îwan ﻥﺍﻮﯨﺩ emozÎn®n.pdfmelayÊ cizÎrÎ d îwan ﻥﺍﻮﯨﺩ memozîn ehmedÊ xanÎ...
TRANSCRIPT
EHMEDÊ XANÎ
TranskrîpsiyonARIF ZÊREVAN
NEFEL
EMOZÎNM
NEFEL
MELA
YÊ C
IZÎRÎ
� � � � � � � � � � � � �
������������������
dîwan
دىوان
Memozîn
EHMEDÊ XANÎ
Memozîn
TranskrîpsiyonARIF ZÊREVAN
NEFELStockholm
2004
Ehmedê Xanî: Memozîn
Weþanxane: Nefel
Sandfjärdsgatan 10, 11 tr.
120 57 Årsta / Sweden
www.nefel.com
© Arif Zêrevan û Nefel
Çapa dîjîtal: 2004
ISBN: 91-89687-17-5
Grafîka pirtûkê: Nefel
Bêyî destûreka nivîskî ti kes nikare vê pirtûkê ji nû ve
bi ti awayî çap bike, kopî bike yan li ber wê zêde bike.
Çênabe ko ti kes fayla vê pirtûkê kopî bike
û di Internetê de bêxe malpera xwe.
Ji bo herdu milyaketên minLava û Bînahiya çehvan
Arif Zêrevan
Nêverok
Pêþgotin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Sernameyê name, namê Ellah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2. Ey þukrê te cewhera zebanî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
3. Eþya bi íeseb delîl û burhan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
4. Ey wasiìeyê wucûdê kewneyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5. Saqî tu ji bo Xwidê kerem ke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
6. Xanî ji kemal-i bêkemalî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
7. Saqî bike cam-i asimanî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
8. Neqqaþê ëeíîfeyê íikayet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
9. Hindî ko di qeyëerê di dinya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
10. Da bêne bi ser íikayeta pîþ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
11. Xellaqê cihan ji feyùê fiìret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
12. Dewra felekê ji bextê feyrûz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
13. Qendîlê munîrê dêrê ezreq . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
14. Wan herdu kurê di came tebdîl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
15. Ew dûxteçeþm herdu þahîn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
16. Ew jî vegerîn bi wî libasî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
17. Dayîn íeyirî ji macerayê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
18. Wê delleyê bêfeëal û muítal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
19. Ew warisê àilmê daniyalî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
20. Bîmarê bi derdê àiþqê bedíal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
21. Ew herdu nihalê àeràera þeng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
22. Xweþ weqt e ji bo àelîlê muþtaq . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
23. Weqtê weko nûàerûsê Xwirþîd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
24. Daman-i àerûsê pakê gerdûn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
25. Zava bi edeb ko çû ji der dan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
26. Gava ji àedem Xwidê kir îcad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
27. Tacdîn û Sitî ko bûn bi hev þad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
28. KÀey hemnefesê di bênewayan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
29. KÀey rûí û rewanê qelbê Zînê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
30. Dem þemià dikir ji bo xwe demsaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
31. Perwa nedikir bi ateþê õem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
32. Mem jî ji xeyal-i rûyê dildar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
33. KÀey þubhetê eþk-i min rewane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
34. Geh beíiô dikir digel ëebayê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
35. Geh ceng dikir digel dilê jar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
36. Ëeyyadê þikar-i íusn-i exbar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
37. Baõek we hebû Emîr Zeydîn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
38. Ew ahûyê ëeydgah-i weíþet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
39. Herçî bibitin ji xêr eger þer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
40. Saqî mi bigir ko ez bi dest im . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
41. Tacdîn fekirî ko bezme boþ e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
42. Sulìanê wilayet-i meíebbet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
43. Salarê mewakibê kewakib . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
44. Mihra felekê ezel àedîm e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
45. Zîna ko bi derdê hecrê õemgîn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
46. Eczayê kitabê àiþqibazî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
47. Serëubíe, ko þehsiwarê efleq . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
48. Teqrîr-i ko kir temamî qaëid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
49. Êvarê ko asimanî menqel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
50. Tedbîrkunende pîrê àaqil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
51. Zînê ko nimane wan keramat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
52. Zînê ko bihîstin ev tekellum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
53. Ew matemiyê ko baxeber bû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
54. Weqtê weko çûne ser mezaran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
55. El-qiëëe þehîdê àiþq-i cellad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
56. Hikmet ew e ew ji darê dunya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
57. Agah ji íalê dewrê eyyam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
58. Ey mustemiàê miôal û teswîl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
59. Saqî were bêje mîn çi lewn e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
60. Ey rakibê waqiàê peyade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
»Memozîna« Ehmedê Xanî
Mîrê kirmanciya modern mîr Celadet Alî Bedir-Xan ji bo Ehmedê Xanî
dibêje ew ne tenê pêxember e, lê belê ew xudankitêb e jî. Pêxemberê ola
kurdan ya nijadî û neteweyî, û xudanê kitêba »Memozînê«.
Ev pesnekê payebilind e û kurd »Memozînê« wekî qur’aneka kurde-
wariyê datînin ber serê xwe û heta hinek kurd û oryentalîst dibêjin fikra
dewleta neteweyî û neteweperestiyê berî ko li Ewropayê belav bibe li nik
Ehmedê Xanî pir vekirî hebû.
Jiyan û eserên Ehmedê XanîDi heqê çêbûna Ehmedê Xanî de qenaeteka hevbeþ heye ko ew sala
1061-ê hicrî (1650–51-ê mîladî) hatiye dinyayê ji ber Ehmedê Xanî bi
xwe di »Memozînê« de dinivîsîne:
Lewra ko dema ji õeybê fek bû
Tarîx hezar û þêst û yek bû
Îsal gihiþte çill û çaran
Wî pêþrewê gunahikaran
Ji beyta didoyê diyar dibe ko Ehmedê Xanî »Memozîn« di 44-saliya xwe
de xelas kiriye ko dibe 1105-ê hicrî û mîladiya wê jî dibe 1693–94.
Ehmedê Xanî kengê miriye ne diyar e û heta niho ti belgeyên piþtrast ji
bo tarîxa mirina wî nînin. Lê belê Elaedîn Secadî di kitêba xwe »Mêjûy
edebî kurdî« de dinivîsîne ko Ehmedê Xanî sala 1118-ê hicrî miriye û ew
jî dibe 1706–07-ê mîladî.
Ehmedê Xanî behsa roj û meha çêbûna xwe nekiriye û herwiha behsa
roj û meha temamkirina nivîsandina »Memozînê« jî nekiriye. Vêca gava
ko mirov sala 1061-ê hicrî vediguhore bo mîladî bersiv dibe 1650 û gava
ko mirov sala 1105-ê hicrî jî vediguhore bo mîladî bersiv dibe 1693.
Hinek kes dibêjin ji ber ko ji sala 1061-ê hicrî tenê hefteyek dikeve ber
sala 1650-yê mîladî hingê baþtir e ko mirov bihesibîne ko Ehmedê Xanî
...:::: 9 ::::...
sala 1651-ê mîladî hatiye dinyayê. Bi baweriya min ev hesabekê þaþ e û
mimkin e ko Ehmedê Xanî di hefteya yekê ya 1061-ê hicrî de çêbûbe û
ew jî dikeve hemberî 1650-yê mîladî. Ji ber hindê jî pêwist nake ko em
behsa rojan û hefteyan bikin û divêt em tenê xwe bispêrin salan û hingê
jî sala çêbûna Ehmedê Xanî bi mîladî dibe 1650, sala temamkirina
nivîsandina »Memozînê« dibe 1693 û sala mirina wî jî dibe 1706. Ji bo
zelalkirina ferqa di nêvbera salên hicrî û mîladî de ez dê þeþ tarîxan li vê
derê binivîsînim da xwendevan baþtir problemê fêm bikin.
I. Sala çêbûna Ehmedê Xanî
hicrî mîladî
1/1 1061 24/12 1650
30/12 1061 14/12 1651
II. Sala temamkirina nivîsandina »Memozînê«
hicrî mîladî
1/1 1105 2/9 1693
30/12 1105 22/8 1694
III. Sala mirina Ehmedê Xanî
hicrî mîladî
1/1 1118 14/4 1706
30/12 1118 4/4 1707
Ehmedê Xanî, her cardî li gor piraniya serkaniyan, ji devera Hekariyan e
û xelkê eþîra xaniyan e. Ji ber nisbeta xwe ya bi eþîra xaniyan ve nasnavê
xwe kiriye »Xanî«. Hinek kes dibêjin navê gundê wî jî »Xan« bûye û jê re
dibêjin »Xana sê gundan«. Di zimanê kurdî de navên hemî eþîran bi
parkîta »an«-ê xelas dibin û ji ber hindê heger rayeka bêjeyê »xan« jî be
navê eþîrê »xaniyan« e. Bo nimûne ji mirovekê bi ser eþîra »botan«, »beh-
dînan«, »zêbariyan« û »barzaniyan« ve mirov dibêje »botî«, »behdînî«,
»zêbarî« û »barzanî«. Vêca heger Ehmedê Xanî ji eþîra xaniyan be yan jî ji
devera Xaniyan (cihê ko eþîr lê dijît) be, di herdu rewþan de jî divêt paþ-
navê wî bibe Xanî ko nisbeta wî bi eþîrê yan bi cihê eþîrê ve diyar dike.
Ehmedê Xanî li bajarê Cizîrê jiyaye û wî jî wekî melayên dema xwe û
melayên piþtî xwe di berhemên xwe yên nivîskî de – îstisna ne tê de – de-
...:::: 10 ::::...
voka Botan bi kar aniye. Mele Mehmûdê Bayezîdî jî herçend serhedî bû
di tekstên xwe de devoka Botan bi kar aniye ji ber zimanê kurdî yê edebî
bi wê devokê dihat nivîsandin.
Çar berhemên naskirî yên Ehmedê Xanî hene: 1) Memozîn, 2)
Nûbihara biçûkan, 3) Eqîda îmanê û 4) Eqîdeya îslamê. Ji bilî van herçar
berheman bi rêya Mele Mehmûdê Bayezîdî û Alexander Jabayî dor 25
helbestên Ehmedê Xanî hene ko li S:t Petersburgê, li Rûsyayê, hatine
parastin. Celadet Alî Bedir-Xan di »Hawarê« de dinivîsîne ko kitêbeka
Ehmedê Xanî ya li ser coxrafyayê jî heye lê belê wî ew nedîtiye.
Navê kitêba Ehmedê Xanî »Memozîn« eHeta niho piraniya kurdan, ez bi xwe jî di nêv de, navê kitêba Ehmedê
Xanî xelet dinivîsînin. Celadet Alî Bedir-Xanî sala 1942-yê di »Hawarê«
de (hjm. 45) behsa navê kitêba Ehmedê Xanî kiriye û nivîsandiye ko navê
wê »Memozîn« e, û ne »Mem û Zîn« e:
»Ji esera Xanî re Memozîn dibêjin. Ev gotin ji du bêjeyan bihevketî ye.
Mem û Zîn; navên qehremanên çîrokê. Lê melayên kurdan ew xistine
þikilê Memozîn û îro jê re ji »Mem û Zîn« bêtir »Memozîn« tête gotin.«
Sebeba vê xeletiya berbilav ew e ko di çîrokên piraniya miletan de, ko ji
navê du kesan pêk tên, navê berhemê û yê herdu qehremanên sereke yên
berhemê wekî êk têne nivîsandin. Bo nimûne »Ferhad û Þîrîn«, »Leyla û
Mecnûn« û hwd. Ez bawer dikim her bi vê mantiqê piraniya kurdan jî
navê kitêba Ehmedê Xanî wekî »Mem û Zîn« dinivîsînin. Rastiya wê ew
e ko »Mem« û »Zîn« du qehremanên çîroka »Memê Alan« in û di heman
demê de du qehremanên kitêba Ehmedê Xanî »Memozînê« ne. Navê
çîroka folklorîk jî »Memê Alan« e û ne »Mem û Zîn« e. Wekî ko Celadet
Alî Bedir-Xan jî dibêje hemî melayên kurdan navê kitêba Ehmedê Xanî
bi awayê »Memozîn« bi lêv dikin û çawa Ehmedê Xanî ji çîroka folklorîk
ya kurdî berhemeka xweser afirandiye wisa jî navekê xweser ji bo berhe-
ma xwe afirandiye ko »Memozîn« e.
Ferqa di nêvbera »ko«, »ku« û »kû« deDi »Memozînê« de û herwiha di zimanê kurdî de sê bêje hene ko bi al-
fabeya erebî ji hev nayên vavêr kirin û hemî jî bi »kaf« û »wawê« yanî wekî
...:::: 11 ::::...
»kw« têne nivîsandin. Ev hersê bêje hem dengên wan ji hev cida ne û hem
jî maneyên wan ji hev cida ne ji ber hindê jî damezirênerê alfabeya kurdî
ya latînî Celadet Alî Bedir-Xanî sê herfên cida ji wan sê dengên cida re
payda kirine û ew ji hev vavêr kirine. Piþtî mirina Celadet Alî Bedir-Xanî
hinek kurdên ko bi alfabeya latînî dinivîsînin ferqa di nêvbera gihaneka
»ko« û hokera »ku« de nedîtin û herduyan jî wekî »ku« dinivîsînin.
Ez dê berê behsa maneyên van bêjeyan yên cida bikim û ji »Memozînî«
nimûneyan bidim:
ko: heger ku: çi, çawa kû: kîjan dever
Yê ko alfabeya kurdî ya latînî amade kiriye û dengên kurdî li wan herfan
siwar kiriye Celadet Alî Bedir-Xan e. Wî ji bo gihaneka »ko«-yê herfa »o«
bi kar aniye û bi zanebûn »u« bi kar neaniye û »Hawar« hemî bi wî awayî
derxistiye. Herçî »ku« ye ew bêjeyeka serbixwe ye û maneya wê yekcar ci-
da ye. Ev bêje li devera Hekariyan û Goyan pir belav e û di cihê »çi« û
»çawa« de têt bi kar anîn û Ehmedê Xanî jî ew bêje gelek caran di
»Memozînê« de bi kar aniye:
We zû þemirand ji bo çi sersal
Hon rast bibên ku [çi, çawa] bûye eíwal?
Hon bêjine min ku [çi] bû qeùiyye?
Kengê li me xef dibit xebiyye
Mecnûn ko [heger] nebit àedîlê Leylê
Leylê ku [çawa] dikit bi Leyl meylê?
Go ez ku [çi] bibêm bike tu bawer
Dawer bi mi ra ko [heger] bûye yawer
Em dê ku [çawa] íeqîqetê àeyan kin?
Serriþteyê tuhmetê beyan kin
Ger fewt bikim cemîàê ferùan
Tacdîn ku [çawa] didim ji dest xwe erzan?
...:::: 12 ::::...
Jixwe minaqeþe li ser »kû« nîne ji ber ko hemî kes dizane wê kusan (çawa)
bi kar bîne lê belê cardî jî ez dê nimûneyekê ji »Memozînê« binivîsînim.
Wan go tu ji kû ve tê, çi pîr î
Õalib tu ji àilmekê xebîr î
Piþtî gelek lêpirsînan jî min nezaniya ka çima kurdên bakur piþtî mirina
Celadet Alî Bedir-Xanî gihaneka »ko« guhortin û kirin »ku«. Texmîna
min ew e ko kurdên bakur ji tesîra »o«-ya qelew ya tirkî rabûn û »ko«
wekî »ku« nivîsîn da wê wekî »o«-ya tirkî qelew bi lêv nekin. Heger wisa
be ew sebebekê bêbingeh e ji ber herfa kurdî »i« jî wekî herfa tirkî »i« tête
nivîsandin lê belê dengên wan ji hev cida ne.
Vêca ji ber maneyên cida û ji ber denganiya cida ya hersê bêjeyên kur-
dî divêt ew wekî »ko«, »ku« û »kû« bêne nivîsandin. Ez jî hem di nivîsar
û berhemên xwe de û hem di berhemên ko ez amade dikim de xwe dis-
pêrim metoda Celadet Alî Bedir-Xanî û wekî wî dikim.
Transkrîpsiyona nûCeladet Alî Bedir-Xanî sala 1942-yê di »Hawarê« de (hjm. 45) dest pê kir
û 16 beþ ji »Memozînê« bi alfabeya latînî belav kir. Mihemed Emîn
Bozarslanî jî sala 1968-ê »Memozîn« bi alfabeya latînî û wergera wê ya bi
zimanê tirkî belav kir. Di wê transkrîpsiyona Mihemd Emîn Bozarslanî
de kêmasiyên vekîtê û kêmasiyên xeletfêmkirina teksta orjînal bêhesab
in. Mihemed Emîn Bozarslanî sala 1995-ê »Memozîn« bi transkrîpsi-
yoneka nû û wergera kurdiya nû careka dî belav kir. Transkrîpsiyona wî
ya 1995-ê gelekê ji ya 1968-ê serasttir e lê belê cardî jî ji kêmasiyan ne berî
ye ji ber hem ew devoka Botan û Hekariyayê baþ nizane û hem jî wî her-
fên trasnkrîpsiyonê ji bo nivîsandina dengên erebî bi kar neanîne.
Bi vê transkrîpsiyona nû min xwest, heta ko ji min bêt, bi hevkariya
melayên botî û kesên erebîzan, transkrîpsiyoneka serast bi alfabeya latînî
amade bikim da xwendevan gava ko »Memozînê« dixwînin wê rast fêm
bikin yan jî bi kêmayî wê rast bixwînin.
Ji bo rastxwendina »Memozînê« jî qenaetek bi min re çêbûye ko al-
fabeyên kurdî yên ko îro hene têra rastnivîsandina »Memozînê« nakin.
Lewra jî min ji bilî herfên normal yên alfabeya kurdî-latînî hinek herfên
transkrîpsiyona erebî bi kar anîn. Di bin sernivîseka xweser de ez dê
...:::: 13 ::::...
hinekê berfirehtir behsa problemên alfabeyên kurdî bikim.
Bikarneanîna herfên transkrîpsiyonê wisa dike ko xwendevan hinek
bêjeyên erebî û kurdî tevlihev dike, ji ber herf û wêneyên bêjeyan dibin
wekî hev û xwendevan dikare bêjeyeka erebî wekî bêjeyeka kurdî fêm
bike ko yekcar xelet e. Çend nimûne:
Herçî te divê bibî ùelalê [ne delalê]
Pabend dikî bi zulf û xalê
Insan bi xwe hem øelam [ne zelam] e hem nûr
Adem ji te hem qerîb e hem dûr
Ew reímet-i cumle àalemîn bû
Adem di meyan-i maÀ û ìîn [ne tîn] bû
Bêjeya »ùelal = jirêderketin«, »øelam = tarîtî« û »ìîn = herî« heger bi her-
fên transkrîpsiyonê neyên nivîsandin xwendevan dikare wan wekî bê-
jeyên kurdî »delal«, »zelam« û »tîn« fêm bike.
Min metnê transkrîpsiyona nû ya »Memozînê« li ser metnê »Memozîna«
çapa Stenbolê ya sala 1919-ê ava kir. »Memozîn« wekî kitêb cara pêþiyê
hingê hatiye çap kirin û belav kirin lê belê gelek destnivîsên wê yên cida
hene. Ev çapa Stenbolê jî ji ber destnivîseka ji sala 1165-ê hicrî (1751-ê
mîladî) hatiye nivîsandin. Xweseriyeka »Memozînê« jî ew e ko di dest-
nivîsên cida de ferqên mezin wekî yên di »Dîwana« Melayê Cizîrî de
nînin. Yek ji sebebên wê jî ew e ko »Memozîn« hem nûtir e û hem jî
fêmkirina tekst û bûyerên teksta wê hêsanîtir e.
Min pêþiyê metnê »Memozînê« ji alfabeya erebî transkrîbe kir bo al-
fabeya latînî. Paþê jî ez û Selam Niman, mamostayê zimanê erebî, bi hev
re careka dî bi ser de çûn û me ew serast kir. Sala 1998-ê jî ez çûm
Kurdistanê û min pirsî ka kîjan mela heye ko »Memozînê« baþ fêm bike
û bizane serast bixwîne.
Piþtî gelek lêpirsînan min Mele Evdilkerîmê cizîrî peyda kir. Mele
Evdilkerîmî hem farisî dizanî û hem jî erebî û osmanî dizanî. Mele
Evdilkerîm niho 72-salî ye û þêxên mala Þêx Seydayî jî got ti kes ji Mele
Evdilkerîmî baþtir nizane »Memozînê« serast fêm bike û bixwîne.
...:::: 14 ::::...
Min û Mele Evdilkerîmî me li hev kir û min gotê ez dê »Memozînê«
hemiyê bi dengê bilind ji te re bixwînim û tu jî ji teksta wê ya erebî
bixwîne û guhê xwe bide transkrîpsiyona min. Min xwend û wî guhê xwe
dayê û cihên xelet li min da serast kirin. Ji wan xeletiyên ko wî li min da
serast kirin herî pir keyfa min ji bêjeyekê re hat ko têkiliya wê bi Bekoyî
re heye yan jî bi Bekirî re heye wekî ko di »Memozînê« de derbas dibe.
Ew bêje bi alfabeya erebî bi sê herfan têt nivîsandin ko »bkr« ye. Ehmedê
Xanî ji Xwedê re dibêje herçî kesê ko tu bixwazî bînî ser rêya rast Bekirî
jê re bike arîkar. Jixwe li gor felsefeya Ehmedê Xanî, Beko jî diçe beheþtê
lewra ko ew jî di eslê xwe de xêrxwazê Memo û Zînê ye.
Herçî ko tu bînî ser hîdayet
Vê ra Bekirî bikî àînayet
Heta niho di hemî transkrîpsiyon û wergeran de ev bêje wekî »bigirî«
hatiye fêm kirin ko hem maneya wê ne rast e û hem jî rêzimana wê ne rast
e. Heta niho ev herdu rêzên li jorê wiha hatine fêm kirin û wergerandin:
Herçî ko tu bînî ser hîdayet
Vê ra bigirî bikî àînayet
Nivîsandina lêkera »bigirî« û »bikî« wiha li dûv hev ji aliyê gramerê ve
xelet e û ji aliyê semantîkê ve jî ti maneya wê nîne. Li gor semantîka rêzê
divêt Xwedê bi hevkariya yekî arîkariya kesê sêyê bike. Lê belê ya rast jî
ew e ko Xwedê Bekirî dike arîkarê Memo û Zînê, neko Xwedê bi xwe jî
dibe arîkarê wan. Di teksta çapa Stenbolê ya 1919-ê de jî »bkr« heye û
herfa »g« di wê bêjeyê de nîne.
Sernivîsên beþan»Memozîn« ji 60 beþan pêk têt û herçend bi nezim jî hatibe nivîsandin
ne helbestên cida ne û hemî bi hev re wekî çîrokeka yekgirtî ye: yanî ji
niqteyekê dest pê dike û li niqteyekê xelas dibe. Bi ihtimaleka gelekê
mezin beþên cida yên »Memozînê« sernivîs nînin lê belê di destnivîsa ko
çapa Stenbolê ji ber hatiye nivîsandin de hinek sernivîs ji bo beþan hatine
bi kar anîn ko Celadet Alî Bedir-Xan gumanê jê dike û dibêje:
...:::: 15 ::::...
»Li ser qesîdeyên Memozînê li þûna sernamê çend xêzik nesir hene. Ew
xêzik Xanî bi xwe nivîsandine an hinên din piþtre ew bi ser ve zêde kirine
em pê nizanin. Herçi jî hebe ew nesir ne rast in, Islûba wan ne kurmancî
ne farisî ne jî erebî ye. Ew nivîsar ji her du islûban der, ne nezim û ne jî
nesir in (Celadet Alî Bedir-Xan (1942), »Memozîn«, Hawar, hjm. 45).«
Vêca her ji ber vê gumana xurt ya Celadet Alî Bedir-Xanî ez rêza yekê ya
her beþekê dikim sernivîs ji wê beþê re û »Memozînê« wisa belav dikim.
»Memozînê« qet sernivîs nebin jî çêdibe ji ber nîþankirina beþan bi reqe-
man tenê jî bes e.
Ravekirina îzafeyêDi »Memozînê« de Ehmedê Xanî ji bo weznê »îzafe« bi kar aniye û ew jî
di alfabeya erebî de nayêt nivîsandin. »Îzafe« li gor zimanê kurdî hinek
caran di cihê veqetandekê de û hinek caran jî di cihê tewangê de hatiye bi
kar anîn. Melayên kurdan gava ko »Memozînê« dixwînin »îzafeyê« li gor
zimanê kurdî serast dixwînin û wê, dema ko veqetandek be dikin »a« yan
»ê« û gava ko tewang jî be dikin »î« yan »ê«.
Rasttranskrîbekirina »îzafeyê« belayeka mezin e û ji ber ko Ehmedê
Xanî jî ne sax e mirov ti caran nikare ji sedê sed piþtrast be ka mirov dê wê
çawa transkrîbe bike. Heger zayenda navdêrekê mê be divêt »îzafeya« wê
bibe »a« û heger zayenda navdêrekê nêr be divêt îzafeya wê bibe »ê«. Vêca
hinek navdêr hene ko kurd zayendên jihevcida bo wan bi kar tînin.
Ehmedê Xanî »Memozîn« – îstisna ne tê de– devoka Botan bi kar aniye
û min jî zayenda navdêran li gor devoka botiyan hesiband û veqetandek
û tewangên wan jî wisa nivîsîn.
Li cihên ko »îzafe« tenê ji bo weznê hatibe bi kar anîn û ew ne cihgira
veqetandek yan tewangê be min »îzafe« bi »i«-yê nivîsiye û bendikek (-)
daniye pêþiya wê, ji ber ko »îzafe« cihê dengê »i«-yê digire. Bo nimûne:
Rûm û àereb û àecem di ferman
Meþhûr-i bi navê Mîrê Buhtan
Herçend-i kirin libas-i tebdîl
Emma nedibûn ji íalî teíwîl
...:::: 16 ::::...
Alfabeya transkrîpsiyonêAlfabeya kurdî-latînî ji 31 herfan pêk têt û di tabela li jêrê de mi‘adilên
wan bi alfabeya kurdî-erebî hatine nivîsandin. Ew herfên erebî ko di al-
fabeya latînî de nînin jî bi herfên transkrîpsiyonê hatine nivîsandin.
»Memozîna« Ehmedê Xanî heta niho bi alfabe û vekîteka serast ne-
hatiye nivîsandin û alfabeyên ko kurd bi kar jî tînin têra rastnivîsandina
»Memozînê« nakin.
Alfabeya erebî problemên mezin di vekîtê de derdixe û ti caran rê nade
ko mirov kurdî li gor hêmanên gramera kurdî serast binivîsîne. Bi al-
fabeya erebî lêker, rengdêr û daçekên kurdî serast nayên nivîsandin û ew
jî seqetiyeka pir mezin e. Gelek dengên cida yên kurdî di alfabeya erebî
de nînin yan jî du-sê deng bi yek herfê tên nivîsandin.
Nebûna girdek û hûrekan jî wisa dike ko bi alfabeya erebî yan kurdî-
...:::: 17 ::::...
kurdî erebî kurdî erebî kurdî erebî
a A î Î s S
b B j J þ Þ
c C k K t T
ç Ç l L u U
d D m M û Û
e E n N v V
ê Ê o O w W
f F p P x X
g G q Q y Y
h H r R z Z
i -
Ekstra
À Ï
ô Ô ë Ë ø Ø
í Í ù Ù à ï
ó Ó ì Ì õ Õ
erebî mirov nikare navên xweser û navên cih û welatan ji bêjeyên normal
cida bike ji ber herdu jî wekî hev tên nivîsandin. Bo nimûne heger em
binivîsînin »ew azad e« gelo em dê çawa bizanin ka mebesta me kesek e
ko navê wî Azad e yan jî mebesta me kesek e ko ew bi xwe »azad« e, yanî
serbest e.
Ji bo diyarkirina problema vekîtê ez dê li vê derê tenê hinek nimûneyan
bidim. Ez dê pêþiyê li gor vekîta latînî ya serast binivîsînim û paþê jî her
cardî bi alfabeya latînî lê belê li gor vekîta erebî binivîsînim.
Nimûne 1
Vekîta rast li gor alfabeya latînî
Saqî tu ji bo Xwidê kerem ke
Yek curàeÀê mey di cam-i Cem ke
Vekîta xelet li gor alfabeya erebî
saqî tujibo xwidê keremke
yek curàeÀêmey dicam-i cemke
Nimûne 2
Vekîta rast li gor alfabeya latînî
Sersal ko bû ji nû ve meàmûr
Mîr daye gerê di taze destûr
Vekîta xelet li gor alfabeya erebî
sersal kobû jinûve meàmûr
mîrdaye gerê ditaze destûr
Di zimanê kurdî de bêjeyên »tujibo«, »dicam« û »cemke« nînin û vekîta li
gor alfabeya erebî van bêjeyan di kurdiyê de çêdike ko ti bingehê gramerê
jê re nîne. Di nimûneya didoyê de »Mîr daye« li gor vekîta bi zimanê ere-
bî bûye »mîrdaye« û hêdî mirov nizane ka pronav çi ye û lêker çi ye.
Herdu bi hev re bûne yek bêje ko ti menaya wê nîne.
...:::: 18 ::::...
Di alfabeya erebî de 12 herfên kurdî (ç, e, ê, g, i, î, j, o, p, u, û, v) nînin.
Yanî ji sedê sihê dengên kurdî bi alfabeya erebî ya normal nikarin bên
nivîsandin. Farisan ji bo zimanê xwe hinek herf li alfabeya erebî zêde
kirine û ew jî têra kurdiyê nakin.
Li baþûr û rojhilatê Kurdistanê kurdan alfabeyeka erebî ya modîfiyekirî
amade kiriye lê belê di alfabeya kurdî-erebî de jî vêca þeþ herfên erebî (Ô,
Ó, Ë, Ù, Ì, Ø) nînin û ji ber hindê mirov nikare »Memozînê« bi alfabeya
kurdî-erebî tenê jî binivîsîne. Problemeka pir mezin ya alfabeya kurdî-
erebî jî ew e ko herfa »i« di wê de nîne û herwiha di alfabeya kurdî-erebî
de sê herfên kurdî (u, û, w) bi yek herfa erebî, yanî bi »wawê, (W)« têne
nivîsandin û du herfên dî jî (î, y) bi yek herfa erebî, yanî bi »yayê, (Y)«
têne nivîsandin. Mirov nikare kurdî bi vekîteka serast bi alfabeya kurdî-
erebî binivîsîne ji ber ko alfabeya erebî yan kurdî-erebî rê nade ko mirov
bêjeyan li gor hêmanên gramera kurdî vebikîte.
Hejar Mukriyanî (Ebdurehmanê kurê Hacî Mele Mihemed) di pêþ-
gotina werger û þerha »Memozînê« ya bi zaravayê soranî de behsa nere-
wabûna alfabeya kurdî-latînî ji bo kitêbên klasîkên kurdî dike û dibêje ji
ber nebûna hinek herfên erebî di alfabeya kurdî-latînî de divêt mirov
»Memozînê«, »Dîwana« Melayê Cizîrî û kitêbên wekî wan bi alfabeya
kurdî-latînî nenivîsîne, û heger mirov binivîsîne jî divêt mirov ji herfên
erebî re hinek nîþanan peyda bike.
Carekê ev problem ne ya alfabeya kurdî-latînî tenê ye. Wekî ko min li
jorê gotî di alfabeya kurdî-erebî de jî þeþ herfên erebî nînin û Hejar
Mukriyanî ji bo rastnivîsandina »Memozînê« ew þeþ herf bi kar anîne. Bi
herfên transkrîpsiyonê em dikarin di alfabeya kurdî-latînî de problema
herfên erebî yên ekstra çareser bikin lê belê bi alfabeya kurdî-erebî mirov
ti caran nikare problema vekîtê çareser bike û ji ber hindê ne mimkin e
ko »Memozîn« bi alfabeya kurdî-erebî serast bêt nivîsandin, herçend
mirov wan þeþ herfên erebî bi kar bîne jî.
Di destê me de ma alfabeya kurdî-latînî ko alfabeya herî kamil e bo zi-
manê kurdî. Lê belê ji ber ko di »Memozênê« de gelek bêjeyên erebî ha-
tine bi kar anîn û ew bêje divêt li gor denganiya zimanê erebî bêne
nivîsandin hingê pêwistiya me bi hinek herfên erebiyê jî çêdibe û em
dikarin wan herfan bi herfên latînî yên transkrîpsiyonê binivîsînin.
Herfên transkrîpsiyonê jî bi danîna hinek nîþanan li binê hinek herfên
latînî yên normal çêdibe.
...:::: 19 ::::...
Vêca heger em »Memozînê« bi alfabeya kurdî-latînî û bi arîkariya van
herfên transkrîpsiyonê binivîsînin, hingê em hem dikarin hemî dengên
alfabeya kurdî û hemî dengên alfabeya erebî serast binivîsînin û hem jî
em dikarin vekîteka serast bi kar bînin û bêjeyan serast ji hev cida yan bi
hev ve binivîsînin.
Li vê derê armanca min ne ew e ko em hinek herfên nû li alfabeya kur-
dî ya latînî zêde bikin û wê bikin standardek. Ez vê bikaranînî tenê ji bo
rastfêmkirina klasîkên kurdî pêwist dibînim û lewra jî min »Memozîn«
bi du versiyonên cida amade kiriye: versiyonek bi alfabeya transkrîpsiy-
onê û versiyona dî bi alfabeya kurdî-latînî.
SpasîBerî ko ez vê pêþgotinê xelas bikim divêt ez spasiya hemî wan kesan bikim
ko arîkariya min kirin, dema xwe dan min û nêrînên xwe ji min re gotin.
