1

‘ตรก-อยกร-จน กบปญหาผอพยพขามชาตและทางออกของไทย’

จดโดย ศนยยโรปศกษาแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย และสถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

วนองคารท 25 สงหาคม 2558 เวลา 08.30 -16.30 น.ณ หองประชม 105 อาคารมหาจฬาลงกรณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

**********************************************************

1. ปาฐกถาพเศษ เรอง ปญหาผอพยพขามชาตในศตวรรษท “ 21” โดย ศาสตราจารยกตตคณ ดร. สภางค จนทวานช รกษาการผอำานวยการศนยวจยการยายถนแหงเอเชย สถาบนเอเชยศกษา จฬาฯ

การแกปญหาผอพยพขามชาตไมสามารถทจะทำาไดตามลำาพง เพราะตองเกยวของกบหลายประเทศ ทงประเทศตนทาง ประเทศกลางทาง และประเทศปลายทาง ตลอดจนองคกรระหวางประเทศ รวมถงประชาคมโลกทเขามาเกยวของดวย เรยกไดวาเปนยคสมยของการเคลอนยาย องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน (International Organization for Migration: IOM) ไดทำาการสำารวจและพบวา ชวงเวลาทผานมา โลกเรามการเคลอนยายหลายลานคน ลกษณะการเคลอนยาย คอ ยายจากโลกซกใต (South Country) ไปยงโลกซกเหนอ (North Country) หรอประเทศโลกท 3 ไปยงประเทศโลกท 1 ซงไดแก อเมรกาเหนอ ออสเตรเลย ยโรป และพนทสวนหนงบรเวณคาบสมทรอาหรบ จากประเทศทระดบการพฒนานอยกวาไปสประเทศทมการพฒนาสงกวา ขณะเดยวกน กจะมการเคลอนยายระหวางประเทศในโลกซกใต โดย IOM ไดใหขอมลวา มจำานวนถง 74 – 86 ลานคนทมการเคลอนยายหรออพยพ และมจำานวนประชากรทเคลอนยายระหวางประเทศทกำาลงพฒนาดวยกน เชน ลาว มาเลเซย ไทย ถง 73 – 87 ลานคน จงมการแบงกลมการเคลอนยายออกเปน 3 กลม ดงน

กลมท 1 คอ ผลภย (Refugee) มการเรยกคนกลมนอยสองอยางคอ ผลภย (Refugee) และผแสวงหาแหลงพกพง (Asylum seeker)

2

สาเหตของการลภยในกลมแรกคอ ปญหาความรนแรงภายในประเทศ มการสรบภายในประเทศ หรอระหวางประเทศใกลเคยง และปญหาความขดแยงทางชาตพนธ จงทำาใหมคลนของคนเคลอนยายออกมาก ประเทศทมลกษณะการอพยพมาก เชน พมา

กลมท 2 คอ แรงงานขามชาต (Migrant worker) มจำานวนมากกวากลมแรก เพราะตองการไปอยในประเทศทมโอกาสทางเศรษฐกจดกวา มงานทดกวา มคาแรงทสงกวา โดยทงสองกลมน ไทยไดเจอแลวตงแตศตวรรษท 20 – 21 เปนตนมา เรมตงแต ป 1980 กลมผอพยพจากอนโดจน จากนน มการเจรจากนในป 1990 มการรบคนจำานวนหนงไปตงถนฐานในประเทศท 3 ออสเตรเลย อเมรกา ยโรป ญปน และอกสวนหนงไดตกลงกนมสหประชาชาตเปนคนกลาง ขอใหเดนทางกลบถนฐานโดยสมครใจ ตอมาในป 1988 พมาซงมความหลากหลายทางชาตพนธจนเกดการลกฮอของกลมนกศกษา พระ เพอตอตานรฐบาลทหาร มการปราบปรามทรนแรง กลมคนจำานวนหนงซงมทงทหาร และชนกลมนอยไดเคลอนยายขามพรมแดนเขามาในไทยทางบรเวณชายแดนซงไทยตงศนยตางๆ ชวยเหลอคนทขามมายงฝงไทยโดยไดรบความรวมมอและชวยเหลอจากองคกรระหวางประเทศ ไทยเรยกคนเหลานวา ผแสวงหาแหลงพกพง เนองจากม“ ”ภาวะการลภยอยางยดเยอ

กลมท 3 คอ Mobile People มหลายลกษณะเชน นกทองเทยว นกศกษาทไปศกษาตอยงตางประเทศ โดยในปจจบนทำาไดงายมากขน มการลดภาษการทำาวซาหรอมทนการศกษา กลมทมความตองการการบรการทางการแพทยทดกวา เชน ในประเทศกลมอาหรบ และกลมสดทายคอ เหยอการคามนษย (Human Trafficking) เปนกลมทมการเคลอนยายไปยงประเทศใดประเทศหนงแลวถกเอารดเอาเปรยบ หรอถกแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ หรอถกบงคบใหทำางานทไมชอบ เชน คาบรการทางเพศ ขอทาน ในภมภาคเอเชยแปซฟก พนททไดรบความนยมมากทสด คอ ออสเตรเลย เพราะใกลทสดโดยเคลอนยายจากคนในโลกซกใต (South Country) ไมวาจะเปนไทย เอเชยใต กลมประเทศอาหรบ โดยเคลอนยายจากโซมาเลยไปเยเมน จากนน ไปมาเลเซย หรอออสเตรเลย ซงเปนการเคลอนยายในกลมโลกมสลม หรอแมแตประเทศในอาว เชน อฟกานสถาน อหราน อรก จอรแดน เคลอนยายไปมาเลเซยกอนแลวไปสออสเตรเลย

3

อกกลมหนงทนาสนใจมากเรยกวา ผเขาเมองโดยผดกฎหมาย เชน เหตการณในเกาหลเหนอ ป 2010 เราเรยกวาผลภยซงดนรนจากเกาหลเหนอไปสเกาหลใต แตไมสามารถออกไดโดยตรงเพราะถกคมเขมทางชายแดน จงตองออมไปทางประเทศจนลงไปยนนาน เรยกขบวนการนวา ขบวนการลกลอบขนคนเขาเมอง (Human smuggling) โดยผานจดชายแดนไทยตรงเชยงแสน เชยงของ มาทางเรอผานการตรวจคนเขาเมองซงกจะถกจบขอหาเขาเมองโดยผดกฎหมาย ทางประเทศเกาหลใตจะประสานรบคนจากตรงนสงตอไป

อกกลมหนงทนาสนใจ คอ มงลาว ตงแตสมยอพยพอนโดจนมบางกลมถกสงกลบไป แตจะมกลมมงทไมอยากกลบ สวนใหญ คอ มงกลมตอตานรฐบาลลาว กบมงอกกลมทถกปฏเสธไมใหตงถนฐานในสหรฐอเมรกา

กลมตอไป ในชวงป 2010 - 2015 คอ กลมโรฮงญา เปนกลมคนเชอชาตมสลมทเคลอนยายเขามาโดยผานทางไทยและยงคงเหลอคางอยในไทย สวนใหญเปนกลมผเขาเมองโดยผดกฎหมาย สวนนอยคอ ผหนภยประหตประหารทางสงครามจากพมาและจากบงคลาเทศ และอกสวนหนงเปนเหยอคามนษยเพราะมขบวนการนำาพากลมเหลานเขามา และ

กลมลาสด ในชวง ป 2014 - 2015 คอ กลมอยกร แตความจรงอาจจะมการเขามากอนหนานน โดยลกษณะการเขามาจะคลายกบเกาหลเหนอ เหนไดวากลมคนทเคลอนยายเขามาในไทยมหลายสาเหต

สาเหตในมตทางดานกฎหมาย เพอใหการเขามาอยางถกตองเหมาะสม ตองดทงกฎหมายไทยและกฎหมายระหวางประเทศ

กฎหมายไทยอนแรก คอ กฎหมายตรวจคนเขาเมองซงระบวา ใครกตามทไดขามผานพรมแดนไทยเขามาโดยไมมเอกสารทถกตองถอวาเปนการเขาเมองโดยผดกฎหมาย คนเหลานถอวาเปนผเขาเมองโดยผดกฎหมาย (illegal immigrants) องคกรระหวางประเทศกลาววา ไมไดหมายถงวาเปนอาชญากรซงมกฎหมายทเกยวของอย 2 มาตรา คอ มาตรา 13 กบ มาตรา 17 ทตองขออนญาต โดยจะผอนผนใหอยชวคราวซงตองผานมตคณะรฐมนตรเพอทำาใหผเขาเมองเหลานถกกฏหมาย แตกฏหมายคอนขางจะลาหลงดวยลกษณะคนทเขามามจำานวนมากขน แตขอกฎหมายไมสอดรบกบคนทเขามา

4

กฎหมายทสอง คอ 1951 กำาหนดไววา คนลภยมาทถกประหตประหารดวยเหตผล เชน มความแตกตางทางศาสนา ชาตพนธ ความเชอทางการเมอง มสมาชกทางสงคมตางกน แลวมการหลบหนออกมาตางๆ เหลานสหประชาชาตถอวา เปนผลภยเและจะตองชวยเหลอ เชน ใหทพกพงและความชวยเหลอตามหลกมนษยธรรม แตประเทศไทยไมไดเปนภาคในอนสญญาฉบบน แตกไดใหความชวยเหลอแกผลภยเมอหลบหนเขามา

กฎหมายทสาม อนสญญาวาดวยอาชญากรรมขามชาต (Transnational Organize Crime: TOC) กอตงขนมาเพราะการทมคนอพยพเขามาดวยลกษณะแตกตางกน เชน กอการราย ผลตอาวธเถอน ผลตธนบตรปลอม เขามากออาชญากรรมซงกฎหมายฉบบนเราเปนภาคสญญา มพธสารหรอ Protocol อย 2 ฉบบ คอ วาดวยเรองตอตานการคามนษย การลกลอบขนคนเขาเมอง (Human Smuggling) ซงประเทศไทยไดตงหนวยงานขนมาดแล คอ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และจดตงใหมตำารวจปราบปรามการคามนษย (ตำารวจ ปคม.) และตำารวจ DSI ซงจะดแลการคามนษยระหวางประเทศ รวมทงมกระทรวงการตางประเทศทำาหนาทในการรายงานตออเมรกาหรอ TIP Report

กฎหมายอนทส Extradition Treaty สนธสญญาการสงผรายขามแดน เปนสนธสญญาทตกลงทำาระหวางสองประเทศ โดยทงหมดนจะเปนกรอบวาดวยเรองกฎหมายทตองมการคำานงถงในเรองการตดสนใจในเกยวกบเรองอยกร ในเรองนโยบายการแกไขปญหา ประเทศไทยไดกระทำาอยางระมดระวงดวยหลกทหนงคอ วธการทางการทตและความมนคง โดยกระทรวงการตางประเทศตองประสานกองทพ กระทรวงมหาดไทย หลกทสองคอ คำานงถงเสยงของประชาคมโลกโดยเฉพาะ UN และประเทศมหาอำานาจอนๆ ซงนอกจากจะใหความเหนแลวยงเปนผสนบสนนรายใหญ เชน ทศนยอพยพชายแดนไทย-พมา จะเปนประเทศในยโรป สวเดน นอรเวย เดนมารก ญปน ออสเตรเลย สหรฐอเมรกา โดยบรจาคเงนใหกบ NGO ซงจะซอสงของเครองใชตางๆ แลวนำามาใหศนยอพยพ หลกทสามคอ คำานงถงมนษยธรรม ไทยใชทงสามหลกนมาโดยตลอด

ชาวอยกรเกยวของกบกลมคนทใชภาษาเดยวกน คอ ภาษาเตอรกช อยกรเปนชาตทมอาณาจกรหรอประเทศของตนเอง ยอนไปเมอศตวรรษท 7

