Władza prezydenta USA

czy jest najważniejszym politykiem świata?

Wybór prezydenta

• Władza wykonawcza należeć będzie do Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki.

• Kto może zostać prezydentem?• Bierne prawo wyborcze przysługuje osobie,

która:– była obywatelem amerykańskim w momencie

uchwalenia konstytucji (to już raczej niemożliwe)– lub jest obywatelem z urodzenia– ma skończone 35 lat– mieszka na terenie USA od co najmniej 14 lat

Wybór prezydenta

• Nie może zostać Prezydentem osoba, która nie jest obywatelem Stanów Zjednoczonych urodzonym w tym państwie. (art. II, sek. 1, kl. 4)

• oznacza to, że sukcesja nie przysługuje osobie nie spełniającej tego wymogu (ustępuje miejsca osobie następnej w kolejności)

• ważne: początkowo Amerykanie wybierali wiceprezydenta w inny sposób

wybory

• kolegium elektorskie – to już wiemy – poszanowanie dla federacyjnego charakteru państwa

• wybory odbywają się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada

• początkowo wiceprezydentem zostawał kandydat który zdobył mniejszą ilość głosów

• oznacza to, że wiceprezydent jest politycznym przeciwnikiem!

wybory

• XII poprawka (1800): wybiera się prezydenta i wiceprezydenta

• od tego czasu glosuje się na parę!• kadencja rozpoczyna się od 20 stycznia,

złożeniem przysięgi na wierność konstytucji (zmienione z marca XX poprawką, 1933)

• poprawka XXII – ograniczenie ilości kadencji do dwóch (to po F.D. Roosevelcie)

Śmierć prezydentaLp. INSTYTUCJA 1. prezydent Stanów Zjednoczonych 2. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych 3. spiker Izby Reprezentantów 4. przewodniczący pro tempore Senatu 5. sekretarz stanu 6. sekretarz skarbu 7. sekretarz obrony 8. prokurator generalny 9. sekretarz spraw wewnętrznych 10. sekretarz rolnictwa 11. sekretarz handlu 12. sekretarz pracy 13. sekretarz zdrowia i świadczeń socjalnych 14. sekretarz polityki mieszkaniowej i rozwoju miast 15. sekretarz transportu 16. sekretarz energetyki 17. sekretarz edukacji 18. sekretarz do spraw weteranów 19. sekretarz bezpieczeństwa narodowego

Śmierć prezydenta• początkowo regulował to art. II, sek. 1, kl. 5:• W przypadku usunięcia Prezydenta z urzędu lub

wskutek jego śmierci, ustąpienia albo niezdolności do wykonywania obowiązków tego urzędu, władzę i obowiązki Prezydenta przejmuje Wiceprezydent; Kongres wyznaczy w drodze ustawy osobę upoważnioną do przejęcia urzędu Prezydenta w przypadku usunięcia z urzędu, śmierci, ustąpienia lub niezdolności do wykonywania obowiązków zarówno przez Prezydenta, jak i Wiceprezydenta; wyznaczona przez Kongres osoba będzie pełnić te obowiązki do czasu ustania niezdolności lub wyboru nowego Prezydenta.

Śmierć prezydenta i nie tylko

• XXV poprawka – przyjęta po śmierci Johna Kennedy’ego, w roku 1967

• Prezydenta po śmierci, ustąpieniu lub usunięciu zastępuje Wiceprezydent.

• na wakat stanowiska Wiceprezydenta mianuje Prezydent – konieczna aprobata obu Izb

• w przypadku niezdolności – Prezydent składa oświadczenie przewodniczącemu Izby oraz prezydentowi pro-tempore Senatu

• władzę sprawuje Wiceprezydent do czasu odwołania oświadczenia

i nie tylko

• Co się dzieje, kiedy prezydent zwariuje?• Ilekroć Wiceprezydent i większość kierowników

departamentów, lub innego ciała określonego przez Kongres w drodze ustawy złoży Przewodniczącemu pro tempore Senatu i Przewodniczącemu Izby Reprezentantów pisemne oświadczenie, że Prezydent nie może sprawować władzy i zadań swojego urzędu, Wiceprezydent niezwłocznie przejmuje władzę i zadania tego urzędu jako pełniący obowiązki Prezydenta.