Pir spas ji bo seyda Mele Evdilkerîmî, Selam Nimanî û hemî wan kesên
ko min navên wan li vê derê nenivîsîne.
Ev transkrîpsiyona nû ya »Memozînê« berhema min e û tenê Xwedê ji
kêmasiyan berî ye. Ji hemî kêmasiyên vê transkrîpsiyonê ez berpirs im û
ne ti kesên dî.
Stockholm, 10-ê kanûna-paþiyê sala 2004-ê
Arif Zêrevan
...:::: 20 ::::...
...:::: 21 ::::...
Mem
ozîn
...:::: 22 ::::...
1. Sernameyê name, namê Ellah
Sernameyê name, namê EllahBê namê wî natemam e wellah
Ey meìleàê íusnê àiþqibazîMeíbûbê íeqîqî û mecazî
Namê te ye lewíê nameya àiþqIsmê te ye neqþê xameya àiþq
Bê neqþê te, neqþê xame xam eBê namê te, name natemam e
Namê te ye þahibeytê meqëûdFihristê mukatebatê meímûd
Meùmûnê muraselatê la-reybMeþhûdê mukaþefatê bi-l-õeyb
Meíbûbê qulûbê men lehu l-qelbQelban tu dikî bi ba xwe ve celb
Meàþûq tu yî, bi fexr û naz îàAþiq tu yî, lêk bêniyaz î
Muìleq tu mufîd û mustefad îBêþubhe murîd û hem murad î
...:::: 23 ::::...
Nûr î tu di íusn-i rûyê dildarNar î tu di qelbê àaþiqê zar
Þemà î, ne ji qismê nûr û nar îÞems î, ji àeyan tu perdedar î
Genc î tu di nêv ìilismê àalemKenz î tu àeyan ji ismê adem
Ev àalem û ademî û meþhûdEv mumkin û masiwayê mewcûd
Hemiyan bi te ye mudare û debrFeyyaùê riyaùê xelq û we-l-emr
Emrê te bi leføê »kun« du àalemMewcûd kirin, õereù çi adem
Adem bi xwe yek ji herdiwan eYek íerf e ji emrê »kun« fe-kane
Ew íerf, íeqîqeta muíeqqeqHem emr e bi qudreta te hem xelq
Eþbaí muressem in ji nasûtErwaí muwessem in ji lahût
Ev rûí û cesed bi cebr û ikrahTezwîc bûyîn bi emrê Ellah
Nasûtî egerçi rengsefal eLahûtî ji pertewa cemal e
...:::: 24 ::::...
Íerfa ko me gotî, neqþ-i hûr eLê meqëed û meàneya wê kûr e
Øahir te eger numaye ëuõraBaìin ew e neqþê xame kubra
Mewcûd e di wî þehadet û õeybMeþhûd e di wî siyadet û àeyb
Insan bi xwe hem øelam e hem nûrAdem ji te hem qerîb e hem dûr
Hindî weh ko cinsê àalemî neEw tabiàê newàê ademî ne
Evrenge felek hemî muàeøøemEvçende melek hemî mukerrem
Ev karegeha àeøîm û dewwarEv baregeha bedîà û seyyar
Evçende zemîn digel àenaëirEvrenge àereù digel cewahir
Evçendehe niàmet û nefaÀisEvrengehe meÀkel û melabis
Evçendehe muddeàa û meìlûbEvrengehe muþteha û meíbûb
Íeywan û meàadin û nebatatMeìlûb û meqaëid û muradat
...:::: 25 ::::...
Bi l-cumle ji bo me ra li kar inFi l-cumle ji bo me ber di bar in
Íeqqa ko te xweþ niøam û rewneqTertîb kirin ji bo me el-íeq
Em õafil û àaìil û gunehkarMayîne di qeydê nefsi emmar
Nînin me di qelbî fikr û óikrekNakin bi zebanî íemd û þikrek
Xanî ko nehin bi qelbî óakirBarî bide wî zebanê þakir
...:::: 26 ::::...
2. Ey þukrê te cewhera zebanî
Ey þukrê te cewhera zebanîWey zikrê te ëeyqela cenanî
Ey waíidê bêþerîkê yektaWey wacidê bêneøîr û hemta
Ey baqiyê bêzewalê daÀimWey hadiyê bêfenayê qaÀim
Ey xaliqê erù û àasimananWey xaliqê cumle ins û canan
Mulk û melek û felek bi carekBi l-cumle te çêkirin tebarek
Subíaneke kulle ma xeleqteEísente fe-keyfe ma feleqte
Herçî ko te çêkir ey nikûkarHeryek di íedê xwe da sezawar
Ev neh ëedefê di pirmirarîDirrê di sefîd, þefaf û ìarî
Íeft di miôalê durrê õelìanHerþeþ cihet û çihar erkan
...:::: 27 ::::...
Hersê weledê di pirmewalîdÕebra û sema digel meqalîd
Lewí û qelem û ôewabit û àerþÍeywan û nebat û meàden û ferþ
Øahir kirin ev qeder ëenaÀiàPeyda kirin ev qeder bedaÀià
Heryek ji àedem kirin te peydaIbdaà kirin te bê heyûla
Fi l-cumle çi ewwel û çi axirEl-qiëëe çi muÀmin û çi kafir
Her yek ji te ra we bûne meøherEwreng di wan tu bûyî muùmer
Bê íusn-i te nîne wan wucûdekBê nûr-i te nîne wan numûdek
Íikmet ew e baìinî û øahirQudret ew e õaÀibî û íaùir
Nînin te tecezzuÀ û temekkunEmma we di wan dikî teweììun
Goya hemî cismek in tu can îGoya hemî þehrek in tu xan î
Íusna te ye zîneta íebîbanReþka te ye õîreta reqîban
...:::: 28 ::::...
Meyla te ye àaþiqan dikêþitDerdê te ye dil ji ber diêþit
Þîrîn te kire þekir li PerwîzFerhad ji rengê eþkê xwînrîz
Leyla te kire bela li QeysîRamîn bi te ram bû li Weysî
Yûsif te çira numa ZuleyxaWamiq te kusa gihande àEzra
Þêxê weko pênce íec bijarîDîn kir te ji bo keça kufarî
Nîlûfer nazperwerî kirEw jî te li mihrê muþterî kir
Balayê bilind te daye ser wanPabendê bela te da teóer wan
Ëorgul te kirin ji xar peydaBilbil te kirin hezar þeyda
Xweþrengî te da giyayê ëorgulXweþdengî te da newayê bulbul
Ronahî te da serê þemalanPerwane kirin bi þewqê talan
Meíbûb te çêkirin di dilkeþMeczûb te pê kirin muþewweþ
...:::: 29 ::::...
Ev àiþq û meíebbeta di dil daEv zulf-i selasilê di mil da
Aya ne te çêkirin muqabilHeryek te bi hev kirin muàadil
Ayîne te çêkirin mukerrerÍusna xwe di wan te kir muëewwer
Ayîne li pêþ-i ìûìiyan girtDavik te li pêþ-i kûviyan girt
Ayîne ji wan we ye ko av eEw àekis ji wan we ye ko ìav e
Neqþê te dibînin ew di avêNakin íeóerê ji av û davê
Lebteþne ìeleb dikin zelalîWî dane û dam û zulf û xalî
Meqëûd ko bû ji pêþ ve íaùirDê qeëd bikin cemîàê naøir
Ìûìî bi xwe ma þekir dirêjinHerçî dibihên ewî dibêjin
Wê meqëedê muxteëer dibîninPabend dibin gelek dimînin
Meqëûd û muradê dil tu þa yîEmma tu tuùillu men teþaÀî
...:::: 30 ::::...
Herçî te divê bibî ùelalêPabend dikî bi zulf û xalê
Herçî ko tu bînî ser hîdayetVê ra Bekirî bikî àînayet
Íaùir wî dibî meqamê meàlûmGer xadim e wî digêrî mexdûm
Bê secde te ey cenabê meàbûdAdem kire qiblegah û mescûd
àÎsa kusa gihande ewcanAya bi çi te íebande ew can
Dersa ko bi xef te gote IdrîsElbet diçû meqamê teqdîs
Iblîsê, feqîrê bêcinayetHindî te hebû digel àinayet
Her roj-i dikir hezar ìaàetLewra ko te da wî istiìaàet
Wî secde nekir li xeyrê meàbûdGêra te ji ber derê xwe merdûd
Yek secde nebir li pêþê eõyarQehra te kire muxellide n-nar
Elqiëëe ji íikmeta te agahFerdek me nedî tebareke l-lah
...:::: 31 ::::...
àIrfan-i ìeleb di ëahibê idrakDerheqqê te gote »ma àerefnak«
Xanî bi nezaniya xwe deríeqGumrah bibit ne dûr e el-íeq
Illa ko meger muàîn Xwida bitYa rahiberê wî Muëìefa bit
Ya reb bi heqqê Muëìefa kîXanî bi xwe ra tu aþina kî
...:::: 32 ::::...
3. Eþya bi íeseb delîl û burhan
Eþya bi íeseb delîl û burhanNabin çu meger wucûb û imkan
Wacib yek e óatê kibriya yeMumkin pir e cemàê ma-siwa ye
Wî wacibê mumkinat-i berqeàMumkin wî ji bo xwe kirine metleà
Yeànî ewî vê bibit muberhenÍusna wî bi derkevit ji mekmen
Gencîneyê cewherî bibit faþÔabit bibitin ji neqþê neqqaþ
Lê ëenàetê wî íekîmê danaNeqþê ewî qadirê tiwana
Nedibû ko nebit ewî rusûmekLaÀiq ewî dê hebit ruqûmek
Herçî we ko bûne bêreqem bûLew ewwelê ma-xeleq qelem bû
Ev ewwel û rûí û àeqlê ewwelHer sîne bi ewwel-i muÀewwel
...:::: 33 ::::...
Emma meke wan ji hev tu tefrîqEvrenge ewan bigêre tewfîq
Bê þeyÀek-i waíid in bi carekTeàdad û teàeddud iàtibarek
Ewwel biriqî ji íusnê sermedNûrek bûye meàneya Muíemed
Ew nûr bi emrê àalimi l-õeybBû menþeÀê feyùê àalema õeyb
Erwaí ji meàneya peyemberÇêbûn meôela nebat û þekker
Bû eëlê eëîlê cumle nefsanNefsa suàeda û nefsê neísan
Hemiyan ji wî dîtine teferruàHemiyan bi wî girtine temettuà
Hêja ne zemîn ne ev sema bûEw serwerê cumle enbiya bû
Xelqa felekan ji bo wî ra bûSecda melekan ji bo wî ra bû
Ew reímet-i cumle àalemîn bûAdem di meyan-i maÀ û ìîn bû
Pêõemberê cemàê cizÀ û kul bûAdem bi xwe hêj av û gil bû
...:::: 34 ::::...
Ew pencereya cemalê barîÞemsa feleka dilê di ìarî
Gava kete ëûretê cihanîPêõemberê axiri z-zemanî
Wî berzexê mumkinat û wacibWî padiþehê li þiklê íacib
Mensûx kirin wî dîn û milletMeàlûl kirin àelîl û àillet
Fek’rî ko cihan cemîài kifr eKêþa ji nubuwweta xwe sifre
Xelq-i ko hebûn li rûyê àerdanTeklîf kirin hemî bi merdan
Xaqan bi xwe hind wê kemîn bûFeõfûr ji xwanê kaseçîn bû
Qeyëer bi quëûriya xwe qaëirÍaùir geriya bi àeynê baëir
Þahê àerebî àelem ko rakirKesrayê àecem àucub duìa kir
Rûm û íebeþ û fireng û tatarHerçî ko nekir bi dînî iqrar
Naçar gelek bi þîr fena bûnÍetta ko hinek bi dîn teba bûn
...:::: 35 ::::...
Butxane bi agirî diþûþtinAteþgede cumlekî vekuþtin
Gava ewî dîn kir aþikaraDawûdî û sibìî û neëara
Tewrat ewan ji bîr kir ekôerIncîl û Zebûr çûn ji ezber
àÎsayî dema dixwend-i IncîlBeíôa wî dikir bi weíy û tenzîl
Go »mijde didim resûlê emcedDê paþê mi bê bi navê Eímed«
Deàwa xwe dikir bi dest û eómanDestê wî bi seyf û dev bi QurÀan
Xweþxilqet e hem resûl e hem mîrPiríikmet e hem kitab e hem þîr
Naxwande sebeq muderrisê àamBê mal û menal ëaíibê enàam
Bê xeyl û íeþem bi xwe cihan gîrBê ìebl û àelem cihan ëeda gîr
Herçî te didî meger her ew bûLeþker ji cunûdê »lem terew« bû
Bê xeyme û baregah û eywanàEwran vedida li ser wî seywan
...:::: 36 ::::...
Hindî ko ji pêþ ve baxeber bûEwçend-i ji piþt ve babeëer bû
Sihdan nediket ji wî li àerdanVêk ra dibihîst ëed xeberdan
Goyende dibûn digel cemadatPûyende dibûn digel nebatat
Yek newài nema ji cinsê íeywanNîna bi nubuwweta wî îman
Illa ko hinek ji ibnê ademBûn derxwirê ateþê cehennem
El-qiëëe di erù û àasimananÍaëil di cemîàê ins û canan
Nînin bê þerafeta wî tiþtekNabit ji wî zêdetir me piþtek
Ev bîmededê di ummeta xweMumtaz kirîn bi himmeta xwe
Weràa wî we reng dîn qewî kirÞeràa wî ëiraì mustewî kir
àAlim hemî þubhê enbiya neàAbid hemî pêk ve ewliya ne
Ferdek ji ëehabeyê di kubbarPanëed ji dilawerê di kuffar
...:::: 37 ::::...
Ew cumle digel yekê seraserNedibûn bi mehabetê beraber
Xelqê heye þubheyek di dînîBeíôê bi cedel bikit ji dînî
QurÀan û xeber çi muàcizat inAyat û suwer çi beyyinat in
Bû Bekr û àUmer çi xweþ qerîn inàUôman û àElî àeceb guzîn in
Ey padiþehê bilindpayeXwirþîdê felekniþîn û saye
Neàtê te bi àilmê min meíal eMeddaí-i ji bo te óu l-celal e
Ez dê çi bibêjim ey þehinþahWeëëafê te ye kelamê Ellah
Þaha ji te ra xweþ ism e »yasîn«Ìaha ti te ra ìilism e »ìasîn«
Her ev bes e ey íebîbê muxtarBarî ji te ra bijîte sondxwar
Ëed car bijîte ey keremkarGer dê me hebin guneh duëed bar
Ëed mertebe gerçi em xirab înEmma ji te naumîd nabîn
...:::: 38 ::::...
Íetta bigihite Xaniyê jarNapak û pelîd û wacibu n-nar
Ew jî bi xirabî û ëeyînîDeàwa dikitin bi ummetînî
Wî bedàemelî wekî kilabanBarî bike peyrewê ëeíaban
...:::: 39 ::::...
4. Ey wasiìeyê wucûdê kewneyn
Ey wasiìeyê wucûdê kewneynÞayesteyê qurbê »qabi qewseyn«
Þahinþehê textigehê MedîneMuàciz ji te ew qeder me dîne
Seyra felekan li nik te gavekFexra melekan ji te silavek
Þeqqe l-qemera te yek iþaretZaõe l-beëera te yek àibaret
Ey padiþehê serîrê »lewlak«Rabe here asimanê çalak
Íaùir ji te ra Buraq û refrefÞaìir bi te ra firîþte ref ref
Da refià bibin ji ber te perdeBê perde digel Xwidê xeber de
Bêjê tu qedîr û óu l-celal îBêjê tu qedîm û la-yezal î
Em fanî û jar û miþti xak înHadî ne tu bî xwe em helak în
...:::: 40 ::::...
Ewwel te ji bo çi da me teàøîmDanî li serê me tac-i tekrîm
Teþrîf-i xilafetê te da meGava te emanetê xwe da me
Meàlûmê te bû ko em nezan înQedrê wê emanetê nizanîn
Herçî te ji bo me kir iradeYek óerre me lê nekir ziyade
Íaþa ji kemalê reÀfeta teDûr e ji celal û reímeta te
Kufr û gunehan bikî behaneLaÀiq te bitin ev e þehane
Yekrû ne li nik te kufr û îmanYeksû ne li nik te xuld û nîran
Qehra xwe bikî eger tu øahirCennet li me dê bibîte agir
Wer feyù bikit seíabê reímetDozex li me dê bibîte cennet
Ger kafir û ger gunahekar înBi l-cumle ji te umîdiwar în
Kes nîne ji kafir û àuëatanMeøher nebitin ji bo ëifatan
...:::: 41 ::::...
Kafir bûyîn em bi ismê qehharÕeffar e ko em kirîn gunehkar
Kufrê tu meger neþî bibexþîGer dê gunehan bi me nebexþî
Dê þad-i bibin li me þeyaìînMesrûr bibin gelek melaàîn
Qeì õîret e ey penahê àalemQeì laÀiq e ey þebanê adem
Ev gurgê leàînê bedserencamJêk ra bikitin me þubhê eõnam
El-qiëëe bikî ko dêwê serkeþTenha û tenê biçîte ateþ
Fi l-cumle me cumle xaë û àamanàAëî û þeqî û natemaman
Têk ra bi þefaàeta xwe xaë keVêk ra me ji agirî xilaë ke
...:::: 42 ::::...
5. Saqî tu ji bo Xwidê kerem ke
Saqî tu ji bo Xwidê kerem keYek curàeÀê mey di cam-i Cem ke
Da cam bi mey cihannuma bitHerçî me irade ye xuya bit
Da keþf bibit li ber me eíwalKanî dibitin muyesser iqbal
Idbara me wê giha kemalêAya bûye qabilê zewalê
Ya her wehe dê li ‘stiwa bitÍetta weko dewr munteha bit
Qeì mumkin e ev ji çerxê lewlebÌalià bibitin ji bo me kewkeb
Bextê me ji bo me ra bibit yarCarek bibitin ji xwabê hiþyar
Rabit ji me jî cihanpenahekPeyda bibitin me padiþahek
Þîrê hinera me bête danînQedrê qelema me bête zanîn
...:::: 43 ::::...
Derdê me bibînitin àilacêàIlmê me bibînitin rewacê
Ger dê hebûya me serfirazekËaíibkeremek suxennewazek
Neqdê me dibû bi sikke meskûkNed’ma wehe bêrewac û meþkûk
Herçend ko xalis û temîz inNeqdên bi sikkeyê àezîz in
Ger dê hebûya me padiþahekLaÀiq bidiya Xwidê kulahek
Teàyîn bibûya ji bo wî textekØahir vedibû ji bo me bextek
Íaëil bibûya ji bo wî tacekElbette dibû me jî rewacek
Õemxwarî dikir li me yetîmanTînane der ji destê leÀîman
Õalib nedibû li ser me ev rûmNedibûne xirabeyê di dest bûm
Mehkûmi àeleyhî û ëeàalîkMeõlûb û muìiàê tirk û tacîk
Emma ji ezel Xwidê wisa kirEv rûm û àecem li ser me rakir
...:::: 44 ::::...
Tebeàiyyet wan egerçi àar eEw àar li xelqê namidar e
Namûs e li íakim û emîranTawan çi ye þaàir û feqîran
Herçî bire þîrî destê himmetÙebì kir ji bo xwe bi mîrî dewlet
Lewra ko cihan wekî àerûs eWê íukim di destê þîrê rûs e
Lê àiqd û ëedaq û mehr û kabînLuìf û kerem û àeìa û bexþîn
Pirsî ji dinê min ev bi íikmetMehra te çi gote min ko himmet
Íaëil ko dinê bi þîr û iísanTesxîr dibit ji bo wî insan
Ez mame di íikmeta Xwidê daKirmanc di dewleta dinê da
Aya bi çi wechî mane meírûmBi l-cumle ji bo çi bûne meíkûm
Wan girt bi þîrî þehrê þuhretTesxîr kirin biladê himmet
Her mîrekê wan bi bezlê ÍatemHer mêrekê wan bi rezmê Ristem
...:::: 45 ::::...
Bif ’kir ji àereb íeta ve gurcanKirmancî ye bûye þubhê bircan
Ev rûm û àecem bi wan íiëar inKirmanc hemî li çar kenar in
Herdu ìerefan qebîlê kirmancBo tîrê qeùa kirîne amanc
Goya ko li seríedan kilîd inHer ìaÀife seddek in sedîd in
Ev qulzimê rûm û beírê tacîkHindî ko bikin xurûc û teírîk
Kirmanc dibin bi xwîn muleììexWan jêk ve dikin miôalê berzex
Ciwamêrî û himmet û sexawetMêrînî û õîret û celadet
Ew xetm e ji bo qebîlê ekradWan dane bi þîrê himmetê dad
Hindî ji þecaàetê õeyûr inEwçend ji minnetê nefûr in
Ev õîret û ev àuluwwê himmetBû maniàê íemlê barê minnet
Lew pêk ve hemîþe bêtifaq inDaÀim bi temerrud û þiqaq in
...:::: 46 ::::...
Ger dê hebûya me ittifaqekVêk ra bikira me inqiyadek
Rûm û àereb û àecem temamîHemiyan ji me ra dikir õulamî
Tekmîl dikir me dîn û dewletTeíëîl dikir me àilm û íikmet
Temyîz dibûn ji hev meqalatMumtaz dibûn xwidankemalat
...:::: 47 ::::...
6. Xanî ji kemal-i bêkemalî
Xanî ji kemal-i bêkemalîMeydana kemalê dîte xalî
Yeànî ne ji qabil û xebîrîBelkî bi teàeëëub û àeþîrî
Íaëil ji àinad eger ji bêdadEv bidàete kir xilafê muàtad
Ëafî þemirand vexwar-i durdîManendê derê lisanê kurdî
Înaye niøam û intiøamêKêþaye cefa ji boyî àamê
Da xelq nebêjitin ko ekradBêmeàrifet in, bêeël û bunyad
Enwaàê milel xwidankitêb inKirmanc-i tenê di bêíesêb in
Hem ehlê neøer nebên ko kirmancàIþqê nekirin ji bo xwe amanc
Têk da ne di ìalib in, ne meìlûbVêk ra ne muíibb in ew, ne meíbûb
...:::: 48 ::::...
Bêbehre ne ew ji àiþqibazîFariõ ji íeqîqî û mecazî
Kirmanc ne pir di bêkemal inEmma di yetîm û bêmecal in
Fi l-cumle ne cahil û nezan inBelkî di sefîl û bêxwidan in
Ger dê hebûya me jî xwidanekàAlîkeremek, leìîfedanek
àIlm û hiner û kemal û ióàanÞiàir û õezel û kitab û dîwan
Ev cins biba li ba wî meàmûlEv neqd biba li nik wî meqbûl
Min dê àelema kelamê mewzûnàAlî bikira li banê gerdûn
Bîna ve rûía Melê CizîrîPê íey bikira àElî Íerîrî
Keyfek we bida Feqiyê ÌeyranÍetta bi ebed bimayî íeyran
Çi b’kim ko qewî kesad e bazarNînin ji qumaþî ra xerîdar
Xasma di vê àeërê da ko himyanMeàþûq û íebîb e bo me hemiyan
...:::: 49 ::::...
Yeànî ji ìemeà dirav û dînarHeryek ji me ra we bûne dildar
Ger àilm temam bidî bi polekBifroþî tu íikmetê bi ëolek
Kes nakite meyterê xwe CamîRanagiritin kesek Niøamî
Weqtê ko me dî zeman e evrengFi l-cumle li ser diravî bû ceng
Íeø kir me bibîne kîmiyagerGava ko me dî nebû muyesser
Niëfiyye me pêlekê àemel kirTeëfiyyeê cewher deõel kir
Qelbê me nekir qebûl-i íîleQeì bo õereùê nebû wesîle
Dîn çû û neket bi dest me dînarPaþê ji neçarî bûyîne ëeffar
Ëifrê xwe yê xef me eþkera kirQirìasiye bû me lê duàa kir
Deàwet geriya bi ëidq icabetBû waëiìeê qeùayê íacet
Ev pol egerçi bêbeha neYekrû ne û ëaf û bêbeha ne
...:::: 50 ::::...
Bêíîle û xurde û temam inMeqbûlê muàamela àewam in
Kirmancî ye ëirf e, bêguman eZêr nîne bibîn sipîdeman e
Ëifrê me yê ëor e, aþikar eZîv nîne bibîn ko kemàeyar e
Neqdê me mebêje kembeha yeBê sikkeyê þahê þehrewa ye
Ger dê bibûya bi ùerb-i menqûþNedima wehe bêrewac û meõþûþ
Meíbûb e, bi kes ne namizad eLew bextê siyah û namurad e
Qirìasiyeya me bêpenahanBê ùerb-i qebûl-i padiþahan
Meàlûl e li ba gelek àelîmanMeqbûl e li ba gelek íekîman
Lê íakimê weqt-i meàrifetnakMesmûà nekir bi semài idrak
Mîrê ko bi navê Mîrza yeMeíùa neøera wî kîmya ye
Qelbê di zeõel dikit bilorîPolê di deõel dikit filorî
...:::: 51 ::::...
Ëed bar hebin filûsê eímerDeríal-i dikit bi yek neøer zer
Eàlayî dikit bi qehrê ednaEdnayî dikit bi luìfê eàla
Paþan digirit wekî esîranAza dikitin wekî feqîran
Herroj hezar bênewayanHerleíøe bi luìfê ëed gedayan
Zengîn dikitin bi destê himmetÍikmet ew e nakitin çu minnet
Ger dê wî neøer bida me carekIksîrê teweccuha mubarek
Ev qewl hemî dikirne eþàarEv pol hemî dibûne dînar
Emma neøera wî zêde àam eLew xas-i neøer ji dil neda me
Ew reímet xaë e bo àewamîYa Reb, tu bidî wî her dewamî
...:::: 52 ::::...
7. Saqî bike cam-i asimanî
Saqî bike cam-i asimanîRaía weko rûíê cawîdanî
Da em bikirîn dimaõê can terYek leíøe bi raíê rûíperwer
Saqî tu birêje camê mînaAva ko dikit ùemîrî bîna
Þadab bigêre qelbê meízûnMedhûþ bigêre àeqlê mecnûn
Saqî bike kaseya mucewherWê þîreyê meàsera muìehher
Yaqûtê muóab û leàlê seyyalWê durr-i xweþab û xemra ìellal
Durdaneyê xwe birêje navêYeànî àereqa wekî gulavê
Dem dem bide destê meyperestanXelqê ko hinik ji dil di destan
Da camê dilan bibit mureëëeàBezma ìerebê bibit muëenneà
...:::: 53 ::::...
Vê meclisê meyxuran mudamêMestane bike ji nû mudamê
Mumkin ko ji feyùê bênihayetYek qeìre bibit li min àinayet
NeþÀa qedeía meya murewweqKeyfa àineba rezê bi rewneq
Ewreng-i bikit di nefsê teÀôîrÍaëil bibitin di qelbî teþwîr
Yeànî bikevîte canî þewqekÍetta bigihîte qelbî óewqek
TeÀôîrê nefes bibit ji bo minTeþrîíê qefes bibit ji bo min
Teëfiyyeyê dil bibit me íasilHevdeng bibim digel àenadil
Murõê dilê murde bête perwazBê perde bibit terane perdaz
Dem þubhetê bilbilan binalitGeh þubhê àenadilan bikalit
Ahan ko verê bikit seíergahHemware digel nesîmê hemrah
Ëed õunçeyê dil ji ber bi ker binSosin bi zeban û baxeber bin
...:::: 54 ::::...
Biþkoj bibiþkivin ji xaranXwînrîz bibin dim hezaran
Ëorgul bigirîn bi eþkê þebnemBilbil bikenin li reõmê hemdem
Saqî bide min þerabê gulgûnBê dengê defê û ëedayê qanûn
Da þeíne û muítesib nebîninÞahî bicivin çu õem nemînin
Teþwîþ biçin ji qelbê meízûnDîsan bibim ez ji nû digergûn
Mexmûr bibim bikirme lafanSerxweþ bibim bikim guóafan
Bê keyf neþêm çu ez bibêjimDîwane bibim duran birêjim
Bedíal bibim suran bi der dimBêqal ji baìinê xeber dim
Teþbîhê neyê bikim terennumÌûìîëifet ez bikim tekellum
Da keþf bibin ji min keramatMeþhûd bibin li min meqamat
Þuàbe ji meqamê dil bi awazGulgeþt bikin geweþt û þehnaz
...:::: 55 ::::...
Bêdeng ji õewrê dil bi ahengËed reng ëeda bidim wekî çeng
Manendê rubabê bê kemançeDeng bê ji defa me bê ìebançe
Zuhre bibihêt newayê àuþþaqReqqas bibit li ewcê neh ìaq
Saza dilê kul bi zîr û bem bitSazendeyê àiþqê Zîn û Mem bit
Þería õema dil bikim fesaneZînê û Memê bikim behane
Neõmê we ji perdeyê derînimZînê û Memê ji nû vejînim
Meàlûl bûyîn íebîb û àaþiqÎrohe wekî ìebîbê íaóiq
Derman bikim ez ewan dewa kimWan bêmededan ji nû ve rakim
Derdê di dilê Memê cegerrîþZîna ji derûnê dil cefakîþ
Wê perdegiya àefîfe mestûrWî bêgunehê ji tuhmetê dûr
Meþhûr bikim bi ìerz û uslûbMumtaz bibin muíibb û meíbûb
...:::: 56 ::::...
Ewreng-i bikim ji nû serefrazDa bêne temaþeyê neøerbaz
Dilber li Memê bikin girînêàAþiq bikenin bi derdê Zînê
Hemderd bikin bi wan ëefayêBêderd bikevne íilûlayê
Xelqê ko sîne û ji dil ëafPakîzesiriþt û ehlê inëaf
Bi-l-cumle bikin ji bo me teísînBêjin ko »bi qencî hate tedwîn«
Xelqê ji »yuíibbuhum« digergûnHerçî ji ezel bûyî »yuíibbûn«
Da bên û bikin íikayetê gûþHindek bikirin xwe pê feramûþ
Hindek bikirin bi can semaàêHin pê bikirin ji dil wedaàê
Lê hêvî dikim ji musteàîdanÍerfan negirin li mustefîdan
Ev name eger xirab e ger qencKêþaye digel wê me duëed renc
Nûbawe ye, ìifl e, nûresîd eHerçend nehin qewî guzîde
...:::: 57 ::::...
Lê min ji rezan nekir temettuàManend-i dizan bi kes tetebbuà
Nûrestê íedîqeyê fuÀad eMeàëûm e àefîf e xanezad e
Nûbar e eger þirîn eger ìalMeìbûàe ji rengê newàê eìfal
Min hêvî heye ji ehlê íalanTeqbîí nekin evan ìifalan
Ev meywe eger ne abdar eKirmancî ye, ew qeder li kar e
Ev ìifl e eger ne nazenîn eNûbar e bi min qewî þirîn e
Ev meywe eger ne pir leóîó eEv ìifl e bi min qewî àezîz e
Meíbûb û libasê gûþiwar eMulkê di min in ne musteàar e
Elfaø û meàanî û àibaratInþaÀ û mebanî û iþarat
Mewùûà û meqasid û íikayetMermûz û menaqib û dirayet
Uslûb û ëifat û meàna û leføEëla nekirin me yek ji wan qerø
...:::: 58 ::::...
Bi-l-cumle netayicê di fikr inDûþîze û nûàerûs û bikr in
Ya Reb mede destê xelqê nasazVê þahidê dilrubayê ìennaz
Umîd ew e ji ehlê àurfanEw dê negirin li min çu íerfan
Teþnîà nekin wekî õeyûranIëlaí bikin li min quëûran
Eëíabê kemalê perdepûþ inErbabê õereù di pirxirûþ in
MeÀmûl ew e ji ehlê razanEw dê nekirin bi min ìinazan
Ez pîlewer im ne gewherî meXudreste me ez ne perwerî me
Kirmanc im û kûhî û kenarîVan çend xeberê di kurdewarî
Imùa bikirin bi íusin elìafIëõa bikin ew bi semià inëaf
Eëíabê õereù ko guh bidêrinàEyban bi kerem li min veþêrin
Ava rûyê þaàirî nerêjinGer mumkin e êke qenc bibêjin
...:::: 59 ::::...
Sehw û õeleìan nekin teàeccubTeÀwîl bikin ji bo teàeëëub
...:::: 60 ::::...
8. Neqqaþê ëeíîfeyê íikayet
Neqqaþê ëeíîfeyê íikayetNeqqadê sebîkeyê riwayet
Kêþa bi vî ìeríî resm û ayînLê da bi vî ìerzî ùerb û tezyîn
Go, padiþehek zemanê sabiqRabû di íukûmeta xwe faÀiq
Ecnasê milel mutià û munqadNesla wî àereb emîrê ekrad
Textê wî Cizîr û bextê mesàûdÌalià qewî û meqamê meímûd
Rûm û àereb û àecem di fermanMeþhûr-i bi navê »Mîrê Buhtan«
AbaÀê àiøam û cedd û walidMensûbê muselselê di Xalid
Cebbarê felek ji wî íezerkarMeslûl-i ji sellê seyfê cebbar
Zînet de mulk û zeynê dîn bûNavê wî emîrî Zeynidîn bû
...:::: 61 ::::...
Mîrî ji wî ra bi zîn muweëëefZînet ji wî ra bi dîn muàerref
Aôarê þecaàeta wî þahîDagirtî ji mah ta bi mahî
Mahiyyetê wî medarê dunyaÞahiyyetê wî þiàarê àuqba
Muítacê sexaweta wî ÍatemMeõlûbê þecaàeta wî Ristem
Íatem ji kemalê himmeta weyTomarê sexaweta xwe kir Ìey
àEql û huner û sexa û meydanÙebì û neseq û niøam û deywan
Dîndarî û dewlet û diyanetSerdarî û ëewlet û ëiyanet
Meþíûn ji her yekê xezînekMeknûn ji her yekê defînek
Bê àusir ji bo wî ra muyesserBê xusir ji bo wî ra muqedder
Enwaàê newadir û cewahirElwanê nefaÀis û zewahir
Mecmûeàê mumkinatê meqëûdWacib kiribûn li nik wî mewcûd
...:::: 62 ::::...
