weekendZaterdag13april2019• Nummer88 • 64pagina’s‘Alhetgeenetothetfinancieeleeenigebetrekkingheeft’–sinds1796

AEX

-0,04% 561,61MIDKAP

+0,47% 812,30EUROSTOXX 50

+0,36% 3.447,83S&P 500

+0,66% 2.907,41€/$ NEW YORK

+0,3376% 1,1294RENTE NL 10JR

+0,053 0,117%

87

15

53

70

00

02

8

ADVERTENTIE

t e l 0 2 0 - 8 4 5 0 5 3 9m u l v e s t a . n l

Heeft u een vastgoed-propositie voor ons?

InterviewEdBastianloodste DeltaAirlines doorde aanslagenvan 11septemberen eenfaillissement.‘Bij leiderschapgaat het niet ompopulariteit’

a PAGINA 26

Uitstel brexitFrustratie overheerst bijdouane enRotterdamsehaven over gemaakte kosten

PAGINA4

Onder onsWie isLaetitiaGriffith?NichtjeSorajaHaakmat overhaar tante,ooit VVD-Kamerlid.

a PERSOONLIJK

Kaas: the inconvenient truthKaas lijkt een verantwoord alternatief voorvlees. Het dierlijk product draagt echter forsbij aan de emissie van broeikasgassen

a FUTURES

Dit is Janeyvan Ierland.DeNederlandseagent isde

motorachterdecarrières vanCaricevanHouten,MarwanKenzari enGaite Jansen

PERSOONLIJK

G R O N D S P E C U L AT I E

Dubieuzehandel inkavels veelomvangrijkerdangedacht

Josta van Bockxmeer, Gaby deGrooten Erik vanReinAmsterdam

Particuliere beleggers hebben bijna€700 mln gestoken in speculatie metkleine stukken landbouwgrond. Datblijktuitheteerste landelijkeonderzoeknaardit fenomeen,uitgevoerddoorHetFinancieeleDagblad.Grondhandelarenspiegelendespeculantenvoordatdeka-velsmeerwaardzullenwordenomdaterbouwplannenzoudenzijn.MaaruithetFD-onderzoekblijktdaternognooiteenhuis op zo’nkavel is gebouwd.

Opmeer dan vijfhonderd locaties, inmeer dan de helft van deNederlandsegemeenten,hebbenhandelarenbossen,

Handelarenhoudenbeleggers voor dat de grond zalwordenbebouwd; nee dus

weilandenenakkers gekocht en inklei-ne stukken gehakt. Vervolgens hebbenze de percelenmet winst doorverkochtaan particulieren. In totaal gaat het omzo’n2300hectarevooralagrarischland.EengebiedzogrootalsdegemeenteLei-den,berekendegeo-informatiespecialistEsriNederlandop verzoek vanhet FD.

Niet eerder is de grondhandel lande-lijk inkaartgebracht. Inhetverledenzijnwelartikelenverschenenover individue-lehandelarenenbeleggers,maardeom-vang van de speculatie zoals die nu be-kendisgeworden,verbaastookkenners.Er is almeer geld in gestoken dan in deveelal frauduleuze beleggingen in teak-hout die inde jaren90populairwaren.Toezichthouder Autoriteit Financi-

ele Markten (AFM) staat machteloos.Eenkleine tien jaar geledengafdeAFMmeerdere boetes aanhandelaren die il-legaal grond aanboden als ‘beleggings-object’, omdat zegeenvergunninghad-denterwijldatvolgensdewetwelmoest.Maardezebedrijvenhebbenhunmodelzoaangepastdater formeelgeensprakemeer isvanzo’nbeleggingsobject. ‘Daar-door valthetnietonderhet toezicht vandeAFM’, zegt eenwoordvoerder.Veruit de meeste locaties met ver-

snipperde grond liggen in landelijkegebieden buiten de Randstad. Pakwegeen derde ligt in gebiedenwaar de be-volkingsaantallen nu of in de toekomstkrimpen. De kans op woningbouw isdaar vrijwel nihil.

Bedrijven die de stukken grond aan-bieden, houden in een reactie vol dat erin de toekomst nog steeds op gebouwdkanworden.Maardeskundigenzeggendatbeleggersomdetuinwordengeleid.

‘Ookalkomtereenbestemmingsplanvoorwoningbouw,danishetnogonmo-gelijk er te bouwen’, zegt bestuursvoor-zitter Walter de Boer van Nederlandsgrootsteprojectontwikkelaar,BPD.Bou-wenopversnipperdegrondisvolgensex-perts simpelweg teduur.DeBoer: ‘Dezegrondspeculatie is een rampzalig ver-schijnsel. Hier worden particulierenbesodemieterd.’

a Pagina 17: Vergeefs wachtenop de hijskranen

17HetFinancieeleDagbladZaterdag13april2019

Inzich

t

DeltaCeo EdBastianliet zichnietgijzelendoor deNRA

a PAGINA 26

IdentiteitSchrijfster OlgaTokarczuk, vorigjaar winnaarvan deManBooker Prize, isoptimistisch overhet nieuwe Polen

a PAGINA 24

LaterveerMan, heb lakaan je collega’senwees dievader diezichzelf eenwerkendevader noemt

a PAGINA 23

Leesverderoppagina18

Vergeefswachtenopdehijskranen

Duizenden beleggers kopen kleine stukjes landbouwgrond,in de verwachting dat de waarde ervan flink zal stijgen.

