anthropology.ir · web view«انسان و فرهنگ» ، سال اول، شماره 3،...

1391 نوروز / 3/ فرهنگ و انسان

1


2


» شماره» اول، سال ، فرهنگ و 1390اسفند ، 3انساننوروز نامه 1391ویژه

: منیژه جلیلوند، حامد جعفری، مرضیه اجرا و طراحی همکارانغزنویان

3


» فرهنگ» و انساننامه 1391نوروز ویژه

1390 اسفند، 3شماره

4


5مطالب/ فهرست

سرآغازفکوهی / 1391نوروزنامه - 5/ ناصردر نوروز:- آن اجتماعی و نمادی هویتی نقش و رفتاری بلوکباشی/ / فرهنگ 13علیشویی: - قنات ماه مختاریان / فروردین 17/ بهار-

ها یادداشت و ها مقالهآسیایی / / - رویا ترک فرهنگ در 20نوروز26/ آگنج محمود/ صفویه عصر در ایران قاشین-کثیر / - آل منصور قاسم دیگر ایرانی های جشن و 34 / نوروز- / ! ابطحی! زهرا عزیز هری 36 / هریشرق - زنان روی پیش مبهم ای آینده و خاورمیانه آزادیخواهان بهار نوژن / نخستین

السلطنه / 38اعتضاد

ایرانی / - های جشن و نادری نوروز افشار 40 / افسر

امامی / - مهرداد رفتی؟ روشنفکرا جمع حاال 43 / تامی" - متولد که هایی !"سال نمیرد ما زندگی تا اوحدی / شوند 45 / یاسمنزاده / - بزرگ عبدالسالم بلوچستان در بهارگاه و نوروز های آئین و 47 / مراسمنوروز - آیین در دیگری و خود از بصیری / بازنمایی 51 / هدیادیان - و حقیقت خردمند ، ناتان ی نمایشنامه بوذری / در 53 / معصومهپدرام نیا / - اکرم آن زیان و سود ژنتیکی، 61 / اصالحنژاد / / - تهامی محمد ایران مستند سینمای سال یک رویدادهای 66برخی-... گرفت گل بوی شانه کردی، شانه را خود جعفری / زلف 109 / مرضیه111/ غزنویان زهرا و جلیلوند حامد/ می کنیم گذار و می شویم فرسوده- / خدایی ابراهیم/ رسانه یک مثابه به گل؛ از بعد شادی: 1390 سال ی واقعه ترین مهم-

113خضری / پیچیده فرایندی نوروز - 116 / فاطمهدافعیان / / - مرضیه ها زیبایی خدای نام 119به122 / درگاهی ملیحه/ گذشت ما بر که سالی: 1390 سال ی واقعه ترین مهم-دانگه : / / - دو زهره تازه ای دریچه 124نوروز- / رحمانی / جبار فرهنگ ایستای وجوه اهمیت 126در128/ روحی زهره/ نرود بی خبر بخوانند که رهش بهر/ نرود نظر پی از مدام که دلی خوشا-132/ انارکی سعیدی زیور/ نگاه نو-

5


134/ سلیمی مینو.../ رفته دست از های سال افسوس-سال - ی واقعه ترین « : 90مهم ها » ترین انتخاب مانع فرهنگی پور طفا / تکثر سیار . /مه

136می شکند / - را تکرار که تکراری شعیری / نوروز رضا 138حمید

نامه" " - شلیله / کار 140 / محمد

شهبازي / - رامتين پايان و 143 / آغاز

ايراني - زندگي سرد شب دل در رقاصان ي حلقه بر / شور شهلی 145 / عبدالوهاب

صافاریان / س- روبرت نو؟ سال دو 148 / الی- / : صداقت پرویز مقاومت فرهنگ دوباره ی زایش تسخیر 150 / جنبشایرانی - پلنگ های برای شاد عسکری / سالی 152 / امیر

گیالن /- برای متفاوت قرنی هجری، هشتم عظیمی قرن 154 / ناصرملی - وهویت با/ نوروز فکوهی گفتگو 161 / ناصر164/ کاشانی ساالرا« / گالی است دیر»-

- ) باال ) اشکور دهستان نوروز رسوم و اشکور / / آداب کیائی 166افشین-/ / / مظلومی الهام ترجمه لوتوس گرین شادکامی فیلسوف 170اپیکور،مختاریان / نوروز نمادشناسی - 173 / بهارسال - واقعه ترین هنر : 1390مهم شناسی مختاریان / انسان 176 / بهارنوروزی - میر و مختاریان / / نوروز 178بهارعیدی - مدنی / / عید، 183شایسته- / / / نوری آقا حسین امیر ترجمه مدیگان تیم لوهان مک مارشال یاد 186بهمادری - و پدری fمنادی / حرفۀ 188 / مرتضیمولودی / - عبدالعزیز کرد فرهنگ صفحه نوروزی 191 / شادباشمخاطره - و امید سال اجتماعی، های جنبش قرن، گردش نادری / نسل 193 / احمدکتاب - برای شخصی جایی هاشمی / خانه علیرضا 197 / سیدزبان - اين داد به خدا به را برسيد بسته شما مقدم / ها هاشمی 200 / امیر

سالگردها

ایلیچ - ایوان درگذشت سالگرد 205 / دهمین- : مدرن جهان رادیکال نقد ایلیچ فکوهی/ / ایوان ناصر 206ترجمه

بوردیو / - پیر درگذشت سالگرد 210دهمینبوردیو / - پیر نامه ویژه فراخوان و 211جلسهایران - در بوردیو شریعتی / / خوانش 213سارا

- / لوفبور هانری درگذشت سالگرد 216دهمینشهر - مدرنیته در روزمره گفتگو / حیات لوفبور شهری نظریه درباره فکوهی ، ناصر /با

218

6


فرهنگ فرازهای« با- 223/ 1391 نوروز در بتهوون»« با- 226 / 1391 نوروز در نیچه»

رفتند ... که آنها

- / : شهبازی رامتین تصاویر قریحه خوش شاعر آنجلوپولوس 230 / تئو

- / : صداقت پرویز رفت و نگفت کلمه یک حتی افشار 232 / حسین

- /... : فکوهی ناصر حسین برای افشار 234 / حسین

- / : شهرنازدار محسن تنبورک نوازنده یاد به بامری الله 235 / ماشاء

بلوچزهی : / - محمد افتاد نقس از بلوج موسیقی بلوچ 237 / موسی

- / : کرد دگرگون را جهان که مردی جابز 239استیو

- / / : فکوهی ناصر سووشون بانوی مرگ دانشور 240سیمین

زاده : / - بزرگ عبدالسالم بلوچستان آواز سلطان دینارزهی رسول 242 / غالم

- / : کتبی مرتضی دوستی منزل چهار االمینی روح 244 / محمود

- : گرد االمینی روح نژاد / محمود تهامی محمد چراغ با 246 / شهر

- / : فکوهی ناصر سیاست شرافت در سحابی الله 248 / عزت

- / : بر شهلی عبدالوهاب دینارزهی بامری، کماالن، بلوچ موسیقیدان 249 / سه

- / – : سیاستمدار نویسنده مرگ هاول 254واتسالو

/ : صداقت پرویز میرد می هم دریا یونسی 255 / ابراهیم

: فرهنگ » و انسان های نامه 257ویژه

7


نامه 1391نوروز

کاین / خموشحافظ گفتا آمد سر چون که دیدی عشرت زمان گفتمآید سر هم غصه

» یک » نه و است اتفاق یک نه دیگر نومیدی، و انفعال از گریز زیستن، شاد و زیستن امروز، : » و» خودمان برابر در که مسئولیتی است حیاتی ای وظیفه و روزمره جدالی بلکه ، شانس

. کند می سنگینی ما، همه دوش بر آتی های نسل

هایی فشار و خطرات بزرگترین که زمانی بیستم، قرن روزهای ترین سخت در برشت برتولتتهدید را اروپائیان از تن ها میلیون و او زندگی بودند، کرده ترسیم طلبان جنگ و گویان زور که « : خندد، می که آنکس گفت می گذاشتند، می رویشان پیش را ای تیره های افق و کردند می

8


« » رند ناخواسته یا خواسته فرزندان مثابه به ما، اما، ؛ است نشنیده را دهشتناک خبر هنوزمی« تهدید را ما همه، و کوبند می جنگ طبل بر عالم زورگویان همه که شرایطی در ، شیراز

با زندگی به و بودن فعال جز بکنیم کار همه تا بودن، شاد و زیستن جز بکنیم کاری هر تا کنندندانم و کسی بی و رنج و درد و نومیدی و نیستی و مرگ تا دادن، ادامه شادی در وجود تمام

و ... اصلی اجزای به را و ناتوانی و خوردن حسرت دیگران بر و گریستن خود حال بر و کاریبه بگذاریم، خود برای را ها غم و دیگران برای را امیدها و کنیم تبدیل خود زندگی ناپذیر تفکیک

ابدیت، تا شاید و نوروزی هر همچون دیگر، بار هزاران همچون هم باز ابدی، حافظ از پیروی / « : سقف را فلک اندازیم ساغر در می و افشانیم بر گل تا بیا گفت خواهیم و گوئیم می

.» اندازیم در نو طرحی و بشکافیم

از پرهیز و امید، هم باز و امید کار، هم باز و کار و ها نومیدی زدن پس زیستن، شاد و زیستنامروز دیگران، و خود تغییر برای تالش جای به واهی خیاالت به دادن تن و واقعیات از گریز

نسل برای هم و درگذشته های نسل برای هم خودمان، نسل برای هم دیگر، زمان هر از بیش . بیائیم کند می سنگینی ما همه دوش بر که است ای وظیفه اند، نرسیده راه از هنوز که هایی . آنقدر بیائیم کرد خواهد قضاوت ما درباره تاریخ زیرا نکنیم، خالی شانه وظیفه این بار زیر از

آنکه نه نباشیم، جهان این هایی زورگویی غم در آنقدر نخوریم، را شده غارت اموال حسرتو دروغ و عدالتی بی و ظلم در را خود های پایه که ثروتی و زور که بدانیم بلکه بپذیریم، را آنهاو زورگویان برای خصوص به کس، هیچ برای هرگز تاریخ، طول در باشند، کرده استوار شرارت

خانه فراموش در رفتن فرو و آبرویی بی و درد و نفرین جز ارمغانی آنها، پی در پی های نسل . بذر کاشتن با کس هیچ آورد نخواهند و نیاورده بار به ثمری انسانی های حافظه دوزخ در یاابدی دوزخی و آتی سرنوشت تلخی به هایی میوه جز چیزی خشونت، و تحقیر و نفرت و درد

شرارت چنین بر اتکا با کس هیچ هرگز و کرد، نخواهد و نکرده درو خود خویشان و خود برای: . رو این از هم یابد نجات مرگ و نهایی نیستی از ناگزیر، سرنوشت از است، نتوانسته هایی

بهر بند، در و دردمند و آزرده دل چه آزاد، و سالم و شادمان چه نباشیم، چه و باشیم چه فردا » دانست » خواهند و دانست خواهیم باشیم، داشته انسان نام خور در روحی و بلند دیدی اگر رو

در مان زندگی که است ما خویشان و ما آن از ابدیت تا امروز از ها آسمان و زمین شادی کهدست و باشد پر هایمان دل امروز آنکه ولو ماند، خواهد پایدار ابدیت تا آنها حافظه و وجود

. نباشیم جهان این از جزئی دیگر اصوال فردا و خالی هایمان

تاب دیگر که بشوند و باشند ناتوان و ضعیف آنقدر است ممکن ما های بدن نیست، شکیشود، نثارمان بند و درد و ویرانی شویم، تحقیر است ممکن نیاورند، را ها سختی تحمل

خاک با از گذر با که هایی خواب اند، دیده طالیی هایی خواب خود برای جهان، این قدرتمندانهم ولو بدانیم و باشیم داشته ابلهان از تر دوربین نگاهی اما گذرند، می پهنه این کردن یکسان

بوده کویری ما زندگی شده، یکسان خاک با بارها و بارها پهنه، این شود، چنین محال، فرض بهدر معنوی و حقیقی های باغ به را آن بارها و بارها هایمان ذهن در و واقعیت در که است

. داشته قوی دل بنابراین ایم آورده در تحقق به پایمان زیر فرش در حتی و شعر در ها، دوستیو بزرگ ملتی سرنوشت که باشند، قدرتمند آنقدر توانند می هایمان روح که بدانیم و باشیم

: ها، بدن اند کرده چنین تاکنون که همانگونه بزنند، رقم تاریخ در را مانند، بی زبانی واژگانزبان ها، روح اما برد، میانشان از و کرد لگدکوبشان کرد، تخریب را آنها توان می اند، شکنندهتوان می نه که اند جاودانی و خدایی هایی نشانه و نمادها ما، موالنای و حافظ شعر ما، . کنیم تالش بیائیم پس برد میانشان از خصوص به نه و زد آنها به ای ضریه نه کرد، تحقیرشان

در کمی را خود روح داریم، مصون ها، بدی و خطرات از را، خود های بدن توانیم نمی اگر . را خود دستکم بیائیم دهیم، تغییر توانیم نمی را دیگران اگر بریم باال اخالق و شرف و انسانیت

9


» « : . ایم شنیده را دهشتناک خبر بگوئیم تاریخ و جهان روی در رو بیائیم رو، این از کنیم دگرگون » راز » ، ای اسطوره خدیان خنده همچون خنده، زیرا خندید، خواهیم و خندیم، می هم باز اما

. آسمانی و زمینی بهشت های دروازه گشایش برای کلیدی است، ها زیبایی آفرینش راز عالم،

نوروزنامه داشتیم خوش 1391آرزو تر، شادکامانه گذشته سال نوروزنامه نسبت به دستکم . . زور و تهدید زبان روزها این در ظاهرا نشد چنین که افسوس اما باشد تر دغدغه بی و تر بینانه

میان پذیر درک زبان تنها به شدن تبدیل حال در جهان، در رحمی بی و خشونت و جنگ وبر خود تنها و خود تا اند رانده بیرون عرصه از را مداران فرهنگ همه که است شده کنشگرانی

ژرفنای به و جهان گستره به نکردنی، باور بالهتی و اهانت و تندی و پرخاش با و بمانند جایبا خود، پای و دست زیر را دیگران همه و شوند گالویز یکدیگر کنند،با تهدید را یکدیگر دوزخ، . و صاحبان برای انگیز هیجان ی ا صحنه اما ، ما برای بار اندوه ای صحنه کنند له رحمی بی

دیگران؛ به نه و کنند می رحم خود به نه که ستم و زور از جهانی در ثروت و قدرت دیوانگانشادمانی و مال و جان برای جایی زیستن، برای جایی خود، در خواهد نمی ظاهرا که جهانی

و زیر به سر و ادعا بی و و متین و آرام و ساده و صادق زندگی کالم یک در و کامی خوش وچرخه در آن گذراندن جز چیزی زندگی از که بگذارد باقی شاکر و قانع های انسان دغدغه بیاندکی برخورداری و تندرستی و راستی جز چیزی خود، به و دیگران به ، طبیعت به خدمت های

. و غم رو این از است چنین اما بود نمی چنین کاش افسوس، خواهند، نمی طبیعی امتیازات ازتا یا و امسال یا عزیزانشان جای هم هنوز سینشان هفت های سفره بر که کسانی همه اندوه

. تهدیدهایی با دانیم می که همانگونه کنیم می درک کامال است، خالی همیشه برای یا و سالهاانتظارمان نیز فشارتر پر و تر انگیز غم سالی است ممکن اند، گرفته هدف را ما سو هر از که

. جز معنایی تسلیم این زیرا پذیریم، نمی نومیدی برابر در تسلیم معنای به را این اما بکشد را . ندارد نیکی برابر در بدی به لذت، برابر در درد به زندگی، برابر در مرگ به تسلیم

شاید و سال هر همچون امسال که ماند خواهیم باقی خوشحال و خوشحالیم رو، این از همین . » روزی » با را مان زمانی چرخه و است پا بر عیدمان که خوشحالیم است ما با نوروز ابدیت، تا : اینکه شود می یادآور موجودات همه به سال هر را طبیعت قدرتمند قانون که کنیم می آغاز

که ها زورگویی و تهدیدها این همه ها، خشونت و ها رحمی بی این همه ها، آز و حرص این همهشود؛ می و شده روا دیگر سوی از کنیم می زندگی آن بر که ای پهنه علیه و سو یک از ما علیه

. که خوشحالیم نیست کوبیدن هاون در آب جز عالم، های سنگدلی همه و ها رحمی بی همهچشم آبی ها، شکوفه و ها درخت و زمین و آسمان است، ما با نوروز، لباس در ، طبیعت

همه و همه ها، سبزه سبزی و ها گل قرمز است، ما با بیکران های آب و ها افق دور اندازهای . یادآوری ها انسان به که جشنی ، ندارد معنایی این جز به نوروز بود خواهند ما با و هستند ما با

. است یکی آنها همه عاقبت زیرا ندهند هایی سنگدلی و ها خشونت چنین به تن بیهوده کندواهمه و ها اضطراب و ها ترس ها، تهدید تمام برغم که کند یادآوری ما به آنکه برای جشنی

که است ما حق این باشیم، امیدوار که است ما حق این نشان، و نام بی و نشان نام با های . بگیریم جشن وجود تمام با را نوروزمان و بگیریم آغوش در وجود تمام با را زندگی

شاعران از شعر سه با را خود نوی سال تبریک هرسال، همچون فرهنگ، و شناسی انساناز هوایی و حال داریم، روزها این که خوشی و اضطراب از هوایی و حال با ، زمین ایران ابدی

برای و گوید می تبریک شما به آینده به امیدهایمان و ها دلنگرانی انگیز شگفت همراهیاگر یا و کنیم حفظ را مان انسانیت و سالمت و اخالق و شرف و امید بتوانیم دارد آرزو همگان،

. برداریم گام سویشان به دیگر بار ایم شده دور آنها از10


یعنی طبیعت، قطعی حکم توانند نمی لحظه یک حتی جهان های ثروت همه و ها قدرت همهننگ و تاریخی حافظه در محکومیت یعنی فرهنگ، قطعی حکم و ها، کالبد پوسیدن و مرگ

. . که نکنیم شک نیز باره این در اما نکنیم شک باره این در بیاندازند تاخیر به ، را آن همراهو ... هست بازگشت برای راهی همواره

. نیست دیر شدن انسان برای هرگز

» « » مان » شیدایی و حافظ زبان از را امیدمان ، ، نیما زبان از را خود دل درد و غم فریاد بیائیم. » کنیم » بیان ، موالنا زبان از را

... بارتان اندوه یا شادمان رنگین، های سفره برای است ما هدیه شعر سه این

اندوه شعر

من کشتگاه آمد خشکهمسايه کشت جوار در

نزديک : » ساحل روی می گريند می گويند گرچه». سوگواران ميان در سوگواران

! باران؟ می رسد کی داروگ ابري، روزان قاصدنیست بساطی که بساطی بر

نیست نشاطی آن با ذره ای که من تاریک کومه ی درون درمی ترکد خشکیش از دارد اطاقم دیوار به نی دنده های جدار و

یاران - هجران در که یاران دل -چون ! باران؟ می رسد کی داروگ ابری، روزان قاصد

امید شعر

آید سر غمت گفتا دارم تو غم گفتمبرآید اگر گفتا شو من ماه که گفتم

بیاموز وفا رسم مهرورزان ز گفتمآید کمتر کار این خوبرویان ز گفتا

ببندم نظر راه خیالت بر که گفتمآید دیگر راه از او است رو شب که گفتا

کرد عالمم گمراه زلفت بوی که گفتمآید رهبر اوت هم بدانی اگر گفتا

خیزد صبح باد کز هوایی خوشا گفتمآید دلبر کوی کز نسیمی خنک گفتا

کشت آرزو به را ما لعلت نوش که گفتمآید پرور بنده کو کن بندگی تو گفتا

دارد صلح عزم کی رحیمت دل گفتمدرآید آن وقت تا کس با مگوی گفتا

11


آمد سر چون که دیدی عشرت زمان گفتمآید سر هم غصه کاین حافظ خموش گفتا

شیدایی شعر

سـت دمـيـده گلـزار کـه بـيـايـيـد بـيـايـيـد

سـت رسيـده دلدار کـه بـيـايـيـد بـيـايـيـد

را جـهـان و جان همه بـيـکـبـار بـيـاريـد

ست کشيده تيغ خوش که سپاريد خورشيد به

نـمـايـد نـاز او کـه بـخـنـديـد زشـت برآن

سـت بـريـده يـار از که بـگـريـيـد يـار بران

افـتـاد در آوازه چـو بـشـوريـد شـهـر هـمـه

سـت رهـيـده زنـجـيـر ز بار دگر ديـوانـه کـه

قـيامت روز چـنـيـن روزسـت؟ چه و روزست چـه

سـت پـريـده آفــاق ز اعـمـال ی نـامـه مـگـر

مگویید هیچ دگر و دهلها بکوبید

ست رمیده نیز جان که است عقل و دل جای چه

پیشین های نوروزنامه

1390نوروزنامه http://anthropology.ir/node/9107

1389نوروزنامه http://www.anthropology.ir/node/4436

1388نوروزنامه http://anthropology.ir/node/12780


12

http://www.anthropology.ir/node/4454




بلوکباشی علی

نوروز

هویتی * و رفتاری درفرهنگ آن اجتماعی و نقشنمادی

13




کنند، می زندگی نوروزی فرهنگ fحوزۀ در که هایی سرزمین های ملت fهمۀ و ایرانیان

جشن بهار به زمستان از طبیعت وگذار کیهانی دور در طبیعی تحول یک با همراه را نوروز

. رمزگونه هایی واکنش با دوباره زایشی در را طبیعت تحول مردم جشن این در گیرند می

. نمایانند می باز آئینی رفتارهای از ای مجموعه در بیرونی، و درونی fاستحالۀ یک با نمادین و

زمانی fمرحلۀ سه در یکدیگر از متفاوت و جدا طبیعی، تحول این در نوروزی های آئین

. و کهنه سال با وداع fدورۀ که سال پایانی روزهای در مرحله، نخستین یابند می نمود

. با دوره این است تازه زمانی fدورۀ یک به نهادن گام برای آمادگی و نو سال از استقبال

نابود و راندن و زیست فضای سازی پاک و زدایی پلشت های آئین در مردم جمعی خیزش

همراه اند، کرده النه زندگی محیط های آلودگی و ها سیاهی در که واهریمنانی دیوان کردن14


و. ها سیاهی و کهنه سال با نمادین وداع و سازی پاک آئین در مردم های کنش است

» کردن » نو و تطهیر خانه، فضای کردن معطر زدایی، گند ، تکانی خانه با آن های آلودگی

. یابند می تجلی بازی، آتش و افروزی آتش ، زندگی واشیای اسباب و جامه

دورۀ مرحله، .12دومین شود می آغاز سال تحویل زمان از که است فروردین در نو آغازسال fروزۀ

در بیشتر مردم اوقات نواست، سال و کهنه سال میان انتقالی fدورۀ یک که دوره دراین

. و بازی آب نوروزی، خوان گستردن گذرد می یکدیگر با دیدار و خویشان با و خانواده جمع

یکدیگر، بازدید و دید و آشنایان و خویشاوندان های خانه به رفتن یکدیگر، به پاشی آب

مردان، و پسران بازی مرغ تخم مانند ویژه هایی بازی و دادن، عیدی و عیدانه یا نوروزانه

. هستند انتقالی fدورۀ این آئینی های کنش چشمگیرترین از

بیرون و روزه دوازده ای آستانه fدورۀ پایان روز فروردین، سیزده روز مرحله، سومین

. این در است یافته سامان و نظم نوین زندگی به دربازپیوستن شدن آماده و ازآن آمدن

می برهم مردم وعادی معمول رفتاری الگوهای و اجتماعی زندگی قرارهای و نظم روز

« . به سیزده روز fبرجستۀ بازنمای آکند می را زندگی فضای هایی آشفتگی و آشوب و خورد

. روز« این در مردم است خود طبیعی fوجوهرۀ طبیعت به انسان پیوستن باز و بازگشت ، در

باغ در را روز تمام و روند می دشت و در به جمعی دسته طور به و کنند می رها را ها خانه

. شاخصه ترین ازمهم گذرانند می سارها چشمه و روان آب و سبزه کنار در و بوستان، و

گره نوروزی، fرویاندۀ های سبزه افکندن درآب روز، این در مردم نمادین رفتارهای های

و دشت در شده پخته پلوی باقال و رشته آش خوردن بخت، دم دختران دست به سبزه زدن

خوردن تاب مانند هایی نمایش و ها بازی با شدن سرگرم و نوشکامی و کوبی پای صحرا،

. هستند باختی و برد های بازی و دوانی اسب و ورزا جنگ پهلوانی، کشتی زنان، و دختران

اند نهفته ای رمزگونه مفاهیم زمانی، fدورۀ سه ازاین هریک به وابسته نمادین دررفتارهای

و نور و انسان آفرینش های اسطوره و سال گردش و کیهانی دور با را آنها تمثیلی پیوند که

. ظ ف ح ب ا ا ه ر ت ا ف ر ی ن ا ز ا ی ر ا ی ب س ن د ه د ی م ن ا ن ش گ ی د ن ز م ن ظ ی ش پ ا و ر ف ۀ ر و ط س ا و ی ی ن ا ش و ر

در و شده نهادینه جامعه مردم رفتاری الگوهای در خود کهن سودمند و فعال نقش و معنا

. آئینی رفتارهای از دسته این شدن نهادینه اند درآمده آنان فرهنگی های ارزش fمجموعۀ

و ارزش و جاذبه و دارد تاریخی کهن fزمینۀ مردم اجتماعی زندگی و فرهنگ در نوروزی

امام مانند کسانی تالش که است بوده نیرومند چنان فرهنگوران نزد ازدیرباز آنها اعتبار

های آئین براندازی در سلجوقی، fدورۀ در پنجم، قرن نفوذ با فقیه و دانشمند غزالی، محمد

و آئین، این های بازیچه و اسباب کاربرد و خرید از مسلمانان بازداشتن و نوروزی

» « جایی به راه ، نبرد آن نام کسی و شود مندرس باید نوروز که امر این در اصرارشان

. علمای از برخی گروه، این وتالش وفتواها نظرها خالف حتی که است گفتنی است نبرده15


الهی و آسمانی و نوروز، خاستگاه تقدس در روایت و حدیث ای مجموعه نقل به نیز شیعه

. اند یازیده نوروزدست آئینی رفتارهای از شماری اعتبار و ارزش و آن بودن

مردم زندگی فرهنگی ساختار در ای گونه به نوروزی های آئین fدهندۀ شکل ازعناصر هریک

. پاره و ها درجامعه آنها گذاری اثر و نقش البته اند داشته نقش آنان به بخشی هویت و

. ها، آئین این میان در است بوده متفاوت مختلف تاریخی مقاطع در و گوناگون های فرهنگ

جمع و نوروزی خوان گستردن نو، سال از استقبال هنگام به تطهیر و سازی پاک مناسک

و رفتن دشت و در به بازدیدها، و دید تحویل، سال هنگام در آن دور به خانواده افراد شدن

در شادکامی و شادی با روز یک گذراندن و نوروز fسیزدۀ در مردم پیوستن طبیعت به

ایجاد و فرهنگی سازی درهویت ها آئین از مجموعه این رفتارهای ترین برجسته از طبیعت،

زندگی یک ساز زمینه و جامعه و خانواده افراد میان در یگانگی و همبستگی پیوندهای

. هستند هم هنوز و بوده جامعه افراد برای پرنشاط و سالم

» « همه از بیش نوروزی خوان گستردن نوروز جشن به مربوط نمادین رفتارهای درمیان

. ایران فرهنگ در سفره انداختن یا خوان گستردن کند می ایفا محوری و کلیدی نقش

معنوی و علوی زندگی و دینی حیات در فرهنگی واقعیت یک و دارد دراز بسیار fپیشینۀ

. سازد می گر جلوه و نمایان اسالمی fدورۀ در هم و باستان fدورۀ در هم را ایران مردم

) ( چره شب fسفرۀ میزد fسفرۀ یا یلدا شب خوان مانند آن مشابه های خوان و نوروزی خوان

جملگی ووو فاطمه حضرت ابوالفضل، حضرت البنین، ام fنذرانۀ های سفره همچنین و

های مائده با تا گسترند می روحانی ضیافتی برای را آنها ایرانیان که هستند هایی سفره

خود درگذشتگان ارواح و دینی مقدسان و فرورها و ایزدان روان از آنها در شده چیده

. کنند پذیرایی

برگ و قرمز های ماهی با آب های جام شمع، الله، آینه، مانند چیزهایی با را نوروزی خوان

نوروز، در رویانده های سبزه سنبل، و نرگس های شاخه درآن، نارنج و شمشاد سبز های

و خوردنی گونه هفت همچنین مسلمانان، و زرتشتیان مقدس های کتاب قرآن، و اوستا

. که دارد گونه رمز و نمادین مفهومی و معنا ها چیدنی این از هریک آرایند می دیگر چیزهای

و علوی جهان از شان تلقی و کائنات و جهان به شیعه و زرتشتی ایرانیان بینش نوع بیانگر

. پرورند می ذهن در که است آرزوهایی و ها آرمان

اساسی و مهم کارکرد و نقش دو توان می نوروزی جشن در نوروزی خوان گستردن برای

. و ایزدان روان آمدن فرود به باورمندی با که اجتماعی روان نقش یکی کرد تصور

تبرک و سفره صاحبان با خوان سر بر آنها نشستن و نوروزی، ضیافت به درگذشتگان

16


. آن اجتماعی کارکرد دیگر، کارکرد یابد می تحقق خانواده fسفرۀ به بخشیدن برکت و کردن

. است سفره سریک بر و دورهم به خانواده اعضای گردآوردن در

معاد و رستاخیز به که هایی جامعه مردم fهمۀ که گفت باید کارکرد نخستین fدربارۀ

و مقدسان و الهگان و ایزدان روان بازگشت و رستاخیز اصل دارند، اعتقاد جسمانی

. دارند باور سال نوشدگی و دورکیهانی از نوینی fدورۀ آغاز در خاکی عالم به را مردگان

زندگان به پیوستن و خاکی جهان به ارواح بازگشت به نیز مسلمان و زرتشتی ایرانیان

. ویژه به فروردگان، fروزۀ ده ایام در که معتقدند مزدیسنا دین پیروان ودارند داشته اعتقاد

. هم ایران شیعیان گردند می باز زمین به درگذشتان روان و فرورها نو، سال آغاز شب در

پیوستن و مردگان ارواح آمدن فرود زمان را کهنه سال شب آخرین و جمعه آخرین شب

. به دانند می نوروزی های جشن در آنان مشارکت و خویشاوندان و خانواده اعضای به آنها

با را ارواح استقرار و عبور های گذرگاه همه نو سال شب در مردم مناسبت، همین

اول روز صبح تا ها خانه چراغ داشتن نگه روشن و ها، خانه بام برسر آتش برافروختن

فضا و کنند می چراغانی گذرها در و ها کوچه در افروخته فانوس و چراغ آویختن و نو، سال

. سازند می روشن آنها عبور و آمدن برای را

خانواده اعضای آوردن گرد در نوروزی خوان بنیادی و اجتماعی کارکرد و نقش دوم کارکرد

همبستگی و وحدت ایجاد وفاق، تجدید نفاق، و کدورت زدایش و خوان، برسر دورهم به

. و خانواده های پایه و بنیان نگهداشتن دراستوار نوروزی خوان رو، این از است آنها درمیان

هم هنوز و کرده ایفا ما درتاریخ مؤثر بسیار نقشی جامعه در آن انسجام به بخشیدن تدوام

. دارد را گذاری تأثیر نقش چنین

بتوانند که طریقی هر به نزدیک یا دور راه در و حضر، یا سفر در باشند، که هرجا ایرانیان

و فرزند و همسر و مادر و پدر با و گردند می باز هایشان خانه به سال تحویل از پیش

با را نو سال تحویل و نشینند می نوروزی fسفرۀ سر بر خانواده دیگر افراد و برادر و خواهر

. سر بر و درخانه تحویل سال سر در کسی اگر عامه، باورهای بنابر گیرند می جشن هم

یاری از و آواره، و دور خانواده و خانه از سال آخر تا باشد، نداشته حضور نوروزی fسفرۀ

. بود خواهد محروم درگذشتگان روان خیر دعای و فرورها و خدا

_________________________

. مهروشادی با اینمقالههدیهایاستدرنوروزوسالنوبهعزیزنازنینمدکترناصرفکوهیوهمکارانفرهیختهوکوشایاودرسایتانسانشناسیوفرهنگ

. شاد، و زی تندرست گویم می شادباش سایت خوانندگان همۀ به را بلوکباشی نوروز 21/12/1390شنبه علی

17


مختاریان بهار

شویی: قنات ماه فروردین

از برگرفته اطالق fravaši فروردین پارسا نیکوکارو درگذشتگان ارواح به اوستا در که است . . لومل کنند می راهنمایی مرگ از پس را پارسایان روح اینان شود این ( Lommel )می ی ریشه

از را معنی fra-vrti *واژه به که داند . »می » ها فروشی زرتشتی منابع در است درست تصمیمندارند تعلق بد مینوی به

. بیلی اما اند گرفته خود به دینی بار از ( Baily )و را نیروی » par-var * آن معنی به داند میگرد« » ی واژه با و دهد می نشان را آنها ای جنگنده ی جنبه همین و ریشه (« gord )دفاعی هم

ایرانی. و هند ی ریشه که اینجاست جالب var است )*par-var( » « یک گزینش معنی بهو اصطالح است خود سرور ی سرسپرده که جنگجوست یک تصمیم گزینش برای تخصصی

. سیزدهم یشت است یافته معنایی تحول مفاهیم از دیگر بسیاری چون زرتشتی دین در بعدها . به جنگ هنگام و جهانند آفرینش در مزدا اهورا یاران آنان هاست فروشی ستایش در اوستا در

. بند در بخشند می پیروزی باورمندان و اهورامزدا که 51-49یاران شود می گفته یشت همینمئیذیه همسپته برای خود خان از که ستاییم می را مقدس خوب دالور های پرواز فروشی به

کسی چه ستاید، می را آنها کسی چه بدانند تا چرخند می آنجا در هم با روز ده و آیند می در . کسی چه آورد می غذا و شیر قربانی، با بخشنده، دستان با برایشان و شود می شادمان

18

http://anthropology.ir/node/4487


بخشیده قربانی آن او به و شود می خوانده روح کدام مردم میان از و خواند می را نامشان . . تصور توان می مختصر این با باشد آماده همواره جاودان غذای او برای کار این با شود می

دهد می نمایش را کهن بسیار آیینی است، شده می برگزار گاهنبار این در که مراسمی که کرد . آخر روز پنج در که شود می گفته اوستا زند در است شده ادغام نو سال جشن با کم کم و

هم ) روی بر فروردین ماه در روز پنج تا ( 10سال ارواح و کند می خالی را دوزخ اورمزد روز . ی ادعیه روز پنج این در آنهاست خویشان دست در بازگردند کجا به آنها که این شوند، می رها

شود می خوانده )خاصی Benfey, 1836:152.) پایان مراسم در را باوری چنین ی بازماندهچهارشنبه مراسم ی درباره ای نوشته در من و دید توان می سوری چهارشنبه در حتی سال

بودن پوشیده و زنی قاشق عمل در را زمین بر مردگان بازگشت آیینی نمایش سوریـبه ) کنـید رـجوع دادم نـشان می (. www.anthropology.ir/node/1130صورتـشان خالـصه ـطور ـبه

ولی است نمانده باقی ایرانی فرهنگ در نیاپرستی از بسیاری شواهد اگرچه که کرد ادعا توانمردگان به نسبت خویشاوندان به مربوط رفتارهای و اعمال از بسیاری در را باوری چنین تاثیر

دید توان .میکتیبۀ در بار یک تنها که ماه این رر براب و نیست باستان فارسی گاهشماری در ها فروشی نام

صورت است، آمده داخل a-du-u-k-[n-i]--h-y بیستون حرف دو است؛ اضافی حالت درایالمی تحریر اساس بر نوشته n-na-iلha-du-k چنگک گل از آمده بدست های نمونه دیگر و

. درسدن است شده بازسازی ستاک ( Dresden,1977: 52 )ها از قس ( i- > ādukani -آنرا)( haxāmaniahyā صورت ویلیامز سیمز و داند از( 98, 1978می التقاطی نام این در

ādukani اسم از اضافی حالت مختوم ādukanahya *و- ādukani*در اسم از اضافی حالت. - kana به هینتس داند به ( Hinz,1973:65)می مختوم را نام این اساس i-نیز بر و میداند

را آغازین fواکۀ ایالمی های . - Ā نمونه این اگر که اینجاست مشکل حال هر در کند می بازسازیصرف - i -یا- i –اسم از اضافی حالت کتیبه در ما باشد، همانجا، ). داریم- a –ستاک (41اشمیت

- به مختوم را اسم این نهم و هفتم ماه یعنی دیگر، ماه نام دو قیاس در - ya –به که داند میصورت به مخفف –صورت i -( . یوستی کند می حل اینگونه را دشواری این و آید ,1897می

245 . » [ واژۀ( »[ قیاس به را نام نخست بخش کند می ترجمه قناتها پاکسازی ماه را نام ترکیب - aδu این در apmاوستاییaδauuō( » 8/29یشت آب( چاه ریشۀ - aδu، «کانال، از آانرا دوم بخش «- »kan*و کردن حفر کندن،

. امریک است کرده پیشنهاد را فوق معنای و به ( Emmerick, 1966: 1-2)دانسته استناد بااوستایی خوب - »āδū.fraδana ترکیب ( ) «بذر از آنرا است مانده آذوقه در ریشۀ āδū آذو kan و

پاشیدن » ریختن، معنی .« به » [ پندارد »[ می افشانی بذر ماه را ماه معنی مجموع در و گیرد میسغدی fواژۀ در را نخست بخش ’’ او δwk« » بخش و داند می شناسایی قابل محصول و غله

سغدی fواژۀ در را پارتی pr’kn دوم . » pr’gn و ص« ) همانجا، دهد می نشان های(. 4پراکندن زبان درریشۀ پیشوندهای kan ایرانی فعل -parā و- ava با در که ای نمونه مانند اشمیت دارد، شاهد

avākan سطر از 86در داریوش سپاهیان گذر fدربارۀ و است آمده بیستون fکتیبۀ نخست ستونو کند می تصور دشوار را نظر این پذیرفتن است، رود بر بادکرده مشکهای انداختن با دجله

پذیرد می را یوستی معنی )همان Schmitt, S.43.)دادن قرار و است، داشته بسیار اهمیت ایرانی فرهنگ در قنات سیستم که رسد می نظر به

. از یکی کهن اقوام تاریخ در معموال نیست انگیز شگفت چندان آن به رسیدگی برای ماهیمی آن بندی تقسیم و رسانی آب آبیاری، سیستم به نکردن توجه را تمدن یک سقوط عوامل

قنات. داری نگاه و حفظ در تصوری چنین ی بازمانده باستان فارسی ماه نام شاید پس پندارنداست .بوده

دارد قرار سال اخر ی پنجه در که سال گاهنبار .آخرین

19



ها یادداشت و ها مقاله

20


ترک فرهنگ در نوروز

آسیایی رویا

تا میانه آســیای از تــرک اقــوام تمــامی. دارد ای ویــژه جایگــاه ترک فرهنگ در نوروز اقــوام میــان از مقاله این در. دارند می گــرامی را نوروز اروپا شرق و صغیر آسیای

فعلی ی ترکیه به مرکــزی آسیای از که شود می پرداخته آناتولی های ترک به ، ترک از خـود، باســتانی عناصر حفظ عین در آنـاتولی ترکـان فرهنگ. اند نمـوده مهاجرت

تــأثیر نــیز النهــرین بین و ایــران چــون مجــاور هــای فرهنگ و آناتولی بومیان فرهنگNevruz-i هــای نــام با آناتولی ساکن های ترک میان در نوروز. است گرفته Sultan،

Sultan Nevruz, Navrız، mart dokuzu( مارت نهم )،ergenekon bayramı (ارگنه عید 21


.شود می خوانده( مردگان عید ) ölüler bayramı ،( بهار عید )bahar bayramı ،(قون به مجموع در و( سال ) yıl ی ریشه از گویند می yılgayak را سال تحویل ی لحظه آن یک بــرای کائنــات کل لحظه این در که است این بر بــاور. است سال گذار معنای

. است هاویه از پس نظم برقراری ی لحظه. شوند می زنده دوباره و میرند می

نوروز ی اسطوره قون، ارگنه ی اسطورهــوروز ی ریشه ــرک فرهنگ در ن ــون ارگنه " ی اســطوره در باید را ت ــافت" ق این. ی

ــانی اسطوره این اساس بر. است ترک اقوام احیاء داستان اسطوره ــوام که زم اق ســوی از کردند می زنــدگی میانه آسیای وسیع های دشت در و یکدیگر با متحد ترک

با مغــوالن زدنی، مثــال هــای رشــادت علــیرغم. گیرند می قــرار حمله مورد مغوالن دو مگر گذراننــد، می تیغ دم از را ها تــرک تمــامی و شــوند می پیروز نیرنگ و خدعه

.برند می در به سالم جان مغول چنگ از که آنها باهوش و باوفا همسران و دلیر مرد هــدایت مقــدس هــای کوه بین در ناپذیر نفوذ و امن سرزمینی به را آنها گرگی ماده مســیر و نامند می بلند کــوه معنای به قون ارگنه را حاصلخیز سرزمین این. کند می

زندگی قون ارگنه در ها ترک سال چهارصد مدت. سازند می مسدود را خود ورودی خــود ســرزمین از آید می الزم که رسد می حــدی به ایشان جمعیت آنکه تا کنند می

مســیری تواند نمی کس هیچ و نیست ای ساده کار قون ارگنه از خروج. شوند خارجــرارآمیز و زیبا گرگی ماده روز هر جوانی چوپان. کند پیدا ها کوه به نفوذ برای را اس مردی که آهنگر با را گرگ حکایت چوپان. شود می ناپدید کوهها میان در که بیند می کوههای که یابد درمی و کند می تعقیب را گرگ آهنگر. گذارد می میان در است دانا

ــراف ــرزمین اط ــالص آهن جنس از آنها س ــدبیری آهنگر. است خ از و اندیشد می ت و شـوند می ذوب ها کـوه. برافروزند ها کـوه فراز بر فراوان آتش خواهد می مردم اولین و بهــار آغــاز با است مصــادف روز این. شــوند می خارج قون ارگنه از ها ترک میالد از پیش هشــتم قرن از. ترک باستانی حیوانی 12 تقویم اساس بر سال از روز

می جــای به را آن خــاص های آیین و گیرند می جشن را روز این ترک اقوام کنون تا. آورند

تشــکیل را تــرک فرهنگ هــای پایه که اساسی ی نکته چند اسطوره این به نگاهی با این ؛ (bozkurt) گرگ ماده ای اسطوره نماد جمله از. کند می توجه جلب دهند می

در. است بشر راهنمــای و خــدایان ســفیر تــرک شناسی اسطوره در مقدس حیوان آســیای هــای اســتپ ســاکن مردمــان میان در رایج مذهب ،(tengrism) تنگری باور

. هستند ماده گرگ نسل از ترک اقوام مرکزی،

.است ترکــان زنــدگی سبک به آن ی اشاره اسطوره این در توجه قابل ی نکته دیگر تــرک معیشت ی شــیوه( آهنگری )صنعتگری و( گوسفند و اسب پرورش )دامپروری

مرکــزی آســیای های استپ. است بوده آناتولی به مهاجرت از پیش ها بــرای قطعــا صــنعتگر و دامــدار مردمــانی تــرک اقــوام رو این از است نبــوده مناسب کشاورزی

. )است مقدسی شغل و دارد ای ویژه جایگاه ترک شناسی اسطوره آهنگری. بودندBalaban:110 )که اند شــده توصــیف پیشه عدالت و دانا قوی، هایی انسان آهنگران

22


هم و دنیــایی علــوم شــامل هم آهنگر دانــایی. کنند نمی تحمل را ســتم و ظلم هرگز فرهنگ در شمنیسم و آهنگــری میــان عمیق ای رابطه و است ماوراءالطبیعه علــوم می آغــاز خاقــان توسط آهن کوبیــدن با ســال آغاز جشن. دارد وجود مرکزی آسیای. است شده

آناتولی ترکان تاریخ در نوروز عید جمهــوری و عثمانیــان ســلجوقیان، هــا، تــورک گــؤک اویغورهــا، ها، هون ی دوره در

آیین و مناسک با شــده داشــته گرامی عرفی عید یک عنوان به همواره نوروز ترکیه، ســلجوقی دولت بــزرگ قلمــروی سراسر در. است بوده همراه جشن و شادی های

مقــدس معنــایی چهــارچوب یک در روز این محلی انــدک هــای تفاوت از نظر صرف. است شده داشته گرامی مشترک

نــیز جشن این صــغیر آســیای به اســالم ورود با اما نیست اســالمی جشن یک نوروزــاور به. است گرفته اســالمی بوی و رنگ دیگر های آیین و مراسم از بسیاری مانند ب : است داده رخ زیر اتفاقات نوروز در آناتولی های ترک

.است شــده آفریــده روز این در انســان نخستین .است شده خلق روز این در زمین مبعــوث روز این در اســالم پیــامبر .است نشســته خشکی بر روز این در نوح کشتی با وی ازدواج روز بــرخی. است شده متولد روز این در( ع )علی حضرت .است شده

. دانند می روز این در نیز را( س )فاطمه حضرت

ــای اندیشه نفوذ. است مشاهده قابل خوبی به باورها این در اسالم تأثیر اســالمی ه گرفته صـورت علویه و بکتاشـیه مولویـه، مانند عرفـانی سلوک های شیوه قالب در

فــرهنگی ی حــوزه هر از بیش( ع )علی حضــرت به عارفــان ارادت رو این از. است میــان در. است ایرانیان با ارتباط آثار جمله از خود که کرده پیدا نمود نوروز در دیگر

مقلب یا ) ســـال تحویل دعـــای با و شد می آغـــاز" ســـالم "با نـــوروز تبریک مولویه اال حالنا حــول واالحــوال، الحــول محــول یا النهــار، و الیل مدبر یا االبصار، و القلوب آیین و آمـده هم گـرد خانقاه در روز این در بکتاشیان. یافت می ادامه( الحال احسن

و روح پــاکی مضــمون با دعاهــایی ایــراد از پس. دادند می انجــام را خــود خاص های و اشــعار از ای مجموعه نوروزیه. خواندند می" نوروزیه "و نوشــیده شــیر عقیــده،

.است( ع )علی حضرت و بهار وصف در اوراد

می شــناخته ملی عید و بــوده برخــوردار بــاالیی اهمیت از نوروز عثمانی ی دوره در شــکوفا و بهــار وصف در هــایی قصــیده شــامل" نوروزیه " روز این در. است شــده پادشــاه به( ع)علی حضــرت شــدن تعــیین خلیفه و تولد نــیز و درختان و ها گل شدن

ــدیم ــان. شد می تق ــویم منجم ــاالنه تق ــور به را س ــاه حض ــانده پادش بخشش " رس حکومــتی بزرگــان و وزرا ســلطنت، خانــدان و پادشــاه. کردند می دریافت" نوروزیه مخصــوص عثمـانی دربـار حکیمـان توسط که نوشیدند می نوروزیه نام به معجونی

از را ایشــان ســال طــول در معجــون این که بود آن بر تصور. بود شده تهیه روز این است شــیرینی نــوعی نوروزیه امــروزه. داشت خواهد مصون مهلک امراض به ابتال

23


ــوروز در که ــردم بین ن ــود می پخش م ــوص به. ش ــهر در خص ــ این مانیسا ش مرس. است رایج همچنان

آناتولی در نوروز رسوم و آدابــاور. شــود می محسوب مقدس نیز سال روز اولین شب شرقی آناتولی در این بر ب

ــجده را خدا جان بی و جاندار موجودات تمامی شب این در که است در. کنند می س که است این بر رسم. شــود می تعــیین کس هر ی ســاله یک قســمت و تقدیر نوروز رایج رســوم از یکی. بپردازند همســایگان و اقــوام بازدید و دید به و بپوشند نو لباس ها آیین با مارس ماه ی چهارشنبه نخستین. دارد نام kara çarşamba نوروز از پیش

روز این رایج رســوم جمله از. شـود می گرفته جشن مخصــوص غـذاهای ویـژه به و در نــوروز با مــرتبت رســوم از دیگر یکی. است همســایگان در بر ایستادن فالگوش

Mart ماه این ipliği می درختــان بر هـایی پارچه کـرده نیت مراسم این طی. است این بر رسم ترکیــه، شــرق شمال در ( Giresun) گیرسون اطراف نواحی در. بندند می خانه در و برداشــته جــاری نهرهــای از آب مقــداری نــوروز با همزمــان که است

ــند ــدم نحسی یا یمن حسب بر. پاش ــتین ق ــود، خانه وارد که کسی نخس ــوال ش اح. شود می بینی پیش آتی سال در خانواده

(مارت نهم" )Mart dokuzu "قدیمی تقویم بنابر را مارس 21 روز مرکزی آناتولی در هر از و کنند می نیت. شوند می حاضر درگذشتگان مزار سر بر زود صبح. گویند می

بر را کیسه ریخته ای کیسه در را ریــزه سنگ چهل. دارند برمی ریزه سنگ یک مزار آنها تعــداد اگر شــمارند می را ها سنگ آینده سال نوروز. کنند می آویزان خانه دیوار به ســال یک از پس ها سنگ. شد خواهد برآورده فرد نیت باشد شده عدد یک و چهل و کنند می بازی نوروز بازدید و دید اثنای در. شوند می بازگردانده خود اصلی مکان آتش و شــود می خــورده رنگی هــای مــرغ تخم. شــود می برگــذار پــایکوبی و جشن

. شود می افروخته

که ترکیه علویان از گروهی نــام با و مشــغولند کــاری منبت و نجــاری کــار به عموما آنها بــاور به. نامند می" نــوروز ســلطان "را نوروز ، شوند می شناخته نجار ترکمنان

نیاکــان بر مبتــنی تفکر سیســتم از بــاور این. است درگذشــتگان اطعام زمان نوروز آمــاده نوروز برای را خود پیش روز از ها ترکمن. است گرفته نشئت باستانی ترکان

می ها قبرســتان ی روانه دست در غــذاهایی با. پوشند می نو و تمیز لباس. کنند می قبــور. کنند می درست قهــوه است شــده ســاخته قــبر جــوار در که اجاقی بر. شوند

می ســفره یک بر نهــایت در. نوشــند می چــای و قهــوه و کنند می زیارت را همسایه .شــود می چیــده آواز و ســاز بســاط. کنند می تنــاول یکــدیگر با را غــذاها و نشــینند درگذشــتگان ارواح شــادی نیت به زنــان ظهر از بعد. کنند می بازی بادبادک کودکان

ــایی طبق در ــزار ســنگ. کنند می پخش آجیل ه ــاز قبرســتان از بوســیده را م می ب24


ــام شب. گردند ــازی و شــوند می جمع هم دور خویشــاوندان و همســایگان هنگ و ب و است الــزامی ســرور و جشن مراسم در شــرکت. یابد می ادامه صــبح تا جشن

. شود می منجر جامعه از فرد طرد به آن از سرپیچی

آنان از ای دسته و شدند یکجانشین کردند کوچ آناتولی سرزمین به که اوغوز ترکان این دادند ادامه نشـــینی کـــوچ به دادند می تشـــکیل را ای مالحظه قابل جمعیت که

عثمانی دولت که نوزدهم قرن تا ها یوروک. شوند می نامیده یوروک ترکمنان گروه سراسر در امروزه. پرداختند می کوچ به همچنان نمود آنان اجباری اسکان به اقدام در. شــود می محســوب جشن یک نــوروز نــیز ها یوروک برای. اند شده پخش ترکیه

برافراشــته بزرگ چادرهای. شود می گرفته جشن مراتع در نوروز روستایی نواحی مراسم جوانــان. شــود می خوانــده دعاها و کنند می قربانی گله، صاحبان. شود می

از آواز و ساز و بازی. شود می مصرف فراوان غذای. کنند می برپا پایکوبی و رقص علی حضــرت تولد روز نوروز ها یوروک باور به. رود می شمار به جشن مهم عناصر

ــیز و ــرت با وی ازدواج روز ن ــیر آن از پس روز و روز این در. است فاطمه حض و ش حضــرت مــدح و بهــار وصف در اشعاری ) نوروزیه و خورده شیرین تنقالت و شربت

. یابد ادامه روز چند است ممکن نوروز جشن. شود می خوانده ( علی

نوروز سلطان دارند باور مردم (Gaziantep) آنتپ غازی استان در آناتولی جنوب درــدوزی حالیکه در مارس 21 شب در نامشخص زمانی در که زیباست دختری می گل

به. کند می حــرکت آســمان شرق به غرب از شود می شنیده خلخالش صدای و کندــول پرنده یک جسم به که است عارفی نوروز سلطان دیگر باوری ــوده حل .است نم در آرزوهــایش تمــام باشد بیــدار نوروز سلطان عبور هنگام نوروز شب در که کسی پر آب از را ظــروف تمــام کــرده نیت نوروز شب در. شد خواهد برآورده جدید سال می عبــادت به صــبح تا و دهند می قــرار خانه در بر نــیز آب از پر ظــرفی و کنند می

.است شــده بــرآورده فــرد نیت باشد شده تبدیل طال به آب اگر نوروز صبح. پردازند. کنند می سپری طبیعت در مخصوص غذاهای خوردن و بازی با را نوروز

امروز ی ترکیه در نوروزــمار به مقدس آناتولی غرب و شرق مردمان میان در نوروز اگرچه تا اما رود می ش اخیر های سال هــای ســال در آتــاتورک کمــال د. مصطفیبو عرفی جشن یک صرفا

از گــرفت. پس جشن قون ارگنه عید نام با را نوروز1926 و1922،1923،1924ــوروز آن ــوان به ن ــرفی و محلی جشن یک عن ــرامی ع ــته گ ــد. با داش فروپاشی ش

ســاختن تر پررنگ در ســعی ترکیه حکــومت تــرک، هــای جمهــوری ایجــاد و شوروی را نــوروز 1995 سال در رو این از. نمود ترک مختلف اقوام میان فرهنگی پیوندهای

ــمی تعطیل ترک های جمهوری دیگر برخالف نوروز. کرد معرفی ملی جشن یک رس میــان که هاست ســال. هســتند آنــاتولی در ســاکن تــرک غیر اقوام از کردها. نیست منـاطق اسـتقالل سر بر مسـلحانه درگـیری حکــومت و( کرد کارگران حزب )کردها

ضـــحاک علیه آهنگر ی کــاوه خــروج روز را نـــوروز کردها. دارد وجـــود کردنشـــین ابــزار عنــوان به نوروز از کردها 1980 ی دهه از حزب دعوت به. دانند می ماردوش

نــوروز شــده بــاعث امر این. کنند می اســتفاده ترکیه حکومت علیه منفی ی مبارزه25


نقــاط در جشن مراسم ســازماندهی با دارد ســعی دولت. کند پیــدا امنیتی موقعیتی. کند جلوگیری دولت علیه حرکتی به جشن تبدیل از شدید کنترل و متمرکز

: منابع

Balaban, Ayhan. İskit, Hun ve Göktürklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat. T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Çağ Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 2006.

اسفند 22 بازدید اخرین تاریخ ،nevruz bayrami مدخل آزاد، ی دانشنامه پدیا ویکی90

http://tr.wikipedia.org/wiki/Nevruz_Bayram%C4%B1

90 اسفند 22 بازدید اخرین تاریخ قون، ارگنه ی اسطوره

http://tr.wikisource.org/wiki/Ergenekon_Destan%C4%B1_)T%C3%BCrkiye(

90اسفند24 بازدید اخرین تاریخ ترک، فرهنگ در نوروز رسوم و آداب

http://www.frmartuklu.net/ulke-kulturleri/261879-nevruz-turkiye8217de-nasil-kutlanir.html

90اسفند24 بازدید آخرین تاریخ ترک، فرهنگ در نوروز رسوم و آداب

http://www.memocal.com/bgvh/NevruzBayrami-Kutlama.asp

90 اسفند23 بازدید آخرین تاریخ ترک، فرهنگ در نوروز رسوم و آداب

http://blog.milliyet.com.tr/turkiye-ve-diger-ulkelerde--nevruz-/Blog/?BlogNo=296625

آگنج محمود

صفویه عصر در ایران نقاشی

26


مقدمه

عباس شاه از آید می میان به سخن ایران تصویری هنرهای در مدرنیسم های بنیان از گاه هر( شود می یاد ( 1052-1077دوم بر حاکم رخوت نمودن طرف بر لحاظ به که قمری هجری

ولی ، داشت گسیل رم به تحصیل برای را جوان هنرمندان از تعدادی زمان آن تصویری فضای؟ است داستان تمام این آیا

تخت به عباس شاه که زمانی است کبیر عباس شاه سلطنت دوره صفویه خاندان طالیی عصرحدود . ها ازبک و ترکمانان که چنان بود شده مخاطرات دچار سو هر از ایران نشست سلطنت

. توانست عباس شاه بودند یافته استیال آذربایجان به ها ترک و نموده تهدید را شرقی شمالبغداد . از هم را ها ترک خویش فتوحات ادامه در او ستاند باز را رفته دست از کشور دوباره

( شد متصرف را آنجا و – 1032راند ( 1623هجری روابط ایجاد واسطه به سپس میالدیو ... ساخت دردسر دچار را ترکها اروپایی های دولت و خود بین حسنه

هایی عالمت و آیات به آن پایه بلند های کاخ و اصفهان سلطنتی عمارات عباس شاه زمان درنقاشی ایران نقاشی برابر در که بود دوره این در لیکن ، بود گرفته زینت تصاویر و نقوش از

و آشکار ایرانی استادان کار بین که بود اروپایی نقاشی نمونه آن و نمود نمایی خود دیگریسفرا . : موضوعات این با شود می دیده نقوشی اکنون هم چهلستون کاخ در بود گردیده عیان

های هنگامه و جنگ میدان در نیز و عباس شاه حضور به تشرف موقع در اروپا ایلچیان و(1جنگی . )

در آن بر اروپایی نقاشی تاثیر نیز و ایران نقاشی بررسی به توان حد تا دارد بنا تحقیق اینبپردازد . صفویه عصر

صفویه هنرستان

عهد . این در است صنعت و هنر پیشرفت و ترقی عصر ایران در صفویه خانواده سلطنت دوره . اول نیمه در نقاشی هنر مخصوصا نمود رخ هنر و فنون در بسیاری تحوالت و ها پیشرفتزیرا ندارد تعجبی این و رسید استواری و ابداع از بلندی درجه به خاندان این طوالنی حکومت

( هرات بر اسماعیل شاه استیالی ، 930-907که ( 1534-1502هجری مهاجرت و میالدی27


شاهی کتابخانه مدیریت به شاه طرف از بهزاد انتخاب ، تبریز در شاهی دربار به هنر اساتیدجدیدی . هنرستان برپایی و تاسیس باعث اتفاقات این تمامی است بوده پیشرفت این مستلزم

بین از که ، داشتند قرار هنر نخبگان و نقاشان ، خوشنویسان بهترین آن نوک در که بودهنرستان . فنون بین استواری روابط جهت این از بودند شده انتخاب و دستچین هرات هنروران

و همکاران و بهزاد که ای دوره در فنی تبعیت و تقلید بین و آن پیدایش آغاز در صفویهشد . پیدا بودند یافته تفوق و برتری آن به او زمان هنرآموزان

یافته تقلیل نقاشان خاصه هنرمندان تحقیر و شماری کوچک صفویه عصر در که است معروفپست . ایشان منزلت و جاه و ضایع حقشان آن از پیش تا صورتیکه در نمودند پیدا اهمیت آنها و

. آثار نگهداری و جمع در اشراف و بزرگان که بود آن سبب و علت است بوده اهمیت بی وبوجود نفیسی و زیبا خطی نسخ کار این دنباله در و دادند می خرج به زیادی اهتمام هنرمندان

بودند . ) خود داخل در زیبا نقوشی دارای کدام هر که (2آمد

دوره این نقاشی خصوصیات

و است آشکار زمان این جالل و ابهت و عصر این عظمت و شکوه صفویه دوره های نقاشی درو زندگی وضعیت شده گرفته نقاشی صور طرح و تصاویر کشیدن برای که موضوعی بیشترو گشا دل های باغ و زیبا های کاخ ترسیم و اشرافی طبقه رفتار طرز و درباری حیات چگونگی . و رعنا های قامت با همه اند شده ترسیم تصاویر این در که اشخاصی است بوده شاداب

الزم . تناسب و دقت تمام آنها ترسیم طرز در اند آمده در نمایش به زیبا و فاخر های پوشش . ، است صفویه دوره های نقاشی مبین و مشخص که چیزهایی جمله از شده گرفته کار به

که است اشخاص سر پوشش و لباس ، باشد می آن اولیه ازمنه به مربوط که چه آن مخصوصایا عالمت آن باالی از و شده درست گرد و استداره حالت به که است ای عمامه از عبارت

مشاهده عالمت گونه این وجود که تصویری هر در و باشد می نمودار رنگی سرخ کوچک میلهآن غیر نبود و بود چه اگر ، بوده صفویه خاندان دوره به مربوط آن نقاشی که دارد داللت ، شد

باشد . زمان و دوره این غیر به مربوط صورت که نیست این مستلزم

ها آن پیروان و صفویه خانواده افراد عالمت کار آغاز در نامبرده عالمت که است این امر ظاهربه . است مربوط که تصاویری در که چنان بوده سرخ همیشه عالمت این رنگ و شده شمرده

و . نیافت دوامی چندان آن لزوم و اهمیت ولیکن شود می دیده عالمت این صفوی عصر اوایلاز . بعد حتی و شد رها عمامه و کاله این تدریج به یافت کاهش آن استعمال که نکشید طولی

( طهماسب شاه – 984وفات ( 1576هجری می مشاهده ندرت به را عالمت این میالدیکنیم .

می ) ( ممتاز ایران نقاشی تاریخ در را میالدی شانزدهم هجری دهم قرن که چیزهایی جمله ازاین . است کشور مختلف نواحی در نیز و مختلف صنایع در صفویه دوره سیاسی وحدت اثر کند

تصاویری بین ما تشخیص و تمیز که طوری به برده بین از را تفرقه و اختالف جا هر در وحدتمشکل شده تهیه آن مرکز و غرب در که تصاویری با شده کشیده صفوی دولت شرق در که

از امپراتوری کنار و گوشه یا نواحی و اطراف تمام در هنرمندان و فنی استادان زیرا ، گردیدهتفاوتی جز بین این در و نمودند می تقلید و پیروی قزوین و تبریز دربار نقاشان و هنر سرآمدان

شد . نمی دیده کشور مختلف های بخش در استادان دستی کارهای و فنی محصوالت بین اندک

28


آثارشان و ممتاز نقاشان

" " " را آن که است نظامی خمسه منظومه از نفیسی خطی نسخه متروپولیتن موزه درکه " شده کشیده تصویر پانزده آن در و نوشته مشهور و بزرگ خوشنویس نور محمد سلطان

اند . شده اثر بخش زینت درخشان و زیبا های رنگ با کدام هر

را" " " " " " آن ساکسیان و داده نسبت میرک آغا به را خطی نسخه این سازی تصویر مارتینداند " " . ) می مذهب محمود قرن( 3از در نسخه ترین نفیس و کتاب زیباترین این از گذشته ،

) ( نظامی خمسه منظومه شامل که است دست در ای نسخه ، میالدی شانزدهم هجری دهمهای سال بین را آن و باشد ( 1543-1539هجری )950- 946می طهماسب شاه برای میالدی

. " نسخه " این است شده نوشته نیشابوری محمود شاه مشهور خوشنویس قلم به و اند نوشتهبریتانیا موزه تاریخی آثار ترین نفیس از و شده زینت عمده و بزرگ مجلس و صورت چهارده به

از . صفویه دوره هنر آمدان سر امضاهای اثر آن بر زیرا شود می برشمرده شرقی نفایس از و . " " " " " " " ترین " بدیع شاید شود می دیده علی مظهر و علی میرزا ، میرک ، محمد سلطان جملهطرح خوش و همه از تر روح سبک و دارتر حرکت و نموده تصویر محمد سلطان که را صورتی

از . است کشیده حافظ دیوان از خطی نسخه در که است صورتی ، اوست کارهای تمام از تر " " از که است علی مظفر ، اند یافته اشتهار طهماسب شاه درباری نقاشان جزو که جمله

" " خطی نسخه در هم صورتی و دارد وجود پترزبورگ سنت کتابخانه در صورت دو او کارهایگور گوش تیر یک به که کشیده گور بهرام از تصویری که ، است بریتانیا درموزه الذکر سابق

شود . معلوم شکار در اش توانایی و مهارت خود دلبر برای تا دوخته آن سم به خر

" " " داشتن" دوست به اشخاص صور تصویر و رقم در او برتری و بود بهزاد شاگرد علی مظفرتصاویر و ها نقاشی استاد این ، است ممتاز و محرز نقاشی در آن بردن کار به و طالیی رنگ

است . ) بوده دار عهده را اصفهان ستون چهل تاالر و شاهی قصر برای (4الزم

" دیگری " و علی سید میر یکی ، دارند بسیار اهمیتی که اند بوده ماهر نقاش نفر دو جا آن در " نموده" بازی هند دربار در ایرانی و هندی نقاشی پیدایش در مهم نقشی که است عبدالصمد

اند .

شاه برای که نظامی خمسه خطی نسخه تصویر در و بود تبریزی اصلیتش علی سید میرپیرزنی . نماینده که کشیده را تصویری کتاب این در او نموده همکاری شده درست طهماسب

کشاند . می لیلی پرده سرا جانب به را مجنون که است

نام به توان می رسیده ما به طهماسب شاه زمان در آنان اشتغال خبر که دیگر نقاشان از " " " " " " " " قلی " شاه نیز و محمد دوست ، محمد شاه ، نقاش پیر سید ، محمدی مصور چون هایی

کرد" . اشاره تبریزی

اروپایی نقاشی تاثیر و عباسی رضا29


از کبیر عباس پرداخته ( 1629 – 1587هجری ) 1038تا 996شاه حکومت به ایران در میالدیسال . در او ، ( 1600هجری ) 1009بود خوشنویسان و برد اصفهان به را ایران پایتخت میالدی

، فنون و دانش جایگاه را اصفهان و کرد جاهدایت آن جانب به را مقام عالی نقاشان و مذهبین . نزدیک آزاد دریای به را آن و داد انتقال کشور جنوب به را پایتخت او پردانید هنر و پیشه

فرستادگان و سفیران به را ایران و داد رشد غربی ممالک و هندوستان با روابط ، گردانیداجازه . و شاه تشویق کرد معرفی اروپا مختلف کشورهای از اعزامی های گروه و مخصوص

مزایا از شدن مند بهره و دیدن و کشور این به آمدن برای را جهانگردان و بازرگانان او حکومتزمان . و دوره آن در هایی یادداشت ایشان از بسیاری که طوری به نمود تشویق آن مناظر و

آثار این در و اند گذاشته یادگار به را خویش سیاحت و سیر و گردش گزارش و نگاشته خود ازو کرده وصف کشور این مهم های پیشرفت و ایران بالد نهضت از را خود حیرت و شگفتیو بدیعه صور برخی از و آورده بیان به اند دیده که را رسومی و اخالق و سلوک و عاداتدر . اند رانده سخن بود شده زینت آن به ها کاخ دیوار و در که برگزیده و ممتاز های نقاشیآن از که داشته عمارات نیز و ابنیه نگار و نقش و تصاویر به زیادی توجه عباس شاه حقیقت

رسوم . از بسیاری تصاویر این در است پایدار و باقی اصفهان سلطنتی کاخ دو هنوز بدیعه صورمحتمل و گردیده آمیخته در ایران نقاشی با که شود می دیده اروپا نقاشی اسلوب و شیوه به

. " ولی " بوده عباس شاه خدمت در چندی های سال که باشد هلندی یوحنای کارهای از که استیافته امتیاز هنر و فنون شدن رنگارنگ و فنی محصول تنوع به صفویه دوره آخر که بینیم می ما

به . ، کتاب تذهیب و تصویر و کتابت تنگ میدان از را ایرانی استادان اروپا هنری تاثیر زیرا استدیوارها و ابنیه تزیین و آرایش و مستقل صور ترسیم به که کرده وارد دیگری پهناور های میدان

نیز . اکنون هم زمان آن ابنیه و عمارات دیوارهای در صور و نقوش آن از بسیاری اند گراییده . های نسخه نقاشی به زیادی توجه زمان آن نقاشان این از گذشته شوند می دیده خوبی بهرنگ گونه هیچ بدون قلم با را تصاویر کشیدن بلکه ، ننمودند آنها تذهیب نیز و نفیس خطی

می . تر نزدیک هم به را مردم های دل هم و بود تر خرج کم هم جدید روش این دادند ترجیح . ناچار نقاشان لذا ، نورزید اصراری هنر اهل از نگهداری و همراهی به دربار ادامه در نمود

از . بعد بها گران و مصور خطی های نسخه که است علت همین به کنند کار خود برای شدندگرفتند . خود به تجاری وضعی بیشتر نقوش و صور و نهاد کمی به رو هجری دهم قرن نیمه

هجری ) دهم قرن اوایل به است مربوط ، آنان نقاشی و اروپایی تصاویر با ایرانیان آشنایی اما16. ) نمود مشاهده توان می خوبی به پاریس ملی کتابخانه آلبوم گزارش از که چنان ، میالدی

" " را ها آن که دارد احتمال و شده تقلید دورر آلبرشت نقاشی آثار از بسیاری آلبوم آن درباشند . ) آورده بازرگانان یا مسیحی (5مبلغین

تقلید را ها آن کار طرز و اروپایی تصاویر که نقاشانی از ، تاریخی و ادبی منابع و مصادر در( " میرزا " اسماعیل شاه کتابخانه در که شیرازی محمد شیخ از مثال ، است شده یاد اند (6نموده

کرده ) می ، 985 – 984کار عباس ( 1578- 1576هجری شاه خدمت به آن از پس و میالدیزمینه . . در ابتدا تاثیر این بود کند ایران نقاشی در غربی هنر تاثیر است گشته یاد ، پیوستهبگوییم توانیم می که جا آن تا ، بوده صناعت اصل دقایق و اسرار در بیشتر و موضوعات اختیارنموده تقلید آنان از را بسیاری های چیز و کرده اقتباس اروپایی نقاشان کار از ایرانی نقاشان

مخصوصا . . اند نگرفته باشد بیان سزاوار و شایسته که چیزی ها آن تمام از ایرانیان لیکن اند . و ابهت نیز نقاشی اند کرده پیروی قدیم اسلوب و روش از خطی های کتاب نقاشی دربه تازه چیزی توانستند نمی فنی متخصصین از بسیاری و بود داده دست از را خود اولیه اهمیت

خطی . . نسخه در را کار طرز این ما کردند می اکتفا قدیمی نسخ تصحیح به لذا کنند اضافه آنمورخ زلیخا و یوسف ( 1619هجری )1029منظومه است موجود العربیه داراالثار در که میالدی

30


رومی الدین جالل مثنوی شامل و است موزه این در که دیگری خطی نسخه تصویرهای در واین . مهم افتخارات جزو که مستقل صور و ها رسم مورد در اما کنیم می مشاهده ، گردد می

طبیعی تغییرات عصر این در زیرا ، است مشکل آنها دقیق تشخیص اوقات بعضی ، است عصرتصویر در امتیازات و برتری که وقتی از مخصوصا ، شده پیدا نقوش این ترسیم روش در . " معمول " و جاری همواره اسلوب این است گردیده شروع نقاش محمدی خطی های نسخه

" صحنه " به عباسی رضا پایه بلند استاد و بزرگ نقاش که این تا ، شده می پیروی آن از و بودهرسانید . ترقی و پیشرفت درجه اعال به را نقاشی و آمد

نیمه در که نماید می صور این تاریخ تشخیص در ما به زیادی کمک کاله و وعمامه سر پوششو ضخیم خیلی طهماسب شاه دوره آخر در که این تا شد افزوده عمامه حجم بر دهم قرن

زنان و شوخ جوانان که بینیم می و آمده ظهور به دیگری های عمامه ضمنا و ، گردید بزرگاند . شده پیدا عصر این تصاویر و ها پرده در طناز و دلفریب

داشته است بلند ساقه دارای که هایی شکوفه و ها گل خود های عمامه در تصاویر این در افراد ، گذاشتند می سر بر زنان چه آن همانند روسری یا و دستمال سر اطراف در که این یا

) ( دیده . مخروطی تیز نوک دستار و عمامه آن با که اند پوشیده هایی جامه گاهی نیز و داشتندقرن . دوم نیمه اوایل در شود ( 17هجری ) 11می از کالهی و عمامه مردها از بسیاری میالدی

( . بود آویزان آن های پشم که نهادند می سر بر گوسفند در( 7پوست که چیزهایی جمله ازشود می دیده اشخاص تصاویر در که است تغییری ، شود می دیده هجری یازدهم قرن نقاشیتکلف از خالی که وضعی و طرح و بیند نمی رعنا اندام و رسا های قامت جز تقریبا شخص و

. عده و نموده زیاد را اشخاص اهمیت صور این در که طوری به نماید می مشاهده ، است . در ، شده کشیده نفر دو یا و یک تصویری در که شود می دیده مثال داده تقلیل را افراد

... بوده پر و اتباع و بزرگان تصاویر زیادی تعداد از ها صفحه تمام پیش قرن در که صورتیاست .

گذشته های دوره در که را مختلفه تزیینات و مرکبه های آرایش فنی اساتید که است چنین اینبوته با کوچک های درخت به تصویر زمینه و متن آرایش به و گذاشته کنار ، داشتند اشتهار آن به

و . موقعیت و نموده پیشرفت انسان رسم وصف این با اند کرده اکتفا تنها دار گل های شاخه وتمسخر . کارهای و مداعبه و شوخی حتی گردد می آشکار و ظاهر ها نقش در اشخاص مقام

. موزه در رسیده ظهور به است معمول جدید کاریکاتورهای در که طوری به ، نیز آمیزصورت آن در و دارد وجود عباس شاه زمان به مربوط شاهنامه خطی نسخه دو متروپولیتن

شود . می دیده زیادی های

مورخ اول )996نسخه – 1587هجری 1588 ) بزرگ تصویر چهل آن در که است میالدیمورخ . دوم نسخه که حالی در شده ( 1608- 1605هجری )1016تا 1014کشیده است میالدی

باشد . می ناشناس استادان قلم به که دارد وجود بزرگ صورت هشتادوپنج آن در و

که شده تقلید طبیعت اصل از ، اند کشیده نسخه دو این در که طبیعی مناظر و اشخاص صور( . " است " عباسی رضا معروف استاد به (8منتسب

تاریخ بزرگان از بسیاری بحث و تحقیق مورد و است بسیار عقیده اختالف باب این در واقع در. " " " است " گرفته قرار غیره و سارکیسیان ، آرنولد جمله از ایران نقاشی

. ) " " " باشند ) " می عباسی رضا و رضا آقا اسامی این با نقاش نفر دو که است این بر عقیده

31


" بوده " عباسی رضا از تر پیش او ظاهرا و نبوده آشکار و معلوم چندان اولی استاد هویت امابه مشغول هجری یازدهم قرن اوایل و دهم قرن اواخر در طهماسب شاه دربار در و استاین با ، شود می دیده استاد دو این کارهای بین زیاد تشابه اوقات بعضی که این با و بوده کار

، دهد می نشان خوبی به را مذکور استاد دو کار تفاوت که داریم دست در تصاویری ما وصف " " " تحقیق " اوست آثار جزو و بوده صحیح رضا آقا به آن نسبت که کارهایی در ساکیسیان استاد

است . ) داده انجام (9بسیار

" " " و" است بوده معاصر کبیر عباس شاه با که است استادی رضا آقا دارد عقیده ساکیسیان " " . " کار" اشکال است عباسی رضا علی او نام که خوشنویسی این بر عالوه نیست عباسی رضا

" " " " " عباسی " رضا و رضا آقا بین مورخین و بوده عباسی رضا معاصر او زیرا ، کند می بیشتر را . " دو " که است این رسیده اثبات به چه آن ولی نمایند می فراوان اشتباه عباسی رضا علی و

اند . نداشته هم به ارتباطی هیچ اخیر نفر

" سال " آن تاریخ و است منسوب عباسی رضا آقا به که زیبایی تصاویر است 1043از هجری " " " اعطا " باده جامی شمسه محمد مشهور طبیب به که دهد می نشان را صفی شاه صورت

نماید . ) می( 10می نشان را بانویی صورت ، است پاریس ملی کتابخانه در که ، دیگری و ؛بوده . ) عباس شاه وزرای از یکی که (11دهد

قسمت که دارد وجود نظامی خمسه منظومه از خطی ای نسخه ، آلبرت ویکتوریا موزه در " یکی " و است عباسی رضا امضای دارای و است صورت هفده بر مشتمل آن شیرین و خسرو

مورخ آنها باشد ( . )1632هجری )1042از می ( 12میالدی

کارهای . که آن خالصه گردد می بر تاریخ این به هم ها صورت باقی که است این بر زیاد گمان " در " را آنها توان نمی و شود نمی اهمیت و افتخار موجب عباسی رضا برای حال هر در مزبور

. داد قرار ، شده تهیه قصه همین جهت گذشته ادوار در که دیگر های نسخه صور زمرهمستقله رسوم و ها نقاشی در که اشخاصی به بلکه بوده عادی تنها نه تصاویر این در اشخاص " تناسبی " و ابداع ها رنگ ترکیب در و دارند شباهت ، شوند می دیده عباسی رضا به منسوب

نیست . کار در

دوازده ) ( قرن در و میالدی هفدهم هجری یازدهم قرن نیمه در اروپایی نقاشی فن حال هر در . " است " کرده ایجاد عباسی رضا نقاشی اسلوب و طرز در تمام تاثیری هجری

همه از تر مهم و نمودند می رفتار او سبک و روش به که بودند شاگردانی استاد این خدمت درسیزدهم " " قرن اولیه های سال و هجری یازدهم قرن دوم نیمه در که است نقاش معین آنها

خود . استاد برای که است صورتی شناسیم می او از که کارهایی از است کرده می کار هجری . " این " در است موجود نو رابی مجموعه در آنان از یکی که است دیگر صورت چند و کشیده

آن تاریخ و برد می خود با و گرفته بغل در را خرسی که شده کشیده جوانی صورت مجموعهاست ( . )1656هجری )1067 ( 13میالدی

" " " " " " محمد " ، تبریزی قاسم ، محمد افضل های نام به دیگر نفر چهار عباسی رضا شاگردان از. " باشند" " می تبریزی علی محمد و یوسف

32


ایران نقاشی در مدرنیسم های بنیان و عباسدوم شاه

هجری 1076 – 1052

از ، بوده اروپایی نگاری صورت فنون و غرب نقاشی اسلوب مروج و مشوق دوم عباس شاه " " را خود هنر و نموده مطالعه جا آن در تا فرستاده اروپا به را نقاش زمان محمد او جمله

شرکت . نماینده ، داشت فراوانی اشتیاق نقاشی گرفتن فرا به نیز شاه خود چون نماید تکمیلو بیاموزند نقاشی او به تا گماشت وی خدمت به را نقاش نفر دو اصفهان در هلند شرقی هند

( " کال " قلعه در او اثر نمونه اینک و ، پرداخت نقاشی فراگیری به ، تن دو این راهنمایی با شاهگلستان ( 1045رجب 14 کاخ در کرده نقاشی طبیعی حالت به آبرنگ با را کبوتری که هجری

است .) (14محفوظ

" در " عباسی رضا شیوه تکرار علت به ایرانی نقاشی ، بود دریافته نیک که صفوی شاه همینهای سال همان در ، است نیازمند محرکی به حیات تجدید برای و برد می سر به کامل رکود

گرفتن فرا برای را ایرانی مستعد جوانان از تعدادی که برآمد صدد در خود پادشاهی نخستبفرستد . اروپا به غربی هنرهای ی شیوه تعلیم و نقاشی هنر

" " شیوه آمیختن در با که بود زمان محمد نام به جوانی ، جوانان این میان از فرد ترین موفق " " " ایران " نقاشی مسیر عباسی رضا و بهزاد الدین کمال مانند ، نقاشی در غربی و شرقی هایسان . بدین یافت دوام ها سال او از پس که گردید نو های شیوه و سبک مبتکر و کرد عوض را

گردید . ایران در هجری سیزده و دوازده های سده های نقاش سرمشق

" به" و شست دست خود پدران کیش از مسیحی روحانیون تبلیغات اثر بر رم در زمان محمد " پس " آن از و کرد انتخاب خود برای را پائولو مسیحی نام و یافت تعمید و گروید مسیح دین

. " شد" خوانده زمان پائولو

" سال" حدود در ، زمان قمری )1052پائولو کامل ( 1642هجری و تحصیل پایان از پس میالدی . از پس اما داشت پنهان را خود مذهب تغییر موضوع و بازگشت ایران به خود هنر نمودن

پائولو " ، شدند گمان بد او به اطرافیانش ، آمد پیش دیگران و او میان که مباحثاتی اثر بر مدتیپناهنده" هند به و کرده فرار اصفهان از شیعی روحانیون قهر و شاه غضب ترس از نیز زمان

بودند . ) معروف مذهب امر در تساهل به گورکانی پادشاهان جا آن در که ، ( 15شد

سال حدود در مجددا صفحه ( 1676هجری )1087او سه تصویر به و برگشته ایران به میالدی . در کتاب این پرداخت بود شده تهیه طهماسب شاه برای که نظامی خمسه کتاب از سفید

بود . مانده ناتمام تصاویرش ولی شده درست آن از پیش سال صد حدود

در را نقاشی هنر که کسانی دیگر و نقاش این در غربی سبک تاثیر صور دیگر در و صور این درترسیم شود می دیده آثار این در که چیزی ترین مهم و شود می ظاهر بودند گرفته فرا ایتالیا

است . ) مسیحیت عالم فرشتگان و ها کشیش ، قدیسین ( 16صور

هجری ) دوازدهم قرن از وصف این ( 18با از دیگر مسایل و اروپاییان نفوذ واسطه به ، میالدیدوره از و شده اضمحالل دچار ایران نقاشی ، نمود رخ ایران در که سیاسی مسایل جمله " قابل" ای شیوه و سبک هجری سیزدهم قرن اوایل و هجری دوازدهم قرن آخر و شاه فتحعلی

. پذیرفته انجام دوره این در که چه آن است نرسیده ما نظر به اهمیت مورد کاری و توجه33


تر زیاد آنان اروپایی رنگ و صنعت که است بزرگ های پرده و روغنی و رنگ های نقاشی استرسد . می نظر به ایرانی صیغه و صنعت از

سخن پایان

روش با که بزرگی تابلوهای با ها آن دیوارهای تزیین و ابنیه ساختن به زیادی توجه عباس شاهدیگر خطی کتب نقاشی که بود دالیلی از یکی شاید این و داد می خرج به شد می تهیه ایرانیبسیار زیبا و معتدل قامتی با اشخاص تصاویر کشیدن در نقاشان آن جای به نداشت پیشرفتیتصاویر زنانگی روح خاطر به دختر از پسر تشخیص تصاویر این در چند هر ، نمودند پیشرفت

است ... مشکل

نقاش توسط غربی های روش ندانستن و رسم در تناسب رعایت عدم که این دیگر مهم نکتهدر عظمتی و فروغ دارای ایرانی هنرمندان آثار زیرا نکرد کم او اثر روح و عظمت از ایرانی

یا اختالف هیچ بدون ایرانی تصاویر اجزای تمام ، کرد می جبران را نقص این که بود رنگ توزیعو ظریف بسیار ها آن در روشن و سایه توزیع طور همین و عکس بر و رفتن روشنی به سایه از

. حالت دادن و آمیزی رنگ صرف را خود توان تمام هنرمند رسند می نظر به اشرافیاست . داده تصویر به درخشندگی

کتب سازی تصویر به که ایرانی هنرمند از دربار حمایت شدن کم دانم نمی واقعا شخصه به منخیر یا داشت نقاشی برای خوبی نتیجه بود کرده خود برای کار به شروع و شده اعتنا بی خطیباید بلکه ، نبوده بخش نتیجه مدت کوتاه در ایرانی نقاشی شدن مابی اروپایی بنده نظر به ،

باشد . ای جداگانه تحقیق موضوع تواند می خود که کرد بررسی مدت دراز در را آن تاثیر

که ماند متوقف قاجار زمان تا صفویان از بعد اروپا با فرهنگی ستد و داد چرا که این آخر سخنباشد . دیگر تحقیقی موضوع تواند می هم این

توضیحات :

صفحه . 1 ، حسن محمد زکی ، ایران در نقاشی 10تاریخ

2" " " آرنولد . " توماس سر اثر اسالم در نقاشی کتاب اول فصل به گردد مراجعه

3 . Sakisian, La miniature persane ) page 97 & 98 (

صفحه . 4 ، حسن محمد زکی ، ایران نقاشی 140تاریخ

5 . Basil Gray , Persian painting )page 83(

اول . )6 صفوی اسماعیل شاه "1524 – 1501منظور گری ( " بازل که طور آن ، نیست میالدیاست . عادل به ملقب دوم اسمعیل شاه مراد بلکه کرده تصور اشتباه به


8 . Dimand , A Handbook )page 46(34


9 . Sakisian, La miniature persane ) page 126 - 129 (

10 . Sarreet Mittwoch , Zeichnungen von Riza ‘ Abbasi – Munchen 1914

11 . Blochet , Les Enluminures )page 129(



به : شود رجوع

Sakisian , La miniature persane

14 " " . مهدی ، ایران نقاشی در مدرنیسم های بنیان ، بیست شماره ، نامه هنر فصلنامهصفحه ، 57حسینی

صفحات . 15 ، ذکاء یحیی ، شد فرستاده اروپا به که نگارگری نخستین زمان 43تا 42محمد


دیگر ایرانی های جشن و نوروز

کثیر آل منصور قاسم

35


بندی های تقسیم و مراتب سلسله می توان که است آن فرهنگ و شناسی انسان سایت شعاراجتماعی و علمی کننده دستکاری و شیفته خود هژمونیک، ایدئولوژیک، ناعادالنه، بی معنا، اغلب

بودن ناممکن درباره که ادعاهایی تمام برخالف و گذاشت کنار را می شوند تحمیل جامعه به کهدارند دوست صرفا که کسانی از جماعتی میان صمیمانه و سالم محفلی، غیر جمعی، کاردست اهدافی چنین به بگیرند، بهره دیگران دانش از و شوند شریک دیگران با را خود دانش

هم. گرد یعنی خود اولیه اهداف از بزرگی بخش به توانسته است تارنما این خوشبختانه یافتخارج فرهنگ، راه در اندیشی هم و همکاری برای گوناگون اجتماعی و فکری گروه های آوردندادن و اندیشه ها گذاشتن اشتراک به برای عرصه ایجاد و ایدئولوژیک یا و محفلی حلقه های از

خواسته نه بی آنکه بیابد دست فکری، کنش فرایند در رشد و اندیشیدن و نوشتن برای فرصتیزیان یا سود سوگیری و دهی جهت برای جایگاهی به نه و شود تبدیل مقاالت بانک یک به باشد

. آن و این

شده نزدیک بسیار خود شعار و فوق تعریف به توانسته سایت این سال چند این در گمانم بهو. اساتید میان در علمی بار لحاظ به مرتفعی جایگاه به توانسته تارنما این اینکه از باشد

. خرسندم العاده فوق برسد دانشجویان

. به گذشته سال در بود ماندنی یاد به ای خاطره نوروز، نامه ویژه برای نوشتارم موضوع امامولفه های از یکی روی بر خوزستان، فرهنگ و عرب فرهنگ بخش در ای نویسنده عنوان

. این نام داد انجام باب این در کوچک پژوهشی یک و کردم تمرکز ایران عرب مردم فرهنگی . " خرده " تا شود پیدا مکانی که بود این آرزوهایم و آمال در همواره بود گرگیعان فرهنگی مولفه

. فرصتی فرهنگ و شناسی انسان اینکه تا شوند منعکس فراگیر و علمی طور به ها فرهنگکنند، معرفی را خود علمی، مطالب دیگر با همگام و کنار در ها فرهنگ خرده تا کرد ایجاد . مسیر که شناختی است ها انسان زیستی هم های الزمه از یکی معرفی و شناخت چراکه

. کند می هموارتر را فرهنگی چندگرایی

در مطلب این انعکاس شاهد فرهنگ، و شناسی انسان سایت در آئین این نوشتن از بعداستان عنوان تحت کتابی در را مطلب اینکه تا بودم، ملی و محلی های سایت از بسیاری

چاپ خوزستان . 1390شناسی بود، پرداخته اقوام معرفی به که بخشی در کتاب این در دیدم. " بود " شده معرفی خوزستان فرهنگ بخش های دیگر کنار در نیز گرگیعان آئین

36


است، دبیرستان مقطع در که خوزستان شناسی استان کتاب در مطلب این چاپ دنبال بهخواهم دل و مطلوب نتایج به که شدم دبیرستانی دوم نوجوانان بین در آن بازخورد پیگیر

. همه. از کردم حس ملموس را فرهنگ و شناسی انسان تاثیر که بود وقت همان در رسیدمو گرفته تر جدی را ایدئولوژی گونه هر از دور به نوشتن تا دارم تقاضا اقوام حوزه در فعاالن

. بدانند خود برای امن محلی را سایت این

. پیام یا نامه ویژه فراخوان نوروز عید و کریسمس عید برای ساله همه دارم آرزو یک نهایت در . عید تبریک پیام آینده سال از امیدوارم شود می منتشر فرهنگ و شناسی انسان در تبریک

... دارای که و بلوچ عرب، ترکمن، ترک، کرد، همچون ایرانی اقوام از بسیاری برای که نیز فطرپیش از بیش فرهنگی چندگرایی تا بگیرد قرار ایرانی اعیاد پیام های دیگر کنار در است اهمیت

. شود درونی وجودمان در

چشم بدون که سایت این در مختلف های بخش در که دوستانی و مدیران تمامی از نهایت در : گویم می صمیمانه و کنم می سپاسگزاری کنند می فعالیت " "داشت نوروزتان وطنان شاد هم

باد. آباد هایتان خانه و

37


ابطحی زهرا

! عزیز! هری هری

رویداد ترین مهم انتخاب قاعدتا دارد، داستانی سینمای به زیادی عالقه که من مثل کسی برای. 90 سال ترین مهم سیمینش و نادر و فرهادی اصغر که سالی بود خواهد دسته این از ش

به ... ) و منتقدین ویژه جایزه گلوب، گلدن طال، خرس سزار، اسکار، مثل دنیا سینمایی جوائز ) در که ای شادی کردند؛ فراهم ایران مردم برای را نظیری کم و شادی و درو را بفتا از غیر

جهانی جام به صعود نظیر شادی با اجتماعی های عده 98شبکه و شد تراز هم و مقایسه. داشت نگه بیدار صبح تا شب های نیمه از اسکار و گلوب گلدن مراسم دیدن برای را زیادی

- - به نیز اسپیلبرگ استیون و اسکورسیزی مارتین هالییود سینمای مسلم اساتید که سالیچون آثاری و کردند سالم پرهزینه و بعدی سه تن و هوگوسینمای تن های خلق ماجراجویی را

کردند. 38


صامت و سفید و سیاه فیلم که احترام آرتیستسالی ادای که فیلمی کرد، پا به طوفانی . ورد با که است صامت های فیلم در بازیگری داستان آرتیست کالسیک دوران به سینماست

. بودنش موزیکال رغم به که فیلمی شود می مواجه مشکل با خودش کار در سینما به صداآن در که ایم شده مواجه اختراعی با که هنگامی ما، همه ملموس جنس از غمی است، غمگین

. فیلم در که غمی بینیم نمی جایی خود برای یا نداریم بزرگ جایی )ماهی برتون هم( 2003تیم )! ( را: او خودش فرزند فرزندش و پرداخته گویی قصه به را عمرش تمام که مردی دیدیم

باورندان برای پدر تالش و ندارد باور هایش داستان از یک هیچ به و داند نمی بیش دروغگویی . اوقات بیشتر و رود می کلنجار خود همراه تلفن با مادربزرگ وقت هر که که غمی پسر به خود

... . می صحبت چه از که دانیم می ما همه که غمی کند می سنگینی دلم بر شود، نمی موفقدانیم؟ نمی کنم،

سال واقعه ترین مهم : 90اما هری با وداع واقعه ترین مهم نیست ها این از یک هیچ من دید از . سال در بود، ما خود سن هم که هری بود اش 89پاتر نوجوانی بود، آمده دنیا به میالدی

. عینک بود، ما خود مثل که عزیز هری هری، مان جوانی میانه در او با وداع و بود ما نوجوانی ! بود، کشیده محرومیت گاه ما خود مثل که عزیزی هری داشت مشکی موهای حتی زد، میخود ... عین و کشید می داد شد، می عصبانی بود، خجالتی داشت، آرزوها بود، شده تحقیر گاه

. . تعصب با کرد می حسادت قیافه خوش دیگوری سدریک به مان نوجوانی شروع در بود ما خود ! . همه تنفر مورد اسنیپ اسنیپ اوه کرد می ذفاع اسنیپ های طعنه مقابل در پدرش از

. می شک دامبلدور به هری مثل هم ما دامبلدور اعتماد مورد و خوانندگانه و کتاب کاراکترهای ... خودتان خب، پیرها و شده پیر کردیم می فکر است، بین خوش زیادی کردین می فکر کردیم،

. جور پیرها که دانستیم و فهمیدیم را اسنیپ ما و آمد آخر کتاب بعد و دیگرند جور یک دانید، می. کردیم می اکتفا ظواهر به تنها که ما از داناتری جور دیگرند،

. . کی جی های کتاب مدرسه، های نیمکت میز جا در پاتر، هری خواننده ایرانی نوجوانان ما،درس به داریم کردیم می وانمود که حالی در و کردیم می باز اسالمیه ویدا ترجمه با را رولینگ

و جینی و بلک سیریوس و اسنیپ و دامبلدور و رون و هرمیون و هری دهیم، می گوش معلم . )! نبودیم،... ) بالفطره هنرمندهای ما که است شاهد خدا کردیم می دنبال را نبر اسمشو ولدمو

. بود کرده تبدیل موجوداتی چنین به را ما و ها داستان نظیر کم هیجان

. . بود زندگی خود بود زندگی عین ما برای نبود، داستان این نه خب، داستان؟ گفتم داستان؟ . بود زندگی عین حال این با و داشت جادو

»! « : خواهر و من مرد سیریوس کشید داد ناباوری با کوچکترم خواهر که نوروزی روز آن. ! شنیدیم را خودمان مرگ خبر شریعتی دکتر قول به که انگار شدیم خشک بزرگترم

کتابفروشی ترین نزدیک به روز هر اسالمیه، ویدا ترجمه با پاتر هری ایرانی خوانندگان ما ما، » ! « : را قبلی جلدهای بعدی، جلد آمدن تا و نیومد؟ پاتر هری آقا پرسیدیم می و زدیم می سر

. هری با دادیم یاد نیز های بعدی به و کردیم زندگی پاتر هری با ما خواندیم می چندباره و دوباره . ها بعدی شدند همراه نه، که زندگی هری، فیلم با که کتاب، با نه که هایی بعدی کنند، زندگی . . با نبود کیفیت با دی وی دی و دانلود اینقدر که دورانی در که مایی نفهمیدند، را ما وقت هیچ

. بعدها و کنیم، خود زندگی مهمان هم را ها فیلم گرفتیم یاد بعدها و کردیم می زندگی ها کتابناچار به ها قصه پیرزن مثل هی ما، و شدند ناخوانده مهمان و آمدند هم اجتماعی های شبکه

. دادیم ها آن به را مان زندگی از سهمی

39


مثل آمدند دیگری های کتاب ( twilightبعدها پاتر ) هری مثل ای پدیده هیچ ولی میش و گرگ . چشم جلوی که جایی نشد، ما های کتابخانه اول ردیف مهمان هری مثل کدام هیچ نشد جهانی

. بزنیم حرف آنها از ما که باشد نیازی اینکه بدون کند نمایی خود افتخار با و باشد

: من نوشت جمیع twilightپی از بگویم باید ناراحتی با و دارم می دوست بسیار و خوانده هم را . را آن ای عده دارم می دوست و خوانده را آن من فقط برم و دور دوستان پاتر هری کل

با آن فیلم دیدن به صرفا ای عده و کنند می فرض لوس زیاد و رمانتیک زیادی امریکایی، زیادی . اند کرده اکتفا قیافه خوش بازیگران آن

تابستان* در مرگ یادگاران و پاتر هری فیلم فصل آخرین اکران مناسبت به یادداشت 2012این. است شده نوشته

السلطنه اعتضاد نوژن

پیش مبهم ای آینده و خاورمیانه آزادیخواهان بهار نخستینشرق زنان روی

نیز اعراب ایرانیان، ما برای نوروز ملی جشن و خورشیدی1391 سال آغاز با اینک کننــده نگــران شواهد علیرغم که بهاری گیرند می جشن را خود آزادی بهار نخستین رویدادی هر به عالقمندم نگراید، خزان به که بود نخواهد امیدواری جز راهی موجود تخیل توان که واقعیاتی اند، کرده غلبه من بر واقعیات همواره اما باشم، بین خوش

40


زنــان وضــعیت مــورد در افغانســتان تا آفریقا شمال از خبرها گیرند، می آدمی از را خــاکی کــره "شــرق" این ســاکن جمعیت از نیمی بــرای خــوش روزگاری از حکایت

نماید. نمی

در همــواره زنانمــان که ببــالیم خــود به بایســتی ایــرانی، یک بعنوان اما میان این در عرصه تا گرفته هــنری و فــرهنگی فعالیتهــای از اند بــوده پیشــرو شرقی زنان میاندیگر. های

نیست. دیگر ای چاره امید جز گویا

ــای جای در عزیز ایرانیان بخصوص همگان برای بهروزی و صلح از سرشار سالی جآرزومندم. گیتی

ــبی گونه به که شــاعری فرخــزاد، فــروغ از شــعری با را ســخن را شــعرهایش غریبرم: می پایان به است، من حال زبان که پندارم می و دارم دوست عاشقانه

منم این و

تنها زنی

سرد فصلی آستانه در

زمین آلوده هستی درک ابتدای در

آسمان غمناک و ساده یاس و

سیمانی. دستهای این ناتوانی و

اعتضادالسلطنه نوژن

فلسفه و سیاست حوزه در سیاسی/ پژوهشگر علوم ارشد کارشناسی دانشجوی

41


نادری افشار افسر

ایرانی های جشن و نوروز

هایی مناسبت داشت متعددی چگرامی کارکردهای بشری، جوامع تمام برای نوروز ون : زندگی برای عطفی نفاط خاص، روزهایی به بخشیدن مفهوم با سو یک از است داشته

آن به بخشیدن اهمیت ضمن دیگر سوی از آورند، می خود به خود خطی و نواخت یکدر حضور برای هایی فرصت اند بوده موثر معنوی و مادی زندگی در قطعا که ها رویداد

تاثیر موضوع این جوامع دراغلب که آورند می فراهم اجتماعی پیوندهایی تقویت و جمع. است داشته جامعه آن دوام در سزایی به

: دانند می گونه دو بر را باستان ازعهد مانده یادگار به های جشن پژوهشگران اغلبزرتشتی دینی ی جشنها مشهورترین گاهانبارها، اعیادملی، دیگری و دینی اعیاد یکی

. حال این با آوردند می ملی جشنهای درزمره همگان راهم سده و مهرگان و هستندآن هم کسانی دهندو می دینی جنبه بدان گروهی و دارد وجود نظر اختالف برسرنوروز

. و دانند می اوستا در آن نام نیامدن را سبب و کنند ذکرمی ملی های جشن درشمار رانیامده نوروز از ذکری زرتشتی دین اصلی متون در گاهانبارها، خالف بر که این

42


بهار،) های(. 495: 1376است روایت برخی به دانند می دینی هم را نوروز که آنان اما. است شده دانسته دینی تکلیف جشن این برگزاری ها آن در که کنند می اشاره دیگر

معموال دارد، تفاوت یکدیگر با ها آن اهمیت و ترند بیش بسیار که دوم، گروه های جشن : ایران ایزدان داشت بزرگ در که اصلی های جشن شوند می تقسیم دسته دو بهجشن دو استثنای به البته اند، کرده می برگزار را ها آن جامعه کل و اند بوده باستان

به که فرعی های جشن دوم، و نیستند، خاصی ایزد به منسوب که سده و فروردینگاننمانده برجای ها آن از چندانی اثر اغلب و اند شده می برگزار محلی ایزدان احترام

بویس،) (543: 1999است

گروه با تفاوتشان اما اند، داشته دینی جنبه هم ملی های جشن شود، می دیده که چنانبرگزاری که صورتی در است نبوده دینی تکلیف ها آن برگزاری که است این در نخست

گناه ها آن از غفلت و آمده شمار به عبادت و دینی تکلیف گاهانبارها ویژه به و نوروز. است بوده

روزها این از برخی که است نوشته ایرانیان، خاص روزهای درباره بیرونی ابوریحان . جشن درباره سپس وی دینی امور به مربوط هم برخی و بودند دنیوی امور به مربوط : کرده وضع دین بزرگان و پادشاهان را روزها این است آورده دنیوی یا دینی غیر هایمردم توده برای و سازند فراهم را آنان دوستی و مردم، تفریح و شادی اسباب تا بودند

به نسبت را خود خدمتگزاری ها آن در شرکت با بتوانند آنان تا دادند قرار را هایی آیین . می بدل فراخ زندگانی به فقیران روزی تنگی عیدها این در دارند ابراز خویش سرور

آن. از مقصود و بودند کرده وضع روحانیان و دین بزرگان را دینی های جشن اما شونددر که آن ضمن بود؛ دنیوی امور به مربوط روزهای همانند نیز هایشان آیین انجام و ها

( بیرونی، آمد می نظر در نیز معنوی صواب و اجر روزها (324: 1377این

دست در چندانی اطالع شدند، برقرار زمانی چه از ها جشن این که باره این در ولیروزهای. ها آن در که کنند می یاد زرتشتی مغان های رسم از کهن منابع برخی نیست

) ( را ها آن و داشتند می گرامی را ماه بهمن از روز بهمن مثال روز و ماه نام توافق ( گردیزی، گرفتند می از( 516-515ـ، 1363جشن برخی عقیده به بنا رسم، این اما ،

( بهار، است مصری و بابلی های سنت از برگرفته زاده، 494: 1376پژوهشگران، تقی ؛1357 :115 -118.)

