WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-KEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIK-

UITVOERINGS-AGENDA

ACHTERHOEK 2020

ACHTERHOEKAGENDA

2020

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR-HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-

UITVOERINGS-AGENDA

ACHTERHOEK 2020

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR-HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-

Voor u ligt een compacte versie van de Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020, opgesteld door de samenwerkende partners in de Achterhoek.

De agenda heeft tot doel de transitieopgaven waar de Achterhoek voor staat, goed op te pakken. Een daadkrachtig antwoord hierop is alleen

mogelijk als we een gezamenlijke koers afspreken met zicht op concrete resultaten. We willen daarom blijven verbinden en samenwerken,

zoals sinds 2009 in de Achterhoek gebeurt, én de stap van denken naar doen nog nadrukkelijker zetten.

We spannen ons graag in voor een economisch krachtige en toekomstbestendige Achterhoek waar het goed leven is. Doet u mee?

Of, zoals een inwoner zei tijdens een Samen Anders-bijeenkomst: “D’ran! Stappen zetten, gewoon doen!”

Stuurgroep Achterhoek 2020Liesbeth Spies, Ted Kok, Jan-Paul Kiefmann en Sarien Shkolnik

D’ran! Stappen zetten, gewoon doen!

De Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 is

een aangescherpte versie van de Achterhoek

Agenda 2020. Hij is daarmee meer ‘behap-

baar’ en uitvoerbaar gemaakt.

Nieuw is dat we ons richten op drie hoofd-

opgaven: Werken, Wonen en Bereikbaarheid.

Ook de uitvoering van de projecten in

wisselend samengestelde groepen is nieuw.

Wat willen we de komende jaren bereiken

en welke projecten horen daarbij? Dat leest

u in grote lijnen op de volgende pagina’s.

• De hoofdopgaven sluiten nauw aan bij wat er leeft onder de inwoners van de Achterhoek en bij initiatieven vanuit de samenleving. We werken zowel top-down als bottom-up. Er zijn criteria benoemd voor selectie en prioritering van projecten (‘afwegingskader’) en afspraken gemaakt over het bewaken van de samenhang tussen projecten en activiteiten. De maat-schappelijke behoefte is daarbij leidend. De agenda heeft een dynamisch karakter en wordt voortdurend gemonitord. Wat klaar is of niet loopt, gaat eraf en wordt vervangen door nieuwe initiatieven.

• Op www.achterhoek2020.nl is steeds het actuele projectenoverzicht te vinden.

UITVOERINGS-AGENDA

ACHTERHOEK 2020

Waar komen we vandaan?In 2009 ontstond een unieke samenwer-king tussen Achterhoekse ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties (de drie O’s), met als doel de economische recessie het hoofd te bieden (‘Aanvalsplan Achterhoek’). In de jaren daarna breidde deze samenwerking zich uit. In 2011 kwam een nieuwe opgave in beeld om samen de schouders onder te zetten: krimp. Om deze opgave gecoördineerd op te pak-ken, stelden de samenwerkende partners de Achterhoek Agenda 2020 op. De Achterhoek heeft daarmee laten zien dat een gedeelde agenda en het bundelen van krachten tot mooie resultaten kan leiden. Met de Uitvoe-ringsagenda bouwen we daarop voort.

Wat speelt er in de Achterhoek? De Achterhoek ziet zich geconfronteerd met grote uitdagingen door bevolkingsafname, minder jongeren (ontgroening) en meer ouderen (vergrijzing). Het ministerie van BZK heeft de Achterhoek aangewezen als anticipeerregio.

• Een daling van de beroepsbevolking maakt het voor bedrijven steeds moeilijker om geschikte arbeidskrachten te vinden. Voor een toekomstbestendige economie is goed geschoold personeel dat past bij de Achterhoekse bedrijven belangrijk. Daarvoor is bereikbaar en goed onderwijs nodig. Vergrijzing, maar ook ontgroening zorgen voor grote veranderingen, zoals een forse daling van het aantal basis-schoolleerlingen (24% tussen 2012 en 2020) en veel meer (zorgbehoevende) ouderen.