Er zouden namelijk bouwplannen zijn. Maar de graafmachineszijn nog nooit gekomen. Over schimmige handelspraktijken,

een machteloze toezichthouder en naïeve beleggers.‘Wie verwacht er nou dat Stadskanaal gaat groeien?’

G R O N D S P E C U L AT I E

18 HetFinancieeleDagbladZaterdag13april2019

Inzich

t

. Beleggers kopenlapjes grond ommee tespeculeren. Als er strakshuizen op komen, wordthun kavel veel meerwaard.. Maar ze gaan te ge-makkelijk mee in demooie vergezichten vande grondhandelaren.. Zelfs waarschuwingenvan de gemeenten slaanze in de wind.. Gevolg: ze blijven zit-ten met kavels die feite-lijk waardeloos zijn.

In het kort

Jostava

nBock

xmee

r,Gab

ydeGro

ot

enErikva

nReinzijn

redac

teur

enva

nHet

Fina

ncieeleDag

blad

Door het FD gecontroleerde locatiewaar grondspeculatie plaatsvindt

Geschat cluster van kavelswaarmee gespeculeerd wordt

Kadastrale kaart

... wordt het meest met grond gespeculeerd.In Terneuzen ...

100 m

500 m

In Roosendaal ...... heeft de gemeente de ‘Wet voorkeursrecht gemeenten’ gevestigd,om verdere speculatie te voorkomen.

OndernemerFrankuit hetNoord-HollandseHuizenmaak-te in 2008 ruimeen tonovernaar eenmandiehij nognooithadgezien.Ditwas eengoedeinvestering, dacht de eigenaar

vaneenuitzendbureau. Voordie tonkochtdenu63-jarige Frank, eenbreedgeschouderdemanmet eenparelwitte glimlach eneengebruindehuid, drie stukjes landbouwgrond.

Eendaarvan ligt aande rand vanBlaricum,inhet gebiedDeKampen.Het enigedat je daarhoort, is dewinddie om jeoren suist enhet ge-raas vanauto’s overhet asfalt vande achterlig-gende snelwegA27. Tuur goeddoor je verrekij-ker en je spot hier de lange snavels vangrutto’s.

Doorde verrekijker zie jeniet dat deweilan-denhier oppapier zijn opgedeeld inhonderdenkleine stukjes. Alsof iemandopdekadastralekaartmet liniaal enpotlood loodrechte lijnenheeft gezet door eengebied vanhonderd voet-balveldengroot.Dwarsdoor schuurtjes, bermenen sloten.

Degrondsnippers zijn gekocht doormensenzoals Frank. Zij hoopten teprofiteren vaneenuitbreiding vanBlaricum.HetGooise villadorpbarstte uit zijn voegen.DatDeKampeneenwoonwijk zouwordenwas slechts eenkwestievan tijd, enbouwgrond is veelmeerwaarddanagrarische grond.Kortom: kassa!

a Vervolg van pagina 17

a Vervolg op pagina 20

Zo stondhet althans indeoranjebrochurevanGrondgedachte, het bedrijfwaarvanFrankendeandere eigenarendegrondkochten.

Nu, ruim tien jaar later, grazenernog steedspaarden inDeKampen. Er is geenwoning tezien.De lokale overheden spraken vorig jaar afdat er hier tot in lengte vandagengeenhuizenkomen.Als het aandegemeenteBlaricum ligt inieder geval tot 2030.Degrutto, kievit en tureluurkrijgen er de ruimte. ‘Het is echt eennatuurge-bied’, zegtwethouder LiesbethBoersen-de Jongvan ruimtelijke ordening.

BepaaldnietwatGrondgedachteFrankhadvoorgespiegeld.

VIJFHONDERD LOCATIES‘Versnipperde’ stukken landbouwgrond zoals inBlaricumkomen inheelNederland voor.Uit on-derzoek vanHet FinancieeleDagbladblijkt datopmeerdan vijfhonderd locaties inNederlandzulke grondspeculatie plaatsvindt.HandelarenzoalsGrondgedachte verkochten talloze stukjes‘lauwe’ of ‘warme’ grond.Dat is grondwaarvanwordt gesuggereerddat er inde toekomst opge-bouwdmagworden,maarwaarvandat langnietzeker is. Vaak zijnde lapjes grondniet groterdanhonderd, tweehonderdof duizend vierkan-temeter. In totaal gaat het om2300hectarebos-en landbouwgrond, berekendegeo-informatie-specialist EsriNederlandop verzoek vanhet FD,eengebied zogroot als de gemeenteLeiden.