5

- 8 มถนฐานอยแถวทะเลสาบไบคานซงอยทางตอนใตของรสเซยเรยกวากลม Turkish Confederations เมองหลวงชอวา ทว สมยนน มรฐหลายรฐภายใต Turkish Confederations กษตรยของอยกรปกครองมายาวนานตงแต ค.ศ. 600 – 800 มการขยายอาณาจกรลงมาถงทะเลสาบแคสเป ยนและไนจเรย ในป ประมาณ ค.ศ.1000 ไดมาตงอยบรเวณประเทศจนแถบมณฑลกานซ ปจจบน คอ มณฑลซนเจยง และเมอเขามาอยภายใตการปกครองของจนในราชวงศชง ทศวรรษท 7 มการกลนชาวอยกรบางสวนใหเปนพลเมองจน และอพยพชาวอยกรสวนหนงไปทปกกง เหนไดจากการมมสยดอยขางๆ กบพระราชวงตองหาม พอถงศตวรรษท 20 เกดการรวมตวของชาวอสลามเพอตอตานจน ชวงสงครามโลกครง 2 เปนทชวงทจนทำาสงครามระหวางญปน จงทำาใหชาวอยกรไดรบเอกราชชวงระยะเวลาสนๆ ในป 1944 ผทใหการสนบสนนชาวอยกรใหไดรบเอกราช คอ โซเวยตลาสดไดมกลม East Turkestan terrorist ซงเปนชาวอยกรทตอตานอยในมณฑลซนเจยง ถอวาเปนพวกกอการราย และการทชาวอยกรหลบหนออกจากมณฑลซนเจยงไดแสดงถงนยยะทางดานความมนคงตรงทคนหนภยการประหตประหารหรอภยความรนแรง Escape from Violence มสถานะวา ชาวอยกรนนถกรงแกทงโดยทางภมศาสตรและทางการเมอง รวมทงเรองของศาสนาดวย เชน การบงคบผทเปนนกศกษาและทำางานเปนขาราชการหามถอศลอดในเดอนรอมดอน ซงตรงนถอวาเปนเรองรนแรงเนองจากสญเสยเสรภาพทางศาสนา

ในป 2015 เกดการหลงไหลของชาวอยกรทตดสนใจอพยพมาทางตะวนออก คอ มาทางยนนานเพอจะเดนทางไปเอเชยตะวนออกเฉยงใต แลวตอไปทซเรยและอรก แตดวยระยะทางทไกลมาก เนองจาก ซนเจยงอยทางตะวนตกและยนนานมชาวจนมสลมทเรยกวา ฮอ เปนกลมเชอมโยงทเรยกวากลม MIT มจาฮดนอนโดนเซยทม และมการเชอมโยงกบกลม ISIS แตพอมาถงยนนานกเกดความรนแรงขนมผเสยชวตและบาดเจบมากมายโดยผกอเหตคอ ชาวอยกรทมาจากซนเจยง พอชาวอยกรผานยนนานมาถงประเทศไทยเขามาทางกมพชาและลาวในลกษณะการเขาจะเหมอนเกาหลเหนอ กลมอพยพเหลานบอกชดเจนวา ตองการไปยงประเทศตรก คาดวาชาวอยกรรนแรกทขามไปตรกไดแลวไปในวธการเดยวกนเรยกวาวธ decriminalize คอทำาใหถกกฎหมาย แตทเปนประเดนกคอ มนมความ

6

เชอมโยงกบกลม MIT และ กลม ISIS ซงทางการจนไดแจงมาวา กลมอยกรทหลบหนเขามาไทยมสวนหนงเปนกลมผกอการรายทจนตองการตวกลบไปโดยขอตามสนธสญญาผรายขามแดน ไทยจงไดสงชาวอยกรกลบไป 109 คน แตทางการจนไมมการสงหลกฐานใหกบทางการไทยจนเกดเปนเหตทำาใหเกดการทำาลายสถานกงสลทตรก ซงตอมาไดมการหารอในหนวยราชการ และหนวยงานดานความมนคงคอ กองทพ กระทรวงการตางประเทศ

สงสำาคญ คอ ทางการไทยพลาดตรงทไมไดขอหลกฐานจากจนวากลมอยกรเปนผกอการรายจรงหรอไม ตามหลกวาดวยสนธสญญาผรายขามแดน และไทยปลอยใหทางการจนสงเครองบนมารบกลบในทางปฏบตถอวาเปนการไมเคารพการเปนมนษย ทำาใหไทยถกประณามจากนานาประเทศ ซงความจรงไทยควรมการตรวจใหชดเจน หรอควรมการสมภาษณ พดคยกบกลมอยกรดวย ตรงนถอวาเปนจดออนอยางหนงของรฐบาลไทยททำางานขาดประสทธภาพ สาเหตเพราะขาดลามทพดภาษาอยกรได ดงนน สงจำาเปนประการแรกคอ ตองมความรวมมอในภมภาคมากขนโดยเฉพาะเรองการกอการราย ตำารวจสากลและความรวมมอตรงสวนนรฐบาลใชประโยชนนอยเกนไป ประการทสอง เราตองใชกรอบกฎหมายกตกาอยางเครงครด โดยเฉพาะกตกาทไดมการทำาสนธสญญารวมกนไว และมการแบงประเภทผลภยใหชดเจน ทสำาคญตองมการสอสารทางภาษา หากไมไดทำาตามกฎกตกาททำาไวกจะถกประณาม ประการสดทาย ไมวาผลภยจะอยในประเภทใด เราควรตองคำานงถงชวตและวธการปฏบตทด

2. เสวนาในประเดน ประวตศาสตรบาดแผล อยกร“ -จน” โดย ผศ.ดร.สชาต เศรษฐมาลน ผศ.วรศกด มหทธโนบล ดร.กรพนช ตงเขอนขนธ และดร.ศราวฒ อารย

ผศ.ดร.สชาต เศรษฐมาลน

เคยเขยนบทความเกยวกบปรศนาอยกรเมอประมาณปกวาทผานมา ในวนน จะกลาวในประเดนพนฐานประวตศาสตร เรมตงแตมสลมเขามาในไทย จนมการตดตอกบโลกอาหรบมายาวนาน โดยไดเสนอในมมมองวา จนมความยงใหญและมความสลบซบซอนในจดทเชอมโยงใหเหนถงขอขดแยงตางๆ ซงอสลามไดเขามาตดตอคาขายกบประเทศจนเมอ ป ค.ศ. 651 ตรงกบ

7

สมยราชวงศถง คอ หลงจากทศาสดาของศาสนาอสลาม ทานนะบ มฮำาหมดเสยชวตมาแลว 19 ป โดยเขามาทางอาวเปอรเซยทางมหาสมทรอนเดย และเขามาทางตะวนออกเฉยงใต และเขามาทางประเทศจน ไดยกตวอยาง ดนแดนซนเจยงซงมประวตศาสตรมายาวนานหลายพนป ในอดตกไมไดเปนมสลม นบถอศาสนาอสลามโดยยอนกลบไปศตวรรษท 8 มการนบถอพอมด หมอผ ศาสนาพทธ จนมาถงศตวรรรษท 10 - 15 ศาสนาอสลามเรมเขามามอทธพลในเอเชยกลาง โดยอกยคทสำาคญ คอ ยคราชวงศมองโกล เจงกสขาน ในศตวรรรษท 12 – 19 เขาไปตในเอเชยกลาง เมองหนงทไป คอ เมองบคอรอ ปกครองโดยไซยด อาจลลไดกวาดตอนพลเมองซงเปนมสลมไปยงประเทศจนเพอเขามาเปนเชลยรบใชงานในราชวงศมองโกล ชาวมสลมกไดนำาวทยปญญา ความรตางๆ จากโลกอาหรบเขามา เชน การเกษตร การบรหารจดการ การภาษ การชลประทาน รวมทงดาราศาสตร จนกระทงป 1254 กบไลขานไดสงไซยด อาจลล เขาไปในยนนานเพอผนวกและเปนผวาการมณฑลยนนานคนแรกของประเทศจน ซงกจะเปนชวงของยคราชวงศหมงทมสลมเรมเขามามบทบาทและแผขยายมากขน จนในป 1856 -1873 เกดเหตการณเพนเตขนในราชวงศชง เกดปญหาระหวางคนมสลมกบคนในราชวงศชง คนฮน คนแมนจเรมมปญหา นกวชาการบางทานไดอธบายวา เหตการณเพนเตเกดจากความเกลยดชงระหวางพวกฮนกบฮย มประเดนจากการแยงชง การถกกดข การแบงปนทรพยากร และความเปนอตลกษณของอสลามทมความเปนพนอง นกวชาการอกทานกไดใหเหตผลวา เหตการณดงกลาวเกดจากปจจยทมความซบซอนเรองความสมดลในการแบงอำานาจในเรองของทรพยากรตางๆ ระหวางพวกฮนและฮยใหลงตว แตราชวงศชงไมตองการ เพราะตองการรวบอำานาจ จงไดสงคนเขาไปในยนนานมากขน ซงทจรงในยนนานกอนเกดเหตการณเพนเต กเรมมการลกฮอของคนในทองถนของชนเผาตางๆ ในป 1817 และเปนมาอยางตอเนองยาวนาน จนในป 1845 มชาวมสลมถกสงหารมาก 8,000 คน จนในทสด เกดอาณาจกรตาลขน เปนศนยกลางของชาวมสลม โดยเรยกวา ตาลดารสาลาม สถาปนาโดยสลตานสไลมานตเหวนซวเปนผนำา ในทสด ป 1856 ราชวงศชงสงทหารเขาไปกวาดลางชาวมสลมใหหมดจนกระทง ชาวมสลมตองหนตายกระจดกระจายอพยพเขาไปในประเทศพมาสวนใหญอยในปางหลง จนป 1949 เกดการปฏวตโดย เหมา เจอ ตง ดวยมความคดเรองการรวบชนชาตเพราะในจนมถง

8

56 ชนชาตซงมชนชาตทเปนมสลมถง 10 ชนชาต เหมา เจอ ตงไดรวบรวมคนทชาตเดยวกน โดยมการยอมรบในความเปนชนชาตเอาไวแตไมไดใหเอกราช ซงเหนไดจากบตรประชาชนจะระบไววาเปนชนชาตไหนเชนเปนฮย เปนฮน และอกชวงหนงทถอวาสำาคญ คอ ยคปฏวตวฒนธรรม ศาสนา ในซาเตยะถอเปนอาณานคมมสลมทใหญทสด เกดในป 1975 โดยทำาลาย 4 เกา คอแนวคดเกา นสยเกา วฒนธรรมเกา ประเพณเกา เปนอกยคหนงทชาวมสลมไดรบความเจบปวดซงปรากฏหลกฐานในเอกสาร เชน การใหอหมามเดนคลานเหมอนหม เอาหมไปวงทมสยด เอากระดกหมหยอนลงไปในนำาทมสลมใชดม ใชอาบ ใชทำาละหมาด ในเหตการณนนสงหารคนไปถง 1,600 คน เมอถงยคทเตง เสยว ผงขนเปนผนำากไดกลาวขออภยตอชาวมสลมในเหตการณนนตรงบรเวณอนสาวรยคนทเสยชวตและจะขอไมใหเกดเหตการณเชนนซำาอก และมการเปรยบเทยบเหตการณลกษณะนกบภาคใต ตากใบ กรอเซะ ซงมนกระทบกบความรสกตอคนในชมชน หากมการใหอภยในระดบชมชนได แตมนยงไมเกด แลวมนควรจะเปนอยางไรถาคนทงชมชนยอมใหอภยคอ คนในชมชนและเจาหนาทรฐรวมกน กขอฝากไว เพราะในจนถอวาสนสดและเปนประวตศาสตรไปแลว ขณะทไทยเหตการณภาคใตนกยงมความรนแรงอยางตอเนองไมมทสนสด ซงมสลมในจนจะมอตลกษณทโดดเดน ไมวาจะเปนการผสมผสานตามศลปะ สถาปตยกรรม สรางโบสถมสยดตางๆ เพอไมใหขดกบหลกเอกภาพของอำานาจของพระผเปนเจา

