MARKEN-ERLEBNISWELT

ToegangsprijzenVolwassenen:Kinderen (tot 12 jaar):Jongeren (12 tot 15 jaar):Scholieren, studenten, leerlingen,(vervangende) dienstplichtigen (vanaf 16 jaar):

OpeningstijdenWerkdagen: 10:00 tot 19:00 uurZaterdag en feestdagen: 10:00 tot 17:30 uurZondag: 11:00 tot 16:30 uurGelieve de beperkte openingstijden in acht te nemen.

8 €gratis entree4 € 6 €

Bitburger met alle zintuigen belevenBezoek de Bitburger Marken-ErlebnisweltDe Bitburger brouwerij, opgericht in 1817 in de zuidelijke Eifel, behoort met een jaarlijkse productie van zo‘n vier miljoen hectoliter tot een van de belangrijkste premium-brouwerijen van Duitsland.

Zie, hoor, voel en proef wat ons Bitburger Premium Pils zo bijzonder maakt. Wij laten u zien hoe Duitslands meest getapte bier ontstaat.

Tijdens een rondleiding door de Bitburger Marken-Erlebnis-welt kunt u Bitburger met alle zintuigen beleven

In de genieters-lounge nodigen we uit voor een vers getapt Bitburger Premium Pils

Neem bovendien een kijkje in de Bitburger shop met zijn gevarieerde aanbod

Onze Bitburger Marken-Erlebniswelt is aangepast voor gehandicapten

Wij verheugen ons op uw komst!

Bitburger Braugruppe GmbHRömermauer 3, 54634 BitburgTelefon 06561 14-2497E-mail marken-erlebniswelt@bitburger.deInternet www.bitburger.de

03

Beste wandelgasten,

De oplettende Eifel-vakantieganger zal het niet zijn ont-gaan: het aanbod aan hoogwaardige en boeiende wandel-paden in Eifel en Ardennen werd voortdurend verder ont-wikkeld en uitgebreid. Zo is de Eifelsteig tussen Aken en Trier trouw aan zijn motto 'Waar rots en water je begeleiden!' ingericht en heeft zich gevestigd tussen de TopTrails of Germany. Hij wordt gefl an-keerd door al even sublieme zogenaamde Partnerwegen. Allereerst de Partnerwegen in het Noorden, die het thema-tische universum van de noordelijke Eifel voor u openen. Gevolgd door de Vulkaaneifel-Paden, die een kijkje in de roerige geologische geschiedenis van dit stuk Eifel bieden. Niet meer weg te denken uit het wandelaanbod van de Eifel zijn ook de Droompaden – romantische premium-rondwan-delingen in halve of hele dag formaat in het oosten van de Eifel. Het Wandelavontuur Ardennen voert de wandelaars over wegen en paden van onze Oost-Belgische buren.

Drie wegconcepten zijn er nu nog bij gekomen: Het nieuw ingerichte NatuurWandelPark delux nodigt uit om op negen grensoverschrijdende en 14 andere premium-routes het zuiden en zuidwesten van de Eifel te verkennen. Door zijn natuurlijke variatie en de rijkdom aan natuurmo-numenten en culturele schatten imponeert in het dal van de Ahr de nieuwe, als predicaatweg geplande AhrSteig. En het Römerkanal-Wandelpad langs een meesterwerk van Ro-meinse bouwkunst, de antieke waterleiding van de Eifel tot aan Keulen, ademt geschiedenis.

In dit magazine laten we overtuigde Eifelfans aan het woord komen, die allemaal een heel persoonlijk wandelpleidooi houden voor de unieke coulissen van de Eifel. Laat u aanste-ken door hun enthousiasme! Het beste argument voor een wandelvakantie in de Eifel is uiteindelijk echter het land-schap zelf. En dat is zo uitnodigend mooi en afwisselend dat iedereen zich hier graag op een wandeltocht begeeft. Beleef het zelf!

Hop! We verheugen ons op u!

Uw team van de Eifel Tourismus (ET) GmbH

De wandelpaden van de Eifel08 Eifelsteig Stijg op naar het geluk

Partnerwegen van de Eifelsteig14 De buren in het noorden Themawereld Noord-Eifel20 Vulkaaneifel-Paden Criminele tango voor wandelvoeten

26 NIEUW: NatuurWandelPark delux Rotsenspektakel, vlinderpark, orchideeënparadijs

36 Droompaden Gewoon niets dan genieten

44 NIEUW: AhrSteig Verhalen beleven tijdens het wandelen

48 NIEUW: Römerkanal-Wandelpad Eifelwater voor Colonia

64 Wandelarrangementen Eifel Wandelen zonder bagage op Eifelsteig en partnerwegen

66 Impressum & uitleg symbolen

Belgische Ardennen52 Wandelavontuur Belgische Ardennen Land van contrasten

56 Plezierwandelingen in Oost-België Aan het water en langs panorama's en heuvelruggen

58 Lang en goed: de 'GR 56' Spanningsboog tussen wilde natuur en culturele oorden

60 Wandeltips Belgische Ardennen

Extra boekje Wandelvriendelijke gastgevers van de Eifel02 EIFEL – kwaliteit heeft een naam

04 Eifelsteig

Partnerwegen van de Eifelsteig07 De buren in het noorden09 Vulkaaneifel-Paden

12 NatuurWandelPark delux

14 Droompaden

Eifel Tourismus (ET) GmbHKalvarienbergstraße 1 · 54595 PrümTelefoon: +49 (0) 65 51 - 96 56 0Telefax: +49 (0) 65 51 - 96 56 96www.eifel.info · info@eifel.info

Boek uw Eifel-avonturen!Hotline: +49 (0) 65 51 - 96 56 0www.eifel.info/wandern.htm

AhrSteig

Coverfoto: 'Vulcano infoplatform' op de Steineberger Ley

04

Dewandelkuur

Eifelen? Wandelen in de Eifel is iets heel bijzonders. Zonsopgang bij een van de 45 Eifelblikken, zonson-dergang van de klippen boven de Rursee of de bovenaardse stilte in de Schneifel. De dans van de vlin-ders in het dal van de Irsen, het originele profi el van kasteeldorp Reifferscheid of het alpiene karakter van het dal van de Lieser. Wijn en bier, vulkaan of maar, kalk en basalt, bos en heide – gehucht of stadje, meer of rivier? Eifelen – dat is een hele bijzondere manier van wandelen.

Eifelen – wandelen voor fi jnproevers

WAN

DELL

AND

Eifelsteig - het

gelukspad

Natuurmonu-

ment waterval

Dreimühlen

05

Dat een land zo is als het is, ligt in Gods hand. Dat je een land ook zo intensief kunt beleven als het is, dat kun je beïnvloeden. Daarbij heb-ben de ‘Eifelaners’ een bijzonder handje be-wezen als dramaturgen en een enorm profes-sionele aanpak getoond als wegen-regisseurs.

Optimaal...Als wegen-regisseur gaat het erom, de hoog-tepunten van een landschap tijdens het wan-delen goed (plezierig en zonder frustraties) te verbinden. Dat kan hem zitten in de toe-nadering tot het bos, in uitzichtpunten of in het contact met de geschiedenis of met veel-zeggende plekken. Een wandelaar wil de ge-heimen van een landschap ontdekken, en wel zelfstandig. Wanneer daarvoor de sleutels voor het openen van de landschappelijke en culturele schatten vindbaar langs de wandel-paden verborgen liggen, dan kan iedereen de geheimen voor zich persoonlijk ontraadselen. Ontdekken is in elk geval intensiever en span-nender dan grote informatieborden met ver-heven pedagogische wijsvinger...

Mijn Eifel "In mijn jonge jaren lokten de nachtelijke kamp-vuren me naar de Eifel. Als student wandelde ik van Bonn te voet naar Aken en ik genoot ervan om steeds nieuwe wegen te vinden. Als jonge vader veroverden we de Eifel in gezinsverband onder het motto 'eens kijken waar de weg ons naar toe brengt...'. Het plezier in wandelen van mijn al lang volwassen kinderen stamt zonder twijfel uit deze onbekommerde Eifelwandel-dagen. De Eifel biedt gemoedelijke wandeluur-tjes, schaaft je wandelidealen bij, hij verrast en betovert. Hoe mooi ik het elders ook vond, het mooiste blijft de Eifelgrond..."

Michael SängerHoofdredacteur van het tijdschrift Wandelmagazine

Droomtijd

op de

Droompaden

Schitterende

blik op

burcht Eltz

06

Eifelen – wandelen met belevenisgarantieOnderscheiden met het Duitse wandelkeur-merk voor premiumwegen of als Kwaliteitsweg Wanderbares Deutschland – waar een keur-merk op staat, daar zit kwaliteit en pure bele-venis in. Het is geen toeval dat ook de hoofd-wandelroute door de Eifel, de 313 km lange Eifelsteig van Aken naar Trier, een gecertifi -ceerd premium-wandelpad is en het behoort zelfs tot de momenteel 14 TopTrails of Germa-ny. Elk kwaliteitslabel vormt op zijn manier een garantie voor optimaal wandelplezier. Daarbij zijn de ijkpunten voor ‘puur wandelplezier’ snel beschreven: natuurlijke paden en wegen, inte-gratie van de karaktervolle landschapsvormen, de route leidt naar fraaie uitzichtpunten, de ze-kerheid van een duidelijke markering resp. be-wegwijzering en de garantie van uitnodigende plekken om te picknicken of een hapje te eten.

De wandelnetwerkenIn het zuidwesten van de Eifel, in het Duits-Luxemburgse Natuurpark voor de poorten van Trier, bestaat het netwerk van gecertifi ceerde premiumtoeren van het NatuurWandelPark delux uit 23 wandeltochten. Negen daarvan zijn zelfs aangelegd als grensoverschrijdende wandelpaden tussen Luxemburg en Duitsland. 14 andere dagtochten openbaren het natuur-park Zuid-Eifel. Verder naar het oosten, in de eigenzinnige en ruwe Vulkaaneifel met de status van natuur- en geopark zijn het de 14 Vulkaaneifel-Paden, die als partnerwegen van de Eifelsteig voor aantrekkelijk wandelplezier zorgen. Nog verder oostelijk in de vulkaanpar-ken van de regio Mayen-Koblenz en Brohltal/Laacher See ligt een klein maar fi jn netwerk van premium-gecertifi ceerde dagtochten – de 26 Droompaden, waarvan er 16 in de Eifel lig-gen. Ten noorden sluit de nieuwe AhrSteig van de bron van de Ahr in Blankenheim (Noord-rijn-Westfalen) tot de monding in Remagen (Rijnland-Palts) aan. Het complete noorden van de Eifel, van de Hoge Venen tot aan het gebied rond het Nationaalpark Eifel en verder de Vooreifel in, kent een twaalftal andere part-nerwegen van de Eifelsteig en heeft daarnaast nog een goed uitgebouwd netwerk aan fraaie rondwandelpaden in de Roereifel te bieden.

Het EifelwegennetwerkHet wegennetwerk van de Eifel is formidabel. Het berust historisch op een door de decennia heen gegroeid netwerk van wegen. De afgelo-pen tien jaar werden gebruikt om het netwerk ten gunste van meer kwaliteit en afwisseling uit te dunnen. Dramaturgisch uitermate geschikte toeren werden geheel nieuw ontwikkeld, alle overige toeren werden met het oog op een hoog kwaliteitsniveau herzien en klaar gestoomd en sommige van deze verbeterde toeren werden al gecertifi ceerd. De als het ware ‘APK-keuring voor wandelpaden’ bestaat sinds precies tien jaar. Kern van de testcriteria is de afwezigheid van hinderlijke elementen (asfalt, lawaai, ver-keer, bosbouwwegen...) en de aanwezigheid van prikkelende elementen (kronkelende paden, panorama’s, passages door weiden, kloven etc.). Alles wat afbreuk doet aan het wandelplezier, de wandelervaring nadelig beïnvloedt, wordt sindsdien stap voor stap geëlimineerd. Nog is het proces van algehele vernieuwing niet hele-maal afgerond. Het resultaat is echter nu al in-drukwekkend.

NatuurWandelPark delux

Natuurschouwspel

Irreler Wasserfälle nabij

de Teufelsschlucht

Vulkaaneifel-Paden – partners van de Eifelsteig

Het Eichholzmaar, een van de

kleinste maaren in de Eifel.

07

En zo gaat EifelenWie maar een halve of één dag beschikbaar heeft, kiest uit het enorme netwerk, al naarge-lang waar hij zich geografi sch bevindt, een pas-sende dagtocht. Zelfs de Eifelsteig of AhrSteig, en dat geldt nog meer voor het schitterende Römerkanal-Wandelpad van Nettersheim via Rheinbach naar Keulen, kunnen op bepaalde delen ook als dagetappen gecombineerd wor-den. Of je nu uit de richting van Aken, Düren, Keulen of Bonn, van Koblenz, Trier, Luxemburg of België komt – de bereikbaarheid vanuit de metropolen en dichtbevolkte gebieden rond de Eifel is verbazingwekkend goed. Dus, bij het Eifelen hoort een beetje tijd, een, twee, drie of meer dagen, de nodige goedertierenheid van de weergoden en de keuze van een aantrekke-lijke en op de behoeften afgestemde toer.

Starten, ontdekken, aankomenNiets is beter dan een snel gevonden startpunt. Gespannen verwachtingen, welke coulissen, welke hoogtepunten de toer te bieden heeft. Alle tochten kun je van tevoren op internet op www.eifel.info/wandertourenplaner-eifel.htm bekijken. Routeverloop, de geschiktheid voor bepaalde interesses of weersituaties, de loop-tijd, de eisen aan de conditie, tips voor kleding

en opmerkingen over pauzeermogelijkheden en horeca etc. – iedereen kan zich in een hand-omdraai een beeld van de toer vormen. Dan volgt het ontdekken. Zich laten pakken door de dramaturgie van het landschap, erop ingaan en voor zich ontdekken. Rusten waar en hoe lang je maar wilt, en uiteindelijk voldaan en gelukkig aankomen.

Wandelen in de Eifel, dat is altijd een wan-delkuur. Wanneer gaat u eifelen?

Römerkanal-Wandelpad

Langs het meesterwerk

van Romeinse bouwkunst

ademt men geschiedenis.

Partnerwegen van de Eifelsteig in het noorden

'Eifel-Blikken' openbaren fantastische uitzichten

op de verschillende gedaanten van de noor-

delijke Eifel, zoals hier bij de Modenhübel bij

Gemünd.

AhrSteig

Bron van de Ahr in

Blankenheim –

tevens vertrekpunt

van de nieuwe 'Steig'

08

WAN

DELL

AND

In het dal

van de Roer

bij Widdau

Hier is het

motto van de

Eifelsteig

"Waar rots en

water je

begeleiden"

helemaal van

toepassing.

'Toen wij het steile pad hadden beklommen, dat de helling naar boven kronkelde, zag ik voor de eerste keer de abdij', staat in Umberto Eco's roman 'De naam van de roos'. En nauwelijks anders vergaat het de wandelaar die tijdens de Eifelsteig klooster en abdij Himmerod aanschouwt. Zeker, hier gaat het pad niet bergop maar omlaag, rijst het aedifi cium niet duister ten hemel, maar kabbelt beneden de Salm - maar het aura, het stilte ademende dal, het in bos, weiden en water gekoesterde kloostercomplex, dat oogt allemaal net zo gelukzalig historisch en welhaast middeleeuws vreemd.

09

Klaus kan cool zeggen omdat hij met negen jaar de Saar-Hunsrück-Steig is gelopen en met tien de Donausteig. En wel helemaal. En nu met elf dus de Eifelsteig. Vroeger hebben we de bagage zelf meegezeuld en 's ochtends het onderdak voor de avond geregeld. Dit jaar hebben we via de Eifel Tourismus GmbH overnachtingen, bagagetrans-port en lunchpakketten vooraf geboekt. Zo kun-nen we ons volledig concentreren op het wande-len en genieten.Op een ochtend in juli verlaten we Aken. 15 dag-etappes hebben we voor de boeg. We willen steeds vijf dagen aan één stuk lopen en dan – tamelijk bijbels - een rustdag inlassen. De eerste etappe is al een volledig succes. Langs water en weiden loopt het pad langzaam omhoog naar de Struffelter Heide. Binnen vier uur zijn we in Roet-gen. Precies de juiste inloopdag. Op dag twee marcheren we bij stralende zonneschijn over de Hoge Venen naar het pittoreske Monschau. Etappes drie en vier brengen ons – trouw aan het motto van de Eifelsteig: Waar rots en water je begeleiden – langs rotsen, bossen en het heerlijk blauwe merenplateau van de Eifel, zodat we af en toe het gevoel hebben door de Alpen te lopen. Even voor Gemünd worden we verrast door een onweer. Onze functionele kleding met keurmerk geeft de weerstand voor ons gevoel na vijf minu-ten op. We vluchten een hooischuur in. 's Avonds blikken we vanaf het terras van het hotel op de wachttoren van de voormalige NS-'Ordensburg' Vogelsang. "Daar zijn we geweest", zegt een ver-wonderde Klaus.Op de vijfde dag gaan we bij motregen omhoog naar klooster Steinfeld, maar we hebben een rustdag voor ons en halen de goed getrainde groep voor ons dus vastberaden in. En dan volgt de dag rust. Eindelijk een keer geen wandel-schoenen. Op zondagochtend gaan we omhoog naar de basiliek van Steinfeld, wonen de mis bij,

nemen deel aan de kloosterrondleiding en strek-ken ons dan heerlijk uit bij een biologische 'fl amm-kuchen' in de tuin voor de gasten. Het leven kan zo mooi zijn.In de tweede week zijn vier liter water en een pak Compeed-blarenpleisters per dag de norm. De lengte van de etappes en het aantal hoogte-meters nemen toe, maar ook wij groeien met de uitdagingen mee. Op dag tien bereiken we Daun. De tweede rustdag! We zijn niet zo'n vleeseters, maar op die avond delft de gezinsschotel Croa-tia met een vrachtwagen gebakken aardappels het onderspit. Daun moet de beste ijssalon ter wereld hebben want op die dag bezoeken we die drie keer.In de laatste week zijn alle pijntjes in één klap verdwenen. Op sommige dagen leggen we vijf kilometer per uur af. Van Daun naar Mander-scheid loop je door het dal van de Lieser, dat wel een kloof in de Alpen lijkt. Na twee vredige nach-ten in de stilte van klooster Himmerod komt de koningsetappe van Bruch naar Kordel: bijna 30 kilometer. "Kan dat ons nog afschrikken?", vraag ik Klaus. Die schudt het hoofd en begint alvast te stappen. Nog twee dagen lopen we door de rustgevend ruisende gemengde bossen, ver weg van verkeer en lawaai, en dan ligt Trier aan onze voeten. We hebben het gehaald! Wanneer we afdalen richting stad zegt Klaus: "Dat was echt de beste Steig." En wie wil dat te-genspreken?

Het geluksgevoel

verlengen?

Links en rechts van

de Eifelsteig lopen de

partnerwegen NRW

(vanaf pagina 14) en

de Vulkaaneifel-Paden

(vanaf pagina 20) door

het gevarieerde land-

schap van de Eifel.

Klooster Himmerod

Markus Brandstetter en zoon Klaus (11)

'Eifelsteig-bedwingers' in drie weken.

Als alleenstaande vader gaat de onder-

nemer-coach met zijn zoon regelmatig

bergbeklimmen en wandelen.

Bijzonder graag in de Eifel.

Wanneer vader en zoon door de Eifel stappen"Wat gaan we in de vakantie doen?" vraagt Klaus. "Wandelen." "Ver?" "313 kilometer." "Cool", zegt Klaus en haalt zijn rugzak uit de kelder.

Stijg opnaar het geluk

E40

E29

265

266

265

56

44

E29

1

E31

61

553

399

264

265

56

51

258

258

258

4

266

257

477

51

60

60

A27

E42

64

E44

602

E4221

1

48

1

48

257

421

410

51

E29

410

257

E29

422

51

418

268

5253

49

53

N19

N27 N17

257

50

E42

E29

E42

265

56

1

E29

57

477

410

A3

N67

N632

N11

50

N647

N658

N626

N676

N7

Schwarzer MannSchwarzer Mann698 m.698 m.

Schwarzer Mann698 m.

Hohe AchtHohe Acht747 m747 m

Hohe Acht747 m

NürburgringNürburgringNürburgring

i

i

i

i

i

i i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

ii

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

Ahr

Urft

Kronen-burger

See

Kyll

Our

Ole

f

Olef-talsperre

Erft

Rur

Ru

rWehebachTalsperre

Lieser

Nims

Kyl

l

Nim

s

Kyll

Our

Enz

Sûre

Sauer

Mosel

Lieser

Ru

rs

tausee

Urftstausee

Kyll

Wirft

BütgenbacherSee

Our

Amel

Lac deRobertville

Ah

r

Wesertal-sperre

Hill

Warche

Braun-

lauf

Getzbach

BE

LG

I EN

Kalterherberg

Kommern

Raeren

Rocherath

Büllingen

Bütgenbach

Waxweiler

Bleialf

Dahlem

Mettendorf

Schönecken

Einruhr

Amel

Burg Reuland

Freilingen

Üxheim

Schalkenmehren

Wißmannsdorf

Minden

Lissendorf

Simonskall

Urft

Kronenburg

Birgel

Steffeln

Gillenfeld

Eckfeld

Laufeld

Sinspelt

Langsur

Ralingen

PlütscheidIrrhausen

Alendorf

Ahrhütte

Rurberg

Rohren

Hasenfeld

Zerkall

Wasserbillig

OLEFTALBAHN

RUR

TALB

AH

N

Berlingen

Pelm

Densborn

Birresborn

Zendscheid

Wallenborn

Immerath

Strotzbüsch

Mehren

Echter-nacherbrück

Holsthum

Bollen-dorf

Pronsfeld

Schmidtheim

Kerpen

Meerfeld Pantenburg

Biersdorfam See

Gondorf

Philippsheim

AuwWolsfeld

Oberweis

Michelbach

EIFELQUERBAHN

Niederehe

Gemünden

Köttelbach

Messerich

Mayschoß

Dorsel

Haag

Montenau

Nürburg

Adenau

Vogelsang

Schmidt

Roth

Oudler

Nettersheim

Blankenheim-WaldBlankenheim

Steinebrück

Robertville

Sourbrodt

Mürlenbach

Usch

St. Thomas

TRIE

R-KOBLENZ

TRIE

R-K

ÖLN

TRIER-KÖLN

TRIER-K

ÖLN

Olef

BONN-BAD MÜNSTEREIFEL

Arloff

Körperich

Hasborn

Höfen

Konzen

Müllenbach

Kornelimünster

Steinfeld

Kordel

Ouren

Tintesmühle

Dasburg

Bivels

Vossenack

Aach

Alfter

Aremberg

Auel

Bettenfeld

Binscheid

Brimingen

Bruch

Büdesheim

Dahlem

Daleiden

Dierscheid

Dreis

Dreis-Brück

Dudeldorf

Eicherscheid

Erkensruhr

Erp

Eschfeld

Fersch-weiler

Friesheim

Großlangenfeld

Großlittgen

Habscheid

Halsdorf

Hamm

Hersdorf

Himmerod

Hollerath

Hönningen

Houverath

Hütterscheid

Wasser-billiger-brück

Igel

Klüsserath

Kopp

Leidenborn

Lützkampen

Marmagen

Meckel

Meisburg

Mirbach

Mülartshütte

Mützenich

Mützenich

Nasingen

Neichen

Neidenbach

Neroth

Neumagen-Dhron

Newel

Nieder-bettingen

Nörvenich

Oberla-scheid

Obermaubach

Oberscheidweiler

Oberweiler

Olzheim

Orenhofen

Ormont

Piesport

Rheinbach

Ripsdorf

Rittersdorf

Salmtal

Seimerich

Sellerich

Sevenig

Spangdahlem

Stupbach

Swisttal

Trittscheid

Trierweiler

Üdersdorf

Tettscheid

Udenbreth

Vettweiß

Wallendorf

Welschbillig

Wershofen

Wiesbaum

Wildenburg

Woffelsbach

Zemmer

Zingsheim

Zweifall

Steinborn

Zermüllen

LeudersdorfLosheim

Pesch

Hostel

Neunkirchen

Reifferscheid

Esch

Born

Broich

Mesenich

Moersdorf

Steinborn

Weidenbach

Deudesfeld

Nohn

Duppach

MüllenbornSchwirzheim

Keppeshausen

Karlshausener Mühle

Kreuzberg

Obersgegen

Berdorf

Dahnen

Auw

Oberpier-scheid

Utscheid

Ernzen

Beaufort

Wintersdorf

Meiserich

Ober-bettingen

Philippsweiler

Eichenbach

Schuld

Insul

Sierscheid

Kreuzwein-garten

Echtershausen

Mürringen

ETTELBRUCK

ROSPORT

ERDORF

EHRANG

NIDEGGEN

ZÜLPICH

BAD MÜNSTEREIFEL

DAUN

ECHTERNACH

BITBURG

NEUERBURG

VIANDEN

DIEKIRCH

IRREL

KYLLBURG

SPEICHER

WITTLICH

GEROLSTEIN

PRÜM

ARZFELD

ST.-VITH

WAIMES

HELLENTHAL

STADTKYLL

HILLESHEIM

SCHLEIDEN

MECHERNICH

KALL

ROETGEN

MONSCHAU

SIMMERATH

GEMÜND

KREUZAU

STOLBERG

LANGERWEHE

ESCHWEILER

BRÜHL

HEIMBACH

MANDER-SCHEID

JÜNKERATH

KELBERG

WEILERSWIST

SCHWEICH

ERFTSTADT

HÜRTGEN-WALD

AACHEN

EUSKIRCHEN

DÜREN

TRIER

Naturpark

NaturparkSüdeifel

Nordeifel

NaturparkHohes Venn-Eifel /

NaturreservatHohes Venn

Naturpark Hohes Venn-Eifel /

Deutsch-Luxemburgischer

Naturpark /

Natur-und

NationalparkEifel

GeoparkVulkaneifel

Natur-parkOur

7

1

4

5

10

1012

8

2

14

9 9

13

6

66

3

3

11

6666

4949

070707

2

54

8

13

12

1

10

11

6

A

B

C

D

E

F

G

H

I

12

3

4

5

6

7

8

9

10

12

11

13

14

Schönberg

GR 573

GR 56

GR 15

GR 573

VAR 56

VAR 56

GR 56

VAR 56

GR 56

GR 5

GR 56

GR 56

Dümpelfeld

10

De gastgevers langs de Eifelsteig vindt u

in het extra boekje.

Wandelvriendelijke gastgevers

Nr.Eifelsteig

Eifelsteig

Partnerwegen in het noordenVulkaaneifel-

PadenRömerkanal-

Wandelpad

1 2 3

10 11 12

13

14

15

16

17

18 19

20 21

2223

24 25

26

27

28

29 30 31

32 33

34

35 36

37 3839

40

41

43 44

45 46 47 48

49

50

51

52

53

456

7 8 9

42

Legenda

Toerinformatie 'en detail'www.eifelsteig.de www.eifel.info/wandern.htm

De Eifelsteig-fanpagina bij Facebook: www.facebook.com/eifelsteig

InformatieTel. +49 (0) 65 51 - 96 56 0info@eifelsteig.info

De adressen van de VVV'sbij de etappes vindt u op de bijgevoegde overzichtskaart.