HetFinancieeleDagbladZaterdag13april2019 19

... wordt om de verkavelde grond heen gebouwd.In Oosthuizen ...

... wordt landbouwgrond voor €250 per m2 verkocht.(normaal kost die zo’n €5 per m2)

In Bergum ...

... is grond nog begin dit jaar opgeknipt.In Zwolle ...

... is een gebiedsakkoord getekend waarmee de verkavelde grond tot‘weidevogelgebied’ is bestempeld.

In Blaricum ...

... loopt een elektriciteitskabel over de verkavelde grond, dus daarmag niet gebouwd worden.

In Wijnbergen ...

200 m

200 m

200 m

200 m

200 m

20 HetFinancieeleDagbladZaterdag13april2019

Inzich

t

‘Deze vormvan speculatiewasmewel bekend,maardeomvang isnieuwvoorme’, zegt hoog-leraar grondbeleid aandeTUDelftWillemKorthals Altes. ‘Het fenomeen is erg groot.’Hardop vraagt hij zich af: ‘Wie koopt die grond?’

Het antwoord: duizendenparticuliere be-leggers. Een conservatieve schatting,met eengrondprijs van€30per vierkantemeter, leert datspeculantendoorde jarenheenbijna €700mlnin27.000kavels staken.Datwil niet zeggendat27.000mensengrondkochten,want sommigehebbenmeerdere stukken inhanden.Maarhetis aannemelijk dat het ommeerdan tiendui-zendNederlanders gaat.

Voorbijna alle speculantengeldt dat hun in-vestering tot nu toeniets oplevert.Namaandenonderzoek vindthet FDgeenenkele plekwaareen versnipperdperceel grond is veranderd ineenwoonwijk of bedrijventerrein.Niemandnoemt zo’n transformatie inde enquêtediehetFDaanalleNederlandse gemeenten stuurde enwaaropmeerdandehelft antwoordde.Grond-handelarenkennengeen voorbeelden, ooknietuit het verleden. Speculanten enanderebron-nenevenmin. InAmstelveen is een versnipper-de locatiewaardehandelaar de grond zelf ont-wikkelt voorwoningbouw.Ofdat gaat lukken isonzeker.

PIONIER PIETERSGrondspeculatie is geennieuw fenomeen. Al in1997hakteAnthonyPieters stukkenbosgrondinkadastralemootjes en verkocht deze aanparticulieren.Hijwasookmeerderheidsaan-deelhouder vanGrondgedachte, zo ongeveer deeersteNederlandseondernemingdie stukjeslandbouwgrondging verkopen.Het bedrijf isinmiddels opgeheven.De stukkengrondwareninhanden vanPieters’ nog actieve ondernemingVanOdenhoven.Dienaamprijkte ookopdemeestenotariële aktes, ookopdie vanFrank.

Pieters kreegpas rond2005 concurrentie enin2010handeldenongeveer twintig bedrijveninkleine kavels. Sommigebodeneerder ookbeleggen in teakhout aan, eenanderehype.Me-dia schreven vooral rondde crisisjaren veel overgrondspeculatie enoverhoedatmis kongaan.ToezichthouderAutoriteit FinanciëleMarkten(AFM)deeldemeerdaneensboetes uit.

Maarwiedenkt dat grondspeculatie iets isvan voorde crisis heeft hetmis. Sinds eenaantaljarenneemtdezehandelweer een vlucht. Anno2019 zijn er zo’n vijftig bedrijven actief, vaak ge-runddoormensendie eerder ervaringopdedenbij andere grondhandelaren.Marktleider is VGIVastgoeduitHaarlem.Dat bedrijf heeft volgensdata vanhetKadaster nogmeerdan900kleinestukkengrond inbezit.

Nog altijdwordennieuwe locaties versnip-perd.Het FDzagdat inhet afgelopenhalfjaarweilanden indegemeentenHaarlem,Zwolle,Aduard enWinterswijk gestaag veranderden inlappendekens.

‘HOEZO GROEI IN STADSKANAAL?’‘Het zijn zwakke locaties’, constateert hoogle-raarKorthals Altes als hij de kaart zietmetdeplekkenwaarde speculatie plaatsvindt. VooralbuitendeRandstad enaande randen vanNe-derland raakt de grond versnipperd.Want vaakslaangrondhandelarenhunslag inkrimpre-gio’s.Wiedekadastrale kaart vanNederlandbe-studeert, ziet opgeknipte stukken land inRuur-lo enReuver, in Suwâld enStadskanaal. Eenvijfde vande verkaveldepercelen is te vinden indeprovincieGroningen.Deprofessor schudthet hoofd: ‘Wie verwacht ernoudat Stadskanaalgaat groeien?’

Tochwist handelaarGrondgedachteFrankin2008 te overtuigen.Ophet kantoor inhetna-

a Vervolg van pagina 21 bijgelegenHuizenkreeghij eenpowerpointpre-sentatie over deomgeving vanBlaricumte zien.Indebrochurediehij kreeg, las Frankdat deaangeboden stukjes grond in een ‘zeer bijzon-der spanningsveld’ lagen.Omdatde gemeentewasbegonnenmetde aanleg vannieuwbouw-wijkBlaricummermeent aandenoordwestkantvandeA27,moest de gemeente ‘indenabijetoekomst’wel denkenaande sprongover desnelweg.

