wdpd¾h is' ví,sõ' ví,sõ' lkakka kannangaralec30.pdf · 2019. 10. 24. ·...
TRANSCRIPT
wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.rwkqiaurK foaYkh - 30
fyg f,dalh i|yd fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha úIhud,dj,g kj w¾: l:khla
wdpd¾h Wmd,s udïmsáh
^YS% ,xld újD; úYajúoHd,fha .Ks; wOHhkdxYfha fcHIaG lÓldpd¾h&
2019 Tlaf;dan¾ 14
m¾fhaIK iy ixj¾Ok fomd¾;fïka;=jcd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r
wkqiaurK foaYkh - 30
fyg f,dalh i|yd fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha úIhud,dj,g
kj w¾: l:khla
m%:u uqøKh - 2019
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uqøKh ( uqøKd,h cd;sl wOHdmk wdh;kh uyr.u
ÿrl:k( 011 7601601
fyg f,dalh i|yd fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha úIhud,dj,g
kj w¾: l:khla
ksoyia wOHdmkfha mshd f,i mq¿,a j ms<s.;a wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r ue;s;=ud l< mqfrda.dó odhl;ajh w.h lsÍug;a" Bg .re lsÍug;a" wdj¾ckh lsÍug yd ;=gqjkakg;a b;d WÑ; wjia:djla jkafka" 1988 § cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska uQ,drïN lrk ,o wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r ieureï foaYk ud,dj hs' tfiau" cd;sl wOHdmk l%uhla f.dvkexùug;a" wo olajd wOHdmkh jHdma; lsÍug yd wkd.; wOHdmk m%;sixialrKj,g;a t;=udf.ka ,o wkqm%dKfhys jeo.;alu iurkakg;a fuh jákd wjia:djls'
wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r ue;s;=udf.a 135 jk ckau ixj;airh jk wo Èk" t;=ud fjkqfjka 30 jk ieureï foaYkh meje;aùug ud yg werhqï lsÍu ud fj; msßkeuQ úfYaI f.!rjhla f,i uu i,lñ¦ Woï fjñ¦ ish wruqK flf¾ lem jQ;a" úma,jjd§ wOHdmk{hl= f,i ie,lsh yels jQ;a" iïNdjkSh fm!reI;ajhlska fyìhd jQ;a t;=udf.a wOHdmk m%;sixialrK fya;=fjka" wm rfgys Wmka" ÿmam;a" ksy;udkS mqrjeishka jk ud jekshjqka yg" mrïmrd .Kkdjlg" úYajúoHd, wdpd¾hjreka" mßmd,k ks,OdÍka" ffjoHjreka" bxðfkarejka" .KldêldÍka" .=rejreka" kS;s{hska" úksiqrejka yd fjk;a rcfha jD;a;slhska f,i" wm rfÜ jeo.;a yd j.lsj hq;= ks,;, fynùug wjia:dj ,enqKs' fï uyÕ= wjia:djg iyNd.s ùug ud fj; msß keuQ fï úr, f.!rjh fjkqfjka" cd;sl wOHdmk wdh;kfha wOHlaI ckrd,a wdpd¾h chka;s .=Kfialr ue;sKshg;a" cd;sl wOHdmk wdh;kfha m¾fhaIK fomd¾;fïka;=jg;a uf.a lD;{;d mQ¾jl ia;=;sh msßkuñ'
rdcH uka;%K iNdfõ úOdhl lñgqfõ iNdm;s f,i wOHdmk weu;s OQrh oerE ld,fhys" úfYaIfhka u" 1931 isg
1947 olajd jljdkqfjys furg wOHdmkh fjkqfjka wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r uy;d bgql< fiajh ms<sn| j w.h lrñka furg iqm%isoaO wOHdmk{hska" úoaj;=ka yd isú,a fiajd ks,OdÍka o w;ßka f;dard.;a lÓlhska 29 fofkla" ug fmr" fï foaYk ud,dfõ foaYk mj;ajd ;sfí' tfia foaYk meje;ajQ w.kd foaYlfhda iuyr úg" iajd¾: w;a±lSï ,enQjka fia" fkd wkqudk j u" ug jvd m%Yia; f,i" ish foaYk mj;ajkakg we;' t;=uka,d ia:dms; l< tu Wiia uÜgu wdrlaId lsÍug" uf.a uq¿ Yla;sh u fhdod uu jEhï lrñ'
1969 § wdpd¾h lkakka.r ue;s;=ud wNdjm%dma; jk úg" uu .d,af,a ßÉukaâ úoHd,fha m%d:ñl wxYfha isiqjl= jQfhñ' t;=ud oaú;Shsl wOHdmkh ,enqfha o tu úÿyf,ks' uu fcHIaG oaú;Shsl uÜgfï mx;sj, bf.k .kakd ld,fha" wfma .=rejre" lkakka.r YsIHhd yd mdi, weiqßka" úúO rij;a l;d mqk mqkd lS nj ug u;l h' t;=ud .ek fuka u" wm rfÜ ksoyia wOHdmkh i|yd t;=ud bgq l< uyÕ= fiajh .ek o" uu b|ysg mqj;am;aj,ska lshùñ' tfy;a" t;=udf.a miqìu ms<sn| j o" mjqf,a fkdfhla ÿIalr;d ueo" uq,a wjêfha t;=ud ,enQ Ydia;%Sh ch.%yK ms<sn| j o" t;=udf.a jD;a;Shuh id¾:l;ajh .ek o" iudc fiajdjkays" cd;sl foaYmd,kfha iy úfYaIfhka u" wOHdmk lafIa;%fhys cd;sl uÜgñka bgq l< odhl;ajh ms<sn| j o" l%udkql+, j yd w¾:j;a f,i wOHhkh lsÍu ud wdrïN lf<a fuu foaYkhg iQodkï jk wjêfha§ h'
wdpd¾h lkakka.r uy;d uq,iqk ±rE" 1943 jif¾ Y%S ,xldfõ wOHdmkh ms<sn| úfYaI lñgqfõ jd¾;dj" msgq 160lska yd mßÉfþo 21lska iukaú; h' th
f,i o ye¢kafõ' tu jd¾;dfjys" tjlg mej;=Kq furg wOHdmk l%uh yd m%;sm;a;suh fhdackd ms<sn| j mßmQ¾K újrKhla we;=<;a fõ' fuu wjia:dfõ §" tu jd¾;dfõ fhdað; m%;sixialrK ms<sn| j fyda tu m%;sixialrKj, jeo.;alu .ek woyia ±laùug fyda uu n,dfmdfrd;a;= fkdfjñ' tfy;a tu jd¾;dfõ" úúO me;slv ms<sn| j we;=<;a jk ksÍlaIK
yd fhdackd muKla" wo ud weu;Sug n,dfmdfrd;a;= jk ±kg mj;sk wOHdmk .eg¨ yd iïnkaO jk whqre yqjd oelaùug uu jEhï lrñ'
1' ye¢kaùu
rgl cd;sl wOHdmk l%uhg ud¾f.damfoaYl;ajh ie,fikafka tu rfgys cd;sl úIhud,dfjks' th mdi,a l%shdj,shg rduqj ilia lrkafka ish¨ u mdi,a i|yd idrO¾u yd wruqKq ;SrKh lsÍfuks' ta u.ska mdi,a yer hk orejkg mqrjeishka f,i id¾:l Èúfmfj;la .; lsÍug yels fõ' ta ksid cd;sl úIhud,dfõ m%uqL;u wjOdkh fhduqúh hq;af;a mqoa., ixj¾Okh ifudaOdksl lsÍu flfrys h' túg" orejd mdi, yer .sh miq ixialD;sl" iudcuh" foaYmd,kuh yd wd¾Óluh wxYhka fj; m%n, j odhlùug iu;a fõ'
Y%S ,xldfõ wOHdmk l%uh u.sska jir 13l mdi,a Èúhla pl% y;rla f,i ,nd fokq ,efí' tkï( m%d:ñl pl%h" lksIaG oaú;Shsl pl%h" fcHIaG oaú;Shsl pl%h yd úoHd,hSh ;,h hkqfjks'
tfyhska wmf.a wOHdmk l%ufha" úfYaIfhka fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha mdGud,d u.ska l< hq;af;a" ish¨ u isiqkg Tjqkaf.a wkd.;h" jeäÿr yd Wiia wOHdmkh iy wkd.; jD;a;Ska f;dard .ekSug yelshdjka i,id §u hs' jev f,dalh yd wd¾Ól Èú fmfj; fuka u jHjidhl;ajh ms<sn| j o jvd yqrejla we;s lr .ekSug o wOHdmk l%uh isiqkg iydh úh hq;= h' tfia jQ úg" mdi,a wOHdmkh ksujQ miq" fjkia jk f,dalfhka t,a, jk wNsfhda.j,g jvd;a kuHYS,S j uqyqK fokakg Tjqkag yels fõ' ñksfil= f,i jvd mQ¾K jQ;a" úúO jQ;a N+ñldjlg wjYH mQ¾jdjYH;d úIhud,dfjka Tjqkg iemhsh hq;= h'
fï iïnkaOfhka wdpd¾h lkakka.r" t;=udf.a woyia fufia bÈßm;a lrhs(1
�mdif,a fuka u ksjfia;a b;d u jeo.;a ld¾hhla jkafka �pß;h� ixj¾Okh lsÍu hs' �pß;h� hkqfjka wms woyia lrkafka" úia;r l< fkdyels" tfy;a myiqfjka y÷kd.; yels" fmdÿ wdpdrYS,S nfõ isg idudkH WmdhYS,S nj;a" mrys;ldó;ajh;a" kdhl;ajh;a olajd úysfok hym;a mqrjeisfhla ìyslrk .;s ,laIK h�'
by; ±lafjk WmkHdih" cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ ia:djrhg2 .e<fma'
�fmdÿ wOHdmkh u.ska orejka yev .eiaúh hq;af;a miq ld,fha § ish jeäysá iyprhska yd tlaj jevodhS yd i;=gqodhl Èúfmfj;la .; lsÍug hs' mdi, yerhk úg Tjqyq jeäysáhka njg m;aj isáh hq;= w;r" ish mjqf,a o" ;ud Ôj;ajk m%cdj w;f¾ o" mQ¾K jYfhka uq¿ cd;sfha u o hymeje;au Wfoid odhljkakg wjYH jQ oekqu yd ksmqK;djkaf.ka Tjqka wdVH úh hq;= fõ�'
uf.a foaYkfha § ud woyia lrkafka" m<uq j" furg fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha ̂ & úIhud,d ms<sn| j Bg wod< jk cd;Hka;r ñkqï ,l=Kq yd ii|ñka Tn ±kqj;a lsÍug h' bka blaì;sj" fï wOHdmk uÜgï folg n,mdk m%Odk .eg¨ folla fj; wjOdkh fhduq lrkafkñ' ^1& ñka m<uq jekak" isiqkaf.a udkisl yd YdÍßl fi!LHhg ±ä j n,mdkakd jQ;a" Ydia;S%h wd;;shg fya;=jkakd jQ;a" m%udKhg jeä nrla Wiq,k mdi,a úIhud,dj fj; fmdÿfõ t,a, jk úfõpkh hs'^2& fo jekak" 21 jk ishjfia wOHdmkh ,nkakjqka uqyqK fok wNsfhda.j,g iß,k wkaofï mq¿,a l=i,;d iuQyhla fuu mdi,a úIhud,dfjka isiqkag iemfha o hkak hs' wjidk jYfhka ud n,dfmdfrd;a;= jkafka" wmf.a isiqka mdif,a § W.kakd oE" cd;sl ;,fha wdh;k u.sska wOHdmk iqÿiqlï ms<s.ekSu i|yd bÈßm;a fldg we;s wjYH;dj fuka u" Bg;a jvd" wmf.a mdi,a yer hk <uqhskaf.a wjYH;djka ̂ is;eÕs o& bgq lrkakd jQ whqßka
mdi,a úIhud,dj Wmßu uÜgulg m;a lr.ekSu i|yd fhdað; ixfYdaOk .ek udf.a woyia bÈßm;a lsÍug hs'
wd¾' tia' ueo.u uy;d úiska mj;ajk ,o 25 jk wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r ieureï foaYkfha3 § �lkakka.r hq.fhka miq isÿ jQ wOHdmk ixfYdaOk úuiSu mYapd;a lkakka.r hq.fha wOHdmk m%;sixialrK ms<sn| iudf,dapkhla� hk ueh hgf;a" 1939 isg Y%S ,xldfõ wOHdmkfha úldYh ms<sn| j ixlaIsma; úia;rhla bÈßm;a fõ' tys wjidkfha §" furg wkd.; mrmqr fjkqfjka" ish¨ md¾Yajhkaf.a tlÕ;ajh we;sj" wOHdmk ixfYdaOk fhdackdj,shla ilia fldg" cd;sl m%;sm;a;shla f,i tajd l%shdjg kexùfï jeo.;alu t;=ud m%ldY lrhs'
bka miqj wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r 27 jk wkqiaurK foaYkfha4 § wdpd¾h Wmd,s tï' fiaor uy;d �lkakka.r hq.fhka Tíng( 21 jk ishji i|yd wOHdmk m%;sixialrK� hk uefhka bÈßm;a l< lreKq w;frys" wo wfma rg uqyqK md isák wOHdmk .eg¨j,g úfYaI wjOdkh fhduq l< w;r úIhud,dfõ Ydia;%Shuh jQ;a" úNd. b,lal jQ;a iajNdjh .ek o úfYaIfhka i|yka lf<a h' ;j o" 21 jk ishjfia wOHdmk wfmalaIdjkag .e<fmkakd jQ b.ekaùï l%ufõohla yd we.hSï l%ufõoj, ixfYdaOk we;s ùfï wjYH;dj ms<sn| j o idlÉPd lf<a h'
wo uf.a foaYkh" tu foaYk foflys wvx.= jQ uqLH lreKqj,g mßmQrlhla fõ'
2' wOHdmk l%uh
w;S; jljdkqjl ì%;dkHfha hg;a úð;hla j ;snQ fjk;a fmdÿ rdcH uKav,Sh rgj,a fndfyduhla fuka Y%S ,xldj o ì%;dkH l%uh u; mokï jQ wOHdmk l%uhlg ysñlï ,eî h' úfYaIfhka u" fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha wOHdmk l%u ì%;dkH l%uh wkqj ilia fldg we;s w;r"
w'fmd'i' ^idudkH fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& iqÿiqlï
ilia lsÍfï § tajdfha ;Srl tlai;a rdcHfha iqÿiqlï uÜgug
iudk jk f,i ks¾udKh lr ;sfí'
2'1 f.da,Sh iqÿiqlula f,i idudkH wOHdmk iy;slh
Y%S ,xldfõ fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha wOHdmkh
i|yd .; lrk ld,h uq¿ukska u Wmfhda.S fldg f.k we;af;a
w'fmd'i' ^idudkH fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& hk cd;sl
iqÿiqlï i|yd isiqka mqyqKq lsÍug hs'
w'fmd'i' hkqfjka ye¢kafjk wOHdmk fmdÿ iy;sl m;%h"
tlai;a rdcOdksfha" fjfiiska u tx.,ka;h" fõ,aih" iy W;=re
wh¾,ka;fha m%odk §fuyss fhfok wdh;kj,ska uQ,drïN jQ
úIh-úfYaI jQ Ydia;%Sh iqÿiqlï fm<ls'
w'fmd'i' ;=ka fm<lska iukaú; h' th wkql%ñl OQrdj,shla
jYfhka ke.S hkakd jQ idudkH fm<" Wiia WmldÍ fm<
yd Wiia fm< hkqfjka iEÿkls'
1988 § tx.,ka;fha" fõ,aifha yd W;=re wh¾,ka;fha w'fmd'i'
idudkH fm< iqÿiqlu fjkqjg idudkH oaú;Shsl wOHdmk
iy;slh y÷kajd fok ,È'
±kg w'fmd'i' ^idudkH fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia
fm<& iy;sl iqÿiqlï" Y%S ,xldj;a we;=¿ j" nx.a,dfoaYh"
nDDkdhs" bkaÈhdj" uef,aishdj" uqßish" mlsia:dkh" iS fI,aia"
isx.mamQrej iy isïndífõ jeks fndfyda fmdÿ rdcH uKav,Sh
rgj, Ndú; fõ' fï w;ßka fndfyda rgj, fï úNd.h fufyh
jkafka tlai;a rdcOdksh mdol jQ ixúOdk" flaïì%Ê cd;Hka;r
mÍlaIK yd msh¾ika bkag¾keIk,a hk fïjd u.sks'
w'fmd'i' ^Wiia fm<& wjidk úNd.hg idudkHfhka fmkS
isákafka oE wjqreoaola mx;sfhys bf.kSfuka o 13 jirla mdi,a
wOHdmkfhys fh§fuka o miqj h' fuu úNd.h mdi,a wOHdmkh wjidkfha ,nk iy;slhla fia o ie,fla' w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& uQ,sl j u ks¾udKh fldg we;af;a" tu rgj, úYajúoHd,hg we;=¿jkakg wfmalaId lrk isiqkag" hï úIh fËa;%hla weiqßka wjYH jk wjfndaOh" l=i,;d iy oekqu ms<sn| ,nd we;s uÜgu ;SrKh lsÍug h' fndfyda úYajúoHd,j,g n|jd .kafka Wiia fm< úIhhka 3la mdol fldg f.k fyhska" idudkHfhka isiqka bÈßm;a jkafka Wiia fm< úIhhka ;=klg h'
w'fmd'i' ^idudkH fm<& ie,iqï ilia fldg we;af;a" jvd .eUqre jQ;a Ydia;%Sh jYfhka jvd ÿIalr jQ;a w'fmd'i' ̂Wiia fm<& g msúfikakg ;ekQ ux fm;la f,ig h' w'fmd'i' ^idudkH fm<& oE wjqreÿ wOHhk ld,hlg iSud jk w;r" YsIHhd tys wjidk mÍlaIKhg uqyqK fokafka jir 11l mdi,a ld,hl wjidkfha § h' fndfyda rgj," f.da,Sh iqÿiqlï jYfhka w'fmd'i' ̂ idudkH fm<& iïmQ¾K lsÍu i|yd iu;a úh hq;= úIhhka .Kk 5la fyda 6la fõ5'
w'fmd'i' ^Wiia fm<& wjidkh olajd wOHhk lghq;=j, kshef,kakg wfmalaId lrk isiqkg ta i|yd wju msúiqï wjYH;djla iïmQ¾K lsÍug isÿ fõ' tkï" uõni yd .Ks;h we;=¿ j" lsishï úIh .Kkl idud¾:Hh ,nd .ekSu hs'
isiqkg wOHhk lsÍug we;s mdvïj, ÿIalr;d uÜgu;a" tajdfha oekqï iïNdrh;a wkqj isiqkg ta i|yd wjYH ld, mrdih i,ld n,d ukdj ks¾Kh l< wOHhk ie,eiaula w'fmd'i' ̂ idudkH fm<& yd w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& iqÿiqlï ,eîu i|yd ie,iqï fldg ;sfí'
w'fmd'i' ^idudkH fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& úIhud,dj ks¾ñ; j we;af;a" wOHhk jevigyk i|yd .; jk ld,h ;=< ieu úIhlg u ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh ^ & kshñ; ixLHdjla wvx.= fõ hehs Wml,amkh lrñks'
ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh hkqfjka y÷kajkafka kshdukh
lrk ,o iqÿiqlï úfYaIhl m%udKh ms<sn| m%ldYkhls'
wOHhkh flfrk bf.kqï fldgila fj; .=rejreka iu.