De Eifelsteig is door-lopend gemarkeerd met

zijn logo (gespoten markering, bordjes,

plaquettes, markerings-stickers). Wegwijzers

met blauwe punten en km-vermeldingen wijzen

naar de volgende bestemming. Bordjes geven de hoogte

boven NAP, positie en UTM-coördinaten aan.

Het pad

11

Etappe 5 Gemünd – Klooster SteinfeldAfstand: 17,4 kmDuur: 5 uurNiveau: •••••• moeilijk

Op kronkelende wegen gaat het pad verder door het ge-mengde bos in Oleftal naar Kuckucksley. De schuilhut nodigt uit voor een pauze, en voor een fraai uitzicht op het vakwerk-plaatsje Olef wiens historische centrum men na een korte afdaling doorkruist. Later getuigen verlaten ertsmijnen en proefgaten van de vroegere mijnbouw in deze streek. Vanaf Golbach openbaart zich het Eifel-landschap en over de uit-gestrekte velden vangt de wandelaar al een glimp op van de basiliek van het klooster in Steinfeld.

Etappe 1 Kornelimünster – RoetgenAfstand: 14 kmDuur: 4 uurNiveau: • gemakkelijk

In de Akense wijk Kornelimünster, een oude pelgrimsplaats, start de Eifelsteig en voert de wandelaar uit de rumoerige stad naar de stilte van de natuur. In het dal van de Inde ge-ven borden uitleg over de vele kalkovens langs de rand van de weg. Na een korte klim is het beschermde natuurgebied Struffelt Heide, met zijn venen en dwergstruiken bereikt. Houten vlonders leiden door het indrukwekkende biotoop. Men loopt verder langs het Dreilägerbach-stuwmeer tot Roetgen, de 'poort tot de Eifel'.

Etappe 2 Roetgen – MonschauAfstand: 17,1 kmDuur: 4,5 uurNiveau: • gemakkelijk

Het oog strijkt over de wijdte van het natuurpark de Hoge Ve-nen. Er gaat een oneindige rust uit van dit hoogveen. De heg-gen langs de rand van de weg zijn begroeid met mos en korst-mos, de berken wiegen zachtjes in de wind, op smalle houten vlonders baant de Eifelsteig zich een weg langs de grens met België. Heerlijke vergezichten bieden de volgende paar kilome-ters. Aangekomen op de plaats van bestemming, Monschau, is een bezoek aan de Romeinse glashut, het museum 'Rotes Haus' en de historische mosterdmolen de moeite waard.

Etappe 4 Einruhr – GemündAfstand: 21,2 kmDuur: 6 uurNiveau: •••• gemiddeld

Fascinerende, deels rotsige passages langs het water van Roer-, Urftstuwmeer en Obersee doen wandelharten al op de eerste paar kilometer sneller kloppen. Begeleid door kleurrijke vlinders loopt men over de Dreiborner Hoogvlakte, door het verlaten dorp Wollseifen, naar de voormalige NS-Ordensburg Vogelsang, die thans een bezoekerscentrum en café/restaurant huisvest. Alvorens de bestemming van die dag, Gemünd, is bereikt, genieten wandelaars bij twee sta-tions van heerlijke uitzichten over het Nationaalpark Eifel.

Etappe 3 Monschau – EinruhrAfstand: 24,3 kmDuur: 6,5 uurNiveau: •••• gemiddeld

Het gaat op en neer, over bergtoppen, door diepe dalen, langs hoge hagen of door het open landschap – deze etappe biedt pure afwisseling. Langere klimmen worden beloond met schitterende uitzichten, of dat nu aan het begin op het middeleeuwse Monschau is of tegen het einde van de wan-deltocht over het dal van de Roer tot aan Einruhr. Door de vele mogelijkheden om tussendoor te pauzeren kan men steeds mooi energie bijtanken en wie dat wil, gunt zich aan het einde van de wandeling een boottochtje op de Rursee.

Overzicht vande Eifelsteig-

etappes

Totale lengte: 313 km

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogte-profi el, wegverloop op de kaart en nog veel meer vindt

u op de interactieve toerkaart op: www.eifelsteig.de

Urftseepanorama

De Urftstuwdam

werd tussen 1900

en 1905 als destijds

grootste Europese

stuwdam aangelegd

en stuwt de Urft, een

zijrivier van de Roer.

NS 'O d b ' V l

12

Etappe 7 Blankenheim – MirbachAfstand: 17,7 kmDuur: 5 uurNiveau: • gemakkelijk

De bospassages en daloverbruggingen van deze etappe zijn puur natuur! Uitzichtpunten zoals de 'Calvarieberg' bij Alendorf, een van de zogenaamde Eifel-Blikken, bieden een indrukwekkend vergezicht over het onaangetaste Eifel-landschap met zijn orchideeën en heiden. Door het wild-ro-mantische Lampertsdal, een 650 hectare groot beschermd natuurgebied met jeneverbesstruiken, bereikt men uit-eindelijk Mirbach met zijn 'mini-kathedraal', versierd met fraaie mozaïeken en met zijn beroemde orgel.

Etappe 6 Klooster Steinfeld – BlankenheimAfstand: 23,4 kmDuur: 6,5 uurNiveau: •••• gemiddeld

In het hartje van deze etappe, rondom Nettersheim, is het uitkijken geblazen want er vallen talloze overblijfselen van de Romeinen te ontdekken. Wie daarnaast in de archeologie, geo-logie, natuur en cultuur van de Eifel wil duiken, is in het Na-tuurcentrum Eifel aan het juiste adres. De Eifelsteig gaat alras verder door het dal van de Urft en vervolgens in het Haubach-dal lichtjes bergaf, door dichte bossen tot aan Blankenheim. Bezienswaardig: de onder een oud vakwerkhuis ontspringen-de Ahr, het Eifelmuseum en het kasteel.

Etappe 9 Hillesheim – GerolsteinAfstand: 20,2 kmDuur: 5,5 uurNiveau: •••• gemiddeld

Criminalistische speurzin is in Hillesheim, Duitslands detec-tive-hoofdstad nr. 1, niet nodig. De bewegwijzering is uit-stekend en 'navigeert' de wandelaars door het recreatiege-bied Bolsdorfer Tälchen, langs kabbelende beekjes tot aan de ijs- en molensteengrotten in Roth, alvorens deze de ooit zo grootse rifwereld van de Gerolsteiner dolomieten berei-ken. Voorbij aan de Buchenlochgrot en de Papenkaulkrater loopt de Eifelsteig langs de klimrots van Hustley naar de bronnenstad Gerolstein.

Etappe 10 Gerolstein – DaunAfstand: 24,1 kmDuur: 6,5 uurNiveau: •••• gemiddeld

De 'beklimming' van de met bijna 618 meter hoogste top in het Gerolsteiner Land, de Dietzenley, beloont met weidse panoramablikken in het dal van de Kyll en op de Vulkaanei-fel. In het Eifelplaatsje Neroth hebben wandelaars de mo-gelijkheid, Duitslands enige muizenvallenmuseum te be-zichtigen. Na de uitdagende klim tot op de Nerother Kopf, langs de Molensteengrot en de kasteelruïne Freudenkoppe, loopt de route midden door de Vulkaaneifel voorbij aan de Neunkirchener Molen tot het regionale centrum Daun.

Etappe 8 Mirbach – HillesheimAfstand: 25,5 kmDuur: 7 uurNiveau: •••••• moeilijk

Hij groeit en groeit – de unieke waterval Dreimühlen. Dank-zij de kalkhoudende afzettingen van de Ahbeek jaarlijks ca. tien centimeter. Maar voordat de wandelaar een beetje verkoeling kan vinden, loopt hij over uitgestrekte velden, door dichte gemengde bossen en langs de kalksteengroeve Meerbusch. Tijdens de verdere route kunt u regelmatig ge-nieten van de heerlijke Vulkaaneifel, u passeert het klooster in Niederehe, de burcht Kerpen, de weerkerk in Berndorf en u kunt tot slot in Hillesheim de stadswallen beklimmen.

Wandelpauze

bij Eifel-blik

'Calvarieberg'

Het Lampertstal

lokt door zijn

indrukwekkende

jenever-

besstruiken

Auberg

bij Gerolstein

Van hieruit heb

je een formidabel

uitzicht over de

Gerolsteiner

dolomietenrotsen

en over Gerolstein.

13

Etappe 13 Klooster Himmerod – BruchAfstand: 20,5 kmDuur: 6 uurNiveau: • gemakkelijk

De 'kalmerende' werking van klooster Himmerod wordt tijdens de volgende Eifelsteig-etappe voortgezet: het pad volgt de zeer gevarieerde loop van de Salm, langs zijn kleur-rijke beekfl ora, voorbij aan talrijke molens en door oude bossen met weids uitlopende boomkronen. Geologisch in-teressante, bijna kaarsrecht staande leisteenrotsen wekken net zoveel verbazing als het heerlijke uitzicht op Bruch, met de twee torens van zijn historische burcht.

Etappe 15 Kordel – TrierAfstand: 17,2 kmDuur: 5 uurNiveau: •••• gemiddeld

Kleine watervallen banen zich een weg over met mos bedek-te boomstronken en enorme stenen. Via vlonders en ladders, langs touwen en over hangbruggen loopt het pad door het wild-romantische Butzerbachdal. Boven aanbeland, loopt de Eifelsteig voorbij aan de 'Pützlöcher', een voormalige Romein-se kopermijn en verder naar de Klausen- en de Genovevagrot, die tot diep in de zandsteenrotsen leiden. Het Eifelkruis no-digt uit voor een pauze en het rotspad tot fantastische uit-zichten op de Romeinse stad Trier.

Etappe 11 Daun – ManderscheidAfstand: 23 kmDuur: 6,5 uurNiveau: •••••• moeilijk

Van de Dronketoren kijkt men direct in een van de 'ogen van de Eifel' , zoals de vulkaanmeren graag genoemd wor-den, het Gemünder Maar. Enkele schreden later volgt het zicht op het Weinfelder Maar en ten slotte het Schalken-mehrener Maar, dat in de zomer ook zwemplezier belooft. En verder gaat het pad, door het stille dal van de Lieser en langs de vindplaats van het 'Eckfelder oerpaardje'. Over een smal rotspad loopt de Eifelsteig via kleine bruggen en vlon-ders omhoog naar de kastelen bij Manderscheid.

Etappe 14 Bruch – KordelAfstand: 27,7 kmDuur: 8 uurNiveau: •••••• moeilijk

De langste Eifelsteig-etappe stelt hoge eisen aan de wan-delaar, beloont hem echter ook met een afwisselend land-schap: terwijl de eerste paar kilometer nog kalmpjes langs de beken Salm en Gladbach verlopen, gaat het in het mid-delste gedeelte omhoog naar de hoogvlakte van de ge-meente Zemmer. Vanaf de uitkijktoren bij Rodt geniet men van een heerlijk 360-graden panorama tot aan Hunsrück en Moezel. Het laatste derde deel loopt langs rode bonte-zandsteenrotsen omlaag naar het dal van de Kyll.

Etappe 12 Manderscheid – Klooster HimmerodAfstand: 18 kmDuur: 5,5 uurNiveau: •••• gemiddeld

Gedurende de eerste kilometers loopt de Eifelsteig over het bekende Lieserpad. Als avontuurlijk rotspad loopt hij langs de steile hellingen boven de Lieser met verschillende uit-zichtpunten. Deze bieden verrukkelijke panorama's over de kastelen van Manderscheid en de diep uitgesleten vallei. Dan wandelt men een zijdal in richting het plateau rond Großlitt-gen. Over intens groene weiden met een schier oneindige blik op het Salmdal loopt de Eifelsteig tenslotte omlaag naar het klooster Himmerod.

Genovevagrot

Volgens de

legende ver-

stopte de gravin

Genoveva zich

hier voor haar

man, de palts-

graaf Siegfried,

die haar had

verstoten.

De 'blauwe ogen'

van de Eifel

De drie Dauner

maaren, Gemün-

dener, Weinfelder

(Toten-) en Schalken-

mehrener maar

14

DE BUREN VAN DE EIFELSTEIGW

ANDE

LLAN

D

Rursee

Het oog dwaalt

over het op een

na grootste

stuwmeer van

Duitsland tot

aan Nationaal-

park Eifel.

"Het licht van de Noord-Eifel fascineert me nog steeds. Een ruwe schoonheid zou ik mijn Noord-Eifel noemen. Het weidse landschap, dat zich vanaf de open hoogvlak-tes openbaart, de romanti-sche kleine en grotere dalen, de sierlijke Eifeldorpen – ge-woonweg mooi. De part-nerwegen van de Eifelsteig liggen hier in het noorden als parelkettingen kriskras door de Eifel verstrooid. Elke route komt minstens bij twee of drie van onze mooiste parels. En wat er niet allemaal te ontdekken valt: Romeinen, bevers, Eifelgoud... Als ik alleen al denk aan de land-schappelijke variatie, het veen, het nationaalpark, de heggen, mijn Wüstebachtal, de rotspaden, het merenpla-teau, de beukenkathedralen – mijn God, waar beginnen, waar ophouden?"

Andreas Glodowski

15

Richting westen, waar de mensen met beu-kenhagen hun huizen, weiden, schuren heb-ben afgezet. Waar de tot wel tien meter hoge beukenwanden artistiek zijn vormgegeven, versierd met vensters, poortbogen of welvin-gen? Waar nog de oude veendorpen en -hui-zen met ver omlaag getrokken strodaken be-staan, waar een ooit verlaten klooster uit lang vervlogen dagen sinds tien jaar weer wordt op- en uitgebouwd tot een levendig benedic-tijnenklooster?

Oude ambachtenDe oeroude mijnen ('Pingen') boven Kall her-inneren aan de open dagbouw uit vergane tijden. De koperhoeves bij Stolberg aan de bloeiperiode van de messingproductie. Ooit gehoord van de zeldzame zinkertsfl ora, al eens de geweldige kleurenpracht in geeltinten in het Perlenbachdal tijdens de bloei van de nar-cissen gezien of de bloeiende brem op de Drei-borner Höhe? Wat zult u zeggen wanneer u voor de eerste keer de schitterende kasteeldor-pen Reifferscheid en Kronenburg aanschouwt, de Wildenburg te voet bewandelt en via kas-teel Blankenheim en de Tiergartentunnel om-laag wandelt naar de bron van de Ahr in het historische stadscentrum? Zin in hoogveen op 450 meter hoogte, in pijpenstro en kraaiheide of de zeldzame zevenster? En de wegen bij al dit thematische geluk? Het zijn een twaalftal thematische wegen, bij de Roereifel een heel netwerk aan goed uitgestip-pelde boeiende rondtoeren. De themawegen zijn partnerwegen van de Eifelsteig. Ze zijn dramaturgisch volgens landschap-psycholo-gische inzichten verbeterd en zo gemarkeerd dat men niet verkeerd kan lopen. Zin in deze themawereld? Stap in... Nu! Michael Sänger

De Noord-Eifel is een themawereldKoperslagers en koperhoeves in de Eifel? Een glorieus voormalig klooster, dat door benedictijnen nieuw leven wordt ingeblazen? Een merenplateau in het hart van de Eifel, een nationaalpark, een land waar oehoe en bever zich weer hebben gevestigd? Kom maar binnen in dit wandelpark der thema's.

Heggenland

Al eeuwen

lang bepalen

indrukwekkende

heggen tegen

de wind het

landschap rond

Monschau.

Ander thema

Andreas Glodowski

Gemeentelijke wegbeheer-

der voor de Eifelsteig en

zijn partnerwegen in het

noorden. Een kenner van de

Noord-Eifel en zijn paden,

hartstochtelijk wandelaar

en dierenspotter. Hij bege-

leidde met veel

engagement de ontwik-

keling van de Eifelsteig en

diens partnerwegen.

Bloeiende narcissen of wollegras? Heggen- of ingenieurskunst? Rotsen- of kruidenpad? Klooster- of burchtenroute? Er is nauwelijks een plek in de Eifel te vinden met zoveel ori-ginele thema's als de Noord-Eifel. Romeinen of ridders? Bronnen of burchten? Veen of na-tionaalpark? En het wegennetwerk spint de ragfi jne draden tussen al deze higlights. Echt prikkelend!

De Roer-canyonOp sommige plekken naderen de bonte-zand-steenrotsen de Roer zo dicht dat je het idee hebt, in een canyon te zijn. De oehoe is hier sinds enkele jaren weer teruggekeerd. In de kleine zijdalen heeft zelfs de 's nachts actieve bever zich weer gevestigd, als levend bewijs voor de uitstekende waterkwaliteit. Tussen Nationaalpark Eifel met zijn enorme beuken-bestand op de Kermeter, de heidebrem rond Vogelsang en het reusachtige watertapijt van de Roerstuwmeren, is de Noord-Eifel een heus feest van wandelthema's. Met de Weiße Flot-te gaan wandelen in een nationaalpark? Dat kan. Wandelen naar de uitzichtbalkons boven de meren. Maar natuurlijk!

Achter de horizon...... gaat het verder. Waarheen moet je kijken? Richting oosten waar de Voor-Eifel met zijn massief ogende coulisse een discrete mantel over de kleinoden werpt? Al eens gewandeld in het dal van de Zerkall, of vanaf de Kuhkopf of de 400 meter hoog gelegen Krawutschke-toren genoten van het ongenaakbaar aan-doende landschap van de Roereifel? Zich bezig gehouden met Romeinse ingenieurs-kunst in de vorm van 2000 jaar oude bronnen, aquaducten of onderaardse waterleidingen?

E29

265

266

265

56

E29

1

399

265

56

51

258

258

258

266

477

51

A27

421

51

E29

265

1

E29

477

N632

N647

N658

N626

i

i

i

i

i

i

i

i

i

ii

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

Ahr

Urft

Kronen-burger

See Kyll

Ou

r

Ole

f

Olef-talsperre

Erft

Rur

Ru

rWehebachTalsperre

Ru

rs

tausee

Urftstausee

Kyll

Wirft

BütgenbacherSee

Amel

Ah

r

Hill

Warche

B E L G I E N

Kalterherberg

Kommern

Rocherath

Büllingen

Bütgenbach

Dahlem

Einruhr

Amel

Freilingen

Üxheim

Lissendorf

Simonskall

Urft

Kronenburg

Birgel

Steffeln

Alendorf

Ahrhütte

Rurberg

Rohren

Hasenfeld

Zerkall

OLEFTALBAHN

RUR

TALB

AH

N

Schmidtheim

Kerpen

Niederehe

Dorsel

Haag

Vogelsang

Schmidt

Nettersheim

Blankenheim-WaldBlankenheim

TRIER-K

ÖLN

Olef

BONN-BAD MÜNSTEREIFEL

Arloff

Höfen

Konzen

Steinfeld

Vossenack

Aremberg

Eicherscheid

Erkensruhr

Erp

Friesheim

Hollerath

HönningenMarmagen

Mirbach

Mülartshütte

Mützenich

Obermaubach

Ormont

Ripsdorf

Udenbreth

Vettweiß

Wershofen

Wiesbaum

Wildenburg

Woffelsbach

Zingsheim

Zweifall

Leudersdorf

Losheim

Pesch

Hostel

Reifferscheid

Esch

Broich

Nohn

Auw Ober-bettingen

Eichenbach

Schuld

Kornelimünster

Kreuzwein-garten

Schönberg

Mürringen

NIDEGGEN ZÜLPICH

BAD MÜNSTEREIFEL

HELLENTHAL

STADTKYLL

HILLESHEIM

SCHLEIDEN

MECHERNICH

KALL

ROETGEN

MONSCHAU

SIMMERATH

GEMÜND

KREUZAU

STOLBERG

HEIMBACH

JÜNKERATH

WEILERSWIST

HÜRTGENWALD

EUSKIRCHEN

NaturparkNordeifel

Naturpark Hohes Venn-Eifel /

NationalparkEifel

16

3

6666

4949

070707

5

12

13

2

10

11

GR 573

GR 56

GR 15

VAR 56

VAR 56

GR 56

16

56

7 8

9 10 11

12

13 14 15 16 17

18

19 20

21

23

24

1 2

3

4

22

1 2 3

13

14

15

16

17

18 19

20 21

2223

24 25

26

27

28

4 5 6

7 8 9

10 11 12

InformatieTel. +49 (0) 65 51 - 96 56 0info@eifel.info

De adressen van de VVV's bij de wegen vindt u op de bijgevoegde overzichtskaart.

Toerinformatie'en detail'www.eifel.info/wandern.htm

Legenda

De gastgevers langs de partnerwegen vindt u

in het extra boekje.

Wandelvriendelijke gastgevers

Nr.Partnerwegen in het noorden

Nr.Eifelsteig

De partnerwegen in het noorden sluiten aan op de

Eifelsteig of kruisen deze en zijn doorlopend gemarkeerd (gespoten markering, bord-jes, plaquettes, markerings-

stickers). Wegwijzers met gele punten en km-vermeldingen

wijzen naar de volgende bestemming. Bordjes geven

hoogte boven NAP, positie en UTM-coördinaten aan.

De wegen

Eifelsteig

Partnerwegen in het noorden

Römerkanal-Wandelpad

17

Wandelen in het noorden

Overzicht van wandeltips links en rechts van de Eifelsteig

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogteprofi el, verloop van de wegen op de kaart en

nog veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op: www.eifel.info/wandern.htm

Monschau

bij nacht

Hoog boven

de historische

muren troont de

burcht Monschau

- locatie van het

jaarlijkse festival

Monschau

Klassiek.

KoperrouteAfstand: 15,5 kmDuur: ca. 4,5 uurStart: Stolberg (Alter Markt)Finish: Aken (Kitzenhaus)Niveau: •••• gemiddeldDe 'Koperroute' leidt naar opvallende getuigen van de lange ge-schiedenis van metaalverwerkende industrie in Stolberg. Koper-slagers, kopergieterijen en kopermolens bepaalden de ontwikke-ling van de stad. Op kronkelende bospaadjes of over uitgestrekte weidelandschappen verloopt de route ook naar uitzichtpunten die een blik op het heerlijke Eifellandschap, gedeeltelijk tot aan België, prijsgeven. Uniek: van mei tot augustus bloeien goudgele zinkvi-ooltjes, die enkel hier ten lande in de ertsvelden te vinden zijn.

StruffeltrouteAfstand: 9,7 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Roetgen (Filterwerk)Niveau: • gemakkelijk

In het Duits-Belgische natuurpark Hoge Venen-Eifel verloopt de rond-tocht door het watertoevoergebied van de Dreilägerbachstuwdam. Wandelaars genieten vanaf het uitkijkplatform van een imposante blik op de stuwdam en kunnen op de borden het een en ander lezen over de bijzonderheden van het landschap. Achter de bergkam van de Struffelt zorgen houten steigers ervoor dat het hoogveen van het beschermde natuurgebied Struffelt met droge voeten doorkruist kan worden, zonder daarbij de zeldzame planten en dieren te schaden.

KloosterrouteAfstand: 21,3 kmDuur: ca. 6,5 uurStart: Monschau (Brouwerijmuseum)Finish: Monschau (Markt)Niveau: •••••• moeilijkDe imposante rots van de Ehrensteinsley, het wild romantische Roerdal, gevarieerde bospassages, weidse weidelandschappen met ouden beuken- en meidoornhagen en de Perlenbachstuwdam ga-randeren de wandelaar tijdens deze rondtocht een puur landschap-pelijk genot. Als insider-tip geldt de narcissen-helling, die in de lente verandert in een bloemenzee. Culturele highlights langs de weg: klooster Reichenstein met waterlelievijver, de Norbertuskapel en de vele bezienswaardigheden van de lakenweverstad Monschau.

Natuurcentrum Eifel

in Nettersheim

Ideaal startpunt

voor wandelingen in

de noordelijke Eifel

18

NarcissenrouteAfstand: 11,8 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Höfen (Nationaalpark-poort)Niveau: • gemakkelijk

Waar ooit in de middeleeuwen bossen gerooid werden om als weide voor hooi te dienen, kunnen thans wandelaars in de lente een duik ne-men in een goudgele zee van narcissen. Maar ook in de andere maan-den biedt de rondtocht door het beschermde natuurgebied Perlen-bach- en Fuhrtsbachdal indrukwekkende natuurbelevenissen, want dit landschap is o.a. het leefmilieu van veel bedreigde dieren- en plan-tensoorten. Andere highlights langs de weg: het Perlbachstuwmeer, een Westwallbunker en de Nationaalpark-poort-expositie Höfen.

HeggenlandrouteAfstand: 14,5 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: EicherscheidNiveau: •••• gemiddeld

Links en rechts van de Roer leidt de rondtocht door het cultuur-landschap Monschauer Heggenland. Rondom Eicherscheid zijn de velden niet gescheiden door afrasteringen maar door uitgestrekte heggen die het vee binnen houden. De afwisselende dagtocht ver-loopt over de Eichenscheider hoogvlakte, van waaruit men kilome-ters ver kan kijken, naar opvallende rotsformaties zoals de 'Uhusley' en hoog gelegen uitzichtpunten, die fraaie vergezichten over het heggenland of het kronkelende Roerdal in petto hebben.

WaterlandrouteAfstand: 16 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: EinruhrNiveau: • gemakkelijk

Mooi afgerond! De route start in Einruhr en loopt rondom de Obersee – langs de Urftseestuwdam, door Rurberg en daar over de stuwdam Paulushof. Het landschap wordt gedomineerd door dicht loofbos. Onderweg zijn er talloze mogelijkheden voor een picknick in de buitenlucht, waarbij men kan genieten van het uitzicht op het meer. Vanaf het Urftstuwmeer loopt men over de Eifelsteig terug. Wie de hele rondwandeling te lang is, kan de toer verkorten met een boottocht over de Rursee.

Roer-Olef-routeAfstand: 57 kmDuur: ca.16 uurStart/fi nish: GemündNiveau: •••• gemiddeld

In drie dagetappes brengt deze rondtocht u van Gemünd naar Hellenthal, Einruhr en weer terug naar Gemünd. De eerste etappe staat in het teken van heerlijke bos- en spannende rotspassages en leidt uiteindelijk naar het 'Zondetempeltje'… Uitgestrekte akkers en weiden bepalen de tweede dag; 's avonds verlokt een boottocht op de Obersee. Hoogtepunten van de derde etappe zijn de giganti-sche Urftstuwdam, Vogelsang plus twee heerlijke uitzichtpunten en het idyllische Lahsbachdal.

BurchtenrouteAfstand: 17 / 21 kmDuur: ca. 5 uurStart: Blankenheim Wald (station)Finish: HellenthalNiveau: •••• gemiddeldDe Burchtenroute nodigt uit tot een middeleeuwse expeditie met de benenwagen. Zonder harnas, maar juist licht te voet loopt het pad eerst naar de Wildenburcht en dan naar de kasteelruïne Reifferscheid. De wandelaar staat het idyllische beekdal van Man-scheid te wachten, een bos met hoge, oeroude beuken, open wei-den en dichte bospassages. Overigens: de tocht kan ook gestart worden voor de poorten van kasteel Blankenheim, dat thans als jeugdherberg dienst doet. (Toerverlenging: 4 km)

Vergezichten

Talrijke uit-

zichtpunten

met heerlijke

vergezichten

nodigen uit

voor een pauze.

