İsmayıllı Şəhər A.Aslanov adına 2 saylı tam orta məktəb

Orucova Eminə Ramiz qızıMövzu: Əvəzlik

Əvəzlik əsas n

itq

hissəsid

ir və bütün

əsas nitq

hissələrin

i

əvəz edir.

Sadə

•Mən,belə,hamı,filan,sən,biz,elə

•Necə,həmin,hansı,necə,siz

Düzəltmə

•Biri,birisi,kimsə,kimi,biri,

•Neçənci,hərə,kimsə,necənci

Mürəkkəb

(Tərkibi)

•Nə vaxt?,nə qədər?,hər kim,heç nə,

•Nə cür?,heç kəs,hər kəs,filankəs

Əvəzliyin quruluşca növləri

ŞƏXSƏVƏZLİYİ

İŞARƏƏVƏZLİYİ

QEYRİ-MÜƏYYƏNƏVƏZLİK

SUALƏVƏZLİYİ

TƏYİNİƏVƏZLİK

ƏVƏZLİYİN MƏNACA NÖVLƏRİ

Şəxs əvəzlikləriŞəxslər Tək Cəm

I şəxs(danışan)

Mən Biz

II şəxs(dinləyən)

Sən Siz

III şəxs(haqqında danışılan)

O Onlar

I və II şəxs əvəzlikləri yalnız insana, III şəxs əvəzlikləri bütün varlıqlara aiddir. Ona görə də I və II şəxs yalnız kim?, III şəxs isə nə? sualına da cavab verir.

Qeyri-müəyyən əvəzliklər

Hamı

Hər kə

s

Hər nə

Heç nə

Hər şey

Hərə

BəzisiKim isə

KimsəNəs

əBiri

Kimi

Filankəs

Birisi

Bəziləri

Hər kim

Təyini əvəzliklər

Hər

Bütün

Öz

Filan

O Bu Elə

Belə Həmin

İşarə əvəzlikləri

İşarə əvəzliklərinin hamısı sifəti, elə, belə isə yalnız zərfi əvəz edir.O, bu əvəzliklərini isimlə(adətən şəxslə) əvəz etdikdə şəxs , sifətlə əvəz etdikdə isə işarə əvəzliyi olur.

Əsas nitq

hissələrinin

sualları

İsim

SİFƏT

ZƏRF

Say

ƏVƏZLIK

Fel

Sual Əvəzlikləri

Sual əvəzlikləri-əvəz

etdiyi nitq hissəsinin

əlamətlərini

daşıyır.Demək,bütün əsas

nitq hissələrinin sualı elə

sual əvəzliyidir.

Şəxs

İşarə

SualTəyini

Qeyri-müəyyən Sifət

Zərf

İsim

Bütün əsas nitq hissələriniSifəti

İsimƏvəz edir

nə etməli?Bəs əvəzliyi

morfologi təhlil edərkən nə etməli?

Verilmiş mətnlərə nəzər salaq.Tapşırıqları yeri

Verilmiş mətnlərə nəzər salaq.Tapşırıqları yerinə yetirək.Altından xətt çəkilmiş əvəzlikləri təhlil etməyə çalışaq.

Mən müqəddəs rəqəməm.”Yerin və göyün qatları” mənim sayım qədərdir.Əsas rənglərin,musiqi notlarının ,həftənin günlərinin sayı nə qədərdirsə,mən də həmin rəqəməm.

Sizcə , mən neçəyəm?

“...............................................................................

Dost olsa bir adam bir adam ilə.Dostu düşən zaman bir çətin işə.Gərək kömək edə ona həmişə.Dostluğun yolunda fədakar ola.”

Söhbət hansı dostlardan gedir?Söhbət sədaqətli dostlardan gedir?

“Mən həmişə doğma torpağın bir parçasını qızıldan,ana dilimin bir sözünü ləl -cəvahirdən üstün tutmuşam.Qısa ömrümdə sizin üçün nə bacardımsa,elədim.Əldə qılınc qələbələr qazanaraq,parçalanmış Vətəni birləşdirməyə çalışdım.

Müdrik əcdadlarımızdan miras qalmış üç şeyi sizə vəsiyyət edirəm:Ana dilimizi,Vicdanımızı, Vətənimizi!

Söhbət kimdən gedir,?

•

IKimdən?

1. Neçəyəm?2.Sayı əvəz edib.3.Sadə əvəzlikdir.4.Sual əvəzliyidir.5.I şəxsin şəxs sonluğunu

qəbul edib.6.Cümlədə xəbər yerində

işlənib.

Neçəyəm?Hansı ?

1.Kimdən?2.İsmi əvəz edib.3.Sadə 4.Sual əvəzliyidir.5.Çıxşlıq halda işlənib.6.Tamamlıq vəzifəsindədir.

1.Hansı?2.Sifəti əvəz edib.3.Sadə.4.Sual əvəzliyidir.5.Cümlədə təyin rolundadır.

Göründüyü kimi əvəzliyin özünəməxsus morfoloji təhlil qaydası yoxdur.Hansı nitq hissəsini əvəz edirsə ,həmin nitq hissəsinin xüsusiyyətlərinə uyğun təhlil olunur.

Son