جشن دو ویژه به و سده، و مهرگان نوروز، نظیر عیدها برخی زیاد احتمال به گویند میهای جشن بایست می شبانان، اعیاد نه و مانند می برزگر اقوام عیدهای به که نخست،

اقوام به اصل در که این و بازگردند تاریخ از پیش وبه باشند بوده ایران نجد کهن بسیار . ) این ) ایران، از کوچ هنگام به سومریان اند داشته تعلق غیرآریاییان سرزمین این بومیپدید را واکیتی مقدس زناشویی عید دو و بردند النهرین بین به خود با را ها جشن

آمدند، در سال آغاز در واحد عیدی صورت به دو هر النهرین، بین در بعدها که آوردندبرقرار جداگانه عید دو صورت به اسالمی دوره تا چنان هم ایران نجد در ولی

بهار،) (.496- 495: 1377ماندند

) ( برگزارمی دربار در نو سال جشن احتماال جشنی هخامنشیان عهد در که اند گفته باز ومراسم، طی و بود سواری اسب مسابقه برگزاری و قربانی انجام شامل که شد

. آغاز مراسم شبیه برنامه این داشتند حضور هم کنار در فرادستان و فرودستان احتماال

43


. نو نظمی آنگاه و آشوب نظمی، بی پی در واقع در است بوده آشور و بابل در نو سال . همین بازمانده نوروز، عید سیزدهم ویژه به شاید و نوروزی تعطیالت شد می برقرار

. در مراسمی چنین باشد بوده النهرین بین در نو سال های جشن پرآشوب های شادی ( بهار، است داشته وجود نیز صفویه دوره (.498: 1377این

های جشن زرتشتی، سنت ویژه به ایرانی،و های روایت آمد، خواهد که همه،چنان این با ( ) متعلق) حتی کهن بسیار و ایرانی، جهان به متعلق را دینی های جشن کم دست ایرانی

. برگزاری برای زرتشت که است آمده پهلوی ای نوشته در دانند می زرتشت از پیش به " گرد " جا آن در بسیاری مردمان که بود رفته جشنزار به موسوم جایی به گاهانبار جشن

رسالت و آمد نایل الهی شهود به رود کنار در وی که بود روزها همین در و بودند آمده ( زادسپرم، های گزیده پذیرفت را جشن(. 31: 1366دین این که دید توان می ترتیب بدین

نواحی در زرتشت، خود منطقه در کم ،دست گسترده سطحی در و بوده کهن بسیار. است شده می برگزار ایران شرق

و تحوالت آن دولتی و دینی کاربردهای و دیرینگی سبب به ایران در گاهشماری . باستان ایرانیان گفت باید مجموع در است گذرانیده سر از را بسیاری های دگرگونیمقاصد برای و تر دقیق یکی که بردند می کار به را گاهشماری نوع دو زمان هم اغلب

سال آن در که دیگری و بود دینی 360رسمی امور برای داشت، اضافی روز پنج با روز، . به را ماه روز سی که بود آن گاهشماری این بر آنان فشاری پا سبب رفت می کار بهدر را او صفات ایزد آن نام ذکر با روز هر در بتوانند مومنان تا بودند نامیده ایزد سی نام

. سی ماه دوازده نخورد، هم به روزها ترتیب که آن برای سان بدین سازند برجسته خود ( بهرامی، کردند می لحاظ را (.43: 1383روزه

در روز دوازده ترتیب بدین و بود ایزد دوازده نام به نیز سال ماه دوازده دیگر سوی از . را تقارن این ایرانیان افتاد می یکدیگر موافق ماه و روز نام که داشت وجود سال

( . افزودن با آن ایزد نام به جشن این گرفتند می جشن را روز آن و دانست می فرخنده . )" و" رنگ و بودند ایزدان نام به چه اگر ها جشن از گروه این شد می نامیده گان پسوند

حال این با شدند، می برگزار خوانی نیایش با همراه عالوه به و داشتند دینی بوی : ( " " همان بود صواب برای صرفا بلکه دینی، تکلیف نه ها آن در شرکت و (.43برگزاری

سطح در ها آن اغلب که داشتند جشن پرشماری ی مجموعه ایرانیان باستان دوره در . قوع و و زمان گذشت همه، این با شدند می برگزار همگانی صورت به و جامعه

تا کاست ها آن اهمیت و شمار از و نهاد تاثیر وضعیت این بر اندک اندک تاریخی حوادثآنان دینی وظایف جزو ها، جشن برخی برگزاری که هم، زرتشتیان حتی امروزه که آن

. مردم های پژوهش به نگاهی با البته اند برده یاد از را ها آن اغلب اند، شده قلمدادهای آیین و آداب در هنوز کهن، های جشن از ای پاره آثار که دید توان می شناختیسده و مهرگان چون هایی جشن و است مانده جا به روستایی جوامع در ویژه به سنتیجشن تنها باستان، دوره با مقایسه در ولی کنند، می برگزار جاها برخی در چنان هم را

و نوروز، جشن شود، می برگزار رسمی صورت به و جامعه سطح در هنوز که بازماندهدرامان تحول و تغییر از هم جشن همین اینکه گو است، آن پیشواز های آیین برخی

. است نبوده

جز چیزی واین خورد می چشم به روزها این در مردم در که شوقی و شور به توجه باو تاریخی رسم یک کارکرد مهمترین و بزرگترین و نیست ملی جشن یک رسالت

44


شده " فردی کنونی دنیای در مردم، بخش وحدت ضمن در که آید می شمار به فرهنگی . بر" که اصالتی همه با و داریم گرامی را عید و جشن این بیاییم پس آید می حساب به

. است . آفرین وحدت عوامل همین به کنونی دنیای در ما نیاز نهیم ارج را آن دارد عهده

باال تان بخت ستاره

تابناک اتان صبح سپیده

بلند عمرتان سعی

کوک اتان زندگی ساز

سبز دلتان سرزمین

مبارک همگان بر نو روز و نو ماه نو، فصل نو، سال و

امامی مهرداد

رفتی؟ روشنفکرا جمع حاال 1تا

45


تلخی 1390سال تمام خوشایندی با و می ها سر پشت را خود روزهای آخرین مانند هایش تا گذاردتلخی همان با دیگری سال نوید بهار، رسیدن فرا با پیش سال خوشایندی هاهزاران .و بدهد را ها

مورد و تحصیلی زمینة در را خود فعالیت تازگی به که ششمی ترم کارشناسی دانشجوی برایمحیط عالقه با برخورد تجربة اندازة به چیز هیچ است، کرده آغاز دغدغه اش جریان و هایهای

. سال نیست گیرا و جذاب به 90روشنفکری من قرار برای سال صرف، دانشجوی یک عنوانجریان مسیر در جریان گرفتن بود، روشنفکرانه و فکری گوناگون تغییری های باعث بعضا که هایی

شخصی زندگی سبک در جزئی چند کافه هر از شدند؛ نیز تا ام گرفته مختلف افراد با نشینیکتاب دادن خواندن گوش و جریان همان به وابسته اخبار و مجالت مرور و جریان یک خاص های

موسیقی تا ... . به شخصی تجربة ترتیب، هر به و جریان همان از خاصی افراد پسند مورد هاینگاه که است داده نشان من به ( حدودی ( ) ( با رابطه در بیرون از اتیک و درون از امیک های

متفاوت جریان یکدیگر از کامال روشنفکری و فکری انضمامی. های واقعیت دیگر، عبارت به اندجریان جریان چنین که آنچه از شدت به فکری به های را خود دارند سعی کتاب هایی ها،واسطة

ژورنال و . مقاالت گرفتن قرار که نتایجی از دیگر یکی است متفاوت بنمایند، آنگونه گوناگون هایبه برایم مسیری چنین . در گوناگون افراد با آشنایی بود اجتماعی سرمایة افزایش داشت، همراه

زمینه گفت در امکان افزایش و غیرآکادمیک و آکادمیک هنری و علمی مختلف با های وگونمی فراهم را ایشان با مکالمه امکان دلیل هر به بنا این از پیش که سرانجام. اشخاصی دیدم

» « همان روشنفکری که کنم اشاره مسئله این به سخنرانی باید در بارها بوردیو که و طور هامقوله است گفته بی اظهارنظرهایش آن به نسبت بتوان که نیست جبهه ای آن علیه ماند، -اعتنا

کینه آن به نسبت همه از بدتر یا و کرد می گیری آن طریق از که است وضعیتی بلکه نمود، -توزیساحت در جامعه اندیشمندانة حیات فهم به و توان سیاسی هنری، فرهنگی، علمی، گوناگون های

. می بوردیو اصطالحات از استفاده با و پایانی سخن عنوان به آمد نائل که اجتماعی گفت توان « » « » منش» نیازمند روشنفکری میدان در « habitusبازی و« » است میدان همان خاص عمل و

سال کارشناسی، سومی سال دانشجوی یک شخصی تجربة عنوان سال 90به من برایمنش از برخی با جریان آشنایی از بعضی به مربوط خاص اعمال و تجربه ها بود، روشنفکری -هایمی را آن کلیت که داشته » ای خوبی سال تکراری آرزوی عوض در و کنم ارزیابی مثبت توانم

« داشته« گوناگون تجربیات از مملوء سالی که بگویم دوستانم و خودم به خطاب باشیدسال« آنکه ولو ، . 91باشید » نباشد » هم خوب عامیانه اصطالح به بنا

1 » قطعه. » در الکی نام با خود آخر آلبوم در نامجو دکلمه محسن صورت به که نام همین به ایمی چنین » است حاال: تا رفتی؟ روشنفکرا تفریق حاال تا رفتی؟ روشنفکرا جمع حاال تا خواند

.» بنیادین عمل چهار دادن قرار بر نامجو تأکید رفتی؟ روشنفکرا تقسیم روشنفکرا، ضربعبارت این دوپهلوی معنای نشانگر روشنفکرها با آن پیوند و قطعه این در این ریاضیات از هاست،

روشنفکرا » جمع حاال تا ابهام از استفاده با که شده سعی نیز مطلب این عنوان انتخاب در رو . گیرد« قرار نظر مد روشنفکرها و روشنفکری منفی و مثبت جنبة دو هر رفتی؟

46


اوحدی یاسمن

می" متولد که هایی !"سال نمیرد ما زندگی تا شوند

47


قرن در من مرگ کردم می فکر خودم با آلودگی 21مدتی سرطان؟ از بود؟ خواهد چگونهجنگ؟ یا فقر هواپیما؟ سقوط هوا؟

تمام به توجه با و آگاهی، و روابط سطح شدن تر پیچیده با و تکنولوژی و صنعت پیشرفت باتصویری همچون نیز مرگ رود می انتظار مدرن، پست گاه و مدرن دنیای ملزومات و متعلقات

دوردست .در گیرد صورت خاص رویدادی اثر بر تنها و ذهن از دور و پیچیده بسیار شکلی به و ها...( می ( تحت یا و و بیماری پیری، اعدام، جنگ، همچون تحمیلی شرایط از ناشی را مرگ توان

. )... ( می نمود تصور و اتانازی خودکشی، اختیاری از شرایط انسان محرومیت دلیل به تواندحیثیت آزادی، مهارت، نفوذ، قدرت، پول، زمان، حسب بر که کافی وسایل و دانش به دستیابی ... خدمات به انسان مناسب و موقع به دستیابی عدم به منجر است، متغیر و اجتماعی و فردی

. در تنها و ذهن از دور و آرمانی هم اینقدرها آن وقوع اما شود مرگ درنهایت و زندگی نیاز مورد . . نشانه دهد رخ تواند می مکان هر در و لحظه هر در بلکه نیست معین و گرفته شکل هایقالبی

می دیده ما کنش هر در و روز هر مکان. مرگ در ما، روزمرگی در ما، روز هر در مرگ شوندزمان در ما، پیرامون وقفه های و :ها دارد دائم حضور ما خاطرات و وقایع در ما، زمانی های

می اخالق که می هایی که ارتباطاتی میرند، می که فضاهایی می میرند، که هنجارهایی میرند،میرند،می ارزش که موقعیت هایی می میرند، که ... هایی می را نابودی و تخریب نوع این و توانمیرند

فرهنگ به داشتن تعلق چون وجودی عوامل ارز دربرگیرنده و در ها ناتوانی گوناگون، شهای... و معنوی و مادی شرایط از نارضایتی پایین، نفس به اعتماد یا اقبالی کم اهداف، به رسیدن

می. هم زندگان دامنگیر گاهی مرگ هنرمند،. دانست مرگ مؤلف، مرگ چون اصطالحاتی شود. هاست زبان سر بر روزها این

کم مکانی بعد از و لحظه چند تنها زمانی بعد در فردی هر گفت توان مرگ می با را فاصله ترینمی. تالش زندگی آسایش و آرامش برای که لحظاتی در حتی ساده داراست رویداد کنیم ترین

. غذای خوردن خطاکار، راننده یک رانندگی انحراف بود خواهد ممکن مرگ با نزدیکی براییا و رو پیاده در درختی شاخه شدن شکسته حلق، درون به گوارا غذای لقمه یک پریدن آلوده،

... بیانگر همگی خستگی رفع برای و کاری روز یک از بعد واحد اتوبوس درب به دادن تکیه حتی . کردن درونی برای ماست زندگی زمان از لحظه هر در زندگی و مرگ پارادوکس بودن جاری

. جایگاه از مرگ نیست پسامدرنیسم و مدرنیته در پارادوکس این بازتعریف به نیازی آن

48


و است رسیده جامعه در انسان کنش با همراه دیگر تعریفی به و شده خارج خود ماوراییمی نگریسته آدمی با همراه اولین چشم به تولد، لحظه. مانند همان این از شود مرگ که است ای

نمی مرگ از دیگر انسان و درآمده تراژدی ترسد.حالت

وابستگی تمام مرگ و انزوا وجود با را مدرن انسان که آنچه گفت بتوان حرکت شاید در هایش . می انسان است روزمره زندگی نمودهای دیدن برای بشر آگاهی داشته، پروراندن نگه با تواند

واقعیت از بسیاری زندگی، و مفهوم کمرنگ را زندگی به آن نزدیکترین حتی روزمره، زندگی های . کنشگر ذهنیت از خارج و اراده از خارج و بیرونی واقعیتی مثابه به مرگ بگیرد نادیده گاهی

می می تصور دارند که دیگرانی احتمالی سوگ برای که رفتگان، دست از ماتم در نه که -شود. باشد تصور قابل نیز میرند

می که سالی می هر دوباره جانی خود، تولد با توأم مرگ با زندگی و. گذرد، نوروز جشن هر با یابدمی ادامه خود حیات به تخریب، و مرگ نوع هر با و نو، از. سال پس حیات نوزایی، نوروز، دهد

. می طبیعت نوزایی این مرگ برابر در شادمانی و خوشی و نمودهای خاموشی، تمام تواندنمی پرسه انسان حول زندگی جز چیزی گویی بگیرد را ما تمام. اطراف روی را طراوتش زند

می تخریب پهن باشد، نشسته ما کنار در نوروز همان در شاید که دوباره. هایی آغاز را کند اشمی می. نشان کجی دهن همراهش نزدیکترن به روزمره. دهد زندگی خالل از مرگ اگرچه کندمی نشانه درک با روز هر و روبه شود می هایش جاری رو ما روزهای همین در نیز زندگی اما شویم،

می. پررنگ گاهی الیه است در را ناامیدی و انفعال سکوت، و خاموشی تا قدرتمند و وسیع -شود، . زنجیره به حیات، بازگرداندن کند پنهان خود زیرین موجودات های از گسترده و طوالنی ای

می انجام را آن بهار، آغاز با نوروز، سال هر که است کاری پیوسته، هم به و اینگونه. زنده دهدسال گفت بتوان می شاید متولد .ها نمیرد ما زندگی تا شوند

49


زاده بزرگ عبدالسالم

بلوچستان در بهارگاه و نوروز های آئین و مراسم

. زیاد مشترکات داشتن وجود با منطقه دو این است شده تشکیل وسیع منطقه دو از بلوچستانو رسوم،موسیقی و آداب محلی، گویش و عامه،زبان فرهنگ در هایی تفاوت موارد برخی در . در مکران و سرحد یعنی منطقه دو این دارند گیاهی هواوپوشش و عشایری،آب مسکن حتیهوا و آب فراوان تنوع از وجغرافیایی طبیعی محیط با متناسب پاکستان و ایران بلوچستان

و. میرجاوه و سیستان،زاهدان،خاش شامل ایران بلوچستان در سرحد منطقه برخوردارند ، ،مهرستان وسوران سراوان،سیب های شهرستان شامل مکران منطقه

. باستانی و تاریخی آثار وجود باشند می کنارک و ،چابهار ،سرباز ،نیکشهر ایرانشهر،دلگانمانده بجا آثار نیز و درسیستان غالمان دهانه های آتشکده و درسراوان مهرگان کوه همچوننظریه و شناسی باستان کاوشهاوتحقیقات ایرانشهروسایر واسپیدژ دامن باستانی های ازتمدن

است ایرانی و آریایی اصیل اقوام از یکی بلوچ قوم که دارد آن از حکایت مورخین از بسیاریمهاجرت بلوچستان به مناطقی از مختلف ادوار در آنها از بعضی بلوچ طوایف بین در چند هر

با آمیختگی و خویشاوندی و بلوچستان در سکونت از پس اما نباشند آریایی وشاید اند کردهامکان آنها نمودن جدا که اند شده تنیده بلوچ فرهنگ و آریایی اصیل فرهنگ در آنچنان بلوچ قوم

سایر و ، ،زبان پوشش ، رسوم و آداب در اصیل های بلوچ همچون نیز امروز و باشد نمی پذیرمراسم . باستان ایران از مانده بجا مراسم و ها آئین از یکی هستند مشترک فرهنگی اجزای

و ملی کهن آئین عنوان به ایرانی اقوام همه بین در که است نوروز عید و بهارگاه جشن50


. و طبیعت بهار ایرانی اقوام سایر همچون نیز ها بلوچ دارد رواج هایی تفاوت اندک با باستانیو شادی و سرور و جشن بر عالوه ایام دراین و دارند می گرامی را بهاری های غنچه شکوفایی

خجسته ایام این در را خاصی و ویژه ورسوم آداب طبیعت، عید و عیدنوروز مراسم برپاییکنند می برگزار

بلوچستان سرحد منطقه در نوروز عید و بهارچرانی جشن مراسم

نوروز یعنی روچ ونوکین بهارگاه آن به محلی دراصطالح که بهار و نوروز به مربوط مراسم اکثرروغن ، کره شیر، جمله از دامی محصوالت و دام ، چراگاه با گوینددرسرحدمرتبط می

. ومخصوص ویژه مراسم از یکی است دام چرای و گوسفندان وپشم نوروزی کشک ، حیوانیو پشم کردن رنگ و آراستن و گوسفندان پشم چیدن سرحد منطقه در بهار جشن و نوروز عید

آنهاروی پشم چیدن و گوسفندان شستن از پس که ترتیب این به است گوسفندان شاخدارویی گیاهان گل صورت به که را گوسفند ازپشم مقداری گوسفندان دنبه و شکم دوطرف

با نیز را گوسفندان شاخ و کنند می رنگ انار یاپوست حنا از بااستفاده و درآورده سرحد منطقهدر زنگوله بابستن اند آراسته اینگونه که را گوسفندانی همه بهار اول روز درر و کرده حنارنگ

. طایفه هر قدیم ایام در گیرند می جشن را چرانی بهار و برند می چراگاه آنهابه وپای گردناینکه برای بوده مشخص طوایف از هریک دام وچراگاه داشته را خود خاص جغرافیایی منطقه

به که نیز دام باشندوتعداد داشته تمایز یکدیگر از طایفه هر های دام نیز بهار و نوروز ایام درو زنگوله صدای گردد مشخص دیگربوده طایفه از هرطایفه های برتری عوامل از یکی عنوان

است داشته تفاوت دیگر طایفه با طایفه هر به مربوط گوسفندان پشم روی شده رنگ گل نوعهای زنگوله جمعی دسته صدای شنیدن با کرد عبورمی چراگاه آن ازنزدیک رهگذری وچنانچهروز دراین شدزیرا نوروزمی عید وجشن آن روزاول بهارو فصل آمدن متوجه گوسفندان همهمی نمایش به خودرا چراگاه وسعت و تعدادگوسفند طایفه وهر بود برپا بهارچرانی جشنپشم و آراسته یکدست همه که درچراگاه گوسفندان زیبای صحنه بادیدن وازطرفی گذاشترنگ حنا با و است طایفه نمادهر که خاص پشمی های گل آنها شکم دوطرف و شده آنهاچیده

این و گوسفندان تعداد این که دهد می پیام و کرده خود مجذوب را ای بیننده هر چشم شدهعید روچ نوکین و سال تحویل و چرانی بهار جشن نیز وامروز است طایفه آن به متعلق چراگاه

. نوروزاست عید یا

لڈ هلک مراسم بلوچستان سرحد منطقه در وبهار نوروز ایام مراسم دیگر گدام واز یا معنی لڈیی به ییبهاری چراگاه و منطقه به زمستانی منطقه از چادرها سیاه جابجایی و سکونت مکان جابجایی یا تکانی در خانه که است وتابستانی

طایفه آن بهاری وچراگاه مناسب گوسفندان چرای برای که ای منطقه به اینکه برای بهار ایامسکونت منطقه از را چادرها سیاه ویژه مراسمی طی که ترتیب این به شوند می جابجا است

حلقه یک در قبیله افراد تمام شدن جمع یعنی ویژه مراسم اجرای با و آوری جع قبلیگویند می لیکو محلی اصطالح در که زنان توسط مخصوص آوازهای آواهاو خواندن و ای دایرهسفید ریش و سردار برای دعا و بعد سال در برگشت امید به وخداحافظی وداع مضامین با

می حرکت بهاری جدید ومکان چراگاه سمت به حرکت برای وی از گرفتن اجازه و قبیله . زنندو می حلقه وار دایره همه مجددا بهاری وچراگاه جدید منطقه به ازرسیدن پس کنند

51


زنان توسط مخصوص آواهای و جمعی دسته آوازهای واجرای بهار جشن و مراسم بااجرایطایفه سفید سرداروریش ومدح آن سبز وطبیعت چراگاه وتوصیف شاد مضامین با ولیکو

. کنند می ها چادر سیاه برپایی به شروع

آتش با محلی روش به اند کرده تهیه سنتی روش به که را هایی وخامه کره تمام بهار اول روزآرد با را کره و خامه مانده وته تفاله و کرده تبدیل حیوانی روغن به مخصوص ودیگ پایه وسه

هدیه عنوان به مکرانی وآشنایان دوستان طرف از که خرمایی و شده خرد ذرت و گندممدر حلوای نام به مخصوص وحلوای کرده مخلوط شده فرستاده عیدی بهاری و نوروزی

و دوستان برای نوروزی عیدی عنوان به را مدر حلوای این از مقداری که کنند می درست . که گوسفندانی شیر از بلوچستان سرحد مردم نوروز درایام فرستند می خود مکرانی آشنایاناز و آوری جمع را شیرآنها شیردهی اولین از پس و زائیده بار اولین برای سال همان در

و آشنایان برای گویند می نوروزی کشک و است بهار مخصوص که ای ویژه کشک شیرآنهابارحامله اولین برای که زنانی به و ه داماد تازه و ها عروس تازه به ازجمله خاص عزیزان

دهند . می هدیه اند کرده آشتی تازه و اند بوده قهر که طایفه از افرادی به و هستند

در اسپند کردن دود و اسپند سوختن بلوچستان سرحد منطقه نوروزدر مراسم دیگراز یکیگاهی بهار آواهای سرودن و سال طول در بال دفع اعتقاد به سال تحویل لحظه بهارو اول روز

. است چرانی بهار وجشن

بلوچستان مکران منطقه در نوروز و بهار جشن مراسم

مرتبط بیشتر بلوچستان مکران منطقه در نوروز عید و بهارگاه های جشن و بهار ویژه مراسمسال تحویل از قبل و بهار اول از بهار فصل شروع نشانی به باشد می نخلستان و خرما نخل باچوبی های درب درقدیم منازل درب اندو شده بنا گل و خشت از اغلب که روستایی منازل همهمزین خرم درخت سبز برگ دارای های شاخه با که شده تعبیه درب باالی در مخصوص جای و

می کند سوال کسی از اینکه بدون واردشود روستا این به ای غریبه فرد چنانچه بنابراین میشودخاصی پیام شده تعبیه منازل تمام سردر روی که خرما درختان برگ سبز عالمت این که داندمکران در نوروز ایام مراسم از دیگر یکی است نوروز وعید بهار فصل شروع آن پیام بله دارد

های نهال و ها جوش پا که ترتیب این به است نوروز بهاروعید روز دراولین نهالکاری بلوچستانابزار از استفاده با و کار مخصوص های آوای اجرای با خاصی مراسم طی قبال که خرما درخت

کنار ودر پوشانده گونی با را آنها ریشه زیر و شده جدا خرما درخت اصلی بدنه از سنتی هایسال تحویل هنگام و بهار اول روز در باشند کاشتن برای وآماده تاسرسبز اند گذاشته آب جوی

راهنمایی را کوچکترها و شود می تقدیم نوروز عیدی عنوان به کوچکترها به بزرگترها طرف از . بادست که خرما نهال این به بکارند خرمارا نهال این خانواده خود کشاورزی زمین تادر کرده

می فردی به متعلق کاشتن لحظه ازهمان و گویند می نهال دست شود می کاشته شخص خود. گیرد نمی تعلق خانواده دیگر فرزندان به پدر ارث تقسییم هنگام و است کاشته که شود

بلوچستان مکران منطقه سرحدو منطقه دو هر در که نوروز بهارو ایام خاص دیگرمراسم ازسرمه سنگ بلوچ زنان قدیم در باشد می سایی سرمه شودمراسم اجرامی مشترک بصورت

آماده سال طول در استفاده برای و سائیدند می بود گود آن وسط که سنگی روی دست با رادختران به سال تحویل ولحظه بهار روزاول و میکردند نگهداری دان سرمه نام به ظرفی ودر

. دادند می هدیه نوروزی عیدی عنوان به خود52


نبروز یا نوروز را آن اسم اوقات اکثر بود پسر اگر شد می متولد نوزادی نوروز ایام در چنانچهایام . در که محلی دارویی گیاهان و ها گل نام به آنرا اسم بود دختر نوزاد چنانچه گذاشتند می .... می نامگذاری و ازگند ، درنه سمسور، همانند رویند می بلوچستان مناطق در وبهار نوروز

کردند .

. یا شاه نوروز داستان شود می نقل بلوچها بین در که نوروزی و افسانهای داستانهای از یکی . ازمرغ لشکری با شاه نوروز بهار و نوروز ازفرارسیدن گویندقبل می است نبروزشاه

. که شنیده شاه ونوروز بوده برکتی پر آبادو سال کند می کشی لشکر بلوچستان به وحیواناتآنها به یادشمنان و حیوانات اگر حتی هستند صمیمی و ،یکرنگ نواز مهمان بلوچستان مردمبهار ایام در ویژه کنندبه می پذیرایی ازآنها نوازی مهمان و جلی میار رسم به شوند پناهنده

وزنگ شوند می محبت و دوستی به مبدل ها کدورت و شود می داده صیقل دلها که ونوروزرا رحم صله حسنه سنت وبازدید دید با و روند می همدیگر دیدار به شودوهمه می شسته دلها

. دارند می نگه زنده

برای ای بهانه دنبال به و اند وخوشحال شاد همه نوروز ایام و بهار فصل در بلوچستان مردموعروسی . ازدواج وجشن پسرها سوری ختنه جشن ایام همین در هستند خود شادمانی ابراز

شبانه هفت چاپی دو محلی رقص ویژه مراسم ها جشن این مناسبت شودوبه می برگزار هاحلقه در پهلوانان و خنیانگران توسط سرایی حماسه مراسم ایام این ودر گردد می اجرا روز

) ( در ایزدپاک از و زده حلقه همه محلی شومینه چلدان آتش دور و برگزار شب هر قوم بزرگان . حماسه نمایند می طلب را وگرمی روشنایی وطایفه فامیل و خودوخانواده برای سال طول

و گویند می گان بیگانه مقابل در بلوچ قوم جانفشانی و مردی دالور و گذشته تاریخ از سرایانشب هر پایان در و پردازند می ونوروز بهار وصف به آن طبیعی وزیبایی وطن توصیف با سپس . آمدن با شود می اجرا چاپی دو محلی رقص قوم بزرگان شرکت با سرایی حماسه از پسسرحد سبز طبیعت همچون نیز بلوچ کندومردم می راشروع نوی حیات بلوچستان بهار،طبیعت

زنده آدمی جان در محبت و مهر و شود می بهاری و سبز هایشان دل مکران زیبای ونخستانهایدرس محلی رنگارنگ دارویی گیاهان و ها گل از و بلوچستان سبز طبیعت از انسان و میشود

دل زنگار و داده جال را خود دلهای رحم صله و بازدید و دید و همدلی و وحدت با و گرفته عبرتمعنوی جامعه در پاک زندگی مشغول یافته صیقل بادلهای و بیرون سینه از را تفرقه و ها کینه و

. میشوند انسانی های ارزش با همراه

نوزادی باتولد و است گردش در سال فصول همانند نیز عمرادمی که دارند اعتقاد بلوچ مردمبه جوانی و نوجوانی در دهند ثمرمی درختان که تابستان همچون و شروع است عمر بهار که

وتجربه انسانی های ارزش درختان برگ همچون عمر پائیز یعنی سالی میان در و میرسد ثمرهمچون پیری در و نماید می پخش دیگران به را زندگی پیام و منتقل دیگران به را خود زندگی

فصل . تغییر از بلوچ مردم نشیند می ندارد پایانی که ابدی و دیگر تولد انتظار در سرد زمستانآتش دور خوانی قصه مراسم در اندرز و پند با را عمر گذر و گرفته زندگی درس طبیعت

. ) درفصل) دارد می بیان خود کودکان و فرزندان برای بهاری های شب در محلی شومینه چلدانو اطراف روستاهای سزسبز و زیبا طبیعت تماشای به صبور و سربلند و استوار تفتان کوه بهار

های بوته گل و سبزه و است نوروزی های مهمان پذیرای و خودنشسته زالل ساران چشمهنخلستانها و ازنخل شده ونقاش زیبا تابلویی همچون نیز مکران و دهد می هدیه آنها به را خود

ای بیننده هر چشمان داز زینتی درختان برگ سرسبز های دشت وموز،لیمو،انارو انبه ودرختاننقاشی تابلوی به را سرزمین این خداوند گویی که کند می نمایی خود کندوانچنان می خیره را

. است نموده تبدیل است آن خالق خود که53


بصیری هدی

نوروز آیین در دیگری و خود از بازنمایی

54


. خود به را دزد چهل و باد و سند داستان که شهری خیابانهای زدم می قدم بغداد خيابانهاي ىر

،آشوری ها بابلی تا گرفته ها سومری ؛از داده پرورش خود بستر در را گوناگونی دیده،تمدنهای

... و قتل شاهد ن دیوارهای و کرده،در درک را عباسیان حاکمیت و ها ،سریانی ها ،اکدی ها

ها عثمانی حاکمیت و مغول حمله از است بوده نیز میگ غارتهایی هواپیماهای تا گرفته

... کنار در باال مدل جنگ،ماشینهای های ویرانه کنار در ستاره پنج هتلهای آن فراز بر آمریکایی

کنار زده چمبره گدای زنان کنار در فروشی طال های مغازه گرد، دوره فروشندگان های گاری

... سوی و است مرگ آن یکسوی که است تضاد از سمفونی آفریننده همه و همه هاو رو پیاده

سوی و ست آبادانی آن جنگ،یکسوی دیگرش سوی و است و صلح آن زندگی،یکسوی دیگرش

..." " " " و عراق کشور به سفر دیگری دیگرش سوی و است خود آن ویرانی،یکسوی دیگرش

" " و خود میان فرآیندی در متفاوت ونگاهی ها دانسته از دنیایی و فرهنگی سوغاتهای آوردن

. بود" " زندگیم فرهنگی رویدادهای مهمترین از یکی دیگری

. " از" یکی و عراق کشور در رسوم و آداب باب در کتابی بودم گرفته دست در را میزوبوتامیا

. زیر را صفحاتش داشت همراه به خود با سرزمین آن از شد می که بود سوغاتهایی مهمترین

. شده جمع آن گرد عراقی ای خانواده که سین هفت سفره از تصویری گهان نا کردم می رو

. . کردم مقاله خواندن به شروع درنگ بی کرد جلب را نظرم بودند

55


" " " " ار» بیش اند نامیده نیروز یا الربیع عید را آن که را عراق در نوروز جشن هزار 5قدمت

متعدد . اقوام و ادیان میان یکپارچگی و اتحاد نقاط از یکی عید این باز دیر از اند دانسته سال

. کرد اقوام که سرزمینی است النهرین بین یا میزوبوتامیا آن باستانی نام که بوده سرزمینی در

در را نسطوری مسیحیان و ها فیلی و ها یزیدی و ها صابئی و ها سریانی و ترکمان و عرب و

. . تموز خدای که روزی شود می گرفته جشن بهار اغاز با عید این است داده پرورش خویش بطن

. ایزدان بزرگ که مردوک خدای روز این در سازد می بارور را آبادانی ی الهه عشتار و شده آزاد

ستایش و تقدیس مورد شده خارج معبد از کاهنان بزرگ توسط است بوده النهرین بین مردم

. آفرینش ی اسطوره پایانی روز ودر انجامید می طول به روز ده باستانی عید این گیرد می قرار

خدای از و داد می ارائه خویش مملکت اوضاع از را گزارشی پادشاه سپس و شده خوانده

. آن خون با و کرده قربانی را سفیدی گاو روز آن غروب در نمود می آمرزش طلب مردوک

. در اجتماعی طبقات همه که ملی روزه ده جشن این ازاپایان پس نمودند می آبیاری را زمین

را حضورش جداگانه مراسمی نیزطی جا آن و بردند می بابل به را مردوک بودند شریک آن

. گرفتند می جشن

. " است " تجدد و شکوفایی روز معنای به که است نیشان یومو عراق در عید این باستانی نام

... ترکیبی است و ،برنج،حنا،شکر،شمع بزرگ تازه ماهی عراق در سین هفت سفره ترکیب

». است خانه اهالی برای رحمت و برکت ضامن که متفاوت

" " . و خود میان که پذیری نفوذ و صارم های مرزبندی آن بودم مطمئن حاال رابستم کتاب

" ". " و" برتر نیروی به که خودی نیست برخوردار اعتبار از باید که هم چنان آن کنیم می بنا دیگری

" " " " " " " خودی" است حقیقت از دور که دیگری و مدار حق که خودی تر پست مقامی در دیگری

" " " " " که " ی دیگر و فرهنگ با که خودی ماند می جاهلی و همجی که دیگری و تمدن صاحب که

. تازه لباس فرهنگ ،که فطری های ویژگی با و مانیم می انسان ما ی همه شود می نامیده بربر

. . دارند زندگی رنگ همه اما متفاوت های رنگ با لباسهایی کند می تن آن بر ای

56


. خورد رقم برایم که بود رویدادی ،مهمترین ام تازه نگاه کتاب آن خواندن و سفر از فراتر

بوذری معصومه

ادیان و حقیقت انسانیت،

لسینگ افرایم گوتهولد اثر خردمند ناتان ی نمایشنامه در

مقدمه

( لسینگ افرایم .( 1729-1781گوتهولد با همزمان که است روشنگری عصر متفکران از م

مخاطبان ادیان فلسفه باب در رساالتی نگارش با داشت سعی اروپا جامعه فلسفی تحوالت

. تاریخ از ای برهه آورده در تحریر رشته به که ای نمایشنامه آخرین در او بخشد آگاهی را خود

. : صلیبی جنگهای زمان است تأمل قابل بسیار که گزیند برمی را

یازدهم سده در ساله دویست صلیبی جنگهای وقایع علل به مختصر ای اشاره ضمن جا این در

. شود می ذکر مطالبی خردمند ناتان نمایشنامه در بویژه لسینگ تفکرات درباره دوازدهم، و

57


***

. شغل با اش زندگی و نداشت قدرت مراکز و دربار به وابستگی بود آزاد ای نویسنده لسینگ

. سال در گذشت می و 1754کتابداری شد آشنا مندلسون، نام به یهودی، فیلسوفی با وی

. یهودیان و مسیحیان پیوند در سعی پیوسته مندلسون یافت ادامه عمر پایان تا آنان دوستی

. وظیفه. و است موجودات سایر بر انسان امتیاز و حرمت علت لسینگ، اعتقاد به خرد، داشت

. طالب که حقیقت صاحب نه را انسان لسینگ است حقیقت کسب برای پایدار کوششی انسان

" : . راههای چپش دست در و حقیقت راستش دست در خداوند اگر حتی گوید می و داند می آن

". گزینیم برمی را او چپ دست من بگذارد را حقیقت به رسیدن

در را خود هم آنها تا برد بین از را نمایشنامه قهرمانان و تماشاگران بین فاصله لسینگ

. نیز را دیگری قلمروی همچنین کنند همدردی آنان با بیشتر و بدانند سهیم قهرمانان سرنوشت

آثار بررسی و نقد ضمن و است حیوانات حکایت که برگزید اش روشنفکرانه افکار اشاعه برای

. کرد استفاده شیوه این از نیز خود دیگران

" " نقد مورد را شاعری هنر درباره رایج عقیده و کرد تدوین ادبی نقد در را الئوکون کتاب وی

" " . سال در را خردمند ناتان خود، نمایشنامه آخرین وی داد اوایل 1778قرار در و داد پایان

1779 . سال در یعنی اش نویسنده مرگ از بعد سال دو نمایش این رساند چاپ برای 1783به

. برد صحنه روی به آنرا تغییراتی با شیلر بعدها رفت صحنه روی به برلین تئاتر در بار نخستین

. شهرهای از بسیاری و وین در بارها نمایش این هم آن از بعد شد مواجه بیشتری استقبال با که

. درآمد نمایش به آلمان

. او عقیده به کرد فراهم طرحی آن برای و آورد روی تاریخ و فلسفه به عمر اواخر در لسینگ

. دارد برمی گام آزادی تحقق و انسانیت شکوفایی جهت در الهی مشیت مطابق بشریت

و ادیان میان وحدت به کند می معرفی اسپینوزا فلسفی اندیشه پیروان از را خود که لسینگ

نگارش به آن برای بیشتر را خردمند ناتان و است معتقد الهی های دین به فراتر نگاهی

لسینگ مرگ از پس سالها تا که کلیسایی بگیرد؛ خرده یکسونگر کلیسای قدرت به که درآورده

. کند محکوم اعدام به را بسیاری افراد تکفیر، حکم یک با توانست می هم

" سال" اوایل در خردمند " 1779ناتان " . با بود؛ حقیقت کشف آن، اصلی موضوع و رسید چاپ به

ین تر عام از یکی از موضوعی یعنی الهی؛ ادیان گرایی کثرت یا یگانگی بحث بر تأکیدی

. با را نمایشنامه این شود می محسوب خرد عصر روشنفکران از خود که لسینگ بشر سؤاالت

حکومت و صلیبی جنگهای دوران به اختصاص که درآورده تحریر رشته به تاریخ از برگی انتخاب

تاریخ های دوره ترین بحرانی از یکی و دارد، المقدس بیت در ایوبی الدین صالح سلطان

58


که ای منطقه در هم آن شود؛ می محسوب اسالم و مسیحیت یهود، الهی دین سه مقابلهء

. ) بودند ) اورشلیم روشنایی و نور و آب سرزمین بر سروری خواهان دین سه هر پیروان

و کلیسا از انتقاد در هایی کنایه و اشارات از پر خردمند ناتان نمایشنامه بینیم می که است این

. . اینهمه و دارند مطابقت واقعیت با حدودی تا نیز ها شخصیت است تاریخی شواهد اساس بر

" ترجمه " آلمانی به را ولتر نوشته صلیبی جنگهای تاریخ کتاب خود لسینگ که است این از متأثر

. است کرده

از مسلمین، پیشوای الدین، صالح سلطان که است شده آغاز جا آن از نمایشنامه این داستان

. در و است کرده جلوگیری اسد، برادرخود، با اش چهره شباهت دلیل به صلیبی جوان اعدام

بیت وارد جنگ برای واقع در که صلیببی جوان همین گرفته آتش یهودی ناتان خانه که روزی

. این به دل رشا دهد می نجات را رشا دخترش و شده ناتان خانه وارد دلیری با شده المقدس

. سرزمین در که دارد باور و است مؤمن و معتقد مسیحیان از که رشا ی دایه بازد می جوان

تولد هنگام و نیست ناتان حقیقی دختر رشا که داند می دهند می رخ معجزات المقدس بیت

. سوزی آتش خبر ضمن دایه بازگشته خانه به سفر از ناتان که زمانی شده داده تعمید غسل

دارد او با آشنایی در سعی بزرگوارانه یهودی ناتان و گوید می صلیبی جوان رشادت از خانه

. . کند می معرفی اشتاوفن فون کورت را خود صلیبی جوان اینجا در کند می امتناع جوان ولی

نگران دار، خزانه الحفی، همراه به الدین، صالح سلطان خواهر ستاه، دربار، در دیگر طرفی از

. یهودی دوست از الحفی که بیند می این در را چاره خود سلطان هستند سلطان های ولخرجی

. خود که الحفی اما کند مالی کمک درخواست است، معروف خردمند ناتان به که ثروتمندش،

درویشی لباس به و نشده وارد ماجرا این در دهد می ترجیح است، هندوستان گبرهای از

. باشد دلباز و دست و ولخرج اینچنین سلطانی کل دار خزانه تا برگردد سابقش

دربار مالی مسائل به توجه بدون الدین صالح ولیکن شود می خوانده دربار به ناتان ترتیب بدین

گسترده جا همه اش روشنگرانه عقاید و افکار آوازه و است مشهور خردمندی به که ناتان از

. و است ارجح الهی دین سه این از یک کدام باالخره اینکه و پرسد می ادیان درباره را نظرش

می بیان پسرش سه به پدر یک میراث انگشتری تمثیل قالب در را خود پاسخ زیرکی با ناتان

دو... این که کند می مشخص سند همین گذرد می سلطان دربار در که آخر صحنه در کند

. های دین از نفر پنج چهار این همه حقیقت در و هستند ستاه و سلطان برادر اسد فرزندان

. دارند فرزندخواندگی و پدر نیز و خویشاوندی پیوند مختلف

پرده پنج در کالسیک صورت به است شاعرانه و منظوم نسبتا زبانی دارای که نمایشنامه این

. شان اجتماعی موقعیت و تاریخی واقعیت با کامال نیز نمایشنامه های شخصیت شده تدوین

. باخت در سخاوتش و خواهرش با سلطان شطرنج بازی نحوه بینیم می مثال هستند منطبق

59


بدون دیگران به بخشش به نسبت الدین صالح بزرگوارانه تفکر از است ای نشانه زودهنگام،

. از هم الدین صالح ضعف نقطه البته اند پوچ که جنگهایی و ظاهری های باخت و برد به توجه

را کسی مشورت و گیرد می تصمیم تنه یک که شود می داده تذکر الحفی دارش خزانه جانب

. خیرات او که گوید می دایه که آید می چشم به آنجایی در هم ناتان ضعف نقطه یا ندارد قبول

. در گری معامله به نحوی به نیز او واقع در بداند نیکوکارترینش خداوند تا دهد می زیادی

. شود می متهم نیکوکاری

صمیمی دوست و لسینگ معاصر فیلسوف مندلسون، واقع در خردمند ناتان از لسینگ منظور

. و یکسو از اش مسیحی تعصبات و است درگیر خود تردید با که صلیبی جوان کنار در است او

قرار را مرد دو این لسینگ کرده طاقت بی و تاب بی بسیار را او دیگر سوی از پاکش وجدان

از فراتر ای اندیشه و تفکر مسلمان الدین صالح سلطان هم و یهودی ناتان هم که دهد می

. . در غرق اسقف بینیم می هم اسقف و راهب میان مقایسه در را تمایز همین دارند دیگران

راز و کند می خطر که است پایبند چنان اخالقیات به راهب اما است مسیحی خشک تعصبات

یک که همانطور دقیقا دهد؛ می نجات نیز را ناتان جان نحوی به و گوید نمی هیچکس به را سند

. صلیبی جوان این هم یکبار همچنین بود کرده جلوگیری صلیبی جوان اعدام از الدین صالح بار

. است یهودی مرد یک دختر که است داده نجات آتش از را رشا جان که است

دکامرون کتاب از را اسالم و مسیحی یهودی، دین سه قرابت همان یا انگشتر تمثیل لسینگ

ولی است، کرده برداشت پترارک، اومانیسم، مکتب پدر مسلک هم و دوست بوکاچیو، نوشته

قرن بین که است هایی نوول مجموع که نوول صد کتاب در بوکاچیو تولد از قبل تمثیل این

. نوول، صد کتاب در انگشتر تمثیل است آمده شده، آوری جمع ایتالیا در چهاردهم و سیزدهم

. انگشتر کدام که داند می خداوند فقط نوول این در است آمده سوم و هفتاد نوول ضمن در

. هر دارد، خود فرزند سه به که عشقی خاطر به پدر دهگانه، های نوول کتاب در اما است اصل

. نمایشنامه در و پذیرد می را بوکاچیو عقیده این لسینگ سازد می هم مشابه را انگشتر سه

: انگشتر سه داشت، می دوست اندازه یک به را پسرانش چون پدر گوید می خردمند ناتان

. کرد اهدا ها آن به مشابه

. هر در اندیشه این شوند نگاه یکسان به خداوند نظر از توانند می دین سه این از کدام هر پس

میان هم باز مذهب، و نژاد و پوست رنگ و مکانی تفاوتهای همه با که دارد ریشه انسانها از یک

. گیرند می نشأت اصل یک از همه و است برقرار خونی های پیوند همه

. اشن او از پیش است گفته سخن ادیان برادری از آلمان در که نیست ادیبی اولین لسینگ البته

. بود نوشته را پارتسیفال داستان صلیبی جنگهای زمان در درست یعنی سیزدهم قرن در باخ

60


به " ای اشاره اینجا مسیحیت در " ظهور داستان" " که فضایی به را ما کلیسا قدرت گیری اوج و

: کند می نزدیک دارد تأکید آن بر خردمند ناتان

روم چندخدایی به معتقد امپراطوران هم و یهودی حکمرانان هم مسیحیت، ظهور از پس

سال در اینکه تا داشتند؛ مخالفت تازه دین با مسیحیت 312باستان به اول کنستانتین گرایش با

" . به را عیسی روم قدرت مراجع که وقتی گردد می ترویج و شده شناخته رسمیت به دین این

قوم ) انسانی منجی یعنی بنامند مسیح را او اورشلیم یهودی اهالی بود داده اجازه اینکه دلیل

. ( ". ص( بی توین تمدن، تاریخ بودند موافق آنها با صدوقیها ساختند محکوم مرگ به تا( 359یهود

" فرقه از تعدادی میان در ای فرقه صورت به مسیحیت مردمی های گرایش گسترش با اینکه

( ". ص همان، کرد کار به شروع یهودی دین ( 362های

و فلسطین سوریه، صغیر، آسیای شامل بود یونان مستقیم وارث که شرقی روم کلی طور به

. و آلمان فرانسه، اعظم بخش و ایتالیا شامل غربی روم و بود بالکان جزیرهء شبه و مصر

. و فراگیر چنان مسیحی کلیسای قدرت شد می شمالی افریقای از بخشی همراه به اتریش

و قید بی شیطان، با میثاق و جادوگری کفر، جرم به را مخالفان توانست می که شد عظیم

. برساند قتل به و کرده تکفیر شرطی

متعصبانه ایدئولوژی چه با اسقف هم خردمند ناتان ی نمایشنامه در بینیم می که است اینچنین

داده تعمید غسل تولد زمان در که را اش دخترخوانده که کند یهودی ناتان اعدام به امر ای

تفکرات با مطابق و کلیسا حاکمیت به توجه بدون بوده مسیحی مادری و پدر از و است شده

. و تجارت به خودش زیرا کرده دور مطالعه و کتاب از را او حتی آورده بار خودش شخصی

. کتاب و درس نه است معتقد سرمایه اندوختی

را منطقه موقعیت الدین صالح سلطان حاکمیت به که هستند مسلمانان این دیگر سوی از

" . ی درباره کنند می اسالم حفظ سال" ظهور از آن ی وقفه بی گسترش در 622و نیز میالدی

: " خوانیم" می چنین تمدن تاریخ

. سال" در مسلمانان بود انگیز شگفت واقعا اسالمی خالفت فتوحات سیر و . 633سرعت به م

حدود که مدیترانه اطراف در یونان . 963برتری سال در و دادند خاتمه بود پائیده .641سال م

خود آن از را مصر و فلسطین و النهرین، بین سوریه، های بخش شرقی، روم متصرفات از

سال. در ایران امپراطوری کل از همچنین . 637کردند سال در و ایران سرتاسر و عراق 651م

. سال. در و یافتند گسترش مرو جمله از شرق شمال سرحدات تا . 677م موقتی پای جای م

. مفتوحه، مناطق در ولی بود فریضه یک عربستان در اسالم پذیرش آوردند بدست لبنان در

. اوج در ایرانیان و اسماعیلی شیعیان میالدی دهم قرن در بود دلبخواه اسالم به گرایش

61


( ". همان، بودند سیاسی و فرهنگی زبان( 445پیشرفتهای میان این در که است طبیعی و

. است برخوردار ای ویژه منزلت و جایگاه از نیز فارسی

که زمانی که شود می یاد الدین، صالح سلطان برادر اسد، از خردمند ناتان ی نمایشنامه در

. زبان است خوانده می فارسی زبان به اشعاری داشته دوستی هم خردمند ناتان با و بوده زنده

و کردنشین مناطق در سلجوقی ی دوره های کرده تحصیل از بسیاری توجه مورد زبان فارسی

: . خوانیم می چنین ندا طه نوشته تطبیقی تاریخ کتاب در است بوده زبان عرب حتی

داری" مملکت در و بودند پذیرفته را فارسی زبان شدند صغیر آسیای وارد که سلجوقی ترکان

. این روم سرزمین به سلجوقی ترکان ورود از پس داشتند تکیه زبان فارسی ایرانیان بر

. در داشت قرار اهمیت نخست درجه در فارسی ادبیات و زبان همچنان و نکرد تغییر وضعیت

". داشتند قرار فارسی ادبیات و زبان تاثیر تحت همه از بیش مسلک صوفی شاعران میان این

ص) ندا؛ (99طه

گره ی چاره را دینی فراترنگری و دارد رمانتیک رویکرد با و نو نگاهی شرق به لسینگ واقع، در

از بیش را خردمند ناتان ی نمایشنامه وی گفت توان می و داند؛ می متعصب جوامع بسته های

آویز دست با و است؛ آورده در نگارش به خود معاصران بینی جهان تغییر منظور به چیز هر

قدرت به نسبت را صریح انتقادهایی صلیبی جنگهای زمان در تاریخی شبه ای واقعه دادن قرار

. . بد اینجا در است بوده ممنوع نمایش این اجرای سالها نیز همین برای گنجانده آن در کلیسا

صلیبی ) های جنگ پیامدهای و علل ی باره در مختصری :1095-1293نیست کنیم( دقت

کلی طور به گروسه، رنه نوشته صلیبی جنگهای تاریخ کتاب مقدمه در شایگان الله ولی 7دکتر

: کند می ذکر صلیبی جنگهای بروز علل عنوان به را مورد

1. بودند- تازه های سرزمین جستجوی در که منطقه کشورهای جمعیت نسبی ازدیاد

2. داشت- فروش بازار و اولیه مواد به نیاز که اقتصادی پیشرفت

3. بود- گرفته پیش در را سیاست این پاپ که امپراطوری با رقابت

سال- 4 در هفتم گرگوار پاپ اصالحات از پس پاپ نفوذ اسقف 1073پیشرفت انتخاب پاپ که

. کرد قدغن فئودالها و پادشاهان سوی از را ها

5 . سقوط- از جلوگیری و روسیه و صغیر آسیای در سلجوقی ترکان پیشرفت از جلوگیری

. بالکان جزیره شبه به ترکان ورود و قسطنطنیه

62


6. : خود- قهرمانی و پهلوانی نیروی ابراز برای ها شوالیه خروش و جوش رمانتیکها نظر به

. مقام باالترین یعنی باشند اورشلیم شاه خواستند می که فرمانده فئودالهای بسیاری مخصوصا

. کنند کسب را پاپ از پس

7( . تاریخ- سیسیل جزیره در ویژه به اسپانیا اعراب با نبرد در ها شوالیه شایان موفقیت

) مترجم مقدمه گروسه، رنه صلیبی، جنگهای

ولی کرد تصرف را سوریه سلجوقی ملکشاه صلیبی، جنگهای شروع از قبل کمی حال هر به

پیدا کدورت حلب و دمشق امیرنشین دو مرکزی فرمانروایی ضعف علت به مرگش از پس

. مصر فاطمی خلیفه تهدید مورد مدام سوریه شد خارج سلجوقیان نفوذ زیر از سوریه و کردند

. در. شدند می متحد صلیبیون با خلیفه حکمرانان علیه حتی اسماعیلیه پیروان سوریه، در بود

را آینده خطر رسید پاپی مقام به بعد که دوم اوربانوس پاپ فرانسوی اسقف دوران همین

. کرد صادر را جنگ آغاز فتوای و کرد حس

و داشته کرد اصالتی که ایوبی، الدین صالح سلطان شخصیت خردمند ناتان نمایشنامه در

) ( پرداخت جوانمردی و نیکخویی به اند، بوده آذربایجان اران در واقع دوین قصبه از اجدادش

خاص اروپائیان توسط اروپایی مناطق فاتح یک از ستایشی چنین این البته و است؛ شده

: مقدونی، اسکندر شخصیت از که همانگونه درست کلی طور به نیست معاصرانش و لسینگ

تواند می نظامی اسکندرنامه و است شده یاد بزرگمردی به شرق تاریخ منابع در ایران فاتح

( ایوبی الدین صالح سلطان شخصیت نیز غرب تاریخی منابع در باشد؛ مطلب این 564گواه

/ ق. – 1169ه /589م. . ق و.( 1193ه است شده ستایش بسیار غرب، های سرزمین فاتح ، م

" : نگاران وقایع است شده تقدیر خاص طور به او بخشندگی و عدالت دالوری، های خصلت

چهره دائما هایشان نوشته خالل از اما ستایند؛ می جهاد برای را او غیرت و عدالت و شجاعت

( ". شود می پدیدار انسانی ص ای معلوف؛ امین صلیبی، (249جنگهای

جویی " انتقام یا طال انباشتن المقدس بیت فتح از الدین صالح منظور فاتح؟ سلطان چرا اما و

. . او پیروزی است بوده دین و خدا راه در وظیفه انجام او قصد خودش قول به است نبوده

. او خوشبختی است نفرت و ویرانی و خونریزی بدون بیگانگان یوغ از المقدس بیت آزادسازی

نمی مسلمانی هیچ او وجود بدون که نقاطی یعنی است، مقدس اماکن در گزاردن سجده در

( ". ص همان؛ بگزارد نماز ( 282توانست

مبحثی دینی شریعت ظواهر به نسبت انسان حقیقی جایگاه بودن فراتر نگرش حال هر به

. است بوده اندیشمندان اکثر تفسیرهای و تحقیق موضوع که است تخصصی بسیار

63


را نگرشی بسیاری اشعار در گفت توان می مختصر اشاره یک حد در نیز فارسی ادبیات در

ها رنگی چند و ها دوئیت از و کنند می دعوت نگری یکسان به را آدمی که کنیم می مشاهده

/ : . بنه عذر را همه ملت دو هفتاد جنگ گوید می بیتی در حافظ خواجه چنانکه دارند می برحذر

. داند می بشر اختالفات درمان و چاره را بینی حقیقت که زدند افسانه ره حقیقت ندیدند چون

. موالنا یا و است آدمیان همه بلکه نیست؛ هندیان فرقه دو و هفتاد منظورش اینجا در قطعا و

نگری جزئی و داند می فراتر نگر جزئی های بینش از را کلی حقیقت تاریکی در فیل داستان در

. می دارد اشاره انگور و عنب کلمه در زبانی تفاوت به که آنجا یا شناسد می ناصواب کاری را

را آدمی لفظ که زیرا دانست جدا باید ظاهری الفاظ از را حقیقی معانی که کند گوشزد خواهد

. وزیری داستان از بیتی در مثنوی اول دفتر در نیز و دارد می دور حقیقت از و کند می گمراه

حضرت که ای رنگرزی خم به دارد ای اشاره کند می اغفال نیرنگ و مکر با را نصارا اهل که

. ) ( دارد مخالفت ها دوئیت و چندگانگی با و کند می تبدیل رنگ یک به را رنگها همه ع عیسی

مقاالت در یا نی سر کتاب در کوب زرین استاد که است همان دین باب در موالنا تفکر البته

) عصاره ) و دانسته رسل ختم را ص اکرم پیامبر که اند کرده بیان دیگر استادان نیز و دیگرشان

. ماست پیش هم نود آمد صد که چون است معتقد چنانکه داند می الهی وحی کل

که است این کردن خوکبانی و بستن زنار از منظور هم صنعان، شیخ عارفانه داستان در

. و الطیر منطق اساسا و معتقدند بدان ظاهر اهل که است لباسی از فراتر عشق حقیقت

. مخزن در همچنین شود می رهنمون را ما حقیقت در وحدت به سیمرغ و مرغان داستان

نگاه که کنیم می برخورد ایرانی و عرب کتب احادیث از برگرفته داستانهایی به نظامی االسرار

به الخیر ابی ابوسعید چنانکه کند می بیان کتاب اهل به نسبت را عارف احترام با توأم

باز " من فرمان به که اند بسته زنار من فرمان به نه نصارا اهل که کند می گوشزد شاگردانش

مقام." واقع در نیز شمرند می بشر آحاد بسیاری به ارجح را عیسی خر که آنجا یا و کنند

واالی مقام و باشیم خود فکر طرز مراقب که کنند می گوشزد ما به را رسوالن روحانیت

. کنیم حفظ را خود انسانی

) کالمی ) هم یا و فرعون دربار در او پرورش و ع موسی حضرت تولد از که بسیاری داستانهای

همه خوانیم می شعرا دیگر و سعدی اشعار در انبیا قصص سایر و سینا طور در خداوند با

قرآن قصص بر تکیه با میانه قرون در زبان پارسی عارفان و ادیبان که دارند این به اشاره

نیز عارفانه منظر از و اند کرده نگاه یهودیت و مسیحیت به شرق در موجود احادیث و کریم

را کثرت عین در وحدت ای گونه به و اند؛ نموده دعوت ظاهر لباس از رفتن فراتر به را آدمی

خداوند دین آخرین و واالتر دین را اسالم و بوده اسالم نظرگاه از همه این و اند؛ گرفته نظر در

. اند دانسته

64


گرایی " کثرت و اسالم کتاب اندیشمندان دیدگاه از ادیان حقیقت مورد در بیشتر مطالعه برای

معنوی" " حکمت و قرآن تأویل ی مقاله نیز و شود می پیشنهاد لنگهاوزن محمد ی نوشته دینی

" " در" تاجدینی علی کوشش به معنوی هنر مبانی کتاب در که کربن هانری ی نوشته اسالم

. است شده چاپ هنری حوزه

منابع

1 : . . . تهران- مرتضوی هادی دکتر ترجمه خردمند ناتان افرایم گوتهولد نشر. 1386لسینگ،

قطره

2 . . ج- تمدن تاریخ جیمز ویلیام 4دورانت،

3 . .) ( . مهدوی- هوشنگ عبدالرضا ترجمه شرقیان دیدگاه از صلیبی جنگهای امین 1369معلوف،

البرز نشر

4. .) ( . آذرنگ- عبدالحسین ترجمه ما سده تا روزگار ترین کهن از تمدن تاریخ هنر لوکاس،

کیهان. 1376تهران: انتشارات سازمان

5 ... . . شادان- ا ولی دکتر ترجمه صلیبی جنگهای تاریخ رنه فرزان 1377گروسه، پژوهش و نشر

روز

6 .) ( . یعقوب- ترجمه حاضر عصر تا آغاز از جهان تاریخ از تحلیلی تمدن تاریخ آرنولد بی، توین

مولی 1362آزند. انتشارات

7 ) ( . نژاد- سعادت احمد ترجمه هفدهم قرن فالسفه خرد عصر استوارت 1345همپشر،

فرانکلین و امیرکبیر انتشارات

8 . . . رسولی- حجت دکتر ترجمه تطبیقی ادبیات طه آوام 1384ندا، نشر

9" " . آلمان- در روشنگری ادبیات دوره مقاله ابولقاسم ذاکرزاده،

65


پدرام‌نیا ا کرم

آن زیان و سود ژنتیکی، اصالح

. چشمه ها می نوشند، گل ها شهد از زنبورها برمی گردند نو زندگی های آفرینش پی در پرنده ها . کوتاه سخن و می شود تازه زمین دیگر باری و می شود زنده طبیعت می جوشند پرخروش تر

66


. خواهد دیگر سال میلیون ها و چرخیده چنین که است سال میلیاردها گردونه این می آید بهاراز. و باشد داشته را دیرینه تپش همان برایش انسان این که آن و شرط یک به فقط اما چرخید . و زیستن و زایش فصل و است بهار ایستد باز برداشته زمین نابودی برای که سری این

. زیست محیط به اندیشیدن

بیولوژی شیوه های آخرین از استفاده یا دامداری و کشاورزی محصوالت ژنتیکی اصالحدر نخست غالت و سبزی میوه، تخم مرغ، مرغ، گوشت، شیر، تولید برای مولکولی

. از قطعه ای گاهی کار این برای آمد مزرعه ها و کشتزارها به سپس و شد انجام آزمایشگاه ها ) حیوانی ) دی ان ای یا کشاورزی محصول یک وراثتی یا ژنتیکی پیام های حامل مولکول دی ان ای

گرفته اند، دیگری زنده ی موجود حتا یا غله ها از که دیگر دی ان ای از ویژه ای قطعه ی با را. می کنند جایگزین

. حال در زمین روی جمعیت بی گمان دارد سنتی شیوه ی بر برتری چند کشاورزی از شیوه اینمردم به زودی سنتی شیوه ی از استفاده با که معتقدند شیوه این هواداران و است افزایش

. را تولید می توان ژنتیکی اصالح با صورتی که در شد خواهند روبرو غذایی مواد کمبود با جهان . علف آفت ها، برابر در شده اصالح محصول که دلیل این به داد افزایش زیاد بسیار اندازه ای در

. گرفتن نظر در با دیگر، سوی از دارد بیش تری مقاومت سرما و بیماری ها ویروس ها، هرز،زمین قطعه در بیش تری محصول میزان می توان زمین کمبود و زمین روی جمعیت رشد . شده اصالح محصوالت در که بیشتری ست قوت و غذا دیگرش برتری آورد بدست کوچکتر . . دیگر سوی از است شایع بسیار تغذیه بدی سوم جهان کشورهای در که به ویژه می شود یافت

در سنگین هزینه های آن ها نگه داری که واکسن هایی و دارو نبود و کشورها این در فقر دلیل بهآن ها در که کنند تولید فرنگی هایی گوجه و سیب زمینی که آن اند پی در پژوهش گران دارد، پی

. بکاهد بی شماری کودکان میر و مرگ از ساالنه می تواند و می شود یافت خوراکی واکسن های

زیست، محیط کوشنده های چرا و چیست ژنتیکی مهندسی پیشرفت اشکال شرح، این بااین ساده زبان به می دهند؟ قرار نقد مورد را ژنتیکی اصالح پزشکان، و دانشمندان از بسیاریآن شبیه چیزی نامید، ژنتیکی دست کاری را آن باید من نظر به که ژنتیکی اصالح همان یا کاربه یکی بدن از فرد دو ایمنی سیستم بافتی، ژنتیکی، تفاوت های به بی توجه را قلبی که است

. دی ان ای ساختمان در زنده ای موجود دی ان ای از بخشی جادادن بزنیم پیوند دیگری بدنسالمت و زیست محیط سالمت برای می تواند که می شود ژنی جهش سبب دیگر موجودی

. باشد زیان بار انسان

. می گیرند به خود یکسان ژنتیکی ساختار خانواده آن بذرهای همه ی بذر، یک ژنتیک دست کاری بابذرهای همه ی به می تواند کند وارد آسیب بذر این به بتواند که آفت یا ویروس یک درنتیجه . ساختار که را بذرهایی این باد و پرنده ها حشرات، گذشته آن از کند وارد آسیب او همزاد

. گرده های می برند همه جا به را آن ها و می کنند جابه جا به آسانی شده دست کاری ژنتیکی شانترکیب وحش حیات گیاهان حتا و طبیعی محصوالت گرده های با شده دست کاری بذرهای

. می شوند. آسیب پذیر ویروس یا آفت این دربرابر آن ها همه ی که است آشکار ناگفته می شوند

اسمیت : ۱جفری « محصوالت از ناشی شده ثابت خطرهای ژنتیک رولت نام به اثری در » و می دارند نگه کامل نادانی در را کننده ها مصرف امروزه می نویسد، شده دست کاری

مورد آزمایشگاهی موش مثل غذایی مواد تولید آزمایشگاه های در بدانند خودشان بی آن که

67


. . همین که او نظر از دارند ناشناخته ای نتیجه های که آزمایش هایی می گیرند قرار آزمایشاز جنی دیگر که است این مثل می شوند، استفاده ناحیه ای در ژنتیکی شده ی اصالح بذرهای

بذرهای این پخش از جلوگیری برای شده ای شناخته راه هیچ علمی نظر از و زده بیرون بطری. ندارد وجود دنیا نقاط دیگر به آلوده

سال « ٢٠٠۳در « که می دهد نشان فریب دانه های نام به دیگری اثر در اسمیت جفریشده ی اصالح محصوالت ضررهای و کاستی ها و شده انجام زمینه این در که پژوهش هایی

برکنار کار از را پژوهشگرها و می دارند نگه دور مردم دسترس از می کند، آشکار را ژنتیکی . این بررسی از پس هم من می گوید اسمیت جفری می کنند دفن را کارشان نتیجه ی و کرده

. اصالح سیب زمینی های که موش هایی به خوردم شدیدی تکان دانشمندان دیگر مثل محصوالتگلبول های ساختمان حتا و داشتند کوچک تری مغز و بیضه قلب، کبد، دادیم، ژنتیکی شده ی

خورده معمولی سیب زمینی های که موش هایی به نسبت و بود کرده تغییر خون شان سفید. بودند آسیب پذیرتر عفونی بیماری های برابر در و داشتند ضعیف تری ایمنی سیستم بودند،

. روده ها و پانکراس بود؛ دیده آسیب تیموس شان غده ی و طحال بود بدتر هم این از حتا ماجرا . نشانه ها این می شد مشاهده سرطان زمینه های آن ها از برخی در بودند؛ معمول از بزرگ تر

برابر انسان در که یافتند ادامه روز ده و صد تا و شدند آشکار آزمایش شروع از روز ده از پس. است سال ده با

اصالح غذایی مواد روی اطالعاتی برچسب های با آمریکا در به ویژه دولتی مقامات از بسیاریمخالف اند، سخت ژنتیکی از ۲شده جدی خطر و زیان نوع پنجاه دست کم تاکنون حالی که در

. برای هم آفت کش ها وقتی نماند ناگفته است شده گزارش محصوالت این تولید یا مصرفکشاورزی برای معجزه ای و کردند اعالم بی خطر کامال را آن ها آمدند، بازار به بار نخستین

. یا. ژنتیکی اصالح مورد در شد ثابت مرگبارشان پیامدهای که نگذشت دهه چند اما دانستند . از بیش گسترده ترند به مراتب مرگبار پیامدهای کشاورزی محصوالت ژنتیکی دست کاریو نوشتند دولت ها به سرگشاده ای نامه ی جهان کشور چهل وهشت از دانشمند هشتصد

برشمردند، نامه این در را ژنتیکی شده اصالح محصوالت و بذرها مهلک اتحادیه ی »۳زیان های » خود نگرانی بودند، نوبل جایزه ی برنده های از زیادی شمار آن ها میان در که نگران دانشمندان

کردند، اعالم مشابه شیوه ای به که ۴را کرد منتشر مقاله ای النست پزشکی معتبر مجله یمی داد، نشان را ژنتیکی شده اصالح محصوالت احتمالی با ۵خطرات بریتانیا پزشکی انجمن

آن ها روی برچسب زدن و محصوالت این گونه تولید بازداری خواهان پزشک، صدهزار از بیشمواد ۶شد تولید روند این از را خود عمیق ترس و نگرانی دیگر بسیار آکادمی های و انجمن ها و

کردند، اعالم غیر ٧غذایی یا مستدل علمی دالیل به خاطر نه شدند، خفه صداها این همه ی اماو بوش دولت به ویژه آمریکا دولت های شدید سیاسی فشارهای به خاطر بلکه آن ها، مستدل

. شکوفا بیوتکنولوژی صنعت از ناشی سود بردن باال در آن ها تالش

. نوع دربرگیرنده ی این است چندسویه شده اصالح زنده ی موجودات و غذایی مواد زیان هایکه ماهی، ژن های به فرنگی گوجه بذر ژن پیوند مثل می شود، نیز ارگانیسم ها ژنی پیوند جدید

دنیای به که می کنند تکرار آن قدر را خودشان یا می دهند نشان نشده پیش بینی واکنش های . ما بدن در می تواند هشدار بدون اتفاق همین می شوند خارج کنترل از و می شوند وارد وحش . در چهارساله مطالعه ای شود منجر ناپذیر پیش بینی زنجیره ای واکنش های به و دهد رخ نیزکه زنبورهایی روده های در که داد نشان کاتز هانس هنریش سرپرستی به آلمان یانای دانشگاه . ) ( این به دارند شده اصالح ژن های که باکتری ای ست خورده اند، منداب روغنی شلغم تخم

». افقی » ژنی انتقال روده ی ٨می گویند در معمول به طور که باکتری هایی یا میکروارگانیسم ها

68


شیوه ی این با اما الزم اند، روده سالمتی برای که هستند میکروب هایی می کنند، زندگی انسانمی توانند جهش یافته ژن های و می شوند ژنی جهش دست خوش باکتری ها این افقی ژنی انتقال

. آن می آید، نیز خاک باکتری های سر بر حادثه همین کنند سفر دیگر سلول به سلولی از بدن درمحیط بقای برای به واقع و کشاورزی انواع برای خاک، سالمت برای که باکتری هایی از گروه

. الزم اند انسان بقای هم چنین و زیست

ژنتیکی اصالح آثار از زیان بار اثر چند به خواننده ها بیش تر آشنایی برای نوشته از بخش این در. می کنم اشاره انسان بدن در غذایی مواد

. سال در است مرگ آثار این از مکملی ۱٩٨٩یکی مصرف اثر در آمریکا مردم از نفر ده ها. - شدند جسمی ناتوانی دچار نفر هزاران و دادند دست از را جان شان تریپتوفان ال شوا ٩به نام

دالر میلیارد دو محصول، این کننده ی تولید و ژاپن شیمیایی کارخانه ی سومین مالک دنکو، . سری اولین وقتی کرد جلوگیری بیش تر پیگیری از و برد میان از را شواهد همه ی و پرداخت

شده آزمایش حیوانات کردند، آزمایش آزمایشگاهی محیط در را محصول این از شده فروخته. دادند دست از را خود جان زود خیلی

شدید آلرژی شده، گزارش شده اصالح محصوالت مصرف از که اثری یا و مورد دومین . سال در برده مرگ دم تا را آدم ها گاهی که »۱٩٩۶غذایی ست پایونیر به نام کمپانی ای در

را« متیونین نام به پروتئینی میزان تا زدند پیوند سویا به را برزیلی بادام نوعی ژن های های برد . ببرند باال آن شوکی ۱٠در وارد می توانند دارند حساسیت بادام این به که آن هایی از برخی

. از پیش را محصول این خوشختانه بدهند دست از را جان شان و شده آنافیالکتیک شوک به نام . ژنتیکی اصالح که محصوالتی تاکنون کردند خارج بازار از بدهد، دست از را جانش کسی آن که

. شده گزارش بارها شده اند حساسیت یا آلرژی سبب و ۱۱شده

. است شده اصالح محصوالت از ناشی عوارض از دیگر یکی برنده تحلیل بیماری های و سرطان ) هیپوفیز ) غده ی می شود، تزریق گاو به وقتی که هورمونی ست پروتئین رشد هورمون یا جی اچ

گاوداران برای سرشاری سودهای و می برد باال او در را شیر تولید و می کند تحریک را گاو . سال در دارد ( ۱٩٩۳به همراه شده ی ) دست کاری نوع اف دی ای دارو و غذا بر نظارت اداره ی

کرد، تایید شیرده گاوهای به تزریق برای مونسانتو کشاورزی کمپانی در را هورمون این ژنتیکیبدن در می تواند به آسانی هورمون این که دادند هشدار و کردند مخالفت دانشمندان گرچه

آی جی اف افزایش .1موجب و 1آی جی اف ۱۲شود نیرومندی ست بسیار شیمیایی هورمونافزایش برابر چهار تا نیم و دو را پروستات و بزرگ روده ی پایانی بخش سرطان به ابتال خطر

شیکاگو ۱۳می دهد. دانشگاه سرطان از پیشگیری بخش رییس اپشتین، ساموئل دکتر گفته ی به». می شود» سرطانی سلول های به پستان سلول های تغییر سبب هورمون در ۱۴این مطالعاتی

ای جی اف جذب که داد نشان و کردند ثابت را دیدگاه ها این موش ها 1کانادا تیرویید غده ی در. می بیند آسیب آن ها بدن داخلی اعضای و می کند تولید همه ۱۵کیست این اف دی ای همه این با

کرد رد را برنده ی ۱۶شواهد و برجسته روزنامه نگار دو آکر جین و ویلسون استیو زمانی که وآن ها مونسانتو شدید فشار زیر فاکس رسانه ای شبکه ی کنند برمال را نیرنگ ها این آمدند جایزه

. کرد برکنار کار از درصد ۱٧را چهل وشش تا چهل که داد نشان اف دی ای خود آزمایش های. است خون سرطان عالمت خود که شده بزرگ مصرف کننده ها ستیز ۱٨طحال سر مونسانتوای جی اف هورمون شیر کردن پاستوریزه که کرد اعالم و که 1برداشت می برد بین از را

. از پس حتا که دادند نشان پژوهشی در مونسانتو خود دانشمندان از نفر دو نبود بیش دروغی. می رود بین از هورمون از درصد نوزده فقط شیر جوشاندن ساعت اتحادیه ی ۱٩نیم کانادا،

69


در مونسانتو اما کردند، ممنوع را رشد هورمون نوع این از استفاده نیوزیلند و استرالیا و اروپاسال در سرانجام تا داد ادامه شیر تولید این گونه به . ۲٠٠٨آمریکا شد تسلیم مردم فشار زیر

شده اصالح مواد دی ان ای از بخش هایی مارتین شری ین دکتر به نام پژوهشگری مطالعه ی به بنابیماری های از برخی افزایش سبب و نمی شوند هضم به خوبی انسان روده ی و معده در

. دی ان ای با و شده خون گردش وارد نشده جذب بخش های این می شوند ایمنی سیستم . می گذارند باقی ناپذیری جبران منفی تاثیرات و می شوند ترکیب انسان طبیعی

. نیست ردیابی قابل که انسان هاست در سرطان نرخ افزایش جمله از دیگر هم چنین ۲٠تاثیرات. است کشنده سوپرویروس های ایجاد و باکتریایی و ویروسی بیماری های بازگشت ۲۱افزایش

گاو شیر طریق از که آنتی بیوتیک هایی مصرف از ناشی زیان یا حساسیت ها عفونی، بیماری های . غذا و قوت بودن پایین کوتاه، عمر طول و مادرزادی نقایص می شود انسان بدن وارد گیاهان یا

. می شود ایجاد غذایی مواد ژنتیکی اصالح پی از دیگر عوارض بسیاری و غذایی ۲۲مواد

یا کشاورزی محصوالت سال هزار صدها یا ده ها طی زنده موجودات دیگر و انسان کوتاه سخن، . با حال کرده سازش محصوالت این با مدت درازترین در او بدن و آزموده را دامداریو کرده تغییر سرشت شان اساس که محصوالتی تولید و محصوالت این ژنتیکی دست کاری

تاثیرات که دریابد می تواند کسی چه نبوده آن ها غذایی زنجیره ی از هیچ گاه که شده اند چیزیژنتیکی اصالح زیان بار و منفی تاثیرات دیگر سوی از بود؟ خواهد چه آن ها درازمدت منفی

خود این که چیست زیست محیط بر زنده ارگانیسم های و دامداری و کشاورزی محصوالت . اشتباه جهت در را ما ذهن های دراساس که کنم اشاره را این فقط می طلبد گسترده ای بحث . بسیار بحث از چکیده ای ست این این که دیگر نکته ی داده اند شکل خود سود به نفع فقط و

. پرداخت آن به این از بیش باید که گسترده ای

1.http://www.seedsofdeception.com/Public/Home/index.cfm 2.http://toxsci.oxfordjournals.org/content/71/1/2.full 3.http://www.i-sis.org.uk/list.php 4.http://www.ucsusa.org/food_and_agriculture/science_and_impacts/

impacts_genetic_engineering / 5.http://www.biotech-info.net/disputed_study.html 6.http://www.ethicalinvesting.com/monsanto/news/10051.htm 7.http://www.cbd.int/doc/reports/cbd-report-2008-en.pdf

http://www.lightparty.com/Health/LabelGEFoods.html http://www.nap.edu/openbook.php?isbn=0309092094

8.http://www.i-sis.org.uk/horizontal.php 9.http://www.aquarianonline.com/Eco/UnnaturalHarvest.html

10.http://www.seedsofdeception.com/utility/showArticle/?objectID=277 11.http://www.nwrage.org/index.php?name=News&file=article&sid=468 12.http://www.mindfully.org/GE/Monsanto-rBGH-Corporate-Agriculture.htm 13.http://www.preventcancer.com/press/releases/march21_99.htm 14.http://www.preventcancer.com/press/releases/march21_99.htm 15.http://www.greens.org/s-r/18/18-09.html

70

http://www.greens.org/s-r/18/18-09.html

http://www.preventcancer.com/press/releases/march21_99.htm

http://www.preventcancer.com/press/releases/march21_99.htm

http://www.mindfully.org/GE/Monsanto-rBGH-Corporate-Agriculture.htm

http://www.nwrage.org/index.php?name=News&file=article&sid=468

http://www.seedsofdeception.com/utility/showArticle/?objectID=277

http://www.aquarianonline.com/Eco/UnnaturalHarvest.html

http://www.i-sis.org.uk/horizontal.php

http://www.nap.edu/openbook.php?isbn=0309092094

http://www.lightparty.com/Health/LabelGEFoods.html

http://www.cbd.int/doc/reports/cbd-report-2008-en.pdf

http://www.ethicalinvesting.com/monsanto/news/10051.htm

http://www.biotech-info.net/disputed_study.html

http://www.ucsusa.org/food_and_agriculture/science_and_impacts/impacts_genetic_engineering/

http://www.ucsusa.org/food_and_agriculture/science_and_impacts/impacts_genetic_engineering/

http://www.i-sis.org.uk/list.php

http://toxsci.oxfordjournals.org/content/71/1/2.full

http://www.seedsofdeception.com/Public/Home/index.cfm


16.http://www.fda.gov/cvm/RBRPTFNL.htm 17.http://www.foxbghsuit.com/bgh3.htm 18.http://books.google.ca/books?

id=89x4fYt7DPUC&pg=PA220&lpg=PA220&dq=rgBH+spleen+mass+increase&source=web&ots=X-

nMz5pVI_&sig=QGjaC9zcXGXEjbi7HSqkIY4K2BI&hl=en&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y

19.http://www.notmilk.com/fdatestim.html 20.http://www.pmac.net/jeopardy.html 21.http://www.centerforfoodsafety.org / 22.http://www.biotech-info.net/infectious_diseases.pdf http://www.biotech-

info.net/infectious_diseases.pdf

71

http://www.biotech-info.net/infectious_diseases.pdf




http://www.centerforfoodsafety.org/

http://www.pmac.net/jeopardy.html

http://www.notmilk.com/fdatestim.html

http://books.google.ca/books?id=89x4fYt7DPUC&pg=PA220&lpg=PA220&dq=rgBH+spleen+mass+increase&source=web&ots=X-nMz5pVI_&sig=QGjaC9zcXGXEjbi7HSqkIY4K2BI&hl=en&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y



http://www.foxbghsuit.com/bgh3.htm

http://www.fda.gov/cvm/RBRPTFNL.htm


ایران مستند سینمای سال یک رویدادهای برخینژاد تهامی محمد

فیلم هزاران گذشته سال در ایران مستند . سینمای باد مبارک شما بر نو سال را ما سرزمین و فرهنگ از تصویری آزمود. ذخیره را هایی شیوه و ها راه و ساخت یا و شد متکی ومشارکتی ای مشاهده سینمای و کالن های روایت بر گسترد، پرفورماتیو شیوه به تا درآورد بنمایش ساز مستند ذهنیت و درون دنیای از تصویری از ای تازه سازد. موج مال بر تاریخی جهان با مواجهه در را خود هویت (، )اجرایی اجتماعی جهان بر شخصی"، نگاری "چهره طریق از مستندسازان، نسل سومین

زنند. می نقب وتاریخی، ها نمایش انگیخت. این بر را هایی واکنش اجتماعی حیات عرصه در مستند فیلم

ها جشنواره انبوه که است. این کرونولوژیک پژوهش این موضوع ها، واکنش وآن را امکان این یا و برگزیدند را ها بهترین شده تعریف پیش از الگوهای اساس بر

با را خود بیان وسیع، سطحی در نیز شخصی ای نگاری چهره که آوردند پدید شود. انجام باید که است دیگری های پژوهش موضوع ، بگذارد میان در مخاطبانش

از مستند تا آید می بوجود که است. فضایی فضا بر کرونولوژی این تاکید اما و نمایش و ثبت دیگر سوی از و ساز " مستند نیکولز" صدای بیل قول به سویی

باشد. فرهنگ با گفتگویی ای رشته بینا صورتی به را مستند سینمای صراحتأ وفرهنگ شناسی انسان سایت

چنین بر مبتنی فرهنگ، و مستند نامه ویژه برای مقاله فراخوان و ساخته مطرح72


ضروری و آرمانی نگاه و رده سه میان این هست. در نیز اندازی چشم و امیدواری: شناخت باز توان می ،

صنفی نگاهتخصصی نگاه

ای رشته بینا تحلیل تخصصی . نگاه است صنف منافع از عمدتأدفاع و درونی رشد الزمه صنفی، نگاه

بیان توسعه موجبات و پردازد می آثار شناختی زیبایی ی ها ارزش توضیح به و نقادان حیطه در تخصصی آورد.نگاه می فراهم را ای حرفه گسترش و سینمایی

عرصه این به توانمندی نویسندگان روز به روز و است ای حرفه شناسان زیبایی در پراکنند، می را خویش ذهنی های دارند. الگو متفاوتی های لحن که نهند می پای

توصیفی نقدی به یا و سازند می برمال را خویش شخصی های بازنمایی و ها یافت می یاری مستند سینمای محور حول سازی جریان به حال هر در و کنند می بسنده

ندارد. کاملی اقتصادی چرخه هنوز، که رسانند. سینمایی تواند می و است ای رشته ابین کاربردهای با قدرتمندي رسانه مستند، فیلم

بگیرد. قرار مطالعه مورد مختلف های تخصص و ها نهاد ، فيلمسازان توسط نیز مستند فیلم در را خویش ی عملی و نظری تمایل فکری، مختلف های نحلهسازند. می ابزار آن از گهگاه و جویند می مفهومی : "مستند( مستند پردازسینمای ) نظریه پالنتینگا کارل گفته به اما ." است مبهم مرزهاي نظری( با های محدودیت از خارج ) و گسترده و باز مستند : مفهوم وارد پل واقعيت" اثر هاي حاشيه ، " مستند کتاب بر بنا یا و

و ها گفتمان از شده پوشاني هم و پيچيده مجموعة "براي فراگير اصطالح يك اجرا، از بحث متأخر، های نوشته در ، این از است. جدا" فيلمسازي هاي رويه میان در گریرسون از گذر و انیمیشن مستند ،کمدی مستند جاذبه، گری، جلوه یابد. می گسترش بیشتر چه هر فیلم بندی طبقه و. است

نویسندگان و منتقدان برخی بودو دانشگاهی ای پدیده آغاز از ای، رشته بینا تحلیل اند آمده در میدان، این به شناختی، جامعه عمدتا های گرایش اتخاذ با نیز سینمایی

نگاه بر تسلط با نزدیک آینده در خطر پر ی عرصه آیند. این می همچنان و و سازد می برقرار منطقی پیوندی ویژه، هنر این و علم بین یا سینمایی، و تخصصی

رشته بینا شد. نگاه خواهد منجر تازه، های مسیر گشایش و تفاهم عدم به خود یا که نیست است. بعید هنر این سوی به علمی های رشته تمام ی فراخوانی ای،

گردد. تولیدی و تحلیلی – نظری جایگاه دو دارای مستند سینمای در نگاهی چنین در گذشته سال مهم اتفاقات برخی از تقویمی ، نو سال فرارسیدن مناسبت به

به اش، پیرامونی های تأثیر و ها جریان و ایران مستند سینمای متنوع بسیار حوزه

73


ها ده گذشته سال یک در که ای شود. حوزه می تقدیم کرونولوژیک صورتیاست. داشته برترین

، سبحانی اصغر علی " ساخته است نزدیک بسیار " ظهور - مستند فروردین18 .کارگردان شد توزیع وسیع صورت به که بود نود سال آغاز مستند ترین جنجالی

به بخشی که است شده توزیع هزار نود الی هشتاد :که گفت آنالین خبر به فیلم". گرفتیم را پولش هم بخشی و داشتیم بانی چون دادیم صلواتی صورت

نیز(CBN) مسیحیان تلویزیونی شبکه : در نیوز ادیان گزارش هب مستند این بسیاری مناقشه و بحث محل اخیر هفته چند در مذکور مستند توزیع... شد پخش