19

Eifeler BronnenpadAfstand: 74 kmDuur: ca. 22 uurStart/fi nish: naar keuze Kronenburg, Nettersheim, BlankenheimNiveau: •••• gemiddeldOp zoek naar de bron van het geluk? In drie etappes verloopt de rondtocht van de Eifeler Bronnendriehoek, naar de oorsprongen van Ahr, Erft, Kyll en Urft. De riviertjes volgend loopt men in het Duits-Belgische natuurpark Hoge Venen door idyllische dalen en omhoog naar de 'Eifelblikken'. Net zo de moeite waard: archeo-logische monumenten, zoals een dubbele kalkoven of een ijzer-gieterij, historische kasteelplaatsen zoals Kronenburg en Blanken-heim of Romeinse vondsten bij Nettersheim.

Eifeler KruidenpadAfstand: 20,9 kmDuur: ca. 5 uurStart: Bad MünstereifelFinish: NettersheimNiveau: •••• gemiddeldStap voor stap loopt men op deze tocht tussen Bad Münstereifel en Nettersheim in de sporen van inheemse kruiden en planten. Kruidenpedagogen leggen bij wandelingen met een gids uit waarvoor welke kruiden het meest geschikt zijn – voor de keu-ken, als geneeskrachtige plant of om te verven. Het zien en bele-ven waard zijn ook de binnenstad van Bad Münstereifel, het Ro-meinse tempelcomplex 'Heidentempel' of het Natuurcentrum Eifel. In Nettersheim stuit de weg direct op de Eifelsteig.

FelspassageAfstand: 13 kmDuur: ca. 4 uurStart/fi nish: Nationaalpark-Infopunt Zerkall (Rurtalbahn halte Zerkall) of Rurtalbahn halte ObermaubachNiveau: •••• gemiddeldHet wandelpad voert onder de bonte-zandsteenrotsen langs het Roerdal. De bonte zandsteen ontstond zo'n 220 miljoen jaar geleden, toen de vanuit het gebergte het dal in stromende rivieren grint, zand en klei afzetten. Sinds twee miljoen jaar brengt de waterkracht van de Roer model aan in het reliëf van het rotslandschap.

KloosterrondeAfstand: 9 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Heimbach (P aan de Laag) of bij de abdij Mariawald (P)Niveau: •••• gemiddeld

Het wandelpad loopt van het Heimbacher stuwbekken om-hoog naar de trappisten-abdij Mariawald of ook omgekeerd. De stichting van het klooster gaat terug tot de bedevaart naar 'Onze Lieve Vrouw in het Bos'. De Cisterziënsers bouwden hier in 1480 in plaats van de kapel een klooster, wiens dagen echter geteld waren, toen het Franse leger in 1794 het Duitse gebied ten westen van de Rijn bezette.

Kall TrailAfstand: 8,5 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Museum 'Hürtgenwald 1944 und im Frieden' in VossenackNiveau: •••• gemiddeld

Het wandelpad start bij het museum 'Hürtgenwald 1944 und im Frieden' en loopt door de plaats Vossenack. Door het Kall-dal, waar in WO II felle gevechten werden geleverd, komt men in het plaatsje Schmidt. De uitzichten vanuit beide plaatsen maken duidelijk waarom de Amerikanen zo'n moeite hadden het terrein te passeren.

Burcht Reifferscheid

in Hellenthal-

Reifferscheid

Een uitstapje loont

niet alleen tijdens

het jaarlijkse burcht-

feest de moeite.

Op pad

bij Kronenburg

Een heerlijk

landschaps-

panorama staat

u te wachten bij

de 'Eifel-blik' in

het Kylldal.

20

VULKAANEIFEL-PADENW

ANDE

LLAN

D

Het Ulmener Maar

Het jongste maar

van de Eifel is een

perfect startpunt

voor het afwisse-

lende op en neer

van het Maaren &

Thermen Pad.

De Vulkaaneifel is drie keer spannend: als wandelaar dankzij de zichtbare geologi-sche fenomenen zoals slakkenkegels, maaren, basaltzuilen en mofetten. Als geoloog omdat wij erover denken, een snel waarschuwings-systeem te bouwen met mierennesten. Bij hun bruidsvlucht stichten bosmieren overal nieuwe nesten. Merkwaardig genoeg overle-ven alleen de mierenstate die zijn gevestigd op geologische breukzones. De voordelen van deze locatie veranderen in een nadeel wanneer het hier uitstromende CO2-gas door zwavelgassen giftig wordt. Dan sterven ze uit. Mieren als bio-indicatoren, is dat geen sensatie? En als romanschrijver is de Vulkaan-eifel prikkelend omdat ik erover pieker hoe en vooral waar de volgende vulkaanuitbarsting plaats zou kunnen vinden?

21

Rustgevend...Hoe charmant de Vulkaaneifel met zijn ronde maaren, de markante kraterpijpen er thans ook bij ligt, het ontstaan ervan was een hels spekta-kel. Boem boem klonk het tussen Daun en Bad Bertrich, tussen Prüm en Hillesheim, van Man-derscheid tot Kelberg. Het is het verhaal van slakken en assen, van magmakamers en van mierennesten. Als doorzeeft door een gigantisch jachtgeweer, zo ziet het oppervlak van de Vul-kaaneifel er uit vogelperspectief uit. Pyroclasti-sche stromen sisten door beekdalen, enorme la-dingen steen vlogen door de lucht. Lavastromen liepen het dal in. Cirkelvormige gaten werden in het aardoppervlak gescheurd. Sommigen daar-van liepen in de loop der millennia vol met water. Een wonder van de natuur. Dat zijn ook de ontel-bare mierennesten in de Vulkaaneifel. Geologen geloven dat de mierennesten zijn aangelegd bo-ven openingen en spleten in het aardoppervlak. Hoezo dat? Omdat de gassen vanuit het bin-nenste van de aarde hen het leven en overleven gemakkelijker makken. Zolang de nesten er zijn, aldus de geologen, is dat rustgevend...

KriskrasZure bronnen, mofetten (ontsnappende gas-sen van afkoelende magmakamers), slakkenke-gels, kraters, basaltzuilen of kraterpijpen zoals de Steffelnkopf, de vulkanengroep bij Mander-scheid of de Radersberg bij Dreis-Brück – het is een geo-detective en de Vulkaaneifelpaden zijn de leestekens. Het ene hoofdstuk nog spannen-der dan het andere. Wat gebeurt er wanneer de mieren op de vlucht slaan? Dan weten in ieder geval de geologen dat de gassen uit het diepst

van de aarde voor de mieren dodelijk waren. Het vulkanisme in de Eifel, aldus de weinig gerust-stellende boodschap, is zeker geen verleden tijd. Kriskras lopen de Vulkaaneifel-Paden door het landschap. Door het Ueßdal naar Bad Bertrich, langs en over de Lieser naar het enorme twee-kastelencomplex van Manderscheid. Keer op keer langs en rond de Eifelmaaren, omhoog naar de uitkijkposten, op basalt-ondergrond of over echte koraalriffen uit de oertijd. Wie wil, neemt nog een paar Eifel-detectives mee. 'Die Eifel-Liebe' bijvoorbeeld, waarbij Anna Hennef als hoofdrolspeelster bij het Weinfelder Maar het leven laat. Of 'Eifel-Wasser', waarin Holger Schwed naar de wil van de auteur bij het ver-laten van een restaurant om het leven komt. Zeg eens eerlijk, welk detective-genre heeft uw voorkeur? De geo-detective met mierennesten als een soort bewegingsmelders voor verrader-lijk rumoer uit het binnenste van de aarde of een echte Vulkaaneifel-detective zoals 'Eifel-Müll', waarin Jaques Berndorf de leraar Detlev Fiedler het slachtoffer laat worden van een moord? Hoe dan ook, het fantastische is toch dat je overal te voet de 'plaats van delict' kunt bezichtigen en op zoek kunt gaan naar bewijsmateriaal. Veel plezier!

In de loop van uitgebreid terreinonderzoek in Eifel en Westerwald ontdekt de geo-loog Gerhard Böhm vreemde structuren in de aardkorst en kan het eigenaardige gedrag van de heuvels bouwende bosmieren niet verklaren. Ondanks de vroege inval van de winter zijn de mieren op sommige plekken nog steeds actief. Er vinden toenemend lichte aardbevingen plaats in het Neuwieder Becken en rondom Aken. Is een vulkaanuitbarsting op komst? Een ramp waarvan de gevolgen niet te overzien zouden zijn! Samen met collega's zoekt hij koorts-achtig naar verbindende indicatoren – en tijdens Oud en Nieuw gebeurt het onvoorstelbare…

(Uitgeverij Piper)

Vulkaaneifel – detectivetango voor wandelvoetenEifel-detectives hebben een weg gevonden naar de Duitse publieke omroep ARD en naar de bestsellerlijsten voor proza. Een van de oprichters van het nog jonge genre van de regionale detective, Jaques Berndorf (alias Michael Preute), woont in de Vulkaaneifel. Zijn moordlustige verhalen vullen intussen 19 boeken. De Vulkaaneifel als plaats van delict. Net zo intrigerend is het vurige geo-verhaal van de Vulkaaneifel. Centraal bij de geo-detective 'Die Flucht der Ameisen' staan mierennesten en magmakamers. Motieven voor de daad? 50 maaren en zo'n 100 slakkenkegels en vulkaankra-ters. Geo- of regionale detective – het blijft spannend! De 14 Vulkaaneifel-Paden bieden de mooiste toegang...

Ulrich C. SchreiberProfessor voor algemene geologie aan de universi-teit Duisburg-Essen 56 jaar, gehuwd, twee kinderen.

Ontdekker van de rol van mieren als vulkanologisch »snel waarschuwingssys-teem«, natuurliefhebber en detective-schrijver.

Over nesten en kamers

Boektip:

Die Flucht der AmeisenEen geocalyptisch visioen: geo-thriller (in het Duits)

265

E29

51

60

60

1

48

257

412

410421

410

51

E29

421

257

50

E42

E29

E42

410

50

Hohe Acht747 m

Hohe AchtHohe Acht747 m747 m

Hohe Acht747 m

NürburgringNürburgringNürburgring

i

i

i

i

i

ii

i

i

i

i

i

i

Ahr

Kronen-burger

See

Kyll

Lieser

Nims

Kyl

l

Mosel

Lieser

Kyl l

Wirft

Ah

r

Rocherath

Lutzerath

Dahlem

Schönecken

Freilingen

Üxheim

Schalkenmehren

Wißmannsdorf

Lissendorf

Kronenburg

Birgel

Steffeln

Gillenfeld

Eckfeld

Laufeld

Sinspelt

Plütscheid

Alendorf

Ahrhütte

Berlingen

Pelm

Densborn

Birresborn

Zendscheid

Wallenborn

Immerath

Strotzbüsch

Mehren

Schmidtheim

Kerpen

Meerfeld Pantenburg

Biersdorfam See

Gondorf

Michelbach

EIFELQUERBAHN

Niederehe

Gemünden

Köttelbach

Dorsel

Nürburg

Adenau

Roth

Ürzig

Mürlenbach

Usch

St. Thomas

TRIER-KÖLN

Uersfeld

Hasborn

Müllenbach

Virneburg

Boos

Arft

Acht

Alflen

Urschmitt

Aremberg

Auel

Bausendorf

Bettenfeld

Brimingen

Büdesheim

Dreis-Brück

Dudeldorf

GroßlittgenHamm

Herresbach

Hersdorf

Himmerod

Hütterscheid

Kaltenborn

Kopp

Lind

Meisburg

Mirbach

Neichen

Neidenbach

Neroth

Nieder-bettingen

Oberscheidweiler

Oberweiler

Olzheim

Ormont

Ripsdorf

Rittersdorf

Spangdahlem

TrittscheidÜdersdorf

Tettscheid

Wiesbaum

Steinborn

Zermüllen

Leudersdorf

Losheim

Neunkirchen

Mannebach

Steinborn

Weidenbach

Baar

Deudesfeld

Nohn

Duppach

MüllenbornSchwirzheim

Oberpierscheid

Ober-bettingen

Kennfuss

Meiserich

Waxweiler

Philippsweiler

Echtershausen

ERDORF

DAUNULMEN

BITBURG

NEUERBURG

KYLLBURG

WITTLICH

GEROLSTEIN

PRÜM

STADTKYLL

HILLESHEIM

MANDER-SCHEID

BAD-BERTRICH

JÜNKERATH

KELBERG

Nordeifel

Natur-und

GeoparkVulkaneifel

12

2

7

7

1

1

4

5

10

1012

8

2

2

14

9 9

13

6

66

3

3

11

10

2

5

6

7

8

22

1

2

36

7

8 9 10

11

1213

14

4 5

1718

19 21 20

22

2625242327

28 29

3031

32

33 34

35 36 37

38

39

40 41 42

43

44 45

22

23

24 25

26

27

28

29

30 31

32 3334

35 36 15 16 37 38

39

40

41 42

43 44

45464748

49

50

InformatieTel. +49 (0) 65 51 - 96 56 0info@eifel.info

De adressen van de VVV's bij de wegen vindt u op de bijgevoegde overzichtskaart.

Toerinformatie'en detail'www.eifel.info/wandern.htm

Legenda

De gastgevers langs de partnerwegen vindt u

in het extra boekje.

Wandelvriendelijke gastgevers

Nr.Vulkaaneifel-Paden

Nr.Eifelsteig

De nieuwe Vulkaaneifel-Paden sluiten aan op

de Eifelsteig of kruisen deze en zijn doorlopend

gemarkeerd (gespoten markering, bordjes,

plaquettes, markerings-stickers). Wegwijzers

met gele punten en km-vermeldingen wijzen

naar de volgende be-stemming. Bordjes

geven hoogte boven NAP, positie en UTM-

coördinaten aan.

De wegen

Eifelsteig

Vulkaaneifel-Paden

23

Overzicht van de Vulkaan-

eifel-Paden

Eichholzmaar

bij Steffeln

Het kleine maar te midden van eikenbos is een

refugium voor

talrijke vogelsoor-ten - langs de wes-telijke maar-oever

ligt een vogelob-

servatiepunt.

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogteprofi el, wegverloop op de kaart en nog

veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op: www.eifel.info/wandern.htm

Maaren & Thermen padAfstand: 33,3 kmDuur: ca. 12 uurStart: UlmenFinish: Bad BertrichNiveau: •••••• moeilijkEen perfecte start in Ulmen, de Eifelparel aan het Ulmener Maar. Van hieruit gaat het pad omlaag het groene dal van de Ueßbeek in. Deze geeft de richting en de snelheid aan. Het zou het dal van de molens kunnen heten: Heckenmo-len, Wollmerather molen of Demerather molen. Opgewekt stappen met vele uitzichten. Nu eens fl uweelzachte weidepaden, dan rotsige wegen. Vanaf Kenn-fus neemt de spanning toe: duizelingwekkende paden, steile rotsen in het diep uitgesleten Ueßbachdal. Dan is het gelukt: verkwikkend water voor vermoeide ledematen - de glauberzoutbron van het beroemde kuurstadje is een must!

2

Hochkelberg Panorama-padAfstand: 37,9 kmDuur: ca. 13 uurStart: Nohner MühleFinish: UlmenNiveau: •••••• moeilijkAfwisselend, fascinerend en duurzaam aangelegd in het licht glooi-ende landschap rond Kelberg. In het begin bepalen de beken Anbach, Nohner Bach en Bodenbach het reliëf. Gehuld in sagen is de bede-vaartskapel op de Heyerberg. Kruisweg en kapel zijn uit de 19e eeuw, hun voorgangers veel ouder. Vanaf Kelberg wandel je over histori-sche bodem over de basaltpijp van de Hochkelberg. Maar dat is nog niet alles. Boven het Ulmener Maar tronen de resten van de burcht van Hendrik van Ulmen, een kruisridder voor de Heer.

1

Vulkaan-padAfstand: 28,2 kmDuur: ca. 7 uurStart: JünkerathFinish: GerolsteinNiveau: •••• gemiddeldVan erts naar vuur. Van de Kalkeifel naar de Vulkaaneifel. In Jünkerath werd ijzergieters-geschiedenis geschreven. Het bezienswaardige ijzer-museum moet je gezien hebben. Klaar voor spirituele suggesties? Kruis-wegen, bidzuilen, pelgrimskruisen en kapellen – stap voor stap pure in-spiratie. En dan de entree in het vuurland bij Steffeln. Aantrekkelijk zijn hier de Steffelnkopf, de vulkaantuin en de mineraalbronnen langs de weg. Highlights tijdens de rest van de weg over de Eifelsteig naar Gerolstein zijn het Eichholzmaar en de ijs- en molensteengrotten bij Rother Kopf.

3Gerolsteiner FelsenpadAfstand: 7,5 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: GerolsteinNiveau: •••• gemiddeldDe gelegenheid om over een kalkrif te wandelen, krijg je niet elke dag. De dolomiet-rotsen zijn het symbool van Gerolstein. Aan de rand van het Munterley-plateau ligt de Buchenlochgrot. Ruim 1,8 miljoen jaar geleden in het gesteente ontstaan is het gewelf met een lengte van ca. 30 m en een breedte van ca. 4 m indrukwek-kend. Hij bood een toevluchtsoord aan de steentijdmensen. Door de vulkaanring, langs Duitslands grootste mineraalbron en de ma-jestueuze Kasselburcht geniet de wandelaar op de terugweg van de klimrots Hustley van mooie uitzichten op het bronnenstadje.

4

De nummering van de paden in dit blad dient enkel om ze beter te kunnen vinden op de detail- en overzichts-

kaart. Ter plaatse zijn de paden gemarkeerd met het Vulkaanei-fel-Pad-logo en de naam van het pad.

Mosbrucher Weiher

Het uitgedroogde

maar is thans een

beschermd natuur-

gebied met een

tussenveen.

24

Vulkaantoppen-padAfstand: 31,3 kmDuur: ca. 10 uurStart: Daun-NeunkirchenFinish: DaunNiveau: •••••• moeilijkZin in pyroklastische slakken en olivijnbommen? Wees niet bang, wat vreeswekkend klinkt, is allemaal de moeite waard, beter: het wande-len waard. De Ernstberg mist net 120 centimeter om op 700 meter te komen, het is de hoogste vulkaan in de westelijke Eifel. Vanuit de diepte van de Dreiser Weiher, een opgedroogd maar, borrelt een mi-nerale bron op. Heerlijk panoramiek, met koers richting vulkaanber-gen zoals de 'Auf der Wacht', de oostzijde van de Ernstberg met de Martinswand of de Asseberg nadert men het mooie Eifelstadje Daun.

7

Maaren-padAfstand: 35,1 kmDuur: ca. 12 uurStart: SchalkenmehrenFinish: LutzerathNiveau: •••••• moeilijkZeven maaren in één klap! Eén klap klopt niet helemaal, je hebt twee dagen nodig. Maar die mogen er dan ook wel zijn! Een start van wereldformaat bij het Schalkenmehrener Maar. Naar de klokkengieter in Brockscheid, het Hit-sche Maar, een toverachtig opgedroogd maar, het Dürre Maar en het Holz-maar – een eerste wandeldag met louter highlights. En het pad gaat verder naar het bijna cirkelvormige Pulvermaar, het Strohner Maartje en het verbor-gen liggende Immerather Maar. En we gaan door met hoogtepunten: na de maaren volgen de molens in het Ueßbachdal. Wat een schat aan belevenissen!

9

Vulcano-padAfstand: 26,4 kmDuur: ca. 8,5 uurStart/fi nish: SchalkenmehrenNiveau: •••••• moeilijk

Het Vulcano-pad is één groot feest van grandioze uitzichten en in-teressante inzichten in geologische lekkernijen. De rondwandeling deugt op sommige trajecten zelfs als avonturenpad en loopt met uitzondering van enkele natuurlijk gelaten stukken grotendeels over goed verharde paden. Het beschermde natuurgebied Mürmes, een lavaveld en unieke uitzichten vanaf de Steineberger Ley maken deze wandeling onvergetelijk. Je hebt nauwelijks door dat ook de Mürmes tot de droge maaren behoort.

8

Schneifel-padAfstand: 72,9 kmDuur: ca. 22 uurStart: Kronenburger HütteFinish: BirresbornNiveau: •••••• moeilijkMichelangelo schijnt ooit gemijmerd te hebben dat je vrede alleen in bossen kunt vinden. Voilà, dit zou uw 'vredespad' kunnen zijn. Start in het beziens-waardige Kronenburg in het Kylldal. De Schneifel in de lengte doorkruisen en de taal van het bos verstaan, de 'Schwarzer Mann' beklimmen. Welkom in Prüm en de Sint Salvator-basiliek, stille klim door de streek die 'Held' heet. Verandering van het decor in het dal van de Nims en de Schalkenbach. Stille beken, mysterieuze rotsen, een kunstenaarsdorp, vijvers, de ijsgrotten en aan het eind Birresborn in het dal van de Kyll. Al met al een begaanbaar schilderij.

6Gerolsteiner KeltenpadAfstand: 6,9 kmDuur: ca. 2,5 uurStart/fi nish: GerolsteinNiveau: •••• gemiddeldDeze korte wandeling is perfect voor een voor- of namiddag. De ietwat vermoeiende klim naar de Heiligenstein (506 m) dient een ongetrainde wandelfan met kleine stappen en veel pauzes af te leggen. Het Keltenpad is vooral voor jeugdige ont-dekkingsreizigers zeer aan te bevelen en verloopt voornamelijk over natuurlijke wegen. Alleen al het uitzicht van de Heiligen-stein op de imposante Kasselburcht en de panorama's vanaf de toren van de Dietzenley op de Eifel maken deze wandeling tot een waar spektakel.

5

Pulvermaar

Het haast

cirkelvormige,

met water ge-

vulde maar is

met een diepte

van ca.

72 m het

diepste van de

Vulkaaneifel.

Vulcano infoplatform

Na 139 treden biedt het 24 m

hoge uitkijkplatform op de

Steineberger Ley een uniek

vergezicht over de Vulkaan-

eifel.

25

Hinterbüsch-padAfstand: 34,8 kmDuur: ca. 11 uurStart: Üdersdorfer MühleFinish: MeerfeldNiveau: •••••• moeilijkOp pad met de tovenaarsleerling in Hinterbüsch. Geen geringe belofte, waarvoor men twee dagen in moet plannen. In het dal van de Lieser aan de Üdersdorfermolen, tussen Üdersdorf en Trittscheid, ligt de start. Schit-terende panorama's hoog boven, diep naar beneden naar Trombach-, Marsch- en Walmersbachdal – prachtig. Het gepruttel van de Wallende Born in de bron omringd door zuilen van blauwe basalt herinnert aan Goethe's tovenaarsleerling. Omhoog naar de uitkijktoren met een prach-tig panorama, en het Meerfelder Maar vormt een waardige afsluiting.

10

Manderscheider BurgenstiegAfstand: 6,1 kmDuur: ca. 2,5 uurStart/fi nish: Kurhaus ManderscheidNiveau: •••• gemiddeldOnze toer voor beginners: het hoog in de Vulkaaneifel, aan de rand van het Lieserdal gelegen Eifelstadje schittert met his-torische fl air. Gemaakt om te wandelen. Rond Manderscheid biedt de toer steeds weer nieuwe uitzichten op het geweldige twee-kastelen-complex en op het stadje. Je loopt over smal-le, natuurlijke paden door het bos en hoog boven de Lieser, deze highlights maken van de wandeling een absolute must! Grandioze gelegenheden voor kiekjes van de Boven- en Ne-derburcht van Manderscheid ronden het wandelplezier af.

11

Grafschaft-padAfstand: 14,3 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: ManderscheidNiveau: •••• gemiddeldEen middelzwaar juweeltje onder de toeren door de Vulkaaneifel. Dramatisch is alleen al het begin, hoger en hoger klimt men tot boven de kasteelvijver en het geweldige twee-kastelen-complex van Manderscheid. Op bijna 400 m staat men oog in oog met het kasteelstadje Manderscheid. Langs de dalkant van Lieser en Seil-bach tot aan Pantenburg en dan richting het Tüppenheck. Een-zaamheid en bos puur biedt het Falbachdal tot aan de monding van de Lieser. De rest is groots wandelspektakel, Lieser-opwaarts terug naar het startpunt.

13VulkaMaar-padAfstand: 26,7 kmDuur: ca. 8,5 uurStart/fi nish: Kurhaus ManderscheidNiveau: •••••• moeilijkHoog boven de Lieser ontplooit deze toer zijn hele pracht. Schitterende uitzichten op het ingesleten dal van de Lieser en talrijke vergezichten be-kronen het wandelen. Hier verdienen vooral de uitzichten van de uitkijk-toren hoog boven Meerfeld en de vele kijkjes op de burchten vlak voor Manderscheid vermelding. Met een beetje geologische achtergrond kan men aan het overweldigende reliëf tussen Manderscheid en de Mosen-bergvulkaan misschien de uiterst spannende ontstaansgeschiedenis ontlokken. Het kratermeer van Windsborn, het Meerfelder Maar en als contrast daarmee de twee kastelen van Manderscheid – grandioos.

12

2 beken-padAfstand: 14 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: HasbornNiveau: •••• gemiddeldZin in contrasten? Zin in boven en beneden? De wandeling loopt rond Hasborn, Ober- en Niederscheidweiler. In het gebied tussen de Lindenhof in Niederscheidweiler en Hasborn krijgt de wande-ling een haast alpien karakter. De streek rond Ober- en Nieder-scheidweiler is bepaald door gesteente uit het devoon. De hoog-vlakte wordt meestal voor landbouw benut en de steile hellingen naar de beken Alf- en Sammetbach zijn begroeid met woeste bossen. Een echte verrassingstoer. De wandelaar staat puur na-tuuravontuur te wachten.

14

Burchten van Man-

derscheid

De Niederburg - de

jongere van de twee

burchten - troont in

het dal van de Lieser

op een geïsoleerde

rots en wordt van

drie kanten omringd

door de Lieser.

Meerfelder

Maar

De hele krater

heeft een door-

snee van

1.400 m in

oost-west en

1.200 m in

noord-zuid

richting.

Neem a.u.b. de opmerking op pagina 23 in acht.

26

NATUURWANDELPARK DELUXW

ANDE

LLAN

D

Stroomver-

snellingen van Irrel

De in de volks-

mond 'waterval-

len' genoemde

stroomversnel-

lingen zijn tijdens

de laatste ijstijd

ontstaan door

omlaag vallende

rotsblokken.

De veelzijdigheid van de Zuid-Eifel is ongeloofl ijk! In het noorden de ruwe Islek, in het zuiden het me-diterrane 'Gutland'. Bizarre lichttaferelen en een kolossaal spectrum aan natuurlijke kleurnuances – ik ben gek op mijn Zuid-Eifel. Aan de ene kant de ravijnen en kloven van stenen torens, aan de andere het zachte, tere vleugelspel van de insecten in de avondzon. Wat me bijzonder fascineert is dat de Keltische Treverer hun toevluchtsoord kozen op het Ferschweiler Plateau. Dat is daar waar de zeebodem van een oerzee richting hemel steekt. Of het wonder van het lichtgevende mos in de Luxemburgse zandsteen. Zonder batterijen of stroomaansluiting produceert het licht in het donker. Wonderbaarlijk – toch?

