wark yamnin wauhnitaya 1, tûki yak yultiktalik

38

Upload: others

Post on 15-Jul-2022

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik
Page 2: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik lankaltayang sulana ki kulnani balna karak,

KOVID-19 yamahni kurinh yak, Kul kurinh Bû, Tawahka Tûni yak, Kulyamwa Tunun Nuhni

Apisni kaupak yamwi, COVID-19 patni yulni, walabis lankalninka adi wauhnitaya karak,

kata di kurihni an nitni nuhni talda kidi yulni kulûn balna yakat. Honduras. A.

Presidencia de la República

Secretaría de Estado en el Despacho de Educación

Subsecretaría de Asuntos Administrativos y Financieros

Subsecretaría de Asuntos Técnico Pedagógico

Dirección General de Modalidades Educativas

Subdirección General de Educación para Pueblos Indígenas y Afrohondureños

Yamna muinh ki:

Equipo Técnico de la Subdirección General de Educación para Pueblos Indígenas y

Afrohondureños

Lawitalwi baranglana ki:

Subdirección General de Educación Básica

Rawasna balna lawitalna:

Dirección General de Innovación Tecnológica y Educativa

Diseño y Diagramación

Eleazar Tomé Escobar

©Secretaría de Educación

1ª calle, entre 2ª y 4ª avenida de Comayagüela, M.D.C.,

Honduras, C.A.

www.se.gob.hn

Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

lankaltayang sulana ki kulnani balna karak,

KOVID-19 yamahni kurinh yak

Kul kurinh Bû / Tawahka Tûni yak

Edición única 2020

YUNIN YULNI YAMNA – BAKANNIN AWAS KI

Page 3: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

Kaldakana

ki balna

ASNI I

Page 4: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

1

Kul Kurih Bû/Tawahka

_________________________________________________

______________________________________________________

_____________________________________________________

_______________________________________________________

A. Ninign katayang nûyang kidi

Talyakta rawastah ampat kaldakawa taldaki wayani balna

yak.

Asni I: Kaldakana ki balna

Page 5: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

2

Kul Kurih Bû/Tawahka

A. yultiktalik lankaltayang

Kaldaka ki balna

ALASNA: Alasna kidi mâ muik yang yâm kaldakadi,

ismanglâk kaldakadi.

PINIBUK: Adi kaldakanani kidi laih muih asmik di as pin

kaupak mayawa kat, mamuik yak alasna kapat kaldakadi.

NININGISIH: Ma muik payak dutni kaldakadi, mâ tikingdulih

mayawi, kapat kaldakada taim.

YAMANDÚ: Adika laih ma muikyak sat as mayawi, sanni kapat,

ma butuk kidi yûklau dawak ma tunuk kidi nûh kaldakadi.

KULNABUK: Mâ muik yak dutni kadakada taim, mâ mikpawas

kalahwi. Aidakih mayawa taim.

ANNI: Anni kidi kaldakadi di as yamdak yamni mai kalahwas

taim. Kapat banh putma kidi sah dana kapat kaldakaman.

Yulwi talna 1: Kaldakana balna sât kidik talyaktayang.

Page 6: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

3

Kul Kurih Bû/Tawahka

Yamni

Dutni

Ma muik yak kaldaká balna kidi satni bû yak uduhwi: yamni dawak dutni .

Yamni kaldakana balna kidi muih sangnika yak isninglak ki: nanang mik

wakaihwa kat, wanaih karak ârik isdayang taim kapat kaldakadi.

Kaunah Kaldaká dutni kalaíh muih kulnani yak dauhkalwi kata dika balna

muihnina yak kalalawi: kulnabuk, yul yak awi kulwi, kalpulih dawak

yamandú, adi balna kidi ambuk maiyamwi.

Kaldakana kidi yamni dawak, dutni kidi talyaktayag.

