiexclTa scxovnde5
1 galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria kritel mTavarebiskoposisni B galobani sinanulisani Tqumulni andria mTavarebiskoposisani C2 + aw B
3 aRuaren C4 + Sen B
5 cremlni mpoundurvaleni da sinanuli scxovnde] sinanuli da mpoundurvaleni cremlni raiexclTa gacxovnos Sen BC
didni galobani andrea kritelisa Tqumulni da
Cuen giorgi mTawmidelisa mier meoris guerdsa
aRwerilni1
poundmaiexcl b guerdiugalobdiTsa2
Zlispiri zRuaiexcl mewamuli3
1 ugalobdeT ufalsa rameTu didebiT didebul ars
vinaiexcl viwyo me glovad Cemisa ubadrukisa cxorebisa
saqmeTa4viTari-me dasabam vyo godebaTa
CemTa qriste mraval-mowyale mommadlen me cremlni sinanulisa5 lmobierisani da macxovne
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel-meyo me mpoundsnelad
moved yen sulo Cemo codvilo poundorcTa Tana dRes da
dambadebelsa aRuvaren bralni da ganeSoreamieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa6 da Sewiren RmrTisa
mpoundurvaleni cremlni da sinanuli raiexclTa
scxovnde
1 didni galobani Tqumulni andria kritelisani da Cuen mier meoris guerdsa aRwerilni B didni galobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisani da giorgi mTawmidelisa aRwerilni C2 ugalobsa B
3 +giorgis Targmani
4 + anuTu B C
5 sinanulisni B
6 pirutyusup1baTa ABC SemdegSi sqolioSi Camotanis gareSe vasworebT ldquousup1ldquo kompleqsis dawerilobas ldquoueldquo-Ti samive TargmanSi
galobani sinanulisani Tqumulni wmidisa andria ierusalimelisa kritel mTavarepiskoposisani B
poundmaiexcl b guerdigalobaiexcl a
Zlispiri Semwe da mpoundsnel da mfarvel meyo
1uUgalobdeT ufalsa rameTu didebiT
vinaiexcl viwyo me glovad saqmeTa cxorebisa CemisaTa[A238r] anu romeli dasabami
vyo qriste [C118] godebisaiexcl1 amis aramed viTarca tkbilmanmomcen cremlni lmobierni
2 cxenebi da mpoundedrebi STasTxia zRuasa Semwe da mfarvel meyo mpoundsnelad
moved sulo mdabalo poundorcTa Tana da2 dambadebelsaaRuare3 da ijmen pirvelisa
mispirutyuebisagan4 da Sewiren Sen uflisa cremlni sinanulisani
1 godebisa BDEF
2 _ BEDF3 aRuvare BCDEFG 4 pirutyusup1bisagan BC A xelnawerSi (georg 5) didi kanoni iwyeba ZlispiriT kideze teqstis dasawyisis Ggaswvriv ikiTxeba mxolod [Ggal]obaiexcl saTauri ar aris arc C (sin 70) xelnawerSi (fotopirSi) gGalobani sinanulisani Tqumulni andria kritelisni (D) fotopirSi didi kanonis samive qarTuli TarGgmanis bibliuri wanamZRvrebis dazianebuli adGgilebis amosakiTxad viTvaliswinebT fsalmunTa mzeqala SaniZiseul Ggamocemaze darTul bibliur GgalobaTa teqstebs (ix fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Tb 1960 gv 411-445)
117
3 ese ars RmerTi da vadido ese RmerTi mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Tipoundaiexcl ese queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen meda STambere suli cxoveli da
gonieri da1 aw gevedrebi Semoqmedo da mpoundsnelo Cemo da msajulo marTalo2 Sendobaiexcl codvaTaiexcl momec
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
aRgiareb Sen qriste codvaTa CemTa romelni miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romelni3 damexsnes4 Cem zedamwareTa5 avazakTa borotTa gulissityuaTa6 da7 gevedrebi RmerTo8 saxierebiT ganmkurne9
5 etlebi faraoiexclsi da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
daRacaTu Segcode [127v] yen saxiero aramed uwyi mowyalebaiexcl Seniromelman10 swyli11 da kualad wyalobiT ganhkurni da araiexcl Seuracxis-hyvni12
cremlni sinanulisani aramed Seiwynari13
suli Senda moqceuli
1 da B
2 msajuli marTali] simarTlisa mS~-jlo G
3 romeli BC
4 damsxnes A
5 +amiT B +maT C
6 sitycentTagan B sityuaTa CemTagan C
7 _ BC
8 RmerTo] saxier BC
9 saxierebiT ganmkurne da macxovne me BC
10 romelmanca BC
11 miswyli BC
12 Seuracxv-hyvni B
13 + Seiwiri C
118
6 rCeuli mpoundedrebi sam-mdgomTaiexcl maT da[a]nTqa zRuasa mas mewamulsa
moved Sen ubadruko codvilo sulo1 da RaRad-yav[sulTq]umiT uflisa2 mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa SenTaiexcl [rameTu] axlos ars dRe saSjelisa3 mis didisaiexcl iswrafe [ukue raiexclTa] mogces [Sen _ maSin] wyalobaiexcl
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
pirvelSeqmnulsa mas4 adamsgardaslviTa miT saRmrToTa mcnebaTaiexclTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi ganSiSulebuli RmrTisgan da zecis didebulisa Suebisa5
CemTa maT codvaTaTcents romelni Seviyuaren
8 marjune Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman mo[sr]na mterni
pirvelsa evaiexcls wil macTur meqmna me vnebuli ese6 gulissityuaiexcl
Cemi rameTu damitkbo codvisa igi
mware gemoiexcl7 da mcnebaTa RmrTisaTa gardaslvaiexcl Semayuara me8
1 ~sulo codvilo
2 RmrTisa B
3 sasjelisa B
4 _ mas B
5 _ mis Suebisagan B
6 _ vnebuli igi B
7 codvisa igi mware gemoiexcl] codvisa mware gulisTqumaiexcl B codvisa igi simwarsup1 gulisTqumaiexcl C
8 _ me C es tropari B-Si gadatanilia ldquougalobdiTsasldquo bolos (B193) dasawyisTan miwerilia mosarTavi Cans gadamwers gamorCenia da boloSi daurTavs is C-Si saerTod ar aris A-Si teqsti dazianebulia da aRdgenilia B-s mixedviT
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
Ppirvelqmnulsa mas adams saRmrToTa maT mcnebaTa gardaslviTa
mivemsgavse da vixile Tavi Cemi
ganSiSulebuli RmrTisagan didebulisa mis fufunebisagan da meufebisa codvaTa maTTcents CemTa romelni Seviyuaren
4 ufalman Semusrna brZolani ufal ars saxeli misi
yen sulo Cemo sawyalobelo raiexclsa emsgavse pirvelsa mas
evasuwesod mixedviTa da mwared
mowylviTa da warmdebad gemoiexclsa xilviTawarmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa romelisa mier STavardi mwcentresa codvaTaiexclsa
5 etlebi faraoiexclsa da yoveli Zali misi STasTxia zRuasa
macTur1 meqmna me xilulisa mis evaiexcls wil uxilavi ese eva poundorcTa CemTa vnebuli gulis-
sityuaiexcl da miCuenebda da mitkbobdacodvisa mwaresa mas gemoiexclsxilvasa da esreT STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa
1 sacTur C
3 ese ars RmerTi Cemi da vadido mamisa Cemisaiexcl da aRvamaRlo ese
pirvelSeqmnulsa adams gardaslviTa vebaZve da
vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan[B147v] da maRlisa mis mefobisa da wmidisa
fufunebisa dacemaTa CemTaTcents
4 ufalman Semusrna brZolani ufali ars saxeli misi
yen ubadruko sulo raiexclsa1 emsgavse pirvelsa evasrameTu mihxede2 da iwyal Sen
mwared da Seexe xesa da sWame3 yovlad
warmdebad Wamadi makudinebeli
5 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva - poundorcTa CemTavnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda4
me5 tkbilTa romelTa [D109v] gemoiexcl raiexcl
vixile davakldi Sensa
1 rasa G
2 mixede F3 SWame CEF
4 miCusup1nebda EG 5 -G
119
amisTcentsca1 STavardi2 mwcentresa3 [mas] codvisasa
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
ukueTu adam erTi mcnebaiexcl ufalo dauteva da samarTlad
ganvardasaSueblisa4 misgan raiexcl-me
vyo5romelmanca6 yovelni7
mcnebani Senni wmidani8 Seuracx-vyven aramed Semiwyale mxoloo mravalmowyale
10 miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
mklvelsa mas gonebasa9 mivemsgavse me10 kaenisa11 da viqmen [mklvel]
sulisa gonebiTurT mTavriT da ganvacxovelen poundorcni da ufal-vyven sulisa saqmeTa mier borotTa da aw dacemul var12 me13 mowyluli vnebaTa mier
1 amisTcents BC
2 +me B
3 mwuiresa C
4 saSueblisa BC
5 + me BC
6 romelman BC
7 yovelnive BC
8 _ C
9 + kaenisa BC
10 _ me BBC
11 _BC
12 vari B
13 _ me BBC
6 rCeuli mpoundedrebi sammdgomTaiexcl maT daanTqa zRuasa mas mewamulsa
Rirsad ganvarda adam edemiT macxovar rameTu araiexcl1
daimarxaerTi mcnebaiexcl Seni xolo me raiexcl
vyo romeli maradis Seuracx-
vhyofsaRmrToTa brZanebaTa da mcnebaTa SenTa cxovelsmyofelTa Semiwyale
yen mravalmowyale
7 zRuaman dafarna igini da dapounddes siRrmesa mas viTarca lodni
kaenis mklvelsa mas gonebasa mivemsgavse me da movklen
uwyalod gonebaiexcl da suli da cxovel-
vyven poundorcnirameTu ukeTurTa saqmeTa mier vewyvebode maT da aw2 ganwiruli vRaRadeb qriste
ganmacxovele
8 marjuene Seni ufalo didebul ars ZaliTa marjueneman poundelman Senman ufalo mosrna mterni
araiexcl vemsgavse simarTlesa mas abelissa iesu mpoundsnelo Cemoarca odes Sevwire Senda
msxuerpli3 saTnoiexcl arca saqmeni
saRmrToni arca ZRueni ubiwoiexcl da arca cxorebaiexcl unakluloiexcl vinaiexclca Rirs var Sengan
dasjisa4
1 ara C 2 da aw] + dacemul var C
3 msxusup1rpli B
4 dasSjisa B
mas mecnierebasa
6 sakvirveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
samarTlad ganipoundada edemiT adam rameTu aradaimarxa erTi mcnebaiexcl Seni
xolo me raiexcl1 vyo romeli samaradisod udeb-vyof2 sityuaTa SenTa macxovar
7 mihyav marjueneiexcl Seni da daanTqna queyanaman
[E97] mivemsgavse kainis3 mklvelsa cnobasa da movkal
sulisa [G136v] scentnidisi da ganvacxo-
velen poundorcni da aRvZren mas zeda gulisa Cemisa igi vnebulni4 gulisTqumani5
8 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
abelissa6 iesu ara mivemsgavse simarTlesa da ZR(ue)nni saTnoni7 ara8
mogarTuen9 Sen arca saqme Rirsi arca msxuerpli10 ganwmediliarca cxorebaiexcl ubraloiexcl
1 ra D
2 vhyof BCDEFG
3 kaenis G 4 nebulni D 5 gulissityuani G6 abelisa G
7 saRmrToni DEF
8 araiexcl D 9 mogarTusup1n BDG
10 msxusup1rpli CF
120
11 da sulisagan gulis-wyromisa Senisa ganipnes wyalni
yen sulo ubadruko rad dauteve samkauli igi saTnoebaTaiexcl da Seiyuare Sen uSuerebaiexcl
codvisaiexclaramed aw1 moiqec da Seuvrdi2
macxovarsa raiexclTa3 man Segmosos Sen pirveli igi didebaiexcl
1 aw BC
2 Seurdi
3 romelman
9 da simravliTa miT didebisa SenisaiexclTa Sehmusren mpounddomni igi
kaenis msgavsad Semoqmedisa yen sulo Cemo saqmeni borotnimsxuerpli bilwi da cxorebaiexcl
saZageli ZRunad SevwireniT
warmdebebiT amisTcentsca simarTlad davisjebiT CuenviTarca-igi ScentdTa maT mier SurisgebaTa
10 [A139v] miavline risxvaiexcl Seni da SeWamna igini viTarca lerwamni
Tipoundaiexcl queyaniT aRmiRe RmerTo da cxovelad pirmetyuelad
Semqmen me da STambere suli cxoveli da
gonieri xolo me ganvxrwen cTomiTa da aw sulTqumiT vRaRadeb Sendami saxier sinanulad momaqcie da Semiwyale me
11 da sulisagan guliswyromisa Senisa ganipnes wyalni
aRgiareb Sen mpoundsnelo codvaTa romelni1 miqmnian suliT da
poundorciT da wylulebaTa maT romel
dasxnes Cem zeda mwareTa [B416] avazakTa _
gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa da gevedrebi SensaxierebiT ganmkurne
mravalmowyale
1 + igi B
9 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
viTarca kain1 sulo Cuenca SevwireniT2 RmrTis
saqmeni xeneSni msxuerplTa3 Tana
SeginebulTa da moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli romliTa davisajeniT
10 esma warmarTTa da ganrisxnes4 salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
[C118v] cxovlad5 Semzile Tipoundaiexcl
poundelovanTmTavarman mekecemanpoundorcad da6 Zualad
samScentnveladda sulad aramed yen mpoundsneloRmerTo da msajulo Cemo7monanuli Semiwynare
11 maSin iswrafes erisTavTa maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
aRgiareb macxovar codvaTa romelni vqmnen da
poundorcTa da sulisa Cemisa8 wylulTa
naguemTa9 romelni Sinagan mwared damasx[F56v]nes10 Cem
zedamklvelebrTa11 gulis-
sityuaTa
1 kaiexcln D kaen G
2 SevswirneT D
3 hmsxusup1rplTa CFG
4 + da G
5 cxovelad D
6 _ G
7 _ B
8 _ G
9 nagusup1mTa BDFG
10 damsxnes D
11 mkulelebrTa E
121
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da Relvanica igi Seva zRuasa
siWabukiTgan qristemcnebani Senni Seuracx-vyven da udebebiT1
warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da2
giRaRadeb3 nu mimiSueb sruliadcodvasa Sina daSromadaramed momaqcie sinanulad da
macxovne me
1 udebebiTa
2 + aw BC
3 + saxier B
12 Sehyindes viTarca zRudeni wyalni Sehyindes da azRudnes Relvanica igi Sua zRuasa
daRaTu vcode gardareuladyen mpoundsnelo aramed uwyi
rameTukacTmoyuare xar da swavli
wyalobiT da mtiralTa mpoundurvaled
Seitkbob da mglovareTa mixedav da viTarca mamaiexcl miegebvi uZRebsa Svilsa moqceulsa
13 Tqua mterman vdevno vewio ganviyo natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
siWabukiTganmcnebani Senni Seuracx-vyven mpoundsnelo da
udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi da
giRaRadeb nu mimiSueb sruliad
warwymedad aramed momaqcie da sikudili Cemi da aRsasruli yav sinanuliT da macxovne me
14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
davrdomil var me winaSe karTa wyalobisa SenisaTa macxovardaRonebuli siberiTa
mwariTanu STamagdeb quesknels
jojoxeTs aramed momaqcie da Sendobaiexcl bralTaiexcl uwinares aRsasrulisa momec wyalobiT
12 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
daRaTu vcode mpoundsnelo aramed uwyi rameTu tkbil
xar moswylav TanalmobiT da
hkurneb wyalobiT mtiralsa mixedav1 da uZRebsa Svilsa kualadSeitkbob viTarca RmerTi
13 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sadidiTa mklavisa SenisaiexclTa qva-iqmned igini
siyrmiT CemiTgan mpoundsnelo ugulebels-vyven mcnebani
Senni[B148] da yovlad2 vnebulad
udbad da dapoundsnilad gardavle3 cxorebaiexcl amisTcents giRaRadeb Sen aw kualad macxovne tkbilo
14 [A239v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb4 me jojoxeTad
aramed pirvel sikudilisa kacTmoyuarebiT mommadle Sendobaiexcl SecodebaTaiexcl
15 vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel gamoirCie
[G137] simdidre Cemi qristeuZRebebasa Sina [E97v] warvage [D110] da opounder5-viqmen keTilTa
nayofTagan da aw momymari vpoundmob
1 mihxedav CF momxedav B
2 yovlad]kualad G
3 gardavvle VCGE
4 damagdeb BD
5 uxer AC
122
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
STavrdomil var me poundelsa mwareTa avazakTasa romelni arian
mpoundsnelo gulisTqumani da
gulissityuani Cemni da mowylul maTgan
sasikudinod1 aramed Sen macxovar mipoundsen da ganmkurne viTarca xar mkurnali sasowarkueTilTaiexcl2
16 da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
mRudelman mixilamwared mowyluli da ganSiSulebuli da Tana-
warmpoundda da egreTve levitelman
damagdo xolo Sen qriste qalwulisawmidisagan Sobilo wyalobiT miRuawe da ganmkurneda macxovne viTarca saxier
xar
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
kravo RmrTisao soflisa bralTa mowyalebiT aRmaRlebulo
aRiRe Cemganca mZime ese tcentrTi
bralTa CemTaiexcl da viTarca saxier3 mommadlencremlni da sinanulida codvaTa CemTa da vnebaTagan ganwmedaiexcl momaniWe wyalobiT
18 sakcentrveli didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
Sen Segivrdebi vcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
1 sasikudined C
2 sasowarkusup1TilTa B
3 + xar B
mamao mowyalebaTao iswrafe da macxovne1
16 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
moculi2 avazakTagulis-sityuaTa CemTa mier da yovliTurT mowyluli maTgan
romlisani ganmravldes tkivilni me var qriste meufeo gevedrebi ganmkurne
17 ganmzadebuls mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda da
levitelmanZcentrTa Sina damiteva aramed
SenRrTismSoblisa mariamisgan mosrulo miRuawe3 da Semiwyale
18 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
RmrTisa krao4 romelman aixuen5 codvani yovelTani aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman [C119]
mommadlen cremlni sinanulisani
19 ufali meufe ars ukunisamde da ukunisi ukunisamde da mermeca
1 +me DGE
2 mocvuli BDEG
3 iRuawe B
4 kravo CE
5 aixusup1n BDFG aRixuen C
123
cxorebaiexcl qriste da aRiRe codvisa ese mZimesapoundivi Cemgan saxiero da viTarca mowyale xarmommadlen me cremlni mpoundurvalisa sinanulisani da macxovne me
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanam
sinanulisa Jami ars mpoundsnelo vinaiexclca cremliT vRaRadeb
Semiwyale [C217v] da aRiRe codvisa ese
mZime jaWcent Cemgan yovladZliero[A140r] da viTarca saxier xarmommadlen me cremlni mpoundurvaleni sinanulisani da macxovne
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
nu momiZageb qriste macxovar da nu ganmagdeb pirisa
Senisagan aramed aRiRe codvisa esesimZime mware da ganmxrwneli Cemgan yovladZliero da viTarca tkbilman da
saxierman mommadlen cremlni
sinanulisani
sinanulsa Jamsa Segivrdebi Sen Semoqmedsa
Cemsa aRiRe aw Cemganca sapoundivi [mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
20 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
nefsiTTa1 CemTa qriste da uneblieTTa SecodebaTacxadTa da dafarulTa da
sacnaurTa ucnaurTa TanaRmrTivSuenierad2 dampoundsnelo3milxine da macxovne4
21 da miaqcia maT zeda wyali igi zRcentsaiexcl mis
Segivrdebi iesu vcode Sendami5 milxine me daaRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani]
22 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Sua zRuasa mas
nu momiZageb mpoundsnelo da nu momaqcev Sengan aramedaRiRe aw Cemganca [sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
23 didebaiexcl6 zesTaarso7 samebao
erTRmrTeebiT Tayuanissacemelo
aRiRe aw Cem[ganca sapoundivi mZime [codvisaiexcl da viTar] kacmoyuareman [F57] mommadlen cremlni sinanulisani
1 nebsiTTa BC
2 Susup1nierad BCDFG
3 dampoundsnelo] mpoundsnelo GE
4 + me G
5 + Senda E
6 _ D7 zesTa arso] zeSTa arso BCEF] zeST arso D] zesT arso G kavebSi Cawerili refreni qvemoTac yvelgan miwerilia marcxena kideze
124
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
nefsiTni Cemni da unebelni da cxadni da dafarulni
codvani mecnierebiT da umecrebiT
qmnilni _ yovelni Semindven saxier da milxine da macxovne da ganmanaTle1 dabnelebuli2 glaxaki da Semiwyale
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa
saxier nuca mimpounddi sityuasa saqmeTa
CemTaTcents aramed wyalobiTa SeniTaugulebels-yven Cemni uwesoebani yovladZliero da Rirs-myav marjueneTa SenTa
23 maSin iswrafes erisTavTa edomisaTa da mTavarTa moabelTa
moved yen sulo Cemo codvilo da RaRad-yav cremliT uflisa
mimarT da iTxove misgan Sendobaiexcl
codvaTa3 rameTu axlos ars4 dRe igisaSjelisaiexcl vinaiexclca5 iswrafe keTilTa saTnoebaTa mogebaiexcl raiexclTa hpoo wyalobaiexcl
1 + me BC
2 + ese C
3 Sendobaiexcl codvaTaiexcl ~ B4 _ ars C5 vinaca C
24 aw RmrTismSobelo sasooyovelTa mgalobelTa SenTaoaRiRe aw Cemganca sapoundivi mZimecodvisaiexcl da viTar kacTmoyuareman mommadlencremlni sinanulisani
125
13 Tqua mterman vdevno [vewio ganviyo] natyuenavi da ganviZRo suli Cemi
simdidre Seni sulo warage codviT da aw calier1 xar nayofTa
maTgan saTnoebisagan da momymar
keTilTagan aramed poundmobd godebiT2
mamao saxiero mohfine3 Cem zeda4 simdidre5
mowyalebisaiexcl6
[A127v]14 movsra maxcentliTa CemiTa da uflebdes mis zeda poundeli Cemi
aRavse guli Cemi sinanuliTa
raiexclTa Sevide taZrad wmidad Senda
da aRgiarne bralTa CemTa simravleni
da7 moviRo Sen mier Sendobaiexcl codvaTa CemTaiexcl
da gigal[obde Sen]8 [romelica didebul xar]9
15 miavline suli Seni da dafarna igini zRuaman
yovliTur[T] ganvixrwen
1 calieri B carieli C
2 poundmobd godebiT] aw RaRad yav yen BC
3 moavline C
4 + dRes B
5 simdidresup1 C
6 wyalobisaiexcl BC
7 _ da BC
8 _ Sen C
9 aRdgenilia C-s mixedviT zedwarwera dazianebulia aRdgeni-lia gamocemiT
24 Zrwolaman Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
yen ubadruko sulo glaxako raiexclsa ganagde samkauli
saTnoebaTaiexcl da Seimose uSuerebaiexcl
codvisaiexcl1aramed aw kualad-moiqec da Seuvrdi ufalsa raiexclTa gangaSuenos pirveliTave didebiTa da samkauliTa
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
simdidre Seni sulo warage codviTa da cariel2 iqmnen3
nayofTagan4 aramed RaRad-yav lmobierad RmrTisa mimarT da poundma-yavyen tkbilo mamao da saxiero momfine simdidre
mowyalebisaiexcl5
26 vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri Seni romel moige6
aRavse guli Cemi saxiersinanuli[C218r]Ta da
lmobierebiTa raiexclTa aRgiarne codvaTa CemTasimravleni da moviRo SenganbralTa CemTa Sendobaiexcl da gigalobde wadierad Senanebuli da Sewyalebuli
27 Seiyvnen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
yovliTurT ganvxrwen xati romeli Sehmose mpoundsnelo Cemsa mas
bunebasa simravliTa miT borotTa
saqmeTaiexclTa
1 codvisa C
2 calier B
3 iqmen B
4 +saTnoebisaTa da momymar keTilTagan BC
5 mowyalebisa C
6 moige] gamoarCie C
126
qriste1 [xati romeli] Sehmose Sen
[Cemsa] bunebasa2 simravlisa misgan borotTa
saqmeTasa da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde3 gankiTxvadamisTcents gevedrebi yav Cem Tana wyalobaiexcl4
16 [A128r] da dapounddes igini viTarca brpeni wyalTa maT Sina friadTa
yen ufalo ufalo ixile suli Cemi codviTa5 dacemuli
mwaredda aRadgine rameTu Senda
movivlti6 da nu ganmiSoreb7 me8 aramed momec Sendobaiexcl uricxuTa9 bralTa10 CemTaiexcl11 mxoloo mravalmowyaleo
17 vin-me ars msgavs Senda RmerTTa Soris ufalo anu vin gemsgavsos Sen didebuli wmidaTa Sina
hRaRadeb Sen ufalo mosruli Cemda araiexcl12 mivaqcio sircxcentleuli13amisTcents mpoundurvaled movivlti14
Senda saxier da viTarca mezuere15giRaRadeb16 RmerTo Cemo milxine braleulsa17 da momec wyalobaiexcl Seni
1 _ qriste BC
2 + qriste RmerTo BC
3 moxuide
4 _ Seni BC
5 _ codvisa mier B
6 movilti BC
7 _ ganmaSoreb C
8 _ BC
9 _ auracxelTa BC
10 _ bralTaiexcl BC 11 _ CemTaiexcl BC
12 ara BC
13 sircxuleuli C
14 amisTcents mpoundurvaled] aha esera me movilti BC
15 mezursup1 C
16 + Sen C
17 braleulsa] codvilsa amas BC
da vZrwi Jamisa misgan raJams moxcentde
gansjad dabadebulTa vinaiexclca mxurvaled gevedrebi yav Cem Tana maSin wyalobaiexcl
Seni
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
yen meufeo Cemo da RmerToO Cemo
ixile suli Cemi sawyalobelicodvaTa mier mwared dacemulida aRadgine rameTu Senda
movilti da nu ganmiSoreb me aramed uricxuTa maT bralTa CemTa Sendobaiexcl mommadle mowyale
29 romel ganmzades poundelTa SenTa ufalo
hRaRadeb1 mpoundsnelo poundmiTa saRmrToiexclTa mosruli Cemda araiexcl mivaqciosircxcentleuli amisTcents
mpoundurvaled movivlti Senda saxiero da msgavsad mezuerisa giRaRadeb RmerTo Cemo
milxine codvilsa da momec wyalobaiexcl
Seni
1 RaRadeb B BC xelnawerebSi 29-e da 30-e troparebi adGgilmonacvleoben Sesabamisad adgGilmonacvleoben bibliuri sakiTxavebic
127
18 sakcentrvel didebiTa da moqmedi niSebisaiexcl
yen sulo Cemo ara mnebavs1 sikudili
codvilisaiexcl2 aramed moqceva sinanuli da
cxorebaiexclda Senca moiqec3 da4
poundma-yav5 milxine codvilsa da dro-mec sinanulad6 raiexclTa vpovo me7 wyalobaiexcl
19 mihyav marjuene Seni da danTqna igini queyanaman
meufeo ufalogiRaRadeb Senmomiteven uricxuni bralni
Cemni8 da numca ixilavs suli Cemi
pirsa mas mwarisa9 eSmakTasa aramed momivline me10 angelozi wyalobiT mpoundsnelad11 haerismcvelTagan
20 uZeRu simarTliTa SeniTa ersa Sensa amas romeli ipoundsen
danTqmuli suli Cemi12 mwcentresa13 Sina arawmidaTa maT
vnebaTasa aRmomiyvane14 qriste
macxovaro Cemo da Rirs-myav me15 ubiwod wardgomad winaSe Sensa dResa mas saSinelsa gankiTxvisa Senisasa16
1 + me BC
2 sikudili codvilisaiexcl] sikudili igi mwarsup1 kacTa codvilTaiexcl B sikudi-li igi mware kacTa maT codvilTaiexcl C
3 aramed moqceva sinanuli da cx-orebaiexcl da Senca moiqec] aramed sinan-uli [+da] C amisTcents Senca BC
4 _ da BC
5 + RmerTo BC
6 sinanuli C
7 _ me BC
8 uricxuni bralni Cemni] codvani Cemni didni B (did-didni C)
9 mwaresa BC
10 _ C
11 mpoundsnelad] mcvelad B
12 suli Cemi] ese suli BC
13 mwuresa C
14 aRmoiyvane Sen BC
15 _ me C
16 Cemisasa B
30 romel hqmen siwmide ufalosulo Cemo [A140v]
araiexcl mnebavs sikudili codvilisaiexcl aramed
moqcevaiexcl sinanuli da cxorebaiexclda Senca moiqec da poundma-yav milxine me codvilsa yovladsaxiero da Semiwyale da dro-mec sinanulad da
macxovne
31 ufali meufe ars ukunisamdemomiteven me
mpoundsnelo uricxuni codvani Cemni da numca
ixilavs suli Cemi pirsa mas
dabnelebulsa eSmakTasa aramed momivlineangelozi wyalobiT haeris-
mcvelTagan mpoundxsnelad Cemda da poundelisampyrobelad Zlierad
32 da ukuniTi ukunisamde da mermeca
danTqmuli suli Cemi mwcentresaSina arawmidaTa maT vnebaTasaaRmomiyvane qriste
macxovaroda Rirs-myav ubiwod
wardgomadwinaSe Sensa dResa mas gankiTxvisasa da nu damsji me cecxlsa mas Sina dauSretelsa
128
21 nugeSinis-ec ZaliTa SeniTa banaksa amas wmidasa Sensa
mzakuarman man1 beliar2 wamleaniTa3 codvisa isriTa
mwared ganmgurima4 aramed Sen qriste sinanulisa
wamliTa ganmkurne5 viTarca xar RmerTi6 yovladsaxiero7 raiexclTa gigalobde Sen romelic didebul xar
22 esma warmarTTa ganrisxnes da salmobaman Seipyrna mkcentdrni igi filistimisani
anu cecxlisa misgan geheniisa8
Seikdime sulo Cemo codvilo
anu surviliTa sasufevelisaiexclTa
mpoundurvale iqmen9 da SeSindi10 da Zrwode11 RmrTisagan dambadebelisa da mis msajulisa12 marTlisa13
23 maSin iswrafes eris[Tav]-Ta maT edomisaTa da mTavarTa moabelTa
godoli aRaSeneyen sulo Cemo vnebaTaiexcl14 maRalida15 mtkice friad gulis-
TqumaTa mier xolo aw Seuvrdi16 RmerTsa raiexclTa man17 daarRcentos18 da dahpoundsnas simtkice19 misi
1 mzakuvarman] mca A
2 beliarman A
3 wamlianiTa B wamlaniTa C
4 + me BC
5 + me BC
6 ~ xar RmerTi BC
7 saxiero] Zliero BC
8 geheniiexclsa C
9 iyavn C
10 geSinoden BC
11 _ BC
12 mSajulisa C
13 simarTlisa BC
14 + da C
15 _ da C
16 Seurdi BC
17 raiexclTa man] romelman BC
18 daarRuios C
19 simtkicsup1 C
33 rameTu Sevida hune faraoiexclsi
mzakuarman mterman Cemman codvisawamleaniTa isriTa mwared
ganmgurima aramed Sen qriste sinanulisawamliTa tkbilad ganmkurneviTarca saxier xarraiexclTa gigalobde1 mxolosa romeli didebul
xar
34 etlebiTurT mpoundedrebiT Sua zRuasa
yen sulo [C218] Cemo sawyalobelo anu cecxlisa misgan geheniisa da uSretisa Seikdime anusurviliTa sasufevelisaiexclTamodrek lmobierad [B420] da Zrwode RmrTisagan saSinelisa da Tualuxuavisa mis
msajulisa
35 da moaqcia ufalman maT zeda
vnebaTa igi mware godoli aRhmarTe maRali da mtkice
friad gulisTqumaTa mier yen sulo
Cemo xolo aw Seuvrdi qristesa raiexclTa man daarRcentos da
dahpoundsnas simtkice misi da mogces wyalobaiexcl da Sendobaiexcl
codvaTaiexcl
1 gigalobde]+gmadlobde C
129
da Sen mogces wyalobaiexcl da motevebaiexcl codvaTaiexcl
24 Zrwolam Seipyrna igini da gankfdes yovelni mkcentdrni qananisani
moviwyal1 isriTa miT eSmakisaiexclTa
da vnebaTa samkcentdrebel2 viqmenda gancxadebulad Canan
wylulebani Cemni aramed Sen3 mkurnalo sulTa da poundorcTao moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa4viTarca mxoloiexcl mowyale5
[xar]
25 daecin maT zeda SiSi da Zrwolaiexcl sididiTa mklavisa SenisaiexclTa qva iqmned igini
ganmpoundndi Sen sulo Cemo da hbrZode mtkiced gulis-
TqumaTa maT SenTa poundorcielTaviTarca odesme isu amaleksa mas raiexclTa Senca Sexcentde6 queyanasa
aRTqumisasa da gansuenebasa mas
sasufvelisasa
26 [A128v] vidremdis ganpounddes eri Seni ufalo vidremdis ganpounddes eri ese Seni romel moige
Semiwyale mowyale dabadebuli7
poundelTa SenTaiexcl da apoundocen codvani
Cemni mowyaleo romelman gangamware Sen
ufroiexcls yovelTa kacTa monebiTa vnebaTaiexclTa da rameTu8 gardavhpounded mcnebaTa SenTa wmidaTa
27 Seiyvanen da dahnergen igini mTasa mas mkcentdrobisa Senisasa
1 moiwyal C
2 samkuidrebel C
3 _ C
4 moec lxinebaiexcl sulsa Cemsa] moixile Cem zeda C
5 mravalmowyale C
6 Sexuide C
7 + da qnuli C
8 da rameTu] romelTaca BC
36 wyali igi zRcentsaiexcl mis moviwyal mwared
isriTa maTgan saeSmakoTa da viqmen
samkcentdrebeli1 vnebaTa borotTa da gancxadebulad Canan wylulebani Cemni aramed Sen mkurnalo sulTa da poundorcTao momec lxinebaiexcl da ganmkurne viTarca
mowyale xar
37 xolo Zeni israelisani ganmpoundndi Sen sulo
Cemo da hbrZode mtkiced gulisTqumaTa maT2
SenTa poundorcielTa viTarca odesme iso3 amaleksa raiexclTa Senca Sexcentde queyanadaRTqumisa mis saRmrToiexclsa da miemTxcento Sen qristes mier gansuenebasa mas saukunesa
38 poundmelsa Sua zRuasa masyen mowyaleo Semiwyale me
poundeliTa SeniTa dabadebuli eseda apoundocen bralni Cemni da
codvani romelman ufroiexcls yovelTakacTagan gangamware Sen ZcentrTa monebiTa da mcnebaTa SenTa wmidaTa gardaslviTa
1 samRereli B
2 _ maT C
3 isu C
130
poundelTa1 avazakTasa STavrdomil var2 me3 romel arian gulisTqumani4
Cemni da5 mowylul var maTgan da mdebare var mosikudild6aramed Sen macxovar
momxedenda ganmkurne me viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorTaiexcl
28 ganmzadebulsa mas samkcentdrebelsa Sensa
mRdelman wyluli mixila da Tana-warmpounddada levitelman SiSuveli7
damagdo aramed Sen qriste mariamisagan mosrulo8 Semiwyale ganmkurne da
miRuawe me9 macxovar10 viTarca saxier xar mkurnali sulTa da poundorcTaiexcl
29 romel hqmen siwmide ufalo romel ganhmzades poundelTa SenTa ufalo
yen tarigo RmrTisao soflis bralTa mowyalebiT amRebelo qristeCemganca aRiRe11 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca saxier xar mommadle12 sinanuli da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan
30 ufali meufe ars ukunisamde da ukuniTi ukunisamde da mermeca
nu momiZageb qriste da nu13 ganmagdeb me pirisa Senisagan aramed
1 poundelsa A
2 vari B
3 _ BC
4 gulissityuani B
5 _ B
6 mosikudid B
7 SiSueli BC
8 Sobilo C
9 _ me BC
10 macxovaro BC
11 ~ aRiRe Cemganca BC
12 + me B
13 BC
131
aRiRe1 Cemgan2 tcentrTi3 codvaTa CemTa4
da viTarmca saxier xar mommadlen5 sina[nuli
da cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
31 rameTu Sevida hune faraoiexclsi etlebiTurT da mpoundedrebiT Sua zRuasa
Sen Segivrdebi6 RmerTovcode Semindve romelsa gnebavs yovelTa
cxorebaiexcl da7 aRiRe Cemgan tcentrTi mZime8 codvaTaiexcl da9 viTarca saxier xar mommadle si[nanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
32 da moaqcia ufalman maT zeda wyali igi zRcentsa mis
sinanulisa Jami arsmpoundsnelo Cemo da cremliT giRaRadeb
Semiwyale da aRiRe Cemgan tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl da viTarca [saxier xarmommadle sinanuli da
cremlni mpoundurvaleni da ganmwmide vnebaTagan]
33 xolo Zeni israelisani vidodes poundmelsa Suva zRuasa mas
nefsiTni Cemni qriste da unebelni10 cxadni da dafarulni codvani
1 + Sen C
2 Cemganca B
3 tuirTi C
4 CemTaiexcl BC
5 mommadle+me BC
6 ~ Segivrdebi Sen B
7 _ B
8 ~ mZime tcentrTi B
9 _ B
10 uneblieTni B unebliaiexclnTi C kavebSi Casmuli teqsti miwerilia kideze es fraza xSirad meordeba da TiTqmis yovelTvis Sewyvetilia refrenis daklebul adGilebs aRvadGgenT kavebSi
es tropari B-Si mosdevs 33-e tropars C-Si ki ar aris
132
Semindven saxier1 da2 milxine3 glaxaksa
amas4 da yav Cem Tana auracxeli wyalobaiexcl5 da ganminaTle6 mowyale dabnelebuli codviTa7
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao wmidao uzeSTaeso erTarsebiT Tayuaniscemulo8
aRiRe9 Cemgan tcentrTi10 codvaTa maT11 CemTaiexcl
da viTarca saxier xar mommadle
sina[nuli da cremlni mpoundurvaleni12
da ganmwmiden vnebaTagan]
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde aw
RmrTismSobelo sasoo13
morwmuneTaoda meoxo yovelTa codvilTao14aRiRe aw Cemgan15 tcentrTi
codvaTa CemTaiexcl16 da viTarca saxier xar17
mommadle18 sinanuli da creml[ni
mpoundurvaleni19 da ganmwmide vnebaTagan]
1 saxiero C
2 _ B
3 + me C
4 _ C
5 auracxeli wyalobaiexcl] auracxeli Seni wyalobaiexcl B wyalobiT auracxeli ufalo C
6 ganmamaTle+me C gamkurne B
7 codvaTagan B
8 Tayuanissacemelo
9 + dRes B
10 tuirTi C11 _ BC
12 ~ mpoundurvaleni cremlni C
13 sasoo] sZalo C
14 + iRuwe CemTcents BC
15 _ aw Cemgan BC
16 codvaTa CemTaiexcl] codvaTaiexcl BC
17 viTarca saxier xar] rameTu meox (meoxi B) xar yovelTaiexcl BC
18 + me B
19 ~ mpoundurvaleni cremlni C
39 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao yovladwmidao erTarsebiT Tayuanismcemeloda samguamovnebiT didebuloaRiRe tcentrTi igi mZime SecodebaTa CemTaiexcl[A141r] da momaniWen me
saxierosinanuli da cremlni mpoundurvaleni
40 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
RmrTisa dedao qristeaneTa sasovo da meoxo codvilTaoaRiRe Cemgan tcentrTi codvaTa
CemTaiexcl da viTarca saxier xar momcencremlni da sinanuli yovlad lmobieri da ganmwmide vnebaTa CemTagan ubiwovo
133
moixilesa
Zlispiri poundma-vyav Sendami
1 A[128v] moixile dRes cao da vityodi da ugalobde1
qristesa macxovarsa Cemsa2 mxolosa mravalmowyalesa
2 rameTu naTesavi gandrekili ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile3 dRes yen RmerTo4 macxovaro
mowyaliTa TualiTa da5
Seiwire Cemi mpoundurvalebiT aRsarebaiexcl
3 maT maSures me ara RmerTiTa da kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
Seg[A129r]code qriste ufroiexcls yovelTa kacTa me
ubadrukman amanSemindven6 ufalo da Semiwyale qmnuli Seni
4 da meca vaSurvo ara naTesavsa mas zeda da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igi
borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav
mowyaleo RmerTo7 aramed petresebr poundeli aRmipyar gevedrebi
1 ugalobdeT B
2 C~nsa BC
3 moiexclxile C
4 _ BC
5 _ BC
6 Semindve B7 mowyaleo RmerTo] mowyaleo ufa-lo C me ufalo B AB-Si mosdevs poundma-yav Sen amas zeda rameTu naTesavi Zlispiri aRdge-nilia BC-s mixedviT bibliuri galobis teqsti ar ax-lavs
moixilesa
Zlispiri Sen eCuene
1 rameTu naTesavi ese gandrekil ars da naSobni romelTa Tana ara ars sarwmunoebaiexcl
moixile cao da vityode1 da ugalobdeqristesa macxovarsa Cemsamxolosa [A141r] mowyalesaromeli qalwulisagan iSva
poundorciTa
2 kerpebiTa maTiTa ganmarisxes me
RmerTo2 macxovaromravalmowyaliTa TualiTamomxeden me da Seiwire Cemi ese mpoundurvale sinanuli da godebiT [C219r]
aRsarebaiexcl
3 da meca vaSurvo maT ara naTesavsa mas zeda
Segcode saxier friad sawyalobelman aman da ubadrukman ufroiexcls
yovelTakacTa da gangarisxe Semindve da Semiwyale qmnuli
Seni
4 da naTesaviTa miT ugulispoundmoiexclTa ganvarisxne igini
borotTa maT CemTa ufskrulsa gare-moucav meyen mravalmowyaleo RmerToaramed petresebr poundeli aRmipyar da mipoundsen
gevedrebi
1 vityodi C
2 yen RmerTo C
galobaiexcl b
Zlispiri moixile cao da vityodi me da vaqebde qristesa qalwulisagan poundorcielad mosrulsa Cuenda
1 moixile cao da vityodi da ismendin queyanaiexcl sityuaTa pirisa CemisaTa
[G137v]moixile cao da [E98] vityodi aw[B148v] queyanao isminesinanuliT RmrTismga-
lobelisaiexcl
2 moeloden viTarca wcentmasa Tqumasa Cemsa da gardamovedin viTarca cuarni sityuani Cemni
momxeden me mowyaliTa TualiTa viTarca saxiermanda miiTuale aRsarebaiexcl Cemi
3 viTarca wcentmaiexcl mwuanvilsa zeda da Tovli Tivasa zeda rameTu saxelsa uflisasa vxade mieciT didebaiexcl RmerTsa Cuensa
Segcode Sen ufroiexcls yovelTa kacTamxoloman gangarisxe aramed RmrTeebr macxovne
qmnuli Seni
4 RmerTi Cueni WeSmaritebiT arian saqmeni misni da yovelni gzani misni simarTliT arian
gardamecnesRelvani vnabaTani mowyaleo ufalo aramed viTar1 petres poundeli
aRmipyar
1 viTarca BDGE
134
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTamde quesknelad
Segivrdebi SencremliT1 viTarca meZavi igi
macxovaro momiteven meca auracxelni codvani Cemni
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine me siwmide2 gonebisa Cemisaiexcl3 da
ganvryuen4 me5 xati igi Cemi6 romliTa msgavs-viyav7 Senda
qriste
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
davaSave me Suenierebaiexcl8 sulisa Cemisaiexcl
codviTa da gulisTqumaTagan gonebaiexcl Cemi davabnele
8 gankfden igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe mwared samoseli Cemi9 pirveli
romeli-igi10 momca Semoqmedman amisTcentsca11 SiSuel var12 me
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iRreodnen
1 cremliTa BC
2 siwmidsup1 C
3 + mc~xro C
4 ganvxrwen C
5 _ BC
6 _ C
7 viyav] myav C
8 Suenierebaiexcl] siwmide B
9 _ C
10 romeli-igi C
11 amisTcents B
12 vari B
5 rameTu cecxli aRatyda guliswyromisagan Cemisa daswuvides jojoxeTadmde qusup1sknelad