الله آیت جمله از عظام مراجع برخی طوریکه به است گردیده مردم میان در و دانسته مشکوک را صورت این به آن توزیع سیستانی الله آیت و شیرازی مکارم به را جامعه نگاه مردم، میان در مستند این توزیع چه اگر دادند. قرار انتقاد مورد

با روایات تطبیق خاطر به ولیکن ساخت معطوف گرایی موعود و ظهور مقوله مورد السند ضعیف روایات از استفاده همچنین و امروزی و مشخص مصادیق

/ مشرق باشد می سؤال

74


اصفهان هنر دانشگاه هنر شناسی انسان همایش - اولین اردیبهشت8 تا6. شد برگزار

وانسان جامعه و نظری ومطالعات شناسی انسان پانل دو دارای همایش )ابراهیم ها رؤیا و خاطرات مکرمه فیلم اخیر، پانل این در که بود هنر شناسی شبیه ( ، مختاری

رضا )محمد چیغ ،(تقوایی )ناصر آخر تمرین نژاد( ، تهامی )محمد مقدس زمان يادگار و ياد ،السالمیا شیخ مهوش از دوم وخانه"چارشو" ،یوفک" ،( اصالنی

ساختۀf زمستان روزهاي آخرين و (كريمي رزاق مصطفی و ورهرام فرهاد)درآمد بنمایش سعدی سالن در اسکویی، مهرداد

میراث شعار با ،کیش فیلم بین المللی جشنواره نخستین اردیبهشت-8 تا4 در جشنواره های گرد د. میزش برگزار ، کیش جزیره در مشترک آینده مشترک،

و مرکزی آسیای ایران، مردم وآئین مستند" فرهنگ عنوان تحت هنرمندان خانه بود شده برگزار قبل سال ماه اسفند پنجم مستند" در سینمای منظر از خاورمیانه

.75

http://www.hamshahrionline.ir/news.aspx?id=76415


(1390) کیش فیلم جشنواره پوستر

عبدالعلی اکبر علی و فالح مریم نوشته جهان کشور35 در سینما پای رد کتاب*

. یافت انتشار رودکی هنری فرهنگی بنیاد انتشارات توسط زاده جلب هدف با شهر فیلم المللی بین جشنواره چهارمین - اردیبهشت31 تا24

محوری رویکرد با شهری موضوعات و شهر به فیلمساز هنرمندان مشارکت اسالمی- ایرانی الگوی به عنایت با شهری" و انسان برای انسانی "شهری

.شد برگزار رقابتی صورت به پیشرفت

76


و شهرداری گانه شش های معاونت طرف از جوایزی اختتامیه درمراسم

شد: اعطا مستند های فیلم به سیما و صدا دانشکده دانشجویان برای اثباتي بنيامين به نقدي جايزه و افتخار ديپلم: ونقل حمل -معاونت

" . دوست داشتني ترافيك اين" مستند فيلم كارگرداني محمدصادق سيد به مستند فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلم

ثانيه ها« »قطار فيلم براي جعفري مستند فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلم: اجتماعي معاونت-

پرهياهو« »تنهايي فيلم براي قائم مقامي رخساره به محمدصادق سيد به مستند فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلم

»كانكت« فيلم براي جعفري رضايي خدا بر پناه به مستند فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلمخدا« »مرد فيلم براي

كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار معماري:ديپلم و شهرسازي معاونت- پايتخت« حيات »تجديد فيلم براي پوراسماعيلي سعيد به مستند فيلم براي محمدي رضا به مستند فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلماديان« سوق »چهار فيلم

فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلم: عمراني فني معاونت- ميالد« »برج فيلم براي بهرامي مقدم كاوه به مستند

موساييان وحيد به مستند فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلم »تونل« فيلم براي

77


فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار ديپلم شهري: خدمات معاونت- هشت« »ايستگاه فيلم براي حسيني عماد سيد به مستند

فيلم كارگرداني بهترين نقدي جايزه و افتخار شهري:ديپلم برنامه ريزي معاونت- اديان« »چهارسوق فيلم براي محمدي رضا به مستند

صدا دانشکده دانشجویان به نقدی جایزه و افتخار دیپلم سه نیز دانشجو داوران کردند. اهدا سیما و " جشنواره در پژوهش بهترین تندیس لشکری وامیر آورین شکوفه – مهر6

اجتماعی مستند بخش ول ا . جایزه کردند دریافت " را آوینی شهید بزرگ جایزه های بخش در جشنواره شد. این " اهدا خاال " تامان مستند برای دلکارا علی به

. کرد اهدا جایزه نیز سیاسی و پایداری و مقاومت اشراقی، مستند مدیر این از پیش که پورحسین رضا : مهر خبرگزاری گزارش به- مهر26

مدیر ،سیما و صدا سازمان سیمای معاون جدید حکم با بود، آموزش شبکه زین العابدین محمد این از پیش.شد آموزش شبکه سرپرست و مستند شبکه

بود. مستند شبکه سرپرست فیلم جشنواره با همزمان: فیلم بانی روزنامه گزارش - به اردیبهشت27

تهیه انجمن های شنبه برنامه در نیز هنرمندان خانه بتهون درسالن شهر، استخدام آگهی جمله از هایی فیلم نمایش از پیش مستند سینمای کنندگان

برگزار ها فیلم این های کارگردان حضور با هایی ( نشست شریفی ) فرحناز. شد

20 مستند قسمت25 تعداد جلیلی : ابوالفضل فیلم بانی گزارش به *همچنین کرد می تهیه رمضان ماه های شب در پخش برای کشور، سراسر از ای دقیقه

. داشت نام ساده زندگی یک که وخدمت رسانی اطالع هدف با آموزش شبکه سایتمهر: خبرگزاری خرداد-9

پرتال این در موجود مختلف سرویس های از.شد راه اندازی مخاطبان به رسانی مستند باشگاه مستند، ایده مستند، دوربین تازه های ویژه بخش های به می توان

فیلم ها مستند جذاب لحظه های شکار با می توانند شبکه این بینندگان. کرد اشاره دست به مستند دوربین تازه های باکس در سایت این طریق از را خود عکس های و

برسانند. شبکه این برنامه ساز گروه " موضوع با ای دقیقه50دی سی یک ایران در بار نخستین برای – خرداد17

تهامی محمد آموزشی " ) ازکارگاه مستند های شیوه و نقد های جنبه برخیشد. نژاد( ساخته

"مستند پيك: " نوشت ها سایت به نگاهی شرق روزنامه–) دوشنبه( تیرماه6 تخصصي سايت سه ميان در كرد، شروع1385 بهمن ماه در را كارش كه

. است قديمي ترين ايران، مستند سينماي

78


به كه سيما مستند شبكه راهبردي شوراي اعضاي فارس، گزارش به- تیرماه9 برای سيما معاون دارابي، علي موافقت و شبكه مدير پورحسين رضا پيشنهاد

و دانشگاه )استاد رجبي محمدحسن: از عبارتند شده اند انتخاب سال دو مدت مطالعات دفتر )مدير نمين سليمي عباس ساز(، )مستند طالب زاده نادر محقق(،

مدير( محمديان آقا شفيع ساز(، ) مستند ابوطالب سعيد ايران(، تاريخ تدوين و ارتباطات )استاد بني هاشمي محسن تجربي(، و مستند سينماي مركز عامل

مديرعامل سروش، انتشارات عامل )مدير فضائلي مهدي صداوسيما(، دانشكده دانشكده آموزش مركز كل )مدير اربابي محمود فارس(، خبرگزاري سابق

. تهران( شبكه اجتماعي و فرهنگي گروه )مدير جاللي مريم صداوسيما( و

اجتماعی معاونت توسط پلیس فیلم جشنواره چهارمین – ماه تیر14 تا11انتظامی نیروی

فیلمهای به جشواره این از . بخشی شد گزار بر فلسطین سینما در پیشگیری و سینما ، " پلیس جشنواره محوری . رویکرد داشت مستنداختصاص

ساخت منتشر فیلم پلیس بنام ای نشریه بود.و اجتماعی

مهندس دفتر در سازی وشهر معماری کنگره عمومی جلسه - اولین ماه تیر29 میراث پژوهشکده سرپرست و فرهنگی میراث معاون صدر علویان مسعود

موضوع جلسه این . در شد گزار بر ایران گردشگری و دستی صنایع و فرهنگی حدود و فیلم سال111 ، ایران در شهر تصاویر وتخصصی مرکزی آرشیو ایجاد

79


راه برای تفصیلی طرح و شد مطرح ایران های شهر ازچهره عکس سال160. گردید ارسال اندازی

جلسه اولین تیرماه ۳۱ : آن به مربوط سایت و سال برتر - مستند تیرماه31 فیلم ۷ بود شد. قرار نو« برگزار »موج سینمایی دفتر در فیلم ها این داوری

روی فرشته ای نمی گنجیم، خود پوست در اسکورپیو، مرغانه، )تاکسی- تهران، شود دیده روز اولین پیرپسر( در و شهر پارک در خوانی سالینجر من، راست شانه

درباره که است این اغلب مشترک ویژگی که داریم داور ۳۰ جایزه، این در ما... اصال یا کمتر و نوشته اند داستانی فیلم درباره هم می نویسند. تعدادی مستند فیلم

وارد را آن ها بودیم عالقه مند ولی نخوانده ایم مستند فیلم درباره مطلبی آن ها از اینکه ضمن ببینند را امروزمان مستند سینمای فضای اینکه برای کنیم جریان این

که را نشریه ای از صفحاتی یا بنویسند مستند فیلم درباره شوند عالقه مند که است این بر قرارمان. دهند اختصاص مستند فیلم به دارند آن در مسئولیتی

برگزار تری نزدیک زمانی فاصله های در بار یک فصلی جای به را داوری جلسات مستند جایزه امیدواریم. شود حفظ سال یک طول در فضا این بودن زنده تا کنیم راه بر تر مستند جایزه سایت زودی مداوم. به شود تبدیل جریانی به سال بر تر

نحوه و داوری نامه های آیین جایزه، این به مربوط اتفاقات و می شود اندازی می توان آنجا را است جریان این به مربوط هرچه و داوری برای فیلم ها انتخاب

کشاورز( )مینا ... .ردک دنبال

محمدرضااصالنی كارگردانی هگمتانه« به »دست های مستند - فیلم مرداد4 بنمایش گلستان كاخ مردم شناسی موزه در ،همدان ساله سه هزار فرهنگ درباره

.آمد در

شخصی نگاری چهره یک کالنتری، پیروز ساخته شهر پارک در خوانی * سالینجر معنای به شخصی نگاری هاست. چهره ایده میان در و شهر در زدن پرسه مدد به

می زندگی آن در که است اجتماعی متن در خود دادن قرار طریق از خویش بیان )شیرین ومن روز21 فیلم های صحنه از بسیاری در شخصی نگاری کند. چهره

) خود تاریخی جهان با ساز ( مستند پرفورماتیو) اجرایی مواجهه به نورد( نیز برقانجامد. ( می ودیگری

در شد برگزار شمس تاالر در ایران مستند سینمای مستقل - جشن شهریور12 رزاق مرتضي و طائرپور فرشته. بود کرده شرکت فیلم334 جشنواره این

از تشكر در سرهنگي روژان.كردند تقدير سرهنگي مرحوم خانواده از كريمي سرزمين كودكان كه گفت: افسوس داشته اند، گرامي را پدرش ياد كه سينما خانه

زمينه اين در زيادي قول هاي رفتي وقتي سيماست، و صدا البراتوار در هنوز تو.است نيفتاده خاصي اتفاق هنوز اما شد داده

براي ملكوتي مهرشاد به را صداگذاري بهترين افتخار ديپلم زاهدي، حسن فيلمبرداري بهترين افتخار ديپلم.کرد قمرخانم« اهدا »خانه فيلم صداگذاري

80


براي نارنجي حشمت و نوري محمد به عادل، الدين شهاب و ساعتي عزيز توسط.شد اهدا ،اميد ارتفاع فيلم

كيارستمي بهمن به حجاب« در فيلم»حجاب براي تدوين بهترين افتخار ديپلم

مستند فيلم هاي كارگرداني بهترين مقدسيان،تنديس محمدرضا و رشتيان سعيد .كردند »مهرا« اهدا مستند براي نقاشي حسن به را كوتاه

به را مستند كوتاه فيلم بهترين شايستگي تنديس ندايي مرتضي و ورهرام فرهاد.كردند اهدا مرجاني زهرا كنندگي تهيه تاك« به و »خاك

به مستند بلند نيمه فيلم كارگرداني بهترين جايزه اهداي از پس گلمكاني هوشنگ به نسبت هشدار با سخناني در مي كنيم«، »عادت فيلم براي استادعلي محسن عنوان به مستند به سينما خانواده نظرم گفت: به مستند سينماي در تماشا بحران فكري بايد كه هستند مستندسازها خود اين مي كند. پس نگاه خودش ناتني فرزند

.كنند

فيلم بهترين افتخار ديپلم و شايستگي تنديس ،نونهالي ياؤر و مختاري ابراهيم جمشيد و تبريزي زينب كنندگي تهيه خيابان ها« به »سالطين به را مستند بلند نيمه

.كردند اهدا خوشدل

را خبر اين آينده سال در : اميدوارم گفت جايزه اهداي از پس مختاري ابراهيم كند. حذف مستندها براي را ساخت پروانه دريافت براي الزام ارشاد كه بشنويم

برگزيده اش فيلم هاي به و تشكيل مستند فيلم هاي از حمايت صندوق اميدوارم سينماي سوي به را خود درب هاي تلويزيون اميدوارم و كند بالعوضي كمك هاي

كارگرداني براي پناهنده آيدا به افتخار ديپلم و شايستگي تنديس.كند باز مستند اهدا ترابي حسين و اعتماد بني رخشان قمرخانم« توسط فيلم»خانه

افتخار ديپلم و شايستگي تنديس يشايايي هارون و عسگرپور محمدمهدي.شد .كردند اهدا"فارس خليج" تهيه برای عطارپور ارد به را مستند بلند فيلم بهترين

شهنازدار، محسن ،شهابي كتايون ،آفريده هادي ایرانی سازان مستند – شهریور اطالعات وزارت توسط زينت بخش مهران و میرطهماسب مجتبی صفاريان، ناصر

. شدند دستگیر

خوزستان استان گردشگري و فرهنگي ميراث سازمان : سینما سوره گزارش *به معنوي، يادمان محوريت با) نگاه ميراث مستند فيلم ملي جشنواره نخستين ،

مي برگزار را(طبيعت و اقليم ابنيه، و باستاني تاريخي، ها، آئين و دستي صنايع .كند

در کشور سینمایی سازمان تشکیل از اسالمی وارشاد فرهنگ وزیر – شهریور23. داد خبر90سال دوم نیمه

81


رضوی فیلم جشنواره ششمین در مستند فیلم14 - تعداد مهر14 تا12ت.داش شرکت

کار به اهواز در خوزستان نگاه میراث : جشنواره ایرنا گزارش به – مهر14 فيلم به داستاني مستند بهترین : شد اهدا جشنواره جوایز و داد پایان خود

هومن از تاالر سقا فيلم گربراي تدوين بهترين طرفي، مهدي اثر آزادي سينما تعلق نژاد شهابي علي از ' نسل ' فيلم براي دستي صنايع فيلم بهترين ربيعي.

گرفت.

مدار فيلم به مقدس، دفاع هاي مان ياد دربخش فيلم بهترين جايزه همچنين ميراث به پرداختن براي جشنواره تقدير لوح و رحماني محمود از صفردرجه

'مهاجرآبي' ازحسين 'و آب 'صداي هاي فيلم به خوزستان استان فرهنگي مرتضي اثر قهوه فيلم به فرهنگي ميراث دربخش فيلم بهترين جایزه و رحيمي

82


تعلق النيصا به' ما دره بود سرسبز ' چه برای تصويربرداري بهترين و مطوري. گرفت

، همپ باری مستند" نوشته فیلم "ساختن : کتاب مستند بن رای گزارش *بهرسید دوم چاپ به ساقی نشر توسط احمد آل جمال ترجمه

( در شاهدان )چهره ایران مستند سینمای عکس بنیاد صفحه عمال – مهر27 مستند مجازی موزه نوعی به صفحه . این شد اندازی مستند" راه " و سایت. آید در آب از تواند می ایرانی سازان

انمستندساز دستگيري از انجمن مديره هيات نگراني و تاسف ظهار* ا

روزنامه گزارش به رشد فیلم جشنواره یکمین و چهل - در آبان15 تا آبان8 رضا " ساخته آن خصوصیات و " هوا به آموزشی فیلم بهترین خراسان:" جایزه

آمد" " اسماعیل های فیلم به اجتماعی تاریخی مستند بهترین جایزه و ضیائی . شد اهدا منیری مهدی و" تینار" اثر دستجردی احمدی فرشاد ساخته

از برخی ، اخیر های روز در ، مستندسازان از تعدادی دستگیری پی در- آبان29 وانمود امنیتی را دستگیری علت خود های زنی گمانه با اشخاص و ها سایت

اتهامی جنبه که غیرمسئووالنه ای اظهارات چنین از تاسف اظهار .با کرده اند نگراني، تشديد و آنان حقوق تضيع موجب و دارد را مستندسازان به نسبت

83


موضوع كه هنگامي تا آنيم خواستار مي شود ایران سینمائی جامعه و همکاران چنين تكرار از است نشده صادر راي و بررسي صالحه دادگاه توسط اتهام

شغل به نسبت توضیحی هرگونه برای است شود. بديهي خودداري اظهاراتي است ممکن اجتماعي مستندهاي در ويژه به آن با آشنايي عدم که مستندسازی

ایم. آماده باشد شده مان همکاران به نسبت تفاهمات سوء برخی ساز زمینه(ايران سينماي مستندسازان انجمن مديره هيات) در نشر از تقدیر و ترجمه تالیف، زرین قلم تندیس دریافت نامزدهای- آبان7

در داد اله سیف تاالر در را خود جوایز ایران سینمای سال کتاب جایزه سومین به مربوط ترجمه دو ها کاندیدا مجموعه بین . از کردند دریافت سینما خانه

مستند، فیلم در گویی قصه : از بود عبارت که داشت وجود مستند سینمای ( ساقی نشر)الری احمدی حمیدرضا ترجمه برنارد، کوران نویسنده: شیالن

: قانونی ) ناشرنژاد تهامی محمد ترجمه نیکولز، نویسنده: بیل مستند، بر مقدمهمستند( . سینمای گان کنند تهیه انجمن

(: مستندسازان انجمن سایت از نقل به ) و شرق روزنامه گزارش به – آبان11 » فارس خبرگزاري گزارش به كه حركتي در آمريكايي هگيس« فيلمساز پل

دستاورد عمر يك جايزه شده، انسان دوستي« عنوان بهانه به آشكار دخالتي كرد. خبرگزاري اعطا ايران در شده دستگير مستند ساز شش به را خود حرفه اي

پيش روز10 است: »حدود كرده روايت چنين و پرداخته اتفاق اين تحليل به فارس آثارشان فروش و ملي امنيت عليه فعاليت اتهام به ايراني مستندسازان از تعدادي

برخي تاكنون آن زمان شدند. از دستگير بي. بي. سي، چون بيگانه اي رسانه هاي به و كرده كشورمان قضايي امور در آشكار دخالت به اقدام غربي جشنواره هاي از كرده اند.« »پل اعالم افراد اين دستگيري با را خود مخالفت مختلف، طرق به

دستاورد عمر يك افتخاري جايزه زوريخ جشنواره اختتاميه در هگيس« نيز اين نظر كرد! از اعطا مستندسازان به را رقابت ها از دوره اين در خود حرفه اي

چون جشنواره هايي مقامات و غربي فيلمساز رفتارهاي اين گونه خبرگزاري آنها پرده پشت در و بوده تبليغاتي ژست يك تنها سن سباستين و هايدلبرگ مانهايم مديران كه آنجا تا رسانده اند خود اعالي حد به را ايران اسالمي انقالب با دشمني

كن، چون ديگري جشنواره هاي سياست هاي درخصوص هم هايدلبرگ جشنواره دادكه خواهد نشان را فيلم هايي فقط پس اين از كرده و... اعالم تورنتو برلين،

كه است مراقب فيلم ها اين سازندگان امنيت براي البته باشد، ايران حكومت عليه سباستين سن فيلم باشند. جشنواره كرده ترك را كشور قبال آنها سازندگان

كرده محكوم را ايراني مستندسازان دستگيري مداخله گرانه اقدامي در نيز اسپانيا .است

پخش سيما مستند شبكه از اصالني رضا محمد آثار از - برخی آبان19 تا14.دش

حقیقت سینما جشنوازه باره در سازان مستند انجمن مدیره هیئت - نامه آبان15

خدا نام به 84


آقامحمديان شفيع آقای جنابحقيقت سينما جشنواره محترم دبير

مستندسازان بزرگ "جشن برگزاري آغاز خبر قربان، سعيد عيد با همزمان شما گيري پي با كه داريم توقع و اميدواريم ايد. ما كرده منتشر ايران" را سينماي

اسالمي، ارشاد و فرهنگ وزارت مستند بخش مسئول عنوان به روزها، اين در زينت مهران و ميرطهماسب مجتبي شهابي، كتايون همكارمان، مستندسازان

به شما جشن و شوند آزاد گذرد مي شان دستگيري از روز پنجاه از بيش كه بخششود. بدل ايران سينماي مستندسازان همه جشن

(ايران سينماي مستندسازان انجمن مدیره هیأت)

: فارسی نقد سایت نوشته - به آبان18

به پيش چندي كه مستندسازاني از نفر دو زينت بخش مهران و شهابي كتايون روز عصر وثيقه توديع با بودند، شده دستگير بي بي سي تلويزيون با همكاري اتهام

.شدند آزاد اوين زندان )امروز( از آبان18 چهارشنبه

اين ايسنا حقوقي خبرنگار با گفت و گو در شهابي كتايون همسر حياتي، عطاءالله.است كرده تاييد را خبر

دو شهنازدار محسن و صفاريان ناصر اين از پيش گزارش، اين اساس بر آزاد مهرماه17 در توماني ميليون200وثيقه توديع با كدام هر ديگر مستندساز

.بود شده آزاد گذشته هفته هاي طي در نيز آفريده هادي بودند شده

اظهار ایران شبکه با گفتگو در ساز مستند و نویسنده جعفریان حسین محمد* افغانستان در شهیدمان های دیپلمات مستند ساخت برای امسال داشت: اوایل

چه عنوان با ناصری شهید محوریت با را مستندی و کردم سفر کشور این به که شود پخش راز برنامه از مرداد هفده بود زدیم. قرار کلید کشت را ما کسی 1390 آبان18 چهارشنبه ایران روزنامه از نقل نشد! ) به صادر آن پخش اجازه

9 صفحه

مستند سینمای موزه تأسیس مقدمات* تهامی و ثنایی ، امامی ، کالنتری ، : بهرامزاده سازان مستند انجمن نمایندگان

: کردند پیشنهاد ، راهکار دو آبان25 روز در نژاد. ایران در مستند فیلم تاریخ یادگارها"ی و اشیاء برخی اتاق" – الف

. تخصصی ای ب- موزه راهکار روی انجمن مدیره هیئت و بود متفاوت دیگری با هریک برای کار الزامات

: بود گونه این که کرد توافق اول

85


با توان می را ایران مستند سینمای تاریخ به متعلق ها" ی یادگار و اشیاء *"اتاق همراه به اتاق، این به آنها انتقال و موزه آرشیوهای در موجود اشیاء و ها عکس

که دارد وجود موزه در ها عکس از کرد. بسیاری برپا ، جدید ی ها یافته در پژوهش نسل سه سازان مستند از تصاویری با اتاق است. این مستند بخش به متعلق حوزه، این به مربوط های پوستر و انتشارات و ها کتاب و ایران سازان مستند مرتب سازان مستند به متعلق جوایز و اشیاء از ویترینی مدد به احتماال و تزئین اشیاء این" اتاق در نگاه و حرکت تا باشد این بر باید شد. کوشش خواهد

در که ای نوشته مدد به و باشد داشته سینمایی تاریخ وسویی سمت ویادگارها"، کنندگان بازدید ، شد خواهد نصب درورودی کنار و است معمول هم ها بخش سایر

تشکیالت و ها دوره مؤثرو های نهاد و اشخاص ها، رویداد و حوادث کلی سیر از را کادر یک وقت تمام کار ازطریق اتاق این اندازی سازد. راه آگاه اداری و صنفی در موزه مدیریت همکاری صورت در و موزه به آشنا و سینمایی تاریخ ورزیده

و ها خانواده و سازان مستند توسط تازه اشیاء ارسال و اشیاء، به دسترسی. برد نخواهد وقت ماه چهار یا سه از بیش نهادها،

و مستـند سینـمای گـسترش مرکز: گسترش مرکز سایت گزارش به – آبان21 ارشـاد و فرهـنگ وزارت بصـری و سمعی و سینمایی امـور تجـربی« معاونت

المللی بین جـشنواره دورۀf پنجـمین ها« جـشنواره امور »مؤسسه و اسالمی در1390 ماه آبان21 الی 16 از حقیقت« را ایـران: »سینما مستنـد فیـلم . کردند رگزار ب "حقیقت مدار بر" شــعار با تهران

86


همراهی در ، تجربه با سازان مستند حضور ، سال یک از پس ، ماه آذر اول *از معاونت ) در متمرکز های مستند طرح پیشبرد در شهرستانی سازان مستند با

قطع ، بود شده معروف فاخر های مستند به ( که وسیما صدا شهرستانهای امور. شد

اجتماعی علوم دانشکده در من شانه روی ای فرشته مستند فیلم آذر اول *روز ای رشته میان بررسی مورد فکوهی ناصر دکتر و نیا احمد شیرین دکتر توسط

. گرفت قرار

87


مستند24 تعداد ماه آذر چهار تا اول روز از سازان مستند انجمن گزارش به* در نمایش به سینما خانه ی در ایران سینمای جشن پانزدهمین برگزیده ی

آمد.

جهان من سرزمین سپهری، مریم کارگردانی به بعدی باران تا : آذر اول قهرمانی حسن کارگردانی به من دریاچه بود شور چه مجاوری، سودابه من

ساکن من پیروزکالنتری، کارگردانی به شهر پارک در سالینجرخوانی ومیراحسان. احمد سفرم

مجیدی، کیوان امید ارتفاع هزاره، خانی حسین مظفر تاک و خاک: آذر ۲ در و فرزاد محمدرضا مرغانه نامدار، مختار کارگردانی به گالش و گیل قصه

محسن می کنیم عادت و سراب بابک زندگی غمناک فصل پایانی سانساستادعلی.

محسن شرقی پنجره نقاشی، حسن کارگردانی به ، مهرا:آذر ۳ آزاده من شانه روی فرشته ای ،فارسی علی محمد معلم و رمضان زاده

پالیز کارگردانی به خیابان ها سالطین ،نصیری رایا آن یک و گیتی بی زارآهنگرانی. پگاه ده نمکی ها و تبریزی زینب و خوشدل

خلیج هاشمیان، محمدرضا کارگردانی به سرخ سپید سبز،: آذر ۴ جمعه پناهنده. آیدا ساخته ی دو هر خانم قمر خانه و امن اتاق عطارپور، ارد فارسباقری. مهدی پسر پیر و رضوی حمیده اصل برابر کپی اصل

"هفته روز دومين در فيلم نمايش در مستندسازان صنف دو همكاري - آذر دوم و مستندسازان انجمن نمايندگان ايران، سينماي مستندسازان " انجمن24فيلم

كه صورتي در انجمن، دو هاي نمايش در كردند توافق مستند، كنندگان تهيه انجمن انجمن همكاري "با عبارت درج شود، استفاده ديگر انجمن اعضاي هاي فيلم از

باشد. الزامي خبررساني ديگر" در

شقایق، و خنجر ،والعصر های فیلم شب هفت ساعت ، هفته آخر تا شنبه از – آذر5 زاده طالب نادر ساخته کلمبیا میهمان و آخرین ،اشتباه ،آمریکا ،معکوس شمارش

. شد بررسی و پخش مستند شبکه مستند های شب برنامه در

سازی مستند گروه ایران سینمای سازان مستند انجمن سایت گزارش به – آذر6 که پور عبدی علی کنندگی تهیه و کارگردانی فارس" به خلیج اعماق در " کاوش

وقوع با بودند رفته فارس خلیج آبهای اعماق به آب زیر برداری تصویر ادامه برای معرفی و بررسی هدف با که مجموعه رفتند. این پیش مرگ حد سر تا ای حادثه

تجهیزات ترین پیشرفته از استفاده با فارس؛ خلیج ناشناخته و عمیق های زیستگاه شود می ای( ساخته حرفه دوربین3آب) زیر فیلمبرداری های دوربین و غواصی ثبت و کشیده تصویر به را فارس خلیج از ای نشده کشف بخشهای توانسته تاکنون

میروند. در متری45 عمق به تصویربرداران نفراز سه28/8/90شنبه کند. روز88


حاکم متر یک از کمتر دید با تاریک وفضایی بود یافته کاهش بسیار آب دید حالیکه با که حالی در پور عبدی علی دهند؛ می ادامه آرامش با را کار بود. گروه شده

بود عمیق مرجانهای از فیلبرداری حال آب( در زیر حرکتی ویژه ) وسیله اسکوتر کنترل از یکباره به اسکوتر میشود. اما اسکوتر عملکرد در اختالل متوجه یکباره به

مضاعفی انرژی ؛ عمق فشار و آب زیر شدید های جریان خاطر شود. به می خارج در نیز غواصی گروه دیگر عضو جمالی . یاسین شد مصرف اسکوتر مهار برای شود. این می قلبی شدید عارضه دچار آمده؛ وجود به مشکل مهار برای تالش حین

گردید.با پور عبدی عظالت شدید کشیدگی و تنفسی مشکل بروز باعث مسئله گردند. با می باز آب سطح به گروه ،مناسب نا شرایط و هوا اتمام به توجه

مرکز به را خود گروه سرعت به شناور؛ در خالص اکسیژن تنفس و اولیه درمانهای آسیب بر عالوه پور عبدی شد مشخص اولیه های آزمایش از پس رساند. درمانی مسمومیت عارضه دچار ؛ پا و چپ دست عضالت شدید کشیدگی ریه؛ دیدگی بایست می و گیرد قرار پزشکی درمان تحت بایست می و شده نیتروژن از ناشی

بررسی و ریه تست انجام بعداز و آن از باشد.پس مطلق استراحت در هفته دو ادامه فارس خلیج اعماق از تصویربرداری کار کامل؛ درمان و پزشکی عکسهای

مستند مجموعه و ایران از خارج در آب زیر های فیلم کنون تا پور عبدی...یابد. ملی متعدد جوایز و ساخته داخلی های شبکه برای فارس خلیج درباره متعددی های

جشنواره داوران هیات ویژه جایزه جمله است. از کرده کسب المللی بین و آب زیر جشنواره افتخار دیپلم ؛2009 راپمی اول جایزه بلگراد؛ آب زیر فیلمهای

از نایس ابن جایزه آمستردام؛ آب زیر فیلمهای جشنواره منتخب ،2010 مسکو مجموعه از عبارتند وی دریایی آثار از و..... برخی تهران حقیقت سینما جشنواره

سرخ" مستند" قاتلین ؛ سیما یک فارس"شبکه خلیج اعماق به :" سفر مستند." ها دلفین مرگ مستند"راز ؛ سیما یک شبکه

ساخته تشآ الهی،بیدار،رضا،تیم های انگیزه جاده، های - مستند ذرآ17 تا12 و درآمد بنمایش مستند، شبکه مستند های شب برنامه در ،وینیآ مرتضی شهید

.شد بررسی

خبرگزاری با درگفتگو سازان مستند انجمن رئیس مقدسیان محمدرضا- آذر15 جذابیت عدم دلیل به سپیده سینما در مستند های فیلم نمایش : طرح گفت مهر پاتوق یک به مکان این نشدن تبدیل همچنین و شده داده نمایش مستند های فیلم

به سینما این در مستند های فیلم نمایش نفس...شد. مواجه شکست با فرهنگی است داده نشان تجربه است مسلم آنچه اما بود پسندیده و نیکو امری خود خودی

است نبوده بخش نتیجه دولتی، مراکز توسط دست این از هایی فعالیت انجام که نمی رعایت مستند های فیلم انتخاب در جذابیت عنصر معموال که دلیل این به

سپیده سینما در که مستندی های فیلم شد باعث که مسائلی از یکی...شود انتخاب در مسئوالن شناخت عدم نگیرد قرار استقبال مورد شد می داده نمایش مسئولی یا و مدیری هر که رسید می نظر به اینگونه و بود نمایش برای فیلمها مدیریت فکر به تنها باشد گشا راه تواند می که هایی مشورت به توجه بدون

سینمای دار نام فیلمسازان سوی از معنوی حمایت رو همین از است خودش89


حضور با مستند های فیلم نمایش در موفقیت اعتقادمن به. نگرفت شکل مستند در مستند سینمای متاسفانهد...گیر می رونق خصوصی بخش در مشارکت یا و

بدون سینمایی مرکز هر در مدیر هر و ندارد مشخص متولی یک حاضر حال عنوان کند. به می گیری تصمیم و نظر اعمال حوزه این در مشورتی کوچکترین

نود تا هفتاد بلند مستند های فیلم فجر فیلم جشنواره در که شده تصویب مثال با تعاملی و مشورت هیچ زمینه این در متاسفانه ولی شود داده نمایش ای دقیقه تا خواستند شد عمومی اعالم اینکه از بعد و اند نداشته سازان مستند انجمن و بود گذشته کار از کار متاسفانه ولی کنند ارائه را خور های نظر انجمن اعضای

فجر فیلم جشنواره در مستند آثار نمایش زمینه در خوبی ریزی برنامه شد نمی. داشت

فیلم نمایش تعطیلی به اشاره با تجربی سینمای گسترش مرکز مدیر- آذر19 تعطیلی این دالیل از گفت: یکی الف سایت به سپیده سینما در مستند های

برای مناسب سالن یافتن و سینما این جغرافیایی محیط و فضا نبودن مناسب سالن در مستند های فیلم نمایش از اولیه هدف...بود مستند های فیلم نمایش بین در سازی فرهنگ برای ای زمینه آوردن فراهم نخست درجه در سپیده سینما

که معنا این به است، فرهنگی ای پدیده عنوان به سینما این تثبیت و عام مخاطب و بلند سینمای از مستقل سینمایی عنوانی به هنوز مخاطب نزد در مستند سینمای

در گذشته از بیش سینما نوع این که است است. نیاز نشده شناخته داستانگو نوع اجرایی مسئوالن حتی و فرهنگی سیاستگذاران گرچه کند، باز جا مردم میان

فیلم نمایش که معتقدم اوصاف این با اما کنند؛ می برخورد نمایشی آثار با دیگری. شود می تبدیل جریان به رفته رفته مستقل شکل به مستند

تا شده باعث مستند سینمای به مستقل دیدگاه نظرگرفتن افزود: در ادامه در وی راه آن نتیجه که گیرد شکل مستند سینمای عرصه در متفاوتی نظرهای و بحث

جریان این واقع در است مستند فیلمهای نمایش و تولید و مستند شبکه اندازی قابل گذشته سال یک با مستند سینمای فعلی است. شرایط افتاده راه فرهنگی در شود. خوب می دیده وضوح به مستند سینمای در قوت نقطه و نیست مقایسه

جریان این روند در هم سپیده سینمای در مستند های فیلم نمایش جریان این کنار احساس تا بود شده باعث داشت وجود که هایی کاستی و کم تمام با و بود موثر حرفه این در عالقمندان به را سینما این توانسته شده درست که فضایی کنیم

غبار های "آینه چون مستندی های فیلم هستیم شاهد امروز که جایی تا بشناساند نمایش شبکه وارد ... پاریز" و تا پاریس بود" ،" از که شهری تهران" ،" گرفته است شده خانگی

فیلم نمایش برای را دارد سالن یک فقط که سینمایی داریم قصد: افزود وی سالها این از یکی در که بود سالن دو دارای سپیده سینمای چراکه کنیم انتخاب

به سینما این دیگر سالن در داستانی فیلم شد. نمایش می اکران مستند های فیلم فیلم نمایش از آنچه به کلی نگاه در اما کرد؛ می وارد لطمه فیلم این نمایش و رسیدیم گذشته سال یک طول در خواستیم می فرهنگسازی جهت در مستند

. بود مثبت حاصله نتایج سینمای فیلمسازان توجه عدم خود های صحبت ادامه در محمدیان آقا شفیع

90


پاتوق به سینما این نشدن تبدیل و نگرفتن رونق در مهمی عامل را مستند فرهنگی فعالیت انجام برای مناسب زمینه کردن گفت: فراهم و دانست فرهنگی

فرهنگی جریان یک گرفتن رونق باعث آنچه اما است دولتی بخش وظایف از یکی و است دولتی های حمایت کنار در نظر مورد صنف اهالی از استقبال شود می

وجود هم مستند سینمای اهالی همت باید هم جریان این در که است طبیعی خوب دور و پاتوق اسم که زمانی چرا دانم نمی و نشد چنین متاسفانه ولی داشت می یا و شدن جمع هم دور از و دهند می نشان دافعه فیلمسازان آید می آمدن گرد هم

. کنند می خودداری شدت به یکدیگر های فیلم دیدن

در مستند های فیلم نمایش برای انتخاب معیار که سئوال این به پاسخ در وی فیلم به حوزه این نظران صاحب اقبال و : رویکرد گفت چیست عمومی اکران همچنین و اند شده مطرح حقیقت سینما جشنواره چون های جشنواره در که هایی

معیارهای دیگر از ها فیلم از مخاطب استقبال بر مبنی کارشناسی تیم احتماالت که نماند ناگفته البته ؛ است عمومی اکران در مستند های فیلم نمایش انتخاب

طرح این از مخاطب در استقبال عدم و عرصه این در موجود مشکالت از یکی به مستند های فیلم اغلب که معنا این به است مستند قدرت پر های فیلم نبود

داستانی سینمای های فیلم مانند درست هستند ضعیف تحقیق های پشتوانه لحاظ. است ضعف دچار فیلمنامه یعنی اولیه اسکلت که

این به اشاره با ادامه در تجربی و مستند سینمای گسترش مرکز مدیرعامل در آن نمایش و ها فیلم انتخاب در تحمیل و دخالت به موارد اغلب در که مطلب آثار که ایم شده متهم موارد بسیاری گفت: در شویم می متهم عمومی اکران

که معنا این به نیست چنین که درحالی کنیم می انتخاب نمایش برای را سفارشی ندارم. قبول اساس از را ها فیلم بودن غیرسفارشی و سفارشی بندی تقسیم من

موضوعی یک وقتی که معنا این به نیست بد لزوما کردن کار سفارشی که معتقدم از یا و بپذیرد و کند بررسی تواند می هم او و شود می داده سفارش فیلمساز به

.کند نمی پیدا مطلق معنای سفارش بنابراین شود منصرف آن انجام

پر از مستند سینمای در اجتماعی های سوژه که سئوال این به پاسخ در وی در فیلم نمایش در چرا و دارد تماشاگر که است سینمایی های گونه طرفدارترین

: در گفت شد نمی داده نمایش سینمایی های سوژه با هایی لمیف مستند سینمای قرار هم استقبال مورد و شد داده نمایش که هایی فیلم حقیقت سینمای جشنواره

دلیل و بود اندک ها فیلم این وجود اما بود اجتماعی رویکرد با هایی فیلم گرفت با واقع است. در زمینه این در تحقیقاتی غنی های پشتوانه نبود هم مسئله این

آمده پیش فیلمبرداری امکانات و وسایل تجهیز در که تکنولوژی انقالب به توجه که است گرفته قرار فیلمسازان اختیار در امکان این خوشبختانه یا و متاسفانه

به که مستقل مستند های فیلم کنند. ساخت پیدا دست فیلم ساخت به تر آسان مستند سینمای و شود تر رنگ کم داده شکل را ایران مستند سینمای تاریخ نوعی رفته بین از دوربین پشت تفکر است. متاسفانه شده نفره یک سینمایی به تبدیل. نیست مستثنی قاعده این از هم اجتماعی سوژه با مستند سینمای و است

91


موضوع با مستند سینمای در مطرح مسائل از : یکی افزود ادامه در محمدیان آقا ساخت در مهم عنصر این متاسفانه که است پژوهش و تحقیق بحث اجتماعی

به پرداخت متاسفانه و شود نمی لحاظ اجتماعی موضوع با مستند های فیلم شود می باعث نگاری ساده شود. این می نگریسته ساده بسیار اجتماعی مسائل

سوق خبری مستندهای یا و صرف نگاری گزارش سوی به اجتماعی های سوژه که کند پیدا

محسن صفاريان، ناصر نیز این از پیش. شد آزاد میرطهماسب مجتبی – آذر19 ديگر مستندساز پنج زينت بخش مهران و شهابي كتايون آفريده، هادي شهنازدار،

. ندشد آزاد زندان از نيز سایت مستند بخش دبیری از ، کاری مشغله دلیل به اسکویی مهرداد – آذر20

. داد استعفا فرهنگ و شناسی انسان " خیمه نام به عاشورا هنری فرهنگی نمایشگاه نخستین در محرم، ایام * در

محمد ) علی نخل درآمد. نقل بنمایش عاشورایی مستند فیلم25" خورشید ( ساروقی )حسن نینوا های پرده ، پردازد می یزد در کشی نخل ( به بافقی ناصر

پوشان است. شیر کوفه به عقیل ابن مسلم سفر باره در انیمیشنی مستند عشق آتش پور( ، مظاهری ) پژمان کهن غمی بر شیون آبیار(، ) نرگس(1390 آذر20 اطالعات روزنامه از نقل رکنی( .) به ) مهناز

سایت در بخش این دبیر عنوان به ، مستند بخش ارشد - مشاور آذر23 فیلم نمایش کارگروه اخبار، گروه . شد معرفی فرهنگ و شناسی انسان سازانی مستند سیدی، فخرالدین ویژه به مستندو سینمای کنندگان تهیه انجمن

مهرداد و احسانی محمد خیر، یاسر آستانداری، مسعود دفتری، مهرداد مثل خود های فیلم باره در اطالعاتی و مصاحبه مقاله، و پوستر عکس، خبر، اسکویی،

از که یافتیم دانشگاهی همکاران ، مدت این گذاشتند. در می ما اختیار در را جلیلوند حامد نقوی، الدین حسام ملوکی، زهرا سپهرفر، حسن جعفری، مرضیه

. برد نام باید زهراغزنویان و دکترحمید نوشته ایران سینمای اجتماعی تاریخ جلدکتاب چهار از جلد * دو

است رسیده بچاپ دوک دانشگاه درانتشارات کتاب . این رسید ایران به نفیسی برمی در را1941 تا1897 های سال که است گری صنعت دوران اول . جلد. است1978 تا1941 شدن صنعتی های سال دوم جلد و گیرد

آثار سیما، مستند شبکه مستند های شب برنامه در ماه دی اول تا آذر26* قطبی سعید توسط سیما مستند ی شبکه در گیالنی ساز مستندمجلسی« »رضا تاب، بی بی ، کشید علم سپیده: های . فیلم شد ونقد بررسی فیلمساز و زاده درآمد. بنمایش صبا سفرنامه و دیدن دیگر جور ،ست آبی سخن این گردون، چرخ 19 ساعت ها، جمعه جز به شب هر میزانی بابک کنندگی تهیه به مستند های شب

. دش می پخش سیما مستند ی شبکه از

92


های برنامه در خالدی لقمان کارگردانی به باالتر کمی مستند فیلم – دیماه6 هنرمندان خانه در مستند سینمای کنندگان تهیه انجمن های شنبه سه نمایش( شهابی کتایون کننده ) تهیه آمد در بنمایش

مقدم هادی و ثنایی حسین امیر یاری با فیلمنگار نویسی فیلمنامه * ماهنامه قاضی مرضیه جمله دادند. از اختصاص مستند به را صفحاتی همچنان ، دوست

مسعود رضایی، ناهید به را ماه این کنند؟ می چه سازان مستند صفحه در زاده شماره102 صفحه ) در سپاسی مریم و داد اختصاص نورد برق شیرین و امینی زمانپور مهدی ساخته اسماعیل مشتی ازجایزۀf پر و مشهور مستند ( به110

انداخت نگاهی کیاسری،

و صدا به متعلق جم جام جشنواره نخستین در–شب( ) چهارشنبه دیماه7 از نقل به داشتند دریافت جایزه و شدند تقدیر سازان مستند از تعدادی سیما

"خدمت" : تحلیلی خبری سایت: شد اهدا شرح این به برگزیدگان جوایز مستند بخش در

و زعفران چی )ناصر گمشده حقیقت به مستند برای تحقیق بهترین جایزه )مانی مرجان جان به مستند تصویربرداری بهترین فارسی( ، محمدعلی

دیسی( ، )هایده آهن صدای و سکوت نور، به مستند تدوین بهترین میرصادقی( ، به متن گفتار بهترین علیقلی( ، )محمدرضا مرجان جان به مستند موسیقی بهترین مجیده)پیروز به کوتاه فیلم تهیه کنندگی بهترین مهدویان( ، )محمدحسین ما محله

)فرشاد ایوب خانه به کوتاه فیلم کارگردانی بهترین رشتیان( ، سعید و کالنتری )رامین آفتاب دیوار، شرق، به مجموعه کارگردانی بهترین ،( فدائیان

شب بیست ـ پنهان گنج به مستند مجموعه تهیه کنندگی بهترین ،( حیدری فاروقی )مسعود حافظه خاک به بلند مستند کارگردانی بهترین ،( عطاپور )ارد

گمشده حقیقت به بلند مستند تهیه کنندگی بهترین جایزه امینی تیرانی( و. شد طباطبایی نژاد( اهدا )سیدمهدی

و گلبن حقیقی سرو)عبدالرسول حدیث »دین« به بخش ویژه جایزه همچنین )محمدرضا نحل روایت »اخالق« به بخش ویژه جایزه ارشی( ، عبدالکریم

ویژه جایزه عطاپور(، )ارد خلیج فارس »آگاهی« به بخش ویژه جایزه خردمندان( ، محمدفواد و داروغه زاده )ابراهیم افتخار سکوی انقالب« به »دستاوردهای بخش

و ظهیری )جواد ایوب خانه اقتصادی« به »جهاد بخش ویژه جایزه صفاریان پور( ،. گرفت فدائیان( تعلق فرشاد

خود به را نخست مقام جایزه6 کسب با4 شبکه و یک شبکه بخش این در. .یافت دست دوم مقام به جایزه2 با سیمافیلم آن از پس و داده اختصاص

: کوتاه فیلم خبری پایگاه گزارش به – دیماه8 مفهومی« محمدرضا هنر »تهران مستند نمایش تهران« با »پلک نشست اولین

جلیل استاد تاالر در ماه دی هشتم پنجشنبه عصر آن، بررسی و نقد و اصالنی خبری شبکه خبرنگار از نقل به شد. برگزار ایران هنرمندان خانه شهناز

93


هنرمندان خانه آموزشی معاونت همت به که مراسم این ابتدای در هنرمندان، گفت: هنرمندان، خانه آموزشی معاون اردالن، حمیدرضا بود، شده برگزار ایران

از حتی آنها از برخی که دارند وجود ما کشور در بسیاری سینمایی های جریان حفظ سینما وظیفه مهمترین من، اعتقاد به اما هستند برخوردار عالمگیر شهرتیاست. ما فرهنگ به متصل که حقیقتی است، سینما حقیقت

ضمن هنرمندان، خانه مدیرعامل سرسنگی، مجید مراسم این ادامه در است، گرفته قرار حساسی مقطع در ایران گفت: سینمای حاضران به خیرمقدم

مخاطب جذب درصدد طریق هر به و است متصل تجاری مفاهیم به که ای برهه آثاری شاهد کمتر سالها این در که روست همین است. از فروش آمار بردن باال و

ایم. بوده فاخر فرهنگی بار مستند سینمای کرد: امروز اظهار هایش صحبت ادامه در سرسنگی

برای را ایرانی سینمای الگوی است درصدد و دارد دوش به را کشور سینمای دانست غمی التیام برای غنیمتی باید را سینما این ، رو این کند. از بازگو جهانیان

است. شده آن دچار ما اکنون سینمای متاسفانه که سینمایی اصالنی حسنلو« گفت: سینمای »جام فیلم به اشاره با پایان در او

فیلم دیگر، سوی دارد. از می وا تعمق به را مخاطب که سینمایی ،است مولف قربانی را حال و است اجتماع به نسبت انتقادی های مایه درون دارای او هایکند. نمی آینده فالمکی، منصور درویشی، محمدرضا سپانلو، محمدعلی حضور با مراسم این

و شد برگزار سینما اهالی و هنرمندان از جمعی و فضائلی سودابه یاران، یارتاگفت. پاسخ حاضران های پرسش به اصالنی محمدرضا فیلم، نمایش از پس

به شیشه و آینه انعکاس در را تهران که است مفهومی« مستندی هنر »تهران تهران درباره او اشعار و سپانلو محمدعلی حضور با مستند کشد. این می تصویر( کوتاه فیلم ار حمایت : پایگاه ) منبعاست. همراه

دربرنامه1389- کشاورز مینا تهران" ساخته در " ناخوانده فیلم – دیماه11 در بنمایش سینما خانه داد الله سیف سالن در سازان مستند انجمن هفتگی نمایش

دختران مهاجرت ومسائل فیلمساز خود مهاجرت باره در تهران در . ناخوانده آمد. است تهران به جوان

سینمای کنندگان تهیه و سازان مستند انجمن دو سرگشاده نامه – دیماه12 جمهوری سیمای صداو سازمان رئیس ضرغامی الله عزت به ایران مستند

مستند انجمن سایت و ایسنا گزارش . به رسید بچاپ مطبوعات در ایران اسالمی: سازان

94


ساز مستند جامعه خشنودي باعث ، سيما مستند شبکه کار به پيش،آغاز چندي از بخشي شبکه، آن دعوت به پاسخ در بعد مدتي آنکه ويژه گرديد. به کشورمان

مستند شبکه با همکاري براي را مختلفي تحقيقات و طرح ها مستندسازان. شد نيز قراردادهايي عقد به منجر که دادند پيشنهاد

مستند شده توليد آثار خريد براي ، نيز عمومي فراخوان يک در مستند شبکه دانست خريد شرايط واجد را فيلم ده ها ارسالي آثار ميان از و کرد آمادگي اعالم

. داد جاي قرارداد عقد نوبت در را آنها و خريد و توليد فرايند به آثار و طرح ها آن از قليلي تعداد امروز تا متاسفانه .شده اند لغو يا و متوقف يا قرارداد عقد مرحله ي در آنها اغلب و رسيده اند

ملغي زيادي حجم در و يکباره به شدند بسته يک به يک سختي به که قراردادهايي شدند. اين گذاشته کنار خريد فهرست از نيز منتخب شده توليد آثار شدند. حتي

شبکه ي و دهد ياس به را خود جاي مستندسازان بيني خوش تا شد باعث رخداد موجب حتي که نشد آنها آثار نمايش و عرضه و توليد براي محلي تنها نه مستند

اين از ايران مستند سينماي گشت. صنوف نيز آنان فراوان معشيتي مشکالت توليد از بخشي که مي دهند خود به را حق اين است.آنان معترض و گله مند بابت.گردد واگذار آنان به مستند شبکه پخش و توليد در داخلي آثار

جشنواره این داد. . در پایان خود کار به اعتصامی پروین فیلم - جشنواره دیماه فرشته فیلم به زرین نیلوفر تندیس جایزه و شد تقدیر ندارد سنگ خانه مستند فیلم

پایگاه گرفت. ضمنأ تعلق گیتی بیزار آزاده کارگردانی به من راست شانه روی ای بازرگانی از حمایت ماه شش جایزه و تقدیر لوح مستقل، کوتاه فیلم از حمایت

95


. نمود اهداء اعتصامی پروین جشنواره مستقل فیلم بهترین به را فیلم مستقل فیلمسازان از حمایت هدف با مستقل کوتاه فیلم از حمایت پایگاه

کشور، مستقل تولیدات بهترین شناسایی راستای در و مستند و کوتاه فیلمهای مستقل فیلم بهترین عنوان به " را جعفری "احسان کارگردانی "به ها "جعبه فیلم

: مهدی از متشکل پایگاه این داوران هیئت نگاه از اعتصامی پروین جشنواره معرفی ، میرکانی محمد سید و جبری سهیال ، فرد ورشوچی اکرم یارمحمدی،

. نمود

96


13 حقیقت، سینما سالن آخرهفته برنامه ( - در وجمعه ) پنجشنبه دی16 و15 ظهر از بعد نیم دو ساعت از سئانس سه در حقیقت سینما جشنواره برگزیده اثر

که جایی ( ، زاده زارع ) وحید : شاهرخ از بودند عبارت آثار . این آمد در بنمایش بابایی )حسن تجاری چهارسوق کرمان (، شناس پایه ) مرتضی کنیم می زندگی

علی ) محمد مجنون ( ، گیتی زار بی )آزاده من راست شانه روی ای فرشته (، نصیری( )رایا آن یک (، کیاسری پور زمان ) مهدی اسماعیل مشتی ( ، فارسی

نویسنده زهی( ، هاشم علی )محمد آرزوست انسانم ( ، نقاشی ) حسن مهرا است احمد آل جالل باره در پرتره - فیلم دقیقه96- احمد آل بودن)مصطفی

نیا(، جعفرباقری )محمد خدا شیر طباطبائیان( علی وحید ها) سید نگاره میز ( ،کار( ثابت )میالد طبیعت با وداعسایر همراه به مستند سینمای کنندکان تهیه و سازان مستند - انجمن دیماه16" . است ما قانونی خانه سینما "خانه که کردند اعالم ای نامه دیگردر صنف23 شبکه در مستند فیلم ساخت دادهای قرار لغو باره در ابوطالب سعید – دیماه17

شود مانع نباید اما آید می پیش شرایط این گاهی : متاسفانه کرد اظهار مستند مالی وبسط قبض این هرحال . به کنند متوقف را کار ما سازهای مستند که

17 شنبه ، مردم راه )روزنامه شود حل که وارم امید و است بوده روال همیشهآخر( صفحه1390 دی 20 کردتعداد اعالم مستند سینمای کننده تهیه یار سماواتی داوود – دیماه18

معاونت همکاری " با ها آفریده " دست عنوان با دستی صنایع موضوع با فیلم وشبکه کشور دستی صنایع و گردشگری ، فرهنگی میراث سازمان دستی صنایع

اصالنی رضا . محمد شود می تهیه ایران اسالم جمهوری وسیمای صدا یکاست. مشاورپروژه

علی باره در زمان در گمشده برداری تصویر کرد اعالم نبوی اکبر – دیماه19 وفرانسه سوئیس ، ایران در فیلم . این است رسیده بپایان اول پهلوی نوه پاتریک. است شده برداری تصویر

امروز نشده« از »مهار تحسین شده مستند فارس، سینمایی خبرنگار گزارش به* .شد خانگی توزیع شبکه وارد تصویری رسانه های موسسه توسطدیماه( ) نوزدهم و رضوانی مصطفی کارگردانی و نویسندگی به فیلم این گزارش، بنابراین

دانشجوی یک جست وجوی که است مستندی حسن پور محمد تهیه کنندگی. می کند روایت را2011 و2010 سال های ایران در پاکستانی

»محتشم« درگیر میالدی،2010 نوامبر در هسته ای دانشمند دو ترور از بعد اتمی سالح ساخت در ایران اتهام بررسی به وادار و شده ایران اتمی پرونده

. می شود اسالمی، بیداری همچون دیگری مهم موضوعات به دقیقه ای،70 مستند این در

پرداخته ایران در سنتی و مذهبی مراسم های برخی و لبنان به جمهور رییس سفر.است شده

97


و شد رونمایی جمهور رئیس حضور با گذشته ماه مهر نیمه در مستند این "مستند دست اندرکاران از قدردانی با خود سخنان از بخشی در احمدی نژاد مستندی اسالمی، انقالب از منبعث آرمانی نگاه با کردند تالش که"مهارنشده

و ملت ها بیداری در را ایران نقش و کرده تهیه جهان و منطقه تحوالت درباره و زنده قوی، ارزشمند، کاری مستند گفت: این بکشند، تصویر به منطقه تحوالت

که بود جاذبه دارای .دارد اساسی نقش هنر و اندیشه ایمان، آن تهیه در یقینا فیلم مردمی جشنواره دومین در است، سفیر مستند مرکز از کاری که مستند این

شد جشنواره نرم« این »جنگ بخش بلورین فانوس برنده عمار

: بزودی گفت ارشاد وزارت سینمایی امور معاون شمقدری جواد – ماه دی20 عهده بر را کشور سینمایی اصناف صنفی امور موقت بطور ساماندهی کمیته یک( آخر صفحه مردم راه ) روزنامه گیرد می

مستند و مستند های فیلم خانگی نمایش حقوق خرید راخوان - ف1390 دیماه داستانی

اینترنتی نشانی به مستقل کوتاه فیلم از حمایت پایگاهwww.shortfilmsupport.com ، حوزه فعال موسسات از یکی با توافق اساس بر

تمامی از ، ایرانی مستقل فیلمسازان از حمایت راستای در و رسانه ویدئو فیلمهای خانگی نمایش حقوق خرید جهت مستقل سازان مستند و فیلمسازان

نماید. می همکاری به دعوت کشور مرزهای داخل در داستانی مستند و مستند از یکی و مستقل کوتاه فیلم از حمایت پایگاه بین شده انجام توافق به توجه با

فاخر آثار از ای مجموعه برعرضه مبنی ، رسانه ویدئو حوزه فعال موسسات و فیلمسازان کلیه از لذا خانگی، نمایش شبکه طریق از ایران سینمای مستند دفتر به بازبینی جهت را خود فیلمهای تا شود می دعوت مستقل سازان مستندنمایند. ارسال مستقل کوتاه فیلم از حمایت پایگاه

98

http://www.shortfilmsupport.com/


کشور مرزهای داخل در ها فیلم خانگی نمایش حقوق تنها که است ذکر به الزم نیز و تلویزیونی حقوق از اعم دیگر حقوق و است نظر مورد سال پنج مدت برایبود. خواهد محفوظ آثار صاحبان برای ایران از خارج در فیلمها پخش

در هنرمندان برای ها هزینه افزایش به سرانجام شهر شورای عمران *کمیسیون اعتقاد هنرمندان برای قبور بودن رایگان به شهرداری نداد. البته رأی زهرا بهشتمردم- صفحه راه شد. )روزنامه قائل تخفیف آنان برای باید بود معتقد و نداشت

6) ای بیانیه انتشار با ساز مستند329 جمله از سینماگر دوهزار تعداد – دیماه21 کردند اعتراض سینما خانه انحالل به

)علیه الرضا موسی بن علی هشتم، امام عزاداری ایام مناسبت به- بهمن2 " بهشت هشت: " درآمد بنمایش سیما مستند شبکه از مستند السالم( سه

درباره ،رضوی جشنواره مستند بهترین تندیس برنده سماوی ستاره ساخته دقیقه60 طیاب منوچهر ساخته ملکوت دروازه ، رضوی قدس آستان کتابخانه نهان« »گنج قدس، آستان و مشهد تاریخی گذشته رضوی قدس آستان محصول

. رضوی قدس آستان کتابخانه درباره کشاورزی رضا ساخته

فیلم به )نگاهی بزرگ هیچ یک از تصویری عنوان با بالغتی امید مقاله – بهمن2. شد منتشر مستند و سایت ( در اصالنی محمدرضا مفهومی” هنر “تهران

با زندباف حسین ریاست به سینمایی صنوف امور ساماندهی هیئت- بهمن8 درخشنده، پوران شیخ طادی، پرویز هاشمی، سیدضیاء طالبی، ابوالقاسم حضور شد. تشکیل الماسی جهانگیر و شورجه جمال رئیسیان، علیرضا بابویهی، عباس

روابط ( : 1390 بهمن9 شنبه یک - 1451 شمارهشرق) روزنامه نوشته به از نامه اي طي گروه اين كرد: »وظايف اعالم سينمايي امور معاونت عمومي

حكمي شد.« طبق خواهد ابالغ اسالمي ارشاد و فرهنگ وزير حسيني دكتر سوي با: «است شده مطرح وظايف اين شده، منتشر شمقدري جواد سوي از كه

در كمك و سينمايي صنوف كردن نظام مند منظور به متعال خداوند از استعانت راستاي در و سينمايي صنوف جاري امور به رسيدگي آنها، شدن قانوني امر

بهبود و ساماندهي و شغلي امنيت از صيانت و سينمايي صنوف منزلت ارتقاي قانون به استناد با و سينمايي مختلف صنوف اعضاي معيشتي و رفاهي وضعيت تجارب پشتوانه به عطف و اسالمي ارشاد و فرهنگ وزارت وظايف و اهداف

هيات عضو عنوان به مي شود دعوت جناب عالي از صنفي، و سينمايي ارزشمند داده شده مسووليت هاي و اختيارات چارچوب در سينمايي صنوف ساماندهي

و مقاصد پيشبرد براي سينمايي امور معاونت است نماييد. بديهي وظيفه انجام. »داشت خواهد معمول را مقتضي حمايت هاي هيات، آن اهداف

حسين گفت، سخن و شد ظاهر رسانه ها بين هيات اين از كه كسي ولين"ا"رييس جمهور« است. همراه »تلفن فيلم تهيه كننده زندباف،

99

http://www.nasimonline.ir/NSite/FullStory/News/?Id=319241




دقيقه اي« با پنج» مستند فيلم هاي توليد از حمايت تجربی: فراخوان سینما * المللي بين جشنواره ويژه ي بخش در نمایش منظور به »خانواده«، موضوع

شد. تجربي« منتشر و مستند سينماي گسترش »مركز توسط سينماحقيقت، سی مسابقه بخش برای بلند مستند فیلم بیست - نام بهمن22 تا بهمن12

درگیرد. قرار داوری هیئت قضاوت مورد تا شد اعالم فجر فیلم جشنواره امین بهترین افتخار دیپلم ۳ و کارگردانی و فیلم بهترین بلورین سیمرغ دو بخش این

.شد خواهد اهدا بلند مستند فیلم تدوین و فیلمبرداری پژوهش، بود، نگذشته شان تولید زمان از دوسال اکثر حد که باالتر و دقیقه هفتاد های فیلم های فیلم بررسی و نقد جلسات بود داشتند. قرار را جشنواره در حضور امکان

: بودند ها این جایزه دریافت شود. نامزدهای برگزار جشنواره از بعد مستند،قنبری : رهبر کارگردان- گرفته غبار های آینه

طیاب - کارگردان: منوچهر البرزرضایی برخدا - کارگردان: پناه مبارز بانوی

زاده احمد - کارگردان: حبیب دنیا مجسمه بهترینعطارپور. - کارگردان: ارد فارس خلیج

امیری. اله - کارگردان: فتح ایرانی پلنگ درجستجوی. بحرالعلومی - کارگردان: شاهرخ ساکت دوبلور

فر. مهران - کارگردان: فرهاد نیاکان بهشت دیلمانپور. افشین فرشاد - کارگردان: دنا قلب در زندگی عباس علی مرتضی قدرتی، نهان پیمان کالنتری، : بابک ها - کارگردان ها ستاره

امینی. عباس و جوان جبلی محمدحسین ورهرام، فرهاد میرزایی،کمارجی. دهقانی - کارگردان: حسن خور کتله غار های شگفتی

فر. داوری - کارگردان: صادق کاشی شوخ شیخبابایی. - کارگردان: حسن تجاری چهارسوق کرمانبرمهانی. محسن :- کارگردان کریم

محسن کالنتری، پیروز اعتماد، بنی ها: رخشان - کارگردان چهارنگاه کهریزککیارستمی بهمن امیریوسفی،

من و روز21 شخصی نگاری چهره نیکولز بیل قول به فیلم دو با *آشنایی . کشاورز مینا ساخته تهران در ناخوانده و نورد برق شیرین ساخته

100


المللي بين جشنواره چهارمين در بار، نخستین - برای اسفند14 تا بهمن10 در جشنواره شد. این پذیرفته نیز مستندتجسمی های فیلم فجر تجسمي هنرهاي

عكاسي، كاريكاتور، سراميك، و سفال نگارگري، خوشنويسي، نقاشي، هاي رشته 14 تا بهمن10 تجسمي مستند هاي فيلم و سازي تصوير سازي، مجسمه پوستر،دشو مي برگزار استان32 در ماه اسفند

مستند فيلم هفته) ایسنا( : ایران دانشجویان خبرگزاری گزارش به – بهمن12 ايران سينماي مستند20 حضور با صفاریان، ناصر دبیری بهموسيقي« »سينما

.مي شود برگزار سوئد در

كمانچه« »دو فيلم هاي، ميزبان سوئد آپاالي و استكهلم شهرهاي در هفته اين» ميرتهماسب(، دوم« )مجتبي »صداي »سازمخالف« و كيارستمي(، )بهمن »باد صفاريان(، مصائب« )ناصر خوب »وقت حائري(، »اسي« )رضا «و127

با »آرامش قاسم خاني(، گمشده« )عليرضا »نواهاي رسول اف(، محمد) بور«د »افسونگر شريفي(، ماه« )فرحناز »صداي سالور(، « )سامان10 ديازپام

پرنده« »آقايان داوودي(، نادر )«2توان به »عارف باقري(، ساساني« )مهدي كشاورز(، مينا و حيدري كامران)كامل« روز يك انتهاي »در بهرامي نژاد(، )رضا

من« )مهران ،»قريه(شاهرخي »ليان« )پويان قشقايي(، »نغمه ها« )يلدا.ناظري« است و »حافظ فيلم و زينت بخش(،

در دیگر مسئله آن و بازار در مستند پنج مقاله در کالنتری پیروز – بهمن21: نوشت ومستند سایت

101


در بلند مستندهای نمایش و فجر فیلم جشنواره بازار شلوغ روزهای با همزمان بندی بسته و DVD پنج در ای دقیقه ۵۰ حدودا مدت میان مستند پنج آن،

روز یک است: زینت، شده فروش بازار راهی صفاریان ناصر سوی از جداگانه رودخانه مقدسیان(، )محمدرضا مه در گو و گفت مختاری(، )ابراهیم بخصوص

کیارستمی( و )بهمن خوانی شبیه میرطهماسب(، )مجتبی دارد ماهی هنوز که خوبی های فیلم ربانی(؛ تورج راشدی، )عمید جاللی ناتمام: بهمن عکس

برای مطبوعی گام تواند می شان عرضه و دارند را مخاطب جذب خاصیت سینما این با رابطه کم مخاطب با ما سینمای خوب مستندهای کردن مرتبطباشد.

نه آن، پز که چرا است، کارآمدی و درست ایدۀDVD f پنج همزمان عرضۀf شکلfمستند فیلم فروش و عرضه از فضایی نمایش بلکه مستند، فیلم یک تنها عرضۀ و فرهنگی تأثیر لحاظ به هم و مخاطب جذب و کار اقتصاد نظر از هم که است می ها چشم به کار ویژگی و بداعت گذارد، می بیشتری تأثیر مستند فیلم ترویجبیاید. خوش هم ها دل به امیدوارم و نشیند

102


صنعتی های فیلم ملی جشنواره دومین به آثار ارسال مهلت آخرین بهمن15* صنايع از اثر 850 از بيش تاكنون کرد اعالم جشنواره خانه دبیر )جهش( بود

برخی.است رسيده جشنواره دبيرخانه به مختلف هاي گونه در كشور مختلف: جشنواره برگزاری اهدافاز

بخش در ايران اسالمي جمهوري نظام دستاوردهای و ها توانمندی معرفي .1 . معادن و صنایع

و مديران سينما( و و )فيلم هنر حوزه فعاالن بین ارتباط سطح ارتقاء .2.کشور معادن و صنايع صاحبان

.كشور در صنعتی فیلم تولیدات كيفي سطح ارتقاء به كمك .3

آثار و ها فيلم اطالعاتی بانك ايجاد و کشور در مستندسازی فرهنگ به کمک .4.کشور در صنعتي سينماي

تجارب تبادل و كشور صنايع بين همكاري توسعه جهت مساعد شرایط ایجاد .5. صنعتی های فیلم تولید زمینه در موجود

در صنعتي سينماي آثار و ها فيلم پخش و انتشار به كمك و سازي زمينه .6خارجي و داخلي تلویزیونی های شبکه

مهندسی و فني آموزش نظام براي فيلم شكل به محتوا توليد به کمک .7.کشور

آثار و ها فیلم تولید زمینه در موفق و فعال صنایع و سازمانها افراد، از تقدیر .8103


صنعتی سينمايي های جشنواره برگزاری طریق از کشور سراسر در عادالنه های فرصت ایجاد .9

کشور در ای منطقه و استانیصنایع در گذاری سرمایه مناسب های فرصت معرفي و شناسایی به کمک .10 صنایع بین فاخر و مناسب آثار تولید در مشارکت بسترهای و زمینه ایجاد .11

فيلمسازان و کشوراقتصادی جهاد امر به رویکرد با صنایع، و سینما نقش بررسی .12

فجر جشنواره با همزمان کشور سینمای سازمان کار به آغاز مراسم – بهمن18 امور معاون ، شمقدری جواد و شد برگزار میالد برج سعدی سینما سالن در

سید . دکتر شد معرفی کشور سینمایی امور سازمان رئیس عنوان به سینمایی شدن : تبدیل گفت مراسم این در اسالمی وارشاد فرهنگ وزیر ، حسینی محمد

نیست. کشور سینمای کردن دولتی معنای به سینمایی سازمان به معاونت

،جایزه امامی فیما و دریانوش رضا ساخته ب خانم یا آقا خالی جای مستند * فیلم. کرد کسب را داکا جشنواره مستند بهترین اول

روز دو یکی مستند سینمای موزه مستند تاالر اندازی راه بهمن- فراخوان19 پیش اسناد آوری جمع برای مرکز دو که آمد فراهم سینما خانه انحالل از پیش به اشیاء تحویل موضوع ، یافت انتشار روز این در فراخوان وقتی بود شده بینی. بود شده حذف فراخوان از ، انجمن دفتر

ایران سینمای موزه مستند تاالر اندازی راه فراخوان

سرانجام مستند، سینمای موزه تاسیس برای مستندسازان انجمن کوشش با فردوس( باغ در )واقع ایران سینمای موزه در مستند تاالر اندازی راه مقدمات

موزه مستند است. تاالر گرفته قرار انجمن اختیار در مناسب فضای و شده فراهم بخش است قرار و گیرد برمی در را سینما این تاریخ تمامی ایران، سینمای بگیرد. شکل ایران اسالمی انقالب از بعد و قبل بخش دو در موزه مستند سینمای پیروز و ثنایی امیرحسین نژاد، تهامی محمد زاده، بهرام حسن امامی، همایون

مستندسازان انجمن سوی از مستند تاالر اندازی راه اجرایی هیأت کالنتری، های خانواده فیلمسازان، کلیه از ایران سینمای مستندسازان هستند.انجمن به که صورتی در کند می دعوت مستند سینمای مندان عالقه و مستندسازان

نامه، پژوهش کارگردان، یادداشت مستندنامه، جوایز، فیلم، عکس، چون اسنادی فیلم، موسیقی، صدا، نوار ها، فیلم در شده گرفته کار به وسایل مطبوعات، بریده

ایران مستند سینمای به مربوط شیء هرگونه و فنی تجهیزات بروشور، پوستر، یاری ایران سینمای موزه از بخش این ساختن غنی در را انجمن دارند، دسترسی

سینمای موزه به را موارد این توانند می تاریخی اشیای و اسناد دهند. صاحبان اهدا نام است کنند. بدیهی دریافت رسید و دهند فردوس( تحویل )باغ ایران

مستندسازان انجمن ماند. یادگارخواهد به موزه مؤسسان زمره در کنندگانایران سینمای

104


فجر فیلم جشنواره امین سی مستند بخش بلورین سیمرغ - برندگان بهمن23

سینمایی مستند حقیقی' برای 'مانی به مستند كارگردانی بهترین برای.ساله' چهل كارنامه 'مهرجویی

جوی و جست 'در امیری' برای الله 'فتح به مستند سینمایی اثر بهترین برای مستند اثر این كه شد یادآور خود جایزه دریافت هنگام ) ویایرانی' . پلنگ

(بودند. زیست محیط عاشق كه است گروهی ساله شش تالش حاصل فرهاد ساخته آزادی سینما در خورشید خانه سرزمین فیلم نمایش – بهمن29

. ورهرام

فیلم پوستر شیوه به (که بیرنگ ) بیژن سرگرمی و مسابقه"ایرانی شام" - ماه بهمن

. شیوه است شده توزیع نسخه هزار پانصد تیراژ با شده ساخته وی تی رئالیتی هم قهرایی حسین امیر مانند گذاری بنیان و استاد ایران در وی تی رئالیتی

. کند می کار تلویزیون برای که دارد معلول موضوع بامحوریت آوا فیلم جشنواره دومین جلسه نخستین – اسفند اول الهیه در واقع ایرانی هنر موزه باغ در شهری های فضا سازی مناسب و معلولیت ،

سینما خانه اختیار در قبال ) که شهرداری هنری فرهنگی سازمان به متعلق تهران105


معلوالن هنری های آفرینش انجمن همت با جشنواره این . شد ( برگزار بود. شد خواهد برگزار1391دیماه در ایران

در ، مقاله دریافت برای فرهنگ و مستند نامه ویژه - فراخوان اسفند چهارم تاریخ/ جعفری مرضیه یافت. ویراستار انتشار وفرهنگ شناسی انسان سایت

/ 1391 آذر31: مطالب نهایی تایید / 1391 تابستان پایان تا البطم دریافت 1391 انتشار: اسفند

بين جشنواره هشتمين اختتاميه مراسم: نیوز جنوب گزارش به – اسفند5 از مستند، بهترين جايزه. رسيد پايان به برگزيدگان معرفي با100 فيلم المللي مستند»كوچه براي بوشهر دهقان" از "مهدي به جوان داوران هيات سوي

جايزه تومان ميليون2 مبلغ و تقدير لوح جشنواره، تنديس و گرفت ماهي« تعلق . شد اهدا وی به نقدي

و بود بارندگي زمان در بوشهر تنگك محله مشكالت درباره مستند اين موضوع اين در ماهي صيد جستجوي در كه داد مي نمايش را اي چهبپسر ثانيه100 در

.است آبگرفتگي رضا درگذشت سالروز بهمن، سیزدهم مناسبت به امامی همایون – اسفند6

در را شریفی رضا یاد به ( مقاله سینما معلم و ساز مستند ) فیلمبردار، شریفی. ساخت منتشر مستند پیک سایت

جشن – 6 درنهمین صمدیان الله سیف ی دبیری با تهران شهر ویژه مستند های فیلم اسفندآمد . . می در بنمایش هنرمندان خانه شهناز جلیل استاد تاالر در ها فیلم شد افتتاح سال تصویر

تجسمی جشنواره مستند بخش فیلم : چهل ایسنا گزارش به – اسفند12 تا8 حسین محمد عالمی، اکبر تهران( توسط معاصر هنرهای موزه تک ) درسینما

داوری قاسمخان وعلیرضا جهرمی ضابطی احمد قدیریان، عبدالحمید حلیمی،شد.

، همایش اینشد. منتشر تصویری شناسی انسان همایش سومین * فراخوان همکاری با و ایران انسان شناسی انجمن توسط ،1391 ماه اردیبهشت .می گردد برگزار تهران دانشگاه اجتماعی علوم دانشکده

مرتضی رحیم ساخته ترکمن پرخوانان فیلم از ای گزیده فردا، میراث * مؤسسه. داد قرار خود سایت اول صفحه در را نجد دقتی محمدصادق و وند

106


شدند معرفی تجسمی هنرهای جشنواره مستند بخش های بهترین – اسفند14 :

. گسترش مرکز در بابائی شاه میثم ام نشانه یک من – فیلم بهترینزاهدیان مهرداد به شیشه روی _ خاطرات پژوهش بهترینآلبالو کوچه برای فانقیان کریم – تدوین بهترین

من شهر یوارهای د برای همراز علی – برداری تصویر بهترین سیمرغ داستان برای پناه حق _ مریم کارگردانی بهترین

. زندگی فیلم کارگردانی برای اسکندری صمد به داوران هیات ویژه جایزه

اندیشه( ) درخت مستند بن رای تخصصی سایت گزارش به – اسفند17

107


کوتاه فیلم جشنواره ی دومین اختتامیه ی آیین اسفندماه۱۷ چهارشنبه شامگاه شد. اسامی برگزار اصفهان فرشچیان هنری فرهنگی مجتمع در حسنات

: شد اعالم زیر شرح به جشنواره این مستند بخش برگزیدگان ساخته ی [ بختیاری ایل آئینی ] عروسک بازبازک فیلم به مستند فیلم بهترین جایزه

. شد اهدا ایذه از چهارتنگی هوشنگ دهنبی فیلم کارگردانی برای ایالم از زحمتکش کمال به مستند کارگردانی بهترین

رسول پور مهدی کاریاری( نوشته ی)کایر فیلم به مستند پژوهش بهترین. شد اهدا فیلم های به ناداور هیات منتخب جایزه ی همچنین. شد اهدا ساری از هدایتی علی ساخته ی آتش و نون طبس، از نظری حسین ساخته ی نان چرخ مستند

کار مهربون خدای سالم و نادی علی ساخته ی قسمت دایره آبادان، از شهابی نژاد.گرفت تعلق اصفهان از فشارکی نقیان حسن

معرفي با سال تصوير جشن نهمين : آریا خبرگزاری گزارش _ به اسفند19 از: بودند عبارت مستند بخش های ... بهترینداد پايان خود کار به برگزيدگانش

سالطين" آبتين، مارک" بکتاش "پارک حسيني، روشن" محسن سراي "طهران. باقري مهدي ساختهپسر" "پير تبريزي، زينب و خوشدل ها" پاليز خيابان

گزاری خبر به کشور سینمایی صنوف ساماندهی گروه : رئیس اسفند24 وزارت جمله از کشور قانونی مراجع ثبت به باید سینمایی : صنوف گفت فارس به . تا برسند ارشاد یا اجتماعی وامور کار وزرات یا بازرگانی وزارت یا کشور

کنند. پیگیری را خود مطالبات بتوانند مستقل صورت

جعفری مرضیه... گرفت گل بوی شانه کردی، شانه را خود زلف

108


.» « جلوی در را گذشته اش تمام که روزهایی بود که روزهایی می شد، سپری روزهایش " " نام به ، حزن نام به ثابتی عنصر با روشن، قهوه ای رنگ به چشم هایی می دید؛ چشم هایش "... ! " ..." ما،" جز کسی که نمی شد باورم آقام ام، ننه بین می گفت هرچه که گذشته ای و درد

. باشد آنجا زندگی از سرشار و تازه بهاری برای منتظر و زنده بودن به امیدوار و دلخوش مایحیات با و برسد راه از بهار تا ماند منتظر را زمستان همه که ساله ای هفتاد گذشته ی بود، اما

... و خاک، زیر به را مدام لرزشی با اش بیماری از رنجور و نحیف بدن ببرد را او ملموسش . خیرمقدمش که می دانست می آمد، که بهار خاک فرای به را دردمندش و امیدوار و بزرگ روح

حضورهایی به می کرد تعارفش و می خورد که چایی هایی همان با رفت؛ خواهد و گفت خواهد رالرزش، با که جیبی، کوچک شانه ی همان با می کرد، درک را ها آن خودش چشم های تنها که

باز و می زد نرمی لبخند و می کرد شانه را موهایش و می آورد بیرون جیبش از حوصله با و آرامدر روشنش تصویر در هستی اش همه با را بهار بوی گل، بوی و می گذاشت جایش سر را آن

" ... لبخندهای همه ی می آمد، که بهار می پراکند خودش مغز در نمی داشت، دوست که خانه ایروز"* سومین در که می کرد، نوئی سال در ماندنش و بودن از دلگرم دیده های نثار را ش الغر

. ... شد خاموش بهارپر که خاکی درون و غسال خانه سنگ روی نشد، دیده رفتنش که درهایی و خانه ها خانه پشت

... بهار؛ از پر برایم بود خواهد و بود سخنی خاموشی اش خاک بازهم و ذکر و آه و اشک با شد " " - که رو آن از آغازی می دهد؛ بهار که آغاز نان به هدیه ای به مرگ، حیات چرخه ی به اندیشیدن

" " " حال " در زمینی و زمانی با ، یاد جنس از بهاری در اش تن زمستانی بند از رهایی با پدربزرگزمان نیازمند که بود خواهد خاطره ای زیبایی در امتدادش که تولدی شد؛ متولد روییدن و رفتن

. بخشد زندگانی و شود سبز و بروید می تواند همواره که چرا نیست، مکانی وزمینش در و شکفت بهارش در او که می رسیم سالی پایان به می گذرد که دقیقه هر که اکنون،

بیهوده تکراری ورطه ی در که غم هایی نه اما کالبدش، نبودن برای هست غم هایی شد، خاک " آن " از رسیدن و غم درک و فهم برای را انسان سعی که دست آن از غم هایی که شوند، اسیر

" " و شادی و مرگ رسیدن فرا غم می دارند؛ نگه زنده زندگی در ممتد و عمیق شادی ای به . " " همه ی که باشد می سازد غیرکالبدی ماندن زنده برای زندگی قالب در پی اش در که ذوقی

عزیزانمان که باشد و شوند، بدل دادن ادامه و شادی به زیستن چرخه های در کامی هایمان تلخ ... " " " باشد " و اشان ماندن زنده برای شود زیبایی فاصله ی مرگ تا بداریم، دوست سیر دل با را

... " کند " پر زندگی امان لحظه های همه و امان قلب را، امان حیات گل بوی که109


من / اسرار بردمد بیاید من بهار چون زمین اسرار جمله ظاهر گشت بهاران درمن / بیمار برجهد بخندد من بهار چون بهار از خورد شربتی شد خزان بیمار که هر

* من / اقرار دم آن بهاری باد آن چیست تو انکار دم آن خزانی باد این چیست::

: امین پور* قیصر از / شعری باشد کنم مي ذخيره دل در را خود الغر لبخندهاي است عمريمبادا روز براي

شمس* دیوان

110

http://sabib.blogfa.com/post-120.aspx

http://sabib.blogfa.com/post-120.aspx


غزنویان زهرا و جلیلوند حامد

می‌کنیم گذار و می‌شویم فرسوده

» نوروز » ویژه نامه برای گذشته سال فرهنگی اتفاق مهم ترین موضوع عمیقا 91انتخاب را ما . تصور از سخت تر نوشتن، برای موضوعی انتخاب ظاهریش، سادگی برخالف کشید چالش به . تندیس و مدال گرفتن یا است؟ اسکار جایزه کسب فرهنگی، اتفاق مهم ترین آیا بود اولیه مان

مقاله ای شدن قبول یا نشست و همایش یک در شرکت یا جهانی؟ مسابقات و جشنواره ها از ... هیچ کدام حقیقتش ؟ یا موسیقی در جدید پدیده یک ظهور حتی یا و علمی کنفرانس یک در . کتاب های در که نیست چیزی آن ما برای فرهنگ امروز نکرد مشغول خود به را ما ذهن آن قدر

خوب درباره که اسطوره هایی یا و بسته نقش باستانی باشکوه بناهای سردر بر نوشته، تاریخلحظه در که چیزیست همه، از بیش بلکه داریم، خودمان بودن بافرهنگ و بودن متمدن و بودن

. و گفتارها رفتارها، فرهنگ، می کنیم درکش خودمان روزمره زندگی تجربیات لحظهبرای را شخصی مان نظریه های می دهند، شکل را ما امروز ذهنی دنیای که است ارزش هایی

. و ساده و معمولی روزمرگی های همین فرهنگ، دیگران با شدن مواجه و جهان درک. می کنیم قضاوت دیگرانمان و خودمان امروز درباره همین ها با ما و است پیش پاافتاده

سال تعریف، این شک 90با غیرمنتظره ها، سال بود، ویژه ای سال ما برای فرهنگی نظر اززندگیت لحظات تمام که جامعه ای در غریبه یک عنوان به زیستن سال شدن ها، گیج کردن ها،

از گریز برای تالش و جامعه از شدن بیزار و خود از شدن بیزار سال است، گذشته آن درونبه رسیدن فرآیندها، فهمیدن برای تالش منطق، وادی به بازگشتن و احساسات این دوی هر

. زندگی از اطرافمان انسان های و خودمان درک و میان ذهنیت

را فرهنگ البته و تفکر بنیان های که می سازند را دوگانه هایی فرهنگ ها معتقدند ساختارگرایان . در دوست شب، مقابل در روز بد، مقابل در خوب دیگری، مقابل در خودی می دهد تشکیل

111


. ... می کنیم درک را زندگی آن ها خالل از و می آموزیم را دوگانه ها این ما و دشمن مقابل . چه به می گویند ما به دوگانه ها می گیرد شکل فرهنگی، درک همین بر مبتنی هم رفتارمان

از گزاره هایی و غلط کاری چه و است درست کاری چه نه، کسی چه به و بکنیم اعتماد کسی . در ما روزمرگی های اما دست . 90این و شد غریبه خودی، شکست را دوگانه ها این از بسیاری

. عامل یک سوءتفاهم، یک دروغ، یک با آشنایی و دوستی دهه یک سابقه آشنا یکباره به غریبهکه رسید دوستی ای به قطار کوپه در غریبه ای با هم سفری ساعت ده و شد سست ناشناخته

. و دیدیم غریبه ها از داشتیم انتظار دوست از آن چه است برخوردار عجیب بی زمانی یک از انگارگیج حالت دو هر در و کردیم تجربه اش دوستان با می رفت انتظار غریبه ها از طبیعتا آن چه ... . تنها این، و نفهمیدند و شدند گیج ما رفتار از هم دیگران بدون شک نفهمیدیم و شدیم

. قاعده همین هم حرفه ای کار عالم در نیست رفاقت دنیای و دوستی روابط تجربه هایو. تو به نزدیکی ای و قرابت از حاکی حرف هایش و نشانه ها تمامی که مدیری حکمفرماستو است سخت باورش که می گذارد یادگار به همکاری از تلخی ای آن چنان است اندیشه هایتتو از آن چنان ظاهرش، حتی و المان ها اطاقش، چیدمان واژگانش، که دیگری مدیر درمقابل،

چنان می کنید اعتراف آن به دو هر برخورد اولین در ناچار که دور، او از آن چنان تو و است دورلذت و نشسته اید میز یک پشت همچنان و گذشته اداری وقت از ساعت ها که درمی آید آشنا

... کردن کار و گرفتن یاد و گفتن و بودن هم با از می برید

سال طی پژواکش که سوالی جست؟ باید کجا در را معما این گوشمان 90کلید در دائما ! : یک. مشترک ارزش های مجموعه اخالق جست آشنا واژه ای در بتوان را پاسخ شاید می پیچید

و درک قابل هم، برای این رو از و کنند عمل آن مبنای بر آدم ها می رود انتظار که جامعه . اخالقی الگوهای از پذیرفت باید دست کم شده ایم بی اخالق نگوییم اگر حال باشند پیش بینی

درک و نیستند شده شناخته دیگران برای الزاما که می کنیم تبعیت متکثری و متعدد چنان . می آورد؟ فرد سرد بر چه جامعه از تجربه ای چنین می سازند مخدوش شدت به را متقابل

علوم زبان به یا اعتماد شدید آمدن پایین دیگری، از ترس افسردگی، جمع، از دلزدگیاجتماعی؟: سرمایه های فرسایش اجتماعی

به 90سال سختی ها این همه دادن نسبت ولی بود سختی سال ما از بسیاری برای بدون شک . چه طور میان این در را فرهنگ نقش نیست روایی تحلیل سیاسی، و اقتصادی ساختارهای

کالن، ساختارهای کردن درونی با که بگیریم نظر در عاملی را فرد اگر گرفت؟ نادیده می توانفرهنگ، این به دادن شکل در ما نقش صورت این در می زند آن ها خالقانه بازتولید به دست

. شکل را زندگی ریز تجربیات که هستیم ما این است انکار غیرقابل سیاست و اقتصاد ... صف های. آن با بنزین پمپ های از ما از بسیاری تصویر و دعوا پرخاش، بوق، صدای می دهیم

. شد پیاده ماشین از سرعت به که داریم یاد به را راننده ای فضایی، چنین در است زجرآورشان. بود کشیده طول زیادی مدت ماشینش سوخت گیری فرآیند که رفت جلویی ماشین سمت به و

! راننده سمت به رفتن جای به راننده اما دیگر دعوای یک هم باز کردیم، فکر خودمان پیش . راننده به لبخندی با و بست بود بازمانده که را باک در رفت او ماشین سمت به جلویی،

. غیرمنتظره صحنه این تماشای لذت هنوز برگشت خودش ماشین سمت به جلویی، دست پاچهمواجه خودش جلوی ماشین با دست پاچه راننده جانب از تکرارش با که بود نشده تمام کوچک

. داریم! نقش هم ما می گویند که است درست حقیقتا کردیم احساس که بود آن جا و شدیم

فرسوده، ماشین های فرسوده، بافت های شنیدیم، زیاد را فرسودگی واژه گذشت، که سالی در . هم را گذار خودمان شدن فرسوده البته و اجتماعی سرمایه های فرسودگی شغلی، فرسودگی

از. مدرنیته، به سنت از است، گذار درحال ایران جامعه می شنویم که مدت هاست همین طور

112


از شهر، به روستا از آپارتمان، به خانه از هسته ای، خانواده های به گسترده خانواده ... کجا؟ به اما می کنیم، گذار و می شویم فرسوده و جهانی به محلی موسیقی های

خدایی ابراهیم

رسانه یک مثابه به گل؛ از بعد شادی

قابل کشتی ورزش در کردن فنی ضربه با که بود نادر آنقدر فوتبال در زدن گل اگر راستی بهکه بود مقایسه قابل بسکتبال در گرفتن امتیاز با که بود معمولی و رایج چنان اگر یا بود مقایسهاز چیزی فوتبال آنگاه بیفتد اتفاق تیم دو سوی از بار صدبار از بیش داشت امکان بازی یک طی

" سخن " برای مقوله یک توانست نمی گل از بعد شادی وقت آن داشت، کم جذابیت و زیبایییک " مثابه به نگارنده زعم به و اجتماعی پژوهش و نویسی خاطره عکاسی، خبرپراکنی، گفتن،

. باشد" رسانه

معمولی، و رایج آنچنان نه و است نایاب و نادر آنچنان نه فوتبال بازی در زدن گل صورت هر در " " ) - در ) که حالی در شود می یاد حال ضد یک عنوان به معموال صفر صفر گل بدون های بازی از

. رود می سخن گل پر بازی یک عنوان به تیم یک سوی از گل دو از بیش رسیدن ثمر به صورت

است، فوتبال زمین در جمعی و فردی تالش هرگونه اهداف مهمترین از یکی زدن گل آریتلویزیون جلوی یا و ورزشگاه سرمای و گرما در که کسانی همه اما آید می پیش کم که اتفاقی

" وجود " آن افتادن اتفاق احتمال لحظه هر و هستند آن دادن رخ راه به چشم اند، شده میخکوبدارد.

