Asha de Jongh

Groep 6

LSV, 2011

Otters in Nederland

1

VOORWOORD

Mijn werkstuk gaat over otter in Nederland. Ik heb dit onderwerp gekozen,

omdat ik het een leuk en leerzaam onderwerp vind. De otter is voor mij een

prachtig en interessant dier. Een otter voelt zich uitstekend thuis in het water,

daar vangt het dier zijn voedsel, vis en gaat lekker spelen. Nederland is het

land met heel veel water: rivieren, meren, kanalen, vijvers en sloten. Het is

dus logisch dat veel otters in ons land hebben altijd geleefd. Het dier was

uitgestorven en is nu weer terug in Nederland. En weet je waarom ik het

onderwerp nog leuker vind, omdat mijn vader met otters werkt. :)

Mijn papa en Penny de otter duiken in Schotland

2

INHOUDSOPGAVE

INLEIDING 3

HOOFDSTUK 1 HOE ZIET EEN OTTER ERUIT? 4

HOOFDSTUK 2 WAAR WONEN OTTERS? 5

HOOFDSTUK 3 COMMUNICATIE TUSSEN OTTERS 6

HOOFDSTUK 4 EEN OTTERGEZIN 7

HOOFDSTUK 5 WAAROM DE OTTER IN NEDERLAND WEG WAS? 8

HOOFDSTUK 6 HOE WERD NEDERLAND WEER EEN OTTERLAND 11

HOOFDSTUK 7 VERWEESDE OTTERS EN IK 12

NAWOORD 14

BIBLIOGRAFIE 15

3

INLEIDING

In dit werkstuk wil ik graag over de otter vertellen.

Als je hoofdstukken 1 en 2 leest, zul je weten hoe het

dier eruit ziet en waar de otter woont. Otters wonen

meestal alleen, maar komen af en toe bij elkaar om te

spelen en paren.

In hoofdstuk 3 staat dat ze met geluiden met elkaar

communiceren en geven de belangrijke informatie met

hun poepjes door.

Hoofdstuk 4 vertelt over een

ottergezin, dat uit een moeder otter en haar cubs

bestaat. Een vrouwtje krijgt meestal 2 of 3 kleine

ottertjes. Die blijven bijna een jaar bij hun moeder.

De otter was 15 jaar weg uit Nederland. Hoe dat kon

gebeuren lees je in

hoofdstuk 5.

Mensen hebben veel moeite

gedaan om de otter terug naar ons land te krijgen. Hoe werd Nederland weer een otterland lees je in

hoofdstuk 6.

Mijn verhaal over onze drie verweesde ottertjes Liesje, Auke, Arjen en hun

toekomst vind je in hoofdstuk 7.

4

HOOFDSTUK 1 HOE ZIET EEN OTTER ERUIT?

In Nederland leeft de Euraziatische otter.

De lengte: Otters zijn lang en slanken zijn ongeveer 1 meter lang. De

staart is ongeveer 40 meter lang. De mannetjes zijn groter dan de vrouwtjes.

Grote mannetjes kunnen wel 120 cm lang worden met een gewicht van 8 - 14

kilo. De lengte van de vrouwtjes ligt vaak tussen 90 en 110 cm. Ze zijn 5.5 tot

8 kilo zwaar.

Leeftijd: Otters worden gewoonlijk maar zo’n 5 tot 8 jaar oud. In

gevangenschap kunnen ze wel 14 tot 15 jaar oud worden.

De kleur: De vacht is bruin van kleur. De buik- en halsstreek zijn wat lichter

van kleur. Bij de hals zitten vaak enkele wittige vlekken.

De vorm: Om zich makkelijk in het water te kunnen voortbewegen heeft

een otter een goed gestroomlijnd lichaam. Er zitten zo weinig mogelijk

lichaamsdelen aan die uitsteken. De oortjes zijn klein en liggen vlak tegen de

kop aan. De voorpoten worden tijdens het zwemmen tegen het lichaam aan

getrokken. Op die manier kan hij zich heel makkelijk door het water bewegen.