Íaëil bi wî muddeàa û meìlûbWaëil bi wî muþteha û meíbûb
Ëeína íeremê ji nazenînanCennet tejî bû ji íoriàînan
Íorî wî di cennetê gelek bûnÕulman wî di íeùretê melek bûn
Lê zadeyê dûdemanê dewletNûbadeyê bositanê àiffet
Þehzade du bûn li nik wî þahîXurþîde du bûn li nik wî mahî
Yeànî ko ji wî nejadê àalîHemþîre du bûn di laÀubalî
Yek serwî riyaùê rasitî bûWê nav bi rasitî Sitî bû
Ya dî ji dil û hinavê mîr bûWê nav ji niëfê navê mîr bû
Rawî wehe gote min muàemmaEw íor-i bi navê Zîn musemma
Yek zêde þirîn ziyade meíbûbYek rûíê qulûb û íor-i meqlûb
Yek esmer û ya duwê zerî bûYek íorî û ya duwê perî bû
...:::: 63 ::::...
Ew íor û perî di bêbedel bûnLewra ko ji nûrê lem yezel bûn
Íusna rûxê wan çu kes ne dî bûZîra ji cemalê sermedî bû
Lebleàl û semenàuzar û gulruxRewneqþiken-i butanê xullux
Zulfên miôalê ìayê sunbulXeddên ji rengê rûyê ëorgul
Ew ëorgul û sinbilê di azadBiþkiftî li qeddê serwîþimþad
Ëorgul ji xwe da li ser rehistîSinbil bi xwe pêk ve daheristî
Íusna xeìê rux ji xeììê yaqûtÇaha zeqenê ji siírê Harût
Goya kiribû ji miþk bêzîRemmalê felek nuqaìê rêzî
Xal û nuqeì û beyaù û íumreBeyt û íecer û ìewaf û àumre
Ebrû ji kemanê qewsê eflakMijgan bi guman ji sehmê semmak
Sermayeyê weíþeta cunûnanMermûzê di dehþeta àuyûnan
...:::: 64 ::::...
Mebhûtê dibûn di ìerfeti l-àeynKeþþafê rumûzê íikmeti l-àeyn
Cebhet dinuma ji ìerfê iklîlGoya li Àufqê cenaíê Cibrîl
Wesìayî l’ istiwayê daÀimXurþîd di xiùmeta wî qaÀim
Herçî bidiya rux û binagûþFi-l-íal bi der dida ji bo hûþ
Gerden te digo di destê saqîQarûre ye pir þerabê baqî
Yan þubhetê þîþeya nebatêYan menbeàê kahniya íeyatê
Serpenceê naxunê muíennaRencîdeyê xaìirê muhenna
Xelqê ko didîtin ew kemergahÍaùir dikirin ji õewrê dil ah
Øahir dikirin ko zend û bazinÊdî nediman gilî û gazin
Herçend ko herdu þubhê can bûnEw herdu bi íusin tewÀeman bûn
Herçend Sitî we nazenîn bûLê Zîn ji miôalê íorîàîn bû
...:::: 65 ::::...
Herçend Sitî stareweþ bûLê Zîn bi ruxan heyîvegeþ bû
Herçend Sitî wekî qemer bûZîn mihirëifet ziyadetir bû
Ev herdu wekî du þebçiraõanGava dimeþîne baõ û raõan
Nalan dikirin cemad û íeywanTalan dikirin nebat û insan
Kofî ji cewahiran mukellelKoter ji netrikan muselsel
Serbendê qeëeb didan cebînêàAþiq dimirin ji dest evînê
Ev zînet û xeml û qiþt û íenbelEz pîþ û pes û yemîn û qenbel
Gava dimeþîn perî digel wanWale dikirin welî di xelwan
Ger þêx in û ger mela û mîr inDerwêþ û õenî û ger feqîr in
Kes nîne ne ìalibê cemalêKes nîne ne raõibê wiëalê
Hin raõibê íusnê la-yezal inHin ìalibê qalibê beìal in
...:::: 66 ::::...
Lêkin hemiyan yek e yeqîn dostFerqa ko heye ji meõz ta post
...:::: 67 ::::...
9. Hindî ko di qeyëerê di dinya
Hindî ko di qeyëerê di dinyaVêk dane xwedîmetaà û kala
Mecmûàê xezaÀinê di QeyëerÍetta veke di xîmeya Sikender
Durrê di defaÀinê di xaqanLeàla ko di xatema Silêman
Herçend ziyadetir biha binBi-l-cumle bi cuzÀê íusnê nabin
Íusna li ruxê Sitî û ZînêBû beírekê ateþê evînê
Pêla ko digirte pêl û mewcanRoja dikete íeùîù û ewcan
Ëed can û dil û ceger diëotinXelqê bi meôel ji wan digotin
Þems û qemeran qiran e pêk veLew muþterî ev cihan e pêk ve
Ëeyyadê cemalê wan õezalanËeyyatê ëedayê wan delalan
...:::: 68 ::::...
Delal-ëifet gelek ëifet þêrJÀefõan û ji naliyan nebûn têr
Rojan û þevan gelek dinalînÍetta ko digel melek dikalîn
Íusna nebitin çu íedd û õayetNabit ji xwe àaþiqan nihayet
Lê àaþiq û bu-l-hewes cida neHin faÀidexwaz û hin fida ne
Cananìeleb in hinek ji bo canHin canìeleb in ji boyî canan
Hin weëilíebîn ji rengê TacdînHin derdiguzîn wekî Mem û Zîn
...:::: 69 ::::...
10. Da bêne bi ser íikayeta pîþ
Da bêne bi ser íikayeta pîþXelqê ko ji derdê àiþqê dilrîþ
Herçend ko bêíed û qiyas bûnàAmî û xewadim û xewaë bûn
Lêkin ji xewadimê di mumtazËed law sihîqed û serefraz
Heryek di meqam íusnirojekHeryek bi kelam sîneëojek
Heryek bi kemal bedrê mahekHeryek bi cemal ëedrê þahek
Ew jî hemî àaþiq in di ìalibEw jî hemî ìalib in di raõib
Lêkin ne bi dîtin û þehadetBelkî bi bihîstin û riwayet
Bi-l-cumle di xidmeta emîr bûnFi l-cumle ji sirrê hev xebîr bûn
Serhelqeyê wan perîmîôalanSertacê ewan melekxiëalan
...:::: 70 ::::...
Tacdîn digotin-ê ciwanekGuhderzê zemane pehlewanek
Nesl û neseb û íeseb àeyan bûSerdefter û serwerê kuran bû
Babê wî digotin-ê SikenderLêkin àereban digo õeùenfer
Lewra ko bi þîrî þubhê þêr bûRoja þerî ew hezare mêr bû
Tacdîn du bira hebûn di qellaþManendê du þahbazê cemmaþ
DaÀim dilê dijminan diëotinYek àArif û yek Çeko digotin
Emma wî ji cumle xaë û àamanJi ewçend bira û bab û maman
Lawek kiribû bira ji bo xweNe, ez õeleì im, çira ji bo xwe
Roja ko ewî bira nedîtaTeþbîhê þeva çira nedîta
Dinya li wî têk dibûye ìarîRoj bû ko li wî dikir tewarî
Enbazê fereí þerîkê õem bûSergeþteyê õem bi navê Mem bû
...:::: 71 ::::...
Mem jî li wî àaþiqek temam bûNe þubhê bira û bab û mam bû
Herçend birayê axiret bûTe digo ko dinê û axiret bû
Tacdîn weledê wezîrê dîwanMem jî xelefê debîrê dîwan
Ew herdu ciwan we lêk àaþiqEw herdu bira we pêk ve ëadiq
Yek Qeysê zemane yêkê LeylaYek Wamiqê àeër û yêkê àEzra
Ew yarî ji dil ne serserî bûnRehþubhetê Mihr û Muþterî bûn
Yarî û birayî û muwaxatNabit bi riyaÀî û muqalat
Yarî ne hêsanî ye cefa yeMeqëûd ji yariyê wefa ye
Axir tu eger nekî wefayêEwwel mede ber xwe wê cefayê
...:::: 72 ::::...
11. Xellaqê cihan ji feyùê fiìret
Xellaqê cihan ji feyùê fiìretHeyÀatê felek bi wechê qudret
Bê qalib û bê muíît û miqyasBê alet û bê muþîr û miqraë
Evçende mueàøøem û mudewwerEvrenge musenneà û mukerrer
Înane bi meàreùa wucûdêKêþane bi menøera þuhûdê
Íikmet ew e ev hemî li kar inHindek di peya û hin siwar in
Hindek di beìî û hin serîà inHindek di muàîn û hin menîà in
Hin mudbir in ew hinek mudebbirHin muqbil in ew hinek muqeddir
Hin katib in ew hinek di ustadHin muìrib in ew hinek di cellad
Hin rojperest û hin þebefrûzHin õuëëerevîn û hin õemendûz
...:::: 73 ::::...
Hindek di miôalê Zîn zerî neHin þubhê Memê di muþterî ne
Bi-l-cumle muëeyqel û munîr inHin padiþeh in hinek wezîr in
Hindek ji teíerruka tebîàîEw têne bi nuqìeya rebîàî
Tecdîd dikin ji bo me salêGava weko têne iàtidalê
Danayê muàemmerê kuhensalEvrengehe go ji bo me eíwal
Go àadetê pêþîzemananEv bû li hemî cih û mekanan
Weqtê weko þehsiwarê xawerTeíwîl dikir di mahê azer
Yeànî ko dihate bircê sersalQeì kes nedima di mesken û mal
Bi-l-cumle diçûne der ji malanHetta digihiþte pîr û kalan
Roja ko dibûye àîdinewrozTeàøîm ji bo dema dilefroz
Ëeíra û çîmen dikirne meskenBeyda û demîn dikirne gulþen
...:::: 74 ::::...
Xaëma àezeb û keçê di bakirElqiëëe cewahirê di nadir
Têk da di muzeyyen û mulebbesVêk ra li teferrucê murexxes
Lêkin ne bi tuhmet û bi minnetBelkî bi ìerîqê þeràê sunnet
Lewra ko ewan õereù ji geþtêMeqëûd ji çûyîna bi deþtê
Ew bû ko çi ìalib û çi meìlûbYeànî du ìeref muíibb û meíbûb
Ev herdu celeb ko hev bibîninKufwê di xwe ew ji bo xwe bînin
...:::: 75 ::::...
12. Dewra felekê ji bextê feyrûz
Dewra felekê ji bextê feyrûzDîsan ko numa ji nû ve newrûz
Mebnî li wê àadetê mubarekÞehrî û sipahiyan bi carek
Bajar û kelat û xanî berdanTeþbîhê bi nijdeyan û cerdan
Ëef ëef dimeþîne kûh û deþtanRef ref dixwiþîne seyr û geþtan
Eënafê umem ëiõar û kubbarQeìàa venema di þehrî deyyar
Hindek bi peyayî çûne baõanHindek bi siwarî çûne raõan
Hindek bi tebayî û bi keôretHindek bi hevalî û bi weídet
Rabûne ve xanim û xewatînWan jî tejî gul kirin besatîn
Íoran kire meskenê xwe cennetBê perde û bê melal û minnet
...:::: 76 ::::...
Dûþîze û duxter û rewalanPakîzeàióar û zulf û xalan
Etrab û kewaàibê di àeóraMerdan û murahiqê di zîba
Eëíabê qumaþê luìfê ruxsarErbabê metaàê íusnê dîdar
Wan lêk dikirin metaàê yek àerùTexmîn dikirin bi-ì-ìûli we-l-àerù
Sewdagirê àiþqê bûn di bazarHem baÀiàê íusn û hem xerîdar
Sersalî û bakir û rewalanËedsalî û ciwan û pîr û kalan
Sersal li resm û rahê meàhûdGêran diçû meqamê meímûd
...:::: 77 ::::...
13. Qendîlê munîrê dêrê ezreq
Qendîlê munîrê dêrê ezreqMuþkatê íemel ko kir murewweq
Sersal ko bû ji nû ve meàmûrMîr daye gerê di taze destûr
Destûr ko bû ji bo wiþaqanRabûn hemî þubhetê àuþaqan
Têk çûne bi meàreùa mezadêDildadeyê meqëed û muradê
Illa ko tenê Memo û TacdînWan dane xwe duxterane tezyîn
Yeànî di dema ko bûye teíwîlEw herdu bira di came tebdîl
Istebreq û sundusin di ber daÇend meàcer û muqrime bi ser da
Kagul kiribûne ìurreê her sûPerçem kiribûne zulf û gîsû
Wan lew kiribû libasê teërîfDa qeì nebitin li wan çu teklîf
...:::: 78 ::::...
Pûþîde libasê dilberanîSeyran dikirin bi sergiranî
...:::: 79 ::::...
14. Wan herdu kurê di came tebdîl
Wan herdu kurê di came tebdîlWeqtê dikirin di þehrî teíwîl
Nagah àecayibek nima wanYek cuzÀ ji àeqil qeì nema wan
Dîtin di meíelle û zikakanHer kuçe û õurfe û þibakan
Ëed taze ciwan ji rengê serwanDîba û íerîr û xez di ber wan
Panëed ji keç û kur û rewalanEwçend ji qismê pîr û kalan
Enwaàê muóekker û muennesHindek di brehne hin mulebbes
Hindek di eàalî û ekabirHindek di edanî û eëaõir
Pêxwas hinek hinek di serkolKaþo ji piyan we ser wekî hol
Sermest hinek hinek di serxweþDembeste hinek hinek di demkeþ
...:::: 80 ::::...
Goyende hinek hinek di xamûþPûyende hinek, hinek di medhûþ
Hin camederîde hin di serxweþHin àeqilremîde hin muþewweþ
Hindan dikirin fiõan û feryadHin bûyî ji qeydê àeqil azad
Heryek di meqamekê dîgergûnHeryek bi cefayekê cegerxûn
Ew herdu, demek veman teíeyyurBûn õerqeyê licceyê tefekkur
Tacdîn sekinî û pirsiyar kirPirsa xwe bi yêkê ixtiyar kir
Go »ey Xuùirê, rehê hidayetBêjÀ ev çi bela ye bênihayet«
Wî got »du þehlewendê þeddadÎro li vî xelqî bûne cellad
Herçî ko dibînin ew du serxweþFi l-íali dikin weha muþewweþ«
Wan go »te nedî ko ew çi reng in«Wî go »du kur in, ziyade þeng in«
Wan go ko »bi þîrê þeþper in ewYa ne bi xedeng û xencer in ew«
...:::: 81 ::::...
Wî go ko »bi õemze û bi awirXelqê dikujin, wekî bi keybir«
Wan pirs dikir ko ger bibîninDa bo xwe bi merdî dest hilînin
Herdu di wî karî bûn ko nagahDîtin ko ji meíùê qudreti l-lah
Ew herdu puser wekî du peykerTabende bi þeklê þahê exter
YekheyÀet û þekl û yeklibas inEmma di wî þehrî rengnenas in
Sîretmelek in ëorperî neNe baÀià in ew ne muþterî ne
Van herdu biran ko ew du ewbaþDîtin dil û can we dan bi þabaþ
Ewreng geriyan cunûn û walehÊdî qe nebûn ji àeqlî ageh
Ne fehm û xired ne àeql û ne hûþGêr bûn li ser zemînî medhûþ
Fi l-cumle ji àeql û canî têr bûnFi l-íali ji dûr ve herdu gêr bûn
Wan herdu firîþteê di kubbarDîtin du melek ziyade dildar
...:::: 82 ::::...
Mehpare ne lêkin afitab inDildare ne lê ceger kebab in
Teþbîhê bi ëeydê nîmbismilBê þubhe gihane halê muþkil
Naçar bezîne ser þukaranFekrîne ruxê di wan nigaran
Zanîn ko ne ëeydê serserî neSerxeylê sipahê dilberî ne
Wesìan û neøer kirin bi diqqetWan hate bi qelbî reím û riqqet
Elqiëëe ji íusnê van xezalanReímek kete qelbê wan rewalan
Sirra dilî kir bi hev teàelluqNûra ruxê wan bi hev teàeþþuq
Mekþûfê ìerîqê aþinayîRûían qe nekir ji hev cidayî
Yekrengî sirfê àalemê õeybØahir dikir ittiíadê lareyb
Íubbê we kirin bi hev giriftarÍusnê we kirin bi hev ìelebkar
Te digo ko çi qalib û çi meqlûbHerçar çi ìalib û çi meìlûb
...:::: 83 ::::...
Bêþubhe yek in çi ten çi erwaíEw mutteíid in çi can çi eþbaí
Íubba di dilan we kir íelawetBuõùa di dilan we kir àedawet
Nisbet bi me íadiô in àedîm inLêkin ji íeqîqeta qedîm in
Lewra ko cunûdê can mucennedÇêbûne di àilmê íeq muxelled
Hin muÀtelif in hinek muxalifHin muxtelif in hinek muÀalif
Wan muÀtelifan bi yek ve ulfetAxir we kirin nema çu kulfet
Yeànî ko ewan kurê di xwînxwarGava wehe dîtin ew birîndar
Ew herdu bi ëed dilan íebandinRûniþtin û herdu wergerandin
Gavek seyirîn li bejn û balanPêlek íeyirîn li zulf û xalan
Gotin »àeceb ev keçê di kê neYan herdu melaÀikê d’ Xudê ne
Ev mêwe li kî cihî giha neEv gul di çi gulþenê nima ne
...:::: 84 ::::...
Serwê di çi cûybarekê neÌeyrê di çi murõezarekê ne«
Mawerd ji hêstirê di gulgûnRihtin li ruxê di wan di pirxûn
àIþqê kiribûn wisa nehiþyarQetàa nedibûn ji xwe xeberdar
Axir ko kirin bi xameya àeþqÍusna xeìê wan li lewíê dil meþq
Wan vî ko bizanin ew çi eël inLewra ko nizanin ew çi nesl in
Enguþteriyê di wan ciwananKêþan ji eëabiàê d’ xwidanan
Xatem ji enamilê d’ xwe kêþanDanîne cihan ji boyî nîþan
Yaqût bi muhriyan guhorînElmas bi þûþeyê d’ belorîn
Sersal û xweþî ji dest bi der danàEyþê xwe bedel kirin bi derdan
Nagah ecanibin xuya bûnNagam kirin wedaà û rabûn
Man herdu bira wekî du ëeydanPabestê selasilan û qeydan
...:::: 85 ::::...
Rabûn ko þevek siyah û ìarîÞems û qemeran kirî tewarî
Reh þubhetê murõê nîmbismilBê quwwet û bê tuwan û bê dil
Sersam û dewwar û ëerà û meírûrSewdafuÀad û xebl û mexmûr
Ëed car diketine asitananÍetta ko gihane aþiyananHerçend gihiþtine meqamanEmma ko li wan du telxikaman
Roj û þev û weqt û ëubh û êvarYeksan dinima li wan bi yek car
...:::: 86 ::::...
15. Ew dûxteçeþm herdu þahîn
Ew dûxteçeþm herdu þahînEw sûxteper Memo û Tacdîn
Xweþ çûne þikarê kebk û qazanNagah bi ser ve þubhê bazan
Nûrek fitilî li wan ji nagehÊdî qe nema ewan çu ageh
Hindî ko di heftiya íemel bûnEw zêde di weíþî û xebel bûn
Ew hefte li wan ko bûye salifXwekirdeyê àiþq bûn muÀalif
Rabûne ve rojekê bi êk veFekirîne bi reng û rûyê êk ve
àIþqê kiribûn wisa mubeddelWan êkdû nas nekir ji ewwel
Ewwel dikirin ji hev teõerrubPaþê ko kirin bi hev teqerrub
Dîtin xwe bi paçebend û zingilPerwaz û firîn muíal û muþkil
...:::: 87 ::::...
Eskûfeke øulmetê bi ser daCelfûyeke ulfetê bi ber da
Bêìeàme û bêþerab û bêçavBêmeqëed û bêmurad û bêgav
Mestane ji rengê çeþmê dildarMexmûr û siyah û mest û bîmar
Manend-i dihan yarê diltengNalîn ji reha dilî wekî çeng
Gotin »àeceb em ko bûne bîmarYa bûne di kî þerî birîndar
Ya ne wehe em çira nikarînMecrûí û ùeàîf û dilfikar în«
Evrengehe wan dikir tefeííuëMahiyyet-i íalê xwe tecessus
Tacdîn fekirî di dest birayîTîsit guherek wekî çirayî
Yaqûteke miôlê daneyê narMiþàelëifet e ji bo þeva ìar
Manend-i þemalê ew tiîsîÍekkakî bi navê »Zîn« nivîsî
Destê xwe dirêj kirî ko bînitDa qenc neøer bikit bibînit
...:::: 88 ::::...
Mem jî fekirî di destê TacdînElmaseke bêbiha û texmîn
Lê ismê »Sitî« kirî kitabetUstadekê ëaíibê meharet
Ëerraf eger bibîte BuqraìTexmîn bikitin bi wezn û qîraì
Bazar bikit ji bo FilaìûnMecmûàê xezaÀinê di Qarûn
Ôemna ôemenê di wan nigînanNabit bi wuqûfê dûribînan
Mayin di teàeccub û teíeyyurDaman û gelek kirin tefekkur
Zanîn ko ëewaíibê nigînanHerçî kirî kir Sitî û Zînan
Roja weko bûye àîdi teíwîlEw jî geriyane cametebdîl
Çawa xemilîne ev keçanîEw jî geriyane cil kuranî
Ew bûn ko me go di roz-i newrûzMiôlê Meh û Mihrê àalem-efrûz
Ew herdu ne ê di dest vemiþtinEw herdu ne ê di xel dikuþtin
...:::: 89 ::::...
Ew bûne di þehrî bûyî celladEw bûne ko xel ji dest bi feryad
Ew bûne ko van bi dil íebandinEw bûne li van ceger kewandin
Wan herdu biran bi àeql û texmînBê þaÀibe qatilê xwe zanîn
Tacdîn li nik hebû þuàûrekàIþqê di wî hiþtibû quëûrek
Go »rabe bira ji nav nivînanBes ah-i bike ji ber birînan
Em þêr in û ew di xwe õezal inPir àeyb e ko em ji dest binalin«
Mem puxteyê àiþqê bû temamîGot-ê ko »bira meger tu xam î
Da øen nebirî mucessem im ezSer ta bi piyan muqessem im ez
Ev cisim li min bûye muxeììeìEw xeì hemî bûyîne muneqqeì
TeÀôîr û rengê àiþq û wemqanBi-ì-ìûl di ìûl û àerù û àumqan
Yek nuqìe nehin ji derd-i xalîHêja tu dibê çira dinalî
...:::: 90 ::::...
Dil bûye meíellê àiþqê íalaVî íalî divê meíellê vala
Nîne àeceb er bibêm íulûlaMin maye ji ëûretê heyûla
Þahinþehê àiþqê bê õereù hatCewher veþirî dema àereù hat
Ev íal û meíell û cism û cewheràIþqê ji xwe ra kirin musexxer
Can û ceger û dil û hinavanDest û ser û pê û piþt û çavan
Wellahî yekê nemaye raíetBillahî yekê nemaye ìaqet
Bizdandine wan ji min àelaÀiqBi-l-cumle dibên ko neínu àaþiq
Napirsî li íalê min tu øalimHêja tu dibêjî ez nenalim«
Evrengehe wî ko kir teøellumTacdîn qe nema ji bo tekellum
Ew mane digel evan birînanBeíôa me li ser Sitî û Zînan
...:::: 91 ::::...
16. Ew jî vegerîn bi wî libasî
Ew jî vegerîn bi wî libasîÍaùir þeliyan ko kes nenasî
Herçend-i kirin libas-i tebdîlEmma nedibûn ji íalî teíwîl
àIþqê kiribûn wisan mubeddelÊdî nediçûne íalê ewwel
Qeì kes nedigo Sitî û Zîn eXelqê we dizanî ecnebî ne
Dayîneke wan hebû zemanîTeþbîhê belayê asimanî
Zala felekê li ber zebûn bûWê nav ji pîrê, Íeyzebûn bû
Ew hat-i ji õefletê bi ser daFekrî ko cilê di wan di ber da
Rûniþtine bêmeóaq û meþrebWinda kirine óeqen di õebõeb
Yeànî di teheyyur û melal inMehpare di íaletê webal in
...:::: 92 ::::...
Cilwa bûyî cewcemê di tazeRengê semenê bi cayê õaz e
Kafûr miôil àióarê qanîËorgul geriyane zeàferanî
Zanî ko perî di bêlibas inMeíbûbê meíebbetê Àunas in
Go »ey hewesa dil û hinavanHeryek ji we rohniya du çavan
Íafiø ji we ra meger Xwidê bitCanê me ji bo we ra fidê bit
Hon hinde muqeyyed in di qeydêÎro bi tenê ko çûne ëeydê
We zû þemirand ji bo çi sersalHon rast bibên ku bûye eíwal?
Bêjin ko muqeddime çi reng eEv íîret e ya xiyal e beng e
Hon bo çi íezîn in ey meìayaNînin çu netîce bê qeùaya
Hon bêjine min ku bû qeùiyye?Kengê li me xef dibit xebiyye
Ez dê nihe remlekê birêjimIsmî û ùemîrî ez bibêjim
...:::: 93 ::::...
Yan þûþe û mendela xwe danimMahiyyetê íalî dê bizanim«
Wan gotine dayeÀê nihanîEm ëubíe ko çûne der ji xanî
Herçî li me bû duçar û peydaÍaùir geriya cunûn û þeyda
Axir ko ji íeddî çûye der corCewrê li me aqibet nima dor
Em jî geriyan melûl û meõbûnHatîne ve em xefîf û mecnûn
Dayîn bi teennî û tewellaÇû bal ve, daye wan tesella
Go »hon bi cemalê þehriyar inHeryek ji we þah û xundikar in
Kî bit ko nebit muìîà û muítacKî bit ko nedit we bêìeleb bac
Herçî we íebandî ey perîzadÍusna we dikit ji bo we munqad
Xasma di vî þehrî bit we dildarEz dê wî bikim niha xerîdar
Bêjin kî ye da biçim bibînimÍaùir bikirim ji bo we bînim«
...:::: 94 ::::...
Wan gotine Íeyzebûnê saíir»Derdê li me ey ìebîbê mahir
Bêþubhe dewa ji dest te têtinTeqrîr eger ji dest me bêtin
Teqrîr û edakirin meíal eTedbîr û dewakirin beìal e
Hindî hene kîj û kur di BuhtanBelkî di cemîàê bejn û buhtan
Kes nîne bi luìf û íusnê meþhûrIlla ko di deftera me mesìûr
Yeànî hemî rû bi rû me dîneHindî di vî þehrî ademî ne
Îrohe du keç õerîqê þîbaSer ta bi qedem debîq û dîba
Zîbende ji þiklê þahê xawerTabende ji rengê mahê enwer
Nageh li me bûn duçar û øahirGêr bûn ji dûr ve herdu nadir
Em çûne bi ser binên ko kî neFekrîn ne wek me ademî ne
Tehqîq melek we ya perî bûnLewra ko li av û gil berî bûn
...:::: 95 ::::...
Gava ko me dîtin ew perîzadEm jî geriyan ji àeqil azad
Ew herdu wekî du camê CemþîdEm herdu miôalê Mah û Xurþîd
Gava weko pêk ve bûn muqabilMiëbaí û zucac bûn muàadil
Qarûre ji necmê munàekis bûNûrek me bi qelbî muqtebis bû
Qendîl û fitîle ger ji wan bûAgir ji ruxê me herdiwan bû
Zeytê me û agirê me dîsaBer bû me we dil me pê eyîsa
Ëohtîn xwe bi xwe nizan çi íal eHiþyarî ye, xewn e, ya xeyal e«
...:::: 96 ::::...
17. Dayîn íeyirî ji macerayê
Dayîn íeyirî ji macerayêGo »ey rûí û qalibê di dayê
Hon çûne teferruca rewalanFariõ ji teàeþþuqa õezalan
Þiklê ko we dîtî bêmeal eMeyla we bi qismê jin meíal e
Meyla beþerî beþer divêtinEmma we keçan puser divêtin
Keç qeì li keçan dibin xerîdarBê neqdê kuran meíal e bazar
Kur ayîneyê cemalê óat inKeç meøherê pertewa ëifat in
Bê óat û ëifet àereù miôal eCewher nebitin àereù beìal e
QaÀim dibitin àereù bi cewherBê þemis qemer dibit munewwer?
Meyla ji ruxê kuran berî bitËed car-i ko íorî û perî bit
...:::: 97 ::::...
Ew meyl ko dê bikit we meftûnEw Leyl ko dê bikit we Mecnûn
Mecnûn ko nebit àedîlê LeylêLeylê ku dikit bi Leyl meylê?
Gul qet li gulan dibîte àaþiq?àEzra xwe bi xwe dibîte Wamiq?
Xwisrew nebûya siwarê þebdîzÞîrîn li þekir dibûye Perwîz?
Ferhad cûwa siriþkê pirxûnNeyna nedidî siwarê gulgûn
JÀewçendehe àalema ricalanBegzade û sade û rewalan
Dil qeì we nebit bi kes ve maÀilKîjin di edanî û eraóil
Bê nam û niþan û õeyri meàrûfQelbê we bi wan ko bûye meþõûf
Ev emre bi min qewî meíal eEv xewn e we dîtî ya xeyal e«
Zînê ko bihîstin ew meàanîEv neõme ji perdeyê deranî
Evrenge gote dayeya pîr»Õalib te nemaye àeql û tedbîr
...:::: 98 ::::...
Te d’go ko bi deàwet û àezaÀimÍalê ko xefî bitin dizanim
Þiklê ko me dî ne bêmeal eTeíqîq e ne xewn e ne xeyal e
Wan ger melek û eger beþer bûnGer qismê nisa û ger puser bûn
Enguþteriyê di wan evan eÎnane me wê ji bo niþan e
Remlê tu bi rast eger dizanîXatem ev e dê bizan xwedanî«
Wê þehleya íîlekar û cazûGo »bîne ji bo me xateman zû
Da îþeve remlekê birêjimÍetta ëibe ëaíiban bibêjim«
Íaùir Sitiyê nigîn deranîDa destê àecûzeya zemanî
Zînê wehe gote Íeyzebûnê»Min dil bûye werìeyek ji xûnê
Gava weko werìe tête coþêWeqtê ko dikit bikit xuroþê
Teskîn dikit ev nigîn dilê jarDem dem ko didim di çeþmê xwînbar
...:::: 99 ::::...
Zinhar eger dibî nigînêZû bîne ve bo me dilíezînê
Lewra bi wê ye me ëebr û samanEw bo min e xatema Silêman«
...:::: 100 ::::...
18. Wê delleyê bêfeëal û muítal
Wê delleyê bêfeëal û muítalËubíî xwe gihande pêþê remmal
Zêrek du birin di dest xwe bo pîrEvrengehe kir ùemîr-i teqrîr
Go »min du kurik heyin di meàëûmBêbab û yetîm û jar û meírûm
Roja weko bûye àîd û sersalEw jî bi terîqê ìebàê eìfal
Rabûne ve herdu çûne geþtêÕûlan õeliìandibûn li deþtê
Îrohe dema ko bûne peydaDîn in teles in cunûn û þeyda
Hatîne ve bêlibas û ìazîGeh geh dikirin fiõan û gazî
Bêhiþ dikevin gelek dimîninGava weko radibin di dîn in
Ev xateme ne ewan di dest inGoya tu dibê bi van di mest in
...:::: 101 ::::...
Ey waqifê remz û kaþifê razBêçare me ez tu çareperdaz
Iísan bike qenc jê xeber deKanî ëebiyê di min çi derd e
Mecnûnî ye ëerà e ya hewa yeÇawa mereù e çi bo dewa ye
Ey murþid û pêþewayê muqbilÍellalê àuqûd û íellê muþkil
Sirrek heye wê di van nigînanPeyda ye li nik we dûribînan
Eëíabê nigîn bibêje kî neCinnî ne, perî ne, ademî ne«
...:::: 102 ::::...
19. Ew warisê àilmê daniyalî
Ew warisê àilmê daniyalîGava fekirî di þeklê falî
Fi l-íali di reímê ummehatanBê weùàê tewelluda nebatan
Leíyan û neqî bi yek ve dîtinTacdîn û Sitî bi yek ve dîtin
Þiklê fereíê digel õemê dîBêperde wî Zîn digel Memê dî
Evrengehe gote qaëida pîr»Meqëûd bi mekr û kiób û tezwîr
Ma qeì dibitin ji bo te íasilBê rastirûwî meíal e menzil
Te digo ko kurê di min di dîn inNabêjiye min Sitî û Zîn in
Roja weko çûne geþt û seyranWan dîne li rê du dîdeíeyran
Yeànî du kurê di serwiqametRabûye li wan kuran qiyamet
...:::: 103 ::::...
Fi l-íali evan du afitabanDil çûye ve bal du mahitaban
Ew bûne ji àiþqê van di bêhûþEv bûne ji íusnê wan di medhûþ
Ev þîfteyê belayê àiþq inEw teþneyê Kerbelayê àiþq in
Ev xatem yê di wan kuran inVan jî du nigîn di destê wan in
Çawan xemilîne ev kuranîEw jî geriyane cil keçanî«
Pîrê wehe gote þêxê remmal»Min þubhe nema di keþfê eíwal
Lêkin tu bibêje ew çi eël inQenc keþif bike ko ew çi nesl in
Begzade ne ew àalîmeqam inCundîneseb in weya àewam in«
Þêx go ko »di dînê àiþqibazîBeyàek heye ew dibên terazî
Bê þerìê kefaÀetê rewa yeÞerìê muteàaqidan riùa ye
Xasma ko kurê di van bijarîDurdane ye êk û êk mirarî
...:::: 104 ::::...