Bovendienwasopdatmoment al te ziendatDeKampenkandidaatwas voorwoningbouw,redeneerde eenmedewerker vanhet bedrijf. ZagFrankniet dat de randwegdie over de snelwegloopt, afbuigt inde richting vanDeKampenendaarna ruwwordt onderbroken?Datwas eenaanwijzing. Als je diewegmet eendenkbeeldigelijndoortrok, zag je dat de strookasfalt preciesdeweilanden vanDeKampenzoudoorkruisen.

De verkopers lietenwetendat Frank snelmoest handelen,want er zoudennogmaardriestukjes over zijn.

Frank tekende.HoewelGrondgedachte zetelde inHuizenen

speculant Frank toevallig indat dorpwoonde,rondde eennotaris inhet Limburgse SintOdili-enbergdekoopaf. Frankkochtmeteenook tweeanderepercelen vanGrondgedachte,want ken-dedebeleggerswijsheid: spreid je risico’s.Duswashij nahet tekenenniet alleen eigenaar vantweeduizend vierkantemeterweiland inBla-ricum,maar ook vanduizend vierkantemetergrond in zowel het FrieseKollumerzwaag als hetGelderseWijnbergen.

LEUREN MET DE KAVELSDegrondhandelarenwerkenbijna altijd opdezelfdemanier. Eerst kopen zepercelen land-bouwgrond vanboerenof andere grondeigena-ren. ViahetKadaster verdelen zedie stukken inkleinekavels.Dangaan ze ermee lopen leuren.

Verkoopgebeurt vaak via de telefoon. Eenspeculant die ergens een stukje grondkoopt,kan jaren later nogbelletjes vananderebedrij-ven verwachten. ‘Ikwordde laatste tijdweer elkeweekgebeld,maar ikbenerwel klaarmee’, zegteen64-jarigebelegger uit Bunschoten-Spaken-burgdie al in 2010grondkocht. Een69-jarigebelegger die in Spanjewoont, vertelt: ‘Ik krijgminimaal éénkeer permaandeen telefoontje.’Hij stak in2008geld in grond.

Dehandelarenkomenmet argumentenwaar-om juist dít stukje grond tot ontwikkeling zal ko-men: het ligt naast eenwoonwijk, of zoals inBla-ricumvlakbij eenwegdie volgenshenwelmóétwordendoorgetrokken. Ende rente is laag, duswaarmoet je andersheenmet je spaargeld? ‘Erzijn altijd beleggers die zwakke signalenoppik-ken’, zegt AndréRijsdorp, die overhedenadvi-seert over ruimtelijke ordening.HijwasondermeernamensdeprovincieNoord-Hollandge-biedsmanager voorDeKampen.

Degrondhandelarenbetalen zelf eenpaareuroper vierkantemeter voorde grond, vaakietsmeerdande landelijkeprijs voor landbouw-grond.Belegger FrankuitHuizen tikte in 2008in totaal €114.512,35 af voor zijndrie percelen:ruim€28per vierkantemeter.De gemiddeldeprijs voor landbouwgrond inNederlandwasopdatmoment €4per vierkantemeter.

Andere speculantenbetaaldennogveelmeer.Drie jaar geleden teldeeenvanhen€125per vier-kantemeterneer voor eenstukgrasland inhetBrabantse ’s-Gravenmoer.Eenanderbetaaldevorig jaar €150per vierkantemeter voor eenstukgrondbijhetNoord-HollandseTuitjenhorn.

‘WIJ MAKEN GEBRUIK VAN EEN FORMULE’Veel handelarenwillenniet zeggenwaar zij deprijzendie ze voorhunkaveltjes rekenenopbaseren.MarktleiderVGIVastgoed is daarwelopenover. ‘Bij het bepalen vande verkoopprijsmakenwij gebruik vaneen formule’, zegtme-de-eigenaarMarcoMus. VGI koopt de grondenvermenigvuldigt diemet een factor 2,5.Daaruitbetaalt VGIdekosten ‘enwat overblijft is onzewinst’.

VGI is al dertien jaar actiefmet grondbeleg-gingen. Beleggers in agrarische grondenmoe-ten volgensMus rekeninghoudenmet eenbe-leggingshorizon vangemiddeld tien tot vijftienjaar. ‘Bij dergelijkeprojecten is er altijd eenkansdat eenontwikkeling langerduurt of dat er zelfshelemaal geenontwikkelingkomt.’ Volgenshemzijn er opditmoment tweeprojectenwaareenontwikkelaar recentelijk een ‘concreet bod’opdeed.Dit bod zouookbeduidendhoger lig-gendandeaanschafprijs vande investeerders,

“‘Er zijn altijdbeleggers die zwakkesignalenoppikken’André Rijsdorpadviseur ruimtelijke ordening

maar erwordtnogonderhandeldover deuitein-delijkeprijs, steltMus.Daarnaast zijn er in vijfgevallen intentieovereenkomstenmet ontwik-kelaars getekend.Waardezeprojecten zijn,wilhij niet zeggen.