113


بسا چه که شود خلق کوتاه و گذرا بسیار ای لحظه تا دهد می هم دست به دست چیز همه . گروهی بازی یک فوتبال هم چقدر هر بادشد داشته طوالنی سالیان برای ماندگار پیامدهایینیمکت و فنی کادر زمین، درون بازیکنان همکاری فرایند یک نتیجه آن در زدن گل و باشد

- ( ... بده یک در و زمین از خارج های همکاری حتی و تماشاگران، باشگاه، مدیران نشینان، ) نهایت در بازهم باشد حریف اردوگاه در عوامل همین با دیالکتیک تر فلسفی بیان به یا بستان

آن در ها چشم تمرکز محل لحظاتی برای رساند می ثمر به را گل که است بازیکن یک. شود می شکوهمند و کمیاب لحظایت

که هستند تماشاگران سپس و نشینان نیمکت و مربیان کادر و وی های تیمی هم بعدی درجه در . می نوشته نفر یک نام به گل هستند گل از بعد شادی های صحنه بازیگردان و حوادث خالقفرد آن عمده بازیگردان معموال بازهم گرچه است جمعی پدیده یک گل از بعد شادی اما شود

. است زن گل

: شود تقسیم دسته دو به جنبه یک از تواند می گل از بعد شادی

نیندیشیده( و برنامه بی های شادی الف

اندیشیده( و شده ریزی برنامه های شادی ب

همکاران، گل، زننده فرد ناخودآگاه معموال و نیندیشیده های واکنش برنامه بدون های شادی ... ) ( حجم گفت باید است، و ها طرف بی تماشاگران تیمش، و وی هواداران ها، تیمی هم

. هستند نوع همین از گل از بعد های شادی عمده

نوک زدن، گل فرایند در دهند می احتمال معموال که بازیکنانی و ها هافبک مهاجمان، نزد امابرنامه خود گل از بعد شادی برای که است مرسوم باشند، کننده تمام اصطالحا و حادثه پیکان

را ها شادی از کمتری حجم کمی نظر از اگرچه هم ها شادی نوع این باشند، داشته هم ریزی ) خاطره ) و خبرسازی نظر از اما ، است بازیکنان خود به منحصر معموال هم آن شوند می شامل

. هستند مهمتر نخست دسته از سازی

: کرد تقسیم دسته دو به را گل از بعد های شادی توان می دیگر های جنبه از

فوتبالی( های کنش و کنشگران به منحصر و فوتبالی های شادی الف

فوتبالی( غیر های کنش و کنشگران با مرتبط و فوتبالی غیر های شادی ب

... ممکن بلکه باشد و ها سازی خاطره تهدیدها، ها، رقابت شامل فقط نه فوتبالی های شادیفوتبالی غیر های شادی اما نیست، زمین در دیگر که باشد فوتبالی شخصیت یک یادبود است

. نوع این در ندارد فوتبال دنیای با ارتباطی هیچ که است ای گونه به هستند نادرتر خیلی که ) ( فوتبال دنیای از خارج ماجرایی یا افراد فرد، به را خود گل دیگران یا زنان گل ها شادی

بهره فوتبال با مرتبط کمتر پیامی رساندن برای برخویش توجهات تمرکز از و کنند می پیشکش. برند می

عنوان به و شود می خبرسازتر آنچه اما هستند رایجتر فوتبالی های شادی کمی نظر از هرچند " به" گل از پس شادی از کوشند می که هستند مواردی گیرد می قرار توجه مورد رسانه یک

. کنند برداری بهره فوتبال با مرتبط کمتر پیامی انتقال برای ای رسانه عنوان

114


سال کامال 1390در مواردی به توان می که داد رخ متنوعی خبرساز نسبتا فوتبالی های شادیسه شنبه ) پنجم، و بیست هفته شیراز سپاسی فجر و پرسپولیس بازی مثل (18شخصی بهمن

) را ) خود ورزشی پیراهن گلزنی از پس زاده رجب مهدی فجر تیم بازیکن آن طی که کرد اشارهاش خواهرزاده افتخار به خودش گفته به که را خود زیرین پیراهن روی نوشته تا برد می باال

. بدهد نشان ها دوربین و تماشاگران به نوشته

ایران در امسال گل از بعد شادی ترین جنجالی

توان می حتی که ایران فوتبال لیگ در امسال گل از پس های شادی از نمونه ترین جنجالی اماتهران پرسپولیس بازیکنان شوخی داستان آید شمار به هم سال حوادث خبرسازترین ردیف در

شنبه ) دوازدهم؛ هفته گیالن داماش با بازی ( 7در غیر حرکت یک عنوان به آن از که است آبان. کرد شدید نسبتا های محرومیت دچار را تیم این بازیکنان از تن دو و شود می برده نام اخالقی

پرسپولیس بازیکنان که گلی دو هر مربوط تصاویر که بود نگذشته بازی این از دقایقی هنوزاینترنت شبکه مخصوصا و ها رسانه در بودند، پرداخته نظر مورد شوخی انجام به آن از پس

. زودی به نبود ممکن عنوان هیچ به آن از پوشی چشم و سانسور امکان که جایی تا شد منتشر . ورزشی های برنامه برخی کردند مخابره را تصاویر این نیز ای ماهواره های شبکه از بسیاری

. شد ها صحنه آن محدود پخش به مجبور نیز ایران تلویزیون بیننده پر

دربی در گلزنی پساز میداودی 74حرکت

می و افتاد اتفاق ایران فوتبال در امسال که گل از بعد شادی های نمونه نادرترین از یکی اما ) میالد ) حرکت دهد توضیح را رسانه یک ثمابه به گل از بعد شادی نوشتار این تیتر خوبی به تواند

پنج شنبه ) چهارم؛ و بیست هفته تهران دربی در استقالل بازیکن .13میداودی ) بود بهمن

و رفت ها دوربین و تماشاگران سمت به مرسوم شیوه به گل رساندن ثمر به از پس میداودی . وی زیرین پیراهن روی دهد نشان همه به را آن زیر نوشته تا باالبرد را خود ورزشی پیراهن

. : تاراز کوگ بختیاری؛ مسعود یاد به بود نوشته

) بود ) بختیاری لر مشهور خواننده است عالءالدین بهمن یاد زنده هنری نام که بختیاری مسعودسال در ) 1385 که امسال پاییز در اما گذشت، اقدام( 1390در یک در اهواز شهرداری

وی یاد به و بختیاری مسعود نام با فرهنگسرایی بود قرار که ای کاره نیمه ساختمان نسنجیدههای رسانه اول صفحه به دوباره او خاطرات و محبوبیت و مسعود و کرد تخریب را باشد

. جنبش با وی همگرایی عنوان به محلی های رسانه سوی از میداودی حرکت آمد منطقهو لرستان خوزستان، های استان در وسیعی بازتاب و شد تعبیر فرهنگسرا تخریب به معترضان

. ... یافت و بختیاری و چهارمحال

دربی، فوتبال، مفهوم و معنی تا بود کافی جمله همین اما نبود ملی نمونه یک شادی این گرچهدیگر و مطبوعات ها، سایت کند، تغییر ایران مردم از بخشی برای آزادی استادیوم و زدن گل

) ( گوشی در هنوز اکنون دادند، قرار توجه مورد را حرکت این ملی بعضا و محلی های رسانهبعد شادی در وی رسانی پیام و میداودی گل از هایی کلیپ بختیاری جوانان از بسیاری موبایل

. چرخد می خویش گل از

115


خضری فاطمه

پیچیده فرایندی نوروز

116


چاره البته شد؛ رد کنارش از و گفت تبریک بودن ایرانی رسوم هیجان پس در باید را ایینوروز . پروسه نوروز بگیریم خودمان از هم را بودن شاد امید کورسوی جلوی باید وگرنه نداریم یهم

نمی پیچیده امروزمان زندگی حوصله در که است کردن فکر برای هیجان. ایی باید گویی مانگنجدشادی وقت آن که بدهیم دست از نوروز با ارتباط در عمیق و پیچیده فکری داشتن برای را

می خود به دیگری . معنای این در نیست روز دو یکی کاری جامعه در کردنش ساختارمند که گیردپیچیده فکری داشتن به شدن وارد خطر که شد هم مردم بین در ناامیدی نگران باید میان

می سخت را ما مردم. همواره اما نیست بعدی یک امروز زندگی نیست شکی این در ترساندنظر در را آن بعد یک موقعیت هر در مجبورند بعدی چند زندگی مفاهیم کردن متعادل برای . درهم اقتصادی موقعیت و شادی هم، با مردم ارتباط طبیعت، مفاهیم نوروز با باشند داشته

می. می پیدا بیشتری اهمیت نوروز با رابطه در مفهوم کدام راستی به به شوند باید شاید یا کند؟می گونه قرار مرکز در مفاهیم این از یک کدام که کنیم مطرح را سوالمان دیگر بقیه ایی و گیرد

می معنا حولش می مفاهیم نظر به یک شوند؟ به مفاهیم این بین نیست ساده هم قدرها آن رسد . آن رسید معلولی و علت می رابطه قرار هم کنار در وقتی هم ها می گیرند معنی را کنند.دیگر

پایه را مردم اقتصاد که است طبیعت این می ظاهرا آن گذاری و می کند جمع هم دور را اما. ها کندمی قرار کجا در بودن پایه شاد یک کدام طبیعت یا اقتصاد را آن می گیرد اراده گذاری به اگر -کند؟

نمی بودن شاد بگوییم باید باشیم معتقد انسان بی ی مفاهیم تواند و بودن هم با چگونه به ارتباط . اراده به اگر اما باشد داشته مردم کنیم زبانی رها را خود باید باشیم نداشته اعتقاد انسان ی

برنامه چه اقتصاد شادی که و مردم ارتباطات طبیعت، برای مساله ایی است؛ چیده که شان ایی . و طبیعت نابودی نگران که فرهنگ جهانی منتقدان تاثیر تحت البته هستیم دچارش امروز ما

انسان شده وجود طبیعت ها نگران و بسوزد دلمان هم شاید را اند؛ شادی بخواهیم هم و شویم مان . دلسوزی این به نه بعدی چند زندگی متاسفانه بگیریم عاریه به خودمان وجود از جز جایی هااز

می شادی بهایی نه و عاریه دهد . های این پیچیده ارتباط به و کرد اساسی فکری باید ماندگارند ایی . می چگونه اما برد پی نوروز به مربوط احساس مفاهیم هم باز کردن فکر پیچیده همراه توان

چاره و دهیم انجام باید بزرگ بس کاری مطمئنا کرد؟ درون در امید و هیجان اییسرزندگی،اندازه تا امر ابتدای در سرزندگی نیست که متفاوت شادیی به رسیدن برای را درد و سختی ایی

. آن از باید را دردها این البته کنیم تحمل دارد، نهفته خود در را امید اجازه و که کنیم تحمل جازندگی مفهوم مرکز در اقتصاد ارتباط دادیم نوع طبیعت، برای و بگیرد قرار شادی مان مانو

. می است آن رسوم و رسم از یکی نوروز که بودن ایرانی فرهنگ بگیرد حلی تصمیم راه تواندآن از باشد؛ بحران این اراده برای که می جا قرار مرکز در انسان که. ی نیست شکی آن در گیرد

گذشته فرهنگ در اراده مفهوم درک برای نظر باید در هم جهان در را امروزش معنای مانخودبرتربینی دچار فقط است ممکن چون باشیم؛ ساده داشته به که شویم نتوانیم هایی گی

. که انسان اراده از چنین این درکی به رسیدن برای مطمئنا کنیم درک را جهان و هم با ارتباط. می انسان حال هر به بگیریم پیش در باید درازی راه بگیرد، قرار مرکز در زندگی تواند در ها

اراده از درکی امروز شکلی اقتصادی به را آن زبان خالل از است ممکن که دارند خود یزندگی برای خودشان نه اقتصادی مسایل نشوند متوجه و کنند درک گذشته از شادی متفاوت -و

می تصمیم تقلیل شان زبان می گیرد؛ قرار ما اختیار در اراده از درکی یاری گرایانه را ما تا کنددهدموقعیت در توجه که زندگی مختلف ابعاد ارتباط به و کنیم درک را زندگی بعد یک متفاوت، -های

نمی و است زودگذر که شادیی بدهیم؛ دست از را خود شادی مبادا که باشیم نداشته تواناییجست برایش تقلیل ساختاری آگاهی این دقیقا کرد؛ نمی وجو اجازه خود گرایانه موقعیت بحران دهد

. کنیم درک را

117


هیجان با باید فقط می زدهگویی قرار موقعیتی در را ما نوروز گفت به گی مجبوریم که دهدهم اقتصاد و شادی هم، با مردم ارتباط طبیعت، اندازه مفاهیم تا خودمان و کنیم فکر اییزمان

زندگی مفاهیم . برای بگیریم تصمیم مان

هیس!

نکن هیاهو

را خاک نفسهای تا

بشمارم

زمین،

را نفسهفتمین

کشید که

افتاد خواهد اتفاق

برکه که

تاول

بزند

درخت و

دستهایشرا

جیب از

آورد بیرون

گوید می کسی چه

است؟ زود

کن کمک

را بزرگ ساعت های عقربه

و بچرخانیم

برسانیم گل به

است وقت

کن بیدار را همه

ها تاک جز را، همه118


دارند که

شراب خواب

. بینند می

) منزوی) حسین

ها زیبایی خدای نام به

دافعیان مرضیه

119


تا است پیش در زیبا بهار. گویم می تبریک دوستان نوروز ی همه به وجودم ی همه با را نوروز بهارهای که شاکرم را خدا. بنوازد را طبیعت از ای تازه سنفونی ما زندگی از دیگری بهار با

و رسیدم رشد از مرحله این به تا زد رقم و گشود برایم یک به یک را ام زندگی از زیادی قطعا توانستم نمی هرگز را حرکتی و جنبش دانش، چنین نبود مهربانش خلق یاری و او توجه اگر

لحظه. سازم محقق زیستم حال در ی جامعه انسانی و ایرانی فرهنگ و زبان و خویش برای در من و شود می یادآور را زمان لحظات آخرین که بود هایی ثانیه خبرآور من برای ۹۰ نوروز

از ما جدایی نهایی دقایق در همیشه که تشویشی و دلهره. بودم ها ثانیه این ی دلهره ی اندیشه به گاه و شادی به گاه و کند می احاطه را هستیمان ی همه خوردیم پیوند آن در که موقعیتی

آنها تک تک در و زد رقم ام زندگی در را بسیاری حوادث امسال فرهنگ. شود می ختم اندوه و فیلم ی مشاهده و دوستان از دوری یا افراد با آشنایی و کتاب خواندن نمایشگاه، دیدن از

،۹۰ دقایق اضطراب ی اندازه به مفهومی بود، مفهوم یک ی تجربه شدم، مواجه که هرآنچه بهاران در شهر دیوارهای و در بر جدایی نام دیدن از جدایی ی واژه وسعت به مفهومی با همزمان و زمستان تا تابستان از جدایی یک ی تجربه تا …از نادر اختالف دیدن با همزمان و هنری ادبی، آثار هنرمندان، آشناییان، دوستان، نزدیکان، مالقات جدال، و دلهره هزاران

دیدار و ماه فروردین گالری از هنری های گالری و نمایش های سالن ها، کالس و دانشگاهی تا نداشتند مهمان حرمت داشتن نگه حتی و اصالت فرهنگ، با پیوندی هیچ که کارهایی و افراد

پس که دیده جهان هنرمند یک هویت ی همه عظمت به اجرایی ی مشاهده و اسفندماه گالری طبیعی و انسانی عناصر تک تک به اش هنرمندانه ناب نگاه در دوری، و سفر ها سال از

وطن ی واژه گفتن: گوید می سفر نو جوانان به اشک، از مملوء چشمان با مادری، سرزمین آن اجرا، در جدید سبکی به هنری آثار نمایش در خواهر دو شکنی سنت از! خواهد می لیاقت

داده پرورش خود در را تکنیک این هنرمندان نخستین که اصفهان چون هنرپروری شهر در هم کارشناسانه بسیار و صمیمی گرم، ای، حرفه اخالق با شدن مواجه در غافلگیری تا بود

باشد باید که جایی در جایش که استادی دریغ بی های کمک از. اش هنردوستان و هنرمندان مرزهای از خارج در حتی دانش، جستجوگر و جوینده هر به دوستانه انسان و است خالی

و ترین غریب دیار، کهن آشنای ی لهجه به که استادی با مالقات تا رساند می یاری سرزمینی تا بگشا فهم از گره و بیا گوید، می استادوار و دارد می بیان برایت را ها اندیشه ترین عمیق

120


دوستان با همزیستی از. بشناسی را هایت ریشه توانی می وقت آن که بشناسی را ها ریشه با را خانوادگی مشکلی ی گره تا آمده دوستان نزد به خویشان غربت از که خانوادگی زنان و مردان و خویشاوندان ترین نزدیک با زندگی تا بازگشایند دیرین دوستان پادرمیانی

پر های کوه سان به سرپناهی بی و آوارگی ی لحظه در درست که حامی و مهربان دلسوز، تناقض یا و تزویر و ریا که بحرانی و آمده ات یاری به استوار پیوندی در سرزمین این صالبت رفع منطق و عقل کمک به را بود کرده وارونه را چیز همه تن، دو یا یک پریشی روان و درونی و دور فامیل از جمعیتی در حضور از. گیرند سر از را طوالنی های گفتمان برای تالش و نموده نه آنکه بی گشتم می خود برای تنها انبوه این میان در وارد تازه ی غریبه همچون که نزدیک را آشنا ی غریبه که غریب خویشاوند آن جزء. بشناسد مرا کسی نه و بشناسم را کسی

برایت داده رخ ی حادثه عمق که دوستی کنار در زندگی، دراز شب کردن سپری تا. شناخت یا و رساند می تو به را خود زدنی برهم چشم به مریضی، حال در و شنود می صدایت از را

آمیزترین موفق از یکی در تا نوردند می در را فاصله کیلومترها که گرانبهایی دوستان حضور شان تحسین و شادباش و لبخند وجودشان، ی همه با و بایستند رویت روبه ات زندگی لحظات

۸۶ زمستان ی ادامه در گویی که پاییزی سهمگین کوران و برف دیدن از. دارند ارزانی تو به را محله ی همه و شکستن کوران این سنگین بار زیر که درختی شاخسار تاهزاران بود مانده جا برف: "شد معنی برادرم کوتاه ی جمله در حادثه این معنای و بردند فرو سرما و تاریکی در را

کسی روزگاری که یادآوردم به." شکند می بارش زیر نتکانی را آن اگر که بتکان را درخت روی روبه ها، انسان دستان سان به درختان این شاخسارهای و ! انسان یک یعنی درخت یک گفت هر از که شکی و تردید ابهام، هزاران از. استجابت بر بود نویدی و آرامش برایم آسمان، سوی

و ها حرف که است آن از تر مقام واال بس خدا که دهد نشان تا تازید می آدمی وجود بر سو و بسط نقش جوانی عنفوان در که آرزویی تحقق تا. بشنود را من چون پرگناهی ی بنده صدای

من اما نکرد فراموش و شنید خدا دهد، نشان که پیوست وقوع به سالی کهن کویر عظمت در این سر بر شب هفت و روز هفت که آسمانی بر شدن گر نظاره از. بردم خاطر از و گفتم چنان عزیزش کوچ پیغام پس از که عاشقی های اشک بر بودنم گواه و شاهد تا بارید کالن شهر

برای دلنگرانی و اندوه از. کند او راه ی بدرقه را خنده و شادی صدای تنها که شکست آهسته هایت زخم مرهم همدالنه و شاهد نزدیک از را تو انسانی حوادث ترین حساس که دوستانی

بر شدن مرحم برای حداقل تو تالش هزاران خود، تنهایی غار در خزیدگی اوج در حال و بودند تا. مامند نمی برایت هیچ ات پریشانی افزون جزء و شود می گم محض سکوتی در دردهایشان

ها میلیون ی اندازه به ای فاصله اندیشه ی حوزه در که صمیمی و تازه دوستانی با آشنایی از. دارند انسانی ی حادثه هزاران ی اندازه به تجربیاتی زندگی ی حوزه در و طبیعی سلول خزیده دوست مالقات تا داشت احتیاج من یاری به گمانم به که دوستی به کمک برای خود پندار

نهری چون که او های کالم نهایت در و بلند شبی و روز درازای به گفتگویی و تنهایی غار در در را آنها زندگی غبار و گرد تا رفت می و بودم کشیده که انسانی دردهای ی همه زالل،

تازه و پاک جنینی تصویر بر اشک از. کرد زنده رویم به رو سپارد، فراموشی دست به خاطرم تا رو، پیاده کنار های زباله آغوش در مادر آغوش جای به اما گذاشته هستی ی عرصه به پا

و دوری از. بندد می نقش سنگ دل بر را فاجعه این نقش که هنرمندی تآلم پر دستان از مادری، سرزمین و خاک از کندن و دلبریدن تا فرزندشان از جدایی بر پدر و مادر دلنگرانی و آب از معلم، و استاد از همسایه، از دوست، از برادر، از خواهر، از عزیزان، رفیقان، دوستان،

و چیزها آن ی همه از و سرودند می برایت را پیامی ها شاخه و ها برگ رقص در روز هر که باد کردن سپری از ماندن، از. رفتن اصل بر تردید از. دادند پرورش اینجا به تا را تو که کسانی آگاهی و دانش برای حقیقت، یافتن برای جستجویی از فهمیدن، و کردن کشف آرزوی در روزها

به سهمی و دلبستن تو به و دلبستی بهشان که کسانی همه از دوری ی اندازه به بهایی تا

121


این پیران کهن صدای آشنایی به کتابی خواندن از. دیگر دیاری در قلبت و روح غربت وسعت تالش و قدیم نویسان رمان و زرتشت و سهروردی و فردوسی کالم روشنایی به بوم، و مرز

پرمفهوم و شده مطرح آثار در شناسانه انسان درکی و پیوند تا آنها معنایی رمزگشایی برای دارد ها اقیانوس وسعت به ای فاصله که شناسی ایران قلم به هم آن صدا، و تصویر هنرمندان

شدن هالیوودی از. ایم کرده فراموش ما که هایی ریشه آن ی همه ی اندازه به نزدیکی اما و هالیوودی ی هنرپیشه شدن مسلمان تا ذهنی آشفتگی و جنجال هزاران و ایرانی ی هنرپیشه های سالن و پالکاردها ی همه ی اندازه به جدایی نام شهرت از. خبری پاسخ و سوال هزاران های سالن و ها روزنامه و ها خبرنامه و مجازی فضاهای ی همه وسعت تا کشور تمام نمایش و خودی خارجی، و داخلی تحسین و توهین و نقد و بازتاب ها میلیون از. جهان سراسر نمایش

مستند زندگی درآوردن تصویر به در فرهادی مهارت و بینی نکته و دقت و تالش تا غیرخودی ایران تصویر از. دیگر انسانی تمدن صدها در که سرزمین این در فقط نه مردمان، بسیار چه اخالق، خانواده، فرزند، مادر، پدر، زندگی، اختالف، رنج، درد، چالش، مسئله، موضوع، هزار در

بهت تا شدن جدا یا ماندن شکستن، بردباری، تحمل، کودک، مهاجرت، دروغ، و پول انسانیت، و دیده حال به تا کهن زندگی های سبک گزینشی تصاویر الیه البه از را ملتی که جهانی مخاطب

ی همه زندگی دردآشنایی، و روزمرگی به ای زندگی جدایی، این در اکنون و بود نموده تصور از. کند می نظاره کنند می سپری شهری مدرن ی جامعه در درآمد برای را روز هر که آنها ای کرده آماده را اش اسباب ی همه و بسته را بارش کوله سالیانی که جدایی بر تردید و تآلم

به که دانی می و داری دوستشان که آنها ی همه خاطر به هم آن آخر ی لحظه در سکون تا در زیستن خوشبختی مگر که اندیشی می این به خود با را روز هر و نیازمندند سخت ات یاری و فرهنگ و انسان علم تحصیل سال چهار از پس داری؟ دوستشان که نیست کسانی کنار

هزار دل در یکباره درس و کالس و کاغذ و کتاب انبوه در تعمق و فکر ها ساعت گذراندن برای بودم نموده کسب که معرفتی و دانش ی همه از و گرفتم قرار اجتماعی ی حادثه و ماجرا

در اما. شود می رمزگشایی خدا لطف به باالخره اختالفات جستم، مدد موضوعات فهم برای معاصر، دنیای در که دیدم را پیوندی منطق، و عقل سرمایه، اجتماع، ساختار، هزارتوی اگر که پیوندی. دهد می کاری، انجام در را تردید و سکون حالت انسان به شده که هم دقایقی خود الشعاع تحت را ات زندگی ی همه شود وارد تو به آن از ای ضربه هر یا و شود گسسته

بین از را ات حافظه آنکه مگر شوی رها ضربه و حادثه آن از توانی نمی هرگز و دهد می قرار روح، عمق در که پیوندی. کنی پاک را ات زندگی تاریخ از بخشی بیهوده، تالش در یا ببری

روی انسان، یک روی یا باشد هنری اثر یک روی تواند می پیوند این و دارد جا انسانی احساس یا و خانگی حیوان یک گیاه، و گل یک قدیمی موتورسیکلت یک و خشکیده گل شاخه یک اصال

می محقق برایت خاطره و یاد هزاران تداعی و پرورش در که است ای عاطفه است که هرچه من و بودگی من و امتیاز سهم، سرمایه، ساختار، میدان، ورای در ما انسانی ی جامعه. شود

سخن آنها از و نکنیم اعتنا آنها به اگر که شده احاطه نیز عاطفی پیوند هزاران در محوری، قوه با تقابل و برتری در احساس ی قوه کردن سخیف در سعی و ندهیم بهاء آنها به و نگوییم

باالتر درجات تا ماند می باقی مادی زیان و سود ی محاسبه در بیشتر که عقلی دهیم، عقل ی توان نمی امیدی چندان ها قلب شفافیت و زاللیت و انسانی اجتماع به دیگر. خرد و معرفت از

شعری رسد می ثمر به محبت ی سایه در که زایش و پرورش زیبای احساس بر دیگر. داشت باستانی های اسطوره و کتاب در تنها را انسانیت و انسان سراغ و سرود توان نمی مرثیه جزء در که متفکرانی تالش به اعتماد و اعتناء مادری، سرزمین شرافت و حرمت گرفت، توان می

فرخندگی به و طبیعت بهار ی آستانه در حال. دید توان نمی را گنجند نمی خاکی مرزهای از ای گنجینه را نوروز گیرد، می صورت ایرانی نوروز در طبیعت و انسان بین که ارتباطی

روابط بر بازاندیشی و زندگی طراوت، جهانی، فرهنگ با تعامل در که دانست باید کهن سنت

122


توسط پرورش و یادگیری پاس به که امید. سازد می محقق برایمان را عاطفی و اجتماعی را عمل و اندیشه ایرانی نوروز در جهانی، جامعه انسانی های اندیشه و خویش میهن فرهنگ

فرهنگ، این در یافته رشد های انسان دست به شده ساخته آثار بر مروری با و کنیم هم قرین و عاطفه قراری، بی و جوشش عشق، و حکمت از سرشار که را آنها گهر پر های کالم

پای جای بر گامی همدالنه همتی با بتوانیم و بازگوییم خاک این فرزندان برای را است احساس تالش از کوتاه مجال این در که دارد جا. بسازیم آيندگان برای سکویی و پله و گذاریم گذشتگان

فرهنگ و شناسی انسان سایت در کش زحمت همکاران و دوستان ی همه دریغ بی های ی ارائه برای را ارزشی با تالش خود، های محدودیت ی همه وجود با که کنم می قدردانی. کنند می انسانی معرفتی ی شاخه در جهانی های اندایشه ی ارائه در کوشش و سعی یقینا

برای کوچک هرچند کمکی زبان، فارسی ی حوزه در فرهنگی اجتماعی، دانش همه این. بود خواهد خود مسیر به زمین ایران حکمت قطار بازگرداندن

درگاهی ملیحه

چه گذشت که سالی در شما اجتماعی و فرهنگی رویداد مهمترینبود؟

سال 2011سال مطابق جهانیان ما، 1390تقریبا تمامی برای شگرف و خیز و افت پر سالی

- . ظ ا ح ل ب ه ه چ و ی ع ا ت م ج ا ن گ ی ه ر ف و ی س ی ا س ظ ا ح ل ب ه ه چ ه ا ش ی ز خ و ات ل و ت ح ز ا ی م ی ظ ع ج و م د ب و

. اعتراضات خاورمیانه، و آفریقا شمال در برگرفت در رفته رفته را جهان سراسر اقتصادی

شروع تونس، مردم دیدگان برابر در بیچارگی و فقر از درمانده مردی خودسوزی از مردمی

123


حسنی و قذافی همچون قدرت ی شیفته و دیوانه نیمه دیکتاتورهای ذلت و مرگ به و شد

مردمان دل در استبداد و دیکتاتوری ضد بذرهای شدن کاشته همچنین و لیبی و مصر در مبارک

. انجامید دیار، این

یک از بیش گذشت از پس اکنون هم و شود نمی ختم خاورمیانه و آفریقا شمال به تحوالت این

به موسوم جنبش آغاز از تأثرات 99سال و تأثیر شاهد نیویورک، استریت وال در ها درصدی

که جنبشی هستیم؛ اروپایی کشورهای همچنین و آمریکا ایالتهای سایر در خیزش این از حاصل

. هم سرد ی روسیه به سوزناک آه و پرحرارت فریاد این ناشنیده صداهای برای شد بلند فریادی

مسکو در سراسری اعتراض بزرگترین ایام همین در و شد آب آدمها یخ که ای گونه به رسد

سال از پس انتخابات، نتایج به . 1993نسبت تبعیض، عدالتی، بی پیوست وقوع به میالدی

می مردم تحمل و صبر شدن لبریز موجب سرعت به دنیا کجای هر در فساد و گری سلطه

. پر ی مقدمه این شکل هر به است رسیده پایان به وسطایی قرون حکومتهای دوران و شود

سال در حرارت و نظامهای 2011شور در شگرف تحوالتی و تغییر بخش نوید تواند می

همانا که مردمی حق به های خواست حصول همچنین و جهانی سیاسی و اقتصادی فرهنگی،

. باشد بودن، زنده فقط نه و است کردن زندگی برای حقی

برانگیز تحسین فیلم و بود مواجه مهمی هنری و فرهنگی اتفاق با سال این در نیز ما کشور

" توانست" ایران سینمای خالق و مبتکر ی نویسنده و کارگردان ی ساخته سیمین از نادر جدایی

موجب و کند کسب المللی بین مختلف سطوح همچنین و ملی سطح در را متعددی جوایز

. ا شود ایرانی و ایران که افتخار خوشخالم نیز پس مروز ایرانی فیلم دومین عنوان به فیلم این

" آسمان " های بچه و از یافت راه لسکار کشورمان به برای اسکار ی آورد جایزه ارمغان و به . است پیروزی این الیق سیمین از نادر جدایی شک بی

اینکه جمله از کرد، اشاره نیز دیگر ی نکته چند به باید البته دستاوردها این تمامی بر عالوه

از مان سیاره جمعیت بدبختانه یا جستجوها 7خوشبختانه همچنان و گذشت هم نفر میلیارد

. طرفی از یافت خواهد ادامه زیست، آنها در بتوان که دیگر های سیاره یا سیاره یافتن برای

دیگر بار و بودیم یافته فراتوسعه ژاپن در مهیب سونامی و ی زلزله شاهد متأسفانه دیگر

فاجعه حوادث چنین این از پیشگیری توان هم پیشرفته تکنولوژی گاه که نکته این شدن متذکر

آن آنسوی اتمی ی فاجعه به شدن تبدیل با اتمی انرژی ژاپن کشور در آنچنانکه ندارد را انگیزی

. مهره الدن، بن اسامه مرگ داد نشان جهانیان به را پیشرفته علوم و تکنولوژی ی سکه روی

نباشد عجيبي خبر آنچنان شايد كردند، حذفش هم خودشان و ساختند ها آمريكايي خود كه اي

. گیرد قرار گذشت که سالی مهم حوادث ی زمره در تواند می جهت هر به ولی

124


عنوان به توانند می یک هر دیگر رویدادهای بسیاری و حوادث این تمامی گذشت که سالی طی

. است اینچنین هم من برای و آیند شمار به شخصی هر زندگی در فرهنگی ی حادثه مهمترین

نه البته و مهم رویداد چند باشم، داشته ام شخصی زندگی به درونی نگاهی بخواهم اگر ولی

آرام حال عین در و فعال نسبت به زندگی در گنجاند، مهیج یادداشتی در بتوان که مهم آنچنان

. که بود ام نامه پایان از دفاع اتفاقات این مهمترین از یکی است افتاده اتفاق من امسال

در تالش سال یک حدود از پس . 24باالخره از وهله این در پیوست وقوع به ماه اردیبهشت

فارق و کوششها نشستن بار به از خوشحال ناراحت؛ یا باشم خوشحال نمیدانستم زندگی

. سردرگمی این در زیاد من البته دانشگاه و اساتید دوستان، از جدایی از ناراحت و التحصیلی

من برای دیگری مهم فرهنگی ی واقعه بعد مدتی و نماندم گرفتار ناراحتی و خوشحالی بین

- انسانشناسی ترویجی علمی گروه با همکاری حفظ طریق از توانستم ترتیب بدین و افتاد اتفاق

. سال در کنم حفظ را دانشگاه و علمی محیط با خود ارتباط فرهنگ و 1390و جدید دوستان با

درسی همراهی این ی لحظه هر از باشد توفیق اگر کردم سعی و شدم روبرو نویی های تجربه

. شد خواهد زده ورق تاریخ دفتر از دیگر برگی که آتی سالهای در زندگی برای بیاموزم

برای دبیرستان دوران طی رشته تغییر دوبار وجود با سالهای این طی بگویم باید نهایت در

به شبیه واقع به که من، زندگی فرهنگی اتفاق مهمترین ام، عالقه مورد ی رشته در شدن قبول

زمینه این در تحصیل و انسانشناسی ی رشته در شدن قبول بود، یمن خوش البته اتفاق یک

. ها بینی جهان عقاید، فرهنگها، مکاتب، با که کرد کمک من به تنها نه مهم رویداد این است بوده

آن ... در که ای جامعه بهتر چه هر شناخت برای بود کمکی همچنین بلکه شوم آشنا مختلف و

. ساالر فن کشوری در چند هر خودم همچنین و ام شده مأنوس آن با که فرهنگی میکنم، زندگی

تحصیل زمینه این در که دیگری دوستان و من برای شغلی لحاظ به مشخصی جایگاه معموال

ام بوده مواجه افراد برخی جانب از سؤال این با بار چندین که ای گونه به ندارد وجود کنند می

! کرد؟ خواهم کسب درآمد چقدر و شد خواهم کاره چه آینده در و چیست مورد در ام رشته که

وطنان هم تمامی و اساتید دوستان، خانواده، به را رو پیش نوروزی سال یادداشت این پایان در

و شناسی انسان قرص پا و پر طرفدار و حامی که آنان بویژه و کشور از خارج و داخل در

این ی همه برای جدید سال که امیدوارم و کنم می عرض تهنیت و تبریک هستند، فرهنگ

. زیبا آرزوهای ی همه شدن برآورده و شادی و موفقیت با توأم باشد سالی عزیزان

دانگه دو زهره

تازه : ای دریچه نوروز

125


نوا و آوا همه وین ها، چلچله این رقص

: بهار ست رسیده راه از که گویند همه

بگشای لطیفش آغوش در آغوش و خیز

بهار ست وزیده بخش جان که ست هستی روح

ببند ایام تلخی این بر بیدار چشم

) مشیری ) فریدون بهار ست دیده تو بهر شکرین هایی خواب

خط هرچه و کوتاهتر، باشد متنوع وقایع از سرشار ایام هرچه که داریم را تجربه این ما همه . سال گویی نماید می درازتر باشد داشته یکنواخت .1390سیری گذشت زود نیز ایامش و

گستره در که هایی فرود و فراز از پر و امید و بیم از سرشار حوادث، از آبستن بود سالیخاطراتم از ناشدنی حذف ورقی به من فردی زندگی حیطه در و تاریخ از مهم برگی به جهان

. رقم فردی دنیایی در چه و باشند داشته جهان وسعت به ای دامنه چه وقایع، یکایک شد بدلگذارترین تاثیر و ترین مهم به توانند می هریک و دارند وزنی انسانی های ذهن در بخورند،

. شوند تبدیل شخص هر اندیشه در حادثه

به تاریخ ای چرخه سیر که داد نشان شد، باز همگان روی بر گذشته سال در که ای تازه دریچهاین و است ریزش حال در استبداد کهنسال درخت زرد های برگ باز که رسیده ای برهه آن . عین در دیکتاتور، چند پیاپی سقوط رود می فرو خود زمستانی خواب به تنومند درختحاضر و کرده تازه گزینشی که داد می را مردمی خواهی آزادی بهار رسیدن سر نوید ناباوری،

. در دموکراسی سبز های جوانه نشستن بار به تا بپردازند سنگین بهایی خود انتخاب برای بودند126


در چه آتی روزهای در روزگار دست که دانیم نمی هنوز و است باقی زمان جوامع این میانبازیگران که ها، سرزمین این مردم که است این نماید می مهم آنچه اما است، نهفته پرده پس

بدین و برسانند نیکو ثباتی و انجام به هشیاری با را خویش حرکت تاریخند، های پرده اصلی« : . هشیاری داشت باور نیز دورانت ویل که چنان بدارند پاس را خود بهای پر دستاورد صورت

می معمور دیار هر گرد بر گرسنه گرگی چون قانونی بی و است آزادی و نظم بهای مداوم .» یابد درون به راهی مگر تا گردد

. سال که شادمانم نبود واقعه از خالی نیز من فردی به 1390جهان زیبایی یادگارهای برایم . سردر از توانستم وقفه بی تالش سالی از پس زد رقم شیرین اتفاقاتی و آورد ارمغان

در و ارشد کارشناسی مقطع در را خود تحصیالت ادامه و نهم درون به گام تهران دانشگاه . از پس نبود؛ چیز همه تنهایی به دانشگاه این به ورود اما نمایم آغاز شهری ریزی برنامه رشته

مجموعه این درون به یافتم فرصت فرهنگ، و شناسی انسان با دورادور همکاری سالی . و ارتباطات تازه، دوستان و آشنایان زندگی، از نوین فصلی شوم وارد داشتنی دوست فرهنگیدر مهمی فرهنگی واقعه همدلی، و فعالیت برای تر وسیع ای عرصه و تر گسترده تعامالت

. دانشگاه در اجتماعی علوم دانشکده و زیبا هنرهای پردیس امروز هست و بوده من زندگیای نقطه و کردن، تجربه برای مکانی پژوهیدن، و آموختن از سرشار است محملی برایم تهرانمی ولی شوم، متصور را پایانی برایش توانم نمی چند هر که راهی، در نهادن قدم برای آغازین

حقیقت جامه خود انسانی امیدهای و اهداف برخی به تا داد خواهد من به را آن فرصت دانمبپوشانم.

سال . 1391نمیدانم جهان در که وقایعی بیشتر که فهمم می را این نهد می رویم پیش در چهیک عنوان به که میدانم هم را این ولی است، خارج من های دست از خورند می رقم پیرامونم

. برآیند جهان سرنوشت هستم کردن انتخاب حال در همواره خود، زندگی حوزه در انسان . کردن گزینش در سهمی خویش نوبه به هریک که هایی انسان هاست انسان تک تک زندگی

آن. عزم شایسته های تصمیم با انسانی هر اگر و شوند می آغاز فردی سطوح از تغییرها دارندپیرامون جهان دید خواهیم که پاید نمی دیری شود، تر نزدیک خود انسانیت به که باشد داشته را

. نوروز دارم آرزو پس شد خواهد تر زیبا و تر انسانی روز به روز عنوان 91ما به نیز من برای. باشد انسانی و شایسته های انتخاب سرآغاز انسان، یک

پیروز نوروزتان

127


رحمانی جبارفرهنگ ایستای وجوه اهمیت در

نوشته« و انسان» نوروزی نامه ویژه برای مطلبی بود قرار سال هر همچون شود. فرهنگ ای اشاره شخصی تجربه اساس بر سال فرهنگی واقعه مهمترین به بایست می نامه ویژه این در

چند. داشته صحبتی. می فکر مطلب این به روزی باشیم سایت در همکار دوستان با هم کردم نشان یا که ای واقعه بود، فرهنگی ای واقعه بر آنها تاکید عموما داشتم، فرهنگ و شناسی انسان

مهم فقدان یک به اشاره هم مواردی در گاه یا داشت توجه جالب و مثبت و جدید رخداد یک ازهمه. نوظهور و جدید مسائل به افراد تاکید و توجه بر مبتنی فرهنگی خاص های تجربه این بود

چند. منفی یا مثبت را مسائل دست این از خودم های تجربه گذشت، منوال همین به روزی استبنویسم. را مهمترین تا دادم می قرار ارزیابی و سنجش محک به

زیمل. می را زیمل از متنی روزها همین در به بخشی ساختار در فرم اهمیت از خواندمفرم. کرده صحبت انسان حیاتی تجربه و محتوای های امکان و اند، الزم زندگی تداوم برای ها بود

اما. می تعیین نیز را جدید محتواهای به دادن شکل توسعه و خالقیت مانع ها فرم همین گاه کنندگاه. می انسانی حیات های پدیده و نوآوری و تحوالت از برخاسته ها تجربه مهمترین شوند

و فردی خالقیت مانع که است ساختارهایی ثبات و استمرارها و تداومها از بلکه نیست، نوظهورهرچند. جمعی اما هستند، انسانی خالقیت بروز های امکان توسعه بیانگر جدید های تجربه هستند

و کرده فراهم را ها خالقیت امکان چگونه که کرد توجه ها فرم و ساختارها ایستایی به است الزمهمه. می حیات نیروی توسعه و تحول مانع خالقه، نیروی مقابل در گاه با توانیم می ما شوند

می. پیدا مساله این برای متعددی شواهد مان تجارب به انتقادی نگاهی خالل از توان کنیم که اجتماعی نهادی و فرم یک چگونه که دید دیگران ساله ده چند خاطرات یا و خویش مشاهدات

گاه. تخریب عامل امروزه بود شده برپا خاص، کارکردی برای زمانی و نهادها این استعدادهاست خیلی رجوع ارباب تا می کنند استفاده بوروکراتیک عقل های امکان همه از شده برساخته ها فرم

128


و منطقی غیر ساختار نوعی نهاد، این بطن در اما بپردازد، اش مساله حل به راحت و سریعمهمتر. می اغوا به اشارتی اندک به را جوان های تالش و استعدادها که است نهفته ناعقالنی برد

پردازد. می خودش های سوژه تخریب به نهاد، این چگونه اینکه همه از

تداوم. نوظهور های پدیده از مهمتر گاه و همتراز ها تداوم تجربه گفت باید ساختارها است پیش خالقیت های امکان بیانگر هم و است زندگی ایستای وجه شاید و گذشته با ارتباط بیانگر هم

الزم. زندگی روی با پیوند عامل که موجود نهادهای و فرمها درست فهم عین در است است فرهنگی توسعه برای که هایی امتناع و ها امکان به هستند، جامعه یک های سنت تداوم و گذشته

این. دقت نیز کنند می ایجاد جامعه پویایی و فضایی ایجاد با توان می تنها را موضوع داشتالبته. بدست خویشتن از انتقادی خودآگاهی برای انتقادی و گفتگویی سادگی این به مساله آورد

به تن هم سادگی این به آنها به پیوسته محتواهای و سنتی های فرم و نهادها زیرا نیست، هم ها" آنقدر نهادها و ها فرم این گاه داد، نخواهند شدگی آشکار شده" برده یاد از مردم که اند، طبیعی

نهادها این از برخی بر زمان گذر اینکه همه از مهمتر و اند، ساخته را آنها ای عده روزی که اند شده، مقدس و طبیعی که آنچه از انتقادی فهم نتیجه در داده، تقدس ردای گاه و اصالت بوی رنگ

نیز" وجدان" و است دشوار بسیار به را تاملی هرگونه و است شده حساس بسیار آنها به جمعیتابد. نمی بر سادگی این

فرمها و نهادها و ها سنت بلکه نیست، جدید و خاص پدیده یا تجربه یک است مهم که آنچهبر. می فراهم جامعه اعضای برای را جدید های تجربه کیفیت و محتوا و نوع که است موجود کنند

یک قامت در نه جدید تجربه تا پرداخت موجود های داشته این انتقادی فهم به باید اساس این برای موجود شرایط دل از و جامعه خالقیت و پویایی فرآیند از بخشی عنوان به بلکه استثناء،

شاید. داشته گیری شکل امکان همه خودآگاهی این برای هایی نامه ویژه هرساله باشد بهتر باشد نهادهای و فرمها نقش طریق این از تا کرد فراهم ها گذشته و ها داشته به نسبت انتقادی هایی

امتناع از انتقادی فهم کمک به بتوانیم هم و بدانیم ها ریشه و ها سنت با پیوند در هم را سنتیرویم. فراتر آنها از کند، می ایجاد مردم فرهنگی حیات شدن بهینه برای ها داشته همین که هایی

129


روحی زهرهنرود نظر پی از مدام که دلی خوشانرود بی‌خبر بخوانند رهشکه بهر

فلزی،: پل ـ اصفهان 1390تصویر

. » « ! » باشیم » خوب خبر گوینده ی اصطالح به و بگوییم ها خوبی از هم گاهی که خوبی ایده ی چهرا مثبت اندیشی و مثبت دیدن طریق تا کنیم عمل اینطور باید بار دو یکی سالی حداقل می کنم فکر !» « که آنطور آنهم روزمره زندگی در اندیشی مثبت فوائد اصطالح به خاطر نه نبریم؛ یاد از » بینوا » خواننده ی خورد به کلیشه وار باشیم موفقی و خوشبخت انسان چگونه کتابهای نویسندگان

آنی ست! از کوتاه تر خیلی خیلی عمرمان که واقعی دلیل این به فقط بلکه دلیل؛ این به نه می دهند ( . پیش فرصتش اگر دارد، این باره در واقعی و ملموس بسیار دیدگاه هایدگر می کنیم را فکرش که

» « ) طریق از آدمی که طوری ست مرگ به او نگاه ، است لذت بخش بسیار بخوانید، آنرا حتما آمد . . » به » خوشا و می بیند آدمی امکان واقعی ترین و اصلی آنرا چون می رسد هستی کشف به آن

سرزندگی و طراوت ایام همان در که چرا برسند؛ نگاه این درک به جوانی در که کسانی حال .... » « » « » آن » از و باشد وصف قابل غیر ای معجزه می تواند فقط ، هستی و زندگی که می فهمند

130


! : همان اینها و دارد را معجزه این کشف قدرت که است انسان فقط این اینکه شگفت انگیزتر« : عالم درک است کرده وجود عالم و جهان این حیران و سرگشته را عارفان که چیزهایی ست

» « !» « » « . هر« با هستن این رابطه ی و هست ولی نباشد می شد، که عالمی آن ذره ی ذره تا وجود .... کرد اناالحق گفتن به وادار شور فرط از را حالج منصور که جایی تا خود؛ با حتا هست، که آنچه

) ( ، فرهنگ و انسان شناسی سالگرد و نوروزی ویژه نامه ها این در شده، دستگیرم که این طورچارچوب ) رعایت با مسلما و کرد برقرار ارتباط عزیز مخاطبان و دوستان با راحت تر می شود . » « .) می شود که قلمی نوشت فراغتی اوقات قلم با می شود عبارتی به سایت ساختاری

. » « رر خب یک انتخاب بگویم می‌خواهم اساس همین بر آاورد زبان به راحتر را دل حرفهای ) به ) آن، درباره ی گفت وگو و دیگر، مهم و خوب خبرهای بین از مهم و خوب اجتماعی فرهنگی . یا و فرزندان بین از که می ماند این به می کنیم را فکرش خوب وقتی است مشکلی کار نظرم

» انتخاب » را یکی شان گرامی اند، و خوب هم همگی اینکه فرض با دوستان یا و خانواده، اعضاء« یک. تنها انتخاب مشکل از کمی دست می کنیم، را فکرش خوب خوب وقتی حتا یا و کنیم« » « » یک« » ، فیلم یک ، موسیقی قطعه یک انتخاب یا خوانده ایم که خوبی کتابهای بین از کتاب

. ».... « » و معرفی جای به می کنم پیشنهاد هم همین برای ندارد یک تنها و تنها یا و نقاشی پرده » سال » در شده ارائه کارهای های پشت صحنه سراغ کتابها، درباره ی . 1390گفتگو مثال برویم

( » فروشنده » و صیفی کار نصر رضا آقای با که مصاحبه ای در بدانید، باشد جالب برایتان شاید ) و میکروفون دیدن محض به فروشنده ها و مردم داشتم، ، اصفهان ناژوان پارک جمعه بازار در

( ! رشد به مصاحبه ها این بگویم، همینجا در ؟ می دادند نشان خود از واکنشی چه ضبط صوتکرده اند کمک خیلی دارند، خود از اجتماعی کنشگران که نگاهی شناسایی در تجربی ام و فکری

رم تنظی کار به دست‌ اا فور که است نگاه همین جامعه‌شناسی، عزیز دانشجویان توجه قابل و .) در و باز فضای دلیل به شاید بگذریم، می شود رابطه نوع و مصاحبه طریق در مصاحبه کننده

» سراغ شان » دارند دوست فروشندگان بیشتر که باشد جمعه بازار رقابتی حال و شور حال عین . . این قبال هستند مصاحبه در مشارکت به مایل هم مردم اینکه جالب و بزنیم آنها با گپی و برویم

برایم جمعه بازار در ولی بودم کرده کشف بازار و کوچه مردم در دیگر، شیوه ای به را عالقهاجازه بزنم، صدمه مصاحبه ساختار به آنکه بدون است خوب چه کردم، فکر و گشت محرز

» « گزارشم در می گذرد، مصاحبه حین در واقعی طور به که را آنچه طبیعی طور به بدهم . خواننده به بلکه کرده ام، خودداری گزارش سانسور و تحریف از تنها نه اینطوری کنم منعکس

» « » « از که واقعی هایی انسان به مثابه ، مصاحبه شنوندگان با تا می دهم را امکان این . ) ( » کشف» هم را این باری، شوند مواجه برخوردارند، فضایی و مکانی اجتماعی، موقعیت ( » موقت » طور به که است کنش گرانی اصطالح این از منظورم بازار و کوچه مردم که کردم

. در گارفینکل مثال مورد دانشگاه استاد همان فی المثل اند شده جدا رسمی شان جایگاه از )» به» نسبت متفاوتی واکنش های دارند، قرار آن در که محیطی به بسته ، صحنه پشت نظریه ی » « . به آنرا ، جمعه بازارها مانند محیط هایی در می دهند بروز مصاحبه کننده، همچنین و میکروفونو کنند مشارکت مصاحبه ها در دارند دوست و می کنند تبدیل تفریح و خودمانی ابزاری

. » چنین» دادگستری، اطراف در فی المثل آنکه حال کنند برگزار شوخی به را اجتماعی موقعیت » تبدیل » اجتماعی ـ انتقادی ابزاری به هردو مصاحبه هم و میکروفون هم و نمی دهد، رخ اتفاقی

پیش داوری های دلیل به عکس، به یا و می رود؛ آنها از کاری انجام توقع ترتیب بدین و می شوند . از بدانها نسبت بی اعتنایی و زدن پس با و می کنند خودداری گفتگو در مشارکت از منفی،

. ) می کنند ) صرف نظر بدبینی، با رسانه ای ابزارهای به منزله ی آنها درآوردن خود تعلق به امکانابزارهای » این روی نباشد، بد جامعه شناسی عزیز دانشجویان برای شاید می کنم فکر بهرحال

. » کنند« » کار آن اجتماعی مکان به توجه با ارتباطی

131


. به خوب بیندازیم کتابها بررسی و نقد صحنه ی پشت به هم نگاهی نیم نباشد بد شاید اکنون وسال نوروز تعطیالت وقتی دارم «13 90یاد « ی نشانه ها امپراطوری کتاب خواندن مشغول

. می کنند، تصور بعضی ها می بردم لذت آن خواندن از غریبی و عجیب طرز به بودم بارت روالن ) ( با اینکه بدون حالیکه در می کند، زندگی دوستان و خانواده افراد عزیزان اش با فقط آدمی

. . » « موسیقی های می خوانیم که کتاب هایی مثل هستیم چیزها خیلی ی همخانه باشیم خبرعبور آنها از روزه هر و داریم دوست شان که محله هایی و کوچه ها یا و می شنویم که دلنوازی » دست. » هم خانگی مقام به خود، به خود کرد، زندگی باهاش بشود که چیزی هر اصال می کنیم

. چندباره. حتا یا و دوباره یا و کند با تا می خواهد دل مان که طوری به است خوبی بسیار هم خانه ی اثرش این در بارت روالن بگویم باید و می یابد . کتاب که زمانی دارم یاد به کنیم طوالنی تر وی با را اقامت مان مدت مطلب، هر خواندن . دیدن از ناشی وجد منظورم است، عجیبی حال داشتم را حال همین می خواندم هم را پروست

اوج در و خوانندگان چشم جلوی که جایی تا تواناست، نویسنده ای خالقیت و نویسندگی قدرت : » « مجموعه ی در شده، پیچیده دقت به کلماتی می کند خلق هنری اثری ، کلمه از آنها حیرت

انتقال مخاطب به را آنها علنی غیر و پنهان طور به که زیباشناختی پیش فهم های از مخفیانه اییک. در است قادر رؤیت، قابل غیر پیش فهم های همین طریق از که شعر مثل درست می دهند

.... » « » بیافریند» عاشق خود، مخاطب از آن

. نخستین شاید پروست، مارسل با آشنا خواننده ی برای است فوق العاده بارت اثر این بهرحالجهات برخی در وی سبک نزدیکی بگذارد، اثر دیگر چیز هر از بیشتر بارت، اثر این در که چیزی

. » توجه » لطفا است رفته دست از زمان جستجوی در آوازه اش پر کتاب و پروست مارسل به. تقلید نه و سبک نزدیکی می گویم شود،

عزیزان شما برای آنرا تا داشتم دوست و بردم لذت خواندن اش از که نبود کتاب این تنها باری، ) ( و خوب کتاب های ، خواند خواهید ژاپن ویژه نامه در آنرا زودی به احتماال که بگذارم بحث به

پای نمی خواهد هم دلم و بیاورم یاد به را همه نمی توانم متأسفانه که بوده اند زیاد خیلی اثرگذار . عواطفم، تا بدهم اجازه و بزنم حرف راحت می خواهم کنم باز متن این به را کتاب و حساب

: . مثل داد انجام می شود ویژه نامه ها از برخی در که است کاری این دهند بروز را خود خود،همه. انگار دارد، خودمانی تری بوی و رنگ فضای اش اینجا گفتم که همانطور نوروزنامه ها

» فرصت » به بسته تا می شوند دعوت جشنی به فرهنگ و انسان شناسی نویسندگان و دوستان. کنند همراهی نوروزی تعطیالت در را عزیز خوانندگان و خود خویش، ابتکار و

( » « هرزوگ امیل نویسنده اش و داشتم، دوست خیلی هم را مئی په داستان صحنه ی، پشت.1885ـ 1967 » کردم( » تحسین جدا را ، موروا آندره مستعار نام با فرانسوی مورخ و نویسنده ،

» « این فرانسواز جسارت و روحی صفای به بخشیدن اصالت به مستقیم غیر طور به چونمی دهد، بهاء خیالی اش دنیای در او باورهای به و می زند دست تنها، شدت به و جسور دخترک

نگاهی فرانسوی خالق نویسنده ی و مورخ این هرزوگ شاهکار کلمات واپسین به اتفاق به: پیشین لذت خاطره ی تجدید برای فقط اما می اندازیم،

؟": فرانسه در ؟ فرانسواز کجاست مئی په ولی ـ

! ! :) نه) اوه ـ فرانسواز

است؟ : دور اینجا از خیلی ، خوب ـ

. [ ] ! « : ) آنجا) در و ماست باغ در مئی په نیست دور هم متر یک حتا ؟ په مئی ـ فرانسوازنیست ......«

132


( " » صص » دارد قرار زمین و مئی په مرز در خانه (.149ـ 148گویی

«( » « ) ( » « کوچولوی شازده ، موندو یاد به کردم، یاد مئی په او خیالی دنیای و فرانسواز از . )» به هم او آنکه برای شاید لوکلزیو، گوستاو ماری ژان درخشان اثر افتادم مرزی الیه های

. چنین ارائه ی به قادر کس همه است شده زندگی تحسین به موفق فراتر مسلما و دیگر نوعی » « . روابط برساخته ی روزمرگی های از تلنباری زیر که ای زندگی کشیدن بیرون نیست هنری

» « . و نگاه در را زندگی نفس لوکلزیو، ساده چه و است شدن نابود حال در سرمایه دارانه . " : » « » موندو » شاید نمی زد حرف زیاد تی شین می کند توصیف موندو و تی شین ارتباط شیوه ی

. آن از او که را جایی و او اسم تی شین که اول، بار همان از داشت دوست را او همین برای . دست سادگی به فقط تی شین بود نکرده موندو از سئوالی هرگز دیگر بود، پرسیده بود آمده

. و شکلها با را سنگها می داد نشان او به خانه در و باغ در را تماشایی چیزهای و می گرفت را او .... و ؛ و را نخلها سرخ دانه های ظریفشان، مویرگهای با را درختان برگ غریبشان، طرحهای

" . می آورد او برای بود کرده پیدا ساحل در که را دریایی مرغان پر و صدف عوض، در موندو(. 55ـ 54صص)

» « پس باشد، بلند خیلی نباید نوروزی ویژه نامه های مخصوص متن های معموال که می دانمبه جامعه شناسی و فلسفی بحث های صحنه های پشت خصوص در و می کنم خالصه را حرفهایم

» ساده » زبان به فلسفه بحث های مجموعه نوشتن برای انگیزه ام بگویم، که می کنم بسنده اینشماره ) به شود، منتشر ویژه نامه این که زمانی تا می کنم فکر « 22که « هم کانت یعنی آن

) نشان انسانی علوم قلمروهای سایر در را فلسفی تفکرات اهمیت که بوده این ، است رسیده . » « در. اما و گردد آشکار آن بنیان های بودن اجتماعی تا است شده تالش که تفکراتی دهم

بحث های و کنم کار بهتر بودم مایل بگویم حقیقت مجموعه، این در اسالم فلسفه ی خصوصاین در بنده دانش کم بضاعت جمله از و دالئلی به بنا متاسفانه اما دهم جای آن در بیشتری

نشد ..... برآورده می خواست دلم که آنطور خواست این زمینه،

سال قضا از که فیلمی زیباترین مسلما دیده ام، که خوبی فیلم های خصوص در اما آن 90و با را . » « جشنواره در شنیدم دیروز همین که شاهکاری است سیمین از نادر جدایی کردم، آغاز

» و» فرهادی، اصغر آقای به همینجا در و است کرده خود نصیب را اول جایزه ی ، گلوب گلدن . » « تحسین فیلم اخیرا اما می گویم تبریک را خوب خبر این ایران سینمای دوستداران تمامی

دوی هر بررسی و نقد که است، کاهانی عبدالرضا آقای ساخته ی که دیده ام هم دیگری برانگیز . » دیگری » تحسین برانگیز و خوب فیلم های مسلما و است آمده فرهنگ و انسان شناسی در آنها

که مستندند فیلم های جمله آن از و است نیامده پیش برایم دیدن شان اقبال که هستند هم . با که دیگری دوستان هستند خوشبختانه اما باشد شهرستان در زندگی دالئل اش از یکی شاید

. می کنند بررسی و نقد را آنها تقدیرشان قابل همت و عالقه مندی

» موجودی » تنها آدمی اگر که رسید نظرم به آمد، میان به فیلم و کتاب تحسین پای بگذریم، » « » « » « » « برخوردار رنج و درد و نفرت مقابل در ، معنوی لذت و تحسین قدرت از که باشد

را خوشبختی و شوربختی بین فاصل حد که است موجودی تنها او گفت می توان پس است، . در معموال رنج آور، فرهنگی و سیاسی اقتصادی، اجتماعی، تحمیالت از صرف نظر می کند درک

) وجود ) هم بدبختی ای احساس و درد ، نوع اش هر از سرمایه داری فرهنگ سطله ی تحت جوامع . » باید » که روزمرگی ای ست وضعیت همان این هاست بیگانگی خود از از، گرفته نشأت که دارد

. ادبیات، و اجتماعی ـ فلسفی آگاهی های هنر، زیادی حد تا که وضعیتی کرد پیدا رهایی آن از . خود از با مقابله به کدامیک با که نیست مهم روند شمار به آن از رهایی ابزارهای می توانند

133


. وضعیتی چنین در فقط است جهان مان و خود با کردن آشتی مهم می رویم، بیگانگی های مان. » « » باشیم » خوب خبرهای برای خوبی ی شنونده و ببریم لذت زندگی از می توانیم

! پیروز نوروزتان مبارک، همگی نوی سال

ـ 1390دی 27اصفهان

نگاه نو

انارکی سعیدی زیور

134


دستان و خندان های شلوغ،چهره های سوری،خیابان تکانی،چهارشنبه سال،خانه آخر های روز.است عمر گذر یادآور همه و ها،همه مغازه ویترین بر خشکیده و غمگین های پر،نگاه

انسان ،ما شادی راستین آفرینندگان بگذرانیم؟آیا شادی به را ایام چگونه ایم پرسیده خود از آیا ای گمشده بهشت و کنیم؟اتوپیا می البه و عجز درگاهش به ملتمسانه که خدایی یا هستیم ها ،عرصه مرگ از پس سعادت آرزوی به ها انسان از گروهی کجاست؟چرا هستیم دنبالش به که

در زیستن حق بار یک تنها که ایم کرده فراموش کنند؟آیا می تنگ دیگران و خود بر را زندگیداریم؟ را دنیا

علیرغم.است پذیر شکل و شکننده معنوی،موجودی و فیزیکی های پیچیدگی وجود با انسان نگرش گیری شکل در عامل ترین فرد،مهم درونی و ذهنی محیطی،تصورات و بیرونی تاثیرات

:پس زندگیست به فرد

صداقت و صمیمیت قدر.کنیم هدیه یکدیگر به نو های نو،فکر سال آغاز با بیایید.سالم دوستان ذهن با بیایید.وجدانمان مرگ برای دیگران دست در شود ای حربه صداقتمان اینکه ،نه بدانیم را

های واژه بیایید.هستیم آفرینندگان ،تواناترین انسانها ما کنیم باور و بسازیم زیبایی ،دنیای زیبا و باشیم داشته بینانه خوش و نو ،نگاهی بزداییم ذهن از را... و ،ناکامی فقر،بیماری،جنگ،مرگ

.بخشیم طراوت را روحمان

.باد تقدیمتان زندگانی و شادمانی لبخند

باش بهوش ، انسان ای

گوید؟ می چه ژرف شب نیمه که

بودم خفته ، بودم خفته دیری

.سنگین خوابی در

.شد خواهم بیدار ژرف خوابی چنین از اینک

135


.است ژرف که حقا جهان

.روز باور از ژرفتر

.اند عمیق نیز هایش اندوه

.است اندوه از ژرفتر شادمانی اما

.بگذر برو گوید می رنج

.نخواهد جاودانگی که نیست سروری اما

!را ژرف بسیار جاودانگی ، را ژرف جاودانگی

(چهارم زرتشت،کتاب گفت نیچه،چنین)

سلیمی مینو136


رفته دست از های افسوسسال

..... ايران- مردم تمام براي جنگ

ما- ي خانه خالي جاي جنگ

دست- از رفته هاي سال افسوس ....جنگ

.... ... .... ... برادر- خواهر پدر مادر خالي جاي جنگ

.... هايمان- نداشته و ها داشته خالي جاي جنگ

از پس بشری، تاریخ رويدادهاي مهمترين از یکی تحميلي ساله هشت ویتنام جنگ باالتر جنگ و

اول از جهانی . جنگ درگيري مدتي از بعد امسال بوده است بیستم قرن طوالنی جنگ دومین ،

( بر تحميلي جنگ تاثير شناختي مردم بررسي عنوان با خود پژوهشي طرح تصويب براي

. حاضر ( پژوهش نمودم آغاز را رابطه اين در كار انساني گروههاي فرهنگي اجتماعي وضعيت

اجتماعي،فرهنگي ساختار و تركيب بر تحميلي جنگ تاثير شناختي مردم بررسي صدد در

كرمانشاه استان زده جنگ مناطق خود اول فاز در كه است جنگي مناطق انساني گروههاي

. ) ... ساختار) گيري شكل سبب جنگ پردازد مي و غرب گيالن ذهاب، سرپل قصرشيرين،

شهرها اين مردمان مهاجرت جنگ، از قبل به نسبت مناطق اين در متفاوتي فرهنگي و جمعيتي

. گروههاي بافت شناخت است شده مناطق اين عشاير قلمرو از هايي قسمت رفتن بين از و

فرهنگ و جديد موقعيت با ها آن ارتباط خويشاوندي، نحوه و مناطق اين در انساني و جمعيتي

ريزي طرح جهت را اقتصادي و اجتماعي ريزان برنامه ها آن رسوم و آداب كنار در خود گذشته

اي گسترده صورت به تواند مي و كرد خواهد ياري مناطق اين در كاربردي و بنيادي هاي برنامه

. مشاركت و اسنادي مطالعه پژوهش اين روش باشد داشته اهميت زده جنگ مناطق توسعه در

. است قومي، ميداني گروههاي تاريخي، پيشينه جمعيتي، تحركات جمعيت، به پژوهش اين در137

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85


و خانواده ازدواج، بررسي، مورد نقاط ها،مشتركات محله ها، شغل مذهبي، زباني،

مناطق رفته، بين از و سكنه از خالي مناطق عشاير، فرهنگي و اجتماعي وضعيت خويشاوندي،

مديريت اختالف، حل هاي شيوه جديد، مناطق اجتماعي و فرهنگي هاي ويژگي تاسيس، جديد

منطقه رسوم و آداب بر جنگ تاثير جديد، ارتباطات و راهها اجتماعي، قشربندي جديد، و سنتي

. مردم هاي پژوهش كه نقشي اهميت و امر اين شناخت شود مي پرداخته جنگ گردشگري و

شناسي انسان عنوان به من براي را امر اين كند ايفا منطقه اين توسعه در توانند مي شناختي

مناطق اين مردم با مواجه و تحقيق آغاز از بعد كه ويژه به است، نموده مهم بسيار جوان

. به منحصر تجربه خاطر به لحظاتي يك در واقعا كه هايي انسان انگشت چندان هزار ام انگيزه

. را هايشان داشته خالي جاي كه هايي انسان گردند مي متمايز خود هموطنان ديگر از فردشان

سرزمينشان و عزيزانشان خالي جاي نكرده، پر برايشان درد جز چيزي هرگز ندارند اكنون كه

. آبادي در كه هايي آدم دارند پا بر اي خانه آن بر نتوانستند ديگر كه سرزميني شده، ويران كه

اين با اما زند مي موج سابق ويراني از اي پريده رنگ و كهنه و خالي تصوير دستشان دور نگاه

با اما افسرده دل را زندگيشان خاموش خالء كه آنانند تنها و اند نشسته زندگي به اكنون حال

پرسي، مي روزهايشان آن از كه گاه هر و نشينند مي نظاره به خود بازمانده همسفران

سرد ظلمت از حيران نگاهشان و كند مي سرشار را فضا بار وحشت و گزنده و تلخ سكوتي

را من كه اين براي بعد است، داشته روا عزيزانشان و ها آن كوتاه عمر حق در كه است جهاني

« تابش در ما ولي گويند مي بياورند بيرون دلتنگي و دلهره غايب اعماق از فراتر حالت اين از

دوباره، زندگي براي بازگشتيم، خود سراي ويران به و ديديم را زندگي دوباره خورشيد همين

سكوت درد و ناله و آه و فرياد صداي از پر ما سرزمين جا اين كه چرا روشن روزهاي براي

». بنامد خود ي خانه ديگر كسي را آن از اي گوشه خواستند نمي هرگز كه است عزيزانمان

و ياد در هميشه كه سالي بود، نشدني فراموش سالي جهان براي گذشت كه سالي البته

... من براي اما درآيد تصوير و صفحه به بتواند است ممكن اي اندازه تا و ماند خواهد خاطره

و خوب آغاز اين كنم كار ايران مردم بر نحميلي جنگ تاثير درباره خواستم مي بود مدتها كه

... سال در بهتر روزهاي اميد به بود . 1391روشني بوم.... و مرز اين مردم تمام براي

ديگر گامي از پيش ست گامي

. كند مي بيدار را جاده كه

سازد مي مرا زمان كه ست تدوامي

. كند مي سرشار مرا عمر كه ست هايي لحظه

138


پور طفا سیار مه

سال ی واقعه ترین 90مهم» ها » ترین انتخاب مانع فرهنگی تکثر

حال در بشر که رو آن از بلکه کمیت، حیث از فقط نه است، متکثر جهانی کنونی جهان ( آن – تعداد بر روز هر اتفاقا که فراوان اجتماعی فرهنگی های گوناگونی و ها تنوع با حاضر . ) یک از تنوع این کند می زندگی مختلف جوامع و ها جماعت و ها گروه در شود می افزودهاین بر وی عمر از که است درازی سالیان طول در زمان محور بر تاریخی انباشتگی حاصل سوپیش سال چند تا که اوست ارتباطات امکان رشد ی نتیجه دیگر سوی از و گذشته خاکی ی کره

یک شاید و آرزو یک حد در آن کنونی امکان و . ظهور شد می شمرده تخیلفرهنگ تالقی محل دیرباز از که ایران مانند تر قدیمی جوامع در گوناگونی این گفت باید

رشد و رویش باعث و نمایاند می پیش از پیش را خود است، بوده متنوعی ادیان و ها زبان ها، . ای پدیده با انسان روابط ، جوامع گونه این در ترتیب این به شود می جدیدتر های فرهنگ . - می – را رابطه این کند می ایجاد مختلفی های نسبت غیرخودی چه و خودی چه فرهنگ مانند

فرض ... و همپوشان مماس، متوازی، متداخل، های دایره صورت به شماتیک، شکلی در توانکامال. گاهی است، بیگانه غیرخودی یا خودی فرهنگ با انسانی چنین گاهی که شکل این به کرد

یا آمیز مسالمت زیستنی به خاص، ارتباطی داشتن بدون گاهی و شده حل آن در و آشناست . جمله از دیگری های پدیده پیچیدگی، این به است داده تن ها خشونت انواع با همراه و قهرآلود

و تنظیم لزوم تکنولوژیکی، جدید های عرصه به ورود اشکال در مدرنیته به سنت گذارهایرشد بشری، جدید معیشت با متناسب حقوقی و دینی عرفی، قوانین و قواعد در بازنگری

. افزاید ... می آن ی دامنه و شدت بر و زند می دامن و تخصصی و پایه علوم روزافزون139


. به است بازاندیشانه زندگی یک داشتن معنای به ای معادله چنین در زیستن ترتیب این به. او بماند طرف بی خود اطراف فرهنگی های پدیده و تغییرات به تواند نمی انسان که معنی این

هجوم در گیرافتادن نوعی شاید نیست، طرفی بی معنای به این ولی کند، سکوت است ممکن . ممکن راستا، این در باشد استراتژی فراگیرترین عنوان به آن از استفاده و ها پدیده معناییکالبدی و بیرونی و ساختاری سطح از تغییر پذیرش به ناآگاهانه یا و آگاهانه شکلی به فرد است

خود در را جدید فرهنگی مفاهیم شکل بدین و زند دست محتوایی و ذهنی سطح به ها پدیده. . دارد وجود هم رفت آن ذکر که دیگری های حالت اگرچه کند درونی

بسیارسخت گرفتن را زمانی ی دوره یک فرهنگی ی واقعه ترین مهم سراغ شرح این بافرهنگ. همان از بخشی خود نیز گر انتخاب انسان خود که است جهت بدان سختی این است

فیلم. یک یا گرفته، شکل رمان یک ی ایده آن در است ممکن که سیستمی از بخشی است ! ی جامعه مانند فرهنگی سیستم این اگر و باشد شده برپا جنگی هم شاید و شده ساختهاز بخشی ایران شد گفته که طور همان زیرا شود، می هم تر سخت انتخاب ، باشد خودمان

عناصر وجود سبب به جهان فرهنگی های منطقه ترین پرتکاپو جز که است ای منطقه فرهنگ. است ... بوده و دین زبان، مانند ساز فرهنگ

در اثرگذارترین یا ترین مهم عنوان به پدیده یک انتخاب سختی از بخشی دیگر، سوی ازاتفاقات تکرار و تراکم علت به ها پدیده تاثیر ی دامنه که است دلیل بدان شرایطی چنین

. سطح در که وقایع ترین بزرگ از یکی اخیر های سال در مثال طور به است شده کم متنوع، . از پس اکنون اما است نیویورک در جهانی تجارت دوقلوی های برج تخریب افتاد، اتفاق جهان

حدود برجاماندن وجود با آن از دهه یک در 3000گذشت نظیر بی و وسیع خبری پوشش ، کشته ... در آن از کمتر ، و مختلف اشکال در آکادمیک و ای رسانه های تحلیل ی ارائه جهان، سراسر

. بیستم قرن در ژاپن هیروشیمای شهر اتمی بمباران دیگر مثال شود می بحث مختلف مجامع . از پس اما است، معیوب نسلی تولید مسبب هم هنوز اگرچه واقعه این است آمریکا توسط

در 50حدود مگر بیفتند، آن یاد به جهان مردمان که دارد وجود اندکی احتمال آن از سالنگه زنده را قربانیان یاد تا آورند می جای به جمعی مناسک ها ژاپنی که وقوعش سالروز

کشور. دو ی رابطه هم کالن مناسبات و الملل بین های معادله درسطح آن بر عالوه دارند . کرد، ارائه توان می که دیگری مثال است مطلوب دیپلماسی یک حد در ژاپن و متحده ایاالت . علیه است افغانستان ی منطقه در مسلمان انسان میلیارد یک کتاب ترین مقدس به اهانت

هم اوباما باراک سیاسی عذرخواهی حتی و خاستند پا به افغانستان مسلمانان تنها حادثه این . . در نمونه برای بودند سکوت در دیگر مسلمانان که حالی در کند خاموش را آتش این نتوانست

. اتفاق، این پی در کرد دریافت را اسکار معتبر ی جایزه بار اولین فیلم یک نیز خودمان کشور. واکنش دیدند، فرهنگی هنری اتفاقات ترین بزرگ از یکی را آن ای عده داد روی مختلفی های

فیلم و سوم جهان کشورهای به هالیود سینمای اخیر سال چند گرایش خاطر به را آن ای عدهیک بیشتر که آن موضوع خاطر به را جایزه این اعطای دیگر ای عده و کردند برداشت آن های

. فرهنگ تنوع ترتیب این به دادند نسبت کرد، می طرح را فرهنگی ویژگی یک یا اخالقی معضلقالب و ایام گذر سویی از و کند می متفاوت را موضوع یک اهمیت ها بینش و ها نگرش ها،شود، گذار تاثیر بسیار مخاطبان برای اتفاق یک که شود می آن از مانع وقایع گرفتن تاریخی

اتفاق میان در حادثه زیرا حتما بعدی سخت های که داد خواهد رخ گیرتر ای دامن و تر بزرگ تر،باشد.

انتخاب بگیریم، نظر در آن بزرگی و حجم معادل را واقعه تاثیرگذارترین اگر وصف این با . گرفتاری، ، مصیبت شادی، از بزرگی های حجم با اتفاقات زیرا بود خواهد سخت آن اولین

پیوسته ... وقوع به بارها و بارها ما کشور جمله از و امروزی جهان در و تخریب جنگ، خشونت، » کرده » سخت آن میان از را ترین یک انتخاب اساسا و است وقوع حال در نیز اکنون و است

140


» تنوع. » زیرا است، مشکل ترین یک انتخاب بازهم بدانیم، تاثیر میزان با برابر را آن اگر است . بدین کند می سخت را آن بازهم ها بینش و ها نگرش گوناگونی ، ها اندیشه تفاوت ، ها فرهنگ

. » واژه » اگر حتی است غیرممکن تقریبا شمول جهان و وسیع ترین یک یافتن وسیع ترتیب های. بگیریم نظر در نسبی نیز را جهانشمول و

شعیری رضا حمید

می‌شکند را تکرار که تکراری نوروز

. نوروز است تکرارشکن که است تکرارهایی نادر از نوروز که کرده ایم فکر کنون تا آیامنتقل امروز به و گرفته اند نشأت دیروز از که نشانه هایی دارد؛ خود در آشنا نشانه هایی

. ؟ چیست در نو تکرار این معناداری راز باشد شده کم رنگ آنها معنایی ارزش بی آنکه شده اند . شده برجسته زمان درون در که زمانی است مرتبط زمان مسألة به چیز هر از قبل نوروز

. در. است خود از بعد زمان و خود از قبل زمان به نسبت زمانی ناپیوستار نوعی نوروز استو می شود شکسته زمان لحظه را ”بعد“از ”قبل“یک زمان گسست این بی آنکه می شود جدا

. . نوروز گویا می دهد پیوست بعد به را قبل که می ماند پلی مثابة به نوروز پس کند متوقف " " تجربه باید حاال که است زمانی به است شده خاطره دیگر حاال که زمانی از گذر واسطة

. " خود. " که زمانی گسستی کرد تعبیر گسست نوعی به نوروز واژة در می توان را نو پس شود

141


. پیشازمان یک دیگر نو سال به ورود لحظة در که زمانی از عبور است پیوستار ایجاد عامل ( زمانی به ورود انتظار پسازمان یک سال تحویل از قبل ثانیه چند که جدید زمانی به است

. می گردد( تبدیل حال زمان به سال تحویل از پس بالفاصله و است متفاوت

بلکه نیست؛ شده خاطره زمان یک فقط نهادیم نام نوروزی پیشا زمان را آن ما که زمانی امازمان یا حال زمان در همواره آن محتوای که است فعالی و پویا زمان یک موارد از بسیاری در

. و فرم دیگر که آنچه همة محتوای از است پر نوروز دلیل همین به است حاضر تجربه حال در . دارد اندیشه البالی در محکم بسیار حضوری ولی ندارد آشکار صورتی

سال که محتواهایی همة میان علمی 1390از محتوای دو به خواهم می بنده می گذارد، جا به . روزهای در که است زمان شناسی نشانه همایش یکی نمایم ماه 24و 23اشاره در 1390آذر

. همایش این در شد برگزار تهران هنرمندان خانه و اسالمی بزرگ دایره المعارف مرکزحضور اصلی هستة از یکی می تواند که دارد خود در دینامیسمی و انرژی زمان که شد مشخص

. منشأ شود دیده اینکه بدون زمان و نیست زمان از خالی چیزی هیچی باشد معنا شکل گیری و . . دلیل همنی به نباشد زمان به وابسته یا زمان تابع که نیست کنشی است تحول و حرکتزمان تجربه، زمان زیستی، زمان انتزاعی، زمان عینی، زمان مانند، متنوعی بسیار زمان های

اگزیستانسیالیت، زمان جوهری، یا و وجودی زمان هستی شناختی، زمان پدیداری، زمان تخیل،استعالیی، ... زمان چرخشی، زمان غیرخطی، زمان خطی، زمان تنشی، زمان گسست، زمان

. ماند غافل آنها از توان نمی که دارند وجود

ادبیات نشانه شناسی همایش گذاشت، جا بر خود از زمانی محتوایی که دیگری همایشدر که . 1390اسفند 11است نشان همایش این شد برگزار تهران مدرس تربیت دانشگاه در

و نظری توسعة آنها کشف که است نهفته ادبیات و زبان در باالیی بسیار ظرفیت های که داد . اهمیت راستای در را یاداشتی بنده همایش این در دارد به دنبال را تحلیل و نشانه علم کاربردی

. نیست لطف از خالی آن مجدد ذکر که نمودم ارایه همایش این برگزای هدف واصلی سنت سه آن برای می توان که است نظریه هایی دارای علم یک عنوان به نشانه شناسی

. نشانه شناسی نظری بنیان های اروپایی سنت در گرفت نظر در را روسی و آمریکایی و اروپایی) ( ) ( یلمسلف لویی دانمارکی و سوسور دو فردینان سوییسی زبان شناس دو نزد در باید را

نشانه ها. مطالعة به بتواند که نمود را علمی تحقق آرزوی که بود کسی اولین سوسور جست . بیشتر که نمود تبیین را نشانه ای نظام سوسور مطالعات بپردازد اجتماعی زندگی درون در . نظامی سوسور نشانه شناختی نظام بود انتزاعی سطحی در مدلولی و دالی روابط بر مبتنی

. سنت ادامة در می کند تبیین را نهایی و پایان یافته مدلولی سوسوری نشانة و است بستهاین به تا می کند نشانه جایگزین را زبانی پالن های نظریة یلمسلف سوسوری، نشانه شناسی . " جای " به او دهد قرار خود زبانی مطالعات مرکز در را فرآیند نظام و سیستم جای به ترتیب

) ( در که را محتوا پالن و صورت پالن دو نشانه ای بزرگ مجموعه های مدلولی، و دالی روابط . - " این " می گیرد نظر در می بخشند، تحقق را معنایی نشانه یا سمیوزیس فرآیند یکدیگر با تعاملکلد و فونتنی ژاک مانند او وشاگردان گرمس تفکر مبنای بعدها که است روشی همان سنت

- به که گفتمانی، معناشناسی نشانه آن اساس بر و گرفت قرار پاریس مکتب در زیلبربرگکنشی، اجتماعی، فرهنگی، انسانی، بافت های در گفتمانی بزرگ مجموعه های بررسی

- شکل می پردازد، غیره و اتیک تنشی، پدیداری، ادراکی، حسی عاطفی، جسمانه ای، تجربه ای،گرفت.

142


مطالعات نمود سرایت هم اروپا به موارد از بسیاری در و است آمریکایی که دوم سنت در . تفاوت مهم ترین بود زبان شناس هم و فیلسوف هم که هستیم پییرس مدیون را نشانه شناختی

و است باز بی نهایت مدلولی دارای پییرسی نشانة که است این در سوسور با پییرس دیدگاه . پییرس نشانه ای نظریة در دیگر مهم نکتة و دارد وجود نشانه در مدلولی باز یابی قابلیت بار هر

" " " به " کسی ورود با جهت این از و است کسی برای چیزی بازنمود همواره نشانه که است این . شاید می گردد معنادار آن اساس بر نشانه که می کند مطرح را دیدی زاویة پییرس نشانه حوزة

. " پس " و دارد بنیادی معنای یک نشانه است شده نامیده تفسیر که است ویژه دید زاویه همیندر را مدلول بی نهایت است قادر و گرفته فاصله بنیادی معنای این از تفسیر واسطة به آن از

. نشانه به او ترتیبی دیدگاه در باید را نشانه حوزة در پییرس دیگر مهم تأثیر بیافریند خود درون( : که حضور هستند؛ کیفی که احساسات است؛ مرتبط بعد سه با انسان او عقیدة به جست

( ) مبنای بر گفتمان ها و هستند آن تابع قوانین که شناخت و تفکر و ؛ است عینی و ملموس تجربة .) قانون را آن می توان که است سوم بعد قانون و نظم پییرسی نگاه این در می خورند رقم آن

. یا کند تبعیت سوم بعد از می تواند که است دوم بعد حضور نامید است دوم بعد که حضوری . " و " گردد ممکن که است این نیز آن شکل گیری شرط و بخشیده نظم آن به نمی تواند اما نکند،

. . است حضور تابع قانون پس هستد ممکن ها دنیای احساسات یعنی است اول بعد همان ممکن . و حضور تجربه، احساس، که می دهد نشان موضوع این است حضور امکان تابع هم حضور که

. گیرد شکل نشانه طریق از معناسازی جریان تا می گیرند قرار یکدیگر با رابطه در شناخت . " علم " تحوالت بر انکارناپذیری تأثیر که سومی سنت پایان ناپذیرند ممکن ها که چرا باز جریانی

. که است اهمیت دارای جهت این از روسی سنت گرفت شکل روسیه در داشت نشانه شناسینقش آن ایجاد در بلی آندره مانند اندیشمندانی که است استوار ادبی نقد بر آن اصلی بنیان های

با. روایت نشانه شناسی سوی به نشانه شناسی تحول مبنای که بود روسی سنت همین داشتند . بسیار روایی روش شناسی یک به را آن بعدها گرمس شد پروپ والدیمیر روایی نظریة به توجه . نظریه به است الزم روسیه نشانه شناسی سنت در همچنین داد تبدیل منسجم و گسترده . " " دیدگاه، این مبنای بر زد رقم را سمیوسفر که نمود اشاره لوتمان فرهنگ نشانه شناسی

اهمیت حایز را می گیرند شکل آن درون در نشانه ها که فرهنگی بستر های امروز نشانه شناسیمجدد. بازپردازی جهت یکدیگر به آنها انتقال و فرهنگ ها تعامل که است امر همین می داند

. آن که گرفتند قرار علمی مبنای سنت سه این می سازد میسر را ترا نشانه ای فرآیند و نشانه ها. می نامیم – معناشناسی نشانه دیگر تعبیری به و نشانه شناسی را

بررسی به محدود را خود وجه هیچ به و دارد گفتمانی کامال دیدگاهی نشانه شناسی امروز . عنوان به ادبیات میان این در و نمی کند جمله و واژه مانند بافت از جدا و منفک نشانه های

در معنا بازتولید و جدید گفتمان هایی خلق پی در آن در کنکاش و زبان در دخالت با پویا گفتمانی ) ( – مهم ترین از یکی ادبیات دلیل هیمن به است؛ سمیوزیس معنایی نشانه عملیاتی نتیجة

. یک از علم عنوان به نشانه شناسی می رود به شمار نشانه شناسی برای مطالعاتی میدان های . تعامل است ادبی مطالعة روش آبشخور دیگر سوی از و ادبی نظریة کنندة تأمین سو

. بررسی، جهت مهمی ابزار نشانه شناسی سو یک از است دوسویه ادبیات با نشانه شناسی . که است مرجعی نیز ادبیات دیگر سوی از و می دهد ارایه ادبی گفتمان نقد و تحلیل . که است گسترده آنقدر تعامل این بپردازد نظریه تولید به آن کمک به می تواند نشانه شناسی . که چرا است نموده ایجاد را ادبیات نشانه شناسی عنوان به همایشی برگزاری ضرورت

فرآیندی در شده، بازیابی و دریافت نشانه ها آن اساس بر که است فرصتی ادبی گفتمان . می گردد منجر نا منتظر و جدید معنا هایی خلق به بازتولید از پس و گرفته قرار گفتمانی

143


بازتولید و دریافت چگونگی مطالعة و بررسی تنها نه همایش این برگزاری از هدف این، بر بنابلکه است، دیگر گفتمان های با تعامل در حتی و گفتمانی وسیع مجموعه های در نشانه ها

گفتمان های و متون بررسی و نقد در علم عنوان به نشانه شناسی که است نقشی مطالعة . دارد ادبی

نیز بومی نظریه های تولید جهت در بتواند علم عنوان به نشانه شناسی که است این ما آرزوی . گفتمان آن که است باور این بر بپردازد که گفتمانی هر مطالعة به نشانه شناسی کند حرکت

. بر عالوه که است الزم پس شده اند تولید آن درون در نشانه ها که است فرهنگی محصولشامل نیز را نشانه تولید فرهنگی کارکرد که نظریه هایی تولید به جهان شمول نظریه های . سال ها که راهی ادامة در را ما حرکت بتواند همایش این که امیدواریم شود پرداخته می شوند،

. سازد عمیق تر و سریعتر منسجم تر، نموده ایم، آغاز پیش

ایران در نشانه‌شناسی

بوده برخوردار توجهی قابل بسیار رشد و تحول از ایران در نشانه شناسی اخیر دهة یک درباعث. دیگر رشته‌ای از بسیاری با بینارشته‌ای رشته‌ای عنوان به نشانه‌شناسی پیوند است

. به باشد حساس حال عین در و گسترده بسیار حوزه این پژوهش گران مأموریت تا است شدهسال در دالیل در 1382همین را خود کار ابتدا که گرفت شکل تهران نشانه شناسی حلقة

. مجموعه شش انتشار سالیانه، همایش هشت تالش این محصول نمود آغاز هنر فرهنگستانو تالش با حلقه دوستان که است بوده متعددی سمینارهای و کارگاه ها برگزاری مقاالت، . را وسیعی بین المللی فعالیت های حلقه این نمودند مشارکت آن تحقق در خود بی دریغ کوششاز خارج های همایش و سمینارها، کارگاه ها در شرکت آنها مهم ترین که است نموده آغاز نیز

. حلقة می باشد دنیا مختلف نقاط در رشته این دانشمندان با علمی تبادل و کشورسال از تهران در 1388نشانه شناسی را خود پژوهشی و آموزشی فعالیت های کنون تا

. در نیز دیگری فعالیت فعالیت، این کنار در می دهد ادامه اسالمی بزرگ دایره المعارفاین جوان پژوهش گران نمودن فعال آن هدف که گرفته شکل هنرمندان خانه حوزة پژوهشی

. است ادبی و هنری متعدد گفتمان های و هنر حوزة در نشانه شناختی مطالعات عرصة در حوزه

. بگشاید علم بیشتر چه هر پیشرفت بر را راه همایش ها این زمانی محتوای اینکه امید به

به خود از زیبا خاطره های که بهاری و باشد محتوا پر زمان های از پر آن زمان که بهاری با آرزی . بگذارد جا

. . باشید بهار و عشق از سرشار مبارک نوروزتان

نامه" " کار

شلیله محمد

144


نوجوان . شدم زندگی هفتاد ی دهه سال نخستین وارد و شد تمام سالم شصت گذشته سال

می گمان درجوانی و ، است تمام سالی و سن چنین در آدم کار کردم می فکر بودم که

رسیده . سن این به که اکنون اما باشد مانده باقی زندگی از زیادی چیز نباید سن این در بردم

شاید . جمله از ؛ برخوردارم سالمت از کند نمی تطبیق تصورات آن از هیچیک با وضعیتم ام

با ، را سالمی غذایی رژیم است سالی بیست و کنم می ورزش روز هر تقریبا که دلیل این به

بر افزون غذایی مواد سایر و قند و چربی مصرف از و کنم می دنبال ، تغذیه متخصص نظر

کنم . می استفاده بیشتر طبیعی و گیاهی غذایی مواد از و کنم می پرهیز مضر و ناالزم و نیاز

می . کار ساعت شانزده روزی است نشده کاسته جوانی ی دوره به نسبت ام کاری توان از

به امکان حد تا کوشم می که باشد این دلیلش شاید ؛ کنم نمی خستگی احساس اما ، کنم

این غیر در و بپردازم برخوردارم ها آن انجام توان و تجربه از که ام عالقه مورد کارهای

. طی آورم در دلخواه صورت به امکانپذیرباشد که آنجا تا را کار دادن انجام طرز صورت

کار " " " " . " " از منظورم است یافته بسیار اهمیت من نزد کارکردن و کار نفس ها سال

، هست هم لباس شستن ؛ نیست شغلی وظائف چارچوب در تخصصی و ای حرفه کار تنها

می برق را جا همه و کنم می تمیز را آشپزخانه یا آورم می در کن خشک از را ها لباس وقتی

ام خانواده زندگی کیفیت بر و ام داده انجام سودمندی و موثر کار کنم می احساس اندازم

سرانجام به از که یابم می دست رضایتی احساس همان به تقریب به و ؛ ام افزوده

فعالیتی در ازمشارکت یا ، ام کارکرده آن روی ها مدت که یی مقاله یا بررسی یک رسانیدن

و همسر مشارکت با زندگی از مشکلی کردن برطرف به که وقتی مثل یا و اجتماعی

همگی یا خانواده اعضای از یکی زندگی شرایط در بهبودی یا و یابیم می توفیق فرزندانم

به . ؛ ام رسیده وظیفه ناگزیر انجام از فراتر احساسی ی رابطه نوعی به کار با کنیم می ایجاد145


. چنین در که ام رسیده نتیجه این به هنرش و هنرمند ی رابطه شبیه یی رابطه به تسامح

* گزاره ) در یاسپرس کارل از تعبیری شیرین فراغت با کردن کار ، کار از تفسیری و برداشت

؛ : " " ( دلپذیر و شود می برانگیزاننده ؛ زند می پهلو است شیرین فراغت ی زاده هنر ی

آن کردن تر بخش اثر و هموار و آسان جهت در کار انجام ی شیوه تغییر چالش به وقتی بویژه

دهنده انجام ی مداخله به تن آسانی به که گیری می قرار هایی واقعیت رویاروی و ، آیی می بر

و بپردازی آن پیرامون و کار موضوع های واقعیت بازکاویدن و کاویدن به باید و دهند نمی کار

مکانیکی انجام از فراتر کوششی به را کار که ؛ یابی راه خالقانه و مبتکرانه رویکردهای به

. نزدیک موسیقی نواختن مرزهای به گاه ظرافت در و ، جذاب و کند می تبدیل وظیفه

در " " ی عالقه مورد ی شایسته کار البته نوشته این در کار مفهوم مصداق که نگذارم ناگفته

؛ است منصفانه مناسبات چارچوب در ، مناسب پاداش و رضایت احساس با همراه توان حد

و ابتکار بروز برای فرصت حداقل غیاب در سودجویانه و ناعادالنه مناسبات در که کارهایی نه

دکتر ) از تعبیری خالقیت گورستان به را کار ی عرصه و شود می تحمیل کار نیروی بر خالقیت

. ) ** کند می تبدیل عشایری حسن

*Karl Theodor Jaspers )1883 – 1969( آلمانی فیلسوف و روانشناس

سازمان ** توانبخشی ی دانشکده استاد و پژوهشگر و روان و اعصاب علوم متخصص

بهزیستی

کانادا – آتاوا

146


پايان و آغاز

شهبازي رامتين

. 1390سال را تازه دهه يك آغاز كه سالي و زد رقم را دهه يك پايان كه سالي بود مهمي سال

. در. را اي جمله كرديم زندگي و خنديديم،گريستيم ها سال همه همانند نيز سال اين در گشود

. شاتوبريان بود جالب برايم كه خواندم شاتوبريان قول از فرهنگ و شناسي انسان سايت همين

": و مردمان حال زمان با را آن اگر است کوتاه و کوچک انسان یک گذشته چقدر گويد مي

. ". شب شايد شود مي آغاز جا همين از ها فرهنگ تفاوت داستان کنیم مقایسه عظیمشان آینده

به هميشه ما گفته؛ بريان آنچه برخالف اما نباشد، درست سطور اين نوشتن شادي و عيد

. . شود مي بدل خاطره و تاريخي زمان يك به و گذرد مي كه اي گذشته دلخوشيم مان گذشته

. نتوانيم تا شده سبب مسئله همين بدوزد چشم آينده به تا دارد نوستالژيك حس بيشتر كه ملتي

. . شود روشن مطلب اين انداز چشم تا گفتم را اين كنيم ريزي برنامه آينده براي

. ديگر ترسيم مي چون كه اي گذشته بگوييم گذشت كه سالي در هايمان داشته از دارم قصد

. پيروزي بزرگترين شود تمام مبادا تا كنيم مي اش مزمزه زبان زير دائم نشود تكرار و نباشد

. اين ارزش وارد خواهم نمي اصال بود اسكار جايزه دريافت بنده نظر به سينما حوزه در امسال

-. - ببينيم دارم دوست بيشتر اند نوشته آن درباره بسيار و دارد ارزش دانيم مي كه شوم جايزه

. شدند متوجه را فرهادي اصغر فيلم زبان جغرافيايي گستره اين در مردم كه افتاد اتفاقي چه147


. در اما مغتنم فرصتي براي بماند و برد مي حاشيه به را ما نه يا است زبان داراي فيلم اينكه

. متز كريستين كند برقرار ارتباط مردم با توانست كه است مجرايي همان زبان از منظور اينجا

ابزار و ها تئوري از بايد كارگردان يك كه است معتقد دارد فيلم يك زبان از كه تعريفي در

كه بسازد فيلم شده تبديل مشخص شيوه يك به و اند جسته سود آن از نيز ديگران كه واحدي

بازن آندره بلند نماي يا و ايزنشتاين مونتاژ تئوري از باره اين در و كند درك را منظورش مردم

بسازد فيلمي اينكه يا و است شده تبديل المللي بين زبان يك به تكرار دليل به كه كند مي ياد

. فيلمسازان يا و كرده ايجاد را آن فيلمساز خود كه گفتماني بگنجد مشخص گفتمان يك در كه

. نظريات، اين بر بنا كنم مي فكر كند مي استفاده آن از جديد فيلمساز و كرده ايجاد را آن ديگر

. ايران در متوسط لرزان طبقه درباره كه گفتماني است كرده استفاده گفتمان ازشيوه فرهادي

مورد. را آن كه اند بوده هم ديگراني و كشيده چالش به فيلم چند در را طبقه اين خود او است

. فيلم خودش كشور امروز زبان به زيرا شود، مي موفق فرهادي بنابراين اند داده قرار مداقه

. و است مشخص تقريبا آنان زندگي گفتمان گه كشيده تصوير به را اي طبقه او است ساخته

. سال در ما زند مي موج آنان زندگي بند بند در تزوير و ريا بوديم 1390اين رو به رو فيلمي با

هاي سال تصوير عنوان به مختلف منظرهاي از و بازگرديم آن به توانيم مي بعد سال چند كه

دهه .1380پاياني كنيم اش مطالعه

سال در كنم مي فكر منظر اين سيمين 1390از از نادر جدائي فيلم نمايش يعني مهمي اتفاق

. نهادينه و گرفت پا ممارست اثر بر كه زباني كند درك را زبان اين توانست نيز جهان و داد رخ

مي. فيلم گفتمان در او همچون كه ديگراني براي داد رخ فرهادي براي كه اتفاقي چرا اما شد

. بعد فرصت براي بماند دهد نمي رخ سازند

سال ديگر توجه جالب رخ 1390نكته اسكار مراسم دوره هشتادوچهارمين در كه بود اتفاقي

. هاي. سالن سنت و گويي داستان به بازگشت خود ذات به سينما ان در كه اتفاقي داد

خورشيد. سيرك و كردند توزيع كورن پاپ اسكار مراسم در كه ديديم سال اين در وودويلي

. فيلم تنها ها سالن در مردم كه سينما ابتدايي هاي سال سنت به كرد اجرا برنامه فرانسه

. بين نيز جوايز و بود كننده سرگرم و هنري هاي برنامه از يكي فيلم نمايش كردند نمي تماشا

كه آرتيست مياه ميان فيلم آنها راس در و داشتند داستانگويي داعيه كه شد توزيع هايي فيلم

. كند دريافت را اصلي جوايز شد باعث سينما شناسي جامعه به اش توجه همين كنم مي فكر

عالقمندان كه پلوس آنجلو تئو انگيز غم درگذشت همچون باشد، بوده نيز ديگري اتفاقات شايد

. به كنيم خوش دل آينده به هم كمي نيست بد اما ديگر اتفاقات و آزرد را شاعرانه سينماي به

.... آينده از خوش نداهاي شنيدن اميد

148


بر شهلی عبدالوهاب

ايراني زندگي سرد شب دل در رقاصان ي حلقه شور

همچون. 1 و خيزد مي بر تاريخ، ي حنجره از آمده بر و اي اسطوره و شورانگيز صدايي

در و شکند مي را زمستاني سرد هاي شب ي کننده کسل سکوت غيرمترقبه و نادر اتفاقي

. مرگ و انزواها تمامي از مرا صدا، اين شورانگيزي گستراند مي را خود انتها، بي تا فضايي

« شور خوان پيش به فرويد قول به و گسلد مي ام شده تحميل و خودخواسته هاي انديشي

. مي« شکل وجودم، زندگي و مرگ نيروهاي مابين جدي کشاکشي شوم مي خوانده فرا زندگي

مي. داستاني در شدن غرق و ام شبانه ي خلسه ي ادامه به دعوت مرا مرگ، نيروهاي گيرد

149


خاص، موضوعي به ذهنم شدن مشغول و فکري هاي آشفتگي از رهايي براي شايد که کنند

پشت از و شوم بلند که کنند مي ام وسوسه زندگي، نيروهاي اما ام، برگزيده مطالعه براي

اعماق از برخاسته صداي آن ميهمان کنم، مي احساس که اي کوچه به بيندازم نگاهي پنجره

. نگاهي پرده، زدن کنار با و خيزم مي بر مرگ، بر زندگي شدن چيره با سرانجام، است زندگي،

. معمولش فضاي ديگر کوچه فضاي که بينم مي شگفتي کمال در امتدادکوچه به اندازم مي

رخت آن از ها اعتمادي بي و ها تنش ها، جدايي ها، گي مرده ها، سکوت ها، سکون نيست؛

صدايي همچون ايراني، سرناي و دهل صداي اش، برق تيرهاي طاليي نور زير و اند بربسته

ايزوله زندگي و کرده عادت خرق که خواند مي فرا را اش ساکن و است برخاسته گر معجزه

متفاوت و شبانه سوري به دعوت را خود و کرده رها را اش کننده محدود مناسبات و شهري

بازرسي، هاي گيت از شدن رد بدون و اي هزينه گونه هيچ پرداخت بدون سنت که کنند،

. است آورده ارمغان، به برايشانهم. 2 او که ديگري جوان همراه به دوش، بر دهل ديگري و لب به سرنا يکي پيرمرد، دو

مي و دمند مي سازهايشان بر شان اليزال گويا عشق و شور تمامي با دارد، دوش بر دهلي

. مي خيره جمعيت به وقتي شود مي افزوده لحظه هر گردشان بر زده حلقه جمعيت بر و زنند

اين به شدگان دعوت ظاهرا که بينم مي را ها غريبه از انبوهي آشنا، هاي چهره کنار در شوم

. شکل ي حلقه به خودشان رساندن حال در تند هايي قدم با که آنها از کدام هر هستند ضيافت

. از وقتي دارند دست در سانتي، پنجاه حدود پالستيکي رنگ سفيد ي لوله يا و چوب اند، گرفته

قرار ساز، شنيدن براي عالوه امشب که شوم مي مطمئن بينم، مي را ها صحنه اين باال آن

. در غرق حاليکه در باشيم شان، سنتي هاي رقص با رقصان، ي حلقه گر نظاره است

و مردان از ديگري، کسان و نيستم تنها که شوم مي متوجه ناگهان هستم، کوچه ماجراهاي

از فارغ و خندان لباني با ها، خانه تراس يا ها پنجره پشت از ها، پيرزن و ها بچه تا گرفته زنان

. مراحل دهل و سرنا هاي ريتم وقتي هستند افسونگرانش، و جمعيت به خيره زندگي، هاي رنج

رن ت جنباندن لحظه، يک در شود، مي آانها در غرق جمعيت و گذارند مي سر پشت را مقدماتي

مرکزيت به نفره بيست حدودا اي حلقه و شود مي آغاز مدرن، زندگي در شده محبوس

» « . خود ، سيستاني چوب رقص بر حاکم ريتم با مطابق حلقه اين گيرد مي شکل ها، موزيسين

جادوي و شود مي هستي باري سبک در غرق و رهاند مي ديگران ي خيره نگاه از ناخودآگاه را

. چوب خوردن موسيقايي صداي شدن بلند گيرد مي شکل چيز، همه از شدگي رها و موسيقي

شوري هستند، آواز، بدون موسيقي اين کر گروه همچون که هم، به پالستيکي هاي لوله و ها

بين مرز که خواند مي فرا ديگران، همچون مرا و بخشد مي دهل و سرنا صداي به مضاعف

. کنم احساس را اجتماع در بودن جمع، در شدن ملحق با و بشکنم را ديگران و خودضيافت. 3 اين شکوه رسانم، مي رقاصان حلقه گران نظاره جمع به را خودم وقتي

. ها محدودیت بر گذاشتن پا با بلوچ، و سيستاني مردان کند مي خودنمايي بيشتر موسيقايي،

150


کنار در گرفتن قرار با و شان، فرهنگي و اقتصادی سياسي، اي، عشيره قومي، مذهبي، زباني،

مدرن، اصطالحا سوداندیش اقتصاد و تمرکزگرا سياست که قديم هاي زمان سبک به هم،

و شور لبخند، شادي، از اصيل ایي تجربه بود، نکرده مختل را شان متوازن و طبيعي زندگي

. در نيست شدني خلق اي، شده مهندسي و رسمي جمع هيچ در که دهند مي شکل را عشق

ام، شناختي جامعه هاي دغدغه نيز و رقص و موسيقي شناسي زيبايي ي تجربه مابين ي فاصله

فرهنگ در نهفته شور از استفاده با تواند مي چگونه که کنم مي فکر ايراني ي جامعه قدرت به

در بودن صرف و شود، چيره اش، تن بر شده حادث ی عدیده هاي شکاف بر اش، مردمي هاي

. توسط شده خلق ضیافت این در کند زندگي امر خوشایندترین به تبديل را، همديگر کنار

و همسايگي نسلي، های محدودیت فوق، محدودیتهاي بر عالوه ایرانی، سنتی و مردمی فرهنگ

. محدوديت از سريع خيلي جوانان، رقص تماشاي از پس ميانسال نسل شدند ناپديد هم طبقاتي

. نمود زندگي، کران بي درياي اين در غرق را خود و شد رها ايدئولوژيک و اجتماعي شغلي، هاي

اش، محمل که مراسم اين به را خودشان دعوت بدون که هایی ایی محله هم و ها همسايه

کرده رها را مدرن اجتماعي زندگي معمول آداب سريع خيلي اند رسانده است، عروسي جنش

. . به تبديل کوچه رود مي بين از هم عمومي و خصوصي زندگي بين مرز جنبانند مي تني و

از دلي است، شده قالب او بر که احساسي با متناسب کسي هر و شود مي مطمئن مکاني

از خوشايند اتفاق اين حفظ هدف با که هايي فيلم و ها عکس از نگراني هيچ و آورد مي در عزا

. زندگي هاي محدوديت تمامي بر اينچنين، مردمي، فرهنگ شور ندارند شود، مي گرفته جمع

. دهد مي نويد را زندگي از ديگري نوع ي تجربه و شود مي چيره ايراني امروزيک. 4 اسفند پانزدهم دوشنبه، شب، هشت ساعت در که اي غيرمترقبه و جمعي شادي

مهم شد، خلق نصر دهم ي کوچه زيباشهر، زاهدان، ام زندگي محل در نود و سيصد و هزار

هاي پژمردگي دل تمامي کوتاه، اي لحظه براي که بود من برای اجتماعی خوشايند اتفاق ترين

. در که ديدم شب اين در برانگيخت درونم زندگي از شوري و بلعيد را ام اجتماعي و شخصي

که دارد، وجود اي العاده فوق بخش رهايي نيروهاي چه بشري، جوامع مردمي هاي فرهنگ

پژمرده اقتصاد، و سياست از برآمده مخوف دهليزهاي در زندگي، به ميل و اميد گذارند نمي

ها،. فرانکفورتي قول به و نروند بين از ها فرهنگ اين خودانگيختگي که شرطي به البته شوند

» خود» ضد به تبديل و نکنند شان مصادره ديگرش، انواع يا و داري سرمايه فرهنگ صنعت

. که هايي سال و آينده سال در اميدوارم نيستند مردمي، فرهنگ ديگر، صورت آن در که نشوند

هاي امکان و شود گشوده ايرانيان ما بر زندگي، و شادي از بيشتري هاي دريچه داريم، پيش در

در دوستي و صلح زندگي، بخش نويد که ايراني مردمي هاي فرهنگ گري جلوه براي بيشتري

آور مرگ نيروهاي بر عرصه روز، به روز و شود خلق هستند، جهاني، و ملي محلي، سطح

. و ایرانیان تمامی برای زندگی شور از پر سالی آرزوی با شود تر تنگ جهانی، و ملی محلی،

.» فرهنگ » و شناسی انسان ی فرهیخته و گسترده ی خانواده بخصوص

151


نو؟ سال دو سالی

صافاریان روبرت

152


عنوان به ایران ارامنه میان در نوروز درباره مستندی فیلم ساخت پیشنهاد با زد تلفن دوستی . نمی گیرند جشن را نوروز ارامنه که گفتم او به وقتی نوروز عید درباره مجموعه ای از قسمتی

: . . گفت نیست خبری ایران ارمنی های خانه در نو سال تحویل هنگام که گفتم او به کرد تعجبو است طور همین گفتم بازدیدی؟ و دید نه کردنی؟ سبز سبزی نه سینی؟ هفت سفره نه یعنی

( . ژانویه اول در را مسیحی نو سال ارمنی ها دارد محکمی خیلی منطقی دلیل یک امر این البته11 . ) هم داشت نو سال دیگر بار دو نمی شود سال یک در که بدهید حق و می گیرند جشن دی

. دو اندازه به سال هر آدم طوری این است آدم ضرر به باشد، شدنی اگر هم و نیست منطقی. می شود پیر سال

جشن بار دو باید را مناسبت ها از خیلی شما که است این بودن چندفرهنگی دردسرهای از یکیدر. ) که درندز، نام به دارند عیدی ارامنه سوری چهارشنبه دو مادر، روز دو زن، روز دو بگیرید

... ) دیگری مورد هر در اگر موضوع این اما ، می پرند آن روی از و می کنند روشن آتش آن . که است منطقی و معقول کامال بنابراین نیست ممکن سال کردن نو مورد در باشد، شدنی

فروردین اول دیگر می گیرید، جشن نو سال عنوان به را دی یازده به دی ده نیمه شب شما اگر . که هستند شادمانی آیینی فضاهای جشن ها دیگر، سوی از اما نگیرید جشن عنوان این به را

. کنی زندگی ایران در می شود مگر می کنند باز خانواده ها همه میان به را خود راه ناخواه خواه . ) نه ) شود خانه ات وارد نوروز که نگذاری که بخواهی اصال یا نگذاری و ببندی را پنجره و در و

. گذشت بی اعتنا نوروز و بهار کنار از نمی شود

. بهار رسیدن فرا نوروز روزهای ارمنی ها از خیلی بهار شروع با است مصادف نوروز اینکه اولمنطقی تناقض آن دچار هم و شوند شریک جامعه شاد فضای در هم تا می گیرند جشن هم به را

. نشوند دادم توضیح که

دو ) سال در که تناقض یکی این به کسی البته هستند تعطیل ادارات و مدارس نوروز اینکه دیگر ) خانه در اساسی استراحت یا مسافرت و نمی کند چندانی اعتنای داشته نو سال تعطیالت بار

153


. مملکت کل را نوروز می کند زندگی وارد را کردن در به تن از خسته گی و عید جو خودبه خودهمه ژانویه روز در چون است، غبطه برانگیز اقلیت ها برای نظر این از و می گیرد جشن

عید روزهای در که حالی در کنی تعطیل را کار که بیاوری فشار خودت به باید تو و سرکارند . . باشند تعطیل همه که است آن واقعی تعطیل نمی شود هم نکنی تعطیل را کارت بخواهی

. و رادیو در وقتی می شود مگر هستند هم رسانه ای رویدادهای جشن ها ما زمانه در اینکه سومو جشن فضای این به نسبت بود بی تفاوت است نوروز صحبت جا همه اینترنت و تلویزیون

شادمانی؟

هم دست به دست هوا تمیزی و ترافیک کاهش و بهاری لطیف هوای وقتی می شود مگرو می کنند عید خرید کودک و مرد و زن وقتی می سازند، را تهران روزهای زیباترین و می دهند

سمنو و سمبل و گل و سین هفت وسائل و ماهی میدان ها در و است شلوغ بانک ها همهرفت وآمد آرامش به را خود جای ناگهان سال آخر ملتهب زندگی ریتم وقتی می فروشند،

خودت روی به می روند، قوم وخویش ها دیدن به عید لباس های با که می دهد خانواده هاییو می چینیم کوچولویی سین هفت سفره خانه مان در ما نیاوری؟ چرا و است؟ عید که نیاوری

. همگانی رسم ارامنه میان در کارها این اما داریم قرمز ماهی تنگ و می کنیم سبز سبزینیست.

