vÜcudumuzun bİlmecesİnİ ÇÖzelİm

20.04.23 calmustical www.paylashocam.com

1

VÜCUDUMUZUN VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM ÇÖZELİM

5.SINIF5.SINIF


2

Besinleri vücutta kullanılma Besinleri vücutta kullanılma şekillerine ve önceliklerine göre şekillerine ve önceliklerine göre şöyle sıralaya biliriz.şöyle sıralaya biliriz.

5.5. Mineraller Mineraller

4.4. Protein Protein 4.4. Proteinler Proteinler

3.3. Vitaminler Vitaminler 3.3. KarbonhidratlarKarbonhidratlar 3.3. ProteinlerProteinler

2.2. Mineraller Mineraller 2.2. Yağlar Yağlar 2.2. YağlarYağlar

1.1. SuSu1.1. Proteinler Proteinler 1..1.. KarbonhidratlarKarbonhidratlar

Düzenleyici Düzenleyici Yapıcı, onarıcı Yapıcı, onarıcı Enerji verici Enerji verici


3

Yağlar Yağlar Balık, et, susam, ceviz, Balık, et, susam, ceviz, zeytin, soya fasulyesi gibi gıdalarda zeytin, soya fasulyesi gibi gıdalarda bulunur. En fazla enerji veren besin bulunur. En fazla enerji veren besin maddesidir. Deri altında ve organların maddesidir. Deri altında ve organların etrafında depolanır. etrafında depolanır.

Proteinler Proteinler Et, süt, yumurta, peynir, fasulye, nohut, Et, süt, yumurta, peynir, fasulye, nohut, mercimek gibi gıdalarda bulunur. mercimek gibi gıdalarda bulunur. Büyümeye, gelişmeye ve yaraların Büyümeye, gelişmeye ve yaraların onarılmasına yardımcı olur. onarılmasına yardımcı olur. Karbonhidratlar Karbonhidratlar MeyveMeyve, , tatlı gibi şekerli tatlı gibi şekerli bbesesiinler patates, nler patates, makarmakarnnaa, , mısırmısır, , ekmek gekmek giibi gıbi gıddaallarda arda bulunurbulunur. . EnerjEnerji eli elde etmek de etmek iiçin önceliklçin öncelikli i ololaarrak kullanılırak kullanılır..


4

Vitaminler Vitaminler A, B, C, D, EA, B, C, D, E ve ve KK vitamin vitamin ççeşitleridir. eşitleridir. YaşamsaYaşamsal l olaylolayları arı düzenlerdüzenler. . Enerji verici Enerji verici değildirler.değildirler. EksiklEksikliikklleerinrinde de bbazazı ı hastalhastalııklar klar oluşur.oluşur. Mineraller Mineraller Vitaminler Vitaminler gibi mineraller de enerji verici değildir.gibi mineraller de enerji verici değildir. Kemik ve diş yapısına katılan çeşitleri Kemik ve diş yapısına katılan çeşitleri vardır. Kasların kasılması gibi vardır. Kasların kasılması gibi yaşamsal olayları düzenlerler.yaşamsal olayları düzenlerler. Su Su Yaşamın devamı için su mutlaka gereklidir. insan vücudunun % 60'tan fazlası sudur. Su, yaşamsal olayları düzenler.


5

Dengeli ve Sağlıklı Beslenme Dengeli ve Sağlıklı Beslenme Vücudumuz için gerekli olan besinlerin yeteri Vücudumuz için gerekli olan besinlerin yeteri kadar alınarak yapılan beslenmeye kadar alınarak yapılan beslenmeye dengeli dengeli beslenmebeslenme denir. denir. Her besin gruplarından belirli miktarlarda Her besin gruplarından belirli miktarlarda alınması sağlımız için şarttır. alınması sağlımız için şarttır.