Begzade ye yek ji neslê mîranYek jî bi neseb kurê debîran«
Wê saíireyê ji bo niþaneDîsan xeberek kire behane
Go »àaþiq û mubtela û dînanMeftûn ji bo Sitî û Zînan
Ew nabine qabilê íisabanNaguncine defter û kitaban
Þêxim, tu dizanî ev Cizîr eTêk da kubera û kurd e mîr e
Iísan bike perdeyê hilîneEw herdu melek bibêje kî ne
àEhda me webit tenê bibînimÇil zêrî biçim ji bo we bînim«
Þêx go »tu here bibîn wiþaqanTeftîþ bike cih û wiôaqan
Herçî ko dibêjin ew àelîl eEw àille ji bo te ra delîl e
Binimê xwe bi ëûretê ìebîbanBêperde dibînî wan íebîban
Gava ko te dîtin ew melekwarKeþf e ji qumaþî ra xerîdar
...:::: 105 ::::...
Xaëma ko di destê wan nigîn inMenqûþ li wan Sitî û Zîn in«
Rabû ve àecûze þubhê LuqmanSer ta bi qedem dewa û derman
Qarûre û huqqe neþter û kîsHilgirtin ewa xebîôe telbîs
Danî paõila xwe çend kitêbekDin’ma bi íekîmekê àecêbek
Íaùir xwe gihande pêþekaranFi l-íali bûye nedîmê yaran
Wan go »tu ji kû ve tê, çi pîr îÕalib tu ji àilmekê xebîr î«
Go »gerçi ko øahirî íekîm imZêde bi du àilletan àelîm im
ZaÀil dikim ez qewî du jananDerdê bedenan û derdê canan«
Wan go »tu ji bo me ra xeber deDerdê ko li can-i bit çi derd e«
Wê got-i ko »hon meger nebîninWî derdî àelametin nehîn in
Ew derdekê zêde bêmecal eËiííet ji wî derdî ra meíal e
...:::: 106 ::::...
Dûr bit ji we ew gelî rewalanEw berq e di ëûretê þepalan
Gava vedidit wekî birûsk eBêþuàle û pêt û bêçirûsk e
Bêcuríe û qeríe û birîn eNavê li wî derdî her evîn e
Emma we diëojitin hinavanXwîna dilî tê ji herdu çavan«
Wan gotine wê ko »xeyri meqdemÍala nexweþ in ji me du hemdem
Iísan bike herdiwan dewa keDerman ke bi newàekê tu rake
Herçî tu dibêjî em wisa kînHerçî tu dixwazî em eda kîn«
Pîrê xwe gihande nik merîzanWeqtê fekirî di wan àezîzan
Wê gote bi hemdem û delîlan»Tenha me bihêlin û àelîlan
Da ez bikirim vî derdî teþxîëPaþê bikim ez dewayê telxîë«
Hevrê hemî çûne der ji ba wanPîr ma û tenê digel du lawan
...:::: 107 ::::...
20. Bîmarê bi derdê àiþqê bedíal
Bîmarê bi derdê àiþqê bedíalNageh fekirîn ko çûne haval
Rûniþtî ji pêþ-i wan ve zalekQametçiviyayî renghilalek
Aheste kelamekê dibêjitDigirîtin û hêstiran dirêjit
Gotin »çi kes î tu ey dilaramBo çi digirî weha bi nagam«
Wê go bi serê Sitî û ZînêMeíùa ji we ra dikim girînê
Mexëûë ji nik Sitî û ZînanHatim li we xweþ bikim birînan
Enguþteriyê di we evan eÎnane me wê ji bo nîþan e
Hon hilgirin û bidin nigînanBednam mekin Sitî û Zînan
Ez qaëid û hon ji bo me meqëûdHon min mekin ê murad-i merdûd«
...:::: 108 ::::...
Ev mijde ewan dema kirin gûþYekcar-i ji þahiyan nema hûþ
Hiþyar-i ko bûn demek newesìanFi l-íali bezîne pê û destan
Tekrar li dest û pê û dawanËed bûse didan ewan du lawan
Dayîn íeyirî ji iþtiyaqêBerda giriyê ji iftiraqê
Go »õem mexwin ey murad û meqëûdMizgîn ji we ra bi íeqqê meàbûd
Tewfîq refîq bit ji barîEz dê we bikim bi siíirkarî
Hon cumle li àerdekê cema binHerçar-i bi meqëeda xwe þa bin
Nam û neseba xwe hon àeyan kinSirra dilî bo me ra beyan kin
Da ez vegerim bi van nigînanTesxîr bikim Sitî û Zînan
Teàcîlê bikim ji bo ôewabêZû bême ve ez digel cewabê«
Tacdîn nigîn ji dest deranîDa destê àecûzeya zemanî
...:::: 109 ::::...
Mem tê fikirî ko bê nigînêKengê dikitin medar û jînê
Go »daye, tu min bidêre meàóûrKî canî didit ji dest xwe destûr
Ev xateme ism e, ger ìilism eMin can ew e, qalibê me cism e
Ey daye, tu qaëidê íebîb îBêþubhe li derdê min ìebîb î
ËedqeÀê ser ói-l-cemali ZînêMestîne ji destê min nigînê
Gava tu diçî ve ey wefadarEvrenge ji min bibêje dildar
Ew þah e egerçi ez geda meElìafê þehinþeha ne, àam e
Ez bende ne laÀiqê wiëal imXursend-i bi ëûretê xiyal im
Raùî me ji ewqeder cemalêMin bînite xelweta xeyalê
Her gah ji ahê dil biìirsitGeh gah li íalê min bipirsit«
...:::: 110 ::::...
21. Ew herdu nihalê àeràera þeng
Ew herdu nihalê àeràera þengRûniþtî miôalê õunçe dilteng
Çeviyayî, bi fikr û serniþîvîHerleíøe ji dayeyê bi hîvî
Mexmûrê õebûqê bênihayetMuþtaqê ëebûíê bûn bi õayet
Dîtin ko ji nagehî ìebîbeWê hat-i bi ëûretek àecîbe
Zîn û Sitiya ji àiþqê medhûþWan daye kirin rewan der aõûþ
Gotin »bi Xwidê kî ey dilaramAya te kirîne ew melek ram
Remla te çi go, perî te zanînYan herdu di þûþeyê te anîn
Tîra li me kun kirî siwêdaAya te beyan nekir ko kê da«
Wê go »bi serê we yê mubarekËed car-i qesem dikim, ne carek
...:::: 111 ::::...
Ez hatime vê demê ji ba wanEmma guneha mi tê bi lawan
Herdem ko Sitî û Zîn dibêjinËed reng siriþkê xwîn dirêjin
Qurbana we bim bi vê kemalêEw herdu beþer bi wê cemalê
Çawa we bijarin ew du mumtazZîbendeyê weël in ew serefraz
Wellahî qesem dikim bi barîEw herdu durê d’ we bijarî
Nabin di çu ber û beír û kananNînin we melek di asimanan
Ew herdu ji bo we ra seza neMîrza ne eger we ger geda ne«
Ew delle bi dil we bûye delalDildade ji pêþ ve man demek lal
Zîn û Sitiyan nema di dil hûþGava ko ewan kir ev xeber gûþ
El-qiëëe ji kunhê macerayêHiþyarî ko dayeyê didayê
Agir te digo gihande neftêPêt jê diçû asimanê íeftê
...:::: 112 ::::...
àIþq agir e ten çiyayê Ìûr eDil ew þecera bi nar û nûr e
Muþkat e qefes qebes çira yeCan zeyt e, fitîl-i wê xefa ye
Dil þûþe ye, ew çira di nav eSir cuzÀ e, di kulli da belav e
Bi-l-kul ji serî íetta bi eqdamËohtin bi wî agirî dilaram
Gotin »ji me ra tu dilnewaz îEy daye, ji bo me çaresaz î
Dehqan tu yî em wekî nihal înEzman tu yî em bi xwe di lal în
Ger leíøeyekê nekî tu guftarGer saàetekê nebî tu õemxwar
Em dê weko xar û xes heba binEm dê weko berg berhewa bin
Ey waqifê waqiàatê dêrînEm õeyri te meíreman nedêrîn
Tacdîn û digel Memê te gotîPerwane ne per li wan me ëotî
Ew jî nuhe pir di intiøar inBelkî ji me zêdetir niçar in
...:::: 113 ::::...
Rabe here zû bibêje TacdînGer dê te Sitî bivê, Memê Zîn
Mizgîn ji we ra, me hon qebûl inEm jî ji we zêdetir melûl in
àIþqa we celew ji me reva yeManià li me perdeya íeya ye
Ew perde ji bo we ra àedîm eBêperdeyî bo we ra qedîm e
Xwazgîn û wesaÀiì û wesîleHerçî ko ji ba we bên cemîl e
Evrenge bibêje wan íebîbanMecmûàê mewalî û xeìîban
Hindek ji we ra bibin ricaçîHindek ji me ra bibin diàaçî
Belkî kiribit Xwidê muqedderWeëla me û we bibit muyesser«
...:::: 114 ::::...
22. Xweþ weqt e ji bo àelîlê muþtaq
Xweþ weqt e ji bo àelîlê muþtaqXaëma ko ji bo qebîlê àuþþaq
Dermanekê ëiííet û þefayêMizgîn û beþareta wefayê
Nageh bigihîte wan ji durdanAzade bikit ewan ji derdan
Ew daye ji rengê ErisìeìalîsSer ta bi qedem libasê telbîs
Dîsan ketî ëûretê ìebîbanÍaùir xwe gihande nik íebîban
Ew mijde wekî me gotî, gotinEw ëûretê wekî neëotî, ëotin
Emma bi wî agirî we geþ bûnTe digo qe nexweþ nebûn di xweþ bûn
Goya ko ewan ji dest FilaìûnXwarin bi yeqîn dewa û meàcûn
Rabûne ve çûne nik hevalanÇendek ji meíarim û rewalan
...:::: 115 ::::...
Agah kirin ji macerayîRabûn bi teàesëëub û tebayî
Gava ko ewan bihîstî mizgînHay dan bi tebayî xelq û xwazgîn
Hindek àulema û hin di àadilHindek umera û hin di cahil
Rabûne ve cumle çûne nik mîrEvrenge kirin qeùiyye teqrîr
KÀey waliyê mulk û mal û milletWey íamiyê dad û dîn û dewlet
Tu sayeyê luìfê girdegar îÎro li me þah û xundikar î
Þah î neøera te kîmiya yeMah î eôera te pirùiya ye
Herçî te vexwend ew àezîz eHerçî te nexûd bêtemîz e
Herçî te kire çirax û geþ kirGer íalxirab e jî te xweþ kir
Tacdîn egerçi mîriza yeNisbet bi te bende ye geda ye
Hatin ko bikin ji dil diàayêFi l-cumle dikin ji te ricayê
...:::: 116 ::::...
Tacdîn Sitiyê ji te dixwazitEw qul bi çiraõiyê dinazit
Ew bende ye wî bigêre azadZîbende ye wî bidêre damad«
Mîr go ko »heçî we dît-i laÀiqElbette ji bo me ra ye faÀiq
Herçî ko wekîl e bêt û rûnitMewla kî ye xuìbeyê bixûnit
àEqda Sitiyê me kir li TacdînIcabe ev e qebûl e amîn«
Fi l-íali Çeko bezî û pê mîrTeqbîl-i kir û qebûlê teqrîr
Mecmûàê mela û þêx û mîranAõa û ekabir û feqîran
Vêk ra bi devê xwe wan ôena kirTêk da bi dilê xwe wan diàa kir
Mîr go »biquìin def û rebabanBînin hemî þerbet û þeraban
Da bezmeke þadimane danînÎrohe ko ëubíe em nizanîn
Dê þubhetê vê demê di xweþ binYa dê bimirîn we ya nexweþ bin
...:::: 117 ::::...
Íibla ne leyalî, ey mewalîKanî çi dizên àele t-tewalî
Ev þîwen û þahî teweman inEv çerx û felek di bêeman in
Geh nûrnima ne gah meølemGeh sûrnima ne gah matem
Gava ko dibînî weqtê àuþretDa fewt nekî zeman-i furëet
Lewra ko zeman miôalê þîr eNabêjitin ev mela ye, mîr e
Îrohe ji bo riùayê TacdînMin jî ji xwe àed bikin bi xwazgîn
Evçende zeman e ew õulam eDaÀim di õulamiyê temam e
Ew hinde di xidmeta me da bûàEmrê wî di ber me da fena bû
Þerì e di þerîàeta wefayêEm jî ji wî ra bixwîn cefayê
Îrohe di xidmeta wî rabînBi ó-óati di xidmeta wî da bîn
Mîrê wehe kî bitin ko canîÞabaþ neditê bi þadimanî
...:::: 118 ::::...
Ger min hebitin hezar û yek serWan cumle di rojekê bi defter
Ger ez nekirim fida bi carekMîrînî li min nebit mubarek«
Tacdîn ko di xidmeta emîr bûÇeþna wî di dest û çaþnegîr bû
El-qiëëe bi þewketa xwe ew mîrRabû bi xwe bûye çaþnigîr
Kêþa wî bi meclisa xwe xwanekGoya kire ferþ asimanek
Qurëê meh û mihrê asimanîÎnan te digo bi cayê nanî
Ev lengeriyê di zîv û zêrînÞubhet felekê di jor û jêrîn
Her ëeínê mezin miôalê bircekSerpoþê li ser ji rengê durcek
Her tebsî û kaseyê di feõfûrYek exterê pirùiya yê pirnûr
Cedy û Íemelê di asimanîBiryan û kebabê meyhimanî
Her kase û tebsiyek yek enbarSerþar-i þebîhê nefsê emmar
...:::: 119 ::::...
Enwaàê ìeàamê çurp û þirînElwanê õida û nuqlê rengîn
Van meþrebe û eyaõê çînîDewran dikirin bi nazenînî
Seyyare ëifet bi geþt û seyranHerçî ko didî dimayî íeyran
Narinc û turinc û nar û lîmoNûbaweyê þaxisarê mîno
Fanîz û nebat û qend û þekkerMawerd û zubad û misk û àenber
Hindan dikirin meàide õazeHindan dikirin dimaõ taze
Mecmer geriyan bi àûd û àenberBûn cumle meþamê can muàeììer
Ramîþger û xweþnewa û xweþdengÞayeste û xweþqumaþ û xweþreng
Hevdeng hinek bi ëewìê sazanHemdeng hinek bi fexr û nazan
Meõnî û kemançe àûd û ìenbûrÇeng û def û ëurna û ëentûr
àUþþaq û newa, àiraqî û ewcVêk ra dikirin bi rastî zewc
...:::: 120 ::::...
Awaze û þuàbe û meqamatBêperde bi muàciz û keramat
Øahir ko dibûn ji nayê gerdanÕaretgerê àeql û dîn û îman
Saqî þewiþîn bi abê engûrMuìrib heriþîn bi ëeytê ëentûr
Qewwal û muõennî û õezelxwanMexmûr û siyah û mest û sekran
El-qiëëe li reõmê sebài þidadDanîn bi wî resmî àurs-i binyad
Xeììaìê felek ji dest qelem ketCelladi dikir ko wî qelem ket
Nahîd bi àerdê da dida çengMeh çû veþirî di Bircê xerçeng
Keywan di Delwê da nihan bûBercîs di Íûtî bêniþan bû
Dinya hemî bûye àeyþ û àuþretZala felekê ji kerb û íesret
Çu jÀdest nedihat û maye àacizNaçar-i àecûze bûye Kadiz
Þeyxûxeyê çerxê rengsemawîRehwar-i semaài kir rehawî
...:::: 121 ::::...
àAlem hemî bûye àuþretabadÞehrî û bedewî, àebîd û azad
Musteõreqê niàmet û ìereb bûnMustecmeàê þahî û leàeb bûn
Rabû ve ko xwan ji ber xewaëanSaqî geriyan bi cam û kasan
Mîr xwendine pêþ Memo û TacdînGo »çerx-i li min Memo tu þûþbîn«
Ew herdu kirin temamî melbûsRabûn bi edeb etek kirin bûs
Rûniþtin û pêk ve wan vexwarinEwroj bi yek ve rabiwarin
...:::: 122 ::::...
23. Weqtê weko nûàerûsê Xwirþîd
Weqtê weko nûàerûsê XwirþîdNeh qubbe miôalê cam-i Cemþîd
Fi l-cumle kirin bi rux mucellaGoya ko kirin bi zêr muìella
Meþþaìe û daye û perestaràIþqê kirî cumle germibazar
Çûn zeyn bikin Sitî û ZînanNazende bikin du nazenînan
Ewwel fekirîn di zilf û xalanDîtin ko dilan dibin bi talan
Gava fekirîn di qewsê ebrûBûn þubhetê wesme jê siyehrû
Fekirîne ruxê di wan di tazeÞermende dibûn bi cayê õaze
Qadir nedibûn ji surmeyê reþAhûyê xeten bikin muþewweþ
Ser ta bi qedem ji rengê þaneËed seàî kirin ji bo behane
...:::: 123 ::::...
Meíùa ji du ahûyan yek ahûWan seh nekirin íeta serek mû
Illa sermûyekê miyan bûEw jî bi meôel ne ten, ne can bû
Qeìàa ji mexafeta þikestinQeì lê kemerek nehate bestin
Kes dil nedida çu lê bibînitBelkî ko ji nazikî þikînit
Ma dest dida ko dest û penceÍenna bikitin bi rengê rence
Neqþê ko Xwidê kirî muxeyyerKî qadir e wî bikit muõeyyer
Axir geriyan ji rengî meÀyûsEw man û íena û reng û pabûs
Zînet ji qedê di wan íebîbanBexþîne zemîn ìela û þîban
Ferxunde kirin bi ferqê efserTabende kirin bi tacê gewher
Serlewíeyê ëefíeyê muëenneàZîbende bi zîwer-i mureëëeà
Pîraye ji rewneqa cemalêBû hale li xermena hilalê
...:::: 124 ::::...
Elmas û zumerred û merarîXal û xeì û ìurreyê di ìarî
Manend-i kitabê þaàiran eMewùûà bi weùàê xane xane
Ev rewneqê àariùî û óatîBû nusxeyê siír û muàcizatî
Ebyat bi cemàê bûne dîwanAyat bi ëunàê bûne QurÀan
Ew ëunàetê ustadê muìleqHerçî ko didî digo »huwe l-íeq«
Tezyîn ko temam bû li bûkanAyîn kete çarsû û sûkan
Enwaàê tecemmul û melabisElwanê cewahir û nefaÀis
Ëed cariye û dused benî çûnZerbeftilibas û zerbenî çûn
Naqe bi qiìar û dur bi qenìarYaqût bi bar û zêr bi xerwar
Xaric ji teàedduda íisabanXariq li teqeyyuda kitaban
Nedihate teàeqqul ev cihazeNedibûn muteíemmil ew cemaze
...:::: 125 ::::...
Vê debdebeyê we kirine àaþiqBû zelzele rakirin xelayiq
Þehrî, ji muóekker û muÀenneôFi l-cumle muzeyyen û mulebbes
Teþbîh-i bi beírê pir temewwucCunbuþ dikirin õereù teferruc
Nageh geriya bi Cûdî meftûíDergahê kerem li keþtiya Nûí
Yeànî ko àimareta Sitî têQeëra periya bi rasitî tê
Her texte ji àûdê ëendelûsîTextek xetebendê abenûsî
àErþek ji cewahiran mureëëeàBelqîs celîs û lê murebbeà
Dest bestî ji pêþ ve pêþekaranDurrînkemer û guherguharan
Ëed Aëef-i berxiya wekî baÍemmalî dikir bi àerþî dilþa
Hilgirtine ser serê xwe ew mehdDest dest direvand ji hev bi ëed cehd
Ew textirewan wekî gemî bûBeíra ko bi ser ket ademî bû
...:::: 126 ::::...
Beírek ji hewa ko bête coþêNaçar ji dil dikit xuroþê
Xelqê cihî cumle àaþiqan ePerwane û þemà der miyan e
Ëofî û mela feqîr û paþaVêk ra li teferruc û temaþa
Xelqê ko ji dest õeman bi feryadFerdek qe nema nebûyî dilþad
Her berderekê þemaìeyek lêHer mecmeàekê temaþeyek lê
Te digo ko àerûs àeynê can eLew bûne beden li pey rewan e
Sazan mirî íey kirin wekî ëûrKûs û def û kerrena û naqûr
Þabaþ û ëeda û gaze-gazanGuhdar-i õenî kirin ji sazan
Vêk ra ko ëeda ji wan bi derketQeëra felekê ëeda bi ser ket
Ev àeyþ û neþaì û þadimanîNadîde bi dîdeyan zemanî
Fulka feleka melek di navêMewcan ko reva di weqt û gavê
...:::: 127 ::::...
Ev ìenìene û þiàar û ayînÇûn leíøeyekê gihane Tacdîn
Tacdîn bi xwe bûye padiþahekMem jî li ìeniþt þubhê mahek
Rûniþtî di þehniþîn-i àalîCemàek ji ekabiran íewalî
Rabûn li teferrucê vewestanWan cumle ìebeq di herdu destan
Manend-i ìibaqê asimanîYaqût û zumerredê di kanî
Ruhtin ìebeqê di wê niôarêJor da li àimareya nîgarê
Emma ìebeqê di wan hemî pirZêr û wereq û cewahir û dir
Yeõma kir genc bûne maþaXîzan hemî bûne mîr û paþa
Ëed car-i li hêviya íerîëanXaric ji çevandina xesîsan
Faùil ji kerameta kerîmanZaÀid ji xwidaniya leÀîman
Xîzan û geda we bûne munàemMuflis bûye zenperest û muõlem
...:::: 128 ::::...
Xîzan û geda õenî û zengînÞadan û íezîn û þa û õemgîn
Êdî nedibûn ji hev muþexxeëTe digo hemî mîrek in murexxeë
Têk da di munasib û muwafiqVêk ra di muëafií û muàaniq
Íaëil ko ji meqëeda seramestBûn ew der û ban û ew sera mest
Hin mest û hinek dikir di bengîXwanende û bezlego û çengî
Her bengî û serxweþê di BotanTêk hatine çerx û baz û lotan
Bêrîte sema û saz û govendÞêrîn û þekerleb û þekerxend
àEóra û rewal û bikr û merdanÍor û melek û perî û wildan
Gulpeyrehen û semenqebayanÞekkerdehenan û qendixayan
Zerînkemeran û keckulahanÌelàetqemeran û xeìsiyahan
Sîmînbeden û semenàeóaranSêvînóeqen û memikhinaran
...:::: 129 ::::...
Ev mûyemiyan û marê gîsûEv çardesale çar ebrû
Merdan û murahiq û mucerredLawê weko xeì wekî zumerred
Xweþdeng hinek hinek di xweþrengHin cergebezî û hin dîger leng
Bi l-cumle li reõmê vê àecûzêYeànî li xilafê piþtikûzê
Kîjê di sivik kurê di lawînManend-i benat û miôlê Perwîn
Hin daÀirebend û hin di dewwarHin silsilebend û hin di seyyar
Encumëifet encum in firûzanHeft þev di temam û heft-i rûzan
Bezma Sitiyê û cemà-i TacdînGêran bi vî rengî zîb û tezyîn
...:::: 130 ::::...
24. Daman-i àerûsê pakê gerdûn
Daman-i àerûsê pakê gerdûnDamad ko kir bi mihrî gulgûn
Ìarîtî bi rohniyê ko rakirÕem þubhetê øulmetê fena kir
Weqtê seíerî ji roj-i íeftêAgir te digo gihiþte neftê
Germiyyet-i narê qurbê meqëûdRakir ji wucûd-i àaþiqan dûd
Cemàiyyet-i xasê ateþ û badElbette dikit mirovî berbad
Ev àiþq û hewa ko bûne dildaþCan û dilî dê bidin bi þabaþ
Ëebra þewiìandî iftiraqêTêk ëoht qiran û iítiraqê
Deryayê meíebbet uþtulum kirAram û þekîb û ëebir gum kir
Meíbûb û muíib ji ferìê teþwîrHatin ko bibin bi þewqê teqdîr
...:::: 131 ::::...
Meþþaìe û mihreban û dayînÞoþbîn û meíarimê di Tacdîn
Mustewcibê weqt dîn mulaqatBermucib û muqteùayê àadat
MecmûÀê mubexxirat û muàìirMemzûcê muferriíat û muskir
Cam û qedeí û eyaõ û mexmerEv miskê zebad û àûd û mecmer
Mawerd û gulab û àiìr-i þahîEl-qiëëe ji mahê ta bi mahî
Esbabê neþaì û àeyþ û àuþretAlatê ëefa û óewq û ëuíbet
Ewçend kirin ewan muheyyaMeíùa mirî pê dibûn muíeyya
Araste bû àerûsxaneDîwar û der û àurûþxane
Rabûne ve xaëekî û xadimHindek di eqarib û meíarim
Þemàek bi temame muìellaÞemsek bi cemale mucella
Hilgirtine ser serê xwe reqqaëÎnane meyanê meclisa xaë
...:::: 132 ::::...
Þemàê bi zebanê íalê bêqalEvrengehe kir beyan-i eíwal
KÀey àaþiqê bêqerar û bêtabGer þubhê min î xwidan teb û tab
Rabe here íecleya àerûsêPabende bibe bi payebûsê
Þemàa te wekî te intiøar eÞewqa te li can û cismî nar e
Ëohtin te bes e miôalê þemàanBes þubhetê min bibare demàan
Ger àaþiq î rabe þubhê ferraþCanê xwe bide niôar û þabaþ
Ey saàiyê meqëeda ìewafêWey salikê menheca meìafê
Ew qible û keàbeya te meqëûdNêzîk-i te bû ye emrê meàbûd
Beyt û íecer û meqam û íucreSeày û ìeleb û ìewaf û àumre
Barî ji te ra kirin muqedderHa bûne ji bo te ra muyesser
Av î tu rewan be pêþ-i selwêÞêr î tu heman kerem ke xelwê«
...:::: 133 ::::...
Tacdîn ji ëûretê þemalêMeànayê meíebbeta þepalê
Zanî bi teÀemmul û bi idrakRabû ji cihê xwe çist û çalak
Yarê õem û þahiyan Memê jarVê ra bûye ëaíib û sileídar
Destê wî di dest û dil di dil bûBû íacibê derge þîr li mil bû
Tacdîn bi vî ìerzî çû serayêMem ma li derî digel duàayê
Lewra ko mexwuf bû ew mulaqatMelzûm e li àaþiqan muàadat
Ger qiëmê muíibb û ger íebîb înElbette bi dijmin û reqîb în
Hin dêw û hinek ji wan perî neHindek di munafiqê ademî ne
...:::: 134 ::::...
25. Zava bi edeb ko çû ji der dan
Zava bi edeb ko çû ji der danÞemàa ko li piþt íicab û perdan
Rabû ko ji pêþ ve çû xeramanKêþa li zemîn bi naz-i daman
Zulfê di xwe kirine pay-i endazDestê di xwe kirine ferq-i perdaz
Dêma ko bi nûrê Beyti l-eqëaQendîlê felek bi wê teyîsa
Mexmûrê õebûqê derdê hicranMuþtaqê ëebûíê weëlê canan
JÀewwel ve li àadetê mubahîDestê xwe dirêj kire ëuraíî
Noþî ji ëuraíiya þekerlebNoþîn qedeíek ji mey leba-leb
Mexmûr-i ko defià kir meya nabBêhn kir gul û sunbulê di têrab
Geh nêrgis û lale gah ëorgulReyían û binefþe gah sunbul
...:::: 135 ::::...
Têk têk ve didan û têk dibestinHin bûse didan û hin digestin
Ewçend-i bi yek ve radimûsanNobet nedidane hev li bûsan
Elmas û guher cebîn û dindanTebdîl bûyin bi leàl û mercan
Deryayê meíebbetê we kir cûþDest gerden û leb bi leb hem aõûþ
Medhûþ bûyin bi wê mudamêBêhiþ we ketin ji ser qiyamê
Qadir nedibûn bikin quàûdêGêr bûn bi yek ve bo sucûdê
Tekrar ji secdeyê ko rabûnEwçend-i bi yek ve herdu þa bûn
Þekker ji lebê di yek revandinËorgul ji ruxê di yek civandin
Terkîb kirin ji bo xwe gulqendTezwîc ko bûn bi yek ve dilbend
Sê roj û þevan bi dil peya-peyWan teþneleban vexwarin ew mey
Mustesqeyê þerbeta meya nabAxir ko nebûn bi þurbê sîrab
...:::: 136 ::::...
Keyfiyyet-i neþÀeya þerabêKêþane kemal-i iùìirabê
Ëafîóeqen û bedenþefafêKir meyl û meíebbeta zifafê
Sermest bi dest têk heristinBû gelte û gelc û daheristin
Dem lêk piçiyan û dem cuda bûnGeh têk hejiyan û geh di ba bûn
Dem ew didu bûn û gah yek bûnGeh cot û bi yek ve gah tek bûn
Tîra ko ji àacê ber hedef bûAmac bi ëefweta ëedef bû
Amac ko bû meíellê peykanDurdane bedel kirin bi mircan
Nebil hate ve neëil ma di wê daNesla xwe ji can û dil bi wê da
Peyweste bi roj eger bi þev bûWan ber ji meíebbetê bi hev bû
Hemware du serxweþê di serkeþVala dikirin li yek du terkeþ
Ger roj û eger þevê di reþ bûnEw herdu melek we pêk di xweþ bûn
...:::: 137 ::::...
Goya te digo du kîmiyagerMeþõûl bûyin bi àeqdê cewher
Ew rûí û cesed bi yek ve munùemNefseyn-i bi yek ve bûne mudõem
Inzalê legen nuzûlê ibrîqTeëàîd kirin bi qerà û inbîq
Memzûc-i þebîhê þîr û þekkerMexlûì-i wekî íeyat û Kewôer
Qetàa çu nebû ne xur ne xwabekWan bîr nedihat-i nan û abek
Ew hefte temam bûye gerdekAgah nebûn ji íalê ferdek
Õalib geriya li derdî ëiííetÕem çûn veþêrîn ji kerbê weëlet
Nageh seíerê, ji roj-i heþtêRiùwan meþiya ji nêv biíeþtê
Mem hêj wisa li ber derî bûDaÀim ewî ser li ser berî bû
Hêj ewî mesken asitan bûRojan û þevan we pasiban bû
Tacdîn ko ji gerdekê bi der ketRojek te digo Memê bi ser ket
...:::: 138 ::::...
Fi-l-íali we reng-i þadiman bûHemefserê ewcê asiman bû
Yarek te hebit meger we bîtinGer dê we nebit meger nebîtin
Yarê bi te ra bitin muwafiqËed xizmê di xaÀin û munafiq
Qurban bike qet mebê mixabinÇi d’kî bi kesan ko bêwefa bin
Qurban bide qet mebêje kî neBêkîn e bira, eger bikîn e
Yarê te ji bo te ra bira yeHem çav e ji bo te hem çira ye
...:::: 139 ::::...
26. Gava ji àedem Xwidê kir îcad
Gava ji àedem Xwidê kir îcadEv kewn û mekan ji nû ve bunyad
Mecmûàê mukewwenatê àalemÍetta ve xulaëe newàê adem
Eþya bi íeseb ëifat û efàalÎnane wucûd muxtelifê íal
Mewcûd kirin bi hev muàeyyenEùdad kirin bi ùud mubeyyen
Ev erù û sema beìîÀ û daÀirEv mulk û melek muqîm û saÀir
Ev nûr û øelam û kufr û îmanEv xuld û seqer biheþt û nîran
Ev barid û íar û reìb û yabisEv mîr û geda õenî û baÀis
Ev ax û hewa û agir û avEv leyl û nehar û sî û sîtav
Ev hecr û wiëal û þahî û õemEv mewt û íeyat û sûr û matem
...:::: 140 ::::...
Hin nûrmiôal û hin wekî narHindek di íelîm û hin di dijwar
Van ëadiq û rast û xêrixwahanVan qemëî û xwar û rûsiyahan
Van ehlê cehennem û àeóabanVan laÀiqê cennet û ôewaban
Nabînî ko pêk ve cumle ùidd inÍikmet çi ye, bo çi pêk ve nedd in
Lewra ko nebit eger texalufTemyîz meíal e, hem teàaruf
El-qiëëe, bi iqtiùayê xilqetMîrê bi kemal û àizz û rifàet
Ragirt-i ji bo xwe dergevanekFettanê zeman e ëeypiëanek
DaÀim li derê wî qapûcî bûQellaà û qelaþ û qawecî bû
Emma bi neseb ne merd bû ji BuhtanBelkî mutewellidê ji buhtan
àEëlê wî dibên ji Mergever bûMeíùa wî beþer bi þûr û þer bû
Navê wî munafiqî Bekir bûBelkî ji belûqiya betir bû
...:::: 141 ::::...
Mennaà û muóebóebîn û iblîsXeddaà û xeberbezîn û telbîs
Þagirdê þeÀameta wî þeyìanÞermende ji guhtina wî Buhtan
Bedçehre ji rengê dêwê kabûsBedfiàl û sitîzekar û salûs
Tacdîn digote mîr àeyanî»MîrÀim, bike der vî dergevanî
Ev laÀiqê dergehê te nîneEv kelb e nehîndir e bikîn e
Herçend ëeh û dergevan bira neEkôer ëeh bi mihr û bawefa ne«
Evrengehe mîr digote Tacdîn»Fiàlê di Bekir meger nizanîn
Em qismê emîr qismê aþ înPirfetl û ger în û pêþ û paþ în
Naçare ji bo me aþivanekLabudde ji bo me dergevanek
Hindî bi íukûmetê dikîn dewrGeh àedl e ji bo me kar û geh cewr
Herçend Bekir weledzina yeAþê me ji wî bi fetl û ba ye
...:::: 142 ::::...