. : دانستن نمی گیرند جشن را نوروز ارمنی ها که بدانیم یک که بود این حرف ها این همه از غرض . . وجود ندارد بدی معنای هیچ نگرفتن جشن این اینکه مهم تر اما است مهم واقعیت این ( . فشار جمله از آورد فشار نباید دارد هم را چیزها این یکدیگر کنار در گوناگون فرهنگ های

. در( شویم، شاد هم شادی از که است این درستش راه گمانم به شوند هم مثل همه که روانی . . بگوییم تبریک هم به را یکدیگر جشن های کنیم مشارکت هم شادی

به ما نوروز که داریم خاموشی قرار قدیمی مان دوستان از تعدادی با سال هاست االن ما. . فرهنگی همزیستی می گویند این به می آیند ما خانه به آن ها ژانویه و می رویم دیدن شان

154


: مقاومت فرهنگ زایشدوباره‌ی جنبشتسخیر

صداقت پرویز

سپتامبر نابرابری های 2011هفدهم به اعتراض در وال استریت به نیویورکی معترضان وقتی ، را جهان پهنه ی زود خیلی که شد آغاز جنبشی آمدند، گردهم نیویورک پارک زاکوتی در اقتصادی

. بزرگ: شهرهای لندن خیابان های تا شیلی دانشگاه های از و آتن، تا نیویورک از درنوشتافسارگسیخته ی سرمایه ی نابرابری، به اعتراض در که بود شهروندی میلیون ها حضور صحنه ی

دست نولیبرالی سرمایه داری نمادهای تسخیر به اقتصادی ریاضت طلبانه ی برنامه های و مالیمی زدند.

جنبش با مقایسه قابل جغرافیایی گستردگی لحاظ به جنبش . 1968این در برکلی 1968بود ازعلیه اتمی، هلوکاست علیه جنگ، علیه اعتراض بود؛ مردمی اعتراضات صحنه ی پراگ تا

جنبش.... از بعد فرهنگی جهان که همان گونه اما نظر 68تبعیض، به گرفت، دیگری شکلمهم ترین که باشد داشته همراه خود با فرهنگی موجی نیز وال استریت تسخیر جنبش می رسد

. است اخیر دهه های شکست باوری نفی آن پی آمد

جنبش پی : 1968در مناسبات شد جهان فرهنگی ـ اجتماعی حیات وارد جدیدی مؤلفه های ، ... دگرسان به تدریج همه جنسیتی، مناسبات مرد، و زن مناسبات پدرساالرانه، مناسبات نژادی،

. زد رقم را زندگی از جدیدی سبک و شد155


از بسیاری اقتصاد عرصه ی در بعد سال های در نولیبرالیسم پیروزی که است درستطبقات نفع به بود یافته تبلور رفاه دولت در که را مردم مبارزات دهه چندین دستاوردهای

دهه ی از و گرفت بازپس آن ها از جامعه نومحافظه کاران 1980فوقانی هم بعد و جدید راستاز بعد فرهنگ اما درنوشتند، را جهانی سیاست . 68پهنه ی بود متفاوت آن از پیش با

که است است شعاری نفی فرهنگی، پی آمد مهم ترین هرچیز، از قبل کنونی، جهانی جنبش در .» « : » پی » در چیز هر از قبل جنبش این نیست بدیلی بود رانده زبان بر آهنین بانوی به اصطالحباید بدیلی باشد، داشته وجود باید بدیلی حقیقت در و هست بدیلی که است آن دادن نشان . . است اخیر دهه ی سه نولیبرالی هژمونی نفی معنای به خود بدیل جست وجوی شود زاده

شکست به باور آن گاه نیست، بدیلی بپذیرد عمومی عرصه ی در فرهنگی ناخودآگاه وقتیبوروکراسی خنثای کارشناسان به مبدل یا بپذیریم را شکست وقتی و می شود غالب روحیه ی

به سیاسی کنش گری از سرخورده حالت، بهترین در یا و می شویم تباهی و فساد در غرق . » پی» در که نولیبرال ایدئولوژی هژمونیک موقعیت اما می آوریم پناه فرهنگی مطالعات

مالی سقوط پی در می رسید، خدشه ناپذیر نظر به برلین دیوار سؤال 2007فروپاشی زیر بهدهه های در خود موقعیت ضعیف ترین به تسخیر جنبش هماوردطلبی برابر در اکنون و رفت

. است رسیده اخیر

حضور میدان گاه که عرصه ای یعنی خیابان، پهنه ی در را بدیل که آن گاه نو، وضعیت دررا نخست حرف که است سیاسی کنشگری این می کنیم جست وجو است مردم بی واسطه ی . تسلیم نه است، ایستادگی فرهنگ می شود زاده آن چه سیاسی کنشگری میدان در و می زند

تسخیر » نه آن هدف چامسکی قول به که مقاومت فرهنگ بزرگ لحظه ی زایش سرآغاز این و . » است آینده تسخیر که وال استریت

156


ایرانی پلنگ‌های برای شاد سالیعسکری امیر

" خطر " درمعرض حفاظتی طبقه در که شود می محسوب دنيا در پلنگ زيرگونه بزرگترين ايرانی پلنگ . سوم دو از بيش حاضر، درحال و باشد می آسيا غرب کشورهای آن پراکنش گستره دارد قرار

. نمايد می زيست ايران طبيعت در آن بر جمعيت افزون که است باشکوهی گربه سان پلنگ، ) ( و فرهنگ در زيبايش ظاهر و رفتار نوع سبب به وحش حيات در بوم شناختی اکولوژيک ارزش هاي . در زياد بسيار توانايي سبب به پلنگ دارد رنگی پر و ويژه جايگاه انساني جوامع رسوم و آداب

هم چون متعددي داليل به ولي مي شد ديده ايران نقاط بيشتر در روزگاري متنوع، شرايط با سازگاريجدا زيستگاه چند به عمدتا و يافته کاهش بسيار ارزشمند، گونه اين جمعيت شکار، و زيستگاه تخريب

. دیدگاه از را نود سال توان می شک بی پیرامون، مشکالت تمام با اما است شده محدود هم از . این از هنری و ادبی علمی، حمایت های با شمسی نود دهه آغاز نامید پلنگ سال ایرانی کردارشناسان

. فعالیت ها این گرفت صورت طبیعت دوستداران و زمین ایران فرزندان توسط بی نظیر و زیبا جانور " " برای گروهی کوششی راستای در جدید گامی است، گرفته انجام هنر و دانش تلفیق قالب در که

. است بوده زیست محیط و طبیعت از حفاظت در فرهنگی مشارکتی به دستیابیفیلم جشنواره در مستند فیلم بهترین سیمرغ دریافت را امسال دستاورد مهمترین توان می جرات به

" و " پژوهش بهترین دیگر؛ بخش دو در این بر عالوه که نامید ایرانی پلنگ جستجوی در فیلم برای فجر . تالش سال ده از برگرفته فیلم این ساخت است بوده جایزه دریافت نامزد نیز کارگردانی بهترین " فضای " از علمی يافته های و مفاهيم انتقال و سازی فرهنگ هدفش که ایرانی یوزپلنگ انجمن اعضای

را نشیبی و فراز پر راه چنین بسیار، مشکالت علی رغم که است بوده جامعه افراد ميان به آکادميک . شبکه از زودی به مازندران سیمای حمایت با اثر این خوشبختانه است پیموده خوبی به تاکنون

ایرانیان اذهان در را ارزشمند گونه این از حمایت فرهنگ بی شک و گردید خواهد پخش سراسری . نمود خواهد روشن

پلنگ " نمایش کاروان اولین انجامید، طول به ماه هفت حدود که تالشی با دیگر، موفق فعالیت یک درروستایی" نمایش های اجرای با تا نمود سفر لرستان استان به گروه اعضای سایر و بازیگران با ایرانی

عوامل کاهش و دانش افزایش به اشترانکوه شده حفاظت منطقه حاشیه روستاهای در خصوصا

157


– پرتگاه از را گونه این هنری، فرهنگی فعالیت یک راستای در انسانی فعالیت های از ناشی تهدید. برهاند انقراض

پروژه های اجرای تخصصی، کارگاه های برگزاری ایرانی، پلنگ الکترونیک خبرنامه ششمین انتشاربوده ایرانی پلنگ دوستداران فعالیت های دیگر از آموزشی پوسترهای و بروشورها پخش پژوهشی،

حساس ساختن. و اجتماع مختلف طيف هاي به پلنگ شناساندن برنامه ها اين اجراي از هدف استپلنگ با انساني جوامع اصولي تعامل شاهد آينده، در تا است کشور در آن وضعيت به نسبت مردم

شرايط آمدن فراهم با ادامه در و شده متوقف آن جمعيت کاهش به رو روند که به طوري باشيم . از است گسترده و همه جانبه طرح يک آغاز برنامه ها اين که آنجا از شود احيا آن جمعيت مناسب،

اختصاص انقراض حال در ایرانی گونه یک اسم به کدام هر آتی سال های که گردد می پیشنهاد رو همينسال. که رسد می نظر به قهوه ای، خرس های موضوع اهمیت به توجه با منظر 1391یابد از را

جانبه همه آموزش و سازی فرهنگ جهت در و کنیم انتخاب قهوه ای خرس نام به کردارشناسی . این طبیعت عالقه مندان و فرهنگ دوستداران تمامی به جدید سال تبریک ضمن آخر در نماییم کوشش

: رسانیم می پایان به آفرین ترکیب شاعر گنجوی نظامی حکیم از شعری با را نوشته کوتاهاست جایگاه دریا به را نهنگان است پناه کوهستان به را پلنگان

سنگ در نه آسایش در خاکم در نه دلتنگ مانده خاکی سنگ بی منپیروز نوروز

158


عظیمی ناصر

گیالن برای متفاوت قرنی هجری، هشتم قرن

. شد تسلیم خارجی هجوم مقابل در بار نخستین برای هشتم قرن در گیالن سرزمین تمامو مقدمه بدون که ای دنیای حادثه با ارتباط در نوین ای تجربه تا شد سب داد، روی ناگهان به

آن تا را روابطی چنین نسبی طور به که آید بوجود پس بیه گیالن بخش برای کم دست خارج . حاکمان آن در که بود نوین ای پدیده لحاظ آن از تجربه این ویژه به بود نکرده تجربه زمان

به ساله ده کم دست ی دوره یک برای و شده تسلیم مهاجمان ی سته خوا به ناگزیر به گیالن . تاریخی استقالل رفتن دست از قرن هشتم قرن منظر این از شدند مجبور وخراج باج دادن

. شود می محسوب نیز گیالن وسنتی

مغوالن تا کشید طول قرن یک آوردند، هجوم ایران به مغوالن که هجری هفتم قرن آغاز از . پس ایران مرکزی فالت در مغوالن فرمانروایی دهند قرار خود کار دستور در را گیالن به هجوم

159


نوادگان از یکی یعنی هوالگوخان توسط سرانجام سبعانه وکشتارهای غارت شدن سپری از . در را عمده هدف دو ایران در مغوالن حکومت تثبیت برای هوالگو اما گرفت شکل خان چنگیز

) ( : همسایگی در که صباح حسن پیروان نزاری اسماعیلیان سرکوب قرارداد خود کار دستور . دو هر بغداد در عباسی خالفت اندازی بر دیگری و داشتند حاکمیت الموت رودبار در گیالن

. سال در را اسماعیلیان سرکوب او آمد دست به آسانی به و 654هدف رساند انجام به هجری . در یعنی بعد دوسال تنها شدند تخریب الموت روبار در اسماعیلی های قلعه تمام او فرمان به

. 656سال همراه به را عباسی ی خلیفه شد بغداد رهسپار خود، دوم هدف تحقق برای هجریبرای که را ایران بر خلیفه ایدئولوژیک ی وسیطره کرد عام قتل دولتش ونخبگان خاندان اکثر

از . 500بیش مذهبی نسبی آزادی ارمغان تحول این کرد ساقط همیشه برای داشت تداوم سال . اختیار اگردینی یا و نداشتند خاصی دین هنوز زمان این در مغوالن شد نیز مغوالن ایران در ) ( گیری سخت نتیجه در و نداشتند نفوذی ایران در ادیان این ، مسیحی یا بودایی بودند کرده

. مختلف های فرقه یعنی اصلی اپوزیسیون مذهبی، آزادی دراین فروکاست یکباره به مذهبیدر ویژه به که پدیدآوردند فرودست طبقات اجتماعی پایگاه با متعددی های جنبش شیعه مذهب

. سربداران پیروان از شیعی سادات مازندران در شد مهمی تغییرات سبب مازندران و گیالنقدرت کیائیان یعنی شیعیان از دیگر گروهی نیز شرقی گیالن در آنان کمک به و آمدند کار روی

. گرفتند دست به را

سال در هوالگوخان مرگ از پس هرحال شمال 663در به بیشتری تمایل جانشینانش هجری، . ) ( . اواخر از کرد انتخاب مراغه در خودرا پایتخت آباقاخان هوالگوخان پسر کردند پیدا ایران غربی

( غازان محمود وسلطان کردند پیدا اسالم به گرایش مغول فرمانروایان هفتم، (703 -694قرناولجایتو او جانشین و برگزید اسالمی نام و شد ( 1مسلمان مذهب) به حتا خدابنده محمد سلطان

. گذاشت، تاثیر گیالن تاریخ بر که اولجایتو مهم های تصمیم از یکی یافت گرایش نیز شیعه . پسر خان ارغون ابتدا مستوفی حمدالله ی گفته به بود پایتخت عنوان به سلطانیه مقر انتخاب

«: مغول هوالکوخان بن خان ابقای بن خان ارغون گذاشت بنیاد را سلطانیه که بود آباقاخان . [ خود[ بنام و رسانید اتمام به بغفرانه الله تغمده سلطان الجایتو پسرش فرمود سلطانیه بنیاد

( » مستوفی حمدالله کرد سال(. 97ص1381منسوب در پایتخت عنوان به سلطانیه انتخاب704 . نزدیکترین سلطانیه واقع در گذاشت برجای گیالن تاریخ تحوالت در موثری نقش هجری

. در زمان این تا گیالن بود زمان آن تا پیش بیه و پس بیه گیالن به ایران مرکزی حکومت پایتخت . جدید مرکزیت که بود پیدا اما داشت استقالل ایران مرکزی حکومت از خود های بخش تمام

. پایتخت برای استقالل این ببیند مستقل اندازه این تا را خود پیرامون توانست نمی آن جوار درمغوالن روایت به و داشت خود ی سلطه زیر را ایران تمام که سلطانیه در مغوالن جدید نشین

. » « هجوم نخستین رو این از باشد کننده تحقیر توانست می حتا بود زمین ایران خان زمانهمحمد سلطان یعنی مغول ی شده مسلمان خان دردستور غرب تا شرق از گیالن تمام به جدی . ) خراج) که بود داده پیغام گیالن حاکمان به حمله از پیش او قرارگرفت اولجایتو خدابندهگیالن حاکمان از یکی کم دست گیالن، به حمله از پیش ، ابرو حافظ نوشته به بنا و بپردازند

دوباج امیر سلطانیه 2یعنی به گیالن نشین حاکم قلمرو نزدیکترین جغرافیایی نظر از که فومنیبرای گیالن به حمله از قبل بود شده اوحاضر فرمان به و سلطانیه حاکم فشار اثر در بود

و دیار آن به رفتن از پس لیکن نماید امر اجابت و رفته سلطانیه به سلطان حکم پذیرششبانه و شده پشیمان بود، شده تصورش از تر گسترده وخراجی باج دادن برای او از که توقعی

از پیروی به نوشته دراین اولجایتو. ما و اند: الجایتو نوشته گونه دو را خدابنده محمد سلطان مغولی نام - 11 ایم »اولجایتو« نوشته جا همه مغول دربار مورخ القاشانی .

مورخ فومنی عبدالفتاخ از پیروی به اند. ما نوشته دباج امیره صورت به دوباج« را »امیره های نوشته برخی در - 2 2 ایم نوشته دوباج امیره را نام گیالن،این تاریخ کتاب در فومن حاکمان بار در .

160


«: سلطان الجایتو اردوی متوجه فرمان بر دباج امیره بود بازگشته فومن به و گفته ترک را آنجا . که. کشی پیش دباج امیره نمودند تمام اکرام و اعزاز را او ، رسید همایون اردوی به چون شد

. علی را یک هر و رفتن بایست می امرا دیدن به آن از بعد کشید سلطان پیش بودند، آورده. . از کرد نظر وپادشاه لشکر وضع در و آمده تنگ به آن از بایست می وخدمتی کشی پیش حده،

. کرده، شبگیری ناگاه و جست تخلف مالزمت متواتر روز چند و کرد تمارض گشت پشیمان آن . غایت به داشتند، عرضه سلطان الجایتو پیش احوال این صورت چون شد خود وطن متوجه

(« فاخته، قربان از نقل به ابرو، حافظ گردانید مصمم گیالنات تسخیر بر وعزیمت برنجید(.50ص1386

حمله برای مغول خان ی ویژه ومورخ اولجایتو تاریخ کتاب ی نویسنده القاشانی که را دلیلی . جغرافیایی شرایط در را خود گیلکان که نویسد می او است جالب نیز کند می اقامه گیالن به

از و مغرور مغول حاکم به تسلیم از امتناع در را آنان که بود شرایط همین و دیدند می خاصی «: ) ( سیزدهم شنبه سه روز کردند می لجاجت اولجایتوتمادی نویسنده ی گفته به بندگی و طاعت

] سال القعده [ 706ذی [ ] [ نزدیکی در محلی اینجکو از اولجایتو همایون رایات رکوب قمری هجری [ و] [ مخالفت جاده بعید عهدی و مدید مدتی گیلکان چه ، کرد گیالن بیشه فتح عزم به سلطانیهو راهها مضایق به و شامخ عقبات و شاهق کوههای به و سپردند می لجاج و عناد و مباینت

وکثرت مانند تیشه ها بیشه تلفیف و تالل سهوب منابت و منازل مناعت و معامل حصانت ... بود شده ایشان گیر دامن وخذالن شقاوت وچون بودند ومسرور مغرور امطار تواتر و سحاب

و طاعت از و تعادی انقیاد و ایلی سمت از و نمودند می استنکاف انقیاد از و تمرد تعبد از (»[ ] القاشانی، کردند می تمادی را(. 55ص1384بندگی اولجایتو که نبود دلیل تنها این ظاهرا اما

شام تصرف قصد زمان این که را او نیز اولجایتو مخالفان بلکه کرد می تحریک گیالن تسخیر درگیالن کوچک سرزمین هنوز که کردند می تحقیر طعنه، به داشت خود کار دستور در را مصر وهمین در و وادارکند اطاعت به نتوانسته زیست می استقالل به او پایتخت نزدیکی در که را

: . که گفتند می اولجایتو مخالفان دارد وشام مصر چون بزرگی های سرزمین قصد حال [ ] مهابت» و وصالبت شوکت و است زمین ایران خان که اولجایتو محمد الدین غیاث سلطان

طول مجموع مقدار که را گیالن بیشه چگونه رسیده، عالم ادانی و اقاصی به او وشجاعتافتاده، او قالبت بیضه و مملکت وسط در و است زمین فرسنگ سی آن محیط بسیط وعرض

. و شام دیار چگونه پس وزبونست عاجز آن تسخیر و تدبیر در و کرد تواند نمی مسخر و مطیع . وغضب خشم نایره سخن این قوارص، ازغضاضت کرد تواند ومطیع مسخر مصر

... [ کامکار[ امرای با زد زبانه وسخط غیرت وشراره شد ملتهب و متوقد اولجایتو پادشاه(» همان،صص کرد جزم گیالن فتح عزم جوامب و جهات جمله از جرار (.56-55ولشکری

ابریشم تولید نظر اصلی مناطق از یکی گیالن هجری هشتم قرن آغاز در که کنیم بایداضافهچنان. و شد می محسوب تجاری کاالی ترین ارزش با و مهمترین زمان این در که کاالیی بود . تولید ی منطقه بر تسلط تردید بی بنابراین آمد می حساب به نقد پول معادل که بود ارزشمند . جهت پنج از گیالن به گسترده ی حمله که بود ترتیب بدین است بوده علت بر مزید نیز ابریشم

. شد داده سازمان

) ( شرق مرکزیت به اولجایتو مغول خان فرماندهی طرف از حمله ترین اصلی و مهمترینسال در یعنی زمان این در که گرفت صورت الهیجان یعنی نوپاشا 706گیالن توسط هجری

« ) به) القاشانی قول به و شد می اداره گیالن شرق در کبیر ناصر مذهب زیدی پیروان ناصرودیهمه از وعدد مدد و وسپاه ورعایا دیار بسطت و اعتبار و تمکین و جالل و جاه و ومنال مال

( » ص القاشانی، بود وبهتر بیشتر (.71گیلکان

161


) ( انجام الهیجان سوی به دیلمان و منجیل از و سفیدرود راست ساحل شرق از حمله مسیر( سلطان. اولجایتو ارتش مقابل در مقاومت که بود رسیده نتیجه این به الهیجان حاکم گرفت

. نظر( به نوپاشا رو این از انجامید می بیشتر ی وحشیانه وغارت تخریب به تنها محمدخدابنده « تیغی و انداخته گردن در کفن القاشانی ی گفته به بنا و داد تن محمد الدین شمس خود وزیر [ ] تربیت به و آورد اولجایتو اعلی درگاه به روی خود واصحاب مقربان با گرفته دست در برهنه

. کرد عرض خودرا درگاه، برابر وزیر، ساوجی سعدالدین وسیلت و قوتلوق ایسن معظم امیر . قوتلوق ایسن امیر پرسید احوال کیفیت افتاد، ایشان بر بخش گناه پادشاه مبارک نظر چون

آمده اجل ومصارع مجرمان گاه سیاست سوی خود پای به که است نوپادشاه که داشت عرضه] [!] بدین... و ببخشید او گناهان جمله بر و گشت پیدا همایون طلعت بر مرحمت و عفو اثر است [ ] جمله ] از و یافت سلطان مقربان حضور تکشمیشی شرف تاق چهار میدان به که بود ترتیب

(» همان،ص گشت معدود مخلص بندگان زمره و حضرت پیروزی(. 64مالزمان از پس اولجایتورفت کوچصفهان سوی به گذشته سفیدرود آب از الهیجان حاکم جنگ بدون کردن مطیع و

و کرد اقتدا الهیجان حاکم نوپاشا به القاشانی قول به سرانجام مقاومتی از پس نیز آنجا وحاکم] «: الحجه ذی یازدهم در نمود اولجایتو تسلیم را ]706خود ] الهیجان] آنجا از همایون رایات هجری

را دیار وآن کرد نزول سالوک مملکت و کوچسبان قرب به گذشته اسفیدرود آب از و کرد کوچ [ ] . [ ] روز کوچصفهان حاکم سالوک گردانید زیاد مشکل وبدون آسانی به صفصفا قاعا وتاراج نهب

گورکان حسین امیر وساطت به و کرد انتما و اقتدا نوپادشاه به الحجه ذی دوازدهم شنبه چهار (» همان،ص یافت حضرت تکشمیشی عز و بندگی از(. 65شرف اتحادی با رشت در او اما

وپهلوان » بهادر سنداور جمله از فرماندهانش مهمترین از برخی و شد روبرو پس بیه حاکمان . » الحجه ذی یازدهم روز در که کنیم یادآوری داد دست از آنان با درمصاف را طوسی ابوبکر

سختی 706 به تولم در مغوالن لشکر کوچصفهان حاکم شدن تسلیم از قبل روز یک یعنی هجری. بود خورده یعنی شکست رشت حاکم فرماندهی به پسی بیه گیلکان مقاومت ی نتیجه در

در ولی شد کشته جنگ این در بود لشکر همراه که مغول هوالگوخان برادر الدوله، شرف . و الهیجان حاکم کردن اسیر با اولجایتو لشکر سرانجام شدند تسلیم وحاکمانش گیلکان نهایت

«: ذی بیستم پنجشنبه روز شد خارج گیالن از داشت، خود همراه که دیگر ای عده و کوچصفهانوموسی رشت حدود در را قیا و انبار و تومان امیر هوالجو پسر اجانتمور و سونج امراء الحجه

[ روز[ دیگر تا روز نیم واز افتاد مصاف ضال گیلکان گروهی با کنونی آباد رستم نزدیکی در آباد [ ] [ ] . و دباج برادر و بودند رشت حاکم الدوله وشرف تولم حاکم رکابزن را گیلکان مقدم آدینه [ ] ... . به اولجایتو پادشاه شدند کشته چند معدودی با هوالجو برادر مغول چریک واز ساالر محمد

[ ] امروزی سراوان ی ناحیه در کوهدم کوتم راه از وفیروز، مظفر اعدا بر میمون طالع و مبارکیذی یکم و بیست آدینه روز گردانید، معطوف مراجعت عنان آباد موسی و اسفیدرود رودخانه و

]« ) 706الحجه [ ص همان، (.66هجری

به آستارا و خلخال از نیز دیگری ی جبهه ومرکزی، شرقی محور بر عالوه مغول لشکریان اما . امیر حمله این در بود گیالن غرب در گسکر والیت آن اصلی هدف که بودند گشوده گیالن سوی ) ( شد روان گسکر سوی به آستارا اسپهبد مملکت طریق از اولجایتو مغولی ی فرمانده چوپان

[ گسکری» [ شارمانی احتماال شارمابی الدوله شرف امیره ] 3و ] او استقبال پیشواز به هدایایی با( » رابینو کرد پذیرایی او از خود خانه ودر روایت(. 55ص1369آمد اولجایتو تاریخ در القاشانی اما

» « . گسکر حاکم که برد می نام خالو نام به فردی از او است کرده ارائه حمله این از دیگری

است)نک: القاشانی، بوده دباج امیره یعنی فومن وقت حاکم ی زاده خواهر الدوله شرف ، القاشانی گفته به - - 33(60ص1384

162


ورودسر » ودوالب خرفکام که نویسد می و «. 4بوده [ گفته[ برخالف او اما خالوست مملکت نیزشمال در که لیسار ی ناحیه بر که برد می نام خالو برادر عنوان به ای الدوله شرف از رابینو ی

: ( ،ص القاشانی نک است داشته ،حاکمیت بود شده واقع کرگانرود ی مجروح(. 61رودخانه از او . برادر که رسد می نظر به شدنش تسلیم نه و آورده میان به سخن جنگ اثر در خالو شدن

داده تسلیم به تن بوده، لیسار در تالش نواحی از دفاع نخست سنگر در که الدوله شرف خالو، « : ودر موغان راه از نویان چوپان معظم وامیر است کرده امتناع کار این از گسکر حاکم و

[ ] ونصرت ظفر دشمنان، وبر تاخت گیلکان سر بر ناگاه واز آمد فرود نمود توغل خالو والیت . و. وسلب نهب بیکبارگی او والیت و تنها افتاد ای بیشه گوشه به مهزوم و خالومجروح یافت

[!] [ ] جاهل گیلکان از و نشدند هالک کس سه بغیر نویان چوپان چریک واز شد خراب و اسر و قتل ( » ص همان، ، القاشانی شدند هالک انبوه نیز(. 69گروهی غربی ی جبهه در ترتیب بدین

شدند . پیروز آسانی به مغوالن

. فرماندهی شد وارد مغول لشکر به سختی شکست فومنات یعنی جنوب ی جبهه در اما . » ی » دره از او داشت عهده به قتلغشاه القاشانی ی نوشته به جبهه این در را مغوالن لشکر

کرد صعود فومن و ماسوله اوزن، قزل بین سنتی راه از فومنات جنوبی کوههای واز اوزن قزل . امیره فومن حاکم نیروهای گیالنیان، طرف در نبرد این درپیشانی شد گیالن ی جلگه وارد و

) و ) رفته سلطانیه به که کسی همان یعنی اسحاقوندیان دیار این سنتی خاندان از فومنی دوباج . مورخ القاشانی ی گفته به دوباج امیره نیروهای داشتند قرار ، بود کرده پیشه فرار راه دوباره

مغوالن لشکر و شکستند سخت برد، می نام اولجایتو دشمنان از توزانه کینه که مغوالن دربارخود اما گرفتند اسارت به را دوباج امیره بستگان از بسیاری فومنات، ی ناحیه غارت ضمن

» « «: که بود چنان نویان قتلغشاه امیره احوال کیفیت نشد دستگیر و کرد فرار دوباج امیره [ و [ کرد وخراب وسبی اسر و نهب و سلب و آمد در دباج امیره والیت و فومن خطه به نخست ] در دباج متحد که تولم حاکم رکابزن سپاهیان از بودند او مصاحب نوکران که طاس بر و پوالدقیا

[ ] [ واطفال زنان عورات و کردند مخذول و مجروح وفوجی بکشتند انبوه گروهی ، بود نبرد این[ ] ... بزرگ آسیای خراس گاو چون دباج و کردند بسیار خرابی او والیت در و گرفتند اسیر را دباج» گریخته سخت گاه گریز به و بمانده دروا و معلق هوا در ذره چون و آمد بر خود خاطر گرد

(. 67ص1384القاشانی)

. ی حمله با ودرهماهنگی پیروزی این از پس او لشکر نیاورد دوام چندان پیروزی این اماسال الحجه ذی یازدهم در ، آمد می رشت سوی به الهیجان از که اولجایتو همراه نیروهای

سوی 706 به گذشته سفیدرود آب از الهیجان تصرف از پس اولجایتو که روزی درهمان هجریفرماندهان از یکی عنوان به پسرش همراه نیز قتلغشاه آورد، می هجوم ورشت کوچصفهان

آنجا در که ازآن غافل و کرد حرکت رکابزن قلمرو یعنی تولم سوی به فومن از مغوالن لشکر «: قتلغشاه رفت پیش اند، دیده فراهم مغوالن ی ندیده وباتالق جنگل لشکر برای دامی گیلکان

. پیشه بد گیلکان آمد در رکابزن والیت به خود لشکر با الحجه ذی یازدهم شنبه سه روز نویان [ ] [ ] به همه را هموار زمین صحراها ورودی ی راهها جمله و بودند مترصد و منتظر بیشه پیرامون [ ] .[ ] به که التفاتی بی و نخوت سر از افتاد، وی لشکر بر شکست آنروز بودند کرده مستغرق آب

[ ] [ ] .[ ] پسر که افتاد شباوجی ی هزاره بر شکست اول عصر، هنگام به بود رفته گیلکان جانب . [ ] .[ همه[ افتاد هزیمت نیز قتلغشاه ی هزاره بر انزعاج اضطراب و انهزام هزاهز از بود قتلغشاه [ ] سوار وهشت دار وطویله میرآخور اختاجی ماحنای و نویان قتلغشاه و شدند پریشان و گریزان

اشتباه گیالن شرق در معروف رودسر با نباید را امروزی رضوانشهر درشمال رودسر ی وناحیه رودسر بندر -4 4 ی نقطه آخرین منطقه این تاریخ ار مواقع برخی در وسطا قرون نویسان جغرافی ی گفته به گسکر گرفت. رودسر

شد می تلقی غرب در گیالن .163


[ ] [ ] [ چون[ باغی یاغی ناگاه ، ند بود ایستاده لشکر وفرماندهی کارسازی یاسامیشی برای که دیگر . دمان ببر و ژیان شیر چون قتلغشاه بکردند سخت جنگی جانبین از و رسیدند وی به مبرم بالی [ ] بودند گرفته راهها ی همه گیلکان و ساخت می کمین ویسار یمین از و تاخت می ایشان سر بر

[ دو [ همچنان و شد پیاده بارگیر از و کرد خطا اسبش عاقبت کرده، آغشته الی وحل و گل به و [ ] . . عرب از یکی امرا، ی جمله از شد کشته نوکران همه با اختاجی ماحنای زد می تیغ دستی

هزاره امیر هم جبرئیل و هزاره امیره ترکمان و آقا، سونجاق بن شادی پسر بود، و 5گورکانالینفک وجزو مالزم وزرا خوف که شاعر زنگاری الدین کمال تازیکان از و دیگر، چند معدودی

. بود شده امیر

[ و [ هالکت موجب که آمد مغوالن ی فرمانده قتلغشاه امیر روی بر تیری ، خدای قضای از . به جنگ اثنای در اونرقچی کوجوک پسر امیران و کردند هزیمت سر یک او لشکر شد او بوار

] [ ] [!] والیت دباج والیت غارت از که نفایس و اعالق از بسیار وغنائم شد گرفتار تالشان دست [ ] [ حال مآل روایتی وبه کردند نهب و غارت را آن رکابزن اصحاب بودند، آورده دست به فومن

(» صص همان، القاشانی، شد گرفتار و مجروح آنکه کارش عاقبت و قتلغشاه – 67امیر 68.) . گفته به رکابزن افتاد تولم حاکم رکابزن اسارت به شده مجروح جنگ این در که قتلغشاه امیر » انتقام » تیغ به را او قتلغشاه، دست به نوروز نام به فردی شدن کشته انتقام به القاشانی ی

. نفع به سرانجام میانی پس بیه در جنگ این نهایی ی نتیجه که دانیم می ما وکشت سپردی زمینه در چیزی زمینه این در منبع مهمترین عنوان به اولجایتو تاریخ اما یافت خاتمه مغوالن

«: . شانزدهم در که نویسد می منبع ذکر بدون رابینو ولی کند نمی ارائه جنگ این نهایی ی نتیجهسال[ ] 706ذیقعده تولم ساکنین فومن ی جبهه در شکست از بعد ماه یک تقریبا یعنی هجری

[ ] وغیره صعلوک ش وبرادر ساالر محمد الدین شرف ، گیالن امراء فرمان تحت ورشت وفومن . در ، بودند گرفته جنگ در خوبی موقعیت و سنگر حالیکه در مغوالن پرداختند جنگ به مغوالن با

تولم وشهرهای کردند تعرض به شروع ، آوردند دست به پیروزی که وبعد بودند کمک انتظار ( » رایبنو بردند شاه اردوی به زیادی واسرای نمودند غارت را وفومن (.462ص 1374ورشت

. شدند خریداری اولجایتو سلطان از گیالنیان توسط بعدا شدند برده سلطانیه به که اسرا این

و چالوس ی ناحیه از یعنی ساحلی ی جلگه طریق از و مازندران سواحل از دیگر ی حملهوالی » که کیا محمد سید القاشانی ی گفته به که افتاد اتفاق شرقی گیالن در رانکوه به گرجیان

آن واهالی شد نهان مردم های دیده از وارون دیو چون ننمودو روی و نیامد برابر بود آنجا (» ص همان، آمدند در طاعت و ایلی به (.69حوالی

در ، گرفت در گیالنی حاکمان و اولجایتو لشکر بین گیالن در که جنگی پنج در ترتیب بدیندر ولی شدند تسلیم و خورده شکست وقت وحاکمان بود اولجایتو آن از پیروزی جنگ چهار . می القاشانی که گونه آن هرحال در شدند متحمل سختی شکست اولجایتو سپاهیان تولم جنگ

مجبور گیالن ،حاکمان جنگ ی نایره شدن خاموش از بعد سرانجام سرتسلیم نویسد که شدند «: از بعد نداشتند دیگری ی چاره او ی گفته به واقع ودر بپردازند وخراج باج و آورده فرود

[ ] و عبودیت منهاج بر اشراف و اکابر اسیاف بقایای محن، ی دایره رکون و فتن ی نایره سکونمتقبل و ملتزم معاهده و مواضعه تکفل و خراج و باج تقبل و اتاوه و حمل التزام به طاعت

ارتسام و امتثال جز و «) شدند [ ] ص همان، نداشتند دیگری ی به(. 70چاره گیالن جنگی اسیراندر را آنان شدند مجبور گیالنیان القاشانی ی گفته به و شدند برده سلطانیه به اولجایتو همراه

چند همین در ولی کند نمی ارائه ورقمی عدد فومنات به حمله در قتلغشاه لشکر تعداد از القاشانی چند هر -5 5 و ترکان قرارگرفت(، اولجایتو غضب مورد وبعد شده تسلیم که قتلغشاه شباوجی)پسر یعنی نفر سه از جمله

نفر هزار سه کم دست جبهه این در قتلغشاه لشکر تعداد باید رو برد. ازاین می نام هزاره ی فرمانده نام به جبرئیل باشد بوده .

164


[ ]» « «: رکاب مالزم الهیجان حاکم نوپادشاه گیالن ملوک از کنند خریداری مغوالن از مبلغی ازای [ و[ سپاه و رعایا و دیار بسطت و اعتبار و تمکین و جالل و جاه و ومنال مال به که بود همایون

[ ] کوچصفهان حاکم دیوانه سالوک همچنین و بود بهتر و بیشتر گیلکان همه از عدد و عدد و مدد [ ] [ ] و فومن حاکم دباج کوچکتر کهین برادر الدین وجالل بود موسوم دالوری و مردی به که] وبا گرفته بسیار اسیران اطفال، و اعیال از و گیالنات مهتران و بزرگان از دیگر چند معدودی

. [ مالوف مامن و معروف وطن با تا خریدند باز مغوالن از را همه آوردند سلطانیه به اولجایتو(» [ القاشانی، [ نمودند انصراف و بازگشت استرجاع (. 71ص1384خود

که اهمیتی اعتبار وبه جنگ روزهای نخستین همان در الهیجان حاکم نوپاشا تمکین اثر دراو به گیالن حاکمان میان از اولجایتو داشت، گیالن در مغول ی حمله زمان در دیار این حاکماو نظر زیر و فرمان به نیز را گیالن های بخش دیگر که این بر عالوه و داد نشان خاص توجهی

«: و درآورد او ازدواج به را مغوالن از خوبروی دختری القاشانی ی گفته به ، قرارداد [ عز[ و اصطناع و عاطفت شرف به را بود شده برده سلطانیه به اولجایتو همراه که نوپادشاه

[ ] دلربایان و خوبرویان از و وپایزه ویرلیغ خلعت به فرمود ونواخت بخشش غامیشی سیور [ ] ارزانی خود دولتخانه با انصراف اجازه بخشیده، قد، سرو و روی چهرماه مهر دختری مغول

] االول ربیع ماه در او و . 707داشت [ ] حکم] به رسید گیالن الهیجان لیاهجان گیالن به [ موقر[ و مقرر برو بود، او تصرف قبضه در آنچه و دیلمان والیت و گیالن بالد جمله فرمان یرلیغ] حاکم سالوک همچنین و شده متکفل و ملتزم گیالنات بیشه جمله فتح به او و داشته

و] داد اختصاص به ها غامیشی سیور و خلعت و پایزه و یرلیغ شرف به را دیگران و کوچصفهان [ ] . خود وسایه سر از که فومن فراری حاکم دباج امیر فرستاد خود خانه به نواخته را همه

(» . القاشانی، بفرستاد مواعده و مواضعه مال اما ننمود کس به روی بود، هراسان و ترسان( .73 -72صص

مغول لشکر دست به ولی خورده شکست جنگ در که فومنی دوباج امیر حتا ترتیب بدینسلطانیه دربار به که آن ضمن ، داشت حضور حاکمیتش تحت سرزمین در خفا ودر بود نیفتاده

] « برای ترس از را مواعده و مواضعه مال اما ننمود کس به روی القاشانی قول به لیکن نرفت .» باج] دادن به گیالن حاکمان که دانیم می ما باال مستندات به توجه با فرستاد می اولجایتومی یاد ابریشم صورت به خراج دادن از منبعی ذکر بدون رابینو اما شدند متعهد وخراج [ طول:»[ تمام در خراج واین بپردازند ابریشم خراج ساله هر که دادند قول گیالن حاکمان کند

] تاسال اولجایتو «) 716سلطنت [ ، رابینو گردید پرداخت منظم طور به سال ده مدت به هجریزمان(. 463ص1374 در وبعدها داشت نقد پول معادل اقتصادی ارزش زمان این در ابریشم

صفویه های پایتخت به وسپس تبدیل ابریشم به گیالن در جنسی های مالیات بیشتر نیز صفویه. شد می ارسال

در مهم تحولی افتاد، اتفاق گیالن در هجری هشتم قرن نخست ی دهه در که ها جنگ این . دولتهای با نوین روابطی در بار نخستین برای گیالنیان گذاشت جای بر منطقه این تاریخ

به خودرا ی شده تولید اقتصادی مازاد از بخشی شدند مجبور و گرفتند قرارمی ایران مرکزی . روابط بار نخستین برای همچنین تحوالت این بپردازند مالیات عنوان به ایران مرکزی دولتمحلی سیاست داشتن بر عالوه آنان که بود این وآن قرارداد گیالنی حاکمان پای پیش جدیدی . نشینان حاکم بار نخستین برای باشند داشته چشمی ی گوشه نیز خارجی سیاست به باید می

باید می و نبود تاثیر بی شان حکومت و زندگی بر که دیدند دنیایی ی محاصره در خودرا گیالن . : پذیرش جنگ این ی نتیجه کم دست کنند اطاعت یا بجنگند کنند اتخاذ سیاستی آن به نسبت

. بود اطاعت165


. نخستین برای آنان داشت دنبال به محلی حاکمان برای تحقیر نوعی همچنین جنگ این نتایجدشمن تسلیم جمعی دسته صورت به ها جبهه برخی در موضعی های پیروزی رغم به بار

. قرن ی دهه نخستین در گیالن تمام منظر این از بودند آورده فرود تعظیم وسر شده خارجیکشتار از ناشی های ورنج زخمها رغم به نگارنده باور به و کرد تجربه را متفاوتی تاریخ ، هشتم

آن تا که آورد پدید محلی نخبگان ی وبسته محلی شدت به نگاه بر ای تکانه مغوالن، غارت و. بودند کرده درگیر محلی و طایفگی های وجدال برجنگ تاریخ درازنای در خودرا تاریخ

:منابع

همبلی، مهین کوشش به اولجایتو، تاریخ (،1384محمد) بن عبدالله ابوالقاسم - القاشانی1فرهنگی و علمی انتشارات

طاعتی انتشارات زاده، خمامی جعفر ترجمه گیالن، دارالمرز (،1374) ه.م - رابینو2

گیلکان نشر مدنی، رضا– م.پ.جکتاجی ی ترجمه گیالن، فرمانروایان (،1369ه.م) -رابینو3

ایلیا نشر اسالم، از پس گیالن تاریخ (،1387قربان) - فاخته4

فــرهنگی موسسه سـیاقی، دبــیر محمد ی ترجمه ، القلوب نزهه (،1381حمدالله) مستوفی-ــ 5امروز حدیث

166


فکوهی ناصر

ملی وهویت نوروز

1 . ایستا- امری را آن آیا دارید ایرانی هویت از تعریفی چه شما چیز، هر از پیشپویا؟ یا بینید می

» به » که تاریخی بعدی و جنبه یکی کرد، تعریف جنبه دو از دستکم توان می را ، ایرانی هویت » البته » و بوده سال هزار چند طول در باستانی دولت یک که ایران پهنه خالل از ایرانیت مفهومسال صد حدود از که ملی دولت چارچوب در دیگری و است؛ داشته هم زیادی های گسست

» ملت » مفهوم اساسش، و اصل معاصر ملی های دولت همه همچون و است شده آغاز پیشاجتماعی. کنشگران از بیرون در هویت گیری شکل با بیشتر ما نخست نوع هویت در است

و بزرگ های جماعت کالم یک در و غیره و دینی و سیاسی نهادها خالل از که داریم سروکار . فردی صورت به خصوص به و جمعی صورت به کنشگر معنا این در گیرد می انجام کوچک

167


» شود، » می داده او به پسینی صورت به نسبت این و ندارد خود بودن ایرانی از درکی لزوما » خود » ایرانی نیاکان از ما افتد می اتفاق ملی دولت گیری شکل بعد ها قرن که زمانی مثال

» « » ایران » مفهوم از درکی چنین هم نیاکان آن که نیست معنا بدان این که گوئیم می سخن » « . و عام زبان در امروز ما انچه به شبیه مفاهیمی وجود حتی و ایران نام وجود اند داشته

درک معنای به ابدا ما، کالسیک ادبیات و شعر در بریم، می کار به خود اجتماعی و سیاسی . » را » ما تواند می اشتباه این نیست است، مدرن کامال مفهومی که ملت مفهوم از مشترکی

د را ما یعنی بکشاند بیراه به شدت )چبه پریشی زمان نوعی اثرات( anchronismار که کند . داشت خواهد حال و گذشته از درک در سوئی

در اخیر سال صد طول در سیاسی های دولت وسیله به آن مدرن مفهوم در ایرانی هویت اماآمده وجود به امروزی یافته توسعه مرکزی نقاط در اخیر سال دویست طول در و ایران

» « » « بر. لزوما نه و است ملت مفهوم اساس بر شده ساخته هویت یک ، هویت این است ." « هزار جند قدمیتی ایرانی فرهنگ که هستم باور این بر من بنابراین فرهنگ مفهوم اساسبسیار تنوع با و قومیتی چند و زبانی جند ، متکثر مفهومی عنوان به را آن توان می و دارد ساله

فرهنگی انسجام اند توانسته می که مشترکی نکات و کرد تعریف زندگی های سبک در باالیی » مفهومی » که ایرانی ملت مفهوم به توان نمی را این اما یافت، آن در را بیاورند وجود به را

. پهنه سایر همچون باید مفهوم این داد تعمیم گذرد نمی سال صد از آن عمر و است سیاسیسازوکارهای و روابط طریق از البته و شناختی شناختی، زبان های نظام خالل از ملی های

. شود ساخته اقتصادی و سیاسی و اجتماعی

همچون ما من باور به که کنم اضافه باید نیز را این مدرن ایرانی هویت خاص مورد در اماحال در زندگی عبارتی به یا ، مدرنیته پسا و مدرنیته موقعیت دو سوم، جهان کشورهای اغلب

تداوم و ایرانی هویت ساخت من نظر به رو این از کنیم می تجربه هم با را آینده در زندگی وآسیب آثار تواند می اش تصنعی کردن ایستا برای تالشی گونه هر و است پویا شدت به آن

. آورد بار به مدت دراز و کوتاه در بسیاری شناختیهویت- 2 با نسبتی ملی،چه جشن یک عنوان به نوروز تعریف، این اساس بر

کند؟ می پیدا ایرانی

کهن های آیین از یکی مثابه به یکی دید، گونه دو به توان می نیز را نوروز اساس، این برنیز خود عشایری بخش در و بوده روستایی و کشاورزی عمدتا فرهنگی که ایرانی فرهنگ

.) فرهنگ ) جنگجو عشایر فرهنگ برابر در است بوده پروری دام یعنی شبانی عشایری فرهنگشکل طبیعت و فصول اساس بر که است داشته خورشیدی یا شمسی سالی ما، کشاورزی

های گاه با که را هایی جشن توانیم می ایران قدیمی تقویم در هم هنوز و است گرفته می . شود می مربوط ایرانی فرهنگ به این بیابیم را همراهند کشاورزی های زمان و سال مختلف

. نیز مدرن معنای یک نوروز اما است تعمیم قابل ایران تاریخی پهنه از بزرگی سطح در کهملت معنای در ایرانی هویت از بخشی ایجاد به جشن این توانایی و سهم و اهمیت آن و دارد

را معاصر جهان در بودن ایرانی بتوان آن پایه بر که اشتراکاتی ایجاد و زدن دامن یعنی است . آن های فعالیت اصلی بخش کشاورزی که شهری عمدتا داریم کشوری ما امروز کرد تعریف

های بخش و شهری ساعات با را خود زمان بیشتر ایرانی شهروندان و دهد نمی تشکیل راقدرت اینجا در نوروز ما برای بنابراین کشاورزی زمان با تا کنند می تنظیم صنعتی و خدماتی

یا مقدس زمان توان می آنچه خالل از که است فرصتی و یابد می بیشتری آیینی و نمادین . مدرنیته پسا با تضادی امر این کنیم تقویت را خود مدرن ایرانی هویت نامیدش نمادین زمان

از ما که نیست آن معنای به ملی، هویت از مدت دراز در حتی گذر زیرا ندارد نیز ایرانیزبانی، ساختارهای تمام آنکه مگر است ممکن غیر حد در کاری که کنیم گذر ایرانی فرهنگ

168


. نوروز نقش فرهنگی هیت یعنی حوزه این در و بدهیم دست از را خود ای حافظه و شناختی . است روزافزون آن اهمیت و پررنگ بسیار

در- 3 دور بسیار های گذشته از آن دهنده شکل عناصر و نوروز که این به توجه بامرزهای از فراتر را آن که هست نوروز در کاری سازو چه اند؛ گرفته شکل ایران

دهد؟ می قرار ایرانی هویت کننده بیان تاریخی

. مرزهای آنکه نخست دانست مختلفی دالیل به باید را کنونی مرزهای از نوروز بودن فراتردولت مرزهای و ایم داشته پیش سال صد از تقریبا ما که است مالی دولت مرزهای کنونیهستند هایی همان مرزها این اند، بوده مرزها این از فراتر بسیار ایرانی باستانی قدرتمند های

» چون » کشورهایی و وشد می یاد ایرانی جهان عنوان با آنها از اروپایی های زبان در عموما کهارمنستان چون کشورهایی حتی و قفقاز جنوب از دیگری های بخش و تاجیکستان افغانستان،

. هویت امروز و شده جدا ایران از ها پهنه این زمان طول در اما گیرد می بر در نیز را غیره و . . آن دیگر دلیل است مانده باقی آنها از بسیاری در نوروز این، وصف با دارند را خود ملی های

تقویم اساس بر که کشاورزی های فرهنگ اغلب در که است آیین از نوعی نوروز که استمعنی به ها فرهنگ این در که بهار فصل شروع یعنی شود می دیده اند گرفته شکل شمسی

دید نیز کشورها از بسیاری در را جشن این توان می بنابراین است بوده زندگی مجدد شروع . به و تاریخی دالیل به که داشت شک امر این در نباید اما اند نداشته ایران به ربطی لزوما که

فرهنگ از دیگر یک هیچ در چون دانست ایران در باید را آیین این اساسی مرکز معاصر، دالیلبر بینیم می ایران در که را نفوذی و تاثیر حاضر حال در نوروز شده یاد ملی های دولت و ها

. ندارد جمعی و فرهنگی حیات های نظام سایر و اجتماعی های نظام

4 . پیوند- این آیا اند یافته فرهنگی پیوند نوروز با چگونه ایرانی مختلف اقوامدارد؟ فرهنگی و تاریخی عمیق های ریشه یا است صوری

به و تاریخی و کهن بسیار ریشه این اند داشته روستایی و کشاورزی ریشه که اقوامی تمام درباستانی های دولت به نه لزوما و دارد ارتباط طبیعت و معیشتی های نظام با آنها رابطه

. اند، نبوده کشاورز که اقوام از گروهی در اما معاصر های دولت به نه و شود می مربوطانجام ملت ساختن بر تاکید و ملی دولت گیری شکل از پس حدی تا آیین، این شدن تقویت

. » نیز » کشاورز اقوام سایر در زیرا گویم نمی بودن مصنوعی من، امر این به که است گرفتهآیین که است داشته زمان طول در متفاوتی نهایت بی عوامل به بستگی نوروز قدرت و درجه

. که اسالم یعنی دینی محور رابطه باید موضوع این به است کرده می تر ضعیف یا تر قوی راآیین و شیعه محوریت ویژه به گرفت نظر در نیز نوروزو با را است ایرانیان بزرگ اکثریت دین

. که ایم بوده ایرانی فرهنگ باالی خالقیت و هوشیاری شاهد ما اینجا در نوروز با را آن هایغیر تقویمی دیگری و کشاورزی تقویمی یکی که را قمری و شمسی تقویم دو است توانسته

را ها عزاداری و ها جشن ایم توانسته ما که همانگونه دهد سازش یکدیگر با است کشاورزیکه اند نداشته آن به نیازی کار این در ایران مردم و دهیم آشتی یکدیگر با دراز سالیان طول دررا آیینی گروه دو هر بزرگداشت و احترام اند توانسته خود و شود استفاده آمرانه ابزارهای از

. شود حفظ هم آینده در باید و است ارزش پر بسیار من نظر به این و کنند حفظ

های- 5 جشن دیگر با مقایسه در نوروز مانایی دلیل مهمترین اساس،آیا این براقوام همه و بوده فرهنگی فرا و قومی فرا جشنی نوروز که نیست ایرانی،این

سازند؟ قرار بر ارتباط آن با اند توانسته می ایرانی

169


کشاورزی تقویم یک در حال هر به نوروز که داشت توجه نکته این به باید اما باشد چنین شایدشدند تشکیل ملی های دولت که هم زمانی و است بوده سال جشن ترین مهم روستایی و

. بیایند در مرکزی های جشن یا جشن مثابه به که پذیرفتند نمی بیشتر را مناسبت دو عمومامسیحی تقویم تغییر برای انقالبیون که ای اولیه های تالش از پس فرانسه انقالب در مثال

امروز تا زمان آن از اصلی جشن دو و بپذیرند را متعارف تقویم شدند مجبور سرانجام کردند، . ) ( ) ( های جشن نیز ایران در است ژوئیه اول انقالب روز جشن و ژانویه اول نو سال جشن

. این از است اسالمی انقالب سالگرد جشن و نوروز جشن کنونی، ملی دولت اساس بر اصلی. ایم کرده عمل دیکر ملی های دولت همه مثل تقریبا ما و ندارد وجود خاص امری هیج لحاظ

و دارد نیز کارکردی دالیلی اند، شده تر رنگ کم ها جشن سایر مانده باقی نوروز اینکه پس . برای تالش که داشت توجه باید لخاظ این از گردد می بر امروز جوامع های مدرنیته به بیشتر

تا ها جشن این زیرا باشد آمیز موفقیت تواند نمی لزوما باستانی های جشن ایجاد و بازسازیکار این اما باشند داشته کارکردی قابلیت اجتماعی نظام در توانند نمی بیشتر محدودی اندازه

. باشند سودمند توانند می ملی و فرهنگی های هویت تقویت برای البته

ایرانی- 6 مختلف اقوام ارتباط که دارد وجود نوروز در هایی مولفه و عناصر چهکند؟ می تسهیل آن با را

. جوامع است فصلی و است کشاورزی جشن یک جشن، این که است آن در عنصر ترین مهمسازش برای خود کنشگران به را امکان بیشترین که آرام و جو صلح اند بوده جوامعی کشاورز

پرهیز ممکن حد در جوامع سایر با و یکدیگر با برخورد از و اند داده می طبیعت با هماهنگی و . و اقوام میان هماهنگی و توافق پایه را امر این توانیم می ما نیز امروز اند کرده می

. بسیار را این ها معیشت تغییر و بودن شهری البته دهیم قرار گوناگون محلی های موفعیتدارند هایی ریشه ما مردم در کشاورزی جوامع خصوصیات از بسیاری اما است کرده مشکل

. بر تاکید به بتوانم میان این در شاید کرد تقویت و بازیافت را آنها باید و هستند زوال به رو کهخشونت از پرهیز طبیعت، به احترام ثروت، آوردن دست به برای سخت کار چون هایی ارزش

اقتصاد در شدن وارد با ما جامعه متاسفانه که کنم اشاره دست این از دیگر هایی ارزش و . در دوباره را ها ارزش این بتوانیم اگر داد سوق شدن ضعیف سوی به را آنها از بساری نفتی

. کالم، یک در باشیم داشته انتظار را بهتری آینده توانیم می شک بدون کنیم زنده مردممانو ما مدرنیته ساختن برای توانند می که است ارزشی پر معنایی و نمادین عناصر دارای نوروزاز نمادی من نظر به طور همین نوروز کنند کمک خواهیم می که ای گونه به جهان در بودنمان

تقویت ما شناختی نظام در را طبیعیت در تکرار نمادین نظام زیرا هست نیز پایان بی امیدی . باشد بزرگی کمک سرنوشتمان ساختن برای ما به تواند می امر این و کند می

- : همشهری ارشاد رضا محمد گر گفتگو

کاشانی ساالرگالیا است *دیر

170


. سال است رسم می زنیم ورق را گذشته سال خاطره های است رسم اسفند، آخر روزهای در. است گذشته چه ما بر ببینیم و کنیم نگاه رفته ماه دوازده به شود، عوض می خواهد که

مبهم، شادی نوعی می کنند؛ تجربه را متناقض حس هایی اسفند آخر روزهای در ایرانی ها،همه طبیعت با که می رود انتظار البد و می کند رخنه روح در طبیعت شدن نو امید با که شعفی

: و هم آهنگ ما، خود شدن نو و ماست پیرامون آن چه هر شدن نو خیال شود دیگرگون چیز . فرهنگ زمستان مردگی و سکوت از پس زندگی و تازگی شده، سبز شده، نو طبیعت با همراه

. از جزیی آن چه می خواهند و می پوشند نو لباس های و می کنند خانه تکانی می آمیزد طبیعت با. کنند تازه طبیعت شوق به را نیست طبیعت

. پشت و گذشتن دلهره ی است همراه پایان دلهره ی با وقت ها بیشتر آغاز، شعف و شور اما . و ماست آن از لحظه همین حاال، که فرصتی رفتن دست از اکنون لحظه ی گذاشتن سر

. چیز همه زودی به می شود تمام زودی به می گوید تازه سال شروع برای معکوس شمارش. می شود تمام

است فرصتی اتمام نشانه ی می دهد، نوید را دوباره آغاز و تازگی که همچنان تازه، سال شروع . و می آید تازه سال که شادیم می آفریند دلتنگی و دلهره باشد، شده طی ناکامی به اگر که

. نزدیک و عمر سیر خط در رفتن پیش دلهره ی ماست با ساله یک فرصتی کردن سپری دلهره. باشیم بازستانده زندگی از را سهممان بی آن که باشیم، کرده کاری بی آن که پایان، به شدن

نود و سیصد و هزار سال از یادگاری

دهه سه تجربه ی هم، کنار در ما و می بارد پنجره پشت که باران چهار، در سه کوچک اتاق یک . غمناک مهمانی این بار آخرین برای شاید سقف، یک زیر آورده ایم خودمان با را رفاقت

. است خداحافظی

171


. سال که همان هاییم نفریم هفت رشته ی 1381ما دانشجوهای و دانشگاه به آمدیم هم با ، . شدیم . 9جامعه شناسی سیصد و هزار سال در حاال، است دوانده ریشه دوستی و گذشته سال

. ما است خداحافظی غمناک مهمانی این و بازنگردد که می رود دارد تن، هفت این از یکی نود وشهید دانشگاه نزدیک جایی می شود، ثبت خاطره ها در که شبی در غمناک، مهمانی مهمانان

. شدیم ما ما، بار اولین که آن جا بهشتی،

شب یک این خاطره ی گذشت، که سالی بلندی های و پستی همه ی اتفاق ها، همه ی میان از . هم آن است، افتاده اتفاق چقدر می کنم فکر خودم با می آید یاد به بیشتر است، بزرگ تر انگار

محدوده ی در . 365تنها در حادثه ها انگار شب 365روز آن خاطره ی اما نمی شوند؛ جا روز . داشتند که کوچک اتاقی در نفر هفت شفاف تصویر است مانده یادم در چیز همه از بیشتر

. زیر تلخی و می خوردند شیرینی و چای می کردند مرور لبخند با را گذشته روزهای خاطرات. بود جانشان عمق در زبانشان،

به شب آن صبح که بود رفیقی ناخودآگاه و ناگزیر اشک های نود، سال حادثه ی مهم ترین. . بهار قاعده ی با نه بشمارد، دیگری قاعده ی با را عمرش سال های که رفت رفت فرودگاه

. بود نود و سیصد و هزار سال یادگار تنها خداحافظی موقع تاریکی، در او اشک های

نسل یک داستان

. . نسل این جان به می اندازد آشوب که است دلهره نو سال شور و شوق از بیشتر است دلهره . نگه را زمان باید می کند فکر که نسلی می شود دیر دارد یا است دیر می کند، فکر که نسلی

. نسل. سال، هر گذشت انگار بدهد ایست فرمان بی پایان گردونه ی این به کسی باید داشت . زمان شتاب در گنگ، و گیج که بی رمق نسلی می کند نزدیک پرتگاه به قدم یک را دلهره ها

. است بسته را چشم هایش و گرفته دست ها بین را سرش

. آب بر نقش را آرزوهاش که نسلی دلتنگ و ناکام می گذارد، پا میان سالی به که است نسلی . نو با نمی کند خیال که نسلی است داده دست از را جوانی فرصت که می کند فکر و می بیند

. کردن درست برای است دیر می کند فکر که نسلی کرد نو را چیز همه بشود طبیعت شدن. کند عالج را ناکامی ها همه این زخم شاید نبودن این جا و رفتن و نیست امیدی چیز، همه

. از دیگری جای تا می گریزد و می کند قهر خانه از می رود خانه از و می شود تکه تکه من نسل . این و نیست فصل یک تغییر از بیش چیزی بهار آمدن آن در که جایی کند خانه بزرگ دنیای

. به روز یک و می آیند دست به دل خون با که دوستی هایی سال هاست این همه ی مهم حادثه ی. می شوند تمام فرودگاه در سادگی

*. ابتهاج هوشنگ از است شعری عنوان

172


اشکور کیائی افشین

) باال ) اشکور دهستان نوروز رسوم و آداب

در تقریبا اشکور است ۱۲۵دهستان منطقه که دارد قرار تنکابن شهر جنوب کیلومتری . کشیده حصار بلند های کوه را دهستان این سیر سرد و کوه. کوهستانی این اغلب در اند که ها،

. برف همین ذوب و اند برف از پوشیده سال سراسر دارند قرار البرز های کوه که رشته هاستمی تأمین را گیالن از ای گوشه و اشکور زراعتی آب اعظم ) قسمت اشکوری، سادات کند

۱۳۸۷ :۸-۷.) . دهستان، این می باشد زنبورداری و دامداری و باغداری زراعت، درآمدشان منابعمی بر در را روستا « )1گیرد: یازده « )Keyt )۲کیت-» « )Separdeh )۳سپارده-» (Tomolتمل-»

۴( » « )Yazen )۵یازن-» « )Narne )۶نارنه-» « )Efi )۷افی-» « )Nedak )۸نداک-» (Kelayeکالیه-»۹( » )Akene )۱۰آکنه-» » )Laj )۱۱لج-» » حدود(. Mijمیج-» در دهستان سر آن تا سر این از

. از نیست روی پیاده ساعت نیم از بیش بعدی ده تا ده هر فاصله اما است، کیلومتر پانزدهدهستان این جمعیت کل جمعیت، مرد، ۷۵۲نفر )۱۶۰۰لحاظ ( ۸۴۸نفر این از که است زن نفر

مرد، ۴۳۵نفر )۸۳۵جمعیت، . ۴۰۰نفر ) پرجمعیت هستند سواد با زن روستای نفر روستا، ترین » با» جمعی ۳۸۱سپارده کم و می باشد مشترک نفر جمعیت با روستا، روستای ۶۳ترین دو نفر

» « » می» کالیه و باشد. اکنهتحویل؛ سال از قبل رسوم و آداب

تکانی - خانه

تکانی خانه می دهند، انجام را نوروز مراسم جهان در که مردمانی رسوم و آداب از یکیکردن،. تمییز به جدید سال به شدن نزدیک با می کنند سعی هم منطقه این مردمان می باشد . ... منطقه خاص ویژگی های علت به منطقه این بپردازند خود های خانه و گیری گرد شستشو،

)... ( ویژگی ها این اساس بر که شده موجب ، و سرد هوای و آب شرایط بودن، کوهستانی ایکمتر که شود ساخته خاصی ابزارآالت و مصالح با تخت و شیروانی های خانه مانند خانه های

. اشکوری، ) سادات ک ر باشد داشته شهری های خانه با که(. 1379شباهتی شده سبب امر این . شیوه ها این از یک کنند رعایت را خاصی آداب و شیوه ها مردم خانه ها این کردن تمیز هنگام

» « دیوارهای معموال اینکه علت به مردم که می باشد خانه ها کاری گل خانه ها، کردن تمیز173


می کنند سعی دیوارها این کردن تمییز برای می باشد، سرخ و سفید رنگ به گل های با خانه شان ) ( رنگ همان که می شود درست منطقه مخصوص خاک های با گل ها این که کنند درست گلهمین که می باشد آبکی خیلی می کنند درست که گلی این اینکه و می باشند خانه شان دیوار

. کنار در بگیرد خود به تمیزی و جدیدی لعاب و رنگ تا می کشند خانه هایشان دیوار به را گل هااطراف در که های رودخانه به را خانه شان موکت های و فرش ها می کنند سعی مردم این

. بپردازند آن ها شستن به آنجا در و ببرند است جاری روستایشان

-: سوری شنبه چهار

و پریدن آن روی از و آتش کردن روشن مثل معمول رسم های بر عالوه سوری چهارشنبه درمنطقه ) این در سوری شنبه چهار رسوم و آداب روستا هر در محلی زبان به شعرهای خواندن

در که داد جدایی تحقیق به نیاز حاضر حال و تاریخ طول در فراوان ویژگی های داشتن علت به ) جمع را خانه آشغال های و می دارند بر جارو یک روزی چنین در معموال زن ها ؛ گنجد نمی اینجا

در عقیده شان که می کنند خالی رودخانه در آب مقداری با و و می ریزند کوزه یک در و می کنند. می کنند پاک خانه هایشان از را شیطان وجود کار این با که است این کار این

-: نوروزی های سفره

این در می توان سین، هفت مثل معمول چیزهای بر عالوه منطقه این نوروزی سفرهای درخود اهالی توسط شده درست محلی های حلوا و کلوچه روشن، سوز گرد چراغ های سفرها

. دید ... و آب از پیاله ی در سکه قیچی، برنج، آینه، روستاها،

-: عید از قبل روز

و رفته خود روستا قبرستان به دهستان این های روستا مردم معموال روزی، چنین عصر در ) خرما ) همچنین و می خوانند قران و فاتحه و کرده روشن شمع یا و فانوس خود مردگان برای

. می گذارند قبرشان بر سبزه اینکه یا و می کنند پخش

174


: تحویل سال از بعد

-: تحویل سال هنگام

شوند جمع فامیل بزرگ تر خانه در می کنند سعی خانواده ها معموال جدید سال تحویل هنگام در . هم شاخص بسیار نظر به که مراسم این ازجمله دهند انجام آنجا را جدید سال رسوم و آداب و

» کوتاهی » زمان که رسم این در که است زدن قدم رسم می باشد، نوروزی مراسم های بین درخانه وارد جدید سال در که فردی اولین عنوان به فرد یک می گیرد، صورت تحویل سال از بعد

. » به » که گفت باید رسم این چرای درباره است زده قدم خانه خانه در اصطالح به و می شودآن برای می تواند قدم هایش یمن به می شود خانه وارد جدید سال در که فردی اولین مردم نظررا خانه هایشان که می کنند انتخاب را افرادی معموال دلیل همین به بیاورد برکت و خیر خانواده . یک با فردی که می باشد گونه این رسم این جزئیات باشد درستی و پاک فرد که بزند قدم

پاکی برای خانه از جاهای در را آب آن از مقداری و می شود خانه وارد قرآن و آب ظرف. کند می روبوسی خانه آن اهالی با و می ریزد

) موجودی ) عنوان به هم را گوسفند بره که بوده این بر رسم امروز حدودی تا و گذشته در البتهسرش به که حنا کمی با تحویل سال بعد دهد، جاری سال در خیر و برکت خانه به می تواند که

. دارند عقیده ای عده البته می کردند خانه وارد می انداختند، دهانش در که قندی و می مالیدند » که » می باشد این خاطر به بزند قدم را خانه باید گوسفند بره انسان، جای به اینکه علت که

. ندارد وجود پاکی انسان

- : دیدنی عید و مهمانی

به شاید می گیرد قرار منطقه این در روستا یک اهالی بین تحویل سال از بعد که مهمانی های . دیدنی عید جدا زنان و مردان معموال می گیرد صورت که مهمانی های در باشد خاص ای گونه

گونه! این که بروند مهمانی به نفره چند دسته ها در می کنند سعی زنان و مردها می روند ) های ) دسته در مردم البته که می آید منطقه این گذشته از نفر چند دسته ها در رفتن مهمانی

. و بود میزبان خانه در جلوی تا فقط معموال مهمانی نوع این می رفتند مهمانی به بزرگ تری ... هر به در جلوی همان در و شیرینی شکالت، معموال میزبان اینکه و نمی شد خانه وارد کسی

175


. عقیده به می رفتند روستا دیگر های خانه به دسته این صورت این به و می کرد تعارف مهمانو بود کوچک روستا اهالی های خانه طرف یک از که بوده این گذشته در کار این علت ای عده

. آن معموال امروزه ولی بگذارند میزبان دست روی خرج زیاد نمی خواستند دیگر سوی ازمهمانان از پذیرایی به میزبان روستا اهالی خانه ها در این بر عالوه و شده کوچک تر دسته ها

گفت. باید هستند، پایبند آن به مردم و دارد تداوم هنوز رسمی چنین چرا اینکه البته می پردازدبه خانواده یک از مردی یا زن وقتی که می شود سبب رفتن مهمانی نوع این عده ی نظر از که

. کند پذیرایی آن از آمد مهمانی اگر و می ماند خانه در آنان از یکی می رود، مهمانی

) که ) است صورت این به است رسم بچه ها بین در که گرفتن عیدی و رفتن مهمانی دیگر نوعهای خانه در به رفتن با و می گیرند دست در دستی ساک یک کدام هر روستا، کوچک های بچه » « مانند عیدی های خانه آن اهالی از مبارک شما عید مانند های جمله گفتن و روستا اهالی

. ... ) می کنند ) دریافت و محلی حلواهای کلوچه، جوراب، مرغ، تخم شکالت، نخود،

- : بدر سیزده

بین در کمتر حاضر حال در می داند، انجام گذشته در مردم که رسم های آن بدر سیزده مورد درمی گذرانند، طبیعت در را سیزده که مردمی سایر همانند مردم و می گیرد صورت روستاییان

. بود این بر رسم گذشته در اما می روند روستایشان اطراف طبیعت های به را سیزده هم آن هامی سعی کدام هر و می رفتند روستا از بیرون به جدا که مجرد پسرهای و دخترها معموال کهجمع ای، کوه سبزی های چیدن مثل می دادند انجام را کاری می کردند تفریح اینکه کنار در کرند ... نقش بدر سیزده مراسم در کمتر معموال روستا بزرگ ترها البته که و خانه برای هیزم کردن

داشتند. 176


کاظم،- اشکوری، اشکور سادات دهستان های : افسانه کرمان، هزار تهران ،۱۳۸۷.ش- اجتماعی، علوم نامه مجله باال، اشکور مسکن در تأملی کاظم، اشکوری، بهار 15سادات ،

تابستان . 1379و

لوتوس‌گرینشادکامی‌فیلسوف‌اپیکور؛

مظلومی‌الهام‌ترجمه

بهــتر پاســخی« باشــیم شاد چگونه »که پرسش این به جهان برای معدودی فالسفه یونــان در تحصــیالتش و زندگی اپیکور. است داده( میالد از قبل 341-270 )اپیکور از

معمـول معنــای به ]اپیکـوری پرست شـکم شـخص یک اپیکـور. است بـوده باستان بر که داشت اعتقــاد ای ســاده زنــدگی به او. نبود هرزه گرای مصرف یک یا[ کلمه

177


می حاصل« تفکر و دوستان،آزادی »طریق از سعادتمندی درست مسیر آن اساس.شود

.شد متولد امـروزی ترکیه ســاحل از قسـمتی ســاموس، یونــانی جزیره در اپیکورزــامی اگرچه ــایش تم ــود کتابه ــد، گشــته مفق ــدش ولی ان ــوز عقای ــده هن این.اند زن

ســخن این. باشــند ســعادتمند توانند می همه که بــود معتقد انــدیش آزاد فیلســوف.ایم فهمیده ناصوابی جهت در ما که است چیزی همان

400کم دست او وانگهی اســت؛ معصــیت لذتبخش زندگی از تمتع که نبود معتقد او در تمتع فقــدان مســئله. است زیســته می یابــد، مفهومرواج این اینکه از قبل سال

و زیـاد پول داشتن با برابر را سعادت ما اغلب که است آن افراد از بسیاری زندگی یا .دانیم می زیاد دارایی از برخورداری صرفا

نمی چنین اما بود، زیبایی و سکس عشق، بزرگ طرفداران از یکی همچنین اپیکورــید ــور این که اندیشـ ــایی امـ ــتند چیزهـ ــیرون بتوانید که هسـ کلمه. خرید و رفت بـ

است، شده همراه تجمالتی زندگی با« اپیکوری» هــای گوشت خــوردن با مخصوصا تعریف اپیکــور اما. گــرانقیمت الکلی مشروبات و های شراب نوشیدن و خوشمزه

مانــده بجا فقـرات بـرخی از آنچه. است داشــته تجمالتی زنــدگی از متفاوتی بسیار ساده لباسهای او. است داشته ای ساده زندگی وی که است آن ایم دریافته اپیکور

میــان از. خــورد می ســاده بســیار و زیست می ســاده ای خانه در پوشــید، میــیار را ماهی و داد می ترجیح را پنیر و نان و زیتون گیاهی، مغزهای ها، خوردنی بس

کاغذ و جــوهر اعجــاز از بــود می امــروز اگر اپیکــور گرچه. دانست می گــرانقیمت وحشت نــیز اپیکــوری مجالت محتــوای از تردید بی اما ماند، می شگفت در گالسه

!شد می زده جمعی هــای رسانه خبر بی قربانیان ما که هستند ضیه فر این به معتقد افراد اغلب

پالســمای تلویزیــون یک که معتقــدیم ما اغلب. هســتیم مشابه فشارهای و تبلیغاتی و است ضــروری ســعادتمندی برای( شب 10 الی 7 ساعت طی در حداقل )بزرگ.کفش جفت سه تا است خشنودی موجب بیشتر کفش جفت بیست

دست به دارایی گــاری چند داشــتن با هرگز ســعادتمندی که بــود معتقد اپیکــور اما می اشــاره او. شــود می حاصل ارزان بســیار ســعادتمندی حقیقت در. آمد نخواهد

.است کافی تعداد به خوب دوستان داشتن واقعی، سعادت مؤلفه مهمترین که کند خانه یک( کنم می فکر )و بود شده متمول که کرد مطرح هنگامی را اش فلسفه او

با زندگی برای را دوستانش بهترین تمامی سپس. بود کرده خریداری آتن در بزرگ بــرای همگی داشــت، اتــاقی خــود بــرای آنها از هریک هرچند. کــرد دعــوت خــودش

.شدند می جمع هم دور خوب گفتگوی یک و غذا وعده یک صرف نکته چهـار و بیست در دوسـتان با همنشـینی که بـود آن اینجا در اپیکـوری مشخصا

«گــرگ یا شــیر یک مانند »تنهــایی به خــوردن. داشت جریان هفته روز هفت ساعت .است همنشینان با خوردن کیفیت معنای به خوردن. بود آور زیان شخص خود برای

به مــرا موضــوع همین خوریــد؛ می که است چــیزی از بیش بســیار امر این اهمیت بــرای اپیکــور. آزادی یعنی: کند می رهنمون سعادت برای اپیکور بزرگ کلید دومینــان وراج، همسایگان گیر، خرده یونانی سیاستمداران از آزادی و ســتمگر کارفرمای

ــارزه آنها نظــایر ــود مــالی اســتقالل کــار این راه. کــرد می مب ــابر. ب هم و او این بن شــبیه ای جامعه ـــ روســتا در خودمختارانه صــورتی به و رفتند شــهر از اتاقیهــایش.کردند می زندگی ـ امروزی کیبوتسهای

178


«شــده تحلیل زنــدگی یک »از برخــورداری اپیکــور، نظر از ســعادت مؤلفه ســومین زمانی به نیاز ما همه که است این او منظور دارد؟ معنایی چه سخن این اما. است همه کنیم، مرور را زندگیمان تا داریم( تعطیالت زمان عبارتی به و )استراحت برای تنها امر این. آوریم وجــود به را ضروری تعدیلهای و دهیم قرار ارزیابی مورد را چیز

ــیریم فاصله مان روزمره عادی زندگی از که شد خواهد انجام موفقیت با زمانی بگ را مؤلفه این شایستگی توانند می معدودی افراد. بدهیم کردن فکر اجازه خود به و

.برند سؤال زیر سعادتمندی برای ولی نــه،: »گویند می بســیاری آورد؟ می ســعادت پــول آیا پرسید توان می بنابراین

فلســـفه به اما مـــوافقم، من.« کند کمک[ ســـعادت تحقق ]به تواند می مطمئنـــا شــرطی به ) است بخش لذت آنچه جستجوی آن با مطابق که معتقدم نیز اپیکوری

با )خــود برای کردن کار خوب، دوستان آوردن دست به ،(نرسانید زیان کسی به کهــار وقت هرچند دلپذیر تعطیالتی به رفتن و( دهید انجام دارید دوست آنچه انجام یکب را دیگر هــای مؤلفه اما باشید، داشته داشته خوبی انداز پس شما اگر. است خوب

.داد خواهید دست از را حقیقی سعادت تردید بی باشید، نداشته

:منبع

(Green Lotushttp://greenlotus.hubpages.com/hub/Epicurus_how-to-be-happy

[email protected]: مظلومی الهام

179

http://greenlotus.hubpages.com/hub/Epicurus_how-to-be-happy


نوروز نمادشناسی


ارتباط و گاهشماری لحاظ از جشن، این نمادین نظام تفسیر به نیاز نوروز جشن بررسی برایدیگری باورهای تاثر و تاثیر و سویی، از اعم طور به البروج منطقة و نجوم نمادین نظام با آن

از اخص طور به باستان ایران فرهنگ کهن ایزدستان و اجتماعی آیینی های نظام با پیوند در . گسترده بسیار نظامی در یکدیگر بر آنها های مولفه تاثر و تاثیر باید همچنین داریم دیگر سوی

غیرکالمی، . و کالمی نمادین های مولفه و ها کنش از ای مجموعه با ما رو این از شود پزوهیده . می اینجا در دارد جدی های بررسی به نیاز یک هر که شویم می رو به رو نمایش، و آیین مانند. دهیم توضیح را حوزه دو این نوروزی نمادین های مولفه از شماری گذرا، طور به کوشیم،

یا دو به ها فصل اساس بر گاهشمارانه، بندی تقسیم از پیش سال باستان ایران فرهنگ در . به آنها شمار و بودند گاهنبارها به موسوم سال، های جشن مهمترین و شد می بخش 6چهار

. رسید می

و هند بدست که سال بندی تقسیم ترین ابتدایی آید، برمی زبانشناختی شواهد از چنانکه/ تابستان نازمستان و زمستان گرم، و سرد متقابل فصل دو به را سال گرفت صورت ایرانیان

. دو آن تبع به و گاهنبار دو یا گاه دو آغاز در که کرد تصور توان می رو، همین از نمودند تقسیم - - گرفتن قرار زمستانی؛ پاییزی دیگری و تابستانی بهاری یکی داشته، وجود نیز اصلی جشن

. طول اختالف fدربارۀ باشد آن از ناشی تواند می نیز زمان دو این از یکی در سال آغاز متفاوتماهه ) هفت تابستان بزرگ فصل دو به سال آغاز، در که اند زده حدس چنین گانه شش گاههای

) و آن آخر ایاثریمه و تابستان وسط میدیوشم گاهنبار و شد می تقسیم ماهه پنج زمستان و . ایجاد معروف فصل چهار که بعدها است بوده آن آخر همسپثمئدیه و زمستان وسط میدیارمهپیتیه و ماهه سه بهار وسط زرمی میذیوی که آمد وجود به نیز دیگر گاهنبار دو است شده

. تقسیم با مشابه دقتی فصلی، بندیهای تقسیم این در بود ماهه سه تابستان آخر شهمیبخش این در اساسی اهمیت شود؛ می دیده کمتر گانه دوازده ماههای به سال دقیق بندیهای

180


ایفا اساسی نقش آن در فصلها که است دامپروری و کشاورزی فعالیتهای بنیاد بر بیشتر بندیها . و هستند کشاورزی و شبانی نیز دارد پیوند فصلی بندی تقسیم بدین که جشنهایی کنند می

. شدند می گرفته نظر در آنان حامی و نگهبان موکل فرشتگانی و ایزدان

" همسپثمئدیه " گاهنبار روز نخستین در تابستان و و hamaspaθmaēdayaآغازبهار میشد شروع " ایاثریمه " گاهنبار روز اخرین زمستان ayāθrimaدر خاطر به چرایی های زمین از ها گله وقتی ،

. از گاهنبار دو این میان زمین گرمای توصیف یافت می پایان شدند، می بازگردانده خانه به " رپیثوین " نام به ایزدی . rapiθvinطریق باالی بر گرما فصل آغاز هنگام او گرفت می صورت

زمستان، دیو که هنگامی ایاثریمه، گاهنبار از پس و کرد می گرم را آن و داشت قرار زمینزیر آبهای تابستان آغاز تا و شد می زمین زیر به رپیثوین تاخت، می اهریمن، فرمانبران از یکی

. گاهنبار در داد می نجات مرگ از را آنها و داشت می نگه گرم را گیاهان ی ریشه و زمین . از برخی گردد می جهان سرور رپیثوین باز و رود می تحلیل زمستان نیروی همسپثمئدیه

تركيب دانشمندان دوم از -idaya-, *idya-, *ida-, *idi-, *id*را hamaspaθmaēdayaجزء گونه اىهندى باستان « ādiاسم دانسته » آغاز «hamaspaθmaēdi*و اند شروع، جنبش » آغاز ابتدا را

جمله از خوارزمى fواژۀ چند روى بر تأمل با سپس نموده، «yδ’معنى «، وقفه فاصله،yδ’ßrc " " » براى» را عید معادل ، را، -idi*فاصله دار اوستايى گاهنبار نام نتيجه در و پيشنهاد

" " . » / در» عید ی واژه آنان اساس، این بر اند کرده معنى درآمدن حركت به و جنبش زمان عید" " . قربانی زمان را گاهنبار این معنای برخی البته دانند می ایرانی خاستگاهی دارای را عربی

. وجود باشد، درست گاهنبار این برای معانی این از یک کدام که این از نظر صرف اند دانسته . " / " " / ی " همه معانی که کرد نباید فراموش است توجه جالب آغاز زمان معنی به عید اید ی واژه . اما اند کشاورزی و شبانی مسائل با پیوند در فصلی های ویژگی با نوعی به گاهنبارها

به سال تقسیم با اوستایی زمان 12گاهشماری در امروزی، ماههای نام همین با برابر ماه، . دهد می نشان خود جشنهای از سامانی به نا و متناقض زمانهای بیش ساسانیان موضوع این

ساختار از ناشی باشد، طبیعی و نجومی های جنبه یعنی بیرونی های پدیده به مربوط آنکه از . با مطابق را خود زندگی همچنان مردم که بود شده سبب همین است سیستم آن درونی

می ترتیب رسمی های سنجی زمان بعضی با مطابق نه افالک گردش و گاهنبارها فصول، تغییرزمان. تا همچنان رسمی گاهشماری و کهن بسیار فصلی جشنهای میان ناهمخوانی این دادند

. یافت ادامه اسالمی دوران در سلجوقی ملکشاه

از یکی در سال آغاز دادن قرار به بسته تواند می است نو روز معنی به که نوروز رو، این از . زمستان، آغاز در نوروز گرفتن قرار بر مبنی زیادی های نشانه باشد متفاوت ماهها یا ها فصل

. ایران در بهاری نوروز وجود از بسیاری شواهد حال، این با دارد وجود تیرماه در یا مهرماه، . گاهنبار از پس درست فروردین ماه وجود آنها مهمترین از یکی دارد وجود باستان

. نوروز جشن به مربوط امروزی های آیین از بسیاری با ماه این هایی آیین است همسپثمئدیه . از برگرفته فروردین نام دارد تنگاتنگی پیوند ارواح fravašiبهاری به اوستا در که است

. می راهنمایی مرگ از پس را پارسایان روح اینان شود می اطالق پارسا نیکوکارو درگذشتگاناز. را واژه این ی ریشه برخی . fra-vrti*کنند » در » است درست تصمیم معنی به که دانند می

. را آن نیز برخی اند گرفته خود به دینی بار و ندارند تعلق بد مینوی به ها فروشی زرتشتی منابع« par-var*از « در آنها جنگی ویژگی ی دهنده نشلن و دفاعی نیروی معنی به دانند می

( « . گرد با را واژه این است مرگ از پس . gordجهان که(« اینجاست جالب اند دانسته ریشه همایرانی و هند ی « )var )*par-varریشه گزینش » برای تخصصی اصطالح یک گزینش معنی به

بسیاری چون زرتشتی دین در بعدها و است خود سرور ی سرسپرده که جنگجوست یک تصمیم. . هاست فروشی ستایش در اوستا در سیزدهم یشت است یافته معنایی تحول مفاهیم از دیگر

181


پیروزی باورمندان و اهورامزدا یاران به جنگ هنگام و جهانند آفرینش در مزدا اهورا یاران آنان . بند در بخشند را 51-49می مقدس خوب دالور های فروشی که شود می گفته یشت همین

می آنجا در هم با روز ده و آیند می در پرواز به همسپثمئدیه هنگام خود خان از که ستاییم میدستان با برایشان و شود می شادمان کسی چه ستاید، می را آنها کسی چه بدانند تا چرخند

. کدام مردم میان از و خواند می را نامشان کسی چه آورد می غذا و شیر قربانی، با بخشنده، . جاودان غذای او برای کار این با شود می بخشیده قربانی آن او به و شود می خوانده روح

. ماه در روز پنج تا سال آخر روز پنج در که شود می گفته اوستا زند در باشد آماده هموارههم ) روی بر ( 10فروردین آنها که این شوند، می رها ارواح و کند می خالی را دوزخ اورمزد روز

. . شود می خوانده خاصی ی ادعیه روز پنج این در آنهاست خویشان دست در بازگردند کجا به . این دید توان می سوری چهارشنبه در حتی سال پایان مراسم در را باوری چنین ی بازمانده

صورت بودن پوشیده و زنی قاشق نمادین و آیینی نمایش شکل در توان می را موضوعاستفاده زنی، قاشق یعنی کالمی، زبان جای به رفتاری زبان از که ارواحی عنوان به کاربران . حبوباتی شود، می بخشیده آنان به که ای آذوقه نوعی داد نشان طلبند، می آذوقه و کنند می

. کنند تقویت را سال محصول برکت نمادین ای گونه به راه، این از تا است

ایرانی فرهنگ در نیاپرستی از بسیاری شواهد اگرچه که کرد ادعا توان می خالصه طور بهبه مربوط رفتارهای و اعمال از بسیاری در را باوری چنین تاثیر ولی است، نمانده باقی

. درگذشتگان روان بازگشت برای رابطه، این در دید توان می مردگان به نسبت خویشاوندان ) سفره ) و تکانی خانه کردن جارو و آب با و کردند می روشن چراغ یا آتش خود، های خانه به

. در را اندازی سفره این ی بازمانده شد می پذیرایی ارواح از غذایی ازموادی گسترده هاییدر قبور اهل زیارت در را گذشتگان در ارواح پذیرایی ی بازمانده و سین هفت ی سفره همین

. انجام سر دید توان می است، رایج هنوز ایران نقاط از بسیاری در که سال ی شنبه پنج اخرینبه آن fدهندۀ تشکیل عناصر و سین هفت fسفرۀ از شاهدی کهن منابع در که کرد اشاره باید

. و گاهنبارها با پیوند در آن نمادین عناصر از برخی وجود اما نیست دست در آن کنونی صورتیعناصر با مرتبط های نماد برخی و سویی از سمنو و سبزه سیر، مانند ایرانی های جشن

. دارد آنها قدمت از داللت همگی دیگر سوی از آب و ماهی و آینه چون نجومی

182



هنر 1390سال شناسی انسان سال ،

سال فرهنگی موضوع « 1390مهمترین « در هنر شناسی انسان همایش برگزاری من برای « . و شناسی انسان مشارکت و همکاری اساس بر همایش این بود اصفهان هنر دانشگاه

183


. » بخش« » دو در همایش این ریزی برنامه برای شد گذاری پایه اصفهان هنر دانشگاه با فرهنگصرف این ی نتیجه و شد صرف زیادی نیروی محدود، امکانات به توجه با مستند، فیلم و نظری

هایی برنامه چنین اجرای با شدن درگیر از بزرگی ی تجربه کسب من برای کم، دست نیرو، : کنم خالصه بخش سه به توانم می را آن حاصل که شد

می -1 نشان را الزم جدیت هایی برنامه چنین جریان در دانش دوستداران از کمی شمارسر درست که ای گونه به است؛ استوار کمتر دیگری بسیار شمار برخورد و دهند

. شوندگان دعوت واقع، در بگذارد حنا توی اصطالح به را آدم دست تواند می بزنگاهموقت مهمان عنوان به حضور حس بیشتر بلکه دانند می کننده شرکت را خود کمتر

. مشارکت تاثیرگذار نقش تا دارنددر -2 که دارد کافی ی بودجه به نیاز ها همایش گونه این ریزی برنامه و دهی سازمان

امکان سادگی به آن رفع که کند می ایجاد را هایی حاشیه و شبهات آن نبود صورت. . داد نشان را خود بیشتر مستند فیلم بخش در مسئله این نیست پذیر

نام -3 از بسیاری با آنها مستقیم ارتباط و ها شهرستان دانشجویان برای ها همایش این . دارد مثبتی بسیار تاثیر درازمدت در دانش و هنر ی عرصه آوران

» « » « رغم به ، فرهنگی کار و فرهنگ تعریف که بود این هایی تجربه چنین نظری دستاورد امادر هماهنگی سمفونی شکل هنوز و دارد فردی آهنگی همگان، گوش در آنها آشنای پژواک

. بهار حال این با است نگرفته خود به ملی و 1390سطح کوشش و کار از پر بهاری من برای . سر از را کارم عادی روال و بیایم خود به بتوانم تا کشید طول مدتی بود خوشنودی حس

بگیرم.