Page 7: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

4

Kul Kurih Bû/Tawahka

Pahwa bapusin bin as yulnani

Pahwabin as sakawa dai wasnuh yak; wanaihni mahni duwa

dai. Kaunah pahwabin kidi kulana bukna dai, wanaihni balna

kidi witin karak yakikisdanin want awas dai, kat pahwabin kidi

uba kalbaunin manh dai, kapat bik wanaihni balna yak dutni

kalyamwa dai. Pahwabin kidi mâ as nû kalna dai “kidi

kaldakanani kidi laihwatnin”, Nû kalna dai aima mahni win kidi

isning lak murwi puhyakwa kat, isning lakwa dai dawak

laihwatwa dai, kaput bik yamni kadakawa dai, kapat laih

wanaihni balna karak yamni yakikisdadai. Kidi kaupat dutni

kaldakawa taim kapat yamwa dai. Wayani yak kapat:

Yulwi talna 2: Dutni kaldakayang kidi apis laihwattayang

Page 8: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

5

Kul Kurih Bû/Tawahka

Muih uk kaldakanani balna

Ma wanaihki balna yak talyakdanh, ma tingki kalanin yulni. Kat

mayang yak ampat kaldakada mayang kat, kidi adi kuladi

muih uk yak ilp kalyamnin ki. Kat muih uk yak ambuk yamwa

taim mayangna yak bik ambuk mai yamwi .

Muih uk yak kapat kaldakawa taim talyaknin lâih ki, kat mawanaihki

kidi kulnabuk karak lik ki, muhni kidi sat ûk taldi, kaput taim ma ilp ki

watki, yamni kalnin yulni.

Yulwi talna 3: Muih uk kaldakana ni balna

Page 9: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

6

Kul Kurih Bû/Tawahka

Talayang.

Alasna mayang

Ilp

yamtayang.

Wanaih ki yak dutni, kaldakawa kidi ilp

yamtayan.

Talayangwanarhki balna yak minit as dutni kat ilp yamta yang,

yakaupak talayang bitik pak alasa isdayang na.

Yulwi talna 4: Muih uk dutni kaldakawa kidik

balna yak ilp yamtayang.

Page 10: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

7

Kul Kurih Bû/Tawahka

1. Wayani balna kidi talayaktik ayangni balna rawastayang

andi kaldakanani kat.

Kulanabuk.

Alasna.

Yamandû.

Kalmakun.

Kalpulih.

C. Yamtik lankaltayang.

Wark ni balna kidi yamdi lankaltah: Ampat

kaldakayang kidi nû alahwayang.

Page 11: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

8

Kul Kurih Bû/Tawahka

2. Wayani balna yak ampat kaldakawa kidi talyakta

rawastah.

___________________

__________________

3. Wayani as iringtah ampat wanaihma yak ilp yamnin kidi.

Wark ni kidi yamdi lankalnin. Kaldaká ki balna

talyaktayang

Page 12: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

9

Kul Kurih Bû/Tawahka

ASNI II

COVID-19 Nining yak

kalmaintalnin dawak

tanitdaknin

Page 13: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

10

Kul Kurih Bû/Tawahka

A. Niningkatayang nûyang kidi.

Coloreo la imagen que representa coronavirus. Wayani kidi ikirh tayang andika corona virus kidi.

ASNI III: COVID-19 yak tanitdaknin dawak mậ maintalnin ki.

Page 14: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

11

Kul Kurih Bû/Tawahka

¿Wais yah covid 19?

¡Ampatman! virus as yang, uhdono wanaihu sanni

karak. Sirihni palni yang iwih mahni yak bayaknik,

trisam as karak muih bitik yak bayaknik dawak traski

balna yak, yuldarangkat dî bitik yak. Awar moihni

yak sipyang somgko atnik dî as muih as yak bir wa

kat bayaknik sirihni palni sak yang pậ mahni yak

balhtik lik yang sirihni palni sau saran arunka yak sak

yang, muih as ting kau paras wa kat ridi yang

bayak nik, alasna yang nangtak muna awinik,

tinpas muna, makpa munh yadama kat pama bitik

daniwan kalki, sirihni palni yang a mang ta lah.