Zijnbedrijf is zeer kritisch, zegtMus. ‘Vandegrondendie onswordenaangeboden,wijzenwemeerdan95%af omdatdienaar onzemeningonvoldoendepotentie hebben.’

De sector is volgenshemte vaaknegatief in

HetFinancieeleDagbladZaterdag13april2019 21

kopen. Ik kanmeniet voorstellendat daar 1500woningenwordengebouwd.Maar ik kijk goednaar een locatie in eenmogelijk uitbreidingsge-bied inGroot-Amsterdam.Dat is het inzicht datje hebtna zoveel jaar.’

Het bedrijf vanVosbiedt ookpercelen aan inhetBlaricumsegebiedDeKampen.Waar specu-lant Frankdaar in 2008€28per vierkantemetermoest betalen, vraagtHBMruim€90. ‘Dat ismarktconform’, zegt Vosdaarover.Hij stelt ‘in-side information’ tehebbendat er iets te gebeu-ren staat inDeKampen,maarwat dat precies is,wil hij niet zeggen.

Vos vertelt zijn klantenwelmeer. Zij krijgen,zegt hij, ‘alle relevante informatie’.Ookover deafspraken tussende lokale overhedenwaarinstaat datDeKampeneenweidevogelgebiedmoetworden.Maar eenbelegger uit Amstelveendie in 2018drie kavels inDeKampen vanHBMkocht, zegt de afsprakenoverhetweidevogelge-biedhelemaal niet te kennen.Dat geldt ook vooreenDrentsebelegger die vorig jaar eenkavelaanschafte.

BOETES VAN DE AFMMarcoMuskwaminhet verledennegatief inhetnieuws.GrondenVastgoedSpecialistenNeder-land, het zusterbedrijf vanVGI, kreeg al in 2010eenboete vandeAFM.Het bedrijf bood stukkengrondaan zonderde juiste vergunning.

Voordat vergrijp legdede toezichthouderboetes opaanmeerderepartijen.Daarnaastging toenmalig aanbiederGrondgedachte in2011opdebon vanwege ‘misleidendehandels-praktijken’.DeAFMwaarschuwdebeleggersmeerderemalen voorde grondhandel, omdathandelaren in veel gevallen geen realistischbeeld schetsen vande rendementen.

De recente opleving vandegrondspeculatiezoudusookdeaandachtmoeten trekken vandeAFM.Maardaar is het oorverdovend stil. Datkomtdoordat deAFMsinds eenpaar jaar alleenmachteloos toekijkt.Dehandelaren vondeneengewiekstemanier omde vergunningsregels teontwijken.

Dat zit zo.DeAFMbestempelde eenkavel‘lauwegrond’ als een zogehetenbeleggings-object, net als goud, teakhout en vakantiehui-zen.Wie erinwil handelen,moet een vergun-ninghebben vandeAFM.Dat betekent: goedtoezicht.

Degrond is pas zo’nbeleggingsobject als hetvoldoet aaneenaantal voorwaarden. Een vandebepalingen is dat dehandelaar bij de verkoopaanbiedt het beheer vande landbouwgrondvoordekoper te regelen als ernogniet opge-bouwdwordt.Handelaren regeldendat beheerzonder vergunning, vandaardeboetes.

Maar ze leerdenervan.Bij veel grondtrans-acties is dekopernu zelf verantwoordelijk voorzijnhonderdof tweehonderd vierkantemeterlandbouwgrond. ‘Steeds vaker is dat beheer-elementbewustweggelatenuit de aanbieding,waardoorde grondniet officieel geldt als be-leggingsobject’, zegt eenwoordvoerder vandeAFM. ‘Daardoor valt het niet onder toezicht vandeAFM.’

BRIEF VAN DE GEMEENTEBij belegger Frank vervloogdehoop toenhij op2 februari 2017 thuis eenenvelopopendemethet logo vandegemeenteBlaricum.Daarin zatdemededelingdat het gebiedonbebouwdblijft,vastgelegd in een zogehetengebiedsakkoordtussendegemeente, deprovincie, Staatsbos-beheer,NatuurmonumentenendeAgrarischeStichtingBlaricum.

Zijn ogen schotenover de letters: ‘Inhet korthoudthet gebiedsakkoord indat dezepartijenhebbenafgesprokenom in samenwerkingmetelkaar enmetu als grondeigenaar of -gebruikerpolderDeKampen verder te ontwikkelen tothoogwaardigweidevogelgebied.’

‘Toenhad ik al het idee: ditmoet ik afschrij-ven’, zegt Frankernuover.

