vs gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/liberali_2009_n14.pdf · btan akavsireben. tu es...

56
# 9 _ 22 dekemberi / 2009 fasi 2.80 lari fokusi - arCevnebi arCevnebamde gv. 10 50%-iani barieri : maleni VS ramiSvili gv. 20 antimonopoliuri regulireba _ VS gv. 8 finansuri policiis meore sicocxle gv. 30 kosmetikuri gamoZieba gv. 34 adamianebiT vaWrobis axali formati gv. 38 progresi Tu Cixi mTian yarabaRSi? gv. 42 gamqrali gogoebi gv. 47 elitisturi liberalizmi gv. 51 gv. 24 gazeT `baTumelebis~ saqme

Upload: others

Post on 25-Jan-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

# 9 _ 22 dekemberi / 2009 fasi 2.80 lari

fokusi - arCevnebi arCevnebamde gv. 10

50%-iani barieri : maleni VS ramiSvili gv. 20

antimonopoliuri regulireba _ VS gv. 8

finansuri policiis meore sicocxle gv. 30

kosmetikuri gamoZieba gv. 34

adamianebiT vaWrobis axali formati gv. 38

progresi Tu Cixi mTian yarabaRSi? gv. 42

gamqrali gogoebi gv. 47

elitisturi liberalizmi gv. 51

gv. 24gazeT ̀ baTumelebis~ saqme

Page 2: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

№1 Rvinis eqsportiori

kompania 2009 wels*

*2009 wlis ianvar-oqtombris monacemebiT

TbilRvinoTbilRvinomravali qveynis rCeuli Rvinomravali qveynis rCeuli Rvino

*2009 wlis ianvar-oqt

Page 3: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

nomerSi:

02 redaqtori04 mokled06 vrclad8 ori azri unda dabrundes Tu

ara antimonopoliuri regulireba?

daviT onofriSvili v.s. vaxtang megreliSvili

fokusi _ arCevnebi arCevnebamde

10 axali Tbiliselebi 12 skola rogorc

politikuri iaraRi rogor irCevs skola 14 meriam mosaxleobis

gamokiTxva daiwyo meris anketa 16 administraciuli resursi

arCevnebSi nacionaluri moZraobis

gamarjvebis formula

politika24 ̀baTumelebis~ saqme 26 interviu Cven viswavliT sakuTari

Tavis dacvas eTer TuraZe, gazeT `baTumelebis~

mTavari redaqtori adamianis uflebebi da

samarTali28 cvlilebebi konstituciis

winaaRmdeg ekonomika30 eqsperimentebis meore wre32 ekonomikuri krizisi -5,5% _ axali

evrodiagnozi Jurnalisturi gamoZieba34 kosmetikuri gamoZieba konfliqtebi38 adamianebiT vaWrobis axali

formati

Jurnali `liberali~ gamoicema fondi `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~

mxardaWeriT.

# 9 _ 22 dekemberi / 2009

18 cvlilebebi saarCevno kodeqsSi

Sewyvetili TanamSromloba20 Tvalsazrisi Tbilisis meris arCevnebSi

50%-iani barieri aucilebelia

mark maleni, erovnuli demokratiis institutis saqarTvelos ofisis yofili direqtori

21 Tvalsazrisi 50%-iani barieris

winaaRmdeg levan ramiSvili,

`Tavisuflebis institutis~ gamgeobis Tavmjdomare

22 axalgazrda iuristTa asociaciis rekomendaciebi

is, rac aucilebelia saarCevno garemos Sesacvlelad

garekanze:

gazeT `baTumelebis~ saqme ilustracia: TaTia nadareiSviliwignis saxelosno

mezoblebi40 terorizmi ruseTSi

brundeba42 mTiani yarabaRi progresi Tu Cixi? sazogadoeba44 fsoni _ ekonomikaze Tu

adamianze?!47 genderuli disbalansi gamqrali gogoebi saubrebi liberalizmze51 elitisturi

liberalizmi

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

1liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 4: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZegamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / distributori zviad Sengeliagamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: [email protected] sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `sezani~. misamarTi: Tbilisi, wereTlis gamz. 140. tel.: (995 32) 35 70 02.

tiraJi: 5000 cali. gamodis or kviraSi erTxel. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2,80 lari.

www.liberali.ge

redaqtori

ISSN 1987-7528

maSin, rodesac saarCevno kampanias xe-lisufleba xuTi TviT adre iwyebs da Riad iyenebs administraciul resurss, rodesac damoukidebeli gazeTis Jur-nalists `sod~-i aSantaJebs, rodesac ekonomikis or umniSvnelovanes seg-mentSi saxelmwifo auqmebs liberalur reformebs da davoben Temaze _ saWi-roa Tu ara antimonopoliuri samsaxu-ri, odnav rTulia, aRiqva im ambis mniS-vneloba, romelzec am nomerSi Tiko comaia wers. saqarTvelo procentuli maCvenebliT pirvel adgilzea im qvey-nebidan, sadac sqesebs Soris Tanafar-doba irRveva. CvenTan axalSobilebSi yovel 128 biWze mxolod 100 gogona modis. am monacems mecnierebi sqeso-brivi diskriminaciis indikatorad ga-nixilaven da axalSobilTa mkvlelobe-bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT, rom gogos gaCena ar surs. genderu-li diskriminacia rom arsebobda, amaSi eWvi arasdros mepareboda, Tumca, ve-rasdros warmovidgendi, rom es pirda-pir eqoskopiis kabinetebSi igegmeboda.

seleqtiur abortebsa da qarTuli sa-zogadoebis stereotipebs Soris kavSiri imdenad cxadia, rom axla mafiqrebine-bs, iqneb es sakiTxi ufro mniSvnelova-ni iyos, vidre is Temebi, rac ZiriTad sainformacio nakadSi eqceva, Tundac gansxvavebuli, mwvave aqcentebiT.

vfiqrob, rom Cveni movaleobaa, vwe-roT marginalur Temebze, romlebic

mimdinare problemebis fonze gaufe-rulebulia. amas aranairi eTikis qar-tia ar sWirdeba _ Jurnalisti isedac unda cdilobdes, miviwyebulis, magram Rirebulis gaSuqebas, rac sazogadoe-bas usargeblo faseulobebis gadafa-sebaSi daexmareba.

4 dekembers Jurnalisturi eTikis qartias xeli movawere, magram mainc xSirad maxsendeba JurnalistTa dacvis komisiis aRmasrulebeli direqtoris, joel saimonis sityvebi, rom `presis sabWoebi efeqturad funqcionireben im sazogadoebebSi, romelTac ukve aqvT Camoyalibebuli sxva damoukidebeli institutebi _ es ki is qveynebia, ro-melTac mediis TviTregulireba yve-laze naklebad sWirdebaT~. ramdenad gamoasworebs qarTuli mediis proble-mebs axlad dafuZnebuli sabWo, jer Zneli saTqmelia. Tumca, esec proce-sia. mTavaria, am procesSi sazogadoe-ba CaerTos. mTavaria, sazogadoeba ga-moexmauros problemebs, romlebic mas piradad exeba da ganviTarebaSi xels uSlis. `liberals~ msgavsi gamoxmaure-bebis ramdenime precedenti ukve aqvs. imedia, Tiko comaias statiac gaxdeba erTi seriozuli diskusiis dasawyisi, romelic sabolood suraTsac Secvlis.

mogvwereT,Tamar babuaZe,

sazogadoebis ganyofilebis [email protected]

`kompania `bilains~ radio `he-reTTan~ xelSekruleba sarekla-mo momsaxurebaze 2008 wlis 24 martidan hqonda gaformebuli. xelSekrulebas vada 2009 wlis 1 ianvars gauvida, ris Semdegac `bilains~ radio `hereTTan~ aRar gaugrZelebia sareklamo urTier-Toba.

2009 wlidan kompania `bilainma~ Secvala marketinguli strategia radioganTavsebasTan dakavSire-biT da reitingebze dayrdnobiT, eqskluziuri xelSekruleba gau-forma kompania `radio saqarTve-los~, romlis holdingis wevrebi arian `fortuna~, `fortuna+~, `ar daidardo~, `avto radio~.

Sesabamisad, radio `hereTis~ xelmZRvanelis gancxadeba imasTan dakavSirebiT, rom `bilainma~ maT-Tan sareklamo urTierToba poli-tikuri motivebiT SeaCera, yovel-gvar safuZvels aris moklebuli~.

kompania `bilainis~ sazogado-ebasTan urTierTobis samsaxuris

ufrosi Teona baRdavaZe

gamoxmaurebaliberalis me-13 nomerSi gamoqveynebul

statiaze `ra Wirs medias?~

2 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 5: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,
Page 6: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

4 dekembers mediis 140-ma warmomadgenelma xeli moawera Jurnalisturi eTikis qartias da airCia sabWo, romelic sazogadoebisgan miRebul saCivrebs ganixilavs da am formiT gaakontrolebs, ramdenad icaven xelmomweri Jurnalistebi eTikis fundamentur princi-pebs.

es mediis TviTregulirebis mesame mcdelo-baa. amjerad qartiis teqsti evropis sabWos eqspertebTan wlinaxevriani konsultaciebisa da qarTvel JurnalistebTan regularuli Sexvedrebis Sedegad daiwera.

qartiis TiToeuli xelmomweri mxolod sakuTar Tavs warmoadgens da ara organiza-cias. amiT izrdeba individualuri pasuxis-mgeblobis xarisxi da xelmowera ar kargavs azrs arc im SemTxvevaSi, Tuki Jurnalisti samuSao adgils icvlis.

qarTuli mediis TviTregulirebis meqa-nizms pirvelad eyoleba mxolod Jurnalis-tebiT dakompleqtebuli sabWo. 9 adgili sabWoSi axla ase gadanawilda: 6 wevri regionuli mediidan airCies, 3 ki _ Tbili-sidan.

Tbilisidan sabWos wevrebi gaxdnen: studia `monitoris~ damfuZnebeli nino zuriaSvili, gazeT `rezonansis~ erT-erTi redaqtori, eliso CafiZe da kavkasiis mediaskolis dekani lia CaxunaSvili. regionebs ki sabWoSi warmo-adgenen: gazeT `baTumelebidan~ eTer TuraZe da Tedo jorbenaZe, `25-e arxidan~ merab merkvilaZe, quTaisis gamocema `axali gaze-Tis~ Jurnalisti maia mecxvariSvili, radio `hereTis~ warmomadgeneli xaTuna gogaSvili da irakli absanZe foTidan.

telekompania `kavkasiis~ Jurnalistma aleko elisaSvilma sakuTari kandidatura im motiviT moxsna, rom sazogadoebis garkveul nawils mis miukerZoeblobaSi eWvi ar Sehpar-voda.

`mgoni, avirCieT iseTi sabWo, rogorzec SeiZleba, verc meocneba~, _ acxadebda arCev-nebis dasrulebis Semdeg ia anTaZe. qartiaze xelmomweri Jurnalistebi SeTanxmdnen, rom sabWo zustad im adamianebiT dakompleqtda, romelTa profesionalizmsa da gambedao-baSi sazogadoebas eWvi ar Seepareba. maTi varaudiT, sabWos mimarT ndoba iseTi maRali iqneba, rom, wina wlebisgan gansxvavebiT, sazogadoeba Jurnalistebis yvela Secdomas gamoexmaureba.

140 Jurnalists Soris umravlesoba re-gionuli mediis warmomadgenelia. mxolod TiTo-orola adamianma moawera xeli wamyvani nacionaluri arxebidan. ia anTaZe ambobs, rom amiT `rusTavi 2~ da `imedi~ qartias arc gaemijnen, magram jerjerobiT arc uerTdebian. realurad ki, anTaZis TqmiT, qartiis asociacia erTmaneTisgan gamijnavs pasuxismgeblobian da upasuxismgeblo medias da xels Seuwyobs qveyanaSi Jurnalisturi standartebis amaRlebas. profesiuli stan-darti _ es is kategoriaa, romelsac CvenTan marTlac uamravi problema aqvs. es proble-mebi, SesaZloa, mediaze ganxorcielebuli politikuri zewolis fonze arc imdenad mniSvnelovani Candes, magram mainc droulad mosagvarebelia. Jurnalisturi eTikis qar-tia mediis swored am problemebis gadaWris mcdeloba iqneba.

mokled

eTikis qartia amoqmedda

Svididan

xuT kvotas

arasaparlamento

opozicia `media

klubisTvis~ iTxovs

parlamentSi sazogadoebrivi mauwyeblis sameurveo sabWos wevrobis arasaparlamento opoziciis mier mxardaWerili kandidaturebis nusxa Sevida. prezidentis mier kandidatebis wardgenis Sesaxeb daviT baqraZem ganacxada da opozicias saerTo kandidatebze Sejerebisken mouwoda. parlamentis Tavmjdomarem aRniSna, rom mis saxelze sakanonmdeblo organoSi werili Sevida, romelsac xels awers ramdenime arasaparlamento politikuri partiis warmomadgeneli („konservatorebi“, „moZraoba erTiani saqarTvelosTvis“, „xalxis partia“, „saqarTvelos gza“ da „qalTa partia“), romlebic survils gamoTqvamen, monawileoba miiRon sabWos dakompleqtebis procesSi. misi TqmiT, am partiebs surT, mxari dauWiron arasamTavrobo seqtorisa da „media klubis“ mier wardgenil kandidaturebs, da Tu saparlamento umciresoba uars ar ityvis Tavisi warmomadgenlebis daniSvnaze, maSin arasaparlamento opoziciisaTvis Svididan xuTi kvotis daTmobas moiTxovs da xuTive adgilze `media klubis~ kandidaturebs uWers mxars. Semdegi konsultaciebi am sakiTxTan dakavSirebiT ukve parlamentSi warimarTeba.

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

ia anTaZe Jurnalisturi eTikis qartiis xelmoweris ceremonialze, Tbilisi, 4 dekemberi 2009

4 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 7: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

`unda aRiniSnos, rom ar arsebobs saqarTveloSi

arc erTi satelevizio arxi, romelsac raRac tipis

saxelmwifo daxmarebis gareSe muSaoba SeeZlos.

ase rom, garkveuli doziT samTavrobo Careva

gardauvalia~.

grigol vaSaZe

14 oqtomberi, londoni

`SeuZlebelia, vilaparakoT Tavisufali arCevnebisa

da WeSmariti demokratiis Sesaxeb im qveynebSi, sadac

mosaxleobis umetesi nawili informacias iRebs

televiziidan, romelic xelisuflebis xelSia, an

Tu sakuTrebaSia, maSin an xelisuflebis liderTa

megobrebi floben mas, an maTi ojaxebi... Tu am

qveynebSi sazogadoebrivi mauwyebeli arsebobs, isic,

faqtobrivad, propagandis instrumentadaa qceuli

xelisuflebis xelSi~.

mikloS haraSti (Miklos Haraszti) euTo-s warmomadgeneli

mediis Tavisuflebis sakiTxebSi

26 noemberi, AP

`Cven gulqva mTavroba varT da marto normativebiT

vxelmZRvanelobT? Tu vardebis revolucia imitom

moxda, rom SevardnaZesaviT sul mizezi gvqondes,

ratom aris xalxi saRoreSi. zamTarSi rom bavSvi

gaiyineba da mokvdeba, bodiSi, yvelas jvari weria,

mere ra vqnaT? rogorc Cans, CvenTan saqarTveloSi

gaCnda da gamoviyvaneT kasta biurokratebis,

romelsac, bodiSi da, yvelaferi fexebze kidia, garda

raRac saCvenebeli RonisZiebebisa~.

mixeil saakaSvili

30 noemberi, quTaisi

`adamians, romelic Cven kolegas fizikur

Seuracxyofas ayenebs, aginebs, ar unda mivceT

saSualeba, rom Tavi Tanabrad igrZnos da

parlamentis sxdomebs SeuzRudavad daeswros~.

daviT baqraZe

1 dekemberi, saqarTvelos parlamenti

„aseTi gemebis erTaderTi daniSnulebis adgili Savi zRvaa. Sedegebi, SesaZloa, damRupveli aRmoCndes“, _ ase ganacxada saqarTvelos sagareo saqmeTa ministrma grigol vaSaZem sa-frangeTSi vizitisas. man usafrTxoebis garantiebic moiTxo-va safrangeTSi, Tu am qveynisgan ruseTi samxedro xomald „mistrals“ SeiZens.

vaSaZemde parizSi samxedro da energetikuli TanamS-romlobis sakiTxebze mosalaparakeblad ruseTis premier-ministri vladimir putini imyofeboda. swored am vizitis dros ganixiles rusulma da frangulma mxareebma wyalxmele-Ta moieriSe xomaldis _ `mistralis~ yidvis SesaZleblobebi. noembris bolos „mistrali“ sankt-peterburgSic gamoCnda. rusuli mxare apirebs, rom SeiZinos es xomaldi da momavalSi misi klasis kidev ramdenime gemi Tavissave qveyanaSi daa-mzados, Tumca rogor da ra teqnologiebiT, jerjerobiT gaurkvevelia. frangul mxares amasTan dakavSirebiT oficia-luri komentari jer ar gaukeTebia.

`mistralis~ klasis gems SeuZlia gadazidos 16 mZime da 35-mde msubuqi vertmfreni, 4 sadesanto transporti, 900 jariskaci da 70-mde erTeuli samxedro satransporto saSua-leba, maT Soris _ 40 tanki. aseve SesaZlebelia misi gamoyene-ba marTvisa da kontrolis centrad.

es garigeba nato-s wevris mxridan ruseTisTvis samxedro-sazRvao teqnologiebis gadacemis uprecedento SemTxveva gaxdeba. samxedro TvalsazrisiT, ruseTisTvis es yvelaze didi ucxouri SenaZeni iqneba. es ki amerikis SeSfoTebas iwve-vs. frangul mxares am sakiTxTan dakavSirebiT oficialuri komentari jer ar gaukeTebia.

eqspertebis SefasebiT, msgavsi SeTanxmeba safrangeTis mxridan politikuri gadawyvetileba iqneba, rac amerikisTvis miuRebelia.

mokled

citatebi`mistrali~ _ axali safrTxe saqarTvelosTvis

ricxvebi

milioni lariT finansdeba biujetidan yovelw-liurad saxelmwifos mflobelobaSi arsebuli wamgebiani sawarmoebi.