úfYaIs; u. fmkaùula we;s j .; lrk ld, jljdkqj
ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh f,i y÷kajd Èh yels h' mka;sh
;=< flfrk b.ekaùï o" mejreï l%shdldrlï yd fjk;a wëlaIs;
mdvï jev o óg we;=<;a úh yels h' isiqfjla wOHhkhg iQodkï
ùu" mdvï lsÍu yd we.ehSu hk fïjd i|yd .; lrk ld,h yd
ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh .Kk tla lsÍfuka" lsishï úIhhla
i|yd fhdok ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh
.Kk flf;la ±hs wkqudk jYfhka ;SrKh l< yels h'
wOHhk jevigykla i|yd wfmalaIs; bf.kqï meh .Kk
y÷kajkafka tu iqÿiqlu m%odkh lsÍu i|yd wjYH bf.kqï
iïNdrh f,ihs'
tlai;a rdcOdksfhys msßkuk w'fmd'i' ^idudkH fm<& iy
w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& iqÿiqlï i|yd úfYaIs; rduqjla mkjd we;'
ta wkqj idudkHfhka tlla wjqreÿ follg iSud jk mßÈ fhdok
wOHhk jevigykg .; jk ld, mrdih ;=< idudkH fm<
úIh ks¾foaYh i|yd ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh
jYfhka o" Wiia fm< úIh ks¾foaYh i|yd ud¾f.damfoaYs;
bf.kqï meh jYfhka o ;SrKh fldg ;sfí'
2'2 Y%S ,dxlSh iqÿiqlula f,i idudkH wOHdmk iy;slh
Y%S ,xldfõ fcHIaG oaú;Shsl pl%hg 10 jk fY%aKsh
^14-15 jhia ldKavh& yd 11 jk fY%aKsh ^15-16 jhia ldKav&
we;=<;a jk w;r" w'fmd'i' ^idudkH fm<& úNd.hg iïnkaO
fõ' úoHd,hSh ;,%hg 12 jk fY%aKsh ^16-18 jhia ldKavh& iy
13 jk fY%aKsh ^17-19& jhia ldKavh we;=<;a jk w;r th fhduq
jkafka w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& úNd.hg hs' fï úNd." tajdg wod<
iqÿiqlïj,g fhduq jk w;r" wOHdmk wud;HdxYfha úNd.
fomd¾;fïka;=j jd¾Isl j úNd. fufyhjhs'
2'2'1 fcHIaG oaú;Shsl úIhud,dj
fcHIaG oaú;Shsl úIhud,djg yr úIhhka yhla we;=<;a h' tkï m<uq ni" wd.u" .Ks;h" úoHdj" b;sydih" bx.%sis NdIdj iy my; ±lafjk úIh ldKav ;=fkka" tllska tlla ne.ska f;dard .;a ffjl,ams; úIhhka ;=kls8'
1 jk úIh ldKavh - N+f.da, úoHdj" mqrjeis wOHdmkh yd rdcH mßmd,kh" jHjidhl;aj wOHdmkh" Ñrka;k yd kQ;k NdId ^md,s" ixialD;s" m%xY" c¾udkq" yskaÈ" cmka iy wrdì& isxy,$fou< fojk ni f,i
2 jk úIh ldKavh - ix.S;h ^fmrÈ.$wmrÈ.$ l¾kdgl& Ñ;%Ys,amh$ kegqï ^foaYSh$bkaÈhdkq& kdgH yd fõÈld l,dj ^isxy," fou<" bx.%Sis&" idys;Hh ^isxy,$ fou<$bx.%Sis yd wrdì&
3 jk úIh ldKavh - f;dr;=re ;dlaIKh" lDIs l¾udka;h yd wdydr ;dlaIKh" ëjr l¾udka;h yd wdydr ;dlaIKh" ks¾udK yd ;dlaIKh" l,d Ys,am" .Dy wd¾Ól úoHdj" úoHq;a f,aLkh yd ,>q f,aLkh fi!LHh yd YdÍßl wOHdmkh" ikaksfõokh iy udOHfõoh
my; j.=fjka ±lafjkafka fcHIaG oaú;Shsl mx;sj, úIhhka kjhla b.ekaùu i|yd wOHdmk wud;HdxYh úiska ld,h fjka lsÍug wfmalaId lrk wdldrh;a" wkqu; lrk ,o úIh ks¾foaYhg wkqj tla tla úIhhka b.ekaùug wjYH jk iïmQ¾K ld, mßÉfþo .Kk ms<sn| j cd;sl wOHdmk wdh;kfha ^ ud¾f.dAmfoaYhkq;a h'
úIh i;shlg we;s
ld,Éfþo
ixLHdj
úIh ks¾foaYhg wkqj
ld, mßÉfþo .Kk
10 fY%aKsh 11 fYa%Ksh
1' wd.u 2 60 60
2' m<uqni 5 160 160
3' .Ks;h 6 190 190
4' úoHdj 6 165 164
5' bx.S%is NdIdj 5 90 90
6' b;sydih 3 174 177
7' ldKav úIh 1 3 90 80
8' ldKav úIh 2 3 90 90
9' ldKav úIh 3 3 90 90
mqia;ld, Ndú;h 1
fjk;a ls%hdldrlï 3
tl;=j 40 1109 1101
fcHIaG oaú;Shsl pl%fha W.kajk ieu úIhhla u w'fmd'i' ^idudkH fm<& iqÿiqlïj,g we;=<;a nj ie,fla' fï ksid Y%S ,xldfõ fcHIaG oaú;Shsl wOHdmkh w'fmd'i' ^idudkH fm<& úNd.hg wksjd¾h jQ mqyqKq jevigykla njg m;a ù ;sfí'
1940 .Kkaj, jqj o ;;a;ajfha óg jeä fjkila fkd;snqKs' ta iïnkaOfhka" oaú;Shsl mdi,a .ek i|yka lrk úfYaI lñgq jd¾;dj1 fufia lshhs'
�isiqka we;=<;a jk úfYaI lKavdhï ;SrKh l< o"
kshñ; úNd.h u.ska úIhud,dfõ wdêm;Hh ±Íu fkdjà'�
wOHdmk wud;HdxYh u.ska ksl=;a l< pl%f,aLj, ks¾foaY8
cd;sl wOHdmk wdh;kh u.ska iïmdÈ; úIh ks¾foaYj,
i|yka ks¾foaY
�tfy;a ,xldfõ oaú;Shsl wOHdmkh uq¿ukska u mdfya ,kavka ueá%lHqf,aIka úNd.fha wdêm;Hhg hg;a hehs lSu w;sYfhdala;shla fkdfõ'�
tl u wOHhk jevigyfka jqj o W.kajk úIhj, ÿIalr;d uÜgu tlsfklg fjkia úh yels neõ Ydia;%Sh m%cdj ms<s.kS' tu ksid tjeks úIhj, fY%aKs ixikaokh lrkafka tu úIhj, idfmalaI jeo.;alug WÑ; nr m%udKhla tajdg mejÍfuka miqj h' hï úIhhl ÿIalr;d uÜgug wod< jk m%Odk ixrplhla jkafka tu úIhhg we;=<;a jk jev m%udKh fyda úIhhg iïnkaO jk bf.kqï meh m%udKh hs' ±kg mj;sk w'fmd'i' ^idudkH fm<& úIhud,dj hgf;a W.kajk úIhhka wdY%s; j" úúO úIhhka b.ekaùfï ld, iSudj ms<sn| j o ie,lsh hq;= úp,;d we;s neõ fmkS hhs' tfyhska fuu úIhhka kjfhys fY%aKs tl iudk jQ ñkqï oKavlska uekSu" isiqkaf.a idOkh jd¾;d lsÍug fhda.H fyda idOdrK l%uhla hehs ms<s.; fkd yelsh'
2'2'2 úoHd,hSh ;,fha úIhud,dj - Ydia;%Sh Odrdj
w'fmd'i' ^idudkH fm<& úNd.fha § m<uq ni yd .Ks;h we;=¿ j" wju jYfhka m%Odk úIhhka 3lska iïudk idu¾:H o iu. idu¾:H 6la ,nkakd jQ isiqjdg rcfha fyda mqoa.,sl mdi,l w'fmd'i' ^Wiia fm<& mx;shg m%fõY ùug iqÿiqlï ysñ fõ'
úoHd,hSh ;,fha wOHdmkh úia;r flfrkafka w'fmd'i' ^Wiia fm<& úIhud,dj yodrk isiqkag ,o yels úIhOdrd wkqj h' mq¿,a úIhOdrd ihlska th ie§ we;' tkï( l,d úIhhka" jdKsc" Ôj úoHdj" fN!;sl úoHdj" Ôj-moaO;s ;dlaIKh" bxðfkare ;dlaIKh hk fïjd h' lsishï Odrdjla f;dard .ekSu i|yd isiqka imqrd.; hq;= w;sf¾l iqÿiqlï wOHdmk wud;HdxYfha 2008$17 pl%f,aLfha9 úia;r fldg ;sfí'
w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& úNd.h i|yd we;s úIhkaf.a iïmQ¾K .Kk 53ls' oE wjqreÿ ld, iSudjla ;=< úIh ks¾foaYh mshùug"
mdif,a § uq¿ukska ld,mßÉfþo 600la ;=< ieu úIhla u b.ekaùug wfmalaId flf¾'
YsIHfhl= úiska w'fmd'i' ^Wiia fm<& i|yd úIhhka yd úIh ixfhdackhla f;dard .ekSug ud¾f.damfoaYh i,ikafka wOHdmk wud;HdxYfha mdi,a lghq;= wxYh u.ska m%ldYs; 2016$13 wxl ork pl%f,aLh hs10' fuu l%shdj,sh uq¿ukska u r\ mj;afka Y%S ,xldfõ úYajúoHd, m%;smdok fldñiu u.ska rcfha úYajúoHd, i|yd ks¾foaY fldg we;s we;=<;a lsÍfï Wmudk u; h' fuu l%shdj,sh b;d jHdl+, nj pl%f,aLh u.sska o ms<s.kakd lreKla jkafka" iuyr isiqkg 12 jk fY%aKsh wdrïNfha § ksjerÈ úIh ixfhdackh f;dard .ekSug fkdyels ùfï m%;sM,hla jYfhka Tjqkg úYajúoHd,hg we;=¿ùfï § ÿIalr;dj,g uqyqK §ug isÿ ùu u; h'
miq.sh jir 75l muK ld, jljdkqjla ;=< úoHd,hSh ;,fha wOHdmkfha jeä fjkila isÿ ù fkdue;s ùu fÄokSh jk nj ta ms<sn| j úfYaI jd¾;dfjys m%ldY jk woyiaj,ska fmkS hhs'
�oy wgjk úfha § mdi, yer hk ish¨ u isiqfjda úYajúoHd,hhg we;=<;a fkdfj;s' tfuka u" mdi,a Èúfha wjidk oE wjqreoao ;=< § mdi,a úIhud,dj" úYajúoHd,fha wjYH;djkaf.a wdêm;Hhg k;=ùu o" i;a;lska u" lukSh fkdfõ'�1
úúO úIhOdrd hgf;a úYajúoHd, m%fõYh i|yd úIh ixfhdack f;dard .ekSug ud¾f.damfoaY
l,d úIhOdrdj i|yd úIhhka f;dard .ekSug ud¾f.damfoaY
w'fmd'i' ^Wiia fm<& úNd.h i|yd l,d úIhOdrdfõ úIh .Kkdjla we;' ta ksid fï úIhhka ldKav y;rlg j¾. fldg ;sfí'
1 jk ldKavh - iudcúoHdj$jHjydßliudcwOHhkh(wd¾Ól úoHdj" N+f.da, úoHdj" b;sydih" .Dy wd¾Ól úoHdj" lDIs úoHdj fyda .Ks;h fyda ixfhdack .Ks;h" ikaksfõok yd udOH wOHhkh" f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh" .KldêlrKh fyda jHdmdr ixLHdkh" foaYmd,k úoHdj" ;¾l Ydia;%h yd úoHd;aul l%uh" ;dlaIKsl úIhhka w;=ßka tla úIhhla ^isú,a ;dlaIKh" úÿ,s" úoHq;a yd f;dr;=re ;dlaIKh" lDIs ;dlaIKh" hdka;%sl ;dlaIKh" wdydr ;dlaIKh" Ôj - Wmdh ;dlaIKh&
2 jk ldKavh - wd.ï yd YsIagdpdr( nqoaO O¾uh fyda fn!oaO YsIagdpdrh" yskaÿ O¾uh fyda yskaÿ YsIagdpdrh" l%sia;= O¾uh fyda l%sia;shdks YsIagdpdrh" bia,dï O¾uh fyda bia,dï YsIagdpdrh" .%Sl yd frdaudkq YsIagdpdrh'
3 jk ldKavh - fi!kao¾h wOHhkh" fi!kao¾h úIhg úIh m: y;rla we;=<;a fõ' tajd kï( Ñ;% l,dj" kegqï ^isxy, fyda Nr;&" ix.S;h ^fmrÈ." wmrÈ. fyda l¾kdgl& kdgH yd rx. l,dj ^isxy, fou< fyda bx.%Sis&
4 jk ldKavh - NdId( fuys úIh m: ;=kls' tkï( cd;sl NdId ^isxy," fou<" bx.%Sis&" iïNdjH NdId ^wrdì" md,s" ixialD;& úfoaY NdId ^Ök" m%xY" c¾udkq" yskaÈ" cmka" uef,a" reishdkq&
l,d úIh Odrdfõ úIh ixfhdack f;dard .ekSu i|yd jk
ud¾f.damfoaY
� YsIHhka wju jYfhka m<uq ldKavfhka tla úIhhla f;dard .; hq;= h' fï kS;shg w;sf¾l ;=kls' tkï(
w' YsIHhska cd;sl NdId ;=kla f;dard .ekSu 4 jk ldKavfhka isxy," fou<" iy bx.%Sis úIh ;=k f;dard .;fyd;a" 1 jk ldKavfhka tl úIhhla j;a f;dard .; hq;= ke;
wd' cd;sl NdId iy iïNdjH NdId ixfhdackh f;dard .kakd YsIHhska 1 jk ldKavfhka tl úIhhla j;a f;dard .ekSu wjYH ke;
we' 4 jk ldKavfhka NdId folla iy" f;jk úIhh f,i" 2 jk iy 3 jk ldKavfhka wd.ï$YsIagdpdr fyda fi!kao¾h úIhhla o f;dark YsIHhd" 1 jk ldKavfhka tl úIhhla j;a f;dard .; hq;= ke;
� YsIHhdg 1 jk ldKavfhka muKla úIhhka ;=k u f;dard .ekSug o yels h
� isiqfjl=g Wmßu jYfhka úIhhka folla" 2 jk ldKavfhka f;dard .; yels h' tfy;a" úIhhla f,i wd.ula f;dard .; fyd;a" ta wd.ug iïnkaO YsIagdpdrh" fuu ldKavfhka fjk u úIhla f,i f;dard .; fkd yels h'
Wod( wd.u ^nqoaOd.u& f;arefõ kï fn!oaO YsIagdpdrh fofjks úIhh f,i f;dard .; fkd yels h'
� 3 jk ldKavfhys úIh lafIa;% 4ka" úIh folla isiqkg f;dard .; yels h
� YsIHhdg 4 jk ldKavfhka" Wmßu jYfhka úIh folla f;dard .ekSug wjir ;sfí' ta wkqj 4 jk ldKavfhka úIhhka folla f;dard .;fyd;a" ;=ka jk úIhh" fjk;a ´kE u ldKavhlska f;dard .; yels h'
jdKsc úIhOdrdj i|yd úIh f;dard .ekSug ud¾f.damfoaY
isiqka my; ±lafjk úIh w;ßka wju jYfhka úIh folla f;dard .; hq;= h' tkï( jHdmdr wOHhkh" wd¾Ól úoHdj" iy .KldêlrKh' my; ±lafjk úIh w;ßka" ;udf.a ;=ka jk úIhh f;dard .; yels h' tkï( lDIs úoHdj" N+f.da, úoHdj" jHdmdr ixLHdkh" c¾udkq ni" ixhqla; .Ks;h fyda .Ks;h" b;sydih" foaYmd,k úoHdj" bx.%Sis" ;¾l Ydia;%h yd úoHd;aul l%uh" m%xY ni" f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh'
Ôj úoHd úIhOdrdj i|yd úIh f;dard .ekSug ud¾f.damfoaY
fuu Odrdfõ bf.k .ekSug wfmalaId lrk isiqka" Ôj úoHdj;a" my; ±lafjk úIh w;ßka foll=;a f;dard .; hq;= h' tkï( ridhksl úoHdj" fN!;sl úoHdj" .Ks;h" lDIs úoHdj" tfy;a úYajúoHd,fha § ffjoH úoHdj" oka; ffjoH úoHdj" fyda mY= ffjoH úoHdj yeoEÍug wfmalaId lrk isiqjd" Ôj úoHdj" ridhksl úoHdj yd fN!;sl úoHdj hk úIhhkaf.a ixfhdack u yeoEßh hq;= h'
fN!;sl úoHd úIhOdrdj i|yd úIh f;dard .ekSug ud¾f.damfoaY
fuu úIhOdrdj yeoEÍug wfmalaId lrk isiqka my; ±lafjk úIh w;=frka 3la f;dard .; hq;= h' tkï( ridhksl úoHdj" fN!;sl úoHdj" ixhqla; .Ks;h" Wiia .Ks;h' tfy;a" úYajúoHd,fha § bxðfkare úoHdj yeoEÍug wfmalaId lrk isiqka" ridhk úoHdj" ixhqla; .Ks;h yd fN!;sl úoHdj hk úIh ixfhdackh u f;dard .; hq;=h'
bxcsfkare ;dlaIKh úIhOdrdj i|yd úIh f;dard .ekSug
ud¾f.damfoaY
fuu úIhOdrdj f;dard .kakd isiqka" bxðfkare ;dlaIKh yd ;dlaIKh i|yd úoHdj hk úIh fol
f;dard .; hq;= h' ;=kajk úIhh my; i|yka úIh w;=ßka f;dard .; yels h' tkï( wd¾Ól úoHdj" N+f.da, úoHdj" .Dy wd¾Ól úoHdj" bx.%Sis" ikaksfõokh yd udOH wOHhkh" f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh" Ñ;% l,dj" jHdmdr wOHhkh" lDIs úoHdj" .KldêlrKh yd .Ks;h
Ôj moaO;s ;dlaIK úIhOdrdj i|yd úIh f;dard .ekSug
ud¾f.damfoaY