In 2014kreeghij een vergelijkbare envelop indebus,methet logo vandeRijksoverheid.Diebrief gingover zijn grond inhetGelderseWijn-bergen, diehij tegelijkertijdmethet perceel inBlaricumkocht.Die grondbleekperfect opderoute te liggen vandenieuwehoogspannings-kabel tussenDoetinchemenhetDuitseWesel.Bovendegrassprieten van zijn kavel jaagt netbe-heerderTennet dekomende tientallen jaren380kilovolt door elektriciteitskabels. Frank, berus-tend: ‘Daar gaan zenooit bouwen.’

a Vervolg op pagina 23

Rechtszaak

Kavelplatform

Vlaknaast hetFriesedorpBergum, inde

gemeenteTytsjerk-steradiel, kocht grond-handelaarTomCor-net twee jaar geledeneen stukweiland vaneenboer voor €8,25per vierkantemeter.Hij verkochthet dooraan zijnbedrijf ADMVastgoed voor €15pervierkantemeter.Hijwist beleggers over tehalenhet dertigvoudi-gedaarvan tebetalen:€250.Het is volgensADMgoeddenkbaardat erwoningenwor-dengebouwd.Maardat zalwaarschijnlijknooit gebeurenom-dat denaastgelegenautoweg te veel geluid

maakt, schreef hetFrieschDagblad.Daar-omsleepte eenbeleg-gerADMonlangs voorde rechter: hijwildeonderdekoopuit.Datlukteuiteindelijk viaeen schikkingbuitende rechterom.De rech-ter hadhet bedragdatdebeleggermoest af-tikken ‘exorbitant’ ge-noemd.Toch verkochtADMvorigemaandnadieuitspraaknogstukkengrond voor€250per vierkantemeter.NotariskantoorMantel &OvertoomuithetNoord-HollandseBenningbroek,waarde verkoopwerd afge-rond,wil evenalsADMVastgoedniet reagerenop vragen vanhet FD.

Er zijnparticulie-rendiewél geldverdienenaan

hunstukje grond, om-dat zehet doorverko-pen viawebsites zoalsKavelplatformofDeGrondmakelaar. Vol-gensKavelplatformis er een levendigehandel: de afgelopenvier jaar zoudener altweeduizend stukkengrond zijn verkocht.Het rendement kanbest aardig zijn. Zokocht een speculantuitMaastricht achtjaar geledeneen stukweilandbij Amster-damvoor €23per

vierkantemeter.Hijverkochthet vorig jaarvoor €33. Eenbeleggeruit hetNoord-Holland-se Schalkhaar kocht injuni vorig jaar een stukgrondbijHelmondvoor €48per vierkantemeter. Eenhalfjaar la-ter is hij er alweer van-af. Verkoopprijs: €61.Kennelijk denkendekopersdat er grootsedingen staan te gebeu-renmetde grond.Ookbelegger Frankbiedtzijn stukjes grondaanviaKavelplatform.DeFD-journalistenwarende eerstendie interes-se toonden.

hetnieuwsgeweest. ‘Soms terecht,maarnaaronzemening vaakookniet’, zegtMus.‘Er lopeneenhoopcowboys opdewereld. Ze-

ker inde grondhandel’, zegt directeurBobVosvandeHollandscheBouwMaatschappij (HBM).Hijwil het FDwel tewoord staan viade telefoon.Met zijnbedrijf verkoopthij stukjesNoord-Hol-landse grondaanbeleggers.Of een locatiegeschikt is, bepaalt hij vooral door ‘logischdenken’. ‘InTytsjerksteradiel zal ik geengrond

Kadastraal versnipperdegrond in Blaricum enPurmerendFOTO’S: JORDI HUISMAN/

PHENSTER

Gokje met landbouwgrond

©FD | BRON: ESRI, FD

Aantal hectaren grondspeculatie

Groningen

Drenthe

Zeeland

Noord-Brabant

Friesland

Utrecht

Noord-Holland

Overijssel

Flevoland

Gelderland

Limburg

Zuid-Holland

412

295

287

236

228

186

172

167

124

72

63

58

23HetFinancieeleDagbladZaterdag13april2019

Inzich

t

Laatst was ik uitgenodigdop eendiversiteitsevene-ment bij een groot bedrijfop de Zuidas. Ze hadden

het heel professioneel aange-pakt, eenpanelgesprek georga-niseerd, programmaboekje ge-maakt en eenfilmploeg geregelddie de boel vastlegde voor de zus-terbedrijven inhet buitenland.Ze hadden allemedewerkersruim van tevorenuitgenodigdendat had gewerkt: de zaal zatnokvol.Met vrouwen. Ik teldedrie,misschien viermannen.Diversiteit is een vrouwenzaak,schijnbaar.

Dat is het niet, natuurlijk.Hetregent onderzoekendie aanto-nendat bedrijvenflorerenwan-neer ermeer vrouwen aanboordzitten. Afgelopen januari kwamMcKinsey zelfsmet een rapportwaaruit blijkt dat dewinstgeven-de effecten van genderdiversiteitnog groter zijn danwerd gedacht.In 2015bleekuit onderzoekdatbedrijvenmet diversemanage-mentteams15%meer kanshad-denop eenbovengemiddeldewinst danbedrijvenmet homo-gene teams. Inmiddels is dat per-centage al gestegen tot 21.