150

milion lars Seitans `saqarTvelos rkinigza~ wels biujetSi.

tona mandarini ukve gaitanes afxazeTidan ru-seTSi am sezonze.

100

5000

5liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 8: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

qarTul ekonomikur bazarze samewarmeo reestris bazidan mflo-belisa da mewileebis Sesaxeb in-formaciis amoRebis gamo gaugebari rCeboda Tu visi dafuZnebulia esa Tu is kompania. Tumca samewarmeo reestris bazaSi mflobelebisa da mewileebis Sesaxeb informacia 2010 wlis 1 ianvridan kvlav Ria iqneba. amiT gauqmdeba finansTa ministris 2008 wlis maisis brZaneba, romelmac es akrZalva daawesa. mTeli sain-formacio baza ki finansTa saminis-trodan sajaro reestris erovnul saagentoSi gadava.

xSiria SemTxvevebi, roca qarTuli kompaniis faqtobrivi mflobelebi ar Canan da gaurkvevelia, Tu vin marTavs maT sinamdvileSi. ekono-mikuri eqspertebis azriT, infor-maciis gaxsniloba xels biznesis gamWvirvalobas Seuwyobs, rac, Tavis mxriv, gavlenas momxmarebelze, xeli-suflebaze, partniorebsa da inves-torebze moaxdens. dainteresebul pirebs SeeZlebaT dinamikaSi adevnon Tvali, Tu rogor moxdeba wilebis gadanawileba, damfuZneblebis cvli-leba sxvadasxva kompaniaSi.

informaciis gamWvirvalobis miz-niT, `mewarmeTa Sesaxeb~ da `sajaro reestris Sesaxeb~ kanonebSi cvli-leba noemberSi Sevida. am cvlilebis mixedviT, nebismieri msurveli saja-ro reestris veb-gverdidanve iolad Seityobs informacias mewarmeTa da arasamewarmeo iuridiul pirTa saq-mianobis, maTi partniorTa qonebis, maTi oficialuri warmomadgenlebi-sa da uflebamosilebis Sesaxeb. am siaxlem xeli unda Seuwyos biznesga-remos gamWvirvalobas, rac reestris xelmZRvanelis soso wiqariSvilis TqmiT, xelisuflebis survilic iyo

da sazogadoebis dakveTac. Tumca, irkveva, rom gamWvirvalo-

bas amjeradac mxolod sanaxevrod miviRebT. yvelaze mniSvnelovani sakanonmdeblo xarvezi, rac xelisu-flebas mediaze kontrolis saSu-alebas aZlevs, ar gamosworebula. sajaro reestrSi mewarmeTa bazis gadatanis Semdegac ucnobi darCeba, magaliTad, im ofSoruli kompaniebis realuri mflobelebis, mewileebisa da partniorebis Sesaxeb informacia, romlebic telearxebs floben. maT Soris arian telekompania `rusTavi 2~-is 70%-is mflobeli virjiniis kunZulebze daregistrirebuli Degson Limited da, Tundac, telekom-pania `saqarTvelos~ mflobeli, aseve gaurkveveli warmoSobis kompania Denal Union. finansTa ministris moadgile irakli RvalaZe adastu-rebs, rom qarTuli kanonmdeblobiT, ofSoruli kompaniebis mflobelebis vinaobis dadgena SeuZlebelia. `of-SorSi registrirebuli kompaniebis damfuZneblebi, rogorc wesi, of-Sorul zonebSic ar aris cnobili. maTi kanonmdebloba am informacias ar iTvaliswinebs~, _ ambobs RvalaZe. Tumca, rac ufro mniSvnelovania, mflobelebis Sesaxeb informaciis sajaroobas arc saqarTvelos ka-nonmdebloba iTxovs. amitom kiTxva _ dganan Tu ara televiziebis ukan politikuri interesebis mqone mflobelebi an monopolistebi, kvlavac Riad rCeba.

iuristi Tamar gurCiani miiCnevs, rom am sferoSi radikaluri cvli-leba ar momxdara, _ `aRniSnuli nor-mebi arc 2008 wlis maisamde da arc axla ar aregulirebs realur situ-acias. kanoni maSinac da ukve axlac akeTebs mxolod imis deklarirebas,

rom samewarmeo reestri aris saja-ro. Tumca ver gansazRvravs TviTon samewarmeo reestris formulars~.

reestris formulari, anu ra vadebSi, ra formiT da rogor unda gasces saagentom informacia, is sakiTxia, romelsac kanoni ki ara, ministris brZaneba aregulirebs. sa-jaro reestris erovnuli saagentos iuristis koba baxturiZis TqmiT, ministris brZaneba gamoqveyndeba, Tumca konkretuli TariRi ucnobia (kanonSi ar aris miTiTebuli, Tu ra vadaSi unda gamoqveyndes brZaneba). misi TqmiT, kompaniebi valdebule-bi iqnebian, adre ganxorcielebuli cvlilebis Sesaxebac acnobon rees-trs. Tu kompaniebi ar warmoadgenen informacias Secvlili mflobelebis an gadanacvlebuli wilebis Sesaxeb, maT kanoni pasuxs mosTxovs.

Tumca, Tamar gurCianis TqmiT, jer ministris brZanebis proeqtic ar arsebobs. `amitom, sityvaze veravis vendobi da ver davijereb, rom Ria gaxdeba yvela is cvlileba, romelic mflobelobis mxriv 2008 wlis maisaidan 2009 wlis noembramde moxda~. amitom jer kidev kiTxvis niSnis qveS dgas, gaigebs Tu ara sa-zogadoeba, am periodis ganmavlobaSi rogor da vis Soris xdeboda wile-bis gadanawileba. arada, `rusTavi 2~ bolos swored 2009 wlis ivnisSi gasxvisda.

ase rom, informacia ixsneba, Tumca SezRudulad. mxolod cvlilebebis ZalaSi Sesvlis Semdeg gaxdeba kidev ufro cxadi, informaciis sajarooba Cven qveyanaSi mxolod deklarirebu-li Rirebulebaa, Tu is, rac sajaro reestris vebgverdze sruliad kano-nierad SegviZlia miviRoT wamebSi.

mflobelebis Sesaxeb informacia isev sajaroadamfuZneblebis Sesaxeb informaciis sajarooba biznesis gamWvirvalobas bolomde ver

uzrunvelyofs. qarTuli kompaniebis nawils ofSorul zonebSi daregistrirebuli

firmebi floben.

maia wiklauri

vrclad

6 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 9: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

14 kiTxva mTavrobas,

27 _ patriarqs

iqneba Tu ara

meore turi?

samoqalaqo sazogadoebis nawilma xelisuflebasa da

patriarqs im SekiTxvebis CamonaTvali gadasca, romelze

pasuxic, maTi azriT, lustraciis dasawyisi gaxdeba.

naTia axalaSvili

anton kriveniuki, soxumi

vrclad

beqa mindiaSvili, Tea TuTberiZe, daviT amirejibi, vasil kobaxiZe, oTar qaSakaSvili da kidev 230 adamiani xels awers SekiTxvebs, romlebze sajaro msjelobac qarTuli politikuri da religiuri realobis sabWoTa memkvi-dreobisgan gaTavisuflebis winapiroba unda gaxdes.

Tea TuTberiZe ambobs, rom SekiTxve-bis safuZveli gaxda uSiSroebis arqive-bidan amoRebuli masala, romelic mas miawodes. TuTberiZis TqmiT, kiTxvebis CamonaTvali ramdenime vebgverdze iyo ganTavsebuli da xelmowerebic iqve gakeTda.

adresatebTan kiTxvaris mitanamde mcirericxovani aqcia moewyo petriwis ZeglTan (baraTaSvilis quCaze), sadac sainiciativo jgufis wevrebi cdilo-bdnen, xmamaRla waekiTxaT kiTxvebi. aqciaze misuli ramdenime adamiani ki maTTvis xelis SeSlas cdilobda. isini ambobdnen, rom marTlmadidebeli ekle-siis mrevli arian.

xelisuflebis mimarT dasmul Seki-Txvebze pasuxis gacema, sainiciativo jgufis azriT, mniSvnelovania qvey-nis demokratiuli ganviTarebisa da

saprezidento arCevnebze xelisuflebis mier administraciuli resursis amoqmede-bis SemTxvevaSi, afxazeTi SeiZleba samoqa-laqo dapirispirebis zRvarze aRmoCndes.

afxazuri opozicia darwmunebulia, rom prezidenti baRafSi 12 dekembris sapre-zidento arCevnebisTvis administraciul resurss srulad aamoqmedebs, raTa kidev 5 wliT darCes qveynis saTaveSi.

opoziciis azriT, saarCevno karuselis datrialebas xelisufleba gansakuTrebiT sazRvargareT gaxsnil saarCevno ubnebze Seecdeba.

afxazeTis farglebs gareT ori sa-arCevno ubani gaixsneba _ moskovsa da CerqeskSi. miaxloebiTac ki aravin icis, ramdeni amomrCeveli miva am ubnebze. arc isaa daTvlili, zogadad, afxazeTis ram-deni moqalaqe cxovrobs qveynis farglebs gareT.

opozicia irwmuneba, rom xelisuflebis warmomadgenlebi sabiujeto organizacie-bis TanamSromlebs aSineben da aiZuleben xma baRafSs miscen.

adgilobriv damkvirvebelTa TqmiT, ar-Cevnebis dros administraciuli resursis gamoyenebam, SesaZloa, 2004 wlis movlene-bis ganmeoreba gamoiwvios, rodesac xeli-suflebisaTvis brZola lamis samoqalaqo dapirispirebaSi gadaizarda.

sociologebis mtkicebiT, amomrCe-veli maRal aqtivobas gamoiCens, Tumca Sedegebis gamoqveynebis Semdeg kon-fliqtis saSiSroeba maRalia. baRafSis StabSi irwmunebian, rom pirvelive turSi gaimarjveben. opozicia ki ambobs, rom Tu es marTlac ase moxda, mxolod dadastur-deba, rom xelisuflebam administraciuli resursi maqsimalurad gamoiyena. arc erT opozicioner kandidats eWvi ar epareba, rom afxazeTis saprezidento arCevnebis meore turi Sedgeba.

kanonis uzenaesobis damkvidrebisTvis. „vTvliT, rom saqarTvelos saxelmwifo-sa da marTlmadidebel eklesias Soris urTierToba winaaRmdegobaSi modis sekularuli saxelmwifos Zireul prin-cipebTan. Cven, moqalaqeebi SeSfoTebas gamovTqvamT da mogmarTavT ramdenime kiTxviT“, _ naTqvamia mimarTvaSi.

sainiciativo jgufis warmomadgenel-Ta TqmiT, eklesiam pasuxi unda gasces im kiTxvebs, romelic sazogadoebaSi arsebobs da am sakiTxebze sajaro msje-lobiT safuZveli unda daudos qarTu-li politikisa da religiuri realobis sabWoTa memkvidreobisgan gaTavisufle-bas, lustraciis procesis dawyebas.

sapatriarqoSi SekiTxvebze pasuxe-bis gacemas ar apireben. „SekiTxvebis avtorebs Cven sazogadoebis nawilad ar vTvliT da ar vapirebT masze pasuxebis gacemas~, _ acxadebs sapatriarqos sazo-gadoebasTan urTierTobis samsaxuris ufrosi mama daviT SaraSeniZe.

prezidentis presspikeri manana manjgalaZe ambobs, rom xelisuflebis-Tvis dasmul SekiTxvebs piradad mixeil saakaSvili upasuxebs.

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

samoqalaqo sazogadoebis sainiciativo jgufis mimarTva patriarqs da mTavrobas, Tbilisi, 3 dekemberi 2009

xajinbas mxardamWerTa aqcia, soxumi, 2004

7liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 10: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

momxredaviT onofriSvilipartia `Cveni saqarTvelo - Tavisufali demokratebi~, ekonomikur mecnierebaTa doqtori, finansTa ministri 1999-2000ww.

dRes saqarTvelos samomxmareblo bazris sxvadasxva segmenti

monopolizirebulia maRali kontrolirebadi fasebiT erTi an erTmaneTTan morigebuli ramdenime kompaniis mier. faqtobrivad ar arsebobs an SezRudulia Tavisufali sabazro konkurencia.

2005 wels saqarTvelos xelisuflebam yovelgvari debatebis gareSe moulodnelad gaauqma antimonopoliuri kanonmdebloba, romelic jer kidev 1996 wels miiRo parlamentma da romelic mniSvnelovnad pasuxobda saerTaSoriso gamocdilebisa da pra-qtikas.

Sesabamisad, gauqmda antimonopoliuri samsaxuri, romlis Zi-riTadi funqcia iyo konkurenciis uzrunvelyofa da bazarze monopoliuri saqmianobis aRkveTa; momxmarebelTa uflebebis da-cva; sareklamo saqmianobis regulireba; sasaqonlo da safinanso bazrebis analizi.

realuri antimonopoliuri kanonmdeblobis sanacvlod, miRe-bul iqna kanoni ̀ Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb~ da Seiqmna SezRuduli uflebebis mqone ekonomikis saministros saqveuwyebo dawesebuleba _ Tavisufali vaWrobisa da konkuren-ciis saagento.

axali kanoni ukve aRar aregulirebs monopoliur saqmiano-bas da ar zRudavs mas. axlad Seqmnil saagentos aRar exeba ze-damxedvelobis iseTi mniSvnelovani funqciebis ganxorcieleba, rogoricaa bazarze dominanturi mdgomareobis borotad gamoye-neba, konkurenciis SemzRudveli xelSekrulebebis da SeTanxme-buli saqmianobis Seswavla; kompaniebis Sesyidva da Serwyma mono-poliuri saqmianobis gansaxorcieleblad da a.S.

fsevdoliberaluri ideebiT egzaltirebulma mTavrobam, imis magivrad, rom droTa ganmavlobaSi institucionalurad gaeZlierebina antimonopoliuri samsaxuri da arsebuli mono-poliuri struqturebi SeezRuda bazarze, piriqiT, Seqmna adgi-lobrivi da sxvadasxva produqciis importiori monopolistebi, ris gardauvali Sedegicaa samomxmareblo bazris monopolistur segmentebze fasebis zrda da produqciis xarisxis gauareseba.

mTavrobam mizanmimarTulad Sewyvita, erTi mxriv, monopoli-zirebuli sasaqonlo da safinanso bazrebis analizi da, meore mxriv, gaauqma produqciis xarisxze kontrolis samsaxuri. amgva-ri mdgomareobis SeqmniT mniSvnelovnad garTulda saeqsperto doneze monopolisturi segmentebis srulyofili analizis Cata-rebis SesaZlebloba. Tavisufali konkurenciis SezRudvis mxriv ki mdgomareoba Sesaswavlia saqarTvelos ekonomikis sxvadasxva sferoebSi, maT Soris _ komunikaciebis (mobiluri, interneti), navTobproduqtebis, farmacevtuli, sxvadasxva saxis saimporto produqciis saqonelze, aseve bunebrivi monopoliebis sasaqonlo bazris mimarTulebiT da sxva.

saboloo jamSi, gauazrebeli, arakvalificiuri da qveynis eko-nomikisaTvis saziano gadawyvetilebis Sedegad wagebuli darCa saqarTvelos mosaxleoba, romelsac dRes ufro meti Tanxis ga-daxda uwevs xelovnurad gaZvirebul produqciaSi.

antimonopoliuri kanonmdeblobis ararsebobis gamo, evrokav-Siri da evrokomisia sakuTar kritikul daskvnebSi saqarTvelos xelisuflebas miuTiTeben, rom qveyanaSi arsebuli samarTle-brivi da institucionaluri viTareba ver uzrunvelyofs sa-marTlian da Tavisufal konkurentul garemos, rac Tavisufali

sabazro ekonomikis erT-erTi fundamenturi principis ugule-belyofaa.

axali 2005 wlis kanoni `Tavisufali vaWrobisa da konkuren-ciis Sesaxeb~ ZiriTadad aregulirebs saxelmwifo daxmarebisa da miznobrivi programebis sakiTxebs da naklebad exeba antimo-nopoliuri regulirebisa da arakeTilsindisier konkurenciis sakiTxebs. Sesabamisad, Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis saagentos ar gaaCnia realuri berketebi, raTa bazarze SezRu-dos antimonopoliuri saqmianoba da faqtobrivad warmoadgens sakonsultacio dawesebulebas.

bolo wlebia, sazogadoebas arc erTxel ar gaugia iseTi Se-mTxvevis Sesaxeb, rodesac romelime biznes struqtura an ro-melime kompaniis saqmianoba nawilobriv mainc yofiliyo SemC-neuli antimonopoliur saqmianobaSi da mis mimarT Sesabamisi RonisZieba gatarebuliyo. praqtikulad, ar arsebobs zusti informacia sxvadasxva kompaniis mier monopoliuri saqmiano-bis Sesaxeb, rac 2005 wlis sakanonmdeblo cvlilebis pirdapi-ri uaryofiTi Sedegia. Sesabamisad, bolo wlebis ganmavlobaSi bazarze monopoliuri mdgomareobis mqone araerTma kompaniam miiRo zemogebebi arsebuli `liberaluri~ garemosa da mosax-leobis xarjze.

am mdgomareobidan erTi gamosavalia _ saerTaSoriso stan-dartebis Sesabamisi antimonopoliuri kanonmdeblobis miRe-ba. unda aRdges realurad moqmedi antimonopoliuri samsaxu-ri, romelic SezRudavs monopoliur struqturebs da Seqmnis pirobebs janmrTeli konkurenciisaTvis, rac mniSvnelovnad Seumsubuqebs mosaxleobas samomxmareblo bazarze arCevanis gakeTebas, xelmisawvdomi fasisa da xarisxis mravalferovne-bis Sesabamisad.

unda dabrundes Tu ara antimonopoliuri regulireba?

ori azri

8 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 11: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

mowinaaRmdegevaxtang megreliSviliTavisufali universiteti

cnobili gamoTqma `jojoxeTisaken mimavali gza keTili survi-

lebiT aris mokirwyluli~ zustad axasiaTebs saxelmwifos anti-monopoliur regulirebas.

iTvleba, rom antimonopoliuri regulirebis mizani konkuren-ciis uzrunvelyofaa. ramdenad Sedis bazris didi wilis mqone kompaniis interesSi, xelovnurad gazardos fasi ufro didi mo-gebis miRebis mizniT an xelovnurad dawios fasi konkurentebis bazridan gaZevebis mizniT? ramdenad saWiroa bunebrivi monopo-liebisa da kompaniebis Serwymis sakiTxebSi saxelmwifos Careva?

konkurenciis SezRudvis Sedegad monopoliis an kartelis Ca-moyalibeba SesaZlebelia maSin, rodesac arsebobs: 1. barierebi vaWrobaSi; 2. bazarze Sesvlis barierebi; 3. privilegiis miniWeba sxvisi diskriminaciis xarjze. samive saxelmwifos saqmianobasTanaa dakavSirebuli da xSirad momxmareblis usafrTxoebis dacviTaa motivirebuli.

