Goethe, Johan Wolfgang Werther EUSKO JAURLARITZARENdirulaguntzaz,dago aterealiburuhau,Zorigaiztako Wert her-en pasadizuei buruz erdenahal izan dudan guztitl apeta handiaz bdu etahona hemen eskaintzen dizuet, eskertuko didazue-lakoan. Ezin izangodituzue harenieinueta izaera-rekiko zuen harridura etamaitasunaezta haren pa8tuarekiko zuen malkoak uka.Eta zu, ataduraberdinanozitzen duzun asimatxirohori, haren samintasunetatik hatsaldia lortu eta,adurrak nahitaedo zure erruagatik beragatik lagunhurkoagorikeridenenez bazenu, liburuskahauzurelagunaizango al daJo KRISELULos Olmos pasealekua, 14-1 .20016 DONOSTIAJ.S. B.N.: 84 - 7728 - 052 - 5Lege Gordatlua: Donost ta869/87lnprlmotzail e: IZARRA Inprl mategl a36. lndust rl Pcltqonoa- Usurbil.. SoftGOETHE-ren BIOGRAFIA LABURRASturmund DrangdelakoareneremuanjoeraberrienI:araitia behin eta betiko gauzatu zuten literaturagilehandi biak bizi ziren: Goethe eta Schiller.Alemaniarliteraturarenidazlerik nabarmena, JOHANIVOLFGANG GOETHE(1749-1832) Frankfort-enjaiozen,burgeseriako sendi baten baitan Bere aitarengandik,l npcriokokontseilaria, [okatzeko baretasunaeta ordenacta met odoarekiko atsegina ikasi zituen; bere amaren-1:lmdik, poziasuna, bizitasuna eta umore ona. Leipzig-enrl a St rasburg-en Zuzenbidea ikasi zuen. Azken hirianI/ erder-ekiko adiskidetasunari ek in zitzaion, beroneklutrcn idazle legezko lehen urratsetan gidatu zuelarik.IVeimar-ekoDukegazteazen Karlos Augustokbere kor-t craeraman, aholkulari pribatuizendatuetaadministra-zioaren buruzagitzan jarri egin zuen (1775) .1786.ean, hogei eta hamazazpi urte zituela, lIaliara-1", bidaiaegin zuen eta bidaia honek beraren ideia es-t ct ikoakzabalduetaaldatuzituen, berarenliteraturabi-sitran garai berriaren hastapena izan baitzen. Klas zis-llIoarekiko harre manak, [rantziar bitartekaririk gabedastatuak, berarenaurrerromantitzismozko bultzadago-gorrak baretuetaarte lasaiari ekinzitzuion.Hedadura unibertsaleko jeinua, literatur sorkuntze-11/1/ arit u ezezik, filosofia eta zientzi esperimentalaz erearduratu zen. Beronek beraren obrei edukin eta itxu-rnzko balio iraunkorrak: erantsi zizkien eta literaturaI:llztietakoidazle gorenetarikotzat hartuaizan dadin es-kubideadamaio. . 50ftLEHENLIBURUA Soft/ 771, maiatzak: 4.Nokatanpoztennaizenjoateaz! Ai, enelaguna, nola-koa den gizonaren bihotza! Hiregandik, hainbat maitehaudan horrengandik, banaezina ninduanarengandik,urruntzeaetazoriontsuaizatea! Badiakiat bakartzendi-daala. Patuak, nirebihotzaatsekabetzekoxedebakarraz,uire beste lagunekiko harremanetan jarri nauela baino'? dirudik. Leonor gizarajoa! Eta, hala eta guztiz ere,, ' Z duk nire errua. Harenahizparen xarmaliluragarriekinvuratzennintzenbi zkitartean, harenzorigaiztokoarimangri nanagusitzeari ekidinniezaiokeannik? Halazere, ez11 1 zioat nire buruari ezer gaitzetsi behar? Ez al diat nikgri na hori elikatu? Inolaz erebarregarria ezbazenere,. arri bar regura sorrerazten ziguten haren mintzairaren11 I'a1tasunak eta tolesgetasunak ez al naiate maiz liberoI i I II ? Ez al diat...?Ala! Halakoaduk, bada,gizona,harenhuruaz kexu egotea onartzen dk eta! Zuzentzea nahidial, enelaguna, etazin egitendiat egingo dudala; adu-I ta ketengabeeskaintzen dizkigunminiragankorrez be-I t irohaus nar reanizangoez naizelaagintzendia t; oraina,'""atu eta iragana osorik iragana izan dakidala nahi.Iint . Gizonak, orain pairagarria egonarriz jasan beha-r rcan, ez balitzaizkio aintznako minak oroitzeari hain[ornntsu ekingo (Jainkoak omen diakik zergatik direnhonclaeginak), hemenbeheanmingostasunurriagoizan-"! ' litzatekeelaesaten duanean, arrazoia duala aitortzentl j" l.Esaiok nire amari ez dudala haren arazoa ahaztukod"ahali ketalasterren harenberriemangodiodala. Nirei/t' ha ikusi diat; hanaipatuzidatenandregaiztoharen-l' alloroi zaitez.-Oroitu! -esanniandei ad arka-.Zer gatikgogo ratubehardidazu, or oit uz zeinor oit u gabe, nire a ri man bctiego ten baitzara? Gaur, beste garai batetanzaldigur diti kjaitsi zinen lekubereanjezarri naiz.. . Elkarrizketa aldatu egin zian, gaiaz hitz egin Cl.nezan.Ene laguna, nolatan nagoen hemen, honako an drehoneknitaznahi duenaegiten duelarik.Azaroak 15.Eskerrik asko, Gillermo , agertzen didaan jaiera sa-murragatik et a ematen dizkidaan aholku onengatik:baina ikara ez hadin, larrialdia eroaten utz di ezadaanerregu da gat, Nire ahuldurabadaere, nahikoa indarradiat az keneraino iristeko. Erlijioari da gokiolarik, ondt xo dakik : Konortea galtzen duenarentzako laguntzaduk; ega r r iak ahi tuta da goenarenlzako bi zitzeko gozagarr ia duk. Baina, guzt iei osasunaemanbehar edoahalizaten ziek? Zenbati ez ziok ernan eta zenbati ez zioksekulaemango, ezagut uz zein ezagutugabe? Eta ni , sal ,102luuukoal naik ? JaungoikoarensemeakberakezdikBe-i .rrekin bere Aitak emango dizkionak bakarrik egongo.lircla esan? Eta haren Aitak beretzako gorde nahi ba-""U, nirebi hot zaksumatzenduenbezala... ?Ez txarto nire hitzak uler, ezt a burutaki zun apalah.iino ez den honetan trufatzeko grinarik ikus, arren!lIihotz-bihotzeza ri natzaikberbet an. Honela balitz, iail-rzca nahiago nikek, ez baitut besteek nik bezain gaizkiulertzendituztengai ezhit zhutsalakesaten denbora egi-n-uatsegin. Ba al dik gizas emeak beste paturik berehidca minezbeteetabere kali za hondakinekinere, bere~ . i l . a ezpainetarahurreratuzuenean, garratz sucrtatuzi-I/a ionez gcro, zergat ik antzeko tu behar di at gizaz gain-,1>1