Ev zumre ko øalim û àewan inSûbaþî û þeíne û dergevan in
Aþê di me øaliman digêrinDexlê di meøaliman dihêrin
Aþê me egerçi weqfê àam eGewrî tejî garisê íeram e
Wî garisî íariôek diçînitEv íariôe bo me dê hilînit
Ev àadete nîne xaëê mîranNabînî li ber derî feqîran
Wan jî hemî pasiban ji ëan inEw jî hemî qismê dergevan in
Sulìanê serîrê bêniyazîNabînî ji boyî karisazî
Hindî ewî rakirin selaìînDeh çend ewî çêkirin þeyaìîn«
Íaëil di ëeyê xwe mîr neborîTeàlîl didane ber ùerûrî
Mîrin hene ew ëeyê di tazîNadin bi àedaleyê di Tazî
Ew kînewer-i xebîô-i mudbirYeànî Bekirê bi dil muzewwir
...:::: 143 ::::...
Xewfa wî hebû bi xef ji TacdînDaÀim di dilê wî da hebû kîn
Weqtê ko bi dewlet û seàadetEv deàwete bû bi resm û àadet
Xef j’ ademiyan wekî àEzazîlMeíùa õereùa wî kiób û teswîl
Tenha wehe gote mîr di xef da»MîrÀim te Sitî qewî telef da
Ew cewher-i tac û tac-i cewherEw efser-i zîb û zîb-i efser
Ewrenge sezayê text û ewrengFerzane bi àeql û ferr û ferheng
Kisra bi keser ji boyî dînêFeõfûr bi õewr bo evînê
Qeyëer ji kurê xwe ra bixwestaXaqan ji pêþ ve dest bibesta
Hêja nedibû ewê tu erzanEvrenge he serserî bidî wan«
Mîr go »qe didim, eya bedexterTacdîn û Memê bi textê Qeyëer
Roja weko bûye ceng û perxaþTacdîn û Memê duëed qizilbaþ
...:::: 144 ::::...
Bi-l-cumle bi zirh û zend û binperÎnan ji me ra bi þîrê þeþper
Xaqan kî ye ez çi kim bi feõfûrNadim ez ewan bi rubàê meàmûr«
Melàûnî ko dî nebû çu teÀôîrEw mesÀele wergerande tezwîr
Go »qenc e heqîqeta humamanHemseng-i ëedaqeta õulaman
Roja vedixwin þerab-i belwaGava ko dixwin kebab û selwa
Çawa ne di þahî û ëefayêEwrenge di ìengî û cefayê
àAriù nebitin li wan tebeddulØahir nebitin ji wan teíewwul
Meíùa nekin ev quëûr-i xidmetQeìàa nekin ew futûr-i himmet
Ev zewq û cefa bibin muqabilEw ëidq û wefa bibin muàadil
Lê ùayià e himmeta kerîmanDer íeqqê nelaÀiq û leÀîman
Nakes ne sezayê genc û mal eNûres ne munasibê celal e
...:::: 145 ::::...
Menøûreyê nûresan þerab eMexmûreyê serxweþan xerab e
Pir àeqil divêt û pir teíemmulNûres bi meyê nekit teíewwul
MîrÀim, te nedî kurê SikenderDayê te neøer ji íeddî çû der
Roja ko Sitî te daye TacdînWî jÀalê xwe dayiye Memê, Zîn«
Mîr go »çi àeceb bi min nekir pirsYa ne qe nemaye wî ji min ìirs«
Go »ma tu nizanî ew kusan eMîrza ye ciwan e pehlewan e
Meydan diye wî, celew reva yeHerçî weko ew bikit rewa ye
Ìirsa min ew e bi kubr û kînêÌuõyan bikitin ji paþ-i Zînê
Deàwa nesebê bikit bi XalidQeëda íesebê bikit zewayid«
Mîr go »me ji dil hebû bi daxwazZînê bi Memê bikim serefraz
Ëondê dixwim ez bi rûíê walidÍetta bigihîte ceddê Xalid
...:::: 146 ::::...
Meíùa bi óukûrê neslê ademZînê bi jinînî ez qe nadem
Herçî ji serê xwe bûye bêzarHa Zîn û bila bibit xerîdar
Merdê ji ser û ruía xwe têr eBêxewf-i bixwazitin ko mêr e«
Íukkam bi baìin û bi øahirBêþubhe muþabih in bi agir
Øahir di spaíî û binûr inBaìin ji mudareyê di dûr in
Reímê ko dikin ji rengê roj inQehrê ko dikin cihan diëojin
Zinhar bi wan nekî tu bawerGer bab û pis î û ger birader
Xasma ko muqerrebê di bedxwahNêzîk bibin neàûóu bi-l-lah
...:::: 147 ::::...
27. Tacdîn û Sitî ko bûn bi hev þad
Tacdîn û Sitî ko bûn bi hev þadWeëlê kirin ew ji hecrê azad
Mem mayî di kuncê weídetê ferdNe yar û ne hemniþîn, ne hemderd
Hemdem ko nebin ji bo deman raHemderd nebin ji bo õeman ra
Õemgîn bi çi dê bikin teíemmulÞahîn bi çi dê bikin tewessul
Þahî û õeman divêt-i enbazDerdan û deman divêt-i demsaz
Unsiyyet-i àaþiqan sukûn eSermayeyê weíþetê cunûn e
Asûde dibin bi yekdu hemqalXasma ko hebin bi yek ve hemíal
Zîn û Sitî û Memo û TacdînVêk ra dikirin mudar û teskîn
Zînê ko dikir ji derdî efõanDengê Sitiyê dibûye derman
...:::: 148 ::::...
Gava weko Mem bi dil dinalîTacdîn dibûye íekîm li alî
Ev herdu ji herdiwan cuda bûnÇûn herdu bi meqëeda xwe þa bûn
Man Zîn û Memê di bêserencamBêmeqëed û bê murad û bê kam
Çil roj-i ne xur ne xwab-i ZînêSer ranedibû ji ser girînê
Xwîna dilî bû õida û xwarinHêstir bi xwe þerbet û vexwarin
Hemware bi roj, eger bi þev bûWê íal-i ji firqetê her ev bû
Rojan digirî, bi þev dikir ahEwreng geriya ùeàîf ew mah
Bedra rûyê wê bûye hilalekÌelàet dinima wekî xeyalek
Hemzad û heval û hemniþînanHemraz û emîn û nazenînan
Herleíøe digotinê bi riqqetKÀey serwê riyaùê baõê rifàet
Sersebz î û tazeberg-i bar îEvçende çi hêstiran dibarî
...:::: 149 ::::...
Hemþîre eger ji te cuda bûXweþ çû û bi hemserê xwe þa bû
Wê girtiye bo xwe ëebr û temkînEw þa ye li wê tu lÀêre õemgîn
Min beàdi õeman ji qelbî rakeTeþbîhê bi zulf-i ber vi ba ke
Çîn çîn bike ìurreyê di þebrengGul gul veke àariùê di gulreng
Zulfan veke da bibin muselselIklîl li cebhetê mukellel
Biskan tu ji xemriyan cuda keZulfan þe ke bi yek ve berhewa ke
Da sinbil û ëorgul aþina binReyhan û binefþe ìa bi ìa bin
Biskan biwerîne ser hilalanSewda ke di bekkeÀê bilalan
Dîsan bike xemriyan qedeínoþCeàdan veke Keàbe bit siyehpoþ
Ta xelq ji õerb û þerq-i ta ÞamÍuccac ëifet bibînin iíram
Pêwend bike pêk ve bisk û xalêÞîraze ke muëíefa cemalê
...:::: 150 ::::...
Serlewíeyê dêm bibit muóehhebAyatê Xwidê bibin muretteb
Da furqeÀê kafir û musilmanTeëdîq bikin bi neëëê Furqan
Van õemze û awirê di xwînxwarWan xencer û keyberê di dijwar
Zinhar, medî cewaz û ruxëetWan nîne bi kes çu rufq û reímet
MeÀóûn bike ìerreyê di ìerrarDa íukim bikin li þah û xundkar
Perdê tu ji ber gulan hilîneBêëebrê bilbilan bibîne
Xendan bike õunçeya dehanîNalan ke hezar di asitanî
Serxweþ ke li gerdenê guharanSersem ke cunûn û dîn û haran
Meyxur ke melan bi õenc û nazanÞêxan tu biþihîne ber berazan
Destûr bide bisk û zulf û xalanAgah bigêre ehlê íalan
Da murþidê bêìerîq-i haÀimSergeþte nebit wekî behaÀim
...:::: 151 ::::...
Inkar bikit ùelalê muìleqIqrar bikit bi ëûretê íeq
Fariõ ji tecelliya celalêQanià bi teëewwura cemalê
Fanî bikitin ewê wucûdêBaqî bibitin bi vê þuhûdê«
Evçende ewan digotin ev pendZîn pê nedibû ëebûr û xursend
Belkî bi neëîíet û bi pendanYekcar dikete bela û bendan
àIþq agir e nefíe ye neëîíetSir perde ye lewme ye feùîíet
Hindî ko ewan dikir melametWê zêde dibû ji wan nedamet
Eþkan nedidane çavî furëetAhan nedida dehanî muhlet
Da ev bi kelamekê xeber ditYa ew bi meqamekê neøer dit
Naëih fekirîn ko weàø û teqrîrNakin bi çu rengî nefà û teÀôîr
Mayin di teàeccubê ko ew mahEvçende ji bo çi ra dikit ah
...:::: 152 ::::...
Wan herwe qiyas dikir ko ZînêHer bo Sitiyê dikit girînê
Dîtin ko xeber hemî hewa bûnNaçar-i kirin sukût û rabûn
Zîn ma bi tenê digel õeman cotÕem lê civiyan ji bo õeman got
...:::: 153 ::::...
28. KÀey hemnefesê di bênewayan
KÀey hemnefesê di bênewayanFeryadiresê di pircefayan
Hemderdê dilê di derdimendanHemperdeyê sirrê mustemendan
Hemrazê dilê di dilbirînanHemxwabeyê xaìira íezînan
Hemkaseyê xwanê bêìeàamanHemmeþrebê raí-i telxikaman
àAþiq bi we waëilê cemal inSalik bi we naÀilê celal in
Wêraneyê dil we maye xalîQeì õeyri we kes nehin íewalî
Çawa dikirin ji bo xwe meàmûrMuìleq ji we ra me daye destûr
Dewlet bi we ye di darê dunyaRifàet ji we ye serayê àuqba
Õem lew me divên ko bawefa neNabên eve ìeílî û cefa ne
...:::: 154 ::::...
Roja reþiyan e yar-i canîYarê xweþiyan e þadimanî
Ko nîn-i çi àacil û ci acilÕemxwarî nebit ko têne íaëil
Íaëil bi we xweþ dibit li min dilBê genc-i õeman ji dil çi íaëil«
Geh gah dikir Sitî muxaìebEvrenge he ew melek muàateb
...:::: 155 ::::...
29. KÀey rûí û rewanê qelbê Zînê
KÀey rûí û rewanê qelbê ZînêNûra beëerê diyar û dînê
Hemþadî û hemcefa û hemdemHemleím û àiøam û cild û hemdem
Hemþîre û hemcenaí û hemserHembeyùe, hemaþiyan û hemper
Wey ìebià bi ìebàê min muìabiqIlla ko bi bext-i namuwafiq
Ëed þukir te bext bûye yawerÇawa te divê, we da te dawer
Ëed þukir, te bext-i bû musaàidÌalià geriya ji bo te ëaàid
Bextê min egerçi zêde reþ hatEv qismete bo me zêde xweþ hat
Teqsîm-i õeman ji bo mi ra bûTeqdîr-i ezel yeqîn wisa bû
Þahî ji te ra û õem ji bo minTacdîn ji te ra û Mem ji bo min
...:::: 156 ::::...
Õem çunko li ëûretê Memê neLew õem ji mi ra li ser õemê ne«
...:::: 157 ::::...
30. Dem þemià dikir ji bo xwe demsaz
Dem þemià dikir ji bo xwe demsazKÀey hemser û hemniþîn û hemraz
Herçend bi ëuhtinê wekî minEmma ne bi guhtinê wekî min
Ger þubhetê min te jî biguhtaDê min bi xwe dil qewî neëuhta
Derdê min û te ji yek biferq eEw ferq-i ji õerbê ta bi þerq e
Meþriq tu yî agirê te øahirMeõrib ez û baìinê min agir
DaÀim diëojit me riþteyê canTe naëojitin bi õeyri ezman
Pêht-i min li ser di dil pereng eCanê me digel perengê ceng e
Þewqek te li ser serî diyar eSewdayeke serserî diyar e
Ew þewq ji bo te ra zeban eEv pêht-i ji bo me ra ziyan e
...:::: 158 ::::...
Pêhta ji dilê me dayî ser serÍukmê dikitin li bayê ëerëer
Herçend-i bi þev dimînî bêdarËubían dinivî íeta ve êvar
Êvar û seíer bi roj eger þevEz her diëojim wisa li ser hev«
Geh gah-i ji dest-i dil birîndarNaçar-i dibû ji canî bêzar
...:::: 159 ::::...
31. Perwa nedikir bi ateþê õem
Perwa nedikir bi ateþê õemPerwane dikir ji bo xwe hemdem
KÀey ìaÀirê aþiyanê firqetWey bilbilê bositanê íirqet
Ey íuccet-i àaþiqê di ëaÀibWey mubìilê muddeàiyê kaóib
Merdane dibexþî canî erzanÍeyfa ko bi mir giran î lerzan
Nawesìî demek li ber hewayêNapuxte ìeleb dikî fenayê
Ew lez ji te ra gelek quëûr eEw lerze ji bo te ra futûr e
Bêëebr î û bêsukûn û bêtabLewra xwe dikî bi zûyî pirtab
Napuxteyê àeybeke temam eMeìbûx dibêjinê ko xam e
Puxte diëojin meger çu caranFanî qe dibin bi nûr û naran
...:::: 160 ::::...
Baqî digerin, wekî semenderWan cisim dibîte can-i enwer«
Wê cisimmunewwera melekrûíBeyùaqemera muqabeleti yûí
Yek óerre ji asiman û àerdanNedima ko nekit digel xeberdan
JÀev ademiyê di ëaíibeõraùMeíùa dikir iítiraz û iàraù
Fikra xwe dikir ji uns û cananSirra xwe digote bêzebanan
Ser ta bi qedem õerîqê õem bûNeqþê dil û can xeyalê Mem bû
...:::: 161 ::::...
32. Mem jî ji xeyal-i rûyê dildar
Mem jî ji xeyal-i rûyê dildarYeànî ko ji arezûyê dîdar
Bû dînekê dilpezîrê sewdaMecnûnekê bêneøîrê þeyda
Õalib geriya li àeqlî dehþetMûnis geriya li qelbî weíþet
Ne qabilê íeml-i daõ û derdanNe naÀilê seyr-i baõê werdan
Íaëil ko nebû wiëalê ZînêRaíet çunebû ji ber birînê
Lewra ko du teþneleb di bê gavBêtab-i bibin ji bo firek av
Nageh birijit ji asimanîSerçeþmeyê ab-i zindeganî
Yek teþne muradê dil hilînitYek soxt û her wisa bimînit
Yek kesib bikit íeyat-i sermedÊ dî diçite memat-i mumted
...:::: 162 ::::...
Tacdîn ko ew wiëal-i dest daEwreng li Memê melal-i dest da
Eëla ji õeman nebûye hêsaMeíùa bi kesan nebû muwasa
Qeìàa wî nebû li cih qerarekEëla wî nebû bi kes mudarek
Ew weqtê we ko diçûye pêþ mîrTe digo ko du saõe û pê di zincîr
Herleíøe ji derd û ah û wahêAgir digihande baregahê
Gava ko diçûye pêþ-i TacdînEw jar-i digel dilî bi nalîn
Nediþî bikitin mudar û ëuíbetNedibû bigirit qerar û ulfet
Naçar-i ji hêþetê diçû dûrHemderd-i dibû digel þeìê kûr
...:::: 163 ::::...
33. KÀey þubhetê eþk-i min rewane
KÀey þubhetê eþk-i min rewaneBêëebr û sukûn î àaþiqane
Bêëebr û qerar û bêsukûn îYan þubhetê min tu jî cunûn î
Qeì nîne ji bo te ra qerarekÕalib di dil te da ne yarek
Herleíøe te jî çi tête bîrêSergeþte dibî li rex Cizîrê
Ev þehre ye ger ji bo te meíbûbÍaëil geriyaye bo te meìlûb
DaÀim di dilê te da ne menzilDestê te li gerdenê íemaÀil
Hêja ji Xwidê tu fikir nakîHerroj-i hezar þukir nakî
Evçende dikî hewar û gazîÊdî çi muradekê dixwazî
Beyhûde çira dikî tu feryadAware diçî diyarê Beõdad
...:::: 164 ::::...
Ger ez bigirîm we ger binalimWÀer ez bimirim we ger bikalim
Herçî weko ez bikim rewa yeMeàqûl ji bo mi ra fena ye
Carek li dilê mi jî guzer keSerçeþmeyê çeþm-i min neøer ke
Derdê dilê min ko bêdewa yeÇeþm-i terê min çi ma-cera ye
Dîwane me, min perî bi der daEz Dicle me zenberî me berda
Wesìanî û Nêrgizî û SeqlanDerwaze û àUmmerî û Meydan
Van seyrigehan tu lê dikî geþtEz mame ji bo mi ra der û deþt«
...:::: 165 ::::...
34. Geh beíiô dikir digel ëebayê
Geh beíiô dikir digel ëebayêÞería õemê dil digote bayê
KÀey cisimleìîf-i þubhetê rûíDergahê beden li ber te meftûí
Ez hêvî dikim ko bê teweqqufRencîdeqedem be, bê tekelluf
Carek here suddeti s-seàadetGavek here sudreti n-nihayet
Ewwel tu bibûse asitanîPaþê here pêþ-i dilistanî
Emma bi tewaùuà û bi teàøîmËed mertebe iítiram û tekrîm
Aheste ji bo bike duàayêWabesteyê wê bike ôenayê
Þayeste bike tu iítiramêDestbeste vewest, bike selamê
Paþê íereket ke pêþ ve çapikÔiqlet negirî li ìebàê nazik
...:::: 166 ::::...
Ev name ko xwîn-i dil mîdad eEv ëefíe ko merdumek sewad e
Perdê melivîn ji ber cemalêTenha bide dest-i àerùiíalê
Zinhar-i di ba nekî niqabêGava ko dixwînitin kitabê
BêjÀê ji mi da ko PadiþahimBenden ana soyle Qiblegahim
Lew meìleàê nûr-i óu l-celal îLew menbeàê Kewôera zelal î
Lew menøer û meøhera ilah îEm bûne geda, tu padiþah î
Da bo me bi íeqqî mutteëif bîDer íeqqê me àedl û munteëif bî
Der dîde ji dîdeyê tewellaGeh gah-i bikî li dil tecella
Ev deÀb-i qedîm e padiþahanWan àam e neøer li pirgunahan
Wella gunehê xwe ez nizanimEmma me dilek hebû dizanim
Ew dil periyan ji min revayeEv pêlek e ew ji min cuda ye
...:::: 167 ::::...
Weqtê ko digel min ew teba bûËaíibhewes û xwedanhewa bû
Belkî kiribit xeìa û àuëyanInsan xuliqîn bi nuqë û nisyan
Ëedcar-i ko zêde pirgunah eLê sayeyê zulf-i te penah e
Ger qehir bikî li wî ceza yeWer àefû bikî àeceb àeìa ye
Evrenge bibêje ey ëeba tîzWan gah zemîn bibûs û berxîz
Ey bad-i ëeba bi íeqqê meàbûdGava weko tê ji pêþ-i meqëûd
Zinhar-i hinek ji xak-i dergahBîne ji mi ra digel xwe hemrah
Toza ko ji rengê tûtiya yeBîne bi xwe ra ko kîmiya ye«
...:::: 168 ::::...
35. Geh ceng dikir digel dilê jar
Geh ceng dikir digel dilê jarKÀey xaÀinê þermesarê õeddar
Kan qewl û qerar û àehd û peywendPeyman û qesem, yemîn û sûkend
Te digo ko digel te ëadiq im ezTe digo bi te ra muwafiq im ez
Te digo ko digel te yekdil im ezTe digo ko xwedanteíemmul im ez
Íeyfa, ko ziyade bêwefa yîWeyla, ko ne qabilê cefa yî
Qelp î, deõel î, bi dil neyar îPir çîl û çep î, xerab û xwar î
Ey ìûìiyê perweriþ þirîn îWey ìifl-i ìufeyl-i nazenîn î
Yarê xweþiyan bûyî meger tuQelbê reþiyan bûyî meger tu
Dilhay, kusan derûn-i ten haInëaf e tenê bihêlî tenha
...:::: 169 ::::...
Ev bilbil-i can-i di meíbesa tenMaye bi tenê miôalê Bîjen
Inëaf e bikî tu canî bedrûdDerwazeyê ten bigêrî mesdûd
Sirra di te da ji feyù-i can eNûra di zemîn ji asiman e
Ey dil, meçe bê çiraõ-i canîØulumat e, tu kor î rê nizanî
Meqëûd e eger ji bo te cananCanan te di canî da ne penhan
Lewra tu numûnedar-i óat îAyîneyê ëûretê ëifat î
Zinhar-i meçe li dû tewellaDa can nekitin ji te teberra
Çûna te dibîte xariciyyetTerka te dibîte rafiùiyyet
Xaric mebe da bibî tu daxilTerkê meke da bibî tu waëil
Refùê meke tu bi dil be sunnîMa baleke weyíek ente minnî
Ôabit be ko da ne naxelef bîDa waqif-i surrê men àeref bî
...:::: 170 ::::...
Herçend-i tu çûyî ber derê dostLê dost-i li nik min e, li wê post
Qedda te íebandî bo te dar eZulfa tu çivandî ew qenar e
Ceóba tu revayî can li bal eSurra tu fida yî ew xwemal e
Bawer te neyê li zulf û xalanMalî mede hindiyan bi talan
Pabende mebe bi tar-i gîsûSergeþte mebe bi qews-i ebrû
Herçend xelîl î ey belakeþGulzar li te dibîte ateþ
Teþbîh-i te ëed hezar-i bulbulËedcar bikin fixan û õul-õul
Perwaneëifet li pêþ-i werdanHerdem diëojim bi daõ û derdan
Ey dil te xwe daye ber hewayêQeëda te ew e bikî ëefayê
Emma ji ìebîb-i àiþq-i ëadiqMin zaniye bo te ra muwafiq
Perhîz-i ji qismê muþtehatanTeqwa ye ji van muleóóeóatan
...:::: 171 ::::...
Herçî ko muxalif-i hewa yeàEynê wî ji bo te ra þifa ye
Min pirsiye bêguman ji LuqmanXaëiyyetê þerbetan û luqman
Herçî ko þirîn e àeyn-i da yeHerçî weko ìeíl e ew dewa ye«
Ewçend-i ewî digel dilî gotNaçar-i dilê dilî bi wî ëot
Dûkel ji íerareta suweydaRabû tejî bû meíellê sewda
Rabû ve ji dil duxan û yeímûmReþ kir li serî dimaõ û xeyþûm
Neynîk-i xeyal-i bû mukedderAyîneyê àeqil bû muõebber
àEwrek te digo ji àerdê rabûEvrazî li asiman cema bû
Wî àewrî ji nîveka hinavanXwînbarî dikir bi herdu çavan
Seyla cegerê wesa li gurr hatGoya ko bi ser Erez ve gur hat
El-qiëëe ji àilleta di dil daSeylek we diçû Memê bi mil da
...:::: 172 ::::...
Þeììu l-àereb û Ferat û CeyíûnHersê te digo bi yek ve rabûn
Herçend ji hêstirê Memê jarÞîn bûn li rexê þeìî spîndar
Ëeíra Memê bûye ëeínê bistanSaíil bûye gulþen û gulistan
Wî bêdilî her li wê mekan girtWî bilbilî bo xwe aþiyan girt
Ew bilbil egerçi pirhewes bûZindan-i beden li wî qefeë bû
Vêk ra weriyan li wî per û balTêk da weþiyan ji wî xeì û xal
Qedda wî ye þubhetê ëenewberXwim bû, çeviya miôalê àeràer
Rûyê di wî gerçi her di ter bûnManend-i àuram-i lêk-i zer bûn
àAriù qewimî li neynikê jengRewneq çu nema li neqþê erjeng
àIþqê we nexweþ kir ew belakeþÍubbê we teles kir ew muþewweþ
Dêma wî nema çu ab û rengekNuìqa wî nema cewab û dengek
...:::: 173 ::::...
Ji ewwel ve li rex þeìî nexweþ ketÇil rojî temam-i þubhê leþ ket
àEql û xired û þuàûrê insanÍiss û íereket qiwayê íeywan
Qeìàa qe nema ji van çu aôarYek cuziÀ li nik Memê birîndar
...:::: 174 ::::...
36. Ëeyyadê þikar-i íusn-i exbar
Ëeyyadê þikar-i íusn-i exbarKir bo me ko serguzeþt-i iøhar
Go, rojeke xweþ bi feël û eyyamDewra feleka fena serencam
Ferraþê qeùa bi ëunàê qudretÕebra kiribû miôalê cennet
Meþþaìeëifet cihan-i dêrînTezyîn kiribû àerûs-i ayîn
Her yek ji newal û koh û deþtanReh þubhet-i goþeyê di bihiþtan
Her rewùe riyaùê xuld-i ekberHer çeþme ji àeynê ab-i Kewôer
Her koh ji rengê Ìorê MûsaJi enwarê tecelliyê teyîsa
Her nehir ji rengê ejdeha bûnHer sebze bi muàcizan àeëa bûn
Her dar-i ji feyùê nûbiharîTêk þuàle dida ji nûr-i barî
...:::: 175 ::::...
Her gul ji miôalê ateþê ÌûrYek miþàel-i bêquëûr-i pirnûr
Her murõ-i seíer bi xwe kelîmekHer ìuìî û qumrî yek nedîmek
Her nexil nidakunende hergahTeþbîhê þecer digo »ene l-lah«
Xergûþ û õezal û gor û ahûEv qaz û quling û kebk û tîhû
Ker ker diçêrîn li koh û deþtanRef ref difirîn di nêv bihiþtan
El-qiëëe bi iqtiùa zemanîBû firëet-i àeyþ û kamiranî
Feëla bigerin li geþt û seyranNêçîr bikin ji weíþ û ìeyran
Mîrê ko felek muìîà-i fermanGo »ëubíe nebûyî qewm-i Buhtan
Rabestî silah û gurz û þimþîrBi-l-cumle digel me bêne nêçîr
Íaùir nebitin kesek di ëeydêEw dê bimirit di bend û qeydê«
Xelqê ko íeta bi ëubí-i kaóibÍaùir kiribûn biëaì û ratib
...:::: 176 ::::...
Fecrê ko nemaye wan àelametRabû di wî þehrî da qiyamet
Mêran vekirin àuqab û bazîÞêran dibirin piling û tazî
Derrende û adem û behaÀimFerdek qe nema di þehrî qaÀim
Dam û ded û ademî û íeywanÌifl û ëebî aþvan û rezvan
El-qiëëe qebîleya ricalanFi l-cumle kesek nema di malan
Bû íeþirgehek li ëeydigahanÞefqet nekirin li bêgunahan
Ewçend-i ji weíþiyan dikuþtinGoya ko wuíûþ qeì nehiþtin
Derrende dewende û perendeHin kuþtî di girtî hin fikende
Çapikíerekat û nûciwananWan faris û kurd û pehlewanan
Derrende dirandibûn bi þîranPerrende birandin bi tîran
Meíbûb-i miôalê þehlewendanMerkebàereban xwidankemendan
...:::: 177 ::::...
Çewgan-i di dest digel gupalanAvêtine gerdenê di õezalan
Ew þêresiwar û bi berçengîXwînî kiribûn belek pilingî
Ewçend õezal ewan kirin ëeydEwçend piling ewan kirin qeyd
Êdî nediþîn digel xwe bîninBelkî nediþîn ji cih hilînin
Kuþtî ji xwe ra birin feqîranGirtî bi xwe ra birin emîran
...:::: 178 ::::...
37. Baõek we hebû Emîr Zeydîn
Baõek we hebû Emîr ZeydînBaxê Iremê diçû bi mizgîn
Herdewíe ji wî û her ìuyûrekYek qeëir ji cennetê û íûrek
Bo þûþtin-i dest û pê û çahvanKewôer kiribûn sebîl-i Riùwan
Hemser bi meqamê Sudre serwekManend-i firîþte her tezerwek
Teþbîhê Memê dilëenewberËed pare ji iþqê qedd-i àeràer
Narinc û turunc-i þubhê ZînêZer bûyî ji àilleta evînê
Sêv û ruìeb û enarê bistanLêv û óeqen û enarê pistan
Þimþad û çinar hemqedem bûnXweþ sayewer û àelîhîmem bûn
Zêrînqedeíê di mest lebrîzReyhan û binefþe cumle nûxîz
...:::: 179 ::::...
Mecmuàeyê xuùrewat û ezharÞîrazeyê selsebîl û enhar
Ëeína rezî, mucmelen kitabekHer qiìàe û feël-i, feël û babek
Goya bi edeb edîb-i tencîmSerëefíeyê baõ-i þubhê teqwîm
Cedwel kiribû bi íellê sîmabÞengerfëifet gulê di sîrab
Eìraf ji sinbil û reyahînElwan ji xuìûì-i sebz û miþkîn
Heryek dikirin beyan-i eíkamBextê siyeh û sefîd-i iàlam
...:::: 180 ::::...
38. Ew ahûyê ëeydgah-i weíþet
Ew ahûyê ëeydgah-i weíþetEw banûyê baregah-i Àulfet
Sergeleh-i õezal-i deþt-i derdanSergeþte nihal-i bax-i werdan
Pabesteyê qeyd-i àiþq-i xwînxwarËeyda ko Memê kirî birîndar
Dî þehr û meíelle cumle xalîXalî bûye kuçe û íewalî
Tenha û tehî ne baõ û bistanBêÀuns û perî ne, ëeín-i eywan
Zanî ko zemane bêeman eGo »rabe dilo àeceb zeman e
Furëet xweþ e da biçîne seyranCa seyr-i bikîn li weíþ û ìeyran
Kanî qe heyin ji wan-i hemderdLewra ko ev ademî ne bêderd
Ìeyrek me bihîstiye di baõanBextê wî reþ e ji rengê zaõan
...:::: 181 ::::...
Lê jar û ùeàîf û bêmecal eAþifteyê rûyê werdê al e
Rojan dikitin fiõan û zarîXwîna xwe dixwit þevê di ìarî
DaÀim dikitin fiõan û õul-õulHevdengê min e bi navê bulbul
Hemderdekê qenc e, ehlê íal eDermanekê derdê min li bal e
Ey dil, were da biçîn nihanîHêja ko heye me zindeganî
Belkî bi neëîhet û bi pendêAza me bikit ji qeyd û bendê«
Evrengehe got û bê teweqqufZîn hate ve baõî bê tekelluf
Agah-i nebûn ji wê çu deyyarNe daye, ne xadim û perestar
Meqëûd-i ewê ne àiþretek bûWê meíùê murad àezletek bû
Lew hate ve baõî ew perîzadDa têr-i bikit ji dest õeman dad
Her lale li sîne bûne daõekHer õunçe bi ëuhtinê çiraõek
...:::: 182 ::::...
Her dar-i li cismî bûne barekGulnar-i li qelbî bûne narek
Tenha ko xwe dî berek di des bûEw seng zebaneyê ceres bû
Dem dem we dida li deff-i mermerBêþubhe dilê beran dibû ker
Gava ko neøer dikir li avanXûnabe diçû ji herdu çavan
Ëeína rezî bû hewayê bulbulÞadab-i dikir bi ab-i gul, gul
Qedda ko bi rastîy-i ëenewberDêma bi ùiyayê mihr-i enwer
Ewreng dida li ax û àerdêEwçend dihesû di toz û gerdê
Axê dikir ax û ber dinalînDaran dikir ah, belg dikalîn
Herdem ko dikir ji derd-i yahûMiràat-i felek dikir siyehrû
Pejmurde kirin bi rengê sorgulEfsurde kirin bi dengê bulbul
Bilbil nediþî bibîte hevdengËorgul nedibû bibîte hevreng
...:::: 183 ::::...
Hindî ko di baõî da neøer kirBeísa xwe digel gulê di zer kir
KÀey þubhetê àaþiqan digergûnWey þubhetê min zerîrû zergûn
Bergê di we ëed newa hezar inHon bo çi zer in, ùeàîf û jar in
Yan þubhetê min di bê Mem in honLewra weko min di pirõem in hon
Bilbil bi gulê di ëor e meþõûlHon mayine þubhê min di meàzûl
Lewra di àelîl û derdinak inLewra di íezîn û sîneçak in
Hon qenc ji bo mi ra delîl inHon bo me di íalî da àedîl in
Xwiþkek me hebû, ji rengê ëorgulHilgirtiye wê ji bo xwe bulbul
Ha hêþtiye bo me àendelîbekMeírûm û sefîl û bêneëîbek
Ez jî ji óelîl û bêneëîbîZer bûme ji hicr-i àendelîbî
Dêma min e ëor e erõewanîZer bûye wekî we zeàferanî
...:::: 184 ::::...