Tu biznesisaTvis xelovnuri dabrkolebis Seqmna mxolod sa-xelmwifos SeuZlia, maSin saWiroa misi SezRudva. Tu saxelmwifo romelime biznes-seqtorSi mdgomareobis gamosworebas Seecdeba kompaniebis saqmianobaSi CareviT, gamodis, rom is cdilobs sxva saxelmwifo organoebis saqmianobiT gamowveuli Sedegebis ga-mosworebas, xolo Tu mcdeloba mimarTulia konkurenciis Se-mzRudveli mizezis gamosworebaze, maSin yuradReba unda gadavi-tanoT seqtoris im maregulirebel saxelmwifo organoebze, visi saqmianobac problemas iwvevs.

2005 wels antimonopoliuri samsaxuri gauqmda da Seiqmna Ta-visufali vaWrobisa da konkurenciis saagento. reformis mizania, SeezRuda saxelmwifo organoebis SesaZlebloba, SeeqmnaT xelo-vnuri barierebi an erTi kompaniisaTvis miecaT privilegiebi konkurentis diskriminaciis xarjze.

reformis mowinaaRmdegeebi Zveli formatis antimonopoliuri samsaxuris gauqmebas qveynisaTvis did danakargad miiCneven. Tumca misi saqmianobis Sedegebi bundovania. antimonopoliuri samsaxuri verc ki iocnebebda Zlieri `magTis~ an `jeoselis~ msgavsi kompa-niebis SezRudvaze maTi gulSematkivari saxelmwifo Cinovnikebis gavlenis gamo, amitom is wvrilmani korufciiT dakavda.

saxelmwifos mier konkurenciis SezRudvis kargi magaliTia farmacevtuli bazari. ikrZaleboda sxva qveynebSi daSvebuli wamlis importi, TiTqos momxmareblisTvis gaugebari iqneboda ingliseli momxmareblisaTvis dawerili wamlis instruqcia. an qarTveli xalxis janmrTelobaze ufro kompetenturi Cinovnikebi zrunavdnen, vidre amerikeli Cinovnikebi arian. privilegirebul kompanias efeqturad SeeZlo konkurentebis diskriminacia. saaf-Tiaqo biznesisaTvis arakonkurentuli garemos Seqmna saxelmwi-fom higienuri da profesiuli standartebis dawesebiT moaxerxa. Sedegad SeizRuda kompaniebis da maRalxarisxiani produqciis ra-odenoba, ramac bunebrivia gazarda wamlis fasi.

1996-2005 wlebSi, antimonopoliuri samsaxuris arsebobis dros, farmacevtul bazarze sami yvelaze msxvili kompaniis sabazro wili 65% iyo. samsaxuris gauqmebis Semdeg maTi wili 10,1%-iT Sem-cirda. konkurenciis gaZlierebis mizezi 2005 wels farmacevtuli seqtoris saxelmwifo regulirebis odnavi Semsubuqebaa.

wamlis bazarze konkurenciis gazrdis mizniT, cvlilebebi `wa-mlisa da farmacevtuli saqmianobis Sesaxeb~ kanonSi 2009 wels Sevida da bevri SezRudva gauqmda. uaxloes momavalSi reformis Sedegi wonadi argumenti gaxdeba swori politikis Sesaxeb deba-tebSi.

Tavisufali bazris pirobebSi, SeuZlebelia, kompaniam bazarze miRweuli mdgomareoba borotad gamoiyenos, vinaidan xelovnu-rad gazrdili fasi momentalurad iwvevs konkurentebis stimu-lirebas, miiRon bazarze Sesvlis gadawyvetileba. xolo Tu e.w. „monopolisti~ kompania efeqturia da mxolod misi momsaxurebis dabali fasi ukargavs konkurents bazarze Sesvlis survils, gau-gebaria, ra uflebiT unda Caerios saxelmwifo mis saqmianobaSi da aRkveTos `monopolia~. Tavisufali bazari Tavad axdens monopo-liebis `demonopolizacias~.

fasebis Semcireba konkurenciis teqnologiaa, rac momxmare-bels saSualebas aZlevs, airCios masze ukeT morgebuli produqti _ gansazRvravs fasisa da xarisxis optimalur Sefardebas, zrdis momxmareblis kmayofilebas. fasebis Semcireba ganpirobebulia ara konkurentebis bazridan xelovnurad `gaZevebis~ surviliT, aramed efeqturi teqnologiis gamoyenebiTa da xarjebis Semci-rebiT. ̀ bunebrivi monopoliebis~ xangrZlivad arseboba SeuZlebe-lia, rasac adasturebs istoriuli gamocdileba. `bunebriv mono-poliad~ miCneul sferoebSi Camnacvlebeli produqtebis gaCenam avtomaturad `gadaaqcia~ isini konkurentulad.

daarwmunos sazogadoeba da saxelmwifo organoebi antimono-poliuri regulirebis saWiroebaSi, araefeqturi kompaniebis in-teresebSia. motivi konkurentebisagan Tavdacvaa. praqtikaSi anti-monopoliuri kanonebi ara momxmareblebis, aramed mwarmoeblebis dasacavad gamoiyeneba.

antimonopoliuri regulireba warmatebuli da inovaciuri kom-paniebis SemzRudavi praqtikaa, rac maregulirebelTan garigebaSi Sesvlis stimulirebas axdens da sruldeba korufciiT.

unda dabrundes Tu ara antimonopoliuri regulireba?

ori azri

ilu

str

acia

sofo k

irT

aZe, w

igni

s sa

xel

osn

o

9liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 12: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

arc sacxovreblad gadmodian da arc samuSaod~, _ ambobs es qalbatoni.

`nacionaluri moZraobis~ Tbili-sis koordinatori mako lasuraSvi-li kategoriulad uaryofs msgavsi miTiTebis gacemas. igives acxadebd-nen partiaSi 2008 wlis saparlamen-to arCevnebis Semdegac. Tumca maSin TbilisSi saburTalos quCis 44 no-merSi mcxovrebi partiis aqtivistis (romelic saarCevno ubanze komisiis Tavmjdomare iyo) binaSi arCevnebamde ramdenime dRiT adre ormocamde ada-mianis Caweris faqti saerTaSoriso organizaciebis yuradRebis miRma ar darCenila.

euTo-s demokratiuli institute-bisa da adamianis uflebaTa ofisis sadamkvirveblo misiis angariSebi 2008 wlis or arCevnebze, amomrCe-

velTa registraciis Sefasebis na-wilSi Zalian hgavda erTmaneTs. `da-fiqsirda mravali SemTxveva, rodesac 18-dan 80-mde amomrCeveli erTsa da imave misamarTze iyo daregistrire-buli~, _ naTqvamia euTo-s angariSSi 2008 wlis saparlamento arCevnebis Sesaxeb. OSCE/ODIHR-is damkvirveble-bma daadastures ramdenime aseTi fa-qti Tbilissa da baTumSi, sadac binis mflobelebma maT binaSi daregistri-rebuli bevri adamianis Taobaze Ta-vadac araferi icodnen.

`iusticiis saministros monace-mebiT, TbilisSi sul 376 misamarTi dafiqsirda, sadac aTze meti amomr-Ceveli iyo daregistrirebuli (rig adgilebSi 18 da meti). amave monace-

mebiT, TbilisSi, saburTalos raion-Si dafiqsirda 692 misamarTi, bi-nis nomris gareSe, sadac aTze meti amomrCeveli iyo daregistrirebuli. am amomrCevelTa saerTo raodenoba 12,119-s Seadgens~, _ weria 2008 wlis saparlamento arCevnebis Sesaxeb eu-To-s saboloo daskvnaSi.

19 noembers opoziciuri politi-kuri blokis `aliansi saqarTvelosa-Tvis~ sakrebulos Tavmjdomareobis kandidatma sozar subarma specia-lur brifingze ganacxada: `am gziT Tbilisis TiToeul saarCevno ubanze daaxloebiT 70-dan 100-mde adamianis daregistrireba igegmeba, romlebic `nacionaluri moZraobis~ kandidatis sasargeblod miscemen xmas~. Tu gavi-TvaliswinebT, rom TbilisSi 750-mde saarCevno ubania, es niSnavs, rom, su-

baris informaciiT, Tbilisis meris arCevnebSi monawileobas daaxloebiT 75 000 araTbiliseli amomrCeveli miiRebs.

sozar subarma ganacxada, rom `aliansi saqarTvelosTvis~ iwyebs de-daqalaqSi moqalaqeTa registrirebis raodenobrivi maCveneblis kontrols da im SemTxvevaSi, Tu dinamika mkve-Trad Seicvleba, aliansi informa-cias saerTaSoriso organizaciebsa da saelCoebs miawodebs.

samoqalaqo reestris saagentos xelmZRvaneli giorgi vaSaZe, romlis kandidaturac, daudasturebeli informaciiT, cesko-s Tavmjdoma-ris postze ganixileba, opoziciis braldebebs absurduls uwodebs da

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

`miTxres, rom Cems binaSi TbilisSi unda Cavwero Cemi naTesavebi, rom-lebic sofelSi cxovroben. rac mets Cavwer, miT ukeTesi~, _ hyveba qal-batoni nana, romlisTvisac momavali arCevnebi mesame iqneba, rac is `na-cionaluri moZraobis~ erT-erTi sa-arCevno ubnis komisiis wevria. ambobs, rom aseTi davaleba adre arasdros miuRia. `ar vici, zustad ramden larzea saubari, magram soflebi-dan Camosulebs mgzavrobis xarjebs aunazRaureben da garkveul kompen-saciazec iyo miniSneba~. qalbatoni nana mxolod im pirobiT daTanxmda `liberalTan~ saubars, rom mis vina-obas saidumlod davtovebdiT. misi naambobidan irkveva, rom nacionalu-ri moZraobis raionuli organizaciis wevrebma daavales, masTan binaSi ra-mdenime naTesavi Caewera, romlebic axal piradobis mowmobebs TbilisSi aiRebdnen. qalbatoni nanasTvis am maqinaciis mizezic cnobilia: `rea-lurad, es piradobebi maT mxolod erTi dRiT dasWirdebaT _ arCevne-bze Camovlen~.

`nacionaluri moZraobis~ am aqti-vistis msgavsad, Cveni meore respon-dentic sajaro skolis maswavle-belia. 2008 wlis saprezidento da saparlamento arCevnebze isic saxe-lisuflebo partiis mier wardgenili saubno komisiis wevri iyo. erTi Tvis win partiis raionuli ofisidan masac daukavSirdnen da sTxoves TbilisSi, Tavis binaSi, raionSi mcxovrebi naTe-savebi daeregistrirebina. `ar myavs raionSi axlo naTesavebi, romlebic SeiZleboda am SemTxvevaSi binaSi Ca-mewera. Tan binis privatizaciis pro-blemac mqonda. Sempirdnen, rom pri-vatizaciis proceduras uproblemod momigvarebdnen Tu Cems binaSi droe-biT daregistrirebis uflebas mivce-mdi ramdenime adamians. rogorc vici, regionebSi maT Cveni aqtivistebi ar-Ceven da, ra Tqma unda, isini TbilisSi

axali Tbiliselebi didia albaToba, rom dedaqalaqis meris arCevnebSi monawileobas fiqtiuri

Tbiliselebi miiReben. amaze `nacionaluri moZraobis~ aqtivistebi Tavad hyvebian.

nino robaqiZe

`axali Tbiliselebis~ registracia ar iqneba

iseTive stiqiuri, rogorc 2008 wels. amjerad TiTo

aqtivistis misamarTze 4-5 axali mosaxle ramdenime

Tvis ganmavlobaSi registrirdeba.

10 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 13: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

`liberalTan~ am Temaze saubars ar Tanxmdeba. reestris vebgverdze ga-moqveynebuli informaciis mixedviT ki, `moqalaqe valdebulia, Secvalos piradobis mowmoba sacxovrebeli ad-gilis Secvlisas da amisaTvis unda warmoadginos an sacxovrisis mesaku-Treobis damadasturebeli sabuTi an sacxovrisis mesakuTris mier Sevse-buli Tanxmobis werilis dadgenili forma~.

iuristebis ganmartebiT, proble-ma isaa, rom ar arsebobs meqanizmi, romelic gaakontrolebs, marTlac cxovrobs Tu ara moqalaqe regis-traciis adgilas. nebismier adamians, romelsac survili aqvs, Seicvalos registraciis adgili, aqvs amis ufleba.

samoqalaqo reestrSi registrire-bis Semdeg pirovneba avtomaturad xvdeba Sesabamisi saarCevno ubnis amomrCevelTa siaSi. amisTvis saWiroa, samoqalaqo reestrma sia centralur saarCevno komisias miawodos.

sadamkvirveblo misiebis anga-riSebidan Cans, rom amomrCevelTa mxolod mcire procenti amowmebs sakuTar Tavs siaSi da kidev ufro cota adamiani amowmebs, aris Tu ara mis misamarTze registrirebuli vin-me, realurad mcxovrebi adamianebis garda.

raki `nacionaluri moZraobis~ aqtivistebi adastureben, rom yvela maTgani sakuTari TanxmobiT aregis-trirebs kuTvnil binaSi damatebiT adamianebs, kontrolis es saSualebac azrs kargavs.

amave dros cxadi xdeba, rom `axali Tbiliselebis~ registracia ar iq-neba iseTive stiqiuri, rogorc 2008 wlis saparlamento arCevnebis dros. Tu maSin erT misamarTze erT dReSi SeiZleba 80 adamianic Caweriliyo, amjerad TiTo aqtivistis misamarTze 4-5 axali mosaxle ramdenime Tvis gan-mavlobaSi registrirdeba.

am kargad organizebuli procesis gamoaSkaraveba SesaZlebelia mxolod samoqalaqo reestris saagentoSi pi-radobis mowmobebis gacemis saeWvod mzardi dinamikis aRmoCeniT. Tumca aseT SemTxvevaSic, yvelaze meti, rac am aRmoCenas SeiZleba mohyves, kidev erTi qveTavia saerTaSoriso sada-mkvirveblo misiebis angariSebSi, ro-melic 2010 wlis TviTmmarTvelobis arCevnebs mieZRvneba. il

ust

rac

ia T

aTia

nad

arei

Svi

li, w

igni

s sa

xel

osn

o

11liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 14: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

ori kviris win, 161-e sajaro sko-lis sameurveo sabWos ganmeorebi-Ti arCevnebis dRes nacionaluri moZraobis ofisSi maswavleblebis masobrivma `dabarebam~ skolaSi aurzauri gamoiwvia.

`saRamos nacionaluri moZrao-bis didubis ofisSi damibares da xaTuna SukakiZis sasargeblod xmis micema mirCies~, _ ambobs erT-erTi maswavlebeli, romelic usafrTxo-ebis mizniT, vinaobis gamJRavnebas erideba.

direqtoris moadgilis, Tamar amzaSvilis TqmiT, arCevnebamde erTi dRiT adre anonimurma pire-bma 50-mde pedagogs daurekes da ori maswavleblis _ xaTuna Sukaki-Zisa da lela nergaZis sasarge-blod xmis micema sTxoves. skolis sameurveo sabWos ganmeorebiT ar-CevnebSi kenWs sul sami maswavle-beli iyrida.

skola, rogorc politikuri iaraRi

rogor irCevs skola SesaZloa, arCevnebis win skola isev gaxdes iaraRi xelisuflebis xelSi.

amaze 161-e skolaSi momxdari incidentic metyvelebs.

eka WiTanava

amzaSvilis TqmiT, mesame maswav-lebels, romlis winaaRmdegac fa-qtobrivad kampanias awarmoebd-nen, daurekes da daemuqrnen.

Tamar amzaSvili am incidentis mizezad skolis direqtoris miSa mindaZis winaaRmdeg pirad angariS-sworebas asaxelebs. is varaudo-bs, rom maswavleblebma, romelTa kandidaturebsac didubis raionis nacionaluri moZraobis wevrebi lobirebdnen, TavianTi partiuli kavSirebi mindaZis gundis dasamar-cxeblad gamoiyenes. amzaSvili am incidentis politikur zewolad Sefasebisgan Tavs ikavebs. Tumca is, rom nacionaluri moZraobis warmomadgenlebi maswavleblebs sakuTar ofisSi ibareben da urCe-ven, skolis sameurveo sabWos arCe-vnebSi xma vis miscen, sawinaaRmde-goze metyvelebs.

Tavad xaTuna SukakiZe partiul garigebebSi monawileobas uaryofs da acxadebs, rom arasdros hqonia kavSiri arc nacionalur da arc romelime sxva politikur moZra-obasTan.