จากงานทศกษามสลมในจนมความเปนอตลกษณทโดดเดนจะมอย 2 กลม คอ เชอในเรองทจะอยกบใครไมไดและไมสามารถรวมกบจนได แตกบอกกลมคอ หลอมรวมกบจนแตอาจแตกตางกนตรงทศาสนาเทานน และในป 1884 ไดมการตงมณฑลใหมชอซนเจยง และป 1949 ซนเจยงมอยกร 95 เปอรเซนต มฮน 5 เปอรเซนต แตตอมาใน ป 2000 มอยกร 45.2 เปอรเซนต ในป 2010 เหลออยกร 44 เปอรเซนต ฮน 40 กวาเปอรเซนต เพราะนโยบายจนพยายามใหชาวฮนลงไป สงทจนพยายามทำามาตลอดคอ การ assimilated ในทกๆ ชาต ไดแกตองเรยนภาษาจนกลาง ลดอทธพลอยกร เพมประชากร กดเรองศาสนา ไมใหถอศลอด ปดมสยด จงเปนสาเหตทำาใหชาวอยกรเอาศาสนาขนมาในการทจะลกขนมาตอส เรยกรองใหเอเชยกลางใหการสนบสนนกลมแบงแยกอยกร โดยเหนวาซนเจยงนบวาเปนจดยทธศาสตรอยางดของจนรวมทงเปนแหลงทรพยากรตางๆ ทจนไมสามารถ

9

ปลอยได โดยจนไดประกาศไววา อยกรเปนองคกรกอการราย แตเครอขายองคกรของอยกรสวนใหญมทตงแถบยโรป ดงนน จงเหนดวยกบอาจารยสภางควาไทยไมควรทำานโยบายสงกลบชาวอยกร 109 คน แตมความคดวา แหลงขาวขอมลทนำามาจากกลมนกวชาการความมนคง ประเทศสงคโปร หรอทฤษฏกอการรายตางๆ โดยสวนตวไมเชอในทฤษฎนน และคดวาประเทศไทยหรอดนแดนแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตไมไดเปนจดเชอมโยงของขบวนการอยกรททำาใหเขามาในประเทศไดกดดนประเทศตางๆทไมใหการสนบสนน บลอคสถานวทยกระจายเสยง จบนกเคลอนไหวเกดขน ทำาลายเมองเกาเมองกสกา เผาหนงสอ เกดความเหลอมลำาเรองคาจางทไมเปนธรรม แลวในความรสกของชาวอยกรมความสำานกตอถนทอยของชาวอยกรเพราะคดวาตรงนคอดนแดนบานเกดของตนเอง ผดกบพวกฮยซงจะกระจายไปทวจนมภาษาไปทางแมนดารนไมมภาษาของตวเอง ฉะนน ความรสกจะไมเหมอนอยกร จงเปนสงทรฐบาลจนตองตระหนกถง ซงกเปนโจทยทจะดตอไป ความตองการแบงแยกดนแดนเพอทจะปกครองตนเอง (Xinjiang Uyghur Autonomous Region) ซงจนมเขตปกครองตนเองอย 5 รฐ ดเหมอนจนจะใหอสระในการปกครองแตตองถกคมดวยผนำาจนโดยพรรคคอมมวนสตหรอคนทมอำานาจในการบรหารทองถนตองเปนสมาชกกรรมการพรรคการเมองคอมมวนสตเทานน

ผศ.วรศกด มหทธโนบล

โดยประวตศาสตรบาดแผลชาวอยกร แบงได 3 ชวง บาดแผลแรก เรยกวา บาดแผลทางประวตศาสตร เกดมายาวนานมากราวๆ ป “ ” 1888 ซงอาจารยสชาตไดพดไปแลว จะขอกลาวเพมเลกนอยวาดนแดนซนเจยงกอนทราชวงศชงไปยดครอง เดมทชอ อหล ราชวงศชงไมใชตระกลฮนแตเปนแมนจ ดงนนจงมความคด ความเชอทางศาสนาแตกตางกนไปขนอยกบทศนคตตามแตชนชน ในประเทศจน การปกครองแตละราชวงศในแตละยค แตละสมย ซงมการถกกดขไดสรางปมทางความคดมาตงแตในอดตจนถงปจจบน กระแสตกคางทางดานความรสกนกคดของชาวอยกรในยคทตนเองถกกดขทำาใหมชาวอยกรจำานวนหนงไมยอมรบการปกครองของชาวจนฮน พอสงคมโลกเรมเขาสยคสมยใหมมแนวคดเรองรกชาตเรมชดเจนขนจนรวมตวขนเพอทจะแบงแยกดนแดนแตไมสำาเรจ และเกดอกครงและสำาเรจในป 1990 บาดแผลทสองเรยกวา บาดแผลรวมสมย เปนชวงทเกดการปฏวต“ ”

10

วฒนธรรม ชวงทเกดการดหมนศาสนากนเวลายาวนาน 10 ป ตงแตป ค.ศ. 1966 – 1976 การทรฐบาลจนปฏเสธหรอดหมนศาสนาไมใชเฉพาะศาสนาอสลามเทานน แมกระทงลทธขงจอเองกดวย ไมวาใครกตามทมความคดชนชมในลทธขงจอ คนนนชวตกจะวบตหรอชาวมสลมในยนนานกจะถอวาเปนมารกซสต อาจารยสชาตไดกลาวเรองการใหอภยโดยโยงเปรยบเทยบกบปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต มนมความตางกน ในกรณของจนจดใหมการอภยขนมาหลงจากทไดมการลงโทษผทกระทำาความคด แตกรณของสามจงหวดชายแดนภาคใต ไมวาจะเปนกรณตากใบหรอกรอเซะ คนทมความรบผดชอบในสวนนนยงไมไดถกลงโทษ หลงจากทเกดปฏวตวฒนธรรมผานไป 10 ป ความเจบปวดฝงรากลกในสงทรฐบาลจนไดทำาไว แตการปฏรปพรรคคอมมวนสตจนเรมใหเสรมากขน แตมแนวทางปฏรปทางเศรษฐกจ คอ แนวทางเสรนยมมนเปนผลใหเกดชวงทสาม ซงเรยกวา บาดแผลใน“ปจจบน เกยวกบโจทยหรอแนวทางการพฒนาเรมเกดขนในป ” 1990 เกดหลงจากเกดเหตการณเทยนอนเหมนผานไป 2 ป เนองจากจนมการปฏรปทางเศรษฐกจใหม คอแนวความคดทางเสรนยมใหม จนเกดปญหาวา กลมชนชาตพนธจะอยและพฒนาอยางไร เพราะมวฒนธรรม ประเพณ มความเชอทางศาสนาของตวเอง การทจะนำาแนวคดเสรนยมไปพฒนาในพนทนนๆจะยากและมอปสรรคเพราะขดกบความรสกของคนในพนท จงสงคนจนเชอสายฮนเขาไปในพนทซนเจยงรวมทงทเบต ภายใตแนวความคดเศรษฐกจเสรนยมจงยอมกระทบตอความรสกนกคดของเจาของพนทอยเดมตรงนจนเกดการขดแยงสะสมเปนเวลานบ 10 ป สงหนงทเปนแรงผลกดนใหเกดแรงปะท คอ เหตการณประทวงชาวทเบตในป 2008 การแขงขนโอลมปก หลงจากนน ในป 2009 เกดเหตจลาจลท ซนเจยงขน เปนผลเกดมาจากความเกลยดชงทถกสะสมมาตงแตป 1990 จนถงปจจบน ผานมา 20 ป คอ ความขดแยงระหวางชาวอยกรและชาวจนฮน พอหลงป 2009 เกดเหตการณตางๆ ตามทเปนขาว เชน ระเบดพลชพ บกเผาโรงพกชาวจนฮน ไลฟนชาวจนฮน ในภาคการปกครอง จนยนยนไมทบทวนนโยบายการพฒนาในดนแดนของชนชาตพนธ ทานดาไลลามะไดออกมาใหขอคดเหนหลงจากมเหตการณนองเลอดในป 2008 โดยเสนอวา แบงพนทระหวางชาวทเบตและชาวจนเปนคนละสวนใหมการตดตอทนอยทสด แตไมสำาเรจเนองจากรฐบาลจนถอสทธวาตนมอำานาจเตม ดงนน ปญหานจงยากแกการแกไข หลงจากนน จนถง

11

ปจจบน สงหนงทเปนผลจากนโยบายนคอ การอพยพชาวอยกรซงแตกตางจากชนชาตพนธอน เพราะวารฐบาลจนสรปวาชาวอยกรเปนผกอการราย มคดตดตวไมวาจะไปประเทศไหนกตาม และดวยเพราะจนเปนประเทศมหาอำานาจ ประเทศใดทรบไปกตองเผชญกบความขดแยงหรอเผชญหนาในการเจรจากบจนในเรองน ประเดนทอยกรเขามาในประเทศไทย อาจกลาวไดวาเรองบางเรองเราพดไมไดเพราะเราไมร แตเรองบางเรองเรารแตพดไมได

ดร.กรพนช ตงเขอนขนธ

ไดมการนำาเสนอขอมลในแงมมทางประวตศาสตร 3 ประเดนดวยกน คอ ความสมพนธระหวางชาวจนฮนกบคนทไมใชฮน (Non-Hun) ซงเรยกกนวา ชนตางเผา ประเดนทสอง การขยายอาณาเขตไปยงดนแดนตะวนตก ประเดนทสาม การปฏวต 3 เขตในซนเจยงกบการสถาปนาเตอรกสถานตะวนออก

มการใหความหมายของคำา จงกว วาหมายถงจน คำาวา จง ใน“ ” “ ”ภาษาจนแปลวาตรงกลาง คำาวา กว แปลวา รฐ ชาต ประเทศ คำาวา จงกว“ ” “ ” พอแปลเปนภาษาองกฤษแลวจะหมายถง Middle Kingdom คอ ดนแดนทอยตรงกลาง แนวคดเรองจงกวนจะอธบายความสมพนธระหวางชาวจนฮนกบคนทไมใชฮนอยางไร ในเชงภมศาสตรประเทศจนในปจจบนอยทางฝงตะวนออกของทวปเอเชยจงมองวาตนเองอยศนยกลางโดยคำาวา จงกว จะ“ ”มความหมายแตกตางกนในแตละยคแตละสมย อยางในอดตคำาวา จงกว “ ”หมายถงแวนแควน ทอยอาศยของโอรสแหงสวรรค แตเมอสรางจกรวรรดจนขนมา พนทจะกวางขนหมายถงดนแดนทจกรพรรดมอำานาจในการปกครองอยางแทจรง คำาวา จงกว นอกจากหมายถงโลกทศนเชง“ ”ภมศาสตรแลว ยงหมายถงโลกทศนทางวฒนธรรมดวยเพราะการทมองตวเองอยตรงกลางจงมองวาตวเองสงกวาคนอน ฉะนน ใครกตามทมวฒนธรรมไมเหมอนกบคนอนกจะถกมองวาเปนอนารยชนหรอคนตางเผา เหนไดจากอดตสงทชนชนนำาของจนตองเผชญตลอดเวลาในการรกษาเสถยรภาพการปกครองนอกจากจะเปนกจการภายในแลวคอ ตองรกษาความสมพนธกบชนตางเผาทอยดนแดนรอบนอกหรอชายขอบของ จงกว“ ” จากแผนทจะเหนไดวากำาแพงเมองจนซงจนมความคดทขยายดนแดนไปยงสวนอน แตตองการทจะปองกนชนตางเผาทจะเขามารกรานเขามา จงมการ

12

สรางกำาแพงเมองจนขนมา กมการตความทางวฒนธรรมคอ การกนระหวางความเปนจนฮนกบความเปนอน มการแยกเขากบเรา ประเดนแรกความสมพนธระหวางชาวจนฮนกบชนตางเผา ในอดต ชนชนปกครองจนตองพยายามรกษาความสมพนธกบชนตางเผาหรอทไมใชจนเพราะคนเหลานจะสามารถเปนภยคกคามจนไดตลอดเวลา ฉะนน จะเหนไดวา การปองกนไดดทสดไมใชการตงรบแตเปนการรกออกไป เมอมการสรางจกรวรรดทใหญและตองการใหเขมแขงอยางในราชวงศฮน