• Wanneer rond 2025 het aantal huishou-dens gaat afnemen, wordt het probleem van leegstand steeds groter. Een grove

schets van vrijkomende gebouwen (wo-ningen, maatschappelijk en commercieel vastgoed en agrarische bebouwing) komt uit op 250 voetbalvelden in de komende tien jaar.

De hoofdopgaven Werken, Wonen, BereikbaarheidDe Uitvoeringsagenda is toegespitst op Werken, Wonen en Bereikbaarheid. Waarom deze opgaven? Ze kwamen nadrukkelijk naar voren in de gesprekken met inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisa-ties (zoals zorginstellingen en scholen) en overheden (zoals gemeenten, waterschap, provincie en Rijk) als onderwerpen die het meest belangrijk zijn bij het anticiperen op de gevolgen van demografische ontwikke-lingen. De onderwerpen innovatie, duurzaamheid, grensoverschrijdende samenwerking (met Duitsland, Twente en kennisinstellingen in de omringende stedelijke gebieden) zijn nauw verbonden met de drie hoofdopgaven.

Wie dragen de Uitvoeringsagenda?De Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 is opgesteld door de hiervoor genoemde drie O’s. Zij zetten menskracht en middelen in en zorgen dat hun achterban op de hoogte is en inspeelt op vragen en kansen vanuit de samenleving. Ook inwoners van de Achterhoek hebben bijgedragen tijdens vier bijeenkomsten in 2013.

Wie voeren de projecten uit?De uitvoering van projecten en activiteiten gebeurt in wisselend samengestelde groe-pen van mensen en organisaties die hun schouders eronder willen zetten: de ‘coaliti-ons of the willing’. De stuurgroep Achterhoek 2020 geeft strategische sturing en stimuleert

de uitvoering van deze projecten. Er komen kennismakelaars die verbindingen leggen tussen initiatieven, activiteiten en projecten.

• De demografische veranderingen stellen ons voor lastige keuzes; soms zal het gaan om ‘verdelen van de pijn’. Tegelijker-tijd moeten we ‘doorpakken’ als kansen zich voordoen. Het is essentieel dat we elkaar vertrouwen en niet-vrijblijvende afspraken maken. Zijn er problemen, dan nemen we de ruimte om elkaar daarop aan te spreken.

• Het netwerk dat in de afgelopen jaren is opgebouwd in de Achterhoek, blijft van groot belang om elkaar scherp te houden, acties te verbinden, dwarsverbanden tus-sen sectoren te leggen, kennis en ervaring te delen en successen te vieren en uit te dragen.

Een krachtige economie door innovatie in sterke sectoren. Uitstekend onderwijs, ijzersterke profilering en kansen met Duitsland benutten!

WerkenWat speelt er?Volgens de prognoses neemt de beroepsbe-volking tot 2040 af met 18%. Een afnemen-de beroepsbevolking leidt tot krimp van de economie, tenzij hier een sterke productivi-teitsverhoging of toename van de inkomen-de pendel tegenover staat.

Wat gaan we eraan doen?We staan voor de uitdaging om met minder mensen het niveau van welzijn en wel-vaart in de Achterhoek te behouden en te verhogen. Onze ambitie is een krachtige regionale economie met werkgelegenheid voor iedereen. Dat willen we bereiken door in te zetten op duurzaamheid en innovatie. Deze hoofdopgave valt uiteen in enkele deelopgaven.

Structurele versterking van de regiona-le economieKrachtige economische sectoren zijn op dit moment: de maakindustrie (metaal, bio-economie en agrofood) en de circulaire (duurzame) landbouw. De zorg is een grote en belangrijke werk-gever. De komende jaren versterken we de innovatie en werkgelegenheid in deze sectoren door te innoveren in open source. Daarbij leggen we contacten met partners binnen en buiten de regio.