fuu úIhOdrdj bf.kSug woyia lrk isiqka Ôj moaO;s ;dlaIKh yd ;dlaIKh i|yd úoHdj hk úIh folu f;dard.; hq;= h' ;=kajk úIhh my; i|yka úIh w;ßka f;dard.; yels h' tkï( wd¾Ól úoHdj" N+f.da, úoHdj" .Dy wd¾Ól úoHdj" bx.%Sis" ikaksfõok yd udOH wOHhkh" f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh" Ñ;% l,dj" jHdmdr wOHhkh" lDIs úoHdj" .KldêlrKh yd .Ks;h
úIh ixfhdack f;dard .ekSu i|yd by; ±lafjk ud¾. o¾Yl b;d oro~q h' isiqkg ish reÑl;ajh wkqj úIh f;dard .ekSug tajdhska ,efnk kuH;dj w,am h'
úoHd,hSh ;,fha § wod< úIh b.ekaùu i|yd wOHdmk wud;HdxYh ld,h fjka lsÍug woyia lrk wdldrh;a" wkqu; l< úIh ks¾foaYhg wkqj tla tla úIh b.ekaùu i|yd wjYH iïmQ¾K ld, mßÉfþo .Kk ms<sn| j cd;sl wOHdmk wdh;kfha ud¾f.damfoaYhkq;a my; we;s j.=fõ ±la fõ'
úIhh i;shlg
ld,
mßÉfþo
.Kk
úIh ks¾foaYhg wkqj
ld, mßÉfþo .Kk
12 fY%aKsh 13 fY%aKsh
m%%Odk úIh 1 10 300 300
m%Odk úIh 2 10 300 300
m%Odk úIh 3 10 300 300
fmdÿ bx.%Sis 6 325
12 fY%aKsh
muKs&
2 60 -
fjk;a
ls%hdldrlï
12 fY%aKsh 2
13 fY%aKsh 4
tl;=j 40
wOHdmk wud;HdxYh u.ska ksl=;a l< pl%f,aLj, ks¾foaY10
cd;sl wOHdmk wdh;kh u.ska iïmdÈ; úIh ks¾foaYj, i|yka
ks¾foaY
2'3 úoHd,hSh ;,fha úIhud,dj - jD;a;Sh Odrdj
jD;a;Sh Odrdj hkqfjka kj wOHhk jevigykla 2016 j¾Ifha § wdrïN úh' rcfha m%;sm;a;s wkqj iy;sl lrk ,o
wjqreÿ 13l wOHdmkhla imqrd,ñka" 13 jk fY%aKsfha wjidkh olajd Tyqf.a fyda wehf.a mdi,a wOHdmkh fkdlvjd f.khdug;a" w'fmd'i' ^idudkH fm<& úNd.hg fmkS isàfuka miqj isiqka mdi, yerhdu je<elaùug;a" jD;a;Sh Odrdj hkqfjka úoHd,hSh uÜgfuka kj wOHhk jevigykla 2016 § wdrïN úh' fuu kj Odrdfõ jHQyh ilid we;af;a" YsIHhd 13 jk fY%aKsh wjika lrk úg" f;dard.;a jD;a;shlska iqúfYaI l=i,;d /ila ,nd.; yelsjk whqßks' jD;a;Sh Odrdfõ jHQyhg wkqj" my; ±lafjk fudähq,j,ska ieÿKq fmdÿ ixrplhla we;=<;a
fõ' tkï( m<uq ni" jHdmdßl bx.%Sis NdIdj yd ikaksfõok
l=i,;d" fi!kao¾hd;aul l%shdldrlï u.ska ,nk idys;Hhsl
ridiajdoh" f;dr;=re ;dlaIK l=i,;d" mqrjeisNdjh iïnkaO
l=i,;d" fi!LHh yd iudc hymeje;au i|yd Ôjk l=i,;d iy
jHjidhl;aj l=i,;d h' 12 jk fY%aKsfha m<uq jdr fol ;=<
meh 360la ^ld, mßÉfþo 540lg iudk& we;=<;a j" wfkHdakH
l%shdj,shlska ieÿKq wdldrhlg fuu ixrplh iïfm%aIKh
lsrSug woyia flf¾'
fï Odrdj oekg l%shd;aul jkafka kshdul iajrEmfhka
jk w;r" isiqkg f;dard .; yels l=i,;d 26la Bg we;=<;a h'
jD;a;Sh Odrd wOHhk jevigyfkys jHQyh" úIhud,dj yd
we.hSï l%uh hk fïjdfha iajNdjh wkqj" w'fmd'i' ̂ Wiia fm<&
iqÿiqlïj,g wod< úfYAI wjYH;dj,g fuu Odrdj iu.dó
fkdfõ' tuksid cd;sl jD;a;Sh iqÿiqlï rduqj ^ yd
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfõ ̂ & ud¾. o¾Ylj,g iß,k iqÿiqlï
kduhla jD;a;Sh Odrd wOHhk jevigyk i|yd ks¾udKh lsÍu
wjYH fõ' rdcH mßmd,k pl%f,aL wxl 28$201611 i|yka mßÈ
/lshdjla ,eîfï § cd;sl jD;a;Sh iqÿiqlï rduqfõ 3 jk uÜgu
yd 4 jk uÜgu iïmQ¾K lsÍu w'fmd'i' ^idudkH fm<& yd
w'fmd'i' ^Wiia fm<& idu¾:Hj,g ms<sfj<sska iudk jk ksid"
kj jD;a;Sh Odrd iqÿiqlï" wjYH kï ;j;a w;sf¾l iqÿiqlï o
we;=<;a fldg idïm%odhsl w'fmd'i' ^Wiia fm<& iqÿiqlïj,g
iu.dó f,i ie,lsh yels h'
2'4 mdi,a mdol ;lafiarelrK jevigyk
mdi,a mdol ;lafiarelrK jevigyk oekg ish¨
rcfha yd mqoa.,sl mdi,aj, fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh
;,j, l%shd;aul fõ' wOHdmk wud;HdxYfha pl%f,aL wxl
23$20178g wkqj" fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,j, mdi,a
mdol ;lafiarelrK jevigyk i|yd wjYH Wmfoia úNd.
fomd¾;fïka;=j u.ska ksl=;a lrk nj;a" wOHdmk wud;HdxYfha
úIh Ndr wOHlaIjreka o" m<d;a Ndr wOHdmk wOHlaIjreka o"
l,dm wOHlaIjreka yd m%dfoaYSh wOHdmk wOHlaIjreka o" fuu
jevigyk id¾:l j l%shd;aul lsÍug yd wdfõlaIKh lsÍug
wjYH ish¨ mshjr .; hq;= nj;a m%ldY fõ'
tla jdrhla ;=< § ieu úIhhla i|yd u iïmQ¾K l<
hq;= ;lafiarelrK wjia:d .Kk o" idudkH fm< yd Wiia
fm< ksmqK;dj, m%ùK;aj uÜgu ;SrKh lsÍfï § ie,ls,a,g
Ndckh lrk ;lafiarelrK wjia:d .Kk o my; ±lafjk j.=
folska fmkajd § ;sfí'
úIhh ;Srh ;Srh
wd.u 1 5
m<uq ni 1 5
.Ks;h 1 5
úoHdj 1 5
bx.S%is ni 1 5
b;sydih 1 5
f;dard .;a úIh 1 1 5
f;dard .;a úIh 2 1 5
f;dard .;a úIh 3 1 5
1 jk ;Srh( idudkH fm< úNd.fha m%ùK;aj uÜgu ;SrKh lsÍug
jdrhlg we;s ;lafiarelrK wjia:d .Kk
2 jk ;Srh( idudkH fm< úNd.fha m%ùK;aj uÜgu ;SrKh lsÍug 10
fY%aKsfha yd 11 fY%aKsfha ,enQ ;lafiarelrK wjia:d uq¿
.Kk
úIhh ;Srh 3 ;Srh 4
m%Odk úIhh 1 1 5
m%Odk úIhh 2 1 5
m%Odk úIhh 3 1 5
lKavdhï jHdmD;sh - 1
3 jk ;Srh( Wiia fm< úNd.fha m%ùK;aj uÜgu ;SrKh lsÍug
jdrhlg we;s ;lafiare wjia:d .Kk
4 jk ;Srh( Wiia fm< úNd.fha m%ùK;aj uÜgu ;SrKh lsÍu i|yd
12 jk yd 13 jk fY%aKsj,ska ,nd .;a ;lafiare wjia:d .Kk
wOHhk jevigyka foflys fojk jir wjidkfha §" úNd. fomd¾;fïka;=j fj; ,enqKq by; ±lajqKqq ;lafiare 5 ys ,l=Kqj,g wkqj" mdi,a mdol ;lafiare ,l=Kq yd Bg iu.dó ksmqK;d uÜgu my; ±lafjk j.=jg wkqj ;SrKh fõ'
mdi,a mdol ;lafiarelrK ,l=Kq
ksmqK;d uÜgu
9" 10 úYsIag uÜgfï ksmqK;dj
8 by< uÜgfï ksmqK;dj
6" 7 iïudk uÜgfï ksmqK;dj
4" 5 ksmqK;d ióm uÜgu
1" 2" 3 ksmqK;d uÜgug meñK ke;
cd;sl wOHdmk fldñiu úiska fufyhjk ,o wOHhkhlg wkqj13" mdi,a mdol ;lafiare ,l=Kq m%;sM, jd¾;d .; lrk whqre ;Dma;slr fkdfõ' tys YsIHhdf.a j¾Okh iïnkaO j n,mEula fkdue;s ;rï h' ta w;r u" tu jd¾;dj, úYajiH;dj yd ;;a;aj md,kh ms<sn|j o l=yq,la mek k.S' lsishï úIhlg mdi,a mdol ;lafiarejg ,efnk iuqÉÑ; ,l=Kq m%udKh" tu úIhhg w'fmd'i' ̂ idudkH fm<& úNd.fha § ,efnk ,l=Kqj,g tl;= lrkq fkd ,efí'
isiqka úiska úúO úIhhka i|yd ,nd.;a mdi,a mdol ;lafiare ,l=Kq uÜgï isiqkaf.a w'fmd'i' ^idudkH fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& m%;sM, iu. úNd. fomd¾;fïka;=j u.ska mdi,g hjk fmdÿ m;%sldfõ f,aLk.; fldg we;' ;jo" mdif,a úÿy,am;sjrhd úiska iy;sl lrk ,o YsIH jd¾;d fmdf;ys fuu m%;sM, jd¾;d.; ù ;sfí'
YsIHfhl= Tyqg wjYH jk wksl=;a iqÿiqlï ,nd we;s kuq;a" w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& mx;shg we;=¿ ùu i|yd wksjd¾h iqÿiqlï jk iïudk idu¾:H ;=kla fjkqjg" iïudk idu¾:H folla ,enqjfyd;a" tu YsIHhdg lsishï úIhlg w'fmd'i' ^idudkH fm<& úNd.fha § ,nd we;s idudkH idu¾:Hhla" mdi,a mdol ;lafiarefjka ,nd we;s iïudk fyda Wiia ksmqK;d uÜgu yd ixfhdackh fldg" th w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& mka;shg we;=¿ ùu i|yd wjYH tla iïudk idu¾:Hhlg iudk jk fia ie,lsh yels h' tfy;a fuu mßmdáh m<uq ni yd .Ks;h iïnkaO j Ndú; l< fkdyels h'
2'5 cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ ud¾. o¾Yl
wOHdmkfha ish¨ me;slv wdjrKh jkakdjQ rcfha iïmQ¾K cd;sl wOHdmk m%;sm;a;sh ieliSug rchg Wmfoia §u i|yd 1991 § cd;sl wOHdmk fldñiu msysgqjk ,È' th wdrïNfha isg u m%;sm;a;s f,aLk .Kkdjla u m< fldg we;' tajd w;ßka fmdÿ wOHdmkhg wod< jk jd¾;dj,ska iuyrla my; ±lafõ'
1992 - cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ wjidk jd¾;dj
1995 - cd;sl wOHdmk m%;sm;a;shla i|yd ls%hd Wmk; l%ufõohla
1997 - idudkH wOHdmkh ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh
2003 - idudkH wOHdmkh i|yd cd;sl m%;sm;a;s rduqjlg
fhdackdj,shla
2016 - Y%S ,xldfõ idudkH wOHdmkh i|yd cd;sl m%;sm;a;shlg fhdackdj,shla
wOHdmkh .ek j.lsj hq;= ish¨ wdh;k yd wêldÍka
úiska cd;sl wOHdmk fldñifï cd;sl wOHdmk m%;sm;a;sj,g
wkql+, úh hq;= jqj o" by; ±lafjk jd¾;d u.ska fhdackd lrk
,o ks¾foaY fndfyduhla fï olajd iïmQ¾Kfhka l%shdfõ fhdod
ke;'
flfia fj;;a" cd;sl wOHdmk fldñiu u.ska y÷kdf.k
we;s cd;sl wruqKq yd uQ,sl ksmqK;d14 u.ska mqoa.,hdg M,odhS
l%shdldrlïj,g iyNd.s ùug;a" ;uka yd iudch ms<sn|
ia:djr;ajh ,nd .ekSug;a" ish¨ jHQyhka foi mq¿,a m¾hdf,dal
;=<ska úIhdkqnoaO j ne,Sug;a" wfkHdkH jYfhka yjq,a jQ foaYSh"
cd;sl yd cd;Hka;r oDIaá fldaKhlska ne,Sug ixfõ§;dj
f.dv kxjd,Sug;a yels jk w;r" fïjd cd;sl wOHdmk
wdh;kh úiska wkq.ukh lrk neõ fmfka' ieu uÜgul § u"
cd;sl wOHdmk wdh;kfha úIhud,d f,aLk" cd;sl fmdÿ
wOHdmk wruqKq iy wod< úIh ks¾foaYfha we;=<;a ish¨
ksmqK;d w;r we;s iïnkaO;dj cd,lhlska meyeÈ,s j yqjd
olajhs'
cd;sl fmdÿ wOHdmk wruqKq iy uQ,sl ksmqK;d m%:ujrg
olakg ,enqfKa 1990 ;reK fldñiu ^1990 ieis jd¾;d wxl
01& úiska fhdackd lrk ,o wOHdmk m%;sixialrK u; mokï
jQ cd;sl wOHdmk fldñifï 1992 jd¾;dfõ h15' fuu jd¾;dj"
mqoa.,hdg wod< jQ;a" cd;sl m%cdjg jeo.;a jQ;a f,i i,ld
cd;sl wruqKq 9la yd uQ,sl ksmqK;d 5la o" f;dard .;a w;r" tajd
úIhud,d ixj¾Okh yd ls%hd;aul lsÍu o we;=<;a jQ wOHdmk
ixj¾Okhg rduqjla f,i y÷kd .eksKs'
cd;sl wOHdmk fldñiu 2003 jd¾;dj14 wkqj fuu
;;a;ajh iudf,dapkh fldg" tjlg ;snqKq cd;sl wruqKq yd
uQ,sl ksmqK;d iq¿ fjkiaùï iys; j m%;sidOkh l<y' wruqKq
folla tla lrñka cd;sl wruqKq 8 olajd wvq flßK' ksmqK;d
folla w;sf¾l j tla lrk ,È' tajd fm!reI;aj j¾Okhg wkqn, fok fm!reI ksmqK;d iy jev f,dalhg iQodkï ùfï yelshdj Woa§mkh lsÍug wod< ksmqK;d úh'
cd;sl wOHdmk fldñifï 2016 jif¾ jd¾;dj2" tjlg Ndú; jQ 2003 jd¾;djg wod< cd;sl wruqKq .ek lsisu i|ykla fkdue;s j" Bg fjkia jQ cd;sl fmdÿ wOHdmk wruqKq 9la y÷kajd foñka" fmdÿ wOHdmkh wksjd¾hfhka u fï cd;sl wruqKq 9 m%dma;shg fhduq úh hq;= neõ m%ldY lrhs'
cd;sl wOHdmk fldñifï 2003 jd¾;dfjka fhdackd lrk ,o cd;sl fmdÿ wOHdmk wruqKq iy uQ,sl ksmqK;d wkq.ukh lrk nj ±kg ;sfnk ish¨ mdi,a úIhud,d f,aLk m%ldY lrk fyhska" uf.a foaYkhg tajdfha we;s wod<;ajh i,ld" tajd my; ±lafjk whqre bÈßm;a lrñ'
cd;sl fmdÿ wOHdmk wruqKq
^ & udkj wNsudkhg .re lsÍfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka cd;sl taldnoaO;djh" cd;sl Rcq .=Kh cd;sl iuÕsh" tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;=<ska cd;sh f.dv ke.Su iy Y%S ,dxlSh wkkH;djh ;yjqre lsÍu'
^ & fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha úYsIaG;u jia;+ka ud yeÕs odhdohka y÷kd .ekSu iy ixrlaIKh lsÍu'
^ & udkj whs;sjdislïj,g .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn| oekqj;a ùu" yDohdx.u ne£ulska hq;= j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj iïu;hka iy m%cd;dka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udKh lsÍu iy mj;ajd f.k hdug iydh ùu'
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; ±lafjk uQ,sl ksmqK;d by; i|yka cd;sl wruqKq uqÿkam;a lr .ekSug odhl jkq we;'
uQ,sl ksmqK;d y;
' ikaksfõok ksmqK;d
idlaIr;dj" ixLHd ms<sn| ±kqu" rEml Ndú;h iy f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh hk wkq lKav 4la u; ikaksfõok ksmqK;d mokï fõ'
^ & mqoa.,hskaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm; iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ ;sridr Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu'
^ & iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i|yd ks¾udmK yelshdj" wdrïNl Yla;sh úpdrYS,S Ñka;kh j.lSu yd j.ùu we;=¿ fjk;a Okd;aul wx. ,laIK ixj¾Okh lsÍu'
^ & mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj .=Kh jeäÈhqKq flfrk iy Y%S ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i|yd odhl jk M,odhS ld¾hhka i|yd wOHdmkh ;=<ska udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu'
^ & YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr .ekSug mqoa.,hska iQodkï lsÍu iy ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:l j uqyqK §fï yelshdj j¾Okh lsÍu'
^ & cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjkSh ia:dkhla ysñ lr .ekSug odhl jk hqla;sh iudk;ajh iy wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am yd l=i,;d fmdaIKh lsÍu'
idlaIr;dj idjOdk j weyqïlka §u" meyeÈ,s j l:d lsÍu" f;areï .ekSu i|yd lshùu" ksjerÈ j iy ksrjq,a j ,sùu" M,odhS whqßka woyia yqjudre lr .ekSu'
ixLHd ms<sn| ±kqu NdKav" wjldYh yd ld,h" .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i|yd l%%udkql+, b,lalï Ndú;h
rEml Ndú;h f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s iy j¾K .<mñka úia;r" Wmfoia yd woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu'
f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh mß.Kl ±kqu iy bf.kSfï § o" fiajd mßY%hka ;=< § o" fm!oa.,sl Ôú;fha § o" f;dr;=re iy ikaksfõok ;dlaIKh Wmfhda.s lr .ekSu
fm!reI;aj j¾Okhg wod< ksmqK;d
ks¾udKYS,s nj" wmidÍ Ñka;kh" wdrïNl Yla;sh" ;SrK .ekSu" .eg¨ ksrdlrKh lsÍu" úpdrYS,s yd ú.%%yd;aul Ñka;kh" lKavdhï yeÕSfuka lghq;= lsÍu" mqoa.,dka;r in|;d" kj fidhd .ekSï iy .fõIKh jeks jd¾.Sh l=i,;dj¦
Rcq .=Kh" bjid ord isàfï Yla;sh iy udkj wNsudkhg .re lsÍu" jeks w.hhka
Ñ;a;fõ.S nqoaêh
' mßirhg wod< ksmqK;d
fuu ksmqK;d idudðl" ffcj iy fN!;sl mßirhkag wod< fõ'
iudc mßirh( cd;sl Wreuhka ms<sn| wjfndaOh" nyqjd¾.sl iudchl idudðlhka ùu yd iïnkaO ixfõ§;dj yd l=i,;d" idOdrK hqla;sh ms<sn| yeÕSu"
iudc iïnkaO;d" mqoa.,sl p¾hdj" idudkH yd ffk;sl
iïm%odhka" whs;sjdislï" j.lSï" hq;=lï iy ne£ï'
ffcj mßirh( iÔù f,dalh" ck;dj iy ffcj moaO;sh"
.ia je,a" jkdka;r" uqyqÿ" c,h" jd;h iy Ôjh - Ydl"
i;a;aj yd ñksia Ôú;hg iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõ§
nj yd l=i,;d
fN!;sl mßirh( wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav
iy ñksia Ôú;hg tajdfha we;s iïnkaO;dj" wdydr" we÷ï"
ksjdi" fi!LH" iqj myiqj" Yajikh" kskao" ksial,xlh"
úfõlh" wmøjH iy u,my lsÍu hkdÈh yd iïnkaO jQ
wjfndaOh" ixfõ§;dj yd l=i,;dj
bf.kSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu i|yd fuj,ï iy ;dlaIKh
m%fhdackhg .ekSfï l=i,;d fuys wvx.= fõ'
4' jev f,dalhg iQodkï ùfï ksmqK;d
wd¾Ól ixj¾Okhg odhl ùu
;u jD;a;Sh ,eÈhd iy wNsfhda.H;d y÷kd .ekSu
yelshdjkag iß,k whqßka /lshdjla f;dard .ekSu iy
jdisodhl yd ;sridr Ôjfkdamdhl ksr; ùu
hk yelshdjka Wmßu lsÍug yd Odß;dj jeä lsÍug wod<
fiajd kshqla;sh yd iïnkaO l=i,;d
wd.u iy wdpdr O¾uhkag wod< ksmqK;d
mqoa.,hkag ;u ffoksl Ôú;fha § wdpdr O¾u" iodpdrd;aul
yd wd.udkql+, yeisÍï rgdjkag wkq.; fjñka jvd;a WÑ;
foa f;dard thg iß,k fia lghq;= lsÍu i|yd w.hhka Wlyd
.ekSu yd iaùhlrKh
l%Svdj yd úfõlh m%fhdackhg .ekSfï ksmqK;d
fi!kao¾h" idys;Hh" fi,a,ï lsÍu" l%Svd yd u,, l%Svd" úfkdaodxY yd fjk;a ks¾udKd;aul Ôjk rgdjka ;=<ska m%ldY jk úfkdaoh" i;=g" wdfõ. iy tjka udkqIsl w;a±lSï
zbf.kSug bf.kquZ ms<sn| ksmqK;d
YS>%fhka fjkia jk" ixlS¾K yd tlsfkld u; hefmk f,dalhl mßj¾;k l%shdj,shla yryd fjkiaùï yiqrejd .ekSfï § yd Bg ixfõ§j yd id¾:lj m%;spdr ±laùu;a iajdëkj bf.k .ekSu;a i|yd mqoa.,hska yg Yla;sh ,nd §u
2007 § y÷kajd ÿka mdi,a úIhud,djg cd;sl wruqKq
yd uQ,sl ksmqK;d flf;la ÿrg we;=<;a ù we;af;a o"
wruqKq idOkh ù we;a o" ieu fY%aKshl u" ieu úIhhla u
yryd fï ksmqK;d ixj¾Okh fldg we;a o" hk fï lreK .ek
fidhd ne,Sug 2010 jif¾ § YS% ,xld wOHdmk m%j¾Ok ix.uh
wOHhkhl16 ksr; jqKs' tu jd¾;dfjka wkdjrKh jQfha iuyr
úIhhka weiqßka cd;sl fmdÿ wOHdmk wruqKqj,g wjOdkh
fkd,eî we;s nj hs' tfiau ;j;a iuyr úIhj, cd;sl wruqKq
weiqßka úIhud,d wruqKq yd wNsu;d¾: u;= lr .ekSug is;a
fhduqlr fkdue;s nj hs'
2'6 Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfõ ud¾. o¾Yl
fï Èkj, wmg ks;r wefik kj mkakfha m%ldYhla jkafka
z21 jk ishjfia l=i,;dZ hkak hs' 21 jk ishjfia l=i,;d
f,i" wOHdmkh ;=< mq¿,a j úia;r lrkafka ±kqu" l=i,;d"
jev mqreÿ yd mqoa.,hl=f.a yeisÍï rgdfjys jákd wxY h'
iS>%fhka fjkia jk 21 jk ishjia iudcfha yd fiajd ia:dkhl
id¾:l wfhl= ùug kï fïjd wjYH neõ y÷kdf.k we;af;a
wOHdmk{hska" m%;sm;a;s iïmdolhska" jHdmdßl kdhlhka"
Ydia;%dpd¾hjreka rcfha wdh;k iy fjk;a ndysr md¾Yaj h'
fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha iqÿiqlï o we;=<;a"
Y%S ,xldfõ Wiia wOHdmk wdh;kj, iqÿiqlï ms<sn| j.lSula
ork cd;sl ixia:dhs;aj rduqjla f,i Y%S ,xld iqÿiqlï rduqj 17
ie,fla'
ta wkqj" wOHhk jevigykl wjidkfha § iqÿiqlï
,oaokaf.a iqúfYaI;d f,i idudkH YsIHfhl= úiska j¾Okh lr
.; hq;= hehs wfmalaIs; mq¿,a yelshd ms<sn| fmdÿ m%ldY lÜg,hla
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqj u.ska imhd we;' cd;sl jeo.;alula
we;ehs Wiia wOHdmk wud;HdxYh úiska y÷kdf.k we;s ks¾ÈIag
m%;sM, ms<sn| m%ldY 12la fï u.ska f,aLk.; fldg ;sfí' ;j o"
fcHIaG oaú;Shsl uÜgfï isg wdpd¾h Wmdê uÜgu olajd
iqÿiqlï ,oaojqka i;= úh hq;= 21 jk ishjfia l=i,;d ms<sn| j o
tys wvx.= ù ;sfí'
miq.sh oYl ;=k ;=< f,dalfha fndfyda rgj,a cd;sl
iqÿiqlï rduqj y÷kajd § we;' rgl úúO uÜgïj,
iqÿiqlï j¾.SlrKh lsÍug Ndú; lrk fuj,ula jkafka
cd;sl iqÿiqlï rduqj h' ieu iqÿiqlï uÜgula u tu
uÜgfï § wfmalaId lrk bf.kqï m%;sM, lÜg,hlg wkqj
w¾: olajd we;' iqÿiqlïj, úksúoNdjh /lSug;a f.da,Sh f,i
ikaikaokh lsÍug;a cd;sl iqÿiqlï rduqj m%fhdackj;a h'
cd;sl iqÿiqlï rduqfjys ;j;a jdishla kï" tl u rgl
iyÔjkfhka mejf;k fmdÿ yd jD;a;Sh wOHdmkh" hdjÔj
mqyqKqj" jeäysá yd jev mdol bf.kSu iy Wiia wOHdmkh
jeks úúO iqÿiqlï moaO;sj,g meyeÈ,s njla yd ix.; njla
f.k tau hs' 2017 § hqfkiafldaj úiska m%ldYhg m;a l< f.da,Sh
bkafjkagßhg18 wkqj" ±kg cd;sl iqÿiqlï rduqj l%shd;aul
lrk yd ixj¾Okh lrk rgj,a ixLHdj 150lg jeä h'
Y%S ,xld iqÿiqlï
rduqfõ uÜgu
iqÿiqlu iei¢h yels cd;sl
jD;a;Sh iqÿiqlï
uÜgu
12 o¾YkY+Í$ ffjoH iNd
iy;sl ,;a ffjoHdpd¾h$
idys;HY+Í$ úoHdm;s
11 o¾Ykm;s
10 m¾fhaIK iy mdGud,d
mdol Ydia;%m;s Wmdêh
9 mdGud,d mdol Ydia;%m;s
Wmdêh
8 mYapd;a Wmdê ämaf,daud
7 mYapd;a Wmdê iy;sl
6 f.!rj Wmdê
5 Wmdê 7
4 Wiia ämaf,daud 6
3 ämaf,daud 5
2 Wiia iy;sl ^w'fmd'i'
Wiia fm< fyda Bg
iudk&
4
1 iy;sl ^w'fmd'i' idudkH
fm< fyda Bg iudk&
3
2
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfõ uÜgï iu. Wiia wOHdmk iqÿiqlï iy cd;sl
jD;a;Sh iqÿiqlï rduqj iei|Su my; j.=fjys ±lafõ'
Ydia;%Sh iqÿiqlï uÜgïj,g wu;r j" cd;sl jD;a;Sh iqÿiqlï
u.ska ikaikaokh l< yels uÜgï o mejf;k ksid" Y%S ,xldfõ cd;sl iqÿiqlï rduqj f,i Y%S ,xld iqÿiqlï rduqj ie,lsh yels h'
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfjys m<uq uÜgï fol ^uÜgï 1-2& fcHIaG oaú;Shsl iqÿiqlï jk w;r tajd iudk jkafka ms<sfj<ska w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^W' fm<& i|yd h' B<Õ uÜgï y;r ̂ uÜgï 3 - 6& Wmdê wfmalaIl iqÿiqlï h' wksla uÜgï yh ^uÜgï 7-12& mYapd;a Wmdê uÜgug iïnkaO fõ' bf.kqï m, i|yd we;s wNsfhda.;a" bf.kSfï ixlS¾K;ajh;a ieu uÜgula iuÕ u by< hhs'
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfjys bf.kqï m, f,i ±lafjkafka" mdGud,djla fyda wOHhk jevigykla iïmQ¾K lsÍfuka miq YsIHhd ±k .; hq;=" wjfndaO lr .; hq;= yd m%o¾Ykh l< hq;= oE úia;r lrk m%ldY h' Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfjys bf.kqï m, ^12& iqÿiqlï ,dNSkaf.a iqúfYaI;d mokï j ilia lr we;s w;r" tajd mdGud,djl fyda wOHhk jevigykl wjidkfha § idudkH isiqfjl= úiska ÈhqKq lr .kakd njg wfmalaId lrk jvd mq¿,a yelshd ms<sn| fmdÿ m%ldY lÜg,hls'
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfjys ieu uÜgulg u .e<fmk fia ieu bf.kqï m,hla u jeä ÿrg;a úia;r fldg we;' fujeks úfYaIs; jQ;a" uÜgug .e<fmkakd jQ;a bf.kqï m, ms<sn| úia;r y÷kajkafka uÜgï úia;r hkqfjks' ieu uÜgula u úia;r lrk úg" nqoaêuh yelshd fyj;a m%cdkk l=i,;d" ufkdapd,l fyj;a m%fhda.sl l=i,;d hkdÈfhys uÜgu o idOkh l< yels ishqï l=i,;d o ie,ls,a,g .kq ,efí' tfyhska fï uÜgï úia;r úfYaIs; m, ms<sn| m%ldY jk w;r" tajdfha idOkh ukskq ,efí' ;j o" iqÿiqlï i|yd wjYH;d iïmQ¾K lsÍug YsIHhd fï m, yqjd ±laúh hq;= h' tkï( iqÿiqlï m%odkh lsÍu i|yd iqÿiqlï orkakd úiska m%o¾Ykh l< yels úfYaIs; mq¿,a yelshd fõ'
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfjys uÜgï 1 isg 12 olajd" uÜgï úia;r lsÍfï wruqK jkafka wod< iqÿiqlïj,ska n,dfmdfrd;a;= jk iqúfYaI;d idOkfha §" wOHhkj, ia:dhs;ajh ;yjqre lsÍu hs' ;jo" lsishï wOHdmk wdh;khlg tys iqÿiqlï yd
;j;a wOHdmk wdh;khla ksl=;a lrk w¾O - iqÿiqlï w;r ikaikaokd;aul nj we.ehSug o fï l%uh Wmfhda.s lr .; yels h' mdGud,d tall fyda fudähq, .Kkdjla we;s wOHhk jevigykl" mdGud,d uQ, øjH ilia lsÍfï § ud¾. o¾Ylhla f,i o fï uÜgï úia;rh Ndú; lsÍfuka" lsishï wOHhk jevigykla" wjidkfha" wod< iqÿiqlï j¾.fhka wfmalaIs; iqúfYaI;d" YsIHhd úiska ksYaph jYfhka u ,nd .kakd nj ;SrKh l< yels h'
YS% ,xld iqÿiqlï rduqfjys bf.kqï m, fod<y
1' úIhh$isoaOdka; ±kqu
2' m%dfhda.sl ±kqu yd Ndú;h
3' ikaksfõokh
4' lKavdhï jev yd kdhl;ajh
5' ks¾udKYS,s;ajh yd .eg¨ ksrdlrKh
6' l<ukdlrKh yd jHjidhl;ajh
7' f;dr;=re Ndú;h yd l<ukdlrKh
8' cd,.; lsÍu yd iudcuh l=i,;d
9' wkqj¾;H;dj yd kuHYS,s nj
10' wdl,am" idrO¾u yd jD;a;Sh;dj
11' Ôú; o¾Ykh
12' iajhx hdj;alrKh$hdjÔj wOHdmkh
fuf;la YS% ,xld iqÿiqlï rduqfjys wruqK yd jdis meyeÈ,s
lsÍfuka miq" fojkqj ud l< hq;af;a" fuu foaYkhg wod<
jkakd jQ o" 2015 Wiia wOHdmk wud;HdxYh úiska m%ldYhg
.;a lrk ,oaod jQ o" f,aLkfhka Wmqgd .kakd ,o m<uq jk
yd fo jk uÜgï iïnkaOfhka ixj¾ê; iqÿiqlï" ±laùu hs'
tfy;a" YS% ,xld iqÿiqlï rduqfjys uÜgï 1 isg 6 olajd fldgig
iïnkaO bf.kqï m, 12 olajk j.=fjys" 1 iy 2 uÜgïj,g
wod< ;Sre fol ysia h' fufia isÿj we;af;a ±kg Ndú; jk
YS% ,xld iqÿiqlï rduqfjys f,aLkh iQodkï lrk jljdkqfõ"
Wiia wOHdmk yd wOHdmk wud;HdxYj, ks,OdÍka w;r
iïnkaëlrKhla fkdue;s ùu h' l¾;D uKav,h úiska ilia
lrk ,o bf.kqï m," wjidk f,aLkhg we;=<;a lr .ekSug
fmr wOHdmk wêldÍkag fïjd j,x.= lr .ekSug fkdyels ù
;sfí'
tfy;a" 2015 § l¾;D uKav,h úiska" 1 yd 2 jeks uÜgï
i|yd ilia lrk ,o m%ldY" my; ±lafjk j.=j weiqßka uu
bÈßm;a lrkafkñ'
bf.kqï m, m%j¾.h
fcHIaG oaú;Shsl wOHdmkh
Ys% ,xld iqÿiqlï rduqfjys 1 jk uÜgu
Ys% ,xld iqÿiqlï rduqfjys 2 jk uÜgu
1' úIhh$isoaOdka;
±kqu
u. fmkaùu
iys; j" uQ,sl
±kqu ir,
.eg¨j,g fhdod
.kakd whqre
meyeÈ,s lsÍu
úIh lafIa;%h ;=< we;s p¾hdkql+,f;dr;=re w¾: l:kh lsÍu
úIh lafIa;%h ;=<
we;s uQ,sl isoaOdka;
Ndú; lrñka ir,
isoaê meyeÈ,s lsÍu
úIh lafIa;%h ;=< we;s p¾hdkql+, fkdjk f;dr;=re w¾: l:kh lsÍu
2' m%dfhda.sl ±kqu yd
Ndú;h
úIh lafIa;%h
;=< u. fmkaùu
iys; j iqÿiq
l=i,;d l%u
yd l%shd ud¾.
f;dard .ekSu
úIh lafIa;%h ;=<
iqÿiq l=i,;d l%u
iy l%shdud¾.