ประเดนทสอง การขยายอาณาเขตไปยงดนแดนตะวนตกซงเปนชมพทวปหรอประเทศอนเดยในปจจบน ไมวาจะทางการทตและการรก เพราะเชอวาการขยายอาณาเขตไปยงดนแดนใหมทำาใหจกรวรรดตวเองยงใหญและมงคงมากขน เพราะดนแดนทางฝงตะวนตกจะเปนจดเชอมตอไปยงเอเชยกลางและออกไปยงยโรปไดชวงทจนเรมเขามามความสมพนธทางตะวนตก เหนไดชดในสมยราชวงศถง เรยกวาเปนยคทถอวาเปนมหาอำานาจทยงใหญ มอาณาจกรทมความเปนสากลมาก เพราะผปกครอง ชนชนปกครองไดอาศยความรวมมอหรอการยอมรบของชนตางเผาหรอชนเผาอนๆ ผลของการชนเผาในดนแดนตะวนตกทำาใหสรางเสนทางการคาทปลอดภยออกไปยงยโรปภายใตเสนทางการคาหรอเรยกวาเสนทางสายไหมออกไปทางตะวนตกทางนครฉางอน ปจจบนเรยกวา ซอาน และยคหรอชวงทถอวาเปนหวเลยวหวตอสำาคญ คอเปนยคการกอรางสรางเปนรฐชาตสมยใหมของจนกคอ สมยราชวงศชง ไดมการผนวกเอาดนแดนอนๆ เขามาอยภายใตการปกครองเชน มองโกเลยปจจบนคอ ซนเจยง ทเบตซงเปนดนแดนของชนตางเผาจนทำาใหจกรวรรดชงใหญมาก มนกวชาการไดใหขอสงเกตไววา ลกษณะจกรวรรดชงมลกษณะทเรยกวา การสรางรฐทมความหลากหลายทางชาตพนธเกดขนคอ เปนรฐทไมไดมเพยงกลมชาตพนธใดชาตพนธหนงแตประกอบดวยชาตพนธทหลากหลาย การปกครองโดยชาวแมนจซงมชาวฮนเปนประชากรสวนใหญคอ การยอมรบวฒนธรรมฮนหรอฮนฮว หรอเรยกวายอมกลายใหเปนจน แตหากมองในมมมองของชนตางเผาจะพบวาในชนชนปกครองราชวงศชง เมอตองจดการกบกลมชาตพนธใดชาตพนธหนงจะใชวธการปรบอตลกษณของตวเองใหเขากบหรอยอมรบในวฒนธรรมของกลมชาตพนธนนๆ ตอมาในศตวรรษท 19 เกดศตรหรอภยคกคามเรมเขามามากขนหรอจะเปนชาวตะวนตกทเขามาทางทะเลดานตะวนออก โดยจกรวรรดชงไมสามารถปรบตวหรอ

13

รบมอสรบได เรมมแนวคดวาดนแดนใดทไมใชชาวฮนปกครองหรอดนแดนทไมมความจำาเปนทตองอยภายใตการปกครองราชวงศชงเหนไดจากมองโกเลย ทเบตพยายามแยกตวออกเปนอสระตอการปกครอง แลวตอมาอกสบปกอนราชวงศชงลมสลาย เพราะราชวงศชงกไมสามารถรกษาดนแดนทางชายขอบตอประเทศมหาอำานาจรอบขางไดจนเขามาแทรกแซงหาผลประโยชนในดนแดน เชน อาณาจกรอหลโดยรสเซยเขามายดดนแดนนไป หลงจากทราชวงศชงลมสลาย จากนน ไดสถาปนาสาธารณรฐจนขน

ประเดนทสามคอ การปฏวต 3 เขตในซนเจยงกบการสถาปนาเตอรกสถานตะวนออก ในป 1944 – 1949 ไดเกดการปฏวตครงทสำาคญขนเรยกวา Three districts revolution คอม 3 แหง ไดแก อหล ทาเฉน และอลไต มการสนบสนนอาวธโดยโซเวยตในการปฏวต จนมการจดตงสาธารณรฐเตอรกสถานตะวนออกเปนครงทสอง เพอตองการตอรองใหไดผลประโยชนทตนเองตองการ ผนำาการปฏวตครงนมหลายกลมมากมทงกลมทเปนคอมมวนสตและกลมทตอตานคอมมวนสต กลมตองการสรางรฐอสลาม สดทายกลมทหลงเหลอเปนตวแทนซนเจยงคอกลมทศกษามารกซสต ขณะทกลมทมความเขมขนทางศาสนาจะถกขบออกไป มนกวชาการหลายทานในกลมทถกขบออกไปซงเปนกลมทไมพอใจทจนเขามาในป 1950 เพอปลดแอกซนเจยงและป 1955 ไดมความตองการทจะจดการตอกลมทางชาตพนธ เหนไดจากการท เหมา เจอ ตง แบงอาณาเขตออกเปน 55 อาณาเขต โดยไดแยกกลมชาตพนธอยกรออกจากเตรก แมจะมภาษาใกลเคยงกน ฉะนน คนอยกรจะไมสำานกในการสรางหรอรอฟ นแนวคดในการจดตงเตอรกสถานตะวนออก

ขอคดเหนในเหตการณการสงกลบชาวอยกรจากในแงมมของทงชาวอยกร ชาวจนฮนในซนเจยง และคำาสมภาษณนกวชาการจากเยลคอ การเกดความไมสงบในซนเจยง ประกอบไปดวย 3 กลมคอ กลมอยกรทไมพอใจรฐบาลจน กลมทตองการแบงแยกดนแดน และกลมกอการราย แตกใชวาทกคนในกลมจะตองการทจะแบงแยกดนแดน มบางสวนทตองการแบงแยกดนแดน และกมทงกลมทตองการแบงแยกดนแดนดวยวธแบบประชาธปไตยคอ การโหวต แตไมใชในลกษณะของความรนแรง ในขณะทอกกลมตองการแยกตวเปนอสระ แลวเปนกลมทตองการใชความรนแรงในการเรยกรอง คอ จะยกระดบเปนการกอการราย เราควรแยก 3 กลมนออกจากกน แตสงทเกด

14

ขนกคอ ความหวาดระแวงของรฐบาลจนวาแยกไมออกวากลมไหนเปนกลมไหน จงยงสรางใหเกดความเกลยดชงระหวางชาตพนธเพมมากขนไป

ดร.ศราวฒ อารย

เสนอมมมองของการพฒนา และไดตงขอสงเกตไววา การพฒนานนไดรวมอยกรไวในการพฒนาดวยหรอไม ปญหาของการพฒนาทพบอยางหนงคอ จนมการพฒนาแบบเสรนยมโดยไมไดคำานงถงจตวญญาณกทำาใหเกดปญหา อยางททราบกนดวาอยกรเปนชาวมสลม ผทนบถอศาสนาอสลาม การพฒนาในลกษณะทคานกบหลกการศาสนา คานกบวถชวต คานตอวฒนธรรมหลายๆ อยางจนกลายเปนปญหา แตในมมมองของโลกมสลมและตะวนออกกลางคดวา ปญหาในซนเจยงนนเกดมาจากมสลมชนกลมนอย ทกวนน ประชากรโลกมสลมมอยประมาณ 1,700 - 2,000 ลานคน แตองคการความรวมมออสลาม(Organization of the Islamic Conference: OIC) 1 ใน 3 ของจำานวนประชากรโลกมสลมทงหมดเปนมสลมชนกลมนอยทอยตามประเทศตางๆ

ปญหาลกษณะมสลมชนกลมนอยมปญหาหลายประเภทดวยกน ประเภทแรกคอ มสลมชนกลมนอยทมจำานวนนอยมากๆ เชน มสลมในประเทศญปน ซงเกดปญหาทางวฒนธรรมวาจะดำารงอตลกษณทางวฒนธรรมภายใตวฒนธรรมของคนกลมใหญ ดงนน การแกปญหาของมสลมคนกลมนอยลกษณะนคอตองการกอตงสถาบน องคกรหรอตองการองคกรความรทางศาสนาเพอทจะดำารงอตลกษณทางวฒนธรรมใหคงไว นอกจากนน ยงมมสลมชนกลมนอยในประเทศทมความขดแยงหรอสงครามกลางเมอง ลกษณะนมสลมชนกลมนอยจะถกบบใหตองเขาไปอยในฝายใดฝายหนง อยางในประเทศรวนดาในป 2000 หลงเกดสงครามฆาลางเผาพนธใหมๆ และอยางในศรลงกานชดเจน ชนเผาทมฬกบสงหล และอกประเภทหนงคอ มสลมชนกลมนอยทรฐตงใจรงแก เลอกปฏบต เปนมสลมโรฮงญาซงใกลตวเรามาก และอกประเภทหนงคอลกษณะของมสลมชนกลมนอยทดในระดบประเทศถอวาเปนคนกลมนอย แตหากดในบรบทของพนทถอวาเปนคนกลมใหญอนนจะกลายเปนปญหาทางการเมองโดยเฉพาะอยางยงมนมเงอนไข ยกตวอยางเชน มสลมในซนเจยงหากมองในบรบทของพนท

15

ของตวเองตรงนนถอวากลมใหญเพราะในพนทเปนมสลมถง 45 เปอรเซนต ชาวจนฮน 39 เปอรเซนต ฉะนนมนเปนลกษณะปญหาแบบมเงอนไข 3 ขอ ขอแรก การเอาคนจนฮนเขาไปในพนท ขอสองมลกษณะของการพฒนาทไมผนวกชาวอยกรเขาไปในแผนการพฒนา ขอสามคอ มการละเมดของหลกการศาสนา ซงจนไดลมเลกนโยบายกดกนในเรองศาสนาตงแตป 1980 แตอยางไรกตาม ซนเจยงแตกตางจากมสลมในทอนๆ ตรงทสามารถ Integrate กบชาวจนฮนไดอยางด ไมวาจะเปนเรองของภาษา หรอลกษณะการผสมผสานทางประเพณ วฒนธรรม ลกษณะเชนนเทากบวาจนไมไดมองวานคอปญหา แตสงหนงทถอวาเปนปญหาคอ การถอศลอด เพราะทางจนถอวาเปนอปสรรคตอการทำางานของคนงาน ในนกเรยน นกศกษาถอวาเปนอปสรรคตอการเรยน ฉะนนในวนน จนตองทำาความเขาใจในศาสนาหลายอยางเกยวกบอสลามมสลม ซงถอวาเปนปญหาทเราตองสรางองคความรวาทำาอยางไรเราจงจะแยกใหไดวาใครเปนมสลมสวนใหญในพนทและรกสงบและตรงนถอวาเปนปญหาสำาคญของจนเพราะจนไมเขาใจเรองพวกน และจนเกดความหวาดระแวงตอมสลมอยกรมากขน เพราะหลงจากสหภาพโซเวยตลมสลายมนเกดมสลมในหลายๆ ประเทศ ซงจนคดวามสลมอยกรในซนเจยงจะเรยกรองเอกราชซงมประวตศาสตรของกลมขบวนการทเรยกรองเอกราชอยแลว ฉะนน ตงแตนนเปนตนมา จนตองเขมงวดตอมสลมอยกรมากขน

แตหลงจากนน ไดเกดเหตการณ 9/11 เปนตวสำาคญททำาใหเกดนโยบายการตอตานการกอการรายในการปราบปรามกลมกอการราย รวมถงสรางความรวมมอกบอาณาจกรตางๆ และจนกสนบสนนแนวนโยบายน จงตองมการจำากดสทธเสรภาพในกลมมสลมชนกลมนอยในพนท แลวมนเปนปญหาทสหรฐฯ นำานโยบายตอตานกลมกอการรายไปใชแลวไมประสบความสำาเรจ เพราะสหรฐฯ เปลยนโยบายการตอตานกลมกอการรายใหกลายเปนสงครามการตอตานอสลาม ทายทสด จงไมไดรบความรวมมอจากกลมโลกมสลม และนเปนเหตผลททำาไมกลมกอการรายจงไดแพรขยายกระจายไปทว และกนากลวทจนอาจจะทำาผดพลาดเชนเดยวกบสหรฐอเมรกา