Carek bidiya min ew bi dilxwahÊdî nedikir min ah-i bi-l-lah«
...:::: 185 ::::...
39. Herçî bibitin ji xêr eger þer
Herçî bibitin ji xêr eger þerBê daàiye nabitin muyesser
Ger weël e we ger qumaþ-i dîdarBê daàiye nabitin çu bazar
Ew daàiye cumle remz û íal inBelkî ji cenabê óu l-celal in
Qelbê te dibêjitin ko rabeEv saàete àeyn-i fetí-i bab e
Ew koh-i weqar û beír-i mewzûnàIþqê kiribû xefîf û mecnûn
Yeànî ko Memê merîùê bedíalÙiàfê kiribû ziyade pamal
Roja ko ji þehrî xel bi der ketSewdayê xiyal-i Zîn bi ser ket
Bîmarê bi derdê àiþqê sekranBê neùc-i mereù gihiþte buíran
Bû qelqeleyek di qelbê õemgînEëla nedibû di xanî teskîn
...:::: 186 ::::...
Naçar ji xanî ew bi der ketEw daàiye Xuùir bû bi ber ket
Ew Xuùir çi bû teþewwuqa dilEw þewq-i çi bû teàeþþuqa dil
Qelbê wî digel wî bûye baõîKêþan û keþan gihande baõî
Zîna ko þevê di reþ di ìarîHerdem bi fiõan û ah û zarî
DaÀim ji Xwidê dikir temennaMem rabit û bête nik bi tenha
Nageh fekirî ko Mem ji der hatBîmar Mesîí dî bi ser hat
Zînê ji evîn û þadimanîFi l-íal-i nema çu zindeganî
Bêhiþ kete ser çimen wekî gulËed pare ceger ji àiþq-i bulbul
Mem hat û teferruca gulan kirSeyrek li riían û sinbilan kir
Go »ey gul eger tu nazenîn îKengê tu ji rengê rûyê Zîn î
Ey sinbil eger heyî tu xweþbûReyían ji te bûyine siyehrû
...:::: 187 ::::...
Hon ne ji miôal-i zilf-i yar inHon herdu fuùûl û herzekar in
Ey bilbil eger tu ehlê íal îPerwaneyê þemà-i werd-i al î
Zîna me ji ëorgula te geþtirBextê me ji ìaliàê te reþtir
Bilbil ez im ey nikûserencamBeyhûde çira dikî xwe bednam
Gul yek ne tenê ko ëed hezaranGulþen diditin di nûbiharan
Meàþûqê ko miôlê wan gelek binHerçend ko íorî û melek bin
Ew nabine mûcibê çu derdanLewra ko heyin li cumle àerdan
Yek bit û nebit miôal û hemtaMestûr-i ji rengê Zînê àenqa
àAþiq bi çi dê bikit mudareBêëebr û mirin ewî çi çare«
Evrenge digo ji íalî õafilNageh fekirî ko pêþ muqabil
Zîna ko duëed perî perestarÍora ko Memo ji bo giriftar
...:::: 188 ::::...
Wê sebzeëifet li ser zemînêBêhiþ kirî darûyê evînê
Zîna ko þebîhê durr-i meknûnFi l-íali ko dî Memê cegerxûn
Bêhiþ kete ber piyan bêgavSerwî ko gihiþte ber piyan av
Õunçe ji xewa ëeíer vebiþkiftWê bûyî bi bilbilê xwe ra çift
Go »ev xew e ya nexud xeyal eEv xewn e ëeíîí e, ya beìal e«
Íaëil ko ji paþ-i ëed xeyalanXaëiyyet-i bûye zulf û xalan
Zînê ko gihande ber meþamêËeyd-i mirî zinde kir bi damê
Rabû ko li pêþedestê ZînêFek’rî ko du dest di destê Zînê
Man herdu gelek li pêþ-i yek lalNe nuìq û xeber, ne qîl û ne qal
Ewwel dikirin bi dest iþaretPaþê ko vebû li wan àibaret
Ewçend kelam bi yek ve gotinEwçend ji pêþ-i yek ve ëotin
...:::: 189 ::::...
Ewçend þeker bi yek ve rêtinEwçend lebê di yek dimêtin
Ewçend qedeí bi yek ve xwarinEwçend qeùa ji nû bijarin
Çeþm û leb û sîne gerden û dûþRuxsar û zeqin ber û binagûþ
Yêk yêkê bi dil ji yek dixwestinHin bûse didan û hin digestin
Ew teþnelebê d’ ji weël-i yek têhnGerden dikirin li yêk û du bêhn
Zîna ko bi rux miôalê þemàanPirþewq û ùiya û nûr û lemàan
Perwaneëifet Memê bi øahirCismê xwe û can didane agir
Geh geþ dibû agirê evînêPerwa nedima ji boyê Zînê
Herdu di wî íalî da àeyanîBê perde sera û bêniwanî
Wan dît-i di baõî da serayekAyîneyê Cem cihannimayek
Rabûn û meþîne þehniþînanRûniþtin û herdu nazenînan
...:::: 190 ::::...
Hicran dikirin ji ser þikayetWecdan dikirin ji nû riwayet
Dem ebirëifet íezîn û giryanGeh õunçe meôel leìîf û xendan
Herdem dikirin qeùa û sunnetFerùa weko bûse ne çi minnet
Herçend ko refià bûn-i tekellufLêkin eviþandibûn teëerruf
Ew gerçi hebûn ji hev bi hîvîEmma nediçûn qewî niþîvî
Íubba di dilan ji íeddî der bûSeríeddê øerafetan kemer bû
àIþqa ko ji ser íedê kemal eAva ko ji menbeàê zelal e
Elbette xwe dê bikit íirasetNakit çu qebûliya necaset
Ciwanî û bihar û baõ û meíbûbAya di dinê çi maye meìlûb
Xaëma hebitin evînê õalibLebteþneyê àiþq-i herdu canib
Êdî çi bibêjim, ez nizanimBilmez kî ne soyleye zebanim
...:::: 191 ::::...
40. Saqî mi bigir ko ez bi dest im
Saqî mi bigir ko ez bi dest imMexmûr im û meynexwarê mest im
Gava ko vexwar Memê û ZînêAxift li min cihê birînê
Em àaþiq egerçi meyperest inEmma ji meya elestê mest in
Ew mey ne wekî meya te al eEw mey ji cemal-i zu l-celal e
Ew íubb-i íebîbê pakióat eQinwan-i íedîqeyê ëifat e
Saqî bide min ji bo Xwidê raCamek ji meya te duh digêra
Her curàeyekê ejê bikim ìamYek neþàe bes e íeta serencam
Ew kêfeke meíù e bêkem û keyfEsrareke bêxeyal û bêìeyf
Da defià bikim xumar-i doþînHiþyar bibim ji xwab-i noþîn
...:::: 192 ::::...
Da þubhê Memê nebit ko õafilBêt mîrê ecel bi ser me àacil
Roja min e àumrî çûye êvarHêja nebim ez ji xwe xeberdar
Zîna hewesa dilê hewayêMin dabite nave xwe àebayê
Mîr hat li ser wî hinde àeskerZirna û nefîr û kûs û mehter
Dadî li ìebilxan û sazanÇawûþ-i ëeda û gaze-gazan
Pabendê bi àiþqê herdu ceyranDermande ji pêþ-i yek ve íeyran
Qeì seh nekirin ko ev çi reng eQeì guh nekirin ko ev çi deng e
Mîr go ko »vekin evan õezalanPabend-i mekin ewan þepalan
Têk berdine baõî wan wekî ìeyrDa em bikirin hero li wan seyr
Xelqê ko õezal û gor û xergûþXweþ girtî li ser mil û der axûþ
Anîn hemî mîr tejî rez kirAõul ko þivan tejî pez kir
...:::: 193 ::::...
Mîr gote ekabir û xewaëan»Tenbih-i bikin nedîm û nasan
Da çîn û demek di baõî rûnînLewra ko ji reítiyan zebûn în
Ew hatine der serayê àalîDîtin der û ban hemî di xalî
Emma ko derîçe têk kuþad inReng quràeyê texteyê murad in
Íaùir kete qelbê wî xeyalekZanî ko ne xalî ye ji íalek
Mîrê bi weqar û àeql û ferhengTacdîn û Bekir xwe dane ber çeng
Înane sera ko Zîn û Mem têGuh dane ëeda ko zîr û bem tê
Mîr hat-i bi ser ve dî Memê jarPal daÀiye balîkê di zertar
Kêþaye serê xwe wî àebayekÊvar e ne þemà û ne çirayek
Mîr go »kî ye ev di vî zemanîBê ruxset-i min di vî mekanî«
Zînê ko bihîst-i dengê nasîFi l-íali xwe daye bin libasî
...:::: 194 ::::...
Mem qeì ji cihê xwe ranebû, got»Ëeyda te li min dil û ceger ëot
MîrÀim, te dizanî ez nexweþ bûmÍetta ve duhî qewî nehiþ bûm
Îro me bihîst ko xel digel mîrTêk da bi tebayî çûne nêçîr
Ëebra me nema di nav nivînanRabûm û digel evan birînan
Naçar bi der ketim ji xanîNageh me xwe dî l’ vî mekanî«
Mîr go »nexweþan nehin ji bo qeydBarî te di baõî da çi kir ëeyd«
Go »ez ku bibêm bike tu bawerDawer bi mi ra ko bûye yawer
Min dî di vî baõî da õezalekEmma ne õezal-i bû þepalek
Ahûyê spî û çav di reþ bûnBiskin di siyah û bihin di xweþ bûn
Herleíøe ji nafeyê di tetarîËed bar-i ji ìurreyan dibarî
Ëeírayê Xuten tejî bitin miskYek ìa ye ji zulf-i wê û yek bisk
...:::: 195 ::::...
Herçend spî û çavbelek bûEmma bi qiyas-i min melek bû
Lewra ko tu hatî ew nihan bûHindî tu nehatî ew àeyan bû«
Tacdîn ji tekelluma wî zanîZîn hatiye ba Memê nihanî
Go »guh medine Memê ko dîn eMalxolî ye wî àeqil çunîne«
Iàraù kirin ji wî kelamîEàyan hemî vêk ketin temamî
Saqî û þerab û þemià xwestinDîwanekê íakimane bestin
...:::: 196 ::::...
41. Tacdîn fekirî ko bezme boþ e
Tacdîn fekirî ko bezme boþ ePirzewq û ëefa û àeyþ û noþ e
Mem zêde bi õuëëe û melal eÇû bal ve go »bira, çi íal e«
Emma bi iþaret û muàemmaPirsî û Memê bi remz û îma
Destê xwe ji hûçikê àebayêKêþa û àecayibek nimayê
Dîtin du kezî ji miþkê tatarManend-i du ser bi mehr-i þehmar
Gerdayî di paþila Memê daMem mayî di heybet û õemê da
Zanî ko qewî xirab e eíwalRabû bi lez û bezî û çû mal
Nageh bi õeùeb ko çû ji der daZanî Sitiyê digel xeber da
Gotê »te çi íal e, ey tehemtenTeàcîl çi ye kî ye te duþmen«
...:::: 197 ::::...
Go »rabe Sitî ko min dereng eÎro me digel vî malî ceng e
Ìiflê xwe xilaë ke dê biçit malMal bo min û ha ji bo te mindal
Sermayeyê àumrê zindeganîYeànî Mem û Zîn bi dilgiranî
Mayîne di werìeya belayêMin qeëd e ko ez bidim rehayê
Xel vedikujit agirî bi avêEz dê vekujim bi agir avê«
Mala xwe ji rengê qewmê ZerdeþtDa agir, û gaziya xwe raheþt
Agir ko digirte xan û mananWî girte bi gazî û fiõanan
Eqwam û qebaÀil û àeþairBi-l-cumle bezîne defà-i agir
Agah ko bûn emîr û õulmanXalî kirin ew sera û bustan
Ew jî ko bezîne wê hewarêWî muttehemî we gote yarê
»Tacdîn te dî çi reng eda kirMûsa li me beír-i õem ziwa kir
...:::: 198 ::::...
Rabe tu here íeremserayêDa ez çime agir û nidayê«
Zîn rabû we çûye xelweta xaëTacdîn ne ma ne cil ne palas
Esbab û tecemmul û defîneEmlak û cewahir û xezîne
Bi-l-cumle di riya birayî ëotinLew nav-i bi qencî tête gotin
Malî meíebîn tu ey nikûnamÍubba wî dikit mirovî bednam
Zinhar mebe li malî íariëLewra ko dibin ji dest te wariô
Cemàa wî ji bo te barê zeímetTerka wî ji bo te narê íesret
Roja biçî pêþedestê barîDestê te ji genc û malî àarî
Ev cennet û ev qumaþ-i dîdarEy muflisê axiret xerîdar
Kengê ji te ra dibin muyesserDê bêne te »mifliso, here der«
Reh þubhetê vê cihan-i fanîMift nadine pareyek ji nanî
...:::: 199 ::::...
Malî mede wariôan tu meccanGer dê te bivê hesaÀiya can
Wariô ji te ra kefenbihayîÍetta nekirîn didin hesayî
Hêja ko xweþ î telef bike malBi-l-cumle bide bi íusn-i eàmal
Yan ëerf bike miôalê TacdînPê nav-i ebed ji bo xwe bistîn
Yan pê bigire tu yarekê qencEw çêtir e bo te ra ji ëed genc
...:::: 200 ::::...
42. Sulìanê wilayet-i meíebbet
Sulìanê wilayet-i meíebbetSerxeylê eyalet-i meweddet
Gava ko ji mekmenê xulûëîBinimêt li textê dil cilûsî
Kengê dikitin qebûl-i estarÍetta àelema xwe nakit iøhar
Reh þubhetê padiþahê encumTabende ji ìaremê çiharum
Ji ewçend ìebeqatê asimanîJi ewçend mesafe û mekanî
Ji ewçend àenaëir û seíabanJi ewçend mewanià û íicaban
Naçar-i dikit nufûó-i her rûzElbette dibîte àalem-i efrûz
Ev padiþehê ko àiþiq nam eRojê bi wî nisbetek temam e
Ew jî qe venaþirit çu caranNaçar bi ker dikit sitaran
...:::: 201 ::::...
Razê di dilê Memê û ZînêSazê ko di perdeya evînê
Hindî negihiþtibû zebananNed’bû çu ziyan ji bo xwidanan
Miùrabê zebanê xelqê nasazBê perde ko bû terane perdaz
Zînê ne guneh, Memê ne sûcekAgah-i kirin buzurg û kûçek
Zengil bi devan gihan ve zengûlMeftûlê enamilan ji merõûl
àUþþaq íezîn û bênewa bûnXel teþne Íuseynê Kerbela bûn
Meclis bi newayê zîr û bem bûnMemlû ji hewayê Zîn û Mem bûn
Barê li cummazeyê ne bes bûÕemmaz-i di merteba ceres bû
Yeànî xeberê di herdu yaranNemmam û íesûd û íîlekaran
Ewçend di meclisan gerandinEwçend bi qemsiyan gihandin
Íetta Bekirê ji rengê iblîsËaíibõereùê xebîôê telbîs
...:::: 202 ::::...
Ew jî ji wî íalî bû xeberdarRabû ji cihê xwe ew õereùdar
Tenha xwe gihande xelweta mîrEl-qiëëe kir ew qeùiyye teqrîr
Mîr hate tehewwura bi õîretBû õerqeyê beírê fikr û íîret
Pirsî ji ewê xebîse salûsGo »ev xebera xilafê namûs
Em dê ku íeqîqetê àeyan kin?Serriþteyê tuhmetê beyan kin«
Go »emir bike Memê bixûninHon herdu di xelwetê ko rûnin
Mem àaþiqê ëadiq e bizan qencVê ra bileyîze tu bi seìrenc
Þerìê xwe ji wî bixwaze dilxwazDê keþif bibit íeqîqeta raz
Gava ko ewî dikî tu meõlûbBê rast bibê kî ye te meìlûb
Mem fihris û beìl û sîneëaf eXaëma bi te ra xwe bêxilaf e
Íubba di dilê xwe nakit inkarSirra xwe dikit ji bo te iqrar
...:::: 203 ::::...
Ôabitqedem e di vê evînêDê bêt-i ko àaþiq im li Zînê
Paþê tu yî ëaíibê kiyasetLaÀiq wî bibîn çi ye siyaset«
Íukkam ji cinsê þah-i mar inEëíabê sumûm û mihredar in
Mihran ko didin bizan ko zehr eMihrê ko dikin bizan ko qehr e
àAqil íeóerê dikin ji maranÕafil dibine muíibb û yaran
Herçend li nik bi àizz û naz îHerçend digel bi luÀb û baz î
CuzÀê bibitin ji te teõeyyurKullê dikitin li te tedebbur
Xaëma ko hebin xebîô û xennasBedxwah-i bexîl bin mine n-nas
Teíqîq-i xirabtir in ji þeyìanYa reb, meke wan qerîbê sulìan
...:::: 204 ::::...
43. Salarê mewakibê kewakib
Salarê mewakibê kewakibSerdarê ìewalià û õewarib
Sulìanê serîrê çerxê rabiàWeqtê weko bû ji þerqê ìalià
Þeìrencê mah û cundê exterBi-l-cumle li ser bisaìê exùer
Þehmaì kirin bi beydeqa nûrTe d’go hemî bûn di tûrî mestûr
Mîrê ko ji õîretê dilefkarÞêrê ji íemiyyetê birîndar
Íetta ëibeh xew nehate çavanSakin nedibû ji rengê avan
Rojê ko ji meþriqê nema nûrAfaq kirin ji øulmetê dûr
Mîr rabû û hate þehniþînêNêzîk-i serayê nazenînê
Rûniþt we gote pêþekaran:»Hon gazî bikin nedîm û yaran
...:::: 205 ::::...
Tenha ji mi ra Memê bixwîninTacdîn û digel biran mexwînin
Îro li Memê ezê õeùeb kimSûcek wî heye edê edeb kim
Nabit ko ji min bibin di õafilBi-l-cumle bi emrî bin di àacil«
JÀew paþ þihande nik xwe Mem xwendÍaùir kiribûn gulab û gulqend
Ewçend þerab û qend û þekkerEwçend gulab û misk û àenber
Înan û di meclisê gerandinKêfê di xwe ser bi ser gihandin
Encam-i tekellum û xeberdanKêþane bi saìirenc û nerdan
Mîr gote Memê bi kîn û kerbe»Îro me digel te ceng û íerb e
Rabe ji mi ra were muqabilBêþik bi te ra ez im mucadil
Þerìê me digel te ey serefrazHerçî te divê ji bo me dilxwaz«
Lê mîr ji kuran hebû ciwanekMeíbûbê zemane niktedanek
...:::: 206 ::::...
Yûsif ji melaíeta wî meícûbRustem ji þecaàeta wî meõlûb
Hemëuíbet û hemdemê Memê bûHemþahî û hemõemê Memê bû
Serdarê kuran bi navê GurgînFi l-íali xeber gihande Tacdîn
Ew beìil ko bû ji íalî waqifRabûn bi wî ra Çeko û àArif
Þêran verisand-i qeyd û zincîrHersê bi tebayî çûne nik mîr
Tacdîn ko digel biran bi meþ hatKeàbeyn ji bo Memê duþeþ hat
Fîl û rux û kerkedan ko hatinDîn mîr û muàellimê xwe mat in
Zanîn ko Memo bi bend û baz eMîr gote Memê »du destê taze«
Sê dest ji mîr birin temamîMufsid fekirî ji wî meqamî
Zîn dî ko li pencerê diyar eMihr e li mehê dikit neøare
Bedxwah binê çi íîle rakirEvrenge behaneyek eda kir
...:::: 207 ::::...
Go »bend û leyîz û cih bi dor inHon herdu cihan bi hev bigorin
Mem dê bibitin vê carê meõlûbÍaëil bibitin ji bo te meìlûb«
Mîr rabû û çû cihê Memê jarMem hate cihê ji pêþ ve dildar
Çavê di Memê ko dîn ruxê ZînMuft dane ji dest xwe fîl û ferzîn
Dil maye li pencer û þibakanHespê xwe dida l’ ciyê peyakan
Mîr bir ji Memê temamî þeþ destMem bû ji meya ji pêþ ve sermest
Mîr gote Memê »me bir xwe dilxwaz«Wî go ko »bibê, çi ye te daxwaz«
Mîr go »me õereù ne kesb-i mal eMeqsûd ji ìeyê me keþf-i íal e
Meìlûb ji leàb û bend û bazanQeì nîne bi õeyrê keþf-i razan
Þerìê min ew e bikî tu iqrarKanî di dinê kî ye te dildar
Herçî periya te dil li bal eÍorîëifet e melek miôal e
...:::: 208 ::::...
Ger laÀiqê te ewê bibînimMalê xwe bidim ez ji bo te bînim«
Ëaíibõereùê di weqtê furëetÌeàna xwe ji rengê defà-i tuhmet
Go »min diye ya Memê íebandîKîjek àereban e lêvdeqandî
Ser ta bi piyan reþ e wekî qîrNe laÀiqê beíô û xwestina mîr«
Ìeànê li Memê wereng eôer kirYekcar-i ji àeqlî bêxeber kir
Beíra dilî perde lê bi coþ hatNagam bi gazî û xuroþ hat
Go »qeì ne we ye wekî wî guhtîMîrÀim periya dilê me ëuhtî
Þehzade ye þehniþîn mekan eàEnqa ye bilind-i aþiyan e
Mîranî ye ew ji nesl-i pak eNûranî ye ew ne ab û xak e
Serdefter-i íor û nazenîn eHerçend melek-i bi nav-i Zîn e«
Mîr ev xebera xilafê heybetGava ko bihîst-i hate õîret
...:::: 209 ::::...
Wî gote qebîleya õulaman»Hon bo çi gelî nemekíeraman
Vî nakesî nagirin bi zilletDa ez bikujim ewî bi àibret«
Rabûne Memê duëed õeùenferMem rabû pê bi dest-i xencer
Tacdîn û Çeko digel birayîRabûn bi teàeëëub û tebayî
Gotin »gelî cundiyan, vewestinHon cumle ne serxweþ û ne mest in
Hon qenc dizanin em kusan inËaíibhiner în û pehlewan in
Panëed ji we íemle kin bi kerbanNadîne we nobeta çu ùerban
Gerçi we ecel bi dest me nîneEmma we gelek ji dest me dîne
Íetta ko bikin Memê giriftarSêëed ji we dê bibin birîndar
Íetta ne me hersiyan bi ker kinHon dê li Memê kusa neøer kin
Herçî kirî íakimê me fermanEm nabine maniàê çu íukman
...:::: 210 ::::...
Destê di me bestine li ber mîrHa gerden û dest û pê û zincîr«
Mîr rabû û dest û pê Memê bestTacdîn mirina xwe wê demê xwest
Emma çi bikit ji bo ne àar eCellad ne mîr e xundikar e
Mem girt û þihande pêþ-i serhengGo »íebs bikin di qulleya teng«
Hilgirtin û birne pêþ-i dizdarMeíbûs kirin di qulleya tar
Dîwanî û meclisî belav bûnBi-l-cumle ji bo Memê di meízûn
Dîwane ëifet bi ah û feryadHemyan dikirin ji bo Memê dad
...:::: 211 ::::...
44. Mihra felekê ezel àedîm e
Mihra felekê ezel àedîm eKîna felekê ebed qedîm e
Herçî weko ew ji àerdê rakitElbette wî dê di àerdê ra kit
àUlwê ji xwe ra àeyan dixwazitSuflê ji me ra nihan dixwazit
Nabînî, hero ko afitabêDavête muõareya turabê
Xasma ko digel qebîlê àaþiqHem xaÀin û xwar e hem munafiq
Elbette dilê me àiþqibazanEwwel dibitin bi õenc û nazan
Axir dikitin melûl û meÀyûsManend-i Memê zelîl û meíbûs
Davêjite meíbesê bi nakamDatînite merqedê serencam
Ew bextreþê leqeb li wî MemBê hemnefes û heval û hemdem
...:::: 212 ::::...
Havêtine çalekê bi zarîTeþbîh-i bi gorê teng û ìarî
Mekrûh wekî dehanê ejderMenkûr wekî Nekir û Munker
Rûniþt-i di wê ve àabidaneZindan li wî bûye çillexane
Ew cih li wî bûye çah-i NexþebEw Meh geriya hilal-i yekþeb
Ëofî ko gihiþte kuncê xelwetÞêxînî giha meqamê weídet
Geh þubhetê àaþiqan bi dilxwazGeh þubhetê àabidan bi daxwaz
Herleíøe digel kela girînêEvrengehe wî digote Zînê
KÀey miôlê íerareta õerîzîÎrohe di miërê dil àezîz î
Ëedcar hero li qelbê õemnakPîrahen-i ëebir min te kir çak
Geh geh çi dibit wekî ZuleyxaPirsa me bikî tu ey þekerxa
Leyla tu yî ez ji bo te MecnûnGulgûn ji te ra siriþkê pirxûn
...:::: 213 ::::...
Ferhad im ez û tu bo mi ÞîrînSeylab-i siriþkê coyê þîrîn
Dinya li me gerçi bûye zindanÎrohe tenê ez im musilman
Lewra ji devê nebiyyê murselBû ev xebere ëeíîh û mursel
Dinya ko biíiþt-i kafiran eMeÀwayê belayê muÀminan e
Herçend qewî muþewweþ im ezEwçend bi muþewweþî xweþ im ez
Ëed sal bigêrî min tu meíbûsMa ez qe dibim ji weëlê meÀyûs
Ëondê dixwim ez bi sûreyê NûrDêma ko ew e kitab-i mesìûr
Deh car-i bi íeqqê bejn û balêÇil car-i bi íeqqê zulf û xalê
Teíqîq bi afitabê ruxsarTeëdîq bi mahitabê dîdar
TeÀkîd bi qiblegahê ebrûTeàøîm bi secdegahê gîsû
Sed car qeëem bi herdu nûnanàEhda min ew e digel àuyûnan
...:::: 214 ::::...
Íetta remeqek hebit ji canîCana, tu di canî da nihan î
Hindî ko ji hecrê bêqerar imEwçend-i ji te umîdiwar im
Herçend ko mîr li min õeùeb kirEv qehre li min ne bê sebeb kir
Herçend xeberê Bekir wî guh kirEv cebr-i li min ewî bi cih kir
Lewra ko tu þah î ez geda bûmEz bo te ne kufû û hemliqa bûm
Tu mihircemal û mehcebîn îEvçende leìîf û nazenîn î
Ez xar û óelîl û xakisar imEvrenge ùeàîf-i dilfikar im
Perwane me ten mi daye agirËuhtî me bi baìin û bi øahir
Nîlûfer e dil tu afitab îTen þubhê kitan tu mahitab î
Ger ten birizit we ya bibit xerqWÀer dil bibitin di beír-i õem õerq
Íeqqê min e àedl e øulm nîneXaëiyyet-i agirê evîn e
...:::: 215 ::::...
Ev çale egerçi zêde kûr eEmma ji àedaletê ne dûr e
Ëofî me û ëewmeàeniþîn imXweþ ìalibê nûr-i rûyê Zîn im«
Íaëil qewimî meqamê »mûtû«Bermûcibê »qeble Àen temûtû«
Tezkiyyeyê nefs bû mukemmelTeëfiyyeyê qelb bû muíeëëel
Ayîneyê rûí bû mucellaNefs û dil û can bi hev muëeffa
Ew muàtekifê di dewr-i çalêHêja negihiþtî dewr-i salê
Belkî ne çil û ne erbeàînekØenna di dilê wî bû yeqînek
Meþhûd bûyin li qelbî enwarMekþûf bûyin li ber wî esrar
Ayîneyê dil we bû muëeyqelËûret we bi meàneyê mubeddel
Ew heykelê meìleba mecazîBû melàeb-i ìiflê àiþqibazî
Ev mumkin û ma-siwa sera-serFi l-cumle ji bo wî bûne menøer
...:::: 216 ::::...
Ev dar û ber û dewab û insanEv meàden û ev nebat û íeywan
Herçî ko bi dil wî lê neøer kirHerçî bi xeyal wî lê guzer kir
Her yek dinima ji bo wî ZînekMeþhûd-i ji her yekê yeqînek
Goya bi xwe ew reëedniþîn bûEw çal-i ji bo wî dûribîn bû
...:::: 217 ::::...
45. Zîna ko bi derdê hecrê õemgîn
Zîna ko bi derdê hecrê õemgînBêëebr û sukûn, qerar û temkîn
Hindî weko Mem nebûyî meíbûsHêja nedibû ji weëlê meÀyûs
Gava weko Mem gihiþte çalêUmîd nema ji bo wiëalê
Nezhetgeh û þehniþîn û eywanLê bûne íisar û íebs û zindan
Hindî weko þerbet û ìeàam bûnGoya ko li wê hemî íeram bûn
Canî nedikir çu xwab û raíetCismî nedidî çu tab û ìaqet
Ewreng ùeàîf û jar-i bûbûGoya ko bi cismî tar-i mû bû
Ew mû geriya ye zeàferanîTeþbîhê bi reng û rûyê Xanî
Þeb ta bi seíer seíer heta þebFariõ nedibû ji óikrê »ya reb«
...:::: 218 ::::...
Herleíøe digote çerx-i dewwarKÀey øalimê bêeman xwînxwar
Min qeëd û õereù digel te nîneAya te digel min ev çi kîn e
Dewrek te nekir demek ji bo minPir dî te meger Memek ji bo min
Nûrek di rûyê me kir te peydaËuhtin li Memê te pê suweyda
Þewqek di ruxê Memê te hil kirQelbê me bi wê te ëot û kul kir
Aya te çi meëleíet di min dîNîþan-i me da te yêkê cundî
Ewwel te kusan li min àeyan kirPaþê te çira li min nihan kir
Ëuhtîn te bi agirê firaqêKuþtîn te bi derdê iþtiyaqê
àAlem hemî bi yek ve þad û xurremDayîne min û Memê te meÀtem
Derdê xwe ji bo mi ra bibêjeJehra di dilê xwe da birêje
Yûsif te li min þihande çalêHiþtim te di vê xirabemalê
...:::: 219 ::::...
Yeàqûb ëifet íezîn û nalanËebra dil û can te bir bi talan
Ez mayime her wekî ZuleyxaBê Yûsif û bê murad û meÀwa«
Geh þekwe dikir ji bo Memê jarKÀey Yûsifê bêguneh giriftar
Da fikir nekî ko raíet im ezDa øen nebirî bi ìaqet im ez
Wellah qeëem dikim bi barîRojê di spî þevê di ìarî
Nînin ji mi ra çu xwab û xwarinIlla ko du dîde xwîn dibarin
Bîdarî ye ëenàetê du çavanXwînxwarî ye xwarina hinavan
Ey qibleyê qelbê min, bi dilxwahWey keàbeyê can bi Keàbetu l-lah
Herleíøe ji destê firqeta teHerweqt-i ji derdê íesreta te
Ëed ah û duëed enîn û efõanBêgav-i me tên ji nêv dil û can
Evrenge ye íalê min þeb û rûzÍalê te kusan e ey dilefrûz
...:::: 220 ::::...
Zindaniyê min te kî celîs eSewdaÀiyê min te kî enîs e«
Ey dil tu ji qelbê min bi der kevWey can tu ji bo dilî bi ber kev
Hon herdu herin Memê bibîninLê yek xeberê ji bo me bînin
Ey dil tu ko lê dikî selamêZû bîne ve bo mi ra peyamê
Kanîn bi çi íal e ew giriftarDanîn çi xeyal e ey dilefkar
Kanî li me aþ e ya ne zîz eBaxê wî bihar e ya peyîz e
Xweþreng û leìîf e þubhê ëorgulYan jar û ùeàîf e miôlê bulbul
Eywan li me bûye darê miínetZindan bi me bûye baõê cennet
Xweziya ko li min õeùeb kira mîrManend-i Memê bi õull û zincîr
Ez jî biþihandima wê çalêRojek veketa li min ji salê
Carek bidiya min ew giriftarDerman bikira min ew birîndar
...:::: 221 ::::...
àUmrê min egerçi yek remeq bûÍeqqa ko mirin ji bo me íeq bû
...:::: 222 ::::...
46. Eczayê kitabê àiþqibazî
Eczayê kitabê àiþqibazîËeííafê mucelledê mecazî
Þîraze û cuzÀ û bend û terkîbEvrenge kirin bi neøm û tertîb
Go, Zîn û Memê di naziperwerdGava wehe der vebûn li wan derd
Ew derd we bûne beír-i ateþEw ateþê õem we bûye serkeþ
Xelqê ko hebû ji àiþqê teþwîrWî agirî kir li wan we teÀôîr
Meàlûl bûyin hemî bi derdanYekcar bi der ketin ji perdan
Xaëma ko muwafiqê di dêrînHemëuíbetê wan Sitî û Tacdîn
Derdan we li wan ji nû ve serdanÊdî nedihate jê xeberdan
Herçend ko ew ji van cuda bûnDîsan bi wî derdî mubtela bûn
...:::: 223 ::::...
Derdê Sitiyê xeyal-i Zîn bûTacdîn ji õema Memê we dîn bû
Herleíøe digel biran bi þer bûQeëda di dilê wî ev xeber bû
Rabit bi õeùeb biçîte pêþ MîrDaxwaz bikit Memê bi teqëîr
Carek biçitin Memê reca kitSûc û gunehê Memê tika kit
Da mîr ji wi ra birayî berditYa ev ser û malî tê bi der dit
àArif wehe gote Ristemê Zal»Ev emir bi min meíal e bê qal
Bê ceng û cidal û bê tehewwurQeì vî þuõulî mekin teëewwur
Ev meàreke nabitin bi dîwanEm mane û ëubíe ëeínê meydan
Ya qenc ew e em ëube siwar binHersê bi silaí û kar û bar bin
Çarane û cewþenan di ber kînZendane û meõferan li ser kîn
Gurzan bihejîn riman bibazînEvrenge Memê ji mîr bixwazîn
...:::: 224 ::::...