161-e skolaSi momxdari SemTxve-va skolis saqmeebSi mmarTveli partiis warmomadgenlebis pir-dapiri Carevis magaliTia. Tumca, xelisuflebas skolis Sida saqmee-bSi Carevis SesaZleblobas zogadi ganaTlebis Sesaxeb arsebuli ka-nonmdebloba aZlevs. `zogadi gana-Tlebis Sesaxeb kanonSi~ 2009 wels Sesuli cvlilebis mixedviT, adgi-lobrivi TviTmmarTveloba saTaT-biro xmis uflebiT sameurveo sa-bWoSi Tavis kandidats waradgens, romelic, SesaZlebelia, sabWos Tavmjdomaredac airCes.

ganaTlebis saministroSi miiCne-ven, rom sakanonmdeblo cvlileba skolis TviTmmarTvelobis gaZlie-rebasa da efeqtur marTvas emsa-xureba, sinamdvileSi ki es skolis kontrolis erT-erTi meqanizmia.

161-e skolis garda, sameurveo sabWos arCevnebis dros SemCneul

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

161-e skolaSi momxdari SemTxveva skolis saqmeebSi mmarTveli partiis warmomadgenlebis pirdapiri Carevis magaliTia. Tumca, xelisuflebas skolis Sida saqmeebSi Carevis SesaZleblobas zogadi ganaTlebis Sesaxeb arsebuli kanonmdebloba aZlevs.

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

161-e sajaro skola, Tbilisi 2009

12 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 15: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

darRvevebze Tbilisis sxva skole-bis direqtorebic saubroben. Tbi-lisis erT-erTi skolis direqto-ris TqmiT, maTTan sameurveo sabWos arCevnebis sadamkvirveblo komi-siaSi kenWs ori gareSe piri iyri-da, rac kanoniTac gansazRvrulia. Tumca, daZabuloba gamoiwvia iman, rom erTs _ komisiis Tavmjdomare-oba, meores mdivnoba hqonda gada-wyvetili da am mizniT, cdilobdnen mSoblebze gavlena moexdinaT. `Tu-mca, Cven ar davuSviT, rom komisiaSi orive kandidati gasuliyo~, _ acxa-debs skolis direqtori.

misive TqmiT, sameurveo sabWos arCevnebamde ramdenime dRiT adre direqtorebi adgilobrivi TviTm-marTvelobis ofisSi daibares da im kandidatebis sia mosTxoves, ro-melTa vinaobac, wesiT, arCevnebis Sedegad unda garkveuliyo. ̀ saidan unda mcodnoda winaswar, vin gavi-doda arCevnebSi? amitom araferic ar warmidgenia~, _ acxadebs dire-qtori. misi TqmiT, im skolebis di-

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

reqtorebs, romlebmac arCevnebSi mmarTveli partiisaTvis `sasurve-li kandidatebi~ gaiyvanes, premiad 200-200 lari gadasces.

maswavleblebis ramenair finan-sur waxalisebas arc ganaTlebis saministros resurs-centrebi da arc adgilobrivi TviTmmarTvelo-ba ar adastureben.

regionebSi jerjerobiT daZa-buloba naklebad igrZnoba. maswa-vleblebis nawili ambobs, rom zewolas 2006 wels sameurveo sa-bWoebis pirveli arCevnebis dros ufro grZnobdnen.

lagodexis raionis mesame saja-ro skolis maswavlebeli da Jur-nalisti, eka kupataZe ambobs, rom sameurveo sabWoebze samTavrobo gavlenas misi Semadgenloba adas-turebs _ skolis sameurveo sabWos wevrebi saolqo saarCevno komisiis Tavmjdomare, ivane zurikaSvili da lagodexis raionis gamgeblis meo-re moadgile, soso tyemalaZe arian.

kupataZe momavali arCevnebis

Sesaxeb SarSandeli gamocdile-biT msjelobs: `CvenTan SarSan di-reqtorebs daavales, minimum 20 xelmowera SeegrovebinaT, imis da-sadastureblad, rom xmas naciona-lur moZraobas aZlevdnen~.

xelisuflebis mier moswavleebis mxardaWeris afiSirebac skolaSi politikuri koniunqturis arse-bobaze mianiSnebs.

25 noembers vake-saburTalos raionis policiis Senobis sazeimo gaxsnas Tbilisis mer gigi ugula-vasa da Sss ministr vano merabiS-vilTan erTad Tbilisis sxvadasxva skolis moswavleebic eswrebodnen. `madloba patruls~! `me minda viyo policieli~! `Cven gvicavs patru-li~! _ bavSvebi policiis Senobis win skandirebdnen.

oficialurad saarCevno kampania jer arc ki dawyebula. savarau-dod, momdevno Tveebis ganmavlo-baSi xelisufleba am mimarTule-biT kidev ufro gaaqtiurdeba.

13liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 16: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

32 wlis xaTuna kenkebaSvils gam-geobis TanamSromeli saxlSi 30 no-embers estumra. Tan orgverdiani kiTxvari miutana, sadac didad ewe-ra, _ `me miyvars Tbilisi~ da ram-denime aTeuli punqti iyo Sesavsebi. xaTuna kiTxvaris Sevsebas daTan-xmda: `Tu xalxs realurad mousme-nen, Zalian kargia~. Tumca, anketis gacnobis Semdeg darwmunda, rom xe-lisuflebaSi misi azri ki ara, misi politikuri arCevani ufro ainte-resebT: `ra Tqma unda, es yvelaferi mainc politikuri piaris nawilia~.

`arCvenebi rom movida da gigi ugulavas rom sWirdeba xmebi, maSin gavaxsendiT. ase xdeba yovelTvis~, _ ambobs naZaladevis raionSi mcxo-vrebi 57 wlis lamara, romelmac kiTxvaris Sevsebaze uari Tqva. la-maras TqmiT, CamoTvlili punqtebi-

meriam mosaxleobis gamokiTxva daiwyo

meris anketa TviTmmarTvelobis arCevnebamde ramdenime TviT adre qalaqis meriis

saqmianobis Sesafaseblad municipaliteti socialur gamokiTxvebs

atarebs.

maia wiklauri

dan mosaxleobisTvis yvelaze aqtu-aluri rom socialuri sakiTxebia, meriaSi isedac unda icodnen. misi azriT, anketis mTavari kiTxvaa _ rogor SeafasebdiT meriis saqmia-nobas.

msgavsi Sinaarsis kiTxvarebi xSi-rad gamoiyeneba politikuri par-tiebis mier winasaarCevnod Zalebis mosasinjad. `politikuri partia kvlevisas miRebul monacemebs po-litikuri programis transformi-rebisTvis iyenebs. mopovebuli informacia mas SeuZlia winasaarCev-no lozungebis, ritorikis nawilad aqcios~, _ ganmartavs sociologi iago kaWkaWiSvili.

anketaSi, romlis kardakar da-rigeba meriis da gamgeobebis Ta-namSromlebma 26 noembers daiwyes, qalaqis ganviTarebis mimarTulebe-

bia CamoTvlili. magaliTad: qala-qis gamwvaneba, sportuli moednebis mSenebloba da saxuravebis SekeTeba. kiTxvarSi aseve CamoTvlilia is Ro-nisZiebebi, romlebic ara qalaqis mu-nicipalitetis, aramed nacionaluri mTavrobis mier aris inicirebuli, magaliTad pensiebis gazrda da sa-medicino dazRveviT uzrunvelyofa, narkomaniasTan brZolis meTodebi da skolebis infrastruqturisa da usafrTxoebis gaumjobeseba.

kiTxvarebis darigebis oficialu-ri mizani qalaqis 2010 wlis biujet-Si mosaxleobis mier gansazRvruli prioritetebis gaTvaliswinebaa. ro-gorc wesi, meriam sakrebulos biu-jetis saboloo varianti 15 noembra-mde unda warudginos gansaxilvelad, sakrebulom ki is 31 dekembramde da-amtkicos. Tumca wels vadebis darR-veva Tavad qalaqis merma iTxova.

`kiTxvari TiToeul moqalaqemde miaRwevs. isini SeZleben sakuTari azri daafiqsiron xelisuflebis muSaobis Sesaxeb da mniSvnelova-ni prioritetebi gansazRvron~, _ am sityvebiT gigi ugulavam axali iniciativa sakrebulos 26 noembers gaacno da ukve dagegmili biujetis ganxilvis 10 dRiT, 6 dekembramde gadadeba moiTxova. mosaxleobis gamokiTxvebi 5 dekembramde grZel-deba. gamodis, rom Tbilisis sakre-bulo meriisgan 6 dekembers or dokuments miiRebs _ dagegmil biu-jets da xalxis gamokiTxviT miRe-bul Sedegebs. Tumca ucnobia, ro-gor moaswreben meriaSi kiTxvariT miRebuli monacemebis erT RameSi damuSavebas, roca msgavsi socio-logiuri gamokiTxvebis Sedegebis SejamebisTvis daaxloebiT erTi kviraa saWiro.

amis Semdeg sakrebulom mosaxle-obis mier dasaxelebuli priorite-

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

ilu

str

acia

Tak

o b

aqraZ

e, w

igni

s sa

xel

osn

o

14 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 17: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

tebi ukve dasamtkiceblad momza-debul biujetSi unda Seitanos. biujetis meriis mier SemuSavebuli varianti 700 milioni lariT ganisa-zRvreba.

sakrebulos safinanso-sabiujeto komisiis Tavmjdomare Tamaz So-SiaSvili ambobs, rom am proeqtSi gansakuTrebuli araferia. mas maga-liTad mohyavs 2007 wlis Semodgo-ma, roca meriam gamokiTxva-aqcia saxelwodebiT `erTad davgegmoT Tbilisis biujeti~ Caatara. ma-Sin mosaxleoba maTTvis proble-mur sakiTxebsa da mosazrebebs e.w. `flaerebze~ werda da sxvadasxva ubanSi specialurad dadgmul ur-nebSi yrida. maSinac gamokiTxva dagegmili arCevnebis wina periods daemTxva. 5 ianvris saprezidento arCevnebis win es aqcia meriis geg-miur saqmianobad CaiTvala, Tumca saprezidento kandidati mixeil saakaSvili aqtiurad iyo CarTu-li municipaluri sabiujeto saxs-rebiT dafinansebuli proeqtebis prezentaciebSi.

2008 wlis saprezidento da sa-parlamento arCevnebis dros xeli-suflebis mier administraciuli resursebis aramiznobrivi gamoye-neba, sxva saerTaSoriso organi-zaciebTan erTad, `saerTaSoriso gamWvirvaloba _ saqarTvelomac~ aRniSna. organizaciis aRmasrulebe-li direqtoris, Tamar qarosaniZis gancxadebiT, axali socialuri pro-eqtebis dawyeba xSirad emTxveoda winasaarCevno periods _ saprezi-dento arCevnebis dros gaizarda pen-siebi (miuxedavad imisa, rom manamde xelisufleba ambobda, rom pensiebis swrafi zrda ver moxdeboda), aseve gaizarda maswavleblebis xelfasebi. iyo SeSis, gazis, eleqtroenergiis, wamlebis vauCerebi. meriam aRadgina mis mierve gauqmebuli SeRavaTebi veteranebisTvis _ ufaso mgzavroba sazogadoebrivi transportiT.

Tamar qarosaniZis ganmartebiT, miuxedavad imisa, risTvis gamoiyene-bs am gamokiTxvis Sedegebs merobis savaraudo kandidati gigi ugulava _ sakuTari kampaniis ukeT dasagegmad Tu marTlac biujetSi cvlilebebis Sesatanad, meriis mier Catarebuli gamokiTxvebi kanons ar ewinaaRmde-geba: `pirdapir es ar aris saarCev-no kanonmdeblobis darRveva, Tumca

Cvens rekomendaciebSi weria, rom sa-arCevno kampaniis pirvel dRed unda CaiTvalos is dRe, roca prezidenti gaakeTebs gancxadebas, rodis unda Catardes arCevnebi. aseTi gancxa-deba man ukve gaakeTa da arCevnebis dRed 30 maisi daasaxela~. `saerTa-Soriso gamWvirvaloba _ saqarTve-lom~ es rekomendacia aucileblad CaTvala imis gaTvaliswinebiT, rac moxda 2008 wlis saparlamento da

saprezidento arCevnebis dros. ma-Sin xelisuflebam arCevnebis dRis daniSvna Segnebulad daagviana. Tvi-Ton icoda, rodis apirebda arCe-vnebis daniSvnas da winasaarCevno kampania manamde daiwyo, vidre ofi-cialurad dadgindeboda arCevnebis dRe.

winasaarCevno kampania saqarTve-loSi arCevnebamde 40 dRiT adre iwyeba. Tumca TviTmmarTvelobis arCevnebis Catarebis savaraudo TariRi mixeil saakaSvilma ivlisSi parlamentSi gamosvlisas daasaxela. anu, araoficialurad, kampania ukve ramdenime Tvis dawyebulia.

proeqti `erTad davgegmoT Tbi-lisis 2010 wlis biujeti~ mTlia-nad qalaqis meriis finansebiT

ganxorcielda. informacia imis Sesaxeb, Tu ra raodenobis Tanxa daixarja da ramdeni TanamSrome-li monawileobda am procesSi, sa-jaroa, Tumca meriis pressamsa-xurma ver moaxerxa statiis dabeWdvamde misi `liberalisTvis~ miwodeba.

winasaarCevno kampania saqarTveloSi arCevnebamde

40 dRiT adre iwyeba. Tumca TviTmmarTvelobis

arCevnebis Catarebis savaraudo TariRi mixeil

saakaSvilma ivlisSi parlamentSi gamosvlisas

daasaxela. anu, araoficialurad, kampania ukve

ramdenime Tvis dawyebulia.

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

ilu

str

acia

sofo k

irT

aZe, w

igni

s sa

xel

osn

o

15liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 18: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

2008 wlis aprilSi, baTumis meriam erTjeradi so-

cialuri programisaTvis 980 adamiani 3 TviT daiqirava da qalaqis biuje-tidan 600 aTasi lari gamoyo. am programis mizani baTumSi socialu-rad daucveli ojaxebis gamovlena da Seswavla iyo.

Tumca es informacia socialuri saagentos bazaSi ukve inaxeboda. ba-TumSi 2008 wlis aprilisTvis 8006 socialurad daucveli ojaxi cxo-vrobda. am ojaxebis mdgomareoba detalurad iyo aRwerili saagen-tos dokumentaciaSi. socialurad daucveli ojaxebis mdgomareobis Seswavlaze biujetidan weliwadSi 10 milioni lari ixarjeba, saagen-tos TanamSromlebi TiToeul ojax-Si 12-gverdian detalur kiTxvars avseben.

ratom daxarja saparlamento ar-Cevnebamde erTi TviT adre, baTumis meriam naxevar milionze meti lari im informaciaSi, romelic ufasod See-Zlo mieRo?

gazeT `baTumelebis~ Jurnalisteb-ma meriis TanamSromlebis mier Sevse-buli erTgverdiani anketa-kiTxvaris 7252 egzemplari Seiswavles. anke-tebis Sinaarsidan cxadi xdeba, rom meriis TanamSromlebi iseT infor-macias agrovebdnen, romelic ojaxis socialur mdgomareobas ar exeba.

magaliTad: socialuri muSaki r. konceliZe

wers: `oZelaSvilis quCa, z. a. inva-lidia. saarCevno yuTi adgilzea misa-tani~. socmuSaki i. kobalaZe: `maiako-vskis quCaze mdgmurad mcxovrebma W. d.-m uari ganacxada arCevnebSi mo-nawileobaze~. socmuSaki miqelaZe: `arCevnebze ver mova, saWiroa Cveni misvla~.

kidev ramdenime amonaweri anketebi-dan: `cxovrobs oCxamurSi, arCevnebze aq ar iqneba~; `kari ar gamiRes, rom gaiges risTvis mivedi~; `n. w.-m gamiRo kari, magram aranairi informacia ar momawoda. miTxra, rom ar sWirdeba aranairi daxmareba~; `b.S. pasporti Cabarebuli aqvs~. Casamatebelia is fragmantebi sadac amboben vis aZle-ven xmas.

anketa-kiTxvarebSi Cans, rom me-riis mier daqiravebuli muSakebi gulmodgined agroveben informa-cias, vin midis arCevnebze da vin _ ara, vis sWirdeba gadasatani yuTis

administraciuli resursi arCevnebSi

`nacionaluri moZraobis~

gamarjvebis formula 2008 wlis saparlamento arCevnebisTvis

`nacionalurma moZraobam~ 980 agitatori

daiqirava. Tumca, am proeqtis xarjebi _

600000 lari, saxelisuflebo partiis nacvlad,

baTumis meriam dafara.

naTia zoiZe, gazeTi `baTumelebi~

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

binaze mitana da vis aZleven isi-ni arCevnebSi xmas. anketebSi miTi-Tebulia SemTxvevebic, roca res-pondentebi maTi piradi problemis mogvarebas, ZiriTadad, patimrebis gaTavisuflebas iTxoven (am adamia-nebis misamarTebsa da saxel-gvarebs, konfidencialurebidan gamomdinare, srulad ar vuTiTebT. avt.).

`qaTamaZis quCa. cxovrobs 2 stu-denti, romlebis mama aris patimari. gTxovT, gagviwioT daxmareba~; `mog-

`mogmarTavT TxovniT, myavs siZe, romelic imyofeba patimrobaSi. Zalian gTxovT, Seumcirdes sasjeli. es aris Cveni erTaderTi Txovna da gasaWiri. Cveni ojaxi mudam idga prezidentis gverdiT~ _ weria anketaSi.