ฝากขอคดไววา เราจะเหนไดวามลกษณะการกดขชนกลมนอยโดยเฉพาะอยางยงมสลมในซนเจยง แตทำาไมบรรดารฐอาหรบทงหลาย ตะวนออกกลาง โลกมสลมจงเงยบ อยางคราวทเกดเหตปาเลสไตน มสลมทวโลกตางเขามามบทบาทประณามการกระทำา OIC เขามา แตพอเกดปญหา

16

จลาจลในอรมช ในป 2009 แปลกใจวาทำาไมโลกมสลมจงเงยบ ซงไดตงขอสงเกตวา ในวนนจนเปน Actor สำาคญ ทงในระดบภมภาคและในระดบโลก และประการทสอง สำาหรบอาหรบแลว จนถอวาเปนลกคาสำาคญในเรองนำามนและกาซธรรมชาต ประการทสาม กระแสการตอตานอเมรกนเกดขนสงมากในโลกอาหรบปจจบนน เหนไดจากปรากฏการณ Arab Springs มสลมลกฮอตอตานผนำาแลวโคนลมอำานาจเผดจการได ดงนน ในโลกอาหรบตองเรมคดวา การทจะหวงพงพงสหรฐอเมรกาอยางเดยว หรอการไปมสมพนธกบอสราเอล ซาอดอาระเบย หรออยปตตางๆ เหลาน อาหรบคงตองคดใหม การไปพงพงสหรฐฯอยางเดยวคงไมได ฉะนน ทกวนนอาหรบจงวงเขาไปหาจน ในขณะทจนกคดวา โลกอาหรบเปนแหลงพงพงทางทรพยากรของจน ดงนนผลประโยชนมนผสานกนเชนน เวลาเกดปญหาทซนเจยง การละเมดสทธมนษยชน กดขชนกลมนอยตางๆจงไมแปลกใจททำาไมโลกอาหรบจงเงยบ ในขณะทเอเชยกลางมมสลมอยกรอยจำานวนหนง ในคาซคสถานมอยประมาณ 300,000 คน ทำาไมเมอเกดเหตการณละเมดสทธมนษยชนชาวอยกรในจน เอเชยกลางกไมไดม reaction ทงๆ ทเปนโลกมสลม อาจเปนเพราะทกวนนในเอเชยกลางหรอทรจกในนามเสนทางสายไหม มซนเจยงเปนศนยกลาง เสนทางการตดตอมความรวมมอกบจนอยางด มการคา การลงทนตางๆ ดงนนนโยบายยทธศาสตรของจนทสำาคญกคอ เอเชยกลาง จงเปนเหตผลอยางหนงททำาไมมสลมอยกรจงเลดลอดไปยงเอเชยกลางและเขาไปตรกได ทสำาคญกคอ ประเทศในเอเชยกลางกเกดความกลวมสลมเชอสายเตรก และเชอสายอยกรจะลกฮอขนมากอการจลาจลเหมอนทเคยเกดขนในอรมช ป 2009 นคอเหตผลวาทำาไมรฐตางๆ ในเอเชยกลางจงไมมปฏกรยาตอเหตการณทเกดขนในซนเจยง คงมแตตรก อหราน เทานนทไดมการวพากษวจารณจนพอสมควร คดวาชาวเตรกในตรกกบมสลมในอยกรเปนชาตพนธเดยวกน มสายสมพนธทลกซง มความสำานกทางประวตศาสตร สอสารภาษาเดยวกน และในขณะเดยวกน พนทซนเจยงหรอพนทในเอเชยกลางเคยเปนพนททชาวเตรกอาศยอยในอดต ตอมา ชาวเตรกไดมการอพยพไปสรางอาณาจกรมากมาย โดยชาวเตรกในตรกมการผสมผสานทางยโรปเขาไป แตชาวเตรกแบบดงเดมอยทเอเชยกลางหรอซนเจยงซงจะเหนวถแทในการดำารงชวตของคนเชอสายเตรก

17

3. บรรยายพเศษ เปดเสนทางใหมผอพยพอยกร และการจดการของ“ไทย” โดย คณสมเกยรต ศรประเสรฐ ผอำานวยการสำานกยทธศาสตรความมนคงภายในประเทศ สภาความมนคงแหงชาต

สรปความเปนมาและปญหาชาวอยกรหลบหนเขาเมอง กระบวนการจดการแกไขปญหาและอปสรรคพรอมวธการดำาเนนการของไทย ตลอดจนภาพรวมของปญหาผหลบหนเขาเมองไดดงน ประเทศไทยมชายแดนทางบกและทางทะเลรวมแลวกวา 200 กโลเมตร มอาณาเขตตดตอเมยนมาร ลาว กมพชาและมาเลเซย เออตอการพฒนาใหเปนศนยกลางการคมนาคมในภมภาคซงสงผลดตอการพฒนาเศรษฐกจในประเทศ ขณะเดยวกน การมพนทตดตอกนหลายกโลเมตรไดกลายเปนขอทาทายในการบรหารจดการชายแดนของประเทศ และการปองกนการหลบหนเขาเมองมาในประเทศซงกอใหเกดผลกระทบตอความมนคงของไทย เนองจากแรงงานโยกยายถนฐานเขาประเทศมาทางเมยนมาร ลาว และกมพชาททำางานอยางผดกฎหมายกวา 3 ลานคน นอกจากน ยงมบางสวนทลกลอบเขาประเทศเนองจากสถานการณประเทศตนทางไมปลอดภย ไมสามารถกลบไปยงประเทศตนทาง และตกคางอยในประเทศไทยประมาณ 100,000 คน ทงน ทางสำานกงานสภาความมนคงแหงชาต (สมช.) ไดมการแบงกลมผหลบหนเขาเมองเพอการบรหารจดการทเหมาะสมม 4 กลม

กลมแรก คอ กลมชาตพนธหรอคนกลมนอย หมายถงกลมทอยในประเทศไทยมานานและกลบประเทศตนทางไมได เชน เวยดนามอพยพ ไทลอ เนปาลอพยพ จนฮออสระ บคคลบนพนทสงและไดประสมกลมกลนเขากบสงแวดลอมของไทยโดยไมไดกอปญหาดานความมนคง กลมทสอง แรงงานตางดาว 3 สญชาต ไดแกเมยนมาร ลาว และกมพชาเปนกลมทหลบหนเขาเมอง ทมากทสด คอ ลาว มสามลานคน บางกไดนำาผตดตามเขามาในไทยดวย กลมทสาม คอ กลมหลบหนเขาเมองเฉพาะเปนกลมทละเอยดออนและอาจมผลกระทบตอความมนคงของประเทศไทยจงตองมการดำาเนนการเฉพาะ เชน ผหลบหนภยการสรบจากเมยนมาร ชาวเกาหลเหนอ ชาวโรฮงญาและชาวอยกร และกลมสดทาย คอ กลมผหลบหนเขาเมองอนๆ เชน ผทเขาเมองอยางถกกฎหมาย และอยเกนระยะเวลาทวซากำาหนด ซงไดมการกำาหนดยทธศาสตรผเขาเมองทงระบบ ทางสำานกงานสภาความมนคงแหงชาต(สมช.)ไดรวมกบสวนราชการทเกยวของ เรยกวา ยทธศาสตรแกปญหา

18

ผหลบหนเขาเมองทงระบบ ซงคณะรฐมนตรเหนชอบเมอวนท 24 เมษายน 2555 เนนการแกไขปญหาผหลบหนเขาเมองทกกลมทอยในประเทศไทยและปองกนการลกลอบเขามาใหม รวมทงเสรมสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานเพอปองกนและแกปญหาผหลบหนเขาเมอง ยทธศาสตรในเรองการจดการปญหาผหลบหนเขาเมองทอยในประเทศไทย ครอบคลมกลมเปาหมาย 4 กลม คอ

กลมท 1 ชนกลมนอยหรอกลมชาตพนธทอพยพเขามาอาศยอยเปนเวลานานและกลบประเทศตนทางไมได จะเนนการกำาหนดสถานะบคคลและการใหสทธขนพนฐานภายใตหลกเกณฑทกำาหนดและกฎหมายทเกยวของ เปนการแกปญหาสบตอจากยทธศาสตรการจดการสาธารณะสทธสวนบคคลหนวยงานรบผดชอบหลกคอกระทรวงมหาดไทย

กลมท 2 กลมแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง 3 สญชาต ไดแกเมยนมาร ลาว และกมพชาซงจะใหความสำาคญกบนโยบายการจางงานในระยะยาวทเหมาะสมตามโครงสรางทางเศรษฐกจและโครงสรางประชากรของประเทศ การจดระเบยบแรงงานผดกฎหมายใหเขาสระบบอยางถกตอง การคมครองสทธขนพนฐาน และการสงเสรมความรวมมอกบประเทศเพอนบานในการปองกนและแกไขปญหาโดยมกระทรวงแรงงานเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

กลมท 3 กลมทมนโยบายเฉพาะ ซงกคอเปนผหนภยการสรบจากเมยนมาร ชาวโรฮงญา ชาวเกาหลเหนอ และชาวอยกร ซงจะมมาตรการควบคมและแตละกลมมนโยบายปฏบตแตกตางกนโดยจะคำานงถงความมนคงของประเทศและความสมพนธระหวางประเทศและหลกสทธมนษยชนโดยมกลมสภาความมนคงแหงชาตเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

กลมสดทายคอ กลมผหลบหนเขาเมองอนๆ นอกเหนอจากกลมท 1 – 3 ในกลมจะเนนการดำาเนนการตามกลมกฎหมายวาดวยคนเขาเมองอยางจรงจงโดยมสำานกงานตรวจคนเขาเมองเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

สวนประเดนการลกลอบเขาเมองของชาวอยกร ภายหลงเกดเหตการณจลาจลของชาวอยกรในซนเจยงในป 2552 จนมนโยบายปราบปรามชาวอยกรทตอตานรฐบาลอยางจรงจง นอกจากน มชาวอยกรทไดกอเหตขบรถชนนกทองเทยวจนทจตรส

19

เทยนอนเหมนในกรงปกกง ในป 2556 ชาวอยกรไดกอเหตใชมดไลแทงประชาชนทสถานรถไฟทคนหมง ในป 2557 ทำาใหสถานการณในซนเจยงเรมตงเครยดยงขน และมสถตการจบกมผตองสงสยผกอคดอาญาในซนเจยงในป 2557 จำานวนกวา 27,000 คน โดยเพมมากขนกวาป 2556 ถงรอยละ 95 เปอรเซนต จงเปนสาเหตทำาใหชาวอยกรทะยอยออกจากจนอยางตอเนองและสถตผถกจบกมในป 2557 ประมาณ 1,200 กวาคน และไดมการตรวจสอบเสนทางการลกลอบหลบหนเขาเมองของชาวอยกรจากจนไปตรกผานไทย ซงไทยไดรบผลกระทบจากการลกลอบเขาเมองของชาวอยกรตงแตเดอนมนาคม 2557 โดยประเทศไทยถกใชเปนแหลงจดหาหนงสอเดนทางปลอมหรอบางกรณบอกวาเปนหนงสอเดนทางของตรกทไดในไทยและมาเลเซยรวมทงใชเปนทางผานเพอไปยงมาเลเซยเพอเดนทางไปตรกประเทศทสามตามเสนทางหลก 4 เสนทางไดแก เสนทางแรกรวมตวทคนหมงเดนทางผาน เมยนมาร ไทยโดยผานทางอำาเภอทาขเหลก จงหวด–เชยงรายและไปสงขลาเขามาเลเซยเพอไปตรก เสนทางทสอง เรมจากคนหมงโดยผานชายแดนลาว - ไทยโดยผานทางอำาเภอเชยงของ จงหวดเชยงรายและไปมาเลเซยสนสดทตรก เสนทางทสาม เรมจากคนหมงโดยจะไปทางบก ผานเวยดนาม กมพชา ไทย ซงจะมาทางอรญประเทศ สระแกวไปมาเลเซยสนสดทตรก เสนทางสดทายเปนการลกลอบเขาจากจนผานทางเชงกสถาน ตากสถาน อฟกานสถาน ปากสถาน อนเดย บงคลาเทศ เมยนมาร ไทย มาเลเซยและไปตรก หลงเดอนมนาคม 2557 ไทยไดมการควบคมชาวอยกรกวา 400 คน

