INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJOddział w Łodzi

Ćwiczenia dydaktyczne do komiksu

Waleczny TadzioĆwiczenia dydaktyczne do komiksu

i

Autorzy ćwiczeń

Katarzyna Helik, Grzegorz Nawrot, Magdalena Zapolska-Downar

(Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Łodzi)

Projekt graficzny i skład

Urszula Sroczyńska, Tomasz Wilczkiewicz

Opracowanie mapy

Adam Bartnik, Grzegorz Nawrot

Fotografie ze zbiorów:

archiwum rodziny Jeziorowskich

domeny publicznej

Muzeum Mazowieckiego w Płocku

Towarzystwa Naukowego Płockiego

Ilustracje pochodzą z gry ZnajZnak (www.pamiec.pl/symbole).

Druk

ARSA PASJA & KOLOR

3

Od kilkunastu lat obserwujemy w kulturze światowej renesans

komiksu, dziś cieszącego się już statusem jednej z dziedzin sztuki.

Jego popularność wynika z zachodzących zmian kulturowych –

wzrastającej dominacji wizualno-słownego języka komunikacji, który

wpływa na zdolności percepcyjne dzisiejszych młodszych odbiorców.

Odpowiedzią współczesnej edukacji historycznej na te procesy jest

m.in. wykorzystanie formy komiksowej. Stwarza ona możliwość

zainteresowania historią poprzez atrakcyjność graficzną i zwięzłość

przekazu, pozwalającą równocześnie na identyfikację z bohaterem,

czyli zaangażowanie emocjonalne niezbędne do efektywnego uczenia się.

Przy okazji, niejako mimochodem, taka obrazkowa narracja dostarcza

również wiedzy z szeroko rozumianej kultury materialnej (architektura,

wystrój wnętrz, ubiór) i militarnej (umundurowanie, broń) epoki.

Wychodząc naprzeciw tym tendencjom oddajemy do rąk czytelników

komiks przybliżający historię Tadeusza Jeziorowskiego. Jest to postać

skupiająca w swoim życiorysie dwa ważne wydarzenia z XX-wiecznej

historii Polski: wojnę polsko-bolszewicką oraz kampanię polską 1939 r.

Przedstawione tu epizody obu konfliktów mogą być potraktowane jako

wprowadzenie do nowego tematu poprzez rozbudzenie ciekawości

intrygującym wątkiem. Można również wykorzystać je jako dopełnienie

wiedzy ucznia, jej rekapitulację.

Na wyższym poziomie poznawczym splot losów bohatera pozwala

w jednej opowieści przedstawić postawę moralną charakterystyczną

dla pokolenia wchodzącego w dorosłość w II Rzeczypospolitej,

formowaną przez tradycję powstańczą oraz harcerskie wychowanie.

Świadomość tego zjawiska pomoże uczniom lepiej zrozumieć motywacje

młodych Polaków w ich zaangażowaniu w ruchu oporu podczas II wojny

światowej.

Magdalena Zapolska-Downar

4 5

Ćwic

zeni

a pr

zed

lekt

urą

Czy

znas

z te

n zn

ak?

Nau

czyc

iel p

reze

ntuj

e w

ybra

ne s

ymbo

le (

kart

y po

moc

nicz

e) z

gry

Zna

jZna

k (w

ersj

a

papi

erow

a lu

b on

line

http

://zn

ajzn

ak.p

l/), n

awią

zują

ce d

o hi

stor

ii Ta

dzia

Jez

ioro

wsk

ie-

go. Z

adan

iem

ucz

niów

, ind

ywid

ualn

ie lu

b w

gru

pach

, jes

t wyj

aśni

enie

zna

czen

ia s

ym-

bolu

. Zbi

ór s

ymbo

li na

uczy

ciel

dos

toso

wuj

e do

poz

iom

u w

iedz

y uc

znió

w.

Pancernik „Schleswig-Holstein” | Westerplatte

Miejsce Pamięci

Polski orzeł lotniczy

(odznaka pilota wojskowego)

Godło II Rzeczypospolitej w latach 1919–1927

Odzyskanie niepodległości

Bitwa Warszawska 1920 r.