Dus ja, het is ook zaak voormannenomdie genderkloof tedichten.Niet alleen omdat ze erbaat bij hebben, ze zijn er ookde-bet aan. Jazeker, dat leest u goed:mannenhebbenook eenhand indie genderkloof. Ikweetwel datwedat nietmogen zeggen,wantdaarmee zet je vrouwen in eenslachtofferhoek endaarmoe-ten zenu juist uit. Bovendien,mannen—bleekmaandagmaarweer eens uit de documentaireManMade van SunnyBergman—zijn toch ookmaar onschul-digewezens die gewoonwordenopgevoed omdewereld te rege-ren.Dus ze kunnen er niets aandoendat ze nog altijd de baaszijn endebeste promoties pak-ken, ze kunnenhet zelfs niet hel-pendat ze onbewust seksistischzijn soms. Ze voldoen gewoonaan stereotypen.

Zoiets resulteerde ookuit hetonderzoekwaar socioloog Leo-nie vanBreeschoten afgelopendonderdag oppromoveerde aandeUniversiteit Utrecht. Slechtseen opde tienmannelijkewerk-nemersmaakt gebruik vandeverlofregelingendie er tegen-woordig zijn omvaders te stimu-lerenmet de kinderen thuis tezijn.Haar onderzoek toont aanwaarom: ze zijn bangdat ze hunpromotiekansen verkleinen alsze in deeltijd gaanwerken. Zelijken er ooknietmeebezig als

ze eenwerkplek kiezen, zegt VanBreeschoten.

Als vrouwen eenbaannemen,kijken ze vaak of de organisatiegenoeg ruimte enflexibiliteitbiedt ombij het gezin te zijn.Voormannen speelt deze overwe-ging stukkenminder. En als eenorganisatiewelmogelijkhedenbiedt, zijn die aanhenniet zobesteed.Want: gendernormen.VanBreeschotenheeft het nietonderzocht,maarweet van veelmannendat ze bang zijn voornegatieve feedback vanmanne-lijke collega’s. Zelfs bij vaders inhaar eigen generatie ziet ze datnog: ‘Zij gaan er toch vanuit dathun vrouwde zorgtaak op zichneemt.’

VanBreeschoten ziet hier eentaak voor de overheid.Nederlandiswat dit betreft langniet zo pro-gressief alsweplegen te denken.Andere Europese landenheb-ben allang eendiversiteitsbeleiddat toeziet op kinderopvangen schooltijden, onder andere.Maar als het aanminister Kool-mees van Sociale Zaken lag, wasdenieuweouderschapsregelingvandeEUer nooit doorheengekomen.Deze regeling biedtouders, ook vaders, recht op tweemaandenbetaald ouderschaps-verlof, het kraamverlof is uitge-breid naar tiendagen.Het doelvandeze regeling is de gelijkheidbevorderen,maar kennelijkhecht onze regering al te zeer aanhet kostwinnersmodel.Hoe kanhet toch, vroegminister VanEn-gelshoven zich onlangs af toenik hetmet haar over quota had,datNederlandse vrouwen zo vaakin deeltijdwerken? ‘Demoeder-schapsnorm is hier zo hardnek-kig’, verzuchtte ze. Precies, doe erwat aan.

Maar hetzelfde zou ikwillenzeggen tegenmannen. Als je eenechte vent bent, hebdan gewoonlak aanwat je collega’s vinden.Wees diemandie beseft datvrouwenniet de enigen zijn diekinderenkrijgen.Wees die vaderdie zichzelf eenwerkende vadernoemt, en aan anderemannenvraagt: hoe doe jij dat eigenlijk,met de kinderen?

Opmijn stoel bij het diversi-teitsevenement vond ik eenflyer.‘ProudMom’ stond erop. Een‘academy’ diemoeders de ‘tools’geeft omnadebevalling ‘zowelfysiek alsmentaalweer in shapete komen.’ Ik kannietwachtenopdedagdat ik eenflyer van‘ProudDad’ opmijn stoel vind.

dMaartje Laterveer is journalist enschrijver. Zij schrijft vooral over devraagwathet betekent vrouw tezijn inde21ste eeuw.Reageer viacolumnist@fd.nl.

Werkende vaders

Vaakbesloot de gemeente al jaren voorhet opknippen vaneen stukgronddatwo-ningbouwopdieplekniet is toegestaan.Ontwikkelaars latendegronddaaromlinks liggen.Grondspeculantennegerendewaarschuwingen.

Somsproberengemeentenbeleggerstewaarschuwen. InhetNoord-Holland-seOosthuizen, eendorp indegemeenteEdam-Volendam, verradenbouwkranen,bouwvakkers enbetonwagensdat er hardwordt gewerkt aanhet terugdringen vanhetNederlandsewoningtekort. Tussennetgebouwdewoningenendebouwplaats lig-gendrieweilanden, kadastraal versnipperdinhonderdkavels. Langsdewegprijkt eengeel bordmet zwarte letters. Er staat opdatvolgenshetBestemmingsplanDorpsker-nen2011debestemming ‘agrarisch’, endus ‘niet bebouwbaar’ is. ‘Dit betekent datwoningbouwopdezepercelennietmoge-lijk is.’Was getekend: de gemeente.