Yulnani talna 1 Taldayang corona virus kidi.

Page 15: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

12

Kul Kurih Bû/Tawahka

Sanni bauna Bukutna

Tun dala Duran dalâ

Trísiamhna /nangnitak isih

Corona virus kidi adi yamani wayawi

Kalsuh

Yulwi talna 2: Coronavirus mai laihwa taim ais yamanhni

mayawa kidi

Page 16: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

13

Kul Kurih Bû/Tawahka

Ma tingki kidi sup karak minit

bani suhda atnin ki.

Muih balna karak nailîh lik atnin

ki.

Munh, nangtak dawak timpas

yak ting kau laihnin awas ki.

Alahyawanim kat nangtak

dawak tinpas lamanin ni

duyayawanim ki.

Ampat kalmaintalnin kidi Coronavirus nining yak

Ting kau kalparasnin awas ki.

Tingbanh karak nangtak lamadi

trisiamnin ki.

Yulwi talna 3: Kalmaintalnin Coronavirus yulni

Page 17: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

14

Kul Kurih Bû/Tawahka

¿Ting kidi ampat suhnin yah?

Was dawahk sub

karak laihtayang

Tingpas kidi bik

yamni buhtayang

Tingni nunh kidi yamni

buhtayag.

Ting dang kidi bik

Ting bikis kalpak biri

biri buhtayang

Ting dang balna kidi bitik

yamni buhtayang.

Yulwi talna 4: Ma tingki suhdi lakaldanh

Page 18: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

15

Kul Kurih Bû/Tawahka

Coronavirus kidi ais yamdak mai laihnin awas kidi

rawastayang.

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

_____________________________

Wark yamni lankalnin balna:

Page 19: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

16

Kul Kurih Bû/Tawahka

Coronavirus laihwa kat ais yamahni mayawa kidi

rawastah.

________________________ ________________________

________________________ ________________________

________________________ ________________________

Warkni balna kidi yamta lankaltah:

Page 20: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

17

Kul Kurih Bû/Tawahka

ASNI III

Umâni mâ dikalmuk

yamnani amagna balna.

Page 21: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

18

Kul Kurih Bû/Tawahka

1. Wayani kidi talyaktah ándi nisannina kaupak kulataman kat pihni pisni yakat

rawastah.

A. Nininkatayang di nuyang kidi

ASNI III: Umâni mâ dikalmuk yamnani amagna balna.

Page 22: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

19

Kul Kurih Bû/Tawahka

Tawahka mayangna

Mâ Tawahka Sulani kidi Sará mâni kaupak adika saun yak yalalahdi,

kaunah pa bitik duda mayang kidi mayangna tûni yak mânah

ayangni pakna ki, kidik bahang sauni adi daniwan palni mayang,

mâ kulnaki balna kidi asang awaî bayakwa kidi yak bang ki, waspa

nuhni, pan bas satni, ting lau satni bitik mâ tûki yak ayangni pakna,

mâ takit barak balna. Yâm kaldakadi umani yulni dakanik kat yakat

sak ki sins kulnin balna kidik.

¡Dalani kalda kayan Tawahka yang kidi!

Yulwi talna 1: Kaltalyaktayang ais Sulani kaupak yang kidi

: Umâni mâ dikalmuk yamnani amagna balna.

Page 23: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

20

Kul Kurih Bû/Tawahka

Kalpak biri biri kula yalana kidi

Tawahka kúlnani yak sak ki dî duwa kaupak biri biri yuwi kasnin

muih dî dis balna kidi karak, mâ muik balna karak ilp yamdi

mâ takit yak manin, kapat laih mâ wanaihki balna karak

kalpak yalahna aslah dudarang. Mâ dik almuk balna kidi

kaput kulanani duduwa dai banh, kal muih karak putni aslah

yayalahda dai, biri as as di kat ûk mik kalanin.