Dr. Hans Bernd Kanzler

27

Okay, dat de zeebodem van een allang vergeten oerzee hier omhoog steekt, zal wellicht kaasje zijn voor geologen. Interessanter zijn de hellingen van het Ferschweiler Plateau. Wat de andere hoog-vlaktes betreft, die vanuit het noorden via Körpe-rich en Neuerburg tot aan Daleiden aansluiten, zijn het de rivierdalen die voor geweldige wan-deldecors zorgen. Opgevoerd wordt het toneel-stuk: 'Kostbaarheden!' Regie: NatuurWandelPark delux. Toneelspeler wordt elke wandelaar zelf. Kom binnen...

Ophrys of orchis?Het zijn de koninginnen onder de bloemen – or-chideeën. Ze houden van warmte, sommigen (bijv. de hommelorchis) spelen soms verstop-pertje met mannelijke insecten, ze zijn kleur- en vormrijke, sierlijke schoonheden en zonder enige uitzondering beschermde kostbaarheden van de natuur. Is er eigenlijk een bepaalde reden waarom het Natuurpark Zuid-Eifel meer dan 50 soorten orchideeën kent? Meer dan 500 macrovlinders bevolken de zuidwestelijke Eifel, amfi bieën, meer dan 1.000 soorten kevers en ruim 400 vlies- en tweevleugeligen – de diversiteit is spreekwoor-delijk. De redenen daarvoor zijn meteen de beste aanbeveling voor wandelen delux(e): warme mi-

Rotsenspektakel, vlinderpark, orchideeënparadijsNatuurpark Zuid-Eifel heeft het! Wat er op het eerste gezicht uitziet als een aardig ensemble van bos, weide, dorpjes, omringd door Our, Sauer en Prüm, ontpopt zich bij nadere beschouwing tot een volmondig: wow! Pas in het bedaarde tempo en op ooghoogte van de wandelaar openbaart zich de enorme veelzijdigheid. Dat is wat je noemt wandelen delux(e).

Wandelen delux(e)

croklimatologische omstandigheden, ideaal geëx-poneerde kalkgrasgronden voor de orchideeën en een dicht en intact netwerk van biotopen en be-schermde natuurgebieden garanderen ruimte en bescherming voor het behoud en de ontwikkeling van deze unieke diversiteit. Een ideale basis voor buitengewoon fraaie wandeltochten. Aangezien het Natuurpark Zuid-Eifel onderdeel uitmaakt van het Duits-Luxemburgse Natuurpark, heb je langs de grensrivieren Our en Sauer ook vele mogelijk-heden voor grensoverschrijdende toeren. Negen uitermate fascinerende en grensoverschrijdende premium-wandeltochten werden pas in 2012 ge-opend.

Delux(e)?De woordspeling wandelen delux(e) stamt van de afkorting van de Duits-Luxemburgse wegen. Voor Duitsland staat 'de', voor Luxemburg 'lux'. Als Na-tuurWandelPark delux kan de regio in het zuid-westen van de Eifel verwijzen naar een geweldig aanbod aan wandelsettings – met het Kleine Luxemburgs Zwitserland en het Müllerthal, de watervallen van Irrel, de Teufelsschlucht, het Ir-sen- en Enztal, Natuurpark Our, de schitterende kalkgrashellingen bij Bollendorf en boven de Our-tal-lus bij Falkenstein, aan de Kuckucksley, of de kalkgrasgronden in de beschermde natuurgebie-den Obig den Scharren en Rechenberg. Met nog 14 andere premium-toeren, twee daarvan in het zuidelijke deel van Natuurpark Noord-Eifel, kun-nen nieuwsgierige wandelfans zich vanaf maart 2013 verheugen op een wereldpremière aan wan-delingen. Het uitzicht op de alomtegenwoordige, zeer expressieve fi guranten, soms aards gracieus en kleurrijk in de maanden april tot juni, dan weer fl adderend en engelachtig van juni tot septem-ber, dat is echt iets voor de fi jnproever-wandelaar. Waarlijk deluxe!

Dr. Hans Bernd Kanzler

Gepromoveerd geoloog,

inhoudelijk medewerker van

Zweckverband Naturpark

Südeifel en wegenbeheerder

van de premium-wandelpaden

in NatuurWandelPark delux

– daarmee medebedenker

van de 23 gecertifi ceerde

premiumwandelpaden in de

zuidelijke Eifel. Tevens is hij

regionaal wegentoezicht-

houder van de Eifelverein.

L U X E M B U R G

60

60

A27

E42

64

E44

602 E4221

1

48

410

51

410

257

E29

422

51

418

268

5253

49

N19

N7

N27N17

257

50

E42

E29

E42

410

N68 N62

N11

50

N626

N7

Schwarzer MannSchwarzer Mann698 m.698 m.

Schwarzer Mann698 m.

i

i

ii

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

Nims

Kyl

l

Nim

s

Kyll

Our

Enz

Sûre

Sauer

Mosel

Lieser

Our

Braun-

laufBE

LG

I EN

Waxweiler

Bleialf

Mettendorf

Schönecken

Burg Reuland

Wißmannsdorf

Minden

Steffeln

Eckfeld

Sinspelt

Langsur

Ralingen

Plütscheid

Krautscheid

Irrhausen

Wasserbillig

Berlingen

Pelm

Densborn

Birresborn

Zendscheid

Wallenborn

Echter-nacherbrück

Holsthum

Bollen-dorf

Pronsfeld

Meerfeld

Biersdorfam See

Gondorf

Philippsheim

AuwWolsfeld

Oberweis

Michelbach

EIFELQUERBAHN

Gemünden

Messerich

Roth

Oudler

Lengeler

Steinebrück

Mürlenbach

Usch

St. Thomas

TRIE

R-KOBLENZ

TRIE

R-K

ÖLN

Körperich

Kordel

Ouren

Tintesmühle

Dasburg

Bivels

Aach

Auel

Bettenfeld

Binscheid

Brimingen

Bruch

Büdesheim

Dahlem

Daleiden

Dierscheid

Dreis

Dreis-Brück

Dudeldorf

Eschfeld

Fersch-weiler

Großlangenfeld

Großlittgen

Habscheid

Halsdorf

Hamm

Hersdorf

Himmerod

Hütterscheid

Wasser-billigerbrück

Igel

Kopp

Leidenborn

Lützkampen

Meckel

Meisburg

Mützenich

Nasingen

Neidenbach

Neroth

Newel

Nieder-bettingen

Oberla-scheid

Oberweiler

Olzheim

Orenhofen

Rittersdorf

Seimerich

Sellerich

Sevenig

Spangdahlem

Stupbach

Tritt-scheid

Trierweiler

Üdersdorf

Tettscheid

Wallendorf

Welschbillig

Zemmer

Steinborn

Neunkirchen

Born

Mesenich

Moersdorf

Steinborn

Weidenbach

Deudesfeld

Duppach

MüllenbornSchwirzheim

Keppeshausen

Karlshausener Mühle

Obersgegen

Berdorf

DahnenOberpierscheid

Utscheid

Ernzen

Beaufort

Wintersdorf

Ober-bettingen

Philippsweiler

Echtershausen

Schönberg

ETTELBRUCK

ROSPORT

TROISVIERGES

GOUVY

BOURSCHEID

ERDORF

EHRANG

DAUN

ECHTERNACH

BITBURG

NEUERBURG

VIANDEN

DIEKIRCH

IRREL

KYLLBURG

SPEICHER

GEROLSTEINPRÜM

ARZFELD

ST.-VITHHILLESHEIM

MANDER-SCHEID

CLERVAUX

SCHWEICH

TRIER

NaturparkSüdeifel

Deutsch-Luxemburgischer

Naturpark /

Natur-und

GeoparkVulkaneifel

74

5

10

1012

13

6

66

3

11

4

6

11

A

B

C

D

E

F

G

H

I

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

12

11

13

14

Natur-parkOur

GR 56

GR 5

GR 56

1 2 3

4

5

67

8

9 10

11

1312

14

15

16 17 18

19

20

21

22

23

24

2730

2629

2528

31

32

33

InformatieTel. +49 (0) 65 51 - 96 56 0info@eifel.info

De adressen van de VVV's bij de wegen vindt u op de bijgevoegde overzichtskaart.

Toerinformatie'en detail'www.naturwanderpark.euwww.eifel.info/naturwanderpark-delux.htm

Legenda

De gastgevers langs de partnerwegen vindt u

in het extra boekje.

Wandelvriendelijke gastgevers

Nr.NatuurWandelPark delux

De wegen

Duits-Luxemburgse toeren

Eifeltoeren

De wegen van NatuurWandelPark delux

zijn doorlopend gemarkeerd met het logo van het Na-

tuurWandelPark (gespoten markering, bordjes, plaquet-

tes, markeringsstickers). Wegwijzers met blauwe

punten en km-vermeldingen wijzen naar de volgende be-stemming. Wegwijzers met

gele pijlen staan bij toegangswegen naar de

routes. Bordjes geven hoogte boven NAP, positie

en UTM-coördinaten aan.

Europees beschermd wandelkeurmerk voor

premium-wandelpaden

29

De nummering van de paden in dit blad dient enkel om ze beter te kunnen vinden op de detail- en overzichtskaart. Ter plaatse zijn de

paden gemarkeerd met het logo van NatuurWandelPark delux.

Onderweg

in het

Irsendal

in het spoor

van de bever.

Op paalpaden door

het veen van de

Schneifel bossen.

Eifeltoerenvanaf voorjaar 2013

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogteprofi el, verloop van de wegen op de kaart

en nog veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op: www.naturwanderpark.eu

Bach-PadBeken, bevers, mijnbouwAfstand: 14 kmDuur: ca. 3,5 uurStart/fi nish: BleialfNiveau: • gemakkelijkVele beken met zeer uiteenlopende karakters begeleiden de wan-delaar op deze rondtocht. Op oude mijnbouwpaden langs de Alf-bach ontwaakt het verleden van deze plek: hier werd vroeger lood-erts gedolven. Eenvoudige graspaden lopen langs de Donsbach. Daaropvolgend een heuvelig intermezzo met mooie vergezichten. In de Ihrenbach zitten bevers, die hier vlijtig meebouwen aan het beeklandschap. Via open heuvelruggen komt men uit bij de Düren-bach die door een mooi weide- en graslandschap stroomt.

1

Eifelgold RouteHeidebrem van het IrsendalAfstand: 20 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: Irrhausen, camping Waldpark EifelNiveau: •••••• moeilijkHet idyllische dal van de Irsen spant een boog van indrukwekkende 360° panorama's tot aan molens uit vroegere tijd, die thans hongerige wandelaars ontvangen. In de adelstand verheven wordt dit fraaie dal door het beschermde natuurgebied 'Ginsterheiden' met zijn steppen-gras, meidoornstruiken en de in het voorjaar goud bloeiende 'Ginster' (brem), het Eifelgoud waaraan het gebied zijn naam ontleent. Ook be-vers hebben zich hier weer gevestigd. De opgestuwde vijver en een na-tuureducatieve rondweg nodigen uit voor een verkwikkende picknick.

4

Moore-pad SchneifelVeen- en brongebiedenAfstand: 13 kmDuur: ca. 3,5 uurStart/fi nish: wandelparking blokhut Schwarzer MannNiveau: • gemakkelijkDe expressieve boscoulisse wisselt elk jaargetijde van kleuren-palet. In de drassige en moerassige bossen ligt het brongebied van de Alfbach, dat wordt gekenmerkt door kleine stroompjes, veen en vennen. Op zeer gevoelige gedeeltes loopt het pad over steigers om fl ora en fauna te beschermen. Hier vallen zeldzame planten te ontdekken. Al spoedig eindigt het bos en een platform opent het uitzicht op het 'drielandenpunt', bij goed zicht tot aan de toppen van Islek, Ösling en de Hoge Venen.

2

IrsenpadDal der beversAfstand: 12 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: wandelparking Wehrbüsch, restaurant Waldesruh, DahnenNiveau: •••• gemiddeldWandelaars op het Irsenpad beleven een van de meest idyllische dalen van de Eifel. Wie rust en eenzaamheid zoekt, vindt die hier in de Islek. Omzoomd door meer dan 500 m hoge bergketens kron-kelt de Irsen door een schilderachtige riviervlakte. Het gekabbel van de Irsen begeleidt de stilte van het Irsendal. Vlijtige bevers hebben hun sporen achtergelaten, ze hebben zich hier weer gevestigd. Het bijzondere van deze route is het samenspel van rust, die van het dal uitgaat, en wijde uitzichten, die je vanaf de toppen hebt.

3

30

Romantisch

beekdal

in de Islek

Stemmig licht-

schouwspel op de

toppen van het

Prümdal

Devon-PadFossielen, Islek, DevoniumAfstand: 16 kmDuur: ca. 4 uurStart/fi nish: Waxweiler, MariazuilNiveau: •••• gemiddeldDe schoonheid van de Islek wekt keer op keer enthousiasme: ruwe rotsen en diep uitgesleten rivierdalen, zoals hier van de Prüm en zijn zijbeken, zorgen voor een zeer gevarieerd landschap. Vanaf de Mariazuil of de Trielsberg openbaren zich schitterende panoramablikken. De zijbeken van de Prüm zijn soms idyllisch, soms schilderachtig of ongerept en hebben hun oorspronkelijk-heid bewaard. In het Devonium in Waxweiler kan men de wereld van 400 miljoen jaar geleden beleven.

5

PrümtalwegWild en romantisch PrümdalAfstand: 12 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Philippsweiler, sportveldNiveau: •••• gemiddeldHet eenzame dal van de Prüm werkt als een medicijn voor ge-jaagde zielen. Miljoenen jaren lang heeft de Prüm zich een weg gebaand door de leisteen en daarmee een afwisselend palet aan lussen, doorbraken, bekkens en rivierterrassen gecreëerd. Ook heeft het Prümdal de nodige verschillende bosgezichten te bieden. Een bijzonderheid is de 350 jaar oude Napoleonseik; zijn naamgever zou hier in 1812 een keer hebben gepauzeerd. Voor magnifi eke uitzichten is deze route een echte aanrader.

6

Wallfährte WeidingenBarokke MariakerkAfstand: 19 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: wandelparking bij het zweefvliegveld van UtscheidNiveau: •••••• moeilijkGrandioze vergezichten domineren deze route. De zuidelijke rand van de Islek biedt schitterende blikken op het 300m dieper lig-gende Bitburger Gutland. Vanaf uitzichtpunt Scheuerdell kun je bij helder weer kijken tot aan de toppen van de Hunsrück. Ook cultu-reel zijn er nogal wat blikvangers, zoals de middeleeuwse bede-vaartskerk in Weidingen of de Fischbacher kapel die fraai prijkt op een uitstekende rots. Voor intensieve natuurbelevenissen zorgen de idyllische dalen van de beken Burscheider Bach en Radebach.

8

Neuer-Burg-WegKasteel NeuerburgAfstand: 13 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Neuerburg, ZinnenplatzNiveau: •••••• moeilijkWie in middeleeuwse voetsporen wil wandelen, moet hier we-zen. Over romantische rotspaden loopt men rond kasteel Neu-erburg met start en fi nish op het historische marktplein. Vele bouwwerken uit de middeleeuwen, zoals de Eligiuskapel, nemen u mee naar lang vervlogen tijden. De panoramaweg en de 'kan-sel' bieden indrukwekkende vergezichten op het dal van de Enz en het hartje van de stad. Wie de tijd neemt om ook het stadje te verkennen, kan daarna mooi bijkomen in het fraaie stadspark.

9

Stausee-PrümtalrouteRond het stuwmeerAfstand: 15 kmDuur: ca. 4 uurStart/fi nish: Biersdorf am See, parking bij Großer StauseeNiveau: •••• gemiddeldWie van heel veel afwisseling houdt, is hier aan het juiste adres. De route biedt bergop trajecten, fl aneren langs de stuwmeerpro-menade en het aantrekkelijke Prümdal met zijn mooie meanders. Een extra pluspunt zijn de watersportmogelijkheden bij het stuw-meer in Bitburg. Bevers en moefl ons vallen hier te ontdekken. De Hammer Büsch is inclusief, een open bos op een helling met fraai uitzicht op slot Hamm. De Burbesberg-beklimming als letterlijk hoogtepunt maakt uitzichten tot aan de Hunsrück mogelijk.

7

31

Bizar

rotsland-

schap

in de

Teufels-

schlucht

Herfstsfeer

op de burcht

van Prüm

SchluchtenpadKloven in de Islek & Bitburger LandAfstand: 14 kmDuur: ca. 3,5 uurStart/fi nish: wandelparking Roter Puhl, sportveld, tussen Mettendorf en SinspeltNiveau: •••• gemiddeldDrie diepe kloven in de bonte zandsteen, verstopt in de bosrijke hellingen van de Ringtalbach, drukken hun stempel op deze route. De wandeling langs de kloof levert een fascinerend zicht op de wanden en cascaden van bonte zandsteen. De landschappelijke overgang van Bitburger Gutland naar de Islek is duidelijk te herkennen. Ook wijde blikken in het dal van de Enz krijgt de wandelaar voorgeschoteld. Het beschermde natuurgebied 'Tongruben' biedt leefruimte aan bedreigde diersoorten.

10

KlausnerwegDalen van Enz en PrümAfstand: 17 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: wandelparking Schankweiler Klause bij HolsthumNiveau: •••••• moeilijkDe Schankweiler Klause (kapel) met haar barokke architectuur verleent haar naam aan deze route, maar even tekenend zijn de dalen van Enz en Prüm, die uit allerlei perspectieven worden be-zocht. De weg verloopt tussen grillige rotspartijen en de voor de Zuid-Eifel typische boomgaarden. Ook wie zich voor geschiedenis interesseert, komt hier niets te kort: veel pre- en vroeg-historische overblijfselen getuigen van duizenden jaren oude nederzettingen van Kelten en Romeinen.

11

Felsenweg 6TeufelsschluchtAfstand: 17 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: wandelparking Ernzen, FelsenweiherNiveau: • gemakkelijkDe Teufelsschlucht is slechts een van de vele canyons en kloven te midden van de rotsen van het Ferschweiler Plateau. Ook de waterval-len van Irrel getuigen van de oerkracht van de natuur: hier baant de Prüm zich over een lengte van 140 m een weg tussen enorme rots-blokken. Een eerder romantisch uitzicht op Echternach geniet men van de hoog boven het dal van de Sauer gelegen Liboriuskapel. De Felsenweiher vormt de toegang tot het Gutenbachdal. Een gevarieerd recreatief aanbod biedt het natuurparkcentrum Teufelsschlucht.

13

Felsenweg 5Prümer burchtAfstand: 17 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: Irrel, wandelparking Irreler WasserfälleNiveau: •••• gemiddeldCultuur, natuur en indrukwekkende uitzichten krijgt men tijdens deze route opgedist. Alleen de watervallen van Irrel maken een uit-stapje al de moeite waard. Langs het grootste hopteeltgebied in Rijnland-Palts komt men bij de Katzenkopf-bunker met zijn West-wall-Museum. Van hieruit blikt men op de in elkaar lopende dalen van Nims en Prüm. De oorsprong van de ruïnes van de burcht van Prüm ligt weliswaar in het donker, maar de Romeinse villa Holst-hum bewijst dat de Romeinen zich hier al thuis voelden.

12

Kylltaler BuntsandsteinrouteBonte zandsteen KylldalAfstand: 18 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: Auw aan de KyllNiveau: •••• gemiddeldHet contrast van licht glooiende hoogvlaktes en diep uitgesleten dalen is tijdens deze route goed te beleven. De beken Grundsgra-ben, Kalkgraben en Schulersgraben en uiteraard het dal van de Kyll garanderen een afwisselende wandeling. Voormalige steengroe-ves getuigen van de hier traditioneel gevestigde natuursteenin-dustrie. Het schilderachtige plaatsje Auw aan de Kyll is omzoomd door bos en mooie bonte-zandsteenrotsen. In het Orenhofener Bos bereikt men het hoogste punt van de wandeling, de Burgknopp.

14

32

De nummering van de paden in dit blad dient enkel om ze beter te kunnen vinden op de detail- en overzichtskaart. Ter plaatse zijn de

paden gemarkeerd met het logo van NatuurWandelPark delux.

Duits-Luxemburgse

toerenMeer informatie over de toerplanning

zoals hoogteprofi el, verloop van de wegen op de kaart en nog veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op:

www.naturwanderpark.eu

Dal van

de Our

Bloemrijke

daloevers in

het Ourdal

Nat’Our route 1DrielandenpuntAfstand: 13 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Ouren of TintesmühlenNiveau: • gemakkelijkDeze tour start in het hartje van Europa: bij het Europamonument in België bij het drielandenpunt D-B-Lux. Het dal van de Our wordt richting zuiden al snel nauwer, steiler en oorspronkelijker. Na een afdaling naar de Königslei heb je schitterende uitzichten op het bosrijke beschermde natuurgebied. De beek kronkelt fraai door unieke ooibossen. Veel zeldzame en bedreigde diersoorten zijn hier thuis, zoals de beekforel en de ijsvogel. Voor de met uitsterven be-dreigde beekparelmossel staat hier zelfs een kweekstation.

A

Nat’Our route 2Middendeel van het OurdalAfstand: 18 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: Dasburg grensbrug of TintesmühlenNiveau: •••• gemiddeldDeze route loopt langs de ooit zo talrijke molens uit de vorige eeuw. Hier ontstonden vaak stuwen, die recentelijk bij een grens-overschrijdend natuurparkproject werden afgebroken, om met behulp van vistrappen beekforellen een weg naar hun paaigebie-den mogelijk te maken. Behalve meel werd in de molens ook run, eikenschors, gemalen om er leer mee te looien. In Dasburg is nog een oude looierij te vinden. Hier ligt ook de gelijknamige burcht hoog boven de Our.

B

Nat’Our route 4Ourtal-lusAfstand: 17 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: Keppeshausen, Bivels of Waldhof-FalkensteinNiveau: •••••• moeilijkDeze fascinerende toer verenigt schitterende natuurindrukken die zo uit een prentenboek konden stammen met moderne techni-sche bouwkunst. Men wandelt langs het stuwmeer van een van de grootste spaarbekkencentrales van Europa. Maar ook de his-torie komt hier naast al het natuurschoon en de techniek niet te kort: in Stolzemburg vallen bijvoorbeeld een oude kopermijn en de burcht Stolzembourg te bewonderen en de afwisselende route verloopt ook langs de ruïne van kasteel Falkenstein (privébezit).

C

VANAF HERFST 2013

Nat’Our route 5Vianden – FalkensteinAfstand: 12 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: Bivels of ViandenNiveau: •••••• moeilijkHet landschap van het oeroude middelgebergte rond de Our is al-tijd een garantie voor een wandeling met veel afwisseling. Haast alpien oogt het rotsige grenspad aan de Lätgesberg. Hier kun je grandioze vergezichten in je op zuigen. Na de toppen van de berg biedt de oeverpromenade van het Ourtal-stuwmeer (onderdeel van de spaarbekkencentrale Vianden) tijd om ontspannen te fl a-neren. Behalve burcht Falkenstein heeft de tocht ook het weer opgebouwde slot van het middeleeuwse Vianden als troef paraat.

D

VANAF HERFST 2013

33

Mystieke

grotten

bij Berdorf

Blik op de Sauer

bij Ralingen

Nat’Our route 6KammerwaldAfstand: 14 kmDuur: ca. 3,5 uurStart/fi nish: Vianden of wandelparking langs de L1Niveau: •••• gemiddeldIn het sfeervolle Kammerwald wandelt men op oude smokkelaars-routes. Deze wekken een avontuurlijke indruk, die het geheimzin-nige aura van het bos nog versterkt. Het bos was tot 1794 eigendom van de Graaf van Vianden. Imposante eiken verlenen dit woud iets sprookjesachtigs, vooral de 350 jaar oude majestueuze koningseik weet te imponeren. Een welkome afwisseling biedt het open Gay-bachdal en de heerlijke blik op Slot Vianden aan de overzijde van de Our.

E

Felsenweg 2Bollendorf – BeaufortAfstand: 20 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: Bollendorf of BeaufortNiveau: •••••• moeilijkHet Sauerdal verbindt het Duitse Bollendorfer Plateau met het Berforter Plateau in Luxemburg. De rotspaden in de Luxemburgse zandsteen bieden een betoverend decor voor rotswandelaars. De naam 'Klein Luxemburgs Zwitserland' komt niet zomaar uit de lucht vallen. De compositie van zeldzame kalk-tufsteengrotten, diepe kloven, weidse vergezichten, rotstorens en rivierpanorama's is in al haar facetten uiterst fascinerend. Cultuurliefhebbers ko-men in Beaufort en Bollendorf aan hun trekken.

G

Felsenweg 3Ferschweiler – BerdorfAfstand: 25 kmDuur: ca. 6 uurStart/fi nish: Berdorf of WeilerbachNiveau: •••••• moeilijkDeze toer door drie verschillende landschapselementen kan goed in twee etappes worden afgelegd en blijft toch afwisselend. Aan weidse panorama's en pittoreske rotscoulissen wordt een onmis-kenbare charme ontleend. Een rotsketen loopt indrukwekkend rond het Ferschweiler Plateau en ook de Luxemburgse zijde biedt be-zienswaardige geologische geschiedenis met grotten, spelonken of rotsverschuivingen. Naast de schitterende natuur verdient ook Slot Weilerbach een bezoekje.

H

Felsenweg 4Ralingen – RosportAfstand: 30 kmDuur: ca. 7,5 uurStart/fi nish: Wintersdorf of MoersdorfNiveau: •••••• moeilijkDeze route vergt een goede conditie, dus ofwel vroeg opstaan of beter nog, 2 dagen inplannen. De beloning is een natuurbelevenis met vele facetten: bloeiende weiden, statige beukenbossen en bizarre rotslandschappen. De afwisseling van zonnige schelpkalk-hellingen en frisse kloven levert een grote plantenrijkdom. De weg volgt de meanders van de Sauer met talrijke klimmen en afdalin-gen, die door fraaie uitzichten beloond worden. In Rosport nodigt het interessante museum in het Tudorslot uit voor een bezoekje.

I

Felsenweg 1Weilerbach – HohllayAfstand: 20 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: Echternach, Berdorf of WeilerbachNiveau: •••••• moeilijkBloemrijke weiden met zeldzame orchideeën en bossen met veel varens maken deel uit van deze route. Maar kenmerkend zijn vooral de bizarre rotslandschappen: highlights zijn bijv. de Wolfsschlucht, Perekop, de Hohllay of de 'Schweineställe. Ook cultureel heeft de route het nodige in petto. Bij de Hohllay ligt een amfi theater, de Liboriuskapel biedt een schitterend zicht op Echternach en ook Slot Weilerbach met zijn mooie tuin is defi nitief een bezoekje waard.

F

„Rad- u. Wanderbahnhöfe Eifel“1/2 Seite

fehlt noch

34

35

36

DROOMPADENW

ANDE

LLAN

D

Dromen aan

het dubbele

maar van Boos

Een droompad

om bij te tanken.