De achterpoten worden gebruikt om mee te peddelen. Tussen de tenen zitten

zwemvliezen. De staart is z’n roer en daardoor kan hij razend snel draaien

onder water. De oren en ook de neusgaten kunnen tijdens het duiken worden

afgesloten. De duiken duren meestal niet langer dan een halve minuut, maar

als het moet kan een otter wel 3 tot 4 minuten onder water blijven.

Een gestroomlijnde otter onder water, het lijkt wel een vis.

5

HOOFDSTUK 2 WAAR WONEN OTTERS?

Otters leven het liefst in de buurt van schone, rustige riviertjes, meren of

andere gebieden met veel water. Otters leven ook langs rotskusten, zoals in

Ierland en Schotland. Langs de oevers moeten er dan voldoende planten,

struiken en bomen groeien, zodat ze zich kunnen verstoppen, of een rustig

plekje kunnen vinden on zich te verzorgen en slapen. Mannetjes en vrouwtjes

otters leven het grootste deel van hun leven alleen. Als ze volwassen zijn

hebben ze vaak een groot eigen gebied, waar ze dan doorheen zwerven op

jacht naar voedsel. Soms gaan ze ook op zoek naar andere otters om mee te

spelen of om mee te paren. Zo’n eigen gebied van een otter kan heel groot

zijn, wel 10 km2 of 15 tot 20 km lang, langs de oever van een watertje. Zo’n

eigen gebied heet een territorium. Zowel mannetjes als vrouwtjes hebben een

territorium en gaan dat gebied verdedigen tegen indringers. In een territorium

hebben otters meerdere schuilplaatsen: ligplekjes onder struiken of gewoon

een goed beschut kuiltje in de grond. Soms hebben ze een hol. Dat kan een

uitgegraven konijnenhol zijn, maar vaak ligt een otter hol onder boomwortels

verscholen bijvoorbeeld onder de wortels van een wilg; het liefst zo dicht

mogelijk aan de waterkant.

6

HOOFDSTUK 3 COMMUNICATIE TUSSEN OTTERS

Geluiden

Vaak zoeken otters elkaar om te spelen. Het kan ook zijn dat een vrouwtje een

mannetje zoekt om mee te paren, of andersom. Dan maken ze leuke

fluitgeluidjes.

Als het gevaarlijk is, maakt een moeder otter een soort blaffend geluid om

haar jongen te waarschuwen. Dan gaan ze zich verstoppen.

Tijdens een vriendelijke ontmoeting tussen otters worden de neuzen tegen

elkaar geduwd en laten beide otters lieve keelgeluidjes horen.

De otterpoepjes (spraints)

De otter poept op speciale plekken, bijvoorbeeld boven op een steen of op

hoge graspollen of bij splitsingen van riviertjes.

Zo wil het dier zeggen dat hij de baas van dit gebied is. De spraints (poepjes)

zijn net een krant bij de otters. Door aan een poepje te ruiken weten dieren

meteen of het een mannetje of een vrouwtje is. Otters kunnen ruiken of een

vrouwtje al kleintjes heeft. Mensen kunnen ook veel informatie uit de spraints

aflezen. Daarvoor maken ze een DNA analyse van otter poepjes. Dat staat in

de tekening hieronder.

Hormonen

•Voortplantingsucces

•Hormoonverstoring

Overig

•Voedsel

•Parasieten

•Vervuiling

DNA

Herkenning van een dier

Geslacht

Ouderschap

7

HOOFDSTUK 5 EEN OTTERGEZIN

Meestal leven otters alleen. Maar als ze jongen willen, komen een vrouwtje en

een mannetje bij elkaar. Samen spelen, jagen en paren ze. Daarna zoekt een

ottermoeder een geschikte plek om een mooi nestje te maken. Dat is een hol,

dat van binnen met gras en zacht materiaal bekleed is. Na 9 weken komen er

meestal 2 of 3 kleine ottertjes. De baby’s zijn ongeveer 12 cm lang en hebben

korte grijze haartjes. Hun oogjes gaan pas na 30 dagen open. Ze drinken

moedermelk en blijven in het nest.