f;dardf.k Ndú;
lsÍu
3' ikaksfõokh úIh lafIa;%h
;=< ir,
;¾lhka fya;=
iys; j bÈßm;a
lsÍu yd tajdg
m%;spdr ±laùu
úIh lafIa;%h ;=<
fya;= iys; j ;¾l
bÈßm;a lsÍu yd
m%;spdr ±laùu
4' lKavdhï jev yd
kdhl;ajh
u. fmkaùu
iys; j" j.lSï
bgq lsÍu iy
wkHhkaf.a
oDIaáfldaKj,g
.re lsÍu
j.lSï bgq lsÍu
yd wkHhkaf.a
oDIaáfldaKj,g
.re lsÍu
5' ks¾udKYS,s;ajh yd
.eg¨ ksrdlrKh
úIh lafIa;%h
;=< iujdiS
úia;r yd
wdLHdk ,sùu yd
lshùu
wOHhk lafIa;%fha
uQ,sl isoaOdka;
yd ixl,amj,g
.e<fmk uQ,sl
;¾l f.dvke.Su
6' l<ukdlrKh yd
jHjidhl;ajh
ie,iqï lsÍu"
m%uqL;djh
yd ld,h
l<ukdlrKh
ie,iqï lsÍu"
m%uqL;d .; lsÍu
yd ld,h
7' f;dr;=re Ndú;h yd
l<ukdlrKh
uQ,sl f;dr;=re
;dlaIK l=i,;d
m%o¾Ykh lsÍu
úIh lafIa;%h ;=<
wod< f;dr;=re
;dlaIK kshe¨ï
Ndú;h
8' cd,.; lsÍu yd
iudcuh l=i,;d
ish iudcuh
mßirh ;=<
jevodhS
idudðlfhla
f,i iyNd.s
ùu
ish iudc mßirhg
Tífnka we;s iqÿiq
iudc mßirhka
f;dard iyNd.s ùu
9' wkqj¾;H;dj yd
kuHYS,s nj
mßirh" ld,h
yd jd;djrKh
wkqj fjkia
jk nj y÷kd
.ekSu
mßirh" ld,h yd
jd;djrKh wkqj
fjkia jk whqre
idlÉPd lsÍu
10' wdl,am" idrO¾u yd
jD;a;Sh;dj
wkHhkaf.a
wjYH;d .ek
ie,lSfï we;s
jeo.;alu y÷kd
.ekSu
u. fmkaùu iys;
j ;ud l< ld¾hh
ms<sn| mqoa.,sl
j.lSu ±Íu yd
wkHhka flf¾
iylïmkh
11' Ôú; o¾Ykh Ôú;fha §¾>
ld,Sk wruqKq
we;s lr .ekSfï
jeo.;alu y÷kd
.ekSu
;ud fld;ekl úh
hq;= oeZhs mq¿,a j
y÷kdf.k" u.
fmkaùu iys; j
§¾> ld,Sk wruqKq
we;s lr .ekSu
12' iajhx hdj;alrKh$
hdjÔj wOHdmkh
úIh lafIa;%h
jgd bf.k
.ekSfï uQ,sl
l=i,;d
f.dvke.Su
Ôú;fha wruqKq
idOkh i|yd
ika;;sl bf.kSfï
yd mqyqKqùfï
wjYH;dj
y÷kd .ekSu
by; ±lafjk m%ldY f.dvkexùfï § YS% ,xld iqÿiqlï
rduqfjys úfYaIs; bf.kqï m, 12g" cd;sl wOHdmk fldñIka
iNdj úiska fhdackd lrk ,o uQ,sl ksmqK;d y; ^7&
wksjd¾hfhka we;=<;a lsÍug l¾;D uKav,hg wjYH úh'
fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha úIhud,d uÜgïj, §"
uQ,sl ksmqK;d iy bf.kqï m, hk fo jpkfhka u isÿjkafka
mq¿,a yelshd úia;r lsÍu hs' tfyhska" tajd wfkHkH jYfhka
yqjudre jk jpk fia Ndú; fõ' tfy;a" úIhud,d uÜgug jvd
fjkia uÜgul mej;s bf.kqï m," Wod( úIh uÜgu fyda mdvï
uÜgu" i,lk ,oafoa úfYaIs; jQ b,lal .; yelshdjla f,i h'
^úfYaIs;" ñksh yels" m%dmKSh fyj;a uqÿka muqKqjd .;
yels" WÑ;" ld,dkqnoaO& uQ, O¾uh u; mokï jQ fï yelshd
íÆïf.a j¾.SlrKfhys ieu uÜgulg u iyiïnkaê;" WÑ;
l%shdmo Ndú; fldg m%ldYs; h'
fuu ld¾hfha §" YS% ,xld iqÿiqlï rduqfõ bf.kqï m," cd;sl
wOHdmk fldñIka iNdfõ uQ,sl ksmqK;d yd .e<mSfï jeo.;alu
fmkS .sfha h' fï whqßka yels wjia:dj, iïmQ¾Kfhka u
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ uQ,sl ksmqK;d" YS% ,xld
iqÿiqlï rduqfõ Bg wod< bf.kqï m, yd .e<mSug jEhï
flreKs' iuyr wjia:dj, uQ,sl ksmqK;dj,ska fldgila wod<
YS%% ,xld iqÿiqlï rduqfjys bf.kqï m, yd .e<msK' fï .e<mSu
my; we;s j.=fjys ±lafõ' tajd mdi,a wOHdmkh ms<sn| j.lsj
hq;= lñgqjla u.ska iSrefjka wOHhkh fldg j,x.= lr .ekSu wjYH fõ'
2'7 Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfõ bf.kqï m," cd;sl wOHdmk fldñIka
iNdfõ uQ,sl ksmqK;d iu. .e<mSu
Ys% ,xld iqÿiqlï rduqfõ bf.kqï m, cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ uQ,sl ksmqK;d
1' úIhh$isoaOdka; ±kqu
2' m%dfhda.sl ±kqu yd Ndú;h
3' ikaksfõokh
4' lKavdhï jev yd kdhl;ajh
5' ks¾udKYS,s;ajh yd .eg¨ ksrdlrKh
6' l<ukdlrKh yd jHjidhl;ajh
7' f;dr;=re Ndú;h yd l<ukdlrKh
8' cd,.; lsÍu yd iudcuh l=i,;d
9' wkqj¾;H;djh yd kuHYS,s nj
10' wdl,am" idrO¾u yd jD;a;Sh;dj
11' Ôú; o¾Ykh
12' iajhx hdj;alrKh yd hdjÔj wOHdmkh
Y%S ,xld iqÿiqlï rduqj wm rfgys iïmQ¾Kfhka l%shd;aul lsÍfuka miq j" tu iqÿiqlïj, uÜgu b,a,d isàu i|yd" ieu iqÿiqlula u Bg wod< jk wjYH;dj,g .e<msh hq;= hehs wfmalaId flf¾' tfyhska" fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha pl%j, úIhud,d jHQyh Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfjys bf.kqï m, idOkh i|yd isiqkg myiqlï ie,ish hq;= nj woyia flf¾'
3' ±kg mj;sk ;;a;ajh úYaf,aIKh lsÍu
3'1 úIhud,dj iïfm%aIKh
miq.sh oYl foflys wms jvd;a u weiqfõ;a" ÿgqfõ;a" mdi,a wOHdmkh ;=< isiqkaf.a Ydia;%Sh jevNdrfha m%udKd;sl%dka;
iajNdjh;a" bf.kqfï .=Kd;aulNdjfha wjm%udKh;a ms<sn| j
ie,ls,su;a j flfrk m%ldY h' úIhud,d Ndrh ms<sn| j we;s
.eg¨ .ek;a" isiqka w;aú¢k úNd. wdY%s; wd;;sh iïnkaOj;a
i,ld n,k fuka wOHdmk wêldÍkaf.ka ;rfha b,a,d isák
úúO lñgq yd lKavdhï jd¾;d .Kkdjls'
±kg wm rfÜ mj;sk wOHdmk ;;a;ajh yd 1940 ld,fha ;snQ
;;a;ajh ikaikaokh lrk úg" úfYaI jd¾;djg1 wkqj" miq.sh
75 jir ;=< f,dalh fjkia jqj o" wfma wOHdmk l%uh t;rï
fjkia ù fkdue;s neõ fmfka'
�fndfyda isiqka Tjqkaf.a Ydia;%Sh Ôú;h wjika lrkafka
fndfyda jQ ±kqula yd iq¿ jQ wjfndaOhla we;sj h' Tjqyq
fmd;a lshjd ke;¦ Tjqyq fm< fmd;a mdvï lr we;'
Tjqkg ,súh fkd yelsh¦ Tjqyq ilia l< ffY,shlg
rpkd bÈßm;a lr;s' Tjqkg m%Yakj,g ms<s;=re Èh
yels kuq;a ms<s;=re m%Yak l< fkd yels h' m%dfhda.sl
m%Yakj, §" Tjqkaf.a ±kqu Ndú; lsÍug we;af;a w,am
jQ Yla;shls' Tjqkaf.a mßl,amkh fudg ù" ksmehqï
yelshdj hgm;a ù is;Sfï yelshdj W!k ixj¾ê;
ù" Tjqkaf.a Ñ;a;fõ. wjfiaOkh ^ ù we;'
§ma;su;a isiqfjda ksiel j u ìys ù isák kuq;a" fmdÿ
idudkH uÜgfï .=Kd;aulNdjh m%udKj;a fia by<
uÜgul fkd mj;S' Wiia u .Kfha .=Kd;aulNdjhg
jvd" fmdÿ idudkH uÜgfï ;;a;ajh wOHdmk l%uh
ms<sn| jvd;a meyeÈ,s idlaIshls�'
fï ieu uÜgul u isiqkaf.a Ydia;%Sh jevNdrh f;areï
.ekSug iSrefjka lrk úYaf,aIKhla wjYH h'
wOHdmk wud;HdxYfhka ksl=;a fldg we;s ud¾. o¾Ylj,g
wkqj" jirlg we;s mdi,a Èk .Kk 210ls¦ fyj;a i;s 42ls¦
Èklg ld, mßÉfþo 8ls¦ tla ld, mßÉfþohla úkdä 40ls'
fuhska fmkS hkafka" mdi,a j¾Ihlg ;sfnk ld, mßÉfþo
.Kk jkafka 210 « 8 } 1680ls' tys m%;sM,hla f,i" wjqreoaolg
YsIHfhl= mdvï jev i|yd mdif,a § .; lrk meh .Kk ̂ 1680
« 40& $60 } 1120ls'
lsishï úIhhl Ydia;%Sh jevNdrh wmf.a úYaf,aIKhg wkqj
r\ mj;afka lreKq ;=kla u; h( tkï" f.da,Sh iqÿiqlï jk
w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& ks¾ÈIagj,g wkqj
wjYH jk wju jevNdrh" wOHdmk wud;HdxYfha pl%f,aLj,g
wkqj mdi,a ld, igykaj, fjka fldg we;s ld, mßÉfþo
.Kk yd cd;sl wOHdmk wdh;kfhka wkqu; lrk ,o"
úIhhkag wod< ks¾foaY m;%j, i|yka jk wfmalaIs; jevNdrh
hk fïjd h'
óg fmr i|yka l< mßÈ" w'fmd'i' ̂ id' fm<& úIhlg fjka
fldg we;s wju ld,h meh 130la jk w;r" w'fmd'i' ^id' fm<&
úIhlg meh 360ls' ;j o" w'fmd'i' ^id' fm<& iqÿiqlï ,nd
.ekSu i|yd iu;a úh hq;= úIhhka .Kk myla fyda yhla jk
w;r" w'fmd'i' ^Wiia fm<& iqÿiqlï i|yd úIhh .Kk ;=kls'
fï wkqj" ld, mßÉfþo jYfhka w'fmd'i' ^id' fm<&
úIhlg wju jYfhka fjka fldg we;s ld,h" ld, mßÉfPao
195la jk w;r" w'fmd'i' ^Wiia fm<& úIhlg ld, mßÉfþo
540ls' tfyhska" f.da,Sh iïu;sh wkqj" wjqreÿ folla jYfhka
we;=<;a jk wOHhk jevigyka i|yd wju jYfhka" ms<sfj<ska"
ld, mßÉfþo la iy la fjka l<
hq;= h' fuhska woyia flfrkafka wjqreoaolg ms<sfj<ska
iy la jYfhka ld,Éfþo fjka úh hq;=
nj h' tfyhska w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<&
hk iqÿiqlï ,nd§u i|yd wjYH wju uq¿ ld,h ms<sfj<ska"
mka;s ldur ld,fhka ^585$1680& 35]la iy ^810$1680&
48]la muKs'
cd;sl wOHdmk wdh;kfha f,aLkj,g wkqj fuu wOHhk
jevigyka foflys ks¾foaY m;%j, wka;¾.;h" tla mdi,a
j¾Ihla ;=< iïmQ¾K lsÍug .; jk uq¿ ld, mßÉfþo .Kk
wdikak jYfhka 1100la yd 900la fõ' ñka woyia jkafka fuu
wOHhk jevigyka fol i|yd fjka jk iïmQ¾K ld,h
ms<sfj<ska" ^1100$1680& 65] iy ^900$1680& 54]l
m%;sY;hla jk nj h'
wOHdmk wud;HdxYfhka ksl=;a lrk ,o pl%f,aLhlg
wkqj 10 jk yd 11 jk fY%aKsj, ld, igykaj, i;shlg we;s
ld, mßÉfþo 40ka 36la u ke;fyd;a" mdi,a j¾Ihg kshñ;
ld, mßÉfþo 1680ka 1512la u" w'fmd'i' ^id' fm<& úNd.fha
úIhhka b.ekaùu i|yd fh§u wjYH fõ' fuh mdi,a j¾Ih
;=< we;s uq¿ ld, mßÉfþo .Kkska 90]lg iudk fõ' 12 jk
yd 13 jk fY%aKsj, ld, igyfka fjka l< hq;= ld, mßÉfþo
.Kk i;shlg 40lska 30la fyj;a mdi,a j¾Ifha ld, mßÉfþo
1680ka 1260la u w'fmd'i' ^Wiia fm<& úNd. úIhhka b.ekaùu
i|yd fjka l< hq;= fõ'
by; oelajQ úYaf,aIKhg wkqj" w'fmd'i' ^id' fm<& úIh
ks¾foaY W.kajd iqÿiqlï ,nd .ekSu i|yd m%;sudk wjYH;djg
jvd 85]l g jeä ld,hla fjka l< hq;= w;r" w'fmd'i' ̂Wiia fm<&
úIhud,djg wkqj 12]l ld,hla jeäfhka fjka flf¾' tfy;a
i;H ;;a;ajh óg jvd fjkia h' fndfyda mdi,a fjka l< hq;=
ld,mßÉfþo .Kkg jvd b;d jeä ld,hla m%Odk úIhhka
b.ekaùug;a" w'fmd'i' ^Wiia fm<& úNd.h i|yd isiqka mqyqKq
lsÍug;a jeh lr;s'
mdi,a wOHdmkfha fï uÜgfï § tjeks ;;a;ajhla we;sùu
je<elaùfï we;s jeo.;alu óg wjqreÿ 75lg fmr lkakka.r
jd¾;dfjka1 mjd y÷kdf.k ;snqKs'
�flfia fj;;a" mdi,a úIhud,d" úNd. wkqj ;SrKh fkdúh hq;= h' isiqfjl=f.a wOHmkh uq¿ukska u ueá%lHqf,aIka fj; fhduq lsÍfï ±kg mj;sk l%uh;a" bka miqj ,kavka bkag¾óäfhÜ úNd.fha úIhhka y;rlg Tyqf.a wNHdihka iSud lsÍu;a ish¨ wOHdmk uQ, O¾uj,g mgyeks fõ' fcHIaG mdGYd,d iy;slh ie,iqï l< hq;af;a" Tyqf.a jevj,ska fldgila uefkk whqßks' tfy;a" úNd.h úIhud,dj u; r|d mej;sh hq;= w;r" úIhud,dj úNd.h u; /¢h hq;= fkdfõ' ;j o" úIhud,dj úNd.h i|yd kshñ; úIhhka .Kkg muKla iSud fkd úh hq;= h�'
cd;sl wOHdmk wdh;kfhka wkqu; lrk ,o úIh ks¾foaYfhka ms<s.;a ld, mßÉfþo .Kkg jvd jeä .Kkla" tkï" 1100 fjkqjg 1512la o" 900 fjkqjg 1260la o" ms<sfj<ska fï úNd. úIhhka b.ekaùug ieu mdi,a j¾Ihl u fjka fldg we;s nj wmf.a wOHhkfhka fmkS hhs'
fï úNd. fol i|yd wjYH jk úIh ks¾foaY i|yd mdi,a ld,igykaj, m%udKj;a ld,iSudjla fjka fldg we;' tfia kï" isiqkg Ydia;%Sh jevNdrfha w;sßla;hla we;s neõ mejiSug fjk;a fya;= ;sìh hq;= h'
by; úYaf,aIKfha § isiqfjl=f.a jevNdrh ;SrKh lrk úg wms wjOdkh fhduq lf<a úIh ks¾foaYfha lsishï úIhhlg fjka fldg ;snqKq ld, mßÉfþo .Kkg muKs' tfy;a ie,ls,a,g .; hq;= ;j;a wdY%s; fya;+ .Kkdjla we;' tkï" mx;s ldurfha § b.ekajQ oE iudf,dapkhg;a" m%;sidOkhg;a YsIHhdg wjYH ld,h .ek wjOdkh fhduq lsÍu hs' tys § úfYaI ie,ls,a, fhduq l< hq;af;a" .=rejrhd úiska kshu lrk ,o f.or jevj, fh§u" wOHhkh i|yd we;s mdvïj, ÿIalr;d uÜgu yd úNd. i|yd iQodkï ùu hk lreKqj,g h'
úIh ks¾foaY ixfYdaOk isÿjkafka ieu wjqreÿ wglg u jrls' ta ieu jdrhl § u" úIh lreKq fjkia lsÍu ms<sn| j
;SrKh lrkafka" cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska" ta tla tla úIhh i|yd f;dark ,o úfYaI{ lKavdhfï u;h wkqj h' w'fmd'i' ^Wiia fm<& i|yd úfYaI{ lKavdhu f;dard .kafka fjfiiska u ±kg fiajh lrk yd úY%dñl úYajúoHd,hSh úoaj;=kaf.ks' mx;s ldur mßirh yd idudkH isiqfjl=f.a wjfndaO uÜgu .ek Tjqkaf.a ksrdjrKh" .=rejreka lsysm fofkl= iu. flfrk ikaksfõokhkag muKla iSud fõ' ta fya;=fjka" mx;s ldurh ;=< lsishï úIhhla b.ekaùfï § .=rejrekag uqyqK §ug isÿjk ÿIalr;d .ek fï úfYaI{ lKavdhfï idudðlhska yg iïmQ¾Kfhka wjfndaO fkdjkakg mq¿jk' fjk;a jpkfhka lsjfyd;a" idudkH isiqfjl=g Wlyd .ekSug myiq jk fõ.hlg wkqj" idudkH .=rejrfhl=g meyeÈ,s lsÍug yels lreKq m%udKh flf;la oeZhs iujfndaOh lr .ekSug fï úfYaI{hkg wmyiq úh yels h' úIh ks¾foaYhla b.ekaùu iuia;hla jYfhka .kakd úg" tys ish¨ wxY tlaj .ekSfï § we;sjk jevNdrh flf;la oeZhs ksYaph lsÍug úfYaI{ lKavdhug fkdyelsùu;a" úIhud,dfõ Ndrh jeäùug ;j;a fya;=jla jkakg we;'