16 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 19: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

marTavT TxovniT, var qvrivi qali, myavs Svili… da siZe, romelic dRes-dReobiT imyofeba patimrobaSi. aqvs sasjelis umaRlesi zoma _ 9 weli. Zalian gTxovT, Seumcirdes sasjeli. es aris Cveni erTaderTi Txovna da gasaWiri. Cveni ojaxi mudam idga pre-zidentis gverdiT da sul mis gver-diT idgeba;~ _ es werilic programis farglebSi Catarebul erT-erT anke-ta-kiTxvars erTvis.

werilis avtoris mier Sevsebul anketaze miwerilia telefonis nome-ri da miTiTebulia, rom ̀ xmas #30 sa-arCevno ubanze aZlevs~. anketas xels socialuri agenti T. xaxutaiSvili awers.

kiTxvarSi, romelic socmuSaki z. karanaZis meTvalyureobiT aris Se-vsebuli, weria, rom maiakovskis qu-Caze mcxovrebi moqalaqe e.f. sawar-moo travmisgan miyenebuli zianis anazRaurebas da samuSaoze aRdgenas iTxovs. `baTumelebTan~ saubarSi e.f.-m ver gaixsena meriis warmomad-genlebTan Sexvedra, is dRemde fi-qrobs, rom winasaarCevnod masTan `nacionaluri moZraobis~ warmomad-genlebi mividnen: `Cemi problemis gacnobis Semdeg stalinis quCaze, `nacmoZraobis~ ofisSi misvla Se-momTavazes~, _ ambobs e.f. is ixsenebs, rom Suamdgomlobis sanacvlod, mas xma `nacionalebisTvis~ unda mieca. Tumca samsaxurSi aRdgenis Taobaze arCevnebis Semdeg mas aRaravin Sexmia-nebia.

winasaarCevnod daqiravebuli so-cialuri muSakebis umravlesobac iribad adasturebs, rom `nacionalu-ri moZraobis~ dakveTas asrulebdnen.

`xelfasis nawili bankSi Camericxa, 450 lari ki `nacmoZraobis~ StabSi miviRe da uwyiszec xeli iq movawe-re~, _ ambobs erT-erTi yofili soc-muSaki da ganmartavs, rom, am Tanxis sanacvlod, mas evaleboda agitacia im korpusSi, sadac Tavad cxovrobs.

socmuSakebma maTi vinaobis inkog-nitod datoveba kategoriulad moi-Txoves. maTi saxelebi da gvarebi, aseve pasportis nomrebi meriaSi ga-formebul xelSekrulebebs emTxveva.

xelSekrulebebSi socmuSakebis valdebulebebi dakonkretebuli ar aris. ar aris gansazRvruli, ram-deni respondenti unda gamokiTxos TiToeulma. koordinatorebis samu-Sao areali maTi sacxovrebeli ad-

gilis misamarTebis mixedviTaa gan-sazRvruli.

SemTxveviTi SerCevis principiT `baTumelebi~ telefoniT daukavSir-da erT-erT socmuSaks. i.W-m daadas-tura, rom igi `nacmoZraobis~ wevria da agitacias eweoda gamsaxurdiasa da farnavaz mefis quCis nawilze. is am-bobs, rom gamokiTxvis paralelurad, arigebda `nacionaluri moZraobis~ flaerebs, Segrovebuli informacia ki partiis saarCevno StabSi mihqonda.

`garda anketisa, gvqonda kidev erTi damatebiTi furceli, sadac vwerdiT, Tu vis aZlevda xmas amomrCeveli, ra problemis mogvareba surda imis sa-nacvlod, rom mxari `nacionaluri moZraobisTvis~ daeWira~, _ ixsenebs socmuSaki k.b.

partiis mier cesko-Si wardgenili saboloo angariSis mixedviT, `nacio-nalur moZraobas~ baTumSi maisis sa-parlamento arCevnebze sul 38 307 lari aqvs daxarjuli. aqedan 10 318 lari _ farTobebis ijaraSi, 15 000 lari _ sareklamo momsaxurebisTvis (aWaris televizia), xolo 12 039 lari satransporto momsaxurebisTvis (Sps `baTumis avtotransportisTvis~) aqvs gadaxdili. `nacionalur moZraobas~ baTumSi amomrCevlis winasaarCevno gamokiTxvebisa Tu kvlevebisTvis ko-ordinatorebi ar dauqiravebia.

iuristebis ganmartebiT, baTumis meriis mier politikuri muSakebis daqiraveba administraciuli resur-sis borotad gamoyenebis magaliTia: `nacionaluri moZraobis~ 980 agita-torma, igive meriis TanamSromleb-ma, samsaxurebrivi movaleobis gan-xorcielebisas mravlobiTi funqcia Seasrules _ Caatares potenciur amomrCevelTa aRwera, mmarTvel par-tias warudgines rigiTi amomrCevlis ganwyobebi da problemaTa nusxa, ro-melTa mogvarebac aucilebeli iyo saWiro raodenobis xmaTa misaRebad. es calsaxad upirates mdgomareo-baSi ayenebs mmarTvel partias, ro-melsac xeli miuwvdeba ara mxolod administraciul resursze (adminis-traciuli organoebis Senobebi, sam-saxurebrivi manqanebi, kompiuterebi, komunikaciis saSualebebi), aramed pirdapir sabiujeto saxsrebzec~, _ ambobs axalgazrda iuristTa asocia-ciis prezidenti Tamar xidaSeli.

winasaarCevnod meriis mier dafi-nansebuli programis oficialuri mi-

zani socialurad daucveli ojaxebis gamovlena iyo, Tumca anketuri ga-mokiTxvis cxragverdian analizSi pa-suxi kiTxvaze _ ramdeni socialurad daucveli ojaxia baTumSi _ ar aris.

`socmuSakebma daarRvies xelSekru-lebis pirobebic: anu nacvlad imisa, rom gamoevlinaT q. baTumSi socia-lurad daucveli ojaxebi, maT aR-ricxes moaxloebuli saparlamento arCevnebisadmi am ojaxebis damokide-buleba, maTi monawileobis xarisxi da saarCevno pozicia. vfiqrob, qalaqis merma Caidina saq. ssk 182-e muxliT gaTvaliswinebuli danaSauli _ man sabiujeto Tanxebis aramiznobrivi xarjvis gziT gaflanga q. baTumis sakrebulos mier damtkicebuli ba-Tumis biujetis Tanxebi~, _ acxadebs iuristi ramin papiZe.

baTumis meriis safinanso ekonomi-kuri samsaxuris ufrosis jemal ana-niZis gancxadebiT, Tanxa am programis dasafinanseblad biujetis ekonomiis xarjze gamoTavisuflda. misi TqmiT, 2008 wlis aprilSi, mdinare barcxanis xidis mSenebloba da mTisZiris quCis saniaRvre arxis kapitaluri remonti gadaido. biujetSi xidis mSeneblo-bisTvis 2,5 milioni, arxisTvis ki 600 aTasi lari iyo gaTvaliswinebuli.

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

17liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 20: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

cvlilebebi saarCevno kodeqsSi

Sewyvetili TanamSromloba saarCevno kodeqsis daxvewaze momuSave jgufma arseboba moulodnelad

Sewyvita. axla kanonmdeblobaSi cvlilebebis Setana kvlav

eqskluziurad `nacionaluri moZraobis~ xelSia.

eka siraZe-delone, `samarTliani arCevnebis~ aRmasrulebeli direqtori

2008 wlis riggareSe sapreziden-to, saparlamento da aWaris avto-nomiuri respublikis umaRlesi sabWos arCevnebis monitoringma aCvena, rom saarCevno procesebTan dakavSirebuli xarvezebis mniSvne-lovan nawils saarCevno kodeqsis arasrulyofileba ganapirobebda. xelisufleba iZulebuli iyo, rea-gireba moexdina im angariSebze da daskvnebze, romlebic saerTaSo-riso da adgilobrivma sadamkvir-veblo organizaciebma moamzades.

Sesabamisad, 2009 wels Seiqmna jgufi, romelSic monawileobis SesaZlebloba miecaT rogorc sa-parlamento, ise arasaparlamento opoziciur partiebs, da romelic erToblivad, SeTanxmebulad mo-amzadebda cvlilebebs saarCevno

kodeqsSi. es gaxldaT politiku-ri gadawyvetileba, ramac didi

mxardaWera daimsaxura rogorc saerTaSoriso aseve adgilobrivi sadamkvirveblo organizaciebis mxridan.

am procesSi monawile saerTaSo-riso donori organizaciebis mTa-vari mizani iyo saqarTvelos po-litikur da saarCevno realobaSi iseTi formatis Seqmna, romelic yvela saparlamento da arasapar-lamento opoziciur politikur partias miscemda monawileobis, azris gamoTqmisa da sakuTari ini-ciativis gamoxatvis saSualebas. jgufSi msjeloba saerTaSoriso da adgilobrivi eqsperti orga-nizaciebis Tvalwin imarTeboda, rac procesis met gamWvirvalobas uzrunvelyofda.

diskusiaSi monawile TiToeul partias hqonda imis SesaZleblo-ba, rom daebloka misTvis arasa-surveli saarCevno iniciativa. sakiTxi miRebulad mxolod maSin CaiTvleboda, Tu mas kenWisyraze yvela politikuri partiis war-momadgeneli dauWerda mxars an Tavs Seikavebda.

muSaobis aseTi formati ar ga-moricxavda kuluarul molapa-rakebebsa da garigebebs, Tumca, amave dros, yvela mxaris informi-rebulobis donesac zrdida.

swored aseTi kargi sawyisi pi-robebis gamo, jgufs SeeZlo efeqturi muSaobis Sedegad bevr sadavo sakiTxze SeTanxmebuliyo, Tumca politikurma subieqtebma es Sansi kargad ver gamoiyenes.

9-Tviani muSaobis Semdeg SeTan-xmebul sakiTxTagan yvelaze mniS-vnelovania gasaCivrebis vadis ga-zrda 1 dRidan 2 dRemde.

18 noembers jgufis muSaobis moulodnelad Sewyvetis Semdeg

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

gamocdilebidan gamomdinare, advili misaxvedria, rom saqarTvelos parlamenti, sadac `nacionaluri moZraoba~ sakonstitucio umravlesobas flobs, daamtkicebs cvlilebebis pakets im formiT, ra formiTac igi prezidentma waradgina.

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

saarCevno kodeqsis reformaze momuSave jgufis Sexvedra NDI-Si, Tbilisi, noemberi 2009

18 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 21: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

gacilebiT meti kiTxva gaCnda, vidre manamde arsebobda. axla mniSvnelovania gairkves, romeli politikuri Zalebi miiReben re-alurad monawileobas kodeqsSi cvlilebebis Setanis procesSi da ra bedi eweva rekomendaciebsa da SeTanxmebebs, romlebic saarCev-no jgufis muSaobis procesSi ga-nixileboda.

2009 wlis 26 noembers saqar-Tvelos prezidentma xeli mo-awera sakanonmdeblo iniciati-vas, romelic saarCevno kodeqsSi cvlilebebis Setanas iTvaliswi-nebs. ZiriTadi nawili identu-ria im paketisa, romelic er-Tianma nacionalurma moZraobam saarCevno kodeqsze momuSave jgu-fSi kenWisyraze daayena da ro-melic Cavarda (samma politikurma partiam mas mxari ar dauWira).

miuxedavad imisa, rom preziden-tis mier xelmoweril sakanonmde-blo iniciativasTan dakavSirebiT saqarTvelos parlamentma unda imsjelos da imis Teoriuli al-baToba arsebobs, rom masSi Sesa-Zlebelia Sevides mniSvnelovani cvlilebebi, gamocdilebidan ga-momdinare, advili misaxvedria, rom saqarTvelos parlamenti, sadac `nacionaluri moZraoba~ sakonstitucio umravlesobas flobs, daamtkicebs cvlilebebis pakets im formiT, ra formiTac igi prezidentma waradgina.

kerZod: cvlilebebis proeqtis mixedviT, Tbilisis sakrebulo Sedgeba 50 wevrisagan. aqedan 25 wevri airCeva erTmandatiani saar-Cevno olqidan. maJoritarul ol-qebSi gamarjvebulad CaiTvleba is maJoritari, romelic mosuli amomrCevlis saerTo raodenobi-dan met xmas miiRebs. sakrebulos 25 wevri airCeva proporciuli we-siT, mandatebi gadanawildeba im saarCevno subieqtebze, romlebic 4%-ian bariers gadalaxaven.

Tbilisis meri airCeva pirdapiri wesiT, gamarjvebulad CaiTvleba kandidati, romelic moagrovebs sxvebze met xmas, magram aranak-leb 30%-isa. Tu 30% ver moagrova verc erTma kandidatma, Catardeba Tbilisis meris arCevnebis meore turi, romelSic monawileobas miiRebs 2 saukeTeso Sedegis mqone

kandidati, xolo gamarjvebulad CaiTvleba is kandidati, romelic met xmas daagrovebs.

proeqtis Tanaxmad, saqarTve-los prezidenti arasamTavrobo organizaciebTan konsultaciis Sedegad Tavmjdomaris 3 kan-didaturas warudgens cesko-s. Tavmjdomaris arCevis Sesaxeb ga-dawyvetilebas iReben mxolod cesko-s opoziciuri partiebis wevrebi, gadawyvetilebis miRe-baSi monawileobas ar iRebs `er-Tiani nacionaluri moZraobis~ warmomadgeneli. im SemTxvevaSi, Tu cesko-s partiuli wevrebi ver SeTanxmdebian Tavmjdomaris erT kandidatze, saqarTvelos pre-zidenti imave kandidaturebs wa-rudgens saqarTvelos parlaments dasamtkiceblad.

kanonproeqtSi araferia naTqva-mi saolqo da saubno saarCevno komisiebis TavmjdomareTa arCeva-ze. kanonproeqtis mixedviT, saar-Cevno ubnebSi mxolod komisiebis mdivnebi airCevian partiebis mier wardgenil wevrTagan. ar arsebo-bs dasabuTebuli argumenti, Tu ratom ar SeiZleba, rom opozi-ciur politikuri partiebis war-momadgenlebi iyvnen ara mxolod saubno saarCevno komisiebis mdi-vnebi, aramed Tavmjdomareebi an maTi moadgileebi.

mxolod cesko-s Tavmjdoma-ris SecvliT dRis wesrigidan ar moixsneba saarCevno procesebTan dakavSirebuli kiTxvebi. mniSvne-lovani sakiTxia mTlianad saarCe-vno administraciis dakompleqte-ba yvela doneze da, Sesabamisad, mxolod cesko-s Tavmjdomaris arCevis wesis Secvla ar SeiZleba miviCnioT wingadadgmul nabijad.

Zneli saTqmelia, ramdenad ga-aumjobesebs CamoTvlili cvli-lebebi saarCevno procesebs. Ta-visTavad, progresuli nabijia saqarTvelos dedaqalaqis meris pirdapiri wesiT arCeva, Tumca vTvli, rom amasTan erTad Tbili-sis mers aucileblad unda hqon-des dedaqalaqis amomrCevlisgan miRebuli rac SeiZleba Zlieri mandati. es gulisxmobs bevr xmas da, Sesabamisad, maRali barieris dawesebas. is, Tu konkretulad ramdeni unda iyos meris saarCevno

barieri, politikuri SeTanxmebis sagania.

amasTan, sainteresoa, ra prin-cipiT gadanawildeba 25 erT-mandatian maJoritarul olqad Tbilisis arsebuli 10 saarCevno olqi. veneciis komisiis rekomen-dacia calsaxad aRniSnavs, rom Tu moxdeba arCevnebamde saarCevno sistemis Secvla, sasurvelia es arCevnebamde 1 wliT adre ganxor-cieldes, raTa droulad moxdes amomrCevelTa informireba da ar-Cevnebis dRes ar gamoiwvios qaosi da amomrCevelTa dabneuloba.

aseve, Zalian mniSvnelovania, romeli saarCevno sistema iqneba gamoyenebuli mandatebis gadanawi-lebisas (anu is, Tu rogor gadana-wildeba mandatebi proporciuli wesiT), radganac amJamad moqmedi wesi ar Seesabameba saerTaSoriso standartebiT aRiarebul norme-bs. am sakiTxTan dakaSirebiT ki saarCevno kodeqsze momuSave jgu-fs ar umsjelia.

prezidentis mier SemoTavaze-bul sakanonmdeblo cvlilebebSi araa asaxuli is sakiTxebi, rom-lebic aseve ukiduresad mniSvne-lovania saarCevno garemosa da saarCevno procesebisadmi amomr-CevelTa ndobis asamaRleblad. magaliTad, araferia naTqvami iseT sakiTxebze, rogoricaa: wi-nasaarCevno kampaniis warmoeba da administraciuli resursebis ga-moyeneba, media xelmisawvdomoba, dabalansebuli media gaSuqeba da media monitoringi, saarCevno ub-nebze videokamerebis masalis xel-misawvdomoba, saarCevno adminis-traciis mier saCivrebis ganxilvis valdebuleba, da a.S.

Tumca Tavisufali da samarTlia-ni arCevnebi mxolod kargi kanonm-deblobiT ar miiRweva. mniSvnelo-vania isic, Tu rogor moxdeba kanonis aRsruleba, rogorc xeli-suflebis, ise saarCevno adminis-traciis mier. imisaTvis, rom Ca-tardes arCevnebi, romelic srulad Seesabameba demokratiul standar-tebs, aucilebelia saarCevno admi-nistraciam sazogadoebis mier masze dakisrebuli movaleobebi ga-mWvirvaled, miukerZoeblad, obie-qturad da profesionalurad Seas-rulos.

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

19liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 22: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

Tbilisis meris arCevnebSi 50%-iani barieri aucilebelia

Tvalsazrisi

bolo aTwleulis manZilze saqarTvelom bevr rameSi waiwia win, Tumca

arCevnebi misTvis kvlav sirTules warmoadgens.

mark maleni, erovnuli demokratiis institutis saqarTvelos ofisis yofili direqtori

sami welia, saqarTvelos gareT vcxovrob da demokratiul procesSi uSualod aRar vmonawileob, magram axla iseTi mniSvnelovani ram xdeba, rom gadavwyvite, Cemi piradi azri ga-giziaroT. vgulisxmob Tbilisis meris arCevnebs.