Concrete acties• We gaan innovatieve ontwikkelingen in

bovengenoemde sectoren stimuleren. Voor de maakindustrie is dat bijvoorbeeld het uitbouwen van activiteiten van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Oost Nederland (CIVON) en verder ontwik-

kelen van 3D-printen. Er komen daarnaast tien innovatiehubs waarin studenten bij bedrijven innovatievragen oplossen.

• Meerdere projecten in de circulaire land-bouw krijgen aandacht. Daartoe beho-ren projecten van het Bio Economisch Innovatiecentrum Oost Nederland (BICON), het project ‘De vruchtbare kringloop’, het opzetten van een Biobased Innovation Cluster (BIC) in de Achterhoek en een innovatiecentrum Biobased economy.

• Daarnaast creëren we innovaties in de zorg via het Fieldlab Achterhoek en het Fieldlab Tweedelijnszorg.

Versterken van de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarktHet onderwijs moet goed aansluiten bij de behoefte van regionale ondernemers en maatschappelijke organisaties. Investeren in na-, bij- en omscholing om mee te groeien met ontwikkelingen in de arbeidsmarkt is dus van groot belang. De Achterhoekse Human Capital Agenda (HCA) geeft daarvoor richtlijnen, evenals het onlangs gesloten Sociaal Akkoord in de zorg. Het gaat er nu om deze acties uit te voeren.

Concrete acties• De Human Capital Agenda is een over-

eenkomst van ondernemers, scholen en overheden. Zij geven hierin aan te willen investeren in de duurzame inzetbaarheid van medewerkers, leerlingen en werk-zoekenden. Denk daarbij aan het ‘boeien en binden’ van jongeren aan de topsec-toren, een ‘leven lang leren’ van zittend personeel, versterken van vraaggericht onderwijs, vakonderwijs bij bedrijven en dwarsverbanden leggen tussen opleidin-gen.

We zetten ons daarnaast in voor:

Economische profileringHet is van groot belang dat Achterhoekse bedrijven aan de buitenwereld laten zien dat zij voorop lopen met technische innovatie en duurzaamheid. Er is hier volop werkgele-genheid in onder andere de techniek. Deze profilering is nodig om de bedrijvigheid uit te breiden en aantrekkelijk te blijven voor werknemers, opdrachtgevers en afgestu-deerden. Vacatures in deze sector zijn steeds moeilijker vervulbaar.

Concrete acties • Achterhoekse bedrijven, vooral in de

innovatieve maakindustrie, gaan zich gezamenlijk profileren (regiobranding). Om jong afgestudeerden te trekken, voert Ach-terhoek2020 Jong verschillende projecten uit, zoals de Talententuin en het opzetten van een community.

Kansen in Duitsland Meer samenwerken met onze buren in het Duitse grensgebied kan de regionale econo-mie belangrijk versterken. Door grensover-schrijdend samen te werken, komt een veel grotere arbeidsmarkt in zicht. Dit vergroot de wederzijdse aantrekkingskracht van beide grensregio’s.

Concrete acties• Er komen twee actieprogramma’s: het

Actieprogramma Regio Achterhoek - Kreis Borken 2014-2020 met onder meer aan-dacht voor Duits in het (basis)onderwijs en een nieuw operationeel actieprogramma in samenwerking met Niedersaksen en Nordrhein Westfalen.

De juiste woningen op de juiste plaats. Prima voorzieningen die bereikbaar zijn voor iedereen!