Mijn tip voor groene wintertoeren

Juist in de Eifel heb je zoveel mooie droompaden, met een altijd groen heidelandschap, zoals de Bergheiden-weg, de Wacholderweg of de Wanderather. De brem langs de route, de knoestige dennen en de vele veld-wegen bieden ook in de trieste winter heel veel groen en ontlokken een mediterrane sfeer. Zo kunnen ook wandelingen in de wintermaanden een heel bijzonder genot zijn.

37

Wie het geluk heeft om in het gebied tussen Rijn, Moezel en Eifel te wonen, hoeft alleen maar te kiezen uit het enorme aanbod aan wegen. Bijzonder aangenaam en handig vind ik persoonlijk de Droompaden. Doorlo-pend gemarkeerd liggen maar liefst 16 van de in totaal 26 Droompaden in de mooiste gebieden van de Eifel en omdat het rondwe-gen zijn hoef je niet veel te plannen. Voor mij betekent een wandeling op de Droompaden gewoon: 'Aankomen, op pad gaan en genie-ten.'Waarbij elk Droompad zijn eigen charme heeft en een persoonlijk profi el, ofwel qua lengte ofwel qua gestelde eisen. De keuze in de regio is groot en dus moet je kiezen: wordt het de sportieve Förstersteig, die wel-iswaar nogal wat hoogtemeters telt, maar die daarvoor na de klim vanaf een schit-terend uitzichtpunt een unieke blik op het slot Bürresheim biedt? Of een wandeling op het Nette-Schieferpad, dat met uitzonder-lijk spannende en haast alpiene paden tus-sen leigesteente zijn opwachting maakt en wiens traject je tussendoor dan weer volko-men relaxed langs een fris beekje leidt? De Bergheidenweg bij Arft heeft mij door zijn heidelandschap en de mediterrane fl air ook in de trieste winter heel veel groen ge-boden. Niet alleen de jeneverbessen en de heide, de knoestige dennen en de brem langs het pad, maar ook in het gedeelte van het beschermde natuurgebied Heidbüchel, dat me uitzicht bood op de Hohe Acht en ver het dal in, zorgde zelfs bij somber weer voor waar wandelgenot. De Wanderather heb ik op een gure dag met

mist beleefd. Maar zelfs dat was een zeer speciale en unieke belevenis, ook zonder de mooie vergezichten. Over zachte weide-paden loop je omhoog het heidegebied in, rechts en links slierten mist en opeens staat er een ruwe den inclusief comfortabele Droompaden-bank voor je. Deze bood me weliswaar royaal plaats, maar bleef me het normaal gesproken hier te vinden uitzicht schuldig. Een goede reden om deze wande-ling op een andere dag en bij ander weer ge-woon te herhalen. In de buurt ligt ook de Virne-Burgweg, die niet alleen vele paadjes kent, maar die ik ook op een tamelijk zonnige winterdag mocht beleven. De route leidt niet alleen midden door de ruïne van de Virneburcht maar is ook uiterst gevarieerd. Bij één uitzichtpunt kreeg ik zelfs een unieke speciale voorstelling uit de serie 'zon-wolken-mix' gepresenteerd: de hemel brak open en de Virneburcht prijkte in het tegenlicht van de namiddagzon. Dat heeft zoveel indruk op me gemaakt dat ik er zelfs een korte panoramavideo van heb ge-maakt.Sowieso zijn burchten langs de weg iets bijzonders en het is telkens weer spannend om er onderweg langs geleid te worden. Of dat nu op de Pyrmonter Felsensteig tijdens de bloei van het koolzaad is, in de herfst op de Monrealer Ritterschlag of op de reeds ge-noemde Virne-Burgweg. En zelfs als het lastig is om één weg uit te kiezen. Een Droompad in een ander seizoen of gewoon eens in de andere richting af te leggen biedt telkens weer nieuwe indruk-ken.

Droompaden bewandelen betekent: aankomen – op weg gaan – genietenVlak voor het weekend voel ik al een tintelend gevoel in mijn voeten. Er is gewoon niets zo mooi als om na een week van hard werken buiten te bewegen en van de natuur te genieten.

Angelica Hocke

De enthousiaste vrouw uit

Bonn benut haar vrije tijd

om de wandelpaden van

de regio te verkennen.

Op haar wandelblog

www.wandernbonn.de

doet ze verslag van haar

indrukken en geeft ze uit-

gebreide tips. Haar wens

is het, de lezers het plezier

in wandelen en het genieten

van de natuur nader te

brengen.

Gewoon niets dan genieten

257

48

E44

E31

61

257

412

410

49

258

267

Hohe Acht747 m

Hohe AchtHohe Acht747 m747 m

Hohe Acht747 m

NürburgringNürburgringNürburgring

i

i

i

i

i

i

i

i

i

iii

LaacherSee

Mos

el

Rhein

Ahr

Ahr

SinzigAhrweiler

Bad Neuenahr-

Altenahr

Kürrenberg

Monreal

PLAIDTKretz

SaffigKruft

EIFELQUERBAHN

Köttelbach

Mayschoß

Ahrbrück

Nürburg

Rech

Adenau

Uersfeld

Thür

AHRTALBAHNWalporzheim

Müllenbach

Niederzissen

Langscheid

Ettringen

VirneburgTrimbs

Boos

Arft

Acht

Maria-Laach

Bad Breisig

Burgbrohl

Dreis-Brück

Herresbach

Houverath

Kaifenheim

Kaltenborn

Treis-Karden

Kehrig

Kempenich

Lind

Moselkern

Nickenich

Wassenach

WehrWeibern

Welling

Zermüllen

Esch

Mannebach

Volkesfeld

Rieden

Baar

Wierschem

Roes Pillig

Bermel

Hatzenport

Schuld

Insul

Sierscheid

Dernau

Dümpelfeld

OCHTENDUNG

MÜNSTERMAIFELD

MENDIG

ULMEN

KAISERSESCH

MAYEN

POLCH

ANDERNACH

KELBERG

VulkanparkBrohltal/

Laacher See

Vulkanpark imLandkreis

Mayen-Koblenz10

3

8

11

14

4

9

16

12

2

7

5

6

15

1

13

1

1

2

i

38

12

34

6

5

7 8 13

9 10

11

1214

15

16

De adressen van de VVV's bij de paden vindt u op de bijgevoegde overzichtskaart.

Toerinformatie'en detail'www.traumpfade.info

InformatieProjectbureau DroompadenTel. +49 (0) 26 1 – 108 – 419info@traumpfade.info

De Droompaden-blog op internet:http://blog.traumpfade.info

Legenda

De gastgevers langs de Droompaden vindt u

in het extra boekje.

Wandelvriendelijke gastgevers

Nr.Droompaden van de Eifel

De Droompaden zijn doorlopend gemarkeerd met hun logo (gespoten

markering, bordjes, plaquet-tes, markeringsstickers). Wegwijzers met blauwe

punten en km-vermeldingen wijzen naar de volgende

bestemming. Bordjesgeven hoogte boven NAP,

positie en UTM-coör-dinaten aan.

De wegen

Droompaden van de Eifel

39

Overzicht van de Droompaden

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogteprofi el, verloop van de wegen op de kaart

en nog veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op: www.traumpfade.info

Pellenzer SeepadAfstand: 16 kmDuur: ca. 7 uurStart/fi nish: NickenichNiveau: •••••• moeilijkIndrukwekkend verschijnt de wand van as, die de Laacher See-vul-kaan 13.000 jaar geleden heeft achtergelaten, aan de wandelaar. De toer loopt verder door dicht gemengd bos, naar het Krufter bos-meer en vervolgens, langs een nis in de rotsen, omhoog naar de vooruitstekende rots 'Teufelskanzel'. Door een prachtig beukenbos loop je omlaag naar de Laacher See. Langs blubberende koolzuur-belletjes - 'mofetten' - verder bergop naar de Ahrefeld-schuilhut. De volgende paar kilometer genieten wandelaars van heerlijke uitzichten op de Pellenz tot aan de toppen van het Siebengebirge.

1

WacholderwegAfstand: 8,8 kmDuur: ca. 3 uur Start/fi nish: Langscheid (Wacholderhütte)Niveau: • gemakkelijkU wandelt door het heidelandschap rondom de Wabelsberg met uitzichten op de beboste toppen van de Oost-Eifel. De weg loopt over de hoogvlakte door schaduwrijke bospassages en al snel bergop naar de Büschberg. Omringd door jenever-besstruiken nodigt een mooie picknickplek uit om te pauze-ren. Dan kronkelt het pad omlaag het Nettedal in, om meteen weer te stijgen. Na nog een afzwaaier richting Nette volgt een eindklim door gevarieerd bos terug naar de Wabelsberger Wa-cholderhütte.

3

BergheidenwegAfstand: 10,3 kmDuur: ca. 3 uur Start/fi nish: Arft (P Raßberg)Niveau: •••• gemiddeldDe Bergheidenweg doet zijn naam alle eer aan: door het open heidelandschap loopt het pad het beschermde natuurgebied Heidbüchel in. Aangekomen op het hoogste punt is het uit-zicht fenomenaal. Verder loopt het pad langs de rivier Nette en vervolgens het Selbachdal met zijn indrukwekkende klippen in. Na een idyllische bospassage en de wandeling over uitgestrek-te velden wacht de wandelaar bij de volgende schuilhut weer zo'n fraai panorama. Vlak voor de eindbestemming moet men nog om de Raßberg heen.

2

Heidehimmel VolkesfeldAfstand: 9,3 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: VolkesfeldNiveau: • gemakkelijkDeze toer mag gezien worden! Na slechts één kilometer over zacht bospad is het 'Riethelkruis' met schitterende panorama-blik bereikt. Het pad gaat verder omhoog naar de Waberner Heide, langs jeneverbesstruiken, brem en knoestige dennen naar het volgende uitzichtpunt: de Wabener Wacholder-hut. Op de volgende kilometers nodigen de uitstekende rots Falkleyblick en een kleine omweg naar de Noorkopf opnieuw uit tot schitterende panorama's. Aan het einde van de toer biedt de geneeskrachtige bron 'Sauerbrunnen' verfrissing.

4

Waberner

heide met jene-

verbesstruiken-

Heidehimmel

Volkesfeld

De nummering van de paden in dit blad dient enkel om ze beter te kunnen vinden op de detail- en overzichtskaart. Ter plaatse zijn de

paden gemarkeerd met het Droompaden-logo.

Interesssante inzichten in

vulkanische ontsluitingen en

een weids uitzicht over de omge-

ving levert het Pellenzer Seepad.

40

Waldseepad RiedenAfstand: 14,2 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: bosmeer RiedenNiveau: •••• gemiddeldAan de oevers van het bosmeer van Rieden start de toer, alvorens langs de Rehbach naar Rieden te verlopen. Door dicht naaldbos slingert het pad omhoog tot aan de Gänse-halstoren, die een 360-graden panorama over de Vulkaan-eifel en het Neuwieder Bekken biedt. Ook vanaf de verder beneden gelegen Gänsehalshut en het volgende uitkijk-punt 'Maifeldblick' geniet de wandelaar van een heerlijk vergezicht.

5

WanderatherAfstand: 12 kmDuur: ca. 4 uurStart/fi nish: Baar-WanderathNiveau: •••• gemiddeldEen pad voor de zintuigen! En dat niet alleen omdat het ge-deeltelijk samenvalt met de Jodokus-pelgrimsroute. Door het heidelandschap en op bos- en veldpaden loopt de weg het Achterbachdal in. Langs mooie leisteenrotsen in het Nitzbach-dal wandelt u al snel door dicht bos, langs een oude steengroe-ve. Later hebt u vanaf de rand van het bos een fraai uitzicht op de Virneburcht. Verder bergop bereikt u de heide met jenever-besstruiken bij de Hohe Warte. Hier loopt u omheen alvorens het pad weer omlaag voert naar Wanderath.

7

VulkaanpadAfstand: 6,6 kmDuur: ca. 2 uurStart/fi nish: Ettringen (Hochsimmerhalle)Niveau: •••• gemiddeldEen tijdreis door de vulkanische geschiedenis – in maar één dag! De eerste klim wordt beloond met een fantastisch uit-zicht op de vulkanen van de Oost-Eifel. Langs de kraterrand gaat het pad omlaag naar de kraterdoorbraak en via een lava-stroom naar de Kottenheimer Büden. En dan loopt u weer om-hoog naar de kraterrand. Hier openbaart zich een magnifi ek uitzicht op een steengroeve en de omringende vulkanen. Na de steile afdaling bereikt u het Kottenheimer Winfeld en tot slot de minerale bron Hartborn.

8

Vier-Bergen-toerAfstand: 12,7 kmDuur: ca. 4,5 uurStart/fi nish: MendigNiveau: •••• gemiddeld'Zo dicht bij de hemel!', aldus het motto van deze toer: al aan het begin verdient een kleine omweg naar het rotsachtige gebied 'Rauhbuur' met zijn massieve puimsteenwanden aanbeveling. Over een brug ter bescherming van een mierenkolonie gaat het pad ver-der naar de indrukwekkende kloven van de Marxe-Lay en omhoog naar de Gänsehals. Vanaf deze berg, evenals van de drie volgende toppen, genieten wandelaars adembenemende vergezichten. De laatste paar kilometer lopen langs de door sagen omgeven Gen-ovevagrot en de koolzuurhoudende Erlenbron in Mendig.

6

Onderweg

langs het

bosmeer

van Rieden

De Wanderather is

puur natuurgenot

Stille dalen en spec-

taculaire uitzichten

voor mens en dier

41

FörstersteigAfstand: 15,5 kmDuur: ca. 5,5 uurStart/fi nish: Mayen-KürrenbergNiveau: •••••• moeilijkBergop en bergaf verloopt deze rondwandeling door idyllische beekdalen, over de rug van een rotskam, door schaduwrijke bospassages, langs weien met paarden en over sappig gras-land. Lichte tot lastige stijgingen worden beloond met schit-terende panoramablikken, bijv. op Mayen, het Maifeld en richting Rijn, op enorme basaltzuilen van een steengroeve, het dromerige kasteel Bürresheim, de dalen van de Nette en de Nitz. Banken en schuilhutten langs de weg nodigen uit om even gezellig bij te komen.

9

Nette-SchieferpadAfstand: 9,2 kmDuur: ca. 3,5 uurStart/fi nish: Trimbs, dorpspleinNiveau: • gemakkelijkOp zachte graspaden, over zeldzaam kalkgrasland en langs ruwe leisteenklippen is al spoedig het Trimbser Zwitserland bereikt, waar een grandioos uitzicht wacht. Vanaf de Burgberg genieten wandelaars van een heerlijke 360°-blik over het be-schermde natuurgebied Nettedal. Goed uitkijken geblazen is het ook bij de volgende gang door de 250 m lange, verlichte tunnel Hausen 2. Aan het einde daarvan: unieke uitzichten op het Nette-viaduct, voordat men door het bos terugloopt naar Trimbs.

11 Booser DoppelmaartoerAfstand: 9,1 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Boos (P Vulkaanparkstation)Niveau: • gemakkelijkDe twee maaren die als uitgestrekte, vlakke ketels in het landschap liggen, zie je al vanaf een uitzichtpunt na een paar kilometer. De steile klim naar de kraterwand achter zich latend, moeten al spoedig de 125 treden van de Eifel-toren beklommen worden om te genieten van het heerlijke uitzicht over de Eifel met zijn dode vulkaankegels. Het pad gaat verder door dicht bos, omlaag het dal van de Nitzbach in en tegen een schitterend decor van bergbos terug naar Boos.

12

Virne-BurgwegAfstand: 9,9 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: Virneburg (cultureel centrum)Niveau: •••• gemiddeldWandelaars staat op deze toer een fraaie mix van dichte bostrajecten, uitgestrekte weiden en open heidelandschap te wachten. 'Duitslands Mooiste Wandelpad 2008' loopt langs een kapelletje omhoog naar de enorme ruïne van de Virne-burcht. Er volgen meer bergop/bergaf-gedeelten waarbij de eerste ook mooie uitzichten op het landschap in petto heb-ben; van de Blumenrather Heide zelfs tot de Nürburcht. Op smalle paden gaat het verder omlaag het Nitzbachdal in en lichtjes bergop terug naar het startpunt.

10

Blik op

slot

Bürresheim

Förstersteig

Wandelaars

genieten in

de zomer van

de verkoeling

van de Nette

Nette-

Schiefer-Pad

40

Pyrmonter FelsensteigAfstand: 11,2 kmDuur: ca. 4 uurStart/fi nish: Roes/Pillig (Pyrmonter molen)Niveau: •••• gemiddeldNa een lange stijging door stil bosgebied en over weidse vel-den krijgt de wandelaar een fantastisch 360°-panorama over het Eifellandschap geboden. De route loopt door het be-schermde natuurgebied bij de Juckelberg, bergop en bergaf tot de beek Elzbach. Zijn bedding volgend passeert de wan-delaar de indrukwekkende klippen van de Teufelskammer. Na een uitstapje naar burcht Pyrmont betreedt u het 'rijk van de rotsen' met door klimop omrankte grotten en steile afgronden en ten slotte terug naar de Pyrmonter molen.

15 Eltzer BurgpanoramaAfstand: 12,7 kmDuur: ca. 4 uurStart/fi nish: Wierschem (dorpshuis)Niveau: •••• gemiddeldDe wandeling naar burcht Eltz wordt beloond met fraaie uitzich-ten op het uitgesleten Elzbachdal en burcht Pyrmont. De kronke-lende Elzbeek door het dal volgend, loopt de weg nadien voorbij aan ruwe rotsen en openbaart al spoedig de blik op de sprookjes-achtige burcht Eltz. Na het uitstapje naar de middeleeuwen duikt men meteen weer de prachtige natuur in, passeert de Ringelstei-ner molen, beklimt het Moezelplateau en wandelt door het rus-tige dal van de Kerner Beek weer naar Wierschem.

16

HochbermelerAfstand: 10 kmDuur: ca. 3,5 uurStart/fi nish: Bermel-FensterseifenNiveau: •••• gemiddeldDoor het landschappelijk schoon van de Eifel – door rustige bospassages, stille dalen, kleurrijke weiden of langs steile afgronden en hellingen – loopt de wandeltocht naar de indrukwekkende vulkaan Hochbermel. Wandelaars lopen vlak onder de top om de berg heen en kijken stapje voor stapje in de door de natuur heroverde basaltsteengroeve. Een kleine omweg naar de oude steengroeve met interes-sant vulkanisch gesteente is zeker leerzaam.

14

Heerlijke

uitzichten

over het

uitgesleten

Elzbachdal

Eltzer Burg-

panorama

Pyrmonter

Mühle met

Elzbach-water-

val en burcht

Pyrmont

Pyrmonter

Felsensteig

Hoog in de

Hochbermeler

Grandioze

vergezichten

vanaf de

uitgedoofde

vulkaan

Monrealer RitterschlagAfstand: 13,8 kmDuur: ca. 5 uurStart/fi nish: MonrealNiveau: •••• gemiddeld

Puur wandelgenot garandeert 'Duitslands Mooiste Wan-delpad 2011'! De vakwerkidylle Monreal achter zich latend volgt het pad de rivierloop van de Eltz en biedt ten slotte een mooie blik op de kastelen. Tijdens de volgende klim heeft men fraaie uitzichten, later ook op de Hochbermel en over het dromerige Thürelzdal. Nauwe paadjes voeren

bergaf en bergop voordat een 100 hoogtemeter steile klim naar de kastelen van Monreal begint. De beloning: een spec-taculair panorama vanaf een vooruitspringende rots.

13

Puudevoeehe

bergaf

43

WAN

DERL

AND

AHRSTEIG

Op en neer over

zo'n 110 km – de

vergezichten

tijdens de

AhrSteig lonen

elke inspanning.

De AhrSteig verbindt …

… de Ahr-bron met de monding in de Rijn… romantische Ahrlussen met ongenaakbare rotskammen… traditionele vakwerkhuizen met elegante Jugendstil-villa's… ruwe hoogvlaktes met het milde wijnbouwlandschap… picknick in vrije natuur met veelzijdige gastronomie… sportief wandelen met ontspannen bij een goed glas Ahrwijn… het van dichtbij bekijken van een koningspage met weidse panorama's… middeleeuwse burchten met de in geheimen gehulde regeringsbunker… ongerepte natuur met kostbaar cultureel erfgoed… de Eifelsteig met de Rheinburgenweg en de Rheinsteig …

De AhrSteig verbindt mensen!

Monika Bojanowski, Rita Hoffmann

45

De AhrSteig is een reis door permanent veranderen-de coulissen. Vanuit de eerder ruwe Hoogeifel, door het dal van de prille Ahr, via de ooit door een slot gekroonde Aremberg, door Schuld en Insul naar de eerste zichtbare historische sporen van wijnbouw. Men verbaast zich over het wilde bosgebergte bij de passage van Altenahr tot aan Mayschoß, over de steile terrassen met rode druiven, de wereldbe-roemde minerale bronnen en tenslotte de monding in de Rijn – het ene verhaal na het andere.

De lassowerpsterDe met natuursteen omsloten bron van de Ahr ligt in de kelder van een vakwerkhuis. Het gemid-delde debiet bedraagt 720 liter per seconde. De eerste loepzuivere lussen trekt de intussen fl ink gegroeide Ahr vóór en in Schuld. Elegant is de Ahr-lus bij Altenahr en vóór Mayschoß heeft hij wel wat weg van een lasso. Rond Mayschoß maakt hij een mooie bocht en afgezien van het korte aarzelen in het mondingsgebied wordt het verloop van de Ahr steeds rechter, naarmate men dichter bij de Rijn komt. Nu eens kijkt men tijdens de AhrSteig van bo-ven op de meanders, dan weer wandelt men dicht langs de rivier. Tussen Kreuzberg en Walporzheim kan men kiezen op welke van de vier gemarkeerde verbindingswegen men de Ahr wil volgen. De pas-sage van Altenahr tot Mayschoß behoort tot de mooiste gedeeltes van de zogenaamde Rotwein-wanderweg. Alternatief kan men over de Ahrtalweg wandelen of een van de twee verbindende varian-ten (AV 1 en AV 2) kiezen. Deze verlopen rechts van de Ahr door de steile en bosrijke percelen en maken

afdalingen naar de bezienswaardige wijnplaatsen Rech of Dernau mogelijk. Dan begint deel twee van de AhrSteig en zet men koers naar de Neuenahrer Berg en de monding van de Ahr.

De weg van de oriëntatiepuntenAfwisselender, veelzijdiger dan de AhrSteig kan een wandelpad eigenlijk niet zijn. Altijd prijkt in de verte een fraaie blikvanger. De Aremberg, de Düm-pelhardt, de Linder Höhe, burcht Are, de Krausberg of de Neuenahrer Berg, die het vulkanische verle-den van het Ahrgebergte nog eens indrukwekkend onderstreept. Verlopend van west naar oost ver-bindt de AhrSteig op een schitterende manier de Eifelsteig met de Rhein-Burgen-Weg, en de Rhein-steig. Hij verhaalt over de Romeinse nederzettin-gen, de geschiedenis van de Frankische koningen en over de tijd toen graven, abten en edele heren de lotgevallen in het Ahrgebergte bepaalden. Zelfs over moderne geschiedenis weet de AhrSteig te vertellen, bijvoorbeeld over de wereld van de zoge-naamde 'regeringsbunker'. En er is nog iets dat de AhrSteig zo bijzonder maakt: het kleine maar fi jne wijnbouwgebied met zijn steile terrassen. De voor-namelijk rode Spätburgunderdruiven (pinot noir) worden omgezet in uiterst smakelijke en hoog-waardige rode wijnen. Wandelen en rode wijn, deze gourmetcombinatie verleent de AhrSteig met ver-lokkelijke terrasjes, wijn direct van de boer en aan-trekkelijke restaurants het aura van een rasechte culinaire route.

Michael Sänger

Rita Hoffmann,

wandelt sinds 35 jaar

met groot enthousiasme

in binnen- en buitenland

en heeft de ontwikkeling

van de AhrSteig vanaf

het begin begeleidt.

De AhrSteig van de bron tot de mondingSnel stromend water noemde men in het Oudhoogduits Aha! Vandaar de naam Ahr. De rivier-madame met wieg in het mooie oude centrum van Blankenheim is met 89 km een van de serieu-ze zijrivieren van de Rijn en tegelijkertijd de snelst stromende. 421 meter bedraagt het verval tot aan de monding, dat garandeert een boel spanning. De nieuwe langeafstandswandeling langs de Ahr loopt van de Hoogeifel door de wijnbergen van het Mittlere Ahrtal via Bad Neuenahr-Ahrweiler tot aan de monding van de Ahr bij Sinzig.

De bron van de Ahr

Onder een vakwerkhuis

in het oude centrum

ontspringt de Ahr. Ahr-verhalen beleven tijdens het wandelen

Monika Bojanowski,

behoort sinds 2008 tot

het AhrSteig-team en

heeft wandelen als

hobby door het werk aan

dit pad nieuw ontdekt.

1

51

257

267

E31

61

412

E29

573

Hohe Acht747 m

Hohe AchtHohe Acht747 m747 m

Hohe Acht747 m

Nürburgring

i

i

i

i

i

i

ii

iAhr

Ahr

Ah

r

Sinzig

Remagen

AhrweilerBad Neuenahr-

Altenahr

Freilingen

Üxheim

Birgel

Alendorf

Ahrhütte

Kürrenberg

Schmidtheim

Kerpen

Mayschoß

Dorsel

Ahrbrück

Nürburg

Rech

Adenau

Nettersheim

Blankenheim

TRIER-KÖLN

AHRTALBAHNWalporzheim

BONN-BAD MÜNSTEREIFEL

Arloff

Müllenbach

Niederzissen

Langscheid

Ettringen

Virneburg

Arft

Acht

Maria-LaachAremberg

Herresbach

Houverath

Kaltenborn

Kempenich

Lind

Mirbach

Ripsdorf

Wachtberg

WehrWeibern

Wershofen

Wiesbaum

Zingsheim

Leudersdorf

Pesch

Hostel

Esch

Volkesfeld

Rieden

Baar

Nohn

Kreuzberg

Dümpelfeld

Eichenbach

Schuld

Insul

Sierscheid

Dernau

BAD MÜNSTEREIFEL

MENDIG

MECHERNICH

MAYEN

VulkanparkBrohltal/

Laacher See

Vulkanpark imLandkreis

Mayen-Koblenz

3 42 5

6

AhrSteig-Verbindungswege

Rotweinwanderweg

Ahrtalweg

46

Etappe 1 Blankenheim – Freilinger SeeAfstand: 11,1 kmDuur: ca. 3 uurNiveau: •••• gemiddeld

De eerste etappe is al meteen zeer indrukwekkend vanwege de rijkdom aan natuurmonumenten en cultuurschatten. Be-ginnend bij de bron van de Ahr in het pittoreske Blankenheim loopt de route langs de Schwanenweiher, de bovenloop van de Ahr volgend. Na de spoorwegtunnel wandelt men steil bergop. Door dicht beukenwoud bereikt men de hoogvlakte van de Bir-ker Berg. Spectaculaire uitzichten op de zuidelijke Eifeltoppen belonen de klim. Over stille bospaden van de 484 m hoge Bohrs-berg komt men uit bij de oevers van de Freilinger See.