Na 2 maanden gaan ze naar buiten. Dan leren ze lopen en zwemmen. Eerst

hebben ze een hekel aan water. Ottertjes blijven 1 jaar bij hun moeder.

Daarna hebben ze genoeg geleerd om hun eigen gang te kunnen gaan.

Het mannetje heeft met de opvoeding van de jongen niets te maken.

8

HOOFDSTUK 6 WAAROM DE OTTER IN NEDERLAND WEG WAS?

In Nederland kwamen altijd veel otters voor. Er werd toen veel op ze gejaagd.

Alle jagers hadden verschillende redenen: sommige vonden het leuk om met

de honden op otters te jagen, vissers vonden, dat otters te veel vis eten en

anderen vonden hun pels mooi om bontmantels van te maken.

In 1954 waren er nog zo weinig otters over dat er werd besloten dat er in heel

Nederland niet meer op otters gejaagd mocht worden. Even ging het toen wat

beter met de otter.

Vanaf de jaren 70 ging het weer mis en in 1988 verdween de otter uit

Nederland. De redenen voor het verdwijnen van deze dieren zijn de volgende:

Verkeersslachtoffers

Otters willen van het ene

watergebied naar een ander

watergebied maar dat kan alleen

door een drukke weg over te

steken. Zo worden ze overreden.

9

Watervervuiling

Een belangrijke oorzaak van de verdwijning van otters uit ons land is de

vervuiling van het zoete water. De fabrieken loosden hun afval in het water.

Mensen gingen slordig met de omgeving om door het landbouwgif, slechte

wasmiddelen en olie in het water te dumpen. Otters werden erg ziek en

konden geen jongen krijgen.

Fuiken

Vissers plaatsen een soort net, een fuik om hun vis te

vangen. Als er een vis in een fuik zit, denken otters dat het makkelijk is om deze vis te vangen. De otter zwemt

de fuik binnen en vervolgens ontdekt hij dat hij gevangen zit. Otters moeten elke paar minuten aan de

oppervlakte adem halen. Dat lukt niet en hij verdrinkt.

10

Uitkleding landschap en versnippering leefgebied otters

Veel plekken waar otters graag woonden, waren

verdwenen. De mens heeft veen en weide

gebieden tot landbouw en industrie terreinen

gemaakt. Het waterpeil was verlaagd en veel

watergebieden bestonden niet meer.

Kanalen waren recht getrokken en oeverbeschuttingen, zoals riet en andere planten waren weg gehaald. Otters voelden zich in en langs kale kanalen

helemaal niet fijn omdat ze er nergens konden schuilen, slapen en hun vacht

konden verzorgen.

Soms wil een otter van zijn gebied naar het gebied van een andere otter. Dan

gaat de otter op stap, meestal langs de oevers van het water. Als over een van die watertjes een weg aangelegd is, moet de otter de weg oversteken. Otters

hobbelen over de weg en worden vaak doodgereden.

11

HOOFDSTUK 7

HOE WERD NEDERLAND WEER EEN OTTERLAND

De otter wordt ook wel “Ambassadeur van het zoetwater milieu” genoemd. De

otter is erg kritisch voor de waterkwaliteit. Het dier heeft schoon water en veel

natuur nodig.

In 2002 was het zo ver. Het water in het nationale park Wieden en Weerribben

was weer schoon, fuiken zijn veilig en

onder wegen waren er tunnels aangelegd. Tussen 2002 - 2005 op de

plekken, die met rode ballons op de kaart zijn aangegeven, waren er 30

otters vrijgelaten. Daar wonen ze nog steeds samen met hun jongen.

Veel otters zijn op pad gegaan en wonen op verschillende plekken in Nederland en

ook in Friesland. Daar hebben ze het wel moeilijk. Er zijn te veel verkeers-

slachtoffers en ze verdrinken in fuiken.

Maak het voor de otter

goed, en andere

dieren, planten en

mensen profiteren

ervan!!