انسان ی رشته اندازی راه داشت، وجود همایش برگزاری همراه آغاز از که دیگری ی ایده . این به رسیدن در شد می حس آن خالی جای که بود اصفهان هنر دانشگاه در هنر شناسیهنر دانشگاه رییس مظفر، فرهنگ دکتر دریغ بی کمک با بسیار، کوششهای از پس نیز هدف

و فکوهی ناصر دکتر دانش از استفاده و وزارتخانه، با آن ریزی برنامه و طرح در اصفهان . ی نتیجه خوشبختانه کنیم ارسال وزارتخانه به و تدوین را رشته این توانستیم ایشان، مشارکت

سال مهرماه از خدا یاری به و است شده برآورد مثبت بسیار کار انسان 1391این رشته. پذیرفت خواهد دانشجو اصفهان هنر دانشگاه در ها تمدن و ادیان هنر دانشکده در هنر شناسی

ما مهم طرح دو این اجرای در مشارکت حس و شوق با که افرادی ی همه از صمیمانه اینجا در. سپاسگزارم بودند، یاریگر را

184



نوروزی میر و نوروز

آی بیرون غنچه از گل چو گویم می پرده در سخن

185


نوروزی میر حکم نیست روزی پنج از بیش که

) حافظ)

. از پیش پنجه روزهای با جشن این اصل در اما است شده گفته بسیار سخن نوروز ی درباره . جشن همان فروردینگان جشن است شده همزمان فروردینگان جشن و بهاری اعتدال

. و آب با صدم بند مهریشت، در ها فروشی ست ها فروشی یا درگذشتگان روان بزرگداشت . نزد آنها از گیاهان شدن سبز یا و نیاکان روان از ها چشمه شدن روان به باور مربوطند گیاه

( شود می دیده مختلف آسمان(. 1اقوام آنها فر و شکوه از که شود می گفته سیزدهم یشت دربه را بادها و دارند می پاس چارپایان از آنان شود؛ می داشته نگه زمین و درخشند می زمین و

راه ستارگان و خورشید و شوند می باردار زنان که است آنان شکوه از آورند؛ درمی وزش« . توشنی fواژۀ نیبرگ اما نیست اثری فروشی fواژۀ از گاهان در گرچه پیمایند می باال در را خود

( « tušnišāδōشاذ« « با( پیوند که داند می نیاکان ارواح همین نشیننده زیرزمین معنی به رادارد او انجمن و نوروز(. 2) میتره چیدن سفره و تکانی، خانه آیین در را باوری چنین ی بازمانده

. آیند می خویشان دیدار به ماه این در که است نیاکان ارواح از پذیرایی از نمودی که بینیم می» « نوروز نو سال جشن با نیاکان اروح بزرگداشت جشن ترکیب از زمانی در حال هر در

. دارد نیاز جدی پژوهشی به که است گرفته شکل امروزی

نوروز یا نو سال جشن با پیوند در کهن بسیار آیینی که میرنوروزی آیین به مقاله این در اما . باستان های دوران در انسان قربانی آیین ی بازمانده نوروزی میر آیین پردازم می است،

برای. آدمی ی گسترده تالش به تا بیندازیم قربانی های آیین بر کوتاه نگاهی است کافی است . را جهان است کوشیده قربانی های آیین از گوناگون اجرای با آدمی ببریم پی جهان بر تاثیر

. آدمی برای خاصی کیفی ارزش آغاز در که گسترده بسیار و کهن های آیین از یکی کند ادارهکردن قربانی آیین کند، شریک جهانی نظم در را خود تا است کوشیده آن اجرای با و داشته

. و کند می قربانی هدفی به رسیدن برای یا انسان قربانی، جریان در است سال آغاز در انسان . به ولی نیست مطمئن خود قربانی ی نتیجه از آدمی نخست صورت در آن به رسیدن از پس یادر اما است، نتیجه به رسیدن در بهتر ضمانت نوعی آن کیفیت چگونگی و دارد باور آن اجرای

. مختلف اقوام درنزد انسان قربانی دارد شکرگزاری ی جنبه بیشتر آن اجرای دوم صورتسوم » جلد در فریزر و دارد بسیار هایی «نمونه زرین ی «شاخه دنیوی » شاه کشتن به موسوم

(3. است( کرده اشاره اروپا و آسیا آفریقا، مردم میان در آیین این از بسیاری های نمونه به( موک )Mogkهمچنین » « ها( ژرمن میان انسان قربانی کتاب از( 4در بسیاری های نمونه

داده توضیح جنگ، ایزد ادین، ایزد برای آن از پس چه و مقصود از پیش چه را آیین این اجرایفرهنگها. این ولی بوده، رایج انسان قربانی فرهنگها بیشتر در که است باور این بر موک است

جای به و اند کاسته کیفی و کمی چه را انسان قربانی صورت تمدن ابتدایی مراحل از گذار باجای به زمان مرور به و اند گذارده را ها برده یا و زندانیان گناهکاران، بیگناه، فرد قربانی . رنگ کم های صورت این او گمان به اند نشانده را نما انسان های صورت یا و حیوانات انسان

. این ی نمونه بهترین او شود می دیده امروز تا و مانده باقی همچنان انسان قربانی ی شدهقربانی قصد ابراهیم آن در که دهد می نشان تورات در اسحاق و ابراهیم داستان در را تحول

و کند قربانی او جای به را قوچی که شود می نازل وحی خداوند سوی از ولی دارد را اسحاق. است شده ثبت تاریخ در آن اهمیت جهت به حیوان قربانی به انسان قربانی تغییر او نظر به

» تعیین » پیش از امارت دوران از پس یا شاهی که دهد می نشان فریزر دنیوی شاه کشتن در

186


جسمی نیروهای ضعف جهت به یا و جنگ طبیعی، بالهای هنگام یا و شد می قربانی ای شدهکرده. می قربانی را نمایی شاه یا و شاهی خاندان از یکی را، شاهی موارد این ی همه در اش

. در. بابل، در است بابل در آیین این اجرای کند، می گزارش فریزر که هایی نمونه از یکی انداین با بود، شاه عمر طول ی اندازه به عمل در شاهی امارت تصدی گرچه آن، تاریخی ادوار

( . زاگموک جشن در ساله هر است بوده سالیانه ظاهرا با( Zagmukهمه که بود ناگزیر شاه( اآگیل معبد در مردوک ی مجسمه دستان .Eagilگرفتن کند( احیاء را خویش قدرت بابل، در

که رفت می انتظار کشور این شاهان از درآمد، آشوریان تصرف به بابل که هنگامی حتیجشن در باستانی رسم آن برگزاری و بابل به آمدن با ساله راهر خویش تخت و تاج دعویملغی عوض به که دیدند می دشوار چنان را وظیفه این آنان از برخی سازند، قانونی نوروز،

. ) کردند ) می اکتفاء حاکم عنوان به و پوشیدند می چشم بابل پادشاهی لقب از رسم، این کردنبابل شاهان تاریخی، دوران در نه گرچه دور، بسیار ادوار در که رسد می نظر به گذشته، این از

نیز خود زندگی از سالیانه امارت پایان در حتی بلکه کشیدند، می دست خویش تخت از فقط نه: . کند می اشاره آن به زیر شاهد که است استنباطی این کم دست شستند می دست اجبار به

بود مرسوم بابل در جشنی گوید، می سخن بابلی کاهن مقام در که برسوس مورخ ی گفته بهنام . Sacaeaبه ماه ششم روز در جشن این آغاز شد می برگزار ساله هر مدت Lousکه به و

. بندگان و کردند می عوض را خود جای مخدومان و سروران روز پنج این طی بود روز پنج آن . ی جامه را مرگی به محکوم زندانی کردند می اطاعت آنان از سروران و دادند می فرماناز آمد، می خوش را او که فرمانی هر و نشست می شاهی تخت بر او و پوشاندند می شاهی . با را او روزه، پنج این پایان در اما گذاشت می اجرا به شاهی حرم تا گرفته پوشیدن و خوردن

. آید، می وحشتناکی شوخی نظر به که آیین این کشتند می و پیچیدند می شاهی ی جامه همانآن برای و شد، می کشته شاه جای به باید محکوم فرد آن در که است آیینی اجرای اساس در

شاهی حقوق تمامی از کوتاهی مدت به توانست می شود، کشته شاه جای به کامال که . احساسات کردن دار جریحه باعث بیگناه فرد قربانی جاکه آن از زمان گذر با گردد برخوردار

. خود اصل در درواقع، کردند می منصوب کوتاه امارت این به را مجرمی فرد شد، می مردمجشن در بابل در را آیین Sacaeaشاه همان این و کشتند نوروز Zakmukیا Zagmukمی در

می احیاء را خود قدرت مردوک معبد در مذهبی مراسم اجرای با شاه متاخر ادوار در که است . ایتالیا. در این به مشابه آیینی شود می یاد حدون آشور ی کتیبه در آیین همیین اجرای از کرد

نام به بود مرسوم و Saturnalinaنیز کردند می عوض را خود جای بندگان و سروران آن در کهو سازد برآورده را خود امیال تمامی داشت اجازه او و پوشاندند می شاهی ی جامه فردی به

. ستایش در که برد می نام صغیر آسیای در جشنی از نیز استرابو کشتند می را او آن از پسی جامه به عیاشان و پرداختند می خوشگذرانی و عیاشی به مردم آن در و بود آناهیتا ایزدبانوی

( پرداختند می گساری باده به روز شبانه مردان و زنان و آمدند می در این( . 5سکایی جالبسپنته ایزدبانوی ستایش در که اسفندگان جشن در را مراسم این ی بازمانده که جاست

( . است نامیده مردگیران ماه این در را جشن این بیرونی بینیم می است، نظامی( . 6آرمئیتیدهد ) می گزارش نوروزی وباری بند بی این از نامه اسکندر در مورد(. 7نیز در فکوهی ناصر

و دارد مفصلی تحلیل هایی جشن چنین در نظم برقراری از پیش ها آشوب گونه این ویژگیاست داده توضیح را هایی جشن چنین بر حاکم ای اسطوره (.8) تفکر

ابن از نقل به خود کتاب در یاقوت و است شده گزارش هم خزر شاهان نزد در انسان قربانیاست ) کرده اشاره رسم این به است کرده سفر ناحیه این به که (. 9فضالن

است نشده ایران در انسان قربانی آیین از پژوهشی تاکنون دارد خبر نگارنده که آنجا در .تاکنم؛ معرفی انسان قربانی آیین ی بازمانده همان را میرنوروزی آیین که کوشم می گفتار این

187


. ی درباره چه آن است شده می اجرا انسان قربانی آن در عینا پیش چندی تا حتی که آیینیروزگاران ناشناس آیینی عنوان به نه را آن که است اندک قدر آن رسیده، ما دست به آیین این

. نظر صرف سازد می روشن شده گم ای اسطوره با را آن پیوند نه و شناساند می ما بر کهنهای پاره ژنده بر تا نیست عادتی نیز را ما گویا ناشناخته، آیین این از اندک های بازمانده از . سخن نوروزی میر از آن در که منبعی ترین کهن بیاندازیم تر جدی نظری خود روایات و ها آیینماند، می شده یاد بابلی آیین به حیث این از که او امارت ی روزه پنج دوران به و است رفته

: است حافظ شعر

میر حکم نیست روزی پنج از دبیش که آی بیرون غنچه از گل چو گویم می پرده در سخننوروزی

مواردی از بیت این ی درباره حافظ دیوان حواشی در خود یاداشتهای در غنی قاسم شادروان . تایخ دوم جلد در مثال برای کند می یاد است، آمده میرنوروزی ی درباره مختلف متون در که

ص عباسی آرای )324-323عالم « یعنی سال این در که مالحده fضالۀ دفع دکر عنوان تحت » ) درویش که نویسد می داد روی غرا شریعت تقویت به اول عباس شاه جلوس هفتم سال

. ساخت ی تکیه قزوین در و بود کرده سیاحت مدتها درآمده، درویش کسوت به قزوینی خسرودراویش تکیه از جمعی که شد مسلم عباس شاه بر و رفت می او نزد گاهی اول عباس شاه

. . شاه که وقتی در شد مسلم شاه بر آنان الحاد گفتند می بلند سخنان کرده بزرگ دعویهای « . در چون گوید می بعد فرمود امر او اتباع و خسرو درویش گرفتن به بود لرستان عازم عباس

اعدام و افناء بر داللت سفلی و علوی قرانات و کواکب آثار که کردند القاء منجمان سال ایناست محتمل و کند می است سالطین مخصوص که آفتاب منسوبان از القدر عظیم شخصی

... سرآمد شریف فن این در که یزدی منجم محمد الدین جالل موالنا باشد ایران بالد در کهکه نمود دفع تدبیر بدین را نحوست آن است، اقران مقدم نجومی احکام استدالالت در و زمان

و سلطت از را خود است نخستین تربیع و قران تاثیر معظم که روز سه آن در اعلی حضرتپادشاهی به باشد شده واجب او بر قتل که را مجرمان از شخصی کردند، خلع پادشاهی

امر ماصدق که باشند او فرمان مطیع رعیت و سپاهی روز سه آن در و سازند منسوبحادثۀ جلاد و قران اکبر نحس شحنۀ به را مجرم آان روز سه از بعد و آاید فعل به او از پادشاهیاستاد نام به اختیار fقرعۀ شمرده صائب را رای این همگنان پردازد، قتلش به که سپارند دوران

... خود اعلی حضرت نهاد می ترک پیش پای ربقا از الحاد fشیوۀ در که افتاد دوز ترکش یوسف ... روز سه از بعد فرمودند اطالق گرفته خون آن بر پادشاهی اسم و فرموده خلع سلطنت از را

اعلی حضرت مذکور fواقعۀ از بعد و افتاد تخته بر تخت از گشته، عریان حیات مستعار لباس ازفرمودند ) جلوس فرماندهی مسند بر (.10مجددا

هنگام مصر در که آورده شاهدی مقریزی از حافظ بیت این توضیح در نیز قزوینی شادروانیکدیگر به ها کوچه در مردم روز چند آن تمام در و گیرند می جشن روز چندین قبطیان نوروز،

می نبرد یکدیگربه با چرمی های تازیانه با و اند کرده می پرتاب ماکیان تخم و پاشیدند می آب . امیری نوروز روز در اند آورده می عمل به مسخرگیها و نوش و عیش و بازیها انواع و پرداختند

. که جایی لؤلؤ، قصر زیر در روسپی زنان و خوانندگان شد می سوار نوروز امیر به موسوممی فقاع و شراب جا آن آشکارا و خوانند می آواز و شوند می جمع بیند می را ایشان خلیفایام. در رسمی نیز ایران در نوروزی پادشاه یا نوروزی میر که است باور این بر قزوینی نوشند( اند نشانیده می تخت بر را او که مضحکه و خنده و عمومی تفریح محض بوده (.11نوروز

. نیست مستدل آیین، این از قزوینی مرحوم گیری نتیجه

188


. و خدم دارای بهاری امیر آیین، این در است شده یاد هم کردستان در رسم این اجرای از" زیوین » گوپال مرد و خنجرزنان ی دسته و دبیر یک و وزیر دو شامل که است مفصلی حشم

غالبا که رن وشکه و آوازخوانان و موزیک ی دسته ست، بهاری امیر فرمانهای ابالغ مامور که . در بهاری امیر به جز گفت می خواست می چه هر که هر به و دارد حیوانات پوست از لباسی . نفر یک با کردن صحبت یا خندیدن محض به او دارد توجهی جالب سقوط بهاری امیر آیین، این . ) این) دانستن با بهاری امیر جشن پایان در ویژه به شد، می معزول مفتضحانه وزیران از غیر

. پناهگاهی به بردن پناه هنگام در بهاری امیر اگر برساند امنی جای به را خود بایست امر . نام گرفت می قرار توهین و کاری کتک مورد و شد می رسوا مردم دست به شد، نمی موفق

و داند می امیر مکرر را نام این ایویبان عبدالله و است میرمیرین کردستان در بهاری امیر اینداند می بازی عالمت را کردی زبان در ین پسوند و داند می متعدد امیران جلوس را آن دلیل

است ) مانده باقی توپ، با بازی توپین، در ذهن(. 12که از دور کمی معنی این من گمان به اما ) ( » نشانه » تا است شونده کشته شاه میرنده میر معنی به بیشتر میرمیرین کردی نام و است

. ! است شده یاد نیز تهران و خراسان در آیین ای اجرای از تکرار و بازی ی

: دارد وجود انسان قربانی آیین تطور در مرحله چهار که است آن بر به- 1گروفید دنیوی شاهیشد؛ می قربانی منظم قربانی- 2طور منظم طور به و نشست می شاه جای به دیگری شخص

شد؛ نمونه- 3می برخی در و کردند می قربانی اضطراری مواقع در را انسانی زمان مرور بهگردند؛ می قربانی او جای به را حیوانی گونه- 4ها به اما نیست انسانی دیگر قربانی سرانجام

. است بوده گونه این زمانی دهد نشان که شود می رفتار ای

: خورد می چشم به مهم ی نکته چهار کردیم یاد ایرانی منابع از که شواهدی ی- 1در همه درنشیند؛ می امارت به نمایی شاه آن- 2آنها یا و است هفته سه تا یک از او فرمانروایی مدت

صورت با که شده تعیین او امارت برای روزه پنج مدتی است آمده حافظ شعر در که گونهدارد؛ شباهت هم ؛- 3بابلی نوست سال از نو روز در آن اجرای که- 4زمان گونه آن یا او عزل

صورت در انسانی قربانی همان و انجامد می او مرگ به داریم عباسی آرای عالم تاریخ در . از و دارد بسیار اهمیت صفویه دوران تا انسان قربانی اجرای برپایی دهد می نشان را اولیه

آیین این بودن شناخته و داشتن رواج و بودن مرسوم دوران این تا آیین این از استفاده سوییکاربرد دیگر سوی از و دهد، می نشان را رسم ازاین مردم پذیرایی عبارتی به و مردم نزد

. در باشد توجه جالب تواند می شناسی جامعه لحاظ از همراهانش و شاه توسط آن سیاسیمی همه که پذیرد می پایان او زدن کتک و توهین با میرنوروزی مراسم دیگر متاخر های نمونه

. با عبارتی به دهند نشان اولیه های صورت در را شاه کشتن از ای یافته تخفیف صورت توانندرفتار ای گونه به میرنوروزی با که داریم را گروفید ی گفته در چهارم ی مرحله همان کار این

. است شده می قربانی او زمانی که شود می

به برخی ی ریشه که شد می اجرا گوناگونی مراسم فروردین و اسفند ماه در که آن خالصهشناخت در را ما تواند می ها آیین این از یک هر بررسی و گردد برمی پیش سال هزار چند

. رساند یاری فرهنگمان در نوروز

سال * در بار نخستین مقاله اینجا 1378این در و رسید چاپ به آمریکا ایرانشناسی ی مجله در گبرد می قرار خوانندگان اختیار در آن از ای خالصه .صورت

189


1- . ص آبادی، نجم الدین سیف ی ترجمه باستان، ایران های دین 64نیبرگ، .ص - 2 118همو، .3 - Frazer, J.G., )1990(, The Golden Bough, part III. The dying God.4 - Mogk, E., )1909( Die Menschenopfer bei den Germanem, Leipzig.5 - Frazer, J., The Golden Bough, part. VI.ابوریحان، ) - 6 تهران( 1377بیرونی، سرشت، دانا اکبر ی ترجمه البااقیه، آثار ، . ص -7 خمسه، کلیان 972-971شرفنامه، .8 - " صص " اسطوره، fگسترۀ ، جشن تا اسطوره از ناصر، 207-147فکوهی، .9 - Frazer, J., “The Killing of the Khazar kings” in: Folk-Lore.10 - ص جباری، اسماعیل کوشش به حافظ، دیوان بر غنی قام های یادداشت قاسم، غنی،

287-288 .11 - » شمارۀ » یکم، سال یادگار، مجلۀ ، میرنوروزی ص 3قزوینی، ،13-16 .12- " " چهاردهم، سال تبریز، ادبیت fدانشکدۀ fنشریۀ ، میرنوروزی عبدالله، ص 1341ایوبیان، ،

99-112 .

190


مدنی شایسته

عیدی عید،

: تو رفت تند بزرگ خانم

- ... ... ... گرچه! جون ننه بیا آم می آالن آها دارم کاریت وایسا جون، ننه وایسا وایسا ! . ... ... ... ... این من غیرت بی بیا نخوردی؟ اینارو چرا راسی خوام می ذ ر ع نداره قابلی

... . ببری جیبات تو بریزی باید شه نمی سرم حرفا

شاهدانه گندم و شیرینی و نقل از نیز را هایم جیب و داد عیدی من به اسکناس یک بزرگ خانم) احمد ) آل جالل بازدید و دید کتاب از نقل به کرد پر

.........................................................................................................

این ولی دارد؛ خاصی های ویژگی ما سرزمین در که دانیم می فرهنگی ای پدیده را نوروزجزئی اقتصاد و فرهنگ دهد می نشان که هست نیز اقتصادی ابعاد دارای فرهنگی پدیدهشاهد که سازد می فکر دغدغه ما برای زمانی مسئله این و هستند؛ و بوده ناپذیر جدایی

. باشیم فرهنگی حوزه این بر اقتصاد استیالی

مراسم تر اقتصادی بخش که پردازیم می گرفتن عیدی و دادن عیدی به نوروز رسوم میان در . باستان ایران فرهنگ در ریشه رسم این دارد عمیقی فرهنگی تاثیرات قطع طور به ولی است

بر. یکدیگر زندگی به روشنایی بخشیدن نشانه به نوروز عید بامداد در مردم که زمان آن دارد . دور های گذشته در دادند می هدیه یکدیگر به دوستی و صلح حفظ برای و پاشیدند می آب هم

191


می همیشگی شادکامی آرزوی هم برای و دادند می هدیه شکر یکدیگر به نوروز در ایرانیانسال. در ساسانی پادشاه دوم هرمز زمان در دادن عیدی سکه رسم آغاز 304کردند میالدی

سال در نوروز مناسبت به دوم داریوش باستان، ایران تاریخی کتب اساس وبر پیش 416شدبا تیراندازی حال در را سربازی شکل آن طرف یک که کرد ضرب ای ویژه زرین سکه میالد از

جای آرام آرام مردم اقتصادی مشکالت افزایش دلیل به رسوم این که دهد می نشان کمان .) جم ) جام داد کشاورزی و سنتی هدایای به را خود

و ارزش معیار مبادله، وسیله را آن و اند؛ کرده تعریف پول برای را وظایفی اقتصاددانانسطح مانند اقتصادی متغیرهای تغییر و تهییج عامل را پول دیگر برخی و دانسته ارزش ذخیره

و واسطه عامل را پول آن بر عالوه و دانند می آن توزیع نحوه و درآمد عمومی سطح تولیدات، ) شکل ) به که عیدی که پرسید توان می حال ؛ موسایی اند دانسته اقتصادی توسعه برای کمک

. گنجد می پول از تعاریف این بخش کدام در شود می بدل و رد ها خانواده میان در پول

وقتي دهنده هديه و است ديگر طرف كردن خوشحال منظور به دادن هديه كه مي دانيم همهشناسايي خوبي به را خود مقابل طرف نيازهاي كند احساس كه مي كند كسب بيشتري رضايت

. آن دارد وجود فرآيند اين در كه مشكلي است ساخته آورده بر را آن كااليي خريد با و كرده . خريد لذا است آگاه خود اولويت هاي و ارجحيت ها و نيازها از ديگري از بيش كس هر كه استمقابل فرد ذائقه با شده داده هديه كاالي شايد كه است همراه خطر اين با ديگري براي كردن

. . آن از مي ماند بالاستفاده و شده انداخته كناري به هديه حالت اين در نباشد سازگار و همسان . درست تحليل اين اگر شود بدل دلخوري شايد حتي و ياس به هديه گيرنده اوليه ذوق بدتر . ديگران به هديه بهترين مي آيد كار به اقتصاددانان هميشگي توصيه كه است طبيعي باشد،

. را خود نيازهاي نحوي بهترين به است قادر كس هر نقد پول پرداخت با است نقد پول پرداخت . كه مي دانند خوبي به خوانده اند خرد اقتصاد كه كساني سازد آورده بر را آن و كرده شناساييكه دهند نشان بي تفاوتي، منحني مفاهيمي چون و رياضي ابزارهاي از استفاده با چطور

باالتري مطلوبيت سطح به را فرد مي تواند معادل كااليي پرداخت از بيش نقدي پرداخت.) ( اقتصاد دنیای شود رهنمون

خصوص به و دارد رواج ها خانواده میان در نقد پول صورت به عیدی دلیل هر به حاضر حال درندرت به سال دیگر مواقع در عید ایام در جز شدنش بدل و رد و آن، بودن نو و پول این اینکه

. نسل چند میان کردن برقرار ارتباط نوعی به توان می را دادن عیدی از هدف است جریان درکوچکترها برای دهند می نشان و کرده ثابت را خود بودن بزرگتر بزرگترها، اینکه و دانست

. که همین داد، کسی را نقد وجه راحتی این به توان نمی عید ایام در جز قائلند احترام و ارزشافراد به که پذیرد می راحتی به شانی هر با هرکس آید، می پیش عیدی داشتن شگون بحث

. . پرداخت رسم این تحلیل به توان امی صورت دو به کند دریافت عیدی یا و داده عیدی دیگرعیدی که کرد اشاره مسئله این به توان می باشیم رسم این های آسیب دنبال به بخواهیم اگردهنده عیدی شخص طرف از خودنمایی و قدرت از نشانی و بیان برای ای وسیله تواند می

. دادن سوق رود می انتظار که است مقداری از بیشتر عیدی مبلغ که وقتی خصوص به باشدطال های سکه یا و اعتباری کارتهای تبلیغ روزها این یا و باالتر وجه با هایی عیدی سمت به افراد

. باشد مقدار چه اینکه و ست عیدی مبلغ بابت ذهنی دغدغه تشدید باعث تنها کمتر، وزن با

دهه در 40یا 30حدود فقط دادن عیدی بود، نشده سرازیر جامعه طرف به نفتی درآمدهای کهیا و دادند نمی عیدی یا مردم بقیه و داشتند باالیی مالی توان که بود هایی خانواده معدود حد

. ازدیاد با است بوده گندم و مرغ تخم مانند خوراکی مواد حد در گاه و مختصر بسیار آن وجه

192


دهه در متوسط قشر میان در ویژه به بیشتری 50درآمدها گسترش رسم این آن، از بعد و . کیف برکت حد در آن کارکرد و نبود مهم آن مبلغ هنوز ولی شد ها خانواده اکثر شامل و یافت . عیدی ندرت به آن از بعد حتی و دوره این در ما بود بزرگترها دست از عیدی گرفتن شگون و

. از پول به نهادن ارزش باشد نقدی غیر هدایای یا و فرهنگی محصوالت شامل که داریم هاییچینی محصوالت رونق همچنین و اجناس قیمت با مقایسه در پول شدن ارزش کم و طرف یکتقویت را باشد توجه قابل حتی و نقد وجه باید عیدی که را مسئله این هستند، قیمت کم که . حاضر حال در زنند می دامن مسئله این به اعتباری کارتهای تبلیغات با ها رسانه گاه و کرده

که اجتماعی شان دلیل به توان نمی که گیرد می قرار کسانی اختیار در فقط غیرنقدی عیدیو جاسوئیچی خودکار، سررسید، انواع شدن بدل و رد به توان می که بگیرند نقدی عیدی دارند،

. کرد... اشاره

است، متفاوت بسیار ها بچه های سلیقه اینکه به توجه با که است این قضیه این مثبت وجهجدید نسل سالیق شناخت و بوده ناچاری روی از نوعی به نقدی عیدی سمت به آوردن روی

. پس به تبدیل بتواند هم برروی مبالغ این که بود امیدوار توان می دیگر طرف از است دشوار . کند می درگیر را ذهن که ای مسئله ولی شود نیاز مورد ای وسیله خریدن یا و فرد برای انداز

دیگر سوی از مبلغ همان بازگشت به خانواده هر شدن متوقع و عیدی میزان رشد به رو روند . آور عذاب ای مسئله تازه و بدهد دست از را خود کارکرد رسمی هر که این هاست خانواده

. و رفته فرارتر نوروز عید رسم از نقد وجه شدن بدل و رد که این و است کننده نگران بشود،هم ... و عروسی هدیه مادر روز مثل خاص های روز تولد، مانند دیگر مراسم از بسیاری شامل

. بدون شود می جابجا پول مختلف های بهانه به فقط که رویم می سمتی به واقع در است شده . باشیم نظر مورد شخص سلیقه با مطابق وسیله یک گشتن برای زحمتی اینکه

و اقتصاد حکومت، عامل سه توان می را عمومی فرهنگ گیری شکل اساسی عوامل . به که هستند هنجارهایی و ارزشها از دسته آن عمومی فرهنگ از منظور و نامید ارتباطات

. فرهنگ از بخشی شوند می محسوب عامه فرهنگ از جزئی و آمده در عام رفتارهای صورتمشاهده را آنها توان می اجتماعی های عینیت در و دارند جامعه بر مدت دراز تاثیر عمومی

. کوتاه. در عمومی فرهنگ از دیگری بخش پوشیدن لباس شکل یا معماری شکل مانند کردنمود عمومی فرهنگ از بخش این که بگذارد تاثیر جامعه یک افراد رفتارهای در تواند می مدت

ساعی ) بزرگترها به احترام و کاری وجدان مانند است مترتب آن از عینی آثار ولی ندارد عینیعامل(. اگر و است عمومی فرهنگ ذهنی و عینی بازتاب از نوعی دادن عینی رسم ارسی

تاثیر تحت غیرعینی بخش یابد، زیادی اهمیت آن عینی وجه و کند پیدا تسلط حدی به اقتصاداحترام کسانی برای افراد که شود می طور این مثال و دهد می دست از را خود کارکرد امر این

. گیرند می نظر در عیدی برای بیشتری مبلغ که هستند قائل

که نیستند الساعه خلق های پدیده فرهنگی رفتار نوع و عمومی فرهنگ که باشیم داشته یاد بهشوند می متولد زمان گذر در که هستند فرآیندی اموری بلکه کنند، خودنمایی و تظاهر باره یک

. یا و مطلوب شکل و یابند می ماهوی تغییر زمان گذر در ها فرهنگ یابند می عملی رواج و .) ( عاطفی ارتباطات و پیوند باعث که سنتهایی کردن رها لذا شورورزی گیرند می نامطلوب

ویا برسند افراط حد به و شده پاگیر و دست سنتها همین مرور به شود می باعث شوند می . شوند رها

منابع

http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100870270451193

http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100870270451


http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=35503

ع، انقالب 1384شورورزی، اندیشه فرهنگی، رفتار و عمومی فرهنگ گیری شکل نحوه ، شماره 14و 13اسالمی،

ایرج، ارسی، مجله 1387ساعی عمومی، فرهنگ در اجتماعی ارزشهای اهمیت بررسی ، شماره شناسی 10جامعه

میثم، علم 1389موسایی، نور و اقتصادی علوم دانشکده نشر ربا، شناسی موضوع ،

مدیگان تیم

لوهان مک مارشال یاد به

آقانوری حسین امیر ترجمه

194

http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=35503


دریای بر ای پنبه چوب چون را ما وار گرداب الکترونیکی اطالعات جنبش که بود منکر توان نمی" به- گرداب قعر در سقوط درحین ما اگر اما. کند می پرتاب سو آن به سو این از طوفانی- رخداد فرآینددرحین این ی مطالعه ی واسطه به آن از میتوانیم کنیم، خودراحفظ آرامش... 1969 مصاحبه.لوهان مک مارشال" بگذریم سالمت

برخوردی در قبل سال چند. کنم می تدریس نیویورک شمال در فیشر جان سنت کالج در من لوهان مک مارشال دختر استفانی شدم مطلع دانشگاه، وقت دار آرشیو لوکاس، دایان با اتفاقی

چنین شنیدن از ؟ لوهان مک مارشال. ماست آرشیو در پدرش کارهای پیرامون تحقیق حال در به که بود سالها ،" است پیام همان رسانه" و" جهانی دهکده. " شدم زده شگفت سخت نامی می او راستا این در ولی. اندیشیدم می بود عباراتی چنین کننده ابداع که ارتباطات معلم یگانه

مک که شنیدم دایان از ناباوری نهایت در ؟ باشد داشته فیشر سنت کالج با ارتباطی چه توانست دانشگاه این. است بوده تورنتو دانشگاه در مایکل سنت کالج علمی هیات اعضای از لوهان جان سنت کالج 1949 در مجمع همین فرمان به بود، شده تاسیس باسیل سنت مجمع توسط گروه اندازی راه فعاالن از لوهان مک درواقع. شد احداث نیویورک راچستر در نیز فیشر

هیات با مالقات و سخنرانی برای اغلب و است بوده ما دانشگاه نگاری روزنامه و ارتباطات آوری جمع و جستجو برای لوهان مک استفانی. است آمده می اینجا به دانشجویان و علمی نخستین سخنرانیها ازاین برخی – بود آمده اینجا به پدرش نشده منتشر های سخنرانی از کتابی

. بودند شده ارائه دانشگاه همین در بار

به از پیش درست او گرچه. شود می شناخته اطالعات عصر آور پیام عنوان به اغلب لوهان مک اوهمچنان جمعی های رسانه و ارتباطات های تئوری اما درگذشت، کامپیوتری انقالب پاخواستن

ارتباطات نوین ابزارهای در نوآوری رویای لوهان مک هرچند. است برانگیزاننده و جا به دهنده شکل عوامل از ما ساختن آگاه با توانند می وی های نگارش بیشتر درواقع. رانداشت

195


همانطور. کنند نگهداری و صیانت انسانی منزلت از- آسا برق تغییرات زمانه این در- ادراکاتمان دانند نمی قرارنگیرند ساحل خشکی در که زمانی تا ماهیها" گفت می که دارد وجود هم آبی اصال های روش با ما تا کرد ارائه کارهایی راه او. بود آگاهی اخالقی اصول از یکی لوهان مک".

با توان می چگونه بدانیم و شویم آشنا بیشتر مان بینی واقع حس به دادن شکل برای ها رسانه گرفتار گرداب عمق در که ملوانی. " بود امان در تازها و تاخت این از دانشی چنان از استفاده

آگاه برانداز و مخرب نیروهای از که آنگاه ، برد در به سالم جان ورطه این از تواند می است آمده آغازین قول نقل از که اوبود محبوب استعارات از یکی این." دهد تطبیق آنها با را خود و باشد های نمونه مطالعه" کند، می عنوان لوهان مک. بود گرفته پو آلن ادگار کوتاه های داستان از یکی

درطرح را ما تواند می ایم شده گرفتار آن در ما که انرژی از عظیم ورطه این پیامدهای و اثرات گمان که آنان به لوهان مک زدنی برهم درچشم." کند یاری بقا و گریز برای ای برنامه و راهکار

یک او بلکه نیست اینگونه تنها نه که فهماند است" کتاب مرگ" فرضیه طرفداران از او بردند می گوتنبرگ دوران اما. دارد کتاب شده چاپ صفحات به فزون عشقی که است استادادبیات

که پرداخت هیوالیی پیرامون تفحص به که بود کسانی نخستین از لوهان مک و بود غروب درحال یک خود توانست او استعاری زبان به. شود جانشین خواست می و شد می نزدیک اللحم بیت به

درک را او مبهم اشارات تلویزیونی های مصاحبه در گزارشگران اغلب. شود محبوب رسانه حتی او. کردند می حس گزنده لحنی آن تنهاباشنیدن ، کردند نمی آلن وودی هال آنی در شخصا

تئوری که دارم شک حتی من. کرد کسب هم سینمایی جاودانگی نوعی طریق این از و شد ظاهر آنها درمورد تحقیق به ابتدا او که- ای شبکه تلویزیون و تی اند تی-ای در ازآنکه بیش او های

. دارد کارایی تیوب یو و بوک فیس در باشد، داشته کاربرد- بود پرداخته

– نداشت خبر آن از روحم حتی که گرفتم قرار ای مسئله جریان در دایان طریق از آنکه از پس اقدام 2008 سال در – ما دانشگاه با بیستم قرن پیشروی منتقدان و روشنفکران از یکی ارتباط

. بپردازد لوهان مک مارشال مداوم تاثیر و زندگی پیرامون مباحثه به که کردم هیئتی تشکیل به سنت کالج در ممتاز پروفسورانگلیسی- بی اس سی هتزلر، پدرلئو دایان، کمیته این اعضای می یاد آن از خوبی به و بود گذرانده لوهان مک با واحدهایی مایکل سنت کالج در خود که فیشر

دانشگاه نگاری روزنامه و ارتباطات گروه باسابقه اعضای از نیز او. بودند پرویتی تام و- کرد می صدا مک را او که بودند شده صمیمی آنقدر و بود کرده کار لوهان مک کنار در سالها که بود پایان جشن در که هنگامی کرد پیدا لوهان مک از زیبایی عکس دایان آرشیوها میان در. کرد

مصاحبه او که بود سال همان در. ) کرد می سخنرانی 1969 سال التحصیالن فارغ برای تحصیل به توانست می کسی چه( ؟ یانه هست آرشیو در هم این دانم نمی داد، انجام را بوی پلی مجله

پشت درخشان قرمز ردای در سالطینی هیبت آن در راچستر اسقف شین،. جی. فالتون جز آور پیام تصویر. گذاشتم دفترم در را تصویر این از ای نسخه غرور با امروز باشد؟ نشسته او سر

قدرت درستی به که متعارف غیر و مغرور کاتولیک دو – هم کنار در تلویزیونی کشیش و رسانه. بودند کرده درک را جمعی ارتباطات

دنیا درسراسر منظور همین به است، لوهان مک مارشال زادروز یادآورصدمین ژوئیه یازدهم به مسئله ازکناراین توان نمی. است شده انجام او ی یادوخاطره بزرگداشت برای اقداماتی تحسین ی چهره چنین توسط سالهاقبل جهانی ی مابادهکده امروز ارتباط که عبورکرد سادگی

ی دراواخردهه شعری در گیبسون هنری که گونه آن است شده بینی پیش برانگیزی«لوهان مک مارشال»: خواند می این-لف تلویزیونی شوی در لوهان مک طالیی درروزهای60

196


(Tim Madigan)

http://www.philosophynow.org/issues/87/Remembering_Marshall_McLuhan :منبع

منادی مرتضیمادری و پدری jحرفۀ

مقدمه : , , فرزند مادی رفاه fتهیۀ و حمایت مراقبت تغذیه به فقط بودن مادر و پدر مسئولیت آیا

) حرفۀ) هر مانند به که است شغلی یا حرفه یک مادربودن و پدربودن اینکه یا شود؟ می ختم ان , , , , و, پدر آیا واقع در طلبد؟ می تسلط و آگاهی شناخت تبحر مشخص وظایفی بر عالوه دیگر

, های حرفه تمامی مانند به توان می آیا بودن حرفه صورت در و است؟ حرفه یک بودن مادرداد؟ آموزش یا و آموخت را آن مختلف

امر یک فقط بودن مادر و پدر که کرد عنوان باید شده مطرح های پرسش به پاسخ در , , البته, که باشد می والدین fعهدۀ بر زیادی وظایف بلکه نیست مادی و فیزیکی مکانیکی فطری

چگونگی ولی بودن غریزی ضمن انسانها مختلف مسائل و وظایف اکثریت مانند به وظایف این , , می آموزش با و است آموختنی پس است تحول و تغییر قابل یعنی است اکتسابی آن اجرای ( . غیر یا رسمی از اعم ها آموزش این چه هر طبیعتا کرد پیدا اشراف و شناخت آنها به توان

, , , بهتر( را خود وظایف مادر و پدر آن بدنبال بوده تر افزوده ها شناخت باشد بیشتر رسمی . جایگاه باید جامعه در خانواده به آموزش بنابراین داد خواهند انجام تر ثمربخش و مفیدتر

. باشد داشته مهمی . رسمی های آموزش گیرد می صورت رسمی غیر و رسمی صورت دو به ها آموزش

, های, کالس دانشگاه و دانشگاه از پیش fدورۀ از اعم مختلف مقاطع در علم تحصیل مانند , یا تصویری fرسانۀ کارشناسی های برنامه حتی یا فرهنگسراها یا مدارس در خانواده آموزش

, ) ( ) می ) مشترک زندگی ابتدای در داماد جدید پدر و عروس جدید مادر والدین توسط بخصوص197

http://www.philosophynow.org/issues/87/Remembering_Marshall_McLuhan


, , , , , جامعه. آشنایان دوستان خانواده در انسان مشاهدات شامل رسمی غیر آموزش باشد , , , ساز حادثه یا مفید بد یا خوب اخبار ها سریال ها فیلم از گذر در تصویری های رسانه توسط

. , کسوت در بعدها که جامعه افراد از یک هر به ها آموزش این fمجموعۀ باشد می ها خانواده , با ناخواسته یا خواسته کمابیش تا کند می کمک پردازند می وظیفه انجام به مادری و پدری

. برای ها دانستنی این اجرای موقع در و بشوند آشنا بودن مادر و بودن پدر fحرفۀ چگونگی. باشند مؤثر و مفید خود فرزندان

والدین : وظایف ( کسب برای مندان عالقه را وظایف این تیتروار شکل به توان می خالصه طور به « زندگی بهبود بر موثر عوامل عنوان تحت اینجانب کتاب به توانند می بیشتر اطالعات

) کنند« مراجعه , خانوادگی فرزندان مختلف سنين طبق مادی بر رفاه fتهیۀ , و, تربيتي رواني.آموزشي گرفت نظر در فرزندان

, , : تهيۀ فرزندان براي رفاه تهيۀ والدين مسئوليت جواني تا كودكي سنين در مادي مسئوليت . , و, وسايل fتهيۀ امكان صورت در باشد مي مدرسه به آنان ارسال و مسكن پوشاك خوراك . به آنها تشويق جواني و نوجواني سنين در است ما وظايف از نيز ورزشي و تفريحي امكانات

. باشد مي فرزندان خواندن درس به عالقه صورت در الزم امكانات fتهيۀ و خواندن درس . كردن, فراهم است والدين وظايف جمله از آنان تحصيل fادامۀ عدم صورت در كار fتهيۀ سپس

هم و شده فرزندانشان سالمت و آرامش باعث هم امر اين كه باالتر سنين در ازدواج شرايط. , داشت خواهد دوام جامعه هم و يافته ادامه نسل هم داشت خواهد بدنبال را جامعه سالمت

. ) بشود ) اجرا مختلف درجات با بايستي مي كه است والدين مهم وظايف از بخش اين , : فرزندان به شده قائل انساني ارزش خود فرزندان براي موظفند والدين رواني مسئوليت

. , , غير در نشوند مشكل و كمبود دچار عاطفي نظر از تا كنند محبت آنها به گذاشته احترام خودكه ديگري هاي راه از را كمبود اين اينكه امكان بلوغ و نوجواني ابتداي در فرزندان صورت اين

, . , دوستان براي گذاشتن وقت و حد از بيش دوستي كنند جستجو نباشد درست است ممكن , , فعالیتی در حد از بیش گذاشتن وقت حتی اعتياد مانند انحرافاتي يا و مخالف جنس با آشنايي

, مي عاطفه و محبت كمبود كردن پر طبيعي غير هاي راه جمله از ورزش مانند مثبت و خوب. كنند, مي انتخاب فرزندان از تعدادي متاسفانه كه باشد

هاي خانواده در متاسفانه كه فرزندان تربيت در اساسي و مهم بسيار نكات از يكي , . , از يكي يعني تبعيض از منظور باشد مي فرزندان بين تبعيض دارد رواج زياد ما fجامعۀ سنتي , , از يا شود مي بيشتري محبت يا او به شده واقع والدين توجه مورد بقيه از بيشتر فرزندان

آزادي از يا و دهند مي پاسخ هايش خواسته به بیشتر و رسند مي او به بيشتر مادي نظر. باشد مي برخوردار كارهايش انجام در بيشتري

, , , : به توجه شان بودن ادب با پذيري فرهنگ فرزندان كردن اجتماعي تربيتي مسئوليت, , . , آنها, به وقت اختصاص همچنين است والدين مهم وظايف جمله از ها ارزش و اخالقيات

, , رفت و دوستان با ارتباط در درسي هاي فعاليت در آنها كنترل شان تحصيلي وضعيت به توجه . , است والدين مهم هاي مسئوليت جزء بشود شان هاي فعاليت مانع اينكه بدون آنان آمدهاي و

عهدۀ به خطيري بسيار مسئوليت كه كنند دقت بايستي والدين كودك تربيت زمينۀ در( , . دادسون خانم تربيت و تعليم متخصص يك fگفتۀ به چون باشد مي است(, 1972آنان معتقد

داشته توجه والدین بايد لذا و شود می انجام سالگي شش از قبل تربيتي هاي فعاليت تمام كه , . و آنان برخورد fشيوۀ والدين رفتار سنين اين در چون دهند انجام خوبی به را ماموریت این که

, فرهنگ و روان شخصيت چگونگي بر را ماندگار و اصلي بسا چه و واقعي تاثير شان تربيت نوع198


, . كه سال شش اين در كودك رفتارهاي و حاالت چگونگي واقع در گذاشت خواهد فرزندانشان . , ژان شد خواهد آنان زندگي فرداي بنيادي و اساسي هاي پايه است والدين تربيت نوع از ناشي

( روسو , 1368ژاک که( است گفته زیسته می دادسون از قبل سال دویست از بیش نیز . , که است دوره این در است سالگی دوازده تا تولد زمان از بشر زندگی fدورۀ ترین خطرناک

. بهترین خانوادگی زندگی fجذبۀ که افزاید می ادامه در وی زند می جوانه مفاسد و اشباهات - , . مختلف های دوره به متعلق متفکر دو از مهم نظرات بنابراين است اجتماعی مفاسد پادزهر

, -, سالها این در خود فرزندان تربيتي fزمينۀ در چقدر هر باشند داشته توجه والدين بشر تاریخ. , باشد نمي رفته هدر به نيروي بكنند فعاليت

آنان : به باید می چگونه و نباشند یا باشند انسانی اخالق دارای فرزندان اینکه اخالقی مسئولیتشود داده , ,آموزش . بندی و قید هیچ اخالق بی افراد باشد می والدین دیگر مهم وظایف از

, . از اعم خود مختلف روابط در بنابراین نیستند پایبند ای عقیده و چیزی هیچ به و نداشته , . , , قانونی, و قاعده آنان زیرا کنند نمی پیروی قانونی و قاعده از عاطفی اجتماعی اقتصادی

, , , . خود برای خطرناک افرادی افراد اینگونه نتیجه در ندارند باور اخالقی ارزش هیچ به و ندارند. , بود خواهند جامعه برای حتی و اطرافیان برای خانواده برای

, , و قوانین با ها ارزش با اخالقیات با انسان که هایی آموزشگاه و ها مکان اولین از یکی , . , والدین بر رو این از است خانواده شوند می آشنا جمعی و فردی زندگی نبایدهای و بایدها با

, , بدین تا بدهند آموزش خود فرزندان به اند شده برگرفته دین از غالبا که را اخالقیات که است, , خود, های برنامه راستای در افرادی چنین وجود از بتوانند جامعه هم و آنان خود هم ترتیب

. ببرد بهرهارتقاء : و پيشرفت در مهمي جايگاه مهارت و تخصص كه امروز دنياي در آموزشي مسئوليت

, , فرزندان آموزش امر در امكانات حد در كنند تالش بايد والدين دارد جامعه سپس و انسان , , . پيشرفت در كه امكاناتي fهمۀ از و گرفته نظر در آنان براي را خوبي مدارس امكان صورت در فرستاده مدرسه به را آنان كنند گذاري سرمايه خود

. , و باشند داشته دانشگاهي تحصيالت مايلند فرزندان اگر كنند استفاده است موثر آنان علم . , فرزندان اگر حتي كنند كوتاهي نبايد نيز زمينه اين در والدين دارند نيز را تحصيل fادامۀ توان

, , دارند را آنان به كمك توان والدين و هستند كشور از خارج در تحصيل fادامۀ به مايل شان . مدارج طي از پس بتوانند فرزندانشان طريق بدين تا كنند فراهم آنان براي را شرايط بايستي . دست, از يقينا نيز والدين باشند موثر جامعه براي هم و بوده مفيد خود براي هم علمي , . , والدين بنابراين برد خواهند لذت باشند كه فرزندانشان موفقيت شاهد يعني خود آوردهاي

. دارند زمينه اين در مهمي مسئوليت : را مشتركي زندگي و كرده ازدواج روزي كه مايلند جوانان تمامي زندگي تشكيل مسئوليت

, , . نظر از هم و زماني نظر از هم فكري نظر از هم زمينه اين در كه موظفند والدين كنند آغازآغاز را مشتركي زندگي بتوانند آنان تا رسانده ياري آنان به و بوده خود فرزندان كنار در مادي

( , جوانان. فرزندان اخالق و روان سالمت باعث اوال مشترك زندگي تشكيل و ازدواج كنند , , , استمرار( اينكه ضمن برده سود آنان رواني و اخالقي سالمت از جامعه ثانيا شده جامعه

, . و انحرافات شيوع باعث هم ازدواج شدن كم صورت اين غير در شد خواهد تضمين جامعه . , از گرفت خواهد قرار انقراض و انحطاط خطر معرض در جامعه هم و شده جامعه در فساد

, سپس و فرزندان قبال در را خطيري مسئوليت نيز مرحله اين در و سن اين در والدين رو اين. دارند جامعه

آموزشخانواده : , که وظایفی جریان در بخوبی اوال والدین fهمۀ که داشت انتظار توان نمی شک بدون

, , , , اجرا را آنها چگونه دانند نمی هستند واقف خود وظایف به که آنانی ثانیا باشند شمردیم ب , و, بهتر شناخت و آگاهی با والدین که است حل راه بهترین ها خانواده به آموزش ثالثا کنند

199


, که باشند داشته فرزندانی آینده در لذا و کرده برقرار رابطه خود فرزندان با ارتباط در کاملتر , چنین وجود از والدین هم و باشند داشته رضایت خود وضعیت چگونگی از فرزندان خود هم

, و آشنا اخالقی سالمت دارای افرادی وجود از جامعه هم و بکنند غرور احساس فرزندانی , سالم افراد این کمک به بتواند جامعه که هایی مهارت واجد و جامعه فرهنگ به مند عالقه

. بپیماید را توسعه و پیشرفت های راه متخصص و فرهیختهو بودن خوب پدر چگونه احساس این ما fجامعۀ والدین هم جدید سال در که است امید

, , هم و بیفتند آن تقویت فکر به دارند را احساس این اگر و بیابند خود در را بودن خوب مادر , تا بکنند بیشتری گذاری سرمایه و بیشتر تالش مهم امر این برای جامعه فرهنگی مسئولین

, , , مطمئن و تر سریع نتیجه در و باشیم داشته اخالقی فرهنگی روانی نظر از سالم ای جامعه. برسیم واقعی های پیشرفت به تر

منابع فهرست( ژاك- ژان , 1368روسو . . انتشارات(. تهران كيا منوچهر ترجمة پرورش و آموزش يا اميل. ششم, چاپ گنجينه

( مرتضی- .1391منادی , . نور(. آوای انتشارات تهران خانوادگی زندگی بهبود بر موثر عوامل.) چاپ) حال در

-Dodson Fitzhugh )1972(. Tout se joue avant six ans. Paris, Robert Lafon.

مولودی عبدالعزیز

کرد فرهنگ صفحه شادباشنوروزی

200


دۀکا بۆ زستان تۀرمی دۀڕوا، ساڵۀ وۀرزی و ڕۆژ

دۀکا نۆ ڕۆژێ بۀ خۆی دنیا کۀ نۀورۆزۀ ڕۆژی

ئۀزێ لـێ تازۀی ساڵی و ساڵۀ بوونی تێپۀڕ ڕۆژی

) سقز ) عدنانی مصطفی دۀکا ڕۆ عومرم چوونی ئێستا نۀورۆزۀ بزۀی هۀر

که است حرکتی ادامه ار نشان دیگر سالی گذشت به نگاه قرارداریم، دیگر نوروزی آستانه در . ایران ادب و فرهنگ همراهان همه به را بهار و نوروز پیشاپیش است روان اما آرام اگرچه . . اهمیت واقع در دارد ای ویژه جایگاه کردی فرهنگ و ادبیات در نوروز گوییم می تبریک زمین

کردی هویت از بخشی عنوان به را نوروز که است ای اندازه به کردها فرهتگ در موضوع. اند کرده تعریف

. دوستانی شود روز به توان حد در بتواند تا داشت تالش صفحه این البته گذشت که سالی در . در امیدواریم داشتند موثر نقش هدف این تحقق در کردند همکاری مختلف های شیوه به که

. باشیم صفحه این با دوستان بیشتر همکاری شاهد جدید سال

و تلخ رویداد چند با سال انتهای در اما است متنوع و زیاد کشور در فرهنگی رویدادهای اگرچه . سبک دارای نخبه دو دادن ازدست کنیم می اشاره آنها به کالم پایان در که شدیم روبرو شیرین

سال آخر رویدادهای از کردی و فارسی ادبیات و 90در نویسنده یونسی ابراهیم یعنی بود. دانشور سیمین خانم و کرد توانمند مترجم

یاد در زنده مشروطه از بعد از حرفه ای صورتی به که بود ایرانی زن نخستین دانشور، سیمین . نام بانوی این درگذشت از قبل یافت ای ویژه جایگاه و نوشت داستان فارسی زبان در ایران

201


. نقش بزرگواران این هردوی درگذشت کرد آشنای نام مترجم و نویسنده یونسی، ابراهیم آور، . ادبی نخبه دو این دادن دست از مجددا کرد صفحه شدند جاودانه و زدند روزگار دفتر بر را خود

. گوید می تسلیت ایران مردم به را فرهنگی و

برای اسکار جایزه دریافت و کشور سینمای کارگردان فرهادی اصغر موفقیت از این، کنار در . موفقیت این است تحسین شایسته که کرد یاد توان می سیمین از نادر جدایی فیلم کارگردانی

. گوییم می تبریک ایران مردم و کشور گران سینما فرهادی، به را

نادری احمد202


مخاطره و امید سال اجتماعی، جنبشهای گردشقرن، نسل

. . دو در زیستن برای است فرصتی این هزاره پایان نسل است قرن گردش نسل ما نسل ) ( . از یکی تردید بی که ، بیستم قرن وحشت و آتش و دود قرن پیوسته البته و متفاوت، فضای

قرن به ورود با و است شده سرگذاشته پشت است، بوده بشر زندگی اعصار ترین خشن ) ( شاهد جدید قرن که وهست بود امیدوار تردید، البته و خوشحالی با بشریت یکم، و بیست

جایگزین است، بوده الهی انبیای پارادایم که انسانی کرامت و اخالق و باشد، کمتری خشونت . گردد امنیتی نگاه بر مبتنی طلبانه جنگ رئالیسم

. است داشته مشغول خود به را بشریت ذهن دیرباز از که است رویایی پایدار، و دائمی صلحاجتماعی های فلسفه در که است اتوپیایی اگرچه کرامت، و عدالت برابری، بر مبتنی دنیایی

ذهن های الیه ترین عمیق شک بی که است آرزویی است، داشته متفاوت تصویری مختلفهای ستم و تبعیض از خسته رنج، و درد از خسته بشریت و دارد و داشته سیطره در را بشر . اتوپیا این ندارد و نداشته رویا این به بردن پناه جز ای چاره جهان، کنار و گوشه در روزمرهپایان در است، داده نشان را خود هزاره پایان تفکرات و گرایانه هزاره های اندیشه در اگرچه

" دیگری " چیز جهان واقعیت هرچند بود، داشته مشغول خود به را بسیاری ذهن نیز بیستم قرنمحال آرزویی آرمانی وضعیت به خشونت وضعیت از گذار به امید اما کشید، می تصویر به را

. به خاورمیانه بودند داشته خوش دل آن خاطره به خاورمیانه بخصوص و جهان مردم که بودبا آنرا تاریخ که است ای منطقه بشری، های تمدن خاستگاه و الهی ادیان پیدایش مهد عنوانیا منطقه این مردمان سرشت و اند سرشته انسانی های خشونت و پایان بی های جنگ

. استعمار یا جنگ، یا است، بوده دیکتاتوری

مدرنیته و سنت برخورد که است، بوده زیادی های ناآرامی شاهد اخیر قرن دو در منطقه این " " . و پیشرفت حال در غرب تمدن مظاهر ورود با برخورد، این است داشته اساسی نقش آن در

تکنیکی های قله اوج به رسیدن برای روزافزون شتاب با و وسطا تاریک قرون از برخاسته تازهتا خرد سطوح از اجتماعی، تا فردی سطوح از و شد شروع اسالمی های سرزمین به صنعتی و

. نتیجه در آمده بوجود موج برگرفت در را حکومتی های پهنه تا اجتماعی های گروه از کالن،اما شد، منجر عظیم فرهنگی تاخر یک به چه اگر اسالمی، کشورهای در اروپا صنعتی انقالب

203


. در سعی و فرانسه انقالب افتادن راه به با موج این نماند فرهنگی های جنبه به محدود " خاورمیانه " آن، از برآمده حکومتی مدل همچنین و برادری و آزادی برابری، اندیشه فرافکنی

از کهن سنتی دار میراث که عثمانی امپراطوری فروپاشی از پس فضای در و درنوردید راپسا فضای در آمده بوجود قدرت خالء در و بود، سنی شاخه در اسالمی سنتی سیاسی اندیشه

مطرح عرب جهان در آن لیبرال های اندیشه به سرسپردگان کمک با را خود توانست عثمانینماید.

بیستم قرن اوایل در عرب دنیای در ناسیونالیستی پارادایم برآوردن فرافکنی،سر این حاصل ( احساسات. پایه بر که عرب سنتی ناسیونالیسم خالف بر که عرب جدید ناسیونالیسم بود

) غربی کالسیک لیبرال افکار تاثیر تحت که بود ای پدیده ، بود سنتی وفاداری و خویشاوندیبه اعتقاد سیاسی، سازمان محرکه نیروی عنوان به فردی آزادی کردن حداکثر بر و آمد بوجود

وسیع بحران به پاسخی و بود مبتنی غربی نهادهای از برداری الگو و غربی، دموکراتیک اصول . کنستانتین های اندیشه مرکز آنچه عثمانی فروپاشی از پس اسالم، دنیای در آمده بوجود هویت

می تشکیل را ناسیونالیسم این مبلغان و متفکران و عراقی البزاز عبدالرحمن و سوری زریقبا عرب جامعه حال و گذشته اقتصادی و سیاسی اجتماعی، شرایط تطبیق دغدغه داد، . و اسالم سازگاری بود غرب تکنیکی و مادی آشکار رشد و غرب سیاسی هنجارهایبا اسالمی جماعت کانون عنوان به عرب ملت مفهوم طرح در سعی عربی، ناسیونالیسم

" ) ( ) هویت ) ساختن سرانجام و ؛ بود عرب که اسالم پیامبر و قرآن زبان عربی زبان از استفادهمهمترین" از صفات، و عادات و ادبیات، تاریخ، زبان، همچون هایی مولفه از استفاده با عربی

. بود آن متفکران و ناسیونالیسم نوع این های دغدغه

اما بود، شکست به محکوم مختلف دالیل به بنا خود ظهور ابتدای از گفتمان این چه اگراز مملو آرمانشهری نوید که آلترناتیوی عنوان به را خود عثمانی، پسا فضای در مدتی توانست

. فرهنگی و عقیدتی فکری، بستر با همخوانی عدم کند مطرح داد، می را لیبرالی های اندیشهبودند لیبرال ناسیونالیسم الزمه که اجتماعی نیروهای از کدام هیچ نبود مسلمانان، جامعه

) عدم) و غربی وارداتی نهادهای ، صنعتی و تجاری شکوفای بورژوازی و زمیندار اریستوکراسیاین شکست دالئل ترین اصلی از نوظهور، اجتماعی نیروهای و محیط با نهادها این سازگاری

( . سوریه در لیبرال ناسیونالیستی های رژیم نتیجه، در بودند مصر( )1949گفتمان در و( 1952، ، اردن ) . 1957در تجربه( به موفق عرب، کشورهای از بسیاری همچون نیز عراق شدند سرنگون

لیبرالیستی های اندیشه به قوی اجتماعی ظواهر،گرایش همه رغم به حتی و نشد، لیبرالیسم . ظهور را عربی لیبرال ناسیونالیسم جان نیمه تابوت به ضربه آخرین نیافت رواج کشور این در

" " . - این شدن ساخته با چه اگر آورد وارد یهود ملت دولت ساختن پروژه و اسرائیل آپارتاید رژیم " " به فلسطین مساله و یافت ظهور عرب رادیکال ناسیونالیسم از نوعی جدید، موجودیت

چنان نماد فلسطین حال عین در اما شد، تبدیل عربی مباحث برتر دال و کانونی نقطه عنوانسرنوشت بر نظارت از تنها نه آنها که داد می نشان که شد، اعراب زندگی تباهی از ای درجه

. ضربه این باشند توانند نمی نیز خود یکپارچگی حفظ به قادر حتی بلکه ناتوانند، خودشاناز بیش گذشت از پس هنوز که کرد، خورده زخم آنچنان را اسالم جهان و عرب ملتهای غرورنه توجهات کانون در همچنان آن به مربوط مباحث و است، نیافته التیام زخم این دهه، شش

. است المللی بین جامعه بلکه اسالم، جهان تنها

از نشان اردن و سوریه مصر، کودتاهای فلسطین، مساله در اعراب شکست از پس دهه یکصدا به عرب جهان در را لیبرالیسم مرگ ناقوس و داشت لیبرال ناسیونالیسم اندیشه شکست

. که عرب ناسیونالیستهای ساخت آشکار اعراب برای را گفتمان این جایگزینی لزوم و درآورد

204


فلسفه بودند، دلگیر فلسطین امور در نفعش خاطر به غرب از و ناراضی؛ کند، پیشرفت ازترتیب، بدین و کردند رد عرب جهان با نداشتن تناسب دلیل به را غرب سیاسی و اجتماعی های

تلفیق در سعی یا و نشانیدنده ناسیونالیسم بجای را رشد و دگرگونی سوسیالیستی الگوهایاز یکی بعث، حزب آمدن بوجود که نمودند، کمونیستی چپ های اندیشه با ناسیونالیسم این

. بود عمل این نتایج

لیبرال ناسیونالیستی گفتمان اندازه به قدمتی عرب، جهان در کمونیستی گفتمان آمدن بوجود . به. کردند عرب جهان در خود اشاعه به شروع کمونیستی احزاب اکتبر، انقالب از بعد دارد

سال در که تونس شیوعی حزب کمونیست 1919استثنای حزب از ای شاخه عنوان به ودر و شوروی جماهیر اتحاد تاثیر تحت توان می را احزاب این بقیه تقریبا یافت، تشکیل فرانسه . که اجتماعی عدالت اندیشه بودند خود سرزمین در کشور این مستقیم نماینده موارد اکثر

" " - شده خلق تازه های ملت دولت در داد، می تشکیل را گفتمان این برتر دال و مرکزی مفهومطرفداران توانست بودند، رنج در اقتصادی و اجتماعی امکانات توزیع در توازن عدم از که . کشورهای در خود گونه قارچ گسترش به شروع نیز گفتمان این لذا کند جلب خود به را زیادی

. سایر و یمن عراق، سوریه، لبنان، فلسطین، مصر، سیاسی و اجتماعی صحنه کرد عرببر را بسیاری جوانان توانستند احزاب این و بود گفتمان این فرافکنی شاهد عربی کشورهای

شریکی توانستند قاسم زمان در عراق همچون کشورها از برخی در و کنند، جمع خود گرد . بستر با با نیز ها اندیشه این که آنجا از شوند محسوب سیاسی قدرت برای استراتژیک

های اندیشه از تر جدی بسیار نقدی حتی نداشتند، همخوانی مسلمان جوامع عقیدتی و فرهنگیبه ماده دادن قرار و ماتریالیسم مفروض با گفتمان این که چرا گرفت، صورت آنان به لیبرال

. اینرو از طلبید می چالش به را خدا پرستش یعنی مسلمانان، عقیده ترین بنیادی خدا، جایمی مسلمان جوامع اعتقادات کانون عنوان به اسالم متوجه گفتمان این ناحیه از که خطری

. همچون کشوها از برخی در که جایی تا واداشت گفتمان این با مبارزه به را دینی رهبران شد،به مجدد دعوت دار داعیه پیداست، آن اسم از که همچنان که االسالمیه الدعوه حزب عراق،

آمد بوجود بود، کمونیستی گرایانه ماده اعتقادات گذاشتن کنار و اسالم

ترکیب با بعثیسم گفتمان کمونیستی، گفتمان افول و لیبرال ناسیونالیستی گفتمان شکست بابه را خود کرد سعی اسالم، از هایی مولفه به توجه همه از مهمتر و دو این بنیادین های اندیشه

. اندیشه گرفتن وام کند مطرح مسلمان عربی کشورهای عرصه مسلط گفتمان عنوانو کمونیستی، گفتمان از اجتماعی عدالت اندیشه لیبرال، ناسیونالیستی گفتمان از ناسیونالیسم

برخی در قدرت گرفتن دست در سبب ارتش، افسران در نفوذ همراه به اسالمی، های اندیشه. شد سوریه و عراق جمله از عرب جهان کشورهای از

های اندیشه از ای ملغمه در اسالم جهان اجتماعی، اندیشه حوزه در بیستم، قرن دوم نیمه درکه نشانده دست حاکمان گرفتار نیز، سیاسی و حکومتی حوزه در و بود معلق غربی وارداتی

. اندیشه این ناکارآمدی که بود حالی در این بود بودند، گرفته دست در را قدرت کودتا بوسیلهسرخوردگی و یاس نوعی سبب مسلمان، مردم اقتصاد و امنیت تامین در غربی نهادهای و ها

باشکوه گذشته به بازگشت حسرت و نوستالوژی حس تقویت نتیجه در و مسلمان، مردمان . از و بود، برده فرو خود در را اسالم جهان که هویتی بحران گرفت اوج جوامع این در اسالمی

منابع بر سلطه بواسطه اغلب که نشانده دست و دیکتاتوری های حکومت ناکارآمدی سوییوضعیت یک در را اسالم جهان کنند، نهادینه را خود توتالیتاریسم بودند توانسه نفت سرشار

. یابد ادامه توانست نمی این از بیش وضعیت این که بود داده قرار انفجاری

205


عربی های حکومت اصلی شاخصه گرا، تمامیت های حکومت نتیجه در یافته سازمان خشونت . فضای و نخبگان مدیریت سوء و ضعف با آمیخته هویت بحران بود بیستم قرن دوم نیمه در

سالهای واپسین در را اسالم جهان کشورها، این در موجود خفقان و سیاسی مسدود و بسته . و اتوپیایی گذشته به بازگشت اندیشه بود داده قرار آمیز خشونت انفجاری آستانه در قرن

اقتصادی، مختلف های حوزه در موجود های ضعف کنار در آینده، در آل ایده نظمی ساختنباروت، بشکه این و بود داده قرار عملگرا فعالگرایی آماده را عرب جهان سیاسی، و فرهنگی

. برسد سازنده البته و مخرب انفجاری به تا داشت ای جرقه به نیاز جدید قرن ابتدای درهای دغدغه به تا باشد، داشته نو طرحی انداختن در سعی موجود، نظم تخریب با که انفجاری

. خودکشی شک بی جرقه، این دهد پاسخ امنیت و ثبات حیطه در عرب مسلمان مردمان ذهنیدسامبر در تونسی جوان از 2010یک مختلف کشورهای به ناآرامی دومینوی آن، از پس و بود

جان تاکنون و رسید سوریه نهایت در و لیبی یمن، سعودی، عربستان بحرین، مصر، جمله . است گرفته را نفر هزاران

در و است، نشده تثبیت اسالم جهان در انقالبی پسا فضای در اجتماعی و سیاسی نظم هنوزیا و است، حاکم مبارک منهای سابق نظام کمابیش هنوز مصر همچون کشورها این از برخی

بازتولید سعودی لباس در سابق دیکتاتوری سعود، آل ساخته غرب اسلحه زور به نیز یمن درسعود آل سربازان سرنیزه و عربستان های تانک زور بحرین، همچون دیگر برخی در یا و شده،

و ناتو طمع و باروت و نفت بوی لیبی در یا و است، اجتماعی های جنبش از بیش خلیفه آل وبین مرزی شهرهای در شهری جنگ سوریه، در یا و ساخته، مسموم را فضا غربی کشورهای

) ( ) - ( چشم ، شرقی محور از نیابت به سوریه ارتش و عربی غربی محور نمایندگی به القاعدهگذاشته عرب جهان در اجتماعی های جنبش فراروی را ناپایدار و نامطمئن ای آینده انداز

بحران. به پاسخ در جدیدی سیاسی طرح انداختن به اجتماعی های جنبش این که این استصحنه این در کالن و خرد بازیگران بازیگری به نه، یا شود می موفق اسالم جهان دائمی هویت

. گردد می بر الملل بین نظام آینده و

آنچه اما برد، می سر به بودگی ایدئولوژی بی و سری بی حالت یک در اخیر های جنبش چه اگرو انقالبها؛ این برای موثری ایدئولوژی به شدن تبدیل حال در سیاسی اسالم است، مسلم

این جدی راهبران به شدن تبدیل حال در النهضه و المسلمین اخوان همچون گرا اسالم احزاب . ) ( اسالم اینرو، از هستند گذار مرحله در و انقالبها از پس یعنی پسینی مرحله در انقالبهانموده مطرح صحنه این در را خود جدی بطور که است آلترناتیوی کلمه، اعم معنای در سیاسی

. لحظات محدود تجربه باشد مسلمان جوامع ای دهه چند چالش به پایدار پاسخی تا است ) ( است داده نشان غزه فلسطین و الجزایر همچون عربی کشورهای از برخی در دموکراسی

. بیانجامد سیاسی اسالم گیری قدرت به تواند می رای صندوق که

طریق از تواند می اسالم جهان در قرن گردش نسل آیا که سئوال این به پاسخ پایان، دراما کرد نزدیک ای آینده به موکول بایستی را یابد، دست پایدار نظمی به اجتماعی های جنبش

سال که است این است مسلم یا 2011آنچه در 1390میالدی مهم غایت به سالی خورشیدی، . انداختن راه به با عرب ستم تحت ملتهای که سالی بود جهان و اسالمی کشورهای تاریخ

شان غربی طرفداران و دیکتاتور حاکمان به خود پیام انتقال در سعی اجتماعی، های جنبشکشورها. این مردمان برای و بوده نوین استعمار دوره پایان بخش نوید که پیامی نمودند

. بود مخاطره و امید از سرشار

206


هاشمی علیرضا سید

کتاب برای شخصی جایی خانه

207


می اجازه پدرم مرحوم بودم، راهنمایی دوره در که موقع آن دور چندان نه سالهایی که در داداجدادی روستای به و اصفهان به می وقتی هفته مان سه دو در رویم، تابستان تعطیالت فصل در ای

پدر . منزل خانه بزرگم پدر منزل بمانم اتاق بزرگ و خشتی دیوارهایی با بزرگ بود تاق ای با هاییرف و دور گنبدی بطور هایی آن روی مختلف اشیای که متر یک از بیشتر بلندایی با اتاق، دور تا

. می صورت بزرگم مادر توسط اشیاء ترتیب و نظم این داشت قرار مالباجی. مرتب که او گرفتمی مکتب درس روستا دختران به بود روستایی تاقچه خانه از بخشی رو این از مملو داد، اتاق های

کتاب مکتب از . خانههای حافظه که آنجا تا بود می ای یاری سعدی، ام بوستان و گلستان قرآن، دهد،حسین والدین، عاق جزء، عم ذاکانی، عبید گربه و موش مثنوی، دمنه، و کلیله حافظ، دیوان

کتاب جمله از ترسل و الفیه جودی، مفاتیح الجنان، شبستری، تاقچه کرد روی که بود قرار هایی هامی ورق را آنها وقتی و خوشبو داشت بسان کاگل و نم و نا بوی عطر زدم حس ترین ها

می جانم در را ده خوشایندی مالی که شیخ حاج بود، دیگری دنیای مادرم دایی منزل اما تراواند؛خانه به بود مادرم اتفاق به هرگاه داشت که اقتداری دلیل به و داشت بزرگتر مراتب به ای

می تاقچه منزلشان نزدیک به رفتن جرأت . رفتم تاقچه اما نداشتم را کتاب ها از بود مملو با ها هاییورق و زرد و سیاه قهوه جلد . هایی خانه داشت مبهم لذتی دور از آنها دیدن که کاهی و هایای

کتاب دارای بیش و کم هم روستا اهالی رف دیگر روی انکار هایی هویتی کتاب ترتیب بدین و بود -هااتاق در و ناپذیر زمستان بلند شبهای در روستایی افراد با کتاب مؤانست و بود روستایی های

داستان و شاهنامه چیستان خواندن و المثل ضرب و قصه بیان و عیاران و ارسالن امیر های. بود عیان بخوبی

پدری . خانه بود، دارایی وزارت کارمند پدر داشت را رویه همین نیز تهران شهباز خیابان در امنهج و مفاتیح و قرآن نشیمن، اتاق تاقچه روی اما نداشت، رسمی و دیپلم سمت یک در البالغه

قرار دیگر سمت در عیاران و نامدار امیرارسالن و نظامی خمسه و گلستان و حافظ و مثنویمی. کوچه سر فروش پارچه نزد اداره از مراجعت از پس پدر حال این با از داشت پس و رفت

می بر خانه به وقتی گفت و گپ ساعتی سه . دو روی را کتاب داشت دست در کتابی گشتمی قرار می تاقچه دوش بر عبایی اذان شروع با و می داد مسجد به و شم. انداخت آنگاه رفت

می گل نیز ما می فضولی ورق را پدر کتاب و کتاب. کرد این که زدیم بودند تاریخی معموال هامی امانت هم به پدر کتاب. دوستان این سال دادند در سیاسی ها بوی و رنگ پنجاه دهه میانه های

دکتر اثر است، فاطمه فاطمه کتاب دبیرستان سنین در دارم، خاطر به که طور آن گرفتمی مطالعه مخفیانه پدرم را او شریعتی دید از پنهان هم من نداشت خبر آنکه از غافل کرد،

می مطالعه را کتاب کردم. همان

دوم طبقه در شخصی اتاق صاحب و داشت همراه به برایم را استقالل نوعی دانشگاه به ورود . مجله و کتاب از مملو سال یک از کمتر که بود دیواری کمد دو و رف یک دارای اتاق شدم خانه

کتاب. آریان شد پرهام، باتامور، شناسی جامعه ... های هیس، شناسی مردم ، انصاری و ادیبی پور، ... ... فصل و مجالت ، عشایر و ایالت ، االمینی سخن، نامهروح کوچه، الفبا، اجتماعی، علوم های

جنگ وهنر ... مردم، رمان ، ادبی ... های اشعار ، ساعدی هدایت، داستایوفسکی، چخوف، های ... کتاب دیگر و مشیری شاملو، آزاد، اعتصامی، نسل فرخزاد، هم که با هایی من دانشگاهی های

. رفته اتاق این آشنایند دوستان آنها شب سه دو هفته در که آنطور شد دوستان پاتوق رفتهمی منزلمان کتاب. دانشجو و داشتیم گفت و گپ بودیم، بیدار وقت دیر تا گاهی مجالت آمدند و

کمد می داخل ورق فرش روی را می ها نشان هم به را مطالبش و خستگی. زدیم و خواب دادیم . » « همین پس از هم نوشتن و نگارش بود حاالت آن قرینه به معنایی دلخوش نداشت، معنا

. شد آغاز دانشگاهی رقابت و دلخوشی حاالت

208


ازدواج آن بدنبال و تحصیل از فراغت اما چرخید، روال همین بر پاشنه لیسانس فوق دوران تا : کتاب آوردن برای جایی استیجاری منزل داشت همراه کتاب با را چالش پدری اولین خانه از ها

سال. طی در که طور همان ناچار به گزینش نداشت به خود بار این آزمودم، را شدن گزینش هاکتاب از اندکی و پرداختم . کردن کوچکی آوردم استیجاری خانه به و انتخاب را نیاز مورد های

رف ناچار به نداشت، کتابخانه استقرار و خرید برای جایی بزرگ آپارتمان پدر روستایی خانه هایآپارتمان چون و آوردم یاد به گوشه را بود، بیگانه تاقچه و رف با را شهری نشیمن اتاق از ای

تکیه را دیوار ستون و کردم کتاب انتخاب بی گاه اتهام سلیقه، این چند هر دادم، قرار را ها سلیقگی. داشت بدنبال همسر جانب از

. . یک از پس بود اصلی نیاز کتابخانه شد، خریده که خانه باالخره بود کتابخانه نوع دوم چالششیشه در و حفاظ هرگونه فاقد که سوئدی کتابخانه مدل قابل جستجو عوض در اما بود، ای

خانه خانم شد، برانگیز چالش فرهنگی تفاوت بار این کردم، انتخاب بود شدن جمع و نصبمی کتابخانه ترجیح را شیشه و در دارای کتاب ای تا در داد بچه دسترسی ایضا و گردوغبار از ها

را آن وقتی که پدری خانه اتاق دیواری کمد در شخصی کتابخانه خاطرات با من اما باشد؛ امانمی پنجره باز همچون می کردم ترجیح را سوئدی کتابخانه مدل بود، کتاب بهاری هوای به دادم،ای

اگر باک چه حال بگیرد، انس آن با ابتدا از تا باشد کودک دردسترس باید کتاب بودم معتقد ایضاکتاب از !بعضی شود خطی خط یا پاره ها

کتاب داشتن به نیاز تکمیلی، تحصیالت انسان ادامة فرهنگ های بخصوص و و شناسی مردمکتاب که بطوری کرد، دوچندان را فولکلور ردیفه موضوعات دو بطور سوئدی کتابخانه داخل ها

نیز سوئدی کتابخانه کناری طبقات از طبقه چند دوستانه مصالحة یک در که چرا گرفتند؛ قرار . می کتاب سمساری گاهی اتاق قسمت این حاال گرفت تعلق فرزندم کتابهای که به زمانی شود،

مقاله سفارش، می به می ای طرف بر را انتشاری آماده کتاب نواقص یا همزمان نویسم و کنمکتاب بعضی در مطلب جستجوی به نیز .فرزندم است مشغول ها

واحده هشت آپارتمان می تو زندگی که می ای آنجا از را این ندارد، کتابخانه کسی در کنیم که گویممی برگزار یکدیگر منزل در آپارتمان جلسات برای که کتابخانه جلساتی و کتاب از اثری کنیم

همسایه همه البته . ندیدم، هم پدرانشان هستند راهنمایی و ابتدایی دوره حد در فرزندانشان هاکاسب و آنها کارمندان از انتظاری هیچ رو این از درآمدند، کسب و روزی بدنبال که هستند هایی

جماعت کاسب و کارمند از که است پایین آنقدر کشور در مطالعه سرانه آمار که چرا نیست، ! خانه حال این با نباشد اندازه توقعی به آنها .های باشد شخصی کتابخانه برای جا که است ای

آپارتمان شخصی البته کتابخانه و کتاب برای را جایی متر شصت پنجاه، متراژ در هم آن نشینینمی . باقی متر بیست و یکصد تا نود یعنی باال متراژهای در باشی مطالعه عاشق آنکه مگر گذارد

. متراژهای در باشی اهلش باید هم آن است، شخصی کتابخانه داشتن برای مناسبی فضاهای . ساکن اقشار برخی معموال اما باشی داشته را فرهنگش باید اینجا است، العاده فوق که باالتر

کتابخانه بزرگ آپارتمانهای این کتاب در با . هایی می راحتی به دارند دکوری نمایشگاه های در توانکتاب نوع این آپارتمان کتاب برخی در و داد، تشخیص را دکوری کتابخانه های این را ها دکوری های

. کرد کشف

می » فرو فکر به که رویا کمی می روم می: پردازی که بود طوری احوال و اوضاع کاش اینکه -کنموخونه خرید زمینی اتاق شد تموم تو و ساخت شخصی نو ای خونه یک کرد، درست تاقچه هاش

دری پنج نورگیرهاش که سنتی سبک پنجره به با .هایی گنبدی و بلند سقفهاش و باشه رنگی های . نبود، جا نداشتن و کتاب خرید از نگرانی اونوقت تهرون قلب تو اما بزرگ، پدر خونه مثل

209


انسان زمینه تو تخصصی کتاب فرهنگ هرچی و فرهنگ و می شناسی بود توی مردم و خریدیمی تاقچه قرار تاقچه ها . دادی، اتاق بود کتاب از پر دکوری اشیای جای به که که هایی هم هاش

می هم دیگه کارهای بود روح بزرگ استاد یاد زنده که کاری مثال بکنی، خونه تونستی تو -االمینی . می خونه اونوقت داشت عیار تموم فولکلوریک موزه یک و بود کرده پاتوق اش یک پاتوق، شد

دوست. می فرهنگی گفت ها و گپ استاد آمدند، فرهنگی؛ می های دعوت هم رو هم، ها با همه کردی،خونگی ترشی با دیزی، غذا بمونه بخواد هم که هر آماده؛ و سوز لب دشلمة مادر چای که زنای

. می خارج از که هم دیگرانی انداخته می بار راست یک بی آیند اینجا، به آمدند رفتن بدون تعارفبرومبرژه. کریستیان آلمانی، مارزولف اولریش میآد؛ تاجیکستان از که رحمانی روشن هتل

فرهنگی ... فضای عجب و ...« فرانسوی عجب ای،

می قطع را افکارم رشته فرزندم : » صدای نمی باز ایمیلم بابا ناتمام را رویاهایم و دوستم کند شه، .» می دور رویاهام از کنم دانلودش باید کرده، ارسال برام کتاب لپ یک به می شوم، نگاهی -تاپ

الک سرعت یک با اینترنت . اندازم، کتاب، دانلود دیگه اینجا است، کندن جان حال در پشتینمی خانگی و شخصی کتابخانه می. فضای رو اول حرف دانلود سرعت اینجا این خواهد با زند،

درایو فضای لپ حال یک های خرید فکر به باید است؛ شده مختلف مطالب از پر مشترکمون تاپیک که هاردی باشم، شخصی هارد کتابخانه کنار در مجازی گردد.کتابخانه

210


زبان اين داد به خدا به را برسيد بسته شما ها

مقدم هاشمی امیر

دهیم، تغییر کمی را دید زاویه اگر اوقات گاهی اما است، خوشایند اگرچه نوروز از گفتن سخن . میان در است قرار که حال بیاورد همراه به خود با هم را نگرانیهایی و ها تواندناراحتی میکنم، یاد توجهی قابل فرهنگی تجربه از نوروز، مناسبت به نیز من شناس، انسان دوستاننوروز های نزدیکی در ام اصلی دغدغه که بیاورم میان به سخن ای تجربه از دهم می ترجیح

قرمزی. ماهی میلیونها مرگ و اسارت نگران شود، می که نوروز نزدیک است سال چهار استبهانه چه و شادابی؛ برای هستند ای بهانه ما، سین هفت سفره بساط بر که شوم می

شیشه! پشت پوستر چسباندن پستال، کارت توزیع طریق از که است روزی چند دهشتناکی( وبالگم روی بر مطلب نوشتن ایمیل( www.moghaddames.blogfa.comخودروها، و

. فرصتی که زمانی انجامم حال در را امسالم وظیفه شناسم، می که آنکسی هر به فرستادننوروزنامه در تا داد بگذارم، 1391دست اشتراک به گرامی استادان و دوستان با را ام تجربه

سنت این برداشتن میان از برای را خواهشم طریق، این از تا شمردم مغتنم را فرصت واقع در. بگذارم میان در خوانندگان با فرهنگی، اصطالح به غیراخالقی

هم توسط قرمز ماهيهاي ميليوني چند عام قتل به وبالگم در كه است سال چهارمين اينك،مي اعتراض ايراني . ميهنان . سال سه توي ديدم بنويسم چه امسال كه انديشيدم خيلي كنم

مي بايد آنچه از خيلي مي گذشته، و نوشته گفتم و گفته را . نوشتم نوشته هم گذشته سال ام: كه بودم

می» سوگند خدا به را بودن شما مخلوقات اشرف ادعای این کنید بس ! دهم گفته خدا کجا را تانرودخانه تا سازید؛ نابود را جنگلها تا باشید مخلوقات اشرف دریاچه شما سازید؛ آلوده را ها ها

تنها و تنها خودتان، لذت برای را، آنها باقیمانده و سازید؛ منقرض را جانوران نسل بخشکانید؛ را » می » مستانه قفس، درون کوچک قناری گفته کی سازید؟ اسیر خودتان، لذت خواند؟ برای

» بیرون » آب تنگ از اگر را ماهی گفته کی است؟ شکرسخن قفس، درون طوطی گفته کیمی اگر بیاوری، حاال که بیندازی تنگی درون را ماهی داده اجازه شما به کی اصال میرد؟

خودشان تکبر زندانی قفس، در را پرندگان که آنها از متنفرم مرد؟ خواهد بیاوری، بیرونش. کرده ماهی تالش و تنهایی اند کوچک تنگ از آمدن بیرون برای را به ها تمام ولع با شان،

می . نظاره بدهید؟ قرار مرده مادر جانداران این جای به را خودتان یکبار شده تاکنون نشینندنمی گاهی حتی که باشی زندانی در را عمرت همه اینکه دارد لذتی چه را ببینید بالهایت توانی