Yandaki besin Yandaki besin piramidinde günlük piramidinde günlük ihtiyaç duyulan besin ihtiyaç duyulan besin grupları verilmiştir. Bu grupları verilmiştir. Bu piramidi dikkate alarak piramidi dikkate alarak beslenme öğünlerimizi beslenme öğünlerimizi ayarlamalıyız. ayarlamalıyız.

Diyet:Diyet: dengeli ve sağlıklı dengeli ve sağlıklı beslenme demektir. beslenme demektir.


6

BESiN BESiN PiRAMİDİ PiRAMİDİ

yağlılar ve tatlılar yağlılar ve tatlılar

meyveler ve sebzeler meyveler ve sebzeler

Her grup besinden Her grup besinden belli miktarlarda belli miktarlarda tüketmeyetüketmeye dengeli dengeli beslenmebeslenme denir.denir.

Besin piramidi Besin piramidi her gün farklı her gün farklı besin besin gruplarından gruplarından tüketmemiz tüketmemiz gereken oranları gereken oranları gösterir.gösterir.


7

SİNDİRİM:SİNDİRİM: Besinlerin, kana geçebilecek kadar Besinlerin, kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılması işlemine küçük parçalara ayrılması işlemine sindirimsindirim denir. denir. Sindirimin gerçekleşmesi, sindirim organlarının Sindirimin gerçekleşmesi, sindirim organlarının faaliyetleri ve ürettikleri bazı salgılar sayesinde faaliyetleri ve ürettikleri bazı salgılar sayesinde olur.Sindirim ağızda başlar ve ince bağırsakta son olur.Sindirim ağızda başlar ve ince bağırsakta son bulur.Sindirim sonucunda besinler kana geçer ve kanla bulur.Sindirim sonucunda besinler kana geçer ve kanla vücudun her yerine taşınır.vücudun her yerine taşınır.

UYARI:UYARI: Su ve mineraller kalın bağırsakta Su ve mineraller kalın bağırsakta emilir.emilir.

Sindirim Sistemi ve OrganlarıSindirim Sistemi ve Organları


8

SİNDİRİMDE GÖREV ALAN YAPI VE ORGANLAR SİNDİRİMDE GÖREV ALAN YAPI VE ORGANLAR

2-2-Yutak : Yutak : Ağız ile burun Ağız ile burun boşluğunun boşluğunun

açıldığı ortak açıklıktır. Ağızdan açıldığı ortak açıklıktır. Ağızdan gelen besinlerin yemek gelen besinlerin yemek

borusuna iletilmesini sağlar. borusuna iletilmesini sağlar.

3-3- Yemek borusu : Yemek borusu :Besinlerin sindirimini

gerçekleştirmez. Yutaktan gelen

besinleri mideye iletir.

4- 4- Mide:Mide: Besinlerin Besinlerin üzerine salgıladığı üzerine salgıladığı

salgılar ile salgılar ile proteinlerin proteinlerin sindirimini sindirimini

başlatır. Ayrıca başlatır. Ayrıca besinleri geçici besinleri geçici olarak depolar.olarak depolar.

5-5-İnce bağırsakİnce bağırsak :Tüm :Tüm besinlerin sindirimi besinlerin sindirimi ince bağırsakta ince bağırsakta tamamlanır ve tamamlanır ve sindirilen besinler sindirilen besinler buradan kana geçer. buradan kana geçer. Kan ile vücuda Kan ile vücuda dağıtılır. dağıtılır.

6-6-Kalın bağırsak :Kalın bağırsak : Sindirim Sindirim

gerçekleşmez. gerçekleşmez. Sindirim sonucu Sindirim sonucu

geriye kalan posalı geriye kalan posalı artıklar kalın artıklar kalın

bağırsağa geçerek, bağırsağa geçerek, buradan bağırsak buradan bağırsak

hareketleriyle anüse hareketleriyle anüse ilerler. ilerler.