cremliT Segivrdebimpoundsnelo viTarca meZavi igida lmobierad giRaRadebmommadle motevebaiexcl meca auracxelTa maT codvaTa
CemTaiexcl
6 SeWamos queyanaiexcl da nayofi misi da Sewunes safuZvelni mTaTani
Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl da ganvryuen1 xati da
msgavsebaiexcl Cemi romliTa-igi msgavs viyav Senda viTarca
dagebade mpoundsnelo
7 davhkribo maT zeda Zcentri da isarni Cemni davasrulne maT zeda
sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl codvaTa da gulisTqumaTagangonebaiexcl davabneleda yovliTurT miwad da
nacrad gamovaCine
8 gankfden2 igini siymiliTa da WamiTa mfrinvelTaiexclTa da ganmamrudebeliTa miT ukurnebeliTa
ganvxeTqe me mwared samoseli Cemi pirveli romeli-igi miqsova mpoundsnelman da Semoqmedman CemmanamisaTcentsca SiSueli3 da
sircxcentleul var
9 kbilni mpoundecTani mivavlinne maT zeda romelni guliswyromiT iTrevden queyanasa zeda
[B422[mmosies me kuarTiSebRaluli da dabebkuliromeli-igi guelman miqsovazakuviT zraxebiTa miTamisTcentsca kdemul var da
sircxcentleul
1 ganiryusup1n C
2 gankfdes C
3 SiSusup1l B
5 RmerTi sarwmuno ars da ara ars sicruve mis Tana marTal da wmida ars ufali
meZvisa mis cremlTa meca Sevswiravmacxovne viTar igi macxovar wyalobiTa SeniTa
6 Sescodes mas naSobTa maT bilwebisaTa naTesavman drkuman da gularZnilman
biwian-vyav taZari1 poundorc[D110v]Ta CemTaiexcl[A240r] da2 davabnele xatebaiexcl3
da msgavsebaiexcl romliTa pativ -meca
7 ese mosagebeli moages ufalsa aman erman cofman da arabrZenman
davaSavebrwyinvalebaiexcl sulisaiexcl gemoiexclTa vnebaTaiexclTa da miwad gamovaCine gonebaiexcl
8 anu ara aman Tavadman mamaman Senman mogipoa Sen Segqmna Sen da dagbada Sen
ganvbZare me pirveli samoseli romeli pirveliTgan miqsoa4 RmerTman da vZe me
SiSueli5
9 moipoundseneniT dReni igi saukuneni gulispoundma-yven weliwadni igi TesliTi Tesladmde
mmosies me xeneSi[C119v]kuarTi romelimiqsoa6 guelman7 edemsganzraxviTa da kdemul var
Sengan
1 taZari] samoseli DEB
2 _ DGBCFE
3 xatebaiexcl] cxorebaiexcl B
4 miqsova CGE] miqsova B
5 SiSveli D SiSusup1li BGF
6 miqsova BGEF] meqsoa C
7 gusup1lman BG
135
queyanasa zeda mmosies me kuarTi
SebRaluli romeli-igi guelman miqsova
zakuviT zraxebiTa1 amisTcentsca sircxcentleul var
10 gareSe umkvidro yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTTgan _ SiSman
mivxeden xesa2 romlisa gemosa ara xilvad
maqunda mcnebaiexcl3 da vsceT gonebiTa4 xilvad5 gemosa missa6 mwaresa
11 vTqu ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa sulisa CemisaTa mcemdes winamZRuarni vnebaTani7
da ganagrZvnes maTniuSjuloebani Cem zeda
12 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myovar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da raiexclTa ara Tquan iyo-ve poundeli Cueni umaRles maT zeda
Semikera me codvaman Cemman8 tyavisa igi
samoseli da ganmZarcua Cemgan RmrTivmoqsovili9 igi kuarTi
13 da ara Tumca ufalman yo ese yoveli
1 romeli-igi guelman miqsova zakuviT zraxebiTa] romeli guelman momiqsoa me zraxviTa misiTa B romeli guelman momiqsua ubadruksa zraxviTa misiTa C
2 xilvaiexcl B
3 mcnebad B
4 ugunurebiT B
5 xilvad B 6 mas BC 7 winamZRuarni vnebaTani] winaaRmd-gomni mcnebaTani
8 Semikera me codvaman Cemman] Semmo-sa codvaman Cemman me B
9 moqsoili es tropari aklia C-s
10 gareSe umkcentdro-yvnes igini maxcentlman da saunjiT maTiTgan _ SiSman
mivxeden xesa mas romlisa-igi maqunda mcnebaiexclgemoiexclsa ara xilvad uZRebsada SevsceT missa mwaresa
ubadruki
11 Wabuki qalwulisa Tana ZuZuiexclsmwovari moxucebulisa Tana dRiTa
pirveli sikeTe da Suenierebaiexcl warvwymideromeli momca SemoqmedmanmedgrobiTa CemiTa da aw mwared uSuer da
sircxcentleul var
12 vTqu [C219v] ganvabnine igini da davadumo kacTagan sapoundsenebeli maTi
beWTa gonebisa [A141v] da sulisa CemisaTamcemdes vnebaTa winamZRuarnida ganagrZvnes maT maTniuSjuloebani Cemzeda da
warmwymides
13 araiexcl Tumca guliswyromiTa mterTaiexclTa raiexclTa ara myuvar Jam iyvnen da raiexclTa ara ganmravlden mpounddomni igi maTni da ara Tquan iyove poundeli Cemi1 maT zeda
tyavisa samoseli Semikera codvaman Cemmanda RmrTivmoqsovili igi
kuarTi ganmZarcua ubadruksada saqiqel2 myo yovlad
sawyalobeli
14 da araTumca ufalman yo ese yoveli
1 Cueni B
2 saCeCeli B A da B xelnawerebSi bibliuri teqs-ti ar ikiTxeba aRvadgineT C xelnaw-eris mixedviT
10 hkiTxe mamasa Sensa giTxras Sen da moxucebulTa SenTa gauwyon Sen
warwvwymide me pirvelqmnuli sikeTe da Suenierebaiexcl1 Cemi da mdebare var SiSueli2 da
kdemuli
11 raJams mi-mo-ganyvna maRalman naTesavni viTar-igi mi-mo-dasTesna Zeni adamisni
beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTawinamZRuarni da maTniZmacuvani ganagrZvnes3 Cem
zeda
12 daamtkicna sazRuarni Teslebisani msgavsad ricxuTa maT angelozTa RmrTisaTa
[E98v]Semikerna tyavisa samoselni codvaman Cemman da RmrTivqsovili4 samoseli
ganmZarcua
13 da iyo nawilad uflisa eri misi iakobi da sazomad samkcentdrebelisa misisa _ israeli
1 Susup1nierebaiexcl BCDG
2 SiSveli D SiSusup1li BGF
3 ganagrZves B ganagrZnvnes C
4 qsoiexclli D qsoili BCF
136
vnebaTa igi nivTi mmosiesviTarca furceli leRvisaiexclTcentTmflobelobisa mis Cemisa mamxileblad1
14 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
mmosies kuarTi dabebkuli da SebRaluli
vnebaTa mier da codvaTa CemTa sircxcentli mofenil ars Cem
zeda
15 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli maT momavalTa JamTa
vnebaTa CemTa sakrveliTa Sekrul var da
eSmakTa simravle2 mwared memReris me gevedrebi qriste mipoundsen
maTgan3
16 viTar-me iotos erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
ganvryuen me xati sulisa Cemisaiexcl gulis-
sityuaTa borotTa4
ukeTurebiTa romliTa mier5 davisajebi
17 araiexcl Tumca RmerTma ganniWna [A129v] ufalmanmca miscna igini
poundorcTa sikeTe Seviyuare da igi6 Sevamkve moswrafebiTda sulisa igi7 RmrTivqmnuli didebaiexcl upoundmar-
vyav
1 samxilebelad B
2 simravlsup1 C
3 maTgan] me C
4 gulissityuaTa borotTa] gulis-sityuTa borotiTa BC
5 _ C
6 _ BC
7 + sikeTsup1 C es troparic ar aris C-Si
viTarca furceli leRcentsaiexcl mmosies vnebaTaCemTa simravle saZagelifriad sawyalobelsaTcentTmflobelobisa Cemisa
mamxileblad
15 rameTu naTesavi ese warwymedisa mzraxvali ars da ara ars maT Tana mecnierebaiexcl
kuarTi dabebkuli da vnebaTagan SebRalulimmosies ubadruksa amas da codvaTa maT CemTa sircxcentli mZcentnvared mofenil
ars Cem zeda
16 ara cnes gulispoundmis-yofaiexcl Tcentsi dvan ese yoveli momavalTa JamTa
[B423] vnebaTa maT CemTatcentrTiTa damZimebul var me da sakrveliTa Sekrul uwyalod da eSmakTa simravle mwared memReris mipoundsen
kacTmoyuareo
17 viTar-me iotis erTman aTasebi da orman wariqcios bevrebi
sulisa Cemi xati ganvryuen1 gulissityuaTa borotTa ukeTurebiTaromelTa Tana igi mierganqiqebuli mwared
davisajebi
18 ara Tumca RmerTma ganniWna igini da ufalmanmca miscna igini
Seviyuare poundorcTa sikeTe da igi Sevamkvemoswrafed da sulisa igiRmrTivqmnuli didebaiexclupoundmar-vyav da ganryunil
mwcentriTa vnebiTaiexclTa
19 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni
monaiexcl monagebTaiexcl da nivTmoyuare cxorebaiexclunivToiexclsa aRvirCie mpoundsnelo amisTcentsca mZimiTacodviTa tcentrTiTa mwared
gankaful var
1 ganvryusup1n kideze oTxSabaTsa mwuxri
mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTamxilebad TcentTmflobelTa
vnebaTa1
14 unaklulo yvna igini udabnosa mas Sina wyurilsa sicxesa da urwyulsa
samoseli SebRaluli mmosies da mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi
15 gare-moadga mas da ganswavla igi da daicva igi viTarca gugaiexcl Tualisaiexcl
STavrdomil2 var ufskrulsa vnebaTasa da nivTTa xrwnilebasa amisTcents mecinis mteri Cemi
16 viTarca orbman raiexcl daifarnis budeni Tcentsni da marTueTa TcentsTaTcents
[F57v] nivTmoyuare da monagebTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien da ganvzrqen
codviTa
17 ganyvna frTeni Tcentsni da Seiwynarna igini da aRixuna igini bWeTa zeda TcentsTa
gareSisa xolo ganSuenebisa3
mzrunvelman Sinagani RmrTiv4-qmnul5 Semkobaiexcl
ugulebels-vyav
1 vnebaTad CDEF aq wydeba G-s teqsti
2 STavrdumili A
3 ganSusup1nebisa DF
4 R~T D
5 qmnuli EBC Seesabameba amave galobis gior-gi aToneliseuli Targmanis XIX tropars
137
18 rameTu ara arian RmerTni maTni viTar RmerTi Cueni xolo mterni Cuenni ugunur iyunes
vnebaiexcl igiuSuerebaiexcl boroti Suenierebad Sevracxe1 da sikeTe2 igi gonebisaiexclcodviTa ganvryuen3
19 rameTu sayurZnisa misgan sodomelTaiexclsa sayurZne maTi da venaxebi maTi - gomorelTagan
davfare mpoundsnelo4 pirvelisa xatisa Cemisa
ferovnebaiexcl codviTa da aw vpoundmob momiZie5 draqmisa6 mier
20 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisa maTisaiexcl
Segcode qriste7 viTarca meZavi igi8 giRaRadeb
aramed9 Seiwiren cremlni10 Cemni nelsacxeblisa misebr
21 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 Sevracxe] Seviyuare C
2 sikeTe _ C
3 ganvryuen] dahvpoundsen C davhpoundsen B
4 mpoundsnelo] qriste BC
5 + me C
6 draqmisaebr C
7 + da BC
8 _ C
9 _ C
10 _ ese C
20 xolo mterni Cuenni ugunur iyvnes
Zegli ese poundorcTaiexcl saZagelTa gulisTqumaTa da ujeroTa gulissit[C220r]-
yuaTa mier qandakebul vyav da suli Cemi uSuerebiTa1
aRvavse
21 rameTu sayurZnis misgan sodomelTaiexclsa iyo sayurZne maTi
mware uSuerebaiexcl2 vnebaTaiexcl Suenierad3 Sevhracxeda sikeTe igi gonebisaiexclcodvaTa maTgan4 ganvryuen5qriste RmerTo iswrafe
Sewevnad Cemda
22 da venapoundebi maTi _ gomorelTagan
davfare saxier pirvelisa xatisa Cemisaferovnebaiexcl da davhfal
codviTa da sulTqumiT da tiriliTgiRaRadeb momiZie draqmisa
misa6 misebr
23 yurZeni maTi yurZeni navRlisaiexcl da tevani simwarisaiexcl maTisaiexcl
viTarca meZavi igi giRaRadeb
Segcode qriste aramed Seiwirenunayofoni ese cremlni Cemni nelsacxeblisa
mis wil
24 guliswyromaiexcl veSapTaiexcl7 iyo Rvinoiexcl maTi da risxvaiexcl8 aspitTaiexcl ganukurnebeli
1 uSusup1rebiTa BC
2 uSusup1rebaiexcl B
3 Susup1nierad B
4 maTgan] mier BC
5 ganvryusup1n BC
6 misa _ C
7 veSapTa C
8 risxva C
18 ufali mxoloiexcl uZRoda maT da ara iyo maT Tana sacTuri
B[B149] saxoan1 vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl da gemoTmoyuariTa2 aRZrviTa sulisa sikeTe
ganvryuen3
19 aRmoiyvanna igini Zalsa mas zeda queyanisasa da aWama maT nayofi igi velTaiexcl
pirvelisa mis xatisa sikeTe davhfal vnebaTa Sina mpove mpoundsnelo draqmisa mis
msgavsad
20 wovdes igini Taflsa kldisagan da zeTsa _ kldisa misgan Zlierisa
viTarca-raiexcl meZavi vpoundmob Segcode4mxoloman Segcode Sen5da miixuen6 cremlni Cemni
mihronad
21 erbosa zroxaTasa da sZesa cxovarTasa cmeliTa kravTa da verZTaTa naSobTa kuroTasa da vacTasa
1 saxovan BDE
2 gemoTmoyuarisa D
3 ganvryusup1n BDF
4 + Sen D
5 _ D
6 miixusup1n B
138
daveci mwared mwcentresa1 Sina codvisasa da giRaRadeb ganmbane macxovar da2 ufroiexcls Tovlisa spetak myav3
22 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebul ars Cem Tana dabeWdul saunjeTa Sina CemTaiexcl
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadeb4
RmerTo milxine rameTu aravis Cemebr ganurisxebie Sen
23 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremli ara maqus arca sinanuli arca
lmobierebaiexcl aramed Sen qriste momcen5 ese viTarca RmerT
xar
24 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTvis
karsa Senisa wyalobisasa nu damipoundSav
qriste macxovar6 aramed ganmiRe da Semiwynare mowyalebiT7
25 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi monaTa TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas kacTmoyuareo
romelsa gnebavs yovelTave8 kacTa cxorebaiexcl
1 wuiresa C A-Si ar ikiTxeba aRdgenilia BC-s mixedviT
2 _ C
3 spetak-myav] ganvspetakne BC
4 vRaRadeb RmerTo milxine] giRaRadeb Sen dRes C
5 momec BC
6 karsa Senisa wyalobisasa] karsa Sensa tkbilo wyalobisasa C
7 mowyalebiT] moswrafebiT B
8 yovelTa BC
codvisa mwcentresa Sina davec1 da vRaRadebmsgavsad [B124] daviTisa
macxovar meca cremlTa mier CemTaganmbane da ufroiexcls Tovlisa
spetak-myav
25 anu ara aha esera ese yoveli Sekrebil ars Cem Tana da dabeWdul saunjeTa Sina CemTa
RmerTo milxine mezuerisa misebr vRaRadebRmerTo mil[A142r]xine codvilsa amas rameTu kacTa Soris Cemebraravis sada ganurisxebixar
26 dResa mas Surisgebisasa mivago Jamsa mas romelsa SeucTes ferpoundi maTi
cremlni araiexcl mqonanarca sinanuli arca
sulTqumaiexclarca mpoundurvale lmobierebaiexclaramed yen saxier wyalobiT mommadlen viTarca
RmerT xar
27 rameTu axlos ars dRe igi warwymedisa maTisaiexcl da mowevnul ars ganmzadebuli TquenTcents
ufalo RmerTo karsa Senisa wyalobisasanu damipoundSav aramed ganmiResasufeveli caTaiexcl da Semiyvane wyalobiT
sasZlosa Sensa
28 rameTu ganikiTxos ufalman eri Tcentsi da monaTaiexcl TcentsTaTcents nugeSinis-cemul iqmnas
yen kacTmoyuareo romelsa-ege gnebavs yovelTakacTa cxorebaiexcl saxierebiTSen Seiwire Cemi sinanuli da macxovne
mravalmowyale
1 daveci C
davekueTe daviTisebr codviTa da savse var mwikuliTa1[D111] ganmbane meca cremliTa
mpoundsnelo
22 da Wama iakob da ganZRa da ganwixna sayuarelman man
[E99] milxine me vitycent mezuerisaebr2 macxovar milxine me rameTu aravis ucodavs
Cemebr
23 gansuqna gansxua da ganvrcna dauteva RmerTi Semoqmedi Tcentsi da ganudga RmerTsa da macxovarsa Tcentssa
[A240v] arca creml[C120]niarca sinanuli maqus arca lmobierebaiexcl viTarca RmerTman momcen
eseni
24 ganmarisxes me ucxoTa maT da saZagelebiTa maTiTa ganmamwares me
karsa Sensa nu dahxSav CemTcents maSin yen ufalo ufalo aramed ganmiRe monanulsa
25 Seswirvides eSmakTa mimarT da ara RmrTisa
kacTmoyuare romelsa gnebavs yovelTacxorebaiexcl macxovne me da Semitkbe Sevrdomili Seni
1 mwinkuliTa EF
2 mezusup1risaebr C
139
Seiwire Cemi sinanuli1 da macxovne me2
26 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe SensulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexclda TualTa CemTa Seiwiren
cremlni3 da wyaloba-yav macxovaro
27 da Tqua ufalman sada arian RmerTniigi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca-igi Seiwyalenyovelni madidebelni Senniqriste meufeo meca macxovnegevedrebi
28 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
yen samebao erTarsebao erTRmrTeebao4
ganuyofelo codvaTa CemTagan mipoundsen da macxovne saxier
29 [aw aRdeg da Segewined] Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo sZalo myudro navTsayudelo Relva-
guemulTao Ze5 Seni da RmerTi Cueni mowyale-yav Cuen zeda
1 ~ sinanuli Cemi da cremlni C
2 da macxovne] me da wyalobiT macxovne C
3 ~cremlni Seiwiren B
4 erTRmrTeebao] erTbunebao B
5 Zsup1 B Zeca C es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris BC-Si troparis gverdze miwerilia awd qriste Seiwyale ioane B
29 rameTu ixilna igini naklulevanni pounduebulni borotTa micemulni da gankafulni
yurad-iRe sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl1 macxovarda TualTa CemTa nakadulniwyalobiT Seiwiren da apound[C220v]ocen bralTa CemTa
simravleni
30 da Tqua ufalman sada arian RmerTni igi maTni romelTa-igi mimarT esvides
viTarca acxovnen yovelni madidebelni Senni da Seiwyalen mosavni Senni yen qriste meufeo meca uZRebi2 macxovne
gevedrebi
31 romelTa-igi cmelsa nazorevTa maTTasa SWamdiT da suemdiT Rcentnosa nagebTa maTTasa
dambadebelo yovladwmidao samebao erTarsebao erTRmrTeebao samguamovnad cno[B425]bilocodvaTa Cemda mipoundsen da
macxovne me
32 aRdged3 da Segewined4 Tquen da geyvned Tquen igini mfarvel
usZloo dedao qalwulo
yovladsagalobelolmobierad evedre CuenTcentsca5
qristesa meufesa raiexclTa guacxovnes
madidebelni Senni
1 Cemisa C
2 + ese BC
3 aRdgen C
4 Segewinen C
5 C~nT~skideze xuTSabaTsa mwuxrikideze didebaiexcl GC
26 RmerTTa mier romel-igi ara icodes cudTa da sawuTod moxumulTa romeli-igi ara icodes mamaTa maTTa
yurad ixuen1 sulTqumani sulisani da TualTa CemTa cremlnimiixuen2 mpoundsnelo da
Semiwyale
1 ixusup1n BC
2 miixusup1n BC
140
sxuaiexcl Zlispiri
sxuaiexcl Zlispiri _ uxilavo mxilvelo
1 ixi[leT] ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe1
3 rameTu aRviRo[A130r]cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var ukunisamde
raiexclsa emsgavse sulo kains da lameqs borotTa mier
mohklen poundorcni da qviTa codvaTaiexclTa ganstcentnen mwared poundorcni
Senni xolo ujeroiexclTa gulis-
TqumiTa uwyalod mohkal gonebaiexcl Seni
es galoba (sxuaiexcl Zlispiri) saerTod ar aris BC xelnawerebSi I da II troparebi ar ikiTxeba A xelnawerSi
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri romelman ganvlo zRuaiexcl mewamuliixileT ixileT rameTu me var da ara ars sxuaiexcl RmerTi Cemsa gareSe
1 ixileT ixileT rameTu me var RmerTiromelman mananaiexcl uwcentme ersa
Cemsazegardamod wyalTa siRrmeni aRmoucenen pirvel udabnos kldisa misgan uRaRisa mxoloiexclTa marjueniTa CemiTada ZlierebiTa mmonebdiT da
madidebdiT
2 me movakudino da vacxovno da vsce da me ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa
ixileT ixileT rameTu me var RmerTi
ismine sulo Cemo poundmaiexcl ese saRmrToiexcl
da yurad-iRe gonierebiTda SeSindi da SeZrwundi misganviTarca msajulisa dadamsjelisa da macxovarisa1da ganeSore pirvelTa
codvaTagan da hmonebd siwmidiT mcnebaTa
misTa
3 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisadmde
raiexclsa miemsgavse yen sulo Cemo
friad Secodebulo kaens da lameqs
da borotTa mier mohklen poundorcni
da qviTa codvisaiexclTa ganstcentnen
xolo gulisTqumaTa mierda uwesod aRZrvaTa SenTauwyalod moakudine gonebaiexcl
Seni da dasaSjel iqmen maTebr
RmrTisagan
1 macxovrisa B macx~vrisa C sxuani moixilesave BC kideze orSabaTsa mwuxri C
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri ixileT ixileT rameTu me var meufe
1 rameTu aRviRo cad poundeli Cemi da vfuco marjuenesa Cemsa da vTqua cxovel var me ukunisamde
ixileT ixileT rameTu me var meufe ismine Sen sulo CemoRaRadebaiexcl uflisaiexcl da evltode pirvelsa codvasa
da ZrwodeviTarca msajulisa da
viTarca RmrTisagan
2 rameTu aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
vis miemsgavse Sen yen mravalmcodvelo sulogarna Tu pirvelsa kains1 da
ukeTursa lameqs da qviTa siborotisaiexclTa
ganstcentnen poundorcni da bilwiTa1 krTomiTa sikudid gawire2 gonebaiexcl
1 biwiTa D
2 ganswire BCDE aq A xelnaweris kideze miwerilia sxuiexcl Zlispirimoses galobis (meore Sj 321-3243) 39-e muxlis fragmenti (me movakudino da vacxovno da vsce da ganvkurno da ara ars romelman ganarinos poundelTagan CemTa) vfiqrobT SecdomiT xelnawerebSi wamZRvarebuli aqvs sxuaiexcl Zlispiris aq warmodgenil galobas
141
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
uwinares SjulisagamoCinebulTa saTnoTa araiexcl emsgavse sulo seiTs enoss noes da arcaRagardacvalebasa enuqissaaramed ebaZve bilwad mavalTa
5 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen risxvisa RmrTisa saqanelnisulo da warhrRunen mwaredviTarca yoveli queyanaiexclpoundorcni madlni da saTnoebaniSorsqmnilman kidobniT
cxorebisaiexclT
6 davaTrvne isarni Cemi sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad da Wabuki saguemelad Cemda _poundmobda lameq tiriliT da
ZrwoliT xolo Sen sulo Cemo gonebani da poundorcni Seaginen da araiexcl Zrwi da arca geSinis
4 aRvleso viTarca elvaiexcl poundrmali Cemi da ganvmzado Sjad poundeli Cemi
pirvel Sjulisa gamoCinebulTa
wmidaTa Tana warhpounded sulo Cemo
da araiexcl miemsgavse Sen seiTsda arca Tu enuss1 ebaZve arca [C221r] noes2 da arca-Raenuqis gardacvalebasa aramed ebaZve bilwebiT
mavalTa da ijmen marTalTa
cxorebisagan
5 [A142v] da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
Sen mxoloman ganaxuen3 sulo Cemo
saqanelni saRmrToiexclsa risxvisani
da moawie wyliTrRunaiexcl4 saSineli
da viTarca yoveli queyanaiexclwarhRunen poundorcni da
cxorebaiexclsaqmeni madlni da saTnoebanida araiexcl Sexued cxorebisa
kidobansa romel ars tirili da
sinanuli
6 davaTrvne isarni Cemni sisxliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
kaci movkal wylulebad Cemda
da Wabuki saguemelad Cemda _godebiT poundmobda odesme lameqxolo Sen ara sZrwi5 sulo
Cemo romelman ege Seagine gonebaiexcl da poundorcni SehbRalen da Tanamdeb iqmen moklvisa
maTisa da arca geSinis saSjelisagan
1 enoss BC
2 noves BC
3 ganaxusup1n B
4 wyliTrRunaiexcl] warRunaiexcl B5 Zrwi B
3 da mivago saSjeli mterTa da moZuleTa CemTa mivago
sjulisa pirvelTa Tana-warhpounded Sen yen suloda seiTs ara emsgavse arca enoss ebaZve arca enuqis1 micvalebasa2 da
arca noes da dahglaxaken marTalTa cxorebisagan
4 davaTrvne isarni Cemni sis[E99v]xliTa da poundrmali Cemi Wamdes poundorcsa
[F58] mxoloman ganaxuen3
saqanelni saRmrToiexclsa misrisxvisani sulo Cemo da warhrRuen4 yovelivepoundorcni saqmeni da cxorebaiexcl
da daadger[B149v] gareSe kidobnisa mis
sacxorebelisagan5
5 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
kaci movkal Cemda wylulebad xolo Wabukisaguemelad6 Cemda _ poundmobdagodebiT bilwi lameq xolo Sen ara7 sZrwi sulo
romelman poundorcni ganx[C120v]rwnen8 da gonebaiexclmedgrobiT Seginebul-hyav
1 enoqis BDF
2 _ D
3 ganaxusup1n DF
4 warhrRusup1n BDF
5 sacxorebelisa E
6 sagusup1melad BDF
7 araiexcl E
8 ganxrwnen BF
142
7 sisxlTagan wylulebisaTa natyuenavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kains da lameqs mklvelobiTasulo viTarca kaci da gonebaiexcl viTarca Wabukida poundorcni viTarca Zmaiexcl
movswycentdencodvismoyuareTa
wylulebiTa
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godlisa aRSenebadqalaqiTurT poundel-hyav yen suloujerod gulisTqumiTaaraiexcl Tumca dambadebelisaSeurines ganzraxvani Senni da daerRcentnes Roneni Senni
9 ixarebdiT warmarTni erisa misi[sa] Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
uSjuloebisaTcents sodomelTasa sulo Cemoawcentma RmerTman zeciT maTzeda cecxli da wumwubaiexclxolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexclaRityine romliTa dawuvad
xar
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa da moZuleTa misTa miagos
guemul var da mowylul var
isarTa mier mterisaTa TualiT da poundorciT mwared da savse var wuTxTa
simyraleTa ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelo da ganmkurne me saxierebiT
7 sisxlTagan wylulebisaTa da natyunavebisagan Tavebisagan mTavarTa warmarTTaiexclsa
yen viTar vemsgavse me kaens da lameqs
pirvelTa maT borotTa kacismkvlelTa
da suli Cemi viTarca kacida gonebaiexcl viTarca Wabukixolo poundorcni viTarca raiexcl
Zmaiexclmovklen sawyalobelman amangemoiexclsmoyuareTa1 wylulebaTa
mier da yovlad ulmobel viqmen
medgari
8 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
godolis Senebad poundel-hyav2 sulo Cemo
qalaqiTurT da poundel-hyav zRudis-zRudiT
gulisTqmaTa da gemoTa mieraraiexcl Tumca dambadebelsaSeerines ganzraxvani Sennida Roneni da manqanani
daefqvnes wyalobiTa TcentsTa
gardamoslviTa
9 ixarebdiT warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
awuma ufalman uflisa miercecxli da wumwubaiexcl
sodomelTa zeda ujuloebisaTcents mzisa da
dawunaigini zegardamoxolo Sen geheniisa cecxli aRagzen sulo CemoromliTa-igi dawuvad[B422]
xar ubadruko warmdebebisaTcents da bilwebisa
10 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos saSjeli mterTa moZuleTa TcentsTa4 kualad-agos
guemul var da[C22v]mowylul ukurnebelad da ganguremil isarTa mier
mterisaTa suliT da poundorciT
1 gemoiexclTmoyuarsup1Ta C
2 poundel-yav B
6 ixarebdiT cani mis Tana da Tayuanis-scemden mas yovelni angelozni RmrTisani
qalaqisa poundel-hyav Senebad yen sulo Cemo da aRmarTebad godolsa gulisTqumaTa SenTasaaraTumca RmerTsa Seerines
zraxvani da daekueTnes1 miwad borotni Roneni Senni
7 ixarebdiT2 warmarTni erisa misisa Tana da ganaZlierebden mas yovelni Zeni RmrTisani
[D111v ] awcentma odesme ufalman uflisa mier cecxli da bilwebaTaTcentsrisxviT dawuna sodomni xolo Sen yen sulo cecxli
geheniisaiexclaRagzen romelsa Sina gegulvebis dawuvaiexcl
8 rameTu sisxli ZeTa misTaiexcl iZios da Suri iZios da miagos sasjeli mterTa da moZuleTa misTaiexcl miagos
wylul var da gangumeril3rameTu ganewonnes4 awisar[A241r]ni borotisani
1 daekuTnes BDF
2 _ F
3 ganguremul DE
4 ganewunnes A
143
11 [da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl]
me var RmerTi romeliganvikiTxav gulsa da
TirkumelTa da davswuav SecodebaTa da ganvacxadeb
dafarulTa da uSji borotTa da glaxakTaixileT gulispoundma-yavT da
SeZrwundiT
12 da mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen dausabamoo samebao erTarsebao Segcentwyalen codvilnimoguaqcien mouqcevelnida gcentpoundsnen mermisa daSjisaganda nu ganguwirav SeqmnulTa
SenTa ufalo
13 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedao RmrTisaosasoo mosavTa SenTaonavTsadguro myudroo yovelTa RelvaguemulTaoZe Seni mowyale-yav Cuen zeda[romelni maradis] Tayuanis-
gcemT Sen
sawyalobelida aRvsebuli wuTxiTa da
sibneliTa amisTcents giRaRadeb Sen ismine godebaiexcl Cemi mpoundsnelonefsiTTa amaT vnebaTa
CemTaTcentsda gankurnen igi saxierebiT
11 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl igi erisa TcentsisaiexclcaniT
da ixileT rameTu me var RmerTi
romeli ganvikiTxav gulsa da TirkumelTa
vamxileb saqmeTa da gonebaTada cxad-vhyof yovelTa
dafarulTa da davswuav SecodebaTa da usji1 obolsa da glaxaksada ZrwodeT didebisagan Cemisa da SiSiT mmonebdiT da
madidebdiT
12 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
dausabamoo daubadebelosamebao arsebiT ganuyofelo2Secodebuli ese macxovne da mouqceveli momaqciemonanuli Semiwynare rameTu Seni var Seqmnili da nu ugulebels-myof
aramed Semiwyale da mipoundsen cecxlsa uSretisagan
13 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
uxrwnelo dedofalo RmrTismSobelo
sasovo Senda moltolvilTaonavTsadguro Relva-
guemulTao da macxovaro ganwirul[A143r]
Tao Ze Seni dambadebelimravalmowyale da kacT-
moyuaredaatkbe CemTcents vedrebiTa
SeniTa da miTxove bralTa CemTa
Sendobaiexcl
1 uSji B
2 daubadebelo B kideze xuTSabaTsa mwuxri
sulsa da poundorcTa CemTa aha naguemni1 brZcentlTa2
CemTani romelTaTcentsgiRaRadeb gankurnennefsiTni3 vnebani Cemni
9 da ganwmidos ufalman queyanaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
canT da gulispoundma-yavT rameTu me var ufali4ganmkiTxveli gonebaTaiexclmsajuli guliszraxvaTaiexclromeli vamxileb qmnaTa da
davswuav bralTa da5 usji obolsa6 da mdabalsa da glaxaksa
10 didebaiexcl7 dausabamoo8 da augebelo samo monanulsa momxede9 codvili macxovne rameTuSeni var qmnuli10 da cecxlisa Cemisadamsjelisagan mipoundsen me
11 aw11 [E106] uxrwnelo qalwulo
RmrTisa dedao sasooSendami moltolvilTao da Semweo Cueno kacTmoyuare Semoqmedi Ze Senidaatkbe Cem zeda meoxebiTa SeniTa
1 nagusup1mni BCDF
2 brZolTa B
3 nebsiTni BE
4 RmerTi B
5 _ D
6 obolTa B
7 _ D
8 dausabamo D
9 momxeden E
10 qmnili B
11 _ BCD
144
ganZlierdiTsa
Zlispiri eha berwo sulo Cemo
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da aRmaRlda rqaiexcl Cemi uflisa mier Cemisa
eha qriste meufeo aRgiareb Sen cremliTSegcode Segcode Sen aramed Semindve raiexclTa vRaRad-yo araiexclvin ars wmidaiexcl araiexcl vin ars marTali Senebr ufalo]
2 [A130v] ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare macxovarebiTa SeniTa
eha Semoqmedo Cemo uwyi viTarmed vcode ufroiexcls yovelTa kacTaamisTcents1 vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyuareo Semiwyale me
3 rameTu araiexclvin ars wmidaiexcl viTar ufali da araiexclvin ars wmida Sensa gareSe da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
eha mwyemso2 saxiero
1 amisTcents vedrebiT da cremliT viTxov meufeo tkbilo da kacTmoyu-areo] da aw gevedrebi viTarca RmerT xar qriste macxovaro meufeo tkbi-lo Semiwyale me BC
2 mwyemso] qriste BC refreni aRdgenilia Zlispiris mixedviT
ganZlierdiTsa
Zlispiri samebao wmidao aRamT
1 ganZlierda guli1 uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
ixile sulo Cemo ubadruko
cecxliTa dawuvaiexcl igisodomelTaiexcl da ivltode SenviTarca loT mTad mimarT
moswrafedivltode zegardamoiexclsa
dawuvisagan segors aRiswrafe da [B428]
ganere xrwnilebisagan da
sikudilisa
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa
me mxoloman Segcode Sen saxiero
ufroiexcls yovelTa kacTa2vinaiexclca cremliT aRgiarebSegcode Segcode
yovladZliero aramed mowyalebiT Semindvemacxovar da nu Seuracx-myofnuca ganmiSoreb da damSji3
3 ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
eha qriste mwyemso yovladsaxiero
momiZie me kravi Seni warwymeduli codviTada nu Seuracx-myof aramed
mpove da momaqcie Senda da
Semiwyale
1 guli]+Cemi B
2 _ kacTa B
3 damsji C
galobaiexcl g
Zlispiri Seuryevelsa zeda kldesa
brZanebaTa SenTasa daamtkice qriste guli Cemi
1 ganZlierda guli Cemi uflisa mier da amaRlda rqaiexcl Cemi RmrTisa mier Cemisa
cecxli uflisa mier suloufalman wcentma pirvel da dawuna qalaqni sodomurni
2 ganvrcna piri Cemi zeda mterTa CemTa ganvixare me macxovarebiTa SeniTa
mTad aRiswrafe Sen yen sulo
viTar-igi pirvel loT da segors1 Seeswar daqcevasa
3 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe da aravin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
evlto[C121]de Sen evltode sulo
sodomursa2 dawuva[B150]sa evltode risxvasa RmrTiv-
aRZrulsa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
me mxoloman vcode Sendami me vcode ufroiexcls kacTa qriste [F58v] macxovar nu
ganmagdeb3 me4
5 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali da RmerTman ganhmzadnis saqmeni Tcentsni
yen5 mwyemso6 saxiero qristemomiZie cxovari
1 sergors C
2 sodumursa AC
3 ganmagdeba AC
4 _ F
5 _ D
6 mwyemsoiexcl F
145
momiZie me kraviwarwymeduli codviTa da nu Seuracx-myof aramed mpove1 momaqcie Senda da SemrTe samwysoTa SenTa wmidaTa
4 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
eha yovelTa ufalo Sen xar tkbili meufe2 da3 dambadebeli Cemi da Sen gevedrebi cremliT mpoundurvaledmipoundsen codvaTagan da momec simarTle4 da macxovnen me
1 mpove] moved
2 meufe] ufalo C
3 _ C
4 simarTlsup1 C aq iwyeba sxuaiexcl Zlispiri xelnawerebSi ar aris miTiTeba sxuaiexcl Zlispiris teqsti erwymis ZiriTad teqsts es tropari aklia B-s
da SemrTe samwysoTa maT SenTaubiwoTa da sanatrelTa
4 rameTu aravin ars wmidaiexcl viTar ufali da aravin ars wmidaiexcl Sensa gareSe
eha qriste yovelTa ufalo
Sen xar tkbili meufe1 da pirveli dambadebeli Cemida Sen2 gevedrebi cremliT
mpoundurvaled mixsen codvaTa da bralTa
CemTagan da momec sinanuli da
macxovnenda SemrTe saTnoTa SenTa Tana
5 da araiexclvin ars marTal RmrTisa Cuenisaebr
RmerTo mxoloo wmidao samebao
macxovne me codvili ZrwoliT Tayuanismcemeli Senida aRmomiyvane3
xrwnilebisaganuricxuTa maT codvaTa
CemTaiexclsa rameTu Sensa gareSe sxuaiexcl RmerTi me araiexcl vin vici
6 nu iqadiT nuca itycentT maRalsa gardareulad
gixaroden RmrTivSemwynarebelo sZalogixaroden saydaromacxovarisao gixarodendedao cxorebisa Cuenisaogixaroden ganwirulTa sasoo da codvilTa
poundelisampyrobelo yovladwmidao
RmrTismSobelo
1 meufsup1 C
2 _ C
3 _ BC kideze samSabaTsa mwuxrsa C
da cTomilsa nu ugulebels-myof
6 rameTu mScentldi ZlierTaiexcl mouZlurda da gare-Seirtyes Zali
Sen xar dambadebeli Cemi Sen xar tkbili iesu da Sen mier ganvmarTldebi
mpoundsnelo
7 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
erTo RmerTo samguamovano
macxovne me codvilixrwnilebisagan ganmarine
8 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svilmravali igi mouZlurda
gixaroden Sen1 RmrTismSobelo gixaroden saydaro uflisao da2 dedao RmrTisao
sxuaiexcl Zlispiri
Zlispiri daamtkice ufalokldesa zeda mcnebaTa SenTasa Seryeuli gonebaiexcl Cemi rameTu mxoloiexcl Zlier da [G138] marTal da wmida xar
1 _ B
2 _ BDF miwerilia A-s kideze
146
1 nuca aRmovaln mdidrad sityuaiexcl pirisagan Tquenisa
qriste RmerTo wyaro cxorebisao
sikudilisa dampoundsnelo ismine godebaiexcl Cemi tiriliT guliTa mpoundurvaliTada uwinares aRsasrulisamilxine da Semiwyale me da apoundocen codvani Cemni
2 rameTu RmerTi ars mecnierebaTaiexcl ufali
eha qriste romeli- [B429] ege mxoloiexcl
xar RmerTi ucodveliSemindven bralni Cemni
rameTuuwyi WeSmaritebiT viTarmedumetes yovelTa kacTasa
vcodeda araiexcl1 vin ars adameani2
Cemebr codviTa SebRaluli
3 da RmerTman ganhmzadna saqmeni Tcentsni
noes ze bilwebisa moqmedTa maT
mivemsgavse macxovar da maTebr danTqmuli
davisajeda warvirRuen3 wyliTrRuniTa
codvisaiexclTa da qams vebaZve mamis
mbasrvelsada araiexcl davfare sircxcentlimoyusisaiexcl amisTcents daSjad var
4 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda
eha sulo Cemo sawyalobelo
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTaarcaRa vrcelni igi sazRvarnimoigen msgavsad iafeTisa da4 queyanasa mas Sendobisasasawadelsa da yovlad wmidasa
1 ara C
2 adamiani C
3 warvrRusup1n B
4 _ B giorgi da eqvTime aTonelebis TargmanebSi gansxvavebiT arsen iyalToelis Targmanisagan ar aris miTiTeba `sxua Zlispirze~ Tumca teqsti Targmnilia da Sezrdilia wina galobas B xelnawerSi es tropari meeqvsea
1 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
wyarod cxovelad mogigebdampoundsnelsa magas
sikudilisasada vpoundmob siRrmiT gulisa
CemisaiexclT pirvel ganslvisa vcodemilxine da macxovne
2 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
[E100v] Segcode Sen ufaloSegcode milxine me rameTu ara ars1 codvili kaciromelsa ara aRvemate SecodebiTa
3 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidrnes mas [A241v] qams miemsgavse sulomamisa mbasrobelsa da aradahfare Sen sircxcentli-igimegobrisaiexcl orTa maT msgavsad2 zurg-ukunqceviT
4 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre udebo suloda vercaRa vrcelni3
sazRvarni4
iafeTisebr5 hpoven queyanasa6 wmidasa
1 ara ars] aravin ars BCDEFG
2 41 _ G
3 + igi BDE
4 sazRvarni] zraxvani A
5 iaefTisebr D
6 qusup1yanasa C aqedan grZeldeba G
147
5 mSvildi ZlierTaiexcl mouZlurda da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
eha sulo ubadrukoganifrTxve codvaTagan da gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafedSeuqcevlad1 da moved2 queyanad3
uvnebelobisa4 abrahamisebr
6 savseni puriTa naklulevan iqmnnes da mSierTa daipyres queyanaiexcl
eha Sen sulo codvilomihxeden5 abrahamsa viTar dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmna da Senca emsgavse missa mas saqmesa romeli6 idido
7 rameTu berwsa mas esxnes Scentd Svil da Svil-mravali igi mouZlurda
eha sayuarelo sulo ismine viTar-igi Sewirvoda isak msxuerplad RmrTisa wmidad7da emsgavse mas raiexclTa Senca msxuerplad Sewiro missa8 saTnoebiTa
1 Seuqcevelad BC
2 moved BC
3 queyanad] soflad B sofelsa C
4 uvnebelobisasa C
5 mixeden B mihxeden Sen C
6 romeli] Senca BC
7 ~ wmidad RmrTisa BC
8 missa] RmrTisa BC
5 da uZlurTa gare-Seirtyes Zali
gamoved sulo Cemo codvisa queyaniT
da Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa[C222v] ganagde vnebaTa
siyuaruli raiexclTa emsgavso Sen abrahamsda msgavsad missa daimkcentdroqueyanaiexcl sZisa da Taflisaiexcl
6 [A143] savseni puriTa naklulevan iqmnnes
eha Sen sulo Cemo ubadruko
mihxeden abrahamsa viTar-igi dauteva man mamuli queyanaiexcl da ucxo iqmnada Senca emsgavse missa mas
saqmesa RmrTisa1 moyuaresa nebasaraiexclTa idido RmrTisa mier
7 da mSierTa daipyres queyanaiexcl
muxasa mas Tana mambresa2 odesme
stumrismoyuarebiTa da angelozTa stumrebiTaSemdgomad moxucebulebisadaimkcentdra aRTqumaiexcl
mamaTmTavarman mas ukue hbaZevd sulo Cemostumrismoyuarebisa mier
8 rameTu berwsa3 esxnes Svid Svil
eha Sen sulo friadsawyalobelo ismine viTar-igi isak Sewirvoda msxuerpladsaidumlod wmidad RmrTisa