50%-iani barieris daweseba aucile-belia.

maT, vinc amas ewinaaRmdegeba, SiSi amoZravebT. es maT sust poziciaze me-tyvelebs. xelisuflebas da zog par-tias surs, 30%-iani barieri erTgvar kompromisad warmoaCinos, sinamdvile-Si ki 30% am SemTxvevaSi 0%-is tolfa-sia, vinaidan xelisufleba darwmune-bulia 30%-iani barieris gadalaxvaSi.

gamoiTqva azri, TiTqos meroba ara-politikuri Tanamdebobaa, magram gana SeiZleba arapolitikuri iyos isto-riaSi pirvelad Tbilisis meris pir-dapiri gziT arCeva!

kidev erTi argumenti isaa, rom Tu meore turSi ufro naklebi amomrCe-veli miscems xmas, maSin mers amomr-Cevlebis naxevarze naklebi airCevs. mniSvnelovania im adamianebis ndoba, visac seriozulad adardebs arCevne-bis Sedegebi. aseTi amomrCevlebi ki yovelTvis aZleven xmas. Tu qarTvel amomrCevlebs miscemen meore turis Sanss, savaraudod, isini dainterese-bulebi iqnebian, rom meore turSic miiRon monawileoba.

Zalian samwuxaroa, rom es diskusia arCevnebis TariRamde cota xniT adre imarTeba. amis gamo, aris tendencia, rom TiToeul mxares aqvs argumen-tebi, rac uzrunvelyofs misi kandi-datis gamarjvebas, an im garemos, sa-dac wagebis naklebi albaToba iqneba. es samwuxaroa, da gacilebiT ukeTesi iqneboda, saubari maSin gamarTuliyo, roca politikuri speqtri jer ar iyo aseTi dakonkretebuli. axla am disku-sias piradi interesebis Semotevebi asazrdoebs, da ara is, Tu ra iqnebo-

da saqarTvelosaTvis ukeTesi. magram visi bralia es, da vin igebs amiT?

saqarTveloSi Zalaufleba rom Za-lian centralizebulia, amaze aravin davobs. zogadad, meris pirdapiri da samarTliani arCevnebi decentraliza-ciis saukeTeso gzaa, xolo 50%-iani barieri ki imis garantiaa, rom xalxs legitimuri, damoukidebeli lidere-bi eyoleba.

sami mgeli da erTi cxvari kenWs imas Tu uyris, vin SeWamon sadilad, amas demokratias ver uwodeb.

saerTaSoriso sazogadoeba amaze xmamaRla arafers ityvis, vinaidan ga-dawyvetileba qarTvelma xalxma Tavad unda miiRos. magram garwmunebT, rom vaSingtonSi, briuselSi, londonSi, berlinSi Tu sxvagan yuradRebiT ade-vneben Tvals am process, rogorc de-mokratiis sazoms. Tu 50%-ian barier-ze SeTanxmeba ar moxda, saqarTvelos demokratiis parametrebi sagrZno-blad daiwevs. arada, qveyanas swored axla sWirdeba Zlieri saerTaSoriso mxardaWera.

bolo aTwleulis manZilze saqar-Tvelom bevr rameSi waiwia win, Tumca arCevnebi misTvis kvlav sirTules warmoadgens. misasalmebelia is, rom saarCevno kanonze momuSave jgufi bevr rameze SeTanxmda, magram aris sakiTxebi, romlebzec kompromisi dauSvebelia. imaze SeTanxmeba, samar-Tlianad Catardeba arCevnebi Tu usa-marTlod, kompromisi ki ara, uzneo-baa. saarCevno barieri ubralo teqnikuri sakiTxi ar gaxlavT. masze saqarTvelos momavali da reputaciaa damokidebuli.

gacilebiT ukeTesi iqneboda, saubari

maSin gamarTuliyo, roca politikuri

speqtri jer ar iyo aseTi dakonkretebuli.

axla am diskusias piradi interesebis

Semotevebi asazrdoebs, da ara is, Tu ra iqneboda

saqarTvelosaTvis ukeTesi.

20 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 23: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

50%-iani barieris winaaRmdeg

Tvalsazrisi

markis gamosvla ufro isteriulia, vidre argumentirebuli. 50%-ian an

nebismier sxva bariers demokratiasTan aranairi kavSiri ar aqvs, ufro

piriqiT.

levan ramiSvili, `Tavisuflebis institutis~ gamgeobis Tavmjdomare

amaSi dasarwmuneblad sakmarisia Freedom House-is reitingis mixed-viT Tavisufali qveynebis praqtika vnaxoT. martiv pluralitur siste-mas iyenebs _ 35, proporciuls _ 39, xolo orturian maJorituls _ mxo-lod 7 qveyana. Tuki damkvidrebuli demokratiebis praqtikas vnaxavT, anu iseTi qveynebis, romlebsac uka-naskneli 20 wlis uwyveti demokra-tiuli tradicia aqvT, da aranak-leb 250 aTasi moqalaqe hyavT, aq 11 qveyana iyenebs martiv pluralitur sistemas, proporciuls _ 15, xolo orturian maJorituls _ mxolod 1 qveyana.

gavrcelebis TvalsazrisiT, or-turiani sistema mesamea plurali-turi (70 qveyana) da partiuli siis proporciuli sistemebis (67 qveya-na) Semdeg. am sistemiT sul 31 qveya-na sargeblobs. orraundiani siste-ma, garda imisa, rom ufro Zviria da administrirebis TvalsazrisiT ufro rTuli, sxva ufro seriozul problemebTan aris dakavSirebuli.

rogorc wesi, meore turisas amomrCevelTa aqtivoba mniSvnelo-vnad klebulobs xolme, ase rom, 50 %-iani barieris meSveobiT gamar-jvebuli kandidatis legitimuro-bis gazrda Zalian sakamaToa _ Sesa-Zloa 1-l turSi 1-l an Tundac me-2 adgilze gasul kandidats bevrad meti xma hqondes miRebuli, vidre me-2 turSi gamarjvebuls.

xmebis gaxleCa, rac xSiria ortu-rian sistemaSi, koaliciebis mSene-blobis sawinaaRmdegod mimarTuli stimulia. SegviZlia, gavixsenoT safrangeTSi 2002 wels gamarTuli saprezidento arCevnebi, sadac 8 memarcxene partiis kandidati mo-nawileobda. Sedegad, verc erTi memarcxene ver moxvda me-2 turSi. samagierod, meore turSi gavida fa-Sisti le peni. kvlevebi cxadyofs,

rom safrangeTSi orturiani siste-ma yvelaze disproporciul Sedege-bs iZleva dasavlur demokratiaTa Soris amomrCevlis mier micemuli xmebisa da partiebis mier miRebuli mandatebis TvalsazrisiT.

rac Seexeba opoziciuri partie-bis poziciebs, maTi axsna yovelgva-ri konspirologiis gareSec SeiZle-ba. ra SesTavaza danarCen opozicias alasaniam? realurad _ araferi. sa-erTo kandidatze molaparakebebis dawyebis Semdeg man sakuTari Tavi sxvebTan SeuTanxmeblad daasaxela merobis, subari ki _ sakrebulos Tavmjdomareobis kandidatad.

Sesabamisad, orturiani sistemis SemoRebiT dainteresebulia mxo-lod alasania, romelsac danarCeni opoziciisTvis raimes daTmobis ga-reSe unda, gaxdes erTiani kandida-ti. raki molaparakebebiT amas ver miaRwia, danarCeni opozicionerebis CamoSorebas sakuTar Tavze morge-

buli saarCevno sistemiT cdilobs.danarCen opozicias ki sul sxva

interesebi aqvs. risi imedi SeiZle-ba hqonodaT maT martivi plurali-tuli sistemiT arCeul 25-kacian sakrebuloSi? wina saparlamento arCevnebis Sedegebis safuZvelze modelirebas Tu gavakeTebT (10-dan 8 olqi `nacmoZraobis~ kandidateb-ma moiges), `nacionaluri moZraoba~ minimum 20 olqs moigebda, danarCe-ni 5 olqi ki opoziciuri flangis yvelaze Zlier partiebs da blokebs SexvdebodaT. anu, alasanias wesebiT TamaSis SemTxvevaSi, opoziciuri

speqtris udidesi nawili TamaSgare mdgomareobaSi rCeboda.

am partiebisaTvis sasicocxlo mniSvneloba hqonda adgilobriv ar-Cevnebze proporciuli siis arsebo-bas. `nacionalurma moZraobam~ maTi es interesi gaiTvaliswina da sana-cvlod miiRo maTi Tanxmoba meris arCevis wesis da barieris sakiTxSi. danarCeni opoziciisaTvis es sasi-cocxlo mniSvnelobis ar iyo, rad-gan maT isedac ar hqondaT merad sakuTari kandidatis gayvanis Sansi. Tanac, alasanias warmateba danarCe-ni opoziciis warumateblobaa. isini erT moedanaze, erTi eleqtorati-saTvis ebrZvian erTmaneTs da ara _ `nacionalur moZraobas~.

adgilobriv arCevnebTan dakavSi-rebiT miRebuli gadawyvetilebebi didi politikuri TamaSisgan izo-lirebulad ar unda ganvixiloT. moTamaSeebi am arCevnebs erTgvar repeticiad miiCneven. Semdeg sapar-

lamento da saprezidento arCevne-bze finansuri Tu eleqtoraluri mxardaWeris gadanawileba calkeul opoziciur Zalebs Soris swored am arCevnebis Sedegebis gaTvaliswine-biT moxdeba. Tu erTma romelime Za-lam mniSvnelovnad meti xma miiRo, vidre sxvebma, maSin am sxvebs gauWirdebaT potenciuri donore-bis, mediis da amomrCevlebis darw-muneba, rom maT mxardaWeras raime azri aqvs. Sesabamisad, adgilobriv arCevnebze cudi rezultati maT-Tvis kidev ufro mZime Sedegs moi-tans 2012 da 2013 wlebSi.

orturiani sistemis SemoRebiT dainteresebulia mxolod alasania, romelsac danarCeni opoziciisTvis raimes daTmobis gareSe unda, gaxdes erTiani kandidati.

21liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 24: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

axalgazrda iuristTa asociaciis rekomendaciebi

is, rac aucilebelia saarCevno garemos Sesacvlelad

nino lomjaria

saqarTveloSi mimdinare arCevne-bis procesis monitoringis Sedegad axalgazrda iuristTa asociaciis-Tvis cxadi gaxda, rom xSir SemTxve-vaSi darRvevebi gamowveuli iyo ara mxolod konkretuli samarTal-darRvevebiT, aramed sakanonmdeblo xarvezebiT, aseve sasamarTlosa da saarCevno administraciis mier saar-Cevno normebis araswori, viwro in-terpretaciiT.

ukanaskneli wlebis ganmavloba-Si gamarTul arCevnebze arsebuli darRvevebis aRmofxvrisa da saarCe-vno garemos gaumjobesebis mizniT, saiam rigi rekomendaciebi SeimuSava. es masala saarCevno kodeqsis refor-maze momuSave saparlamento jguf-sac waredgina.

rekomendaciebis nawili, romelic yvelaze gavrcelebuli problemebis mixedviT dajgufda, ase gamoiyureba:

saxelmwifo moxeleebis, politikuri Tanamdebobis pirebis SeuzRudavi monawileoba winasaarCevno kampaniaSi

problemis arsi: sajaro moxe-leebis monawileoba winasaarCevno kampaniaSi, gasul saprezidento da saparlamento arCevnebze erT-erTi yvelaze problemuri sakiTxi iyo. dRevandeli kanonmdeblobiT darR-vevad da, Sesabamisad, `administra-ciuli resursis gamoyenebad~ ar iTvleba sajaro moxelis mier agi-taciaSi monawileoba samuSao dros; kerZod, rodesac igi unda asruleb-des samsaxurebriv funqciebs da ro-desac mas am periodisaTvis anazRau-reba eZleva saxelmwifo biujetidan sajaro funqciis Sesasruleblad.

rac SeexebaT politikur Tanam-debobis pirebs, magaliTad iseTebs, rogorebic arian _ prezidenti, pre-

mier-ministri da saqarTvelos mTa-vrobis sxva wevrebi, ministris moad-gile, parlamentis wevri, sakrebulos wevri, gamgebeli, meri _ sruli Tavi-sufleba aqvT winasaarCevno kampania-Si monawileobis TvalsazrisiT.

rekomendacia: Cveni azriT, kanon-ma naTlad unda gansazRvros, rom sajaro moxeleebs ekrZalebaT wi-nasaarCevno kampaniaSi monawileoba samuSao drois farglebSi, garda im SemTxvevisa, rodesac isini, kampa-niaSi monawileobis mizniT, isarge-bleben kuTvnili SvebulebiT.

unda gaimijnon warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebis poli-tikuri Tanamdebobis pirebi, romel-Tagan warmomadgenlobiTi organos politikuri Tanamdebobis pirebi (parlamentarebi, sakrebulos wevre-bi) isargebleben kampaniaSi SeuzRu-davi monawileobis uflebiT, xolo aRmasrulebeli organos politiku-ri Tanamdebobis pirebi (prezidenti, ministrebi, ministris moadgileebi, gamgeblebi da a.S.) kampaniaSi mona-wileobis uflebiT gauTanabrdebian rigiT sajaro moxeleebs.

aRniSnuli rekomendacia efuZneba im garemoebas, rom ministrebs, maT moadgileebs, gamgeblebs eqvemdeba-rebaT saxelmwifo aparatebi, Sesaba-misad, maTi gavlena iq dasaqmebul sajaro mosamsaxureebze gacilebiT didia, vidre, vTqvaT, parlamentis wevrebisa, romlebic swored poli-tikur partiebs warmoadgenen da ara saxelmwifo aparats.

administraciuli resursis gamoyeneba winasaarCevno agitaciis mizniT

saxelmwifos kuTvnilebaSi myofi resursebiT sargeblobis problemis arsi: arsebuli saarCevno kanonmde-

blobis Tanaxmad, arCevnebSi monawi-le yvela kandidats SesaZlebloba aqvs, isargeblos saxelmwifos kuTv-nilebaSi arsebuli SenobebiT, sako-munikacio saSualebebiT, sainfor-macio momsaxurebisa da sxvadasxva saxis teqnikiT, satransporto saSu-alebebiT, im SemTxvevaSi, Tuki arCe-vnebSi monawile yvela sxva danarCen kandidats Tanabrad miuwvdeba xeli aRniSnul administraciul resurse-bze;

saias mier ganxorcielebulma mo-nitoringma cxadyo aRniSnuli nor-mis araefeqturoba, kerZod, gamo-vlinda faqtebi, rodesac mmarTvel partias miuwvdeboda xeli im admi-nistraciul resursze, rac opozi-ciuri partiebisTvis miuwvdomeli iyo. magaliTad, 2008 wlis saparla-mento arCevnebis dros respubli-kur partias uari eTqva Tbilisis somxuri Teatris mxridan darbazis gamoyofaze, im motiviT, rom `...Tbilisis somxuri Teatri emsaxure-ba mxolod xelovnebas da ar surs, raime Sexeba hqondes politikasTan~. Tumca, mogvianebiT aRniSnuli dar-bazi araerTxel daeTmoT naciona-luri moZraobis kandidatebs gior-gi goguaZes, rusudan kervaliSvils da sxva warmomadgenlebs; aseve, sa-qarTvelos parlamentis aparatis ufrosis mxridan administraciuli resursis gamoyenebaze uari eTqva bloks `tradicionalistebi _ Cveni saqarTvelo da qalTa partia~.

rekomendacia: imis gamo, rom dRes arsebuli kanonmdebloba ver uzrunvelyofs politikuri par-tiebisTvis administraciuli re-sursebiT Tanabrad sargeblobis uflebas, migvaCnia, rom zemoT Ca-moTvlili resursebiT sargebloba yvela saarCevno subieqtisTvis unda aikrZalos.

