werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat
DESCRIPTION
EFFECTIEF LEESONDERWIJS. Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat. Dr. Kees Vernooy – oktober 2007 Werkconferenties Pilots Taalbeleid OA. Motto. Goed leren lezen is een mensenrecht! (Lyon 2001). CONTEXT PRESENTATIE. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/1.jpg)
Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat
EFFECTIEF LEESONDERWIJS
Dr. Kees Vernooy – oktober 2007 Werkconferenties Pilots Taalbeleid OA
![Page 2: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/2.jpg)
Motto
Goed leren lezen is een mensenrecht!(Lyon 2001)
![Page 3: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/3.jpg)
CONTEXT PRESENTATIE
Inspectieverslag 2004/2005 (april 2006) en 2005/2006 (mei 2007)
Iedereen kan leren lezen (september 2006)
Onderwijsraad 2007
de 5 prioriteiten van Dijksma
PPON 2007
Nota basisvaardigheden Inspectie
![Page 4: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/4.jpg)
De Nederlandse leesproblematiek. Bevindingen Inspectie (2006, 2007)
BASISSCHOOL en VOORTGEZET ONDERWIJS: cijfers op een rij
Onvoldoende afstemming groep 1/2 en 3 m.b.t. taal/lezen (40% onvoldoende);
15% van de kinderen in groep 3 leert niet goed lezen; in groep 4 leest 25% van de kinderen niet goed; 25% van de leerlingen verlaat met een groep 6 leesniveau de
basisschool; 25% van de leerlingen heeft in het 1e jaar VMBO (basis- en
kaderberoepsgerichte leerweg) moeite met het lezen van teksten.
17% theoretische leerweg: hetzelfde probleem 18% havo en vwo: hetzelfde probleem MBO: volgens docenten: taalniveau een groot probleem 25% van de leerlingen heeft in het 1e jaar VMBO moeite met het
lezen van teksten.
![Page 5: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/5.jpg)
Zijn die kinderen dyslectisch?
Inspectie (2006):aantal zwakke lezers einde bao: 25,- %
Blomert (2002):aantal dyslectische leerlingen: 3,6%
NICHD/BOV-project:Geen goede lezer vanwege 21,4%kwaliteitsproblemen
![Page 6: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/6.jpg)
Verklaringen Leesproblematiek volgens inspectie
Geen goede leesstart in groep 1 en 2 Onvoldoende omgaan met verschillen in groep 3
en 4 (differentiatie komt niet van de grond) 1,5 – 12,5% van de basisscholen is (potentieel)
zwak verstoorde balans tussen traditionele
vaardigheden en vernieuwingen onduidelijke kerndoelen en onduidelijk
eindniveau niet intelligentie maar scholen zijn de oorzaak
van verschillen besturen die steeds naar Den Haag wijzen en zelf
geen verantwoordelijkheid nemen
![Page 7: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/7.jpg)
Van de Grift (2007)
BasisschoolManagement, september 2007:
“Achilleshiel van het basisonderwijs: veel onderwijsgevenden hebben problemen met het afstemmen van het onderwijs op verschillen tussen leerlingen en met de zorg voor zwakke en achterblijvende leerlingen”.
![Page 8: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/8.jpg)
Vernooy (2006)
Eind groep 4 kunnen we bijna voorspellen welke kinderen een verhoogd risico lopen met hun schoolloopbaan en later waarschijnlijk kansarm in de samenleving staan.
zie Christen Democratische Verkenningen:
De nieuwe schoolstrijd! Herfst 2006
![Page 9: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/9.jpg)
Wat doet er volgens de inspectie wel of niet toe bij (V)Technisch Lezen?
Niet: etniciteit, milieu, cultuur of schoolgrootte
Wel: goede programma’s/methoden, voldoende tijd voor lezen en instructie van hoge kwaliteit
En: sterk schoolmanagement en eensgezindheid van opvattingen binnen het team
![Page 10: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/10.jpg)
Effecten slecht lezen
Beïnvloedt kinderen:- aantasting zelfvertrouwen (sociaal-
emotionele problemen; Matthëuseffect)
- onvoldoende profiteren van het onderwijs (lezen en leren leren)
- onvoldoende aansluiting in het VO- risico om tot de onderklasse te gaan
behoren (functioneel analfabetisme)- geen levenslang leren- risico van een kansarme toekomst
![Page 11: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/11.jpg)
Matteüseffect
De kinderen die goed kunnen lezen en die
een goede woordenschat hebben, lezenmeer, leren meer woorden kennen en
gaansteeds beter lezen (Stanovich 1986,
2001)
![Page 12: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/12.jpg)
Wat kenmerkt een goede lezer?