ZalTaiexclsa da Senca emsgavse mas raiexclTa
msxuerplad ubiwod Sewiro missasaTnoebaTa mogebiTa
9 da Svil-mravlaiexcl igi mouZlurda
raiexclsa emsgavse agars sulo Cemo
poundorcTa damonebiTa
1 + da C
2 mambressa C
3 + mas B B xelnawerSi es tropari ar aris
5 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
gamoved sulo Cemo queyaniT codvisaiexclT xaraniT
damived soflad gamomdinareduxrwnelebisad romeldaimkcentdra abraham
6 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
gasmies sulo Cemo viTar dauteva abrahamman1
mamuli Tcentsi da ucxo iqmnaemsgavse Senca missa keTilsa aRrCevasa
7 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[C121v] mamamTmTavarman raJams
muxasa Tana mambresa2 istumrna
angelozni daimkcentdra3 manSemdgomad siberisa madli igi aRTqumisaiexcl
8 da nu iqadin Zlieri ZlierebiTa TcentsiTa
axali msxuerpli4 isakgulispoundma-yav ubadruko
sulo Sewiruli yovlad
dasawuveladqristes msgavsad da hbaZevd5
missa6 saTnoebasa
9 da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
[B150v] ismaelisi igi gandevnaiexcl Senca gasmies suloviTarca mpoundev[G138v]lisa
1 abraamman BC
2 mambressa CDGEF
3 daimkcentdrna B
4 msxusup1rpli CF
5 hbaZevdi G
6 misa G
148
8 ufali moakudinebs da acxovnebs STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
eha sulo gulispoundma-yav simpoundne abrahamisi viTar araiexcl hrida man mxolodSobilsa mas daklvad RmrTisaTcents da Sen verca erTsa nebasa qristesTcents ugulebels-hyof
1 9 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobeloRmerTo Semiwyale mo-raiexcl-xcentde didebiT angelozTa Tana ganSj[ad] soflisa raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa
es tropari C-Si gansxvavdeba AB-sgan eha sulo gulispoundma-yav gankiTxvisa Jamsa garna aw ars Jami sinanulisa
da hSev Sen axali1 ismael [B430] romel ars Tavpoundedobaiexcl
mware ekrZale nuukue msgavsad
missaganidevno Senca RvTisaganviTar-igi maSin sarraiexclsgan
10 ufali moakudinebs da acxovnebs
eha sulo Cemo gulispoundma- yav
simpoundne abrahamisi viTar-igi araiexcl hrida manmxolodSobilsa mas daklvad
RmrTisaTcents da Sen2 vercaRa erTsa nebasaqristsup1sTvis ugulebels-hyofda viTar Rirs iqmen wyalobaiexcl2
11 STaiyvanebs jojoxeTad da aRmoiyvanebs
mRdelsa RmrTisasa da mefesa melqisedeksmartoqmnilsa mxolosaaRmatebulsa cxorebiTamobaZavsa qristes
mpoundsnelisasaemsgavse Sen codvilo sulo
Cemo da iqmen meufe3 vnebaTa da ijmen SfoTTagan
soflisaTa
12 ufali daaglaxakebs da ganamdidrebs daamdablebs da aRamaRlebs
eha yovlisa mpyrobelo ufalo Semiwyale codvilimo-raiexcl-xcentde Sen sjad sofelsazeciT didebiT angelozTa
Tana raJams miagebde kacad-kacadsasaqmeTaebr misagebelsa da Rirs-myav rCeulTa SenTa
Tana
1 + ukusup1 B
2 _ B
3 meufsup1 C
naSobisaiexcl hride nuuku sup1 misebr gavnos uZRebebaman
10 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmis-yofasa da cnobasa uflisasa
megcentptelsa mas agars emsgavse sulo damonebiTanebisaiexclTa da hSev axali ismaeli romel ars Tavxedobaiexcl mware
149
10 aRadgens queyanisagan glaxaksa da skoreTagan aRadgens davrdomilsa
eha berwo sulo Cemoixile1 kibe2 igi romelica eCuena mamaTmTavarsa mas didsa iakobs iswrafe Senca saRmrToiexclTa qceviTa3 aRslvad mas zeda
11 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkcentdrnes mas
eha sulo nu iqmnebi Zegl marilis qceviTacodvaTa SenTa mimarT Zrwode cecxlisagansodomelTaiexclsa ivltode mTad mimarTuvnebelobisa4 raiexclTa ganere
12 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha mpoundsnelo yovelTaocxorebisa wyaroo sikudilisa dampoundsnelo[131r] giRaRadeb qristedambadebelo yovliTa guliTa Segcode Semindve da macxovne me
13 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
1 ixilsup1 B
2 kibsup1 B
3 qceviTa] saqmiTa B
4 uvneblisa B es tropari ar aris C-Si es tropari ar aris C-Sies tropari ar aris C-Si
13 aRadgens queyanisagan [C223r] glaxaksa da skoreTagan aRadginebs davrdomilsa
eha unayofo sulo Cemo ixile kibe igiromel ixila iakob romeli cadmde aRwevnul iyoda iswrafe saRmrToiexclTa
qceviTada marTaliTa sarwmunoebiTawadierad aRslvad mas zeda
14 raiexclTa dasuas igi ZlierTa Tana erisaTa da saydarni didebisani daumkvidres mas
eha sulo Cemo nu iqmnebi Sen
Zegl marilis qceviTa codvaTa mimarT viTarca-igi loTisa aramed Zrwodececxlisa misgan
sodomelTaiexclsaivltode mTad uvnebelobisadraiexclTa ganere segors
loTisebr
15 moscis locvaiexcl mlocvelsa da akurTxna weliwadni marTlisani
eha didebulo yovelTaocxorebisa wyarooxrwnilebisa[B431]gan
miqarvebulo giRaRadeb yovliTa guliTaSegcode Semindve da
macxovneqriste RmerTo yovlad
Zliero da apoundocen codvani Cemni
16 rameTu ver uZlos Zlierman kacman ZlierebiTa TcentsiTa
11 [F59] da yofad saSje[E101]lsa samarTalsa Soris queyanisa
iakobis kibeni gasmian sulo aRmarTebulniqueyaniT zecisaTa mimarT rad ara migaqus Senca kibed saTnoiexcl cxorebaiexcl
12 ufali amaRlda caTa Sina da iquxna
mefesa mas da mRdelsaRmrTisasa martoqmnul[D112v]
sa1 saxesa qristessa2 didsa
melqisedeksemsgavse sjulieradcxovrebiTa yen sulo
13 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
nu iqmnebi Zegl marilis sulo ukun xedviTa marTl-
ukunzari gangpoundaden Sen saxemansodomelTagan segors Seeswar daqcevasa
14 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
1 qmnilsa BG
2 q~a D G xelnawerSi am sityvas aqvs miniSneba (Tavze uzis 3 wertili) amave miniSnebiT kideze gatanilia `wardgomaiexcls~ vrceli teqsti
150
eha sulo ivltode1 SencodvaTa cecxlisagan viTarca loT Sors iqmensodomiT-gomoriT2 romel-igi3 ars soflisa sacTuri da yoveli nivTi siborotisaiexcl
1 evltode B
2 sodomiT da gomoriT B
3 _ igi B es tropari ar aris C-Si
evltode codvaTa cecxlisagan
viTarca loT Sors iqmen yen sulo Cemo ubadrukosodomiT da gomoriT romel
ars soflisa sacTuri da yovelinivTi mware siborotisaiexcl sulT-damwuveli [A144r]
saukunod
17 ufalman uZlur-yos mpounddomi Tcentsi ufali wmida ars
eha sulo codvilo SebRalulo
[C223r] viTarman-me ZrwolamanSegipyras Sen raJams soflisaamisagan simwariT ganxcentdodi da eSmakTa gundni gare-
mogadgenda saqmeni Senni SegaSTobdenuwyalod raiexclme hyo
ubadurko
18 nu iqadin brZeni sibrZniTa TcentsiTa da nu iqadin Zlieri ZaliTa TcentsiTa da nu iqadin mdidari simdidriTa TcentsiTa
yovelTa keTilTagan caliero
sulo Cemo glaxako viTar gardahvlen dReni Senni borotTa Sina da gulis-
TqumaTa da araiexcl1 sZrwi saSjelisa arca geSinisTualuxuavisa msajulisagan
19 aramed amas zeda iqadoden romeli-igi iqadodis gulispoundmisyofasa da cnobasa uflisasaeha sulo Cemo Secodebuloraiexcl-me hyo Sen dResa mas raJams warmodgen yovelni saqmeni Senni
borotniaramed iswrafe da Seinane awve raiexclTa gixarodes
1 _ araiexcl C
viTarca loT evltodesulo Cemo codvisa dawuvasaivltode sodomiT da
gomoriTivltode Sen yovlisa aRZrvisa vnebulisagan
15 samebao martivo1daubadebelo bunebaosamTa guamTa Sina cnobiloguacxovnen Cuen mosavnisimtkicisa Senisani
16 mamisagan uJamoiexcl2 Ze Jamierad hSev
RmrTismSobelo Tcentnier Teslisa eha ucxoiexclsakcentrveli qalwulad hgies
mawovnebeli
1 martio F
2 uJamod G
151
uoxW[C223v]noiexclTa sixaruliTa
20 da yofad saSjelsa da samarTalsa Soris queyanisa
eha Sen sulo Cemo davrdomilo
medgaro da udeboaRiaren codvani Senni yovelni awve rameTu ara arsaRsarebaiexcl gankiTxvisa Jamsagarna aw ars Jami keTilisinanulisa da cxorebisaiexcl
21 ufali amaRlda caTa Sina da da iquxna
eha RmerTo simarTlis msajulo
macxovaro da mpoundsneloda keTilismyofelo Cemo mswrafl mewie [B432]
ganrRueulsa amas da angelozi mScentdobisaiexcl
mcvelad da mfarvelad Cemda momivlinesulTa maT haerismcvelTagan
22 Tavadman gansajnes kideni queyanisani simarTliTa TcentsiTa
yen sulo Cemo raiexclsa emsgavse qams
uwesod siciliTa da ganqiqebiTa moyuasisaiexclTa da araiexcl ebaZve sems da iafeTsromelni-igi samarTlad
ikurTxnes rameTu ukunqceviT mowiwebiT dafares nove
23 da mosces Zali mefeTa CuenTa da aRamaRlos rqaiexcl cxebulTa TcentsTaiexcl
miemsgavse Sen o sulo Cemo
melqisedeks marTalsa romeli-igi miemsgavsa saRmrTo mRdelobaTa
dambadebelsa da Senca keTilad cxorebiTamoqalaqobd ganSorebulad da martoebiT hmonebd
ufalsa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao srulo dausabamoo
bunebao martivo erTarsebiT sagalobelosamTcentTebao samguamovano
152
guacxovnen ZrwoliT Tayuanismcemelni
erTmTavrobisa Senisani da Rirs-guyven siwmidiT
monebad Senda da aw da maradis da ukunisiukunisamde amin
25 eha qalwulo yovlad-ubiwovo
ucxo ars saidumloiexcl Seni da yovlad miuwdomeliviTar uJamod Ze Jamierad
hSvenTcentnier wesTa bunebisaTa da hgie qalwulad
ucvalebeladda awoebd CCcentlebr
dambadebelsa
153
mesmasa [131r]
Zlispiri ufalo mesma moslvisa Senisa
1 ufalo mesma Seni da SemeSina ufalo da ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
poundelTa SenTa qmnulsa nu ugulebels-myof
macxovaro rameTu mxoloiexcl xar
SemZlebeliyovladZliero ufalomotevebad codvaTa saxiero
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
RmerTo macxovaro1 daRacaTu Segcode Sen2 friadufroiexcls yovelTa kacTa
aramedSen ufalo mowyale xar3Sendave moqceuli Semiwynare
3 mowevna JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
sikudili axlos ars da Sen araiexcl4 hzrunav sulo
Cemo5 arca mza xari6 moslvad winaSemsajulisa7 mis marTlisa8aramed gulispoundma-yav da
ganifrTxve
1 macxovaro] saxiero B
2 _ C
3 + da BC
4 ara B
5 + da C
6 mza xari] mzad xar C mza xar B
7 mSajulisa C
8 simarTlisa C
mesmasa
Zlispiri raJams winawarmetyuelman ixila raiexcl da
1 [A144r] ufalo mesma smenaiexcl Seni da SemeSina
Seqmnulsa poundelTa SenTasanu ugulebels-myof me yen
marTlmsajulo dabadebulsa Sensa nu Seuracx-myof daRacaTu ufroiexcls yovelTa
kacTasa me mxoloman Segcode aramed
gaqus poundelmwifebaiexcl mitevebad
codvaTa
2 ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikvirda
sikudili moaxloebul arsda Sen araiexcl [A144v ] hzrunav yen
sulo Cemo Jami ese Semoklebul ars aRdeg ganifrTxve rameTu msgavsad yuavilTa da siz[B433]marTa war[C224]
vlen1 da qriste karTa zeda
mowevnul ars raiexclsaTcents ukue amaod
[vSfoTebT]
1 warvals C am troparis damamTavrebeli sityvebi TiTqmis ar ikiTxeba A-Si davixmareT B xelnaweri
galobaiexcl d
Zlispiri esma winawarmetyuelsa smenaiexcl moslvisa Senisaiexcl da
SeeSina viTarmed Sobad xar [C122]
qalwulisagan da saxilvel kacTa mier da poundmobda
1 [242r] ufalo mesma smenaiexcl Seni ufalo ganvicaden saqmeni Senni da damikcentrda
qmnulsa Sensa nu udeb-myof
dabadebulsa nu Seuracx-myof msajulo
daRaTu mxoloman vcode viTarca kacman
ufroiexcls yovelTasa1 yen kacTmoyuareo
aramed viTarca gaqus2 ufalsa yovelTasa
poundelmwifebaiexcl mitevebad3
2 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
axlos ars sulo sikudili
axlos ars ara zrunav4 [G139] arca mza iqmnebi
Jami Semoklebul ars aRimsTue5 Sen
axlos ars6 da karTa zeda dgas msajuli
sizmrebr da yuavilebr warvlen Jamni cxorebisani
raiexclsa amaod vSfoTebT
1 yovelTaiexclsa GDF
2 ~ gaqus viTarca BCDEFG
3 motevebad DBEFG
4 hzrunav EFG
5 aRimsTusup1 BCDFG
6 _ CEFG
154
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
aRemarTe sulo dacemulebisagan Senisa
rameTu axlos ars aRsasrulida sofeli ese msgavs arssizmarsa raiexclsaTcents ukue
vscTebiT Cuen
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
ganifrTxve1 Sen sulo da moipoundsenen saqmeni Senni da nakaduli2 cremlTaiexcl3
moige4 da aRuvaren5 qristesa bralni Senni raiexclTa hpovo
Sendobaiexcl
6 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
araiexcl6 ipoebis codvaiexcl romeli ara miqmnies7
saqmiT da sitycentT8 da gonebiT9
midrekilsa10 gulisTqumaTa11
da vnebaTa siyuarulisa mimarT
7 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
daSjil var me mwared
1 ganibrTxve C
2 nakadulni B
3 cremlTani B
4 moiexclge C moigen B
5 aRuaren C
6 ara BC
7 + me
8 sityuiT C
9 gonebiTa B
10 midrekiTa BC
11 gulisTqumaiexclTa B
3 Soris orTa maT cxovelTasa icnobe Sen
ganifrTxve Sen yen sulo Cemo
da moipoundsenen Secodebani Sennida guliTad gulispoundma-yven da aRuaren RmerTsa saqmeni da
ganzraxvani Senni cremliTa1 mdinariTa raiexclTa
ganhmarTlde viTar-igi gaswaveben Sen
werilni
4 moaxlebasa welTa SenTasa gamoscxaden Sen
araiexcl2 ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl siborote da
uSjuloebaiexcl romeli araiexcl miqmniessofelsa Sina sitycentT saqmiT gonebiT da
gulissitycentT da yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa3
siyuaruliTa
5 mowevnasa JamTa SenTasa sacnaur iyo Sen
daSjil4 var me da qenjnilCemisa mamxilebelisagan
mpoundsnelo mwared da ulxinebeladsawyalobeli romel ars gonebaiexcl
mamxilebeliSemiwyale dafarulTa
mxedvelo da mipoundsen da macxovne monaiexcl
Seni
1 cremlTa C
2 ara C
3 vnebaiexclTa
4 dasjil C
3 mowevnasa JamTasa sacnaur iyo Sen SeZrwunebasa sulisa Cemisasa [E101v] risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
[B151] ganifrTxve Sen sulo Cemo
moipoundsenen saqmeni romelni giqmnan
da maTi Senanebaiexcl moarTu RmerTsa
da cuarni cremlTani damoadinen
kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT
qristesa da ganmarTldi1
4 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclT
ara ars sofelsa Sina codvaiexcl arca dacemaiexcl arca
siborote mpoundsnelo romeli me ara
micodavs gonebiT da2 sitycentT da [D113]
mogonebiT nebebiT da jer-CinebiT da
qmniT3 viTar sxuasa arca erTsa vis
sada
5 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRavso queyanaiexcl
amisagan mxilebul viqmenamisagan davisaje me
sawyalobeliTcentT scentnidisisa Tcentsisaganromlisasa4 araraiexcl
umkueTeles5 arsmacxovaro da msajulo Cemo
gamo[F59v]mipoundsen da macxovne monaiexcl Seni
1 ganhmarTlde G
2 _ D
3 q~yniT D
4 romlisa BCDEFG
5 umkusup1Teles BCDFG
155
Cemisa mamxileblisagan1romel ars gonebaiexcl romlisamxilebaiexcl2 friad ficxel arsamisTcents3 vRaRadeb RmerTo4
milxine
8 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlos veli Semdgomad kualTa misTa
kibe igi5 romel6 ixila iakob sulo CemomoRuawebisa da xedvisa arssaxe7 amisTcents iswrafe saqmiT8 da xedviT aRslvad9 mas
zeda
9 dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mRcentZare10 iqmen11 Sen sulo12 viTarca didi iakob raiexclTa moigo13 saqme14
xedviTurT da giwodos mxilvel RmrTisada iqmen15 Sen16 ganaTlebul mis
mier
1 mamxilebelisagan] maxlobelisagan C
2 romlisa mxilebaiexcl] mamxilebeli mx-ilebaiexcl BC
3 amisTuis C
4 ufalo C
5 _ BC
6 romelica BC
7 saxsup1 C
8 saqmiT] moRvawebiT B
9 aRslvaiexcl C
10 mRuiZare C
11 iyav BC
12 + Cemo B
13 moiexclgo C
14 saqmsup1 C
15 iqmne BC
16 _ C
6 SeZrwunebasa sulisa Cemisasa risxvasa Sina wyalobaiexcl moipoundseni Sen
kibe romeli ixila sulo Cemo didman
mamaTmTavarmanxedvisa da moRuawebisa saxe ars igi vinaiexclca ukueTu gnebavs Sen
cxorebaiexcl saqmiT da poundedviT1 ahpounded2 mas
zeda raiexclTa Senca ixilo qriste
RmerTi
7 RmerTi samxriT movides da wmidaiexcl igi mTiT CrdiloiexclT maRnarTaiexclTmRcentZare iqmen Sen suloviTarca-igi didi iakobraiexclTa egreTve moigo saqme xedviTurT da gewodos goneba-mxilvel
RmrTisa da iqmen Sen ganaTlebul mis
mierda mogeces zeciT didi
wyalobaiexcl
8 dafarna cani Suenierebaman misman da qebiTa misiTa aRivso queyanaiexcl
orTa maT meuRleTaTcentsWiri mwyemsobisani moiTminnaodesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl3 Ramisaiexcl4
da sicxe dRisaiexcl da Sromaiexcl da rudunebaiexcl
da dRiTi-dRe RuawliTa da WiriTa
miemTxcenta sawadelsa Tcentssa
1 xedviT C
2 aRpounded B
3 nefxva C 4 Ramisa C
6 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
kibe romeli ixilamamaTmTavarTa1 Soris didman
sulo Cemo saxe iyo saqmisa aRsavalTa2 da mecnierebisa maT3
xarisxTaiexcl gnebavs Tu saqmiT da xedviT
da mecnierebiT cxorebaiexcl ganaxldi Sen
7 mdinareTa zeda nu ganrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
sicxe dRisaiexcl daiTminarudunebiTurT didman man
mamaTmTavarman4 da yineli Ramisaiexcl moiTmina[C122v] dRiTi-dRe Wirisa5
SematebiTa mwysiTa cviTa da mrwemobiTa
raiexclTa orni meuRleni miiyvannes6
1 mamadmTavarTa DF
2 aRsavalTaiexcl G
3 mis B
4 madmTavarman F mamamTavarman D
5 WirTa BDEFG
6 moiyvannes DEG
156
10 Seimusrnes mTani sastikebiTa dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
iRuawe1 yen sulo raiexclTa iqmne Sen2 goneba-
mxilvel RmrTisa maRlisa viTarca moseda miiwio3 nislsa mas4
uxilavTa xilvisasa da scxovnde5
1 iexclRuawe Sen C iRuawe Sen B
2 _ Sen BC
3 miiexclwio C
4 _ B
5 _ scxovnde BC
9 da brwyinvalebaiexcl misi viTarca naTeli iyos da rqani poundelTa Sina misTa
orad meuRled gulispoundma- yven
saqme da xedvaiexcl yen sulo Cemolia viTarca Svilmravali_saxed saqmisa xolo raqil viTarca
Wirmravali- saxed xedvisa da Wirisa
rameTu uwirvelad cxorebaiexcl
SeuZlebel ars
10 dadva siyuaruli mtkice Zlierebisa misisaiexcl
[C224r] aTormetTa SvilTa mier
didman mamaTmTavarman yen sulo Cemo
aRgimarTa saidumlod kibe saqmisa
da moRuawebisaiexcl sibrZniT raiexclTa Senca
saTnoebaTa kibisa mier ahpoundde zecasa da hpovo didi
wyalobaiexcl
11 winaSe pirsa missa vidodis sityuaiexcl da ganvlis veli Semdgomad keTilTa misTa
8 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
or meuRled gulispoundma-yvensaqme da mxedveli cnobaiexcl lia
viTarca Svilmravali _ saqmed da
raqil1 viTarca Wirmravali _ cnobad rameTu
Tcentnier [G139v] Sromisa arca saqme
arca xedvaiexcl da cnobaiexclwaremarTebis sulo
9 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda itycents ufali
iRviZebdi sulo CemoiRuwid didisa
mamaTmTavrisaebr2 raiexclTa moigo saqme cnobiTurT
da esreT gamosCnde3 gonebad
mxilvelad RmrTisa4 [E102] da nislsa saRmrToTa
xedvaTasa Sexcentde da iqmne didvaWar vinme
10 mdinareTa ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
saRmrToman mamaTmTavarman5
Svil-isxna raiexcl aTormetni6 mamaTmTavarni7
saidumloiexcl8 kibe aRgimarTa Sen[saqmis] aRslvisaiexcl9 sulo Cemo da Svilni _ safuZvlad [A242v]
da kibe _ aRsavalad yovlad sibrZniT wina-giyvna10
11 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
1 raqel GE
2 mamadmTavrisebr F
3 gamoSCnde E
4 RmrTisad BDE
5 mamadmTavarman F
6 aTurmetni B
7 mamadmTavarni D
8 saiexcldumloiexcl D
9 aRsavalisaiexcl DE
10 giyvnaiexcl C
157
11 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
gesmis1 axovanebaiexcl iob2 marTlisaiexcl yen3 sulo Cemo rad ara hbaZav moTminebasamissa gansacdelTa Sina aramed samaradisod iZlevi4
1 gesmas C
2 iobis B
3 _ BC
4 samaradisod iZlevi] maradis Zleul xar Sen BC
esavs emsgavse sulo Cemo da ganec pirmSoiexcl Susup1nierebaiexcl
Seni Sensa mas poundelovnad mbrkunelsa da mamulisakurTxevisagan daec
ubadrukoorkerZo Zleuli vnebaTa mierda saqmiT da gonebiT mwared
mowyluli
12 [A145r] dadga da SeiZra queyanaiexcl mixeda warmarTTa da dadnes
mpoundurvalebad saxel-edva esavs codvismoyuarebisaTcents1
da gemoTa monebisa romel ars edomixile sulo Cemo da
ganekrZale raiexclTa ara msgavsad saqmeTa
SenTasaxelica bilwi daimkcentdro Sen
13 Seimusrnes mTani sastikebiTa da dadnes borcuni saukuneni da gzani saukuneni maTni SromiT ixilnes
gesmis axovanebaiexcl igi iob marTlisaiexcl2 yen sulo Cemo rad ara hbaZav missa masmoTminebasa viTar-igi ganmarTlda
skoreTa zeda aramed maradis iZlevi mwaredmterTa mier simedgriTa
SeniTa
14 SeZrwundes sayofelni eTiopelTani da karvebi queyanisa madiamisaiexcl
1 moyvarebisaTcents A
2 marTlisa C
[B151v] moZagebulsa mas esavs
emsgavse sulo da ganscenmbrkunelsa1 mas2 SensasikeTeni pirmSoebisani damamulisa didebisagan ijmenda orgzis daakldi saqmesa da
xedvasa3 amisTcents Seinane
12 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
edom saxel-edva [D113v] esavs gardareulisa bilwebisaTcents
sulo rameTu gulisTqumiTa
Semwuarsa da maradis gemoTa damonebulsaedom ewoda romel ars
mpoundurvalebaiexcl sulisa4 codvaTa trfialisaiexcl5
13 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
gasmies Sen6 sulo Cemoiobis ganmarTlebaiexcl skoreTa
maT zedarad ara hbaZav Sen missa
simpoundnesada moigeb7 simtkicesa8 maT
Sinaromelni scnne9 da iswavne10 da
ganicado11 Sen aramed uTmino qmnil xar
14 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
1 mbrkunelsa]mwixnvelsa G mwixnel-sa DE
2 _ DBEG
3 ~ xedvasa da saqmesa G
4 sulisaiexcl DG
5 tvrfialisa A
6 Sen] GBCDEF] _ G
7 moiexclgeb B
8 simtkiceTa D
9 scnen B
10 iswaven B
11 ganicadne F
158
12 mdinareTa zeda nu ganhrisxne-a ufalo anu guliswyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda slvaiexcl Seni
ukueTu iobi marTali iyo ufroiexcls yovelTa1 da ver ganera gamoucdeladSen yen codvismoyuareo2
sulo viTar ganere bralTagan3
13 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda da mpoundedrobaiexcl Seni cxoreba ars
eha sulo Cemo Seuvrdi4 RmerTsa
lmobierebiT5 raiexclTa man6 mogces Zali
brZolasa mterTa maT uxilavTasa rameTu uZlur xar Sen
brZolad maTda
1 yovelTasa B
2 codvismoyuareo] codvisamoyuareo C
3 brZolaTagan] borotTagan C
4 Seurdi C
5 lmobierebiT] da mas evedre BC
6 _ BC
pirvel saydarTa mjdomareSiSueli skoreTa zeda mkcentdr
iqmna da Svilmravali saCinoiexcl _uSvilod dawyluli aramed palatTa wil Sehracxna
igi1 da wuTxni da matlni [B435]
margalitTa wil da yoveli madlobiT
miiTuala
15 mdinareTa zeda nu gahrisxne-a ufalo anu gulis-wyromaiexcl Seni mdinareTa zeda gina Tu zRuasa zeda moslvaiexcl Seni
mefobiTa Semkobili da gcentrgcentniTa da ZoweuliTabrwyinvaled ganSuenebuli2kaci marTali da simdidreTa mier
gardacemuli meysa Sina yovelTagan
ganSiSulda gankiTxvaTa saRmrToTa
gangebiTa
16 rameTu ahpoundde Sen etlTa SenTa zeda
ukueTu ufroiexcls yovelTamarTal da ubralo iyo iobida ver ganera mterisa gamoucdelad Sen yen codvismoyuareo sulo
Cemo viTar-me ganere macTurisagananu Tu gekueTos viTar Tavs-
idva
17 da mpoundedrobaiexcl Seni cxorebaiexcl ars
eha glaxako sulo CemoSeuvrdi ufalsa lmobierebiTraiexclTa man mogces zegardamoZali brZolisa mterTa maT uxilavTasa
rameTuuZlur xar Sen brZolad maTda
vinaiexclTgan Zleul iqmen maTgan da
daemone
1 igini C
2 ganSusup1nebuli C am troparidan mokidebuli A fotopiris ramdenime striqoni cudad ikiTxeba
pirvel saydarTa mjdomareSiSue[C123]li1 skoreTa zeda
mjdomare iyoSvilmravali da saxelmaRali2myis uSvilo [G140] da ucnaur
iqmnarameTu palatad Seeracxnes
mas skoreni[F60] xolo wuTxni _
margalitad
15 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
mefobisa pativiTa da gcentrgcentniTa da porfiriTa
Semkuli puvnieri3 da marTali kaci samwysomravali da
ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da
mefobisagan glaxak da uRono [E102v] iqmna
16 miavline Tavsa zeda usjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
ubralo Tu4 iyo igi da marTal ufroiexcls yovelTa da
ver ganera macTurisa sabrpoundeTa5 da
RoneTa Sen codvismoyuareo
ubadruko sulo raiexcl hyo moulodebeli
Tu raiexclme gansacdeli SegemTxcentos
1 SiSveli D SiSusup1li BFG
2 saxlmaRali DG
3 povnieri A
4 ubraloTu] ubral[o]Ra Tu G
5 safrpoundeTa DE
159
14 gardacumiT gardaacua mSvildsa Sensa TeslTa zeda _ itycents ufali
poundorcni Sevaginen da suli SevbRale codvaTaganda yovliTurT var1 mwared
mowyluli2 aramed Sen qriste RmerToganwirulTa mkurnaloganmkurne me3
15 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste sapkurebeli sinanulisaiexcl da wyalobiTa SeniTa tkbiloganmbane me da ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
macxovar4
16 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saocrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni wmidaiexcl da sisxli patiosani qristejuarsa zeda moguaniWe Cuen5poundorci mdash raiexclTa ganmaaxlne6da sisxli mdash raiexclTa ganmbanne7
saxier
17 amaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni wmidaiexcl miec CemTcents qriste meufeo
1 +me BC
2 mowylul BC es da momdevno tropari gadanacvlebulia B-Si
3 _ BC
4 macxovaro C
5 oguaniWe Cuen] raiexcl dasdev Sen CuenTa] BC
6 ganmaaxlo BC
7 ganbano C
18 gardacumiT gardaacua mScentldsa Sensa TeslTa zeda - icycents ufali
suli SevbRale codviTa da poundorcni Sevaginen
bilwebiTada yovliTurT var mowyluliukurnebeladaramed Sen qriste
ganwirulTa mkurnalo orkerZove ganmkurne
sinanuliTaviTarca xar mkurnali saxieri
19 mdinareTaiexcl ganipos queyanaiexcl gixilon Sen da elmodis erTa
masxure me qriste RmerTosapkurebeli sinanulisaiexcl da wylobiTa SeniTa ganmbane tkbilo da ufroiexcls Tovlisa
ganmaspetake rameTu yovelive Zal-gic
mpoundsnelo da sikudili codvilTaiexcl araiexcl
gnebavs
20 ganbnevad slvasa wyalTasa ufskrulman mosca poundmaiexcl Tcentsi simaRliTa saucrebaTa misTaiexclTa
poundorci Seni yovladwmidaiexcl da sisxli patiosani saxier[B436] juarsa zeda moguaniWeraJams aRmaRldi poundorci _ raiexclTa ganguaaxlne
ganxrwnilni xolo sisxli _ kualad raiexclTa
ganmbanne mamulTagan urCebisa pativTa
21 aRmaRlda mze da mTovare dadga wessa zeda Tcentssa
suli Seni yovladwmidaiexclmiec CemTcents qriste meufeoraJams igi juarsa zeda [A145v]damsWualul iyav cxorebisaTcents Cemisa raiexclTamcame sakuTar-myav mamisa Senisa1
didebaiexcl mpoundsnelo mowyalebaTa SenTa
1 sakuTar myav mamisa Senisa] raiexclTamca me warmadgine (warmidgine B) mamasa C
17 Sehmusren gankcentrvebiT Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
poundorcni SebRalul ariansuli biwian da yovlad wuTx-
mcenare ars aramed viTarca1 mkurnalman
tkbilman ornive gankurnen sinanuliTaganbanen ganwmiden qriste da
uspetakes Tovlisa gamoaCinen
18 da ivlinen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
poundorcsa Tana sisxli Seniganuyav yovelTa mo-raiexcl-
xcentdode juarcumadpoundorci _ raiexclTa kualad
dambado sityuao2 xolo sisxli _ raiexclTa ufroiexcls
ganmbanoda suli miec raiexclTa mimguaro
me qristemSobelsa Sensa mamasa
1 _ G
2 sistyuao G
160
juarsa zeda raiexcl damSWualul1 iyav
cxorebisaTcents Cuenisa2 raiTamca me sakuTar-myav mamisa
18 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurveli Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste3Soris queyanisa juarsa zeda
raiexcl ahmaRldi4 Sen da5 dapoundSuli igi samoTxe ganmiRe6 megevedrebi Semiyvane mas Sina
19 TqumiT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me embaz7 da sasumel8 sisxli igi9 da
wyali romeli guerdiT SeniT10
ufalo gardamopoundda raiexclTa orkerZowmida viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide11
20 gamoxued macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad12 brwyinvaledmogueca guerdi Seni ufalocxovelis13myofeli romlisagan14 aRmogcentcenda15 ori wyaroiexclsisxli da wyali romliTa
macxovnen16
1 ganmsWualul B
2 cxorebisaTcents Cuenisa] ese amisTcents ufalo BC
3 ~ qriste cxorebaiexcl B
4 + da BC
5 _ BC
6 + Cuen C
7 enbaz C
8 sasumelca BC
9 + wmidaiexcl BC
10 Sen B
11 sumide B
12 barzimad C
13 cxoels B
14 romlisaganca BC
15 aRmoscenda B
16 vipoundsneniT C~BC BC
22 isarni Senni naTlad vidodian da brwyinvalebad elvisa saWurvelni Seni
hqmen cxorebaiexcl qriste Soris queyanisa
raJams ahmaRldi juarsa zeda dapoundSuli igi samoTxe ganaRe da zecisa da quyanisanierTbamad moiyvanen da aswavemravalTeslTa warmarTTa
didebaiexcl Seni
23 TqumaT Seamciro queyanaiexcl da guliswyromiT Sehmusrne warmarTni
meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT1 SeniT
gardamosruliembaz da sasumel ufaloraiexclTa orkerZo wmida2 viqmne vicxebde raiexcl da
vsumide cxovelsmyofelTa mdinareTa
SenTamacxovarTa yovlisa soflisaTa
24 gamoxued3 macxovrad erisa Senisa da poundsnad cxebulTa SenTa
barZimad brwyinval[C225v]ed moec
eklesiasa4 cxovelsmyofeligerdi Seni meufeo RmrTisa
mier5 orTa mdinareTa aRmogcentcene
Soris Cuen gulispoundmisyofisa da
SendobisaTaganmwmedelTa yovlisa
soflisaTa
1 gusup1rdiT B C
2 wmidaiexcl BC
3 gamoxusup1d B
4 eklesiaTa B
5 RmrTisa mier] romlisa mier B
19 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
macxovarebaiexcl qmna Sorisqueyanisa Semoqmedman raiexclTa
macxovnnes1 da nef[B152]siT2 juarsa
damokidebiTapirvel dapoundSuli edem ganaRoda3 mrCoblTa sofelTa Tana
yovelTa4 warmarTTacxovnebulTa Tayuanis-sces
20 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
sisxli guer[D114]disa5 Senisaiexcl
erTbamad sasumel da sabanel meqmenin6 me
da wyali ufsk[A243r]rul Sendobisa raiexclTa
orkerZo ganvsw[G140]mde cxebiTa da sumiTa
viTarca sacxebelTa da sasumelTa cxovelTa
wyaroTa SenTaiexclTa mpoundsnelo
21 ganvisueno me dResa Wirsa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa mis mwirobisa Cemisasa
takukad moigo guerdi7
[C123v] Seni cxovelismyofeli eklesiaman
romlisagan aRmogcentcendes mrCoblni
wyaroni Sendobisa da cnobisani8
saxed orTa aRTqumaTa _ Sjulisa da madlisa
qriste macxovaro Cueno9
1 guacxovnnes F
2 nebsiT BDGF
3 _ D
4 _ D
5 gusup1rdisa BCDFG
6 meqmnenin D
7 gusup1rdi BCDGF
8 cnobisani] cxorebisani G
9 Cemo G
161
21 miavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde sruliad
wyaroni igi qristeguerdisa Senisani1 meqmnes memomatyuebel motevebisa2 da RmrTismecnierebisarameTu saxe iyvnes3 orTa maT
SjulTa
22 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSvel var Rirsisasaqorwinosa samoslisagan4 da sasZloiexclsa amis5 da serobisasaRmrToiexclsagan ganvrdomad6
var7 garna Sen qriste yav Cem Tana
wyalobaiexcl
23 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl8 daSretil ars
codviTa da naklulevan ars zeTisagan da kari9 sasZloiexclsaiexcl mis10
dapoundSul ars Cemda11 yen qriste ganmiRe12
1 wyaroni guerdisa Senisani qri-ste meqmnes me C
2 motevebasa B
3 iyunes C
4 ~ samoslisa saqorwilisagan B
5 mis BC
6 ganvrdomiT BC
7 vari B
8 Cemisa B
9 + igi B
10 _ B
11 _ C
12 + me C
25 moavline Tavsa zeda uSjuloTasa sikudili aRdgen sakrvelni vidre qedadmde srulad
wyaroni igi guerdisa Senisani meqmnnes me
momatyuebel codvaT motevebisa qriste macxovar da cxorebisa da
RmrTismecnierebisa1romelni WeSmaritad saxe
iyvnesorTa maT SjulTa da orTa
aRTqumaTa
26 Sehmusren gankcentrvebiTa Tavni ZlierTani SeiZrnen mas Sina ganaxuen aRcentrni maTni viTarca Wamn raiexcl glaxaki idumal
SiSuel var saqorwinosasamoslisagan [B437] sasZloiexclsa
mis da serobisa saRmrToiexclsaganvrdomad var me garna Sen qriste yav CemTana
wyalobaiexcl da Rirs-myav ganfrTxobad
raiexclTa movigo samkauli Rirsisa sasZloiexclsa
misTcents
27 da ivlnen zRuasa zeda huneni Senni aRZrvad wyalTa mravalTa
sanTeli sulisa Cemisaiexcl2
daSretil ars codviTa meufeo
da zeTi ganmpoxebeli yovlad araiexcl maqus da kari sasZloiexclsa mis dapoundSul
ars Cemdada me poundeliT da ferpoundiT
Sekruliganvrdomil var me qriste
ganmiRe
1 + da B
2 Cemisa C
22 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
[E103] pounduebul1 var me2 sasZloiexclsagan
da daklebul qorwilisagan3 da serobisa
lampari daSrta viTarca uzeToiexcl
da sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa
da serobaiexcl aRrkba xolo me poundeliT da ferpoundiT4
Sekruli gare ganmagdes
1 poundusup1bul BGF Susup1bul D
2 _ G
3 qurwilisagan A
4 poundeliTa da ferpoundiTa G
162
24 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
Jamni Cemni qriste mcire1 arian da savse codviTagevedrebi Sen sinanuliT yavaRsasruli Cemi raiexclTa araiexcl [B197r] viqmne me2 SesaWmel
eSmakTa
25 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
nu damsji3 me qristezuavsa mas4 farisevelsa Tana5 gevedrebi Sen aramed momecsimdabliT aRsarebaiexcl6 raiexclTa ara viqmne mona eSmakTa
26 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisa aRslvasa mas Cemsa erisa mas mwirobisa Cemisasa
mezuerisa misebrganmamarTle7 me qriste
saxier8gevedrebi Sen da mommadle me aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni9 raiexclTa davimkcentdro
sasufeveli10
27 rameTu leRuman ara gamoiRos nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mcired arn B arian C
2 _ B
3 damSji BC
4 + Tana BC
5 _ BC
6 aRsarebad B
7 ganmamarTlsup1 B
8 saxier] macxovaro BC
9 aRsrulebaiexcl saTnoiexcl Seni] nebasa Sensa sikudili BC
10 davimkcentdro sasufeveli] vpovo Sen mieri (Seni C) didi wyalobaiexcl BC
28 davicev da SemiZrwunda guli Cemi poundmisagan locvisa bageTa CemTaiexclsa
sawuTroni Jamni Cemni mcire arian da savse codviTagevedrebi qriste RmerTo
sinanuliTa yav aRsasruli Cemi raiexclTa ara
viqmne myis wartacebul
sikudilisagan da SesaWmel arawmidaTa
eSmakTa
29 Seedva Zrwolaiexcl ZualTa CemTa da Zali Cemi SeZrwunda Cem Tana
mdidrad metyuel var macxovar
da Tavpounded da kadnier gonebiTanu damsji zuavsa mas TanafarisevelTaaramed momec tiriliT
aRsarebaiexcl da TanaaRracxil myav saxiero mezuerisa mis mdablad
mlocvelisa
30 ganvisueno me dResa Wirisa Cemisasa aRslvasa mas Cemsa erisa mis mwirobisa Cemisasa
ganmamarTle qriste RmerTo
mezuerisa1 misebr gevedrebida mommadle uRirssa yovladwmidaTa mcnebaTa SenTa keTilad
aRsrulebad raiexclTa davimkcentdro sasufevelida ganvere bnelsa mas
garesknelsa
31 rameTu leRuman ara gamoiR[C226r]os nayofi Tcentsi da venapoundisa gamonaRebi ara ipoos
1 mezusup1risa BC
23 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
mcire ars Jami Cemisa1
cxorebisaiexcl da aRsavse siborotiTa
aramed sinanulad Semiwynareda mecnierebad2 aRmomiwodenuca viqmnebi sacxovar3
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
24 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
Tavpounded var ugun[F60v]urebiT
da amaod4 da cudadmzuaobar5 guliTa6
aramed nu farisevelebr damsji
ufroiexclsRa mezuerisa7 mis simdable
momec mowyaleo da marTlmsajulo ufalo
da misTana Semracxe
25 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
1 C~nisa B
2 Semiwynare da mecnierebaiexcl] _ G
3 macxovar _ G
4 amao GEF
5 mzuabar C
6 guliTaiexcl F
7 mezusup1risaiexcl F mezusup1risa BG
163
vcode da siwmide1 sulisa Cemisaiexcl Sevagine yen macxovaro2 Semiwyale me da SiSi3 Seni mommadle me raiexclTa araiexcl4 eSmakTa
warmitacon
28 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
samkcentdrebel iqmna suli Cemi vnebaTa borotTaxolo Sen qriste5 mraval-
mowyale6 mipoundsen7 maTisa misganmZlavrebisa raiexclTa ara
warmwymidon
29 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTa qriste da davemorCileeSmaksa mtersa Cemsa borotsaaramed Sen meufeo8 mipoundsen9 misgan10 raiexclTa
gadidebde
30 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
momxeden me qriste mowylulsa avazaksa11 maT miervnebaTa CemTa da [C302] SenmieriZlieri wamali daasx12 Cem zeda raiexclTa keTilad13
ganvikurno
1 siwmidsup1 C
2 macxovar C
3 SiSni B
4 ara BC
5 _ C
6 mravalmowyaleo B
7 mipoundsen+me B mipoundseni C
8 mowyaleo BC
9 + me BC
10 maTgan BC
11 avazTa C
12 damasx BC
13 _ B
siwmide sulisa Cemisaiexcl poundorcTa Tana Sevagine codviTayen macxovar Semiwyale
da sinanuliT da gonierad [A142r] yav
aRsasruli Cemi da SiSi Seni mommadle raiexclTaaraiexcl viqmne mosacxromel
eSmakTa [B438]
32 ecruos saqme zeTisxilisaiexcl da velman ara aRmoacenos saWmeli
sakerpo viqmen1 vnebaTa da suli Cemi movkal codviTayen qriste mravalmowyaleSemiwyale me da mipoundsen maTisa mis
mZlavrebisagan da apoundocen gulsa Cemisagan da mommadle Sendobaiexcl codvaTaiexcl
33 moaklden saWmelTagan cxovarni da poundarni ara ipovnen bagasa
urC veqmen mcnebaTa SenTada wignTa RmrTivsulierTa
swavlasadavemorCile mtersa Cemsa borotsa aramed Sen meufeo mipoundsen misgan da sinanuliT da
gulispoundmisyofiT yav aRsasruli Cemi gevedrebi
34 xolo me uflisa mimarT vixarebde da mxiarul viyo me RmrTisa mimarT macxovarisa Cemisa
momxeden qriste mowylulsa
avazakTa mier gonebaTa CemTada Senmieri Zlieri wamali daasx Cem zeda raiexclTa kualad
ganvikurno me codvisa mwareTa
wylulebaTagan da madlobiT vaqebde Zalsa
Sensa
1 veqmen B es ori taepi ar aris AC-Si