SesaZlebelia gamonaklisi dawes-des saxelmwifo kuTvnilebaSi ar-sebuli Senoba-nagebobebiT sarge-blobisas, oRond im pirobiT, Tuki saarCevno kampaniis Casatareblad ar moipoveba sxva Sesaferisi Seno-ba-nageboba;

mmarTveli partiis kandidatebis upiratesi mdgomareobis problemis arsi: winasaarCevno kampaniis ganma-vlobaSi saiam gamoavlina aTobiT SemTxveva, rodesac sxvadasxva sa-xelmwifo Tu adgilobrivi biuje-

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

22 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 25: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

tiT ganxorcielebuli samuSaos prezentaciisas mmarTveli partiis kandidatebi sajaro moxeleebTan erTad imyofebodnen. aRsaniSnavia is faqti, rom aRniSnuli RonisZie-bebi Suqdeboda centraluri Tu adgilobrivi mediasaSualebebis mier da Sesabamisad, deputatobis kandidatebi mosaxleobis mxridan aRiqmebodnen rogorc ganxorcie-lebuli samuSaoebis iniciatorebi, an xelisSemwyobni, rac Tavisi ar-siT warmoadgens administraciuli resursis ukanonod gamoyenebas konkretuli partiis kandidatis sasargeblod.

rekomendacia: a. saarCevno kodeqsma gaiTva-

liswinos debuleba, riTac saarCev-no subieqts/subieqtobis kandidats aekrZaleba saxelmwifo saxsrebiT dafinansebul RonisZiebebSi/pre-zentaciebSi monawileoba;

b. Tavis mxriv, Tanamdebobis pire-bs/sajaro moxeleebs aekrZaloT sa-xelmwifo dafinansebiT ganxorcie-lebuli samuSaoebis prezentacia saarCevno subieqtebis TanxlebiT.

amomrCevlis mosyidva

problemis arsi: saqarTvelos sa-arCevno kodeqsiT akrZalulia sa-arCevno subieqtebis da maTi warmo-madgenlebis mier piradad an vinmes meSveobiT saqarTvelos moqalaqe-ebisTvis fuladi saxsrebis, saCu-qrebisa da sxva materialur faseu-lobaTa gadacema, SeRavaTian fasad saqonlis miyidva, ufasod nebismie-ri saqonlis miwodeba an gavrce-leba (garda saagitacio masalisa), agreTve, saqarTvelos moqalaqeebis daintereseba fuladi saxsrebis, fa-siani qaRaldebisa da sxva materia-lur faseulobaTa gadacemis dapi-rebiT.

aRniSnul muxlze dayrdnobiT, saiam gaasaCivra araerTi faqti, registrirebuli subieqtebis mier moqalaqeTaTvis fasiani saCuqrebis gadacemis, an momsaxurebis gawevis Sesaxeb, Tumca, sasamarTlom gan-marta, rom bavSvebis dapatiJeba ki-noTeatrSi, moqalaqeTaTvis mcire Rirebulebis mqone saCuqrebisa Tu suvenirebis gadacema ar warmoad-

gens kanoniT akrZalul saqmianobas. rekomendacia: migvaCnia, rom ka-

noniT unda aikrZalos saqarTvelos moqalaqeebisTvis fuladi saxsre-bis, saCuqrebisa da sxva materialur faseulobaTa gadacema, momsaxure-bis gaweva, miuxedavad maTi Rirebu-lebisa, radgan aseTi faqtebi uka-nono gavlenas axdens moqalaqeTa nebis Camoyalibebaze.

pasuxismgeblobis zomebis daweseba saarCevno samarTaldarRvevis Camdeni pirebis mimarT

problemis arsi: saqarTvelos saarCevno kodeqsi garkveul Se-mTxvevebSi adgens, rom saarCevno samarTaldarRvevis CadenisTvis da-mrRvevs `saqarTvelos kanonmdeblo-biT gaTvaliswinebuli pasuxismge-bloba~ daekisreba. miuxedavad amisa, saqarTvelos kanonmdebloba ar ic-nobs aRniSnuli tipis darRvevasTan dakavSirebiT Sesabamisi pasuxism-geblobis zomebs, rac gamoricxavs samarTaldamrRvevi piris nebismie-ri saxis pasuxismgeblobas Cadenili samarTaldarRvevis gamo.

rekomendacia: saqarTvelos ka-nonmdebloba unda iTvaliswinebdes saarCevno administraciis moxele-Ta an sxva pirTa mxridan Cadenili samarTaldarRvevebisaTvis adminis-traciul, Tu sisxlis samarTlebriv pasuxismgeblobas.

am rekomendaciebidan aRsaniSnavia damkvirveblebisa da ubanze yof-nis uflebis mqone pirebis mimarT ganxorcielebuli Zaladobis, Sema-jamebeli oqmebis gaucemlobis da biuletenebis saarCevno yuTSi uka-nonod Cayris faqtebis kriminali-zacia, vinaidan aRniSnuli qmedebebi warmoadgenen gamWvirvale da samar-Tliani arCevnebis uzrunvelyofis erT-erT yvelaze mniSvnelovan sa-frTxes.

specialuri saarCevno ubnebis Semcireba

dRes, saarCevno administraciisa da sasamarTlos mier gakeTebuli araswori interpretaciis Tanax-mad, specialur saarCevno ubnebze

xmas ara marto `samxedro pirebi~ aZleven, aramed policielebic da samarTaldamcavi uwyebis rigiTi TanamSromlebic ki, rac xelovnu-rad zrdis saarCevno olqSi maJo-ritari kandidatebis amomrCevel-Ta ricxvs.

rekomendacia: saqarTvelos sa-arCevno kodeqsma calsaxad unda gaiTvaliswinos, rom specialuri ubnebi iqmneba mxolod samxedro samsaxurSi myofi im samxedro mo-samsaxureebisaTvis, romlebsac sam-saxurebrivi valdebulebis gamo ar SeuZliaT datovon dislokaciis adgili, raTa Tavidan aviciloT Tavdacvis, Tu Sinagan saqmeTa sami-nistroSi dasaqmebuli arasamxedro moqalaqeebis, Tu policielebis ar-CevnebSi monawileoba specialuri ubnebis meSveobiT.

maJoritarul arCevnebSi monawi-leobis ufleba ki mieces samxedro mosamsaxures mxolod im saarCevno olqis teritoriaze, sadac mdebare-obs misi mudmivi dislokaciis ad-gili da sadac igi ixdis aranakleb orwliani vadiT da sakontraqto sa-mxedro samsaxurs.

aRniSnuli wesi gamoricxavs arCe-vnebamde nebismieri dRiT adre sa-mxedro nawilebis sxvadasxva olqe-bSi xelovnurad gadaadgilebisa da maTi xmebiT manipulirebis SesaZle-blobas.

zemoaRniSnuli mosazrebebi nawi-lia im mniSvnelovani rekomendacie-bisa, romlebic aucileblad unda gaiTvaliswinon axal saarCevno ko-deqsSi imisaTvis, rom sakanonmdeblo doneze uzrunvelhyon iseTi saarCe-vno garemo, sadac yvela saarCevno subieqts Tanabari SesaZleblobebi eqneba, xolo samarTaldamrRvevis mimarT iarsebebs pasuxismgeblobis saTanado zomebi.

saias aseve miaCnia, rom mxolod sa-arCevno kodeqsis cvlilebebi ar aris samarTliani da gamWvirvale ar-Cevnebis Catarebis garantia, vinai-dan, srulyofili saarCevno kanonm-deblobis arsebobis SemTxvevaSic ki, SesaZlebelia samarTlebrivi norme-biT manipulireba, Tuki saxelmwifos mxridan ar iqneba saarCevno proce-sis demokratiuli standartebiT warmarTvis neba.

fokusi - arCevnebi arCevnebamde

23liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 26: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

politika

`baTumelebis~ saqme gazeT `baTumelebis~ mTavari gamowveva axla isaa, rom masze zewolis faqtis

gamoZiebis dasrulebamde SeZlos sazogadoebis interesis SenarCuneba.

anita Tvauri

gazeT `baTumelebis~ redaqtori, eTer TuraZe TbilisSi sasamarTlo procesze sakuTari udanaSaulobis dasamtkiceblad da Jurnalistur saqmianobaSi misTvis xelis SeSlis faqtze sasaubrod Camovida.

2 dekembers Tbilisis saqalaqo sasamarTloSi gazeT `baTumelebis~ redaqtorma mosamarTles dawvri-

lebiT uambo problemis arsi. 2009 wlis zafxulSi redaqtorma sarfis gamSveb punqtze, sabaJo procedure-bis kanonierebis garkvevisa da gaSu-qebis mizniT, Tavad gaiara is gza, rasac moqalaqeebi Turqul bazarze mosaxvedrad gadiodnen. sazRvris gadmokveTisas eTeri moqalaqesa da mebaJes Soris dawyebul kamaTs Se-

eswro, Tavi waradgina da moqalaqis-gan interviu iTxova.

ganbaJebis procedurisTvis xelis SeSlis gamo, eTeri da gazeTis dire-qtori mzia amaRlobeli 2000 lariT daajarimes. saSemosavlo samsaxurma `baTumelebis~ jarima marTebulad miiCnia, risTvisac gazeTma saCivriT Tbilisis saqalaqo sasamarTlos

ilu

str

acia

sofo k

irT

aZe, w

igni

s sa

xel

osn

o

24 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 27: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

mimarTa. 2 dekembers mosamarTlem orive mxares mousmina da Semdegi ganxilva 24 dekembers daniSna.

sasamarTlo procesze daswreba eTer TuraZis TbilisSi Camosvlis erTaderTi mizezi ar yofila. ga-zeTma `baTumelebma~ gansakuTre-buli yuradReba miipyro ramdenime dRiT adre, mis erT-erT TanamSro-melze zewolis faqtis gaxmaurebiT.

25 noembers gazeTis redaqtoris erT-erT moadgiles, Tedo jorbe-naZes Sss-s specialuri operatiuli departamentis aWaris sammarTve-loSi piradi cxovrebis gamoaSka-ravebiT daemuqrnen da sanacvlod TanamSromloba mosTxoves. uaris SemTxvevaSi, rogorc Tedos Tavad sod-is TanamSromlebma ganumartes, `mas intervius aRaravin miscemda, veRar icxovrebda am qalaqSi, cols ver moiyvanda da samsaxuridanac ga-agdebdnen~. erT-erTi samarTalda-mcavi eTer TuraZes dahpirda, rom calke Sexvdeboda da auxsnida, Tu ratom ar unda emuSava Tedos maT redaqciaSi.

specsamsaxuris warmomadgenlebis gancxadebiT, maT hqondaT foto da videomasala, Tedo jorbenaZis pi-radi satelefono Canawerebic, sai-danac mtkicdeboda Tedos aratra-diciuli seqsualuri orientacia.

imisaTvis, rom Tedo jorbenaZis piradi cxovrebis Sesaxeb policias informacia gamoekvlia, maT unda hqonodaT sasamarTlos gadawyveti-leba amgvari Carevis Sesaxeb. aseT nebarTvas sasamarTlo, rogorc wesi, mxolod konkretuli saqmis ga-moZiebis procesSi absoluturi au-cileblobiT ganpirobebul SemTxve-vebSi gascems.

aseTi nebarTva romc hqonodaT, sod-is TanamSromlebma uflebamo-silebas mainc gadaaWarbes. `qar-Tuli kanonmdeblobiT, arc erT saxelmwifo dawesebulebas ar aqvs ufleba, Seagrovos iseTi monaceme-bi, romelic dakavSirebulia seqsua-lur orientaciasTan~, _ ganmartavs Tamar gurCiani axalgazrda iurist-Ta asociaciidan. gurCiani am faqts saqarTvelos policiis eTikis kode-qsisa da adamianis piradi cxovrebis xelSeuxeblobis darRvevad afasebs.

`baTumelebs~, romlis tiraJi 2500 egzemplaria, dedaqalaqSi be-vri mkiTxveli ar hyavs. misi gacno-

ba TbilisSi mxolod eleqtronuli fostiT SeuZliaT, Tumca gazeTis aseT versias daaxloebiT 600 `xel-momweri~ hyavs. miuxedavad amisa, `baTumelebis~ daSantaJebis Sesaxeb pirvelma `radio Tavisuflebis~ Jurnalistma ia anTaZem dawera.

`Cems megobrebs aSinebdnen. da am qveyanaSi, sadac karga xania, TiTqmis yvela SeSinebulia, Cemi megobrebi ar SeSindnen. ... rodesac wlebi gava da ikiTxaven, _ im Znel droSi vin iyo, vinc arc gatyda da arc gaiyi-dao _ zustad vici, Cems megobrebs gaixseneben. sodi, kudi da „maimuna~, im droisaTvis, eWvi maqvs, imanentu-rad iqnebian daviwyebulni~, _ daiwe-ra 28 noembers `radio Tavisufle-bis~ vebgverdze, ia anTaZis blogze, romelsac kviraSi daaxloebiT 4 aTasi mkiTxveli hyavs.

`gazeTi qmnis maRal profesiul Jurnalistur produqts da is ar uSvebs gadaumowmebel informacias, Tu ver xerxdeba informaciis gada-mowmeba, gulwrfelad wers amis Se-saxebac~, _ ambobs ia anTaZe.

1 dekembers gazeTis mxardamWeri aqcia kinoTeatr `amiranTan~ gai-marTa, imave saRamos eTer TuraZe sazogadoebriv mauwyebelze, kviris mTavar analitikur gadacemaSi ram-denime dRiT adre ganxorcielebul zewolis faqtze hyveboda. `baTume-lebis~ problemiT televizia `maes-tro~, `radio Tavisufleba~, radio `ucnobi~ da internet televizia "ITV"-ic dainteresdnen. Tumca `ba-Tumelebis~ saqme dRemde ar gauSu-qebiaT xelisuflebis mier kontro-lirebad nacionalur komerciul arxebs `rusTavi 2~-sa da `imeds~.

Sinagan saqmeTa saministros ana-litikuri departamentis ufros-ma, SoTa utiaSvilma ganacxada, rom daiwyo Sida mokvleva: ̀ saqmeSi aSkara SantaJis niSnebia, generaluri inspe-qcia Zalian intensiurad muSaobs am sakiTxebze~, _ ganacxada utiaSvilma.

`es iyo pirveli SemTxveva, rode-sac Cven gancxadebaze hqondaT re-aqcia, gamogvexmaurnen~, _ ambobs gazeT `baTumelebis~ mTavari reda-qtori eTer TuraZe.

patara, magram Zlieri regionuli gazeTis mimarT maRali interesi da xalxis mxardaWera orma faqtorma ganapiroba: gazeTma zewolis Sesa-xeb xmamaRla ganacxada da mas aqvs sazogadoebis ndoba. es ndoba ki `baTumelebma~ iseTi movlenebis ga-SuqebiT moipova, romelTa mniSvne-loba regionul masStabs scdeba.

sazogadoebaSi swored `baTumele-bma~ gaaCines kiTxvis niSnebi yofili serJantis roin SavaZis mkvlelobis Sesaxeb. es ambavi mxolod mas Semdeg gaxda farTo gansjis sagani, rac `baTumelebma~ detalebi gamoiZies da mkiTxvels oficialuri informa-ciis sawinaaRmdego faqtebi uCvenes.

`baTumelebi~ erTaderTi media saSualeba iyo, vinc specsamsaxuris TanamSromlis, zedmetsaxelad `mai-munas~, mier Cadenil danaSaulze dawera da im gogonaze mouyva mki-

Txvels, romelic `maimunam~ sasti-kad scema, Semdeg ki gaaupatiura. statiis momzadebis procesSi ga-zeTis redaqtors SesTavazes misi erT-erTi TanamSromlis qmris cixi-dan gaTavisufleba, statiaze uaris sanacvlod, Tumca gazeTSi statia gamoqveynda.

2008 wlis zafxulSi, gazeT `baTu-melebs~ muqaris werilSi atyobine-bdnen, rom maT dauzianes vebgverdi da male amasve gaukeTebdnen redaq-cias. agvistos omis dReebSi `baTu-melebma~ 24 saaTSi Seqmnes alter-natiuli internet gverdi da omis Sesaxeb informacias blogze aqvey-nebdnen.

gasuli wlis zafxulSi gazeTma muqaris werili miiRo, sadac ewera, rom erT-erT Jurnalists mkvdars ipovidnen `pirSi gazeTgaCrils~. `ba-Tumelebma~ prokuraturas mimarTa,

sod-is TanamSromlebma uflebamosilebas gadaaWarbes. qarTuli kanonmdeblobiT, arc erT saxelmwifo dawesebulebas ar aqvs ufleba, Seagrovos iseTi monacemebi, romelic dakavSirebulia seqsualur orientaciasTan.

25liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 28: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

politika

da am mimarTvis Sesaxeb informa-cia sakuTar gverdebze gaavrcela. nomris gamosvlis meore dRes muqa-ris werili ganmeorda. `Tqven ggo-niaT prokuratura gamoiZiebs?~ _ ewera muqaris werilSi. SemTxvevidan weliwad-naxevris Semdegac muqaris werilis avtori ar aris dadgenili.

`baTumelebma~ prokuraturas misi Jurnalistis naTia royvas saqmiano-bis SezRudvis mcdelobis Sesaxebac acnoba. samarSruto taqsidan Camos-vla da fotoebis gadaReba naTiam mas Semdeg gadawyvita, rac dainaxa, rom erT-erTi saxlidan niRbianebi nivTebs quCaSi yridnen. samarTal-damcavebma naTias gadaRebis Sewyve-ta mosTxoves. `gogo, riT ver gaige, quCa sajaro adgili iqamdea, sanam specoperacia ar tardeba... ar main-teresebs Seni Jurnalistoba... sakanSi gamogketav~, _ aseTi audio Canaweris gakeTeba naTiam samarTaldamcavebTan WidilSi moaxerxa. bolos is manqanaSi Casves da adgils gaarides. prokura-turam ise daadgina, rom naTia royvas nebis sawinaaRmdego araferi momxda-ra, rom am CanaweriT ar dainterese-bula da arc dazaralebuli dauki-Txavs. winaswari gamoZieba ar daiwyes.

miuxedavad imisa, rom Tedo jor-benaZeze zewolis faqtTan daka-vSirebiT gazeTis ramdenime Ta-namSromeli ukve daikiTxa da Ss saministros generalurma inspeq-ciam daiwyo Sida mokvleva, maT mier SemuSavebuli rekomendacia SeiZle-ba arc gaxdes sisxlis samarTlis warmoebis dawyebis safuZveli. ins-peqcia mxolod saministros Sida kontrolis meqanizmia.

`baTumelebze~ zewola maTi daar-sebidan, 2001 wlidan erT weliwadSi daiwyo. aslan abaSiZis mmarTvelobam gazeTi 2002 wels daxura. meored da-arsebis Semdeg gazeTis TanamSromle-bze zewola, maT Soris fizikuric, saqmianobis ganuyofel nawilad iqca. aWaraSi 2004 wlis vardebis revolu-ciis Semdeg gazeTma `baTumelebma~ moaxerxa damoukidebel mediad dar-Cena. daarsebis dRidan is ucxouri fondebis grantebiT inarCunebs fi-nansur damoukideblobas. dRemde, araerTi problemis miuxedavad, gaze-Ti axerxebs Tavis gadarCenas da Tan, Jurnalisturi eTikisa da standar-tebis dacviT, sakuTari Rirebulebe-bis erTgulad darCenas.

26 noembers Tqven oficialurad ganacxadeT zewolis Sesaxeb da maleve mimarTeT saerTaSoriso sa-zogadoebas daxmarebisTvis. ratom gadawyviteT, rom es faqti sajaro gamxdariyo?

rac male gavitandi am informa-cias redaqciis gareT, miT swra-fad Semcirdeboda zewolis riski.

Cven viswavliT sakuTari Tavis dacvas

interviu gazeT `baTumelebis~ mTavar redaqtor eTer TuraZesTan

`baTumelebis~ pirveli nomeri jer kidev maSin

gamovida, rodesac aWaras aslan abaSiZe marTavda.

gazeTis TanamSromlebs kargad axsovT is

dro, rodesac xelisuflebis zewola fizikur

angariSsworebas niSnavda. Tumca, gazeTis mTavari

redaqtori ambobs, rom dRes Tavisuflebis

SenarCuneba kidev ufro Znelia.