1-1-Ağız:Ağız:Dil,dişler ve Dil,dişler ve tükürük bezleri tükürük bezleri sayesinde besinleri sayesinde besinleri ıslatır ve küçük ıslatır ve küçük lokmalara ayırır. lokmalara ayırır. Tükürüğün içindeki Tükürüğün içindeki bazı maddeler bazı maddeler karbonhidratların karbonhidratların sindirimini başlatır. sindirimini başlatır.


9

AĞIZAĞIZ

SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARISİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

YUTAKYUTAK

YEMEK BORUSUYEMEK BORUSU

MİDEMİDE

İNCEİNCE BAĞIRSAKBAĞIRSAK

KALIN BAĞIRSAKKALIN BAĞIRSAK


10

İNCE BAĞIRSAKİNCE BAĞIRSAK

YUTAKYUTAK

YEMEK YEMEK BORUSUBORUSU

MİDEMİDE


AĞIZ:AĞIZ: Besinlerin dişler yardımıyla koparılıp Besinlerin dişler yardımıyla koparılıp parçalanarak, tükürük salgısıyla parçalanarak, tükürük salgısıyla ıslatıldığı yerdir. Besinlerin sindirimi ıslatıldığı yerdir. Besinlerin sindirimi ağızda başlar.Dil ağızdaki besinleri ağızda başlar.Dil ağızdaki besinleri kenarlara doğru iterek azı dişleri kenarlara doğru iterek azı dişleri tarafından çiğnenmesine yardımcı olur. tarafından çiğnenmesine yardımcı olur. Ağızda besinler yutulmaya hazır hale Ağızda besinler yutulmaya hazır hale gelir.Dil tarafından yutağa doğru itilir.gelir.Dil tarafından yutağa doğru itilir.


11

İNCE İNCE BAĞIRSAKBAĞIRSAK

YUTAKYUTAK

AĞIZAĞIZ


MİDEMİDE


Ağız ve burun boşluğuyla yemek ve Ağız ve burun boşluğuyla yemek ve soluk borusunun birleştiği bir kavşak soluk borusunun birleştiği bir kavşak

gibidir. Besinlerin ağızdan yemek gibidir. Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini borusuna iletilmesini

sağlar.Besinlerin yutulması sırasında sağlar.Besinlerin yutulması sırasında gırtlak kapağı soluk borusunu gırtlak kapağı soluk borusunu

kapatır.Böylece besinlerin soluk kapatır.Böylece besinlerin soluk borusuna kaçması önlenir.borusuna kaçması önlenir.


12


YUTAKYUTAK

AĞIZAĞIZ YEMEK BORUSUYEMEK BORUSU

MİDEMİDE


Yapısında bulunan kaslar yardımıyla Yapısında bulunan kaslar yardımıyla besinlerin mideye iletilmesinde besinlerin mideye iletilmesinde görevlidir. Yemek borusundaki kaslar görevlidir. Yemek borusundaki kaslar isteğe bağlı olmadan çalışır.Yutaktan isteğe bağlı olmadan çalışır.Yutaktan gelen besinler yemek borusunda gelen besinler yemek borusunda yavaş yavaş ilerleyerek mideye yavaş yavaş ilerleyerek mideye gelir.Mide kapağının açılmasıyla gelir.Mide kapağının açılmasıyla besinler mideye ulaşır. besinler mideye ulaşır.


13

İNCE İNCE BAĞIRSAKBAĞIRSAK

YUTAKYUTAK

AĞIZAĞIZ



Besinlere sıvıların da Besinlere sıvıların da katılarak çorba kıvamına katılarak çorba kıvamına geldiği bölümdür.Midede geldiği bölümdür.Midede bulamaç kıvamına gelen bulamaç kıvamına gelen besinler midenin çıkış besinler midenin çıkış kapağındaki ince bağırsağa kapağındaki ince bağırsağa geçer. Midemiz kaslı bir geçer. Midemiz kaslı bir yapıdadır ve bu kaslar yapıdadır ve bu kaslar isteğimiz dışında çalışır.isteğimiz dışında çalışır.

