web viewnin a súa formulación: o psoe, o pce, esquerda republicana (acción...

Download Web viewnin a súa formulación: o PSOE, o PCE, Esquerda Republicana (Acción Republicana), Partido Republicano Radical Socialista, a CNT, grupos nacionalistas

If you can't read please download the document

Upload: lekien

Post on 06-Feb-2018

222 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

15.- O BIENIO REFORMISTA NA II REPBLICA 1931-1933. Xuo 2011.

O goberno de Juan B. Aznar convocou eleccins municipais para o 12 de abril de 1931 coa esperanza de obter un bo resultado que o apoiase no poder. O da 14 cocense os resultados. As candidaturas republicanas obteen a vitoria nas grandes cidades. Nalgunhas localidades (Eibar) comezaron a proclamar a repblica. En Madrid, a xente e os asinantes do pacto de San Sebastin estaban expectantes ante os acontecementos. O goberno de J.B. Aznar presentou a dimisin e os asinantes do pacto formaron un goberno provisional. Proclmase a II Repblica o da 14 de abril e o rei Alfonso XIII abandona Espaa.

O goberno provisional est dirixido por Alcal Zamora e formado por partidos republicanos e socialistas. No goberno entran os lderes do Pacto de San Sebastin: Alcal Zamora, Azaa, Longo Caballero, Marcelino Domingo, etc. As sas accins teen das direccins, a convocatoria de Cortes constituntes e o inicio de reformas para solucionar os problemas principais.

A evolucin da Repblica vai estar condicionada por varios elementos de tensin e inestabilidade, entre os mis importantes podemos citar: a conxuntura adversa coa gran depresin (a falta de recursos ser unha causa do fracaso dalgunhas reformas e da perda de apoio) e o auxe dos fascismos e do comunismo; a existencia dunha sociedade moi enfrontada e dividida que adopta posicins intransixentes; a oposicin de empresarios e da xerarqua catlica; as numerosas folgas, os conflitos sociais e o forte anticlericalismo; e a forte fragmentacin poltica.

Hai unha gran fragmentacin poltica. Hai moitos partidos e, nalgns con pouca cohesin, o que facilitou nalgns momentos unha forte inestabilidade. Ademais atpanse fortemente divididos entre dereitas e esquerdas e moi enfrontados polas reformas a realizar. Entre principais partidos podemos citar: os partidos autoritarios, como Falanxe Espaola de Jos Antonio Primo de Rivera, antimarxistas e crticos coa legalidade republicana, apoiados por terratenientes e alta burguesa; os partidos de dereitas que defenden orde, propiedade, valores cristins, etc., apoiados pola burguesa, entre os que se atopan o partido agrario, a CEDA de Gil Robles e tamn o PNV e a Lliga catal. Os partidos republicanos de Alcal Zamora (Dereita Liberal republicana) e Manuel Azaa (Esquerda republicana), o partido Republicano Radical Socialista e Esquerra republicana de Catalua. Os partidos de esquerda: o PSOE, o PCE, de Dores Ibarruri (Pasionaria), e a CNT e a FAI, que defenden os intereses dos traballadores industriais e xornaleiros agrcolas, a abolicin da propiedade privada e das diferenzas de clase. Teen o apoio dos traballadores agrcolas e industriais. As reformas estn apoiadas polos partidos de esquerdas, polos grupos republicanos e por algns nacionalistas, anda que non todos os partidos comparten todas as reformas nin a sa formulacin: o PSOE, o PCE, Esquerda Republicana (Accin Republicana), Partido Republicano Radical Socialista, a CNT, grupos nacionalistas como Esquerra Republicana de Catalua, a Lliga, o P. Nacionalista Vasco e ORGA (Organizacin Republican Galega Autnoma, de Santiago Casares Quiroga), e o Partido Republicano Radical (anda que despois afastouse das reformas). Son grupos que contas co respaldo dos obreiros e traballadores, das clases medias e da burguesa media. En contra das reformas estn os grupos de extrema dereita ou autoritarios e os de dereitas, destacan: a Falanxe de Jos A. Primo de Rivera, os grupos Carlistas e Tradicionalistas, os Monrquicos e, sobre todo, a CEDA (Confederacin Espaola de Dereitas Autnomas) de Gil Robles. Unidos sobre todo polos temas clericales e da propiedade. Contan co respaldo dos grupos burgueses e cos descontentos, sobre todo, polos ataques igrexa catlica.

O goberno provisional de Alcal Zamora desde o principio empezou a realizar reformas e convocou eleccins a Cortes constituntes para o 28 de xuo de 1931. Modificouse a lei electoral, rebaixando a idade para votar a 23 anos, permitindo presentarse s mulleres (seguen sen votar), establecendo a provincia como circunscricin electoral e establecendo un sistema de listas abertas. O ambiente era moi tenso. Xa se produciron as queimas de conventos do 11 de maio e a sociedade estaba moi enfrontada. Os resultados deron a vitoria aos partidos do goberno. O PSOE tia 114 deputados dos 470 do parlamento, o partido Radical 89, o Radical Socialista 55, Accin Republicana 30, os partidos de dereitas non chegan a 160 deputados. Con eses resultados non se produciu ningunha variacin no goberno provisional senn que sae reforzado. Pero un parlamento moi fragmentado e non todos apoian Repblica. Rapidamente formouse unha comisin constitucional vez que o goberno iniciaba as principais reformas.