Ya dê bi kutek Memê xwe berdînYa cumle bi merdî ser bi der dîn
Ger wî bi vî rengî Mem reha kirDerdê di dilê me wî dewa kir
WÀer mayî muëir li ser àinadêEm dê bikirîn we reng cihadê
JÀewwel ve biçîn Bekir bi ker kînWî mudbirî jê re der bi der kîn
Her berderekê gurek li ber bitXeëmaneyê qenc ser bi ser bit
Mîr er ji wi ra bikit teàeëëubRabit li me ew bikit teõellub
Aþê ecelî wisa bigêrînTeþbîhê íeban seran bihêrîn
Buhtane bikirîne reqë û govendDa bêne temaþeyê þekerxend
Gava weko dest bidîne íerbanMeíbûb-i temaþe kin li ùerban
Herleíøe bibêjin ew perîzadDestê di we ey ciwan merîzad
Hindek bigirîn hinek ôena kinHindek bikenin hinek duàa kin
...:::: 225 ::::...
Dildar neøer bikin ji burcanDurdane bi der kevin ji durcan
Þehzade ji penceran neøer kinGulpîrehenan di ber xwe ker kin
Herdem bibihên ji nazenînanËed medí û hezar aferînan«
Tacdîn xebera birayî guh kirMuíkem di dilê xwe da bi cih kir
...:::: 226 ::::...
47. Serëubíe, ko þehsiwarê efleq
Serëubíe, ko þehsiwarê efleqEþheb ko kiþande cayê ebleq
Edhem di ìewîleyê nehîn kirEþheb ji xwe ra ji nû ve zîn kir
Gurzê xwe yê ateþîn deranîTîõê xwe yê zerfeþan ko danî
Dunya ji mehabeta xwe zer kirTîõ û kemera çiyan bi ker kir
Tacdîn û biran ji xelqê li alîXwestin bi dilê xwe wan íelalî
Kêþane derî bi reqs û bazîRexþê àerebî semendê tazî
Mismar kirin bedû ji õefletHiþyar kirin àedû bi ëewlet
Meydan bi dewan kolan bi destkorGoya vedidan li dijminan gor
Tacdîn ji tewabiàê xwe yek pîrTeàyîn kir û zû þihande pêþ mîr
...:::: 227 ::::...
GotÀê here bêje »mîr û aõanBînende venakujin çiraõan
Mîrê me egerçi dûribîn eÎro wî di çavî nûr-i nîne
Em çar bira hebûn di ëadiqHerçar li xidmeta wî àaþiq
Inëaf e ko zêdetir ji salêMem mayiye bêxwidan di çalê
Dijmin li me þa ne dost-i õemgînFerù e mirina Çeko û Tacdîn
Mem gerçî ko zêde pirgunah eLê àaþiq e, àiþiq padiþah e
Íukum tu meke li padiþahanØulmê tu meke li bêgunahan
Em hêvî dikin Memê reha ketDerdê di dilê Memê dewa ket
Em çar bira ne çar-i dîwarErkanê seàadeta wî herçar
Herçar serê di me wekî goÇewganê iradeta wî kaþo
Ya meëleíetê ji bo me çêkitYa ne ji me ra Bekir verê kit
...:::: 228 ::::...
Da em xeberan ji bo wî bêjinDerdê di xwe em li wî birêjin
Rûmet me nema li rûyê àamêDê neqil bikîn biçîne Þamê«
...:::: 229 ::::...
48. Teqrîr-i ko kir temamî qaëid
Teqrîr-i ko kir temamî qaëidWaqif geriya bi íalî íasid
Zanî ko ji bo wî ra xirab eGo »àefû ji bo Memê ëewab e
MîrÀim me nego ji bo te pêþînTacdîn û biran ji xwe meêþîn
Zînê bide wan we ya bikuj minYan ew bi te ra ne xeëm û dijmin
Ya qenc ew e qeì nekî tekellumTacdîn ji te nakitin tewehhum
Bêjê me fida kirin Mem û ZînTezwîc kirin me dane Tacdîn
Øahir meke tu vê àinadêCarek vekuj agirê fesadê
JÀew paþ-i tu bêxe weqt-i furëetZinhar medê eman û muhlet
Xeëmê ko neþî bibî muqabilDerman çi ye þerbeta helahil
...:::: 230 ::::...
Lew lazim e íakiman du fincanYek xaëê xerab û êke qencan
Da yek nexweþan ji bo wî xweþ kitYa dî ji wi ra xweþan nexweþ kit
Yek canî ji dijminan cuda kitYa dî miriyan ji nû ve rakit
Kerba xwe meke tu aþikaraYa qenc-i ew e em bikîn mudara
Þolin hene ew bi kerbê nabinLewra ko bi zor û ùerbê nabin
Ustadî divêtin û teemmulIxfaÀ û teõaful û teíemmul
Ewqatê zemane, gûne-gûneBarî ji me ra kirin numûne
Yeànî þev û roj û ëubí û þam inHin rohne ne hin ji wan øelam in
Em jî di leyalî û neharanDa bên bi nihan û aþikaran
Hin øahir û hindekan bi xef kînRakîn hinekan hinan telef kîn«
Wî mulíidî þîr wisa seqa kirMiërî ji xwe ra wisa bira kir
...:::: 231 ::::...
Pend û õeleì û xilaf û yalanBend û seqeì û õilaf û kalan
Teënîà kirin wî hinde teþnîàBestin wî li þîrî þubhê terëîà
Ew þîr li bin serê xwe danîEwreng-i veþar kes-i nezanî
Mîrê weko dil bi kerbê ëotîHerçî ko Bekir ji bo wî gotî
Bawer kir û gote merdê qaëid»Ey pîr, meke tu fikrê fasid
Ger fewt bikim cemîàê ferùanTacdîn ku didim ji dest xwe erzan?
Min þewket û ëelìenet bi wî neEv þuhret û þanê min ji wî ne
Ev nam û nîþan û ev meqameBê xaìirê wî li min íeram e
Ew rustem-i gêw e, lendeha yeGencîne me ez, ew ejdeha ye
BêjÀê bi dilê xwe min Mem û ZînHerdu bi íelalî dane Tacdîn
Bêwec ji min tu bûyî weíþîDaxwaz te kir ko min nebexþî
...:::: 232 ::::...
Tacdîn û Çeko bi àizz û naz inDê her we bitin wekî dixwazin«
Qaëid ko rewane bû ji pêþ mîrTeqrîr ko kir temam-i teàbîr
Þêrê dilþer we bûn mulaÀimGotin »dem û dewleta wî daÀim«
...:::: 233 ::::...
49.Êvarê ko asimanî menqel
Êvarê ko asimanî menqelDanî û li wan veþar-i meþàel
Yeànî ko vekuþt çiraõê zerrînWergirt-i ji nû libasê rengîn
Mîrê ko hemîþe þad û xurremGoya ketibû libasê meÀtem
Wî bextek-i rûsiyah-i melàûnGava ewî dî emîr-i meízûn
Go »õem mexwe ey çiraõê dewletGer àumir bidit ji bo me muhlet
Ev kerb û elem eger te navêZînê û Memê ji dil xwe bavê
Ew herdu ne, baàiôê fesadêEw bûne sebeb ji bo àinadê
Ger ióin bidit ji bo mi ra mîrEz dê bikujim Memê bi tedbîr
Tacdîn û biran bi þerbetek zehrTu d’þî demekê ewan bikî qehr
...:::: 234 ::::...
Emrê ko dibit tedarik asanAgeh meke pê tu xelq û nasan
MîrÀim, tu here bibêje ZînêMem ëuhtiye agirê evînê
Mem teþn e tu ab-i zendegan îMem murd e tu canê cawidan î
BêjÀê ko here Memê derîneMin dayiye te, ji bo xwe bîne
Min zaniye Mem ziyade jar ePerwane ye meqëeda wî nar e
Gava ko neøer bikit li ZînêTeíqîq e ko nakitin çu jînê
Fi l-íali dema ko wê bibînitBawer meke ew bi rûí bimînit
Mem ger bi vî rengî zû fena bitDê keþmekeþ û nizaà-i rabit«
Mîrin hene àaqil in, àezîz inLê sadedil in di bêtemîz in
Ew sade ji bulh û natemamîDil nadine menþeÀa kelamî
Wan dil guh e, guh bi dil ve nîneReþçav in û merdimek spî ne
...:::: 235 ::::...
Herçî ko dibêjinê õereùdarBawer dikin ew bi rastiyê xwar
Nabên »eve qenc e ya xerab e«Nabên »eve xeìÀ e ya ëewab e«
Qaëirneøer in di bêteemmulÍaùirõeùeb in di bêteíemmul
Eõleb dibin ew bi àeqlî meõrûrEkôer digerin ji daniþê dûr
Bedxwah û bexîl û bedsigalanBedeël û sefîh û bedfiàalan
Tînin dikine refîq û rehberBednam dibin wezîr û serwer
Dispêrine van kesan umûrêEw têxine dewletê quëûrê
Mîrê di bi dewlet û firasetËahibþefqet-i xwidansiyaset
Ew her kesekê xwidan-i nakinÍetta weko imtiían-i nakin
Çil car-i dikin yekê mucerrebPaþê ewî dê bikin muqerreb
Ev mîr û wezîriya cihanîEv begme gizîriya zemanî
...:::: 236 ::::...
Herdu bi miôal-i yek leyîz inHerdu di beìal û bêtemîz in
Íetta weko kerr nebî tu el-íeqKengê dibiye wezîrê muìleq
...:::: 237 ::::...
50. Tedbîrkunende pîrê àaqil
Tedbîrkunende pîrê àaqilEvrenge he bû ji bo me naqil
Go, mîr bi muþawirî û rayêWeqtê weko çû íeremserayê
Zîn gazî kir û li ba xwe danîEw perde ji ser serî hilanî
Go »bêdiliya Memê me bes kirAzerdenî min li wî àebeô kir
Cewr û sitema ko min li wî kirEw cewr te kir, sitem ewî kir
àIþqa te ji wî àeqil revabûÞeyda û cunûn û mubtela bû
Zanî ji íekîmekê me tedbîrDîwane dewa dibin bi zincîr
Lew min bi õeùeb þihande çalêEw íebis li wî gihande salê
Da àiþq bikit kemal-i íaëilÍubba we nekit wiëal-i baìil
...:::: 238 ::::...
El-íal-i dema bi qelb û canîMiqdar-i meíebbeta we zanî
Hon herdu di merteba kemal inMeqbûl in û qabilê wiëal in
Mem àaþiqê sadiq e bi tehqîqQelbê me dikit ji bo wî teëdîq
MeÀmûr e bi emrê padiþahîMeàóûr e bi àuórê bêgunahî
Herçî ko li wî bikit àitabêElbette dibînitin àiqabê
Íusna te ye ew kirî giriftarÍubba te ye ew kirî birîndar
Tîra wî li dil ketî te lê daEw darûyê bêhiþî te pê da
Ew surme di çavê wî te kêþaÍetta tu nedî wî dil neêþa
Zulfa te li dest û pê wî bestîàEqrebëifeta dilê wî gestî
Ìoqa te li gerdena wî danîDava te veda li qelb û canî
Çawa vekirin te herdu ahûBerdane feqîrî herdu cadû
...:::: 239 ::::...
Dîsan tu here digel xeber deQeydan tu veke ji bo xwe berde
Ey õunçeyê naþikefteÀê sorgulBiþkîn qefeëê derîne bulbul
Ew têhn e tu kahniya ferat îEw xest e tu çeþmeya íeyat î
Ew teþn e tu ab-i zindegan îEw murd e tu canê cawidan î«
Ew perdegiya ko pirhewa bûMeùbûì-i di perdeya íeya bû
Ew perde biray ko lê hilavêtXwînê di dev û gepê we havêt
Zîna ko diëed birîn li cergêÇû íalet-i fewt-i þadimergê
Beíra ko ji cunbuþa hewayêMeífûø-i bi perdeya íeyayê
Íaciz ko hewa reva ji mabeynBerzex ji íeya nema di beíreyn
Ew qulzim-i õem kelî bi ser coþSer coþ û kelî yû perand-i serpoþ
Serpoþ perî ji dilê pela xûnHavêt-i wekî Ferat û Ceyíûn
...:::: 240 ::::...
Goya hejiya hezar-i bîþeMey bû rijiya ji qelbê þîþe
Mîrê bi õereù ketî li ZînêEwreng-i reva kela girînê
Íaùir ji dûyê kebabê ulfetGeriya wî di çavê eþk-i þefqet
Fewwareyê meríemet bi kel hatBêgav-i girî ewî digel hat
Ewçend girî bira digel wêÍetta ëubeh her we man di xelwê
Zîn õerqeÀê xwîn-i dil wekî gulMîr lê digirî miôalê bulbul
Meírem hemî vêk ketin li ba wanBi l-cumle bezîne dest û dawan
KÀey xusrewê heqþinas ê àadilNaíeq tu ji bo çi bûyî qatil
Zîn gulbun-i baõê àiëmetê bûZîn serw-i riyaùê àiffetê bû
Pakîzedira ëedef ji her canLaÀiq te nebû bigerî mercan
Nazikbedena leìîfe meàëûmBêcurim bikî ji àumrî meírûm
...:::: 241 ::::...
Evrenge di xak û xwîn tu rakîBêsûc ji can beden cuda kî«
Mîr go »mekirin xeyalê baìilEw bêhiþ e ez nebûme qatil
Zînê dikujim meger bi àemdaÌûba ye di cenneta íerem da«
Ehlê íeremê bezîne ser wêCobar rewan kirin li ser wê
Bû þîwen û þîn di xan û mananFeryad gihane asimanan
Yek hat ji der ve nagihanîGo »Mem mir û dawe zindeganî«
Zînê mirina Memê bi guh ketGoya miribû ji nû bi ruí ket
Rabû, fekirî di çar kenaranDî mîr digirît þubhê baran
Xelqê íeremê xewaë û àamîMatemzede bûne bi-t-temamî
Go »ey sebebê seàadeta minBêkêf-i mebe di deàweta min
Ey þah te daye ruíî ruxsetFewta xwe wî dî ji bo xwe furëet
...:::: 242 ::::...
Can çû û bi canî mutteëil bûEw rûí bi rûí-i muùmeíil bû
Íetta ko nebû ji dev te iqrarEw mayî di íebs-i ten giriftar
Teþbîhê Memê melûl û meíbûsBo íifø-i riùa û nam û namûs
Ew lew nediçû íeta ve îroMabû li jivaniya te gîro
RûíÀim te ji dil dema riùa daÞahÀim te di mulkê ten ëela da
Cismê min î bênewa giran bûRûía min e natiwan rewan bû
Deríal-i ji qalibî bi der ketÞewqek ji ruía Memê bi ber ket
Wan terk kirin serayê fanîEw çûne cihanê cawidanî
Herçî ko qebûl nekit mekananDê seyr-i bikit di lamekanan
Hon vê seferê õeleì mexûninÞahid ji me ra muqerrebûn in
Gava weko can ji ten rewan bûCanan ewî dît û can bi can bû
...:::: 243 ::::...
Íaëil ko ji paþ-i ittiëalêEw pertew û meþàela cemalê
Gavek sekinîn û muìmeÀin bûnÍîna ko bi yek ve muÀtemin bûn
Ew qeìre di qulzima ëifatanEw zerre di beíra muhlikatan
Dem hatine saíilê fenayêGeh çûne bi ser íedê beqayê
Fi l-cumle ji merkeza turabêEw zerre gihane afitabê
Qeìàa ne bi ittiëal û teílîlMeíùa ne bi infiëal û teíwîl
Wan rê ko birin bi canibê óatBaqî geriyan bi óatê óerrat
Nînin àeceb ev xeber ji bo minHon vê mekine hiner ji bo min
Þêxê we ko ez bi dil murîd imEw ruíirewan e ez qedîd im
Herçend-i li ba we navê Mem bûLê padiþahek àelîhîmem bû
Bû laÀiq-i ferr-i padiþahîMeqbûl-i teqerruba ilahî
...:::: 244 ::::...
Qelbê wî ye wadiya muqeddesRûía wî bi nûr-i íeq muqebbes
Hilgirtim û bir’me Ìûr-i SînaBînende kirim digel xwe bîna
Îname derê ji vê íicabêEv zerre gihande afitabê
Íîna ko bi can min ev sefer kirEv can mi ji canfiroþ-i qer kir
Herçend-i ko øahir »iqleàî« gotÍaùir wî di pey ve »irceàî« got
Lew hatime da bikim we raùîMerùiyye bibim li pêþ-i qaùî
Da ez bikirim digel we tewdîàDa hon bikirin digel me teþyîà
Dîsan vegerim ji ba we reqqaëMurtaù-i bibim bi cenneta xaë«
...:::: 245 ::::...
51. Zînê ko nimane wan keramat
Zînê ko nimane wan keramatEvçende menazil û meqamat
Rûniþt û weëiyyeta xwe bo mîrEvrenge he kir beyan û teqrîr
KÀey padiþehê ruhan û qelbanHemþîre bûyî fida û qurban
Qurbane te bin hero diëed ZînEz hêvî dikim nebî tu õemgîn
Roja weko bir me Mem ji bo xweBi l-cumle birin me õem ji bo xwe
Menëûr bûyim li kiþwerê õemÕem bûne ji bo mi ra musellem
Mem bo min û meríemet ji bo teÕem bo min û selìenet ji bo te
Þahim bi mi ra mebe munaziàEz bûme bi íiëëeya xwe qanià
Rûnî tu li textî, þubhê XusrewTacê xwe yê zer bigêre kecrew
...:::: 246 ::::...
Bezma ìerebê bidêre tertîbÓewq û fereíê bigêre terkîb
Serxweþ bike sade û rewalanÇûn xweþ ke ji nû ve pîr û kalan
Esbabê neþaì û kamiranîAdabê ëefa û zindeganî
Amade ke þerbet û ìeàamanAzade ke cariye û õulaman
Pir ke ìebeqan ji bo niôarêDa bên fuqera di vê hewarê
Mecmûà-i bike muferreíatanMexlûì-i bike muàeììeratan
Meclis bibitin bi wan muóehhebTehniyye bibit ji nû muretteb
Da vêk bikevin li min þekerxendTêk ra hejînin bi reqë û govend
Eqsamê bixûr û àûd û àenberMawerd û zebad û miskê ezfer
Ev cins ji niàmetan bitir binEw qism ji íeddî zêdetir bin
Íeywaniyeta me bûye zaÀilRûíaniyeta me bûye kamil
...:::: 247 ::::...
Cismê me eger diçîte çalêRûíê di me dê bikin wiëalê
àEqda weko dawetî melek binEqëamê bixûr-i dê gelek bin
Lewra ez û Mem melekëifat inEm maÀil-i ìîb û ìeyyibat in
àUrsa ko firiþte dawetî neDamad û àerûs-i cennetî ne
Roja ko Sitî te daye TacdînÇawa te di þehrî bestine ayîn
Tenbîh bike dikan û sûkanTezyîn bikin ji rengê bûkan
Buhtan tu bibê bila siwar binCindî tu bibêje da bi kar bin
Sergerm bibin wekî di àîdanHindî ko li hev bidin cirîdan
Roja ko te ew perî verê kirÇendî weko keyfxweþî te çêkir
Ez hêvî dikim bikî àinayetQanûnê bikî wisan riàayet
Îrohe ji bo mi ra du çendanDîsan tu wisan bî þad û xendan
...:::: 248 ::::...
Iísan ke tedarik û cihazanÍaùir bike muìriban û sazan
Manend-i àimareta Sitî têHer þubhetê meímela perî tê
Tabûteke zeringar û rengînËindoqeke xurdekare zerrîn
Serpoþ ewê zemîn ìela bitSîwan ewê xwidancela bit
Zinhar me herdu bûk û zavanBêqedir neke li pêþ-i çavan
Gava ko diçîne nêv mezarîDa xelq nebêjitin bi zarî
àEqda Sitî çi rojexweþ bûZînê ji ezel çi bextireþ bû
Neàþê mi bila Sitî digel bitTacdîn digel Memê bedel bit
Manend-i Memê ji boyê TacdînTacdîn bi wi ra bigêre þoþbîn
Þoþbîn bitin ew digel Memê minÞahî bitin ew digel õemê min
Ey maÀilê xeyrê bêmukafatWey baóilê meqëed û muradat
...:::: 249 ::::...
Íetta veke salekê temamîHindî ko telef dikî ìeàamî
Hindî ko bi der didî libasanHindî vedixwînî àam û xaëan
Hindî ko bi ker dikî qumaþanHindî ko belav dikî meàaþan
Her roj bi niyyeta õezayêHindî ko gelek dikî àeìayê
Hindî weko tu li textî rûnîHer roj-i tu cundiyan vexûnî
Hindî ko tihî dikî xezînanHindî weko þa dikî íezînan
Hindî ko õenî dikî feqîranHindî ko reha dikî esîran
Hindî di íukûmetê xeber dîHindî weko girtiyan tu berdî
Herçî ko ji bo xwe ra dikî xercHerçî di xezîneyan dikî derc
Qehra weko dijminan dikit defàZecra weko øaliman dikit refà
àEdla ko ji bo xwidê tu xaë kîMeølûm ji øaliman xelaë kî
...:::: 250 ::::...
Sazê ko di cengê da dibêjîXwîna ji muxalifan dirêjî
Íetta xwirekê seyê þikarîÍeqqê àelefê kerê di barî
Þahim li te bit weëiyyeta minWan ëerif bike bi niyyeta min
Mef’kir di íeqîqet û mecazêBin’vîse li deftera cihazê
Da fexir bikim li pêþ-i zavêÞermende nebim di weqt û gavê
Herçend ko min qewî dirêj kirPirbêjî ye wê çira me bêj kir
Gorî te meqëeda me dûr eDûr bit ji te merqeda me gor e
Lew hinde qeder dibêm bi diqqetDa bite dilê te reím û riqqet
Der heqqê min û Memê nekî àarGava dimirit Memê birîndar
Ez dê bi cenazeyê wi ra bimÍetta veke meqberan teba bim
Weqtê dimirim bidî tu destûrDa min bikirin digel wî mestûr
...:::: 251 ::::...
Min j’ alê wî derbider negêrîBêperde digel ewî veþêrî«
Zînê ko kirin weëiyyet axirÕaÀib geriya ji derd-i íaùir
Mîr go »tu here Memê bibîneGer dê mirî bit ewî vejîne
Bawer tu bike bi ëidq û îmanBûme li te û Memê peþîman
Ger hon bimirin û ger ko rabinNabit tu û Mem ji hev cuda bin«
...:::: 252 ::::...
52. Zînê ko bihîstin ev tekellum
Zînê ko bihîstin ev tekellumEv mihr û wefa û ev tereííum
Rabû xemilî ji payî ta ferqBû beír-i íusin di gewheran õerq
Dayîn û Sitî û ëed perestarXurþîd û meh û nucûmê seyyar
Bi-l-cumle bi der ketin ji burcanDurdane bi der ketin ji durcan
Ëed cariye û Sitî û dayînHilgirtin ewê bi resm û ayîn
Zanî ko nebû murad-i íaëilBê xelwet-i xaë-i þêxê kamil
Ew zuhre miôalê zerre reqqaëBû meírem-i raz-i xelweta xaë
Gava ko gihane xelwexanêDergeh vekirin li íebisxanê
Ew pêk ve bi meþàel û fener çûnDayîn û Sitî hinek di ber çûn
...:::: 253 ::::...
Dîtin ko di saíilê ëedefwarEw õerqeyê beír-i àiþq-i xwînxwar
Durdaneyê bêbihayê canîDer daye ji dest xwe rayiganî
Fanos-i qefeë we mayî bêtabGulzar-i beden we mayî bêab
Wan pirs kirin ji xelqê bendîÍalê wî feqîr û mustemendî
Xelqê ko digel Memê giriftarGotin ko »me dî ji seìíê dîwar
Berqek biàeceb Memê bi ser ketÞewqek ji serê Memê bi der ket
Yek þubhetê rojê yek heyîv bûYek þubhetê zêr û yek ji zîv bû
Ew Þems û Qemer ko mutteëil bûnDeríal bi yek ve muùmeíil bûn
Gava weko pêk ve muqtebis bûnEw herdu li ùewÀê munàekis bûn
Ewreng geriyan munîr û rewþenZindan li me kirine ëeín-i gulþen
Mem jî bi vî rengî bêxeber bûXwîna dilê wî bi der ve der bû«
...:::: 254 ::::...
Ey dîdeyê dil nebûyî meftûíInkar nekî tecelliya rûí
Da fikir nekî ko ev íulûl eYan nesx e, xurûc e, yan duxûl e
Da øen nebirî ko ev miôal eYa qewl-i ùeàîf e ya beìal e
Xewna tu dibînî ev meqam eÞeyÀek ji þuhûd e natemam e
Hemëuíbetiya Memê mukerremAgah-i kirin heval û hemdem
Wî murþidî qenc li wan neøer kirQelbê wî di qelbê wan eôer kir
Hemxelwetiya Memê giriftarBû perdeguþayê yar û eõyar
Dayîn û Sitî ko çûn bi ser daHindî ko ewan digel xeber da
Gotin ko »Memo, tu rabe Zîn hatRûía te ye, bêguman, yeqîn hat«
Ew teþnelebê zelalê dîdarÞadab-i nebû bi navê dildar
Hindî ko reya dilî kiþandinHindî ko gulav-i lê reþandin
...:::: 255 ::::...
Wan seh nekirin di cismî canekIlla ji serî diçû duxanek
Wî murdeçiraõê nagihanîDûkel ji serî diçûye banî
Zîn hat û ji pêþ ve bû íewaleBedrê ko veda ji ber xwe hale
Burqeà ko veda ji ber cemalêXurþîd nema digel hilalê
Zînê wehe gote wî bedîhî»Qum ya ceseden nefextu fîhî«
Þewqa xeberê di vê þepalêBer bûye serê dûyê þemalê
Wî dûyî qebes ji þewqê ragirtQendîl-i qefeë qebes ko dagirt
Ew xelwetiyê di iàtikafêRabû ve bi niyyeta ìewafê
Ewwel ewî kir bi ëidq-i der demTecdîdê wuùû bi ab-i zemzem
Wesìa li muëella û meqamêWî cebhe gihande istilamê
Ìewfek du kirin li dorê beytêPerwaneyê per gihande zeytê
...:::: 256 ::::...
Gava weko per li wî diëotinWan çend kelam-i pêk ve gotin
Perwaneyê go »tu xweþ delîl î«Þemàê wehe go »tu xweþ xelîl î«
Perwaneyê go »tu rehnima yî«Þemàê wehe go »tu canfeza yî«
Perwaneyê go »tu dilfirûz î«Þemàê wehe go »tu sînesûz î«
Perwaneyê go »tu çaresaz î«Þemàê wehe go »tu dilnewaz î«
Perwaneyê go »tu padiþah î«Þemàê wehe go »tu qiblegah î«
Perwaneyê go »tu íûr-i óat î«Þemàê wehe go »tu nûr-i óat î«
Wan teþnelebê di bêtekellufWan soxteyê di bêteëerruf
Evreng dikirin bi yek ve ëuíbetLêk àerù dikirin kemal-i ulfet
Dayîn û Sitî û ew perestarEw bendî û íebsî û giriftar
Sergerm bûyin bi guft û goyêSermest bûyin ji bêhn û boyê
...:::: 257 ::::...
Wan gote Memê ko »ey cegerxûnEm hatine da nebî tu mecnûn
Zîn bû sebebê cunûniya teMîr bû sebebê zebûniya te
Mîr bû bi te ra xwidantereííumZîn hat û digel te kir tekellum
Ger teþne yî, evehe ab-i íeywanWÀer xeste yî, hate ser te Luqman
Mecnûn î, xwe hate ba te LeylaGer Wamiq î, ha ji bo te àEóra
Ger bilbil î gul ji bo te íaùirNîlûfer î mihir bûye naøir
Perwane yî, þemià wê eyîsaWÀer murde yî, hate ser te àÎsa
Dîwane mebe bi vî hewayîBêgane mebe tu aþina yî
Íora ko te can û dil di des bûZîna ko te daÀima hewes bû
Çawa te divê we hate ba teDinya ye fena ye hat û bat e
Erzan mefiroþe àumrî ùayiàBêhûde mebe li canî bayià
...:::: 258 ::::...
Cama ecelê íeta binoþîNabînî ji bo xwe canfiroþî
Dîsan xwe bi àeqlî aþina keZincîr-i cunûniyê reha ke
Lewra vekirin me qeyd û zincîrRabî bi me ra biçîne pêþ mîr
Ëaíibkerem e, xwidanàeìa yeØilla wî siha perê huma ye
Vêk dane ji bo te yar û eíbabÍaùir kirine bisaì û esbab
Ôabitqedem e li deàweta teRû daye te bext û dewleta te
Deríal dema biçî muqabilDê bo te bikit muradê íaëil
Çawa te ji wî murad e dilxwazEwrenge te dê bikit serefraz«
Weqtê ko Memê bihîstin ev pendEvrengehe go ewê hinermend
»Ez naçime íeùreta çu mîranEz nabime bendeyê esîran
Ev mîr û wezîriya mecazîEv þuàbede û xeyalibazî
...:::: 259 ::::...
Bi-l-cumle beìal û bêbeqa neBêaqibet in hemî fena ne
Mîrê ko mirin hebit ne mîr eMeàzûlî hebit ewî esîr e
Em çûne íuùûr-i mîrê mîranWî íakimê íakim û feqîran
Þahinþehê mîr û padiþahanBexþendeyê tuhmeta gunahan
Ê çêkirî neynika cemalêTîra xwe nima bi zulf û xalê
Fanos-i beden kirî muìellaTê da ji me ra kirî tecella
Ew mîr íekîm e, zu l-celal eBêàezl û teõeyyur û zewal e
Tezwîc kirin di àalema õeybTeÀbîd kirin bi emrê ”lareyb”
Bakûreyê baõê àizz û naz înËed þukir ko bikr û serfiraz în
Íaþa ko di vê seray-i fanîBê cennetê àedn-i cawidanî
Íeywanëifet em bikîn zinayêBêhûde di meskenê fenayê
...:::: 260 ::::...
Terdamen û sernigûn û merdûdÞermende biçîne pêþ-i meàbûd
Meàbûd ji bo me íor û õilmanTezyîn kirine di baõê riùwan
Ew munteøir in li riíleta meFexrê dikin ew bi deàweta me
Lê cennet-i àaþiqan cuda yeMiàad-i liqayê kubriya ye
àAlîtir e ew ji baõê riùwanNaguncine wê çu íor û õilman
Hêvî dikin em ewê ji meàbûdNînin me bi õeyri wî çu meqëûd«
Gava ewî kir temennî axirDergah vebû li ber wî íaùir
Ìeyrê ko qefeë li ber vebûyîEwreng-i firî wekî nebûyî
Destê xwe ji qeydê gil kiþandinÇengê di dilê xwe raweþandin
Þehbaz-i ji qeydê merkeza ferþPerwaz-i kir û gihiþte Ói l-àerþ
...:::: 261 ::::...
53. Ew matemiyê ko baxeber bû
Ew matemiyê ko baxeber bûEvrenge ji bo me newíeker bû
Go, can ko ji íebs-i ten cuda bûFeryad û fiõan ji þehrî rabû
Bû welwele û fiõan û zarîBû zelzele û bezîn hewarî
Buhtan ji mezin íeta biçûkanNiswan û keç û benat û bûkan
Eàyan û ekabir û eàalîMîrza û rewal û laÀubalî
Yek ferd nema di þehrî dilxweþBi-l-cumle di serxweþ û muþewweþ
Vêk ra dibezîn bi ser Memê veWan derd-i birin bi ser õemê ve
Tacdîn û Bekir bi ittifaqîBûn herdu li àerdekê mulaqî
Go »ey sebebê fesad-i àalemÞeyìanëifetê li þiklê adem
...:::: 262 ::::...
Ey baàiôê fitne û fesadanWey maniàê meqëed û muradan
Ey perdedirê Memê û ZînêWey daõikeþê li ser birînê
Iblîsê xebîsê pirnedametBes nîne li min te kir qiyamet
Der heqqê Memê seqeì xeber daÍetta ko li min te Mem bi der da
Evçende munafiq û neyar îHêja tu bi çavê min diyar î
Mem dê bimirit tu dê bimînîHêj xweþ bigerî li rûy zemînî«
Íaùir wî Bekir di àerdê ra kirCismê bi bela ji can cuda kir
Gava ko gihiþte ser birayîNûrek wî nedît di wî çirayî
Tacdîn ji serê xwe tac û tomarHavêtine ser leþê Memê jar
Dîn bû ji teíessura birayîHerçî ko didî wî ejdehayî
Fi l-íal dikir ko wî fena kitTeþbîhê Bekir di àerdê ra kit
...:::: 263 ::::...
Qeì kes nediþî bibit muqabilBêþubhe bi wî dibûye qatil
Naçar-i xeber birin ji bo mîrMîr hat û li pê wî best-i zincîr
Gava ko cenaze wan hilanînÞahid ko ji meþhedê deranîn
Meþhûd bûyin li wan àelametRabû li xelaÀiqan qiyamet
Dêwê ko vebestî wan bi tedbîrBizdandî li ber xwe qeyd û zincîr
Zincîr û kemend ewî þikînanDerwaze û perde wî hilînan
Ejder ji meõareyê ko ber bûDeríal bezî di neàþ-i wer bû
Tabût li ser serê xwe danîEfõan digihande asimanî
Hindî ko di þehrî ademî bûnTêk da bi libasê matemî bûn
Hindî ko hebûn di þehrî meþhûrXatûn û muxedderat û mestûr
Gîsûvekirî bi ìayê terpoþSer ta bi qedem hemî siyehpoþ
...:::: 264 ::::...