211

http://www.moghaddames.blogfa.com/


) به هر یا گندم یا ارزن نوع یک به محدود تنها خوراکت اینکه و بگشایی؟ آن در کامل طور ) گروه دیدن از و باشد؟ دیگری زهرمار و نوع کوفت هم آرزوی های و شوی؟ محروم ات

دست یا ببری؟ گور به را جفت عده داشتن که است همانی باشی، داشته جفتی اگر ای باالآورده انسان منت هزار با برایت بگویی؟ نما سپاس را خدا هم همین برای باید تو و اند

مانده[...] من هم امسال . گویا می خواهش دارم خوانندگان شما به که امیدی همین و کنم اموبالگ شبكه هایدر در اجتماعي تان، پیامک هاي در دوستان هایتان، با گفتگو در در تان، و تان،

می که زمان هر و جا این هر در آگاهی توانید، . باره آگاهی کنید ماهی رسانی که کنید هارسانیماهی که دارند؛ ماندن زنده حق « هم « هم موجودات این که دارند؛ زیستن آزادانه حق هم ها

. حساس به است » گونه اند ممکن زیاد تکانهای و ضربات و ناگهانی صداهای و سر با که ایپنجره ماهی از که آفتابی با و است حساس آفتاب به نیز بدنشان بروند؛ بین از و نمایند سکته ها)می » بسوزد و دیده آسیب ماهی بدن است ممکن هفت( 1تابد، سفره ماهی سنت این که

« . نادرست به هم آن چینی؛ فرهنگ از است وارداتی چای ۸۰سین، ورود همراه به پیش سالسفره به است چینی عید سمبل که نیز قرمز ماهی ایران، هفت به عید های مراسم سین

می رها را قرمز ماهی چینی عید در اینکه از غافل شد؛ وارد ما یابد نوروز جریان زندگی تا کنندمی بلورین تنگ اسیر را قرمز ماهی ما هم و تا سبزه کنیم رشد با سفره زمان و های های مان

نزدیک و نزدیک مرگ به را او روز هر زمین کنیم باروری از .تر کدام هیچ در بدانید است جالبسنتی . مراسم سفره در زرتشتی رسوم میان در ندارد جایگاهی قرمز ماهی نوروز، درباره مان

می رها مقدس آب ظرف درون سرخ سیب یا و عشق، و باروری نشانه به انار تا عید، شود . ایرانی اگر بماند پاینده همچنان باروری و می عشق تاریخی ها ریشه هیچ قرمز ماهی که دانستند

ماهی قتل و خرید برای پرداخت جای به ندارد، سین هفت سفره عید، در بهانه به قرمز هایمی رها آب در را انار یا قرمز . سیب عید ایام سال هر دارد دیار این تاریخ در ریشه که ۵کردند

می ماهی قطعه . میلیون هفت ۵میرند سفره لعاب و رنگ خاطر به قرمز ماهی قطعه میلیون . ایرانی که صورتی در بدانیم اگر نیست عجیب و هیچ خاطر به قرمز سین، ماهی خرید از ها

. سیب کنیم باور اگر نیست عجیب یافت خواهد پایان روزی سیاه تجارت این شوند، منصرفهفت سرخی همان انار یا ما سرخ سنت ساله هزار چند تاریخ در ریشه که است ایرانی سین

هفت. معروف تابلوی اگر نیست عجیب کمال دارد تماشا سین به گلستان کاخ در را الملکهفت سفره میان را قرمز ماهی نیز او که ببینیم و نکرده بنشینیم نقاشی و طراحی سینش

(2است« )

تصويري، و كاغذي نشريات در حتي و وبسايتها، و وبالگها در افراد برخي كه است جالب برايممي دفاع سفره سر بر قرمز ماهي بودن : » از قرمز ماهي دارد ايرادي چه كه توجيه اين با كنند؛

پديده و سنتها از بسياري باشد؟ چيني .سنتي كشورهاست ديگر و چين از هم ما ديگر هاي .» مرگ درباره هم ديگر برخي است رفته كشورها ديگر به هم ما سنتهاي برخي كه همانگونه

مي » ماهيها : شادي گرفتن و قرمز ماهي خريد از مردم ترساندن جاي به است بهتر گوينددل ماهيها اين به كه «.خوشكودكان بياموزيم را ماهيها از درست نگهداري شيوه مردم به اند،

نمي بيان ماهيها اسارت درباره چيزي هرگز دوستان . اين نمي ديگر، عبارت به بهاي كنند گويندكودكان نمي شادي ماهيها اسارت با را .مان پرداخت توان

نگه زنده و خوب شرايط بر نه و است سنت اين بودن غيرايراني بر نه تأكيدم اينجا در من . حتي دارم اشاره تنگ در ماهيان كردن زنداني بودن غيراخالقي بر بلكه تنگ؛ در ماهي داشتن

خوراك بيفزاييم؛ آب به كافي ميزان به ضدباكتري محلولهاي داريم؛ نگه تميز مرتب را آبش اگر . ... به اما و بدهيم موقع به را نيستم ماهيها حاضر و نداشته ترديدي تنگ بودن زندان در هرحال

لحظه براي حتي را . خودم با بزرگ محيطي اگر حتي كنم تصور كوچك چنين اين محيطي در اي، ) ( يك كه اينست مانند ، حوض يا آكواريوم همچون كنيم فراهم آنها براي الزم امكانات همه . وي براي محيطي چنين آيا سازيم اسير عمر همه براي امكانات، همه با وياليي در را انسان

مي ترجيح آنكه يا است؟ خودش پذيرفتني و بوده آزاد اما كند، استراحت و بخورد كمتر دهدهم و دوست تا چند و برود كجا و بخورد چيزي چه بگيرد باشد؟ تصميم داشته گروه

212


تک از عاجزانه می واقعا شما میلیون تک چند این عاقبت به و نوشته، این به خوب ابتدا خواهممی که ماهی بین قطعه خودشان، برای آزاد آبهای در تجربه 40تا 25توانستند را زیستن سال

. به موجودات اين كشتن با خواهيم مي را نو سال بركت آيا كه بينديشيد اين به و بیندیشید کنندکرده دچارش را خودمان که فریبهایی به و آوريم؟ نگه » دست تمیز مرتب رو آبش اگه که ایم؛

می زنده می« » داری، رهاش رودخونه توی در، به سیزده از بعد ، « »مونه می یا توی کنم ذاریمش . ... نوشته« باال در که را سوم و اول جمالت پاسخ یا بی حوض اما ماهی ام؛ که آنها هایتردید

رودخانه در را دریاچه قرمز و می ها رها آگاهی ها هیچ هم کنند، به و کار این زیانهای درباره ایزیست . خوردن ماهی این که ندارند جانوری اثر بوم در غیربومی های محیط در قرمز های

جفت همچنین و دیگر ماهیهای تخم زیست خوردن آنها، با می گیری هم به را نیز( 3ریزند )بوم و ، می ماهیها سایر بیماری باعث ماهی، این بدن روی )قارچهای اثر( 4شود چند و چندین و

. دیگر ویرانگرياري بخواهيد عهده اگر بر چنداني هزينه كنيد باور كنيد، . مان كه راههايي برخي بود نخواهد تانمي آن وسيله :به از است عبارت دهيد، نشان اخالقي امر اين به را تعهدتان توانيد

اینجا -1 از را نوشتار همين2-(http://www.uploadkon.ir/uploads/

dc0b67f409a8174eca8fc60406d04f5d.doc )رايانامه طريق از و کرده دانلود ) آشنايان) و دوستان براي .ايميل بفرستيد تان

وبسايت -2 يا وبالگ در خودتان نام به را مطلب . همين و خود نام هم بعد دهيد قرار تانوبسايت يا جنبش وبالگ اين حاميان از يكي عنوان به هم شما تا بفرستيد برايم را تان

وبالگم . در دادن نشان برای بلکه شما، وبالگ شهرت برای نه را کار این شويد معرفيمی انجام پایبندند اخالقيات به هنوز که کسانی .کثرت دهیم

مي -3 ديگران براي روزانه كه پيامكي صدها ميان هم در را جايي حتما فرستيد،گذاشته باز اخالقي امور اينگونه . براي گوشي اآلن همين از هر ايد به و برداشته را تان

شماره كه . كسي امسال پيامك براي را متن اين من خود بفرستيد پيامك داريد، را اشكرده :آماده ام

است» ناهمخوان قرمز ماهي اسارت با سين هفت شادابيwww.moghaddames.blogfa.com»

: فرستادم را پيامك اين هم گذشته سالاست» جنايت قرمز ماهي خريد

www.moghaddames.blogfa.com »

هزينه كه است فارسي پيامك يك اندازه به دقيقا مي 10اش متنش براي تومان اگر و شوددوستان 100 از مي نفر بفرستيم، . مان . ضمن نيست چنداني هزينه واقعا تومان هزار شود

. خوبي متن اگر بفرستيد و كرده تنظيم خودتان هم تأثيرگذاري و جديد متنهاي توانيد مي آنكه. دهم قرار وبالگ روي ديگران، استفاده براي تا بفرستيد هم من براي باشد،

مي -4 نيز روزمره گفتگوهاي اشاره در آن به جدي يا گذرا بحث صورت به توانيدمخاطب ذهن تا . كرده كم هم ذهني درگيري همين نماييد موضوع درگير را كارساز تان كم

. شد خواهدمي -5 امسال من خود كه ديگري كنم، كار اجرا سين هفت سفره روي بر خواهم

. شبيه آن روي كه پستال كارت اين است ماهي تنگ جاي به پستال كارت يك گذاردن

213



http://moghaddames.blogfa.com/post-364.aspx

http://www.uploadkon.ir/uploads/dc0b67f409a8174eca8fc60406d04f5d.doc

http://www.uploadkon.ir/uploads/dc0b67f409a8174eca8fc60406d04f5d.doc


چكيده آن پشت و وبالگ، و نوشتار همين نوشته لوگوي همين از ذهن اي است، هاصحبت براي بود خواهد كافي فرصت و كرده جلب خود سوي به را بيننده و مهمان

. حدود باره اين در كه 7كردن كساني بین و ام كرده چاپ را كارت اين از هزاراگر ) باشند منكر از نهي اين پيامبران نيز آنها تا كنم مي پخش باشم، داشته دسترسي

اينجا ) از فوتوشاپ فايل صورت به مرا پستال كارت توانيد مي نداريد، دسترسي من بهhttp://www.uploadkon.ir/uploads/5395e6f19330a527c823841d6f1595bc.rar )و

اينجا از عكس فايل صورت به(http://www.uploadkon.ir/uploads/e0b20cbc922e033616f13e0a4da71ff2.rar)

.) كنيد دانلودقطع -6 در پوستر نصب A3تعدادي خودم خودرو پشت را آنها از يكي و كرده چاپ

. بدهند. انجام را كار همين بودند مايل هم آنها كه دادم دوستاني به هم را تعدادي كردم( . اين كرديم نصب مازيار دانشگاه در عمومي، روابط مدير همكاري با هم را تعدادي

مي هم را )پوستر اينجا از توانيدhttp://www.uploadkon.ir/uploads/7d9da54ad6db9dd5da4eb484883d651d.jpg)

) نماييد دانلود

را -7 سايت اين تبليغات از بخشي تا فرستادم بالگفا سايت تبليغات بخش به هم ايميلي . مبلغ در تخفيفي است، مايل چنانچه بودم كرده درخواست هم سايت مدير از كنم اجاره ) حامي ) عنوان به را ايشان نام تا بدهد ماه يك براي تومان هزار دويست و ميليون يك تبليغات

. نمي كنيم درج حركت . اين به اما ندادند پاسخ چرا به دانم نيز را حركت اين آينده سال هرحالجدي .طور كرد خواهم پيگيري تر

ساده خودشان كه افراد از بسياري براي مي احتماال بگذرند، تر ماهي خريد كنار از توانندبهانه با كه اينست . گيري دشوارتر در شوند روبرو دلبندشان فرزند بهانه هاي كودكان، برابر هاي

جوجه و قرمز ماهي مانند جانوراني اسارت كه سازيد متقاعد را وي تا كنيد رنگي تالش هاي . توجيه... را كودكان اكنون از اگر است خودشان شدن زنداني و اسارت همانند و غيراخالقي، ، و

( مي البته كه سخت كنيم ( پذيرم بي ، است همين مرحله، پيام ترين آزادي ترديد براي آورانيكرده تربيت آينده در .جانوران ايم

مي شما ذهن به كه ديگري مي راهكارهاي نيز را نظرات رسد بخش در با توانيد شوخی وبالگاجتماع و ايده فرهنگ با نيز خوانندگان ديگر تا كنيد . بيان اينكه ضمن شوند آشنا شما تازه هاي

مي را تازه راهكارهاي مي اين راه به آينده سال كه موجي در .توانيم ببنديم كار به اندازيم،تك ياري به . ما مي خواهش عاجزانه شما از داريم نياز شما اين تك اسارت درباره كمي كنم

. اگر كنيد باور يپيونديد ما به رسيديد، نتيجه به اگر بينديشيد؛ خود با زيبا و كوچک هاي ماهيمی . بخواهیم، بی بیندازیم راه به موجی یکدیگر، یاری با نمی توانیم سال تردید یا امسال توانیم

. می اما بگیریم را سیاه تجارت این جلوی عمل دیگر این کاهش در توجه قابل اثری توانیم . دل چطور بگذاریم می غیراخالقی سفره مان کنار در را نو سال زندانی آید که کنیم آغاز ای

می فرقی چه است؛ زندان زندان، دارد؟ خود چنگال در را مرگ دم باشد، ای اوین اسمش کندشیشه تنگ یا گوانتانامو قفس؟ ابوغريب، و ای

--------------------------

:پی نوشت (1) http://fum-mohitzist86.blogfa.com/post-160.aspx

(2) http://gijali.com/?p=160

http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1262532و (3)

214

http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1262532

http://gijali.com/?p=160

http://fum-mohitzist86.blogfa.com/post-160.aspx



http://www.uploadkon.ir/uploads/7d9da54ad6db9dd5da4eb484883d651d.jpg

http://www.uploadkon.ir/uploads/e0b20cbc922e033616f13e0a4da71ff2.rar

http://www.uploadkon.ir/uploads/5395e6f19330a527c823841d6f1595bc.rar


(4) http://www.asriran.com/fa/news/104497/

سالگردها

215

http://www.asriran.com/fa/news/104497/


ایلیچ : 1390 ایوان درگذشت سالگرد دهمین

216


جامعه و فرهنگ گروه همکاری با فرهنگ و شناسی و انسان ایران شناسی جامعه انجمندهمین تهران، دانشگاه اجتماعی علوم ی دانشکده شناسی انسان دانشجویی علمی انجمن

( » « ایلیچ ایوان درگذشت ( (1926-2002سالگرد برگزار را اتریشی فیلسوف و .کردمتفکررود می شمار به بیستم قرن در اجتماعی علوم های چهره گزارترین تاثیر از یکی ایلیچ ایوان

برای شاید و باید که طور آن هنوز ایران در آثارش از برخی ترجمه برغم و که متخصصان . آ که است حالی در این نیست شده شناخته ایرانی سال ثدانشجویان در او های اندیشه و ار

استقبال مورد شدت به دیگر بار اخیر که های بود او زیرا است گرفته قرار جدید متفکرانهای نظام و داد هشدار زیست محیط برای زده تاب رشد خطرات به نسبت بار نخستین برای

جهان در را جدیدی . اموزشی برنامه این کرد یکشنبه مطرح دانشکده 1390بهمن 30روز در) ( ، اسالمی آزاد دانشگاه شیخاوندی داور دکتر سخنرانی با و تهران دانشگاه اجتماعی علوم ی

) ( ) شد ) برگزار تهران دانشگاه فکوهی ناصر دکتر و تهران دانشگاه توکل محمد .دکتر

یکشنبه،: ماه 30زمان ساعت 1390بهمن از 18الی 16،تاالر: دوم، ی طبقه نیم تهران، دانشگاه اجتماعی علوم ی دانشکده گیشا، پل تهران، مکان

شریعتی

217



ی نامه ویژه فرهنگ، و شناسی انسان های نامه ویژه سایر کنار در و برنامه این راستای در » می» رسیده مخاطبان اطالع به پایگاه این در متعاقبا که شد خواهد منتشر نیز ایلیچ ایوان

.شود

ایلیچ ایوان نامه ویژه انتشار فراخوانhttp://www.anthropology.ir/node/12210

: مدرن جهان رادیکال نقد ایلیچ فکوهی/ ایوان ناصر ترجمه

سال در ایلیچ به 1926ایوان را کشور این اما شد زاده کاتولیک خانواده یک در اتریش، وین درسال در مادرش یهودی تبار .1942 دلیل کرد پدرش ترک آن در که دوم جهانی جنگ از را پس

فلسفه و الهیات رشته در تحصیل به داد، دست دانشگاه از پرداخت در رم های .گریگوری

دیپلماسی حوزه در او از داشت قصد کشیش واتیکان گرفت تصمیم وی ولی کند استفاده خود.شود

سال در ) 1952ایلیچ فقیر تبارهای اسپانیایی ها پورتوریکن محله در آنجا در و رفت نیویورک بهفاصله( . در شد ساکن رئیس 1960و 1956کاتولیک نایب و ، بود پورتوریکو کاتولیک دانشگاه

که بود نیز همانجا برای در مرکزی التین وی آمریکای فرذرهنگ حوزه در کشیشان آموزشکرد .تاسیس

مکزیک در و رها را آمریکا کرد، پیدا کاتولیک کلیسای مراتب سلسله با که اختالفی از پس ایلیچآنجا در و شد اسناد مرکز ساکن فرهنگی )بین Cidoc ) کوئرناواکا در (Cuernavaca)را

طول در جهان سراسر از مترقی روشنفکران میان بحث و مالقات برای محلی که کرد تاسیس . تبار دلیل به که ایلیچ بود سال بر ده خود حیات طول تمام در بود، زبانه چندین اش خانوادگی

. داد ادامه متنوع های گویش بر اشرافش و شناختی زبان او دانش هایش کتجکاوی پژوهش وشناسی : روان تا تاریح از شود عالقمند شناخت هاس حوزه تمام به ایلیچ که شدند وی... سبب

عمر پایان تا هایش کتاب انتشار و نوشتن بیشتر به چه هر و داد سرنوشت ادامه به نسبت. شد می بدبین انسانی راستای جوامع در سال او در خود مشخص 2002عقاید که هنگامی ،

درگذشت و نشد آن جراحی به حاضر دارد تومار یک . شد218




محروم خالقیتشان و آزادی از را افراد که است شده دیوانه دستگاه یک به بدل صنعتی جامعه » « : های سال در فرهنگ ضد برجسته چهره ایلیچ، ایوان باور این کند بخش 1970می الهام و

داد؟ حق او به توان می امروز آیا بود، سیاسی شناسی محیط

دهه های سال ابتدای )1970در ایلیچ ایوان های کتاب رهایی( »1926-2002، چون عناوینی با ... » « » گسترده« » صورت به انتشار محض به و خالق بیکاری ، مدرسه بدون ای جامعه ، آینده

شدند ای می روبرو استقبال .بامه ماه وقایع تداوم در که شکوفایی از دوره این صنعتی 1968در جوامع داشت، اوج قرار با

خود گیری علیه . مخالفت ظاهر دوران همین در زیست محیط طرفداران جنبش بودند روبرو . کردن پادگانی کرد تاکید طبیعی منابع از وار دیوانه و رویه بی برداری بهره خطرات بر و شد

... ایلیچ های اندیشه بود سختی انتقادات موضع کاالیی، گرایی مصرف محور بر جهان در افراداستقبال با که بود زمان همین . در افکار این فرانسه در شدند می روبرو قالب زیادی کتاب در

او اسپری های ماهنامه همچنین شدند ( Esprit)و می . مطرح

کوئرناواکا انگیز مباحثشور

» فرهنگی » بین اسناد مرکز کوئرنائاکا، نام به محلی در مکزیک در ایلیچ دوره، این بنیان در را . برای که را آمریکایی میسیونرهای به آموزش هدف ابتدا در مرکز این بود کرده گذاری

. و بود تبار اتریشی که ایلیچ داشت عهده بر را رفتند می التین آمریکای به دینی ماموریتدرخشانی مطالعات انجام از پس گشت، می بر وین به ایتالیا، اصلیتش در الهیات حوزه در

. نایب مقام به سپس وی شود نیویورک در پورتوریکنی کلیسایی خادم بود گرفته تصمیم ابتداپونس کاتولیک دانشگاه . ( ponce )رئیسی سال در رسید پورتوریکو مرکز 1966 در او که بود

. سال ده طول در کرد تاسیس را فرهنگی بین مرکز اسناد و این دیدارها برای مکانی به . در خود ایلیچ آمدند می آنجا به جهان سراسر از که شد بدل اندیشمندانی شورانگیز مباحث

سمینار یک . آنجا گسترده دانش داشت برعهده را فناورانه جامعه های نهاد برای آلترناتیو ویژهرا آن قدرت وی به آموزش و اقتصاد در چه شناسی، جامعه و تاریخ حوزه در چه او بعدی چند و

نیازهای به دادن پاسخ در را آنها قابلیت و کند تبیین مدرن جوامع درباره را نقدش که داد می . هم و بود پرکار و جدی بسیار هم واحد آن در کوئرناواکا جو ببرد سئوال زیر به انسانی

کردند می همراهی را گفتگوها و جدی های بحث که طنزهایی و خنده از سرشار .شادمان،

سال این 1976در و داد پایان خود کار به فرهنگی اسناد مرکز ماندنی، یاد به جشن یک از پس ، . بیشتری تحرک حدی تا زمان این از ایلیچ برد می سر به شکوفایی اوج در که بود حالی در

فناوری و علم تاریخ و متاخر وسطای قرون تاریخ تدریس به آلمان برم شهر در جمله از و یافت . نیز فرانسه در ویژه به او شهرت سقوط با او مرکز شدن بسته پرداخت پنسیلوانیا دانشگاه در

. فناوری توسعه و صنعتی جوامع فزاینده بحران آغاز و نفتی شوک نخستین از پس بود همراهبرای را ای تازه اندازهای چشم و امیدها خود همراه به که اطالعاتی و جدید جوامع های

ای صنعتی حاشیه مدتی تا جوامع این بر ایلیچ نقد کردند، می بسیج را ها ذهن و آوردند میچند. هر ، امروز اما های شد اندیشه نیست، شده شناخته چندان جدید های نسل برای او نام

می داده استناد آنها به دیگر بار جدید های کتاب از بسیاری در و اند یافته اعتبار دیگر بار ایلیچو. انجامیده جدید های شدن ای حاشیه به ، ثروت و کاالها انباشت که است حالی در این شود

های موازنه اقلیم شدن هایی گرم نظام مالی، های بحران و کند می تهدید را محیطی زیستسبب اینها همه و است کرده اعتبار بی دانستند، می ثروت افزایش را خود هدف صرفا که را

دیگر بار که شود . می کنند تاکید کنونی جوامع انحرافات بر اندیشمندان از گروه برخی این اززیست محیط از عمیق طرفداری یا زدایی توسعه جنبش فکری رهبران به توانیم deep )می

ecology ) همچنین « و پایدار » توسعه طرفداران « از به » کدام هر که کنیم یاد صفر توسعه یاما برای هنوز و داشت خود در باالیی خالقیت ایلیچ، اندیشه که دهند می نشان ای گونه

است انسانی جوامع در بازاندیشی و مطالعه برای ای .سرچشمه

219


ارائه خود متعدد های کتاب در ایلیچ که نامتعارف و بار پر اندیشه این کل بر توان می چگونه اماای اندیشه به یافت، اشراف است، جای داده جای در او به که آن در نیز تغییراتی هایش کتاب

سال در مرگش هنگام به تا و آورده است؟ 2002وجود بخشیده تحول را آن

. مسئول که است معتقد او شود می آغاز شدن صنعتی با معاصر جوامع انحراف ایلیچ نظر بهوابستگی، » سازی، یکسان که دانست ای کننده تخریب ابزار را آن باید که است چیزی امر این

کشی فرد بهره تا رباید می فقیر فرد از را خوشبختی ابزار این آورد؛ می همراه به را ناتوانی وکند محروم آن از بهتر را «.ثروتمند

خالقیت و مختاری خود به که بودند هایی اختراع خود های دوره در بلبرینگ، اهن، گاو آب، پمپها، کارخانه اند، شده ها دستگاه به بدل ابزارها ، امروز اما زدند، دامن ها انسان در بیشتری

جای به که پیچیده های . فناوری ایلیچ آنچه کنند می بیگانه خود از را آنها ها، انسان کردن آزادتولید » شیوه را ) ..... « آن خالق بیکاری نامد فناوری( 1977می برکت به که دهد می امکان

اش مختاری خود های ازقابلیت را انسان و داد انجام انبوه تولید تر پیشرفته چه هر هایکرد . محروم

انسان جالد و ارباب ابزار

« : از بیش متوسط آمریکایی یک بیاوریم نقل و حمل از سال 1600مثالی در صرف ساعت را . آن یا باشد توقف حال در چه کند، حرکت چه حال نشیند می آن در او کند می خویش خودروی

کند پارک را

« : از بیش متوسط آمریکایی یک بیاوریم نقل و حمل از سال 1600مثالی در صرف ساعت را . آن یا باشد توقف حال در چه کند، حرکت چه حال نشیند می آن در او کند می خویش خودروی

یا پرداخت پیش بتواند تا کند می کار او باشد؛ پارک برای محلی جستجوی در کندیا پارک را . از را ها جریمه و ها مالیات بیمه، عوارض، بنزین، بپردازد، را خودرو آن ساعت 16اقساط

او روز در اش ...« ) 4بیداری تعادل و انرژی کند می خویش خودروی صرف را و(. 1973ساعتمتوسط، آمریکایی که گیرد می نتیجه ایلیچ نهایت حرکت 1600در صرف را سال در 10ساعت

... یعنی این معنای که کند می کیلومتر / 6هزار در که کند می اضافه و ساعت در کیلومتربا » صرفا اما رسند می سرعت همین به مردم نیز باشد نقل و حمل صنعت فاقد که 3کشوری

« 8تا دوچرخه یا روی پیاده طریق از هم آن شان اجتماعی زمان از ...درصد

» ابزار » واژه باید . بنابراین صنعت هم واحد آن در او کرد درک ایلیچ نزد در آن عام معنای در را . از را پزشکی و پرورش و آموزش ارتباطات، ، نقل و حمل هم دارد، نظر در را خودروسازی

. کند می دنبال را بیگانگی خود از هدف صرفا خدمات یا کاالها فزاینده تولید بعد، به آستانه یکترتیب مدل بدین به بدل تولیدی . مدل نیز را این و شود می تولید ایلیچ ضد که بگیریم نظر در

داری سرمایه های سوسیالیستی سیستم کرده و تقسیم خود بین را جهان او دوره در که رامعادل مثابه بودند، به را خود نظریه از استفاده امکان آنها دوی هر در و دانست می یکدیگر

کرد می مشاهده انسان رهایی برای . ابزاری

رادیکال انحصار

» « / زیرا برد، می میان از را مختاری خود امکان گونه هر کاالها مازاد تولید بیشتر هم این از و« . انحصار ایلیچ را امر این کند می ای حاشیه افراد به بدل نیستند کار این به قادر که را کسانی

. در« کند می ناتوان را افراد که چیزی نامد، می مثال رادیکال عنوان به او به دوره امر این

220


برای ابزار یک که تلفن یا و برد می میان از ها خودرو سود به را شهری های روی پیاده تدریجبدل را است ها آدم قابل خوشبختی غیر ابزاری های به شرکت دست در می اجتناب قدرتمند

...کند

فردی » قدرت حد از شده ریزی برنامه ابزار که داریم سروکار رادیکال انحصار با فردی زمانی ( » همزیستی شود می زیرا( 1973خارج کند می ایجاد رادیکال انحصار یک مدرسه، نمونه برای

دهد می را جامعه به ورود مشروعیت افراد له آنها آموختن که را هایی کند دانش می مشخصآموزش دیگر ابزارهای همه و گذاشته کنار باشند، آموخته را چیزی خود از که را کسانی همه و

. های نسخه طریق از دارد می وا را همه مدرن پزشکی یا کند می قلمداد ارزش بی راکه شوند آن زیر به سر مشتریان به بدل پزشکی های آزمایشگاه و ها بیمارستان پزشکان،

هستند جدید کاالهای و خدمات پی در ...دائما

سوی » به را مردم و کند می بهینه را کالن ابزارهای تولید، غالب می نهادهای سوق اشباحبرگزار« . کشیشی را مقدس دعای که گفت باید کرد استفاده تمثیلی چنین از بتوان اگر دهد

باشد کشیده پایین را شلوارش که کند ...می » « » « بسیار کننده دستکاری نهادهای و جالد ابزارهای محوریت بر ایلیچ نقد که بینیم می

. فیلسوف دوپویی، پیر ژان است در رادیکال او پیروان و شاگردان از یکی بود که ناواکا کوئربرخی از ایلیچ است ما معتقد صنعتی جوامع بزرگ نهادهای گذرد، می در توسعه نقد حدود از

مانعی به وجود بدل به آن برای ظاهرا که شوند می اهدافی » برای . ، پزشکی اند آمدهمی ایجاد بندان راه نقل و حمل کند، می خنگ را افراد مدرسه برد، می میان از را بهداشت

های جریان کند، می الل کرو را انسان ارتباطات می کند، تخریب را ما های حس اطالعاتهمه، از آخر و کند می تهدید را انسان آینده زندگی فسیلی های انرژی از استفاده نه کنند، ولی

( » شود می عمومی مسمومیت نوعی به بدل صنعتی تغذیه موارد، سایر از (2کمتر

همزیستی سازی باز

» « ای جامعه چگونه است آن پی در ایلیچ که همزیستی جامعه که است این پرسش حالرا ها گذشته که داد قرار کسانی کنار در را خود و بازگشت صنعتی پیش دوره به باید آیا است؟

انعطاف ایلیچ کنند؟ محکوم را جدید دوران بتوانند بهتر تا کننند می ای . اسطوره دارد بیشتریپاسخی که او کند می عنوان کرات به بلکه دهد، نمی کنونی موقعیت از خود نقد به سیاسی

... شده » ساخته آنها به دادنم پاسخ برای که تقاضا یک کننده تولید ابزار میان توازن در چیز همه . » تلویزیون مثال برای دارد قرار برسند افراد شخصی شکوفایی تحقق به باید که ابزارهایی و

« کند بدل چران چشم افرادی به را تماشاگران نباید اما دارد را خود وجودی «.دالیل

هایشان سنت و بیان حق افراد خالقیت و گردان خود طبیعی، زیست محیط از از- حفاظت « - همزیستی بازسازی اساسی مفاهیم اینها مناسک و اسطوره زبان، ایلیچ. «خالل اما هستند

اصطراب و رشد از ناشی های تخریب بهای نباشیم ناچار آینده در آنکه برای دهد می هشدارسنگینی بهای باید بدهیم، را آن مخرب کنیم های پرداخت خود اعتیاد ترک . برای

ها ضعف و قدرت

. مثال برای اند یافته خاصی برجستگی ، امروز ایلیچ های پیشگویی از محیط برخی زمینه درتخریب خطر از صحبت وقتی . زیست ایلیج که زمانی اما شود می مطرح زمین از کره

( » « » فاقد» افراد سیاهان، زنان، آن درون وی که ها اقلیت تکثر ، اجتماعی روابط تخریب ) » « » و» داد می قرار نیز را اندیشان دگر و « »آموزش حالی در آنها مطالبات چشمگیر توسعه

221


بینیم می را او اندیشه برجستگی هم باز هستند، نخبگان قدرت تقویت پی در تنها ها نهاد .کهداده دست از را خود قدرت امروز ایلیچی نقد آیا که شود می مطرح سئوال این سرانجام

. که بیاندیشیم امر این به توانیم می سو یک از نه هم و آری هم که کرد گیری نتیجه باید است؟دهه از که اقتصاد 1970ابتکارهایی دانش، مبادله های شبکه نمونه برای اند شده ظاهر

در دقیقا جوامع و جهان حرکت چگونگی درباره آلترناتیو نهادهای پیش باالی شمار و همبسته. گیرند می قرار اندیشه این انسان راستای در فکر این ایلیچ آثار خواندن با دیگر سوی از اما

نوآوری از مانع که است روبرو ای اندیشه با که شود می مثال زنده برای است، پیشرفت و. بهداشت زمینه ما در معاصر جوامع که است ها تضاد این در این و از و برند می سر به امروز

امروز لحاط ایلیچ دیگری اندیشه زمان هر از است بیش . زنده

سال -1 در وی مرگ از پس ایلیچ آثار کامل انتشارات 2003مجموعه (Fayard)فایار دراند شده منتشر

دوپویی - 2 -2 پیر پزشکی ( »Jean Pierre Dupuy )ژان ، زندگی شدن ای : رسانه به قدرت واسپری ایلیچ، ایوان .2004اکتبر ( Esprit)یاد

:منبعSciences Humaines, 2008, Aout-Septembre

» « : و است رزمی هنر یک شناسی جامعه نمایشفیلم بوردیو بزرگداشت

فرانسوی اندیشمند درباره سخنرانی

222


و ایران شناسی جامعه انجمن ی جامعه و فرهنگ گروه همکاری با فرهنگ، و شناسی انسان" دهمین تهران دانشگاه اجتماعی علوم ی دانشکده شناسی انسان دانشجویی علمی انجمن

" برگزار را فرانسوی شناس جامعه بوردیو پیر درگذشت در. کردندسالگرد که بزرگداشت اینعنوان با است بوردیو پیر زندگی درباره طوالنی مستند قیلم یک نمایش اول بخش دوبخش،

» دکتر» سخنرانی با دوم بخش و کارل پیر ی ساخته است رزمی هنر یک شناسی محمد جامعه ) ( ) ( فکوهی ناصر دکتر و تهران دانشگاه شریعتی سارا دکتر ، بهشتی شهید دانشگاه یمنی

. ) شد) برگزار تهران شد د دانشگاه برگزار پاسخ و پرسش جلسه نیز نهایت برنامه .ر سومیننیز ی آینده های سال در که است فرهنگ ی حوزه اندیشمندان بزرگداشت های برنامه سری از

داشت خواهد .ادامه

شنبه،: سه ساعت 1390اسفند 2زمان از 18الی 14،

تاالر: دوم، ی طبقه نیم تهران، دانشگاه اجتماعی علوم ی دانشکده گیشا، پل تهران، مکانشریعتی

223



بعد سال ده بوردیو، پیر

سال در پیش سال ده فرانسوی بزرگ متفکر و شناس انسان و شناس جامعه بوردیو، پیر2002 . مدرن پسا فیلسوفان گروه جز به فرانسوی اندیشمندان معدود از بوردیو درگذشت

جهان سراسر به و گذشته در فرانسه مرزهای از حیات زمان در شهرتش که بود فرانسویزبان از بسیاری و انگلیسی زبان به او آثار اکثر مرگ هنگام در که صورتی به بود، شده منتقل

دیگر دیگر الملللی می بین تدریس جهان معتبر های دانشگاه در و شده منتشر و ترجمهزیرا. ندارد هم هنوز و نداشت فرانسه خود در متاسفانه حد این تا بوردیو را اقبال این شدند

بسیاری که شود می سبب کشور این در دانشگاهی های رقابت و روشنفکرانه های درگیری . درباره که موردی بگیرند فکری روابط در را عقالنیت جای ها نظری تنگ اندیشمندان موارد

. ... نیز اصلی دلیل هستیم و بوده روبرو آن با نیز و دولوز بودریار، دریدا، نظیر دیگری بزرگمعاصر زندگی واقعی روند در اجتماعی علوم دخالت با که بود جدیدی کاری محافظه موج

. بود اجتماعی مخالف علوم در بوردیویی نظریه که شد مشخص زود بسیار های اما قابلیتآن از آشکارتر او درگذشت سالگرد دهمین در امروز که است امری این و دارد جهانشمولی . آثار از بزرگی گستره با امروز نیز فارسی زبان در حتی باشد داشته تاکید به نیاز که است . باید نیز نهایی نکته این باشند انندیشیدن برای ای دستمایه توانند می که داریم کار سرو بوردیو

که باشد نظر مورد راهی همواره باید اندیشه زمینه در متفکران این شناخت و بزرگداشتو خودمان جامعه خاص پردازی نظریه و فکری فرایندهای ایجاد به کمک و تبیین برای باشد

روند در حاصلی شرکت هیچ که صرف برداری الگو برای نه و جهان در علم تولید در عمومیندارد .بر

انجمن و ایران شناسی جامعه انجمن جامعه و فرهنگ گروه همراه به فرهنگ و شناسی انسانبرگزاری با را بزرگ اندیشمند این درگذشت سالگرد دهمین شناسی، انسان دانشجویان علمی

ماه اسفند دوم روز ، ویژه برگزار 1390نشستی تهران دانشگاه اجتماعی علوم دانشکده در« . جامعه عنوان با بوردیو علمی زندگی درباره ی مستند بلند فیلم ابتدا نشست این در کنند می

» کارل، پیر ساخته است رزمی هنر یک و شناسی شناسی انسان که فارسی نویس زیر باسخنرانی جلسه سپس و آید می در نمایش به است داشته برعهده را آن ترجمه سه فرهنگ با

. سخنران خوانید می را ها سخنرانی خالصه زیر در شود می اجرا :به

یمنی محمد دکتربهشتی شهید دانشگاه

» علم » تولید مسئله و بوردیو . برای شوند فهمیده شان مربوطه زمینه های در اجتماعی واقعیت های است الزم بوردیو نظر از

اکثر ) در که کنیم جدا شان زمینه از اینکه جای به را، آنها که است ضروری فهمی، چنین ) کنیم زمینه ای می گیرد انجام معمول « . پژوهش های نیز » جامعه شناسی تفهمی تبیین بر بوردیو

. نیز فهمی چنین دشواری های بر شود قائل جدایی فهم و تبیین بین اینکه بدون او دارد تاکید . هموار را فهمی چنین مانع پر مسیر می توان چگونه و کدامند ها دشواری این دارد تاکید

« » انسان شناسی » به توجه نیز و موضوع با ذهنی رابطه بر محقق تسلط او ساخت؟ » در تعمق نیز و می گیرد کار به خود علمی فعالیت در متخصص که جهان»ناخودآگاهی » تامل پذیری نوعی را آن و دانسته ،مهم می کند تولید را متخصص و تخصص که اجتماعی ای

ذهن » اجتماعی تحلیل ترتیب بدین می سازد؛ هموار را فهم مسیر که می داند اصالح طلبانه . » و« » چیست پذیری تامل این ولی می گردد فهم برای رو این از و آزادی بر مبنایی علمی

" منطق " آشکارسازی بوردیو، پژوهش های اساسی دستاوردهای جمله میشود؟از حاصل چگونهخشونت » شکل گیری چگونگی نیز و فرانسه آموزشی سیستم ساختار درونی کارکردهای

« . از« نقاب ، خلدون ابن تعبیر به توانست، او مفاهیمی چه و شیوه چه با ولی باشد می نمادین . » گریز راه ولی نبود ممکن مدرسی توهم از دوری بدون کار این ؟ بگشاید حقیقتی چنین چهرهمسئله در فوق، پرسش های در تعمق با تا است شده تالش نوشتار این چیست؟در توهم این از » معنی» ،در علم گوید،تولید می او که طوری همان شود،چون تامل بوردیو نگاه از علم تولید

» تولید » مصنوع واقعیت های نتیجه در و بوده حقیقت ها فهم برای سرپوشی آن،می تواند صوری

224


کارکردهای. و ساختارها از نقد اساس بر او اندیشه های زایش که بود متفکری بوردیو پیر کندخود سوژه را بوردیو شخص ابتدا نقادی این ولی گرفت شکل فرهنگی و اجتماعی سیستم های

چهره » از نقاب می خواهد که کسی آن یعنی متفکر، که است واقعیتی این و می داد قرار » باشد داشته آن از گریزی نمی تواند بگشاید .حقیقت

شریعتی سارا دکترتهران دانشگاه

ایران در خوانشبوردیومثابه به عمدتا جهان در بوردیو " پیر در " دخالت که شناسی جامعه یعنی مبارزه شناس جامعه

فیلسوفی " شود، می شناخته است، داشته جای اش علمی برنامه در همواره عمومی عرصه ( ". دو مارین سازد می اجتماعی های نابرابری علیه مبارزه برای ابزاری شناسی جامعه از که

آموزشی(. ) 2011تیلی نظام نقد در (( وارثان ( ، اجتماعی نابرابری های مکانیسم تحلیل تمایز ...) فراخوان ) و است مبارزه این در وی فکری شاخص آثار نولیبرال سیاستهای نقد جهان، فقر

خیابانی تظاهرات در حضور و خانمانان بی کارگری، سندیکاهای گران، ازاعتصاب حمایت های . شناسی جامعه شاخص اشکالش، همه در سلطه نقد مسیر این در وی عملی مشارکت آنان،

است ساخته آمیز مناقشه سخت حال عین در و زنده را او میراث که ست .بوردیو

سویی از و هاست نامه پایان محصور طرفی از رسد می نظر به اما، بوردیو ایرانی خوانش . گاه که مفاهیمی پذیرش و مورد اند شده تبدیل خنثی و توخالی هایی کلیشه به تکرار فرط از

اجتماعی های بررسی عرصه در حال عین و در ندارند . حضور دیگر معنایی به آیند نمی کار بهشاختی جامعه کاربردی بدون نظری . . حضوری زا حساسیت نیست مزاحم ایرانی بوردیوی

. . یک. است تمایز ابزار نیست، رزمی ی مبارزه یک اش شناسی جامعه ندارد مخالف نیست . در سیار، ی اندیشه این رسد، می نظر به نامه پایان بستن برای مناسب نظری چارچوب » است » شده سازگار ایرانی روح با ای گونه به اینکه یا نیست، دردسرساز یا دیگر، قلمرویی

گرفته « زهر» . شده آن » به » مقاله این شود آکادمیک بازار روانه این تا تحلیل و تشریحدارد اختصاص آن آمدهای پی و دالیل ، .موضوع

فکوهی ناصر دکترتهران دانشگاه

ایران معاصر موقعیت در بوردیو سرمایه و میدان نظریه پذیری کاربردسرمایه و میدان نظریه به دو او نظریات ترین محوری از بوردیو عمومی نظری شاکله در

. آن در که اجتماعی ای عرصه معنای به میدان آیند می امتیازاتی حساب سر بر کنشگرانخود اجتماعی و فرهنگی اقتصادی، اشکال در سرمایه و پردازند می رقابت به یکدیگر با واقعی

مبادله که برای باالیی قابلیت اما نابرابرند یکدیگر با آن از برخورداری در اجتماعی کنشگرانتبدیل و یکدیگر با . آن پذیری کاربرد نظری بررسی حاضر مقاله از هدف دارند یکدیگر به آنها

. گیری شکل با آیا نامد می میدان بوردیو آنچه است ایران معاصر موقعیت با مفهوم دو اینهای – ورودی دارای که ایران همچون کشوری در وی، تعبیر به اجتماعی شغلی های گروه

اقتصادی ( ثروت توزیع ) از ناشی اجتماعی تحرک سرعت و است نفتی آمد در غیر استثناییتعریف در بودیو آنچه دیگر سوی از و باشد؟ داشته خوانایی تواند می درآمدها این غقالنی

مفهوم و گانه سه های « »سرمایه تحول و گیری شکل موقعیت با ایا کنجاند، می کل سرمایهدر که دهیم نشان کنیم می تالش خود بحث در ما است؟ انطباق قابل ایران در ها سرمایه این

مورد دو مبنای هر تواند می بوردیویی نظریه چند کشوری هر شرایط بگیرد، قرار تحلیلکند می ایجاب نظریه کاربردن به چگونگی و تعاریف در اساسی بازنگری به نیاز ایران همچون

225


تغییرات این دهیم نشان مصادیق طریق از کنیم می سعی کجا و و چگونه نظری رویکرد دردهند روی .باید

::ی نامه ویژه فرهنگ، و شناسی انسان های نامه ویژه سایر کنار در و برنامه این راستای در

» می» رسیده مخاطبان اطالع به پایگاه این در متعاقبا که شد خواهد منتشر نیز بوردیو پیر.شود

::کنید مراجعه زیر لینک به بوردیو پیر با آشنایی :برای


بوردیو پیر نامه ویژه فراخوانhttp://www.anthropology.ir/node/12208

شریعتی س ارا

ایران در خوانشبوردیو

چکیده:بوردیو " پیر " در دخالت که شناسی جامعه یعنی مبارزه شناس جامعه مثابه به اغلب جهان در

فیلسوفی " شود، می شناخته است، داشته جای اش علمی برنامه در همواره عمومی عرصه ( ". دو مارین سازد می اجتماعی های نابرابری علیه مبارزه برای ابزاری شناسی جامعه از که

(2011تیلی ( ) ( .)، اجتماعی نابرابری های مکانیسم تحلیل تمایز آموزشی نظام نقد در وارثان

226




...) فراخوان ) و است مبارزه این در وی فکری شاخص آثار نولیبرال سیاستهای نقد جهان، فقرخیابانی تظاهرات در حضور و خانمانان بی کارگری، سندیکاهای گران، ازاعتصاب حمایت های . شناسی جامعه شاخص اشکالش، همه در سلطه نقد مسیر این در وی عملی مشارکت آنان،

. است ساخته آمیز مناقشه سخت حال عین در و زنده را او میراث که ست بوردیوسویی از و هاست نامه پایان محصور طرفی از رسد می نظر به اما بوردیو ایرانی خوانش

. مفاهیمش پذیرش . مورد غایبند حال عین در و اند شده بدل کلیشه به تکرار فرط از گاه . . . . زا حساسیت نیست مزاحم ایرانی بوردیوی نیستند و هستند ایند نمی کار به ندارند حضور . . یک. است تمایز ابزار نیست، رزمی ی مبارزه یک اش شناسی جامعه ندارد مخالف نیست ." " در سیار، ی اندیشه این رسد، می نظر به نامه پایان بستن برای مناسب نظری چارچوب

یا نیست، برانگیز چالش یا دیگر، ایرانی “قلمرویی روح .”سازگاری است کرده را خود کار . پی و دالیل ، موضوع این تحلیل به مطلب این میکند آکادمیک بازار ی روانه و گرفته را زهرش

. دارد اختصاص آن آمدهای

. هم" و دارد نقش شناسی جامعه هم میان این در نیستند موفقی زوج هنر و شناسی جامعه.هنر " است". " آفرید؟ کسی چه را آفرینندگان عنوان تحت بوردیو ی مقاله آغازین ی جمله این

که " ادعا این با کنم استفاده ایران و بوردیو نسبت سنجش برای فرمول همین از میخواهم من " شرایط هم و بوردیو هم سهیمند، دو هر نسبت این در و نیستند موفقی زوج ایران و بوردیو

. . که است بوردیوی بوردیو، از منظور است استوار مالحظه دو بر مدعا این اما ایران ممتازو کتاب سی میان از که میدانیم و است شده معرفی ایران به آثارش از برخی ترجمه خالل از

. است نشده برگردانده فارسی به مقاله چند و کتاب چند جز بوردیو، ی مقاله چهارصد از بیش . نظر به که را مدعا این نتیجه در دانشگاه در است من شخصی ی تجربه ایران، از منظور و

با باید را روبروست هایی ناسازگاری با ایران در آن کاربرد و بوردیو شناسی جامعه رسد می . نمود پرهیز بخشیدن تعمیم و دادن قطعیت از و خواند مالحظه دو این به توجه

. و میدانی وجه دلیل به که بوردیو است سهیم بوردیو ایران، و بوردیو زوج موفقیت عدم دررا تعمیم قابلیت و است فرانسوی بسیار اش شناسی جامعه بود متهم گاه آثارش، تجربی " " " " " به. " را جهان فقر و وارثان ، تمایز اثر سه ام، کرده اشاره بدان چکیده در چنانچه اگر ندارد

و شباهتها تناسب، که شود می مطرح پرسش این بگیریم شاخص بوردیو مهم کتاب سه عنوان " که " تمایز انگلیسی مقدمه در بوردیو است؟ کدام ما ی جامعه با شناسی جامعه این اشتراکات

و دارد اشاره مسئله این به است مبتنی فرانسه جامعه خصوص در ها نمونه از وسیعی حجم بر" " " : فرانسوی بسیار خوانندگان چشم به کتاب این ترسم می دلیل یک و هزار به نویسد می

... حالت... از فراتر اما میکنم تاکید فرانسوی سنت بودگی خاص بر الیاس از تاسی به من بیاید ." مقدمه، این در دارد اعتبار قشربندی دارای جوامع همه برای تردید بی فرانسوی، خاص

می زبان انگلیسی کشورهای با فرانسه فرهنگی محصوالت میان شباهتهای سراغ به بوردیو . جان مشابه گابن ژآن مونرو، مریلین معادل باردو، بریژیت میکند اشاره هایی معادل به و رود ... برای پیشگفتاری بوردیو اگر میکنم فکر گاه من اما ریویو پارتیزان معادل جدید عصر وین،ایران جامعه با فرانسه میان توانست می شباهتهایی چه نوشت، می تمایز فارسی ی ترجمه

. ما باردوی بریژیت و مونرو مریلین اما ، فردین معادل وین جان و گابن ژان احتماال پیداکند؟دانشجویان یا لفتیسم اولترا کدام؟ ما نیوزویک و تایم یا ما فیگاروی و لوموند است؟ کدام

بوردیو هست؟ مقایسه امکان آیا اصوال و یابند؟ می معادل کجا ما تاریخ در هشتی، و شصت: . میدهد ارائه کلی قانون یک انجا در نیستند برخی و پذیرند مقایسه چیزها بعضی که دارد اشاره

عرضه آن در که است بازاری قوانین تابع همیشه فرهنگی، محصول هر ی ویژه بیان طرزکدامند؟". ما بازار قوانین میشود

227


مجددا تفاوتها و شباهتها این از پرسش است، فرانسه آموزشی نظام تحلیل که نیز وارثان در. . . نخبگان مدارس است شده متحول بسیار انقالب از پس ما اموزشی نظام شود می مطرح

... . . را خود خاص های ویژگی کدام هر دولتی مدارس مذهبی مدارس انتفاعی غیر مدارسو. انگلیسی زبان بر حساسیت دیگری در و المپیادهاست و مسابقات مالک، یکی در دارند . که درباری جامعه ساالری اشرافیت است دینی تربیت معیار دیگری ان در و خاص های ورزش

صورتبندی چگون ایران در دارد، تاکید ان بر الیاس و ست فرانسوی سنت بودگی خاص جزوتوان می آیا دارند؟ معادلی چه ایران در خود خاص های ویژگی با ها اکول گراند شود؟ می

. که جهان فقر اثر، سومین و نمود؟ یابی رد ما آموزشی نظام در را اجتماعی نظم بازتولید . ی مطالعه است داده قرار مطالعه مورد را مدرن اشکال در جهان فقر و فالکت ی مطالعه

. اجتماعی و اقتصادی ساختارهای پنهان موقعیت خشونت فرودستی و اقتصادی شرایط فقر . کار بر مبتنی اثر سه هر است جامعه در او شدگی تحقیر و شکست احساس از ناشی که فرد

موقعیت به مربوط و معطوف بسیار نتیجه در و هستند فرانسه جامعه در میدانی و تجربی . و زمینه در توانند می تحقیقات، این از کدام هر عام نتایج مسلما تحقیق خاص اجتماعیبا بیگانه کامال های داده حجم این اول، گام در اما شوند عملیاتی و داشته کاربرد دیگر موقعیتی

. اولین این سازد می دشوار سخت را کار نتایج با کردن برقرار رابطه اروپایی، غیر موقعیتی . ایرانیست جامعه در بوردیو بکارگیری و فهم مانع

مشخصا و است جامعه این ممتاز موقعیت ایران، در بوردیو شناسی جامعه کاربرد دوم مانعشناسی جامعه بولتانسکی، تعبیر به یا انتقادی شناسی جامعه برای شرایط دشواری

. . . نقد سلطه مفهوم شود می شاخص مفهوم یک با انتقادی شناسی جامعه ایران در رهائیبخش . . با و نقد شاخص با شناسی جامعه این پنهان و آشکار سلطه جدید و کهنه اشکال در سلطه

. است دشوار بسیار اما ندارد امکان شرایط نگوییم اگر ایران در عملی، مسائل به پاسخ دغدغهتوصیف با سلطه نقد که است ای رابطه انتقادی، های تحلیل ثقل که دارد اشاره بولتانسکی

. زیست با انتقادی، شناسی جامعه هم و توصیف بر مبتنی شناسی جامعه هم میکند برقرار آن،خنثی بر که توصیفی شناسی جامعه خالف بر که تفاوت این با دارند بیرونی ای رابطه روزمره

نظر خالف بر و بخشد می بدان هم تجویزی وجهی انتقادی شناسی جامعه است، مبتنی بودندو هر که آنست نشانگر اجتماعی علوم تاریخ داند، می خنثی را علمی شناسی جامعه که غالب

است، نموده همبسته هم به را دو این که تنشی در هم موازات به انتقادی و توصیفی ی پروژهمی سازند، برمال را اجتماعی نظم یک درونی تناقضات خواهند می که زمانی و اند رفته پیش

. شوند تلفیق علمی کاری در توانند

به را خود امکان شرایط درونی، هم و بیرونی دالیل به هم انتقادی شناسی جامعه این اما . جامعه شود می آن از مانع که است ایران سیاسی موقعیت بیرونی، عامل یابد می سختی

سنت تواند می سختی به شناسی جامعه این نتیجه در و بیابد حضور مجال انتقادی شناسی . . ی پشتوانه از اساسا نقد، گردد می بر ما جامعه در نقد موقعیت به درونی، عامل شود سازبا اغلب انتقادی، شناسی جامعه نتیجه در نیست، برخوردار ایی غنی تاریخی و فرهنگی نظری،

. انتقادی شناسی جامعه رسد می نظر به وصف، این با شود می خلط پارتیزان، شناسی جامعه . به شود می بازیافت نحوی به کند، پیدا را دانشگاه به ورود مجوز بتواند اینکه برای ایران، در

. ایران مسائل موازات به انگار ندارد حضوری ها نامه پایان در جز اما میکند پیدا ورود دانشگاه . می پرهیز باشد، ساز مساله تواند می انچه از و است گزینشی ان، ورود آن تقاطع در نه است

" انتقادی. " شناسی جامعه اوژنیزاسیون ی پدیده با ما گفت توان می معنا یک به نتیجه در شود - . است، شده ترجمه نژادی، به یا زیباسازی به که اوژنیزاسیون مواجهیم بوردیو، اینجا در و

. هایی ژن ببخشند کیفیت را انسان نوع ژنتیک آن مبنای بر خواستند می که بود روشی و تئوریفعال را کردند می ارزیابی مفید که هایی ژن و ببرند بین از میشد داده تشخیص مضر که را

: کنند. که آنها اجباری سازی عقیم ی برنامه شد اعمال پزشکی روش سه تئوری، این اساس بر . ناقص محصوالتی تا ها ژن پیوند به دادن نشان حساسیت شدند نمی ارزیابی مفید ژن واجد

. ها ژن اختالط از پرهیز برای ها مهاجرت کردن محدود و نیاورند این بدنیا از خود بوردیو " : از و بیان به میل محصول بیانی هر نویسد می و میکند سانسوراستفاده خصوص در اصطالح

228


می انجام اوژنیزاسیون خالل از انطباق این و است میدان ساختار در موجود سانسور سوییو". بگوییم خواهیم می آنچه ترکیب با که سازشی است، سازش نوعی فرایند، این حاصل شود

. . نظر به دارد را گفتن امکان شرایط و امکان آنچه شود می ممکن بگوییم، توانیم می آنچهاین اعمال مورد خود میکرد، افشا سانسور در را زیباسازی فرایند که نیز بوردیو رسد میآید، می نظر به ساز مساله یا مضر آنچه به وی، شناسی جامعه در و است گرفته قرار فرایند

- . قابلیت که ست نژادی به یا زیباسازی فرایند این خالل از بوردیو شناسی جامعه پردازیم نمی . است یافته ایران در زیست و ورود

شده جهانی ای اندیشه لوفبور؛ هانری درگذشت سالگرد بیستمین

229


« » « » و ایران شناسی جامعه انجمن جامعه و فرهنگ گروه همکاری با فرهنگ و شناسی انسان( » لوفبور» هنری درگذشت سالگرد بیستمین شناسی انسان دانشجویی علمی -1901انجمن

برگزار( – – 1991 را فرانسوی معاصر داور .کردنداندیشمند دکتر سالگرد این در ) ( ) ناصر) دکتر و ، الزهرا دانشگاه منادی مرتضی دکتر ، اسالمی آزاد دانشگاه شیخاوندی

) کرد) سخنرانی زیر عناوین با تهران دانشگاه ندفکوهی

شیخاوندی : - داور لوفبور آثار و زندگیمنادی : - مرتضی ها موقعیت گیری شکل و زمان ی نظریهفکوهی : - ناصر ایران معاصر تاریخ در روزمره زندگی تحول و لوفبور ی نظریه::

: شنبه سه برگزاری ساعت – 1390آذر 22زمان بعدازظهر 6الی 4از – – – : ی طبقه نیم تهران دانشگاه اجتماعی علوم ی دانشکده گیشا پل تهران برگزاری مکان

شریعتی – تاالر سومدر این فرهنگ و شناسی انسان امسال که است ای برنامه سه از برنامه نخستین برنامه

. دیگر برنامه دو دهد می تشکیل بیستم قرن مهم متفکر سه سالگرد بزرگداشت دهمین به

230



شناس انسان و شناس جامعه بوردیو پیر ایلیچ درگذشت ایوان اختصاص و فیلسوف و متفکرسال اواخر در که سال 1390دارند ابتدای در آید 13921یا می در اجرا .به

ها سخنرانی چکیده

: لوفبور آثار و زندگی شیخاوندی داور دکتر

سخنرانی این تحصیلی در سال آغازین های درماه لوفبور پروفسور با آشنایی روایت از پسپاریس 48-1346 نانتر، دانشگاه دکترای چارچوب او 10در آثار از گروهی تشریح و توصیف به ،

جمله " از سال" در شهری ی 1968حق " ""ترجمه نقد جلد، دو در مارکس کارل از هایی گزیده" " " " " " اندیشه ، جامعه و زبان ، مدرن جهان در روزمره زندگی جلد، دو در روزمره زندگی

شهر و قله" " "ـ، 1971" مارکسیسم در نانتر دانشگاه ، : 1969انفجار دولت" ی درباره دولت( 1،مدرن جهان : 2در مائو( تا هگل از دولت مارکسیم نظریه دولت ی :3درباره دولت( ی درباره

دولتی تولید ی : 4شیوه و( مدرن دولت تضادهای دولت ی . ...درباره برخی شد خواهد پرداختهبزرگ از موجود های ... کتاب نیز بیستم قرن شاخص و هنرمند نویسنده، مبارز، متفکر،

. سرانجام و شوند می ی " معرف " از استخراج اشتباهات کتاب از ای گزیده بازگوئی بهپردازیم می فرانسوی نگاران زیستنامه از یکی با لوفبور پروفسور پیرایه بی ..گفتگوی

: منادی مرتضی ها دکتر موقعیت گیری شکل و زمان ی نظریهمی بازی نقش چگونه زمان مقابل در انسان دارد؟ انسان زندگی در نقشی چه و چیست زمان

. فرانسوی مشهور فیلسوف لوفبور هنری باشد می ها پرسش این پاسخگوی زمان نظریة کند؟می » انسانها نزد در خاص های زمان وجود حیوان و انسان بین های تفاوت از یکی است، معتقد

: حالی. در بوده، بخصوص های فعالیت برای خاص و مشخص زمانهای دارای انسان یعنی باشد ». دنبال به شود گرسنه زمانی هر حیوان مثال، برای هستند آن فاقد حیوانات شکار که یا غذا

خود غذائی مواد تنها نه و کند، می عمل و کرده ریزی برنامه قبل از انسان حالیکه در رود، میدهد می انجام خام مواد این روی بر تغییراتی و تحوالتی بلکه کرده، تهیه انسان . را 24همچنین،

, می : تقسیم عصرانه و شام و نهار صبحانه، خوردن فرعی و اصلی زمان چند به را خود ساعتزمان. از لوفبور منظور کاری (, Moment )کند و ارزشی فضای یک که است لحظاتی مجموعة

, ( . لوفور کند می مطرح را , ( 1989خاصی حال در و زمان در فرد است ممکن مثال برای , کسی با گفتگوی یا و کاری به اندیشیدن حال در غذاخوردن ضمن در اما باشد غذاخوردن , , کردن. گفتگو یا و فکرکردن زمان موقعیت این در اصلی زمان یا واقعی فضای بنابراین باشد

. این از زمان موضوع بحث این در است زمان نوع این ما منظور بخش این در که باشد میشود می بررسی .دیدگاه

فکوهی : ناصر معاصر دکتر تاریخ در روزمره زندگی تحول و لوفبور ی نظریهایران

. اندیشه در دارد قرار لوفبور اجتماعی نظریه مرکز در شهری امر ومفهوم روزمره زندگیصنعتی انقالب زائیده صرفا شدن شهری ، صنعتی دوران درباره غالب افکار خالف بر لوفبور

برای. را جدیدی های موقعیت شدن شهری که است معتقد عکس بر او کنشگران نیستمصرف خدمت در بیگانه خود از اجزائی به است ممکن آن در که آورد می وجود به اجتماعی

بیایند در داری سرمایه نظام آنومی گرایی یا تدریجی نابودی سوی به جامعه صورت این در ورفت گسترده خواهد که پیش خالقیتی با گرا مصرف نظام از خود رهایی با توانند می یا و

شرایط دهد می آنها به شهری امر و / شهر . مدنی جامعه دولت تقابل کنند فراهم را خود آزادیپیشرفته صنعتی جامعه یکدیگر در با دو این و رسد می خود حداکثر به لوفبور اندیشه در

231


. پدید با کالن دیدی در نظریه این شود می تالش سخنرانی این در کنند می پیدا سلبی نسبتیبرای اندازهایی چشم و مقایسه اخیر قرن یک طول در ایران شدن شهری و ملی دولت آمدن . برای ایران در که ای ساله صد تالش شود عرضه زمینه این در تاریخی شناسی انسان مطالعه

» « » « تجربه بلکه شدن صنعتی تجربه تنها نه است، شده انجام ملت و ملی دولت ساخترویکرد رو، این از گذاشته سر پشت سیاسی بزرگ انقالب دو خالل از نیز را اطالعاتی انقالب

مدت» دراز . « تاریخ همچنین ما بحث باشد بحث مبنای تواند می اینجا در حوزه آنال بر تکیه باهای نظریه به ای اشاره و اجتماعی تمایز با روابطشان در کاالیی های نظام و هویت شهر، های

شود می انجام لوفبور کار دهندگان ادامه ترین مهم از یکی عنوان به هاروی .دیوید

: شهر مدرنیته در روزمره حیات فکوهی ناصر با گفتگو

نياكي – سعادت صبا معيريان فرناز

نقد (1) با رابطه در لوفبور ایده‌های از شاکله‌ای بحث، آغاز در دارد امکان اگر . " " و جامعه‌شناسی در لوفبور اینکه و دهید توضیح فضا تولید و روزمره حیات

دارد؟ جایگاهی چه انسان‌شناسینکته این به باشد الزم چیز هر از پیش بار شاید اخیر های سال در لوفبور چرا که کنیم دقت

او ) درگذشت از که حالی در است؟ شده مطرح گذرد( 1991دیگر می سال بیست به. حدودو امر این میان من، دهه باور های سال در که اندیشمندانی از دیگر برخی آمدن و 1960روی

و 1970 لوفبور نظریه در را این که دارد وجود مستقیم ای رابطه بودند، خود کاری اوج در ( . در گذشت در دوبور گی از توانم می نمونه برای دید توان می نیز او و( 1994زندگی فیلسوف

» « راس در که نمایش جامعه معروف سیتواسیونیستی نویسنده الملل )بین International Situationniste ) ( در درگذشت کاستوریادیس کورنلیوس از داشت، بنیانگذاران (1997قرار از

به موسوم جریان و « گاهنامه اندیشه » و ها گرایش بازگشت از حتی و بربریت یا سوسیالیسمگرای بوم زیست و ماشینیستی ) ضد در گذشت در ایلیچ این( 2002ایوان همه که ببرم نام

اوج که دانست روسویی تفکری از آمیز افتخار بازگشتی کالم یک در بتوان راشاید حرکاتدر اجتماعی علوم حوزه در را خود شناس مدرن انسان ، استروس لوی کلود زندگی و اندیشه

یابد می گذشت در پیش سال که فرانسوی .برجسته

چون اندیشمندانی بیشتر چه هر گرفتن قدرت حال عین در و هایی، بازگشت چنین شاهد چرامی شما پرسش به را ما که است پرسشی همان این هستیم؟ معاصر دوران در بوردیو و فوکو

. از پیش و کوتاه صورتی به من دلیل همین به و دارد قرار آن ریشه در و بطن در زیرا رسانداین به شما سئوال به مستقیم دادن . پاسخ نظام عمومی بحران دهم می پاسخ پرسش

232



دهه از که داری سقوط 1990سرمایه با و شد خود ساختاری مراحل ترین سخت از یکی واردای سیاسی کننده متعادل « وزنه به » نیز را سیاسی بحرانی داشت، وجود شوروی قالب در که

وارد را جهان و افزود اقتصادی در بحران اصوال بلکه مرز حدو بی خشونت از تنها نه ای حوزهمی وجود تمام با و هستیم درونش هنوز ما که کرد ناپذیری مدیریت و ناپذیری درک از ای حوزه

به را پیشین باورهای همه که بود بحرانی کنیم، تجربه و حس را خطراتش و شکنندگی توانیمو کنترل و اشراف به انسان توانایی به باور باورها، این ترین مهم جمله از و برد سئوال زیر

برتری به باور بگویم و رفته تر پیش این از توانم می حتی و خود طبیعی بوم زیست مدیریت» » فرهنگ» طبیعت بزرگ. « بر قسلسوف روسو، ژاک ژان هجده قرن در که زمانی بود

مدرنیته و « روشنگری « » گفت، » می سخن هبوط یک همچون تمدن درون انسانیت سقوط ازقانون حلی راه روسو، هم باز که زمانی و کردند می متهم ماندگی عقب به را او بسیاری

» « » می » مطرح را طبیعت گمشده بهشت به بازگشت قابل غیر موقعیت این برابر در گرایانه. دیدند می را ناپذیر آشتی تناقض نوعی وی سخنان در بسیاری تداوم کرد، نیز، بعدها حتی

استروس، لوی کلود یعنی آنها آخرین تا ، بردیم نام آنها از که متفکرانی نزد در روسویی سنت » به » بدل نیز گرا بوم زیست گفتمان که هست و بود آن برای ها تالش همه و نشد گرفته جدی

» شدن » تبدیل خطر معرض در خود گفتمان این لوگوف ژاک قول به و شود گرا تمدن گفتمانی. ) (» « دارد قرار جدید گرایی منجی گرایی هزاره نوعی های به دهه اندیشه که روست این از

یعنی جهانی، جنگ از پس با درست و بود آمده بیرون بزرگ فجایعی از انسانیت که لحظاتینیز امروز بود، برده سئوال زیر به را او باورهای همه که بود شده روبرو ای دهنده تکان شوک

کنونی بحران برای حلی راه شاید شود می تالش متفکران، این بازخوانی با و شود می تکرارشود .یافته

« » فضا » تولید و روزمرگی مفهوم دو ابتدا باید بازگردم شما پرسش به اگر یکدیگر « اما از را. دهم نشان را پیوندشان سپس و کنم « جدا فرانسه » زبان در یا quotidienneté روزمرگی

بیگانگی » خود از مفهوم از روشن تصویری لوفبور، که. « برای اخیر مفهوم که دانیم می استدارد، انسانی علوم در طوالنی ای به تاریخچه عمدتا که آمد برون حقوقی ای ریشه از خود

شدن معنای . جدا با واقع در است داشته اشاره دارد، تعلق او به قاعدتا که اموالی از فردی » خالل » از بیگانگی خود از مفهئم که بود « روسو سیاسی » معنای ، اجتماعی داد قرار -پرسمان

از بیشتر که یافت فلسفی تداومی مارکس و هگل از گذار با سپس و گرفت خود به اجتماعی - نمونه در چه و اش روسی شرقی نمونه در چه جدید مارکسیسم به راه - همان غربی

. پیوست اش مفهوم فرانسوی این از پذیری تاثیر که کرد اذعان باید لوفبور برای میان، این دراز اندازه همان به . شاید لوفبور، حقیقت در مارکسی اندیشه از که باشد روسویی اندیشه

(» « روزمره زندگی نقد جلد سه جمله از آثارش ترین مهم از کتاب چندین که را روزمرگی« )1981ـ، 1967ـ، 1947 مدرن( » جهان در روزمره زندگی کتاب همچنین آن( 1968و به را خود

واقع در و قالب ترین کلیدی داد، رد اختصاص / واح قدرت مناسبات بازتولید زمانی فضایی . مفاهیمی چارچوب در را روزمره زندگی لوفبور اینجا در داند می کنونی جهان در داری سرمایه » « ) (» « جایگزینی مثابه به تصویر ، بیگانگی خود از در آن مارکسی مفهوم در کار نقد مثل

« اجتماعی » کنشگران میان روابط در تصویر ) ارتباطاتی ) (» نقد( » و ایلیچ مصرف نقد ، دوبور . ) (» ساختارهای» خالل از روزمره زندگی دهد می قرار چارچوب همین در گافمن متقابل کنش

» « » برای» او در که پتانسیلی از را انسان که کند می ایجاد گسستی ، خالقیت فاقد های تکرار . مقابله برای زود بسیار لوفبور که است رو این از هم کند می جدا دارد وجود آفریننده اندیشه

با نزدیک ای رابطه و یابد می بخش نجات راهی مثابه به را هنر خطری، چنین با« . سیاسی« رویکردهای توان می که است دلیل همین به باز و کند می برقرار سوررئالیسم

در اش جدی و سرسخنانه شدن درگیر از را تا لوفبور گرفته فرانسه مقاومت جنبش مبارزهبعدها و کشور، این کمونیست حزب به ناپایدارش و نخستین گروه پیوندش تمایل با را

( » کورنلیوس» بربریت و ( سوسیالیسم انترناسیونابسم ، لوفبور کلود و کاستوریادیسآرگومان گاهنامه گروه همچنین و دووینیو () arguments)سیتواسیونیست، ژان مورن، ادگار

. او...( باور به داری، سرمایه نفوذ و آثار از روزمره زندگی سازی آزاد بنابراین کرد درک را و

233


ساز بیگانه خود از و انسانی غیر نظام این قدرت بازتولید از جلوگیری برای که بود راهی تنهاداشت .وجود

» « و شناسان جامعه از بسیاری با لوفبور زمینه، این در که گفت باید فضا تولید درباره اماو نبوده مارکسیست لزوما که شناسانی این انسان با بود سخن هم نداشتند، رادیکال مواضع

اجتماعی حتی یا کالبدی عموما های دیدگاه از فراتر بسیار او فلسفی های دیدگاه وصف . ) » خواسته ) » اگر رفت می راپاپورت، ایموس و شهر سیمای در لینچ کوین چون اندیشمندانی

را ها دیدگاه این خالصه بسیار صورتی به « باشیم خود » شهری شناسی انسان کتاب در من کهموضوع این به اینجا در بینم نمی لزومی و ام داده اختصاص آنها به را مهمی نسبتا بخش

فضا کالبدی تبیین از فراتر بسیار باید که بود آن لوفبور نظر بگوئیم، باید کنیم خالصه برگردم،فضای مفهوم و رفت اندیشدند می آن به گروپیوس حتی یا لوکورلوزیه مثال برای که آنگونه

شده بازتولید و درک » تولید امر میان رابطه و تاریخی شده بازتولید و تولید فضای اجتماعی،« شده« عمدتا، » را آن وی که روزمره زندگی فضای در ویژه به و فضا در را شده تجربه امر و

انحصارا، نگوئیم کرد اگر تحلیل دید، می شهر در مدرن جهان .درهای دیدگاه اهمیت به توان می رو این از پی هم شناسی جامعه و شناسی انسان در لوفبور

ها. دیدگاه این شده برد مطرح تاریخ اهمیت درباره چه که اند نبوده هایی دیدگاه تنها لزومااندیشه ) راس در زمینه این در باید را وبر و سیاسی، نه و شناس جامعه مارکس که باشند

) داد قرار ) اجتماعی چون اندیشمندی اهمیت توان نمی شک بی که روزمرگی درباره چه ) حتی چه و ندانست لوفبور از تر قوی و اهمیت پر زمینه این در را بوردیو او از پس و گافمن

از ) گسترده طیفی زمینه این در توان می که را شهری فرهنگ و عمومی حوزه و شهر دربارهفرهنگی مطالعات از و سو یک از هابرماس در تداومش و فرانکفورت مکتب تا بیرمنگام زیمل

هانرتز و ساسکیا تا کاستلز از کنونی شهری شناسی انسان و فرهنگی شناسی جامعه انواع تا .) گذار در توان می گفتم که گونه همان را لوفبور ویژگی میان این در کرد ترسیم دیگر سوی از

سوی به فلسفه از وی که دانست آمیزی تاثیر موفقیت شاید و دهد می انجام اجتماعی علوماوژه مارک چون شناسی انسان نزد در کس هر از بیش بتوان را های آن کتاب زیادی و بسیار

» « ( به که ها نامکان کتاب جمله از و است نوشته روزمرگی و شهری فضاهای درباره که) دید است شده منتشر نیز .فارسی

مفهوم (2 دو میان بنیادینی تفاوت لوفبور نظر از که رسد می نظر و A City بهUrban ترجمه شهری و شهر را دو هر ما فارسی زبان در حالیکه در دارد وجود

. چیست؟ لوفبور قاموس در دو این تفاوت است شدهشان فرانسوی اصل در مفهوم و واژه دو ناچارم Urbain و La Ville این باز اینجا در و هستند

» صورت » به آنجا در زیرا دهم رجوع خود شهری شناسی انسان کتاب مقدمه به را خوانندگانرا آنها دالیل و ها شناسی ریشه تمام و کرده بحث شهر به مربوط واژگان درباره تفصیلی . که دارد متخر و التین ای ریشه فرانسوی شهر واژه خالصه صورت به باز اما ام کرده تشریح

های واژه که حالی در است، فضایی و polis بیشتر به) urbs و civis یونانی اصل در التینرم شهر های (معنی صورت به را واژگان این همه ما البته اند، داشته سیاسی بیشتر مفاهیمی

لزوما واژگان این جدید مفاهیم و یابیم می شهری نهادهای یا شهری جدید واژگان در یافته تغییرمفاهیم به . باستانی ربطی شناسی واژه اصوال که است حالی در این و ندارند آنها ای ریشه و

» « » « » شخصیت» در شهر یافته تمرکز و سیاسی هویت گویای شاه و شار از فارسی در شهریعنی آن است راس کاستی . حاکم

میان تمایز لوفبور نزد چندین urbain و ville در در او شودکه می مربوط تفکیکی به بیشتر( » « شهر حق کتاب ویژه به ولی آثارش از . 1968کتاب همان( از این و است کرده مطرح

. در گیرد می ریشه اش داری سرمایه ضد تحلیل در و فضا اجتماعی تولید درباره وی نظریه ( » برای » دادی قرار صورت به را واژه این اگر را شهرسازی وی بپذیریم(( urbanisme حقیقت

معنای و به داند می فضایی ساختارهای خالل از خود تحمیل به سیاسی عالب حاکمیت ارادهخصوص به را زندگی مفهوم این برابر و در حل راه را آن خیالین های قالب در شهری زندگی

.» « » « بدین دارند روزمرگی پذیرش از زدن باز سر برای ها انسان که حقی خودش قول به

234


قلب » ترتیب مثابه به شهر از « » لوفبور فراموش از و روزمرگی علیه شناسانه زیبا شورشی » [ کند [ می اشاره سازی شهر یورش وسیله به خیال به نیاز انسانی . شدن او باور به آزاد انسان

زیباشناسی نوعی به یابد، دست خیال از اوجی به بتواند که باور است به شهر که شاعرانهداری سرمایه بند در انسان که حالی در کند حمل خود در را خالقیت این تواند می لوفبور

ای / چاره کار این برای و دهد می حاکم قدرت فضایی زمانی های قالب به تن که است انسانی. ندارد لوفبور یتجا در نماید روزمرگی قربانی را خود شاعرانه و زیباشناسانه خالقیت آنکه جز

« » امر » و شده ادراک امر میان تقابل که رسد می خود پسند مورد بسیار های تقابل از یکی به » موارد بسیاری در نیز امر همین که ها تقابل از دیگر بسیاری کنار در تقابلی است، شده تجربه

سوی از وی نقد در اندیشمندان به ویژه به را هایی تقابل چنین این که اجتماعی جهان علومانقالب از قالب پس در همچنان البته و رفته دست از رومانتیسمی حاصل بیشتر اطالعاتی

کنونی های گره از گرهی بتواند که تحلیلی حاصل تا دانند، می ، موثر و قدرتمند اتوپیایی های . بشر که مشکالتی تمام برابر در توانستیم می اگر تر، کوتاه عبارت به بگشاید انسانی بحران

زندگی صرفا در داده قرار خود راه سر بر ( مدرن های ) آلترناتیو ها بدهیم، بدیل زیباشناسانهامری چنین متاسفانه اما داشتیم، بزرگی شانس باور شاید انسان به و شناسان جامعه

اتوپیایی ساختار یک و نیست ممکن و شناسان کننده دستکاری قابلیت تواند می خود که استباشد داشته شونده .دستکاری

فضایی ا( 3 عمل ترم سه با رابطه در دارد امکان بازنمایی (spatial practice ) گر ، representation)فضا of space) بازنمایی فضاهای ،(representional of space)

دهید .توضیح ( » صفحات » است آمده شهری شناسی انسان در باره این در تفصیلی در ( 264تا 232بحث و

. کنم می را خود تالش هم باز اما کرد، باز را مفاهیم این توان می سختی به مختصر اینانسان کالبد جمله از اجتماعی کالبدهای قالب در فضا بازتولید همان فضایی، عمل از منظور

یکدیگر با که است صورت هایی به و ، گیرند می قرار جمعی یا فردی ای رابطه در محیط با یاخود های کنش در را قدرت نظام وسیله به شده تحمیل ساختارهای ناخودآگاهانه یا آگاهانه خود

. اجتماعی الزامات و تاریخی حافظه اندازه همان لوفبور نظر به امر این در کنند می بازتولیدکه موثرند، شده درونی و یا ایدئولوژیک آینده سوی به فرافکنی جمله از خیال ساختارهای

. نامد می فضایی های پتانسیل او به آنچه امروز که است فرایندی فضا، بازنمایی از منظوراز بیشتر شناخت، علم خود و شناختی شناسی انسان شناسیم برکت می را آن لوفبور دوران

و خیالین بازسازی فرایند آن مغزی و شناختی ) رده taxonomical and imaginary mental reconstruction ) ( فضاها. اینجا در و بینیم می ما انچه دیگر عبارت به برای ( است حقیقت در

متفاوت آنها شناسانه رده و شناسانه شناخت های نظام بنابر جامعه یک کنشگران از یک هرشده زیست های تجربه از ای پیچیده بسیار های محموعه حاصل خود نیز ها نظام این و است

ذهنی و درون های . ساخت همین در دقیقا نیز بازنمایی فضاهای مفهوم تعریف هستند رابطهجای بگوئیم بهتر یا گیرند می شکل ذهن در فضاهایی چنین که زمانی که معنی بدین شود می

و بازتولید را آن طریق، این از و گرفته قرار خود شناختی قالب و رده در و یابند می را خودتبدیل در پیچیده بسیار و شناختی فرایندی که شود می آغاز فرایندی ، کنند می بازتفسیر

آن از هدف و است کنش به بیرونی ذهنیت فضاهای به ذهنی های بازنمایی این بازگشتنای گسترده صورت به آن در که فرایند این در ها، است، الزام ، ایدئولوژیک های نظام

. شوند می ساخته بازنمایی فضاهای دارند، دخالت غیره و اجتماعی کنشگران های استراتژیموقعیت در تواند می که آید می وجود به ای چرخه ترتیب به بدین لوفبور نقد مورد متعارف

خروج بازتولید به شناسانه زیبا فرایندی اساس بر برعکس یا و شود منجر داری سرمایه نظامگردد منجر شورش فرایند خالل از نظام این .از

چیست، ( 4 شناسی جامعه و شهرسازی حوزه در امروزه لوفبور ایده‌های تاثیراتاست؟ داشته تداوم او نظریات آیا

دهه آغاز های سال از تدریج به و عمدتا انگلیسی زبان در لوفبور به 1990نظریات شروعو او شهر نقد نظریه خصوص به و کردند توجه انتشار مورد بسیار او فضایی مدرنیته نظریه

235


» « » « . برای وبر کشف معادل نوعی به را لوفبور کشف لحاظ این از بتوان شاید گرفت قراراصلی حوزه عبارتی به یا انگلیسی، زبان که حوزه حالی در آورد، حساب به اجتماعی علوم

) ( یا بودندو شده شناخته دورکیم عمدتا شناسی جامعه کالسیک نظریات یا عمدتا این از پیشدریدا فوکو، نظیر مدرن پسا فیلسوفان . نظریات من نظر به که هایی شخصیت از یکی وغیره

در و داشت اخیر های سال در جهان سطح در لوفبور نظریات شناساندن در کلیدی نقشیای علمی درگذشت کنگره سالگرد بیستمین مناسبت به پاریس در آینده سال است قرار که

در که است هاروی دیوید بود، خواهد ویژه مهمان شود، برگزار او بزرگداشت برای لوفبور. داند می لوفبور از ملهم را نظریاتش از بسیاری اما است تر شده شناخته لوفبور از ایرانو لوفبور نظرات شناخت در روشنی انداز چشم آینده های سال در کنم می گمان ترتیب بدین

حال همچنین در زبان انگلیسی جهان در بعضا و ما کشور در که دیگری برجسته اندیشمندانایرانی اندیشمندان و بیاید وجود به سانسو، پیر و لودرو ریمون نظیر اند ناشناخته کامال حاضر

این آثار ترجمه در شوند نیز قدم پیش فارسی زبان به خود .همگامان

236


فرهنگ فرازهای

« با نوروز » در 1391بتهوون

237


و» تاج ازای در حتا و بداریم، گرامی تر هست که چه هر از را آزادی کنیم، نیکی می توانیم تا( » نکنیم خیانت حقیقت به هرگز هم شاهی (.1792تخت

نشانهای» و القاب از را آنها و بیاورند بار مشاور و استاد می توانند گرچه شاهزادگان و شاهانجهان فضوالت فراز بر که بسازند ارواحی بسازند؛ بزرگ مردان نمی توانند اما بیاکنند، گوناگون

برافرازد ....« سر

بال» در خاطر همین به فقط می تواند باشد، پاکدامن و درستکار که هر که کنم اثبات می خواهم( » آورد (.1819تاب

. [ دیگر» [ چون بگذار، گردن خود سرنوشت به سراپا شو تسلیم خود به خطاب یادداشتهایش درنیست، سعادتی تو برای دیگر دیگرانی، خاطر به فقط بلکه باشی، خودت خاطر به نمی توانی

.» ! . شوم چیره خود بر تا کن عطا قدرت آن من به خداوندا، هنرت در مگر

! ! هر» از فراتری تو خداوندا، کن قربان خود هنر پای در را زندگی پلیدی های همواره کن قربان»! هست که چه

.» بتاراند» را بشری روح فرومایه ی پستی های تا دارد نیاز توانمندی سرشت های به ما دوران

238


شرایط».... بهبود به باید هنرم است؛ نرفته باال نیز ذره ای زندگی، سطح وطنم در اگر(»... یابد اختصاص (.1801تهیدستان

از» من و است بوده نمایان دیدگانم برابر در جا همه شبحی مثل درست جسمانی ام نقص»! . نیستم چنین من این وجود با می دانستند، گریز مردم مرا البد گریخته ام آدمیزاد

پیوند» هم به درجه بدین تا همواره را ما که است خوبی تزلزل ناپذیر و جاودانه اصول فقط( » ! : ... مباش بی هدف روزی هیچ است این هنوز شعارم است (.1826داده

» نهاد» پا زیر نتوان زیباتر اثری آفرینش خاطر به آنرا که نیست قاعده ای

هر» ... و خرد هر از واالتر است مکاشفه ای برافرازد را آدمی جان آتش باید موسیقیآن ... در دیگر انسان های که فالکتی هر از یابد راه من موسیقی معنای به که هر فلسفه ای

» بود خواهد آزاد می زنند پا و دست

تمامی» همیشه می سرایم، آهنگ ساز یک برای وقتی حتا آهنگ سازی ام، همیشگی روش به بنا.» دارند قرار نظرم در سازها

. بشر» روح برای که من ام می پرورد بشر برای را نوشین شراب که خدایی همان باکوسم، من.» می آورم ارمغان به ملکوتی مستی سر

:[ » سر»[ » جنگ از موسیقی اندازه ی به که افسوس ناپلئون دست به ینا فتح شنیدن هنگام به»! ! می دادم شکست اش وگرنه ندارم رشته

» که» » را آنچه و می اندیشم ناچیزی ویولون به می گوید، سخن من با روح وقتی می کنید گمان.» می نویسم؟ می گوید من به او

.» [ می آید» [ شمار به هدف پیشرفت و آزادی زندگی، سراسر در همچنانکه ، نیز هنر در

239


هنرمند» برای این و بشوی؛ فیلسوف باشی ناگزیر سالگی هشت و بیست در که نیست آسان ! . نیک تو می کنی، نفوذ دلم اعماق به عرش از که ای پروردگارا دیگران برای تا است دشوارتر

! ای است کرده خانه دلم در نیکوکاری آرزوی و انسان ها به عشق که خبری با تو می دانی،داشته اید [....] روا بیداد من به نسبت که بیندیشید می خوانید، را کلمات این روزی اگر انسان ها،

در من چون باشید، من یاد به که هستم آن سزاوار مبرید؛ خاطر از یکسره مرا مرگم از پس»! . باشد چنین که باشد ببینم خوشبخت را شما تا اندیشیده ام شما به بارها زندگی

ـ) (.1802اکتبر 6هایلیگنشتات

منبع: نیلوفر، انتشارات غبرائی، فرهاد ترجمه روالن؛ رومن نوشته بتهوون، 1367زندگی

240


» نوروز » در نیچه 1391با

: دارد نوبتی فضیلیتی پشیمان هر است، انعطاف ناپذیر خود، صداقت خاطر به که کس آن. است. بوده صداقت از متفاوت دوره ای به مربوط ناپذیری انعطاف فضیلت زیرا می شود

می‌دانند ما درباره‌ی دیگران که نگه : آنچه حافظه در و می دانیم خود از ما که را آنچه . فراخواهد روزی دارد تأثیر ما زندگی خوشبختی در می کنیم فکر که آنچه از کمتر داشته ایم

) دخالت ) ما زندگی در می دانند که می کنند خیال یا می دانند ما درباره ی دیگران آنچه که رسید . عذاب با ما آخر دارد بیشتری تأثیر و قدرت آنان عقیده ی که شد خواهیم متوجه آنگاه و می کند

. خود بد شهرت و سابقه با تا می آییم کنار بهتر خود وجدان

چیست؟ : زیستن. می میرد .... که آنچه مداوم افکندن دور به خود از زیستن؟

هر .... در حتا و ما در آنچه هر مقابل در بودن بی رحم است، بودن سنگدل و خشن زیستن؟. می شود فرسوده و پیر دیگر جای

! کشتن .... است بینوایان و سالخوردگان محتضران، برای ترحم نداشتن یعنی، زیستن؟.» « : .... کشت نخواهی هرگز تو است گفته پیر موسای حال این با است بالانقطاع

: ما دست فوران‌های استعدادها بی نهایت به خویش گذشته ی مختلف مراحل طی در بشرنکرده احساس را آنها وجود هیچ کس که جنینی و ناقص چنان شیوه ای به ولی است، یافته

. چنین. رسیده اند بلوغ به و کرده بروز قدرت با دستاوردها این بهد قرن ها گاه و مدت ها استدر فضیلت و آگاهی فالن یا توانایی و استعداد فالن یا خصلت فالن دورانی، در که می آید نظر به . را خصلتی و روحیه که می شویم متوجه مرور به کنیم، صبر اگر ولی است نداشته وجود فردی

. پسر غالبا می کنند آشکار نتیجه ها و نوه ها نبودند، آگاه آن از و داشتند نیاکانشان و پدران که . در ما همه ی می شناسد بهتر را خود دارد، را پسر این که زمانی از پدر خصلت روشن کننده ی

فعالی آتشفشان همگی ما استعاره، زبان به داریم؛ پنهان باغ هایی و کشتزارها خود درون241


: » زودی؟ » به می رسد؟ فرا کی ساعت این ولی داریم خود برای ی فوران ساعت که هستیم. » مسیح » مهربان خدای حتا ندارد، اطالعی آن دقیق زمان از هیچ کس دور؟ آینده ای در قطعا

: شاعر به » انسان تا را غم انگیز نمایش غم انگیزترین این خویش دستان با که من خود من،کشیدم چنان آنرا و بستم را هستی درباره ی اخالقی گره اولین که من ساخته ام؛ مستقال و آخردر من همین من، ـ بود هوراس نظر منظور که همانطور ـ کند بازش می تواند خدا تنها که

! ! کجا از کنم چه پنجم پرده ی با اکنون کشتم را خدایان همه ی اخالق، خاطر به چهارم پرده ی.» باشم؟ کمدی نتیجه ای فکر به باید آیا گرفت؟ را تراژیک نتیجه ی باید

: در نافذترینشخص آستانه ی در آنرا و کرده مقاومت خود عصر مقابل در شخصی اینکه . خواسته شخص این که نیست مهم اوست نفوذ نشان دهنده ی بخواهد حساب آن از و دارد نگاه

انجام را کاری چنین باشد قادر او که است آن مهم بلکه باشد، کرده را کار این ناخواسته یادهد.