WethouderAlbertKoning vanEdam-Vo-lendamvertelt dat de gemeente zelf vol-doendegrond inbezit hadomdebouw-plannenuit te voeren. ‘Met debordenwildenwebeleggerswaarschuwen’.

Datheeft kennelijk geeneffect gehad,want alle snippers grond zijnnu inhandenvanparticulieren. ‘Sommigenkwamenzelfstweeof drie keernaarhet gemeentehuis’,zegtKoning. Elke keerwaarschuwdedege-meente. ‘En tochkochten zewillens enwe-tens een stukje grond.’

De gemeenteBlaricum liet in 2008ad-vocatenkantoor Stibbeonderzoekenof degrondhandelwas tegen te gaan.Nee, luiddede conclusie.OokBlaricumwaarschuwdeparticulierenals zij vragenhaddenoverDeKampen.

‘WETSWIJZIGING LOST NIETS OP’Zolangniemand toezicht houdt opde sec-tor, verandert erweinig. ‘De grondwordt ge-gijzeld’, zegt overheidsadviseur enoud-ge-biedsmanager vanDeKampenAndréRijsdorp. ‘De samenleving verliest altijd enheeft er last van.’

Toch is het dewetgever diedit soort situ-aties kan voorkomen, zegt hoogleraarWil-lemKorthals Altes vandeTUDelft. ‘Er zijnlandendie eisen stellen aanhet splitsen vankavels, bijvoorbeeld inZweden.Hier is datniet het geval.’

Hetministerie vanFinanciënwerkt aleen tijdje aaneenwetswijzigingdiebeleg-gers inbeleggingsobjecten—naast grondbijvoorbeeld ook vakantiehuizen, teakhoutenwijn, géénaandelen enobligaties—be-termoet beschermen.Diewetmoet indeloop vandit jaarwordengepresenteerd,maarhet is nogmaarde vraagof de grond-handelarendaarmeewel onderhet toezichtvandeAFMgaan vallen.Wantde aanbie-ders staanook inde concept-wetswijzigingnog steedsniet onder toezicht.

Verantwoording

Dezepublica-tie kwamtotstandna tien-

tallengesprekkenmetparticulierebe-leggers, grondhan-delaren, gemeentenenspecialistenophet gebied van ruim-telijkeordening.Delocatieswaargrond-speculatie viakleineverkaveldeperceleninNederlandvoor-komt, komendeelsuit onderzoek inhet

Kadaster endeelsuiteenanalyse vandekadastrale gegevensdoorgeo-informatie-specialistEsriNeder-land.Bij alle locatiesis vastgestelddat eengrondhandelaar eenkavelheeft verkochtaaneenparticulier.DenaamFrank is ge-fingeerd, zijn echtenaamisbekendbijde redactie.Reage-ren?Mail: grondspe-culatie@fd.nl

Speculanten vindendusnergensbe-scherming. Ze zijn overgeleverd aanhuneigenbeoordelingsvermogen.Dat is niet al-tijdmakkelijk, zekernietwanneer een spe-culantniet opdehoogte is vandeplannenvandegemeente.

‘Er is sprake van informatie-asymme-trie’, zegt bijzonderhoogleraar grond- envastgoedontwikkelingEdwinBuitelaar vandeUniversiteitUtrecht enonderzoeker bijhet Planbureau voordeLeefomgeving. ‘Enparticulieren zijnmakkelijk omde tuin teleiden.’

‘NIEMAND WILDE IETS DOEN’Belegger Frankprobeert verwoedomnogwat geld terug te verdienen.Hij heeft zijnkavels te koop gezet op internet,maarvooralsnogmetweinig succes (zie kader).Ookbezocht hij een informatieavondoverhet gebiedsakkoord vande gemeenteBla-ricum.Daarwaren slechts eenpaar vandehonderden grondeigenaren aanwezig.Sommigenmeenden recht te hebbenopcompensatie door de gemeente, omdatdie hungrond totweidevogelgebiedheeftbestempeld.

Degedupeerdenmoeten in verzet ko-men, dacht Frank, enbeldewat beleggersop.Wilden zedekrachtenbundelen? ‘Wehebbeneengezamenlijk belang.Maarnie-mandwilde iets doen.’

Debelegger uitHuizen slaakt eendiepezucht. ‘Danga jedusdenken:we verdíenenhet ookgewoonomtewordenopgelicht.’

dMaandag inhet FDdeel II:De verkavelinghindert dewoningbouw.

MaartjeLaterveer

Als vrouwen een baannemen kijken ze vaakof de organisatiegenoeg ruimte enflexibiliteit biedt

Gemeente waarschuwde in Oosthuizen speculanten per bord. Tevergeefs.

a Vervolg van pagina 21