Bê meàcer û burqeà û serendazReþgirtî ji bo Memê bi dilxwaz
Neyyaíe û mihreban û dayînGoyende bi nale þubhê goyîn
Wan merôiye distiran bi ahengZîn rabûye pê bi qameta þeng
Nahîdëifet li dengê sazêReqqaë diçûye ber cenazê
Dam û ded û ademî û mûranDar û ber û camid û ìuyûran
Bi-l-cumle ji bo Memê dinalînHer yek bi meqamekê dikalîn
Ìelpê reþ-i wan siyahpoþanReh þubhetê àewrekê xuroþan
Ewçend-i ji àariùê di gulgûnVêk ra diwerîn siriþkê pirxûn
Goya ko di feëlê nûbiharîBaran li gulþenan dibarî
Ev matem û ev siyahpoþîEv çarþev û izar û poþî
Buhtan wî zemanî kirine àadetBû resmê qedîm ta qiyamet
...:::: 265 ::::...
54. Weqtê weko çûne ser mezaran
Weqtê weko çûne ser mezaranWan dî miriyek di nêv du daran
Havêtine àerdê þubhê murdarBênewíeger û xwidan û õemxwar
Pirsîn »àeceb ev çi bênewa ye«Gotin »Bekirê xwidanceza ye
Tacdîn ji rûyê dinê fena kiràAlem bi fenayiya wî þa kir«
Rawî wehe gote min riwayetZînê ko bihîst-i ev íikayet
Evrengehe gote mîr û Tacdîn»Ey þah û wezîrê àizz û temkîn
Ez hêvî dikim nekin àinadêDer heqqê vî menbeàê fesadê
Lewra ko xwidanê ins û cananWî xaliqê àerd û asimanan
Roja ewî íubb-i da íebîbanHingê ewî buõd-i da reqîban
...:::: 266 ::::...
Mewcûd kirin dema ji meàdûmEm pêk ve di lazim în û melzûm
Em ëorgul in ew ji bo me xar eEm genc in û ew ji bo me mar e
Gul íifiø dibin bi newkê xaranGencîne xwidan dibin bi maran
JÀewwel ve egerçi wî cefa kirAxir bi me ra ewî wefa kir
Øahir wî eger muxalefet kirBaìin bi me ra muwafeqet kir
Ger ew nebiwa di nêv me íaÀilàIþqa me dibû beìal û zaÀil
Wî gerçi ji bo xwe ra xirab kirDer íeqqê me wî qewî ëewab kir
Ew bû sebebê íeqîqeta meDaxil geriya ìerîqeta me
Ew jî di riya me da þehîd eTehqîq bikin ko ew seàîd e
Zinhar-i ji meþheda ko Mem têElbette ji merqeda ko em tê
Meírûm mekin Bekir emanetEm bûne bi wî ëeyî ëiyanet
...:::: 267 ::::...
Gava ko diçîne nêv ëeàîdêKelbê me bitin li ber weëîdê«
Inëaf ji bo xwidan-i insafAyîne dibîtin ev qeder ëaf
Qeì mumkin e ab û abigîneEvrenge nekit qebûl-i kîne
Íaþa ko bi õeyr-i puxteyê àiþqKella ko siwayê suxteyê àiþq
Evçende li ëaíibê cefayêEvrenge kesek bikit wefayê
Ev ìaÀife meríemetsiriþt inLew laÀiqê niàmeta bihiþt in
...:::: 268 ::::...
55. El-qiëëe þehîdê àiþq-i cellad
El-qiëëe þehîdê àiþq-i celladMeqtûlê sitem qetîlê bêdad
Ew kuþteyê curmê bêgunahîTeþbîhê beratê padiþahî
Menþûr kirin bi nûr-i pakîMestûr di nêv qubûr-i xakî
Ew dir bi xezîneyê siparinEw mar li ber piyan veþarin
Daynandine ber serî àelametYeànî »ev e serwerê qiyamet
Serxeylê qebîlê pakibazanSerdarê cemîàê serfirazan«
Zîn hat û bi qameta ëenewberBû serw-i li ser wî sayeguster
Bêperde miôalê ney dinalîHêstir diwerîn àele t-tewalî
àEynî te digo di feël-i nîsanDerya rijiya ji àewr-i dîsan
...:::: 269 ::::...
Baran ko li tirbeyê dibarîHer dane dibûne deh mirarî
Herdem ko dikir ji derdê dil ahWan matemiyan neàûóu bi-l-lah
Vê ra bi newa digirtin ahengHerneh felekan bi ser dikit deng
Cundî û sipahî û emîranDerwêþ û reàiyye û feqîran
Dildar û þepal û nazenînanÍorî û perî û õemrevînan
Vêk ra dikirin hewar-i herkesEfõan digihane çerx-i eìles
Zînê ko nema qewam û quwwetNalî biriyan û ket ji qudret
Rûniþt li ber serê Memê jarMem kir bi tekellumê xeberdar
KÀey malikê mulkê cism û canîEz baõçe me û tu baõiban î
Baõê te gihandî bêxwidan eBê riwê te ew ji bo çi ra ne
Ev xal û xeì û àióar-i gulzarEv íusn û cemal û baõ-i ruxsar
...:::: 270 ::::...
Badam-i siyah û çeþm-i þehlaNar û bih û sêbê þaxê bala
Xweþreng û bi leóóet û bi ìam inBêþubhe li õeyri te íeram in
Nexla bedena xwe raweþînimVê meyweyê cumle daweþînim
Van sinbil û laleyê di õerraReyían û binefþeyê muìerra
Yeànî ko àióar û zulf û xalanYa qenc ew e ez bidim bi talan
Manend-i gulan libas-i ker kimAx û xweliyê bi ser xwe wer kim
Zulfan hemî ìa bi ìa bikêþimÍeqqê min e ca bi ca biêþim
Ev baõ û bihar û berg û eômarEnwar û þikûfe cemà-i ezhar
Nuóra neøera te bûn bi carekWeqfa beëera te bûn mubarek
Talan bikim ez ewan temamîDa behre nexwin ji wan çu àamî
Lêkin xwe bi xwe dikim teëewwurBelkî tu li min bibî teõeyyur
...:::: 271 ::::...
Ev cuóàe nebit li ba te meqbûlTirsim ko tu min bigêrî mesÀûl
Terkîb-i wucûd-i cism û can inMulkê di te ne, ne bêxwidan in
Nuqëan bibitin ji íusnê mûyekBelkî ko bikî li min tu sûyek
Gava ko li min bikî àitabêZanim ko neþêm bidim cewabê
Nêzîk e bibim wekî te medhûþHa weqt e digel te bim hemaõûþ
LaÀiq ew e ìey bikim bisaìêPakîze bibim ji ixtilaìê
Ya qenc ew e her bi vê cemalêAzurde nekim qe zulf û xalê
Teslîm bikim emanetê íeqTefwîùê te bim bi xeml û rewneq«
Evrenge eda kirin íeqaÀiqBizdand-i ji àalemê àelaÀiq
Hembêz di merqedê weranîBêzarê nema beden ji canî
Destê xwe bi dil ji canî þûþtinGoya ko þemal-i bû vekuþtin
...:::: 272 ::::...
Rûía xwe þihande pêþ-i barîCismê xwe sipare wî mezarî
Wan matemiyê di dilbirîndarTekrar ji nû ve kirine hawar
Efõan ji canê íaùirînanFeryadê nihadê naøirînan
Sê roj û þevan ji ferþê õebraPeyweste diçûne àerþê eàla
Íetta weko Zîn bi resm û ayînTechîz-i kirin wekî dizanîn
Leída ko Memê melekneøer têYeànî ëedefa ko ew guher tê
Ewçend-i li ser girîn bi zarîBaran-i siriþkê lê dibarî
Ewçend li ser bûyin guherbarSer lê vekirin ji nû ve tekrar
Ew herdu guher di durcekê daEw þems û qemer di burcekê da
Bê wasiìe wan kirin muqarinBê faëile ew bi hev siparin
Íaëil vekirin ji nû ve ëundûqMîr gote »Memê ji bo te meàþûq«
...:::: 273 ::::...
Sê car-i ji qalibî ëeda hatAwaz bi leføê meríeba hat
Hemyan ko bihîst-i surrê teíqîqBi-l-cumle kirin bi àiþqê teëdîq
Teísîn û ëed aferîn ji wan raQeì meyl-i dinê nebû ji wan ra
Alûde nebûn bi xak û xaþakEv bû eôera meíebbeta pak
Pakîze û pakibaz ew çûnDûþîze û serfiraz ew çûn
Lebteþne û ber ji hev nexwarîÍesretzede çûne pêþ-i barî
Xweþ àeyþ kirin bi àiþqê wellahXweþ pêk ve mirin tebareke l-lah
Herçî bi ciwanî, þubhê ZînêTebdîl-i bikit bi àiþqê jînê
Ya miôlê Memê bi àiþqê ser detàEyþ û xweþiyê li rê bi der det
Elbette muradê dê hilînitHerçî ko irade dê bibînit
Ya reb bi kelal-i àiþq-i ëadiqYa reb bi kemal-i ëidq-i àaþiq
...:::: 274 ::::...
Ya reb bi þirîniya cemalêYa reb bi evîniya celalê
Ya reb bi derdê hecr-i cangahYa reb bi óewq-i weël-i dilxwah
Ya reb bi íelaweta íebîbanYa reb bi àedaweta reqîban
Ya reb bi nazê nazenînanYa reb bi niyazê õemguzînan
Ya reb bi av-i çavê bulbulYa reb bi xwinav-i nav-i ëorgul
Ya reb bi eþkê al-i MecnûnYa reb bi rûyê Leyl-i gulgûn
Ya reb bi Memê û wê evînêYa reb bi teíessura li Zînê
Weqtê ko cuda dikî ji canîBêbehre nekî ji àiþqê Xanî
Yeànî ji wilayeta MuíemmedMeírûm-i nekî tu ya reb Eímed
Çawa ji nubuwwetê bi qal eMeìleb ji wilayetê wî íal e
DaÀim ewî guft û go wela yeLêkin ewî cust û co bela ye
...:::: 275 ::::...
Qewlê di wî serserî guzaf inFiàlê di wî cumleten xilaf in
Øahir ji wi ra selîs e guftarBaìin bi wi ra xebîô e kirdar
Manend-i Memê ewê merencanTeþbîhê Bekir bibexþe qencan
...:::: 276 ::::...
56. Hikmet ew e ew ji darê dunya
Hikmet ew e ew ji darê dunyaÇûn, seyr-i kirin serayê àuqba
Wan terk neda cibilleta xweHer yek xuliqîn li xilqeta xwe
Yeànî ko li ser Memê û ZînêÞîn bû ji ziraàeta evînê
Reskîn du àeded nihal-i serkeþRabûn bi hewa ve herdu serxweþ
Yek serw-i sehî û yek ëenewberSersebz û leìîf û sayeguster
Wan dest di gerdenê di yek raQedda xwe dirêj kirin bi yek ra
Þîn bû ji ewî berê ji xêrêDarek li qiyafeta kinêrê
Ew dar ji raíetî berî bûManend-i xwidanî bi istirî bû
Rabû xwe gihande herdu daranBû maniàê weël-i herdu yaran
...:::: 277 ::::...
Raíet wî neþî bikit midaraXesmaneyî kir wî aþikara
Dîsan xwe gihande wan íebîbanEw lê piçiya wekî reqîban
Íaëil li furûà eger uëûlanEw lê fitilî wekî fuùûlan
Xelqê ko bi eël-i bedsiriþt inEw eëil ji wan qe tête þiþtin
Çil sal-i tu íenøelê biçînîËed av-i bidî bi hingivînî
Perwerde bikî bi afitabêHerdem bireþînî lê gulabê
Her-roj reha wê lê bi ker kîWê faëileyê tejî þeker kî
Xizmet bikirî tu hind-i waneEw bo te dibîte hindiwane
Da fikir nekî dema ko ber ditEw õeyr-i ji ìeíliyê ôemer dit
...:::: 278 ::::...
57. Agah ji íalê dewrê eyyam
Agah ji íalê dewrê eyyamEvrengehe gote min serencam
Go pîrekê mihridar-i àaþiqQewlê wî ji rengê ëubí-i ëadiq
Weqtê weko ew dibû muraqibRûía wî dibû li cismî õalib
Esrar dibûn li wî diyarîNêçîr dikir li àerþê barî
ÕaÀib ko dibû ji àalema gilÕalib ko dibû li àalema dil
Qelbê wî ji sirrê lewí-i meífûøHerleíøe dibû bi keþf-i mehøûø
Øahir ko dibûn ji wî keramatAgeh dikirin xwidanmeqamat
Wî pîrî bi xewn eger bi ilhamEvrengehe kir íeqîqet iàlam
Go çûme diyarê baõê riùwanMin dî du hezar û íor û õilman
...:::: 279 ::::...
Bi-l-cumle di qeërekê àemeldarEw qeëir bitûn ji durrê þehwar
Yek þubhê Bekir bi tac û binperWesìayî li ber derî muqerrer
Çewganekê íeyzeran di des bûEmma me nezanî ew çi kes bû
Min gote wî »ey xwidanmeratibAya tu xwidan î ya ne íacib«
Go »þêx tu ma nizanî kî meEz ew Bekirê ko qapûçî me
Ez muþterekê Memê û Zîn imLew lêre he asitanniþîn im
Ev qeëre ko heþt ìebeq àeyan inYek ya min e íeft ìebeq di wan in
Ez lêre emîn û destbidar imLêkin di vî mulkî íiëëedar im
Herçend bi þikil pasiban imEmma bi mekan þirîkê wan im«
Min gote wî »ey nikûserencamWaùií bike íalî bo min iàlam
Herçend kerema kerîmî àam eBarî bi çi da te ev meqame«
...:::: 280 ::::...
Go »þêx tu hêj nebûyî àarifEmma di dinê tu bûyî waqif
Ez ger bi xeber reqîbê wan bûmLêkin bi neøer íebîbê wan bûm
Min ew ji dinê bi paþ ve kêþanMuàtad kirin bi derd û êþan
Xweþî di dinê li wan bi der danMunqad-i kirin bi daõ û derdan
Ewçend me dane wan siyasetÍetta weko bûn xwidanriyaset
Lewra me li ùerrê wan xeber daÍetta ko serê xwe tê bi der da
Ev herdu cihan bi hev hewî neEv ùerre li ùerrê hev qewî ne
Íetta weko bernedî tu yêkêNabînî çu leóóetê ji yêkê
Ew ùerre bi wan me daye berdanKêþane bi asiman ji àerdan
Min dayiye wan bitûn biíiþtekWan dayiye min ji baõî xiþtek«
Þêx mayî li guhtina wî guhdêrGo »ey þeqiyê te àaqibetxêr
...:::: 281 ::::...
Tacdîn ko tu kuþtî bê cinayetBarî bi wi ra çi kir àinayet?«
Go »àefû kir ew cenabê barîBû cennetî û neçûye narî
Xellaq, xirabî û xebîsîBexþîne wî, cennetî nivîsî
àAlem ko bi dest xerabiya minàAciz kirîbû fesadiya min
Kuþtim wî ji bo niøam-i àalemBo raíetiya àewam-i àalem
Øahir wî egerçi kir qebaíetBaìin biwe raíet ew qebaíet
Þolin hene øahiren xirab inFiàlin hene ëûreten ëewab in
Yek àedl e li ëûretê cefayêYek qehr e di kiswetê wefayê
Yê perdekeþê rumûz-i íikmetBê sir nekir ew kunûz-i qismet
Tewzîà nekir li àamê nasanMexëûë-i wî da nedîm û nasan
Ew sir wî nekir ji bo me meàlûmHin muírem in û hinek di meírûm
...:::: 282 ::::...
Ëed þukir ezê xirab û TacdînMeíùa bi teàelluqa Mem û Zîn
Meírûm nebûn bi pirgunahîBûn meøherê reímeta ilahî«
Ey dost bi dil be yarê qencanYa qenc bibe neyarê qencan
Ew qenc in û qenciyê dizaninEw õeyr-i ji qenciyê nizanin
Hindî ko bi wan bikî cefayêEw dê bikirin bi dil wefayê
Zinhar mebe muíib xirabanNe dost-i ne dijminê kilaban
Ger dost bî dê bikin te murdarWÀer dijmin î dê bikin birîndar
Ev himmete xaë-i àaþiqan eEv mertebe-i rah-i ëadiqan e
Xelqê ko wekî Bekir þeqî neFiàlê di wî cumle naíeqî ne
Yan þubhetê Tacdîn di cebbarQettal û dilawer û cegerdar
Meàfû bikitin kerameta wanMeõfûr bibin ji himmeta wan
...:::: 283 ::::...
Teqewiyyet wan bibit mededkarTebeàiyyet wan bikit sezawar
Ev remze íeqîqeten leìîf eIóàan bike nukteyê øerîf e
Ióàan bike mesÀelê, muderrisTexmîn-i mesaíetê muhendis
Dijmin ko ji àiþqê behrewer binBes dost-i ne dê di muàteber bin
Evrenge teàelluqa reqîbanBes çend e tefewwuqa íebîban
Xaëma ko muíibb bibîte meíbûbEw ìalibê heq bibîte meìlûb
Íeqqa ko tenê wî heq dizanitQeì õeyr-i wî kes bi íeq nizanit
...:::: 284 ::::...
58. Ey mustemiàê miôal û teswîl
Ey mustemiàê miôal û teswîlWey muctehidê qiyas û teÀwîl
Xanî ko ji cam-i àiþqê dîn bûEw þoreþerab pê þirîn bû
Ewçend vexwar-i ewê nehiþyarAgahî nema ewî ji guftar
Mestanî ye ew bi kêf-i meÀmûrDîwanî ye ew bi àurf-i meàóûr
Mexmûr e û badenoþ û serxweþLew badefiroþ e û muþewweþ
Herçî ko dibêjitin hewa yeGer guh bidinê newayê nay e
Ew ney ne íelal û ne íeram eBêperde ye lê ne bêmeqam e
Kurdî, àerebî, derî û tazîTerkîb kirin bi hezl û bazî
Hindek ji fesaneyê di BuhtanHindek di behane heyin di buhtan
...:::: 285 ::::...
Buhtî û mehmedî û silîvîHin leàl û hinek ji zêr û zîvî
Xermuhre û morik û mirarîHindek di þefaf û hin di ìarî
Terëîà kirin wekî biçûkanÎnane bi qeyëerî û sûkan
Hin qiëëe û hin ji wan miôal inHindek di íeram û hin íelal in
Her qiëëe ji íiëëe behremend inHer emôile ger bizanî pend in
Lêkin wî õereù ji guft û goyêMeqëûd ji hinde cust û coyê
Øahirkirina cemalê àiþq eÔabitkirina kemalê àiþq e
àIþq ayîneyê xwidanima yeXurþîdëifet xwidanùiya ye
Õafil mebe àiþq-i fi l-íeqîqeEy rahirewê eqrebu ì-ìerîqe
Xweþ cewher e cinsê kîmiya yeQedrê wê bizan giranbiha ye
Ìebàê weko ëifr û bêcela neQelbê weko qelb û ya qela ne
...:::: 286 ::::...
Ev cewhere wan dikit muìellaEv ëeyqele wan dikit mucella
Herçî ko kesek bikit iradeYa àiþq murîd e ya murad e
Ayîneyê àeks-i bêmiôal eGencîneyê sirr-i bêzewal e
Kes nîne ji àiþqê bêeôer bitMumkin ko ji óewqê bêxeber bit
Her kes bi qiyas-i himmeta xweDê ëerf bikit iradeta xwe
Lê ekôerê àamiyan nezan inNefsa xwe ji bo xwe ra nizanin
Nabaliõ û ebleh û sefîh inYa zahid û ëofî û feqîh in
Ew cahil û ummî û sefîl inBêmurþid û rehber û delîl in
Naçar dibin li àiþqê bayiàNeqdê xwe didin bi íusnê ùayià
Hin ëerf dikin bi àeyþê dunyaHin pê dikirin serayê àuqba
Ev herdu celeb dibin ziyankarMeírûm dibin ji óewq-i dîdar
...:::: 287 ::::...
59. Saqî were bêje mîn çi lewn e
Saqî were bêje mîn çi lewn eEv kewne xeyal e ya ne xewn e
Teàbîr meke ko ew beìal eTeëwîr meke ko ew xeyal e
Aõaz egerçi rengíeyat eEncam-i íeyat-i wê memat e
Yeànî ko wucûd e bêwucûd eXweþxilqet e íeyf-i bêxulûd e
Eflak û àenaëir û mewalîdExlaì û ìebayià û meqalîd
Vêk ra di bedîài l-iþtirak inTêk da di serîài l-infikak in
Serriþteyê gewhera beqa neSermayeyê àilleta fena ne
Hindek di ôeqîl û hin xefîf inHindek di xefî û hin leìîf in
Herçend ji bo me eël û bîx inHerçar ji bo me ax-i þîx in
...:::: 288 ::::...
Agir vemirit hewa hewa yeAv er çikiya heba heba ye
Eflak miôalê asiyab inHemware bi çerx û inqilab in
Dexlê li wî aþî ademî neMeìmûreyê erùê ardelîn e
Ew dane bi nobet û tewalîDaÀim dirijin ji dev cuwalî
Herçî rijiya dibit mucezzaJêk ra dibit û dibin muherra
Texmîr dikin ji nû ve tekrarEw qalibê qelb e qabili n-nar
Ewçend dikêþin ew siyasetRaùî ne bi merteba necaset
Fi l-cumle ne murd e û ne eíyaBermucibê »la yemûtu we yeíya«
Illa ko nefîs û pakiìînetYeànî ko nufûs-i nîkisîret
Dehqan bi xuëûëiyet hilînitWê daneyê xaëëeten biçînit
Íetta nerizit helak-i nabitNariskit û qenc pak-i nabit
...:::: 289 ::::...
Weqtê resiya û bûye xûþeWê dê biquìin ji boyê tûþe
Aþê dev û çeqçeqa zebananAva dehen û berê didanan
Ewçend ewê deq didin dihêrinEwçend di þehrê ten digêrin
Ewçend diqutin wê ev àemeldarÍetta weko hûr bibit wekî ar
Íaëil ko ji paþ-i wan cefayanDê bête teëerrufa qewayan
Geh caóibe baìinî vekêþitGeh masike bigiviþit biêþit
Dem haùime bêt ewê bikit heùmDem dafiàe bêt ewê bikit keøm
Tennûr-i meàde wê bipêjitHerçî ko xirab e jê birêjit
Teëàîd bikin heçî leìîf eTenzîl bikin heçî keôîf e
Paþê ji wê elìefê cuda kinTemyîz bikin ji hev bela kin
Ìebbaxê íerareta õerîzîËebbaõ û mumeyyizê temîzî
...:::: 290 ::::...
Tewzîà bikit li cism û eàùanMeàmûr bibin cihat û erkan
Dîza ceger û dilê zucacîTeqìîr bikin meya muzacî
Íaëil àereqa meya íeyatêTeqìîr ko bû wekî nebatê
Hêja ji øuhûr-i van þuÀûnanBû qabilê àalema buìûnan
Geh õewì dixwit di beírê maÀîRengîn dibitin demek dimaÀî
Dem àeqid dibit ji boyê terkîbTeëwîr dibit bi neøm û tertîb
Terkîb ko bû miôalê mercanBû àeks-i pezîr-i pertewa can
Ew can çi ye muhceya nebatêEw muhce ye menþeÀa íeyatê
Hindî weko sakinê buìûn eXamûþ e û xwarina wê xûn e
Weqtê ko ji mezreàê xefayêEw sebzeyê ter bikit nimayê
Wê sebzeyê dem bi dem bi xûnêDê av bidin ji paþ-i bûnê
...:::: 291 ::::...
Baran ne ji feyùê bit mededkarEw dane dibîte nexlê bêbar
Sersebze dibit ji berg û baranGer lê biwerit ji feyù-i baran
Ew sebze ko bû nihalê serkeþSerxweþ geriya ji meyweyê xweþ
Ew meywe dema giha kemalêBû meøherê pertewa cemalê
Ger laÀiqê àizzeta emîr eWÀer derxurê íeùreta qedîr e
Wê hildigirin ji bo diyarîBê waëite wê dibin diyarî
Fi l-íal ko çû dibîte meíbûbNavê wê li wê dibîte meczûb
Ev nexline wafiri l-furûà inLê zêde di nadiri l-wuqûà in
WÀer mayî wisan li ber hewayêEw dê çite meàëera cefayê
Lazim ew e perweriþ bibînitTerbiyyet-i derxûriþ hilînit
Geh puxte bi afitab-i þeràêGeh suxte bi mahitab-i weràê
...:::: 292 ::::...
Gava pijiya giha kemalêWeqta rijiya ji ser nehalê
Íetta nekevit ji ewc-i àizzetÍetta negihîte xak-i óillet
Ew nabite salikê ìerîqîWê nabine meàëera heqîqî
Evrengehe dest bi dest bi rê veEw mertebe mertebe bi wê ve
Ew meywe bixwit kemal-i xerbetEw luqmeyê xweþ bibîte þerbet
Ew þerbet eger þirîn e xam eWÀer teíl e û ìirþ e natemam e
Íetta ne bi destê pîrê meyxwerEw hilkelitin di xummê ekber
Gava ko di wê ve kel bi ser ketWeqtê ji xumê mezin bi der ket
Yeànî ko ji keôreta ëifatanEw ìey bikitin tecelliyatan
El-qiëëe ji germiya cemalêÍaëil ko bi þewketa celalê
Cewher ko temam muùmeíil bitTeþbîhê àereù ko munfeàil bit
...:::: 293 ::::...
Germiyyet-i wan tecelliyatanWan muíriq û wan muqewwiyatan
Tenzîl bikin ji wê õubarêTeëàîd bikin ji wê buxarê
Xalië ko bibit ji paþ-i teëàîdHêja diçite meqamê tecrîd
Cewher ji àereù ko bû mucerredDatînine bûteyê mucedded
Ew bûte egerçi tengina yeËeírayê fena yê dilguþa ye
Hemrengê ëuraíî û peyal eHindî weko ëor e ya ne al e
Hêja nebûye reíîqê mextûmHêja neçûye meqamê meàlûm
Hindî ji xwe wê hebit wucûdekNînin ji xwidê ewê nimûdek
Bê meþrebeyê wefayê þahîEw naçite meþreba ilahî
Fanî nebitin fenayê muìleqNabînitin ew beqayê bi l-íeq
Fanîtî ji bo wi ra beqa yeBaqîtî ji bo wi ra liqa ye
...:::: 294 ::::...
Emma ne bi ittiëal û ilíaqBelkî ne bi infiëal û iìlaq
Evrenge dikit muradê íaëilAnca dibite murîdê waëil
Ya reb çi dibit ji ber me koranCarek tu vedî íicab û toran
Bînende bikî emê di àacizBê perde û bê íicab û íaciz
Deryayê yeqîn bikit temewwucEm jî bikirîn demek teferruc
Ev øenn û guman û àilm û teqlîdTebdîl bibin bi àeyn-i tewíîd
Esbab û wesîle qeì nemîninCarek te musebbibî bibînin
Îman me heye bi óat-i wacibImkaniyeta me bûye íacib
Dîsan ji me her tu me xelaë keYa reb me ji bo xwe ra xwenas ke
Ev seyr û sulûk û ìeyy-i menzilMexëûë e ji bo murîdê muqbil
Kengê ji me ra dibit muyesserXaliq ji ezel nekit muqedder
...:::: 295 ::::...
Lewra ko xirabî û qebûlîNînin bi feùaÀil û fuùûlî
àAbid bi riyayekê helak inàAëî bi diàayekê di pak in
àAlem ko wekî xeyal-i øill eËanià bi xwe hadî û muøill e
Ew tînite menøera xeyalêEw têxite perdeya ùelalê
Lê daye me cuzÀê ixtiyarîNefsa me bi lîp û íîlekarî
Ew jî biriye ji dest me naçarEm mane û luìf-i íeq mededkar
Bes qenc ji bo me àamiyan raHer ev bes e bo me àasiyan ra
JÀewwel ve xwidê bi heq binasînHerçend quëûr û kêm û kas în
Paþê bi dilê xwe jê bitirsînDînê xwe ji àaliman bipirsîn
Çawa ko dibêjin em wisa bînÍetta ko ji rû dinê fena bîn
Pala xwe bidîne luìf-i barîBelkî me bibexþitin ji narî
...:::: 296 ::::...
60. Ey rakibê waqiàê peyade
Ey rakibê waqiàê peyadeWey àaþiqê ëefíeyê di sade
Ey þaàirê ëaõir û nigûnserWey saíirê saxir û fisûnker
Ey haÀimê wadiya ùelalêWey õawiyê deàweya kemalê
Ey xameyê serteraþ-i bedrengBes nameyê xweþqumaþ-i xweþreng
Rûreþ ke bi navê xeìì û xalanBednam bike bi »bê« û »dal«-an
Hindî weko xeì õubar û hûr eEw xeì ji leìafetê ne dûr e
Gava ko ji rengê meþqê pir bûYa þubhetê nesx û ôuluôê gir bû
Ew nasixê nusxeya cemal eBêrewneq û rohnî û kemal e
Lazim ew e dilberê di sadeXeì lê nebitin wekî qilade
...:::: 297 ::::...
Xweþ zînet e xeì li mah-i ruxsarHindî li rûyan nebûye hevsar
Ey xame te jî gelek dirêj kirEv name bes e te pir qirêj kir
Herçend-i kelam þubhê dir bitBêqedir dibit dema ko pir bit
Nabînî bi qîmet in cewahirLewra ko di hindik in di nadir
Sehw û õeleì û xeìa û nisyanMecmûàeyê napesend-i àisyan
Teírîr kirin te, bê teemmulKî dê bikitin ji te teíemmul
Kes nîne bikit ji bo te teísînGoyendeyê aferîn û nefrîn
Ey bêedeba xirabe bêàarGustax û sitemger û siyehkar
Hindî ko serê te min qelem kirEwçend te xeìê xeìa reqem kir
Hindî ko serê te min teraþîEwçend te kir gunehtelaþî
Feííaþî te kir ji rengê XanîNeqqaþî te kir miôalê Manî
...:::: 298 ::::...
Meþõûlî bes e bi luàb û lehwanToba xwe bike j’ xeìÀ û sehwan
Carek were ser ìerîq-i tobeHindî negihiþtiye te nobe
Nobet ko gihiþte xeëim xameÌey kir li me ev nizaàname
Ew beìl-i dilawerê zeberdestEwwel kemera tehewwurê best
Bû rakibê duldulê enamilDeríal-i digel me bû muqabil
Kêþa ji zebanî óulfiqarekBû xeëim digel me þehsiwarek
Sil bû rikiya ji wan àitabanEzman geriya bi van cewaban
Go »Eímed eger tu ney xebîô îHerçî ko te go min ew nivîsî
Qewlê di te qenc eger xerab inFiàlê di te xeìeÀ eger ëewab in
Ey bedàemelo tu qenc dizanîTu qaÀil û faàil û xwidan î
Ney bûm di àalema nepestanMey bûm ne bi destê meyperestan
...:::: 299 ::::...
Gava ko te ez birim ji sazîNe deng-i di min hebû ne gazî
Te dûr kirim ji nik hevalanMehcûr kirim ji mulk û malan
Bend û weëilê di min sera-bunEwwel te kirin bi emrê kun kun
Paþê ko te kir di baõê àiþqêKun kir dilê min bi daõê àiþqê
Te pif kire cismê min dema canHatin ji dilê min ah û efõan
Nefxa te li min dil û ceger ëotHerçî ko te pif kirî min ew got
Ez lal im û bêzeban û xamûþBênefs û nefes ji qismê qamûþ
Bezma ìerebê bi min te xweþ kirDîwan-i guneh bi min te reþ kir
Herçend ko øahirî heyim ezSazende tu yî wekî ney im ez
Ma ney bi xwe tiþtekê dibêjitXame bi xwe reþíekê dirêjet
Katib qelemê dikit siyehkarSazende ye ney ji dest bi hawar
...:::: 300 ::::...
Nay û qelem û kitab û nîþanTîr û hedef û keman û kîþan
Meíkûmiàeleyhî bûn di teqdîrHêj ismê guneh nebûyî tesìîr«
Ya reb tu dizanî Xaniyê jarTeþbîh-i bi xameya giriftar
Qelbê wî di dest te da ye el-íeqDestê wî destê xwe nîne muìleq
Gava ko li wî te ser qelem kirHerçî te irade kir reqem kir
Amir tu yî, ew bi emrî meÀmûrMeÀmûr dibin hemîþe meàóûr
Ger dayiye wî te ixtiyarekEw jî wî sipare te bi carek
Ew ger àilim û ger qelem bûPeyweste di dest te ser-qedem bû
Nefà û ùerera xwe ew nizanitYa qenc-i ji bo xwe ra çi zanit
Çawa ko ji bo te ra riùa yeEw ney ëifet e wî ew hewa ye
Wellah ji sefîdî û siyahîWî qeëd û õereù tu yî ilahî
...:::: 301 ::::...
Emma bi murekkeba qebaÀiíRûreþ kirine gelek ëefaÀií
Xeììê te ye serniwiþt û sermeþqSih sal e xeìê xeìa dikit meþq
Lewra ko dema ji õeybê fek bûTarîx hezar û þêst û yek bû
Îsal gihiþte çill û çaranWî pêþrewê gunahikaran
Vêk da ji menahiyan gelek malYek pol nehin ji íusn-i eàmal
Ewwel ko te da ji àiþq-i meìleàAxir bide wî tu íusn-i meqìeà
– DAWÎ –
...:::: 302 ::::...