Yulwi talna 2: Aslahyalah kulani

Page 24: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

21

Kul Kurih Bû/Tawahka

Pâki yak dî balna umani kaupak dûdâ

kid wayani balna

Mâ yamna ki balna kidi, ma pâki wayani ki. Mâ paki dini balna kid wayani as

talda kat, ma kulna ki yak mai dû kiwi, pâ yamni balna duda yakat. Muih uk

pâni yak sakawama bik kulnam yak talaman ampat kidi. Mâ yamnaki balna

kidi yul mahni apapakwi, ampat mâ tanitbarak balna sara mâni yak

yalalahwa dai kidi kapat, sangka kapat mâ kúlnaki yak duidi. Dî yaksinh palni

ki mâ yamnaki balna kidi amangdi mâ sins ki yak duda atnin, witinna sinsni yak

kaput tilahwi duina kapah mayang bik mâ mûki dawak mâki balna yak tilahdi

manin.

Dî almuk tawahka balna dadana kidi minit nuhni, kulnin nuhni kaladi mậ sauki

pa akat, kidi bahang yuldi mayang mậ kidi balna.

Yulwi talna 3: Pâki wayani kulna balna

Page 25: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

22

Kul Kurih Bû/Tawahka

Tawahka balna ki û as yak apat yalalahwi

Tawahka Sánchez tapan balna kidi, ûnina yak, wark mâni as kidik

yak bitikpak mâ kidi kilwas yakat yaklalauwi wark yamninna,

walabis kaupak kukungh balna kat bitkpak yaklalawi, yayal balna

kidi diukna yamnin lalaihwi, kaunah ahal balna kalaih, wark

yamnin dîni balna duwi ramh yamak yak lak uiwi, yayal balna

kalaih diukwi bayayak wak jalahwi panmak watak yak dahna

balna kidi sawi, dakwi ûyak ihilwi, matunak kungni kidi karak lahnin

yulni. Kaunah walabis ahal balna kalaih tinglau balna

dîbayayahwi tanit tatalwi, dî wail balna aiwi kaswarang awas

yulni. Kunkungh balna kalaih mapiris dini ukwa da watak warkni

yamna alahuiwi. Kaunah wawahma dawak sirarau as as kalaih

yamak yak uiwi wark yamnin.

Û watak yak bik dî mahni dahwi yayakwi.

Yulwi talna 4: Ampat yálahdaki ma ûki yak

Page 26: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

23

Kul Kurih Bû/Tawahka

Yulwayak isdana kidi yamdanh.

1. Ma dikalmuk balna yamnani ap pawasna kidi

walyakdanh.

P M D S F H V U < M Z

I O Ậ I D N R I D A D

H N M Q E A W J R Y G

B U A W R B V F H A I

A M T F C I Y P Ñ W D

R E A U D S F G J L V

A N D I K W W I L î Q

B T K F Ñ R N A E R U

G A K I W A T A K T I

W N J T K S C G J E W

Yul walyaknaman balna kidi walsah yak rawastah:

1. _____________________________________

2. _____________________________________

3. ______________________________________

4. _______________________________________

Yamdi lankalnin balna:

Page 27: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

24

Kul Kurih Bû/Tawahka

3. Pâma wayani as iringtah dawak ikirhpan dutaman kat ikirtah.

2. andika wayani kidi pâma wayani kat tuyulni as payak atah.

Niningkana kidi kapat.

Yamdi lankalnin balna:

Page 28: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

25

Kul Kurih Bû/Tawahka

Ma tûki yak rawasdi

lankaldanh

ASNI IV

Page 29: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

26

Kul Kurih Bû/Tawahka

A. nining katayang un yang din balna

1. Tuyulni as yak atah andi tubinwa kidi Tawahka tûni yak

yus mayamwapah .