Początek II wojny światowej

Krzyż Harcerski

Herb Lwowa

Polski wojskowy orzeł lotniczy

Order Wojenny Virtuti Militari

Józef Piłsudski

Polski orzeł wojskowy

Adolf Hitler

Flaga III Rzeszy

Armia Czerwona

Józef Stalin

Szachownica lotnicza

i

i

6

W którym roku Polska odzyskała niepodległość?

………………………………………………………………………..

W jakich latach toczyła się wojna polsko-bolszewicka?

………………………………………………………………………..

W którym mieście 18 marca 1921 r. został zawarty traktat pokojowy, kończący wojnę polsko-bolszewicką?

………………………………………………………………………..

W jakich latach trwała II wojna światowa?

………………………………………………………………………..

Podaj daty dzienne niemieckiej i sowieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939 r.

………………………………………………………………………..

Ćwic

zeni

a pr

zed

lekt

urą

Czy

pam

ięta

sz…

?

Odpo

wie

dz n

a py

tani

a.

i

7

1) a) ………………………………….............. ..........................................................

2) b) ………………………………….............. ..........................................................

3) c) ………………………………….............. ..........................................................

4) d) …………………………………............... ..........................................................

5) e) ………………………………….............. ..........................................................

6) f) ………………………………….............. ..........................................................

7) g) …………………………………............... ..........................................................

8) h) ………………………………….............. ..........................................................

Ćwic

zeni

a po

lekt

urze

Zgad

nij,

kto

to

Podp

isz

każd

ą z

post

aci.

Połą

cz ic

h w

izer

unki

prz

edst

awio

ne w

kom

iksi

e z

foto

grafi

ami.

i

8 9

Map

a

ŁÓDŹ

LUBLIN

KATOWICE

POZNAŃ

BIAŁYSTOK

WILNO

KRAKÓW

Wisła

Wisła

Wisła

WARSZAWA

BRZEŚĆ

ZAMOŚĆ

WROCŁAW

SZCZECIN

GDAŃSK

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼

▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼

▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼ ▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

WOJENNE HISTORIE TADEUSZA JEZIOROWSKIEGO 1920-1939GRANICE II RZECZYPOSPOLITEJ

TERYTORIUM II RZECZYPOSPOLITEJ

LINIA FRONTU POLSKO-BOLSZEWICKIEGO 14 VIII 1920 R.

KIERUNKI OFENSYWY BOLSZEWICKIEJ NA POLSKĘ W 1920 R.

MIASTA POWYŻEJ 150 TYS. MIESZKAŃCÓW

MIASTA 25-90 TYS. MIESZKAŃCÓW

MIASTA I MIEJSCOWOŚCI PONIŻEJ 20 TYS. MIESZKAŃCÓW

GRANICE OBECNE POLSKI

i

10

‣ PorównajgranicewspółczesnejPolskiiIIRzeczypospolitej:

a) Wymieńmiastazaznaczonenamapie,któreznalazłysię pozagranicamiIIRzeczypospolitej,aobecnienależą doPolski.

b) Wymieńmiastazaznaczonenamapie,któreznalazłysię wgranicachIIRzeczypospolitej,aobecnienienależą doPolski.

‣ Wskażprzebiegfrontupolsko-bolszewickiego z14sierpnia1920r.

‣ Wymieńmiastazaznaczonenamapiezajęte przezbolszewikóww1920r.

‣ CzybolszewikomudałosięprzekroczyćlinięWisły?

‣ ZktórychstronbolszewicyotoczyliWarszawę?

‣ WjakisposóbzdobyciePłockaimostunaWiśle przezbolszewikówmogłowpłynąćnalosybitwy oWarszawęwsierpniu1920r.?

Prac

a z

map

ąNauczycielrozdajeuczniom

kopiemapyWOJEN

NEHISTORIETADEUSZAJEZIOROW

SKIEGO1920-1939(s.8-9).

Poomów

ieniumapyprzeznauczycielauczniowieidentyfikująnazwymiejscowościzwiązanychzżyciem

TadeuszaJeziorowskiego,zilustrowaneprzezfragmentykom

iksu,uzupełniającichnazwywpustych

polach.Następnieuczniow

ieustalająkolejnośćchronologicznąobrazków,wpisującliczbęporządkową

przednazwąmiejscowości.

i

11

1) a)

……………………………........

……………………………........

2) b)

……………………………........

……………………………........

3) c)

……………………………........

……………………………........

4) d)

……………………………........

……………………………........