12

HOOFDSTUK 8 VERWEESDE OTTERS EN IK

Toen ik hoorde dat er bij mij thuis een verweesd ottertje kwam om te

verzorgen, waren mijn ouders, mijn broer en ik heel erg blij. Ze was eerst heel

erg hongerig omdat zij geen moeder meer had. Die was dood gereden. Heel

zielig dus zo zonder moeder. Maar dat kwam wel goed, want ze dronk snel

melk uit een flesje en ging snel vis eten. Twee dagen later had ik een interview

met het Jeugdjournaal over dat ottertje. Opeens ging tijdens dat interview de

telefoon: er kwam nog een ottertje. Het was haar broertje zeiden ze, omdat zij

heel vlak bij elkaar zijn gevonden. Toen het interview was afgelopen, kwam er

nog een derde ottertje, ook een broertje, naar ons huis!

De verhalen van de ottertjes:

1. Liesje: Mevrouw Elizabeth zag

opeens een ottertje de weg over

steken. Zij stopte de auto en rende

naar dat ottertje. Het was heel zwak.

Zij pakte haar, rende naar haar auto

en stopte het in een krat. Daarna

belde zij mijn vader. Die ging met

mijn moeder snel het ottertje

ophalen.

2. Arjen: Arjen miste zijn moeder

en daarom ging hij op stap en kwam

bij een boerderij. Hij liep daar zomaar

op een grote rottweiler af. De

rottweiler was gewend dat alles van

hem weg liep. De rottweiler was erg

verbaasd. De boer zag dat en kwam

er snel naar toe. Hij pakte Arjen op

en even later werd mijn vader gebeld.

3. Auke: Iemand anders dacht dat als er al twee zijn gevonden dan is er

ook nog een derde te vinden. Dus ging hij zoeken. Hij zag een kat steeds naar

beneden kijken. Hij dacht daar moet iets zijn, en daar lag Auke het derde

ottertje dus. Hij werd ook snel naar mijn vader gebracht.

13

Al onze otters zijn genoemd naar de mensen die ze gevonden hebben. Dat

vond ik een mooi idee.

Nu zitten onze otters buiten in een hele mooie omheining met bad. Ze zijn heel

schuw geworden en eten een heleboel vis. Ook levende vis en kreeftjes vinden

ze erg lekker. Ze zijn nu al heel erg groot en sterk. Onze otters worden in

september uitgezet in het nieuwe Nationale Park "de Alde Feanen" bij

Eernewoude in Friesland.

Rechts: Egbert Beens van Staatsbosbeheer, Links: ik, Op schoot: Liesje

14

NAWOORD

Toen ik klein was zag ik otters, hoorde ik mijn papa en andere mensen over otters praten.

Daardoor wist ik over het dier meer dan andere kinderen en vond ik het erg interessant.

Toch moest ik voor mijn werkstuk boeken lezen en informatie op internet zoeken.

Sommige boeken waren moeilijk te lezen omdat ze voor volwassenen waren bedoeld. De

kinderboeken vond ik leuker.

Tijdens het werk heb ik geleerd over de dooroorzaken van de otters. Ik was verbaasd dat

ze zo veel over zich zelf in een poepje kunnen vertellen.

Het verhaal vertellen met eigen woorden vond ik het moeilijkst. Het leukste stuk was

hoofdstuk 7, dat over mijn ottertjes gaat. Ik kon daarover veel vertellen omdat ze bij ons

thuis waren en ik kon ze helpen verzorgen. Dat was grappig om filmpjes over die tijd op

Youtube nog een keer te zien.

15

BIBLIOGRAFIE

Boeken

Jongh, A.W.J.J. de, In het spoor van de otter, Leeuwarden, uitgeverij Interboek, 1995

Steinig, A., Het grote otterboek, Enkhuizen, uitgeverij Cyclone boekproducties, 2011

Holst Pellekaan, K. van, In de val, uitgeverij Leopold, 2011

Links

http://www.vriendenvandeotter.nl/

http://nl.wikipedia.org/wiki/Otter_%28dier%29

http://static.nos.nl/jeugdjournaal/artikelen/2010/9/28/ottersvanashanaarbuitenverblijf.html

http://www.youtube.com/watch?v=s0gQ5_scAlg&feature=related

http://www.np-weerribbenwieden.nl/documents/news-items/otterdrieling-gevonden.xml?lang=nl

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031127_cndpclipsb13otter