û â

ä

ã

tz

u

i k’ tz’ b’ Î ch’

2. Tawahka yak yul tunun sinka ultah

_________________________ ___________________________

__________________________ ___________________________

___________________________ ____________________________

ASNI IV: Ma tûki yak rawasdi lankaldanh

Page 30: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

27

Kul Kurih Bû/Tawahka

Talyakdangh tûbinwa mâ tûki yak kidi,

dawak yuln kalahwa balna ki.

am

isdang

uhbin

â

îtang

Ûnuh

A a

I i

U u

 â

Î î

Û û

Yulwi talna 1: Tûbinwa Tawahka tuni Yak

Page 31: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

28

Kul Kurih Bû/Tawahka

Badayah balna Tawahka yak kidi yuldi taldi lanmâlahwanh

No. GRAFEMA / CONSONANTES

NOMBRE DEL GRAFEMA

1 A a a

2 Â â aa

3 B b ba

4 D d da

5 H h yah

6 K k ka 7 L l Lih

8 I i i

9 Î î ii

10 M m mâ

11 N n nu

12 P p pai

13 R r ra

14 S s saî

15 T t Tâ

16 U u u

17 Û û uu

18 W w Wili

19 Y y Yala

20 LH lm alh 21 LN ln baln

22 MH mh amh

23 NG ng ning

24 NH nh anh /inh

25 RH rh arh

26 NGH ngh kungh

Wilî

Malai

Lalanh

Kama

Dárasa

Babil

Yulwi talna 2: Badayah balna mâ tûki yak

Page 32: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

29

Kul Kurih Bû/Tawahka

Tuki yak tû minik yultayang

k

ba

bi

bu

bậ

la

li

lu

lậ

Da

Di

du

dậ

Ka

Ki

ku

kậ

ma

mi

mu

mậ

na

ni

nu

nậ

pa

pi

pu

ra

ri

ru

Yulwi talna 3: Tûmiklibit Tawahka yak

kidi ankaltayang

Page 33: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

30

Kul Kurih Bû/Tawahka

Tumiklibit balna yamdi lanmâlahwanh, dawak yul balna ampat

pakda kidi.

Libitwa + Tubinwa = Tuminiklibit

a

i

u

î

û

M

ma

mi

mậ

mu

masah

minikpa

muih

mậpiris

mûn

Masah

Yulwi talna 4: Yul balna pakdi mawangh

Page 34: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

31

Kul Kurih Bû/Tawahka

Yulni balna kidi tûmiklibit yak sahyakdangh

Niningkana as:

Sahyakna sah- yak- na lalahna la – lah - na

Libitna ______________ bakanna ______________

Sarahna _______________ sahkalpana _______________

Tâwaihna __________________ kalasmak _________________

Kukungh __________________ unhlawa __________________

Yakisdanin __________________ kalpaknin ____________________

Mâ ____________________ â _______________________

Wawaihna _________________ yangna ______________________

Yulwi talna 5: Tûmiklibit yak sahyaktayangh

Page 35: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

32

Kul Kurih Bû/Tawahka

1. tû miniklibit balna rawasnin dậna kidi rawasta danh yamtah

Ba

bi bu bậ bî bû

pa

rậ

nu

ya

ti

Yamdi danmậlahwanh: Yulditaldi dawak

rawasdi lan kaldanh

Page 36: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

33

Kul Kurih Bû/Tawahka

Badayah dawak tûbinwa balna bang kidi karak bahata libitta tûminiklibit

yamtah, dawak kidi kau yultunâ kalahwa balna yulyak rawastah, yulni

yáknaman kidik kau wayani as iringtah.

Tûminiklibit yamtah Tûminilibit yamnaman

karak yul as

rawastayang.

Yulni rawasnaman kidi

Wayani as irigntah.

w + a = wa walalau

A, â, i, î, u, û. B, d, k, l, m, n, r,

s, t, w, y.

Warni balna kidi Yamdi lankaldangh

Page 37: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik

WARK YAMNIN WAUHNITAYA 1

TÛKI YAK YULTIKTALIK LANKALTAYANG SULANA KI KULNANI

BALNA KARAK, KOVID-19 YAMAHNI

KUL KURINH BÛ

Page 38: Wark Yamnin Wauhnitaya 1, Tûki yak yultiktalik