úIh ks¾foaYhl wka;¾.;h yd wOHhk lreKqj, uÜgu ;SrKh lsÍfï moku úh hq;af;a" mdi,a j¾Ihla ;=< tu úIhh b.ekaùug fjka fldg we;s uq¿ ld,mßÉfþo ixLHdj yd úkdä 40l ld, mßÉfþohla ;=< isiqkg w¾:dkaú; whqßka bÈßm;a l< yels úIh lreKq fudkjdo hk lreKq u; h' tfy;a wm rfgys n,OdÍka úiska ±kg wkq.ukh lrk l%shdoduh fï l%uhg jvd yd;amiska u fjkia h'
lsishï úIhhl ks¾ÈIag bf.kqï m, idOkh i|yd by; ±lajQ ish¨ u l%shdldrlï bgq lsÍug" zidudkHZ isiqfjl=g ksudkkh jk ld,h y÷kajkafka" iïmQ¾K úIhud,dfõ tu úIhhg fjka jQ ud¾f.damfoaYs; bf.kqï meh f,i h' th ieu úgu l,ams;hla ñi h:d;:H ñkqula fkdfõ' tfy;a" úIhud,dj ilia lrkakka wfmalaId lrkakd jQ mdvï lsÍfï m%udKh;a" lemùfï uÜgula .ek lsishï bÕshla isiqkg fï u.ska iemfha'
cd;sl wOHdmk wdh;kh u.ska wkqu; lrk ,o ieu úIh ks¾foaYhlg u iïu; ieliqula ;sfí' tys f;dr;=re j.=jla f,i olajd we;s w;r" ;Srej,g ud;Dld fhdod ;sfí' tkï( ksmqK;dj" ksmqK;d uÜgu" we;=<;a lreKq" bf.kqï m, yd ld, mßÉfþo .Kk hkqfjks' fï ixrpl w;r we;s iïnkaO;dj fufia úia;r fldg ;sfí' �isiqka ksmqK;d uÜgï yryd ksmqK;d idOkh lr.; hq;= w;r" tajd ieu bf.kqï m,hla hgf;a u i|yka fldg we;' fï ksmqK;d uÜgï idOkh i|yd isiqkg wjYH jk úIh m%udKh o úia;r fldg ;sfí' ;j o" bf.kqï - b.ekaùï yd ;lafiarej hk l%shdj,sh l%shd;aul lsÍu i|yd wjYH ld, mßÉfþo ixLHdj o úIh ks¾foaYfha i|yka fõ'� wjidk ;Srefjys ±lafjk uq¿ tl;=j tu úIhfhys m%udKh f,i ie,lsh yels h'
ud okakd ;rñka" tla tla úIh i|yd wjYH ixl,ams; bf.kqï meh úIh ks¾foaY ilia lsÍfï fhÿKq wod< lKavdhï úiska .Kkh fldg fkdue;' fï f;dr;=re wm fj; ;snqfKa kï tla tla iqÿiqlï i|yd ;sfnk uq¿ úIhh ixLHdj i,ld n,d" ta wkqj" oekg isiqkg ;sfnk Ydia;%Sh jevNdrh iïnkaOfhka ±kqj;a ;SrKhla .; yels fõ'
3'2 úIhud,d wdY%s; bf.kSu
fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha isiqkag Tjqkaf.a ld,h u; fndfyda jQ wjYH;d mek ke.S we;' idudkH mdi,a Èkhla ;=< fï lKavdhfï isiqfjl= wfmalaId lrk l%shdldrlïj,g we;=<;a jkafka" mdi,a l%shdldrlï" .ukd.ukh ^mdi,g yd mdi,ska& mdi,a fõ,dfjka miqj úIh ndysr jev" w;sf¾l lshùï" f.or jev" mjqf,a wh iu. .; lrk ld,h iy kshñ; fõ,djla ksod .ekSu hkdÈh hs' tfy;a mqoa.,sl mx;s fuys § i,ld n,d fkdue;'
wo uxudj;aj, mj;sk oreKq jdyk ;onoh fya;=fjka isiqjl=g mdi,g taug yd hdug ke;fyd;a .ukd.ukh lsÍug .;jk ld,h fnfyúka fjkia úh yels h' mdi,a ld,fhka
miqj" ;+¾h jdol lKavdhï" lS%vd" jdo újdo" idys;H" rÕmEï
yd kdgH" ix.S;h yd ixialD;sl l%shdldrlï wdÈfhys ksr;ùu
isiqkaf.a mqoa.,sl Ôú;" hymeje;au yd wkd.; /lshd wjia:d
flf¾ fndfyda m%fhdackj;a úh yels h' fï l%shdldrlïj,
fkdlvjd ksr;ùfï § o ld,h jehfõ' kjl:d fõjd" m%jD;a;s
fõjd" úoHd ,smshla fyda ldjH iudf,dapkhla fõjd" w;sf¾l
lshùu" fh!jk isiqkaf.a ixcdkkh yev.eiaùug Woõ fõ'
nqoaêh Yla;su;a flf¾' tfuka u is;Su jvd;a .;sl njg m;a
lrhs' tfyhska" ffoksl jYfhka b;d iq¿ ld,hla fyda w;sf¾l
lshùu i|yd fjka lsÍfuka wfhl=f.a Ôú;hg Okd;aul
n,mEula we;s l< yels nj wmg ksielj u lsj yels h'
f,dalfha ish¨ wOHdmk{hska isiqka i|yd mdif,ka ,nd
fok f.or jev" fndfyda w;ska isiqkg w;HjYH fuka u jeo.;a
jk njg tlÕ fkdjQj o" fndfyda wh mdif,ka ,nd fok f.or
jev w;HjYH hehs úYajdi lr;s' wruqKla we;s j flfrk f.or
jev mejreïj,ska kj ixl,am ms<sn| wjfndaOh we;s l< yels
w;r" isiqkag úIh m%udKh .ek jvd;a .eUqre wjfndaOhla ,nd
Èh yels w;r iajdëk j m%ùK;ajhla ,eìh yels l=i,;d o
ÈhqKq lr.; yels fõ' f.or jev mejreï fkdlvjd lsÍfuka"
úNd.j, §" isiqkaf.a ld¾h m,h jeä ÈhqKq lr.; yels fõ'
iuyr rgj, lrk ,o m¾fhaIKj,g wkqj" orefjda uõmshka
yd mjq,la f,i .=Kd;aul ld,hla .; lsÍu o fndfyda m%;s,dN
f.k fokakls' uõmshka yd orejka w;r iaÓridr ne`§ula we;s
lsÍug th fya;= jk w;r ta u.ska" mjqf,a idudðlhkg Tjqkaf.a
is;=ú,s yd ye`.Sï újD; j m%ldY lsÍug wjia:dj ,efí' tA ksid u
orefjda mdif,a§ by< uÜgfï Ydia;S%h ld¾h m,hla o ,nd
.ekSug iu;a fj;s'
mdi,a úfha orejkag ukd fia jeãug iqLodhS kskaola ,eîu o
fya;=jla jk nj úfYaI{fhda mji;s' fï jhfia orefjl=g wju
jYfhka tla /hlg meh 8'5 - 9'0l kskaola wjYHh h'
fï lreKq mdol fldg f.k" l,ams; fcHIaG oaú;Shsl
isiqfjl=f.a jevNdrh uu Wml,amkh lr .Kkh lf<ñ'
fuhska fmkS hkafka fcHIaG oaú;Shsl isiqfjl=g mdi,a
Èkhla ;=< idudkHfhka flfrk l%shdldrlïj, fh§ug
ojfia uq¿ meh .Kk m%udKj;a fkdjk nj hs' fuu jevNdrh
wvqlr .ekSug .; yels tlu mshjr jkafka" wOHhk
jevigyfkys we;s úIh .Kkg fl<ska u iudkqmd;sl jk
mdvï iudf,dapkhg yd f.or jevj,g .;jk ld,h kej;
ilia lsÍu hs'
1940 .Kkaj,§ o f.or jevj,g .;jk ld,h mekhla j
;snQ nj fmfka' úfYAI jd¾;dj1 tA .ek fufia olajhs'
�;j;a fmdÿ .eg¨jla f.or jev yd iïnkaê; h'
úNd.j,g we;s wjOdrKh;a" úNd. iu;a ùfuka ,o
yels wd¾Ól jdis;a" wfma mdif,a isiqkaf.a ysi u; uyd
nrla m;s; fldg we;' f.or jevj, nr ±ä ùu Tjqka
ldhsl j wdndê; ;;a;ajhg m;a lsÍug ;a" Tjqkaf.a
wdrïNl Yla;shg ydks isÿùug;a fya;= úh yels h'�
fcHIaG oaú;Shsl isiqfjl= i|yd Wml,ams; jevNdrh
1' WoEik wdydrh iy iQodku } ú' 30
2' mdi,g hdug .;jk ld,h } ú' 45
3' mdi,a ld,h } me' 06
4' úIh ndysr jev } me' 2'5
5' mdi,ska wdmiq hdug .;jk ld,h } ú' 45
6' mjq, iu. .; lrk ld,h yd rd;%s wdydrh } me' 01
7' mdvï iudf,dapkh yd f.or jev mejreï } me' 4'5 ^1 úIhlg ú'30
ne.ska úIh 9la&
8' ksod .ekSug hk ld,h } me' 09
uq¿ .Kk meh 25 hs
�wjqreÿ 17l fyda 18l isiqfjl=g f.or jev lsÍug
mdi,a Èkhlg ks¾foAY lrk ld,h meh folls' i;s
wka;h we;=<; l< hq;= jkafka tla /hlg wod< jk
m%udK hs'�
3'3 úIhud,dj ;lafiarej
isiqka w'fmd'i' ̂ Wiia fm<& úNd.fha § l%shdlrk wdldrh;a"
fjk;a rgj, isiqka Bg iudk úNd.j,§ l%shdlrk wdldrh;a
ixikaokh lsÍfï§ fmkS hk lreKq wmf.a úuiSug ,la fõ'
fï ms<sn| j tlai;a rdcOdksfha isiqka w<,d l< wOHhkhlska
my; ±lafjk m%;sM, w;a úh'
1 jk j.=fjka ±lafjkafka 2016 w'fmd'i' ^W'fm<& úNd.fha
Ôj úoHd úIhOdrdfjys ms<s.;a fYa%Ks ixfhdackh fyda Bg jvd
by< fYa%Ks ,enQjkaf.a iuqÉÑ; m%;sY;h hs'
2 jk j.=fjka ±lafjkafka tlai;a rdcOdksh ^ mdol
jQ w'fmd'i' ^W' fm<& úNd.j,§ ,enQjkaf.a
iuqÉÑ; jHdma;sh ms<sn| j" 2004 § m< l< jd¾;djl
WoaOD;hls19'
tlai;a rdcOdksfhys w'fmd'i' ^W'fm<& m%;sM, jir
.Kkdjla ;=< idfmalaI j ia:dhs f,i mejf;k nj ms<s.kakd
fyhska fuu o;a; Wmfhda.s fldg f.k fï moaO;s foflys
ixikaokhla lsÍu idOdrK h'
2 jk j.=fjys .Kkh lr we;af;a
tlai;a rdcOdks moaO;sj, tla tla fYa%Ksh i`oyd fjka fldg
we;s ixLHd;aul w.h Ndú; lrñks' tkï(
fuu j.= foflys f;dr;=re mdol fldg f.k" tlai;a rdcOdksfha isiqkag iudk lrk úg" wmf.a Ôj úoHd Odrdfõ isiqkaf.a idOk uÜgï .ek úúO ksÍlaIK l< yels h' WodyrK jYfhka" ;=kla fyda Bg jvd by< fY%AKs ,nd f.k we;af;a Y%S ,xldfõ isiqka w;ßka 25]lg ;rula jeä m%udKhls' tfy;a
YS% ,xld w'fmd'i' ^W'fm<&
fY%aKs
ixfhdackh
iuqÉÑ;
m%;sY;
YS% ,xld w'fmd'i' ^W'fm<&
iuqÉÑ;
jHdm;a;sh
1 jk j.=j
2 jk j.=j
tlai;a rdcOdksfhys Bg iudk jQ 9 ,l=Kq .;a .Kk fo.=Khla muK jk w;r" th 50] lg wdikak h'
YsIHhka we.hSfï § ±kg wkq.ukh lrk l%uh wdpd¾h Ô' î' .=Kj¾Ok ukdj úia;r lrhs24'
�YsIHfhl= jvd;a mq¿,a oDIAáfldaKhlska we.hSug w'fmd'i' ^id'fm<& yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& úNd.j,g we;s YlH;dj úfõpkhg ,la ù we;' YsIHfhl= tla jrla fmkS isák úNd.hl ld¾hm,h mdol fldg .ekSfuka úIhud,djlska j¾Okh fõ heZhs wfmalaId lrk w.kd l=i,;d fndfyduhl we.hSula isÿ fkdfõ' th fndfyda isiqkg wjdisodhl h' ;j o" iu;=,s; j¾Okhlg yd /lshd iïnkaê; ksmqK;dj,g ;=vqfok ks¾-m%cdkk ^ & l=i,;d jvkakd jQ úIhdkqnoaO l%shdldrlï iSud lrk iq¿ iajNdjhla fï úNd. i;= fõ'�
1943 j¾Ifha úfYaI jd¾;dj1" tjlg mej;s wOHdmk l%ufha iuyr wvqmdvq fmkajd fohs'
�úNd. u.ska úIhud,dj md,kh lsÍu" úfYaIfhka oaú;Shsl mdi,aj, úIhud,djkaf.a kqmq¿,a nj iy ndysr úNd.j, wkqÑ; Ndjh�
B<Õg" tjlg Ndú; jQ fcHIaG oaú;Shsl iy;slh yd Wiia mdGYd,d iy;slh .ek i|yka lrñka"
�fï úNd. yqfola u;l ;nd .ekSfï Yla;sh uek n,k" lgmdvï lsÍug wkqn, fok" tajd kï" bka M,la fkdue;' fï ksid" ±kqu kj wjia:dj,g fhdod .; yels wkaofï m%Yak ie,lsh hq;= m%udKhla ilia lsÍug mÍlaIlfhda W;aiql úh hq;af;a h'�
úfYaI jd¾;dj tjlg mej;s we.hSï l%uh o úYaf,aIKh lrhs'
�,xldfõ wOHhkh yd b.ekaùu w;r we;s
iyiïnkaO;dj ms<sn| wjfndaOh úr, hehs wms iel
lruq' úNd.j,g mqyqKq lsÍfï l%uh mej;Sfuka u ta
wjfndaOh fkdue;s neõ fmfka' mqyqKq lsÍu jQ l,s"
wOHdmkh m%;sfIaO lsÍuls' YsIHhdg ysñ ke;s m%dma;s
,l=Kla Tyq fj; m%odkh lsÍu i|yd" úNd. l%ufha
ÿ¾j,;dfjka whq;= m%fhdack .ekSfï jEhula f,i fuh
ie,lsh yels h' YsIHhd ±k.; hq;= foa fkdi,ld yer"
mÍlaIlhd YsIHhdf.ka n,dfmdfrd;a;= jk ms<s;=re
f,i mqyqKqlrejd is;k oE flfrys wjOdkh fhduq lsÍu
fuhska isÿ fõ' m%Yak f;dard.kq ,nkafka wyUq f,i h'
lreKq f;dard .kafka tajdfhys we;s wod<;ajh wkqj
fkdj" tajd iu.%yKh lsÍfï yd kej; bÈßm;a lsÍfï
woyisks' lg mdvï lsÍu i|yd lreKqj, ksrjoH;dj"
ir, njg hg;a flf¾' woyia f;drù tajd lreKq njg
m;a fõ' YsIHhdg is;kakg kQ.kajhs' tfy;a YsIHhdg
wjfndaOhla we;s njg mÍlaIlhd rjgk ;;a;ajhg
m%udKj;a jk fia" lreKq lgmdvï lsÍug i,iajhs'�
;dlaIKsl yd ixialD;sl ÈhqKqjg iu.dó j" wOHdmkh
ksr;=rej u j¾Okh fõ heZhs wms wfmalaId l< o" ±kg mj;sk
l%uh ;=< we;s b.ekaùï" bf.kSï yd we.hSï l%shdj,Ska wmf.a
fouõmshkaf.a yd uq;=ka ñ;a;kaf.a mrïmrdj, mej;s l%uj,g
fnfyúka iudk fõ'
4' l%shd;aul l< yels úi÷ï
fuu foaYkfha wjika fldgfiys" ud woyia lrkafka" uq, §
ke.+ .eg¨ fol i|yd Èh yels úi÷ï lsysmhla bÈßm;a lsÍug hs'
tu .eg¨ kï( isiqkaf.a udkisl yd YdÍßl fi!LHhg ±ä j
n,mdkakd jQ;a" Ydia;%Sh mSvkhla we;s lrkakd jQ;a wêNdrhla
ork mdi,a úIhud,dj ms<sn| fmdÿ úfõpkh yd ±kg mj;akd
mdi,a úIhud,dfjka" 21 jk ishjfia bf.k.kakd jQ isiqkaf.a
wNsfhda.j,g id¾:l j uqyqK §ug yelsjk" jvd;a mq¿,a jQ
l=i,;d iuQyhla isiqkag ,efío hk .eg¨jhs'
udf.a m%ùK;ajh wOHdmkh fkdj .Ks;h hs' wOHdmk
.eg¨ .ek udf.a Wkkaÿj we;s jQfha wOHdmk wud;HdxYh yd
Wiia wOHdmk wud;HdxYh hgf;a mejf;k úúO wdh;k u.ska
ixúOdkh lrk ,o l%shdldrlïj,g iyNd.s ùfuks' ;j o"
wOHdmkh ms<sn| j ±kg we;s f.da,Sh m%jK;d .ek mqoa.,sl j
úuid ne,Sfuks' by; lreKq ms<sn| j ud bÈßm;a lrk fhdackd
tu w;a±lSï ;=<ska ,nd .;a oE h' fï fhdackdj,ska iuyr tajd
±kgu;a fmdÿ f,aLkj, ;sfnkakg mq¿jk'
fuu foaYkfhys ±kg mj;sk l%uh i|yd fhdackd fldg
we;s m%;sixialrK l%ufhka j¾Okh jkakla ñi ;on,
úm¾hdihla we;s lrkakla fkdjk nj yÕsñ' tfy;a tajdfha
iuqÉÑ; n,mEu" cd;sl wOHdmk wdh;kh n,dfmdfrd;a;= jk
mßÈ u" wfma orejkaf.a wOHdmk m, ;j ÿrg;a jeä ÈhqKq
lsÍug fya;= jkjd we;' cd;sl wOHdmk fldñiug wkqj2(
�orefjl= mdi,a yerhk ld,h meñfKk úg" w;a±lSï
wdY%s; bf.kSfuka j¾Okh ùug fm,UqKq" yelshdj
we;af;la úh hq;= h' lKavdhul idudðlfhl= ùug"