Zadania prezydenta

• obejmuje szerokie zadania związane z nadzorowaniem bieżących spraw kraju

• oraz nadzorowaniem pracy rządu federalnego

• prezydent ma prawo do wydawania rozporządzeń (executive orders) – są wiążące dla agencji federalnych, ale nie wymagają działań (zgody) Kongresu

Zadania prezydenta

• prezydent mianuje – a Senat potwierdza – szefów departamentów amerykańskiej administracji/rządu

• prezydent ma prawo do kontrolowania procesu legislacyjnego:– prawo weta – odrzucenie weta wymaga 2/3 głosów

• prawo do wpływania na system sądowniczy:– mianowanie sędziów– prawo łaski (full or conditional pardon to anyone

convicted of breaking a federal law) za wyjątkiem empeachmentu

Zadania prezydenta

Polityka zagraniczna:• jest osobą odpowiedzialną za relacje z innymi

państwami• jest głową i najwyższym reprezentantem kraju• mianuje ambasadorów (za zgodą Senatu)• prezydent jest odpowiedzialny za losy

wszystkich Amerykanów przebywających poza granicami

• uznanie nowego państwa, traktatu – wymaga zgody 2/3 Senatu

Zadania prezydenta

• w swojej pracy prezydent dysponuje około 3 mln. pracowników (na 300 mln. mieszkańców), nie licząc armii (1 473 900), bo to też pracownicy federalni

• ale tylko 3 000 mianuje! – reszta to odziedziczona biurokracja

• dlatego czasem trudno prezydentowi wprowadzać zmiany, bo brakuje mu dobrze przygotowanych urzędników

Zadania prezydenta

• w pracy prezydenta pomaga gabinet – szefowie departamentów

• to nie jest ciało konstytucyjne!

• rozwijał się poza zasięgiem działań Kongresu

Departamenty:

• Rolnictwa (USDA): prowadzi politykę rolną, subsydia dla farmerów, standardy jakości żywności

Zadania prezydenta

• Handlu – promuje handel międzynarodowy, negocjuje umowy handlowe; zajmuje się też takimi instytucjami, jak National Weather Service czy Patent and Trademark Office

• Obrony (DoD) – Pentagon, czasem lepiej nie wiedzieć, czym się zajmują

• Edukacji (Ed), powstaje w 1979 roku, działa od 1980!; działania – podniesienie jakości nauczania, zwłaszcza obowiązkowego

Zadania prezydenta

• Energii (DoE) – powstał po kryzysie naftowym; ma ograniczyć zużycie energii, inwestycje w „green power”

• Zdrowia i Spraw Społecznych (HHS) – zyskał na ważności, ma administrować programami ubezpieczeń zdrowotnych

• Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast (HUD) – przede wszystkim zapewnieniem godziwych mieszkań dla wszystkich

Zadania prezydenta

• Spraw Wewnętrznych (Interior) – ale to coś innego: władza federalna ma nadal w swoich rękach ogromne połacie ziemi, w tym parki narodowe

• Sprawiedliwości – jego szego jest jednocześnie Prokuratorem Generalnym USA; administrują FBI, Immigration and Naturalization Service, Drug Enforcement Administration

Zadania prezydenta

• Pracy – dwa o dobrobyt pracowników, wynagrodzenia minimalne i warunki pracy

• Stanu – polityka zagraniczna USA

• Transportu (DOT) – transport wewnątrz USA; autostrady, nadzór lotnictwa – FAA

• Skarbu – nadzorowanie polityki monetarnej i fiskalnej

• Weteranów – zajmuje się byłymi członkami sił zbrojnych

Zadania prezydenta

Agencje:• CIA – Center Intelligence Agency• Environmental Protection Agency• Federal Emergency Management Agency

(na przykład po huraganie Katrina)• Bank Rezerw Federalnych – Federal

Reserve Board – centralny bank USA• NASA• NARA (National Archives and Records

Administration)

Zadania prezydenta

• National Science Foundation

• National Endowement for the Arts

• Peace Corps, od 1961

• Securities and Exchange Commission

• United States Agency for International Development (USAID)