ปญหาและอปสรรคในการดำาเนนงานของไทย ประการแรกคอ เรองภาษาของผหลบหนเขาเมอง ซงไมสามารถพดภาษาองกฤษได โดยมากใชภาษาเตอรกชสอสารโดยผานลามทมจำานวนจำากด นอกจากนน ไมไดรบความรวมมอในการตอบคำาถามจากคนกลมน ประการทสองคอ เรองความซบซอนของปญหานอกจากปญหาการลกลอบเขาเมองยงมปญหาการเมองระหวางประเทศทตองคำานงถงความสมดลในหลายๆ ดาน ทงความมนคงของประเทศและการปฏบตตามพนธกรณภายใตอนสญญาดานสทธมนษยชนทไทยเปนภาค ตลอดจนความสมพนธระหวางประเทศไทย ตรก และไทย – –จน และประการสดทายคอ ปญหาการควบคมดแลชาวอยกรซงปจจบน

20

สำานกงานตรวจคนเขาเมอง (สตม.) เนองจากมกลมผอพยพทตองดแลอยจำานวนมากทำาใหไทยเกดปญหาจำานวนบคลากรและงบประมาณทไมเพยงพอ

การอพยพของชาวอยกรไดสงผลกระทบตอไทยทสำาคญมดงน ไทยถกกดดนจากสอและองคกรระหวางประเทศในเรองการดแลและสงกลบชาวอยกร ซงไทยตองเผชญแรงกดดนจากทางตะวนตกและองคกรระหวางประเทศ เชน สหประชาชาต สำานกงานขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต และกลมสทธมนษยชน Human Rights Watch ในเรองการดแลชาวอยกรทถกควบคมตลอดจนสภาพแวดลอมการปฏบตตองคำานงถงหลกสทธมนษยชนและการกดดนไมใหไทยสงกลบชาวอยกรไปยงประเทศจน ขอทสองกลมอทธพลในตรกกดดนไทย เชน สอมวลชน องคกรภาคประชาสงคม ตลอดจนองคกรทางการเมองของชาวอยกรนำาประเดนผลกลอบเขาเมองอยกรนำาไปขยายผลในตรก เพอกดดนรฐบาลตรกใหเรงชวยเหลอชาวอยกรและโนมนาวสงคมตรกใหเหนใจชาวอยกรในไทย ขอทสาม การกดดนจากจนใหสงกลบผอพยพชาวอยกร ซงทางจนยนยนการเดนทางลกลอบออกจากจนของชาวอยกรไมไดเปนปญหาการคามนษย แตเปนประเดนทเกยวของกบการกอการรายและผหลบหนเขาเมองสวนใหญไดรบแนวคดสดโตงทางดานศาสนาทตองการเดนทางไปรวมกลมหวรนแรงทางศาสนาในตางประเทศ สงผลใหจนกดดนไทยอยางตอเนองเพอสงตวชาวอยกรกลบไปใหจนโดยเรว

โดยทางไทยมแนวทางการแกไขปญหาจากการประชมหารอและเหนพองตองกนดงน

1. เรองปองกนและปราบปรามชาวอยกร ใหหนวยงานทรบผดชอบบรเวณชายแดนสนธกำาลงเพอปองกนและตรวจสอบการหลบหนเขาเมองทอางวาเปนชาวอยกรใหเขมงวดมากขน

2. เรองกระบวนการดแลระหวางการพสจนสญชาต ใหสำานกงานตรวจคนเขาเมองเปนผรบผดชอบหลกโดยมกระทรวงพฒนามนษยและสงคมรวมสนบสนนในการควบคมและดแลผอพยพทอางวาเปนชาวตรกตามหลกมนษยธรรมภายใตกฎหมายไทยและพนธกรณระหวางประเทศ

3. ความรวมมอจากระหวางองคกรระหวางประเทศ ใหกระทรวงการตางประเทศเปนผประสานขอลามจากสถานทตตรกและประสาน

21

IOM หรอ องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐานใหเขามามสวนรวมในการพสจนสญชาตผหลบหนเขาเมองทอางวาเปนชาวตรก รวมทง ประสานทางองคกรระหวางประเทศหรอประเทศผบรจาคในการขอรบการสนบสนนการดแลผหลบหนเขาเมองทอางวาเปนชาวตรก

4. การสงตวออกนอกประเทศโดยใหกระทรวงการตางประเทศประสานกบจน ตรก และ IOM เพอหารอเรองการสงกลบผหลบหนเขาเมองซงจะดำาเนนการตามขนตอนทเหมาะสมตอไป

สรปผลการดำาเนนงานตอผลกลอบเขาเมองชาวอยกร จากวนท 22 มถนายน 2558 ไทยไดสงกลบชาวอยกรไปใหประเทศตรกจำานวน 172 คนตามความสมครใจ และเมอวนท 8 กรกฎาคม 2558 ไทยไดสงตวชาวอยกรกลบไปประเทศจนจำานวน 109 คน โดยทางจนไดรบรองความปลอดภยและจะดำาเนนการตามกระบวนการยตธรรมตอไป ซงในปจจบนมชาวอยกรเหลออยในไทย 59 คน ภายใตการดแลของสำานกงานตรวจคนเขาเมองตามหลกมนษยธรรม

สรปภาพรวมแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาตามนโยบายความมนคงแหงชาต พ.ศ. 2558 – 2564 ไดดงน

1. กำาหนดนโยบายตอผหลบหนเขาเมองโดยใหอาศยอยชวคราวตามหลกมนษยธรรมเพอรอการสงกลบโดยไมมการเคลอนไหวใดๆ ทสรางผลกระทบตอประเทศไทยและความสมพนธระหวางประเทศโดยใหสมช.เปนหนวยงานรบผดชอบหลก

2. แกไขปญหาผหลบหนเขาเมองทตกคางและไมสามารถสงกลบไปยงประเทศตนทางโดยไดมการเรงรดกำาหนดสถานะบคคลใหชดเจนและกำาหนดสทธขนพนฐานโดยมกระทรวงมหาดไทยเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

3. จดระเบยบการจางแรงงานตางดาวและตางดาวหลบหนเขาเมองโดยคำานงถงการรกษาผลประโยชนทางเศรษฐกจทสอดคลองกบการรกษาความมนคงแหงชาต โดยมกระทรวงแรงงานเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

22

4. ปรบปรงกลไกและพฒนาศกยภาพการบรหารจดการเพอจดระเบยบการเขาเมอง มสำานกงานตำารวจแหงชาตเปนหนวยงานรบผดชอบหลก

5. ใหมการพฒนาระบบฐานขอมลเขาเมองและผหลบหนเขาเมองใหมความทนสมยและเปนปจจบน สามารถเชอมโยงระหวางหนวยงานทเกยวของไดอยางมประสทธภาพซงหนวยงานตรวจคนเขาเมองเปนผรบผดชอบหลก

4. เสวนาในประเดน หลากมมมอง“ : ปญหาผลภยขามชาตและทางออกของไทย ” โดย นพ.นรนดร พทกษวชระ ดร.เบญจรตน แซฉว และอาจารย ดร. อณส อมาตยกล

นพ.นรนดร พทกษวชระ ไดสรปไว 2 ประเดน ประเดนแรก คณะกรรมการสทธฯ โดยอนสทธ

พลเมองการเมองไดเขามามสวนเกยวของผอพยพชาวอยกรไวเมอใด และประเดนทสองคอ ความเหนในเรองหลกการการบรหารจดการผลภยผอพยพชาวอยกรในทศทางทถกตองและทำาใหเกดความเปนธรรมและเปนทยอมรบ

ประเดนแรก กรรมการสทธฯ ไดรบเรองในการตรวจสอบเรองนไปตามอำานาจหนาทและตามกฎหมายรฐธรรมนญและตามกฎหมายกรรมการสทธฯ ตงแตเดอนมนาคม 2557 เมอมชาวอยกรอพยพเขามาในไทยจำานวนหลายรอยคน จงตองดำาเนนการตรวจสอบซงเรยกวากระบวนการไตสวน ไดเชญตวแทนหนวยงานของรฐและนกวชาการผทรงคณวฒ ตลอดจนองคกรตางๆ ทเกยวของ เชน จฬาราชมนตรหรอองคกรเครอขายดานสทธมนษยชนตางๆ มาใหขอเทจจรงตอคณะอนกรรมการดานสทธพลเมองการเมอง ครงสดทาย กจะมการตรวจสอบประเดนการสงกลบ 109 คนไปประเทศจน ในความจรงตวเลขทสงไปในครงแรกจำานวน 172 คน ภายหลงสงครงทสอง 8 คนเปนเดกและสตรสงไปภายใตการรบรของ 109 คนสงไปประเทศจนและขณะนยงเหลออย 59 คนซงไดมโอกาสพบปะพดคยรบฟงความคดเหนจากบางทานประมาณ 9 คน เพอมาประกอบการเขยนรายงานตอคณะกรรมการสทธฯ ซงขอฝากขอมลบางประเดนเพมเตมจากคณสมเกยรตไดกลาวไวกคอ การตดสนใจในการสง 109 คนไปประเทศจนเปนไปตามคำาสงของรฐบาลโดยถาถามความคดเหนทางสภาความมนคงและกระทรวงการ

23

ตางประเทศกเหนพองตองกนวา ใหมการสงกลบโดยยดหลกสทธในเรองความปลอดภยและสทธมนษยชน แตทงหมดตองอยภายใตคำาสงการของรฐบาลหรอฝายการเมอง

ประเดนทสอง จากการทไดรบฟงความเหนจากผทรงคณวฒและนกวชาการตลอดจนยดหลกการกฎหมายรฐธรรมนญในเรองหลกสทธเสรภาพและกฎหมายระหวางประเทศ ประการแรก ในการดำาเนนการสงกลบชาวอยกร ถามการกลาวหาวาเปนผกอการราย เรายดหลกกฎหมายวาดวยเรองการสงผรายขามแดน ขอแรก การสงผรายขามแดนจะไมยดหลกสญชาตคนเหลานนเปนหลก หมายความวาตองยดหลกในเรองของกระบวนการตามกฎหมายการสงผรายขามแดนคอ กระบวนการยตธรรมซงตองมการสงพยานหลกฐาน ขอมล ขอเทจจรงตามทมการกลาวหาจากประเทศตนทางของผทถกกลาวหา แลวใหกระบวนการยตธรรมคอ ใหโอกาสผทถกกลาวหาสามารถมทนายความหรอสามารถทจะพสจนแกขอกลาวหาได ไมเชนนนจะกลายเปนถกกลาวหาขางเดยว เชน คดการถกกลาวหาของนายราเกซ สกเสนา กวาไทยจะนำาตวมาจากประเทศแคนาดาไดใชเวลารวมปและเปนกระบวนการทตองมการตดสนโดยศาลจงทำาใหเปนทยอมรบเพราะในขอกลาวหาในประเทศตนทางนน มมลความจรงและเปนเรองทสงผลกระทบตอผลประโยชนหรอความเดอดรอนตอประเทศตนทางเหลานน จงมความเหนตรงกนในการทจะสงกลบ ทงนตองยดหลกกฎหมายขามแดน

ฉะนน ประเดนเหลานตองยอมรบวา เมอมการตรวจสอบแลวไมพบสงทใหความกระจางในเรองของกระบวนการในการดำาเนนการตามกฎหมายเพยงแตมการอางวามสญชาตจงตองสงกลบ ความเปนสญชาตหรออางวาไดรบขอกลาวหาตองมการสงกลบตามขอกลาวหาแตวาไมมโอกาสใหผถกกลาวหา 109 คน ไดมโอกาสในการแสดงตวตนในการปกปองตนเอง ประการทสอง ในเรองของหลกสทธมนษยชนมหลกสทธมนษยชนมหลกทเกยวกบผอพยพผลภย แตเปนทนาเสยดายวาการเคลอนยายประชากรทผานมายงประเทศไทยในปจจบนหรอในกระแสโลกขณะน ประเทศไทยยงไมมระบบการคดกรองทถกตองวา ผอพยพประเภทไหนทเขาขายแรงงานขามชาต หรอผอพยพประเภทไหนตกเปนเหยอกระบวนการคามนษยหรอผอพยพประเภทไหนทอพยพมาเพอแสวงหาทพกพงทเราเรยกวา Asylum seeker หมายถงการอพยพไปประเทศตนทางโดยผานประเทศระหวางทาง