uwyi mowyale rameTu vcode da Sevagine kecis Wuri
poundorcTaiexcl aramed sinanulad1 Semiwynareda mecnierebad aRmomiwode2numca viqmnebi sacxovar
SesaWmel3 mpoundecisa mosavi Seni macxovar
26 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
sulisa Cemisa Soriskerpni vnebaTani aRv[B152v]
hmarTen4 ubadrukman aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
27 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
ara vismine werilTaiexclurC veqmen poundmasa Sen
sjulismdebelisasa aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwodenumca viqmnebi sacxovar
SesaWmel mpoundecisa mosavi Seni macxovar
1 sinanuli A
2 + da B
3 SesaWmel macxovar] _ D
4 aRvmarTen DB
164
31 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi Svili movivlti1 Senda mamaomomxeden RmerTo2 da
Semiwynare da pirvelnive Semmose3
32 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi Seiwyale da Seundven misnicodvani qriste mraval-
mowyale4 egreTve Cemnica cremlni5
Seiwiren da momec motevebaiexcl6
33 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT yoladveganuyofelad da guamovnebiTSeurevnelad RmrTis-
vmetyueleb7 me samebasa erTarsebasa da vpoundmob8 wmida arsobisa
galobasa9
34 da aw da maradis da ukuniTi uukunisamde amin
hSev da qalwulve xar10 rameTu Sengan Sobilman11
1 movilti BC
2 ufalo B
3 ~ Semmose pirvelive BC
4 mravalmowyaleo] mefeo aw B
5 ~ cremlnica Cemni B
6 ~ mitevebaiexcl momec B motevebaiexcl bralTaiexcl mommadle C
7 vmetyuelebT Cuen B
8 vpoundmobT
9 galobiTa C
10 hgie C
11 ~ Sobilman Senman C Sobilman man Senman B
35 ufali RmerTi Cemi Zal Cemda _ daamtkicna ferpoundni Cemni sruliad
viTarca uZRebi igi Svili movivlti Senda mamaomomxeden da Semiwynare da Semindveda pirvelive samkauli
Semmoseda nu moipoundseneb ZcentrTa maT
CemTawarmdebebiT qmnilTa
yovladZliero aramed sinanulad Semiwynare da mecnierebad aRmomiwode
36 maRalTa zeda damadgina me Zlevad galobiTa TcentsiTa
viTarca meZavi igi Seiwyale da Seundven misnicodvani mravalmowyaleegreTve Cemni undoni ese cremlni Seiwiren
Sen da momec motevebaiexcl codvaTaiexclrameTu tkbil xar da Zcentr-
upoundsenebel
37 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
arsebiT ganuyofelad da xatovanebiT Seurevneladda samebiT erTRmrTeebadRmrTis-gmetyueleb Sensworsa meufebiTa da uflebiTada didsa mas galobasa
gigalob qerobinTasa samebao wmidao
38 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde
hSev da qalwuladve xar sZalo
rameTu Sengan Sobilman ufalman
ganaaxla bunebisa SjulTa sazRvarni
rameTu sadaca inebos RmerTman
[C226v] iZlevin wesni bunebaTani
rameTu iqms yovelsa raiexclca enebos
28 [G147] ganuyoflad arsebiTa
Seurevnelad pirebiTa [A124] RmrTis-gmetyueleb1
samxatovansa erTsa2 RmrTeebasa
Tanamo[114v]saydresa da erT pativsa
da didsa qebasa gigalob samwmidaobiT
qebulsa maRalTa Sina3
29 hSob da hqalwuleb4 uxrwnelo
da hgie orkerZove bunebiT qalwulad
Sobili ganaaxlebs bunebisasjuliTa xolo saSoiexcl Sobs
ganuxrwnelad rameTu wesTa bunebisaTa
sZlevs RmerTi da hyofs mas raiexclca enebos
1 RmrTisgmetyusup1leb FG
2 erT DE
3 maRalTa Sina] maTa R~a G
4 qalwul BDG am tropars G xelnawerSi mosdevs xusup1drni d g~i (141r) kideze miwerilia ioseb (avtori)
165
ganaaxlna bunebisa Sjulni1 qristemanrameTu RmerTsa vinaiexclca enebos yovelsave
aRasrulebs2
1 Sjuli BC
2 hyofs BC es tropari C-Si Setanilia momdevno (`RamiTgansa~) galobaSi C-Si am tropars mosdevs tropari romelic ar aris AB-Si momkudari suliTada mdebarsup1 samaresa Sina dapoundsnilobisasa aRmadgine qriste da viTarca lazares maCuene aRdgomaiexcl Seni didebuli
166
RamiTgansa [A132v]
Zlispiri queyanasa zeda uxilao
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel arian brZanebani Senni queyanasa zeda
[C302v] [B197v] sibnelesa Sina warvhpoundade cxorebaiexcl CemirameTu damabnela me codvisa
armurman1 aramed Sen macxovar Zed naTlisad gamomaCine2
2 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
aRgiareb qriste meufeo Segcode Senda viTarca pirvel ioseb
ZmaTa misTa misces egcentptes3 egreTve me4 ganvec5 eSmakTa6 siwmide7 Cemi
1 almurma B
2 + me B
3 eguipted C
4 + Sinagani BC
5 gavec C
6 eSmaksa C
7 siwmidsup1 C
RamiTgansa [C226v]
Zlispiri bnelisagan codvaTaiexclsa
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo
yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundaderameTu Rame codvisaiexcl1
wyudiad meqmna da armur uCino
gevedrebi Sen qriste meufeo Zed naTlisa da dRisa
gamomaCine
2 rameTu naTeli arian brZanebani Senni queyanasa zeda
aRgiareb qriste RmerToSegcode Segcode da viTarca
ioseb ZmaTa ganyides egreTve saRmrToiexcl siwmide
Cemida qalwulebaiexcl ganvec mterTa
CemTa momec sinanuli da macxovne me
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa
rubens vemsgavse medgarida vqmen saqmeni bilwi da
uSjuloiexclda viTarca man Seaginasareceli mamisa Tcentsisaiexcl2egreTve meca poundorcTa
bilwebiTaSevagine siwmide sulisa
Cemisaiexcl
1 codvisa C
2 Tcentsisa C A xelnaweris kideze miwerilia xuedrni R~adRisni Tcentnier mupoundlTmodrekisa A146r es da momdevno sami tropari Zalze cudad ikiTxeba A-Si davixmareT B da C xelnawerebi giorgi aTonelis TargmanSi II da III troparebi adgilmonacvleoben
galoba e
Zlispiri [E103] RamiTgan aRvi-msTob1 Senda
kacTmoyuare ganmanaTle moqene da miZRode me tkbilo mcnebaTa Sina SenTa da maswave macxovar qmnaiexcl nebisa Senisaiexcl
1 RamiTgan aRimsTobs suli Cemi Sendami RmerTo rameTu naTel brZanebani Senni queyanasa zeda
cxorebaiexcl Cemi bnelsaSina warvvle2rameTu alm[243v]ur3 wyudiadda ukunmomcvel meqmna Rame
codvaTa CemTaiexclaramed Zed[G147v]naTlisadgamomaCine mpoundsnelo
2 yovelman romelman ara iswaos simarTle queyanasa zeda man WeSmaritebaiexcl ara yos
aRgiareb Sen qriste RmrTisa krao4 Segcode Segcode Senda viTarca ioseb ZmaTa meca
ganvyidenayofi siwmidisa5
da ubiwoebisaiexcl
3 iswaveT simarTle mkcentdrTa queyanisaTa rameTu dadumna uRmrToiexcl
msgavs viqmen robenissa6 me dapoundsnilida yovlad usamarTloiexclda usjuloiexcl ganzraxvaiexcl vyavRmrTisaTcents maRlisada vhmZlavre sawolsa CemsaviTarca7 man _ mamisasa
1 vimsTobT BCF
2 warvle BD
3 armur BCDEF
4 kravo CED
5 siwmidisaiexcl E6 rubenissa CEF rubenisa G
7 viTar B
167
3 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb1 ganiyida2 TcentsTa mier3 yen4 sulo
saxed uflisa5 xolo Sen ara egre6 aramed7
gulisTqumaTa SenTaganmieyide8 codvisa saqmesa9
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi uflisaiexcl
siwmidesa10 mas iosebissa hbaZevd11 sulo12da ganeSore Sen13 yovlisagan
bilwebisa da gulisTqumaTa maTganukeTurisaTa14 wmida iqmen
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
viTarca15 didi mose kidobansa mas Sina
ganera mZcentnvaresa16 faraoiexcls [C303] brZanebasa
egreTve Sen yen sulo
1 iexclosebi C iosebi B
2 ganisyida BC
3 + amaTa BC
4 _ yen BC
5 RmrTisa B
6 esreT BC
7 garna BC
8 miiexclyide C miiexclsyide B
9 saqmeTa C
10 sulo siwmidesa B
11 hbaZevdi BC
12 _ B
13 _ B
14 ukeTurebisaTa BC
15 + raiexcl C
16 mZuinvarisa mis C
4 rameTu dadumna uRmrToiexcl ioseb yen sulo Cemo
TcentsTagan ganisyida saxed uflisa
patiosani da wmidaiexcl xolo Sen ara egreT aramedgulisTqumaTagan SenTa saZagelTa mieyide codvisa saqmeTa
5 yovelman romelman ara iswaos simarTlsup1 queyanasa zeda WeSmaritebaiexcl ara yos
ioseb mRcentmesa Sina saxed daflvisa da aRdgomisaSenisa STaigdo mpoundsnelo xolo me sawyalobeli ese
mwcentresa SinabilwTa saqmeTa[A146v]saSTavvardi medgrobiT poundeli
aRmipyar
6 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos didebaiexcl igi RmrTisaiexcl
sanatrelsa siwmidesa iosebissa hbaZevd yen suloda ganeSore yovelisabilwebisagan da gulisTqumaTamisgan mwareTa ukeTurisaTawmida [B440] iqmen raiexclTa hpovo
wyalobaiexcl
7 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
gasmies Sen sulo Cemo mosesi kidobnisa mis mierviTar RelvaTa wylisaTaganera sakcentrvelad da cxovnda
mZcentnvaresaganfaraoiexclsa risxvisada Senca saTnoebaTa kidobnad
Seved
4 moispen uRmrToiexcl raiexclTa ara ixilos man didebaiexcl igi uflisaiexcl
Sekruli ganisyidaRirsi suliZmaTa TcentsTa mier damona iqmna marTali saxed
qristes mpoundsnelisa xolo Sen sulo Cemomiesyide vnebaTa1
5 ufalo mklavi Seni maRal ars da ara uwyodes xolo icnan da hrcxuenodis
miemsgavse yen sulo ubadr[F61]ukoioseb brZnisasa mas saRmrTosa gonebasa da nu
uZReb iqmnebi pirutyulTa krTomaTa miyoliTa maradis
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
daimkcentdra ioseb mRcentme saxedsacxorebelTa SenTavnebaTa meufeo xolo me ubadrukmanraiexcl Sevwiro odescaSenda eseviTari
7 ufalo RmerTo Cueno momage Cuen yoveli mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
[C124v] kidobani mosesigesma sulo Cemo2 viTar mimoaqunda3 mdinarisa RelvaTa da viTar
sasZloTa SinaiSuebda4 da5 ganeramwaresa brZanebasa
1 vnebaTa] codvas
2 Cemo] da E _ BCF
3 mimoaqunda BDGE
4 iSusup1bda BCDGF
5 _ GF
168
saTnoebiTa kidobnad1 Seved
1 saTnoebaTa kidobnad] saTnoebisa kidobansa (+mas B) BC
8 da aw cecxlman SeWamnes wina-aRmdgomni igi
moswycentden msgavsad aRmqumelTa
codvismoyuareni gulisTqumani
sulo Cemo da [C227r] acxovnesaxed wulTa ubiwoiexcl1 siwmidemsgavsad mosessada vidre CCcentl iyo izardebode swavliTa
sibrZnisaiexclTa
9 Surman Seipyras eri uswavleli
msgavsad didisa mosessa araiexcl2 mohkal
yovladubadruko sulo Cemo megcentpteli igi gonebisaiexcl da viTar mkcentdr iqmna sinanuliTa udabnosa Sina wmidasa vnebaTagan da
scxovnde
10 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl
moved sulo da ebaZve moses udabnoTa Sina qcevasaraiexclTa xilvaiexclca mayulisaiexcl da gamoCinebaiexcl RmrTisaiexcl3
ixiloda gezraxos Sen uxilavi igi da agavsos niSTa da ZalTa mier
11 rameTu yovelive momage Cuen
miemsgavse sulo CemokuerTxsa4 mas mosessa
romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisaganhkueTda zRuasa da
Searwyumides da esreT Senca aRasrulne didni da gansakrTomelni niSni da
Zalni
1 ubiwo C
2 ara C
3 RmrTisa C
4 kusup1rTxsa B VIII da IX troparebis Sinaarsobrivad Sesabamisi troparebi arsen iyalToelis TargmanSi adgilmonacvleoben
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl aravin viciT da saxelsa Sensa saxelsa-vsdebT
amqumelni Tu gasmianmsrvelni pirvelwulebrivTa CCcentlTaniyen sulo ubadruko [B153]
siwmidisa saqmiTaviTarca didi mosesibrZniTa ganipoxe1
9 [E104] xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
[G142] viTarca didman mosesulo Cemoara moakudine Senmegcentpteli gonebaiexcl da viTar
daemkcentdrovnebaTa udabnosasinanulisa mier
10 amisTcents mohpoundade aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
udabnoiexcl daimkcentdradidman moseemsgavse2 sulo Cemoqcevasa missa raiexclTa
mayulovansaca3 Sina RmrTis4 gamocxadebisa xilvasa miemTxcento
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
kuerTxi5 mosesijuaris saxeduwyode sulo Cemoromelman ganapo6 zRuaiexcl da
aRzRuda mwyurnebiromliTa uZlo Sencaqmnad sakcentrvelTa niSTa
1 ganipoxe] ganiote B
2 emsgavs G
3 mayloansaca B maylovansa DF
4 RmrTisa D
5 kusup1rTxi BCDGF + igi BCDEFG
6 ganapo] gankusup1Ta BDF gankueTa E
169
6 Surman Seipyras eri uswavleli da aw cecxlman SeWamnes winaaRmdgomni igi
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmul ars gonebaiexcl Cemi qriste macxovar gevedrebi ganbane1 cremlTa mier da ufroiexclsTovlisa ganaspetake igi2
7 ufalo RmerTo Cueno momec Cuen mScentdobaiexcl rameTu yovelive momage Cuen
raJams gulispoundma-vyvne3 saqmeni Cemni ufalo
vhpoveb codvaTa CemTa ufroiexcls4 qcentSisa zRcentsaiexcl5
rameTu mecnierebiT6 vcode da araiexcl umecrebiT
8 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
1 ganmbane B
2 ganaspetake igi] ganmaspetake me B
3 vyune C
4 _ BC
5 qcentSisa zRcentsaiexcl] quiSisa (qviSisa B) umravlesTa BC
6 mecnierad BC
12 ufalo RmerTo Cueno momigen Cuen
ahron hmsaxurebda RmerTsa cecxliTa wmidiTa
mRdelobiTa sulo ofni da finez msgavsad Sensa mdash ucxoiexclTa
cecxliTa da cxorebiTa SeginebuliTa vinaiexclca risxviT aRifxurnes
igini
13 rameTu Sensa gareSe ufalo sxuaiexcl araiexclvin viciT
viTarca mZime zuavifaraoiexcls moxarke viqmen ufaloda ianed da iambred suli da poundorcni [B344]
gamovaCinenda davanTq mwared gonebaiexcl ufskrulTagevedrebi mpoundsnelo poundeli
aRmipyar
14 da saxelsa Sensa saxel-vsdebT
vnebaTa mwcentresa Sina danTqmuli var ubadruki
gonebiTa gevedrebi qriste RmerToganmbane cremliTa nakaduliTa da poundorcTa Tana suliT da
gonebiT ufroiexcls Tovlisa ganmaspetake
15 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon
raJams gonebad movide da gulispoundma-vyvne saqmeni Cemnivpoeb me ufroiexcls qcentSisa zRcentsa codvaTa CemTa ufaloda rameTu araiexcl umecrebiTaramed mecnierebiT vcode
16 arca mkurnalTa aRadginon milxine RmerTo milxine
da Semindven Secodebani Cemni
mxoloo ufalo yovladwmidao
romelman-ese friad Segcodeda Semiwyale qmnuli ese ufskrulo
saxierebisao
12 ufalo WirTa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl
da uzakuveli RmrTisaxolo ofni da finez Senebr
Sewires1 suloyovladucxo RmrTisaganmwikulevani2 cxorebaiexcl
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
faraoiexclsebr davmZimdigonebiTameufeo da sulida poundorcni ianed da iambred
gamovaCinenda danTqmul-vyav gonebaiexclaramed mswrafl mewie
14 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo
nivTTa da Se[A247]yofil var gonebiTa
ganmwmide3 meufeosabaneliTa cremlTa CemTaiexclTa
gevedrebinivTi poundorcTa CemTaiexcl daTovlebr ganaspetake
15 SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
vixilne4 raiexcl saqmeniCemni mpoundsneloufroiexcls sxuaTa kacTasaganfrTilad vhpoeb5 Tavsa
vnebaTa Sina rameTumecnierebiT vcodavda ara umecrebiT
16 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
hride6 ufalo hride qmnulsa Sensa vcode milxine mpoundsnelo
1 Sewirnes BED
2 mwinkulevani EF
3 ganwmide A
4 vixilen BD
5 vpoeb B
6 hride] mride B
170
milxine me RmerTo1 dabadebulsa amas
Sensa rameTu2 friad Segcode
aramed3 Semindve mxoloo yovlad wmidao4 da wyaroo mowyalebisao
9 xolo mkudarTa cxorebaiexcl ara ixilon arca mkurnalTa aRadginon
CemTcents qriste RmerTo kac iqmen da Seimose5
bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen senni kacTani
amisTcents6 gevedrebi suli Cemi mowyluli
gankurne7
10 amisTcents mohpoundade da aRiRe da warswymide yoveli wuli maTi
daRonebulsa mas miemsgavse8 sulo Cemoda moupounded da Seuvrdi9 ferpoundTa
iesuiexclsTa rameTu man10 aRgmarTos11 Sen12 da xcentdodi13 gzaTa14 misTa
wrfelTa15
1 ufalo B
2 _ B
3 _ B
4 + Seucodebelo B es tropari ar aris C-Si B-Si gadanacvlebulia [198r] da mosdevs me-17 tropars
5 Seiexclmose C
6 amisTuis C
7 ganhkurne C
8 ~ miemsgavse daRonebulsa mas C
9 Seurdi C
10 aman B
11 agamaRlos B aRgadginos C
12 _ C
13 xuidodi C
14 + maT BC
15 _ BC
17 amisTcents mohpoundade da aRiReCemTcents kac iqmen ufalo
da Seimose bunebaiexcl Cemi da ganhkurnen yovelnive senni da uZlurebani kacTaniamisTcents meca cremliT gevedrebi suli Cemi mowyluli
ganacxovele
18 da warswymide yoveli wuli maTi
emsgavse yen sulo CemodaRonebulsa mas da SeuvrdiferpoundTa mpoundsnelisa qristesTaraiexclTa man aRgmarTos da
xcentdo[A147r]diviTarca igigzaTa misTa wrfelTa romel arian saqmeni keTilni
19 SesZine maT zeda Zcentri ufali [227v]
jurRmuli xar wyalobaTaiexclRrmaiexcl da usazRvroiexcl
kacTmoyuareo amisTcents gevedrebi SenuxrwnelTa maT wyaroTa
SenTagan cxovelismyofelniwyalni momaniWenmsgavsad samaritelisa saxier
20 SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
wyaroni TualTa CemTani siloam meqmned me meufeoraiexclTa meca ganvibanne Tualni gonebisa Cemisani da sacnaurad gixilo Sen mpoundsnelo naTeli ege wina saukuneTaiexcl
rameTu TcentT bunebiT wmidaiexcl mxoloiexcl oden xar
da aravin ars yovlad [C125] sxuaiexcl ucxo1 codvisagan
17 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
[E104] Cemebr kacqmnili CemTcents
RmerTi hyofdi niSTa raJams gans[G142]wmeddikeTrovanTa2 da dapoundsnilTa
Seamtkicebdi xolo widoansa3 fescentsa SexebiTa hkurnebdi
18 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
moved Seuvrdi4 Sen macxovrisa ferpoundTa sulo viTarcadaRonebuli igi raiexclTa kualad
aRgmarTos da xcentdodi keTilad alagTa uflisaTa
19 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
ufskruli xar usazRvroiexcl wyalobisaiexcl
amisTcents gevedrebimomrwye SenTa uxrwnelTa wyaroTagan ufalo raiexclTa samaritelebr vsua5 raiexcl ara6 mwyurodisB153v D115v
20 vidode ero Cemo Seved saunjeTa SenTa dahpoundaS kari Seni daifare mcired rabam vidremdis warpounddes risxvaiexcl uflisaiexcl
1 ucxoiexcl EFG
2 keTroanTa BCEF
3 widovansa CGE
4 Seurdi C
5 su D
6 araiexcl D es muxli ar aris bibliur galobaTa mz SaniZiseul gamocemaSi mcxeTur xelnawerSi ki (Tb mecniereba 1985 gamocema e doCanaSvilisa) mcireodeni sxvaobiT dasturdeba
171
11 SesZine maT zeda Zcentri ufalo SesZine Zcentri didebulTa maT queyanisaTa
[B198] romelman1 me-Zavi2 wmida-hyav da keTrovani3
sitycentT4 ganhkurne sulica Cemi codvaTagan
ganwmide qriste RmerTo5 da saTnoebiTa ganabrwyinve
12 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan [C303v] codvisaTa ganmpoundsen6
macxovaro7 raiexclTa dauyenebelad8 vidodi
gzaTa maT wrfelTa9 da miviwio
1 romelman] qriste RmerTo romelman C
2 + igi C
3 keTroani BC
4 sityuiT C
5 _ qriste RmerTo C
6 ~ ganmpoundsen sakrvelTagan codvisaTa B
7 _ C
8 uvnebelad C
9 + maT B
21 ufalo Wirsa mogipoundseneT Sen
romelman ege meZavi wmida-hyav da keTrovani
ganhkurne1 sulica Cemi bralTaganganwmide qriste RmerTo
saxier da ganabrwyinve saTnoebiTa da sinanuliTa da moRuawebiTa
22 rameTu mcired Wir ars swavlaiexcl Seni Cuen zeda
sakrvelTagan codvisaTaganmpoundsen macxovar raiexclTa
vidodi gzaTa maT SenTa wmidaTa da moviwio saukunesagansuenebasa da netarebasa saTnoTa da marTalTa SenTasa
1 gankurne B
siloam meqmenin1 me nakadulni
cremlTani RmerTo raiexclTadavibanne gulisa Tualni da
gixilo Sensacnauri naTeli wina saukuneTaiexcl
21 Sen samebasa erTsa RmerTsa gaqeb samwmidiTa qebiTa mamasa uSobelsa Zesa Sobilsa
misgan da sulsa gamosrulsa martivsa arsebiTa2
22 Sengan miiRo CemiSemoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo da dedao romelman Seqmnna
saukuneni da Seayo RmrTeebaiexcl bunebasa3 kacTasa
1 meqmnenin CD
2 arsebiTa] arsebasa G
3 bunebasa] RmrTeebasa
172
saukunesa mas1 gansuenebasa2
13 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTaborotTa poundelsa STavvardi3
mpoundsnelo romelTaca mowyluli mosikudid damiteves aramed Sen ufalo nu ugulebels-myof
codvilsa amas
14 egre viqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie4 simdidre mamuli sulisa
Cemisaiexcl cudad5 codvasa Sina6 da ganvvardi
pirisa Senisagan gevedrebi qriste Semiwyale me
15 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
simravlesa CemTa maT codvaTasa7 vxedav me
da vZrwi saSjelisa mis Senisagan8 ufalo
raJams igi moxcentde9 didebiT10 gansjad11 yovelTa
kacTa12
16 ara davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 _ BC
2 gansasuenebelsa B
3 avazakTa borotTa poundelsa STavvardi] poundelTa avazakTa borotTasa Sevvardi me B Sevvardi me poundelTa avazakTa borotTasa C
4 ganvabnie _ B ganvabnie + cudad C
5 _ C
6 Sina+ganvabnie B
7 ~ simravlesa codvaTa CemTasa B CemTa amaT codvaTasa C
8 saSjelisagan Sensa BC
9 moisyide C
10 + SeniTa B
11 ganSjad BC
12 _ BC
23 viTarca midgomili raiexcl mieaxlis Sobad da salmobasa mas missa zeda RaRadebn
avazakTa maT borotTa da uwyaloTa poundelsa STavvardimpoundsnelo romelTa mowylulida ganwiruli mosikudid
damagdes xolo Sen tkbilo nu ugulebelsmyof aramed ganmkurne suliTa da
poundorciT
24 egre veqmneniT Cuen sayuarelsa mas Sensa ufalo SiSiTa SeniTa guelmoda da vSeviT
ganvabnie me simdidremamuli sulisa Cemisaiexcl sruladbralTa Sina da ganvvardi pirisa Senisagan wmidisaamisTcents cremliT gevedrebi qriste Semiwyale da momaqcie Senda
25 suli macxovarebisaiexcl romeli vyavT queyanasa zeda
CemTa maT SecodebaTasimravlesa vxedav da meSinis da saSjelisa1 SensasaSinelisagan vZrwi meufeoraJams moxcentde gankiTxvad soflisa gevedrebi yav CemTana maSin
wyalobaiexcl
26 araiexcl davecneT aramed daecnen mkcentdrni queyanisani
1 sasjelisa C
173
cremlTani mommadlen1 qriste RmerTo2
raiexclTa pirvel amier warslvadmde3 viglovde me
CemTa maT4 codvaTaTcents da vpoo Sen mier motevebaiexcl5
17 aRdgen mkudarni da aRemarTen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
[C304] gulis-poundma yav sulo Cemo meufisa moslvaiexcl da aRsasruli yovlisa
soflisaiexcl da iswrafe Senanebad6 codvaTa raiexclTa ganere cecxlsa
uSretsa
18 rameTu cuari Senmieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste
RmerTo nu gamoeZieb CemTa maT
SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca ufskrulman
wyalobisaman
19 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Senyovelni7 wmidao samebaoerTRmrTeebao8 wmida xar
wmida xar wmida xar Sen9 yen mamao da Zeo da sulo wmidao erTo bunebiT10
1 momcen C
2 macxovaro Cueno BC
3 warslvamde B
4 amaT C
5 ~ Sen mier mitevebaiexcl C
6 Senanebaiexcl codvaTaiexcl B7 gigalobT Sen] gevedrebiT yovelni C
8 erTRmrTeebiT B
9 _ Sen C
10 erTo bunebiT] erTbunebao C erT bunebiT B es tropari ar aris BC-Si
mommadlen me qriste RmerTo
nakadulni cremlTani raiexclTa viglovde
pirvel amier warslvadmdeCemTa maT codvaTaTcents da
vpovoSen mier mpoundsnelo motevebaiexcl maTi da vipoundsna pativisagan maTisa
27 aRdgen mkudarni da aRemarTnen saflavTagan da ixarebden queyanasa zeda
gulispoundma-yav sulo CemoaRsasruli yovlisa soflisaiexclda meoredmoslvaiexcl RmrTisaiexcl [B447] da iswrafe Senanebad codvaTaraiexclTa ganere cecxlsa mas uSretsa da tartar[C2208r]ozisa
RrWenasa kbilTasa
28 rameTu cuari Sen mieri sakurnebel ars maTda xolo queyanaiexcl igi uRmrToTaiexcl daeces
saSinelsa gankiTxvasa Sensa qriste RmerTo nu
gamoiZieb CemTa maT SecodebaTa aramed daiviwyen viTarca
ufskrulman wyalobisaman da nuca damSji1 me cecxlsa mas geheniisasa
29 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
gigalobT Sen samebao erTRmrTeebao samguamovanowmida xar wmida xar wmida xarmamao Zeo da sulo wmidaoerTbunebiT martivo da wrfelo didebulo kacTa da
angelozTagan
1 damsji C
174
20 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
romelmanca Seqmnna saukuneni qristeman
Sengan Seimosa1 bunebaiexcl Cueni2 qalwulo
usZloo3 RmrTismSobelo da RmerT-yo igi saxierebiT4
1 Seiexclmosa C2 + qristeman C
3 qalwulo usZloo] uxrwnelo qalwulo C
4 da RmerT-yo igi saxierebiT] romelmanca Seqmnna saukuneni misa mimarT meox-gueyav Cuen C B-Si amis nacvlad sxva troparia wmidao qalwulo RmrTismSobelo mariam Sen mowyale-yav Cem zeda Zsup1 Seni da RmerTi raiexclTa apoundocnes Cemni codvani wyalobiTa TcentsiTa
30 da aw da da maradis da uku[A147v]nisamde amin
romelman saukuneni Seqmnna qristeman Sengan
qalwulo miiRo bunebaiexcl Cueni1 RmerT-yo igi saxierebiTamisTcents gnatriT da ZrwoliT gadidebT da RmrTismSobelad
aRgiarebT Sen
1 + da C
175
RaRad-yavsa
Zlispiri muclad iRo iona
1 [A142] RmerTsa RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT
TualTa CemTanakadulni mpoundsnelo da
siRrmiTgulisaiexclT1 sulTqumaniundoni Seiwiren SenviTarca sakumevelnida ismine poundmaiexcl CemiromliTa vRaRadeb RmerTo2
milxineda codvaTa CemTaSendobaiexcl mommadleviTarca xar mxoloiexcl mraval-
mowyale
2 RmrTisa Cemisa da ismina Cemigardasderk Sen
gzaTagan saRmrToTaviTarca daTan da abiron3sulo Cemo ubadrukoaramed poundmobd mpoundurvaledqueskneliT jojoxeTiTraiexclTa ara dagfaros
mTxreblmancodvaTa SenTaman4 viTarca iginida Seiyos Senzeda piri Tcentsi
3 mucliTa gamo jojoxeTisaviTarca raiexcl
kuroiexcl5 gankrTomilimsgavs eqmen efrems yen6 sulouwesod slviTa aramedviTarca raiexcl qurcikiganeri sabrpoundisaganamis soflisa da frTovan
iqmensaqmiT da gonebiTda xedvaTa mierda moRuawebaTa zecad
aRfrindi
4 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde
1 gulsa B
2 _ B
3 abironisebr B
4 SenTa mier gulisaT C
5 kuro C
6 _ C
galobaiexcl v
Zlispiri RaRad-vyav me siRrmiTa gulisaiexclTa mowyalisa mimarT RmrTisa
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlTa TualTaCemTasa mpoundsnelo Cemoda siRrmiT gamo sulTqumaTamoswrafed Sevswiravda vpoundmob esreT guliTaSegcode RmerTomilxine me wyalobiT
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ganudeg Sensulo ufalsa SensadaTan da abironisebr1garna poundmobdi2 mipoundsenjojoxeTiT queskneliT3nuukue4 RrmamandanaxeTqman dagfaros
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
[E105] velurqmnilsadiakeulsa sulomiemsgavsa pirvel ef[G142v]
remxolo Sen [C125v] qurcikebripoundsen sabrpoundiT5 cxorebaiexclfrTovanqmnilman saqmiTda xedviT da gonebiT
4 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
1 abironesebr G
2 poundmobd B
3 qusup1skneliT F
4 nuukusup1 BCFG
5 safrviT D
176
poundeli igi mosesi yen sulo sarwmuno mdash
gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisacxorebisa Senisa kualad ganspetakebad da nu sasowarkueTil3 iqmnebirameTu daRacaTu nefsiT gankeTrovndigangwmeds mpoundsneli ukueTu
Seinano
5 yovelni gansacxromelni Senni da Relvani Senni me zeda-gardampounddes
sca raiexcl kldesa monaman Senman mosekuerTxiTa cxovelsmyofeli guerdi Seni gamosaxa vinaiexcl-igi macxovar cxorebisa sasumelsaaRmovivsebT da ukudav
viqmnebiTmeca gevedrebi ganmbane mis mier nabrZcentlTagan sulisa
CemisaiexclTa
6 RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
ugulispoundmoiexclgonebaiexcl da nebaiexclmoige israelTaebrbralTa Tanamdebo sulorameTu mananasa1 saRmrToiexclsa aRirCiegemoTmoyurebaiexcl da
nayrovanebaiexclmsgavsad pirutyuTaiexclsada hmoneb vnebaTawarmwymedelTa sulisa Senisa
1 + mas B es tropari AA-Si XI troparia magram gamonaklisis saxiT gadmovitaneT aq radgan SesabamisobaSia berZnul teqstTanac da arsen iyalToeliseul TargmanTanac es troparic Tavisi adgilidan [A-Si XII troparia) aq gadmovitaneT dedanTan Sesabamisobis dasacavad niSandoblivia rom es troparic ar aris C-Si
moses poundelman garwmunen sulo viTar Zal-uc RmerTsa keTrovnisacxorebisa kualadgan[A244v]wmedad da Semkobad da nu udeb xardaRaTu ganhkeTrovndi1
5 da vTqu gan-me-gdebul var pirisagan TualTa SenTaiexclsa
Relvaiexcl CemTacodvaTaiexcl meufeomewamulisa zRcentsaebraRZruli damfaravsmeyseulad da damnTqamsviTarca-igiegcentptisa sammdgomTaiexcl2
6 gardamecnes wyalni vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
odes mosemsaxurman Senman kuerTxi3 sca kldesa cxovelsmyofeliwmidaiexcl guerdi4 Senigamosaxa winaswarromlisagan vsuamTqriste uxrwnelebasa
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
ugulispoundmoiexclwinaaRrCevaiexcl sulomoige isaraelTa[D116]ebr[F62] da mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl
1 ganhkeTrovnde DG
2 samdgomTa DG sammdgomTa EFBC
3 kusup1rTxi BCDEFG
4 gusup1rdi BCDF guerd G
177
7 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa
siavni da Cueulebani da eSuTa poundorcni quabni da
qoTannida poundorci megcentptelTa1 Wamadni arawmidaniaRirCien yen sulozecaTa sazrdelsaviTarca udabnos zedaerman ugunurmanromelTa ZualebirisxviT daccentva aramed
ganifrTxve
8 da mdinareni gare-momadges me [C228] qananelTa
maT gulissityuaTajurRmulni igi ganpounduretilniaRirCien sulo Cemowyarosa mas kldisasaromlisagan sibrZnisamdinareni gardamoecemianda RmrTismetyuelebisawyalTa cxovelTaganmohrwyven pirsa yovlisa
queyanisa2
9 me zeda-gardampounddesebgur eqmen
da ganimsture yen suloda sibrZniT ganixile Senqueyanaiexcl igi aRTqumisaiexclromlisaiexcl gegulebisdapyrobaiexcl ubadrukoda sarwmuno eqmen mas da mosurnesaTnod cxorebiTaviTarca-igi yvesiso navesman raiexcl daimkcentdro
10 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa
ekueTe Sen da wina-aRudegda hbrZodeviTar isoamaleksa sulo Cemoromel arian poundorcTavnebani da gemonida gulisTqumani sawuTroiexclsa3xolo sacTurTa maTgabaonelTa sZlevdromel arian gulissityuani
bilwni
1 megcentptelebrni B
2 qusup1yanisasa B
3 sawuTroiexclsani B es tropari ar aris BA-Si
8 STavpoundedi me queyanad romlisa moqlonni misni viTarca kliteni saukuneni
eSuTa poundorcni1siavni da Wamadnimegcentptelebrni yen sulozecisaTa maTgan2 aRirCien viTarcaugulispoundmomanerman pirvel udabnos
9 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
qananelTajurRmulni sulo Cemoumetes Seiyuaren Senvidre wyaroiexcl kldisaiexclromlisagan sibrZnisatakuki mdidraddis RmrTismetyuelebisa3
10 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
ganimsture Sensulo da ganixileviTarca ieso navesmanqueyanaiexcl aRTqumisaiexclda mas Sina moige4 sjulierebiT5 sawadeli mkcentdrobaiexcl
11 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Sendaganewyve Senda daakueTen6 sampoundniTpoundorcTa vnebani viTarcaiso amalekida gabaonelTa maTsacTuria[F228v]nTa7 gulissityuaTa sZlevdi
1 poundorci G
2 maT B
3 RmrTismetyusup1leba G
4 moiexclge B5 sjl~rbrTa G6 daakusup1Ten BCDF daakusup1Te G7 + maT B
178
11 [B445] anu Se-Ra-me-vsZino-a taZarsa mixedvad wmidasa Sensa
wiaR-vlen SensawuTroiexcl esebunebaiexcldaudgromelida Ruarebr mdinare cudiviTarca-igi pirvelmdinare - iordanekidoban[A148r]man erTurT da
iqmendamkvidrebul aRTqumisakeTilTa brwyinvaledRmerTi gibrZanebserCdi medgaro sulo
12 da ufskrulman momicva me ukuanaiexclsknelman
yen saxierviTarca acxovnepoundma-yo raiexclSendamo1 petremeca macxovne da mipoundsencodvili mpoundecisagansulTa momsrvelisa
mZcentnvarisada aRmomiyvaneufskruliT codvaTaiexclTganrTxmiTa marjuenisa
SenisaiexclTa
1 Sendami B
12 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
Tana-warhpoundedbunebiT mdinaresaJamsa viTar kidobanida queyanisa misaRTqumulisa1 mkcentdr iqmenRmerTi gibrZanebserCdi dapoundsnilo sulo
13 [G143v] xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsaarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
viTar petreacxovne[C125v] RaRad-yo raiexclSemiwyale me macxovarmeca mipoundsen qristemoyav marjuene2 Senida siRrmiT ZcentrTaiexclTaRmomiyvane tkbilo
14 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
RelvaTaganmpoundsneli navTsadguri xarmeufeo Cemo qristeufskruliT CemTa maTarawmidebaTaiexcl dausasoebisasiRrmiT mipoundsen mowyale
15 samebaiexcl varsruli ganuyofeliganyofili pirebiTada erTobaiexcl var mebunebiT Seyofili _poundmobs mamaiexcl da Zeda suli RmerTmTavari
16 RmerTi gcentSvasaSoman3 Senman sZaloxatiTa kacobriviTaromelsa viTarcamizezsa yovelTasacxorebad Cuendaevedre RmrTismSobelo
meequsesa galobasa zeda kondaki
1 sulo Cemo sulo CemoaRdeg raiexclsa gZinavsaRsasruli moaxlebul arsda gegulebis aRS[f]oTebaiexcl
1 aRTqumisa G2 marjusup1ne C marjueneiexcl B3 saSuman B kondaki ar aris sxva xelnawerebSi
179
momipoundsenesaiexcl
[C230r] Zlispiri yen saswauli1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao
manoe pirvel xilvad RmrTisa Rirs-iqmna
sulo da berwisagan nayofad
aRTqumisaiexclmoeca samson [B448] missa mas
RmrTismsaxurisacxorebasa CuenvebaZvneT1 da vityodiTRmerTo mpoundsnelo Cueno
kurTxeul xar Sen
1 vemsgavsneT C momdevno sityvebi ar aris C-SiA-Si 148r-ze gamoyofilia k~xa (kurTxeul arsa)
ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTmanromeli [A245r] yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
2 qristes samkurnalosa xedav ganRebuladaramed misgan aRmocenebulsa
simrTelesaivno iwyla eSmakida Wirveuli ityebdada mwcentreTa moyuareTa mimarT
TcentsTa RaRad-yoda Tqua raiexcl uyo Zesa
mariamissamklavs me beTlemeliromeli yovelgan arsda yovelsave aRavsebs
da neSti sakiTxavisaiexcl xolo Semdgomad wigniskiTxvisa iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa
ibakoiexcl momipoundsenesa zeda
moqalaqed samoTxisad avazakiromelmanca poundma-yo juarsa zedamomipoundsene da aw ese qristemissa mas sinanulsaRirs-myav meca macxovar ara-
Rirsi
momipoundsenesa
1 netar iyvnen glaxakni suliTa rameTu maTi ars sasufeveli caTaiexcl
momixsenen Cuen ufalomanoesi gasmies Sen1 sulo CemosaRmrToiexclsa ocnebisa2
mimTxuevaiexcl3dapoundsnaiexcl berwobisaiexcl da moRebaiexcl
nayofsa aRTqumisasa4 mivemsgavsneT Cuen5 missa
simarTlesa
1 _ G2 ucnebisa ADBCF
3 mimTxusup1vaiexcl BCFDG
4 aRTqumisa] madlisasa aRTqumisa B
5 Cuenca G iTqumis momipoundsene TcentsiTa dasdebliTa] momipoundseneni Cuen ufalo odes moxcentde Fsxva xelnawerebSi] momipoundsene BG momipoundsenesa zeda D momipoundsenisani CE momipoundseneni F
180
2 da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
dapoundsnilobasasamsonissa ebaZve suloda ganiZarcue1 didebaiexclmoRuawebisaiexclda ganec ucxoTeslTasiwmide Senida netari cxorebaiexclda maT dagabrmes Senda sakicxel gyves
3 rameTu marTal xar Sen yovelisaveTcents romel-ese miyav Cuen ybiTa
romelman ybiTavirisaiexclTa sZlo ucxo TeslTaarawmidebisa miertyue2 iqmna maTganixile sulo Cemoda evltode Sendapoundsnilobasa missaraiexclTa ara iqmnamona vnebaTa
4 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian
mTavar da msajulierusalemelTa erisa iqmnesdid barak da iefTaeromelTa TanaganTqmul iqmna deboramaTsa simpoundnesaebaZve sulo Cemoda dascen vnebaTambrZolni viTar maT
5 da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni [A142] marTal ars
iaelisTcents gasmies yen sulo viTar mpoundnda da mokla sisara maniTaromlisa mier geswavebis Sen3 juari da Senca iqmen ZaliTa juarisaiexclTa axovan da daec mZlavri beliar
6 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa
saqme Sewire msxuerplad saTnod uflisa
sulo
1 ganiZarcusup1 C
2 tyusup1 BC
3 _ C
2 netar iyvnen mglovareni guliTa rameTu igini nugeSiniscemul iqmnen
[D116v] samfsonis1
dapoundsnilobisa mibaZviTaaRgeparsa Sen didebaiexcl Senisulo ganec raiexcl ucxoTeslTa
maTgemoTmoyuarebaTawmidaiexcl igi da netari cxorebaiexcl
3 netar iyvnen mScentdni rameTu maT daimkcentdron queyanaiexcl
romelman ybiTa virisaiexclTa sZlo pirvel
ucxoTeslTa ese [B154v] vnebulsa mas2
monad mieca gulissityuasaivltode sulo [F62]
lirwebasa3 missada saqmiT msgavsebasa
4 netar iyvnen romelTa Siodis da swyurodis simarTlisaTcents rameTu igini ganZRen
barak da iefTae mpoundedarTmTavarni
brZe[n] msajul iqmnnes israsup1lsa
[E106] da maT Tana debora gulqveli
maTsa axovnebasahbaZevdi da ganmpoundndi yen sulo
Cemo
5 netar iyvnen mowyaleni rameTu igini Seiwyalnen
iailis simpoundne gesmas sulo Cemo
romelmanca gangumira4 sisarada macxovar eqmna tomTa
TcentsTamanaiexcl igi gasmies[C126v] romliTaca5 juari
gamogesaxvis
6 netar iyvnen wmidani guliTa rameTu maT RmerTi ixilon
1 samfsunis G
2 vnebulTa maT B
3 bilwebasa B4 gangurima EG5 romliTa EFBD aqedan G nusxas aklia sup1 galobamde
181
asulisa wil da daklen1
poundorcTa vnebani sakuerTxiTa2 wil poxilTaraiexclTa uwmides iefTaessa iqmnes3 saTno msxuerplTa SenTa
Sesawiravi
7 da zeda qalaqsa amas wmidasaeli mRdelisa
daSjaiexcl moige Sen yen sulosicofiT4 rameTu [B449] gza-ec5 krTomad Sen Soris vnebaTa viTar-igi man ZeTa TcentsTa qmnad saqmeTa borotTa miuSua da gulis-
warsawymedel
8 mamaTa CuenTasa ierusalemsaviTarca itycents
wigni msajulTa levitelmandaWra aTormet nawiladmeuRle6 Tcentsi [C231v] da warsca aTormetTa tomTa yen sulo raiexclTa beniaminis tomTa bilwebaTasa simpoundniT evltodi
9 hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
viTarca-igi gedeonis sawmisebr sulosumdid raiexcl cuari zecisaiexcl7da wbe Sen ZaRlebr Sjulisa nakaduli gamowurviTa ZalisaiexclTa weriliT da hbrZole eSmakTa da poundorcTa SenTa
10 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline
ixile sulo anna romelisa-igi locvaiexclmdumrad Seiwirvoda bagiTa ZrviTa