Etappe 2 Freilinger See – ArembergAfstand: 11,3 kmDuur: ca. 3 uurNiveau: •••••• moeilijk

Vanaf de Freilinger See start men richting Lommersdorf. Wei-dewegen leiden u omhoog naar de 534 m hoge Hühnerberg met een heerlijke panoramablik. Door uitgestrekt bosgebied en de oude Romeinse weg volgend, over weide- en akkerpaden bereikt men het plaatsje Aremberg met zijn leuke steegjes. Van hieruit openbaren zich fantastische vergezichten tot aan het imposante kasteel Nürburg. Idyllische bossen, boomgaarden en mooie uitzichten tot aan Ardennen en Schneifel doen het wandelhart sneller kloppen.

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogteprofi el, wegverloop op de kaart en nog veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op: www.ahrsteig.de

Overzicht van de AhrSteig-etappes

De AhrSteig is doorlopend ge-markeerd (gespoten markering,

bordjes, plaquettes, markerings-stickers), de westelijke route met

het blauwe AhrSteig-logo, de oostelijke met het rode Ahrsteig-

logo, de verbindingswegen elk met hun eigen logo. Wegwijzers

met km-vermeldingen wijzen naar de volgende bestemming,

op markante punten bieden grote informatie- of etappepa-

nelen de wandelaar een goed overzicht.

Het padToerinformatie'en detail'www.ahrsteig.de

InformatieTel. +49 (0) 26 41 - 91 71 0info@ahrtaltourismus.de

De adressen van de VVV's bij de etappes vindt u op de bijgevoegde overzichtskaart.

LegendaWestelijke AhrSteig-routeOostelijke AhrSteig-route

Verbindingswegen

47

Etappe 7 Bad Neuenahr – SinzigAfstand: 17,6 kmDuur: ca. 5 uurNiveau: •••• gemiddeld

Vanaf de gemarkeerde toegangsweg start men vanaf Bad Neuenahr via het bosklimpark steil omhoog naar de Neuenahrer Berg met uit-zicht over het dal van de Ahr. Via bospaden bereikt men het dal van de Idienbach. Veldpaden lopen richting Heimersheim en men komt door de wijnbergen bij de hoog gelegen Ehlinger Ley. Men marcheert verder langs de hoge rug van de Mühlenberg tot aan de Feltenturm. Voor een laatste keer gaat het pad steil bergaf tot de eindbestem-ming van deze etappe, slot Sinzig. Via de gemarkeerde toegangsweg bereikt men het beschermde natuurgebied van de Ahrmonding.

Etappe 4 Insul – AltenahrAfstand: 17,3 kmDuur: ca. 5 uurNiveau: •••••• moeilijk

Door lommerrijke ooibossen bereikt men Sierscheid. Omhoog richting Dümpelhardt passeert men schrale heidevlaktes. De bergrug levert fantastische uitzichten op de beboste toppen van het Ahrgebergte. Het pad loopt verder door het dal van de Liers-bach, steil omhoog naar de Lierser hoogvlakte en het op 487 m gelegen Linder plateau. Het 360-graden panorama is de beloning voor al het op en neer. Over bemoste bospaden wandelt men om-laag het dal van de Ahr in. Hier begint het wijnbouwgebied Ahr. De etappe eindigt bij het treinstation in Altenahr-Kreuzberg.

Etappe 3 Aremberg – InsulAfstand: 18,7 kmDuur: ca. 5,5 uurNiveau: •••••• moeilijk

Deze langste etappe van de AhrSteig neemt u mee de hoogte in. Steil bergop wandelt men naar de kasteelruïne Aremberg - met 623m het hoogste punt van de hele AhrSteig. Verder door het Eichenbacher Forst verloopt de route over de nauwe rots-paden rond de Schulder Hardt. Een omweg naar de Schornka-pel en het openluchttheater loont de moeite. Ook de ruwe, steile rotswanden van de Spicher Ley maken dit traject tot een bijzondere natuurbelevenis. Omlaag door bossen en weiden bereikt men Insul.

Etappe 6 Walporzheim – Bad NeuenahrAfstand: 12,2 kmDuur: ca. 3,5 uurNiveau: •••• gemiddeld

Vanuit het wijndorpje Walporzheim marcheert men over kron-kelende paden en houten bruggetjes, langs het klooster Cal-varienberg door de wijnbergen naar de Lourdeskapel. Na het uitzichtpunt Karlsberg wandelt men door het bos van Neu-enahr naar het bosklimpark. Via de gemarkeerde toegangsweg bereikt men dan via een steile afdaling Bad Neuenahr. Royale parken komen in zicht. Het casino Bad Neuenahr nodigt uit om een gokje te wagen terwijl men zich in het Ahr-ressort een beetje rust kan gunnen.

Etappe 5 Altenahr – WalporzheimDe verbindingswegen: het westelijke en oostelijke deel van de Ahr-Steig worden tussen Altenahr en Walporzheim verbonden met vier fraaie wegen:ten zuiden van de Ahr lopen de twee AhrSteig-verbindingswegen AV1 (19,6 km) en AV 2 (17,7 km) – de eerste qua profi el voortdurend eerder moeilijk, de tweede vergt alleen in het begin bij de klim wat conditie. Ten noorden van de Ahr verbindt een gedeelte (18,7 km) van de 35 kilo-meter lange Rotweinwanderweg met verschillende moeilijkheidsgra-den de twee deeltrajecten. Grotendeels langs de rivier loopt de Ahrtal-weg (16,7 km) op voornamelijk vlakke wegen en paden. Start en fi nish van deze vier verbindingswegen liggen in de buurt van stations, zodat ook de Ahrtalspoorlijn als verbinding gebruikt kan wor-den.

Op pad

bij Schuld

Imposante rots-

landschappen

zoals hier bij

Altenahr vor-men onder-

weg een span-nend contrast

met bossen, weiden en

wijnbergen

Pauze bij de

Ehlinger Ley

Steeds weer

nodigen in-

drukwekkende

panorama's

tijdens de Ahr-

Steig uit om

even te rusten

en te genieten.

48

RÖMERKANAL-WANDELPADW

ANDE

LLAN

D

Een kijkje

in de

geschiedenis

Gewoonweg schitterend!

Het Romeinse kanaal uit de Eifel naar Keulen was voor de mensen in de middeleeuwen een bouwwerk waar ze met hun verstand en fantasie niet bij konden. Dat is de reden waarom dit fraaie staaltje in-genieurskunst in het Annolied, een geschiedkundig gedicht uit de 11e eeuw, wel voorkomt, maar met een vreemde interpretatie: daar wordt het beschreven als wijnleiding van Trier naar Keulen. In de legende rond de bouw van de dom van Keulen staat het Romeinse kanaal daarentegen zelfs centraal. De duivel biedt de bouwmeester van de dom een weddenschap aan: hij zou sneller een waterleiding van Trier naar Keulen bouwen dan meester Gerhard zijn dom kon voltooien. Wanneer plotseling water in de bouwput van de dom loopt, waant meester Gerhard zijn weddenschap – en daarmee zijn ziel – verloren en stort zich omlaag vanaf de kantelen van de half voltooide dom.

49

Over het hele traject van de brongebieden in de noordelijke Eifel tot aan Keulen moest het water vrij en zonder extra aandrijving kunnen stromen. Met een gedeeltelijk extreem ge-ring verval werden via een uitgekiende route bergen omzeild en dalen overbrugd. Zeker de lastigste hindernissen daarbij vormden de waterscheidingen tussen Rijn en Maas en het voorgebergte. Minstens 190 jaar, misschien ook aanzienlijk langer, leverde de leiding water voordat ze bij overvallen door de Franken gro-tendeels werd verwoest. Op vele plekken kan men thans nog langs het tracé delen van de grootste antieke ingenieursprestatie bekijken – bijvoorbeeld zuiveringsbekkens, bronbassins, ontsluitingen, aquaductbruggen en gemet-selde bronnen. Wandelen langs het oude tracéIn Nettersheim begint het Römerkanal-Wan-delpad, dat in juni 2012 nieuw werd geopend. Langs de route kunnen wandelaars, cultuur-liefhebbers en landschapgenieters zich bij ruim 50 panelen informeren over dit indruk-wekkende bouwwerk. In zeven etappes ver-loopt het wandelpad door het aantrekkelijke landschap van de Eifel en de twee natuurpar-ken Noord-Eifel en Rijnland naar Keulen.Tip: omdat verschillende spoorlijnen paral-lel lopen heeft men goede mogelijkheden om met het openbaar vervoer heen en te-rug te komen. In Keulen eindigt het pad di-rect bij metrostation Luxemburger Straße/Gürtel.

Het kanaalMet een tracé van circa 100 km was het Ro-meinse kanaal een van de langste waterleidin-gen in het Romeinse rijk en behoort thans tot een van de belangrijkste Romeinse bouwwer-ken ten noorden van de Alpen.De gemetselde bron 'Grüner Pütz' bij Net-tersheim vormde een van de uitgangspunten voor de antieke waterleiding. Hier bouwden de Romeinen een rijkelijk gedecoreerd bekken van steen, van waaruit dagelijks zo'n 20.000 m3 vers drinkwater door een onderaards ge-legd stenen kanaal en via aquaductbruggen naar de hoofdstad van de provincie werd ge-transporteerd. Een meesterwerk qua land-meetkunde en bouwkunst!

Römerkanal-Wandelpad'Et Wasser vun Kölle is joot' (het water van Keulen is goed), aldus een moderne carnavalshit. De Romeinen, die zo'n 2000 jaar geleden de stad 'Colonia' bewoonden, zagen dat vermoe-delijk anders. Water uit de Rijn vonden zij voor hun vol pracht en praal ingerichte badhuizen en thermen bij lange na niet goed genoeg. Zij hadden liever het koele vocht van de heldere bronnen uit de Eifel. Daarvoor schuwden zij kosten noch moeite – en dus bouwden Romeinse bouwmeesters rond 80 na Chr. een ca. 100 kilometer lange waterleiding van Nettersheim naar Keulen. Wat thans nog over is van dit antieke meesterwerk kan men tijdens het ongeveer 116 km lange Römerkanal-Wandelpad verkennen.

Eifelwater voor Colonia

Prof. dr. Klaus Grewe

Hij werkte 40 jaar als weten-

schappelijk woordvoerder aan

het Rheinische Amt für Boden-

denkmalpfl ege (instituut voor

archeologische monumenten)

van het Landesverband Rhein-

land. Zijn hoofdonderzoeks-

gebied waren de Romeinse

waterleidingen in het Rijnland

en daarbuiten.

Prof. dr. Klaus Grewe beschrijft samen met Manfred Knauff op 216 geïllustreerde pagina's het Römerkanal-Wandel-pad langs een van de langste waterleidingen in het Romeinse imperium, inclusief toeristische en archeologische beziens-waardigheden langs en in de omgeving van het kanaal.

(Uitgeverij: Eifelverein)ISBN/EAN: 978-3-921805-81-714,95 euro

Boektip:

Gemetselde bron 'Grüner Pütz' bij Nettersheim

E29

265

264

4

1

E31

61

E31

1

553

265

56

51

266

51

257

9

555

565

E40

477

56

1

E29

477

4

i

i

i

i

i

i i

Rh

ein

Erft

Kommern

AltenahrUrft

Mayschoß

Ahrbrück

Rech

Nettersheim

TRIER-K

ÖLN

BONN-BAD MÜNSTEREIFEL

Arloff

Steinfeld

Alfter

BornheimErp

Friesheim

Houverath

Marmagen

Meckenheim

Nörvenich

Rheinbach

Swisttal

Vettweiß

Wildenburg

Zingsheim

Pesch

Hostel

Esch Kreuzberg

Dernau

Kreuzwein-garten

BERGHEIM

ZÜLPICH

BAD MÜNSTEREIFEL

MECHERNICH

KALL

BRÜHL

WEILERSWIST

ERFTSTADT

EUSKIRCHEN

KÖLN

i

i

50

Etappe 2Kall-Dottel – Mechernich (Feyer Mühle)Afstand: 16 kmDuur: 4-5 uurNiveau: •••• gemiddeldZeer afwisselend loopt het Römerkanal-Wandelpad bij deze etap-pe door het typische Eifellandschap. Wat het pad extra aantrek-kelijk maakt, is de unieke natuurbelevenis van glooiende heuvels, stille beekdalen, heerlijke bossen en door heggen omringde wei-den en velden. Tijdens deze etappe vallen meteen een paar goed bewaard gebleven stukken van het kanaal, zoals de Romeinse ge-metselde bron 'Klausbrunnen', het verzamelbekken in Eiserfey en de aquaductbrug Vussem te aanschouwen.

Etappe 1Nettersheim (Natuurcentrum Eifel) – Kall-DottelAfstand: 15 kmDuur: 4-5 uurNiveau: •••• gemiddeldBij Nettersheim is alles begonnen – dat geldt tenminste voor het Romeinse kanaal en daarmee voor het gelijknamige wan-delpad. Tegenwoordig zou men de oude Romeinen waarschijn-lijk levensgenieters noemen, want ze hechtten er veel waarde aan dat het antieke Keulen werd voorzien van water van de hoogste kwaliteit. Hoe kun je anders verklaren dat ze alleen daarvoor een bijna 100 kilometer lange waterleiding van de Noord-Eifel tot de metropool aan de Rijn planden en bouwden?

Meer informatie over de toerplanning zoals hoogteprofi el, wegverloop op de kaart en nog veel meer vindt u op de interactieve toerkaart op: www.roemerkanal-wanderweg.de

Overzicht van de Römerkanal-etappen

Het Römerkanal-Wandelpad is doorlopend gemarkeerd met zijn

eigen logo (gespoten markeringen, bordjes, plaquettes, markerings-

stickers). Wegwijzers met blauwe punten en km-vermeldingen wijzen

naar de volgende bestemming. Bordjes geven hoogte boven NAP, positie en UTM-coördinaten aan.

Het pad

Toerinformatie 'en detail'

www.roemerkanal-wanderweg.de

InformatieTel. +49 (0) 24 41 - 99 457 - 0

info@nordeifel-tourismus.de

De adressen van de VVV's bij de etappes vindt u op de bijgevoegde

overzichtskaart.

LegendaRömerkanal-Wandelpad

51

Etappe 3Mechernich (Feyer Mühle) – Euskirchen-KreuzweingartenAfstand: 13 kmDuur: 3-4 uurNiveau: •••• gemiddeldDe moeite waard is de Hombusch (Mechernicher Wald) meteen aan het begin van deze etappe. Enerzijds is het de diversiteit van dit bos, anderzijds de hier bijzonder goed te herkennen verandering voor wat betreft het gebruik van de waterleiding. Nadat de water-leiding was opgegeven en de Romeinen weg waren uit het Rijnland, diende het bouwwerk vooral in de bloeitijd van de middeleeuwen als leverancier van bouwmateriaal. Stenen werden verwijderd en gebruikt voor de bouw van talrijke kastelen, kloosters en kerken.

Etappe 4Euskirchen-Kreuzweingarten – RheinbachAfstand: 16 kmDuur: 4-5 uurNiveau: •••• gemiddeldDe start van deze etappe biedt goede vooruitzichten. Vanaf de uitstekende rots bij Kreuzweingarten kun je niet alleen genie-ten van een fraaie blik in het dal, maar ook van een kijkje terug in de geschiedenis. De hier aanwezige ringmuur getuigt van het feit dat deze geëxponeerde locatie al in de IJzertijd als ne-derzetting werd gebruikt. Even later verandert het landschap. Onbelemmerd kunnen de ogen dwalen over het open terrein en is in de verte het indrukwekkende Siebengebirge te zien.

Etappe 6Bornheim-Brenig – Brühl (watertoren)Afstand: 15 kmDuur: 4-5 uurNiveau: • gemakkelijkAanvankelijk zijn het nog sappige, vlakke weiden, waar men over-heen wandelt, maar al spoedig loopt men door kleine plaatsjes met opmerkelijke, historische gebouwen. En dan stapt men al-weer een uitgestrekt bosgebied binnen, met romantisch gelegen meren en meertjes. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat je je hier midden in een voormalig dagbouwgebied en dichtbij Bonn en Keulen bevindt. Het merenlandschap is een mooi voorbeeld van geslaagde landschappelijke restauratie.

Etappe 7Brühl (watertoren) – Keulen-SülzAfstand: 19 kmDuur: 5-6 uurNiveau: • gemakkelijkLangzaam maar zeker nadert het wandelpad Keulen. Eerst zijn het nog loof- en dennenbossen, waar je doorheen loopt. Dan komen de meren die uitnodigen tot een verkwikkende pauze en in het verdere verloop zijn het de bouwwerken, die cultuurhis-torische schatten vormen. Daartussenin heb je steeds weer on-verwachts fraaie uitzichten. Logisch dat het al snel steeds druk-ker wordt. Anderzijds is het zeer opmerkelijk hoeveel 'groene eilanden' door de verschillende stadswijken lopen.

Etappe 5Rheinbach – Bornheim-BrenigAfstand: 22 kmDuur: 6-7 uurNiveau: •••• gemiddeldTot de talrijke bezienswaardigheden in Rheinbach behoren ook een paar stukken van het Romeinse kanaal, die in de stad werden geplaatst. Bekend is het gebied tevens vanwege de fruitteelt, met name appelbomen fl ankeren de wegen rond Rheinbach. Ook langs het Römerkanal-Wandelpad liggen uitgestrekte appelplantages – met name in de lente en herfst een genot! Je passeert enkele dorpen alvorens je een dicht bos in duikt en vervolgens beetje bij beetje de ommelanden van Keulen nadert.

Aquaduct-

brug bij

Mechernich-

Vussem

Bijzondere

uitzichten

op de

Rijnvallei

52

BELGISCHE ARDENNENW

ANDE

LLAN

D

Typisch Ardennen

Bos, ongenaakba-

re rotsen en fi ere

kastelen langs

de wandelpaden.

Burcht Reinhardstein

Ooit woonstede van de vorsten

van Metternich. Hij ligt in het

dal van de Warche, niet ver van

het stuwmeer van Robertville.

53

Op het raakvlak van Eifel en Ardennen ligt de Belgische provincie Luxemburg als uitgestrekt bebost gebergte met diep uitgesleten dalen en kloven. De rivieren Ourthe, Lesse en Semois heb-ben in de loop van miljoenen jaren niet stilge-staan en betoverende, bizarre kloven gecreëerd, die voor spannende, haast alpiene coulissen zorgen. Richting noorden, in de provincie Luik, wordt het gebied vlakker, de grote bostapijten maken plaats voor glooiende heuvels en toppen die met hun door heggen afgebakende weiden en de schilderachtige natuurstenen huizen eerder aan een Engels parklandschap dan aan een middelgebergte doen denken. Op zachte paden en over schommelende houten vlonders worden de wandelaars door het geheimzinnige veenlandschap van de Hoge Venen geleid. De veelzijdigheid aan landschapsvormen en het vele natuurschoon maken het zuiden en oosten van België perfect voor gevarieerde wandel-tochten. De stadjes St. Vith, Malmedy, Eupen, La Roche en Ardenne, Bastogne of Marche-en-Famenne zorgen voor culturele accenten in het boeiende Ardennenlandschap. De verschillende Waalse regio’s en het Duitstalige Oost-België hebben veel gemeen. Bijvoorbeeld de diepe wouden, de blauwe meren, de spectaculaire ri-vierdalen en de rijkdom aan regionale wandel-paden, die deze schatten van de natuur onder-ling verbinden. Maar afhankelijk van waar je op pad bent, ziet het er elke dag weer anders uit. Vervelen is onmogelijk!

Opperste genotVan de natuur genieten, frisse lucht ademen, de boel de boel laten – mooie landschappen hebben een behoorlijke invloed op ons welzijn. Wat ver-der kijken dan je neus lang is, is echter niet alleen voor wandelen de moeite waarde – ook culinair hebben de Ardennen en Oost-België veel te bie-den. Het puntje op de i van de wandeling is dan ook het eten in een van de talloze restaurants of de picknick onder de blote hemel: lekkere Ar-dennerham, kakelvers brood van de dorpsbakker, kloosterkaas en appels met rode wangetjes di-rect van de boom. En het plezier is perfect, wan-neer de maaltijd bij het omringende landschap past.

Wandelavontuur ArdennenWandelen – in België? Voor de meeste Nederlanders en Belgen het bekendste bergachtige wandelgebied, door Duitsers vooralsnog tamelijk onontdekt. Daarbij kan men in het zuiden en oosten van België, waar de uitlopers van de wilde Ardennen op de rustigere weiden en velden van oostelijk Wallonië en het schrale veenlandschap van de Hoge Venen stuiten, echt schitterende landschappen ontdekken en belopen.

De Belgische Ardennen

zijn een ware schatkist.

Natuur in overvloed,

schandalig lekker eten,

smakelijk bier en nog zo

veel meer…

Plezier te voet

54

De liefde voor lekker eten en de geslaagde combi-natie van de degelijke Ardense pot en Franse es-prit zijn typisch voor het gebied. Even veelzijdig als de landschappen zijn ook de culinaire speci-aliteiten. Hier wordt volgens traditioneel recept bier gebrouwen, kaas gemaakt, ham gerookt of chocolade veredeld. Met de hand gemaakte Bel-gische bonbons zijn wereldberoemd, dat geldt ook voor het smaakvolle klooster- en trappisten-bier en de verplichte frieten. Bier brouwen – dat is een kunst die in België op vele plekken wordt gebezigd. Ofschoon de hoofdproductie in han-den is van twee grote concerns, zijn er nog ruim 100 andere brouwerijen in het land, die meer dan 1.000 soorten bier produceren. De bras-serie Bellevaux, die direct langs de wandeling ‘Het milde Bellevaux’ (zie tip-kader blz. 57) ligt, is een van de talrijke kleine particuliere brouwe-rijen die haar eigen creaties en soorten maakt.

Daarnaast zijn er nog vele lekkere specialiteiten die men absoluut moet proeven. Veel boerenbe-drijven hebben zich helemaal gespecialiseerd op het verkopen van regionale producten: kaas en andere melkproducten, fruit, eieren en vlees ko-men meestal direct van de boerderij, vaak zelfs van biologische kwaliteit. Op de boerderijen en in de kleine bedrijven mag men soms direct ter plaatse proeven. Interessant is de mengelmoes van door de traditie bepaalde locale keuken en tegelijkertijd de hoog geprezen ‘gourmet-keu-ken’ die in veel sterren-restaurants is aan te tref-fen. Degelijke pot en haute cuisine zijn hier geen tegenstellingen maar juist tot opperste genot veredelde combinaties. De gastronomie heeft zich geheel toegelegd op traditionele producten van de afzonderlijke regio’s – van de eenvoudige dorpskroeg tot het sterren-restaurant – een land voor genieters!

Te midden van de uit-

gestrekte bosgebieden

duiken zo hier en daar

kleine open plekken met

afgelegen huizen op.

55

GrenzeloosVoor een taalbarrière hoeven de Nederlandse en Duitse wandelaars niet bang te zijn. De re-gio Oost-België, die zich uitstrekt van het drie-landenpunt Duitsland-België-Nederland in het noorden via de Hoge Venen tot aan het dal van de Our in het zuiden, heeft een bewogen ge-schiedenis. Dat typeert de mensen die tot de dag van vandaag – meestal vloeiend heen en weer springend tussen Duits, Frans en Neder-lands – hun eigen identiteit en cultuur hebben bewaard. In de Duitstalige Gemeenschap wordt sowieso Duits gesproken, in andere delen van de regio zijn borden, menu’s of informatie vaak ook in het Nederlands geformuleerd. En mocht dat een keertje niet het geval zijn, dan zijn vast en zeker vriendelijke personen te vinden die een handje helpen bij het vertalen.

Genieten en

de tijd nemen...

Een van de geheimen

van het 'savoir vivre'

in België!

België kent

meer dan 1.000

biersoorten. Veel

kleine brouwerijen

in de Ardennen

verkopen direct

aan de gast, zo ook

in Bellevaux.

Regionale producten uit de Belgische Ardennen

56

Blauw gelukTijdens het wandelen in Oost-België is het wa-ter nooit ver weg. Als een vol gezogen spons geven de Hoge Venen continu grote hoeveel-heden water af aan de hier ontspringende ri-vieren, zoals de Vesder, Roer, Hill, Gileppe of Hoegne. Hevige regen leidt vaak tot woeste, snelstromende beken, een heus natuurspek-takel direct langs de parallel verlopende wan-delpaden. Aan de voet van het veen hebben Warche en Amblève diepe, ruwe dalen in het verder zo lieftallige landschap gegraven en bieden een uniek decor. De stuwdam van Eupen, de stuwmeren van Robertville en Büt-genbach en het Lac de la Gileppe zijn als wan-delbestemming al net zo de moeite waard.Geheel in het zuiden van Oost-België heeft de Our een betoverend dal geschapen dat zo uit een sprookjesboek kon komen. Daar kan ge-garandeerd iedere wandelaar zijn geluk niet op!

Klimmen met open ogenWie de stap neemt om het dak van België te beklimmen, zal al spoedig merken dat de weg daarnaartoe bezaaid ligt met buitengewone panorama's en heuvelruggen die een hele se-rie onverwachte perspectieven op de unieke natuur tussen Eupen, Malmedy en St.Vith bie-den.Door het soms liefl ijk, soms wild geplooide reliëf van de Ardennen-uitlopers heen is een groot aantal zeer uiteenlopende wandelingen aangelegd, die elk voor zich een gebalde la-ding idylle voor de wandelaar in petto hebben. Na het plezier van de natuurbelevenis volgt de vreugde van een van de op de toeren aanslui-tende charmante eetgelegenheden.

Plezierwandelingen water / panorama's

Oost-België

De waterval van de Bayehon

Al naargelang het jaargetijde wild

kolkend of rustig kabbelend'De mooiste wandelingen', zo heten twee begeleidende publicaties, die gratis op www.eastbelgium.com besteld kunnen worden. 14 plezierwandelingen 'Het water achterna' en 11 plezierwandelingen 'Panorama's en heuvelruggen' garanderen heerlijke wandelavonturen in de verschillende regio's van Oost-België.

57

De Warche-rots

De weg ernaartoe is elk

jaargetijde de moeite waard.