fnod yod .ekSug" wkqkaf.a whs;sjdislï .re lsÍug yd
bjiSug yels" ixfõ§" wmlaImd;S" ñ;%YS,s yd ldreKsl
wfhl= úh hq;= h' Tyq$weh m%dfhda.sl yd ;dlaIKsl
l=i,;d we;af;la úh hq;= h' ;j o" wjia:djka wjfndaO
lr .ekSug isoaOdka; Ndú; l< yels jQ o" úfõpl j
is;sh yels jQ o" ;¾ldkql+, j Woa.dó j yd ks.dó j"
úYaf,aIKd;aul j yd mQ¾K j o is;sh yelaflla úh
hq;= h' Tyq$weh udkisl j yd YdÍßl j fi!LHh
iïmkak úh hq;= h'�
;j o" wdpd¾h lkakka.r is;+ wdldrhg(
�wOHdmkh hkq Ydia;%Sh yd m%dfhda.sl ±kqï lreKq .%yKh lr .ekSu muKla fkdjk njg wms ork u;h m%udKj;a fia wjOdrKh fldg we;ehs is;uq' orejd mqyqKq lrkafka /lshdjla ,nd .kakg fyda úNd.hla iu;aùug muKla fkdfõ' mdif,a wruqK jkafka Tyqg ñksfil= jYfhka yd mqrjeisfhl= f,i mßmQ¾K Ôú;hla .; lsÍug b.ekaùuhs' ksji yd mdi, tlaù l%shd lsÍfuka Tyq iudcYS,S wfhla f,i yev.eiaúh hq;= h'�
�mYapd;a-m%d:ñl wOHdmkh úia;r l< yelafla" Ôj;aùug n,dfmdfrd;a;= jk úfYaI Ôú;h" Ôj;aùug iqÿiq mqoa.,fhl= yev.eiaùfï wruqKska fufyh jk wOHdmkhla f,i h" hk u;h wms ms<s .ksuq'�
4'1 fhdackdj( fcHIaG oaú;Shsl uÜgfï yd úoHd,hSh ;,fha iïmQ¾K úIhud,dj kej; w¾: ±laùu
mdi,a wOHdmkfha moku idïm%odhsl úIh bf.k .ekSu miqfldg fmrg hd hq;= nj wújdofhka ms<s.efka' ud fmr ±lajQ mßÈ" fcHIaG oaú;Shsl uÜgfï yd úoHd,hSh ;,fha cd;sl úIhud,dj" ks¾udKh fldg we;s whqßka u" iïmQ¾Kfhka u mdfya iE§ we;af;a" wOHhk jevigyk wjidkfha mj;ajk úNd.fha § mÍlaIKhg ,lajk" tfuka u wjidkfha §" w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^W' fm<& iqÿiqlï lrd fhduq jk úIhhkaf.ks' fï uÜgïj, cd;sl úIhud,dj b;d mq¿,a h' th l%shd;aul lsÍug mdi,a ld, igyfka 100]lg wdikak jQ ld,hla .; fõ' tjeks l%uhlska we;súh yels wksis m%;sM, wdpd¾h lkakka.r1
fufia olajhs'
�Ôú; ld,h ;=< u is; yd isrer tlsfkl u; m%;sl%shd olajhs' yqfola Ydia;%Sh úIhhka u; u /f|k mqyqKqjlska w¾O jQ;a" tal mdlaIsl jQ;a j¾Okhla we;s fõ'�
fndfyda rgj, cd;sl úIhud,dj" mQ¾K úIhud,dj fia
ye¢kafjk" iïmQ¾K úIhud,dfõ wkq - LKavhla muKs' cd;sl
úIhud,djg wu;r j" úIhud,dj u.ska hk uQ,hka mrdihla o"
úIh ndysr l%shdldrlï o"fï mQ¾K úIhud,djg we;=<;a
lrkafka orejkg ifudaOdksl fm!reI;ajhlska iukaú; ùug
wkqn,hla f,isks'
tfyhska" fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha mQ¾K
úIhud,djg yr yd ffjl,ams; hkqfjka ixrpl folla we;=<;a
úh hq;= h' fïjd tla j .;a úg" wkd.;fha § l%ufhka ixlS¾K
jk" .;sl iudchl l%shd l< yels mqrjeishl= ixj¾Okh lsÍug
odhl jkq we;' fujeks úIhud,d jHQyhl yr ixrplh úh
hq;af;a w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^W' fm<& iqÿiqlï
i|yd wjYH jk úIh h' ffjl,ams; ixrplfhka l=i,;d
,nd .ekSug isiqkg wjYH jk" tfy;a idïm%odhsl úIhfhka
fkd,efnk" bf.kqï wjia:d imhkq we;' tfia ,nd .kakd
l=i,;d jkafka" ikaksfõokh" ;SrK .ekSu" ks¾udKYS,s;ajh"
jevodhS Ñka;kh" kdhl;ajh yd wka;¾ mqoa., l=i,;d hk
fïjd h' fujeks mQ¾K úIhud,djlska isiqkg Y%S% ,xld iqÿiqlï
rduqfjys we;=<;a bf.kqï m, fod<i o" cd;sl wOHdmk
fldñIka iNdfõ uQ,sl ksmqK;d y; o" idOkh g wjia:dj
,efí' w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^W' fm<& úNd.j,
úIhh i|yd ilia ù we;s .=re flakaÞSh jQ mx;s ldur mdol
jQ bf.kqï mßirh" wdfõKsl ^ l=i,;d j¾Okh
fkd lrhs'
ffjl,ams; ixrplh id¾:l j l%shdfõ fhoùu"
wdfõlaIKh" yd iy;sl lsÍu jeks j.lSï m%dfoaYSh uÜgfï
wOHdmk wud;HdxY fj; mejßh yels h'
úIhh i;shlg
we;s ld,
mßÉfþo
.Kk
ix,laIH
1 wd.u yd idrO¾u
wOHdmkh
5 w'fmd'i' id' fm<
iqÿiqlïj,g
we;=<;a jkafka fï
fmdÿ úIh 6 hs'2 m<uq ni 5
3 .Ks;h 5
4 úoHdj 5
5 bx.%Sis 5
6 b;sydih yd iudc
wOHhkh
5
fjk;a
úIhh$
l%shdldrlï
fi!kao¾h
wOHhkh$fjk;a
NdId ^1 jk ldKavh&
10
fuu fldgi
w'fmd'i'
^id' fm<&
iqÿiqlïj,
fldgila fkdfõ'
fïjd m%Odk
jYfhka ;lafiare
jkafka mdi,a mdol
;lafiarelrK
l%ufha ld¾h idOk
f.dkqq u.sks
;dlaIKsl wOHhkh
^2 jk ldKavh&
fojk ni
fi!LHh yd YdÍßl
wOHdmkh
f;dr;=re ;dlaIKh
úIh - ndysr
uq¿ ld, mßÉfþo .Kk 40
fcHIaG oaú;Shsl pl%hg fhdað; jHqyh( 10 jk yd 11 jk fY%aKs21
1 jk ldKavh ( ix.S;h ̂fmrÈ.$wmrÈ.$l¾Kdg& Ñ;%" kegqï ̂foaYSh$Nr;& kdgH yd rx. l,dj ^isxy,$fou<$bx.%Sis&" bx.%Sis idys;H .%ka: ri ú£u" isxy, idys;H .%ka: riú£u" fou< idys;H .%ka: ri ú£u" wrdì idys;H .%ka: ri ú£u" NdId" fojk cd;sl ni$fi!LHh yd YdÍßl wOHdmkh
2 jk ldKavh ( lDIsl¾uh yd wdydr ;dlaIKh" ëjr yd wdydr ;dlaIKh" ^fudaia;r yd ;dlaIKh" l,d Ys,am" .Dy wd¾Ól úoHdj" jHdmdr yd .KldêlrKh" jHjidhl;ajh yd uQ,sl wd¾Ól úoHdj" f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh" udOH wOHhkh2 ^ 2016&
fhdað; jHQyfhys" ffjl,ams; ixrplh hgf;a" isiqkg ish reÑh wkqj" fi!kao¾hd;aul wOHhkh" ;dlaIKsl wOHhkh yd fjk;a NdId wdYs%; ud;Dld yeoEÍug Wkkaÿ flf¾' ta iu. u" 10 jk yd 11 jk fY%aKsj, § fojk ni" fi!LHh yd YdÍßl wOHdmkh iy f;dr;=re ;dlaIKh yeoEÍug isiqkag wjia:d i,id we;' fï úIh bf.k .ekSu uQ,sl j ;lafiare lrkq we;af;a mdi,a mdol ;lafiarelrK l%ufha ld¾h idOk f.dkqq u.skss' tajd w'fmd'i' ^id' fm<& iqÿiqlïj, fldgila f,i i,lkq fkd ,efí'
fcHIaG oaú;Shsl uÜgfï § flfrk fï l%ufha úIhud,d m%;sixialrK isiqka u; mejÍ we;s Ydia;%Sh wêNdrh ,sys,a lsÍug wdOdr jkjd muKla fkdj" bf.kSfï .=Kd;aulNdjh jeä lrk w;r u" w'fmd'i' iqÿiqlï .ek we;s f.da,Sh ms<s.ekSu;a wdrlaId lrkq we;' tfia u �Y%S ,xldfõ fmdÿ wOHdmkh i|yd jk kj wOHdmk mk;�20 kï jQ" cd;sl wOHdmk fldñifï jd¾;dfjys fhdað; mßÈ wkd.;fha § l%ufhka ixlS¾K jk" .;sl iudchl l%shd l< yels m%.dó mqrjeishl= ixj¾Okh lsÍug o bjy,a fõ'
wms ñka fmr ÿgq mßÈ iuyr Odrdjkays úIhhka 3la f;dard .ekSug isÿùu b;d oro~q iajNdjhla .kakd w;r" isiqka g tys§ jrKhla fkd ,efí' cd;sl wOHdmk fldñifï wOHhk folla" jk �cd;sl m%;sm;a;s f,aLkh 2003�14 iy �Y%S ,xldfõ fmdÿ wOHdmkfhys úIhud,d ixj¾Okh ms<sn| wOHhkh - 2014�22
u.ska isiqkag w'fmd'i' ^W' fm<& úIh ;=kla f;dard .ekSfï ksoyi jvd mq¿,a lsÍfuys we;s jeo.;alu ms<sf.k ;sfí' Tjqka ks¾foaY lrkafka Wmßu jYfhka úIh folla" úYajúoHd,hl mSGhlska kshu lrk ,o úfYaI úIh úh yels nj;a" ;=kajeks úIhh f,i ±kg mj;sk úIhh mrdifhka tlla f;dard .; hq;= nj;a h'
fuu ks¾foaYh yd fmdÿ ixrplh y÷kajd §u" jir 13l mdi,a wOHdmkfhka miq" 21 jk ishjfia id¾:l;ajhg m;aùug
wjYH ±kqu yd l=i,;djkaf.a mßmQ¾K j mdi, yer hdug
isiqkag wdOdrhla jkq we;' fmdÿ ixrplhg we;=<;a jkafka m<uq
ni" jHdmdßl bx.%Sis yd ikaksfõok l=i,;d" fi!kao¾hd;aul
l%shdldrlï weiqfrka idys;H ri ú£u" f;dr;=re ;dlaIK
úIh i;shlg
we;s ld,
mßÉfþo
.Kk
ix,laIH
1 m%%Odk úIh 1 10 w'fmd'i' Wiia fm<
iqÿiqlïj,g
úIhhka 3la
we;=<;a h'
2 m%%Odk úIh 2 10
3 m%%Odk úIh 3 10
fjk;a
fudähq,
yd
l%shdldrlï
m<uq ni
10
jD;a;Sh Odrdfõ
jHqyfha fmdÿ ixrplh
óg we;=<;a h'
tajd uQ,sl j
;lafiarelrkafka
mdi,a mdol
;lafiarelrK l%ufha
ld¾h idOk
f.dkqq u.sks'
jHdmdßl bx.%Sis yd
ikaksfõok l=i,;d
fi!kao¾hd;aul l%shd
u.ska idys;H ri ú£u
f;dr;=re ;dlaIK
l=i,;d
mqrjeisNdjh wdY%s;
l=i,;d
iudc hymeje;au
i|yd fi!LHh yd
Ôjk l=i,;d
jHjidhl;aj l=i,;d
úIh - ndysr
uq¿ ld, mßÉfþo .Kk 40
úoHd,hSh ;,h i|yd fhdað; jHqyh( 12 jk yd 13 jk fY%aKs
^w'fmd'i' Wiia fm< úIhOdrdj&
l=i,;d mqrjeisNdjh wdY%s; l=i,;d" iudc hymeje;au i|yd fi!LHh yd Ôjk l=i,;d" jHjidhl;aj l=i,;d iy úIh - ndysr l%shdldrlï fõ'
4'2 fhdackdj( úIhud,d wêNdrh fj; fhduqùu
w'fmd'i' ^Wiia fm<& úIhhka i|yd ±kg mj;sk úIh ks¾foaY" úYajúoHd,hg we;=¿ùfï yelshdj we;s iq¿ m%;sY;hla jQ isiqka flfrys wjOdrKh we;s j ixj¾Okh lr we;s neõ fmfka' tys m%;sM,hla f,i úoHd,hSh ;,fha isák isiqkaf.ka jeä fofkl=g mx;sfhys bf.k .ekSu fnfyúka wNsfhda.d;aul h' ;j o" úIh ks¾foaYhg wkqj kshñ; .Kkg jvd jeäfhka ld, mßÉfþo 40]la mdi,a ld,igyfkys ieu úIhlg u fjka fldg ;snqK o" úIh ks¾foaYh kshñ; ld, jljdkqj ;=< iïmQ¾K lsÍu .=rejrekag ÿIalr ld¾hhla ù we;' tu ksid ±kg we;s úIh ks¾foaYj, úIhud,d wêNdrh lrd fhduq úh hq;af;a" tu úIhh i|yd we;s ld,h .ek o wjOdkh fhduq lrñka" tajdfha wka;¾.;h iudf,dapkh lsÍfuka miqj h' ta jk úg" idudkH isiqfjl= g úIhud,dfõ i|yka jk wfmalaIs; bf.kqï m, idOkh lsÍug yels fõ' fuhska fmkS hkafka w¾:dkaú; úIhud,djla ilia lsÍu" ld,h .; jk" j.lsj hq;= jD;a;Sh ld¾hhla ñi" w¾O ld,Sk lemùula fkdjk nj hs'
4'3 fhdackdj( bf.kqï m, iu. m%Yak m;% fm< .eiau
úIh ks¾foaYj, i|yka jk wfmalaIs; bf.kqï m, iu. m%Yak m;% iudk ;;a;ajhlg m;a lsÍu" isiqkaf.a bf.kSï ;lafiare lsÍu i|yd b;d jeo.;a h' isiqka bf.k .;af;a l=ula ±hs kshu lrkafka bf.kqï m, h' ;lafiare l%uh u.ska isiqka bf.k .;a oE m%ldY lrkafka flfia o hkak j,x.= lrhs'
±kg furg Ndú; jk l%uh wkqj" m%Yak m;% ilia lsÍu i|yd úNd. fomd¾;fïka;=j úiska m;a lrk ,o uKav,hla
u.ska m%Yak m;% ilia flf¾' cd;sl wOHdmk wdh;kfha ieliQ
úIh ks¾foaYfha wvx.= bf.kqï m, wkqj isiqka ;lafiare lsÍu
t u.ska isÿ fõ'
úNd. fomd¾;fïka;=j úiska iïmdos; m%Yak m;%h wfmalaaIs;
bf.kqï m, ;lafiare jk mßÈ ilia ù ;sfí oeZhs iajdëk j
;yjqre lr .ekSug cd;sl wOHdmk wdh;kh y÷kajd § we;s
kj .=Kd;aul ;;a;aj md,k hdka;%Kh hym;a jHjydrhls'
w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^W' fm<& úNd. m%Yak m;%j,ska
wfmalaIs; bf.kqï m, kshñ; mßÈ ;lafiare jkafka o hkak
ms<sn| j cd;sl wOHdmk wdh;kfha wOHlaI ckrd,a úiska
úNd. fomd¾;fïka;=fõ úNd. flduidßia ckrd,a fj;
bÈßm;a flfrk jd¾Isl jd¾;dfjka ;j ÿrg;a fuu ls%hdj,sh
úêu;a fõ' lsishï ld,mßÉfþohla ;=< úNd. l%shdj,shg
tjeks hdka;%Khla y÷kajd §fuka" m%Yak m;%j, .=Kd;aulNdjh
;yjqre l< yels h'
4'4 fhdackdj( fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,hg idudkH fmdÿ mÍlaIKhla y÷kajd §u
úYajúoHd, wOHdmkfhka ksis m%fhdack .ekSug isiqfjl=g
we;s yelshdj we.hSfï wruqKska" 2000 jif¾ §" úoHd,hSh
;,fha isiqkag idudkH fmdÿ mÍlaIKh ̂ & y÷kajd fok ,È'
1997 foieïn¾ ui" cd;sl jevuq¿ jd¾;dfjka ks¾foaYs; fuu
mÍlaIKh fmdÿ wjÈu;a nj" ;¾lk yelshdj" .eg¨ úi£fï
yelshdj" iujfndaOh yd ikaksfõokh hk ixrpl y;rlska
iukaú; h'
cd;sl wOHdmk fldñifï 2016 jd¾;dj2 fhdackd lrkafka"
fuu mÍlaIKfhka bgqúh hq;= wruqKq bgq fkdjQ ksid" th
m%;sjHQy.; l< hq;= njhs' ta wkqj" cd;sl wOHdmk fldñiu
fhdackd lf<a kj mÍlaIKh fldgia follska iukaú; úh
hq;= nj h' m<uq jk fldgi - NdId ixrplh( wjfndaO lr
.ekSfï yelshdj yd rpkdjla fyda jd¾;djla ,sùfï yelshdj
mÍlaId lsÍu" fo jk fldgi - fmdÿ wNsfhda.H;d ixrplh(
iudcuh yd wdNdISh l=i,;d uekSu
kj mÍlaIKh jvd;a w¾:dkaú; lsÍug kï" by; ±lafjk
fldgia foflys u" wju ksmqK;d mÍlaId lsÍug ixrplhla o"
Wiia m%cdkk yelshd uekSug ;j;a ixrplhla o" ;sìh hq;= h'
fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,hg fujeks mÍlaIKhla
y÷kajd foñka" isiqkg wju ksmqK;d w;a lr §fuka" Tjqkag
bf.k .ekSfï by< uÜgu lrd msh ke.Sug i,iajd" mdi,a ish
uQ,sl j.lSu bgq lr;a oeZhs ;lafiare l< yels h'
4'5 fhdackdj( isiqkaf.a m%;sM, yd mdi,a ;lafiare
jd¾;d.; lsÍfï kj l%uhla
mdi,a yer hk isiqka jev f,dalhg msúfikafka Tjqkaf.a