24

คอไทยซงไมตองการอยในประเทศไทยแตตองการอยในประเทศทสามเชน กรณของชาวอยกรและโรฮงญากเปนเชนนน คนเหลานสงทเรายดเปนหลกทมากกวากฎหมายและนโยบายความมนคง กฎหมายทใชคอกฎหมายตรวจคนเขาเมองเปนกฎหมายทยดหลกความมนคงป 2522 กฎหมายความมนคงมองวาผทเขามาและผดกฎหมายตรวจคนเขาเมองถอวาเขามาแบบผดกฎหมายเพราะกระทบตอความมนคง ขณะนตองยอมรบในกระแสโลกและยงประกาศตวเปนอาเซยนแลวจะหามการเคลอนยายประชากรไมได หากอยในประเทศตนทางแลวอยแลวมความเสยงเปนเสยงตายตองมการหลบหนออกมา สงทเปนประจกษพยานคอ ไมไดมการอพยพมาเพยงคนเดยวแตเปนการอพยพมาเปนครอบครวคอ มทงเดกและสตร การอพยพเปนแบบทะยอยมาเปนกลมและมจำานวนมากสอดคลองตอกระแสสากลของโลก ประเดนนทำาใหเหนวา การดแลคนเหลานตองยดหลกสทธมนษยชนในแงทวา เรองการไมสงกลบททำาใหพวกเขาตองเสยงเปนเสยงตายซงกระทบในเรองสทธความปลอดภยในชวตเมอสงกลบ ไมเชนนนแลว เราควรรบผดชอบเพราะขณะนเราอยในกระแสโลกาภวตนในโลกทไรพรมแดน แมแตละประเทศจะมเขตแดน จะเนนในเรองความมนคงอยางเดยวไมได ตองยดในหลกสทธมนษยชนเพอใหเกดความยอมรบความเชอมนในระหวางรฐบาลตอรฐบาล ความเชอมนในเรองเศรษฐกจ ฉะนน ตองมการยดในหลกสทธการปลอดภยตอชวต และในการดำาเนนการแกไขปญหาจะดำาเนนการแกไขลำาพงเฉพาะในประเทศไทยไมได ดงนน ประเทศไทยตองเปนผนำาในดานทหยบยกในเรองการแกไขระหวางประเทศระดบภมภาค ถาปญหาโรฮงญาอยระดบอาเซยน ในกรณปญหาอยกรถอวาเปนระดบสากล คอ ทวโลก ประเทศทเปนสมาชกขององคการสหประชาชาตตองมสวนรวมในการดแลพลเมองโลกดวยนอกจากมกฎหมายตรวจคนเขาเมองอยางเดยวไมพอ

ดงนน ตองมหลกการ หรอวางนโยบายใน 59 คนทเหลอ โดยอยากใหรฐบาลยดหลกการในการทจะจดการใหยดหลกวาดวยเรองสทธมนษยธรรมคอ ตองคำานงถงชวตเขาชวตเรา ครอบครวเขาครอบครวเราวา เมอมการหนรอนมาพงเยนจะสงกลบไปใหเสยงเปนเสยงตายไมได ดงนน เราควรจะตดตามหรอตามตอใน 109 คน ทสงกลบไปวา ทเราสงกลบไปเคาจะไมมความเสยงเปนเสยงตายเพราะถอวาเปนความรบผดชอบ สวนอก 59 คน ตองยดหลกในการดแลและสทธในความปลอดภยในเรองการสงกลบ ถาจะ

25

สงกลบไปประเทศไหนกตาม ควรมการพดคยกนในระหวางประเทศกอนวามประเทศไหนทเคายนดและกลบไปตองยดหลกในเรองความปลอดภย ซงอาจจะกระทบในเรองของการเมองระหวางประเทศ หรอปญหาการดแลระหวางประเทศอาจเปนเรองการตงคายผพกพงชวคราว สทธการดแลเรองสขภาพ สทธในเรองของการดแลเปนครอบครวในพนทคายผพกพงชวคราว และสทธในการทรฐบาลไทยตองมหนาทในการนำาประเดนการเคลอนยายหรอสงกลบไปประเทศทสามเปนการพดคยในระดบภมภาคหรอในระดบสากลเพอทำาใหเปนหลกประกนวา ทวโลกขณะนใหความสนใจมารวมรบผดชอบรวมกน สรปกคอ ไมไดตองการใหประเทศไทยตองรบผดชอบทงหมดเพราะไทยไมไดเปนประเทศตนตอ แตเราควรหยบยกสาเหตตรงนทำาใหประเทศไทยเปนทยอมรบวาเราเปนผนำาในเรองการนำาเสนอปญหาและวธการแกไขปญหาโดยยดหลกสทธมนษยชน เพอใหเกดความเชอมนวา แมจะอยในสถานการณรฐประหาร แตเรายงสามารถมวธการแกปญหาทจะะดำาเนนการจดการตอผอพยพโดยยดหลกสทธมนษยชน มนษยธรรม เพราะเปนเรองของพลเมองโลก

สดทาย อยาคดวาประเทศไทยจะอยเฉยๆ ไมทำาอะไร เพราะในรฐธรรมนญชวคราว มาตรา 4 ระบวา รฐบาลใหการยอมรบหลกสทธเสรภาพและความเสมอภาค รฐบาลนยงใหความคมครองทงพนธกรณตางๆ ดวยอนสญญา 7 ฉบบ เชน อนสญญาวาดวยสทธพลเมองมศกดศรความเปนมนษย อนสญญาวาดวยการปองกนการซอมทรมาน อนสญญาวาดวยการไมเลอกปฏบต อนสญญาวาดวยการปฏบตตอเดกและสตร คอ 180 คนสงไปตรก แต 109 คนนกควรไดรบสทธวาดวยความเปนพลเมองและสทธวาดวยการปองกนการซอมทรมาน หรอการเลอกปฏบตนเชนกนโดยเราไมสามารถใหหลกประกนชวตกบบคคลเหลานไดดงนนควรจะตองนำาเสนอตอรฐบาล

ดร.เบญจรตน แซฉว ไดกลาวในมมมองใหมตอชาวอยกร ทผานมาโดยมองวาเปนผลกลอบ

เขาเมองชาวมสลมทอางวาเปนชาวตรกซงไดมการจดกลมไวและปฏบตตอเขาในฐานะผหลบหนเขาเมองอยางผดกฎหมาย แตหากมองชาวอยกรโดยคำานงถงหลกสทธมนษยชนจะมอย 3 ฐานะคอ หนงเปนเหยอของการถก

26

ละเมดสทธมนษยชนเกดขนในประเทศจน สองเปนผลภย ผแสวงหาทพกพง และสามเปนผหลบหนเขาเมองทผดกฎหมายโดยทงสามสถานะกมสวนเกยวโยงซงกนและกน เพราะการเปนเหยอของการละเมดสทธมนษยชนในประเทศจนกนำาไปสสถานะการเปนผลภย ตวอยางเชน ผหญงชาวอยกรพรอมลกของเธอทหนไปประเทศตรกขณะนอาศยอยทแฟลตชนชนลางในเมองอสตนบล โดยเธอไดเลาสาเหตทหนออกนอกประเทศเนองจากถกจำากดความเปนอตลกษณ ความเปนตวของตวเอง และการกดขเรองของละเมดสทธมนษยชนในเรองของการจำากดสทธในเรองศาสนา ละเมดในสทธทางวฒนธรรม ละเมดในสทธทางศาสนาหรอตามประเพณ เชน รฐบาลจนประกาศหามนกเรยน นกศกษาถอศลอด หามมคมภรอลกรอานเกนกวา 1 เลม ผหญงหามใสผาคลมหนา นอกจากนน การทใหชาวจนฮนอพยพเขาไปในพนททมชาวอยกรอยเดมทำาใหเกดปญหาการเขาไปแยงชงทงทรพยากรนำาและทดนกบชาวอยกร กอใหเกดปญหาการไดรบปฏบตหรอการไดรบการพฒนาหรอสทธตางๆ ตอรฐอยางไมเปนธรรมคอ ไมเทยบเทากบคนจน ซงมการละเมดสทธตลอดเวลาแมกระทงการแสดงความคดเหน เหนไดจาก มการตดสนจำาคกตลอดชวตนกวชาการชาวอยกรซงเปนเจาของเวบไซตอยกรออนไลนโดยถกตดสนในขอหาตองการแบงแยกดนแดนเนองจากในเวบมเนอหาการแยงดนแดนการปกครองโดยอสระซงชาวอยกรไดเรยกรองเพราะถกกกขงและถกทรมาน รวมทงใหอดอาหารกอนทจะมการพจารณาคดโดยศาล ทำาใหไมไดรบสทธตามกระบวนการยตธรรมหรอตามกฎหมาย ฉะนน ในชวงหลายปทผานมามชาวอยกรหลายรอยคนทเสยชวตจากการถกละเมดสทธมนษยชนและหลายพนคนทหนออกมาจากประเทศจนตางมงหวงทจะไปประเทศตรก และน คอ การททำาใหพวกเขามสถานะการถกเปนเหยอของการละเมดสทธมนษยชนและกลายเปนผลภย ทางการจนออกมาปฏเสธขอกลาวหาน โดยอางวา จนเคารพสทธเสรภาพในการนบถอศาสนาของชาวอยกรและททำาเชนนเพราะชาวอยกรตองการทจะแบงแยกดนแดน รวมทง มการระดมคนไปฝกทหารทตะวนออกกลาง โดยเรองนแมทางชาวอยกรจะออกมายอมรบแตกถอวาเปนสวนนอย เรองของการถกละเมดสทธมนษยชนนไดปรากฏเปนหลกฐานมเอกสารอยหลายแหง โดยมากอยในหนวยงานทมการเฝาระวงในประเดนการละเมดสทธมนษยชน

27

จากสถานะผลภยกลายมาเปนผลกลอบเขาเมองอยางผดกฎหมาย เพราะในชวงทผานมา ชาว อยกรหนออกมาจากจน หนการประหตประหาร หนการปราบปราม และการถกกดข รวมทงเรองการเลอกปฏบตทางศาสนาและวฒนธรรม ซงจรงๆ แลวประเทศไทยเองมประสบการณกบผลภย โดยทางการไทยใชคำาเรยกวาผหลบหนจากการสรบหรอชนกลมนอย ประเทศไทยมประสบการณการจดการกบกลมผหนภยสงครามอยางยาวนานตงแตสงครามอนโดจนหรอเรองชนกลมนอยจากพมา แตสงททำาใหชาวอยกรแตกตางจากผหนภยกลมอนๆ ทมาอยในประเทศไทย คอ ไทยมผหนภยจากพมา ชาวโรฮงญา และผหนภยจากเกาหลเหนอ สวนใหญถกรฐของตนเองปฏเสธ ไมไดถกเรยกรองใหสงกลบและมการหนภยจากการสรบอยางชดเจน แตชาวอยกรตางจากกลมอนตรงทถกกลาวหาวาตองการแบงแยกดนแดนและเปนกลมกอการราย ดงนน แนวทางปฏบตกแตกตางกนไป แลวทางการจนตองการใหนำากลบไปเพอดำาเนนคดและ