1 dahklen C
2 sakusup1rTxTa C
3 iqmnnen C
4 sicufiT B5 gzaiexcl-ec C
6 meuRlsup1 C
7 zecisa C
Sewire sulo msxuerplad1 Sewynarebulad
saqme viTarca asuli TcentsiiefTaessa urCeulesad da msxuerplTa2 wil dauklenvnebani poundorcTani ufalsa
Sensa
7 netar iyvnen mScentdobis-myofelni rameTu igini Zed RmrTisad iwodnen
eli mRdelisa igi dasjaiexcl yen sulo
miizide Sen uZlurebiTagrZnobaTaiexclTa da vnebaTa SenTaadgil-ec Sen Soris qmnaduwesoTa viTar-igi man mdash ZeTa
8 netar iyvnen devnulni simarTlisaTcents rameTu igini
msajulTa Sina sulo levitelman man
meuRle Tcentsi aTormetTa maTtomTa ganuWra raiexclTamcaesreT ganaqiqa bilwebaiexcl beniamenis3 SvilTa
simedgrisaiexcl4
9 netar iyveniT raJams gyuedriden da gdevniden da Tquan yoveli sityuaiexcl boroti Tquenda mimarT sicruviT CemTcents
gedeonis sawmisebr5 yen sulo Cemo
su cuari cisaiexcl xolo wbe-ZaRlebr
sjulisa nakaduli werilTaZalsa gamowurviTada ewyve eSmakTa da poundorcTa
SenTa
10 gixaroden da mxiarul iyveniT
[A245v] msajulTa Sina annaiexcls Zed ewoda didsa
samoels romeli aRizardaarmaTebs saxlsa Sina
RmrTisasa mas hbaZevd sulo da pirvel
1 msxusup1rplad BCF
2 msxusup1rplTa FBC3 beniamini C
4 simedvrisaiexcl] + uZRebebisaiexcl C] uZRebebisaiexcl BDEF5 sawmisisebr E
182
araiexcl1 poundmisa opoundriTa xolo samoel moeca mas nayofad esreT ilocevdi Senca da scxovnde
11 ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
msajul da mxilvel ganTqmul iqmna didi samoelaRzrdili saxlsa RmrTisasaSemamkobeli igi armaTemisaiexclmas hbaZevd sulo da sxuaTa ganSjisa wilSjad saqmeTa SenTa raiexclTa ganhmarTlde
12 rameTu SegcodeT Cuen da uSjulo viqmeniT gandgomad Sengan
rCeuli RmrTisaiexcl daviT icxo viTarca mefe2sacxebeliTa rqisaiexclTa xolo Sen sulo ukueTu meufebaiexcl zecaTa gnebavs icxe cremlTa mihroni da TcentTmpyrobeli iqmen3
vnebaTa zeda
13 da vcodeT yoveliTurT da mcnebaTa SenTa araiexcl vismineT
dabadebuli Seni Semiwyale mowyale4da Seiwyalen yovelnisaxier da maT Tana me romelmanca umetes yovelTasa gangarisxe tkbilo codvaTa mier
14 ara davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen momcen Cuen
dausabamod Sobilad da gamomavaladmamisa RmrTisa mSobelsada Zesa vadideb Sobilsa da ugalob sulsa wmidasa mamisa da sitycentsa Tana erTmTavrobiTamaRlebulsa
1 ara
2 mefsup1 C
3 iqmne C
4 mowyale _ B
sxuaTasa gansjidi saqmeTa SenTa
183
15 raiexclTamca keTil-meyo CuenzeSTa cnobisa
Tayuanis-vscemT Sobasa Sensa[B450] da bunebiTsa didebasa Sengan CCcentlisa Sobilisasa araiexclganvhyof qalwulo rameTu erTi piri mrCoblTa bunebaTa mier iqebis
16 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli ravdeni myav Cuen
saul mamisvirni warwymidna raiexcl yen suloodesme mefobaiexcl povaxolo Sen friadekrZale raiexclTa araiexcl
pirutyulTa maTvnebaTa daemonoufroiexcls sufevisaqristes mpoundsnelisa
17 simarTlisa saSjelTa-hyav[A149v] daRaTu daviT
mrCobl mowylul iqmna sulo Cemo
siZviTa da kacisklviTaxolo Sen friad umZimesTa codvaTamier Zleul xarromliTa nefsiT scodavSemdgomad swavlaTa amaT maRalTa
18 da mimcen Cuen poundelTa mterTa
raJams Sexares kidobani RmerTsa zuarakTamyis SexebisaTcents ozanrisxveul iqmnada warwymda zegardamoTavpoundedobisamissa evltode suloda hmonebd ufalsaSiSiT da ZrwoliT
19 uSjuloTa ficxelTa gandgomilTa
gasmies suloviTar mbrZol iqmna bunebisaabesalom da mamisasawoli bilwiTasaqmiTa Seagina1
1 Seagine B teqstis xeliTve miwerilia ese vidre aqamde momipoundsenesa zeda iTqumian ABC es teqsti ABC-Si grZeldeba damatebulia 6 tropari
184
RaRadyavsa
[B138v] Zlispiri damkcentdrebaiexcl iona
1 RaRad-vyav Wirsa Cemsa uflisa mimarT RmrTisa Cemisa da ismina Cemi
cremlni momcen me1 macxovar
da sulTqumaiexcl mpoundurvale2romeli-ese giRaRadebRmerTo3 saxiero
1 _ C
2 mpoundurvaleiexcl B3 _ C eqvTime aTonelTan aq iwyeba RaRadyavsa giorgi uerTdeba mas da Sesabamisi troparebiT agrZelebs Tavis teqsts
romlisa-igi bilwebisa1 msgavsebaiexclaraiexcl2 Seikdimemedgrad qceviTa
20 da mefisa cruisaTa3emsgavse sulo
roboams da ierobams4
mamulisagan zraxvisa Seuracxmqmnelsa
aramed ganeSoreamieriTganbaZvisa maTisaganda poundmobd vcode RmerToSemndobel meqmen
21 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa
aqabs emsgavsesaZaglebiTa yen suloda poundorcTa Seginebisasavane iqmenda WurWel bilwebisaaramed siRrmiTsulT-iTqu sup1n5 da godebiTaRuvaren6 RmerTsacodvani Senni
22 [C229r] STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa
navTsadguradcxorebisad gicimacxovar mravalmowyaleamisTcentsca gevedrebi
RelvaTagan sastikTada ufskruliT da siRrmiTcodvaTa da sasowarkueTasamsTuad miwyiv damipoundsenganwiruli esemonaiexcl da Tayuanismcemeli
Seni
23 STavpounded me queyanadcremlni momcen
macxovar da sulTqumaiexclmpoundurvaleromeli-ese giRaRadeb
saxieroSegcode gangarisxewarmdebad ugunurmanfriad gardareulad aramed
1 bilwebasa B2 ara C3 crusaTa C4 ierobuams C5 iTquen6 aRuaren
185
Segcode friad1 Semindve2 dambadebelo
wyalobiTa3
2 mucliT gamo jojoxeTisa RaRadebisa Cemisa gesma poundmaiexcl Cemi
codvaTa CemTa Relvamanmomicva macxovarda viTarca raiexcl megcentptelni4 damfara5 ufskrulmangansacdelTaman6romlisagan7 mipoundsen8 mraval-
mowyale
3 STamagde me siRrmesa gulsa zRcentsasa da mdinareni gare-momadges me
Sepyrobil xar Sen yen sulocodvisa maxiTada iswrafian wartacebadSenda aw eSmakni9xolo10 moixuen11 frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa
ganere12
4 yovelni gansacxromelni Senni da [Relvani Senni] me zeda gardampounddes
ganhvardi Sen RmrTisaganyen codvilo sulocodvaTa SenTa simravliTaaramed aw poundma-yavmissa13 viTarmed14 Segcode qristeSemindve gevedrebi
1 friad] da BC
2 + me BC
3 + SeniTa BC
4 meguiptelni C
5 dafarna B6 _ BC
7 + aw BC
8 + qriste BC
9 ~ eSmakni aw C
10 xolo _ C] aramed B11 miiexclxuen C miixuen B12 + Sen B13 misa C
14 viTarmed] mimarTve BC
kualad movaqcieSenda da vpoundmob sulTqumiTSemindve dambadebelo
wyalobiTa
24 romelsa moqlonni misniSepyrobil xar
Sen yen sulo CemocodvisamaxeTa1 mierda iswrafian eSmakniborotni wartacebadSenda da daSjad maT Tanaaramed miixuen gonieradfrTed saqme da xedvaiexclraiexclTa TanawarpounddesabrpoundeTa maTTa da scxovnde
saukunod
25 viTarca kliteni saukuneniganhvardi Sen
wyalobisagan yen sulocodvilocodvaTa SenTasimravlisaTcents aramedaw poundma-yav missa mimarTtiriliTa mwariTada sulTqumiT mpoundurvaled
lmobieradSegcode saxierSemindve wyalobiTda apoundocen Secodebani Cemni
1 maxiTa B
186
5 da vTqu gan-me-gdebul var TualTagan SenTa anu Se-Ra-me-vsZino-a mixedvad taZarsa wmidasa Sensa
ugulispoundmo iqmen sulo rameTu viTarca israsup1lman1
mananaiexclsa wil saTnoebaTaiexclsa codvisa igi gulisTqumaTa simware2
Seiyvare
6 gardamecnes wyal[ni] vidre sulad Cemdamde da ufskrulman momicva me ukunaiexclsknelman
gulispoundma-yav sulo Cemomsajulisa3 moslvaiexcl da saSineli igi4 samsjavroiexcl5viTarime SiSi gewios maSinukueTu awve araiexcl6 Seinani
7 STapoundda Tavi Cemi napralsa mTaTasa STavpoundedi me queyanad romlisa [moqlonni viTarca kliteni] saukuneni
samSjavroiexcl dajdebis sulo
da [C305] wignni ganexumianviTarca RaRadebs danielda vaiexcl Senda maSinrameTu codvaTaiexcl warmdebad7
hqmennivTi igi cecxlisaiexcl
8 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi Sendami ufalo RmerTo Cemo
viTar did ars saiexcldumloiexcl8 da SesaZrwunebeli
raJams movides Sjad ufalida vinme Tavs-idvas saSjeli9
1 + raiexcl C
2 simwaresup1 C
3 mSajulisa C
4 saSineli igi _ BC
5 + igi didi B igi misi didi C
6 ara B
7 warmdebebiT BC
8 saidumloiexcl B
9 sasjeli misi B
26 da aRmovedin ganxrwnisagan cxorebaiexcl Cemi
gulispoundma-yavgonierad sulocodvilomoslvaiexcl qristesida saSineli samSjavroiexclmisi da TualuxuaviraJams Sjides soflisaviTari SiSi gewios maSinukueTu awvearaiexcl Seinanoda ganswmde nabrZcentlTagan
codvisaTa
27 Sendami ufalo RmerToO Cemo
saSineli samSjavroiexcl dajdebis yen suloCemo codvilo da wignni matianeTaniganexumian viTarca aRwers didi daniel da vaiexcl ars Senda maSin rameTucodvani da bralni uricxuni warmdebad daiunjen Sen nivTni
cecxlisani
28 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa
viTar did arsda SesaZrwunebelmoslvisa pirvelisa
saidumloiexclraJams gardamopounddes zeciTda gansjides1 sofelsasimarTlisa msjavriTa2 da vinme Tavs-idvas saSjeli
misiyen sulo rad arageSinis Sen misganda evedrebi da iT[C299v]xov
wyalobasa
1 ganSjides B
2 mSjavriTa B
187
misiyen sulo rad ar geSinis misgan
9 moklebasa Cemgan sulisa Cemisasa ufali movipoundsene
oxrides ali cecxlisaiexclda TcentToeulisa1 gamoscdides igi saqmeTada gulissityuaTanetar ars [B199r] maSinromeli ipovos2 wmidad da
ubiwod
10 da Sevedin Sen winaSe da locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
Zrwolasa Seupyrie meraJams movipoundsenosaSjeli3 igi saukunoiexclRrWena kbilTaiexcl mware4matli uZiili5 da maSin vaiexcl unanelTa sulo
Cemo
11 mcvelTa maT amaoTa da cruTa [wyalobaiexcl maTi dauteves]
vaiexclme ubadruksa raJamspoundma-uyos ufalmanmarTalTa movediT6
kurTxeulnoda codvilTa7 hrquas manwarvediT cecxlad8romelTa Tana Cuenca9 dasjad
varT10 sulo11
1 TiToeulisa B TiTeulsa C
2 ipoos C
3 sasjeliB
4 mwaresup1 C
5 uZiloiexcl C
6 + Cemda C
7 ~ ucodvilTa da B
8 cecxlsa C
9 ~ B
10 xarT B
11 sulo] saukunod B
29 ufali movipoundsenesazarelad
da grgcentncentT oxridesmdinareigi cecxlisa1 da gamoscdides saqmeTakacad-kacadisaTada gulissityuaTa dauCinoTa zraxvaTa sulisaTada netar ars maSinromel ipovos[A148r]wmida da ubiwo
SecodebaTagan
30 da Sevedin Sen winaSe locvaiexcl Cemi taZrad wmidad Senda
ganvccentbrdebida Zrwolaiexcl Semipyrobsda ganval gonebisaganraJams-igi movipoundsenosaSjeli saukunoiexclda zari satanjvelTaiexclRrWenaiexcl kbilTaiexcl da matli
uZilida [B447] tartarozi dabneli garesknelimaSin vaiexcl unanulTa yen sulo
Cemo
31 mcvelTa maT amaoTa da cruTa wyalobaiexcl maTi dauteves
vaiexclme yovladubadruksa amasda bralTamier ganfrdilsaraJams poundma-uyos ufalmanmarTalTa sitkboebiTmovediT kurTxeulnoda codvilTa hrquas risxviT
warvediTcecxlad saukunod saqmeTa
TquenTaebrromelTa Tana Cuenca daSjad
varT sulo
1 cecxlisaiexcl B es tropari cudad ikiTxeba A-Si davixmareT BC xelnawerebi
188
12 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcl igi qristeromeli codvaTa simravleman ganmagdo1 Senganaramed aRmarTe2 saxli
sulisaiexcl da mpove3 dafluli codvaTa
Sina4
13 ravdeni[viloce migce Sen] sacxorebelad Cemda uflisa
siRrmeTagan codvaTaiexclsaaRmomiyvane me5giRaRadeb viTarca petreda6 mipoundsen mpoundecTagan7 sulisa mklvelTa8viTarca iona qriste meufeo9
14 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl var me martivi da ganuyofeliganyofili guamovnebiTa10da erTarsebaiexcl varerTbunebiT11 mdashitycents mamaiexcl Ze da suli wmidaiexcl
1 gamomagdo C
2 aRhmarTe BC
3 mZivi dafluli] aRmomiyvane danTqmuli BC
4 codvaTa Sina] codvaTagan B codviTa C
5 me] qriste B
6 _ BC
7 mpoundecisagan BC
8 sulisa mklvelTa] sulTa mklvelisa BC
9 o meufeo qriste C
10 ganyofili guamovnebiTa] guamovnebiTaiexcl C
11 erTarsebaiexcl var erTbunebiT] erTarsebaiexcl var erTbunebaiexcl B var erTi bunebaiexcl Seurevnelad C
32 xolo me poundmiTa qebisaiexclTa da aRsarebisaiexclTa msxuerpli Sevwiro Senda
me var draqmaiexcligi warwymeduliromelicodvaTa CemTasimravleman ganmaSoraSengan dambadebeloaramed gevedrebimohmarTe saxli sulisaiexclda mpove ubesadafluli uyesa Sina
vnebaTasada ganmaaxle da wmida-myav
mpoundsnelo
33 ravdeni viloce migce Sen sacxorebelad Cemda ufalsa
simravlemanbralTa siyrmisaganmacxovar viTarca-igimewamulisa Relvamanmoaqcia Cem zedamyissa Sina da damnTqaviTarca megcentptelni odesmesamdgomTa maT Tanada mZlavrsa faraosgevedrebi msTuad mewie da
mipoundsen
34 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebaiexcl varme samguamovanimartiviganuyofeli ganyofili guamovanebiT[A134r] da erTarsebaiexcl var meda erTi bunebiTaerTmTavrobiT mpyrobeli
arsTaiexclCemgangeSinodenarsTa damonebiT _itycents mamaiexcl da Ze da suli
wmidaiexcl
189
15 da aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde amin
cnebaTa uaRressa masSobasa qalwuloSensa Tayuanis-gcemT1 yovelnida Sengan SobilsaguamiTa erTadda bunebiTa orad aRviarebT2
1 Tayuanis-gcemT] Tayuanis-vscemT B
2 _ Cuen B troparis bolos teqstis xeliT miwerilia meequsesa kondaki b g ~ i sulo Cemo sulo Cemo da neSti sakiTxavisaiexcl
35 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde
bunebaTa aRmatebulsa masSobasa Sensa qalwuloTayuanis-vscemT morwmunenixolo Sengan Sobilsa RmerTsa
guamiTa erTadda bunebiT orad vaRiarebTda gevedrebiT SenusZloo dedaogcentTxove misgan didi
wyalobaiexcl1
A xelnaweris kideze aseTi SeniSvnaa meequsesa kondaki sulo Cemo sulo _ neSti sakiTxavisaiexcleqvTime da giorgi aTonelebis TargmanebSi ar aris kondaki da ibakoiexcl eqvTimesTan arc momixsenisani aris
11 sasyideli Tqueni mraval ars caTa Sina
Seiwyale mowyale qmnuli Seni
hride Seqmnulsa1 poundelTa SenTasa
da ulxine yovelTa codvilTada me romelsa ufroiexcls [D117] sxuaTasa meSinis
msjavrTa SenTagan
12 dausabamod mrwams Sobaiexcl da gamoslvaiexcl
mamasa vadideb mSobelsa da RmrTad Tayuanis-vscem
Sobilsa Zesa ugalob mamisa da Zisa Tana qebulsa sulsa
wmidasa
13 uxrwnelsa Sobasa Sensa Tayuanis-vscemT
da ara ganvhyofT aw2 bunebiTsa mas
didebasa CCcentlisa Senisasa[B155] qalwulo rameTu erTipiri mrCoblTa Sina gurwams
bunebiTa
1 Seqnulsa C qmn~lsa E2 _ BCDFE teqstis xeliT miwerilia ibakoiexcl amis wignisa dasasrulsa hpoo E106singuriT kideze miwerilia ibakoiexcl F62v cota qvemoT ki ikosi aqve motanilia ori tropari sulo Cemo sulo Cemo aRdeg raiexclsa gZinavs aRsasruli moaxlovebul ars da gegulebis aRSfoTebaiexcl ganiRcentZe raiexclTa Segiwyalos Sen qristeman RmerTman romeli yovelgan ars da yovelsave aRavsebs
190
kurTxeul arsa
Zlispiri viTarca samTa yrmaTa
1 kurTxeul xar ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
[B134r] Segcode Sen macxovar
da Seuracx-vyav mcnebaiexcl Seni wmidaiexcl yen saxieroaramed Sen qriste Semiwyale viTarca xar meufe mowyale da gankurne [sneu]lebani ese
Cemni auracxelni1
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romeli-ese miyav Cuen [B199v] [C305]
dafarulTa saqmeTa CemTa aRgiareb _ Sendambadebelo Cemo qristeixile simdable2 da Wiri ese Cemi da Sen3 Semiwyale me yen kurTxeulo ufalo RmerTo
mamaTa CuenTao
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
daamone mTavari gonebaiexcl Seni sulo [B192] da didebaiexcl Seni poundorcTa
amaTganxrwnilTa4 codviTada ganzraxvasa maTsaborotsa morCil eqmenamisTcentsca geuflnes Sen
simravleni vnebaTani5
1 da gankurne [sneu]lebani ese Cemni auracxelni] yen kurTxeulo RmerTo mamaTa B yen kurTxeulo ufalo RmerTo mamaTa C~n C
2 simdablsup1 C
3 Sen] aw C
4 ganxrwnadTa da B
5 gansacdelTani BC
kurTxeularsa
Zlispiri yen saswauli romelman
1 da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa1
vcode macxovar da [B225v] Seuracx-vyav mcnebaiexcl
Seni wmidaiexcl yovladsaxierogarna tkbilo Semiwyale viTarcakacTmoyuare xarda wylulebani CemTavnebaTani dapoundsnenauracxelni
2 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna
dafarulTa maTsaqmeTa CemTa aRgiareb mdash Sendambadebelo Cemo qristeixile mpoundsneloWirTa CemTa simravleda Semiwyaleyen kurTxeulo RmerTomamaTa CuenTaoda macxovne me
3 monaTa SenTa zeda da msaxurTa SenTa zeda
mTavari igigonebaiexcl daamone suloda didebaiexcl Seni poundorcTaamaT ganxrwnilTacodviTa gazraxvasamaTsa borotsamorCil eqmen amisTcentsgeuflnes vnebaTaigi banakni
1 piris Cuenisa] pirsa Cuensa B
galoba z [E106v]
Zlispiri vcodeT da usjulo-viqmneniT
da sicruve vyavT winaSe Sensa
1 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao qebul da didebul ars saxeli Seni ukunisamde
vcode da usjulo viqmen meda Seuracx-vyven mcnebani
SennirameTu codvaTa Sina viSev da wylulTa zedaSevsZinen wylulni1 aramedSen Semiwyale viTar
mowyalemanmamaTa CuenTa RmerTman
2 rameTu marTal xar Sen yovlisaveTcents romel-ese miyav Cuen
dafarulTa gonebisaTaaRgiareb - Sen msajulsa Cemsaixile simdable Cemiixile Wiri Cemida moxede2 sjasa Cemsada milxine viTar
kacTmoyuaremanmamaTa CuenTa RmerTman
1 wylulebani D
2 moxeden BCDEF
191
3 da yovelni saqmeni Senni WeSmaritebiT arian da gzani Senni wrfel arian da yoveli msjavri Seni marTal ars
warwymidna raiexcl odesme saulkaraulni mamisani sulogarewar saqmed mefobaiexclpova Zebnasa Sinaxolo Sen hride nusadaaRirCine sufevasa qristessa1
pirutyuelni krTomani
4 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
daRaTu coda sulo CemodaviT RmrTisa mamaman
odesmeda ganigumira2 isriTamruSebisa da kualadborotisa mklvelobisaiexclTagarna Sen uZcentresTa3 hyof
saqmeTawurTiTa gonebisaiexclTa
5 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT
SeaerTa odesme daviTusjuloebaiexcl usjuloebasada kacisklvaiexcl mruSebasaxolo sinanulicamrCobl4 aCuena5 meyseuladaramed Sen uZcentres mcodvelo
sulomas hbaZevd moqceviTa
6 arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTili-meyo Cuen
ganaqiqa odesme daviTviTarca Zeglsa Sina6 warweriTgalobasa Sina Tcentssada mxilebul yo codvaiexclTqua raiexcl esreT miwyale me[D117v] mxolosa Segcode
yovelTa RmerTsaSen ganmwmide ufalo
1 q~a D
2 ganigurima D
3 uZcentresad D
4 mrCobli B
5 aCusup1na DFBC
6 Sina]zeda BCDF
192
4 da msjavriTa WeSmaritebisaiexclTa hyav yovlisa misebr raiexcl-igi moawie Cuen zeda
daviT erTgzis Sescodada marad dRe daaltobn1 cxedarsa sulo tiriliTa2xolo me mara[d] dRecodviTa3 aRvivsebi4 da cremlni araiexcl5 mqonanda raiexcl vyo raJams6 mivide gankiTxvad winaSe RmrTisa7
1 daaltobda BC
2 sulo tiriliTa] mas Tuissa cremliTa C Tcentssa cremliTa B
3 codvaTa C
4 aRvivsebi] aRvasruleb BC
5 ara BC
6 raJams] odes BC
7 uflisa C
4 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents
erTgzis coda1 damaradRe daaltobn cxedarsaTcentssa daviT tiriliTaxolo Sen sulomaradis2 bralTa mieraRivsebi dacremlni araiexcl gqonan3 daraiexcl hyo raJams warsdgewinaSe RmrTisa
1 cudada B
2 maradis] maradRe C
3 mqonan C gqunan B
7 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav simarTlisa sasjeliTa hyav
moRebasa kidobanisasaSexares raiexcl igi zuarakTa maT[E107] mxolod SexebisaTcentsoden risxveul iqmna ozanaramed silaRisaganmisisa ltolcentli sulo
saRmrToTa1 Seexebode SiSiT
8 [A246r] da mimcen poundelTa mterTa usjuloTa ficxelTa gandgomilTa da mefisa cruiexclsaTa
abesalom gasmies suloTu viTar mbrZol iqmna bunebisada uwyni saqmeni misnibilwni viTar sawoli[B154v] mamisaiexcl Sea[C127v]gina manxolo Sen moiZulen uSuerni2
misnida usjuloni slvani
9 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
mTavrebrivi pativi Senidaamone sulo poundorcTa SenTarameTu sxuad aqitofeladhpove mteri da erCdizraxvaTa misTa arameddahpoundsna igi Tavadman qristemanraiexclTa [E63v] wyalobiT
gacxovnos Sen
1 saRmrToo B
2 uSusup1rni BCDEF
193
5 da zeda qalaqsa amas wmidasa mamaTa CuenTasa ierusalemsa
solomonis pirvelsa sibrZnesa1 ver emsgavse2 arca saTnoebaTa [C306v]
sulo3aramed Semdgomsaborotisa4 saqmesada ganeSore misebrgulisTqumaTa mier uSiSobiTa RmrTisaiexclTa RmerTsa
6 rameTu WeSmaritad da simarTliT moavline ese yoveli Cuen zeda codvaTa CuenTaTcents
gulisTqumaTa maT mier5 borotTagan drekilivaiexcl-me trfiali igi sibrZnisaiexcltrfialad meZavTada6 ganmarisxebeladmeufisa7 gamoCndaromelsaca emsgavse8 sulo9codvis siyuaruliTa
7 rameTu SegcodeT Cuen da usjulo viqmneniT gandgomad Sengan
codvaTa manasesTamiemsgavse Sen sulo
1 solomonis pirvelsa] solomon brZnisa sulo BC
2 + da B
3 sulo] misTa BC
4 borotsa C
5 m~r~T B
6 _ BC
7 RmrTisa BC
8 emsgavse] aw miemsgavse C miems-gavse B
9 + Cemo BC
5 da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa
araiexcl emsgavsesolomonis pirvelsa
sibrZnesaarca saTnoebaTa suloxolo SemdgomTaborotisa saqmeTa[C231] misTa ebaZveda gulisTqumaTa mierganeSore RmerTsamisebr da warswymdi
6 da nu ganmaSoreb1 wyalobasa Sensa Cuengan
gulisTqumaTa maTborotTa mier gandrekilitrfiali igi sibrZnisaiexcltrfial meZavTaiqmna da meufisaganmarisxebelromelsaca emsgavsesulo gulisTqumaTasiyuaruliTa
7 abrahamisTcents sayuarelisa Senisa
manasesTa maTcodvaTa ebaZve Sen suloda misebr ahmarTen2 Sen Soriskerpni vnebaTaborotTani aramedaw moiqec dasinanulica misimoige3 da ijmenborotisagan
1 ganaSoreb B
2 aRhmarTe C
3 moigesup1
10 da ara Seexo maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
sakcentrvelman brZenman solomon
vrcelman friad sibrZnisa madliTa
winaSe RmrTisa odesmeqmna boroti da gandgaromlisasa Semdgomsa masuSuersa1 cxorebasa emsgavsa
sulodapoundsnili qcevaiexcl Seni
11 maSin samnive igi yrmani viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityebdes
gemoTagan damonebulida vnebaTagan mwared
tyueqmnili2hoiexcl-me trfiali sibrZnisaiexcltrfial eqmna meZavTada ucxo RmrTisagan suloromlisasa Sen miemsgavse
gonebiT3 medgarsa bilwebasa
12 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
roboamis msgavsad mamulniganzraxvani Seuracx-hyven xoloborotisa mis monisaieroboamisebrgandgomil iqmen yen suloevltode msgavsebasa maTsa da
poundmobdivcode Semindve RmerTo
13 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
manasesni moigen4 suloaRZrvani winaaRrCevisanida viTarca saZagelni
aRhmarTen5 vnebani daganamravlen mosawyinelni
1 uSusup1rsa BCDEF
2 tyusup1qmnili DF tyusup1qmnili BC
3 gonebiTa B
4 moiexclgen B
5 aRmarTen B
194
da misebr aRhmarTen1 Sen Soris
gulisTqumaTa kerpniaramed aw moiqec2 da sinanuli misimoige3 raiexclTa mogeces Senca
Sendobaiexcl codvaTaiexcl
8 da vcodeT yovliTurT da mcnebaTa SenTaiexcl ara vismineT arca davimarxeT arca vyavT viTar-igi Sen mamcen Cuen raiexclTamca keTil-meyo Cuen
cani dagepoundSnes sulo4da sikudili5 gewiarameTu urC eqmen ufalsaxolo6 aw7 SeuvrdiraiexclTa kualad mogces Sen8 puri igi zecisaiexclda gamogiyvanos naTlad
bnelisagan codvaTaiexclsa
9 da yoveli raodeni moavline Cuen zeda da yoveli raodeni miyav Cuen simarTlisa saSjeliTa hyav
Segivrdebi ufaloda [C307] Sevswirav sityuaTa Senda cremliT [B200]
vedrebisaTa9da10 giRaRadeb qristeSegcode11 Segcode Senaramed Semindve me12
1 ahmarTen BC
2 aw moiqec] moiqec Sen C B
3 movge Sen C
4 cani dagepoundSnes sulo] dagepoundSnes sulo cani (karni C) BC
5 siymili BC
6 _xolo] aramed BC
7 _ aw BC
8 _ BC
9 ~ vedrebisaTa Senda cremliT BC
10 _ BC
11 _ C
12 Semindve me] + ufalo B Semindveni me ufalo C
8 da isak monisa Senisacani dagepoundSnes
da siymili gewia sulorameTu urC eqmen RmerTsaxolo aw masveSeuvrdi raiexclTa [B226] mogcespuri zecaTaiexclda naTlad bnelisaganSecodebaTaiexclsagamogiyvanos
9 da israel wmidisa SenisaSegivrdebi Sen
ufalo da Sevswirav cremliTsityuaTa vedrebisaTada giRaRadebSegcode Segcode SenSemindve mpoundsneloqmnulsa poundelTa SenTasada apoundocen bralniCemni uricxuni
aramed hbaZevdi1 sinanulsaca missa
da aRsarebasa2
14 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa ufroiexclsad qebuli da ufroiexclsad aRmaRlebul ukunisamde
[E107v] aqabisTa mobaZav3 qmnili
SeginebaTaiexcl4 vaiexclme5 yen suloiqmen poundorcielTa zraxvaTada vnebaTa savanearamed siRrmiT sulisaSenisaiexclT [D118] sulT-iTquen6
da miuTxren RmerTsaSecodebani Senni
15 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa
cani dagepoundSnes7 yen suloda siymili mZafri gewia SenviTarca Tezbitelisaeliaiexcls urCsa aqabsaramed sarefTelsa mas
emsgavse da gamozarde Senca suli
winawarmetyuelisaiexcl
16 da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[C128] Segivrdebi da dagasxam Sen
viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa
vcode ufroiexcls meZvisa misda usjulod gamovCndiviTar aravin sxuaiexcl kaciaramed mowyale meqmen
meufeodabadebulsa Sensa
1 hbaZevd BCDEF
2 aRsaarebasa CDEF
3 mobaZav] moSurne DBCEF
4 SeginebaTe SeginebaTa BCDEF
5 vaiexcl D
6 sulT-iTqusup1n D
7 + Sen DBCEF gaswvriv kideze D xelnawerSi weria momipoundsenesa zeda
195
qmnulsa amas poundelTa SenTasa yen mravalmowyaleo1
10 da mimcen Cuen poundelTa mterTa uSjuloTa gandgomilTa mefisa cruiexclsaTa
xati igi romelgamohsaxe Cem zedaganvryuen igi vnebaTa mierda davfare2 codviTa3saRmrToiexcl4 sikeTe5 Cemi6 da davSrite7 lamparisulisa8 Cemisaiexcl aramed Sen
qriste Semiwyale9
11 da uZcentresisa ufroiexcls yovlisa queyanisa da aw ara ars Jami aRebad pirisa Cuenisa
moiqec sulo Cemo10Seinane11 codvaiexcl12 Seni dafaruli mouTxaryovlisa mcnobelsada Tqu Sen uwyni qristeyovelni bralni Cemnida13 Sen14 Semiwyale didiTa
wyalobiTa SeniTa15
12 sircxcentli da yuedrebaiexcl Seiqmna monaTa SenTa zeda msaxurTa SenTa zeda
borotTa16 maT codvaTaCemTa sivrcesa vxedav17 da Jamsa mas18 sikudilisasamoaxlebulad aw
1 ~ mowyaleo (mravalmowyaleo C) qmnulsa (+amas C) poundelTa SenTasa BC
2 damfares B damfares igi C
3 codvaTa BC
4 _ BC
5 da sikeTsup1 C
6 ganryunes BC
7 daSrites BC
8 sulsa Cemisaiexcl] Cemi BC
9 + Semindven C Semindve B
10 + da BC
11 + da B
12 + da C
13 da] aramed B _ C
14 _ B
15 ~ wyalobiTa SeniTa BC
16 borotTa] mravalTa BC
17 sivrcesa] borotTa BC
18 _ B
10 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa
xati romeligamohsaxe1 Cem zeda ganvryuen2 vnebaTa mier saxierda davfare meigi codvaTa mierda davabnelebrwyinvalebaiexcl sulisaiexclda saRmrToiexcl sikeTeCemi upoundmar-vyav
11 viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcentskidisaiexcl
moiqec suloSeinane da codvaiexcl Senidafaruli aRuvare3 ganmkiTxvelsa masdafarulTasa da TquSen uwyni qristeyovelni bralni CemniSen mowyale meqmenmravalmowyale
12 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa
CemTa borotTamaT codvaTa sivrcesa vxedavda Jamsa mas sikudilisasamoaxlebuladaw gulispoundma-yav suloCemo codviloda moswrafe iqmen SenSenanebad maTdalmobierebiT
1 gamosaxe
2 ganvryusup1n B
3 aRuare B
17 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
[B156] xati Seni davanTq vnebaTa
Sina da sikeTe msgavsebisaSenisaiexcl uSuer1 da upoundmar vyav2da daSrta mpoundsnelo Cemi3 lampari madlTaiexcl aramedsitkboebiT kualad mage
sixaruliviTarca [A246v] galobs daviT
18 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda casa caTasa da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
moiqec da Seinane awda ganacxaden dafarulni
Senniarqu yovlisa mecniersaSen uwyni yen macxovarucnaurni Cemni aramedSen Semiwyale wyalobiTa
SeniTaviTarca galobs daviT
19 martivi da ganuyofeliTanaarsad Tayuaniscemuliqebuli wmidaTa miernaTeli da naTelnisam-wmida samebaiexcl RmerTicxo[F64]veli [G144]da
cxovelni4 adiden suloda erT RmrTeebad hmone
20 gigalobT Sen Tayvanis-gcemT Sen
da gakurTxevT Sen RmrTisa dedao
rameTu erTi wmidisasamebisaiexcl hSev qristeRmerTi sruli WeSmaritida Sen ganmixuen5 Cuen6
queyanisaTaSesavalni caTani7
1 uSusup1r BCDF
2 h[yav] E
3 Cemo D
4 cxoveli DG es dasdebeli aklia DEB-s
5 ganmixusup1n BCDGF
6 _ G
7 caTa B
196
gulispoundma-yav yen suloda moswrafe iqmen Sen1raiexclTa Seinanne da ganere
geheniisagan2
13 nu mimcem Cuen sruliad saxelisa SenisaTcents da nu ganaqarveb aRTqumasa Sensa da nu ganmaSoreb wyalobasa Sensa Cuengan
[C307v] raiexcl-me vyo ubadrukman
geheniisa3 misTcents4viTar Tavs-vidva cecxli igi uSreti da bneli aramed gevedrebi aqave mommadle me cremliT sinanuli qriste
romliTa davSrito igi
14 abrahamisTcents siyuarulisa Senisa da isak monisa Senisa da israel wmidisa Senisa
raiexcl-me vyo5 matlsa maswamluansa mwaresa codvaTa CemTagan Sobilsamsajulo6 da RmerTomowyaleo ufalo Semiwyale viTarca uZRebi igi Svili7 da momec
sinanuli mtkice8
15 romelTa etyode ganmravlebad naTesavisa maTisa viTarca varskulavni cisani da viTarca qcentSaiexcl zRcents kidisaiexcl
yen tartarozisa misTcents da RrWenisa kbilTaiexclsa da bnelisa garesknelisaufalo ufalo9 saxier10 momaqcie11
1 da moswrafe iqmen Sen] iswrafe da evedre qristesa B + RmerTsa C
2 raiexclTa Seinanne da ganere geheniisagan] raiexclTa ukue Seinanne bralni Senni BC
3 geheniiexclsa C
4 misTcents] misgan BC
5 uyo BC
6 mSajuli C
7 _ BC
8 mtkicsup1 C
9 _ C
10 saxiero B
11 + me Senda C
13 da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
yen me raiexcl-me vyoubadrukman cecxlisa misTcentsgeheniisa bnelisada uSretisaanu viTar Tavs- [C232] vidvaqriste macxovaraqave mommadle mecremliT sinanuliraiexclTa davSrito
14 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
yen raiexcl-me uyomatlsa mas wamleansa1
mpoundsnelocodvaTa CemTagan SobilsaSen Semiwyalemsajulo Tualuxuavoda mipoundsen maTgan2da momec sinanulida momaqcie meuZRebisaebr
15 arca sakuerTxni3 arca msxuerpli4 arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili
tartarozisamisTcents da RrW[B226v]enisa
kbilTaiexclsada bnelisa garesknelisavaiexclme codvilsa yen ufalo ufalosinanuliTamipoundsen mwareTa maTgantanjvaTa romelni-igi melian
1 wamliansa C
2 misgan B
3 sakusup1rTxni BC
4 msxusup1rpli BC
197
sinanulad da mipoundsen mwareTa maT1 satanjvelTagan2
romelni-igi melian3
16 rameTu SevmcirdiT Cuen meufeo yovelTa ufroiexcls warmarTTa da daglaxakebul varT yovelsa queyanasa zeda dRes codvaTa CuenTaTcents
gulispoundma-vhyof risxvasa da guliswyromasa masangelozTa uwyaloTasada Senda movivlti4 ufalo da vRaRadebnu ganmagdeb me Sengan aramed momxeden5 qriste da [B200v] yav Cem Tana wyalobaiexcl
17 da ara ars Jamsa amas mTavar da winawarmetyuel da winamZRuar
movipoundseneb mwaresaeSmakTa mxilebasa raJams warmomidginebden me codvaTa maT CemTa da momapoundsenebden mesircxcentlisa6 alagTa7amisTcents8 vZrwi kacTmoyuare da gevedrebi mipoundsen maTgan9
18 arca sakuerTxni arca msxuerpli arca Sesawiravi arca sakumeveli arca adgili Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
sacnobelni poundorcTaniSevaginen macxovarTualni piri da sasmenelnisaynoselni10 poundelni da yovelive11 guami12 codviTa SevbRale me da araiexcl13 maqus sxuaiexcl14 aramed
1 mwareTa maT] mwareTagan BC
2 satanjvelTa BC
3 romelni-igi melian] romelni melian me BC
4 mivilti C
5 + me B
6 sircxulisa C
7 alagTa] saqmeTa BC
8 amas C
9 maTgan] me BC
10 + da BC
11 yoveli BC
12 + Cemi C
13 ara BC
14 sxuaiexcl] sasoebaiexcl BC
16 Sewirvad Sen winaSe da povnad wyalobisa
guliswyromasaangelozTa1 uwyaloTasagulispoundma-vhyof da risxvasampoundsnelo da Sendamovivlti da vRaRadebnu mimcem daSjadmaTda nuca ganmagdebwyalobaTa SenTaufskrulisagan
17 aramed TaviTa damdablebuliTa
mxilebasa masmwaresa movipoundseneb mpoundsneloeSmakTasa raJams-igiwarmomidgendenme codvaTa maT CemTada momapoundsenebdensircxcentlisa adgilTada ZrwoliT vRaRadebmipoundsen me maTgan
18 da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
SevbRalen mpoundsnelomwared sacnobelni poundorcTaniTualni piri da sasmenelnida saynoselnipoundelni da yoveliveguami codvaTaSevagine2 warmdebadda araiexcl3 maqus garnawyalobaiexcl Seni
1 angelozTasa B
2 SevbRalen B
3 ara C
198
wyalobaiexcl Seni qriste1 RmerTo2
19 aramed TaviTa damdablebuliTa da suliTa glaxakebisaiexclTa Se-mca-wirul varT Cuen
satanjvelTa maT didTasaSinelebaiexcl uwyiyen sulo Cemo ubadrukoromelni codvilTamielian3 amisTcents godebdi da sulT-iTquemdda Seuvrdi macxovarsa raiexclTagangarinos maTgan
20 viTarca sakuerTxni verZTani zuarakTani da viTarca bevreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda4 Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT5
Semiwyale da araiexcl6 miec mas auracxeli Seni [C308v] wyalobaiexcl amisTcentsca7
Segivrdebi8 qriste RmerTo9Semiwyale da macxovne10
A21 egreT Sewirul-iyavn ms[135v]xuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-viyvneT Cuen Sedgomad Sensa da ara ars sircxcentli mosavTa SenTaiexcl
poundelni Sevaginen me [C312]borotiTa saqmiTaxolo aw viTar-me aRcentpyrneigini cad mimarT aramed Sen macxovar wmida-myav me yovliTurT da momec wyalobaiexcl Seni raiexclTavpovo11 bralTa12 Sendobaiexcl
1 qriste _ BC
2 + RmerTo] RmrTisaiexcl C
3 melian B
4 moiexclvltoda C
5 poundmobda] cremliTa] RaRadebda BC
6 ara BC
7 + me B
8 Segivrdebi] me gevedrebi Sen C
9 _ BC
10 + me BC
11 vpoo C
12 bralTa codvaTa B
19 viTarca sakuerTxni1 verZTani zuarakTani
satanjvelTa maT didTa saSinelebaiexcl uwyiyen galaxako sulo Cemoromelni-igi mielian codvilTa amisTcents godebd da sulTqumiT poundmobd uflisaraiexclTa gangarinos maTgan wyalobiT
20 da viTarca be[150v]vreulni kravTa poxierTani
vin moivltoda Senda pirvel aRsasrulisa da poundmobda cremliT Semiwyaleda araiexcl2 miec wyalobaiexcl Seni mpoundsneloauracxeli amisTcents gevedrebi meca Semiwyale da macxovne me
21 egreT Sewirul iyavn msxuerpli ese Cueni dRes Sen winaSe raiexclTa srul-vyvneT Cuen Semdgomad Sensa rameTu ara3 ars sircxcentli mosavTa4 SenTaiexcl
poundelni borotTa saqmiTa [C232] Sevaginen xoloaw viTar aRvipyrne zecadqriste macxovar wmida-myav me yovliTurT da mowyale[B227]baiexcl Seni mommadle raiexclTa vpovo5 uricxuTa maT bralTa Sendobaiexcl
1 sakusup1rTxni BC
2 ara C
3 + raiexcl C
4 mosavTa] monaTa B
5 vpoo C
199
22 da aw SegiTqT Sen yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen
araiexcl davadger qristemcnebaTa Sina SenTa da arca vqmen erTsaca dResa1
nebaiexcl Seni wmidaiexcl da viTar-me mivxedneraJams hyofde sasjelsa da waravlinebde2 codvilTa cecxlad uSretad
da bnelad3
23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
msajulisa moslvasagulispoundma-hyofdi sulo da iswrafe4 qmnad keTilisaekrZale sabrxeTa [B200v]mterisa SenisaTa raiexclTa ara STahvarde5 da daisajo6 cecxliTa7
romliTa-igi8 daSjad ars9
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul-yav saxeli Seni ufalo
romelman yovelive sitycentT dahbade RmerTo[da kualad wamsa Tualisasagegulebis daxsnad] raJams moxvide10 ganSjadismine locvaiexcl Cemi da mipoundsen cecxlisa misgansaukunod11
1 erTsaca dResa _ BC
2 + Sen B
3 + garesknelad BC
4 iswrafdi BC
5 Sehvarde C
6 daisajo]wargitacos BC
7 cecxlad B
8 romliTa-igi] sada-igi BC
9 daSjad ars] TcentT momaval ars B TuiexclT C
10 moxuide C
11 saukunod] uSretisa mwarisa BC es striqonebi A xelnawerSi gamorCenilia Semogvaqvs BC xelnawerebidan
22 da aw SegiTqT1 Sen2 yovliTa guliTa da meSinis Cuen Sengan da veZiebT pirsa Sensa nu marcxuen3 Cuen
araiexcl4 davadger qriste mcnebaTa Sina SenTada arca vqmen erTsaca dResanebaiexcl Seni da viTar-me5 mivxedneraJams saSjelsa6 hyofde da waravlendecodvilTa uSretad cecxlad da bnelad
A23 aramed yav Cuen Tana sitkboebiTa SeniTa da mravliTa wyalobiTa SeniTa
gulispoundma-hyofdi sulo msajulisa moslvasada iswrafe qmnad keTilisada ganekrZale sabrpoundeTa mterisaTa nuukue SescTe da STahvarde maT7 Sina da daSjad8 miece cecxlsa mis Tana
24 ganmarinen Cuen sakcentrvelebiTa SeniTa da didebul yav9 saxeli Seni ufalo10
RmerTo romelman yovelive sitycentT dahbadeda kualad wamsa Tualisasagegulebis Sen dapoundsnaiexcl11 raJams ganSjideismine Cemi vedrebaiexcl da mipoundsen me uSretisa misgan geheniisa
1 SegidgeT B (SegidgeT)
2 C~n C
3 marcxusup1n BC
4 ara C
5 viTar C
6 sasjelsa C
7 mas B
8 dasjad B
9 hyav BC
10 _ B
11 + raiexclTa B
200
25 da hrcxuenoden yovelTa romelni SeaCuneben monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni dafarulni kacTani macxovaro1 da Sen ganaweseb2 sazRvarTa
maT CuenTa saxiero3da Sen gevedrebi me romelman dauteven wmidani mcnebani Senni Semindve da Semiwyale me
26 yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
Cueulebaiexcl vnebaTaiexclaWirvebs sulsa4 Cemsa da mimizidavs5 codvisa
mimarTmsTuad mewie qriste6 da daSrite sapoundumili7 poundorcTa mpoundurvalebisaiexcl da gzaTa maT8 mimarTwrfelTa siwmidisaTa
wamiZeRu9
27 ufali RmerTi mpoundoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa
mbrZolisa mis Cemisacecxlisferni isarni Semusren qriste meufeoyovladZlieriTa10 marjueniTa SeniTa11 da waravlinen mterni Cemni bnelisa12 garesknelsa da
me13 mommadle naTeli
1 Sen uwyni dafarulni kacTani] romelman dafarulni kacTani uwyni C
2 ganuweseb BC
3 + cxorebasa amis B4 aWirvebs sulsa] mZlavrobs aw sulsa BC
5 mihzidavs C
6 + da
7 ali igi BC
8 _ BC
9 + me BC
10 _ yovladZlieriTa] ZlieriTa C
11 _ da C
12 + mas B
13 _ me B
25 da hrcxuenoden1 yovelTa romelni SeaCueneben2 monaTa SenTa Zcentrsa
Sen uwyni kacTa dafarulni qriste macxovarda Sen ganaweseb sazRvarTa maT CuenTa saxier da Sen Segivrdebi me romelman Senni mcnebani dauteven Semindve saxierda Semiwyale3
26 da sircxcentlel iqmned yovelni mZlavrebani maTni da yoveli Zlierebaiexcl maTi Seimusren
aWirvebs sulsa Cemsa Cueulebaiexcl4 vnebaTaiexcl da mimzidavs codvisa mimarTmsTuad mewie me da daSrite sapoundumilimpoundurvalebisa poundorcTa CemTaiexclsaiexcl mpoundsnelo da warmiZeRu gzaTasiwmidisaTa
27 da gulispoundma-yved rameTu Sen ufali RmerTi mxoloiexcl maRal da didebul xar yovelsa zeda sofelsa5
cecxlebr SemwuelnimbrZolisa6 Cemisa isarni7
Semusren qriste saxierZlieriTa miT marjueniTa8 SeniTa da waravline igi cecxlad uSretad da me momaniWe naTeli Seni
1 hricxusup1nod B
2 SeaCusup1nen BC
3 + me B
4 Cusup1ulebaiexcl BC
5 q~unsa zeda B6 brZoliTa B
7 Cemisa isarni] _ B8 marjusup1niTa B
201
28 da ara dascxrebodes msaxurni mefisani romelTa SesTxines igini
maradis meSinis memo-raiexcl-vipoundseno qriste saSineli samsjavroiexcl [C313]
Seni da raiexcl1 vyo rameTuganumzadebel var aramed Sen macxovar yav didi wyalobaiexcl yoveli2 Cem
zeda ganwirulsa amas
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmineb ufalo poundmasa mas3 saSinelsawarmgzavnelsa cecxlad
uSretad saqmeTa CemTaebrraJams dasjde4 gankiTxvadaramed daiviwyen simravleni igi5 borotTa maT
codvaTa CemTa
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mis ormeoc da cxra wyrTa
cxovarTa SenTa Tana marjueniT mdgomarTa6 Semracxe saxier7 marTalTa adideb da codvilTa arcxcentneb8 da meca9 Semiwyale da marTalTa Tana Semracxe
RmerTo mamaTa CuenTao
31 da mimovlo da Sewunna raodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
[B201r] macTuna me macTurman
mterman gemoiexclsxilviTacodvisaiexclTa da ganmaSora
1 + me
2 _ yoveli BC
3 _ C
4 da Sjde BC
5 igi _ BC
6 mdgomareTa C
7 + rameTu Sen qriste BC
8 arcxuen + Sen C
9 meca] aramed BC
28 [B227v] da ara dascxrebodes msaxurni igi mefisani romelTa SesTxines igini
vZrwi [C233] da meSinis mo-raiexcl-vipoundseno meufeosaSinelis samSjavroiexcl1 Seni rameTu var yovlad ganumzadebel aramed Sen yav Cem zeda ganwirulsamowyalebaiexcl Seni da macxovne me
29 agzebdes igini sapoundumilsa mas Sina navTsa fissa naZeZsa da nasxlevsa
nu masmen mpoundsnelo poundmasa mas SesaZrwunebelsawarmmgzavnelsa2 cexlad
uSretad bralTa CemTaebrraJams daSjde3 gankiTxvadaramed CemTa codvaTa simravleni daiviwyen tkbilo da macxovne me
30 da aRatydeboda ali igi zeda sapoundumilsa mas ormeocda cxra wyrTa
cxovarTa SenTa marjueniT4 mdgomareTa Tana Semracxe saxier rameTu
codvilTa swyalob da marTalTa adideb meca marTalTa Tana Semracxe RmerTo da Semiwyale me5 yovladZliero
31 da mimovlo da Sewuna ravodenni povna qaldevelTaganni garemoiexcls sapoundumilsa mas
macTuna mterman gemoiexclsxilviTa codvisaiexclTa6
da ganmaSora me Sengan da saWmelad Tcentsad warmiRo ubadruki Semiwyale da mipoundsen kbilTa misTagan
1 samsjavro C
2 _ B
3 dasjde C
4 marjusup1niT B
5 _ me
6 codvisaTa
202
Sengan qriste RmerTo da saWmelad Tcentsad1 myo mearamed Semiwyale da mipoundsen
kbilTagan misTa2 raiexclTa ara Semmusros3 mpoundsnelo
yovelTao4
32 [C136r] xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azariaeTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl
saidumloni Cemni dafarulni Sen uwyni rameTu friad5 Segcode Sen6aramed mravliTa wyalobiTa SeniTa Semiwyale ufalo da momec Jami keTilimoqcevad7 sinanulad
33 da yo Soris sapoundumilsa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
saSinel ars xilvad8
ganSorebaiexcl sulisaiexcl poundorcTagan da tkivili didni
da tkivili auracxeli9 raJams yovliT kerZo10 nawevarTagan suli ganvidodis brZanebiTda sakrveli erTobisaiexcl daipoundsnebodis gangebiT11
34 da araiexcl Seexo maT raiexclTurT cecxli igi da arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi ubadruko codvilo sulo CemosaSuebelTagan soflisaTarameTu yoveli12 amao aris da aCrdili aramed saTnoebaiexcl
1 Tcentsad] misda B misa C
2 misTagan C
3 + me BC
4 _ mpoundsnelo yovelTao BC
5 _ C
6 _ Sen] + qriste C
7 + Senda C
8 xilvaiexcl C
9 tkivili auracxeli _ BC
10 kerZove C
11 gangebulebiT C
12 + yovelTagan C
mpoundsnelo raiexclTa araiexcl1
ganmxrwnas sruliad
32 xolo angelozi uflisaiexcl gardamopoundda Soris azarieTsa sapoundumilad da mi-mo-dayara ali igi cecxlisaiexcl sapoundumilisa misgan2
saiexcldumloni Cemni dafarulni Sen uwynirameTu friad Segcode qriste aramed mravliTa wyalobiTa SenmieriTa Semiwyale da momec Jami sinanulad saRmrTod moqcevad
33 da yo Soris sapoundumilisa mis viTarca qari cuarisaiexcl raiexcl niavin
ganslvaiexcl sulisaiexcl3 poundorcTagan saSinel ars suloda tkivili auracxeli yovliT kerZo4 raiexcl5
nawevarTagan suli6
ganyofvodis brZanebiT da sakrvelierTobi[B228]saiexcl mwareddaipoundsnebodis
34 da araiexcl SeecodaT maT raiexclTurTiT cecxli igi arca Seawuxna arca Seaurva maT
nu scTebi sulo Cemo codvilo saSuebelTa7 soflisaTa monebiTa rameTu aCrdil da amao arian aramed saRmrToiexcl saTnoebaiexcl Seitkbe raiexclTa Segiyvanos sasufevelsa
1 ara C2 sapoundumilisa misgan] sapoundumilisagan C
3 ganslva sulisa C
4 kerZoiexcl kerZo _ B
5 _ C
6 sulo C
7 saSusup1belTa BC
203
Seiyuare1 raiexclTa hpovo sasufeveli cisaTaiexcl2
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da akurTxevdes da adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas da ityodes
raiexclsTcents gardahpounddi SendRiTidRe JamTa SenTa sulo Cemo amaoebiT da araiexcl hgoneb3 Jamsa sikudilisasa4 aramed aw moiqec da uRaRadebd RuTisa5
da6 milxine codvilsa amasRmerTo da Semiwyale me7
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidisaiexcl da daafuZne kldisa [C314] zeda saxli Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didiTada hpoo8 locvaiexcl9 ganSorebuli vnebaTagan
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
eha miuwdomeli da didi10 sakcentrveli
viTar sulo Cemo maradis11 ganarisxeb
RmerTsa da igi sulgrZelebiTaraiexcl moavlens Senda12 risxvasa missa13 aramed elis moqcevasa Sensa
1 Seiwynare BC
2 zecisaiexcl BC
3 goneb BC
4 ~ sikudilisa Jamsa C5 qristesa
6 _ da BC
7 [RmerTo da Semiwyale me] _ B8 + Sen C9 + wmidaiexcl C
10 _ BC
11 _ BC
12 _ BC
13 + Sen zeda
35 maSin samnive igi viTarca erTisa piriTa ugalobdes da1 akurTxevdes da2 adidebdes RmerTsa Soris sapoundumilsa mas3 ityodes
raiexclsa gardahpounddi dRiTidRe JamTa SenTa suloCemo amaoebiTa da araiexcl3 igoneb Jamsa sikudilisasa[C239]aw moiqec da uRaRadebd qristesa milxine codvilsamravalmowyale
36 kurTxeul xar Sen ufalo RmerTo mamaTa CuenTao da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
iswrafe sulo Cemo warvle gzaiexcl igi iwroiexclsiwmidiT da daafuZne kldesa mas zeda saRmrTosa saxli4 Seni raiexclTa ahmaRlde xilvaTa mimarT didTa da hpovo5 Sen locvaiexclmklveli vnebaTaiexcl
37 da kurTxeul ars saxeli wmidaiexcl didebisa Senisaiexcl da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
yen sakcentrveli didi da miuwdomeli sulo viTar ganarisxeb RmerTsasamaradisod da igi sulgrZelebiT araiexcl6 moavlens risxvasa da dagwuavs Senaramed dro gcems Sen raiexclTa moiqce
1 _ C
2 _ B
3 ara BC
4 saxeli B5 hpoo C
6 ara C
204
sinanulad
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da ufroiexclsad qebul
kacTmoyuareo RmerTo1Semiwyale viTarca mezuere2
igi da meZavi romeli vRaRadeb nu ganmagdeb macxovar pirisa Senisagan qmnulsa amas poundelTa SenTasa
aramed Semiwyale
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav ufskrulTa da ufro[iexclsad]
uwyi me meufeo viTarmed wyaroiexcl xar Senmowyalebisaiexcl uSurveli da Sen gevedrebi nu ganmagdeb
me pirisa Senisagan aramed wyalobaiexcl Seni momec da
macxovne me
40 kurTxeul xar Sen saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexclsad
Semiwyale viTarca daviT giRaRadeb Sen
didiTa SeniTa wyalobiTa da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl3
saxierebasa mas Sensa didsa qriste RmerTo
aramed Semiwyale
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda da ufroiexclsad qebul da ufroiexclsad amaRlebul ukunisamde
Semiwyale ufalo da nu guliswyromiTa
SeniTa amxileb sulsa amas Cemsa ubadruksa aramed Semiwyale rameTu uZlur var me da dacemul codvaTagan
1 ufalo BC
2 mezursup1 BC
3 uricxuveloba B es tropari ar aris B da C xelnawerebSi
38 kurTxeul xar Sen taZarsa wmidasa didebisa Senisasa da uf[roiexclsad B]
kacTmoyuareo RmerTo Semiwyale viTarcamezuere1 igi da meZavi romeli-ese godebiT giRaRadeb da nu ganmagdeb2 pirisa Senisagan aramed macxovne Seqmnuli Seni
39 kurTxeul xar Sen romeli hzi qerobinTa zeda da xedav3 ufskurlTa da4 ufr[oiexclsad B]
uwyi saxier viTarmed ufskrul xar
vrceliwyalobaTaiexcl amisTcentsca Sen gevedrebi pirisa Senisagan nu ganmagdeb me aramed mowyalebaiexcl Seni momaniWe da macxovne me
40 kurTxeul xar saydarTa zeda didebisa sufevisa SenisaTa da ufroiexcl[sad B]
viTarca daviT vpoundmob Semiwyale me didiTawyalobiTa SeniTa RmerTo da numca sZlevs CemTa codvaTa uricxuebaiexcl5
auracxelsa mas wyalobasa6 Sensa da sitkboebasamravalmowyale7
41 kurTxeul xar Sen samyarosa zeda01 caTasa da ufroiexclsad
Semiwyale meRmerTo da nu [151v]
guliswyromiTa SeniTa amxileb sulsa Cemsa glaxaksa aRsavsesa codviTa
1 mezusup1re BC
2 + me C
3 hxedav A
4 _ B
5 uricxusup1baiexcl B
6 wyalobisasa B
7 mravlismowyale B
205
aramed1 aRmadgine
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
samebao martivo RmrTeebiT ganuyofelo2samTcentTebiT samguamovano3naTelno da naTelo4 samebao da erTarsebaoTayvanissacemeloguamiTa ganuyofelo da
bunebiT erTo Segcentwyalen Cuen
43 da aw da maradisgigalobT da gadidebT
gakurTxevT da Tayvanis-gcemTda agamaRlebT
RmrTismSobelorameTu erTi igi ganuSorebeli1 wmidisa
samebisagcentSev qriste macxovari da
gangcentRe Cuen samoTxsup1
1 + Sen C
2 RmrTeebiT ganuyofelo ~ C
3 samTcentTebiT samguamovano] erTarsebiT samiTa TcentTebiTa C
4 naTelno da naTelo] naTelo ganmanaTlebelo C es taepi ar aris C-Si
da aRmadgine rameTu uZlur var me da danTqul1 vnebaTa uyesa Sina
42 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
samguamovano samebao ganuyofelobunebiT sworo martivo2erTRmrTeebao naTelo da naTelno da erTarsebiTTayuanissacemelo Segcentwyalen gcentxsnen da guacxovnen Cuen
43 da aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
qebiT gadidebTgakurTxevT da Tayuanis-
gcemT da aRgamaRlebT3
RmrTismSobelo rameTu erTi igi ganuyofeli yovladwmidisa samebisaiexcl gcentSev Cuen qriste da [C234] gangcentRe kualad samoTxe
1 + danTqmul B
2 marto BC
3 agamaRlebT B
206
akurTxevdiTsa [A136r]
Zlispiri cecxli igi Semw[C313]ueli
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
[B201v] Segcode Sen macxovar
Semindve da momaqcie mesinanulad da macxovne raiexclTapoundma-vyo akurTxevdiT yovelnisaqmeni uflisani da yovelni
adidebdiT ukunisamde
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
ipoundsenebdi Sen suloamaRlebasa eliaiexclssa1 etliTa mis saTnoebaTa
misTaiexclTa da iswrafe Senca queyanis saqmeTagan
ganSorebad da ufroiexclsad amaRlebad
RmrTisa ukunisamde
1 + etlTa B C (sin 75)-is fotopiri naklulia paginacia daculia (314 315 316 da a S) magram teqsts aklia pirveli 10 tropari (me-11 troparis dasawyisic)
akurTxevdiTsa
Zlispiricaiexcl vrceli ganccentbreb
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa
Semiwyale me codviliese qriste RmerToda lmobier-yav Cemi gonebaiexclsinanulad moqcevadda macxovne romeligiRaRadeb RmerTo SemiwyaledaRacaTu Segcodeda uSjulo1 viqmen merameTu Sen xarmeufe2 mravalmowyale
2 ugalobdiT da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
ipoundsenebd Sen sulo CemoamaRlebasa masdidisa eliaiexclssa etliTamiT saTnoebaTa maTTcentsTa maRalTaiexclTa daiswrafe Senca raiexclTa ganeSorosoflisa saqmeTaganda saTnod cxorebiTazecad ahmaRlde3 mZleqmnili poundorcTa nebasa
3 akurTxevdiT cani da angelozni uflisani ufalsa
Se-raiexcl-wynara eliseeliaiexcls xalenimis Tana mrCobli madli moiRouflisagan4 xolo Sencodvilo sulo CemosaRmrToTa madlTagan [B229]
ganeSorewarmdebad cxorebiTada araiexcl5 miemsgavseRmrTismoyuaresamas marTalisa gonebasa
1 usjulo C
2 meufsup1
3 aRhmaRlde B
4 RmrTisagan C
5 ara C
galobaiexcl sup1
Zlispiri romelsa Zalni caTani1 aqeben
da Zrwian misgan qerobim2-serafimni3
yoveli agebuliyovliT suliTurT sZnobdiT4 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
mas5 ukunisamde
1 akurTxevdiT yovelni saqmeni uflisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aamaRlebdiT mas ukunisamde
Secodebuli Semiwynare mpoundsnelo
da wadier-hyav guli Cemi moqcevad
monanuli macxovneda momxeden romelivpoundmob SegcodeSemiwyale da
warwymeduli mpove
2 akurTxevdiT cani da angelozni uflisa ugalobdiT da ufroiexcl[sad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
etlTa6 mflobeli elia etliTa
saTnoebaTaiexclTa aRpoundda7 reca zecad
da miwieri kaci zeSTa8 eqmna9 haersa [F108]
aRslvasa masmissa ipoundsenebdi Sen10 sulo
Cemo11
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT
elise odesme Semwynarebelmaneliaiexcls xalenisaman [C128]
1 caTa G
2 qerobin BCDEF
3 serabinni BCDEF
4 ZnobdiT BD
5 mas] RmerTsa BCDEF
6 etliT G
7 apoundda D
8 zesTa G
9 iqmna D
10 _ G
11 _ G
207
4 ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
mdinare iordanisaiexcl gankueTa1 odesme eliaiexcls xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad xolo Sen sulo CemosaRmrToTa madlTagan
ganeSorewarmdebad cxorebiTa da araiexcl miemsgavseRmrTismoyuaresa mas marTalsa2 gonebasa
5 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani
somanitelman odesme istumra marTali keTilismoyuariTa suliTayen ubadruko sulo xolo Sen araodes3 hmsaxure mogzaurTa arca
ucxosa arca moRuawe eqmen amisTcents sasZloiexclsagan mis zecaTaiexclsa ganvrdomad xar RmrTisa
mier
6 yovelni Zalni uflisani RmerTsa ugalobdiT
geezis mwinkulevansa mas da bilwsa nebasa emsgavse sulo Cemo vnebulo vidre aqamomde da vecxlismoyuarebisa keTri Seiyuare xolo aw-Ra-
Tusiberesa evltodececxlsa mas ganmlevelsaZcentrTa SenTasada keTilad moqalaqobd
7 da ufroiexclsad amaRlebdiT mas ukunisamde
mrCobliTa keTrovnebiTaSeginebul iqmenyen ubadruko sulo romel ars
1 gankusup1Ta B
2 marTalisa B
3 araiexclodes A es tropari C-Si gamotovebulia meoTxe da mexuTe troparebi giorgi aTonelis TargmanSi adgilmonacvleoben me-6 tropari A xelnawerSi Zalian cudad ikiTxeba davixmareT B da C xelnawerebi
miiRo1 mrCobli madli uflisa mier xolo Sen sulo Cemo [D118v] ara ziar iqmen madlisa mis2 uwesod
slviTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa
somanitelman odesme yen sulo
mowled Seiwynara winawarmetyueli3xolo Sen arca ucxoiexclarca mgzavri istumreromlisaTcents sasZloiexclT gare-ganhvardebi4
mtirali
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa
iordanisa igi dinebaiexcl pirvel
eliaiexcls xaleniTa elises mierganikueTa5 da dadga xolo Sen sulo Cemo madlisa mis6 ver ziar iqmen uwesod slviTa
6 akurTxevdiT cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa
geezissa7 emsgavse ubadruko
saZagelsa da bilwsa nebasa sulo
romlisa angahrebaiexcl awRaTu si[B156v]beresa ganagde Sen SiSiTa cecxlisaiexclTa da ijmen
misgan
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yineli da tfili ufalsa
oziaiexcls mimsgavsebiTa yen sulo
mrCobl gaqus Sen Soris
1 moiRo GB
2 madlisa mis] madlisa mas G
3 w~wyusup1i B
4 ganvardebi D
5 ganakusup1Ta BCDFG
6 + wil G
7 geezisa G aqedan CaerTvis G xelnaweri (144r)
208
3 akurTxevdiT wyalni yovelni zesknels caTani yovelni Zalni uflisani ugalobdiT da uf
ninevelTa mpoundurvale sinanuli moige sulo da STaicu1 moRuawebis ZaZaiexcl
da [nacari] akurTxevdiTa
4 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas
eha Sen sulo Cemo viTar ara moige mtkicesinanuli cremliTurT raiexclTa
poundma-hyoakurTxevdiTa
5 akurTxevdiT wcentmaiexcl da cuari da yovelni qarni ufalsa uwyalobdiT
mihxeden2 Sen yen sulo cremlTa maT RvremaiexclsTaerisaTcents da Sen TcentsTa
codvaTaTcents ara iglov arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosaraiexclTa hpovo mitevebaiexcl codvaTa SenTaiexcl
1 Seimose B
2 mixeden B
mwikuli1 gulissityuTaiexcl2 da bilwebaiexcl saqmeTaiexcl romelni-igi moiZagen dasinanuli ubiwoiexcl wadierad Seitkbe raiexclTa gacxovnos da gipoundsnas3 satanjvelTagan
8 akurTxevdiT mze da mTovare varskulavni cisani4 ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad aRamaRleb
ninevelTaiexcl sulo Cemo gesma5 sinanuli mpoundurvale RmrTisa mimarT
romelTa ZaZiTa da nacriTa da cremlTa mdinariTa da marx[C234v]viTa mowyale-
yves ufali da yovlad araiexcl6 hbaZavda esreT yovelTaveSecodebulTa umedgres iqmen ubadruko
9 akurTxevdiT yoveli7 wcentmaiexcl da cuari da8 yovelni qarni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad [B229v] aRamaRleb[diT
mihxeden9 yen sulo CemocremliT godebasa mas eremiaiexclssa tomTaTcentsda [A152r] Sen TcentsTa bralTaTcentsaraiexcl stir da arca iTxovmpoundurvaleTa cremlTa wyarosa
raiexclTa hpovo10 codvaTa SenTauricxuTa motevebaiexcl da esreT ganere cecxlisagan uSretisa
1 mwinkuli C
2 gulissityuaTa B
3 gixsnes B
4 _ B
5 gasmies B
6 ara C7 _ C
8 _ BC
9 mixeden BC
10 _ hpoo C es dasdebeli aRdgenilia BC xelnawerebis daxmarebiT
keTrovanebaiexclca1 misibilwTa saqmeTa wurTiTa da usjuloTa qmniTadauteven eseni da Seitkbe sinanuli
8 akurTxevdiT TrTcentli da Tovli elvani da Rrubelni ufalsa
gasmies ninevelTa Sevrdomaiexcl RmrTisaiexcl
ZaZiTa da nacriTa [G144] sulo romelTa
ara hbaZav2 aramed gamosCndebi3 uZcentres yovelTave pirvelTa da SemdgomTa
sjulisaTa
9 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa
mwcentrisa jurRumulsa Sina gasmies
sionisaTcents ieremia sulogodebisa [A247r] mTxzvelad dacremlTa meZiebeladmiemsgavse tiriliT cxorebasa missa da
scxonde4
1 keTrovnebiexclca A keTrovanebiexclca G
2 hbaZevd D
3 gamoSCndebi E
4 scxovnde DE
209
6 akurTxevdi cecxli da sicxe Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
[B202r] ixile Sen sulosaxierebaiexcl RmrTisa viTarmswrafl Semndobel ars igi
monanulTaamisTcentsca Seawuxa iona
ninevelTa zedasinanuliT da cremliT
moiqces
7 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
yen marTalTa msajul qriste
Semiwyale da mipoundsen mecageheniisagan raiexclTa poundma-vyoakurTxevdiT
10 akurTxevdiT cecxli da sicxe
ixilen yen sulo Cemosaxierebani RmrTisani da viTar mswrafl
Seundobs monanulTa amisTcents Seawuxa iona ninevelTa zeda raJams-igi sinanuliT moiqces da winawarmetyuelebaiexcl misi gancruvna da daqcevaiexcl Tana-warhpoundda maT
11 Rameni da dReni ufalsa ugalobdiT
daniel mRcentmesa Sina dauyvna1 yen sulo mpoundecTa pirni da yrmaTa
sapoundumili sazareli daSrites rameTu siwmidiTa da marxviTa brwyinvaled Semkul2 iyvnesamaT miemsgavse Sen da vnebaTa sapoundumilimgzebare Sen Soris daSrite moRuawebiTa3
12 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
saxed mogarTuen yen suloZuelsa4 Sjulsa Sinagamosrulni yovelni emsgavse marTalTa da wmidaTa RmrTismoyuarebasa5 dasaTnoebaTa aRsrulebasa da egreTve evltode borotTa maT da bilwTaujerod slvasa raiexclTa scxovnde saukunod
1 dauyuna C
2 Semkobil-yvnes C
3 mowyalebiTa C
4 Zusup1lsa C
5 moyuarebisa C
10 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
iona TarSed ivltoda rameTu
viTarca winawarmetyuelman uwyoda
ninevelTa moqcevaiexcl da RmrTisa mowyalebaiexcl da TqumulTa maT1 TcentsTa [F64] ara gancruebad2
iRuwoda
11 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa
daniel mRcentmesa3 Sina gasmies
viTar dauyvna4 sulo pirni [E108v] mpoundecTani
da uwyi viTar yrmaTa azarieT5 ali mZafrisa mis cecxlisaiexcl daSrites
sarwmunoebiT
12 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyun ufalsa
[C129] Zuelisa6 aRTqumisani7 yovelnive saxed mogarTuen8 sulo
raiexclTa emsgavso marTalTa saqebelsa saqmesa da evltodi xeneSsa mas
1 _ G
2 gancruvebad D gancrusup1bad B gancruvebda F (gacxovelebuli)
3 mRcentmesTan F (gacxovelebuli)
4 dauyunaiexcl F
5 azariaeT BBGGE
6 Zusup1lisa BCDGF
7 aRTqumisani D
8 mogarTusup1n BCDGF
210
8 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad
viTarca avazakiigi vRaRadeb Semiwyale meda petresebr vitycent SemindveraiexclTa poundma-vyo akurTxevdiT
9 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisa zRuaiexcl da mdinareni ufalsa
viTarca mezuersup1-vpoundmobRmerToO milxine codvilsa amasda meZavisaebr cremliTSegivrdebi da vitycent
akurTxevdiT
10 akurTxevdiT TrTcentli da Tovlielvani da Rrubelni ufalsa ugalobdi da ufroiexclsad
lmobier myav1 macxovarraiexclTa Sevinano vidreRavar cxorebasa amas Sina da poundma-vyo akurTxevdiT
1 lmobier myav] milxine me B
13 akurTxevdiT naTeli da bneli yinuli da tfili ufalsa ugalobdiT
yen marTlmsajulo ufalomowyale meqmen da mipoundsen me cecxlisagan mermisa uSretisa mwarisa da risxvisagan romeli mimelis Jamsa gankiTxvisasa da pirvel sikudilisa momaniWe Sendobaiexcl sinanuliTa1 da keTilad cxorebiTa
14 da ufroiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde
viTarca avazaki vpoundmobmomipoundsene2 mpoundsneloda petresebr vtir mwaredmilxine viTarca mezueresa3da meZavisaebr vgodebmiiTualen cremlni Cemni
saxierda momec motevebaiexclbralTa CemTa [C235]
uricxuTaiexcl4raiexclTa madlobiTaRgamaRlebde5 [maradis]
15 akurTxevdiT TrTcentli6 da Tovli [B230] elvani da Rrubelni ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsad7 [aRamaRlebdiT mas ukunisamde B]
lmobier myav saxieroraiexclTa SevinaneSecodebani CemnividreRa var cxorebaTa amasda ara8 daSretil arsSen mier aRnTebuli9 sanTeli
Cemi arca sinanulisabWeni dapoundSul arianrameTu Zal-gicyovelive viTarca RmerTsa
1 sinanuliT C2 + me C
3 mezusup1resa BC
4 uricxuTa C
5 agamaRlebde B
6 TcentrTcentli B7 _ B
8 araiexcl A
9 anTebul B
da bilwsa codvasa ukeTurTasa
13 akurTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa
marTlmsajulo iesu Semiwyale
[D119] da mipoundsen cecxlisagan da sasjelisa
romliTaca samarTladmegulebis me1 dasjaiexcl da ganmwmide pirvel sikudilisa
sinanuliTa
14 akurTxevdiT mRudelni uflisani monani uflisani ufalsa
avazakisaebr vpoundmob momipoundsene
da petresebr vtir milxine macxovar
mezuerisaebr2 vgodebmeZvisaebr vcremloiexcl3miiTuale Cemi glovaiexcl viTar qananelisaiexcl
15 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalTani Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa
gankurne sulTa mkurnalo sulmyrali
wylulebaiexcl mdablisa sulisa Cemisaiexcl
da cremlTa lmobierTada saqmeTa keTilTawamali4 dawyalobisa zeTi da Rcentnoiexcl
damasx
1 _ G
2 mezusup1risaebr BCDGF
3 vcremloi CE
4 wamliTa DEFC
211
11 akurTxevdiT wyaroebi da veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT
qananelisaebr vpoundmob Semiwyale me Zeo daviTisawidovnisaebr [C315] Sevexebifesusa samoslisa Senisasada viTarca marTa da mariam lazares zeda
meca egreTve vstir codviTa momkudarsa sulsa
Cemsa
12 akurTxevdiT Zeni kacTani israeli ufalsa egreve1 ugalobdiT
cremlTa nelsacxebelsamacxovar viTarca2 meZavidavasxam winaSe Sensa da viTxov Sendobasada3 wyalobasa Sensa
macxovar4 da vitycent5momiteven auracxelni
codvani Cemni
1 egreTve C
2 + raiexcl C
3 + igi C
4 saxiero C
5 vityvi C
16 akurTxevdiT queyanaiexcl mTani da borcuni ufalsa ugalobdiT da ufr
wylulebaiexcl Cemi macxovargankurne wyalobiTsalbuniTa cremliTaiexclTa1 da
mcxe mesinanulisa zeTida Rcentnoiexcl sulTqumiTa dakeTilTa saqmeTaiexcl daasx Cem
zedaraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZlieroda agamaRlebde maradis
17 akurTxevdiT yoveli mcenare queyanisaiexcl zRuaiexcl da mdinareni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl
msgavsad qananelisa misvpoundmob Semiwyale meyen Zeo daviTiso da fesusaSensa widovanisaebrZrwoliT Sevexebi daviTarca marTa da mariam
lazares zedavstir codviTa momkudarsaglaxaksa sulsa CemsaaRadgine mpoundsnelosamariT dapoundsnilobisao2
18 akurTxevdiT wyaroebi veSapni da yovelni iZrvisni wyalTa Sina ufalsa ugalobdiT da ufr[roiexclsad]
nelsacxebelsa cremlTasamacxovar viTarcameZavi wadieraddavasxam Sen winaSe da viTxovwyalobaTa SenTaganSemindven uricxuni codvani3
CemniraiexclTa gakurTxevde SenraiexclTa gigalobde SenyovladZliero daaRgamaRlebde4 maradis
1 cremlTaTa C
2 poundsnilobisaT C
3 Secodebani B
4 avamaRlebde B
16 akurTxevdiT anania azaria da misail ufalsa
[B157] qananelisa misebr vRaRadeb meca
Semiwyale qriste1 Zeo daviTiso
viTarca widovani2 miveaxlebi fesusada viTarcamarTa da mariam vtir lazares
zeda
17 akurTxevdiT mociqulni winaswarmetyuelni da mowameni ufalsa
alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl
mihronisasa warmovs[G145]cli Tavsa zeda
vpoundmob viTarca meZaviveZieb lxinebasada locvasaSevswirav Sesandobelad
bralTa CemTa
1 qriste] meca D
2 widoani BC
212
13 akurTxevdiT [mRdelni] uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT
Segcode Sen1 macxovarouwyi meca da aRgiarebaramed2 sulTqumiT3
giRaRadeb4rameTu SenRmerTi xar Semwynarebeli5
monanulTaiexclda ara arssaxierebisa Senisa ricxcent
14 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni uRirsni da mdabalni guliTa ufalsa
[A136v] Semiwyale macxovarqmnuli poundelTa SenTa6 da
viTarcamwyemsman cxovari wymeduli7
momiZieda mipoundsen mepirisagan mgelisa misyovlad borotisa da
samwysoTaTana SenTa qriste SemaerTe8
1 _ BC
2 garna BC
3 _ BC
4 Semiwynare B gevedrebi C
5 ufali Semwynarebeli xar C
6 SenTaiexcl C
7 cxovari wymeduli ~ warwymeduli cxovari B warwymeduli cxovari C
8 samwysoTa Tana SenTa qriste SemaerTe] SemrTe me samwysoTa SenTa qriste ufalo B samwysoTa maT SenTa C
[152v] 19 akurTxevdiT yovelni mfrinvelni cisani mpoundecni da yovelni pirutyuni ufalsa ugalobdiT da ufroiexcl[sad]
Segcode qriste macxovaruwyi WeSmaritadda cremliT aRgiarebda sulTqumiTgiRaRadeb SemindverameTu Sen xar RmerTimxoloiexcl1 mowyale da
SemwynarebeliyovelTa monanulTaiexcl2da ara ars sazRvarimowyalebaTa SenTa3 da
saxierebaTaiexcl4
20 akuTxevdiT Zeni kacTani israsup1li ufalsa ugalobdiT da ufroiexcls
daRacaTu kacTagansaqueyanasa zedaCemebr mpoundsnelo aravisucodavs Sen winaSe aramedSemindve [B230v] gevedrebiSiSiT da godebiT mvedrebelsawyalobaTa SenTasada Cem zeda aCuene5 saxierebaTa maT SenTa sivrce
ganucdeli
21 akurTxevdiT mRdelni uflisani monani uflisani ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad]
Semiwyale poundelTa SenTaqmnuli meufeo6da viTarca xar mwyemsi
mowyale[C235v] momiZie cxovariese Seni wymedulida mipoundsen yovlad borotisa
mismgelisa ZuvaTaganda7 samwysoTa maT TanaSenTa wmidaTa SemrTe da Semiwyale me
1 mxolo C
2 monanulTa C
3 SenTaiexcl B
4 saxiereba C sxrbiexclTa (asea daqaragmebuli)
5 aCusup1ne BC
6 m~fsup1o C
7 ~ B
18 vakurTxevdiT mamasa da Zesa da wmidasa sulsa ufalsa ugalobdiT
daRaTu aravis ucodavs Cemebr
aramed Semiwyale tkbilo macxovar
SiSiT monanuli daZrwoliT mRaRadebeliSegcode Senwyaloba-yav yen
mravalmowyaleo
19 vaqebT vakurTxevT Tayuanis-vscemT ufalsa
mowyale meqmen macxovar qmnulsa1 Sensa
da viTarca mwyemsman mpove warwymeduli
mewie SecTomilsagamomipoundsen mpoundecTaganda SemracxecxovarTa Tana samwy[s]oiexclsa
SenisaTa
1 qmnilsa B
213
15 akurxevdiT anania azara misail ufalsa akurTxevdiT
Seiwyale macxovarraJams daSjde gankiTxvadda gamoaCino saSinelebaiexclda didebulebaiexcl Seni1 yen
viTariZrwolaiexcl2 iyos raJams cecxlioxrides3 saSinelad da
zartexil-hyofdes dabadebulTa
16 didebaiexcl mamasawylulebaiexcl Cemi qriste
gankurne zeTiTa da RcentniTaromel ars sinanuli
cremliTurTda vTqua akurTxevdiT
17 didebaiexcl mamasayen dausabamoo
mamao da4 Zeo5 mis Tanadausabamoo da Sen saxieroRmerTo waruvalo6 cxovelo7 dambadebelo
samebaoerTRmrTeebao8 erTarsebao Segviwyalen Cuen
1 saSinelebaiexcl da didebulebaiexcl Seni] saSineli didebaiexcl Seni C
2 Zrwolaiexcl AC
3 T diodes B
4 da C
5 + da C
6 _ BC
7 cxorebisao C
8 erTRmerTeebiT C
22 akurTxevdiT sulebi da sulni marTalni Rirsni da mdabalni guliTa ufalsa ugalobdiT da uf[roiexclsad aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
raJams dasjde kacTmoyuare
gankiTxvad soflisada gamoaCino SenusazRvroiexclda yovlad saSineliigi didebaiexcl Senieha rabami Zrwolaiexcl iyos
maSinraJams cecxli oxridesgrgcentnviT da ganakrTobdesdabadebulTamaSin wyalobiT momxede
mpoundsnelo
23 akurTxevdiT anania azara misail ufalsa ugalobdiT da ufroiexclsa[d aRamaRlebdiT mas ukunisamde]
netar arian marTalnida samgzis sanatrelromelTa-igi maSinkurTxeuluwodo saxieroda sasZlosa mas Sensasaukunesa Rirs -yvne1 Sen TanaSeslvad yovladZlieromeca monasa Sensanu ganmiSorebpirisa Senisagan tkbilisa
24 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmidasa sulsa
yen samebao wmidao dausabamoomamao ZiT da suliwmi-diTurT erTarsebiT qebuloyovelTa Semoqmedosamguamovano da
erTRmrTeebaoguacxovnen qmnulni Senni da gcentpoundsnen cecxlisagansaukunoiexclsa viTarca kacTmoyuare xar
1 yvne C
20 didebaiexcl Senda RmerTo Cueno didebaiexcl Senda
raJams dasjde sjad viTarca mowyale
da gamoCndes maRali didebaiexcl Seni
[E109] viTari SiSi iyossapoundmili raiexcl oxrides1 [C122] da yovelniZrwodian2 zarisagan saydrisa
Senisa
21 RmerTo mamao da Tana RmerTo Zeo
da nugeSinismcemelo sulo wrfelo
uSobelo mamao da Sobilo sityuao xolo sulo gamosrulo samobiT3 erTo
macxovne4
1 uxrides C
2 Zrwodin CDF
3 samebaiexcl
4 + me G
214
18 aw da da maradissaSosa Sensa Rirso
RmrTismSobelo porfiri igipoundorcTa evmanuelisaTaiexcl1
moiqsova2 sulieri romeli3 Seimosa
RvTaebaman mismanamisTcentsca Cuen4
RmrTismSobladaRgiarebT Sen5
1 evmanoelisTaiexcl C
2 _ moiqsoa B
3 romel BC
4 _ C
5 Cuen C
25 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
saSosa Sensa qalwuloRmrTismSobelo saRmrToiexcl igi porfiri poundorcTaqristesTaiexclRmrTivbrwyinvaled iqsovaromeli Seimosa RmrTeebaman misman da iSva
CuenTcentsamisTcentsca jerovnadRmrTismSoblad gqadagebTwinaSe missa meox-gueyav1 kurTxeulo
1 gusup1yav C
22 awsisxlTa1 SenTagan Rebuli
porfiri RmrTivguamo[D119v]vanTa2
poundorcTa meufisTaiexcl3 moiqsova4 uxrwnelosaSosa Sina Sensa[A247v] amisTcentssakuTrad RmrTismSobelad
gqadagebT Sen
1 sisxlTa SenTagan] sisxlTagan SenTa BCDEF
2 guamoanTa C
3 meufisaiexclTa A
4 moiexclqsova B VIII galobas G-Si erTvis rvatropariani stiqaroni kideze miTiTebulia avtori i~sb (ioseb)dasawyisi mTasa z~aviTarca raiexcl nakusup1rcxalT saRmrToTa univToiexclsa cecxlisaTa
215
adidebdiTsa
Zlispiri sityuaiexcl RmrTisaiexcl uxilavi
1 adidebs suli Cemi ufalsa da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
gonebaiexcl Cemi mowylul ars da poundorcni SebRalul codvaTa
simravliTa suli ganfrdil1 da sikudilikarTa zeda moaxlebul ars2raiexcl-me vyo medgarman33raJams gankiTxvad4 movides5 qriste RmerTi
1 uZlur BC
2 + da C
3 medgarman + da B
4 _ BC
5 + msajuli B mSajuli queyanad C
adidebdiTsa [A152v
Zlispiri ver SemZlebel varT didebad
1 adidebs suli Cemi ufalsagonebaiexcl Cemi mowylul ars
xolo poundorcni dapoundsnil da suli
sneulsityuaiexcl uZlur cxorebaiexcl
[B231] momkudar da sikudili mowevnul
da raiexcl-me hyo Sen ubadruko sulo raJams gansjad movides
RmerTi da ganikiTxvides SenTa saqmeTa gulissityuaTa da
ganzraxvaTa Tualuxuavad
2 da ganixara sulman Cemman RmrTisa mimarT macxovrisa Cemisa
moses werilni migiTxren sulo
da maT Sina Tqumulni uwyebani cruTa da marTalTaTcents
yovelni aRmogikiTxen cudadvinaiexclTgan ulmobel xar da araiexcl emsgavsebi RirsTa
aramed cruTa da ganqiqebulTa da1 uridad da warmdebebiT
scodav [C236] winaSe RmrTisa
3 [A153r] rameTu moxedna2 simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
Sjuli mouZlurda SenTcents sulo
uqm ars saxarebaiexcl da yovelni wignni Sen zeda dadumebul
arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani
dacxromil rameTu wylulebani Senni
sZleven yovelTa da dRiTi-dRe aRorZindebian
1 _ C
2 mohxedna B
galobaiexcl T
Zlispiri [F65] uTeslod midgomili
Sobs zesTa Targmanebisa umamoiexcl dedaiexcl muclad-iRebs
uxrwnelad rameTu RmrTisa Sobaiexcl scvalebs bunebisa wesTa1 amisTcents Sen yovelni tomniRmrTisa sZalo da dedao daudumebelad gadidebT
1 rameTu moxedna simdablesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
gonebaiexcl mwared wylul arspoundorcni dapoundsnil da gankafulsneul ars suli2 mouZlurebul _ sityuaiexclwarwirul ars cxorebaiexcl da
sikudili karTa zeda vinaiexclca ubadruko suloraiexcl-me hyo odes movidesmsajuli didi gansjad Senda
2 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
[B157v] migiTxar Sen mosesisoflis Sesaqme yen suloromlisa mier yovelive
sjulisa werili gauwye Sen damarTalTa Tana cruni xolo Sen3 SemdgomTa hbaZavudebo ara pirvelTa maTRmrTisa mimarT4 ugunur-
qmniTa5
3 rameTu yo Cem Tana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
sjuli6 [mouZlurda daurgeb7 iqmna saxareba xolo
werilni
1 zeST BCDEFG
2 + da B
3 _ B
4 m˜r G
5 qmnilTa G
6 Sjuli B
7 urCeb DE
216
2 rameTu moxedna simda[C316]blesa zeda mpoundevlisa Tcentsisasa
qriste poundorciel iqmna damouwoda tkbilad codvilTa
sinanuladsulo Cemo SeinanevidreRa1 sasufeveli Riad arsiswrafe raiexclTa ara dahpoundSas2 igi3 da gare daSTe Sen
3 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
qriste gankacna o suloyoveli4 nefsiT5 bunebisa
Cuenisa saqme6 moiRo7 Tcentnier8 codvisa raiexclTa Sen mogcessimdabliTa TcentsiTa9 saxe sinanulisaiexcl10 da cxorebad11
1 _ B
2 daepoundSna C
3 kari BC
4 yovelive BC
5 nebsiT BC
6 saqmsup1 C
7 miiRo C
8 Tuinier xolo codvisa
9 misiTa BC
10 simdablisaiexcl
11 cxorebisaiexcl BC
da ara ars mkurnali maTi da arca sakurnebeli
4 rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni
aha esera axalTa wignTasaxesa migiTxrob Sen suloraiexclTa moxcentde1 sinanulad da
lmobierebad da marTalTa ukue2 ebaZve
xolo codvilTa evltode da evedre
RmerTsa da daatkbe igi locviTa da marxviTa da siwmidiTa da
ubiwod cxorebiTa
5 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi
qriste gankacna yen sulo Cemo
da yoveli saqme bunebisaCuenisaiexcl nefsiT miiRo Tcentnier
xolo codvisa raiexclTa Sen3 mogces simdabliTaTcentsiTa saxe sinanulisaiexcl
cxorebad mas ukue evedreboderaiexclTa Rirs-gyos mibaZvebad simdableTa TcentsTa maRalTa
6 da wyalobaiexcl mis naTesaviTi-naTesavadmde moSiSTa misTa zeda
qriste gankacna yen sulo Cemo
da mouwoda tkbilad sinanulad
avazakTa da meZavTa aw ukue4 Seinane Senca
vidreRa sasufevelisa kari ganRebul ars da
miitaceben mezuereni5 da [B231v] meZavnisinanuliTa da keTilad
moqceviTa lmobieriTa
1 moxcentdode C
2 ukusup1 BC
3 Seni B
4 ukusup1 BC
5 mezusup1reni BC
yovelivne1 mdash cudmaSural2winawarmetyuelni-uqm da urgeb swavlisa sityuaiexclrameTu wylulni Senni suloganmravldes arayofiTakurnebad SemZlebelisaiexclTa
4 da aw wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTa zeda
axlisa wignisaTa mogarTuam kualad saxeTa
mimyvanebelTa SenTa [C120] lmobierebadmarTalTa hbaZevd [G146]
sulo da codvilTa Tana-warhpounded da mowyale-yav qriste RmerTimarxviTa da vedrebiTagankrZalviTa da siwmidiTa
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste gankacna sulo [E109v] da sinanulad uwodaavazakTa da meZavTa inandi aw ganxumul arian karnisasufevelisani da Sevlen mas