![Page 13: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/13.jpg)
Een goede lezer ….
Kan vlot lezen
Beschikt over een goede woordenschat
Beheerst een aantal leesstrategieën
![Page 14: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/14.jpg)
Invloed op begrijpend lezen
Woordenschat (.90) Vlot lezen kwaliteit
begrijpend (.80) lezen Leesstrategieën
![Page 15: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/15.jpg)
Toelichting
Geen van de onderliggende vaardigheden is op zich voldoende om van iemand een goede lezer te maken!
![Page 16: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/16.jpg)
Brug naar begrijpend lezen
Vlot lezen en woordenschat vormen de brugtussen woordherkenning en begrijpend lezen.
Vlot lezen
Decoderen Betekenis verlenen
Woordenschat
![Page 17: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/17.jpg)
De invloed van woordenschat op begrijpend lezen
De woordenschat in de kleutergroepen
voorspelt het begrijpend lezen halverwege
de basisschool!
![Page 18: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/18.jpg)
Wat zegt de wetenschap nog meer?
Toename woordenschat hangt vooral van
lezen af (Cunningham & Stanovich, 1998).
De meeste woordenschat wordt door lezen
verworven!Veel lezen doet er veel toe!
![Page 19: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/19.jpg)
Uitdaging waar we voorstaan:
De prestatiekloof begint al voorschools op het gebied van woordenschat
![Page 20: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/20.jpg)
Vlot lezen is de brug naar strategisch leesonderwijs!
Cruciaal: vlot teksten kunnen lezen is cruciaal voor strategisch leesonderwijs! (Guthry 2004)
![Page 21: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/21.jpg)
Leesstrategieën: beter begrijpend lezen?
Cito (2007) over leesstrategieën:
Onderwijs in leesstrategieën heeft geen faciliterend effect op het kunnen begrijpenof interpreteren van teksten of omgekeerd. Diverse onderzoeken laten zien, dat Leesstrategieën zelden een aantoonbaareffect op begrijpend lezen hebben, terwijl ditwel duidelijk het geval is voor vlot lezen enwoordenschat.
![Page 22: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/22.jpg)
Leesstrategieën en boerenverstand
Leesdoel bepalen Voorspelling maken Oorzaak – gevolg Hoofd- en bijzaken Kunnen afleiden Wat doen als je de tekst niet goed
begrijpt:- herlezen- langzamer lezen
Schema maken Samenvatting maken
![Page 23: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/23.jpg)
De weg naar betere leesresultaten
![Page 24: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/24.jpg)
Goed leesonderwijs is een teamzaak!
Context: streven naar geletterdheid voor alle leerlingen (minimaal AVI-9)
groep 6 - 8
voortgezet technisch lezen - begrijpend/studerend lezen - spellen - stellen
▲
groep 4 en 5
voortgezet technisch lezen - begrijpend lezen - spellen - stellen
▲
groep 3
systematische aandacht voor letter-klankkoppeling - stellen - begrijpend luisteren
▲
groep 1 en 2
ervaringen geschreven taal - mondelinge taal - fonemisch bewustzijn - begrijpend luisteren
Context: woordenschatontwikkeling
![Page 25: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/25.jpg)
Het belang van doelen
Onderzoek: zonder (hogere) doelen, geen betere resultaten!
![Page 26: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/26.jpg)
Streefdoelen technisch lezen
Er wordt naar gestreefd dat alle kinderen eind groep4 teksten van het niveau AVI-5 of hoger kunnen lezen.Te realiseren subdoelen in dat verband zijn:- eind groep 2:
- een goede mondelinge taalvaardigheid en woordenschat- een goed ontwikkeld fonemisch bewustzijn- elk kind kent 15 letters
- eind groep 3:- elk kind beheerst minimaal AVI-2
- eind groep 4:- elk kind beheerst minimaal AVI-5
- eind groep 5/begin groep 6: - elk kind beheerst minimaal AVI-9
- op het einde van de basisschool:- risicolezers beheersen AVI-9
![Page 27: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/27.jpg)
Het belang van een doorgaande lijn technisch lezen
spraak-/taalontwikkeling▼
fonemisch bewustzijn▼
ervaringen met geschreven taal (letterkennis)▼
leren lezen▼
voortgezet technisch lezen ▼
onderhouden technische leesvaardigheid
Context: woordenschatontwikkeling
![Page 28: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/28.jpg)
Biemiller (2002)
Een leerkracht die woordenschat sterkbeklemtoont, kan een rol spelen bij het dichten van de kloof tussen kinderen uit
taalrijke en taalarme milieus.