แนนอนจดทตางทสดคอ ความสมพนธระหวางไทยกบจน เพราะไทยเองกตองการรกษาความสมพนธ ดงนน หลายประเทศในเอเชยกตองยอมทำาตามความเรยกรองของจนใหสงกลบผลภยชาวอยกรเนองจากคำานงถงความสมพนธระหวางประเทศ ไมใชประเทศไทยประเทศเดยว เมอปทแลว ประเทศเวยดนามสงกลบไปประมาณ 20 กวาคน ในขอหาเขาเมองผดกฎหมายและมการปะทะกนบรเวณแนวชายแดนเพราะไดหนเขามาตรงชายแดน กมพชากไดสงกลบประมาณ 20 กวาคน เมอป 2552 จนจงสงเงนเขาไปเพอสนบสนนพฒนาประเทศพนกวาลานเหรยญ และสงงบประมาณมาเพอสนบสนนกองทพ สวนอนโดนเซยอนญาตใหทางการจนเขาไปรวมพจารณาคดการกอการรายทดำาเนนการกบชาวอยกรเพราะถาตดสนวามการกอการรายจะถกสงกลบไปจน ถอวาเปนแนวปฏบตตอประเทศในภมภาคเอเชยทตองพงพาตอความสมพนธระหวางประเทศนนๆ กบจน แมทางจนไดสญญาวาจะมการปฏบตอยางเปนธรรมและทางโฆษกกระทรวงการตางประเทศจนไดบอกวาใหหนวยงานทเกยวของของจนนำาผตองสงสยทกระทำาอาชญากรรมรายแรงไปดำาเนนคดตามกฎหมาย แตสวนทไมมสวนเกยวของกบการกออาชญากรรมรายหรอมความผดเลกนอยกจะถกดำาเนนคดตามความเหมาะสมตอไป แตตรงนเกดคำาถามวา การกระทำาตอเดก สตรและคนชรา จนจะมวธการดำาเนนการกบคนกลมนอยางไร

28

คราวนหากกลบมาดในประเดนสทธมนษยชนทเกยวของกบการปฏบตสำาหรบคนกลมนจะลงรายละเอยดในกฎหมายระหวางประเทศและอนสญญาการตอตานการทรมาน และการปฏบตการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรม หรอยำายศกดศร เปนอนสญญาสทธมนษยชนระหวางประเทศซงไทยไดเขาไปเปนภาคเมอป 2550 มขอบญญตขอหนงไดกลาว รฐภาคกรณนคอ“ประเทศไทยตองไมขบไล สงกลบ หรอผลกดนกลบหรอสงบคคลทเปนผรายขามแดนไปอกรฐเมอมเหตอนควรเชอไดวาบคคลนนจะตกอยภายใตอนตรายทจะถกทรมาน และเจาพนกงานทมอำานาจตองคำานงถงขอพจารณาทงปวงทเกยวของรวมทงการทมรปแบบทตอเนองในรปแบบสทธมนษยชนในรฐนนอยางรายแรงโดยซงหนาหรออยางกวางขวางดวย เพราะฉะนน ”พนธกรณของไทยตามกฎหมายระหวางประเทศ ไมใชแคบอกวามการกลาวหาวาเปนผกอการรายตองสงกลบแตไทยควรมการพจารณาดวยวา สถานการณในประเทศนนๆ จะเปนอนตรายและมการละเมดสทธมนษยชนหรอมการทรมานตอผทสงกลบหรอไม ทงน มอนสญญาอยตวหนงทเกยวของถาหากมองคนเหลานเปนผลภยกจะมอนสญญาวาดวยสถานะผลภยป 1951 ซงประเทศไทยไมไดเปนภาค โดยไดกลาวชดเจนวา รฐภาคจะไมมการสงกลบผลภยไมวาจะเปนกรณใดๆไปยงดนแดนททำาใหชวตของเขาหรอเสรภาพจะถกคกคาม เนองจากชาตพนธ ศาสนา สญชาต การเปนสมาชกของกลมทางสงคมหรอความคดเหนทางการเมองซงตรงนชดเจนมาก หากไทยเปนภาคในอนสญญาตวนจะตองไมสงกลบชาวอยกร ถงแมไทยจะอางวาไทยไมไดเปนภาคในอนสญญาตวนกตาม แตเมอดตามบทกฏหมายระหวางประเทศวาดวยสทธมนษยชน กฎหมายหลกวาดวยการสงกลบมนกลายเปนกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศไปแลว แมวาเราไมไดลงนามในกฎหมายฉบบนนเพอใหผกพนตอรฐไทยเปนการเฉพาะแตมนมแนวปฏบตของรฐทวโลกไปในทางเดยวกนทงหมดและแนวคำาตดสนตางๆ ของศาลกไปในทางเดยวกนวาหลกการไมสงกลบไปยงในททเขาจะมอนตราย ถกประหตประหาร หรอถกทรมานเปนกฎหมายททกประเทศตองปฏบตตาม หรอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางพลเมองและสทธทางการเมองซงไทยไดมการรบรองไวแลวกมการพดถงสทธในชวตไดมคณะกรรมการสทธมนษยชนของสหประชาชาตไดตความในสทธในชวตไววาตองรวมถงการไมสงกลบ ขบไลคนออกไปนอกดนแดนทมเหตอนสมควรใหเชอไดวามความ

29

เสยงทจะถกทำาอนตรายทจะเปนการละเมดสทธในชวตและเสรภาพในการถกทรมาน แคมเหตอนสมควรใหเชอไดวาสงไปแลวอาจจะถกทำาอนตรายหรอมความเสยงททำาใหเกดอนตราย เรากไมมสทธทจะสงบคคลเหลานนไปยงดนแดนนนได ดงนนเราควรกลบมาพจารณาสถานการณชาวอยกรกบสถานการณสทธมนษยชนในจนในตอนตนดวย

ประเดนสดทาย จะทำาอยางไรใหหลกสทธมนษยชนเปนแกนกลาง ไมใชแคใหความชวยเหลอแตใหความชวยเหลออยางมการเคารพสทธมนษยชนดวย แลวประเทศไทยไมสามารถทำาไดเพยงลำาพง ยงไงเรากปฏเสธการยายถนไมได จะทำาอยางไรใหมหลายภาคสวนเขามาเกยวของมากขน เพราะนอกจากจะมการประสานกบรฐบาลตรกและองคกรการยายถนระหวางประเทศ (IOM) แลว แตมตวละครหลกอยตวหนงทเกยวกบผลภยคอ UNHCR สำานกงานขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาตซงมสำานกงานอยในประเทศไทยและใหความชวยเหลอผลภยตามชายแดน ผแสวงหาทพกพงตางๆ ซงมการแบงสถานะผลภยตางๆ แตทางการไทยกลบไมไดใหทาง UNHCR เขามามบทบาทเรองการจดการปญหาชาวอยกร ในครงนดแคการพสจนสญชาตแตไมไดพสจนสถานะความเปนผลภย ซงกรณเชนน หากไทยมการเปดโอกาสหรอเปดรบการชวยเหลอจากประชาคมระหวางประเทศตรงนมากขน กจะชวยใหการแยกแยะและการจดการของปญหากรณอยกรหรอปญหาผลภยไดดยงขนและไทยควรมการพจารณาตอไป

ดร. อณส อมาตยกล กลาววาประเดนเรองอยกร ปญหาทสำาคญของไทยประการหนงคอ

ขาดองคความรตอความเปนจรงของโลกและไทยควรมการตนตวและปรบปรงตวเสยใหม โดยเราควรทำาความเขาใจในความเปนมาของชาวอยกรกอน ประวตความเปนมาของตรกม 2 เผาพนธเปนหลก คอ พวกอกสเตรก คอเตรกทเปนอกส และพวกอยกรเตรกกคอเตรกทเปนอยกร ซงอยดวยกนมากอนใกลกบมองโกเลย จนพวกอกสเตรกซงเปนชนเผาเลยงปศสตวซงมการอพยพเคลอนไปเรอยๆ เคลอนไปถงบรเวณเรยกวาทอนาโตเลยจนพฒนาเรอยไปจนเปนออตโตมน อยเรองอำานาจยาวนาน 500 ป จนมาพายแพแกตะวนตกในป 1914 แลวกพฒนามาเปนตรกในปจจบน สวนอยกรเตรกไมไดไปไหนอยทเดมในบรเวณพนททเปนประเทศของเขาเอง แลวคำาพด

30

ทวาพวกเขาเหลานเปนชนกลมนอยมาจากมณฑลซนเจยงของจนตรงน เราควรคดถงคำาวาใจเขาใจเราดวย หากไทยมสภาวะเมอตอนสรางรฐชาตขนมา แลวการทประเทศมหาอำานาจเขามาแบงประเทศหรอมประเทศเพอนบานเขามาเพอตองการแบงประเทศของเรา หากไทยมสภาวะเชนเดยวกบ อยกร จะเปนอยางไร

ฉะนน คนในซนเจยง อยกรพลเมองเดมมพนฐานมาจากชาวมองโกเลย และมการผสมผสานทงในเรองของชนชาต คอ ชนชาตเตรก 2 กลม คอ พวกอกสเตรกและพวกอยกรเตรกและเนองจากพนทเหลานนอยใกลอาณาจกรจน ซงตองทำาความเขาใจในเรองของการลาอาณานคม ฉะนน ในสมยศตวรรษท 18 – 19 มการแขงขนระหวางโลกตะวนตกกบโลกอสลาม สบเนองจากการทโลกตะวนตกพายแพตอสงครามครเสดทยาวนานมากวา 200 ป เมอกลบไปยโรปแลวกคอยๆ ฟ นฟตนเองในสมยเรอเนซองส จนเขาสสมยปฏวตวทยาศาสตร และจากนน กเขาสสมยรแจงทางโลกยะและทางในศาสตราทงหมด จงเขาสสมยศตวรรษท 19 นำาไปสการปฏวตทางการผลตทงหมดซงกคอการผลตเรอรบทหมดวยเกราะและปน ดงนน ชาตตะวนตกจงออกทางทะเลเพอลาโลกมสลมและกสามารถทจะรกรานจนไดสำาเรจ แตขณะทพระเจาซารนโคลสของรสเซยไมสามารถนำาเรอรบออกไปลาอาณานคมไดเพราะวาตดสวเดน เนเธอรแลนด และเยอรมน แตสงทพระเจาซารนโคลสทำากคอ สงทหารราบเขาไปยงดนแดนพนทราบตางๆ เขายดดนแดนโลกมสลม ดงนน ตะวนตกไดเขาไปทำาลายลางเสนทางความมงคงทางการคาโลกมสลม พระเจาซารนโคลสสงกองทพเขาไปยดไลตงแต อาเซอไบยาน เชสเนย อสเบกสถาน ตาจกสถานและกเคลอนพลเขาสอฟกานสถาน องกฤษซงปกครองอนเดยอยจงเคลอนพลเพอเขาตงรบและทงสองฝายกพายแพตอตาลบน จงมการขดเสนแบงเสนดรนระหวางอนเดยกบอฟกานสถาน แตทนททกองทพพระเจาซารนโคลสเคลอนไปในตรกสถาน ในขณะทจกรพรรดแมนจของจนกำาลงออนแรงกเคลอนทยดพนทฝงเตอรกสถานตะวนออก สวนพระเจาซารนโคลสไดยดไปในสวนเตอรกสถานตะวนตกไปแลวจนกมการปฏวตภายใน กกมนตงจนกลายเปนโลกในปจจบนในทสด

ดงนน ประเทศไทยกบปญหาผลภยขามชาต คอ เราตองเขาใจทมาของประเทศวา ประเทศนสรางมาจากอะไร เขาใจตวตนของชาตวา ชาตมทมา ตวตนคนทมามความหลากหลายทางชาตพนธ ภาษา วฒนธรรม ตลอดจน

31

ศรทธาและความเชอ เชน กรงศรอยธยากมผคนตางชาตถง 30 ชาต ทสรางกรงศรอยธยาขนมา ประเทศนมวฒนธรรมสวนหนงไดมาจากผอพยพลภยขามพรมแดนซงกคอ ชาวมอญ แลวประเทศนมความแขงแกรงทางเศรษฐกจซงไดมาจากจนทอพยพหนมาจากความกนดารและความยากจน ไมเชนนน ไมเปนประเทศไทยมาจนทกวนน ฉะนน เราไมไดมองแบบบรรพชนมองแตเรามองตามสายตาสมยใหมซงเรากไมไดเปนสมยใหม เมอจนวาอยางไรกวาเปนผกอการรายกวาตามนนเพราะเมอจนมองวาเปนภยตอผลประโยชนของจน เปนภยตอทรพยากรทจนไดยดไป หากยอนถามวากรณเหตการณอยกร จนใครเปนคนผด คดวาสงคมไทยควรทจะแสดงตวตน–ภายใตเอกราชของเรา

*************************************************