w'fmd'i' ^id' fm<& fyda w'fmd'i' ^W' fm<& m%;sM, wkqj h'
tfy;a" fiajdfhdaclhkag wkqj" ld,{;djh" wdpdrYS,S nj yd
ixjdohla mj;ajd .ekSu jeks uQ,sl l=i,;d mjd Tjqka ;=<
fkdfõ' tys m%;sM,hla jYfhka" fh!jkfhda" ;ukag YlH;djla
fkdue;s ksid" uQ,sl jQ msúiqï uÜgfï /lshdj,g yev.eiSug
mjd wr., lr;s'
fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh ;,fha mQ¾K úIhud,dj,g
fhdackd lr we;s fjkiaùï y÷kajd§fuka miqj" fï ;;a;ajh
fjkia fõ hehs woyia flf¾' túg" f.!rjkSh jQ;a ks,
jYfhka ms<s .kakd jQ;a �mdi,a yerhdfï iy;slhla�23
ilia l< hq;= fõ' mq¿,a mrdihl úysfok l%shdldrlï
yd ksmqK;d ms<sn| j YsIH idOkhg fï iy;slh idlaIH
orkq we;' ;j o" 10 jk fY%aKsfha isg 13 jk fY%aKsh olajd
úIh ndysr l%shdldrlïj, iyNd.s;ajh yd idOkh fuka u
/lshdj, ksr;ùfï l=i,;d yd yelshd o tys wvx.= úh hq;= h'
fiajd fhdaclhd úiska b,a,k ish¨ m%dfhda.sl yd uDÿ l=i,;d
we;=<;a jQ" l=i,;d ms<sn| tjeks iy;slhla" w'fmd'i' ^id' fm<&
yd w'fmd'i' ^Wiia fm<& u.ska imhkakd jQ Ydia;%Sh yelshdjka
olajk iy;slhlg jvd m%fhdackj;a úh yels h'
11 jk fY%aKsh olajd iy 13 jk fY%aKsh f;la wOHdmkh iïmQ¾K l< isiqkag �fcHIaG oaú;Shsl mdi,a iy;slh� yd �Wiia fcHIaG oaú;Shsl mdi,a iy;slh� hk kïj,ska ye|skafjk mdi,a yerhdfï iy;sl fol ,nd Èh yels h' fuu iqÿiqlï foflys ixrpl jkq we;af;a(
m%odkh ixrpl
fcHIaG oaú;Shsl
mdi,a iy;slh
idudkH fmdÿ mÍlaIKh - 11 jk fYa%Ksh
w'fmd'i' ^id' fm<& úIh 6l fY%aKs uÜgï yd
mdi,a mdol ;lafiare ,l=Kq(
wd.u iy idrO¾u wOHdmkh" m<uq ni"
.Ks;h" úoHdj" bx.%Sis" b;sydih yd iudc
wOHhkh
fiiq úIh ms<sn| idOk$ l%shdldrlï(
fi!kao¾h wOHhkh$fjk;a NdId ^1 jk
ldKavh& ;dlaIK wOHhkh ̂ 2 jk ldKavh&
fojk ni" YdÍßl wOHdmkh" f;dr;=re
;dlaIKh
ish¨ u isiqkag fujeks iy;slhla msßkeófï uQ,sl
wruqK jkafka wkd.; fiajd fhdaclhkag;a" jeäÿr yd Wiia
wOHdmk wdh;kj,g;a" mdi,a yerhk fï ;reK mrmqr i;=
±kqu" l=i,;d yd ksmqK;dj, mßmQ¾K me;slvla iemhSu hs'
;j o" fuu iy;slh" w'fmd'i' ^id' fm<& yd w'fmd'i' ^W' fm<&
idïm%odhsl fY%aKsj,g wu;r j" fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh
;,fha fjk;a idOkhka o ms<s.kakd ksid" mdi,a wOHdmkfhka
Wmßuh Wlyd .ekSug isiqkaf.a fm,Uùfï by< hdula
we;s fõ'
m%odkh ixrpl
Wiia fcHIaG oaú;Shsl mdi,a iy;slh
idudkH fmdÿ mÍlaIKh-11 jk fYa%Ksh
idudkH fmdÿ mÍlaIKh- 13 jk fYa%Ksh
w'fmd'i' ^id' fm<& úIhhka 6l fY%aKs uÜgï yd mdi,a mdol ;lafiare ,l=Kq(
wd.u yd idrO¾u wOHdmkh" m<uq ni" .Ks;h" úoHdj" bx.%Sis" b;sydih yd iudc wOHhkh
fiiq úIh ms<sn| idOk$ l%shdldrlï(
fi!kao¾h wOHhkh$fjk;a NdId ^1 jk ldKavh&" ;dlaIKsl wOHhkh ^2 jk ldKavh&" fojk ni" YdÍßl wOHdmkh yd f;dr;=re ;dlaIKh
w'fmd'i' ^W' fm<& úIhhka 3l fY%aKs uÜgï yd mdi,a mdol ;lafiare ,l=Kq(
fjk;a úIhhkaf.a idOk yd l%shdldrlï(
m<uq ni" jHdmdßl bx.%Sis yd ikaksfõok l=i,;d fi!kao¾hd;aul l%shdldrlï ;=<ska idys;H ri ú£u" f;dr;=re ;dlaIKl=i,;d" mqrjeisNdjh wdY%s; l=i,;d" iudc hymeje;au i|yd fi!LHh yd Ôjk l=i,;d" jHjidhl;aj l=i,;d iy úIh ndysr - l%shdldrlï
5' ks.ukh
wfma rfgys ±kg mj;sk wOHdmk l%uh" fvdkfuda¾ iy fida,anß hq.j,ska miqj fndfyda ÿrla meñK we;' tfia jQfha wdpd¾h lkakka.r ue;s;=udf.a mqfrda.dó m%h;akhkag ia;=;sjka; jkakg h' tfy;a" 21 jk ishjfia § wmf.a ó<Õ mrïmrdjg id¾:l;ajhg t<öu i|yd wmf.a wOHdmk l%uh ksis fia ilia lr .ekSug ;j fndfyda ÿrla hd hq;= h' kqÿre wkd.;fha § u kj ks¾udKd;aul fjkiaùï iys; mßKdñ; ^ & wdlD;shlg fhduqùug wmg isÿ jkjd we;'
fï i|yd wm wmf.a l%fudamdhhka l%udkql+, j ie,iqï lr
.; hq;= h' bka miq wmf.a wOHdmk l%ufha ish¨ wxY wm isiqka
yg wkqn,hla jk mßÈ ixúOdkh lsÍfuka" Tjqka wo;a" fyg
Wodjk f,dalfha;a" bf.k .ekafuka yd jev lsÍfuka o hym;a
f,i Ôj;a ùug iQodkï l< hq;= fõ'
fufia wkd.;fha fjkia jk l%shdoduh fuu foaYkfhka
bÈßm;a l< mßÈ" fcHIaG oaú;Shsl yd úoHd,hSh uÜgï i|yd
fhdackd l< ia:djr jQ;a" l%ufhka j¾Okh jkakd jQ;a fjkiaùï
u; mokï l< yels h' fuu fhdackd l%shd;aul l<fyd;a"
tajdfha iuqÉÑ; M,h wfma wOHdmk l%uh h:d ld,fha § fjkia
fldg" B<Õ hq.h lrd ia:djr j fufyhjkjd we;'
merKs Ök wdmaf;damfoaYhla fufia lshhs
�.ila me< lsÍug iqÿiq u ld,h jir úiailg fmr h'
fojk iqÿiq u ld,h wohs'�
oYl .Kkdjlg fmr" .ila me< lsÍug wms wiu;a jQfhuq' tfyhska ;j;a ld,h wmf;a fkdhjd" wo ta .i me< l< hq;= h'
foaYlhd ms<sn| j ' ' ' ' '
wdpd¾h Wmd,s udïmsáh ±kg Y%S ,xld újD; úYajúoHd,fha iajNdúl úoHd mSGfha .Ks; wOHhkdxYfha m<uq fY%aKsfha fcHaIaG lÓldpd¾hjrfhl= jYfhka lghq;= lrhs' le,Ksh úYajúoHd,fha" úoHdmSGfha" .Ks; fomd¾;fïka;=jg wkqnoaO jjir úismylg wêl lS¾;su;a jD;a;Sh ld,iSudjlska wk;=re j t;=ud Y%S ,xld újD; úYajúoHd,hg iïnkaO úh'
.d,a, ßÉukaâ úoHd,fhka m%d:ñl yd oaú;Shsl wOHdmkh yeoEre t;=ud le,Ksh úYajúoHd,hg we;=<;a j .Ks; úIhhms<sn| úoHdfõ§ úfYaI Wmdêh yodrd m<uq fm< mx;s idud¾:Hhla iys;j iu;a úh' t;ekska fkdkej;=Kq t;=ud ish Ydiaf;%dakak;sh msKsi lekvdfõ Tgdjd úYajúoHd,hg we;=<;a j tys§ Tyq ish úoHdm;s yd o¾Yk Y+Í Wmdê ,nd .;af;ah'
Ydia;S%h jYfhka m%ùK úoajf;l= jQ wdpd¾h Wmd,s udïmsáh ue;s;=udf.a odhl;ajh úYajúoHd, moaO;shg muKla iSud fkdjqKq w;r Tyq oekg YS% ,xldfõ wOHdmkh iïnkaOfhka lghq;= lrk m%ùK úoaj;=ka w;ßka tla wfhls' j¾;udkfha t;=ud my; i|yka cd;sl wdh;kj, idudðl;ajh orñka YS% ,xldfõ mdi,a wOHdmkh iy Wiia wOHdmk lghq;=j, m%j¾Okh fjkqfjka ish wmßñ; odhl;ajh imhñka isà'
� úYajúoHd, m%;smdok fldñIka iNdj - ;;a;aj iy;sl ms<sn| ia:djr lñgqj
� cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj - idudkH wOHdmkh ms<sn| ia:djr lñgqj
� cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj - Wiia wOHdmkh ms<sn| ia:djr lñgqj
� Y%S ,xld m%;S;k uKav,fha md,l iNdj
� cd;sl wOHdmk m¾fhaIK yd we.hSï uOHia:dkh
� fld<U úYajúoHd,fha wOHdmk mSGfha mSG iNdfõ ndysr idudðl
2015 - 2018 w;rld, mßÉfþofha Tyq my; i|yka ;k;=re o fynùh'
� cd;sl wOHdmk wdh;kh - iNdm;s - Ydia;%Sh lghq;= iNdj
� Wiia wOHdmk wud;HdxYh - idudðl - m%;S;k iy ;;a;aj iy;sl ms<sn| ia:djr lñgqj
;jÿrg;a t;=ud 2015 wf.daia;= ui isg 2016 foieïn¾ olajd ld, iSudj ;=< hqfkiaflda wdishd meis*sla l,dmfha cd;sl iqÿiqlï rduqjla ixj¾Okh lsÍu i|yd jQ lñgqfõ idudðlfhla f,i lghq;= lf<a h'
;dhs,ka;fha nexfldla kqjr§ 2015 cq,s ui mej;s úfYaI /iaùug iyNd.s ùug;a cd;sl iqÿiqlï rduqjla i|yd l,dmSh ud¾f.damfoaY ixj¾Okh ms<sn| j bÈßm;a lsÍula i|yd;a hqfkiaflda ixúOdkfha nexfldla YdLdfjka t;=udg wdrdOkd lrk ,o w;r" 2016 fmnrjdß ui cmdkfha fgdalsfhda kqjr meje;ajQ jd¾Isl /iaùfï§ o fu;=ud úiska cd;sl iqÿiqlï rduqj ms<sn| j m%f;Hhsl wOHhkhla bÈßm;a lrk ,È' tfukau 2018 j¾Ifha § hqfkiafldaj u.ska m%ldYhg m;a lrk ,o �wdishd meis*sla l,dmfha iqÿiqlï rduq ixj¾Okh lsÍu yd Yla;su;a lsÍu ms<sn| ud¾f.damfoaY� hk uefhka jQ cd;sl m%ldYkhg o ish Ydia;S%h odhl;ajh imhd we;'
t;=ud ;j ÿrg;a Wiia wOHdmk wud;HdxYh u.ska 2015 foieïn¾ ui m%ldYhg m;a lrk ,o �hdj;ald,Sk lrk ,o Y%S ,xld iqÿiqlï rduqfõ� ixialdrljrhdo úh'
bÈß oYlh i|yd Y%S ,xldfõ idudkH wOHdmkh ms<sn| cd;sl m%;sm;a;shla i|yd jk fhdackdj, m%Odk wx.hla jQ �Y%S ,xldfõ idudkH wOHdmkfha úIhud,d ixj¾Okh� uefhka jQ m¾fhaIK lKavdhfï idudðlfhl= f,i t;=ud 2014 j¾Ifha § cd;sl wOHdmk fldñIka iNdjg iydh úh' tfiau tu jif¾ § u t;=ud �.Ks; wOHdmkh - w;S;" j¾;udk iy wkd.;� hk uefhka 24 jk fÊ' B' chiQßh wkqiaurK foaYkh o meje;aúh'
lkakka.r Ñka;kfha ienE M,hla jQ wdpd¾h Wmd,s udïmsáh úoaj;dKkag" wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurK foaYk ud,dfõ 30 jk foaYkh meje;aùu i|yd cd;sl wOHdmk wdh;kh uy;a wNsudkfhka hq;= j wdrdOkd lrhs'
iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurK foaYk ud,dj
01' uydpd¾h fÊ' B' chiQßh' ^1988&' wOHdmkfha m%cd;ka;%SlrKh( wdpd¾h
iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r ue;s;=udf.ka bgqjQ fiajh'
02' uydpd¾h iaj¾Kd chùr' ^1989&' wOHdmk wjia:d jHdma; lsÍu fkdksñ
l¾;jHh'
03' uydpd¾h fla' ví,sõ' .=Kj¾Ok' ^1990&' w;S;h ms<sn| lkakka.r
o¾Ykh - hg;a úð; md,k iufha wOHdmkh" wd.u" ixialD;sh yd
iudch'
04' foaYnkaÿ fndaf.dv fm%aur;ak' ^1991&' wOHdmkh" ksoyi /l.ekSu
msKsi úh hq;= h' ksoyia wOHdmkhg kj w¾:l:khla'
05' foaYudkH" l,dlS¾;s wdpd¾h wdkkao ví,sõ' mS' .=ref.a 1992 wOHdmkh
fufyhùfï n,h( wod< nj yd ;;a;ajh flfrys we;s wdNdIh'
06' uydpd¾h Ô' t,a' mSßia' ̂ 1993&' cd;sl ixj¾Okhg mokula jQ lkakka.r
m%;sixialrK'
07' uydpd¾h ,laIauka ch;s,l' ^1994&' iajdëk;ajh Wfoid wOHdmkh -
ixj¾Okh" fm!oa.,sl ksIaGdjka yd iudc m%uqL;djka iïnkaO .eg¨'
08' uydpd¾h ví,sõ' wdßhodi o is,ajd' ^1995&' cd;sl wOHdmk l%uhla
ms<sn| ixl,am'
09' uydpd¾h pkaød .=Kj¾Ok' ̂ 1996&' Y%S ,xldfõ wOHdmkh n,jka; lsÍfï
fuj,ula o@ ke;fyd;a iudc ip,;dj ,nd .ekSfï WmlrKhla o@
10' ã' ta' fmf¾rd' ^1997&' bf.kSu yd b.ekaùu i|yd wjYH ksoyi'
11' isjkkaÈkS fodf¾idñ' ^1998&' yskaÿ iuhjd§ wOHdmkh iy wdpd¾h
lkakka.r wOHdmk o¾Ykh'
12' wdpd¾h fm%auodi Wv.u' ^2001&' hg;a úð;jdoh" f.da,ShlrKh iy
wOHdmkh'
13' uydpd¾h fÊ' î' Èidkdhl' ^2002&' uxikaêhlg t<U we;s NdIdjla(
isxy, NdIdfõ j¾;udk ;;a;ajh .ek úu¾Ykhla'
14' uydpd¾h ta' ã' ù' o tia' bkaør;ak' ^2003&' wOHdmkh iy ixj¾Okh(
iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.rhkaf.a N+ñldj'
15' iqis,a isßj¾Ok' ^2004&' Y%S ,dxlsl iudch yd rdcH m%;sks¾udKhg
lkakka.r odhdoh iïm;la yd mdGhla jYfhka'
16' weï' iS' mdkaÜ' ^2005&' újD; mdi,a wOHdmk ixl,amh mßKduh yd
Ndú;h ^bkaÈhdkq mßhdf,dalh&'
17' ckdêm;s kS;S{ tÉ' t,a' o is,ajd' ^2006&' nyq ixialD;sl iudchla ;=<
Y%S ,dxlsl wkkH;djl bÈß ie,eiaula m%;sIaGdmkh lsÍu'
18' wdpd¾h' ta' Ô' yqfiaka biauhs,a' ^2007&' ckj¾. w;r wOHdmkfha
iu wjia:d iy Y%S ,xldfõ uqia,sï m%cdjf.a wOHdmkh ms<sn|
m%;HfõlaIKhla'
19' uydpd¾h kdro j¾KiQßh' ^2008&' j¾;udk ikaO¾Nh ;=< lkakka.r
Wreuh( Wiia wOHdmkh ms<sn| rdcH N+ñldj'
20' uydpd¾h ldf,da f*dkafiald' ^2009&' lkakka.r wOHdmk
m%;sixialrKj, fkdksñ l¾;jH mQ¾Kh lsÍu'
21' uydpd¾h .dñKS iurkdhl' ^2010&' Y%S ,xld úYajúoHd, wOHdmkfha
.eg¨ yd wNsfhda. ms<sn| iuia;djf,dalkhla'
22' uydpd¾h ta' ù' iqrùr' ^2011&' wdpd¾h lkakka.r ksoyia wOHdmk
fhdackd yd áhqIka jHdmdrfha mYapd;ald,Sk jHdma;sh'
23' wdpd¾h' Ô' î' .=Kj¾Ok' ̂2012&' lkakka.r ±lau( wOHdmk m%;sixialrK
wNsfhda.'
24' uydpd¾h ta' fla' ví,sõ' chj¾Ok' ^2013&' wOHdmk m%;sixialrKj,ska
±kqu flakaøSh jQ mqrjeis .=Kdx. imsreKq wOHdmkhla lrd'
25' wd¾' tia' ueo.u' ̂2014&' mYapd;a lkakka.r hq.fha wOHdmk m%;sixialrK
ms<sn| iudf,dapkhla'
26' uydpd¾h tia' ikaorfia.rï' ^2015&' lkakka.r m%;sixialrK yd Wod
jk Y%S ,dxlsl ±kqï wd¾Ólh'
27' wdpd¾h Wmd,s tï' fiaor' ^2016&' lkakka.r hq.fhka Tíng( 21 jeks
ishji ioyd wOHdmk m%;sixialrK'
28' fcHIaG uydpd¾h iqÔj wurfiak ^2017&' ffjoH wOHdmkh iy
lkakka.r o¾Ykh'
29' wdpd¾h iqfka;%d lreKdr;ak ^2018&' iudk;djg tfrysj iu;dj