WonenWat speelt er?De gevolgen van krimp worden merkbaar op de woningmarkt, vooral na 2025, wanneer het aantal huishoudens gaat dalen. Ook zijn er oplossingen nodig om met minder mensen het voorzieningenniveau in stand te houden. Leegstand, waardedaling van vastgoed en een kostbare sloopopgave worden reële bedreigingen. In 2010 spraken de gemeenten daarom al af om minder woningen te bouwen. Woningen (oud en nieuw) moeten ook passen bij de behoeften van (toekomstige) bewoners. Het vraagstuk van (dreigende) leegstand speelt ook voor maatschappelijk en commercieel vastgoed en agrarische bebouwing.

Wat gaan we eraan doen?Onze ambitie is om het wonen in de Achterhoek aantrekkelijk te houden. Een prettige en gezonde woon- en leefomgeving met een bloeiend verenigingsleven en een passend aanbod van voorzieningen (zoals winkels, onderwijs, zorg, cultuur en sport) zijn belangrijke redenen om in de Achter-hoek te willen wonen. We streven naar kwalitatief goede voorzieningen (waarin we functies combineren) die goed bereikbaar zijn voor alle inwoners. Deze hoofdopgave valt uiteen in enkele deelopgaven.

Een kwalitatief en kwantitatief evenwichtige vastgoedvoorraadDe partners in de Achterhoek spannen zich in om vraag en aanbod op de woningmarkt in evenwicht te brengen en om (overmatige) leegstand en verpaupering te voorkomen. Dat geldt ook voor overig vastgoed. Het is van belang dat er voldoende spanning

is op de woningmarkt, om een gezonde doorstroming te bevorderen.

Concrete acties• Er komt een vervolg op de Regionale

Woonvisie Achterhoek 2010-2020: de Regionale Woonagenda 2015-2025. Het project Kernenfoto’s levert hiervoor de bouwstenen: inzicht in de kwantitatieve en kwalitatieve vraag naar bestaande en nieuwe woningen in de jaren 2015-2025 in de 21 hoofdkernen. Er is daar-bij aandacht voor woonomgeving en bereikbaarheid van voorzieningen en zorg. Inwoners, middenstanders, scholen en zorgaanbieders worden nauw betrokken. De uitkomsten leiden tot nieuwe acties voor aanpak van leegstand en bereikbaar-heid van voorzieningen.

• De Stichting ‘Achterhoek Duurzaam Verbouwen’ stimuleert en begeleidt het verduurzamen van vastgoed: energie-zuinig en generatiebestendig maken van bestaande particuliere- en huurwoningen en bedrijfs- en gemeentelijke gebouwen. Woningcorporaties doen hetzelfde voor de sociale huurwoningen.

Kwalitatief hoogwaardige en bereikbare voorzieningenKwaliteit en bereikbaarheid van voorzie-ningen in de regio is erg belangrijk voor een goed leefklimaat. Daarom hebben woningcorporaties al aangegeven dat zij hun investeringen zullen concentreren op plek-ken waar ook in de toekomst voorzieningen goed bereikbaar zijn. De projecten Kernen-foto’s en Transitieatlas primair onderwijs helpen bij het maken van keuzes.

Concrete acties• Om de kwaliteit en bereikbaarheid van

het basisonderwijs zo optimaal moge-lijk te houden, is een procesbegeleider aangesteld. Deze helpt gemeenten en schoolbesturen bij de aanpak van krimp in het basisonderwijs. Dit kan bijvoorbeeld door het samengaan van scholen, door samenwerking tussen scholengroepen en een goede spreiding van scholen. De Transitieatlas primair onderwijs laat zien met welke daling in leerlingaantallen de Achterhoek te maken krijgt, wat dit betekent voor het voortbestaan van de basisscholen en welke consequenties dit heeft voor kwaliteit en bereikbaarheid van het onderwijs.

• Voor behoud van een goed zorgaanbod zijn projecten gestart, zoals Achterhoek Connect. Dit is een intranetomgeving waarin mensen contact kunnen leggen met elkaar en diensten in de zorg- en welzijnsfeer kunnen afnemen.