Roz

pozn

aj m

iejs

caNadajtytułfragm

entomkom

iksu.

Połączwparymiejscaiwydarzeniautrwalonewkom

iksiezodpowiadającą

imfotografią/obrazem.

i

12

UporządkujchronologiczniehistorięTadziaJeziorow

skiego,zaczynając

odliczby2,kończącnacyfrze12.

His

tori

a Ta

dzia

w p

iguł

ce 1 ArmiaCzerwonawkraczadoPłocka.

NaukawSzkolePodchorążychLotnictwawDęblinie.

UcieczkaTadziazdomu.

UroczystyobiadzMarszałkiem.

Służbawpunkcieamunicyjnym.

UratowanieMaxima.

AtakNiemiechitlerowskichnaPolskę.

BolszewicyokrążająTadzia.

ŚmierćporucznikaJeziorowskiegowwalcezniemieckimisamolotami.

SpotkaniezJóziemKaczmarskim.

Odsieczpolskichżołnierzy.

JózefPiłsudskidekorujeTadziaKrzyżemWalecznych.

i

13

ZktórympaństwemnaWschodziewlatach1919-1920walczyłaPolska?…………………………………………………………………………………...................JakibyłsymbolArmiiCzerwonej?…………………………………………………………………………………...................Któremiastowlipcu1920r.zdobył3KorpusKawaleriiArmiiCzerwonej?…………………………………………………………………………………...................KiedyzaatakowanoPłock?Podajdatędzienną.…………………………………………………………………………………...................WjakisposóbTadzioJeziorowskipomagałwobroniePłocka?…………………………………………………………………………………...................JakTadziomotywowałswójudziałwobroniemiasta?…………………………………………………………………………………...................IlelatmiałTadziopodczasobronyPłocka?…………………………………………………………………………………...................CooznaczaskrótZHP?…………………………………………………………………………………...................Doczegonawiązujeokreślenie„PłockieOrlęta”?…………………………………………………………………………………...................Jakzakończyłasiętrwającaponad21godzinobronamiasta?…………………………………………………………………………………...................JakieodznaczeniewojskoweotrzymałTadzioJeziorowski?Odkiedyikomubyłoprzyznawane?………………………………………………………………...........................................…………………………………………………………………………………...................KtowręczyłodznaczenieTadziowi?…………………………………………………………………………………...................WktórychszkołachkształciłsięTadeuszJeziorowski?Kimzostałpoichukończeniu?…………………………………………………………………………………...................…………………………………………………………………………………...................KtórepaństworozpoczęłoIIwojnęświatową?…………………………………………………………………………………...................Jaknazywałysięniemieckiewojskalotnicze,zktórymipor.TadeuszJeziorowskiwalczyłpodczasIIwojnyświatowej?…………………………………………………………………………………...................Wjakichokolicznościachzginąłpor.TadeuszJeziorowski?…………………………………………………………………………………...................Gdziezostałpochowanypor.TadeuszJeziorowski?…………………………………………………………………………………...................WjakisposóbwPłockuupamiętnionowalecznychbraciJeziorowskich?…………………………………………………………………………………...................

Qui

z w

iedz

y o

Tadz

iuWoparciuowiedzęzkomiksu,odpow

iedznapytania.

i

14

UczeńotrzymujejednązkartzgryedukacyjnejZ

najZ

nak,wskazujenaniej

znakłączącysięzlosamiTadzia(np.sym

bolikawojnypolsko-bolszewickiej,

IIwojnyświatowej,IIIRzeszy)orazwyjaśniajegoznaczenienaforumklasy,

korzystajączopisunarewersiekarty.

Znaj

Znak

– s

praw

dź s

iebi

e

i

15

‣ Czydzieckopowinnouczestniczyćwwojnie? Wjakichokolicznościachnieposłuszeństwowobecrodziców jestuzasadnione?

‣ OjciecTadziaJeziorowskiegozdecydował,żepodczas obronyPłockapozostaniezrodziną. Jakmożnaocenićjegowybór? Czytakiewyborymożnapoddawaćoceniemoralnej?

‣ JakTadzioJeziorowskirealizowałzawartywrocie przyrzeczeniaharcerskiegoobowiązeksłużbyojczyźnie?

Prop

onow

ane

tem

aty

dysk

usji

Zastanów

się…

i