MİDEMİDE


14

5. İnce bağırsak 5. İnce bağırsak Mideden gelen besinlerin Mideden gelen besinlerin

parçalanmasının devam edildiği ve parçalanmasının devam edildiği ve besinlerin en küçük parçalara kadar besinlerin en küçük parçalara kadar

ayrılıp kana geçtiği yerdir. Besin ayrılıp kana geçtiği yerdir. Besin emilimi burada gerçekleşir. İnce emilimi burada gerçekleşir. İnce

bağırsakta sindirim işlemi bağırsakta sindirim işlemi tamamlanır.tamamlanır.


YUTAKYUTAK

AĞIZAĞIZ


MİDEMİDE



15

YUTAKYUTAK

AĞIZAĞIZ


MİDEMİDE

5. İnce bağırsak5. İnce bağırsak


Besinlerden kalan atık Besinlerden kalan atık maddelerin, vücuttan maddelerin, vücuttan

uzaklaşmasını sağlayan uzaklaşmasını sağlayan bölümdür. bölümdür. Kalın Kalın

bağırsakta sindirim olmaz.bağırsakta sindirim olmaz. Atık maddeler içerisinde Atık maddeler içerisinde kalan su ve mineraller kalan su ve mineraller

burada emilir.burada emilir.


16

AAzı dişleri zı dişleri ::13,14, 13,14, 17, 18,21,22,25 ve 17, 18,21,22,25 ve 26 nolu dişler küçük 26 nolu dişler küçük azı; 15, 16, 19, 20, azı; 15, 16, 19, 20, 23, 24, 27 ve 28 nolu 23, 24, 27 ve 28 nolu dişler büyük azı dişler büyük azı dişleridir. Besinleri dişleridir. Besinleri öğütmeye yararlar.öğütmeye yararlar.

KKesici dişler esici dişler ::1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8 nolu dişlerdir. nolu dişlerdir. Besinleri kesmeye Besinleri kesmeye yararlar. Alt çenede yararlar. Alt çenede dört, üst çenede dört dört, üst çenede dört tane olmak üzere tane olmak üzere toplam 8 tanedirtoplam 8 tanedir. .

Köpek dişleriKöpek dişleri : : Kesici dişlerin her iki yanında birer tane olmak üzere toplam dört tanedir. Besinleri parçalar. Diğer dişlere göre uçları sivridir. 9, 10, 11 ve 12 nolu dişlerdir.

20 yaş dişleri20 yaş dişleri : : 18 - 18 - 22 yaşları arasında 22 yaşları arasında çıkar. Akıl dişleri de çıkar. Akıl dişleri de denir. Alt çenede 2, denir. Alt çenede 2, üst çenede 2 tane üst çenede 2 tane olmak üzere toplam olmak üzere toplam 4 tanedir. 29, 30, 31 4 tanedir. 29, 30, 31 ve 32 nolu dişlerdirve 32 nolu dişlerdir.

DİŞLERİMİZDİŞLERİMİZ


17

Dişlerimiz ve Görevleri Dişlerimiz ve Görevleri Sert ve katı yiyeceklerin yutulabilmesi ve kolay Sert ve katı yiyeceklerin yutulabilmesi ve kolay

sindirilebilmesi için dişler tarafından parçalanıp sindirilebilmesi için dişler tarafından parçalanıp ufalanması gerekir. Ancak besinleri koparma, ufalanması gerekir. Ancak besinleri koparma,

parçalama ve ufalayıp öğütme aynı diş çeşitleriyle parçalama ve ufalayıp öğütme aynı diş çeşitleriyle yapılmaz. Örneğin bir elmayı ısırmak için çenemizin yapılmaz. Örneğin bir elmayı ısırmak için çenemizin

arka tarafında bulunan dişleri kullanamayız. Aynı arka tarafında bulunan dişleri kullanamayız. Aynı zamanda besinler ön dişlerle ya da uçları sivri olan zamanda besinler ön dişlerle ya da uçları sivri olan

dişlerle çiğnenmez. Dişlerimiz şekil ve görev dişlerle çiğnenmez. Dişlerimiz şekil ve görev bakımından birbirlerinden farklılık gösterir. Kalıcı dişler bakımından birbirlerinden farklılık gösterir. Kalıcı dişler 7-8 yaşlarında süt dişlerin dökülmesinden sonra çıkar. 7-8 yaşlarında süt dişlerin dökülmesinden sonra çıkar.