Het project Ketenaanpak Zorg ‘Menu Based Care’ wil verwijzing naar de twee-delijnszorg zoveel mogelijk voorkomen. Dit kan door thuis en in de directe woonom-geving zorg op maat te bieden. Dat levert meer effect op en kost minder geld. Het project ‘Wonen en zorg’ heeft als doel ouderen langer zelfstandig te laten wonen door hen thuis specifieke ondersteuning en zorg te bieden.

Betrouwbaar en snel in en uit de Achterhoek! Fijnmazige bereikbaarheid. Overal glasvezel!

BereikbaarheidWat speelt er?Niet alle lokale voorzieningen kunnen blijven bestaan. Bovenlokale voorzieningen (zoals ziekenhuizen en hoger onderwijs) zullen zich vooral in de grotere plaatsen concentreren. Dit betekent dat de fysieke afstand tot deze voorzieningen groter wordt.

Wat gaan we eraan doen?Zowel Achterhoekse inwoners als bedrijven vinden goede bereikbaarheid van voorzie-ningen in en buiten de Achterhoek erg be-langrijk. We zetten daarom in op betrouwba-re verbindingen van en naar de Achterhoek en een fijnmazige bereikbaarheid binnen de regio. Daarnaast komt er veel aandacht voor digitale bereikbaarheid, waardoor voor-zieningen op een andere wijze toch goed bereikbaar blijven.

Betrouwbare verbindingen van en naar de AchterhoekEen goede hoofdinfrastructuur vanuit en naar de Achterhoek is nodig voor snelle bereikbaarheid van economische centra en hoger onderwijs in de omgeving van de Achterhoek (Arnhem, Nijmegen, Deventer, Twente, Bocholt en Kleef). De opwaardering van de N18 de komende jaren garandeert een goede en snelle wegverbinding met Twente. Intussen zet de Achterhoek zich in voor nog meer verbeteringen, zoals verdere opwaardering van het spoor en de N18.

Concrete acties• Projecten uit de bestaande mobiliteitsa-

genda Achterhoek, zoals verbeteringen aan de spoorlijn Arnhem-Doetinchem-Win-terswijk, het realiseren van een doorgaan-

de treinverbinding Winterswijk-Apeldoorn, opwaardering van de N18 en lobby vanuit de Achterhoek voor de tweede fase N18 en het spoor.

Bovenlokale infrastructuur in de Ach-terhoekHet is belangrijk om de bovenlokale voorzie-ningen in Winterswijk en Doetinchem goed bereikbaar te houden voor de inwoners zelf maar ook voor bezoekers uit de omliggende kernen.

Concrete acties• Doetinchem: Aanleg van de Oostelijke

Randweg, ontwikkeling van de stations-omgeving en een snelfietsroute tussen Wehl en Zelhem via station Doetinchem.

• Winterswijk: Ontsluiting van bedrijventer-reinen Arrisveld en Beatrixpark, realisatie van fietsvoorzieningen en verbetering van overstapmogelijkheden trein-bus-fiets-au-to bij het station.

Fijnmazige bereikbaarheid binnen de AchterhoekEen fijnmazige bereikbaarheid is nodig om voorzieningen binnen de Achterhoek goed toegankelijk te houden. Het gaat dan om een goede aansluiting van het lokale wegennet op regionale en nationale wegen en op het robuuste kernnet van openbaar vervoer. Ook vervoer op maat is nodig, waarbij de gemeenten op regionaal niveau de basismobiliteit organiseren. Inwoners en ondernemers gaan in aanvulling daarop zelf in hun vervoersbehoefte voorzien, met bijvoorbeeld de buurtbus en vrijwilligersver-voer.

Concrete acties• Provincie en Achterhoek zijn met elkaar

in gesprek over oplossingen voor het toekomstbestendig organiseren van basismobiliteit. Naar welke voorzieningen is welke vorm van vervoer nodig? Ook worden bundeling van vervoersstromen en het opzetten van zelfgeorganiseerd vervoer onderzocht, zoals de buurtbus. Samenwerken via een regionaal regiecen-trum kan kosten besparen.