A comisin constitucional foi presidida por Jimenez de Asa. Os debates foron moi intensos, sobre todo os referentes propiedade e ao dereito de expropiacin e os referentes Igrexa. Estes debates provocaron a sada do goberno de Alcal Zamora e a chegada presidencia do goberno de Manuel Azaa, en outubro de 1931. Desde ese momento avanzan os debates da constitucin e arrincan as reformas.

A Constitucin aprobada o 9 de decembro de 1931. Entre principalas caractersticas destacamos:

O Estado defnese dun modo novo: configrase como unha Repblica de traballadores de toda clase, compatible coa autonoma de municipios e rexins. Esta definicin ten influencia das constitucins de esquerdas (sobre todo da URSS), para afastarse das repblicas burguesas. Emprega o termo integral, en referencia a un estado enteiro, unitario. Esta idea responde a un compromiso entre republicanos federalistas e unitarios, pero recocese o dereito autonoma. Finalmente, non se emprega o termo soberana nacional para non chocar nese momento coa reivindicacin nacional de Catalua, pero claro que os poderes emanan do pobo e que se trata dunha soberana popular.

Declaracin de Dereitos: moi ampla, en canto a: individuais (reunin, asociacin, expresin), polticos e relativos familia, economa e educacin. Ten unha forte influencia socialista: recllese o dereito a realizar expropiacins, nacionalizacins e socializacin de certos sectores da producin e servizos mediante indemnizacin por causa de interese pblico, para poder facer reformas, como a agraria. Recllese o sufraxio universal masculino e feminino (debates moi tensos), (mis de 23 anos) e recocese o matrimonio civil e divorcio (separacin Igrexa-Estado).

Divisin de poderes: Rxida separacin. Idea de desconfianzas entre poderes.

Poder lexislativo (privilexiado), reside nunha nica Cmara.

Poder executivo. Dividido entre:

Presidente da Repblica e Consello de Ministros/Presidente de Goberno: ten as funcins executivas propias do goberno e iniciativa lexislativa.

Poder xudicial: en mans de xuces.

No referente ao tema relixioso: pretndese a separacin Igrexa-Estado. Crear un estado laico. Por iso Espaa non ten relixin oficial.

Aprobada a Constitucin frmase un novo goberno dirixido por Manuel Azaa e con apoio de socialistas. Saen do goberno os radicais de Lerroux, descontentos coa marcha das reformas, en especial cos proxectos de socializacin da terra. Esta etapa o chamada Bienio reformista e chegar at setembro de 1933. Recibe este nome polas reformas que vai acometer. Estas reformas xa se inician en outubro. Como vemos no Doc. 2, Manuel Azaa expn, no discurso de toma de posesin do goberno o 13 de outubro, tres grandes reformas que hai que facer: a da descentralizacin do estado, dicir a das autonomas locais (Doc. 1, ln. 4), a reforma da propiedade, sobre todo no que afecta reforma agraria, e a separacin igrexa e estado, dicir a implantacin do laicismo do Estado (Doc.1, ln. 5). Xunto a estas hai que falar da reforma educativa, a do traballo e a do exrcito. Un grupo de reformas coas que atender aos graves problemas que tia Espaa neses momentos, e que a nin Restauracin nin a ditadura de Primo de Rivera atenderan.

Xa desde o inicio empzanse a realizar as reformas. Unha das primeiras est exposta no Doc. 1, a que fai referencia reforma militar. No fragmento extrado da Gaceta de Madrid (nese momento a publicacin oficial das leis, agora o BOE) recllese a esixencia do xuramento de lealdade Repblica. A reforma realzaa persoalmente Manuel Azaa, desde o ministerio da Guerra. Esta reforma fai referencia a un conxunto de leis que afectaban os militares, entre elas destacan, a de xuramento de lealdade Repblica; a do Retiro, que lles permita retirarse co soldo ntegro; a reorganizacin do exrcito na Pennsula e de frica, os cambios no sistema de ascensos, o peche da Academia Xeral de Zaragoza, e a supresin da lei de Xurisdicins. Nestas reformas haba dous obxectivos claros: diminur o poder poltico dos militares e reducir o nmero de corpos e oficialidade, modernizndoo e aumentando a sa eficacia. A pesar desa intencin o exrcito seguiu tendo unha gran importancia no control da orde pblica (a Garda Civil e a nova Garda de Asalto utilizbanse para ese fin), e supuxo o rexeitamento dunha gran parte do exrcito, o intento de golpe de estado do xeneral Sanjurgo en 1932 un expoente dese malestar. En 1933 un grupo de oficiais descontentos fundarn a Unin Militar Espaola, que ter unha gran importancia na preparacin do Alzamento en 1936.

A reforma relixiosa. O problema relixioso, como se refire Azaa, era un dos que haba que solucionar. Haba que reducir o poder da Igrexa e separar perfectamente Igrexa e Estado. Crear un estado laico. Ao tempo era necesario acougar a situacin social, xa que os ataques Igrexa eran moi fortes (queimas de conventos en maio) e a oposicin da xerarqua catlica repblica moi dura. O propio discurso de Azaa pronunciando a frase Espaa deixou de ser catlica (Doc. 2. Ln. 7-8) causo