Het stuwmeer bij Bütgenbach

Geliefde plek voor recreatie-

sport op en langs het water

Oost-België / BütgenbachRond het meer van BütgenbachAfstand: 10 kmDuur: ca. 3,5 uurStart: P bij recreatie- centrum WorrikenNiveau: • gemakkelijk

Midden in het bos- en weidelandschap van het dal van de Warche ligt het meer van Bütgenbach, dat niet alleen watersporters aan-trekt. Talloze wandelmogelijkheden maken het gebied ook tot een populaire bestemming voor 'landratten'. De 10 km lange rondweg loopt rond het stuwmeer. Eenzame natuur en toeristische gebie-den rond het recreatiecentrum Worriken vormen een spannend contrast. Omdat het pad in de buurt van de oevers blijft, kent de weg weinig reliëf en is daarmee ook voor kinderen of ongeoe-fende wandelaars goed te doen.Info: www.eastbelgium.com

5

Op de kaart (zie kader blz. 62) zijn nog 11 Plezierwandelingen ‘Langs het water’ aangegeven, maar hier niet voorgesteld. Bestel daarvoor de ‘pocketguides’ bij het Toeristisch Agentschap Oost-België opwww.eastbelgium.com

Hill en GetzwandelingAfstand: 7 kmDuur: ca. 3 uurStart: P bij natuurcentrum TernellNiveau: •••• gemiddeld

De steile dalen van Hill en Getzbach bepalen de landschappelijk fraaie en spannende toer. Hier is men één met de wilde natuur aan de rand van de Hoge Venen. Op hete dagen is de toer een genot omdat hij meestal in de schaduw van het bos verloopt. Pril lentegroen of mistige herfstdagen in het bonte lover hebben ook hun charme. Een beetje conditie heb je echter wel nodig om de twee steile dalen te passeren. Een bezoek aan natuurcentrum Ternell met het veen- en bosmuseum bij start/eindpunt loont de moeite.

2 Het milde BellevauxAfstand: 10 kmDuur: ca. 4 uurStart: P naast de school in BellevauxNiveau: •••• gemiddeld

Eenzame dalen, wilde beken en rotsen met schitterende uitzich-ten zijn de highlights van deze boeiende toer. Het Huis Maraite uit 1592 in het kleine dorp Bellevaux is het vertrekpunt. Over een rustige straat stapt men naar het gemoedelijke dorpje Tioû, waar de Amblève (Du.: Amel) uitmondt in de Warche. Hier moet men in elk geval een kleine omweg naar de 'rots van Warche' (onder de autobaanbrug steeds rechtdoor, bij de P naar links een klein stukje door het bos) inplannen. Het uitzicht is fantastisch! Terug in Tioû verlaat men het bekken van de Amblève en loopt langs de Warche door het zonovergoten dal, tot opnieuw een pad bij de kruising rechtdoor naar de rots van Falize loopt – nog een uitzicht-punt. Over door heggen verdeeld grasland loopt de weg lichtjes op en neer terug naar Bellevaux, waar Brasserie de Bellevaux met fris gebrouwen bier uitnodigend op u wacht (in het weekend ge-opend).

7

58

Wie liever een paar dagen aan een stuk op pad is, vindt op de GR 56 een meerdaags wandel-avontuur naar de mooiste highlights van Oost-België. Deze loopt ruim 200 km van het stadje Sankt Vith, de grootste plaats in de Belgische Eifel, via Recht en Ligneuville naar Malmedy in het dal van de Warche. Zoals alle GR-wegen in België en Frankrijk (Grande Randonnée) is hij gemarkeerd met een rode balk op een witte achtergrond. Van Malmedy loopt de boeiende toer naar het 'Signal de Botrange' op 694 m – het hoogste punt van België. Hier boven stuiten de wandelaars op het stugge, mystieke veen-landschap van de Hoge Venen. Na een korte afdwaling de Duitse Eifel in en naar het histo-rische stadje Monschau voert de GR 56 weer terug naar Oost-België en verbindt zo het Nati-onaalpark Eifel met de stuwmeren van Bütgen-bach en Robertville, voordat hij door het dal van de Warche opnieuw uitkomt in Malmedy. De volgende etappe verloopt via Büllingen en tal-rijke bekoorlijke Eifeldorpjes zoals Manderfeld, Herresbach of Schönberg tot aan het dal van de Our. Niet ver van de grens, bij Steinebrück in het middeleeuwse dorpje Burg Reuland, is het zuidelijkste punt van de GR 56 bereikt. Van hier-uit voert de weg richting noorden via de dorpen Maspelt, Neidingen en Wiesenbach weer terug naar het vertrekpunt Sankt Vith.

Oost-België Lang en goed

De gloednieuwe wandelgids 'Die Ostbelgien-route“ (in het Duits) van Horst Michels bevat alle langeaf-standswan-

delingen in de regio en maakt onbekommerde etappewan-

delingen op de GR-trajecten mogelijk (inclusief GR 56). Toerbeschrijvingen, kaartmateriaal, tips en veel achtergrond-informatie maken deze wandelgids tot een onontbeerlijke begeleider van uw wandeltochten door Oost-België.

15 x 23 cm Omslag met 2 fl appen met overzichtskaartca. 15 euro

Horst MichelsDie OstbelgienrouteVerschijnt begin 2013 bij uitgeverij GEV (Eupen)www.gev.be

De Hoge Venen

Mysterieus en betoverend geraakt

iedere wandelaar in hun ban

59

Als auteur van wandelboeken en als toerscout van het tijdschrift Wandelmagazine heb ik al veel gebieden van Europa bezocht. België als wandelbestemming stond bij mij nog niet op de kaart. Erg enthousiast was ik over een tocht op de GR 56. De spanning tussen eenzame, wil-de natuurlandschappen en de culturele oorden van de regio – dat is toch echt wel bijzonder. Bijvoorbeeld op de etappe van Malmedy naar Robertville door het dal van de Warche. Veel hangt natuurlijk af van het oog van de aan-schouwer, maar ik denk dat je wel mag zeggen dat deze etappe het recept is voor puur wan-delplezier. De lakenstad Malmedy heeft een schitterend oud centrum met zijn kathedraal en zijn met bloemen versierde marktplein. Dan loop je een steile kruisweg omhoog naar de 'Chapelle du Calvaire' en het uitzichtpavil-joen op de Calvarieberg. Vervolgens passeer

je rotsige paden hoog boven het dal van de Warche, en plotsklaps ben je helemaal weg van de be-schaving. Langs de haast mystiek aandoende rots met de naam 'De Neus van Napoleon' kun je al snel een zeer aan te raden omweg maken naar de hoogste waterval van België – aan de voet van de burcht Reinhardstein stort hij 60 meter de diepte in. Vermoeiend is het ook een beetje, maar als beloning komt da-delijk nog een verkwikkend meer! En dan natuurlijk het veengebied van de Hoge Venen. Ik ben 's ochtends vrij vroeg vertrokken, toen lag de hoogvlakte nog in de mist en het was heel stil en ergens ook ma-gisch. Daar begreep ik opeens waarom oude veenlandschappen zo vaak gehuld zijn in my-then en sagen.

Thorsten Hoyer

Wandelboekauteur,

toerscout

van het tijdschrift

Wandelmagazine

en extreem-langeaf-

standswandelaar.

De Hoge Venen grensoverschrijdend Vanaf 285,00 euro/pers. in 2-pk 4 dagen / 3 nachten De Hoge Venen zijn een van de laatste hoogvenen van Europa. Deze unieke hoogvlakte in het Duits-Belgische Natuurpark Hoge Venen – Eifel trekt elk jaar vele natuurliefhebbers van heinde en ver. Door het ruwe en vochtige klimaat konden zeldzame plantensoorten hier voortbestaan. Beschermde diersoorten, bijvoorbeeld de korhoen of de wilde kat, zoeken hier hun toevlucht.

Hoge Venen

De Oost-België toer Vanaf 585,00 euro/pers. in 2-pk 7 dagen / 6 nachten De ruim 130 km lange wandeltocht loopt van het noorden naar het zuiden door het veel-zijdige landschap van de Oostkantons (Oost-België): Hertogenwald in het noorden, in het midden de Hoge Venen, daaronder het merengebied van Bütgenbach en Robertville en he-lemaal in het zuiden het dal van de Our.

Dal van de Warche

GR 56 – wandelarrangementen Oost-België

Meer gearrangeerde toeren, informatie en boeking bij:Toeristisch Agentschap Oost-BelgiëHauptstraße 54 · B-4780 St. Vith · Mw. Caroline MassotteTel.: +32 (0) 80 - 28 09 97 · caroline.massotte@eastbelgium.com

precieze routebeschrijving, leuke accommo-daties, eten, bagagetransport en alles wat er nog bij hoort. Binnen de kortste keren is alles geregeld!

Geef uw ziel een paar dagen de vrije loop en geniet van het landschap van Oost-België. Bij de wandelarrangementen is aan alles gedacht. Goed kaartmateriaal, een

60

De Belgische Ardennen herbergen de nodige wandelju-weeltjes. Deze authentieke, rustieke regio met zijn enorme bosgebieden, ongenaakbare kloven met snelstromende rivieren, weidse heuvellandschappen met heggen, weilan-den en boomgaarden, wier bloesems in het voorjaar al van verre stralen, is voor wandelaars een ware oase van geluk. Kastelen, oude boerderijen en burchten doemen op achter een bocht in de weg en verrassen het oog. De fi jne regi-onale keuken toont het 'savoir vivre' van de Walen. In de herfst tijdens het wildseizoen komen de 'chefs cuisiniers' op volle toeren en toveren culinaire hoogstandjes op het bord. Waarom nog langer weerstaan aan de verlokking?

Bezoek de Belgische Ardennen!

Wandeltips Belgische Ardennen

Het land van Herve Wandeling van Saint-Jean-SartAfstand: 5,3 km Duur: ca. 2 uur Start/fi nish: P bij de abdij Val-Dieu Niveau: •••••• moeilijk

Kort maar krachtig – de rondwandeling neemt u mee langs de mooiste landschappen van het land van Herve. Heggen, holle wegen en weiden worden afgewisseld door kleine bos-sen en oorspronkelijke dorpen. Hoogtepunt is het uitzicht-punt Knuppelstock boven Saint-Jean-Sart. De abdij 'Notre Dame du Val Dieu' in de buurt van Aubel is een klooster van de orde der cisterciënzers en vertrekpunt van de 5 km lange weg. Breng voldoende tijd mee voor een bezichtiging! Zowel het kloosterrestaurant 'Casse-Croûte' als de ernaast gelegen molen bieden eetgelegenheden.

Info: www.paysdeherve.be

1

Land van de Vesder Rondom het Gileppe-stuwmeerAfstand: 15 km Duur: ca. 4,5 uur Start/fi nish: P bij de Gileppe-stuwdam Niveau: •••• gemiddeld

De ongecompliceerde rondwandeling biedt wandelplezier voor het hele gezin. Verharde wegen met slechts geringe stijgingen lopen rond het Gileppe-stuwmeer en maken de weg ook geschikt voor kinderwagens. Opvallende hoogte-punten zijn de 77 m hoge panorama-uitkijktoren aan de oe-ver van het stuwmeer en de enorme, 13,5 m hoge leeuw van zandsteen uit 1878, die de kruin van de stuwdam siert en zo werd geplaatst dat hij uitdagend richting de destijds maar 5 km verwijderde grens met Pruisen kijkt.

Info: www.paysdevesdre.be

2 Gelukkige koeien in

het voorjaar van Herve

La Roche

Een typische

kleine Ardennenstad

met veel charme

61

Land van de Bronnen Over de bruggen van Stavelot Afstand: 4,4 kmDuur: ca. 1,5 uurStart/fi nish: abdij van StavelotNiveau: •••• gemiddeld

Een korte, goed gemarkeerde toer met fraaie blikken op de stad en op de Amblève. De mooie wandeling, die goed te combineren valt met een bezoek aan het abdijmuseum, maakt de bezoeker alras vertrouwd met de omgeving van Stavelot. Het pad loopt langs de Amblève naar het dorpje Challes met zijn oude vakwerkhuizen. De te passeren brug 'Passerelle' uit 1891 (wederopbouw 1962) is in de loop der tijd uitgegroeid tot een regelrecht cultuurmonument van Stavelot. Van hieruit wandelt men boven langs de stad met heerlijke uitzichten verder naar het startpunt.

Info: www.pays-des-sources.be

3

Marche-en-Famenne/Nassogne Door de FamenneAfstand: 10 km Duur: ca. 3 uur Start/fi nish: kerk in Marche-en-FamenneNiveau: •••• gemiddeld

Wandelen door de Famenne op een panoramarijke rond-weg door prachtig natuurlandschap met authentieke char-me. Sacraal hoogtepunt van de toer is de romaanse kerk St. Etienne de Waha uit de 11e eeuw. Men wandelt over een hoogvlakte met schitterende blik op de toppen van het Ar-denner woud en de lappendeken van bos, weide en dorpjes van de Famenne. Bij het gehucht Hedrée wacht u een fraaie blik op het ongerepte dal van La Hedrée. Een pad met vele vergezichten en veel details van de plattelandscultuur.

Info: www.maisontourisme.nassogne.marche.be

5

Salmdal en Ourthe-bronnen Rondom Vielsalm Afstand: 13,1 kmDuur: ca. 4 uur Start/fi nish: einde bebouwde kom Vielsalm (richting Trois Ponts) Niveau: • gemakkelijk

Eenvoudige, goed gemarkeerde wandeling voor het hele gezin. Mooie uitzichtpunten bij Bèche en Burtonville onder-strepen het karakter van de afwisselende weg. Vielsalm ligt te midden van grote bossen die door talrijke wandelpaden voor u open liggen, en is daarom een ideaal vertrekpunt voor de toer. Aan het begin loopt het pad langs het stuwmeer. Na de rand van het 'grote bos', waarin talrijke beschermde dier-soorten zoals de wilde kat, hermelijn, bosuil of wouw leven, loopt men via de dorpen Burtonville en Neuville terug naar Vielsalm.

Info: www.vielsalm-gouvy.org

4

Houffalize – La Roche-en-ArdenneOp het spoor van de Kelten Afstand: 8,2 kmDuur: ca. 3 uurStart/fi nish: centrum van NadrinNiveau: •••••• moeilijk

De mooie, maar ook vermoeiende wandeling voert door uit-gesleten landschappen. Van Nadrin door uitgestrekte velden en bossen naar het dal van de Ourthe – dan het hoogtepunt: de ligging van de Keltische vesting 'Le Cheslé' is formidabel! Als een eiland steekt het enorme rotsplateau met de onge-veer 700 m lange vesting op uit het bos boven de Ourthe. Ze is met ca. 13 ha de grootste vroeg-Keltische vesting van België (gebouwd tussen de 8ste en 11e eeuw v.Chr.). Het pad verloopt ook langs een weer opgebouwd stuk 'Murus Galli-cus' (Gallische muur). Geschiedenis om aan te raken!

Info: www.coeurdelardenne.be

6 Land van Bastogne Op de weg van de pelgrimsAfstand: 10,5 km Duur: ca. 3 uurStart/fi nish: bizonfarm bij RecogneNiveau: • gemakkelijk

Spannende wandeling, die veel culturele aspecten met el-kaar verbindt. De bizonfarm meteen aan het begin zorgt voor Wilde Westen sfeer. Bij een bezoek kan men de impo-sante vierpoters van dichtbij bekijken. Een winkeltje en een restaurant maken van de farm een educatieve boerderij voor grote en kleine wandelaars. Onderweg stemmen de militaire begraafplaats in Recogne en het Bos van de Vrede tot nadenken en vormen ingetogen stilteplaatsen te mid-den van de groene heuvels en bossen.

Info: www.paysdebastogne.be

7

Ardennen

Bos zo ver

het oog reikt

B

EL

GI

EN

44

258

258

57

60

A27

E42

410

265

A3

N3

N20

N627N3

A26

A26

A26

N63

A27

A3

A27

N4

N89

N89

N62

N68

N68 N62

N61

N67

N68

N68

N632

N62

N4

N63

N86

N672

N647

N658

N626

N676

A3

A15

Schwarzer MannSchwarzer Mann698 m.698 m.

Schwarzer Mann698 m.

i

i

i

i

i

ii

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

Our

Ou

r

Enz

Kyll

BütgenbacherSee

Lac de laGileppe

WeserL’O

urth

e

La Meuse

Neblon

L’Our

the

Amel

La Lembrée

L’Ourthe

Our

La Salm

Amel

Kana

alAl

bert

Lienne

L’Ourthe

L’Eaude

Martin

Mo

ulinLa Wamm

e

Ourthe Orie

ntale

Hoegne

L’Ourth

e

Lac deRobertville

Wesertal-sperre

Hill

Weser

Warche

Braun-

lauf

Getzbach

BE

LG

I EN

Kalterherberg

Kelmis

Raeren

Rocherath

Büllingen

Bütgenbach

Bleialf

Einruhr

Amel

Arimont

Longfaye

Burg Reuland

Lontzen

Simonskall

Krautscheid

Irrhausen

Rurberg

Rohren

Pronsfeld

Haag

Montenau

Oudler

Lengeler

Hockai

Welkenraedt

Eupen

Limbourg

Steinebrück

Robertville

Sourbrodt

Höfen

Konzen

Ouren

Tintesmühle

Dasburg

Nadrin

Aubel

Ligneuville

Vossenack

Binscheid

Daleiden

Eicherscheid

Erkensruhr

Eschfeld

Großlangenfeld

Habscheid

Leidenborn

Lützkampen

Mülartshütte

Mützenich

Mützenich

Oberla-scheid

Sellerich

Sevenig

Stupbach

Udenbreth

Woffelsbach

Zweifall

Losheim

Reifferscheid

Karlshausener Mühle

Dahnen

Auw

Waxweileraxweiler

Oberpierscheid

PhilippsweilerPhilippsweiler

Mürringen

HOUFFALIZE

VIELSALM

STAVELOT

SPA

LA ROCHE-EN-ARDENNE

HERVE

BASTOGNE

BERTOGNE

TROISVIERGES

WINCRANGE

GOUVY

TROIS-PONTS

THEUX

OLNE

SART

THIMISTER-CLERMONT

HOMBOURG

MARCHE-EN-FAMENNE

VERVIERS

SIGNAL DEBOTRANGE

NEUERBURG

ARZFELD

ST.-VITH

WAIMES

ROETGEN

MONSCHAU

SIMMERATH

MALMEDY

CLERVAUX

HÜRTGENWALD

SAINT-HUBERT

DURBUY

COMBLAIN-AU-PONTCOMBLAIN-AU-PONT

LÜTTICHLIÈGE

NaturparkHohes Venn-Eifel /

NaturreservatHohes Venn

Naturpark Hohes Venn-Eifel /

Deutsch-LuxemburgischerNaturpark /

Natur-parkOur

2

6

3

4

1

7

5

2

5

1

3

6

9

4

7

8

10

11

12

1314

Rur

Olef-talsperre

Ovifat

Schönberg

A

B

3

4

5

6

78

9

12

GR 573

GR 56

GR 15

GR 573

GR 56VAR 56

VAR 56

GR 56

GR 56

VAR 56

GR 56

GR 5

GR 56

GR 56

GR 15

62

Uw contactadressen voor alle toeren

VVV kantoor Land van HervePlace de la Gare 1-3 · B-4650 HerveTel.: +32 (0) 87 - 69 31 70info@paysdeherve.be · www.paysdeherve.be

VVV kantoor Land van de Vesder Rue Jules Cerexhe 86 · B-4800 Verviers Tel. +32 (0) 87 - 30 79 26 · Fax +32 (0) 87 - 30 14 33info@paysdevesdre.be · www.paysdevesdre.be

VVV kantoor Land der Bronnen Pouhon Pierre le Grand, rue du Marché 1a · B-4900 Spa Tel. +32 (0) 87 - 79 53 53 info@pays-des-sources.be · www.pays-des-sources.be

VVV kantoor Salmdal en Ourthe-bronnen Avenue de la Salm 50 · B-6690 Vielsalm Tel. +32 (0) 80 - 21 50 52 · Fax. +32 (0) 87 - 21 74 62info@vielsalm-gouvy.be · www.vielsalm-gouvy.be

VVV kantoor Land van BastognePlace Mac Auliffe 60 · B-6600 Bastogne Tel : +32 (0) 61 - 21 27 11 · Fax : +32 (0) 61 - 21 27 25info@paysdebastogne.be · www.paysdebastogne.be

VVV kantoor La Roche-en-Ardenne & HouffalizePlace du Marché 15 · B-6980 La Roche-en-Ardenne Tel : +32 (0) 84 - 36 77 36 · Fax : +32 (0) 84 - 36 78 36info@coeurdelardenne.be · www.coeurdelardenne.be

VVV kantoor Marche & NassognePlace de l‘Etang 15 · B-6900 Marche-en-Famenne Tel : +32 (0) 84 - 34 53 27 · Fax : +32 (0) 84 - 34 53 28 infotourisme@marche.bewww.maisontourisme.nassogne.marche.be

Toeristisch Agentschap Oost-BelgiëHauptstraße 54 · B-4780 St.VithTel +32(0)80 - 22 76 64 · Fax +32(0)80 - 22 65 39info@eastbelgium.com · www.eastbelgium.com

de wandelwegen in de Belgi-sche Ardennen zijn uniform

gemarkeerd met geometrische symbolen in de kleuren rood,

groen, geel en blauw. Panelen aan het begin van de wandeling

informeren over het verloop van de route.

De wegen

Wandeltips Belgische Ardennen

Plezierwandelingen in Oost-België

GR-wegen Oost-België

Legenda

Markering langeafstandswandelingen

Markering locale rondwandelingen:

63

64

Avonturenweek EifelsteigDe door sagen omgeven Hoge Venen, het merenplateau van de Eifel met zijn imposante stuwmeren en het beu-ken-oerwoud van Nationaalpark Eifel... Tijdens deze toer bewandelt men, komend vanuit het noor-den, de landschappelijke hoogte-punten van de eerste circa 100 kilo-meter van de Eifelsteig.

Informatie en boeking:Eifel Tourismus GmbH · Tel.: +49 (0) 65 51 - 96 56 0www.eifel.info/wandern.htm

Etappes:1: Kornelimünster – Roetgen, 14 km2: Roetgen – Monschau, 17 km3: Monschau – Einruhr, 24,5 km 4: Einruhr – Gemünd, 21 km5: Gemünd – Klooster Steinfeld (Kall-Urft), 17,5 km6: Klooster Steinfeld (Kall-Urft) – Blankenheim, 22,5 km In aanbod inbegrepen:7 x logies/ontbijt in 2-pk, lunchpakketten, bagagetransfer, wandelgids 'Eifelsteig', terugreis met OV of taxi (niet in de prijs inbegrepen)

vanaf 420,-per persoon

·································

·································

Belevenisweek EifelsteigDoor de Vulkaaneifel tot het dal van de Moezel Van de bronnenstad Gerolstein over de Eifelsteig tot de Romeinse stad Trier. De tocht loopt door de Vulkaaneifel, langs de maaren, de kastelen van Manderscheid en het cisterciënzerklooster Himmerod en tot slot door het Kylldal en het Butzerbachdal met zijn hangbrug-gen naar Trier.

Informatie en boeking:Eifel Tourismus GmbH · Tel.: +49 (0) 65 51 - 96 56 0www.eifel.info/wandern.htm

Etappes:1: Gerolstein – Daun, 25 km2: Daun – Manderscheid, 23 km 3: Manderscheid – Klooster Himmerod, 18 km 4: Klooster Himmerod – Bruch, 20,5 km5: Bruch – Kordel, 29 km6: Kordel – Trier, 18 kmIn aanbod inbegrepen:7 x logies/ontbijt in 2-pk, lunchpakketten, bagagetransfer, wandelgids 'Eifelsteig', terugreis met OV of taxi (niet in de prijs inbegrepen)

vanaf 420,-per persoon

·································

·································

Etappe na etappeEifelsteig geheel naar wens Het weekend staat voor de deur. Spontaan overvalt je de lust om 'Eifelsteig-lucht' te ruiken, door sagen omgeven stukjes Ei-felcultuur te bezoeken of de unieke landschapsvormen onder de loep te nemen. Geen probleem! De afzonderlijke Eifelsteigetappes kunnen probleemloos en fl exibel worden verpakt in een individueel wandelpakket.Informatie en boeking:Eifel Tourismus GmbH · Tel.: +49 (0) 65 51 - 96 56 0www.eifel.info/wandern.htm

Etappes:aantal etappes individueel te kiezenIn aanbod inbegrepen:logies/ontbijt in 2-pk, lunchpakket per wandeldag, bagagetransfer, wandelgids 'Eifelsteig', terugreis met OV of taxi (niet in de prijs inbegrepen)

·································

·································

vanaf 60,-per overnachting

per persoon

Eifelsteig voor korte dagenWandelen in korte etappes Beleef de Eifelsteig in korte etappes. Juist voor de herfst- en wintertijd, wanneer de dagen korter worden, bieden wij u als alternatief voor de standaard etap-pes kortere wandelroutes aan. Bijv. in 5 dagen van Gemünd via klooster Steinfeld (17 km) en Net-tersheim (10 km) naar Blanken-heim (12 km). Informatie en boeking:Eifel Tourismus GmbH · Tel.: +49 (0) 65 51 - 96 56 0www.eifel.info/wandern.htm

Etappes:aantal etappes individueel te kiezenIn aanbod inbegrepen:Logies/ontbijt in 2-pk, lunchpakket per wandeldag, bagagetransfer tussen de stations, reisgids 'Eifelsteig', terugreis met OV of taxi (niet in de prijs inbegrepen)

·································

·································

vanaf 60,-per overnachting

per persoon

Wandelschoenen aantrekken en huppekee!Wandel-arrangementen

65

Rondom Bad MünstereifelRondwandeling zonder bagageEen oerwoud midden in de stad? Waar vind je zoiets? In de Eifel. Rond 60 procent van de gemeentegrond van Bad Münstereifel is bebost en sommige oppervlaktes hebben de bestemming 'oerwoudperceel'. Highlights: historische centrum van Bad Münstereifel, Steinbachstuwdam, radiotelescoop Effelsberg, Michels-berg of de bron van de Erft.Informatie en boeking:Kurverwaltung Bad Münstereifel · tel. +49 (0) 22 53 · 54 22 44 www.bad-muenstereifel.de

Etappes:1: Bad Münstereifel – Houverath, 19,3 km2: Houverath – Wasserscheide, 14,3 km3: Wasserscheide – Bad Münstereifel, 19,3 km4: Wandelingen rondom Bad MünstereifelIn aanbod inbegrepen:4 x logies/ontbijt in 2-pk, lunchpakketten, bagagetransfer, wandelkaart en routebeschrijving

vanaf 199,-per persoon

·································

·································

Van bron tot bron in ongerepte natuurRondwandeling op het Eifeler Bronnenpad Water is er genoeg in de Eifel! De Romeinen wisten de natuurlij-ke rijkdom al te waarderen. Zo leverden de bronnen bij de 'Grü-ner Pütz' in Nettersheim het begeerde vocht al via een 100 km lange waterleiding voor de provinci-ale hoofdstad Colonia. Andere toerbe-stemmingen: de kasteelplaats Blanken-heim met de bron van de Ahr en de bron van de Urft bij Dahlem/Schmidtheim.Informatie en boeking:Tourist-Information Oberes Kylltal, Tel. +49 (0) 65 97 - 28 78www.obereskylltal.de

Etappes:1: Kronenburg – Blankenheim, 24,7 km2: Blankenheim – Nettersheim, 26,5 km3: Nettersheim – Kronenburg, 22,2 kmIn aanbod inbegrepen:3 x logies/ontbijt in 2-pk, 3 x bagage-transfer, 1 wandelkaartset per boeking, 1 routebeschrijving

vanaf 159,-per persoon

·································

·································

Roer-Olef-routePuur natuur rondom de rivierdalen van Roer en Olef De schoonheid van het Olefdal is hetgeen dat tijdens de Roer-Olef-Route ontdekt moet worden. Bezienswaardig-heden zoals de kasteelkerk van Schleiden of het wildpark Hellenthal met zijn roofvogelsta-tion verrijken de toer. Overigens: in Einruhr sluit de Roer-Olef-Route di-rect aan op de Eifelsteig, waarover men terugloopt naar Gemünd. Informatie en boeking:Nordeifel Tourismus GmbH, Tel. +49 (0) 24 41 - 9 94 57-0www.nordeifel-tourismus.de

Etappes:1: Gemünd – Hellenthal, 17 km2: Hellenthal – Einruhr, 20 km3: Einruhr – Gemünd, 21 km over de Eifelsteig In aanbod inbegrepen:3 x logies/ontbijt in 2-pk, bagagetransfer, wandelkaart 'Eifelsteig'

vanaf 165,-per persoon

·································

·································

Op oude paden door de EifelVier wegen, vijf dagenVier met één slag! Op vijf dagen tijd vier wandelpaden van de noordelijke Eifel bewandelen: de 'Eifelsteig' en de beide partnerwegen van de Eifelsteig 'Roer-Olef-Route' en 'Burchten-Route' plus de vierde in het span, het 'Eifeler Bronnenpad'.