Sina yovelnive mezuereni3 da codvilnida memruSeni monanulni
6 daampounduna Zlierni saydarTagan aRamaRlna mdabalni
qriste gankacna sulo da poundorciTa guezraxa4 Cuen da yovelnive bunebisa saqmenisrulebiT aRasrulna Tcentnier xolo codvisa da xati da saxe giCuena5
damdablebisa Tcentsisaiexcl raiexclTa gangaaxlos wyalobiT
1 yovelni G
2 damaSural BG
3 mezuereni CF mezusup1rni G
4 gusup1zraxa BCDFG
5 gcentCusup1na DF gcentCuena E es tropari aklia D da C-s
217
4 rameTu yo CemTana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli misi da wyalobaiexcl misi naTesaviT naTesavamde moSiSTa misTazeda
imarxa qristeman RmerTmanormeoc dRe da merme SeemSia
raiexclTamca sacnaur-yo1 gankacebaiexcl2
da Sen gaswava3 sulo CemoraiexclTa4 mterTa5 brZolasa
marxviTa da locviTa ewyvebode
5 yo simtkice mklaviTa TcentsiTa ganabnina ampartavanni gonebiTa guliTa maTTaiexclTa
qristes eSmakman Sehkadragamocdad yen sulo SeZrwundi
da ixile
1 gamoaCina BC
2 kacebaiexcl BC
3 Sen gaswava] aw ixile Sen BC
4 raiexclTa] da BC
5 mtrisa BC
7 yo simtkice mklaviTa TcentsiTaqristeman moguni acxovnna
sulo mwyemsTa1 mouwoda2 da CCcentlTamwyobri mowamed gamoaCina da
moxucebuli qurivisa Tana adida romelTasaqmesa da qcevasa araiexcl ebaZveda vaiexcl Senda sawyalobelodResa mas gankiTxvisasa
raJams daisjebodi RmrTisagan
8 ganabnina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTaiexclTa
qriste raiexcl ganicdeboda3 sulo
etyoda eSmaki raiexclTa qvanipurad gardaaqcines da aRiyvana raiexcl mTasa uCuenna4 soflisa sufevanimyis da etyoda gardagdebad frTiT taZrisaiexclT5 SeZrwundi ubadruko viTarkadnier ars damarxvaiexcl xolo
dalocvaiexcl dascems RoneTa misTa
9 daampoundu[C236v]na Zlierni saydarTagan da6 aRamaRlna mdabalni
imarxa qristeman ormeoc dRe
[udabnos da merme SeemSiaraiexclTa cxad-yos kacebaiexcl da Sen]7 gaswaos sulo
Cemo ganfrTxobad da ara
momedgrebad raiexclTa raJams Senca
gewyvebodis mteri marxviTa da simdabliTada locviTa dasce da ioto igi
SewevniTa saRmrToiexclTa
10 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qristes eSmakman Sehkadra sulo
gamocdad ixile da
1 + maT C
2 uwoda C
3 ganicadeboda BC
4 uCusup1na B
5 taZrisaiexclTa B taZrisaT C
6 _ C
7 kavebSi Cawerili teqsti A-Si dazianebulia
7 mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
qriste acxovnna mogunimwyemsTa uwoda da CCcentlTa
banaki wmidaiexcl mowamed Seiwynara marTalsa qurivsa [D120] Tanamoxucebuli adida romelTa ara hbaZav suloarca saqmiT arca qceviT da vaiexcl Senda raJams
dagsjiden
8 Seewia israels monasa missa mopoundsenebad wyalobisa
imarxa macxovarman ormeoci dRe da merme SeemSia mas raiexclTa aCuenos1
kacTa bunebisa qonebaiexclda Senca nuve2 dahpoundsndebi [F65v] sulo mogipounddes Tu
macTuri rameTu marxvaiexcl da locvaiexclgqonan3 saWurvelad mis zeda
9 viTarca etyoda mamaTa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukuned
qriste ganicdeboda4 xolo eSmaki ganscdidada qvaTaiexcl hrqua mas raiexclTa purad Secvalnes5 mTad aRiyvana [A248r] igi
1 aCusup1nos CDG
2 nu D
3 gquanan GF
4 ganicdeboda DEBG
5 + da G
218
Senamca odes grida garna1
Tavadsa qristesa SeuvrdiraiexclTa man mogces Zlevaiexclromeli SenTcents gamoicada
6 daampounduna Zlierni saydarTagan da aRamaRlna dabalni mSierni aRavsna keTiliTa da mdidarni ganavlinna cudni
ismine yen sulo Cemo poundmaiexcl igi2 RaRadebisaiexcl udabnosa zeda3 romelica4 sinanulsauqadagebs yovelTave da moiqec moswrfed sinanulad raiexclTa hpoo Sendobaiexcl5
1 ganeri B
2 _ BC
3 udabnosa zeda] mas zeda
4 romeli BC
5 Sendobaiexcl] gansuenebaiexcl BC
SeZrwundiSenmca odes grida garna
mxolosa RmerTsa Seuvrdi1raiexclTa man Tavadman mogces
Zlevaiexcl romeli-igi SenTcents gamoicadada maradis aRpyrobil iyavngonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni
wyalobaTa misTa mimarT
11 Seewia israelsa monasa Tcentssa guritman udabnoiexcls2
moyuareman da poundmaman didman RaRadebisaman da sanTelman qristesaman poundma-yo
poundmatkbilad sinanuli xolo herode uRmrTo iqmnairodias Tana ixile sulo
Cemo nu emsgavsebi uSjuloTaaramed moiqec sinanulad da
hpovo3 wyalobaiexcl
12mopoundsenebad wyalobisamadlisa [A153v] saRmrToiexclsa
winamorbedi [B232] udabnos raiexcl mkcentdr iyo4
yoveli huriastani da [ierusalemi]5
ganvidodes missa da aRuvarebdes codvaTada naTels-iRebdes misgan
sulo Cemo xolo Sen mconarebiTa
araiexcl-odes emsgavse maT aramed maradis dapoundsnil xar
13 viTarca etyoda mamaTa CuenTa
qorwili patiosan ars sulo
wesierad6 qorwinebulTaiexclamisTcentsca mpoundsnelman mrCobl
akurTxa igi wyalobiT TcentsiTa saRmrToiexclTa SeslviTada saswaulisa aRsrulebiTaxolo Sen vinaiexclTgan jmnul
xarmisgan iswrafe Seslvad
1 Seuvrdi] evedre C
2 udabnos C
3 hpoo C
4 + da C
5 isup1lmi B
6 wesierad] wadiurad C A fotopirSi es gverdi Zalze dazianebulia teqstis aRsadgenad viyenebT BC-s
xilvad wamsa Sina erTsamefobaTa queyanisaTa Zrwode sulo da maradismRviZare Semwe-iyofd RmerTsa
10 kurTxeul ars RmerTi israelisaiexcl rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
guritman udabnoiexclsamanpoundmaman RaRadebisamanqristes sanTelmanqadaga sinanulixolo1 herode uRmrTo2 iqmna3 irodiadaiexcls4 Tanaixile ubadruko sulo5da nu daecemi Sencaaramed Seitkbe moqcevaiexcl
11 aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisasa
[C130v] udabnoiexcl daimkcentdramadlisa winamorbedman da samariaiexcl6 huriastansa TanaSemokrbebodes7 missa da esreT aRuvarebdes8 codvaTa da naTels-iRebdesaramed Sen sulo Cemo araodes miemsgavse maT
12 [E110] viTarca ityoda piriTa wmidiTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qorwili wmida ars da9
sawoli Seuginebel rameTu qriste orgzis akurTxa igi poundorciTa raiexcl isera da misrulman qorwilsa masRcentnod Secvala10 wyali da ese
1 _ C
2 uRmrTo] usjuloi C uRmrToiexcl B
3 qmna C
4 irodiaiexcls BF ierodiadaiexcls D
5 _ BDE
6 samaraiexcl E
7 Semokrbeboda G
8 aRuarebdes DF
9 _ BG
10 cvala (kldeze Seqmna) C
219
7 Seewia israelsa monasa Tcentssa mopoundsenebad wyalobisa
Seuvrdi Sen sulo Cemomeufesa qristesa raiexclTa
viTarca-igi [C203r] kanas wyali Rcentnod SecvalaegreTve Seni sigrile1
mpoundurvalebad SecvalossaRmrTod raiexclTa ara wyalebr
daiTxio
8 viTarca etyoda mamasa CuenTa abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
gevedrebi qriste RmerToviTarca-igi2 ganrRueuli
ganhkurne3 Cemica suli4 odesme
ganhkurneganrRueuli ganaaxle5
da cxedrisa mis wil6 me7
saTnoebisa aRebaiexcl mibrZane [A137r]
1 sigrilsup1 BC
2 igi] odesme BC
3 ganrRueuli ganhkurne ~ BC
4 + codvili C
5 _ BC
6 mis wil] misebr B
7 meca BC
siwmidiT qorwilsa mas zecisasa
14 abrahamsa da naTesavsa missa saukunod
Seuvrdi glaxako sulo Cemo
qristesa meufesa raiexclTaviTarca igi kanas wyali
Rcentnod1 Secvala egreTve Senica sigrilesaRmrTod mpoundurvalebad
Secvalos raiexclTa ara2 wylebr daiTxio Sen aramed msgavsad Rcentnisa iyo
maxarebel SeurvebulTa
15 kurTxeul ars RmerTi ufali israsup1lisaiexcl
ganrRueuli ganhkurna qristeman
da ubrZana Rebaiexcl [C237] cxedrisaiexcl
da Ze igi qurivisaiexcl mkudreTiT aRadgina brZanebiT da egreTve asisTavisaiexcl3 da samariteli dedakaci
Seiwyala da esreT mdidrad sulo Cemogauwya Sen wyalobaTa TcentsTa4
sivrce raiexclTa gacxovnos
16 rameTu moxedna da yo poundsnaiexcl5 erisa Tcentsisaiexcl6
cremliT gevedrebi7 qriste RmerTo
viTarca odesme ganrRueuliwyalobiT ganaaxle8 igi dapoundsnili ganhkurne
egreTve Cemica9 suli codvaTa mier ganrRueuli10wyalobiT ganaaxle da
cxedrisa mis wil me saTnoebaTa aRebaiexcl mommadle da Rirs-myav
aRsrulebad wmidaTa mcnebaTa SenTa
1 + garda B
2 araiexcl B
3 asisTavisa C
4 misTa C
5 poundsna C
6 Tcentsisa C
7 gevedrebi] Segivrdebi C
8 wyalobiT ganaaxle] _ C
9 + ese C
10 ganiRusup1ul BC
pirvelad niSad aCuena1 raiexclTa Senca Segcvalos sulo
13 cxorebasa Cuensa mterTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
aRmRebeli2 cxedrisaiexclganrRueuli Seamtkica xolo Wabuki momkudari aRadgina Ze qurivisa dedisaiexclda kualad asisTavisaiexclsamaritelsa raiexcl ezraxasulieri msaxurebaiexcl winawar3-dagisaxa sulo
1 aCusup1na BCDEFG
2 amRerebuli DG
3 winaiexclswar CD
220
9 kurTxeul ars ufali RmerTi israelisaiexcl rameTu moguxeda da yo poundsnaiexcl erisa Tcentsisaiexcl
eha qriste meufeo romelman qurivisa Ze1
momkudari cxovel-hyav ganacxovele Cemica2 esecodviTa momkudari suli da mimiZeRu me warslvadwrfelsa mas saTnoebisa gzasa
10 da aRmidgina Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl Soris saxlsa mas daviTis monis Tcentsisasa
[C217] widovani Seexo qristes2
samoslisa fesusa meyseulad ganwmidna3
da Senca yen sulo CemogonebiTa4 mieaxle mas raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganapoundmnes5 RmerTman
11 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
qriste romelman ganswmidekeTrovani6 igi CemTaca
codvaTa mwikuli7 ganwmide da feri
pirveli Suenebani momec8 sulsa Cemsa raiexclTa siwmidiT gadidebde Sen
macxovarsa
1 Zsup1 BC
2 _ B
3 ganikurna B
4 bunebiTa BC
5 ganapoundmnen C
6 widuani BC
7 sixeneSe BC
8 moec BC
17 da aRmidgina1 Cuen rqaiexcl cxorebisaiexcl
eha macxovar mraval-mowyale
romelman mkudarni ganacxovelen
Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele2
da warmiZeRu gzaTa maT wrfelTa
saTnoe[B232v]bisaTa slvad RmerTo Cemo
da mipoundsen mterTa borotTaganromelni SurisgebiT iswrafian warwymedasa Cemsa
18 Soris saxlsa mas daviTis monisa Tcentsisaiexcl
widovani raiexcl Seexo fesusa3
samoslisasa ganwmida mpoundsnelman
da keTrovanni da brmani da mkelobelni gankurna
da yruni da utyuni metyuel4 yvna
da Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo
Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani5 gankurnnes
wyalobiT
19 viTarca ityoda piriTa wmidaTaiexclTa
senTa hkurnebda qriste meufe6
da glaxakTa axarebda xolomezuereTa Tana Wamda7 da
codvilTa zraxvida8 da ganboklebulTa
aRhmarTebda9 Senca evedre yen glaxako
sulo Cemo raiexclTa codvaTa maT SenTamravalsaxeni igi salmobani
gankurnnes wyalobiT
1 aRmidgina] aRmogcentcena C
2 Cemica suli codviTa momkudari ganacxovele] _ C
3 fesussa B
4 metyusup1 B
5 salmobani] vnebani C
6 _ mefsup1 C
7 _ C
8 hzraxvida B
9 hmarTebda B
14 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
widovani gankurnaSe-raiexcl-exo fesusa missa da keTrovanni1 ganwmidna daRrekilnida brmani ganhmarTna da gananaTlna xolo yrunida utyuni da daRonebulnisitycentT gankurnna ufalmanraiexclTa Senca gacxovnes sulo
1 keTovani D
221
12 cxorebasa mterTa CuenTagan da poundelisagan yovelTa moZuleTa CuenTaiexclsa
mkurnalo ganwirulTaoromelman ganhkurnen kacTa
uZlurebani sulisa Cemisa sennicodvaTagan mowevnulnigankurnen saxiero1 raiexclTa2 maradis3 gadidebde Sen
13 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
mezuere4 igi ganmarTlda da meZavman pova siwmide5
xolo zuavi fariseveli ganvardasimarTlisa keTilTagan6gulispoundma-yav yen sulo da
ampartavanebaiexcl Sors-yav Sengan
14 ficiT romel efuca abrahamsa mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
nu iqmnebi yen7 sulo8 qananelisa mis udares9
udebebiTa aramed RaRad-yav Senca Zeo10 RmerTisa maRlisao
qriste
1 macxovaro BC
2 + Sen C
3 _ maradis B
4 mezursup1 C
5 siwmidsup1 C
6 simarTlis keTilTagan] marTalTa krebulisagan C
7 _ BC
8 + Cemo C
9 udare C
10 + RmerTisa C
20 saukuniTgan winawarmetyuelTa misTaiexclTa
mezuere1 ganamarTla qristeman
da meZavi ganwmida xolofariseveli dasaja zuaobiT
moqadulimezuere2 amisTcents rameTupoundmobda RmerTo milxine
codvilsa amas da meZavi _ cremlTa dasTxevda gulispoundma-yav sulo da ampartavnebaiexcl Sors-yav Sengan
21 cxorebasa mterTa CuenTagan
zaqe mezuere3 acxovna mpoundsnelman
da saxlsa simonissa isera da meZavi ganamarTla
romelman alabastri igi nelsacxebelsaiexcl aRiRo dadaaltvna ferpoundni saRmrTonida warhpoundocna TmiTa TcentsiTa4 mas ukue5 miemsgavse sulo Cemo codvilo raiexclTa6 Senca hpovo7 Sendobaiexcl codvaTaiexcl8
1 mezusup1re BC
2 _ C
3 mezusup1re BC
4 _ C
5 ukusup1 BC
6 raiexclTa] da C
7 hpoo BC
8 codvaTa C
15 ficiTurT efuca abrahamsa mamasa Cuensa
meZavi wmida iqmna[D120v] mezuere1 ganmarTlda
xolo fariseveli zuaobiT daisajaigi poundmobda macxovne da ese RmerTo milxine xolo mesame siqaduliT ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa
16 mocemad Cuenda uSiSad poundsnad centelTagan mterTa CuenTaiexclsa
glaxakTa axarebda sneulebaTa hkurnebda da vnebulTagan vnebaTa aotebda qriste da mezuereTa2
da codvilTa Tana Wamda da iaroiexcls3 asulisa [B158v] suli gansruli poundelisaSexebiTa moago poundorcTa
17 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa
mezuere4 iyo zaqe5 garna cxovnda6 igi xolofarise[C131]veli simon purismte iqmna da meZavman miiRo mad[F66]li bralTa Sendobisaiexclmisgan romelsa aqunda ZalicodvaTa mitevebisaiexcl romlisa povnad iRuwid
sulo
1 mezusup1re BGF
2 mezusup1reTa BCDFG
3 iaiexclroiexcls BC iairoiexcls F
4 mezusup1re CBG
5 zakqe BCEF
6 cxonda EF
222
yav CemTana wyalobaiexcl viTarca mxoloiexcl
mravalmowyale xar
15 msaxurebad misa RirsebiT da simarTliT winaSe missa yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
meZavsa mas sulo Cemoaraiexcl miemsgavse romelman
alabastroiexcl nelsacxebelisaiexcl aRiRo da daltvna ferpoundni
qristesanida warhpoundocna man TmiTaamisTcentsca pova motevebaiexcl1
16 da Sen yrmao winawarmetyvel maRlis iwodo rameTu warsZRue Sen winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
masmine2 yen macxovar poundmaiexcl3 igi sanatreli romel
1 pova motevebaiexcl] pua man wyalobaiexcl C
2 + me BC
3 kiloiexcl igi B
22 [A154r] da poundelisagan yovelTa [C237v] moZuleTa CuenTaiexclsa
qalaqTa maTTcents gasmies1 sulo
romelTa-igi misca vaebaiexclmpoundsnelman rameTu araiexcl
Seiwynares xarebaiexcl2 misiSeZrwundi Sen saxisa misgan raiexclTa araiexcl STahpoundde
jojoxeTadmde aramed erCdi saRmrToTamcnebaTa da iqmode mpoundurvaled
brZanebaTa misTa
23 yofad wyalobisa mamaTa CuenTa Tana
[B233] nu iqmnebi Sen yen sulo Cemo
sasowarkueTilebisa3 mierda sarwmunoebisa qananelisa
mis udares romlisa asuli gankurnaqristeman RmerTman aramed
poundmobd mpoundurvaled Zeo RmrTisao Semiwyale da gankurne suli Cemi viTarca xar mravalmowyale
24 da mopoundsenebad Sjuli wmidaiexcl misi
kacebiTa Zeo daviTiso da RmrTeebiTa Zeo RmrTisaoromelman ege eSmakeulni
sitycentT ganhkurnen masmine poundmaiexcl igi sanatreli
1 gasmives B
2 saxarebaiexcl B
3 sasowarkusup1Tilebisa BC
18 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
yen ubadruko sulo ara ebaZve meZavsa romelman-igi moiRo1 alabastri mihronisaiexcl cremliTurT da scxo ferpoundTa [G147]
mpoundsnelisaTa da warhpoundocna TmiTa xolo manpirvelTa codvaTa [E110v]
misTapoundeliTwerili uCino-yo
19 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue winaSe pirsa uflisasa
qalaqTa2 romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexclgasmies [A248v] sulo viTar iyuedrnes3 misganSeSindi saxisagan da nu hbaZav maT romelni-igi borotTa sodomelTamsgavsebiTa meufemanvidre queskneladmde4
STapoundadna5
20 ganmzadebad gzaTa misTanusada daipoundsnebi
usasoebiTa sulo qananelisa sarwmunoebasa6 baZevdiromlisaTcents asuli misi gankurna sityuaman da RaRad-yav siRrmiT
gulisaiexclTmisebr viTarmed yen ZeodaviTiso Semiwyale me
21 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisa ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
mowyalebiT momxeden
1 moiRo
2 qalaqni G
3 iyusup1drnes BGF
4 qusup1skneladmde BF
5 STahfalna D
6 rwmunebasa BCDEFG
223
arqu avazaksa1 viTarmed2 Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsa da ganmiRe me qriste viTarca mas kari wyalobisaiexcl
17 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
dabadebulni SeZrwundes raJams- [C318] igi juarsa zeda
gixiles qriste mTani da kldeni gannipnesda queyanaiexcl SiSiT SeiZra da jojoxeTi mokuda da Cuen vpoveT wyalobaiexcl3
18 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 + da sTqu BC
2 dRes BC
3 vpoveT wyalobaiexcl ~ BC
romel1 arqu avazaksa amin getycent Sen
dRes Cem Tana iyo samoTxes da ganmiRe me viTarca mas kari
wyalobisa Senisaiexcl
25 ficiT romel efuca abrahamsa2 mamasa Cuensa mocemad Cuenda uSiSad poundsnad poundelTagan mterTa CuenTaiexclsa
avazaki ggmobda meufeo3 da avazaki RmrTis-metyuelebda4da ese ornive juarsa damokidebul iyvnes aramed mravalmowyaleoromelman yovelive5 CuenTcents
Tavs-idev msgavsad morwmunisa avazakisaganmiRe meca kari
sasufevelisa Senisa6
26 msaxurebad missa7 RirsebiT da samarTliT winaSe missa8 yovelTa dReTa cxorebisa CuenisaTa
dabadebulni SiSiT SeZrwundes
raJams gixiles Sen juarcumuli mTani da kldeni ganipoundsnes da
queyanaiexcl SeiZra da naTeli mzisaiexcl9 dabneldaxolo jojoxeTi
warmoityuena10amisTcents ZlierebaTa SenTa usazRvroTa ugalobT
da madlobiT vadidebT mpoundsnelo
27 da Sen yrmao winawarmetyuel maRlis iwodo rameTu warsZRue11 Sen12 winaSe pirsa uflisasa ganmzadebad gzaTa misTa
1 romelman B
2 abrahamisa B
3 meufsup1o C
4 RmrTis-metyusup1lebda BC
5 yoveli B
6 Senisa
7 misa C
8 misa B
9 mzisa C
10 warmoityusup1na BC
11 warsZRusup1 BC
12 _ C aq wydeba B nusxa
Zeo RmrTisao da mipoundsenromeli-ege sitycentT ganhpounddid1 eSmakTada sityuaiexcl sawadeli marqu2 viTarca avazaksaamin getycent Cem Tana iyosamoTxesa Sina Cemsakualad raiexcl movide didebiT
22 mowyalebiTa da wyalobiTa RmrTisa CuenisaiexclTa
avazaki ggmobda3 avazaki RmrTad gxadoda xolo ornive Sen Tana juarcumul iyvnes aramed mpoundsnelo Cemo meca msgavsad morwmunisa mis romelman-igi RmrTad
gicna [D121] ganmixuen4 karni Senisa sasufevelisani tkbilo
23 romliTa mier momxedna Cuen aRmomavalman maRliT
dabadebulni ganhkrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides
Sen mTani da kldeni SiSisagan ganipnes queyanaiexcl Seiryia5 [C131v]jojoxeTi opounder6 iqmna7 dabnelda naTeli mzisaiexcl raJams juariTa vnebulad gixiles Semoqmedi Tcentsi8
24 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa Sina da aCrdilTa sikudilisaTa
1 ganhpounddi G
2 arqu D
3 + da CDBEFG
4 ganmoxusup1n DF
5 SeiZra da BEF SeiZra D
6 upounder AC
7 da BCDEFG
8 Tcentsi] maTi F
224
RirsebiT1 sinanulisa2 nayofsa3 nu iTxov Cemgan
qriste rameTu aw suli4 Cemi5
moaklda6aramed momec guli Semusrvili da wmidaiexcl raiexclTa maradis gadidebde Sen
19 [da warmarTebaiexcl ferpoundTa CuenTa gzasa mScentdobisasa]
msajulo da RmerTo Cemo6 wmidao7
romel momaval xar gankiTxvad soflisa
mowyaliTa8 TualiTa momxeden me9 ufalo
Semiwyale10 meca daRacaTu11 RmerTi xar da kacTmoyuare12
1 RirsTa B
2 sinanulisaTa C
3 nayofT B
4 Zali B
5 CemTana BC
6 _ B
7 _ C
8 + miT B
9 _ BC
10 da Semiwyale qriste B
11 viTarca AC
12 RmerTi xar da kacTmoyuare] friad gangarisxe B
sinanulis RirsTa nayofTa nu iTxov Cemgan mravalmowyale rameTu Zali Cemi Cem Tana
moaklda aramedmomec me1 guli Semusrvili da glaxakobaiexcl suliTa raiexclTa
eseni msxuerplad2 saTnod
migipyrne3 Sen raJams-igi4 moxcentde gankiTxvad
saqmeTa CemTa
28 mocemad mecnierebaiexcl cxorebisaiexcl5 ersa Tcentssa motevebiTa codvaTa maTTaiexclTa
msajulo Cemo da Semoqmedoromelsa kualad [B233v]
gegulebis [C238] moslvaiexcl angelozTa TanaganSjad6 yovlisa soflisamaSin mowyaliTa TualiTamomxeden da mowyale meqmen
saxier romelman-ese umetes yovlisa kacTa bunebisa
Segcode da gangarisxe
29 mowyalebiTa7 wyalobisa8 RmrTisa CuenisaiexclTa romelTa mier momxeda Cuen aRmomavalman maRliT
ZuelTa9 da axalTa aRTqumaTagan
swavlani10 mogiTxreniT Sen sulo
raiexclTamca11 lmobier-vyavT ulmobeli gonebaiexcl Seni
aramed qvisa gulsa vzraxavTvinaiexclTgan ulmobelobaiexcl ege
SeniuZcentres aRematebis da vaiexcl ars Senda dResa mas
didsa saSjelisasa
1 _ C
2 msxusup1rplad B
3 migipyren C
4 _ C
5 cxorebisa C
6 gansjad C
7 + da C
8 wyalobda C
9 Zusup1liTa C
10 swavla B
11 raiexclTa C
sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi mpoundsnelo [B159] rameTu Zali Cemi
moaklda Cemgan aramed momec guli Semusrvili da maradis siglaxake suliTa raiexclTa eseni Sevwirne viTarca saTnoiexcl da miTualuli
msxuerpli1
25 warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa mSvidobisasa
msajulo Cemo msajulo romeli kualad moslvad xar gansjad soflisa mowyaliTa TualiTa momxeden maSin tkbilo da Semiwyale2 mpoundsnelo ufroiexcls yovlisa bunebisa[G147v] kacTaiexclsa ugunurebiT Secodebuli Sen winaSe
1 msxusup1rpli CF
2 + me BCDEFG
225
20 didebaiexcl mamasa [A137v]samebao erTarsebao
samguamovnebao erTRmrTeebao gigalobTmamasa da gadidebT Sen Zesa da sulsa wmidasaerTarsebiT Tayvanis-gcemT
bunebiT RmerTsa da meufesa srulsa
aw da maradis
21 RmerTi guiSev1 da qalwulad hgie
eha ucxoiexcl Sobaiexcl da2 ucxo3
mucladRebaiexcl uTeslo arsda Sobaiexcl cnobaTa uaRresqalwulo RmrTismSobelodaicev samwysoiexcl Senisaiexcl
1 hSev B
2 _ B
3 ucxoiexcl BC
30 gamoCinebad maT zeda romelni sxenan bnelsa1 Sina2 da aCrdilTa sikudilisaTa
ukueTu keTilTa qadebanida satanjvelTa Sinebanida marTalTa pativni da
codvilTa mwared dasjani3 da survili sasufevelisaiexcl4 da WirTa [A154v]
jojoxeTisaTa simwarever mogdreks Sen sulo Cemoraiexcl-me iyos sasoebaiexcl Seni garna
wyalobaiexcl xolo qristesi
31 da warmarTebad ferpoundTa CuenTa gzasa5 mScentdobisasa
zecisa ZalTa da mociqulTawinawarmetyuelTa da marTalTa mamaTmTavarTa
mRdelTmoZRuarTa da6 mpoundneTa mowameTa
da yovelTa wmidaTa krebulsaTana oxaiexcl CuenTcents Sewire
winaSe RmrTisa RmerTSemosilo andrea7
kritisa mwyemso da mnaTobo yovlisa soflisao
32 didebaiexcl mamasa da Zesa da wmida sulsa
yen samebao erTarsebaosamTcentTebao samguamovanogigalobT mamasa8 gadidebTZesa da Tayuans-gcemT sulsa wmidasa saxiersaerTbunebad da erTRmrTeebad
WeSmaritebiTcxovelsa da cxorebasanaTelsa brwyinvalebasa da
meufebasa srulsa
33 da aw da maradis da ukuniTi ukunisamde amin
RmerTi gcentSev9 da qalwulad hgie
viTarca-igi pirvel Sobisaeha ucxoiexcl Sobaiexcl yen ucxoiexcl
1 + bnelTa B
2 _ BC
3 daSjani C
4 sasufevelisa C
5 + mas C
6 _ C
7 andria C
8 +da B
9 hSev B
26 didebaiexcl mamasa Tayuanis-vscemT
Zesa ufroiexclsad1 avamaRlebT2
da sulsa wrfelsa sarwmunoebiT vaqebT samebasa pirebiT [F66] viTarca naTelsa da
naTelTa da cxovelsa da cxovelTacxovelsmyofelsa3 yovelTasa
27 uxrwnelo RmrTismSobelo daicev qalaqi Seni romeli-ese Sen mier mefobs saRmrTod4 Sen mier moaqus Zalida Sen mierve sZlevs mterTa zesTa5 eqmnebis gansacdelTa mbrZolTa gare-miaqcevs da
1 ufroiexcls BCDFG
2 aRvamaRlebT BG
3 cxv˜ls-myofelsa ABCD
4 + da B
5 BCD es da momdevno tropari ar aris E xelnawerSi
226
mucladRebaiexcl rameTumucladRebaiexcl uTeslo arsxolo Sobaiexcl cnobaTa1 uaRres2
aramed yen qalwulo ubiwoo guacxovnen samwysoni Zisa Senisani da Semsxmelni Senni
1 cnobaTa] naSobTa C
2 uvaRres C amas B xelnawerSi mosdevs gadamweris cnoba `ese didni galobani zRuasa mewamulTa zeda Targmnilni mamisa giorgis mier umjobes da umSusup1nieres mamisa efTcentmes TargmnilTasa Sevhracxen da igi aRvweren rameTu friad usayuareles maTsa arian ese
hmarTebs gansagebelTa1 TcentsTa2
1 gansagebelsa B
2 Tcentssa B
227
wm arsen iyalToelis anderZi
vinaiexclTgan wmidaTa mamaTa da didTa mnaTobTa CuenTa efTimes1 da giorgis mTaw-midelTa orgzis eTargmnnes wmidisa andrea2 mwyemsTmTavrisa mier aRwerilni ese didni galobani da pirvelsa mas metad Seemoklnes rameTu saRmrToiexclsa werilisa sax-ismetyue[C132]lebani3 yovelni daetevnes da nacvlad4 maTda5 sinanulisa dasdeblebi Seemata viTarca mxolod sulTa sargebelisa xolo da ara wignTa Zalisaca ucTom-elobisa6 meZiebelsa amas Tana poundmisaganca Tcentsisa da ZlispirTagan7 Seecvalnes xolo meoresa _ [uzomod] ganevrcnes8 rameTu wmidisa Tqumuli9 yoveli srulebiT eTargm-na da mamisa efTcentmes10 Sematebulni igi dasdebelni arave daetevnes viTarca TcentT aRi-arebs11 daRaTu poundmaiexcl [B189v] ara Secvala garna TcentsTa ZlispirTa zeda Targmnaiexcl arca mas guls-edgina [da] esreT mZimed radme tcentrTad zeda-esxnes ornive igi yovlisa saqarT-veloiexclsa eklesiaTa amisTcents me uRirsman monaman saRmrToiexclsa monebisa RirsqmnulTa-man mdabalman monazonman arseni vikadre mesamed Targmnaiexcl amaTi ucvalebelad Tcentsisa poundmisagan12 TcentT maTve ZlispirTa zeda maTTa romelTa zeda wmidasa andreas berZulad aRewernes brZanebiTa da jerCinebiTa keTiladmsaxurisa da RmrTivdacvulisa da-viT afxazTa da qarTvelTa da ranTa da kaxTa mefisaiexclTa romelman-me Targmanebisa xolo wmidasa mwyemsTa-mwyemssa iovanes qarTlisa kaTalikozsa viTarca keTilad morTulsa orRanosa poundeloanTa13 mTavrisa sulisasa poundmisa dadebisa14 poundel-yofaiexcl gcentbrZana vinaiexclTgan ucxoni iyuvnes enisa Cuenisagan15 Zlispirni amaTni romeli-ese orive srul-yo moxedvaman saRmrToman da meoxebaman yovladuxrwnelisa [C132v] RmrTismSobelis-aman da uzakueli16 da Seurevneli WeSmaritebaiexcl wina-daugo yovelTa trfialTa sitycent-saTa da mosurneTa WeSmaritebisaTa xolo kninsityuaTa da quemeTrevTa saswauli si-tycentssacilobeli romelsa Sina17 raiexclTurTiT araraiexcl hrTavs Cemi Tcentnier cTomilebisa xolo keTili raiexclca ars yoveli Semdgomad RmrTisa da saRmrToTa didisa mefisa da wmidisa TcentTmpyrobelisa Cuenisa da mamisa gulsmodginebisaiexcl ars romlisani mravalm-ca arian welni cxorebisa misisani da saukuno kurTxevaiexcl
qriste RmerTo Seiwyale suli oqropirisaiexcl amin
1 efTcentmis BC
2 andria kriteli B andrea kritelTa C 2 _ C
3 metyusup1lebani C
4 nacvalad C
5 maTsa B
6 ucTomelobisa] unakluloebisa C
7 ZlispirTaganca C
8 ganevrcelnes B
9 Tqumeli C Tqm~li AB
10 efTcentmis BC
11 + da B + wmidiTa piriTa TcentsiTa da C
12 ~ Tcentsisagan poundmisa B
13 poundeloanT BC
14 dadebasa BC
15 Cuenisa enisagan B
16 usakuveli C
17 romelsa Sina] _ B
228
wm giorgi aTonelis anderZi
[A154v] ese didni galobani wmidasa mamasa efTcentmes savedrebelisa pirsa zeda eTargmnes da metni saxismetyuelebani da saxelni daetevnes viTa gonebisa Semaqcevelni da Zniad gulispoundmissayofelni viTa Cuenca dagcentwerian Tcentssa adgilsa madliTave misiTa keTilad da Suenierad da brwyinvaled
vinaiexclTgan kula saxierebaman RmrTisaman Rirs-myo me glaxaki giorgi sucesmona-zoni marxvaTa da zatikTa srulebiT Targmnad da wigni Sehmzada ganmanaTlebeli ka-Tolike eklesiisaiexcl romel WeSmaritad swori amisi arca berZenTa Tana ipovebis arca qarTvelTa maSa SeuZlebel iyo Cuengan naklulevanebisa raiexclsme dateobaiexcl romeli ara Suenoda amis wmidisa gcentrgcentnisa Semkobasa amisTcents igive didni galobani kualad friadiTa SromiTa meoris guerdsa vTargmnen viTa berZulad arian da viTa wmida an-dreas saxismetyuelebani da saxelni ZuelTa da axalTa werilTagan epoundsnnes vapoundsenen da srulad da Suenierad srul-yo yovladZlierman RmerTman
xolo vinaiexclTgan wmidasa mamasa efTcentmes sxuasa pirsa zeda aRewernes da wmida andreas mdash sxuasa ravodennime dasdebelni da me verca wmidisa mamisa efTcentmessaviT davagdeb-di verca-wmidisa andreaiexclssa amis pirisaTcents umravlesi Zali Semovida da umravlesi dasdebeli fsalmunTa Sina da saWiro iqmna mupoundlTa wuriladre daWraiexcl garna vesav RmerTsa romel-daRacaTu dasdebeli gamravlebula garna araiexcl sawyino ars aramed yovladSuenier da samgzis sawadel
xolo Sen RmrTismoyuareo igica gqonan da eseca romliTaca aSendebodi masca galobdi da CuenTcents locva-yav raiexclTa ufalman Semindvnes auracxelni codvani Cemni
sxuaiexcl kula yoveli gangebaiexcl amaT galobaTaiexcl ufalo RaRatyavi da aqebdiTi da wardgomaiexcl da xuedrni da stiqaronni ukuana Tavis-Tavisa adgilsa hpovne da muniT brZanen
Cuen TcentT icis ufalman romel ara vgonebdiT Tu sikudilman guacalos amis wigni-sa srulyofad da Zali friadi da sivrce wmidisa amis wignisaiexcl ereoda uZlurebasa Cuensa vinaiexclTgan kula srul-yo RmerTman yovelive gangebaiexcl marxvaTa da zatikTaiexcl ma-SinRa poundel-vyaviT amaT wmidaTa da yovladSuenierTa galobaTaca aRweraiexcl xolo Sen qristes moyuareo amas Cuensa dawe[A155r]rilsaca daswerdi da hmadlobdi RmerTsa da adidebdi romelman Cuen unayofoTagan da uRirsTa eseviTari tkbili da surneli nayofi gamogca da usazRvroiexcl igi Zlierebaiexcl misi uZlurebisa Cuenisa mier srul-yo viTarca TcentT brZana piriTa miT utyuveliTa rameTu misi ars didebaiexcl Tana mamiT da suliT wmidiTurT aw da maradis ukuniTi ukunisamde amin
229
leqsikoni
a
adamean-i adamis STamomavali kaci `da araiexcl vin ars adameani (adamiani C) Cemebr codviTa SebRalulildquo 2 III
2 2
alabastr-i WurWeli `alabastrsa cremlTasa viTarca raiexcl mihronisasa warmovscli Tavsa zeda~ 1 VIII 17
amqumel-i bebia qali amqumelni Tu gasmian msrvelni pirvel wulebrivTa CCcentlTagani~ 1 V 8
angahreba sixarbe gaumaZRroba `romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
armur-i nisli ukuni wyvdiadi armur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 1
aRzRudva daSroba `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi~ 1 V 11
aRmofxura `Zirian (ZiriTurT C) amoReba~ (saba)~ `risxviT aRifxurnes igini~ 2 V 12
aRmsToba adgoma SemarTva gamofxizleba Jami Semoklebul ars aRimsTue Sen~ 1 IV 2
aRkrboba dasruleba damTavreba `serobaiexcl aRkrba~ 1 IV 22
aRrCeva arCeva `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRsaval-i amamaRlebeli `kibe romeli ixila mamaTmTavarTa Soris didman saxe iyo saqmisa aRsavalTa~ 1 IV 6
aRsareba monanieba miiTuale aRsrebaiexcl Cemi~ 1 II 2
aRswrafeba aCqareba aswrafeba `mTad aRiswrafe Sen yen sulo viTar-igi pirvel loT~ 1 III 2
aRtyineba danTeba wakideba `xolo Sen cecxlTa g[ehe]nisaiexcl aRityine romliTa dawuvad xar~ 3 II 92
aRuareba gandoba aRiareba `dambadebelsa aRuvaren bralni~ 2 I 2
aRZrva dapirispireba SfoTi `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
aRZrva ndoma `zraxva~ survili `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa~ 1 I 5
awRaTu axla mainc `geezissa emsgavse ubadruko romlisa angahrebaiexcl awRaTu siberesa ganagde Sen~ 1 VIII 6
axovaneba simamace gmiroba `gesmis axovanebaiexcl iob marTlisaiexcl~ 3 IV 11
aRpounddoma amaRleba aRslva `elia etlTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
saleqsikono erTeulebis ganmartebisas amosavalia sityvis semantikis Cvens teqstSi aqcentirebuli mniSvnelobaniganmartebebs axlavs sityvis Semcveli konteqsti `didi kanonis~ qarTuli Targmanebidan miTiTebisas jer dasmulia
svetis aRmniSvneli ricxvi (1 2 3) Semdeg galobis numeracia romauli cifriT bolos ki galobis muxlis (troparis) aRmniSvneli ricxvi e i aRniSvna _ 1 IV 10 _ niSnavs rom sityva dasturdeba pirvel svetSi IV galobis me-10 troparSi
vinaidan `didi kanonis~ II da III galobebi agebulia or-or Zlispirze Semogvaqvs damatebiTi aRniSvna II2 III
2 rac imas
niSnavs rom ganmartebuli sityva gvxvdeba II galobis meore ZlispirTan Sewyobil teqstSi e i 3 II2 10 migvaniSnebs rom
sityvas veZebT mesame svetSi II galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis meaTe troparSi aRniSvna 1 III2 3 niSnavs rom
sityva gvxvdeba pirvel svetSi III galobis II ZlispirTan Sewyobili galobis mesame troparSi da a S
230
b
banak-i aq simravle `amisTcents geuflnes vnebaTa igi banakni~ 2 VIII 3
barZim-i sasmisi ziarebis WurWeli `barZimad brwyinvaled moeca eklesiasa cxovelmyofeli gverdi Seni~ 2 IV 24
beWi zurgi `beWTa CemTa mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II1 11
brZcentli iaris nakvalevi (il abulaZe) `aha naguemni brZcentlTa CemTani~ 1 II2 8
bWe kari `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me jojoxeTad~ 1 I 14
g
ganboklebul-i keTrovani `qriste meufe ganboklebulTa aRhmarTebda~ 2 IX 19
ganbZarva daxeva dagleja `ganvbZare me pirveli samoseli~ 1 II 8
gandrekili gandgomili ganSorebuli gulisTqumaTa maT borotTa mier gandrekili trfiali igi sibrZnisaiexcl trfial meZavTa iqmna~ 2 VII 6
ganroma gadarCena `ganera mwaresa brZanebasa~ 1 V 7
ganzraxva rCeva darigeba `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seuracx-hyven~ 1 VII 12
ganzrqoma damZimeba gamsxvileba `ganvzrqen codviTa~ 1 II 16
gankaful-i galeuli dauZlurebuli `mZimiTa codviTa tcentrTiTa mwared gankaful var~ 2 II 19
gankeTrovneba keTriT daavadeba `nu udeb xar daRaTu ganhkeTrovndi I VI 4
gankrToma SeSineba dabadebulni gankrTes juarcumulsa raiexcl gxedvides Sen~ 1 IX 23
ganmarTeba gasworeba gaSla ganaxleba `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
ganmpoxebel-i masazrdoebeli `zeTi ganmapoxebeli yovlad araiexcl maqus~ 2 IV 27
ganpoxeba gamokveba dapureba `viTarca didi mose sibrZniTa ganipoxe~ 1 V 8
ganroma gadarCena ganrideba `ganeri sabrpoundisagan amis soflisa~ 2 VI 3
ganrRueul-i davardnili dauZlurebuli `aRmRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkicaldquo 1 IX 13
ganryuna Sebilwva `ganvryuen xati da msgavsebaiexcl Cemi~ 2 II 6
ganstumreba gamoZieba Seswavla moxilva `ganimsture Sen sulo da ganixile viTarca ieso navesman queyana aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganucdel-i usazRvro TvaliT mouxelTebeli `Cem zeda aCuene saxierebaTa maT SenTa sivrce ganucdelildquo 2 IX 20
ganfrdil-i sneuli gaxveuli gablardnili ufroiexcls sxuaTa kacTasa ganfrTilad vhpoeb Tavsa vnebaTa Sina 3 IX 1
ganfrTxoba gaRviZeba gamofxizleba `ganifrTxev Sen sulo Cemo~ 1 IV 3
ganqiqeba mxileba `ganaqiqa odesme daviT viTarca Zeglsa zeda warweriT galobasa Sina Tcentssa da mxilebul-yo codvaiexcl~ 1 VII 6
231
ganqiqebul-i mxilebuli `romelTa Tana igi mier ganqiqebuli mwared davisajebi~ 2 II 17
gancxoveleba gacocxleba aRorZineba `ganvacxovelen poundorcni~ 1 I 7
ganxeTqva daxeva dagleja `ganvxeTqe me mwared samoseli pirveli~ 2 II 8
ganxilva moxilva Seswavla gamoZieba `ganixile viTarca ieso navesman queyanaiexcl aRTqumisaiexcl~ 1 VI 10
ganpoundmoba gaxmoba amoSroba `raiexclTa vnebaTa SenTa mdinareni ganpoundmnes RmerTman~ 3 IX 10
ganpounddoma gandevna `ganvardna~ `samarTlad ganipoundada edemiT adam 1 I 6 bdquoRirsad ganvarda adam edemiTldquo 3 I 9
gardadreka gandreka gadaxveva `gardasderk Sen gzaTagan saRmrToTa~ 2 VI 2
gardacema aRbeWdva `gardamecnes Relvani vnebaTani~ 1 II 4
garemocva gareSemortyma Semorkalva `borotTa CemTa ufskrulsa gare-moucav~ 3 II 4
garewar - `uxalisod gina undomlad~ (saba) `garewar saqmed mefobaiexcl pova Zebnasa Sina~ 1 VII 3
geba dabruneba mogeba suli gansruli poundelisa SexebiTa moago poundorcTa~ 1 IX 16
geba micema miniWeba sitkboebiT kualad mage sixarul 1 VII 17
gemoTmoyuare gaumaZRari avxorci bdquogemoTmoyuariTa aRZrviTa sulisa sikeTe ganvryuen~ 1 II 18
godoli koSki sveti `vnebaTa igi mware godoli aRmarTe~ 2 I 35
grZnobadi (eva) xiluli xorcieli `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda~ 1 I 5
gulispoundmis-yofa gons mosvla (il abulaZe) `gulispoundma-yav da ganifrTxve~ 3 IV 2
gyofdin _ gwamdes gjerodes `gyofdin rameTu Zal-uc Tana keTrovnisa cxorebisa Senisa kualad ganspetakebad~ 2 VI 4
d
dabebkul-i SebRaluli dafleTili `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
daglaxakeba aq gariyva daSoreba `dahglaxaken marTalTa cxorebisagan~ 1 II2 3
dadgroma darCena dasadgureba `daadger gareSe kidobnisa mis sacxorebelisagan~ 1 II
2 4
dakueTeba danarcxeba dacema `ganewyve Sen da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
dakukitakuki barZimi `dakukad moigo guerdi Seni cxovelsmyofeli eklesiaman~ 1 IV 21
daltoba danamva dasveleba `alabastri igi nelsacxeblisaiexcl aRiRo da daaltvna ferpoundni saRmrToni~ 2 IX 21
damSWualul-i dalursmuli `damSWualul iyav cxorebisaTcents Cuenisa~ 3 IV 17
danaxeTq-i ufskruli naprali mTxrebeli~ nuukue Rrmaman danaxeTqman dagfaros~
232
1 VI 2
danTqma Caflva damarxva `xati Seni davanTq vnebaTa Sina~ 1 VII 17
dasabam-i dasawyisi `romeli dasabami vyo qriste godebisa amis~ 1 I 1