1.1. Kesici dişlerKesici dişler 2.2. Köpek dişleriKöpek dişleri

3.3. Azı dişleriAzı dişleri 4.4.YirmiYirmi yaş dişleriyaş dişleri

Şekil ve görevlerine göre dört çeşit diş vardırŞekil ve görevlerine göre dört çeşit diş vardır


18

Dişlerimiz ve GörevleriDişlerimiz ve GörevleriKesici DişlerKesici Dişler

Yiyecekleri ısırmaya Yiyecekleri ısırmaya ve koparmaya yarar. ve koparmaya yarar. Dört alt çenede, dört Dört alt çenede, dört

üst çenede olmak üst çenede olmak üzere toplam sekiz üzere toplam sekiz

tanedir. tanedir.

Azı DişleriAzı Dişleri Geniş çiğneme Geniş çiğneme

yüzeyleri sayesinde yüzeyleri sayesinde yiyeceklerin ufalanıp yiyeceklerin ufalanıp öğütülmesini sağlar. öğütülmesini sağlar.

Sekiz alt çenede, sekiz Sekiz alt çenede, sekiz üst çenede olmak üzere üst çenede olmak üzere

toplam on altıtoplam on altıtanedir. tanedir.

Yirmi Yaş DişleriYirmi Yaş Dişleri Şekli azı dişlerine Şekli azı dişlerine benzer. 18 - 22 benzer. 18 - 22 yaşlarında çıkar. iki yaşlarında çıkar. iki alt çenede, iki üst alt çenede, iki üst çenede olmak üzere çenede olmak üzere toplam toplam dört tanedir. dört tanedir.

Köpek DişleriKöpek Dişleri Yiyecekleri Yiyecekleri

koparmaya ve koparmaya ve parçalamaya yarar. iki parçalamaya yarar. iki

alt çenede, iki üst alt çenede, iki üst çenede olmak üzere 4 çenede olmak üzere 4

tanedir.tanedir.


19

BOŞALTIM BOŞALTIM Vücudumuzda enerji üretilirken oluşan Vücudumuzda enerji üretilirken oluşan atık maddelerin dışarı atılması olayınaatık maddelerin dışarı atılması olayına boşaltımboşaltım denir.denir.

** Karbondioksit ve su buharı akçiğerler Karbondioksit ve su buharı akçiğerler yardımıyla soluk vererek dışarı atılır.yardımıyla soluk vererek dışarı atılır.

** Derimiz terleme yaparak boşaltıma Derimiz terleme yaparak boşaltıma yardımcıyardımcıolur.olur.

* * Sindirim sonucu oluşan katı atıklar ise Sindirim sonucu oluşan katı atıklar ise bağırsaklar yoluyla anüsten dışarı atılır.bağırsaklar yoluyla anüsten dışarı atılır. Vücudumuzdan atılması gereken zararlı Vücudumuzdan atılması gereken zararlı maddeler ve fazla su boşaltım organları ile maddeler ve fazla su boşaltım organları ile dışarı atılır. Boşaltım sisteminde dışarı atılır. Boşaltım sisteminde böbrekler, üretra (idrar borusu), idrar böbrekler, üretra (idrar borusu), idrar kesesi ve üretrakesesi ve üretra görev yapar. görev yapar.


20

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARIBOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI

böbrekler böbrekler

üreter(idrar borusu)üreter(idrar borusu)

idrar kesesiidrar kesesi

üretra üretra

vÜcudumuzun bİlmecesİnİ ÇÖzelİm

Documents