خود : خانه‌ی در طوالنی همیشه سفر از غرور با سپس و می رسیم خود هدف به روز یک ما . که نشدیم متوجه اصوال ما واقع، در می کنیم یاد کرده ایم طی هدف این به دستیابی برای که

. ما که است دلیل این به فقط رسیده ایم دست ها دور این به اندازه این تا اگر می کردیم سفر. هستیم خود خانه ی در که می پنداشتیم منزل هر در

: ناشناخته تصور آالم آنها ستایش کنندگان که نیست چیزی آن بزرگ شخصیت های رنج های [ شهادت هایی. [ و قربانی شدن نه می شود، آنها رنج موجب چیز هر از بیش که آنچه می کنند

تردیدهایی و لحظات برخی حقیر و پست واکنش های بلکه، می کند ایجاب آنها رسالت که است . فدای را خود و کرده همدردی انسانها با که زمانی تا پرومته برمی انگیزد آنها عظمت که است

خدای زئوس، از انسانها ستایش به نسبت که همین اما است، سرافراز و خوشبخت می کند آنها. می برد رنج می ورزد، حسادت المپ،

همگان نوآوری: چشم مقابل در گرچه که چیزی مشاهده یعنی نوآوری چیست؟ نوآوری . اسمی خواهان عادت روی از مردم اصوال شود نامیده نمی تواند و ندارد نامی هنوز اما است،

. . بوده اند چیزها نامگذاران اغلب نوآور اشخاص باشد رؤیت قابل برایشان اشیاء تا هستند

: تکبر . بدون به نه البته بمانند پنهان ضعف هایمان دارم دوست می شویم عاشق که هنگامی ما . خدا شبیه می خواهد است عاشق که کس آن نبرد رنج معشوق اینکه خاطر به بلکه تکبر، خاطر

. نیست. تکبر روی از هم این البته باشد

: است کافی شهادت ترسم نقاشی دیگر شهادت از دیگر و می کنم تبعیت رافائل از مندر. نیست الزم دیگر و دارد وجود جا همه کافی اندازه ی به متعالی و باشکوه چیزهای نمی کشم . به که نمی دهد اجازه من غرور وانگهی، است مالزم قساوت با که برویم تعالی دنبال به جایی

. شوم تبدیل متعالی جالد یک242


) ( : نوشنده پرسشیک نوشانوش، آوای حافظ بهخویش برای تو که میخانه ای

افکنده ای پیخانه ای ست هر از فراخ تر

می ای کشیدن سر از جهانمی اندازی، آن اندرون در تو که

. است ناتوانبود ققنوس روزگاری که پرنده ای،

توست ضیافت دربزاد را کوهی که موشی

! تویی گویا خود

هیچی تو همه ای، تومی ای میخانه ای،

موشی، و کوهی ققنوسی،ابدی، می روی فرو خود در

ابدی، می پروازی خود ازژرفاها، همه ی رخشندگی

مستانی همه ی مستی وشراب؟ و تو ـ

منابع: 1.: [ ] : ترجمه ، طربناک دانش شادان حکمت کتاب از نیچه فریدریش نوشت های کوتاه

جام، نشر فوالدوند، حامد کامران، سعید احمد، آل 1377جمال

2.) ( » ؛ » نیچه اشعار مجموعه هیچ دو میان اکنون کتاب از ، حافظ درباره ی نیچه سروده ینارنج نشر عبداللهی، علی 1377ترجمه

243


رفتند ... که آنها

244


: تصاویر قریحه خوش شاعر آنجلوپولوس تئوشهبازی رامتین

با را ها داستان سردترین و ترین تلخ کوشید و ساخت فیلم شاعرانگی در سال 45 آنجلوپلوس تئوسینمایی. دیگر رنگی خود خاص نگاه گرمای برای ای مولفه به ها سال این طول در که بزند

اما. مبدل اروپا هنری سینمای شناخت هالیوودی سینمایی های فیلم به شبیه بسیار مرگش شدچشمانمان. نور. را بود کارگردانی. می ای نقره پرده بر ببندیم به را گروهش و دهد می کات افتد

که روند می غذا میز سمت به زیبا هایی پالن ضبط از سرخوش همه. کند می دعوت غذا صرفکارگردان. می شنیده دور از موتوری اگزوز زوزه ناگهان اعضای دیگر به تا آید می خیابان به شودموتور. ملحق گروه پایان اینچنین و واقعی؛ کات یک و رسد می راه از دلخراش صدای آن با شود

.خورد می رقم زیبایی و عکس با آمیخته هنرمندیآنچه. می تمییز سینماگران سایر از را آنجلوپلوس که دارد وجود بسیاری تمایز های نقطه ما دهد

وجود سینماگر این آثار در بارز شکلی به ایم آموخته سینما در بصری زیباشناسی عنوان بهعکس. تصویر در را زندگی عمق کوشید می که هایی سکانس پالن انگیز، دل و زیبا هایی داشت

می یادآور را زندگی مالل زیبایی همه این پس در که کندی و کند جاودانه سینماگر این های فیلماز. .اروپا هنری مرسوم سینمای از بود ای نشانه قرن نیم حدود آنیوپلوس اینکه مهمتر همه شود

سازد، می مبرا هالیوود به موسوم سینمای از را اروپا سینمای که هایی تفاوت مهمترین از یکی. سلولئید نوار بر آنها نداشتن یا و تفسیر داشتن به توجه و ها رویداد دهی سامان نحوه جی. است باشدو داشته جریان طبیعی شکل به عملی هرگاه که است معتقد رویداد تعریف درباره تولن

.است افتاده اتفاق رویداد کند، خارج نخستین تعادل حالت از را آن عملی به سطحی از را داستان دائم که هستیم رو به رو مختلفی های رویداد با ما هالیوود سینمای در

در. می دیگر سطحی و دارد وجود اصلی رویداد دو یا یک اغلب اروپا سینمای در صورتیکه برند می قرار اثرش دستمایه را آن سینماگر که است هنرمندانه تفسیری ماند می باقی ادامه در آنچه

در. استفاده آنها از و زده هنرها دیگر به هم سری فیلمساز که نیست بعید هیچ تفسیرها این دهد.ببیند تدارک را بینامتنی ای

245


او. پلوس آنجلو سینمای اصلی جانمایه و موتیف اتفاق این باشد- نداشته رویداد اینکه نه – بودبرخی. زندگی تفسیر دنبال به ها رویداد این دل از بیشتر اما داشت، اتفاقا شناسان نشانه بود

اثر یک های پالن آیند، می سینما سراغ زمانیکه تینیانوف، یوری همچون روس گرای صورتاین. می تعبیر شعر یک های بند به را سینمایی شد، مردود بعدها سینما، در زبانشناسی شکل کنند

پالن. قرار خوانش مورد نظریه همین با را آنجلوپلوس سینمای زبان توان می واقع به اما داد به خود از آنجلوپلوس که بود یادگاری همان معماری، و ادبیات از ردپایی با او طوالنی ها سکانس

آنجلوپلوس. جای تا آمیزد می در سیاست با زمانیکه انسانی شورانگیز روابط که داد نشان گذارد.باشد ویرانگر تواند می اندازه چه

آدم. سفر فقید سینماگر این های فیلم آشنای های موتیف از دیگر یکی یا و خودآگاه که هایی بودگاه. می رو به رو موقعیت تغییر با ناخودآگاه اجبار به که تجربه به یافتن دست سر از نه آنها شوند

آنها. می همراه خود با را آنها تقدیر گاه و گزینند می بر را سفر این اجتماعی زندگی تنگنای و کند انتظار تری انگیز دل زندگی مقصد در که ندارد وجود تضمینی هیچ اما گذارند، می سفر در قدمنکته. را آنها هم او تصاویر تا نشد سبب هیچگاه آنجلوپلوس اندیشی تلخ این که اینجاست بکشداو. سیاه و تلخ از دراماتیک کنش اگرچه و ستود می را تصویر جاودانگی و طبیعت اتفاقا باشند

به طبیعت های زیبایی با انسان تعارض همین اما نبود، مشهود آثارش در هالییود سینمای جنسچالشی. می بدل آثارش دراماتیک مهم نقطه را او و برده پیش تجربه ژرفنای تا را انسان که شد

.ساخت می رو به رو تازه هایی تجربه با های فیلم مهمترین و کرد آغاز Peripeteies me tous Forminx فیلم ساختن با را سینما پلوس آنجلو

لک معلق گام ،(1988مه) در اندازی چشم ،(1984سیترا) به سفر های عنوان با تواند می را اواگرچه. خاطر به( 1998روز) یک و ابدیت و( 1991لک) واپسین فیلم داشتند اذعان منتقدین آورد

مولفه دارای شده یاد اثر چند همچون نیز فیلم این اما کرد، اعالم را اروپا هنری سینمای پایان مولف یک عنوان به آنجلوپلوس سینمای درباره دارد قصد آنکه برای تواند می که است هایی.دارد می عرضه را کافی هایی نشانه بداند،

تحصیالت. آتن در 1953 آوریل 27 متولد آنجلوپلوس تئو پس اما کرد آغاز آتن در را ابتدایی بودپس. فرانسه سوربن دانشگاه به ادبیات و هنر تحصیل قصد به و کرده رها را آن مدتی از رفتپس. انتخاب تحصیالت ادامه برای را پاریس ایدک سینمایی مدرسه کوتاهی مدت پایان از کرد

روزنامه های از یکی در منتقد و نگار روزنامه یک عنوان به و بازگشت خود کشور به تحصیالتوی. کار به مشغول یونان کارگردانی را سینمایی فیلم 20 حدود خود سینمایی حیات طول در شد.یافت حضور بازیگر عنوان به نیز فیلم 8 در و نوشت فیلمنامه 16کرد.

اما پردازد، می یونان به فیلمساز این های داستان از عمده بخشی در اگرچه آنجلوپلوس سینمای این به تا سازد پدیدار را فضایی کوشد می و کند نمی تصویر خاص جغرافیایی در را انسان هیچگاه

آدم. وطنی جهان موقعیتی ها آدم جایی کجا هیچ در و هستند جا همه به متعلق که هایی بدهد.ندارند

246


: رفت و نگفت کلمه یک حتی افشار حسینصداقت پرویز

( افشار – 1326حسین صبح( 1390 اجتماعی فعال و دانشگاه مدرس مترجم، و روشنفکر ، . از خبر دوستی اردیبهشت ماه دوازدهم شامگاه درگذشت تهران ایرانمهر بیمارستان در دوشنبه . با بسیار، دردهای آوردن تاب از بعد روز، آن بامداد افشار، که گفت داد افشار حسین درگذشت

است گفته بدرود .زندگی247


سرطانی به مبتال می دانستم پیش، سال بیست حدود در افشار، حسین با آشنایی اوان همان از . تصور این ها از پیش وقت خیلی بیماری اش، به توجه با ما، از بسیاری راستش است کشنده

با مبارزه و زندگی در را استقامتش وقتی ولی برود؛ میان مان از زود خیلی شاید که می کردیمدو طی مرگ با مبارزه در شهامتش چنان که آموختیم، را کردن زندگی درس او از دیدیم مرگ

بود هستی آفرین پیکاری آموزش برایمان، .دههکالمی و نیست، ما میان در امروز اگر و داد شکست را مرگ اما رفت، ما میان از افشار اگرجه

. آمد سراغش به وقتی را مرگ او بود خواسته خودش دیگر می کنم گمان نمی آورد، زبان به . سپس و شد چیره مرگ بر نخورد؛ شکست مرگ از سرود را زندگی شعر و داد شکست

گفت پایان زندگی به خود ستودنی، سکوتی و تنهایی در .آرام آرامپنجه و دست بیماری با که آن با تمام دهه ی دو که بود آن در حال عین در افشار حسین قدرت

» با » آینده راه ماهنامه ی انتشار هم کوشش هایش آخرین و ننشست تالش از دمی می کرد نرم . ساعاتی مرگش هم روزگار زیبایی از بود عمرش سال های واپسین در کارگری کامال رویکردی

داد رخ مه ماه اول از .پسنکرد خم سر ولی بود؛ نشسته افشار حسین انتظار در مرگ که بود دهه دو از توان . بیش در تا

. او از ما و بود مرگ با مبارزه در چکامه ای زندگی اش که بود چنین و کرد مبارزه مرگ با داشتآینده » راه ساختن برای تالش و امید ستودن را، زندگی ستودن .«آموختیم

* * *حال این با بود؛ اجتماعی و سیاسی علوم نیز تخصصش و دانشگاه مدرس اواخر این تا افشار،

آن کنار در و اروپا مدرن ادبیات از خواندنی ترجمه هایی عمدتا مانده برجا وی از که کتاب هاییاست داده انجام کودکان ادبیات حوزه ی در که است .تالشی

است شده منتشر زیر کتاب های ازجمله، افشار، حسین :از

نوموسکا گائتا دیدگاه از اجتماعی دگرگونی / ب ل ه ای ن ری ش نوشته ی ن گ ف ت ه م ک ل م ه ی ک ح ت ی و

گینزبورگ / ناتالیا من بر گذشت چنین / ) اف ش ار ) ح س ی ن ت رج م ه ی م اری ول ودی ، ن وش ت ه ی کودکان برای داستان .چ ی پ ی

248


... : حسین برای افشار حسینفکوهی ناصر

رسد، می راه از آنها همه برای شک بی که روزی یاد به و اندازد می هم یاد به را ها آدم مرگهمیشه برای خواهند می همه و بداند را زمانش ندارد دوست کس هیچ که . روزی ببرند یاد از

: ندیده را او بود ها مدت آمد یادم اینکه کرد زنده من در را خاطراتی نیز، افشار حسین مرگ » بود » نگفته برایم سرطانش از و بودیم نزده هم با گپی و :بودم

249


» مرگی » با ظاهر، در ولو سادگی، این به کسی بودم ندیده هرگز آنکه برای سرطانش گویم میبیاید، کنار شده از اعالم و بگیرد اش مسخره به و بزند لبخند و بنگرد مرگ این چهره در چهره

که دوستانش ما از بسیاری برای موضوعی بسازد، دوستانش و خودش خنده برای موضوعی آنآن برای را خودش آمادگی حسین بود، سال بیست که ای شده اعالم مرگ این به آخر لحظه تا

همه ما و او و آمد، نمی سراغش به مرگ آن ولی بود کرده « اعالم « مرگ این ریش می بهخندیدیم می و .خندید

. یاد به خواندم، را خبر که زمانی اختیار بی من، و برد خود با را حسین و آمد مرگ اما، بار، اینو افتادم دیدارمان ایران نخستین دانشگاهی محیط با من کردن وارد و آشنا در او، که سهمی

به: داد امکان من به بار اولین برای و داد سوق دیگری دوست سوی به مرا که بود او داشتبپردازم تدریس و بیایم آن : دانشگاه برای پیش ماه چند نیست؛ دیگر امروز هم دیگر دوست آن

گرفتم، پیش که راهی در او به نسبت بزرگی دین که دوستی نوشتم، ای مرثیه هم دیگر دوستعبدالهی: محمد .دارم

که است ما سرنوشت این گویی و روند، می یک به یک دست دوستان، به قلم گاه به گاهشاید بگیریم روزی تا بنویسیم، رفتنشان دست از غم در بنویسد و ما برای تا شود پیدا ...کسی

آدمی بود، خاص آدمی اما، توان حسین، مرگ و بود کرده خانه وجودش در شادی گویی که . قدرتی چنان از مرگ، انتظار اتاق در ، ها سال این در که آدمی نداشت را راندنش بیرون

که بود آخرین برخوردار و اندیشه و هوش و دیگر قلم هایی ذهنیت اختیار در را هایش نفسامروز که بسپارد خوانندگانی به و کند ترجمه را آثاری تا « بگذارد را » مترجم آن نام کمتر شاید

. بر . را کارش نداشت هم اهمیتی چندان او برای اما باشند داشته یاد به اند خوانده که کتابی . را دوستانش بدهد آن برای را بهایی هر نبود، حاضر اما بیشتر، هم را زندگی داشت، دوست

. مرگی برد خواهد روزها همین از یکی را او مرگ که دانستیم می و دانست می و داشت دوستبرد را حسین و آمد سرانجام . که

آن بر و بخندیم مرگ این کریه چهره به رفتنش، از پیش روزهای مثل هم باز توانستیم می کاشفرستیم ... لعنت

: تنبورک نوازنده یاد به بامری الله ماشاءشهرنازدار محسن

250


حتی و سازها نوع و ها سروده قالب وجغرافیایی فرهنگی شرایط به نسبت قومی هر . فرهنگی پیشینیه به نگاهی با میکند انتخاب زمان درطی را خود موسیقیایی های دستگاه

که یابیم می در بلوچی های سروده و سازها از قوم این گیری بهره میزان و بلوچ قومرا هنری وحیات زندگی ادامه توان که عناصری از برخورداری دلیل به بلوچ موسیقی

اند در بوده سو هم بلوچ قوم فرهنگی باروحیه و داشته بلوچ قوم فرهنگی بسترزیرا دهد حیات ادامه و کند نرم پنجه و دست مشکالت و موانع همه با امروز تا توانسته

تاریخی و مهم وقایع ضبط و ثبت ابزار تنها اخیر قرن دو از قبل بلوچ موسیقی . شادی با توانسته که آنچنان داشته را گیری همه های ویژگی تمامی و بوده بلوچستان

بلوچ قوم های دلتنگی و با ها اندکی زمان از ای برهه در اگر و کند زبانی هم و همراهیآنچنان شده آمیخته نیز بلوچ ملی و قومی مردم احساسات عموم فرهنگ در تاثیری

طبقات همه با همسو و سازگار مردم روحیه با و گردیده عموم زمزمه که گذاشته بلوچشمردکه بر بلوچ مردم زندگی از جزیی توان می را بلوچ موسیقی است شده جامعه

است همراه و همدل آنها با سالی و سن هر که . در یافت میتوان را بلوچی جوان کمترنباشدوباگوش آشنا گنج مه و مهناز و هانی و اندام گل و آنار و باغ با موسیقی طریق از

دادن خیالی فرا دلبند های شانه بر سر خویش درخیال بلوچی عاشقانه موسیقی به . پیدا توان می بلوچی زن کمتر یا باشد ننهاده شادی خود و ها ها،تلخکامی رنج که کرد

جوان عزیزان و پسران فراق ودر نکند نجوا موسیقی آواهای و زهیروک با خودرا هایکار و کسب برای آب سوی آن روانه و زده دریا به دل حالل روزی کسب برای که خود

نداریم سراغ را بلوچی مجلس و دیوان هیچ و نکند زمزمه را دریا ء دبی آهنگ اند رفتهبه و نکند جمع را همراهانش و خودپهلوان کنار در بلوچ قوم بزرگان و ساالران دیوان که

آهنگها . اما ندهند فرا گوش قنبر میر و همل و چاکر های رشادت بیان و سرایی حماسهنظر از هم و وموضوعی محتوایی نظر از هم دینارزهی رسول غالم استاد موسیقی و

با سنتی موسیقی تلفیق ونیز بلوچی اصیل های مولودی ترکیب و ریتم و موسیقیایینبود گروه یک یا و سن یک مختص که بود گیر وفرا گیر همه آنچنان مدرن موسیقیاستاد های آهنگ و موسیقی پسر و دختر و وجوان ومرد،پیر زن از بلوچ مردم همه بلکه

. رسول غالم استاد بود گیر همه زیرا پسندیدند می را از دینارزهی سال 34دینارزهیفتح استاد نزد را خود فعالیت داشت بلوچی موسیقی به که ای عالقه و عشق با قبل

عرصه در نسکنتی در محمد ای العاده فوق استعداد و عالقه وی کرد شروع موسیقیبلوچی های آهنگ تنظیم روی را خود تالش وتمام داشت سازی آهنگ و موسیقی زمینه

سال از و کرد کویته 1355تا1349متمرکز و کراچی تلویزیون و رادیو در شمسی هجریسال از پرداخت بلوچی های سروده آهنگسازی مرکز 1358به سیمای و صدا در

251


آثار بلوچی محلی تولیدموسیقی زمینه در و شد کار به مشغول بلوچستان و سیستانسال از اینجانب داد ارایه این 1363ارزشمندی کسوت در شاگردی و آشنایی افتخار

در طالیی دوران آن از زیادی خاطرات و کردم پیدا را بلوچ هنر و فرهنگ مردم بزرگکاران اندر دست از دینارزهی استاد چند هر دارم بلوچستان و سیستان ی سیما و صدا

سن در کردنش رها و جوانی در او هنر از استفاده خاطر به استان سیمای و صداقطع استان سیما و صدا با را خود همکاری پیش سال بیست از و داشت گالیه کهولت

. دینارزهی استاد است بلوچ موسیقی واساتید بلوچ هنرمندان همه گالیه این و کردصد از بیش برای و پرداخت فعالیت به بلوچی رادیو در گوینده عنوان به هم را مدتی

ایشان خود دینارزهی استاد های آهنگ و آثار اکثر شاعر نمود آهنگسازی محلی سرودهمرحوم استاد موارد برخی ودر هاشمی شاه ظهور سید بلوچ نامدار ادیب و شاعر و . رسول غالم مرحوم استاد بودند بلوچ نامی شعرای وسایر مقدم بلوچ عبدالستار

بنیانگذاران از شفیع استاد و ستار استاد با همراه بودند دینارزهی بلوچ نوین موسیقیکهن های ریتم مهمتر همه از و ها گوشه و نغمات ترین اصیل حفظ با بار اولین برای که

بلوچ وبا موسیقی خاص ابتکاری به با خوداقدام موسیقیایی تجربه و دانش از استفادهمدرن و جدید آهنگهای وابداع که . خلق آنچنان ایران نمودند در موسیقی بزرگ اساتید

و مانده دهان به انگشت جهان و پاکستان اولین و که برای شنیدند می را آهنگهایی باربرجسته اساتید از یک هیچ و پاکستانی و ایرانی آهنگسازان از هیچکدام از تقلیدی

ادوات و آالت از استفاده با که بود ای حرفه های آهنگ خلق بلکه نبود جهان موسیقیهر که بلوچی مختلف سازهای اساتید مهارت از واستفاده بود بلوچی اصیل موسیقی

تنظیم نیز و گروه این رهبری و هماهنگی و بودند العاده فوق خود ساز نواختن در کدامو بود آشنا موسیقی علم با متمادی سالیان که داشت عهده به کسی را ها آهنگ این

این داشت است سازها مادر که هارمونی نواختن و هماهنگی در خاصی مهارت نیز خودبرجسته استاد این آثار دلیل همین وبه دینارزهی رسول غالم استاد جزء نبود کسی فردسرودها از گیری بهره و موضوع مناسب انتخاب دلیل به تنها نه بلوچستان موسیقی

بلوچ نامی شعرای دیگر و هاشمی شاه ظهور سید همچون بلوچ نامی شعرای واشعارارزش دلیل به بلکه بودند برخوردار ای ویژه جایگاه از بلوچستان مردم بین در که

آهنگسازان و موسیقی بزرگ واساتید فن اهل قبول مورد که ای حرفه و موسیقیاییو رادیو آرشیو ماندگاردر آثار عنوان به آثار این جهت همین به و بودماندگارماند مشهور

همیشه برای مردم عمومی وحافظه ذهن در نیز و ها این تلویزیون خالق نام و جاودانهچهره عنوان به و شد ضبط و ثبت ابد تا بلوچ موسیقی و آواز سلطان عنوان به آثار

در زنده شاد همیشه روحش ماند ماندگار بلوچ مردم .اذهان

252


افتاد : نقس از بلوج موسیقی بلوچ موسیبلوچزهی محمد

» این » داد می جان را همه که انگار لب؛ بر دونلی و گذاشت می صحنه عرصه بر پا تادیگر افزود می ساز بر را قدرتمندش نفس وقتی و بلوچستان موسیقی جوان جادوگر

یافتن پایان یا و رفتن به برسد چه نبود گفتن مجال را .کس

« ) ( » موسیقی طالیی نفس مرد را بلوچستان نامی نواز دونی نواز دونلی بلوچ موسیواقع یک دنبال به و افتاد نفس از زندگی چهارم دهه آغاز در زود چه اما بودند نهاده لقب

افتاد نفس از نیز بلوچ موسیقی بلوچ موسی رفتن با بار تاسف و .تلخ

موسیقی 90سال مفاخر آنهم هنرمندان برای بد بسیار سالهای از یکی بتوان شاید راهنر این ارزشمند مفاخر و سبک صاحب اساتید از تن چند که چرا نمود قلمداد بلوچ

باقی دیار به هم به نزدیک نسبتا فواصل با و سال همین در پرطرفدار و مردمی.شتافتند

از بلوچ موسی بالخره و بن مجید بامری،استاد ماشالله دینارزهی،استاد قادر غالم استادموسیقی ،دیگری کالسیک موسیقی در یکی نام؛ و سبک صاحب اساتید جمله

سبک در نیز بلوچ موسی بالخره و نواحی و درمانی موسیقی در هم فلکولور،یکی

253


را بلوچستان هنرمندان و موسیقی دیگری از پس یکی که بودند فلکولور و حماسیگذاشتند تنها .دست

« « نواز دونلی هنرمند اسپندار شیرمحمد استاد توسط وقتی بلوچستان المللی بینوی نام زود چه شد معرفی کشور به بلوچستان و سیستان استان هنر و فرهنگ اهالی

نگاه که نکشید طولی و افتاد زبانها سر به بر زمین ایران برجسته و بنام هنرمندان اکثرشد دوخته استاد بفرد منحصر هنر و .وی

به عالقمندان اکثر دغدغه کمیابش ساز و المللی بین استاد این کشف از پس اما « خطر » در آالت از یکی که دونلی به نسبت کشور هنر و فرهنگ اهالی و بلوچ موسیقیساز این زوال به نسبت نگرانی اظهار بود؛ مشترک است؛ ایران موسیقی انقراض

می بلوچ نوازی دونلی یگانه را اسپندار که چرا زمین؛ ایران در جذاب و منحصربفرداز جزء به زمان آن در و نواخت می را نی دو همزمان تسلط و تبحر با چنین که دانستند

باشد آگاه دونلی ساز چون و چند از دقیق چنین که نبود کسی دیگری .وی موسی ظهور از قبل کشور در فن این اساتید و برجسته هنرمندان و موسیقیدانان اکثر

) ( دونی دونلی ساز اسپندار استاد از بعد که بود آمده بوجود آنان در دغدغه این بلوچرا جهانیان گوش دیگر دونلی نوای و نای و ماند خواهد خاموش همیشه برای بلوچستان

های دغدغه همه گذاشت عرصه به پا هفتاد دهه در بلوچ موسی تا اما نواخت نخواهدکه داد امیدواری به را خود جای زمین ایران موسیقی نظران صاحب و فن این اهالی

خواهد معصون و محفوظ را دونلی بادی ساز تنها نه جوان این پرقدرت های نفساز تر پرقدرت را دونلی موسیقی جدید شاگردان تربیت با توانست خواهد بلکه گذاشت

دارد نگه زنده .همیشه« » از که بلوچ در 15موسی شرکت جزء به آورده روی دونلی نواختن به سالگی

درکشورهای برنامه اجرای به متعدد جوایز کسب و داخلی مختلف های جشنوارهنمود کسب نیز مختلفی ارزنده جوایز و پرداخت نروژ و سوئد آلمان، ایتالیا، فرانسه،

از بیش آهنگ همچنین نخست 5وی مقام موارد همه در و ساخت را استانی تئاترداد اختصاص خود به را متن .موسیقی

در یکی نمود دعوت سازش میهمانی به را کشورمان نشینان پایتخت بار دو امسال اوامسال تابستان در نیز بار آخرین و بلوچستان و سیستان فرهنگی هفته مناسبت به بهارعرضه موسیقی مندان عالقه به را خویش مستور هنر کار آواهای جشنواره مناسبت به

.نمود

و هیجان و شور پر اجرای وقت هیچ کشور موسیقی عالقمندان و هنر و فرهنگ اصحاب،تاالر هنرمندان ،خانه میالد برج در را فاخر و برجسته هنرمند این تکنیک با نوازی تک

و ناظران که اجرایی کرد نخواهند فراموش تهران دیگر بزرگ تاالر چند و بتهونو درخواست به بار چندمین برای بلوچ موسی تا بود آورده وجد به چنان را مخاطبان

بپردازد برنامه اجری به مردم .احتراممحمد« » کشور برجسته آهنگساز و پژوهشگر دعوت به امسال ماه اردیبهشت در بلوچ

از قطعه چند تا شد تهران راهی ایران سازهای دایرةالمعارف مؤلف درویشی رضانماید ضبط را .آثارش

« نورل نورمحمد استاد محضر در وقتی هفتاد دهه در قریحه خوش هنرمند «اینبه لب نورل نمود اجراء را ای قطعه پاکستان کشور نام صاحب خواننده و موسیقیدان

« : ملودی بهترین جوان این سینه در داشت اظهار و گشود هنرش و موسی از تحسیننشست خواهد صدر در روزی و ببیند قدر باید وی و است نهفته مکران اصیل «.های

پنجشنبه چیره 22روز نوازنده و موسیقی مفاخر بلوچ موسی درگذشت خبر ماه دی » « « در » نیکشهر شهرستان توابع از بنت بخش ملوران روستای در دونلی ساز دست

ناگوارتر که آنچه اما کرد داغدار را کشور موسیقی اهالی بلوچستان و سیستان استانمخارج کسب پی در ارزشمند مفاخر دادن تن ساخت نمایان ضایعه این پس در را خود

254


! که بود کشی مسافر مانند خویش عالقه و توان از خارج مشاغلی به زندگی سنگینکشاند می مرگ کام به را استعدادها .اینچنین

خانواده اقتصاد چرخ و گذراند روزگار موسیقی با شود نمی دانست می که بلوچ موسیروی کشی مسافر شغل به پیش سال دو آورد در حرکت به طریق این از توان نمی راهای جشنواره در راه همین از که را خویش افتخارات و ها اندوخته تمامی و آوردمدتی و نمود پراید خودروی خرج بود آورده بدست هنری محافل و مراسم و خارجی

تا دید رانندگی نماید تعلیم تامین را خویش نفره نه خانواده معیشت .اینگونهباشد خویش کشور افتخار توانست می که موسی چون مستعدی و انرژی پر موزیسین

پرمخاطره و ترین سخت به اینگونه یابد دست افتخار و هنرنمایی به خود حرفه در وسپید و جوانان دیگر هستند اما و دهد می دست از را خود جان و داده تن مشاغل ترینباری مشقت مشاغل چه به که بلوچستان موسیقی در برجسته اساتیدی و نخبه مویانی

آورند نمی روی نیست آنان شایسته که اموراتی چه به و دهند نمی !تننیستند کم و روند می دنیا از توجهی بی و فقر در دیگر هایی موسی فراوان هستند و

» از « یکی بن مجید چون در اساتیدی که درمانی موسیقی و بازمانده مطلق خبری بیشوند می مرگ تسلیم مظلومانه خویش محقرانه کلبه گوشه .در

: کرد دگرگون را جهان که مردی جابز استیو

: جابز استیو گذشت در کرد دگرگون را جهان که مردی

می کمتر کردند، دگرگون کلی به را ها انسان زندگی که فناورانه بزرگ های انقالب تاریخ در. زد پیوند دگرگونی آن نام به نزدیک بسیار صورتی به را انسان یک نام از توان یکی جابز، استیو

روز که بود ها انسان این از یکی اپل، شرکت اصلی بنیانگذار (1390مهر 13) 2011اکتبر 5دوسن در بیماری، از طوالنی ای دوره از .56پس شد سپرده خاک به دیروز و درگذشت سالگی

دهه اواخر از که اطالعاتی داده 1970انقالب تغییر ای ریشه صورتی به را جهان امروز و آغاز . دهه نیمه در جابز است خورده پیوند نام این به کس هر از بیش رایانه 1970است ابداع با

اپل قیمت ارزان و بازار خانگی به تا خود های ابداع تداوم در که ای العاده خارق هوشیاری با وفون آی همراه های تلفن های نمونه آخرین پد 4آوردن آی ای رایانه های تبلت صورتی 2و به ،

ای از زنچیره یکی کرد، دنبال خود زندگی در توقف خود بدون که همانگونه که بود اندیشمندانی

255


کلی به میالدی سوم هزاره آستانه در را جهان چهره توانست داشت را ادعایش و خواست می . و تر خطر پر جهانی چند هر جدید، جهان کند رو و آن زیر در شدن کنترل و دستکاری امکان

های نوآوری اما است، آورده بیشتر وجود به نیز را امکان این بار نخستین برای آن در فناورانهامر ) واین در است روشنی ( به شده داده نشان اخیر سال ده در اجتماعی وسیع های جنبش

بتوان . که در باید را جابز رو این از یافت دست نیز بهتر جهانی به یابی دست برای اتوپیایی بههایشان کنار ابداع که داد، قرار لومیرها ادیسون، بل، همچون ای فناورانه رابطه اندیشمندان

و اند داده تغییر همیشه برای فرهنگ با و جهان با را اوج ما به برای آنها تالش و زندگی از تقدیرنظر به بدیهی شناسان فرهنگ برای ما گمان به آن، کردن دموکراتیزه و بشری دانش رساندن

. رسد باد می گرامی .یادش

فارسی ویکیپدیا در جابز

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D8%A7 ...

انگلیسی ویکیپدیا در جابز

http://en.wikipedia.org/wiki/Steve_Jobs

جابز هصفح یادبود برای اپل شده گشوده

http://www.apple.com/stevejobs/

: سووشون بانوی مرگ دانشور سیمینفکوهی ناصر

... . درختان بسیار و شهرت در هایی درخت و رویید خواهد درختی ات خانه در خواهرم نکن گریهخواهند ... باد از ها درخت و رسانید خواهد دیگر درخت به را درختی هر پیغام باد و سرزمینت در

256

http://www.apple.com/stevejobs/

http://en.wikipedia.org/wiki/Steve_Jobs

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%B2

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%B2


ندیدی؟: را سحر آمدی می که راه در ...!پرسید ... ... . می آدمیزاد ترس حتی جنون، حتی عشق، حتی است، آدم خود دست چیز همه دنیا این در

. . به را فلک و چرخ تواند می بخشکاند را ها آب تواند می کند جا به جا را ها کوه بخواهد اگر تواند . . . تلخ، حکایت شیرین، حکایت باشد حکایتی جور همه تواند می است حکایتی آدمیزاد بریزد هم

... به ... دنیا این در نیرویی هیچ اما است شکننده آدمیزاد بدن پهلوانی حکایت و زشت حکایت( !... سووشون باشد داشته وقوف و اراده که شرطی به رسد، نمی او روحی نیروی (قدرت

نویسنده دانشور، امروز سیمین ایران، برجسته مترجم مارس 8)1390اسفند 18پنجشنبه وسن( 2012 . 90در شخصیت که احترامی و دانشور سیمین اهمیت و نقش درگذشت سالگی

ستایش و زیبا تصویری وی برای و انگیخت می بر همگان نزد در او علمی و دانشگاهی ادبی،ادبیات با آشنا لزوما نه و عادی مردمان از بسیاری نزد در ایجاد برانگیز ایران در ادبی علوم و

بود، . کرده » زندگی » باشد مطرح احمد آل جالل همسر مثابه به صرفا که بود آن از فراتر بسیارچندان و عمومی اذهان در آنها از یک هیچ نشد باعث هرگز نیز دو این گرفتن قرار هم کنار

. نام با مترداف ما از بسیاری برای سیمین نام دهند قرار تاثیر تحت را دیگری شخصیت » فارسی» زبان در عظیم محبوبیتی با تنها نه که رمانی بود، با سووشون بلکه شد، برخوردار

دیگر زبان ها ده به . ترجمه در روزی در سیمین شناساند جهانیان به را معاصر ایرانی ادبیاتشکلی یه امر، این و است زنان شخصیت و حقوق از دفاع روز جهان سراسر در که گذشت . سیمین کند می یادآوری ما به را ایران جدید زنان شخثیت گیری شکل در او تاثیر و نقش نمادین

که بود زنانه های شخصیت نخستین از یکی علمی دانشور و اجتماعی و ادبی ای حرفه سیر باخور در جایگاهی توانست را خود، ایرانی : زنان روز هر و پس این از که زنانی بیاورد وجود به

به پیش، از در بیش دیگران، از تر پیشتاز اغلب و دیگر های انسان همچون هایی انسان عنوانو آزاد مستقل، موقعیتی از برخورداری برای مقدم جامعه اندیشمندانه صف و هستند مطرح

وابستگی در تنها که هایی نقش و مقام در صرفا نه و بپذیرد عنوان همین به را آنها است ناچارنسبی یا شناخته سببی مردان با خود آنها گسترده حضور با که زنانی و دختران شود؛ تعریف و

اجتماعی، های عرصه تمامی در مشکالت تمام ... برغم از بیش چه هر و هنری، ادبی، علمی،بی و خشونت و کنونی جهان در مردانه سلطه پذیرفتن به حاضر که دهند می نشان پیش

است انداخته خطر به را انسانی موجودیت تمام که آن از ناشی های رحمی بی و ها عدالتیمی وعده آنها به سلطه و خشونت این که را بها ترین سنگین تا اند آماده راه این در و نیستند

بپذیرند نخواست . دهد، هرگز حیات لحظات آخرین تا « سیمین « به وابسته زنی نقش دردیگران « دیگری» و دیگری طریق از و بگیرد قرار بود، عزیز بسیار برایش دیگری این چند هر ،

. شود دلیل شناخته به این بر افزون و رو این وی از ارزنده ادبیات، خدمات به فارسی، زبان بهخود میان در او نبود از فقط نه که دارد آن جای ما، کشور در فرهنگی و اجتماعی و ادبی دانش

وی بلکه ، بخوریم زنانی افسوس و دختران برای الگویی مثابه به را پربارش اما آرام زندگی وپیش در بود، خواهند موفق امر این در نیز شک بی و هستند آینده ایران ساختن پی در که

» « . خانوده به را برجسته انسان این فقدان فرهنگ و شناسی انسان دهیم قرار خویش چشماندوستان فرهنگ تمام به و ایشان برای محترم و گوید می زن تسلیت بزرگ این تاریخ روان

آرزوی کشورمان علمی و دارد ادبی را جهانی فرهنگ و فرهنگ این جمعی حافظه در .جاودانگی

اینترنتی پرونده


اسکویی مهرداد روایتعکسهای به دانشور سیمین


257



بلوچستان : آواز سلطان دینارزهی رسول غالمزاده بزرگ عبدالسالم

حتی و سازها نوع و ها سروده قالب وجغرافیایی فرهنگی شرایط به نسبت قومی هر . فرهنگی پیشینیه به نگاهی با میکند انتخاب زمان درطی را خود موسیقیایی های دستگاه

258


که یابیم می در بلوچی های سروده و سازها از قوم این گیری بهره میزان و بلوچ قومرا هنری وحیات زندگی ادامه توان که عناصری از برخورداری دلیل به بلوچ موسیقی

اند در بوده سو هم بلوچ قوم فرهنگی باروحیه و داشته بلوچ قوم فرهنگی بسترزیرا دهد حیات ادامه و کند نرم پنجه و دست مشکالت و موانع همه با امروز تا توانسته

تاریخی و مهم وقایع ضبط و ثبت ابزار تنها اخیر قرن دو از قبل بلوچ موسیقی . شادی با توانسته که آنچنان داشته را گیری همه های ویژگی تمامی و بوده بلوچستان

بلوچ قوم های دلتنگی و با ها اندکی زمان از ای برهه در اگر و کند زبانی هم و همراهیآنچنان شده آمیخته نیز بلوچ ملی و قومی مردم احساسات عموم فرهنگ در تاثیری

طبقات همه با همسو و سازگار مردم روحیه با و گردیده عموم زمزمه که گذاشته بلوچشمردکه بر بلوچ مردم زندگی از جزیی توان می را بلوچ موسیقی است شده جامعه

است همراه و همدل آنها با سالی و سن هر که . در یافت میتوان را بلوچی جوان کمترنباشدوباگوش آشنا گنج مه و مهناز و هانی و اندام گل و آنار و باغ با موسیقی طریق از

دادن خیالی فرا دلبند های شانه بر سر خویش درخیال بلوچی عاشقانه موسیقی به . پیدا توان می بلوچی زن کمتر یا باشد ننهاده شادی خود و ها ها،تلخکامی رنج که کرد

جوان عزیزان و پسران فراق ودر نکند نجوا موسیقی آواهای و زهیروک با خودرا هایکار و کسب برای آب سوی آن روانه و زده دریا به دل حالل روزی کسب برای که خود

نداریم سراغ را بلوچی مجلس و دیوان هیچ و نکند زمزمه را دریا ء دبی آهنگ اند رفتهبه و نکند جمع را همراهانش و خودپهلوان کنار در بلوچ قوم بزرگان و ساالران دیوان که

آهنگها . اما ندهند فرا گوش قنبر میر و همل و چاکر های رشادت بیان و سرایی حماسهنظر از هم و وموضوعی محتوایی نظر از هم دینارزهی رسول غالم استاد موسیقی و

با سنتی موسیقی تلفیق ونیز بلوچی اصیل های مولودی ترکیب و ریتم و موسیقیایینبود گروه یک یا و سن یک مختص که بود گیر وفرا گیر همه آنچنان مدرن موسیقیاستاد های آهنگ و موسیقی پسر و دختر و وجوان ومرد،پیر زن از بلوچ مردم همه بلکه

. رسول غالم استاد بود گیر همه زیرا پسندیدند می را از دینارزهی سال 34دینارزهیفتح استاد نزد را خود فعالیت داشت بلوچی موسیقی به که ای عالقه و عشق با قبل

عرصه در نسکنتی در محمد ای العاده فوق استعداد و عالقه وی کرد شروع موسیقیبلوچی های آهنگ تنظیم روی را خود تالش وتمام داشت سازی آهنگ و موسیقی زمینه

سال از و کرد کویته 1355تا1349متمرکز و کراچی تلویزیون و رادیو در شمسی هجریسال از پرداخت بلوچی های سروده آهنگسازی مرکز 1358به سیمای و صدا در

آثار بلوچی محلی تولیدموسیقی زمینه در و شد کار به مشغول بلوچستان و سیستانسال از اینجانب داد ارایه این 1363ارزشمندی کسوت در شاگردی و آشنایی افتخار

در طالیی دوران آن از زیادی خاطرات و کردم پیدا را بلوچ هنر و فرهنگ مردم بزرگکاران اندر دست از دینارزهی استاد چند هر دارم بلوچستان و سیستان ی سیما و صدا

سن در کردنش رها و جوانی در او هنر از استفاده خاطر به استان سیمای و صداقطع استان سیما و صدا با را خود همکاری پیش سال بیست از و داشت گالیه کهولت

. دینارزهی استاد است بلوچ موسیقی واساتید بلوچ هنرمندان همه گالیه این و کردصد از بیش برای و پرداخت فعالیت به بلوچی رادیو در گوینده عنوان به هم را مدتی

ایشان خود دینارزهی استاد های آهنگ و آثار اکثر شاعر نمود آهنگسازی محلی سرودهمرحوم استاد موارد برخی ودر هاشمی شاه ظهور سید بلوچ نامدار ادیب و شاعر و . رسول غالم مرحوم استاد بودند بلوچ نامی شعرای وسایر مقدم بلوچ عبدالستار

بنیانگذاران از شفیع استاد و ستار استاد با همراه بودند دینارزهی بلوچ نوین موسیقیکهن های ریتم مهمتر همه از و ها گوشه و نغمات ترین اصیل حفظ با بار اولین برای که

بلوچ وبا موسیقی خاص ابتکاری به با خوداقدام موسیقیایی تجربه و دانش از استفادهمدرن و جدید آهنگهای وابداع که . خلق آنچنان ایران نمودند در موسیقی بزرگ اساتید

و مانده دهان به انگشت جهان و پاکستان اولین و که برای شنیدند می را آهنگهایی باربرجسته اساتید از یک هیچ و پاکستانی و ایرانی آهنگسازان از هیچکدام از تقلیدی

ادوات و آالت از استفاده با که بود ای حرفه های آهنگ خلق بلکه نبود جهان موسیقیهر که بلوچی مختلف سازهای اساتید مهارت از واستفاده بود بلوچی اصیل موسیقی

259


تنظیم نیز و گروه این رهبری و هماهنگی و بودند العاده فوق خود ساز نواختن در کدامو بود آشنا موسیقی علم با متمادی سالیان که داشت عهده به کسی را ها آهنگ این

این داشت است سازها مادر که هارمونی نواختن و هماهنگی در خاصی مهارت نیز خودبرجسته استاد این آثار دلیل همین وبه دینارزهی رسول غالم استاد جزء نبود کسی فردسرودها از گیری بهره و موضوع مناسب انتخاب دلیل به تنها نه بلوچستان موسیقی

بلوچ نامی شعرای دیگر و هاشمی شاه ظهور سید همچون بلوچ نامی شعرای واشعارارزش دلیل به بلکه بودند برخوردار ای ویژه جایگاه از بلوچستان مردم بین در که

آهنگسازان و موسیقی بزرگ واساتید فن اهل قبول مورد که ای حرفه و موسیقیاییو رادیو آرشیو ماندگاردر آثار عنوان به آثار این جهت همین به و بودماندگارماند مشهور

همیشه برای مردم عمومی وحافظه ذهن در نیز و ها این تلویزیون خالق نام و جاودانهچهره عنوان به و شد ضبط و ثبت ابد تا بلوچ موسیقی و آواز سلطان عنوان به آثار

در زنده شاد همیشه روحش ماند ماندگار بلوچ مردم .اذهان

: دوستی منزل چهار االمینی روح محمودکتبی مرتضی

260


االمینی روح محمود استاد رثای در

. بابت ،از بود من بزرگ اساسا او بود تر بزرگ من از روز هفت و بیست و ماه ویک سال چهار ... هم اصال او مالیمت و ظرافت بینی، تیز و سنجی نکته فراست، و بود، ذکاوت سر من به

. بی بزرگ روستای از من بنان، کوه بنام بود هویتی با کوچک روستای از او سرور یک همچونکوه ته یعنی ران ته یعنی تهران، بنام .هویتی

والیتی هم که گونه همان نازید، می اجدادیش و آباء بنان کوه به باستانی او قدرش و قدر پر . » « که منی ببالم، تهران کجای به من نویسد می پاریس تا پاریز از و بالد می پاریزش به محبوب

: – – سپهساالر، مسجد پشت شناسم نمی دیگر را تولدم ی محله نه که را تولدم محل حتی ( ... و پنجاه گذاشت پا تهران به ام آینده همسر که اولی روز روحی ی کوچه الدوله، عین خیابان

) درندشتی روستای عجب گفت من به گویم می را پیش سال گوید یک می شوخی به هم هنوز وvillage ton grand . مانده،نه اصالتی نه دیگر قدیم های تهرانی ما برای آخر بزرگت ده یعنی

بالشی و نازش نه و ...مرجعیسال : ماه مهر در بار نخستین برای را محمود اول در 1330منزل پیش، سال شصت به نزدیک ،

رشته آخر سال که دیدم قجرها ی خانه سرسره باغ همان تهران، دانشگاه ادبیات ی دانشکده. را فرانسه زبان اول سال هم من گذراند، می را فارسی موی ادبیات و داشت شمایلی و شکل

... سر پشت که بودیم دانشجویانی جزو یمان دو هر باشم، داشته بخاطر درست اگر بویی وبود، زود ،هنوز نه که شاه بر مرگ شعار الشعرا، ملک پسر بهار، ... مهرداد می بر مرگ ولی

. معروف،همگی آذر شانزده دادیم می سر خروش و آوردیم می جوش واحد صف یک در و دادیمی محوطه به و نکرد شرم فردوسی ی مجسمه و دانشگاه ساحت از که پلیس چنگ از هم با

ادب و . علم ای وحشیانه یورش همان این گریختیم خانقاه اطراف های خیابان به برد، یورشرضا محمد برابر در را سیاسی اکبر علی تهران دانشگاه وقت ریاست و داد کشته که بود

.ایستاند

. پیش : سال سه دو او شد کشیده مازندران در ما دوستی به بهارستان در ما آشنایی دوم منزلادبیات دبیری به من . از زبان دبیری به هم من بود شده منصوب آمل های شهر دبیرستان همین

. در که ها دل در نه مرا،اگر جای و داد نشان بمن را چاه و راه اول روزهای همان او شدم اعزام” مان " آبادی علی ها محلی بقول بود نزدیک که بطوری کرد، باز بومی غیر و بومی همکاران میانرفتم و شد باز فرنگ دیار به پایمان مسابقه یک در قبولی با زیرا نشد که بدهند زنمان یعنی کنند، : . درب که ها عصر کنم تعریف محمود از ای خاطره نیست بد منزل این ترک از قبل رفتم که

شد می بسته ها می مدرسه شروع هراز زیبای ی خانه رود ساحلی خیابان در ها گذار و گشتهم. بیانی دیگری و خاکی یکی نشاط، با و ذوق با معلم دو شاعرشهر، و ادیب مرد ابر دو شد

. و نشینی هم این در آنچه کردند می مشاجره و مشاعره و زدند می قدم خیابان همین درحاشیه261


کوتاه اولی که بود این بود شده عام و خاص زبانزد آوازی هم و رازی ،هم زیستی و هم فربه وچرده گندمی و دراز . دومی سر دادند می تشکیل را آوری خنده و میمون ولی ناموزون زوج

کرد بند آنها به داشت شاعری ذوق که محمود روزی که انجام سرود بالبداهه را بیتی دو این وشد عام و خاص زبانزد هم :آن

بیانی و خاکی که ستم دانی شنید نکته یک بر از گذشتندآواز برداشت دان نکته غاز بشوخی با غاز کبوتر با کبوتر

( : ازرفتنم بعد سال دو سوم که( 1358مه 22منزل گشتم بود باز وطن به خانواده دیدار برایسپتامبر ) رفتن بهنگام بار فرخی( 1960واین نعمت دوستش و محبت محمود و بردم خودم با را

. هم با غربت در که اندی و سال دو این از دادم پس او به بود کرده من به آمل در که را هایی . حدود تا که بود الجزایر جنگ ترینش تلخ که دارم شیرینی و تلخ خاطرات بگویم چه 1962بودیم

. های ببند بگیرو و خیابانی های گریز و جنگ کشید طول سال هفت مدت های به عرب پلیسیطلب ... استقالل کرد حس را جنگ از بعد هوای و حال محمود منتها .پاریسی

و : کاشانه و وبازار،خانه کوچه دیار، و شهر به بود، خودمانی منزل به بازگشت چهارم منزلنهایت . در اولش شغل به بعد، سال چند من،ولی مثل هم او مادر دانشگاه به معلمی ورود که

... قجری زیبای و تاریخی بنای تا کشید ها فریاد و نوشت چیزها کرد، ها کار گشت بر بودآن به طمع چشم بیرحمانه که برنامه سازمان حلقوم از را خواست نگارستان می و بود دوخته

کشید بیرون کند، تبدیل پارکینگ به بلکه پارک به نه را راغ باغ قیمت هر ی به موزه به ومفرح فضای همین در که دانشکده در نه را دانشجویانش هم آخر تا و داد شکل تغییر دانشگاه

. داد می کناد تعلیم رحمتش خدای که .باشد

زین : ، پشتک و خرک پیاله، و کاسه بود کرده شروع خود ی خانه از را سازی موزه محمودهنررا دیزی و دیگ ، مفرش و فرش مقنعه، و ،پیچه نمکدان و قلمدان ، تابه ماهی و تبرزین،آفتابه و

! همه افسوس ولی بود، آورده در جور را پنجره و وپرده بود آویخته دیوار و در به یا چیده هم کنارماند . ... باز ما کز ست نقشی غرض رفت خواهیم فردا هم ما رفت دیروز و گذاشت را

.

262


: چراغ با شهر گرد االمینی روح محمودنژاد تهامی محمد

که با هنگامی شدن آشنا تازه برای های چراغ و گشتم می شهر گرد ، شناختی انسان مفاهیمشده یافتم کمتر روشن با می مبانی ، در چراغ با شهر گرد کتاب در االمینی روح محمود آقای

شدم آشنا شناسی داشت مردم بومی هایی نشانه آورد که می خود با تازه های سؤال و وچراغ با گشتم می شهر گرد .همچنان

( سال پایان تا که نو های واژه ایران فرهنگستان رسیده 1317کتاب تصویب ( به اصطالح پولوژی آنترو برای را شناسی بود مردم کرده مقاله پیشنهاد نخستین خوانده و که نگاری مردم

شناسی " بودم مردم علم و نوزدهم به " قرن متعلق آبادی علی تقی نوشته ما ایران مجله دررا بود 1319سال آن . که در یافتم پدرم کتابهای بین مردم در موزه به صفحاتی مجله همین

یافته اختصاص ، موزه آن از هایی عکس و تهران . نگاری و است لغات وضع شورایسال در ، اجتماعی شناسی 1349اصطالحات انسان دانست اصطالح می مناسب به را ولی

گفتگوی . و شناسی مردم روش کتاب رفت نمی با کار اجتماعی علوم دانشکده در یه بسن پیردکتر خوانده ترجمه بارها را کاردان محمد از . علی من درک بودم بر از تقریبا مذکور و کتاب

نام روش عنوان به گرافی اتنو از که بود برد این . می را شناسی مردم هم آبادی علی تقی . و کشف دنبال به من و دانست می وتاریخ فرهنگ مطالعه و رفتار جزئیات ضبط از عبارت

بودم مفاهیم این . و گشایش شدم روبرو ها گرافی مونو با وپنجاه چهل حسین دردهه سیداسالم در وتمدن علم در " نصر : باره در که آن از پیش اسالمی محققان اصوال بود نوشته

می تحقیق معرض به عینی نظر با را او گوناگون های فعالیت کنند صادر حکمی انسان ". گذشتم می راحتی به مفهوم این از و می گذاشتند تحقیق معرض به عینی نظر به که

جدی گذاشتند مباحث باره سرآغاز در در شناختی معرفت و شناخنی هستی های علم ساحت . از ای مقاله زمان همان در است فلسفه تاریخ گروه ورئیس استاد جلیلی ابوالحسن سید

( شماره وزندگی فرهنگ در فردید احمد به نزدیکان از و تهران با( 1349مهرماه 3دانشگاهرا آنتروپولوژی که خواندم انسان راز و شناسی انسان به عنوان انسان fبارۀ در گفتار و نظر

می و دانست می جزئی عقل :" مقتضای بکلی جزئی عقل منظر در راز که آنجایی از گفتکند نمی انسان باره در انسان کردن گمراه جز کاری شناسی انسان ، است ." غایب این و

برد گفته حیرت ادر مر ها . مدتبهار ) نادری افشار دکتر علف فیلم به رجوع با نگاری مردم فیلم (1353مقاله به عملی نگاهی

263


برویم فیلم نقد در ای تازه دریچه و دانشگاه گشود . بود اجتماعی علوم دانشکده کتابخانه دردکتر تهران نادری گزارش توانست افشار ( می فانکشنالیسم ) گرایی کارکرد نظریه و کاربرد

کاربردی شناسی پنجاه . مردم دردهه کند بیان بروشنی عناصری را جابر از استاد منبعی همدانشکده در او بود من اطالعات اشتیاق تنور ، آورد می همراه که انگلیسی های کتاب انبوه با

کرد می تر داغ .را

نظری مفهوم با بار نخستین ، پنجاه دهه همان کتاب در یک در دیگری و باره ما در روسی) ( پروگرس انتشارات از شناسی شدم انسان هشتاد مواجه دهه در انسان ولی های نظریه

فکوهی دکتر بود . بر شناسی یافته ساختار مفهوم چراغ این با شهر گرد کتاب که را هنگامیگشتم دنبالش به که چیزی اولین گرفتم کتابخانه روشن از پاسخی که بود نگاری داشت . مردم

دستیار . یک شناس مردم که فهمیدم طور این من است شناسی مردم خدمت در نگاری مردمبه ." ها مردمنگاری است نگار مردم آن و آوردن دارد بدست برای توصیفی های گزارش منزله

نظر اظهار و فرضیه ، مقایسه نتیجه در و اند ". اطالعات مواد او دارد قرار بعدی مراحل درآورد می فراهم شناس مردم برای ) .پژوهش همشهری گفته به که االمینی روح محمود آقای

استاد را مشهورش دکتری و نوشت نمی اسمش از پیش را دکتر نام هیچگاه ، پاریزی باستانی. ) دیگر منابع به کشاند مرا دانست می مردمشناسی جا بیماری هر منابع از برخی در

رفت می بکار شد اتنوگرافی می استیفاد آن از شناختی روش مفهوم

ایران شناسی انسان انجمن که هفتاد دهه اواخر سال از و گرفت ثبت 80مجوزفعالیت به کهسال و شماره 81رسید نخستین شناسی که انسان و نامه فر رفیع الدین جالل مدیریت به

اولین . رود می بکار کمتر دیگر شناسی مردم اصطالح ، یافت انتشار فکوهی ناصر سردبیریشناسی انسان نشریه ) شماره دکتر مسئول مدیر شهشهانی سهیال دکتر خانم سردبیری بهنیز ( جوادی پور وتابستان در نصرالله یافت 1380بهار نگاری انتشار مردم مقاله تماشای و

فراری ایرانی دختران سبک به طالق فیلم بر عنایت و با میرحسینی زیبا مشترک کیم کار ( ) ( وزمستان پائیز شماره دومین در النجینوتو ( 80النگینوتو بود نقد نظیری کم . علمی و

نوشتم را شناختی انسان رویکرد با ام مقاله نخستین بصری » . سرانجام شناسی انسان مقاله » کوشش به شناخت یاموضوع شناخت عامل مستند فیلم ، ایران مستند سینمای علی در آقای

وفرهنگ فیلم نامه ویژه دبیر مهدی تخصصی شیخ ماهنامه آباه ) از مهرو هنر ماه (1383کتابیافت فکوهی .انتشار ناصر دکتر شماره این های در پژوهش در گرافیک اتنو فیلم کاربرد باره در

عادل الدین شهاب دکتر و شناسی بارة انسان ایران در مردمشناسی فیلمهای و نگاشت تکدارند .مقاله همین در که و بود یک زمان در درج برای ای مقاله تا خواستند من از شهشهانی دکتر خانم

، ایران در تصویری شناسی انسان عنوان تحت دانشگاهی تألیفی در کتاب پژوهش و بنویسمشد جدی برایم زمینه .این

یکشنبه روز ظهر از بعد ، چهلم بود .28مراسم ابن در فروردین و سالن بودم نشسته خلدونمرحوم دختر ) یادگارهای سه االمینی همسرشان روح بودند ( و ردیف سومین ها . در همان

مرحوم که نامیده " آن بابا های نویسی پریشان سامانده آئین ، سه آور یاد نامشان کهن کهتنها است . االمینی روح دانش واسط مرحوم سرزمین انتقال به یاد نوین نامش بلکه ، نبود

ایران در شناختی انسان های پژوهش هست آور توسلی نیز غالمعباس دکتر آن که مشخصهکرد را تعبیر شناسی انسان سازی . بومی

" اول " نوروز رسم به بودم گرچه ) نیامده جشن و ها آیین نوشته به نمادین های جلسه آن ووپژوهشی نگرش ، امروز ایران در کهن زمستان – های شناختی چهله و گذشته (1376مردم

" رسیده" فرا فروردین از روز زامیاد ص ) در بازهم (193بود ، " است " اول نوروز که رسید بنظرمو. عزاداری صرف همیشه نباید را یادبود مراسم که گفت پاریزی استاد دکتر آن از و کرد زاری

. گفت ها نکته اش کوهبنانی ی االمینی همشهری روح محمود :" دکتر دیدار است نوشته

264


به کردند کنندگان می شادمانی آرزوی آنان برای بلکه گفتند نمی تسلیت سوگوار )خانواده . ص (62همانجا

" " خانه از زیبا تصویری ومحمود پروین و وداس زنگوله داستان در کرمانی مرادی هوشنگکه کرد خلق جوانی در ، استاد با روزعید روستائیان ای هریک وسیله و وداسی ای زنگوله

با را خانه و هوای آمدند را استاد و انباشتند کرمان فرهنگ یادگارهای پژوهش انبوهبرد . خود با می ومردمنگاری خویش همسر به که حالی نو در روز ولی نباشم من شاید نوشت

دمند می سال هر ها شکوفه و رسد می فرا .همواره همان ی هنری تصویر ، که واین بود یادداشت واقعیتی در دیگر نحوی کتبی به مرتضی استاد

رثای االمینی مرحوم در روح انعکاس محمود خانه :" داشت نیز از را سازی موزه هنر محمودقلمدان : ، تابه وماهی آفتابه ، تبرزین و زین ، پشتک و خرک ، پیاله و کاسه بود کرده شروع خود

آویخته دیوار درو به یا چیده هم کنار را ودیزی دیگ ، ومفرش فرش ، مقنعه و پیچه ، نمکدان ورا پنجره و هم . . بود ما ورفت گذاشت را همه افسوس ولی بود آورده در رفت ... جور خواهیم

ماند باز ما کز است نقشی غرض

دیدم می را هایی چراغ آمدم بیرون که خلدون ابن تاالر چراغ از و هایی ستون بر شده آویختهرفت می پیشاپیش که شهر هایی گر و جستجو های چراغ آن از شد می تر روشن

: سیاست شرافت در سحابی الله عزتفکوهی ناصر

روز سحابی، الله ماه 10 عزت )1390خرداد مه 31 . 81در( 2011ماه آنچه درگذشت سالگیدر چیز هر از اجماعی بیش خورد، می چشم به وی درگذشت از پس که مطالبی و ها نوشته

کامل و تقریبا بودن اخالقی حیات در بودن وار « الگو وی، » بودن سیاستمدار در لزوما نه و اوسر. بر مبارزه عمری از پس سحابی مرگ بود

265


کمتر در که مانندی بی سرسختی با و آورد وارد آنها در خللی کوچکترین آنکه بدون عقایدش، » از» نسل آخرین تدریجی رفتن میان از گویای شاید خورد، می چشم به ای حرفه سیاستمدار

مصالح به نسبت اولویت نخست درجه در را اخالق هنوز که باشد جهان در سیاستمدارانی . است تلخ حقیقتی این چند هر باشد اند، کرده تعریف حوزه این برای خود که منافعی و سیاسی

بار نخستین تاریخ، که بر تکیه با و گذاشت انگشت آن بر کرد؛ ماکیاولی تحلیل و تشریح را آنانسانی های فرهنگ اکثر در و ظاهرا اخالقی و سیاسی حوزه دو آنکه بر مبنی تضادی حقیقتی

. های نمونه بیستم قرن تاریخ که کرد انکار توان نمی نیز را این اما دارند یکدیگر با ناپذیر آشتیاست گرفته پیشه ورزی سیاست بر گرایی اخالق که دهد می نشان نیز را .زیادی

ها اقلیت از پشتیبانی مثابه به ورزی سیاست نهایت در آیا که است اساسی پرسشی نیز این امامرکزی و قدرت ضربات زیر و پیرامون در بلکه سیاسی هژمونی مرکزی حوزه در نه که آنها

آن از و خواست هم با را سیاست و اخالق توان می آیا است؟ ممکن امری اصوال آیا هستند،آورد؟ در اجرا به هم با . باالتر باشد یکم و بیست و بیستم قرن اساسی پرسش این شاید

روزهای آخرین تا اسالمی انقالب از پیش دوران از سحابی مهندس رفتار و زندگی که پرسشی : اینکه گذاشت نمی باقی تردیدی و شک هیچ برای جایی که داد می بدان روشن پاسخی عمرش،

سوی از نباید قیمتی، و بها هیچ رفت، به دیگر سوی به است کوتاه قدرت از شان دست که آنهاباشد کار در انسانیت و شرف پای اگر کرد، نباید را کار این خصوص به یک . و آن در بهتر کالم،

تا مرد شرافتمندانه که گذاشت است جهانی این و فانی زور و قدرت سر بر را خود .آبروی

پسا و مدرنیته در حاکمیت و ورزی سیاست الزامات که کرد انکار توان نمی چند هر امروزبرای را چندانی جای شک بی اند، ساخته خود برای ها انسان که ای شرافت مدرنیته و اخالق

است، انسانی نگذاشته باقی اش صنعتی پیش نوع به از بودن پایبند شرافت، اما اخالق،سنن انسانیت، و آداب به دیگری، حقوق به احترام و داری آبرو و ادب کاری، وجدان مسئولیت،

فرهنگ، جهانی میراث و خود فرهنگ و تاریخ در و نباید که مرزهایی و خویش حقوق دانستن ونکرد، ضایع را کسی حق تا گذاشت پا زیر اجتماعی نه هنوز زندگی و هستند ممکن کارهایی

بهای به کار این چند هر کرد، چنین انتها به تا ابتدا از که انسانی آن نمونه و ، اتوپیایی شعارهایینزدیکانش و خود برای زندگی در باقی سنگینی همه برای ناپذیر انکار الگویی اما شد، تمام

.گذاشت

: دینارزهی بامری، کماالن، بلوچ موسیقیدان سهبر شهلی عبدالوهاب

266


: کنیم می زمزمه که هایی ترانه مکران قلب به سفر از گزارشی

بیماری اثر بر امسال ماه مرداد اول بلوچستان تنبورک نوازنده و سوتی بامری،خواننده ماشاالله. . اما بود کجا دقیقا و دیدم،کی را بامری که باری اولین ندارم یاد به درست درگذشت ریه سرطان

سال اوایل در که است مانده خاطرم در همت 1377خوب به که ققنوس برنامه اولین دربه و شد برگزار هنری حوزه تاالر در اقوام موسیقی آشنای نام پژوهشگر درویشی محمدرضا

اسپندار محمد شیر خواننده بزرگداشت و میکرد همراهی را اسپندار داشت،بامری اختصاصگروه های ،نوازنده جاکس پروین جهانگیر و زهی شکل روهنده،برکت نواب با بود؛ .گروه

برای من که زمانهایی چه سالها؛ این تمام در و شد تر پررنگ ما روابط و دوستی زمانها همان ازمستند ساخت یا موسیقی مختلف پژوهش های جشنواره به او یا و رفتم می بلوچستان به

و همصحبت کرمان، نواحی موسیقی جشنواره تا فجر جشنواره از آمد،اعم می موسیقیو شدم آشنا مکران مرکزی موسیقی از هایی بخش با که بود او طریق از و بودیم هم معاشر

. ضبط همچنین شناختم را بلوچستان مردمی موسیقی های آیین گمنام های نوازنده از بسیاریبم ارگ در آنها بهترین ،که ام داده انجام آمد دست به که فرصتی هر در او آوازهای از هاییبابا فیلم ساخت حاشیه در ارگ؛ ویرانی و زلزله از قبل ماه چند است،درست شده ضبط

. یک بامری،آنجا از دیدم می تدارک را فیلم آن در ایران موسیقی بخش بلوچی عزیز،که سوتینوا دستگاه فواصل با آوری حیرت طرز به که زیبایی دارم بسیار ملودی گردش و بود منطبق

است داشت شده نوا در رنگی به تبدیل که اوست از یادگاری .و

و رویی گشاده و بود بلوچستان فرهنگ و تاریخ از ای آیینه که بامری دار زنگ و محزون صدایو ایرانشهر مهجور نوازندگان از حمایت و معرفی برای که ای صادقانه تالش کنار ،در مهربانی

البته داشت،و به توابعش او از لحظه یک در که است هایی نشانه آخرین و پنهانش،اولین طنز . . دهلک کودکی از باشد داشته سال اندی و بیست باید اکنون ماشااله پسر داوود آورم می خاطر

باشد کرده دنبال هم را پدر آواز و ساز امیدوارم و نواخت .میمحوری 1380سال نقش آن در بامری ماشاالله که نوشتم بلوچستان به سفر از گزارشی

شود. می منتشر سال ده از پس و او به احترام و یاد با گزارش این :داشت

بومی ای نوازنده یافتن برای جستجو مسیر بود؛در غریبه هنوز روزها آن که فیلمسازی دوستمعرفی من باشد،به مناسب موسیقی با مرتبط و داستانی مستند فیلم یک در حضور برای که

معتمدیان. . بهمن که او دادم پیشنهاد را بلوچستان دونلی اسپندار،نوازنده محمد شیر او به شد . بهانه و سرگرفت ما دوستی که بود اینگونه سپرد من به را فیلمش پژوهش و بود،پذیرفت

267


شویم سفر عازم و ببندیم راه کوله درنگ بی تا یافت دست بلوچستان به دوباره .سفریاردیبهشت هفتم قلب 1380جمعه به را ما زاهدان، در توقفی با ایرانشهر، به تهران پرواز ،

« » « . مکران و سرحد منطقه دو از ایران بلوچستان رساند می یافته « مکران شکل » و.» میرجاوه و جنوب از خاش تا و شود می آغاز زاهدان جنوبی نواحی از شمال در سرحد است

. سواحل و چابهار تا خاش از یابد می ادامه غرب در کرمان کوههای و شرق در پاکستان مرز . » « در هم عمان دریای دارد قرار سرزمین این قلب در ایرانشهر و است مکران عمان، دریای

است داشته نام مکران .گذشته،دریای

به دارد، فاصله شهر تا که فرودگاهی اطراف خشک بیابانهای و گرم باد بودیم، ایرانشهر صبح، . قفل را ایرانشهر فرودگاه فلزی است،در نفر یک فقط که فرودگاه مسئول اند آمده پیشوازمان

. می شهر قدیمی بازار به را ما تاکسی آید می شهر به ما تاکسی بر سوار و میزند بزرگی آهنی . همان. این است آن حاشیه در بازار و گرفته قرار شهر این مرکز در ایرانشهر قدیمی قلعه برد

ناصریه» والی « قلعه فیروزمیرزا، فرمانروایی زمان در شاه ناصرالدین دستور به که استکه است؛چرا نمانده باقی آن از چیزی بیرونی دیوار جز امروزه و شده ساخته کرمان،

! اند شده ویران انقالب اوایل در وقت فرماندار دستور به قلعه در موجود بناهای و کاروانسراهادر اما شود، می خالصه اطراف های خاکی کوچه و اصلی خیابان دو به امروز، ایرانشهر گرچه

. کتب در اند کرده یاد مکران مهم آبادی و بزرگ شهری عنوان به شهر این از زرتشت، دین کتب » یا » پهله ایرانشهر، نام است« »زرتشتی .پهره

هندوستان به حمله برای و کرده اقامت شهر این در مدتی ایران، به حمله در مقدونی اسکندر ... از کم کم ها روزمرگی ازدحام در که روایاتی و است تاریخ از پر شهر است شده آماده

. بعضا و افغان کودک دستفروشان ناصریه، قلعه اطراف در شود می فراموش آدمها خاطرات . به شان، کودکانه کنجکاوی و نگاه آوریم،سیل می بیرون که را دوربین اند کرده تجمع بلوچ

. » « » « . است داده میهمان واژه به را خود جای شهر، در کلمه این و ایم غریبه ما آید می ما سویاش اقلیمی و تاریخی هویت بازتاب دیگر که شهری در اجتماعی محسوس تضادهای

. است کرده تغییر دستخوش هم را فرهنگی وجود نیست،مناسبات از که اضداد جمع این و،جایی خورده رقم ، اند آمده اینجا به کار برای که دیگر شهرهای بومیان تا مهاجر های افغانی

.. غیر بلوچستان، و سیستان در است نگذاشته باقی دیار این مرمان کهن آداب از بسیاری برای . حاشیه در دارد را افغانی ساکن بیشترین ایرانشهر، بعد و زاهدان آن، اطراف نواحی و زابل از

نگاهشان با را ما حرکت مسیر دستفروشها، اش، گلی کاه بلند دیوار پشت قلعه، بیرون غربیکنند می ...دنبال

» رنگ » با رنگارنگ های پارچه از شود، می پیدا چیز همه بازار در رویم می روز بازار سمت بهالبته و است آمده پاکستان از که اجناسی تا شاد و وتند زنده ! های روز بازار دار ضامن چاقوی

. معتمدیان اند کرده تغییر که آدمهایی و بومی فرهنگ از نشانی بی معماری است،با سرپوشیده » « . و نیست میهمان دیگر اینجا غریبه است موجود فضای واقعیت این و کرده ناامنی احساس

کند می روشن را سرگردان آدمهای تکلیف تعریف، !این

. » بومی، » معتمد حضور بگیریم تماس بامری ماشاالله با . باید را بامری کند می حل را مشکل . . در کس هر است دیار آن فرهنگ با آشنا و بلوچ شده شناخته خواننده شناسم می که سالهاست

بوده راهنمایش و بلد و همراه رفته،ماشاالله دیار آن موسیقی فرهنگ پی در بلوچستان قلببلوجستان. عامه فرهنگ آداب و ها آیین از کاملی شناخت نیز خودش که آن بر عالوه است

. و. گذشته سالهای به نسبت ایرانشهر، شویم می آمدنش منتظر و گیریم می تماس او با داردباخته رنگ اش بومی ماهیت و شده پررنگ شهری زندگی های مؤلفه کرده، تغییر قبل، سفرهای

.است . تازه دیداری آورد می خود با که امنیتی حس و لبانش بر همیشگی خنده آید،با می دور از بامری. ساز شویم می بمپور راهی مکران، شهیر نواز دونلی اسپندار، شیرمحمد دیدن برای و کنیم می . های بزغاله و دوردست نخلستانهای و علفزارها و زارها گندم است فردی به منحصر ساز دونلی

268


. جو، نوک و محمدآباد گذرند می چشمانمان کنار از ، اند شده رها صحرا در که بازیگوشی . ماشین اسقاطی ضبط در و تکاند می را نواری راننده راهند در ایرانشهر، اطراف روستاهای

. که است بامری ماشاالله صدای این آشنا صدایی با بلوچستان سوتی کند؛موسیقی می فرو . از خرسند ماشااله کند می زمزمه او آواز نشسته،با کنارش صدا، صاحب بداند آنکه بدون راننده

! زیبا اتفاق این از مشعوف ما و ها ترانه از سرمست راننده و است گمنامی و شهرت .این

. در بمپور بارد می دریغ بی و تند آفتاب و است ظهرشده رسیم، می بمپور کیلومتری۳۰به ... . آب و است بمپور محصوالت و خرما تنباکو، جو، گندم، دارد قرار نیکشهر به ایرانشهر مسیر

. مهمترین. بمپور، رودخانه است شده آبادی باشد، آبی نهر یا قناتی هرجا بلوچستان در کیمیاستاین های ریزابه از رودها سایر و است کشت زمینهای آب تغذیه اصلی منبع ایرانشهر، رودخانه . های کوچه کرده، محسوسی تغییرات قبل سالهای به نسبت هم بمپور کنند می تغذیه رودخانههای خانه شمایل و شکل با هایی خانه و شده عریض گلی، های خانه دیوارهای با بلند و باریک

. . رسیم می شیرمحمد خانه به نخلستانها و سرسبز دشتهای انبوه از است برافراشته قد شهری،نخلستان و است دشت باقی و است روان آب جوی خانه، جلوی در . از استاد دختر و عروس

است رفته بستگانش عروسی به خود اسپندار و اند .. خانه دارد نسبت عروس پدر با هم بامری . . به عروس پدر با همراه اسپندار رویم می آنجا به اتفاق به کنند می دعوت عروسی به را ما

. دیگ خانه، بزرگ حیاط در شویم می دعوت شان ساده و صمیمی محفل به آید، می پیشوازمان . بازی به ها بچه و مشغولند پز و پخت به زنان اند گذاشته بار نخل، های کنده با را ...غذا

گردانند می تسبیح و اند نشسته دورتادور نفر سی به نزدیک مردان، اتاق آب . در آورند؛ می آبو. محبت نشانه به را حیات کمیاب جادوی این آب است؛ بلوچ نوازی میهمان سنت این و خنک

... اینکه و گذاریم می میان در شیرمحمد با را سفر موضوع کنند می پیشکش نوازی میهمانقبول کنیم، صحبت بیشتر کار موضوع درباره و بگیریم تصاویری او از تا است نیاز فرصت زمانی

. . از قبل اوضاع و تهران درباره شیرمحمد است گیری شکل حال در عروسی مراسم کند میپرسد می می ! انتخابات شیرینی رسد، می اتمام به عروس پدر قبولی آیین آید، می جوان داماد

. گوشت و است باغ گوشه در زنان کار حاصل داغ، نان شود می پهن غذا سفره همزمان، و آورند . رود می زودتر خودش و کند می دعوت اش خانه به را ما اسپندار برنج آفتاب . و مسیر در پیاده

. بزغاله اطراف، های نخلستان بوی و نهر باغها،صدای کوچه رویم می او خانه سوی به سوزانرا ما نخلستان، میان و دیوارها گوشه از که بلوچ کودکان کنجکاو چشمهای و رها بازیگوش های

که شده توام لذتبخش سکوتی با چنان کنند، می ایم دنبال کرده و فراموش چه برای و کجا از ... به سو یک از خانه حیاط آیند، می استقبالمان به اسپندار پسرهای ایم آمده اینجا به که برای

. . و خرما تنه و ها خوشه با مسقف اتاقی میکند زندگی او خانه در هم اسپندار داماد دارد راه باغاست میهمان اتاق شده،اینجا آویزان دیوارش و در بر تقدیر های لوح که کاهگلی .دیوار

. در نیز را مد نقش البته و هستند بلوچ هجرانی آوازهای اینها ذهیروک و لیکو شود؛ می ساز وقت . . نل شود می خود بی خود از گیرد، می دست به که دونلی اسپندار کنند می ایفا بلوچی موسیقیمی نواخته همزمان که است هم از مجزا نی دو دونلی، و است نی معنای به بلوچی زبان در

. معدود اسپندار،نوازنداگان از غیر ایران بلوچستان در دارد را دیگری واخوان نقش یکی و شود . به بامری دارند وجود بیشتری نوازندگان پاکستان بلوچستان در میزنند،اما دونلی نیز دیگری

. فرهنگ اعماق از که دارد زنگی صدایش خواند می لیکو شیرمحمد، ساز با همراه ما، اصرارمی بازگو ناشناخته فرهنگ این هزارتوی از را روایت ترین عمیق که ،زنگی خیزد برمی بلوچ

بودن. بلوچ مثل خواندن و خواند می روان و سبکبار ساده کند برایش بودن بامری مثل حتی و . صوت. یا سوت است شده شناخته منطقه در سوتی خواننده عنوان به اما بیشتر بامری است

و شود می اجرا شادمانی های مراسم در غالبا و است بلوچستان مردمی آوازهای و ها ترانه . آورد وجود به را ایرانشهر دل آوای گروه پیش سالها اما بامری است تغزلی عموما آن مضامینروی به خارجی و داخلی موسیقی های فستیوال از بسیاری صحنه بر را موسیقی نوع این و . رویم، می همسایه باغ به و گیریم می عکس و فیلم گلی اتاقک از خارج در اسپندار از برد صحنه

. و ایم آمده بیرون شیرمحمد خانه از رود، می افق سمت به آفتاب است سرسبزتر اما کوچکتر

269


. پیوند بادی ماسه صحراهای با شهر، انتهای در قبرها شویم می بمپور قدیمی قبرستان راهی . بنا تسنن اهل قبرستانهای نیست نشانی آنها از بسیاری از دیگر ها بادی ماسه زیر و اند خوردهدر فرورفته قبرهای با مسکوت قبرستان از شوند، می دفن نشان بی مردگان، تدفین سنت به . » یی » سایه و اشتران غذای دارد نام پیران که بریم می پناه درختی زیر به آفتاب تیغ از و ماسه

... گوید می رفتگان و مردگان از بامری ماشااله قبرستان کنار « . در « دور از بمپور قلعه نمای » « . به. هم بلوچی گویش ،در فارسی در که همانطور پور کنیم می حرکت قلعه سمت به پیداست

. . داند می کرمان بم ارگ کوچک قلعه را قلعه این و پسربم را بمپور ماشاالله است پسر معنایسرزمین بندی تقسیم سرزمین« »در این مرکز ،کرمان دور چندان نه های گذشته در نیمروز

بوده . پهناور ساخت هم روایات برخی است بوده ها ارگ این میان ای رابطه که است بدیهی ودهند می نسبت افشار نادرشاه به را بمپور .قلعه

رویم می ،باال قلعه کنار شکاف از و گیریم می آب راه در کپرهای ساکنین بمپور، . از باستانی تپه . و صحرا سو یک قلعه باالی از دربردارد را تاریخی دوره چند نظر ،به باستانی های تپه مشابه . از است، شده غروب پیداست اش پراکنده نخلستانهای با بمپور دیگر سوی از و روان شنهای

سمت به شهر اطراف های بیراهه اند،از پوشانده را هایشان چهره که موتورسوارانی صحرا دلآیند می ... . بمپور رویم می بامری مادرزن خانه به باشیم شهر در باید هوا تاریکی از بلوچ. قبل

. » شستیم » غبار از صورت و دست کند می قسمت او با را دارد آنچه ببیند، میهمان را غریبه اگر . . حجم در نخلها و کشتزارها و دشتها است ناامن جاده بازگشتیم ایرانشهر به ماشااله با همراه و

. پرمعنای سکوت شب روز، دو هیاهوی میان آید، می شب صدای اند شده گم شب، متراکم . مرور را گذشته روز زند می محک را خود اش، روزمره حضور در انسان که است یی فاصله

. تازه یی گمشده که اند بوده مسیری راهنمای مرا بار هر بلوچستان، کویر ستارگان کنم می ! روستاهای ترین دورافتاده تا که قبل سفر همچون ام بوده خبر بی خود شدنش گم از که بیابم

پیر محفل تجربه و رفتیم دیگری دوست با اسفندک و ناگان مسیر از ایران شرقی جنوبدرویش با دیدار بست؛ نقش ذهنمان در سراوان دهک روستای در نقشبندی و صاحبان طریقت

هرچند عبدالرئوف گفت می فارسی غزل و نواخت می رباب که طریقت زاده،پیر صاحب . پتر پیر آیین و قادری پیران بلیده خانواده با نیکشهر،دیدار آباد نوک در یا کرد نمی صحبت فارسی

هوت خان چابهار،کمال ساحل مالد،تا مراسم در حضور پیک و بخش لعل و کماالن به معروفبسیاری و جاسک در رحمانی قادر غالم همچنین و بلوچ پهلونی سنت بنام خوانندگان و شاعران

... ایرانشهر به ام بازیافته انگیز شگفت سرزمین این در که بودند هایی شده گم همه و دیگر،همههستیم هتل مسافران تنها ما و ماست اسکان محل شهر، هتل تنها .رسیدیم،

می نفس متفاوت تاریخی دوره دو در براستی دارند که اندکی فاصله همه با بمپور و ایرانشهراما. ایرانشهر گیرد، می جای بلوچستان سنتی شهرهای قاعده و قالب در هنوز اگر بمپور کشند . به چیز همه است ایران در شهرنشینی تغییرات سایر با شده هماهنگ و یافته تغییر شهر

همه کلی طور به و زندگی ها،مناسبات ها،آدم خیابان و ها است؛ساختمان تغییر حال در سرعت . این به باید که آنانی کفایتی بی با اگر را گذار حال در جوامع خاصیت فرهنگی های ویژگی

ایران سنتی شهرهای همه واضح تصویر آن ببندیم،نتیجه جمع بدهند نظم گرفته شتاب حرکت. موسیقی اند گرفته هویتی بی رنگ و اند باخته را خویش هویت نقش اخیر دهه چند در که است

این در است، پذیرتر آسیب نتیجه در و شفاهی فرهنگ از بخشی و ها ویژگی ازاین جزیی که هم ... به صبح است گرفته قرار فراموشی و تغییر معرض در اجباری عبور این در در جامعه عبور

. . سالهای هست نیز ایرانشهر برق اداره کارمند ماشاالله کردیم حرکت بامری کار محل سمت . ازمشکالت راننده گیریم، می تاکسی است نزدیک اش بازنشستگی و گذراند می را کار آخر

برای که وامی اندک برای اینکه اطراف، روستاهای رونق بی کشاورزی و گوید می زندگی ! اند فروخته را کشاورزی زمینهای همه، نگیرد وام آخرهم و بدود باید ماهها دهند، می کشاورزی ... ! به شهر تا اطراف روستاهای مسیرهای در مسافرکشی برای اند خریده پیکان آن جای به و

. و آن از پس بگیرد ما با همراهی برای را اش روزانه مرخصی بامری تا رسیم می برق نیروگاه . به عالقمند کنجکاو هر چشمهای بلوچ، های دوزی سوزن رویم می روز بازار به او با همراه

. دوزی سوزن اصیل ای نمونه گوید می بامری کند می مجذوب را بومی های آنهایی فرهنگبلوچ های خانه در باید را آنها و دوزند می دخترانشان جهیزیه برای بلوچ مادران که .یافت است

» « سمت به باشد، آمده سراوان از بایستی که بنجو نوازنده سامی عمر یافتن برای بازار از

270


. . پاکستان در مساجد مشابه معماری با است راه در سنت اهل عیدگاه رویم می شهر کمربندی . بدون یی خانه آنجا نزدیکی در است اعیاد نمازهای خواندن محل که وسیعی زمین و وهندوستاناست سامی عمر بستگان منزل ، صمیمی و گرم محفلی با ،اما نشده کامل دیوارهایی با و .در

قبل های نمونه با و است اصیل و ظریف بینیم، می را خانه زنان و دختران های دوزی سوزن . . آب جوی در شاداب کودکان راه در بازگردیم شهر به باید ما و نیامده عمر نیست قیاس قابل

خیابان،در جوی در حاال و نخلستانها و ها باغ کنار پاکیزه نهرهای در دیروز همین تا کنند؛ می شناها آدم و ها ماشین معبر

. » « » « . روم می بیرون هتل از بنه و کسور کوهی های پسته یافتن برای گردیم بازمی هتل به » « را بودم دیده منطقه دراین پیش سالها که محلی تنقالت و پشک و شود نمی پیدا کسور

شناسند نمی هم ها !دیگرمحلی . . مکاره بازار از رویم می دوم دست اجناس فروش بازار به آید می دنبالمان به بامری عصر،

خودرو ایران جدید پیکان هم باز گیریم، می ماشین بمپور به رفتن برای !شهر

. و تنهاست شیرمحمد داماد شوم می بیدار خواب از اسپندار خانه کنار و برد می خوابم درراه . به و گیریم می عکس و فیلم خانه، اطراف و حیاط فضای از است بازنگشته هنوز او گوید می . راه در سالخورده، گاودار و گاوها گله بیابیم را او بلکه ، رویم می اطراف کشتزارهای سمت

. . به سرزنده و است سرحال آید، می دور از شیرمحمد برد می خویش سمت به را دوربین نگاه . حاشیه از و شده کشی کانال کشاورزی برای بمپور سد آب رویم می کشت زمینهای سمت

. های زمین و زارها یونجه و گندمزارها و خرچنگ و ازماهی است پر گذرد می کشت زمینهایاند زده رقم را انگیزی دل مناظر نهر این کنار در سرسبز پهناور دشت در .توتون،

. غروب چرد، می دوردست در شتری شود می شروع برداشت گوید، می آمد خوش همسایههم برداشت و خداحافظی . شده و یادگاری عکس چند گردیم؛ بازمی خانه به است شده ...تمام

. . گوید می دارد افغانستان هرات مکتب از اصیلی رباب رویم می ماشاالله خانه به ایرانشهر در . . سیستان در دارد حضور بلوچی های آنسامبل اکثر در رباب ایران بلوچستان در است رباب شاه

. . به بامری خانه از است افغانستان رباب، نوازندگی اصلی مرکز اما زنند می رباب ها چلی هم« . خداداد منزل اول بکنیم هایی ضبط آنها از شب است قرار که رویم می هایی نوازنده دنبال

. » رویم، می سامی عمر خانه سمت به او با کوچک یی خانه در قیچک توانمند نوازنده زهی شکل . » « و است دهلک نوازنده نواب رویم می روهنده نواب خانه به ، است سراوان هنوز و نیامده . در کودکش و کرده کرایه را گلی اتاقی بزرگ، حیاطی در شهر عمومی کتابخانه تنها مستخدم

است خوابیده اتاقی .وسطبودیم آنجا ها دوزی سوزن دیدن برای صبح که رویم می یی خانه به اتفاق بیرون . به را سازها

. با همراه و کنم می کوک را تنبورک روند، می شام تدارک برای بهمن و ماشاالله اند آورندهمی ،سازی کنند می همراهی گشاده روی و سخاوت با که نواب دهلک و خداداد قیچکنقش. بر عالوه که است خوانندگان دست ساز بلوچستان،عموما مضرابی زهی ساز تنبورک زنیم. سازی دارد می نگاه خواننده برای نیز را کند،ریتم می بازی گروه با همراهی در که واخوانی . است، بازگشته بامری دارد نسبت هندوستان در مشابه سازهایی با که بندی دستان بدون

نواب . شاگرد که ماشاالله ،فرزند داوود شود می شروع آواز و ساز و سپارم می او رابه تنبورکبا بلوچ موسیقی سحرانگیز های نغمه کند، می همراهی را گروه قطعه چند در دهلک با است،

برده سرمان از هوش نواب توانمند دستهای و خداداد پرنغز پنجه و ماشاالله کهنه و عمیق صدایهم ما غریبی از که خداداد و نواب غربت و یافته شکل هیچ از که خانه این مغموم فضای و است

گون غزل اشعار میان در تلخشان، زندگی و خانه این نواز میهمان آدمهای و است تر پررنگاست کرده دگرگون سخت را حالمان فهمیم، می را آن از کمی که .بلوچی

. . فردا رود می و رساند می هتل به را ما بامری ماشاالله رسیده پایان به اردیبهشت هشتم شباما ها روزمرگی همه به بازگشت است تهران به بازگشت ذهنمان روز در که خاطراتی انبوه با

271


است ایم متراکم یافته که تری عمیق های دوستی و و ایم، شنیده که هایی نغمه خلسه ودرکنیم می زمزمه لب زیر که هایی ...ترانه

– : سیاستمدار نویسنده مرگ هاول واتسالو

272


( هاول یکشنبه( 2011-1936واتسالو بیماری( 1390آذر 27)2011دسامبر 18روز یک پی در . در چکسلواکی کمونیستی رژیم با مبارز نویسنده یک مثابه به هاول زندگی درگذشت طوالنی

سیاه دوران یک در را روشنفکران از بسیاری سرنوشت سرد، جنگ مدت دوره طوالنی ودردناک سلطه و تاریک پی، و در پی نسل چندین کشورهای در در سپس و روسیه در نخست

زند می رقم دوم، جهانی جنگ از پس شوروی به وابسته روسی . دیگر های تانک که زمانیآزادیخواهانه . جنبش کردند می سرکوب را از هاول چکسلواکی پس و بود جوان ای نویسنده

شوروی به وابسته کموتیستی دیکتاتوری با شرایط ترین سخت در را سال سی به نزدیک آندو به سپس و رسید استفالل به شوروی سقوط از پس چکسلواکی سرانجام تا کرد مبارزه . ده از که کشوری جمهور رئیس نخستین عنوان به هاول نقش شد تقسیم اسلواکی و چک کشور

برای آمد می بیرون دیکتاتوری سال و ها جویی انتقام و خشونت از آرام جلوگیری و استقرار . بیشتر امروز رو این از است تقدیر قابل شکر این در دموکراسی مرحله به های مرحله نوشته

و نویسنده یک روشنفکر، یک چگونه که دارند تاکید نمته این بر شود، می نوشته او تقدیر در کهنقش در و دهد ادامه خود کشور در تری آرام بسیار حیات به توانست می قاعدتا که کسی

و نخواست را این بماند، باقی سنگین قهرمان به مسئولیت تنش کمک بدون کشورش هدایترساند انجام به موفقیت با و گرفت دوش بر را خشونت از پرهیز و دموکراسی .به

زیر و در انگلیسی و فارسی ویکیپدیا در را هاول حال او شرح درگذشت درباره را گاردین مقاله ) خوانید) می انگلیسی :به

فارسی ویکیپدیا در هاول

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88 ..._

انگلیسی ویکیپدیا در هاول

http://en.wikipedia.org/wiki/V%C3%A1clav_Havel

: میرد می هم دریا یونسی ابراهیمصداقت پرویز

273

http://en.wikipedia.org/wiki/V%C3%A1clav_Havel

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88_...

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88_...


و آرمان جویی از برآمیخته سرشتی که نسلی بازماندگان آخرین از یکی یونسی، ابراهیم . دست نایافتنی دیگر اکنون که سرشتی رفت جهان از داشت، پشتکاری و اراده و استواری

. بود. چنین رئالیستی فاخر ادبیات با آشنایی برای بود دریچه ای یونسی ما، نسل برای می نمایداز اسپارتاکوس مانند آثاری داد؛ تشکیل را ما نوجوانی از بخشی یونسی کتاب های خواندن که

. همه این ها دیکنز چارلز از شهر دو داستان و قانون زده خانه ی بزرگ، آرزوهای و فاست، هواردجدی سنت های با آشنایی مان نیز و داشتیم پیرامون مان جهان به ما که نگاهی شکل گیری در

بود مؤثر بسیار .ادبی . » از » دل مشغولی ها از بود بی کران گستره ای هم نسلش، ی زیبا غول های دیگر همچون یونسی،

دوش بر و زندان و سیاسی کنشگری تا ادبی، نقد و داستان نویسی و ترجمه و داستانی ادبیات » شد » بدل ابد حبس به تخفیف درجه یک با که اعدامی حکم .کشیدن

« . هیئت از نسلی ما روشنفکری کوتاه تاریخ درخشان فصل در بود دیگر یگانه ای یونسی،انسان «.پرشکوه

. تاریخ که بی همتایانی نادر و یگانه اند توانمندی ها و عالیق حیرت انگیز گستره ی نظر از همه اینانبه کردند تالش و نوشتند را ما معاصر « »روشنفکری برای را دیگر جهانی فراخور و وسعت

درنویسند بعد .نسل های » واپسین » در ، فضیلت احتضار بهای به نه اما پذیرفت، را فقر که یونسی دریوزگی، روزگار در

گورستان » به و شد آب رفته رفته کهنسالی، بیماری های دیگر و آلزایمر گرفتار زندگی ماه هایجست« راه .غریبان

. لحظه لحظه ی نیست رمان هایش و ترجمه ها صرفا بعد، نسل های برای یونسی ماترکاست او ماندگاری دلیل مهم ترین .زندگی اش

» به » خویش بار پر عمر طول در نظیرش بی خدمات با یونسی و نام فارسی ادبیات و فرهنگیک تنها خاطره که است کافی کردستان در اش فرهنگی های ریشه و زادگاه تاریخ شناخت به

یزرگ . انسان کند زنده ای فرهیخته ایرانی هر نزد در مترجم را و اندیشمند یونسی، ابراهیمامروز کرد، جهان سراسر در و ما کشور در کرد فرهنگ افتخارات از یکی و ایران برجسته

)1389بهمن 19چهارشنبه . 2012ژانویه 8 که( وی درگذشت مدت طوالنی بیماری یک از پس

274


های فعالیت دلیل به انقالب از پیش بود، کرده اخد اقتصاد رشته در و فرانسه از را خود دکترایسال از و افتاد زندان به اش پیش 1341سیساسی سال چند تا کرد تالیف را کتابش نخستین که

دانشگاهیان و اندیشمندان و روشنفکران از نسل جندین زندگی بر سال پنجاه از بیش مرگ ازو کتاب جلد ده از بیش گذاشت، جای بر عمیق تاثیری بسیار، 60ایرانی مقاالت و ترجمه عنوان

رسید پایان به شرافت با و گذشت شرافت با که بود عمری .حاصلفرهنگ و شناسی و انسان زمین ایران انیشمندان همه و ایشان محترم خانواده به را ضایعه این

جهان سراسر دوستان ویژه ایران به میهنان و هم . به یکی یونسی گوید می تسلیت خود کردبه کردستان بودن جداناپذیر و ایرانی فرهنگ به کردها بزرگ خدمات های نمونه بارزیترین از

مایه بزرگش، خدمات سایر کنار در رو این از و بود ایرانی اندیشه و فرهنگ از بخشی مثابهایرانیان همه .افتخار

ویکیپدیا در یونسی ابراهیم

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85 ..._

275

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DB%8C

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DB%8C


» انسان » و فرهنگ های نامه ویژه

آنها انتشار برای پیشبینی تاریخ یا انتشار تاریخ ترتیب به

(1390نوروز شده ) منتشر

) شده ) منتشر فرهنگ و شهر

) ( » شده » منتشر فرهنگ و شناسی انسان تاسیس سالگرد ششمین

(1391نوروز شده) منتشر

بهار ) ژاپن معاصر (1391فرهنگ

) ( تهران: هنر دانشگاه آرا گل مژگان دکتر سردبیر

) تهران : ) دانشگاه زاده عینی ترکان علمی ویراستار

بهار ) سالمت پزشکیو (1391فرهنگ،

) طباطبایی: ) عالمه دانشگاه نیا احمد شیرین دکتر سردبیر

) طباطبایی : ) عالمه دانشگاه نقوی علی علمی ویراستار

پاییز ) روسو ژاک ژان تولد سالگرد (1391سیصدمین

) طباطبایی: ) عالمه دانشگاه فرجاه مرجان دکتر سردبیر

276


پاییز ) بوردیو پیر درگذشت سال (1391دهمین

) فرانسه: ) لیون دانشگاه خسروی بهناز دکتر سردبیر

) تهران : ) دانشگاه رحیمی سارا علمی ویراستار

زمستان ) ایلیچ ایوان درگذشت سال (1391دهمین

) اسالمی: ) آزاد دانشگاه شیخاوندی داور دکتر سردبیر

زمستان ) لوفبور هانری درگذشت سال (1391دهمین

) تهران: ) دانشگاه فکوهی ناصر دکتر سردبیر

زمستان ) فرانسه معاصر (1391فرهنگ

) تربیتمدرس: ) دانشگاه شعیری رضا حمید دکتر سردبیر

) طباطبایی : ) عالمه دانشگاه بوغیری سعیده علمی ویراستار

پاییز ) استروس لوی کلود (1391ویژنامه

) ( تهران: دانشگاه فکوهی ناصر دکتر سردبیر

( پاییز جانوری (1391کردارشناسی

) تهران: ) دانشگاه داوود آل جاوید سید دکتر سردبیر

) ( هندوستان : میسور دانشگاه عسکری امیر دکتر علمی ویراستار

( زمستان تبریز (1391فرهنگ

) تبریز: ) دانشگاه قاسمی امیر مینو دکتر سردبیر

) ( تهران : دانشگاه آسیایی رویا علمی ویراستار

277


زمستان ) مستند فیلم و (1391فرهنگ

نژاد: تهامی محمد سردبیر

) تهران : ) دانشگاه جعفری مرضیه علمی ویراستار

بهار ) سینما (1392فرهنگو

فکوهی: ناصر دکتر سردبیر

) سوره : ) دانشگاه شهبازی رامتین علمی ویراستار

: کنید رجوع سایت در ها نانمه ویژه صفحه به بیشتر اطالعات برای

http://anthropology.ir/magazine

278

anthropology.ir · web view«انسان و فرهنگ» ، سال اول، شماره 3،...

Documents