![Page 29: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/29.jpg)
Hoeveel woorden kennen ze werkelijk?
Volgens Aarnoutse en Verhoeven (2003) is de gemiddelde omvang van de leeswoordenschat15000 woorden op het einde van de basisschool. Onderzoek van Verhoeven en Vermeer uit 1996 laat zien, dat de passieve woordenschat van allochtone kinderen van Mediterrane herkomst op het einde vangroep 8 10000 woorden is. Kinderen uit Suriname en
de Nederlandse Antillen nemen een tussenpositie in.
![Page 30: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/30.jpg)
Monitoren en het verbeteren van het leesonderwijs
![Page 31: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/31.jpg)
“Succesvolle scholen zijn plaatsen waarschoolteams zich regelmatig buigenover wat toetsen over de leerlingen
zeggen en waar het onderwijs veranderd wordt om betere resultaten te krijgen ” (Michael Fullan, 2000).
![Page 32: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/32.jpg)
vervolg Michael Fullan
Er wordt te weinig door scholen gedaan met de data waarover men beschikt.
De data zeggen iets over de sterke en zwakke kanten vankinderenleerkrachtenscholen
![Page 33: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/33.jpg)
Want: toetsgegevens zeggen ook iets over ……..
Kwaliteit van de leerkracht De rol van methoden Invoering van de nieuwe methode Schoolbeleid Waar zitten we als school met onze leerlingen?
![Page 34: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/34.jpg)
Cruciaal
Het door de leerkrachten maken van groepsoverzichten;
Groepsoverzichten geven informatie over de kwaliteit van de gegeven instructie;
Bespreken groepsoverzichten in het team.
![Page 35: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/35.jpg)
Integratie toetsing en instructie
Toetsen
Instructie
Toetsing Instructie
Dit willen we..
Toetsen en instructie op één lijn
Niet dit
![Page 36: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/36.jpg)
Evalueren van de effectiviteit van het taal-/ leesbeleid en de taal-/leesorganisatie
Vast kunnen stellen waar extra middelen en ondersteuning nodig zijn
Evalueren van de effectiviteit van een nieuwe methode of bestaande programma’s en methoden.
Hoe schoolleiding en taalcoördinator/ib-er data kunnen gebruiken
![Page 37: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/37.jpg)
Tot slot
Hoe zijn bovenstaande punten verwerkt in
het schoolplan/taalbeleidsplan? Wat neem
ik hiervan mee in het plan 2008/2009?
![Page 38: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/38.jpg)
KIJKWIJZER effectief leesonderwijs Cluster leesinhoudelijke
indicatoren Goede leesstart1. Mondelinge taalvaardigheid/spraak-/ taalontwikkeling;2. Ervaringen met geschreven taal, letterkennis;3. Vaardigheden op het gebied van fonemisch bewustzijn; Technisch lezen4. De letter- klankkoppeling; 5. De vaardigheid om vlot te lezen;Begrijpend lezen6. De ontwikkeling van de woordenschat;7. Het kunnen toepassen van begrijpend leesstrategieën;Aandacht voor leesmotivatie
Cluster indicatoren effectief onderwijs
1. Doelen2. Kwaliteit curricula3. Tijd voor lezen en extra tijd
voor zwakke lezers;4. (Convergente) differentiatie5. Effectieve instructie6. Vroegtijdig signaleren en
reageren7. Monitoring Verder:- Leesprofessionaliteit leraar- Onderwijskundig leiderschap
schoolleiding- Coaching interne begeleiding/
taalcoördinator
![Page 39: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/39.jpg)
Afsluiting
'Kinderen leesproblemen laten krijgen die
mogelijkerwijs voorkomen hadden kunnen
worden, is inhumaan‘. (Slavin 1996).
![Page 40: Werken aan vlot leren lezen en een grotere woordenschat](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061508/568144de550346895db1ab78/html5/thumbnails/40.jpg)