dasxma dasma gaCena `aRgiareb Sen wylulebaTa maT romeli daasxnes Cem zeda mwareTa avazakTa _ gulissityuaTa Sinagan gonebisa Cemisa aRZrulTa~ 2 I 11
dasxma daRvra daTxeva `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTaldquo 1 VIII 16
dafqva damsxvreva `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2 8
dayofa daxSva dadumeba `daniel mRcentmesa Sina gasmies viTar dauyvna sulo pirni mpoundecTani~ 1 VIII 11
daSaveba dabneleba wabilwva `sulisa Cemisa davaSave Suenierebaiexcl~ 2 II 7
dacxromil-i CaCumebuli Cawynarebuli `Sjuli mouZlurda SenTcents sulo wignni Sen zeda dadumebul arian da marTalTa da winawarmetyuelTa poundmani dacxromil~ 2 IX 3
dapoundsna moSveba moduneba dauZlureba `Senca nuve dahpoundsndebi sulo~ 1 IX 18
dapoundsna gankurneba `da wylulebani CemTa vnebaTani dahpoundsnen auracxelni~ 2 VII 1
dapoundsna damxoba dahpoundsna igi Tavadman qristeman raiexclTa wyalobiT gacxovnos Sen~ 1 VII 9
dapoundsnil-i dauZlurebuli `gonebaiexcl mwared wylul ars poundorcni dapoundsnil da gankaful 1 IX 1
dapoundsnil-i uRirsi wamxdari ugvano `uSuersa cxorebasa emsgavsa sulo dapoundsnili qcevaiexcl Seni~ 1 VII 10
dapoundSva daxurva daxSva `cani dagepoundSnes da siymili gewia~ 2 VII 18
diakeul-i dekeuli kuro `velurqmnilsa diakeulsa sulo miemsgavsa pirvel efrem~ 1 VI 3
draqma fulis erTeuli bdquompove mpoundsnelo draqmisa mis msgavsad~ I II1 19
drekil-i gandrekili gadaxrili `gulisTqumaTa maT mier borotTagan drekili~ 3 VII 6
e
ebgur-i mzveravi `ebgur eqmen da ganimsture yen sulo da sibrZniT ganixile Sen queyanaiexcl igi aRTqumisaiexcl~ 2 VI 9
edom-i bilwi saxeli `romel ars mpoundurvalebaiexcl sulisa codvaTa trfialisa~ `edom saxel-edva esavs gardareulisa bilwebisaTcents~ 1 IV 12
embaz-i sabaneli sanaTlavi gansawmedeli (saba) `meqmenin me sisxli igi da wyali guerdiT SeniT gardamosuli embaz da sasumel~ 2 IV 23
eSu gareuli Rori eSuTa poundorcni siiavni da Wamadni megcentptelebrni yen sulo zecisaTa maTgan aRirCien~ 1 VI 8
v
vltoba gaqceva daSoreba evltode cecxlsa mas ganmlevelsa ZcentrTa SenTasa~ 2 VIII 6
233
vnebul-i ukeTuri mdabali `poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa gacamtuerebasa~ 1 I 5
vrcel-i aRsavse `sakcentrvelman brZenman solomon vrcelman friad sibrZnisa madliTa~ 1 VII 10
z
zakuva veragoba gaiZveroba `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zraxva ganzraxva `guelman miqsova zakuviT zraxebiTa~ 3 II1 9
zartexil-yofa zarisdacema SeSineba `raJams cecxli oxrides saSinelad da zartexil-yofdes dabadebulTa~ 3 VIII 15
zegardamo zemodan `ivltode zegardamoiexclsa dawuvisagan~ 2 III 1
zurg-ukunqceva zurgis Sebruneba zurgis Seqceva `dahfare Sen sircxcentli-igi megobrisaiexcl orTa maT msgavsad zurg-ukunqceviT~ 1 III2
3
zuaraki nasuqari xbo~ (saba) aq xari moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
zuaoba ampartavnoba siamaye `fariseveli zuaobiT daisaja~ 1 IX 15
zraxva Sexeba ziareba `qriste poundorciTa guezraxa (gveziara) Cuen~ 1 IX 6
T
Tanawarpounddoma gverdis avla `mRdelman ugulebels-myo da Tana-warmpoundda~ 1 I 17
Tanawarpounddoma gadalaxva gadasvla `Tana-warhpounded bunebiT mdinaresa Jamsa viTar kidobani~ 1 VI 12
Tualuxuav-i miukerZoebeli `Tualuxuavsa mas gansjasa Sensa nu Sexual sasjelsa Cemsa~ 2 I 22
TcentTmflobel-i TviTneba `mmosies me samoseli kdemisaiexcl msgavsad leRcents furcelTa mxilebad TcentTmflobelTa vnebaTad~ 1 II 13
Tbe comi `ese ars axali fqcentli ra Sezilo xolo comi ra damJavdes da safuar iqmnas~ (saba) `Sengan moiRo Cemi Semoqmedman Tbe uxrwnelo qalwulo~ 1 V 22
k
kadnier-i Tamami gabeduli `kadnierad miuTxren saqmeni mogonebiTurT qristesa~ 1 IV 3
kacad-kacad-i TiToeuli kaci (saba) raJams miagebde kacad-kacadsa Rirsad saqmeTa~ 3 III 9
kdema sircxvili `mmosies me samoseli kdemisaiexcl~ 1 II 13
kecis-Wur-i keci `miwa saWurWle~ (saba) kecis WurWeli `Sevagine kecis-Wuri poundorcTaiexcl~ 1 IV 25
kidoban-i saxuraviani didi yuTi `moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents risxveul iqna ozan~ 1 VII 7
234
kuarT-i samoseli tansacmeli `kuarTi dabebkuli mmosies~ 2 II 15
kuro daukodavi xari buRa `viTarca raiexcl kuroiexcl gankrTomili msgavs iqmen efrems yen sulo uwesod slviTa~ 2 VI 3
l
lirweba uwesoeba avxorcoba `ivltode sulo lirwebisa missa~ 1 II2 3
lmobier-i aq sinanulis gamomxatveli `momcen cremlni lmobierni~ 1 I 1
lxineba miteveba Sendoba `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
m
mamul-i mamiseuli mameuli `roboamis msgavsad mamulni ganzraxvani Seurcx-hyven~ 1 VII 12
mamxilebel-i aq sindisi `daSjil var me mwared Cemisa mamxileblisagan~ 3 IV 7
manana mana RvTaebrivi sakvebi `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ I VI 7
manqana iaraRi (xelosnuri) (il abulaZe) `manqanani daefqvnes wyalobiTa TcentsiTa gardamoslviTa~ 2 II2
8
matiane wigni movlenaTa aRmnusxveli `wignni matianeTani ganexumian viTarca aRwers didi daniel~ 2 VI 27
macxovareba xsna Semweoba `mfarvel meyo me macxovarebad Cemda~ 1 I Zlispiri
mbasrobel-i mkicxveli Seuracxmyofeli gamqilikebeli `qams miemsgavse sulo mamisa mbasrobelsa~ 1 III2
3
mbrkunel-i mwixvneli Semviwroebeli `ganscen mbrkunelsa mas Sensa sikeTeni pirmSoebisani~ 1 IV 11
medgar-i boroti mSiSara zarmaci `rubens emsgavse medgari~ 2 V 3
mezuere xarkis amkrebi mebaJe `milxine me _ vitycent mezuerisaebr~ 1 II 22
meyseulad dauyovnebliv `xolo sinanulica mrCobli aCuena meyseulad~ 1 VII 5
mzuaobar-i amayi ampartavani `Tavpounded var ugunurebiT da amaod da cudad mzuaobar guliTa~ 1 IV 24
mTavrebriv-i samefo uzenaesi `mTavrebrivi pativi Seni daamone sulo poundorcTa SenTa~ 1 VII 9
miTvla miReba Sewirva `miiTuale aRsarebaiexcl Cemi~ 1 II 2
mirulebul-i mTvlemare miZinebuli `sasZloiexcl damepoundSa mirulebulsa~ 1 IV 22
mitaceba warTmeva wagleja vidre-Ra sasufevlisa kari ganRebul ars da miitaceben mezuereni da meZavni~ 2 IX 6
mixuma miReba Sewirva `miixuen cremlni Cemni mihronad~ 1 II 20
mipoundda warTmeva `sinanulisa RirsTa nayofTa nu mimpounddi~ 1 IX 24
mogeba gadmoReba SeTviseba `manasesni moigen sulo aRZrvani winaaRrCevisani~ 1 VII 13
235
mogeba mopoveba `wyarod cxovelad mogigeb dampoundsnelsa magas sikudilisasa~ 1 III2 1
moltolvil-i [Senken]mswrafi moSurebuli `RmrTisa dedao sasoo Sendami moltolvilTao~ 1 II 11
momatyuebel-i SemZeni mimniWebeli `Seved queyanasa uxrwnelebisa momatyuebelsa~ 2 III
2 5
momymar-i damSeuli `aw momymar[xar] keTilTagan~ 3 I 11
monagebTmoyuare qonebismoyvare `mona monagebTa~ `monagebTmoyuare cxorebaiexcl univTosa aRvirCien~ 1 II 16
mosacxromel-i dasacini `SiSi Seni mommadle raiexclTa araiexcl viqmne mosacxromel eSmakTa~ 2 IV 31
moswrafed swrafad `gamoved queyaniT vnebaTaiexclT moswrafed~ 3 III2 5
moqalaqoba-iexcl cxorebaiexcl `SevwireniT moqalaqobaiexcl bilwi da moZagebuli~ 1 I 9
moReba tareba tvirTva moRebasa kidobnisasa Sexares raiexcl igi zuarakTa maT mxolod SexebisaTcents oden risxveul iqmna ozan~ 1 VII 7
moyofa gamowodeba Sewevna `qriste moyav marjuene Seni~ 1 VI 13
moSToba daxrCoba `mwcentriTa vnebulad gemovnisa qcevisaiexclTa viSTvebi~ 1 II 14
mowled mowyalebiT siyuaruliT `somanitelman mowyled Seiwynara winaiexclswarmetyueli~ 4 VIII 4
mowylva daWra vnebis miyeneba `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas uwesod mixedviTa da mwared mowylviTa~ 1 I 4
mowylul-i daWrili vnebuli dawylulebuli `daec orkerZo Zleuli vnebaTa mier da saqmiT da gonebiT mwared mowyluli~ 2 IV 11
moxilva daTvaliereba dazverva `moixile cao da vityode~ 1 II 1
moxuma motana moxveWa `moixuen frTed saqmeni da xedvaiexcl raiexclTa ganere~ 3 VI 3
mopoundseneba gaxseneba mogoneba `moipoundsenen saqmeni Senni~ 3 IV 5
mrCobl-i ormagi wyvili `ozias mimsgavsebiT hoiexcl sulo mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi~ 1 VIII 7
msTuad swrafad Cqara `msTuad mewie qriste~ 3 VII 26
mRera dacinva `eSmakTa simravle mwared memReris~ 2 II 16
mRvime Txrili `ormo~ (il abulaZe) `daimkcentdra ioseb mRcentme saxed sacxorebelTa SenTa vnebaTa~ 1 V 16
mcnebeli (xe) xe cnobadisa `raiexclsa emsgavse evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xis mcnebelisa~ 2 I 4
mZcentnvared sastikad daundoblad `sircxcentli mZcentnvared mofenili ars Cem zeda~ 2 II 15
mwikulevan-i Seginebuli uwminduri WuWyiani `xolo ofni da finez Senebr Sewires sulo yovlad ucxo RmrTisagan mwikulevani cxorebaiexcl~ 1 V 12
mwikul-i WuWyi sibinZure `CemTaca codvaTa mwikuli ganwmide~ 3 IX 11
mwyurneb-i morevi wyliani adgili aq zRva `romelman ganapo zRuaiexcl da aRzRuda mwyurnebi 1 V 11
236
mxolo mxolo-man marto martom mxolod me `mxoloman gangarisxe~ 1 II 3
n
nefxva yinva `moiTmina odesme mamaTmTavarman nefxvaiexcl Ramisaiexcl~ 2 IV 8
nivT-i materia nivTiereba `nivTTada Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
nivTmoyuare materialurs warmavals mijaWvuli `nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCie~ 2 II 19
o
oteba gandevna `vnebaTa aotebda qriste~ 1 IX 16
odesme odesRac somanitelman odesme yen sulo mowled Seiwynara winawarmetyueli~ 1 VIII 4
odesca odesme `raiexcl Sevwiro odesca Senda eseviTari~ 1 V 6
opounder-qmna dacarieleba iavarqmna `opounder-viqmen keTilTa nayofTagan~ 1 IK 15
p
pirutyueba ugunureba pirutyveloba `ganeSore amieriTgan pirvelTa maT SenTa pirutyuebaTa~ 2 I 2
povnier-i (povnieri) mflobeli mqonebeli `puvnieri da marTali kaci samwyso-mravali da ganmdidrebuli simdidrisa didebisa da mefobisagan glaxak da uRono iqmna~ 1 IV 15
purismte `erTad puris mWameli~ (saba) puris moziare `xolo fariseveli simon purismte iqmna~ 1 IX 20
r
rabami ragvari `rabami Zrwolaiexcl iyos maSin~ 2 VIII 22
reca odesRac `elia etliTa saTnoebaTaiexclTa aRpoundda reca zecad~ 1 VIII 2
rideba gadarCena Sewyaleba `gamocdad ixile da SeZrwundi Senmca odes grida~ 2 IX 10
risxveul-i Serisxuli `risxveul iqna ozan~ 1 VII 4
rCola damorCileba `RmerTi gibrZanebs erCdi dapoundsnilo sulo~ 2 VI 12
s
saTno keTili mosaswoni misabaZi `qriste SemrTe saTnoTa SenTa Tana~ 2 III 4
salmoba tkivili sneuleba `Senca mpoundurvaled Seuvrdi sulo Cemo raiexclTa vnebaTa maT SenTa mravalsaxeni igi salmobisani gankurnes wyalobiT~ 2 IX 18
samaradisod mudmivad `marad~ `samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6 `romeli maradis Seuracx-vhyof saRmrToTa brZanebaTa~ 2 I 6
sammdgom-i mxedari mebrZoli `Relvaiexcl CemTa codvaTaiexcl damnTqams viTarca-igi
237
egcentptisa sammdgomTa~ 1 VI 5
sasZlo saqorwino oTaxi kari sasZloiexclsa mis dapoundSul ars Cemda~ 2 IV 27
saqanel-i arxi sadinari `mxoloman ganaxuen saqanelni saRmrToiexclsa mis risxvisani~ 1 II 4
saqiqel-i gasakicxi dasacini `RmrTivmoqsovili igi kuarTi ganmZarcua ubadruksa da saqiqel-myo yovlad sawyalobeli~ 2 II 13
sacnaur-i (eva) _ uxilavi `gonebiTi~ `grZnobadisa evaiexcls wil sacnauri eva poundorcTa CemTa vnebuli aRZrvaiexcl miCuenebda me tkbilTa romelTa gemoiexcl raiexcl vixile davakldi Sensa mas mecnierebasa~ 1 I 5
sacnaur-i cxadi `sacnaurTa da ucnaurTa Tana [SecodebaTa] RmrTivSuenierad dampoundsnelo milxine da macxovne~ 1 I 20
sacnobelni grZnobis organoebi igive `sagrZnobelni~ `araiexcl ipoebis mpoundsnelo codvaiexcl yovelTa sacnobelTa mier midrekilsa vnebaTa siyuaruliTa~ 2 IV 4
saWurvel-i iaraRi SeWurviloba `abjari aRsakazmavi~ (saba) `rameTu marxva da locvaiexcl gqonan saWurvelad mas zeda~ 1 IX 8
saxelmaRal-i ganTqmuli saCino `Svilmravali da saxelmaRali myis uSvilo da ucnaur iqmna~ 1 IV 14
saxier-i keTili keTilismyofeli `Segcode saxier friad sawyalobelman~ 1 II 3
saSuebel-i Sveba gancxroma `nu scTebi saSuebelTagan soflisaTa~ 1 VII 34
saSuebel-i samoTxe edemi (saba) [`adam] samarTlad ganvarda saSuebelisa misgan~ 3 I 9
sapoundiv-i uReli `aRiRe aw Cemganca sapoundivi mZime codvisaiexcl~ 1 I 19
saxoan-yofa saxis micema mSvenierad dasaxva `saxoan-vyav usaxobaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
sapoundumil-i Rumeli `daSrite sapoundumili poundorcTa mpoundurvalebisa~ 3 VII 26
siav-i spilenZis qvabi kardala `eSuTa poundorcni siavni da qmnilni megcentptelebrni aRirCien~ 1 VI 8
silaRe kadniereba Tavxedoba `silaRisagan misisa ltolvili sulo saRmrToTa Seexebode SiSiTa~ 1 VIII 7
simedgre uvargisoba siglaxe `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkcentdre simedgriTa~ 2 III 4
siRrmiT gamo [gulis] siRrmidan `siRrmiT gamo sulTqmaTa moswrafed Sevswirav~ 1 VI 1
skore nakeli `SiSueli skoreTa zeda mjdomare iyo~ 1 IV 14
sulTqumaiexcl oxvra wuxili godeba `locva~ `yurad-iRe Sen sulTqumaiexcl sulisa Cemisaiexcl~ 3 II 26 `Segivrdebi da dagasxam Sen viTarca cremlTa sulTqumaTa CemTa~ 1 VII 16
scentndis-i `mamxilebeli goneba~ (saba) `gonebaiexcl da suli~ (giorgi aToneli) `suli gonebiTurT mTavriT~ (eqvTime aToneli) `movkal sulisa scentndisi~ 1 I 7 `movklen uwyalod gonebaiexcl da suli~ 2 I 4 `viqmen [mklvel] sulis gonebiTurT mTavriT~ 3 I 10
sja gasamarTleba `da moxede sjasa Cemsa da milxine~ 1 VII 2
t
tyeba `Tavscema~ (saba) `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
238
u
ubadruk-i sawyalobeli sacodavi `yen ubadruko sulo raiexclsa emsgavse pirvelsa evas~ 1 I 4
ube wiaRi yure `STamagdo ubesa bralTa da codvaTasa~ 2 I 5
ugulispoundmo ugunuri uWkuo `aRirCien viTarca ugulospoundmoman erman pirvel udabnos~ 1 VI 8
uzakuvel-i wmida uzakveli `ahrons moaqunda pirvel cecxli wmidaiexcl da uzakuveli RmrTisa~ 1 V 12
udebeba sizarmace sizante `udebebiT warvle yoveli cxorebaiexcl Cemi~ 3 I 13
udeb-i zarmaci daudevari `semis igi kurTxevaiexcl ver daimkvidre udebo sulo~ 1 III2 4
udebyofa darRveva ugulebelyofa Seuracxyofa samaradisod udeb-vyof sityuaTa SenTa~ 1 I 6
ukunmomcvel-i ukuneTismomcveli damabnelebeli almur wyudiad da ukunmomcvel meqmna Rame codvaTa CemTaiexcl~ 1 V 2
ulmobel-i unaRvleli udardeli yovelni aRmogikiTxen cudad vinaiexclTgan ulmobel xar~ 2 IX 2
umedgres-i uborotesi `SecodebulTa umedgres iqmen~ 2 VIII 8
undo gamousadegari `siRrmiT gulisaiexclT sulTqumani undoni Seiwiren Sen~ 2 VI 1
univTo aramaterialuri zegrZnobadi sacnauri nivTmoyuare cxorebaiexcl univToiexclsa aRvirCien~ 1 II1
16
usaxoba uSvereba umsgavsoba `saxoan-vyav usaxoebaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 II 18
uZcentres-i uaresi `Sen uZcentres mcodvelo sulo mas hbaZevd moqceviTa~ 1 VII 5
ucnaur-i uCino miCqmaluli sacnaurTa da ucnaurTa [SecodebaTa] dampoundsnelo~ 1 I 20
uye lafi tlapo `dafluli uyesa Sina vnebaTasa~ 2 VI 32
uZil-i mRviZare fxizeli `Zrwolasa Seupyrie me raJams movipoundseno saSjeli igi saukunoiexcl matli uZiili~ 3 VI 10
uSuer-i uSveri ugvani saZageli `mwared uSuer da sircxcentleul var~ 2 II 11
f
ferovneba mSveniereba davfare pirvelisa xatisa Cemisa ferovnebaiexcl codviTa~ 3 II 19
fufuneba netareba gancxroma `vagrZen siSiSule Cemi RmrTisagan da maRlisa mis mefobisa da wmidisa fufunebisa dacemaTa CemTaTcents~ 1 I 3
q
qmnul-i Seqmnili `macxovne qmnuli Seni~ 1 II 3
R
RaTu Tundac `davrdomilsa macxovar winaSe bWeTa siberesa RaTu nu STamagdeb me
239
jojoxeTad~ 1 I 14
Rirsad samarTlianad `Rirsad ganvarda adam edemiT~ 2 I 6
Rirs-i Rirseuli `Sekruli ganisyida Rirsi suli ZmaTa TcentsTa mier~ 1 V 4
Rrekil-i keTrovani `Rrekilni da brmani ganhmarTna~ 1 IX 14
y
yuradxuma `yurad-Reba~ mosmena gagoneba `yurad-ixuen sulTqumani sulisani~ 1 II 26
yuedreba mxileba Serisxva dasja qalaqTaca romelTaca misca mpoundsnelman saxarebaiexcl gasmies sulo viTar iyuedrnes misgan~ 1 IX 19
S
Segineba Seuracxyofa `Sevagine siwmide igi gonebisa Cemisaiexcl~ 2 II 6
Sevrdoma `orisav mupoundliT daCoqeba~ (saba) `cremliT Segivrdebi mpoundsnelo~ 2 II 5
Semtkiceba ganmtkiceba `amRebeli cxedrisaiexcl ganrRueuli Seamtkica~ 1 IX 13
Seracxva miCneva CaTvla `rameTu palatad Seeracxnes mas skoreni~ 1 IV 14
Serwyuma SeerTeba aRdgena `romeli-igi saxed saRmrToiexclsa juarisa ganhkueTda zRuasa da Searwyumidis~ 2 V 11
Seyofa SeerTeba Serwyma `nivTTadad Seyofil var gonebiTa~ 1 V 14
Sexareba SenZreva gzidan gadacdena moRebasa kidobnisasa Sexares maT igi zuarakTa~ 1 VII 7
STacuma Semosva `STaicu moRuawebis ZaZaiexcl da nacari~ 3 VIII 3
STapounddoma Cayra `mefeman vidre queskneladmde STapoundadna~ 1 IX 19
c
cToma dabrkoleba motyueba `vsceT gonebiTa xilvad gemosa missa mwaresa~ 3 II 10
cudmaSural-i amao usargeblo `yovelnive cudmaSural iqmnen~ 1 IX 3
cxedar-i sawoli taxti `erTgzis coda da maradRe daalbobn cxedarsa Tcentssa daviT tiriliTa~ 2 VII 4
Z
Zleba SeZleba `romliTa uZlo Senca qmnad sakcentrvelTa niSTa~ 1 V 11
Zcentr-i gasaWiri gansacdeli `levitelman ZcentrTa Sina damiteva~ 1 I 17
Zleva-iexcl gamarjveba `raiexclTa man Tavadman mogces Zlevaiexcl romel-igi SenTcents gamoicada~ 2 IX 10
Zmacuva uSjuloeba mzakvroba `maTni Zmacuvani ganagrZvnes Cem zeda~ 1 II 11
Zuv-i Zu xvadi dedali `mipoundsen yovlad borotisa mis mgelisa ZuvaTagan~ 2 VIII 21
240
w
wamal-i salbuni `wamali da wyalobisa zeTi da Rvinoiexcl damasx~ 1 VIII 15
wamisyofa `Tvalis qna~ (saba) miniSneba daxamxameba aq gulisyuri `maradis aRpyrobil iyavn gonebaiexcl da wamisyofaiexcl Seni wyalobaTa misTa mimarT~ 2 IX 10
wamlean-i mowamluli Sxamiani `wamleaniTa isriTa mwared gangurima~ 2 I 33
warmdeb-i Tavxedi kadnieri `sWame yovlad warmdebad Wamadi makudinebeli~ 1 I 4
warmwymedeli (xe) damRupveli `raiexclsa emsgavse pirvelsa mas evas gemoiexclsa xilviTa warmwymedelisa misgan xisa mcnebelisa~ 2 I 4
warwirul-i Camkvdari `warwirul ars cxorebaiexcl~ 1 IX 1
warwymedul-i dakarguli daRupuli `Segcode Semiwyale da warwymeduli mpove~ I VIII 1
warrRuna warRuna walekva warRvna `warvirRuen wyliTrRuniTa codvisaTa~ 2 III2 3
warpounddoma ganvla gasruleba `yoveli cxorebaiexcl Cemi bnelsa ukunsa Sina warvhpoundade~ 2 V 1
wbe naTqvlefi `momipoundsenesa~ I 9
widovan-i sisxlmdinari `viTarca widovani miveaxlebi fesusa~ 1 VIII 16
winaaRrCevaiexcl arCevani `ugulispoundmoiexcl winaaRrCevaiexcl sulo moige I VI 7
winamZRuar-i winamZRvari meTauri beladi `mcemdes mwared vnebaTa winamZRuarni~ 1 II 11
wuTx-i Cirqi `palatad Seeracxnes mas skoreni xolo wuTxni _ margalitad~ 1 IX 14
wumwubaiexcl `zeciT cecxli ars romeli awcentma sodoms gogirdiTa~ (saba) `awcentma ufalman uflisa mier cecxli da wumwubaiexcl~ 2 II 9
wurTa wvrTna ganzraxva azris gonebaSi gavleba `mrCobl gaqus Sen Soris keTrovanebaiexclca misi bilwTa saqmeTa wurTiTa~ 1 VIII 7
wylva gvema `swyli wyalobiT~ 2 I 12 `ivno iwyla eSmaki da Wirveuli ityebda~ 1 VI kondaki 2
wyoba SebrZoleba `ganewyve da daakueTen simpoundniT poundorcTa vnebani~ 1 VI 11
wylul-i daWrili `wylul var da gangumeril~ 1 II 8
x
xada xda xmoba wodeba `avazaki RmrTad gxadoda~ 1 IX 22
xalen-i wamosasxami `elise odesme Semwynarebelman eliaiexcls xalenisaman miiRo mrCobli madli~ 1 VIII 3
xarisx-i safexuri aRsavali kibe `saxe iyo saqmisa aRsavalTa da mecnierebisa miT xarisxTaiexcl~ 1 IV 6
xeneS-i boroti cudi `Cuenca SevwireniT RmrTisa saqmeni xeneSni msxuerplTa Tana SeginebulTa~ 1 I 9
241
pound
poundeliTwerili xelnaweri dokumenti `pirvelTa codvaTa misTa poundeliTwerili uCino-yo~ 1 IX 18
poundelisaRpyroba xelis gamowodeba waSveleba `mwcentresa Sina bilwTa saqmeTa STavvardi medgrobiT poundeli-aRmipyar~ 2 V 5
poundelmwifeba ufleba `gaqus ufalsa yovelTasa poundelmwifebaiexcl mitevebad~ 1 IV 1
poundelovanmTavar-i xelovanTuxucesi umTavresi simbolurad RmerTi `cxovlad Semzile Tipoundaiexcl poundelovanTmTavarman mekeceman~ 1 I 10
poundma aq sityva `ityoda RmerTo gmadlob Sen da sxuaTa poundmaTa mzuaobarTa~ 1 IX 15
poundmel-i xmeleTi qveyana mSrali mdinare iordanisaiexcl gankueTa odesme eliaiexcl xaleniTa elise da ganvlo igi poundmelad~ II VIII 4
pounduebul-i moklebuli `pounduebul var me sasZloiexclsagan~ 1 IV 22
poundumeva gamoyeneba moxmareba `mananasa mas saRmrTosa aRirCie gemoTmoyuare maZRriv poundumevaiexcl vnebaTaiexcl~ 1 VI 7
j
jerovnad Sesaferisad sakadrisad amisTcentsca jerovnad RmrTismSoblad gqadagebT~ 2 VIII 25
jerCineba miCneva (saWirod) il abulaZe neba survili ara ars sofelsa Sina codvaiexcl romeli me ara micodavs gonebiT da sitycentT nebebiT da jerCinebiT~ 1 IV 4
jmna ganSoreba gamijvna `ijmen borotisagan~ 1 VII 7
h
haerismcveli `[haerismcvelni] arian eSmakni odes gardamoiTxivnes uborotesni jojoxeTad STapoundden da udaresni haerTa Sina daSTen romelni munca itanjebian maTgan ars saocrebaTa Cueneba msoflioni qajad da Wimkad saxel-sdeben (saba)~ `momivline angelozi wyalobiT haerismcvelTagan mpoundsnelad Cemda~ 2 I 31
242
Laura Grigolashvili
The Georgian Translations of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonldquo
Resume
Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo is one of the oldest and most important monuments of Christian spiritual heritage There are several factors that make this masterpiece of hymnology particularly important for Georgian liturgical and hagiographical tradition ldquoThe Hymns of Repentancerdquo by the great David Aghmashenebeli (David IV the Builder 1073 - 1125) King of Georgia are inspired by this Canon In addition the names of three of the most notable representatives of Georgian literature Ekvtime Mtatsmideli (St Euthymius the Athonite 955-1028) Giorgi Mtatsmideli (St George the Athonite 1009-1065) and Arsen Iqaltoeli (Arsen of Iqalto 1050-1127) are associated with this work they have all translated St Andreas ldquoGreat Canonrdquo and have established it as one of the most important and monumental works of the Christian liturgical poetry in Georgia Beyond these historical indications as the current reevaluation of asceticism as both a religious-mystical experience and a unique phenomenon in itself is taking place the Canon is particularly relevant in todayrsquos world Even the representatives of Poststructuralism and Postmodernism have taken interest in the essence of Askesis recognizing it as a positive occurrence Furthermore asceticism is regarded as the universal prerequisite of a culture as it is as a basis that largely determines relationships between cultures and creates possibilities of initiating communications between them It is widely recognized that the foundations of universal ethics are highlighted precisely in ascetic literature and that todayrsquos intellectual elite cannot add anything new to these principles Some scholars even think that the alternations of strong complex dramatic feelings that are associated with repentance which is the leading motif of Askesis are expressed in liturgical poetry better than in treatises As such they strongly advise deep contemplation of Andrew of Cretersquos hymns of atonement his famous ldquoGreat Canonrdquo
In the first half of the 11th century the ldquoGreat Canonrdquo of St Andreas of Crete was introduced and established in Georgian liturgical practice alongside the Constantinople Typikon Interestingly the old Georgian translations preserved the Canonrsquos archaic form while the Greek Triodion containing the text of the Canon that have been passed down to us are based on a later manuscript tradition This fact also adds to the importance of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo for Medieval Studies
The first attempt to translate the ldquoGreat Canonrdquo into the Georgian Language is associated with the name of Ekvtime Mtatsmideli Georgian literary scholarship has widely discussed Ekvtimersquos principles of translation and degree to which his work is essential to Georgian cultural and intellectual heritage The evaluations of Ekvtimersquos work made by the Canonrsquos other Georgian translators Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli are particularly important as they are articulated by scholars who are among the highest authorities in both Christian liturgical tradition and Georgian hymnography in particular Giorgi Mtatsmidelirsquos and Arsen
243
Iqaltoelirsquos assessments of Ekvtimersquos translation significantly overlap In essence they agree that Ekvtime Mtatsmideli overlooked the Biblical symbols and images that saturate the Canon because he found them ldquohardly decipherable and distractive for the mindrdquo (Georg 5 154v) In place of these Ekvtime added Troparia for the sustenance of the soul Ultimately Giorgi Mtatsmideli and Arsen Iqaltoeli conclude that Ekvtime endeavored to enrich the spiritual nourishment of the text more than he wished to retain its precise content (Georg5 159r) A further indication of this is that he also modified the mode and hirmi of the original (ibid)
In volume Ekvtime Mtatsmidelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo is almost identical to the original text However his translation still leaves a sense of dissatisfaction due to both his treatment of paradigmatic biblical images and the liberty he has taken in his handling of the mode and hirmi of the ldquoGreat Canonrdquo However in order to understand Ekvtimersquos aims it is necessary to recall Giorgi Mtatsmidelirsquos assessment of both his creative aims and his working principles ldquoSaint Father Ekvtime had translated the lsquoGreat Hymnsrsquo as a book of repentancerdquo As this suggests Ekvtime was interested in the troparia as expressions of atonements therefore he omitted what he saw as excessive image-symbols and Biblical names from his translation Another of the textrsquos translators Arsen Iqaltoeli arrives at a similar position in his assessment of Ekvtimersquos translation ldquoHe had omitted the imagery of the Holy Scripture and instead he had added the hymns of repentance for the sustenance of the soulrdquo (Georg5 147v) By modern classification Ekvtimersquos method of translation is an example of ldquodynamic equivalentrdquo
Giorgi Mtatsmideli aimed to create a complete anthology of the Triodion (Lenten Triodion Markhvani) and the Easter Hymns Triodion (the Pentecostarion Zatiki) Ideally he wished his edition would expunge all errors from previous translations and become the crowning text of the Christian Church To this end Giorgi Mtatsmidelirsquos translation reinstates the biblical names and images that Ekvtime had excised This fact confirms the view expressed in scholarly literature that Giorgi Mtatsmideli envisioned a form of translation that remained as close as possible to the original text
Giorgi Mtatsmideli had one more task to fulfill because of his special reverence towards Ekvtime he considered it necessary to include Ekvtimersquos troparia of repentance This resulted in the multitude of images and troparia that swell his edition Addressing this abundance Giorgi Atoneli hoped that ldquoeven though the amount of the troparia had multiplied they were not tiresomerdquo Giorgi Atoneli further wished that these elements would be seen as ldquobeautiful and [their presence much desirablerdquo (Georg 5 154r) The fact that Giorgi Atonelirsquos own translation of the Canon of Repentance exceeds both Ekvtimersquos and Arsenrsquos in volume exemplifies his own reverence for this material
Arsen Iqaltoelirsquos task was even more difficult He held the previous translators (the Athonites) Ekvtime and Giorgi Mtatsmideli in the highest regard Yet he was aware that their translations diverged from Andrew of Cretersquos text as a result of which both translations had become burdensome to the Georgian church It should also be taken into consideration that the Monk Arsen is one of the initiators of the ongoing Typikon changes taking place in the Georgian church Under his very initiative the new addition of Typikon was introduced The Georgian ldquoKing of Kingsrdquo-David IV the Builder (Aghmashenebeli) - was involved in this process as well he ordered Monk Arsen to translate the ldquoGreat Canonrdquo again Furthermore the King ordered loane Catholicos of Kartli to set a new voice to the text of the Canon so that ldquothe church would be offered the perfect and the purist truth with every word of adorationrdquo
244
Arsen Iqaltoeli solved the task brilliantly Once more drawing on contemporary classification we can describe his method of translation as ldquoformal equivalentrdquo In the end Arsen Iqaltoeli produced a nearly exact translation of the ldquoGreat Canonrdquo He retained both the mode the hirmi and the biblical symbols at the same time the semantic and artistic content of the original work remains unchanged The fact that Arsen Iqaltoeli is loyal to the original text and follows it precisely is confirmed by both the old Slavonic and the New Georgian translation of Andrew of Cretersquos ldquoGreat Canonrdquo All the scribes of the following epochs relied on Arsel Iqaltoelirsquos translation of the ldquoGreat Canonrdquo
While studying the Georgian translations of the aforementioned monument we are guided by the unique compilation of all the three Georgian translations preserved at the National Library in Paris This manuscript is Par Georg5 that has been made accessible to us by famous Kartvelologist Bernard Outtier When we worked on the identification of the texts of the Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo Acad Elene Metreveli and I relied on photocopies and microfilms of this manuscript Definitely almost all the manuscripts of the ldquoGreat Canonrdquo preserved in our repositories have been taken into consideration
The current work presents all three Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo together with the respective versions to allow the interested reader to observe creative individualities of the translators
The work highlights the ethical and esthetical meaning of the ldquoGreat Canonrdquo We believe that understanding of these aspects contributes to giving a new life to the text At the same time we take into account that Andrew of Crete is considered to be one of the founders of a Canon as a genre He based the imagery system of the ldquoGreat Canonrdquo on the semantic-hermeneutic method Like apologists he showed that a word of the prophets and in general biblical narrative and the Christian literature based on this narrative contain simultaneously verbal enigmatic and allegoric layers I share the view that poets of the following centuries ndash John of Damascus and Cosmas of Maiuma Joseph the Hymnographer and Theophanes Confessor and many more - are continuers of Andrew of Cretersquos traditions rather than successors of Romanos the Melodist The victory of the ldquoCanonrdquo over the kontakion is the victory of ratio-allegorized trend over the narrative-dramatic trendrdquo (S Averintsev)
The Georgian translations of the ldquoGreat Canonrdquo definitely determine the ways of development of the Georgian Hymnography
245
damowmebuli literatura
bull andria kriteli didi kanoni Tb 2007 Zveli berZnulidan Targmna da gamokvleva daurTo gvanca koplataZem
bull arqimandriti kipriane (kerni) liturgika Targmani eliso kalandariSvilisa Tb 2009
bull berdiaevi n adamianis bedi Tanamedrove samyaroSi Targmani baCana bregvaZisa Tb 2001
bull grigolaSvili l andria kritelis `didi kanonis~ eqvTime aToneliseuli Targmani aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola literaturis institutis gzamkvlevi Tb 2013
bull grigolaSvili l andria kritelis didi kanonis~ qarTuli Targmanebi da kanonis rogorc Janris Camoyalibebis ramdenime aspeqti qarTvelologi 19(4) Tb 2013
bull TayaiSvili eqv parizis nacionaluri biblioTekis qarTuli xelnawerebi da oci qarTuli saidumlo damwerlobis niSani parizi 1933
bull ioane petriwi saTnoebaTa kibe iv lolaSvilis gamocema Tb 1968
bull ioane petriwi Sromebi II Tb 1937
bull kekeliZe k etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan t XIV Tb 1986
bull kekeliZe k kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul literaturaSi Tb 1949
bull kekeliZe k qarTuli literaturis istoria t I Tb 1960
bull kiknaZe z saubrebi bibliaze Tb 1989
bull koplataZe gv bizantiuri himnografiuli poezia da andria kretelis didi kanoni ix andria kreteli didi kanoni Tb 2007
bull mamaTa swavlani X da XI saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca il abulaZem Tb 1955
bull managaZe x wm andria kritelis `sinanulis kanoni~ da misi qarTuli Zlispirebi (Q680 xelnaweris mixedviT) avtoreferati Tb 2006
bull uZvelesi iadgari gamosacemad moamzades gamokvleva da saZieblebi daurTes el metrevelma c Wankievma da l xevsurianma Tb 1980
bull uZvelesi redaqciebi basili kesarielis equsTa dReTaiexclsa~ da grigol noselis Targmanebisa `kacisa agebulebisaTcents~ Tb 1964
bull fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT gamosca mzeqala SaniZem Tb 1960
bull Smemani a didi marxva Targmani eqvTime koWlamazaSvilisa Tb 2004
bull Zlispirni da RmrTismSoblisani ori Zveli redaqcia X-XI ss-is xelnawerebis mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo elene metrevelma Tb 1971
246
bull wm ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gadmocema ori Zveli Targmani gamosacemad moamzades roman miminoSvilma da maia rafavam Tb 2000
bull WeliZe e qristianoba da sazogadoeba religiur-saganmanaTleblo Jurnali `guli gonieri~ 2 2011
bull xaCiZe l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis parizuli nusxa krebuli ivironi-1000 Tb 1983
bull xaCiZe l efrem mciris himnografiuli memkvidreobis Sesaxeb Tb 2009
bull xevsuriani l giorgi mTawmidelis redaqciis marxvanis avtografuli nusxis sakiTxisaTvis literaturuli Ziebani Tb 2005
bull jRamaia l giorgi mTawmidelis Tveni (seqtemberi) gamosca gamokvleva saZieblebi da leqsikoni daurTo lali jRamaiam Tb 2007
bull hans kiungi msoflio zneoba (proeqti) Targmani zurab abaSiZisa Tb 1998
bull Аверинцев С С У истоков поэтической образности искусства Другой Рим Санкт-Перербург 2005
bull Аверинцев С С Поэтика ранневизантийской литературы М 1977
bull Бердяев Н О назначении человека М 1993
bull Богослужебные каноны на греческом славянском и русском языках ndash изд Е Ловягина СПб 1875
bull Бычков В 2000 лет христианской культуры т 1 Раннее христианство Византия Москва-Санкт-Петербург 1999
bull Веремеенко К Свящ уроки покаяния в Великом каноне Андрея Критского М 2013
bull Гамкрелидзе Т В Иванов Вяч Вс Индоевропеиский язык и индоевропейцы II 1984
bull Лосский В Н Очерк мистического богословия Восточной Церкви Богословские труды т 8 М 1972
bull Словарь библейского богословия Под редакцией Ксавье Леон-Дюфура Брюсель 1974
bull Талин В Святой Андрей пастырь критский и его Великий покоянный канон ЖМП 1968 2
bull Толковая Библия или комментарий на все книги св Писания Ветхого и Нового Заветов Второе издание Институт перевода Библии Стокгольм 1987
bull Флоренский Н Н История Богослужебных песнопений православной католической церкви Киев 1881
bull Хоружий С К феноменологии аскезы М 1998
bull Шмаков В Священная книга Тота Великие арканы Таро Абсолютные начала синтетической философии эзотеризма М 1916
bull Patrologiae Cursus Completus Aecurante J-P Migne Bibliothecae Cleri universae Tomus Unicus Parisis 1865 t VII
bull Wellesz E A History of Byzantine Music and Hymnography Oxford 1980
Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis
gamomcemloba
2020
redaqciis misamarTi
Tbilisi sionis q 1340
E-mail gamomcemlobamailru
Address of editorial Board1340 SIONI STR TBILISI
daibeWda gamomcemloba `meridianSi~Tbilisi al yazbegis gamz 47
E-mail meridiani777gmailcom
wignis garekanze gamoyenebuli wm andria kritelis foto aRebulia saitidan
zneoba ge