Informatie en boeking:Nordeifel Tourismus GmbH, Tel. +49 (0) 24 41 - 9 94 57-0www.nordeifel-tourismus.de

Etappes:1: Gemünd – Klooster Steinfeld, 17,5 km2: Klooster Steinfeld – Blankenheim, 24 km3: Blankenheim – Hellenthal, 21 km4: Hellenthal – Einruhr, 20 km5: Einruhr – Gemünd, 21 kmIn aanbod inbegrepen:5 x logies/ontbijt in 2-pk, bagagetransfer, wandelkaart 'Eifelsteig'

vanaf 279,-per persoon

·································

·································

De kalender geeft een paar vrije dagen aan? De weervoorspellingen zijn goed? Waar wacht u nog op? Snel de na-tuur in – bijtanken! Onze veelzijdige arrangementen zijn optimaal afgestemd op uw behoefte aan ontspanning! Wij organiseren – u geniet!

Meer vaste arrangementen vindt u over het hele jaar verspreid op www.eifel.info/wandern.htm

66

Kofi nanziert durch/cofi nancé par/Cofi nanciering

Van slapen in het hooi tot hemelbedromantiek in het kasteel-hotel – de gastgevers van de Eifel in één oogopslag!In de vakantiecatalogus Eifel vindt u zo'n 680 hotels, herbergen, pensi-ons, boerderijen, vakantiehuisjes en vakantie-appartementen, boven-

dien korte beschrijvingen van de vakantieregio en plaatsen, verwijzingen naar bezienswaardigheden, recreatieve inrich-tingen, evenementen en de veelzijdige vakantie-activiteiten.

BoekingsserviceMet alle plezier zoeken wij voor u een passende accommodatie. Snel en gra-tis doen we u een offerte toekomen. U bereikt ons:maandag tot vrijdag: 8.30 – 17.00 uur Of boek online via:www.eifel.infoBoekingsinfo:het magazine Wandelland Eifel is gel-dig van 1-1-2013 tot het verschijnen van Wandelland Eifel 2014. Drukfouten voorbehouden.

Adres:Eifel Tourismus (ET) GmbHKalvarienbergstraße 1D-54595 PrümTelefoon: +49 (0) 65 51 - 96 56 0Telefax: +49 (0) 65 51 - 96 56 96info@eifel.infowww.eifel.info

Uitleg symbolen ServiceQualität DEUTSCHLAND Gastgevers van het regiomerk EIFEL Gastgevers Wanderbares Deutschland

ÜF logies/ontbijtHP half pensionDZ/EZ 2-pers. kamer/1-pers. kamerp.P. per persoon

ImpressumUitgever: Eifel Tourismus GmbH · Kalvarienbergstraße 1 · 54595 Prüm · tel.: +49 (0) 65 51 - 96 56 0 · Fax: +49 (0) 65 51 - 96 56 96 · E-mail: info@eifel.info · Internet: www.eifel.info In samenwerking met het Toeristisch Agentschap Oost-België, het VVV van de provincie Luik, het VVV van de provincie Luxemburg, het Zweckverband Aqualis, de Maisons de Tourisme (VVV's) Pays de Herve, Pays de la Vesdre, Pays des Sources, Val de Salm et Sources de l’Ourthe, Pays de Bastogne, Houffalize & La Roche-en-Ardenne, Marche & Nassogne, en de VVV's van de Eifel.Redactie: Claudia Endres, Michael Sänger, Natalie Glatter (Wandelmagazine), Markus Brandstetter, Angelica Hocke, Andreas Glodowski, Ulrich C. Schreiber, Dr. Hans Bernd Kanzler, Monika Bojanowski, Rita Hoffmann, prof. dr. Klaus Grewe, Eike Kunz, Kerstin Müller, Stephan Kohler, Claudine Legros, Dany Heck, Christoph Hendrich, Thorsten Hoyer, Caroline Massotte met ondersteuning van de VVV's van de Eifel en het Toeristisch Agentschap Oost-BelgiëCoverfoto: Dominik Ketz · Fotografi e: Hans-Jürgen Sittig, Gabi Troisdorff, Karl Maas, Manfred Rakebrand, Michael Engelke, Janssen & de Kievith, Alwin Ixfeld, Willi Bottler, Detlef Schumacher, H. Ruitten, Peter Schunk, W. Grube, cube-werbung, ComCept, Fotostudio Thewalt, Foto Nieder, Fotos Kalle, Breidenich & Partner, Multi Media Graphics, Photo Pfl ieger, Photo Geister, Werbeverlag Möhn, ConTour, Creativ Druck, Air Click, Bit-Web Design, Fotohaus R. Liebetrau, Rolf Fröhle, Druckerei Burbach, Fritz-Peter Linden, Klaus Hellhake, Studio Scholz, Foto Drockenmüller, Foto Rosenkranz, C. Sckär, Werbeverlag Bohn, B*free, Foto Pfi ngstmann, Gross Art Design, Conzept und design Hübler, K. Höffl er, F&M Fotografi e, media-atelier, R. Höser, Studio Direkt, Grafi klounge, Hans Eberhardt, Hokusfokus, Lawerzo Design, Maco Consult, Günter Mohr, Mü Werbeagentur, Schlösser Studios, Dagmar Engels Atelier AAK 1, Theo Broere Photodesign, Werbeagentur Bert Ohrem, K. Steinhausen, Chudojanar, Thomas Danebrock, Offi ce Media Support, Schug-design, Udo Haafke, Manfred Kistermann, Agentur Wesemann, Jürgen Ritterbach, Webmonteur, Kohlhaas Fotodesign, Bruni Hytrek, Ayla-Grafi k, LICA, Andreas Kunert Fotografi e, con:razon marketing and more, Truecolorgrafi x, Foto-Ecke Geister, Media Design Müller, Info Fotografi e, Foto-Laudahn, Werbegestaltung Moers, Foto Schiller, Steinicke Foto-Design und Werbeagentur, Albert Schäfer, Alfons Henkes, Roman Wagner, Hürten Fotografi e, dussy’s designstudio, Helmut Gassen, Eldiseño Werbeagentur, Wallraf Druck+Design, Klaus Daams, CW Photographie, Dery Decock Design, Foto & Service Jansen, Gerhartz Fotografi e, Grafschafter Agentur für Gestaltung, Hilbrich+Heseler GmbH, Hotelprospekte Deutschland, Hotkey Datenverarbeitungssysteme, HW-Bild-Express, Karl Pauly, MERTZ Werbeagentur, P!EL Media, pixogram GbR, Presse Foto Seydel, Schöning GmbH & Co. KG, SIMAG Werbeagentur, Trias Performance, TSKonzept Marketing & Werbung, Werbung & Marketing Kölb, Rainer Kohl, Rolf Heisterkamp, Matthias Heinz, Günther Klaeren, Eberhard Aug, Julia Rau, Intention, H.-W. Dammers, REMET/Klaus Peter Kappest, SGD-Online, Bedo Design, Su-preme Werbeagentur, Achim Kugel, Heidi Schneider, Rolf Ademes, IFS Kalterherberg GbR, Fotostudio Pfahler, S.P. Helicopter-Service, Fotostudio Ernst, bits & bites, KORR-Verlag, Jürgen Höfs, Vulkaanpark, ideemedia, Peter Seydel, Marion Weißkirchen, Jürgen Steinmann, Schneifeler webdesign, Fotomodus, DH Studio, Luftfahrt- und Industriewerbung Römer, Pollmer Werbeberatung, contrastwerkstatt, Die Jugendherbergen, eFotowerkstatt, Becker+Zimmer Werbung, Ameces, Stephan Bohl, Medienzentrum Kreis Euskirchen, Dominik Ketz, bik. Werbeagentur, Media- Planning, Marco Schmitz, Mayenmedia, Wolfgang Schwarz Fotodesign, Ralf Dahlhoff Fotografi e, M-C-I Gierden, Foto & Design Nina Ernst, SD Creative Communication, Gerd Schramm, Roman Hövel, Photographic Art Jörg Strawe, Foto Jansen, KW-Grafi kdesign, Informationstechnik und Kommunikationselektronik Mar-cus Schmelzer, Sommer Media Werbedesign, Dirk Holterman, Photo & Art Sabine Kursch, Henk Mediendesign, Volker Teuschler, H.J. Woelky, Vogelsang ip, F.J. Kollig, Fotoagentur Urner Sport, Lothar Schoenen c/o Der Design Pool, Aachen, Rheinland-Pfalz Tourismus GmbH, P-A Massotte, JM Nicolas, Photo Gilman, Freddy Creunen, MT Pays de Herve, SPRL Cernix Pierre Pauquay, Fotostudio Willi Filz, MT Sources, FTLB L. Aprosio, MT LA Roche, archief van de ET, de VVV's en het Nationalparkforstamt Eifel, archief van het Toeristisch Agentschap Oost-België, archief van het Wandelmagazine/Natalie Glatter, Ahrtaltourismus e.V., K. Stephan, C. Franz, M. Thuns, H. Hartusch, © ZV Natuurpark Zuid-Eifel: Volker Teuschler / Joelle Mathias / Pierre Haas / Charly Schleder / Raymond ClementVormgeving: bik. Werbeagentur, 54550 Daun · Cartografi e: © AnyWay Productions, NL-4417 CG Hansweert · Druk: alpha print medien AG, 64295 DarmstadtAlle gegevens werden volgens de opgaven van de betreffende verantwoordelijke en de aanbieders ter plaatse met zorg verzameld. Desondanks kunnen de juistheid en volledigheid niet gegarandeerd worden. Die Seiten 3, 14-19, 26-27, 30-31, 46, 48-50 und 52-63 sind gefördert durch:/Les pages 3, 14-19, 26-27, 30-31, 46, 48-50 et 52-63 sont financé par:/De pagina's 3, 14-19, 26-27, 30-31, 46, 48-50 en 52-63 zijn gefinancierd door:EFRE: „Europäischer Fonds für regionale Entwicklung“ - FEDER: „Fonds européen de développement régional“/EFRO: „Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling“ im Rahmen des Operationellen Programms INTERREG IV-A Euregio Maas-Rhein - le cadre du Programme Opérationnel INTERREG IV-A Euregio Meuse-Rhin - in het kader van het Operationeel Programma INTERREG IV-A Euregio Maas-Rijn

Impressum, uitleg symbolen & boekingsservice

Het veelzijdige aanbod van de Eifel Vraag gratis uw eigen exemplaar aan!Abonnement-hotline: +49 (0) 65 51 - 96 56 0Online bestellen: www.eifel.info

Geachte gast,Wij verzoeken u, de volgende reisvoorwaarden voor arrangemen-ten aandachtig te lezen. Deze reisvoorwaarden worden, voor zover rechtsgeldig geïntegreerd, onderdeel van de reisovereenkomst, die u - navolgend 'reiziger' of 'klant' - afsluit met Eifel Tourismus (ET) GmbH, navolgend afgekort als 'ET GmbH' als reisorganisatie. Deze reisvoorwaarden gelden uitsluitend voor de arrangementen van de ET GmbH. Ze gelden niet voor het bemiddelen van dien-sten van derden (bijv. rondleidingen en toegangskaarten) en niet voor overeenkomsten over diensten m.b.t. logies of het bemidde-len daarvan.1. Sluiten van de overeenkomst 1.1. Met de boeking (reisaanmelding), die mondeling, telefonisch,

schriftelijk, per fax, per e-mail kan geschieden, doet de klant de ET GmbH een bindend aanbod voor het afsluiten van een reisovereenkomst. Ten grondslag aan zijn aanbod liggen de reisbeschrijving, deze reisvoorwaarden en alle aanvullende informatie in de reisaankondiging (catalogus, lijst met gast-gevers, internet) voor zover de klant hierover beschikt.

1.2. De reisovereenkomst komt tot stand met de boekingsbe-vestiging van de ET GmbH aan de klant. Dit behoeft geen bepaalde vorm. Bij of onmiddellijk na afsluiten van de over-eenkomst krijgt de klant een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging toegestuurd. Een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging kan achterwege blijven wanneer de boeking door de klant minder dan 7 werkdagen voor reis-aanvang plaatsvindt.

1.3. Wanneer de boekingsbevestiging van de ET GmbH afwijkt van de boeking door de klant, dan is er sprake van een nieuw aanbod van de ET GmbH, waaraan deze tot 7 dagen vanaf de datum van de boekingsbevestiging is gehouden. De overeen-komst komt op basis van dit gewijzigde aanbod tot stand wanneer de klant het aanbod accepteert door dit uitdruk-kelijk te verklaren, een aanbetaling of de restbetaling te ver-richten. Hetzelfde geldt wanneer de ET GmbH de klant een schriftelijk aanbod voor een arrangement heeft voorgelegd.

2. Prestaties, prestatiewijzigingen 2.1 De door de ET GmbH verschuldigde prestaties resulteren uit-

sluitend uit de inhoud van de boekingsbevestiging in combi-natie met de daaraan ten grondslag liggende aankondiging van het betreffende arrangement en met alle informatie en toelichtingen die daarin zijn opgenomen.

2.2 Reisbemiddelaars en dienstverleners, met name logiesbe-drijven, zijn door de ET GmbH niet gemachtigd, garanties te geven of overeenkomsten te sluiten die verder gaan dan de reisaanbieding of de boekingsbevestiging of deze tegenspre-ken of de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst veran-deren.

2.3 Gegevens in hotelgidsen, prospectussen en vergelijkbare lijsten, met name ook in bedrijfsprospectussen van de lo-giesadressen, welke niet door de ET GmbH zijn uitgegeven, zijn voor de ET GmbH en haar prestatieplichten niet bindend, voor zover deze niet door nadrukkelijke afspraak met de gast tot inhoud van de prestatieplicht van de gastgever werden gemaakt.

3. Aanbetaling/restbetaling 3.1 Bij sluiten van de overeenkomst (ontvangst van de boekings-

bevestiging) en na overhandiging van een garantiecertifi caat cf. § 651k BGB is een aanbetaling verschuldigd, die met de to-tale reissom wordt verrekend. Deze bedraagt 10% van de reis-som, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen en in de boekingsbevestiging is vermeld.

3.2 Het resterende bedrag dient 3 weken voor reisaanvang te zijn betaald, mits in individuele gevallen geen andere betalings-termijn is overeengekomen en het garantiecertifi caat is over-handigd. Bij boekingen minder dan 3 weken voor reisaanvang moet de totale reissom terstond worden voldaan.

3.3 Afwijkend van de regelingen in cijfer 3.1 en 3.2 vervalt de ver-plichting tot overhandiging van een garantiecertifi caat,

a) wanneer de georganiseerde reis niet langer dan 24 uur duurt, geen overnachting omvat en de reissom niet hoger ligt dan 75 euro per persoon,

b) wanneer de contractuele prestaties in vervoer van en naar de reisbestemming voorzien en overeengekomen en in de boekingsbevestiging vermeld is dat de totale reissom pas aan het einde van de reis ter plaatse betaald dient te worden.

3.4 Indien geen contractueel of wettelijk recht op annuleren zij-dens de klant bestaat en de ET GmbH bereid en in staat is, de contactuele prestaties te leveren, geldt:

a) Wanneer de reiziger bij intreden van de voorwaarden tot betaling de aanbetaling of restbetaling niet op de afgespro-ken termijnen voldoet, dan is de ET GmbH gerechtigd, na aanmaning met stellen van een termijn, het contract te ont-binden en de reiziger annuleringskosten conform cijfer 4 van deze voorwaarden in rekening te brengen.

b) Zonder volledige betaling van de reissom bestaat geen aanspraak van de klant op claimen van de reisprestaties resp. overhandiging van de reisdocumenten.

4. Annuleren door de klant, omboeking 4.1 De klant kan de reis tot aan reisaanvang te allen tijde annule-

ren. Aanbevolen wordt om schriftelijk te annuleren om mis-verstanden te voorkomen. Bepalend is de dag van ontvangst van de annuleringsverklaring door de ET GmbH.

4.2 Bij annulering door de reiziger heeft de ET GmbH in alle ge-vallen, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbespa-ringen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmoge-lijkheden van het reisaanbod, aanspraak op vergoeding van de getroffen reisvoorbereidingen en kosten van de ET GmbH, die als volgt wordt bepaald:

tot de 31ste dag vóór reisaanvang: 10% van de reissom van de 30ste t/m de 21ste dag voor reisaanvang: 20 % van de reissom van de 20ste t/m de 12e dag voor reisaanvang: 30 % van de reissom van de 11e t/m de 3e dag voor reisaanvang: 70 % van de reissom vanaf de 3e dag voor reisaanvang en bij niet-verschijnen: 90 % van de reissom4.3 Het afsluiten van een reisannuleringsverzekering alsmede

een verzekering voor dekking van de repatriëringskosten bij ongeluk of ziekte wordt dringend aangeraden.

4.4 De klant is gerechtigd, de ET GmbH te bewijzen dat deze geen of aanzienlijk minder kosten heeft gemaakt dan de bo-ven vastgelegde standaard bedragen. In dat geval is de klant enkel verplicht tot betaling van de geringere kosten.

4.5 De ET GmbH behoudt zich het recht voor, in plaats van voor-noemde standaard bedragen een hogere, concrete scha-devergoeding te eisen, voor zover de ET GmbH aantoont dat zij aanzienlijke hogere kosten heeft gemaakt dan het toepasbare standaard bedrag. Wanneer de ET GmbH een dergelijke aanspraak geldend maakt, dan is de ET GmbH ver-plicht, de gevorderde schadevergoeding met inachtneming van bijvoorbeeld bespaarde kosten en een eventuele andere bestemmming van de reisprestaties concreet te specifi ceren en aan te tonen.

4.6 Wanneer op verzoek van de klant na sluiten van de overeen-komst wijzigingen met het oog op de reisdata, de accom-modatie, de maaltijden of andere prestaties (omboekingen) plaatsvinden, dan kan de ET GmbH, zonder dat de klant juridisch aanspraak kan maken op de omboeking en enkel voor zover dit überhaupt mogelijk is, tot de 32ste dag voor reisaanvang een omboekingsvergoeding van 26,- euro in rekening brengen. Latere omboekingen zijn alleen mogelijk met annuleren van de reisovereenkomst en nieuw boeken overeenkomstig de bovenstaande annuleringsvoorwaarden. Dit geldt niet voor omboekingswensen die met slechts ge-ringe kosten verbonden zijn.

5. Verpichtingen van de reiziger (tekortkomingen melden, opzeggen, vervaldatum) 5.1 De reiziger is verplicht de ET GmbH onmiddellijk van eventu-

ele tekortkomingen op de hoogte te stellen en daarvoor een oplossing te verlangen. Aanspraken van de reiziger komen alleen dan niet te vervallen wanneer de reiziger geen schuld draagt aan het niet melden van de klacht. Melden van het gebrek aan de dienstverlener, met name het logiesbedrijf, is niet voldoende.

5.2 Wanneer het verloop van de reis als gevolg van een tekort-koming in wezenlijke mate wordt beïnvloed, of wanneer als gevolg van zo'n tekortkoming om duidelijke, voor de ET GmbH inzichtelijke redenen van de reiziger niet verlangd kan worden dat hij de reis maakt, dan kan de reiziger deze reisovereenkomst conform de wettelijke bepalingen (§ 651 e BGB) opzeggen. De opzegging is pas toegestaan wanneer de ET GmbH c.q. haar waarnemers een hen door de reiziger ge-stelde redelijke termijn hebben laten verstrijken zonder een oplossing te bieden. Het stellen van een termijn is niet nodig wanneer een oplossing onmogelijk is of door de ET GmbH of haar waarnemers wordt geweigerd of wanneer de onmid-dellijke opzegging van de overeenkomst door een bijzonder belang van de reiziger wordt gerechtvaardigd.

5.3 De reiziger dient aanspraken wegens niet volgens overeen-komst leveren van de reisprestaties binnen één maand na de contractueel vastgelegde terugreisdatum tegenover de ET GmbH aan het navolgende adres geldend te maken. Geldend maken binnen de gestelde termijn is niet mogelijk bij de directe dienstverleners, met name niet bij het logiesbedrijf. Een schriftelijke geldendmaking wordt dringend aanbevolen. Aanspraken van de reiziger komen alleen dan niet te verval-len wanneer de reiziger geen schuld draagt aan het niet bin-nen de termijn geldend maken van de aanspraken.

6. Bijzondere verplichtingen van de reiziger bij arrangementen met medische prestaties, kuurbehandelingen, wellness-aan-biedingen

6.1 Bij arrangementen die medische prestaties, kuurbehande-lingen, wellness-aanbiedingen of vergelijkbare prestaties inhouden, is het aan de reiziger om voor de boeking, voor reisaanvang en voor gebruikmaking van de prestaties ernaar te informeren, of de betreffende behandeling of prestaties met het oog op zijn persoonlijke gezondheidstoestand, met

name op eventueel reeds bestaande klachten of ziektes, voor hem geschikt zijn.

6.2 De ET GmbH is wat dit betreft zonder uitdrukkelijke overeen-komst geen speciale, met name op de betreffende reiziger afgestemde, medische toelichting of informatie verschuldigd over gevolgen, risico's en bijwerkingen van zulke prestaties.

6.3 Bovenstaande bepalingen gelden onafhankelijk van het feit of de ET GmbH slechts bemiddelaar van zulke prestaties is of dat deze onderdeel uitmaken van de reisprestaties.

7. Aansprakelijkheid 7.1 De contractuele aansprakelijkheid van de ET GmbH voor

schade die geen gevolg zijn van schade aan leven, lichaam of gezondheid, is beperkt tot de drievoudige reissom,

a) voor zover een schade van de reiziger noch opzettelijk noch door grove nalatigheid is berokkend

b) of de ET GmbH voor een aan de reiziger berokkende schade enkel vanwege de schuld van een leverancier van de prestatie verantwoordelijk is.

7.2 De ET GmbH is niet aansprakelijk voor informatie en presta-tiestoringen in samenhang met prestaties, die geen contrac-tueel overeengekomen hoofdprestaties zijn en geen onder-deel uitmaken van het vaste arrangement van de ET GmbH en die voor de klant herkenbaar en in het reisbestek of de boekingsbevestiging als externe prestaties zijn gekenmerkt, of die tijdens het verblijf als externe prestaties enkel worden bemiddeld (bijv. kuur- en wellness-diensten, sportevenemen-ten, theaterbezoeken, tentoonstellingen, excursies etc.)

7.3 Wanneer prestaties zoals medische en therapeutische pres-taties, massages of andere heelkundige behandelingen of diensten geen onderdeel uitmaken van het arrangement van de ET GmbH en door haar naast het geboekte arrangement volgens cijfer 7.2 enkel worden bemiddeld, dan is de ET GmbH niet aansprakelijk voor leveren van de prestaties en voor per-soonlijk letsel of materiële schade. Wanneer zulke prestaties onderdeel van de reisprestaties zijn, is de ET GmbH niet aan-sprakelijk voor een succes van de kuur of behandeling.

8. Niet genoten prestaties Indien de reiziger als gevolg van voortijdige terugreis, wegens

ziekte of om andere redenen, die de ET GmbH niet zijn aan te rekenen, bepaalde reisonderdelen niet geniet, dan bestaat geen recht op evenredige restitutie. De ET GmbH zal echter, voor zover het niet gaat om zeer geringe bedragen, bij de betreffende dienstverleners aandringen op restitutie en deze bedragen terugbetalen aan de klant, zodra en voor zover deze door de afzonderlijke dienstverleners daadwerkelijk aan de ET GmbH zijn terugbetaald.

9. Verjaring 9.1 Contractuele aanspraken van de reiziger volgens de §§ 651c

tot f BGB op basis van aan leven, lichaam of gezondheid berokkende schade inclusief contractuele aanspraken op smartengeld, welke berusten op een nalatige plichtsovertre-ding van de ET GmbH of een opzettelijke of nalatige plichts-overtreding van een wettelijke vertegenwoordiger van de ET GmbH of een of in haar naam optredende persoon, verjaren na 2 jaar. Dit geldt ook voor aanspraken op vergoeding van andere schade, die berust op een nalatige plichtsovertreding van de ET GmbH of een opzettelijke of nalatige plichtsover-treding van een wettelijke vertegenwoordiger van de ET GmbH of een of in haar naam optredende persoon.

9.2 Alle overige contractuele aanspraken volgens § 651c tot f BGB verjaren na 1 jaar.

9.3 De verjaring volgens punt 10.1 en 10.2 begint met de dag volgend op de dag waarop de reis volgens de contractuele afspraken moest eindigen. Wanneer de laatste dag van de termijn op een zondag, een op de plaats van melding offi cieel erkende algemene feestdag of een zaterdag valt, dan treedt in de plaats van zo'n dag de eerstvolgende werkdag.

9.4 Zijn tussen de reiziger en de ET GmbH onderhandelingen gaande over de aanspraak of over omstandigheden, die aan de aanspraak ten grondslag liggen, dan wordt de verjarings-termijn opgeschort totdat de reiziger of de ET GmbH voort-zetting van de onderhandelingen weigert. De verjaringster-mijn treedt niet eerder in dan 3 maanden na afl oop van de opschorting.

10. Overeenkomst bevoegde rechtbank/forum Voor klachten van de ET GmbH tegenover klanten, die koop-

lieden, publiek- of privaatrechtelijke rechtspersonen zijn, wier woon- of gebruikelijke verblijfplaats in het buitenland ligt, of wier woon- of gebruikelijke verblijfplaats op het tijdstip van indienen van de klacht niet bekend is, wordt als bevoegde rechtbank de rechtbank voor de plaats waar de ET GmbH is gevestigd, overeengekomen.

© copyrights; advocaat Noll Stuttgart, 2012-2013

Reisorganisator is: Eifel Tourismus (ET) GmbHvertegenwoordigd door: Klaus SchäferTelefoon: +49 (0) 65 51 - 96 56-0Telefax: +49 (0) 65 51 - 96 56-96E-mail: info@eifel.infoInternet: www.eifel.info

67

Reisvoorwaarden voor arrangementen van de Eifel Tourismus (ET) Prüm