Digitale bereikbaarheidGlasvezel heeft voor het bedrijfsleven topprioriteit en kan snel gerealiseerd worden op bedrijventerreinen. Glasvezel in het bui-tengebied is essentieel om in de toekomst nieuwe zorgarrangementen te kunnen bieden en de overlevingskans van (agrari-sche) ondernemers te vergroten. Ook voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs is digitale bereikbaarheid van groot belang.

Concrete acties• Provincie en Achterhoek werken samen

aan het realiseren van de digitale bereik-baarheid van het buitengebied in 2016. De realisatie van het glasvezelnetwerk vraagt om een publiek-private samenwerking. De belangrijkste besluiten zijn genomen, het uitrollen van dit project staat in de steigers.

De Achterhoek doet het anders!

Verbinden en samenwerkenHoe werken we samen?Om de Achterhoekse ambities te realise-ren, is een effectieve werkwijze nodig, met helder omschreven rollen en taken. We werken zowel bottom-up als top-down en sluiten aan op initiatieven vanuit de samen-leving. Samenwerking vindt plaats in een dynamisch netwerk. Zo ontstaan (tijdelijke) ‘coalitions of the willing’ (wisselend samen-gestelde teams die projecten uitvoeren).De stuurgroep, die bestaat uit leden van de drie O’s en een onafhankelijk voorzitter, stimuleert de opstart en uitvoering van projecten en bewaakt de resultaten (moni-toring). Daarnaast zijn er kennismakelaars die meehelpen initiatieven van de grond te krijgen. Zij zorgen ervoor dat de benodigde kennis voorhanden is en leggen verbindin-gen met andere initiatieven of projecten.

Waarom op deze nieuwe manier?Succes is alleen mogelijk door de innova-tieve kracht en energie van Achterhoekse inwoners (jong en oud), ondernemers en organisaties goed te benutten. Dit past bij het huidige tijdsgewricht, waarin van de overheid wordt verwacht om ‘los te laten in vertrouwen’. Mensen zijn steeds meer in staat en bereid om initiatieven te ontplooien. We willen sociale innovatie en burgerkracht faciliteren en verbinden. Zo werken we in de Achterhoek samen aan onze toekomst.

Wie doen mee?Iedereen die zich betrokken voelt, kan zich aansluiten bij een project (coalition of the willing). De kennismakelaars helpen die verbindingen te maken. Met een interac-tief digitaal platform (webportal) willen we ontmoetingen faciliteren, initiatieven rond (deel)opgaven verbinden en goede ideeën en successen in de etalage zetten.

Wat spreken we af?Een gedeelde agenda en het bundelen van krachten heeft de Achterhoek de afgelopen jaren veel opgeleverd. Hoe kunnen we nu vanuit het principe ‘loslaten in vertrouwen’ de agenda zo goed mogelijk uitvoeren? Dat kan alleen als alle partners enkele spel-regels met elkaar afspreken: niet-vrijblijvend samenwerken, regionaal denken en hande-len, nadruk op ‘doen’, een participerende in plaats van regisserende overheid, aandacht voor energierijke initiatieven en goede com-municatie met alle betrokkenen.

WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BE-REIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAAR HEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIKBAARHEID WER-KEN WONEN BEREIKBAARHEID WERKEN WONEN BEREIK-

ACHTERHOEKAGENDA

2020

Uitgebreide informatie en het actuele

projectenoverzicht zijn te vinden op

www.achterhoek2020.nl

www.achterhoek2020.nl

info@achterhoek2020.nl

(0314) 32 12 00

www.facebook.com/Achterhoek2020

@achterhoek2020

Uitgave van Achterhoek 2020

en Regio Achterhoek

Juli 2014