Cven rom ar gagvexmaurebina es fa-qti, Tedo SantaJis wyarod dar-Ceboda. Tuki SeuZliaT gaayal-bon piradi cxovrebis detalebi, romelic kanoniT aris daculi, ra garantia maqvs, rom xval agento-bas ar damwameben? informaciis Senaxvis SemTxvevaSi, ufro meti safrTxe arsebobda. precedentis Seqmnis saSiSroeba arsebobda.

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

26 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 29: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

interviu

rogor fiqrobT, SantaJis es mc-deloba iyo Tu ara SeTanxmebuli maRali rangis CinovnikebTan?

Cven orjer mogviwia Sss-s SenobaSi misvla. erTxel gamo-gviSves _ rogorc Cans, am pire-bma konsultacia gaiares viRac zemdgomTan. Semdeg isev gvTxoves ukan dabruneba. rTuli saTqmelia, es zemdgomi piri baTumSia Tu TbilisSi, magram aSkara iyo, rom adamianebi, romlebic Cven gvesau-brnen, ar iRebdnen gadawyvetile-bebs. policiis an sxva saxelmwifo struqturis Cinovnikis Cawerisas, Tundac umniSvnelo sakiTxze, yovelTvis gvTxoven, nebarTva Tbilisidan aviRoT.

Tqveni gazeTis arsebobis manZil-ze ra tipis zewola gigrZvniaT da visgan?

Cven aslan abaSiZis mmarTvelo-bis periodSi davaarseT gazeTi. maSin xelisuflebisgan umniSvne-lod gansxvavebuli azris qonac miuRebeli iyo. im periodSi iyo fizikuri zewola. mzad viyaviT da zustad vicodiT, rom cemis iqiT ar wavidodnen. uamravi aparati daumtvreviaT CvenTvis da bevri SemTxveva iyo fizikuri angariS-sworebis. ukve vcnobdiT kidec im adamianebs, visac SeiZleboda vecemeT da ubralod gavrbodiT xolme.

axla meTodebi Seicvala. dRes aRaravin gcems, magram SeiZleba

absoluturad dagengres Tavze yvelaferi, Tu moindomeben. sxva meTodebiT cdiloben, mogaqcion TavianTi gavlenis qveS. tero-ris qveS gviwevs muSaoba. axla aris fsiqologiuri zewola da es ufro mZimea. TiTqmis yovel 6 TveSi erTxel gvaqvs problemebi. cotas davwynardebiT, gamovalT stresidan da axali faqti Cndeba. Tedos SemTxvevam yvelafris Zala

gamogvacala, Zalian didi stresi iyo JurnalistebisTvisac. im dRe-ebSi muSaoba gviWirda.

mudmivi zewolis fonze, Tu grZno-bT mxardaWeras?

JurnalistikaSi Tu midixar, problemebs mudam unda elo-de da martoc rom darCe, Seni saqme mainc unda akeTo. gulCvi-li adamiani ar var, magram rom gavige, Cveni mxardasaWeri aqcia imarTeboda, Semdeg ki am aqciis kadrebi vnaxe, simarTle giTxraT, guli amiCuyda. amas namdvilad ar velodi.

Cven sul gvqonda arasamTavro-boebis daxmareba, sasamarTlo procesebze `saia~ rom ar gvexma-rebodes, Zalian gagviWirdeboda arseboba. saxalxo damcvelis aparati yovelTvis pirveli iyo, vinc Cvens problemebze saubro-bda. ufro iSviaTad vgrZnobT mkiTxvelis mxardaWeras. SeiZle-ba vcdebi, magram vfiqrob, rom sazogadoeba ufro aqtiuri unda iyos, rom imis gakeTeba, rac Cven SemTxvevaSi moxda, aravis mouvi-des TavSi. rom ar yofiliyo mxar-daWera, SeiZleboda uaresi Sedegi migveRo.

rogor moaxerxa gazeTma revo-luciis Semdeg damoukideblobis SenarCuneba?

gazeTi `baTumelebi~ vardebis revoluciis Semdeg ar iqca xe-

lisuflebis Semadgenel rgolad, rac daemarTa `rusTavi 2~-s, Tumca amis safrTxe maSin Zalian didi iyo. Cven vTqviT, rom gvinda viyoT Jurnalistebi. meore nomerSive davsviT kiTxva _ sad wavida aslan abaSiZis qoneba? gavarkvieT, rom misi qoneba axal xelisufleba-Si mosulma pirebma daitaces da daviwyeT kritikuli statiebis wera. biznesmenebs rom manqanebi

waarTves da ganukiTxaoba iyo, isic gavaSuqeT. gaCnda preten-zia, _ Tqven xom Cvenianebi xarT, ratom akeTebT amaso? Cven varde-bis revoluciamdec media viyaviT da merec. yovelTvis vwerdiT im problemebze, rac Zvel sistemas hqonda, da imazec, ra problemeb-sac axal sistemaSi vxedavdiT.

raSi xedavT gamosavals Seqmnili rTuli viTarebidan da ra aris Tqveni mTavari gamowveva dRes?

erTi mxriv, ar vwyvetT profe-siul ganviTarebas da, meore mxriv, mudmivad vcdilobT, sakuTar gamocdilebaze viswa-vloT. rodesac gazeTs vqmnidiT, warmodgena ar gvqonda, ra iyo Tavisufali media. 2007 wlidan ki profesiuli kodeqsi gvaqvs da mas vemorCilebiT. mTavari gamowvevaa, gavzardoT tiraJi profesiona-lizmis gaumjobesebis xarjze da saqarTveloSi beWduri gamocemis komerciul organizmad qcevis erTi precedenti mainc SevqmnaT. SevecdebiT, ufro frTxilebi viyoT, gavTvaloT, ra SeiZleba dagvemarTos. gvinda, rom sakuTa-ri Tavis dacva Tavad movaxerxoT da ar dagvWirdes sazogadoebis Sewuxeba. diax, merideba, radgan mudmivad miwevs adamianebisTvis imis Txovna, rom gverdSi dgoma gvWirdeba. ar aris es sasiamovno gancda, damijereT. gamosavals vxedavT gaerTianebaSi, Cven marto verafers gavxdebiT. Tu garemo ar

Seicvala saqarTveloSi, kanonmde-blobis pativiscema ar gaCnda sazogadoebaSi, biznes garemo ar gaTavisuflda wnexisgan da xelisuflebam Tavis TavSi Zala ar moZebna, uari Tqvas mediis kontrolze, sazogadoeba da media mudam polarizebuli da dapiris-pirebuli iqneba.

esaubra anita Tvauri

abaSiZis mmarTvelobis periodSi zustad vicodiT, rom cemis iqiT ar

wavidodnen, axla fsiqologiuri zewolaa da es gacilebiT ufro mZimea.

27liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 30: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

SuSis Senobebi, romlebic simbolu-rad policiis gamWvirvale da sufTa muSaobas gamoxatavs, Tbilisis garda, saqarTvelos TiTqmis yvela didi qa-laqis realobacaa. magram adamianis uflebaTa damcvelebi amboben, rom saqarTveloSi adamianis uflebebi sa-marTaldamcavebis mxridanac irRve-va da sakanonmdeblo cvlilebebiTac. parlamentma, sazogadoebis protestis miuxedavad, mainc gaatara cvlilebe-bi, romlebic adamianis fundamentur uflebebs zRudavs.

2009 wlis 1 oqtombers evropis sa-bWos veneciis komisiam ori wevris daskvna gamoaqveyna im cvlilebebis Se-saxeb, romlebic saqarTvelos parla-mentma am zafxuls miiRo. cvlilebebi `Sekrebebisa da manifestaciebis Sesa-xeb~, `administraciul samarTaldarR-vevaTa Sesaxeb~ da `policiis Sesaxeb~ kanonebs Seexo.

veneciis komisiis erT-erTi wevri, irlandieli filona flanagani aRniSna-vs, rom saqarTvelos parlamentma saka-nonmdeblo cvlilebebi Zalian swrafad miiRo _ maSin, rodesac opoziciurma partiebma prezident saakaSvilis ga-dadgomis moTxovniT rusTavelis pros-peqti gadaketes. misi azriT, sakanonm-

cvlilebebi konstituciis winaaRmdeg adamianis uflebebi da samarTali

is sakanonmdeblo cvlilebebi, romlebic saqarTvelos parlamentma

ukve gaatara da romelTa miRebasac axla gegmavs, adamianis uflebaTa

deklaracias da saqarTvelos konstitucias ewinaaRmdegeba.

nino beqiSvili

deblo cvlilebebi TiTqmis yovelTvis araadekvaturia, rodesac maT konkre-tuli incidentebis aRsakveTad iReben.

amave dros, saqarTvelos parlamenti ar daeloda veneciis komisiis daskvnas. agvistoSi parlamentis Tavmjdomarem aRniSna, rom saqarTvelos parlamenti komisiis daskvnebs gaiTvaliswinebda da Tuki komisias raime pretenzia eqnebo-da, ukve miRebul kanonebs Secvlida. respublikuri partiis wevri vaxtang xmalaZe ambobs, rom `veneciis komisiis daskvnebi, rogorc wesi, sarekomenda-cio xasiaTisaa. Tumca, evropis qveyneb-Si am rekomendaciebis Sesruleba lamis savaldebuloa~.

gamkacrebuli kanonmdeblobis para-lelurad, samarTaldamcavebis mier adamianis uflebebi irRveva. konsti-tuciis 25-e muxli saqarTvelos moqa-laqeebs uflebas gvaZlevs, winaswari nebarTvis gareSe SevikriboT sajarod da uiaraRod, rogorc WerqveS, iseve gareT. mitingebis Casatareblad ne-barTvis aReba saWiro ar aris, magram Tuki Sekreba an manifestacia xalxisa da transportis saval nawilze imar-Teba, savaldebuloa xelisuflebis organoebis winaswari gafrTxileba. ad-ministraciul organos gafrTxilebaze

uaris Tqmis ufleba ara aqvs, mxolod rekomendaciebs unda dasjerdes. 23 noembers saqarTvelos sami moqalaqe _ moZraoba `7 noembris~ aqtivistebi jaba jiSkariani, daCi caguria da irakli korZaia parlamentis win transparan-tebiT xelSi trotuarze Camosxdnen. manamde merias mimarTes gafrTxile-biT, magram meriam maTi gafrTxileba im mizeziT ar miiRo, rom 23 noembers giorgobasTan da vardebis revoluciis wlisTavTan dakavSirebiT raRac Ro-nisZiebebi unda Catarebuliyo. saqar-Tvelos kanonmdeblobis mixedviT, amis ufleba merias ar hqonda.

policiam sami momitinge parlamentis win, kibeebze CamosxdomisTanave daaka-va, miuxedavad imisa, rom maT kanoni ar daurRveviaT: arc quCa gadauketavT da arc 20 metris radiusze miaxlovebian parlamentis Senobas. Tbilisis saqala-qo sasamarTlos administraciulma ko-legiam dakavebulebi imave dRes 500-500 lariT daajarima, mizezad ki is dasa-xelda, rom momitingeebma policias ̀ ver warudgines saTanado nebarTva~, ar dae-morCilnen policielebs, winaaRmdegoba gauwies da sityvieri da fizikuri Seu-racxyofa miayenes maT. sainteresoa, rom mosamarTlem ar gaiTvaliswina dacvis

moZraoba `7 noembris~ aqtivistebis dakaveba parlamentis win, Tbilisi, 23 noemberi 2009

28 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 31: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

moTxovna da ar ganixila is videomasala, rac itv.ge-s Jurnalistebma sasamarTlo-ze waradgines. kadrebSi kargad Cans, rom momitingeebi, yovelgvari winaaRmdego-bis gareSe, mSvidad Casxdnen manqanaSi.

am saqmesTan dakavSirebiT saqarTve-los saxalxo damcvelma gancxadeba ga-moaqveyna, sadac naTqvamia, rom `dairR-va moqalaqeebis daCi cagurias, jaba jiSkarianisa da irakli korZaias kons-tituciiT gaTvaliswinebuli Sekrebe-bisa da manifestaciebis Tavisufleba~. axalgazrda iuristTa asociacia ca-gurias, korZaias da jiSkarianis saqmis strasburgis evropis adamianis ufleba-Ta sasamarTloSi gasaCivrebas gegmavs. asociaciis xelmZRvanelis, Tamar xida-Selis azriT, es iyo ̀ ukanono qmedebaTa mTeli jaWvi da dairRva gamoxatvisa da Sekrebebis konstituciuri ufleba~.

qarTvel samarTaldamcavebs maTi dakavebis ufleba gamkacrebuli ka-nonmdeblobis mixedviTac ar hqondaT: saqarTvelos saxalxo damcvelis 2009 wlis I naxevris saangariSo moxsenebaSi naTqvamia, rom `saqarTvelos konsti-tuciis 25-e muxlis me-3 punqti iTva-liswinebs xelisuflebis mier Sekrebis da manifestaciebis Sewyvetas mxolod im SemTxvevaSi, Tu man kanonsawinaaRmdego xasiaTi miiRo. Sewyveta ki SesaZlebeli xdeba mxolod qmedebis ganxorcielebis Semdgom~.

axalgazrda iuristTa asociacia ase-ve apirebs mimarTos sakonstitucio sasamarTlos da gaasaCivros kanonis is normebi, romlebic saqarTvelos parlamentma 2009 wlis zafxulSi, da-Cqarebuli wesiT miiRo. asociaciis warmomadgenlis, giorgi gociriZis Tq-miT, isini sakonstitucio sasamarTlo-Si daCi cagurias, jaba jiSkarians da irakli korZaias saxeliT Seitanen sar-Cels, radganac maT mimarT araerTxel

gamoiyenes gamkacrebuli kanonmde-bloba da dairRva maTi uflebebi. ker-Zod, axalgazrda iuristTa asociacia `Sekrebebisa da manifestaciebis~ kano-nis me-11.1. muxlis gasaCivrebas apirebs, romlis mixedviTac, momitingeebs ekr-ZalebaT quCis gadaketva im SemTxvevaSi, Tu cotani arian da trotuarzec dae-tevian. saxalxo damcvelis 2009 wlis I naxevris moxsenebaSi calke Tavi eTmoba am sam ganaxlebul kanons da naTqvamia, rom `aRniSnul cvlilebaTa paketiT dadgenili SezRudvebi uxeSad arRvevs saqarTvelos konstituciasa da ada-mianis uflebaTa evropul konvencias~. is, rom sakanonmdeblo cvlilebebi ara mxolod qarTvelma eqspertebma, aramed evropis sabWos veneciis komisiis ori wevrmac `araproporciulad~ miiCnia, axalgazrda iuristebs sakonstitucio sasamarTloSi TavianTi mosazrebebis dacvaSi daexmarebaT. `Cveni pozicia iyo da rCeba is, rom raRac SezRudva unda iyos, _ ambobs giorgi gociriZe, _ namdvilad ar SeiZleba ganusazRvreli droiT iyos gadaketili qalaqis quCebi, magram SezRudva, swored drois mxriv, gonivruli vadiT unda dawesdes da ara demonstrantTa raodenobis mixed-viT. yvelas unda hqondes protestis am formiT gamoxatvis ufleba~.

uflebadamcvelebis TqmiT, adamianis uflebebs safrTxes uqmnis is sakanonm-deblo iniciativebic, romelTa miRe-basac saqarTvelos parlamenti axla apirebs. cvlilebebi Sedis `policiis Sesaxeb~ kanonSi. adamianis uflebaTa damcvelebis yuradReba me-9 muxlma miipyro, sadac naTqvamia, rom `sagange-bo an saomari mdgomareobis pirobebSi, agreTve damnaSaveTa da samarTalda-mrRvevTa dakavebis mizniT dasaxlebul punqtebSi moawyos reidebi. reidis dros policias ufleba aqvs, kanoniT dadgenili wesiT gaaCeros da Seamow-mos piri da satransporto saSualeba~. giorgi gociriZe ambobs, rom `Zvel ka-nonmdeblobas emateba mxolod erTi sityva _ `Seamowmos~. qarTul kanonm-deblobaSi am sityvis zusti definicia ar gvxvdeba, da es `gaCxrekas~ niSnavs, ubralod SefuTulia, rogorc `Semow-meba~. es norma samarTaldamcavebs aZ-

levs SesaZleblobas, nebismieri piri Seamowmon, romelic reidis Catarebis adgilas moxvdeba. sisxlis samarTlis saproceso kodeqsiT mkacradaa gansa-zRvruli, rodis SeiZleba moxdes ga-Cxreka: maSin, rodesac adamiani eWvmita-nilia danaSaulSi. am kanonis mixedviT ki, SeiZleba, saqarTvelos nebismieri moqalaqe, ubralo gamvleli gaCxrikon~. imave mosazrebas iziarebs vaxtang xma-laZec: `es norma pirdapir ewinaaRmde-geba saqarTvelos konstituciis me-20 muxls, romlis mixedviTac, `aravis aqvs ufleba, Sevides sacxovrebel binaSi an sxva kerZo farTobze, mflobel pirTa sawinaaRmdegod, da Caataros Cxreka, Tu ar aris sasamarTlos gadawyvetileba an kanoniT gaTvaliswinebuli gadaudebe-li aucilebloba~. gaxsovT albaT, ro-desac milicia, gansakuTrebiT 92 wlis Semdeg, reidebs atarebda da manqanebs Cxrekda, zogan xelyumbarebs, zogan na-rkotikebs, zogan iaraRs poulobdnen. Zalian didi albaToba arsebobs, rom am kanonis amoqmedebis Semdegac igive ganmeordes~. advokati lia muxaSavria ambobs, rom policiis kanonSi am cvli-lebis miRebis SemTxvevaSi, sapatrulo da kriminaluri policiis uflebamosi-lebis aRreva moxdeba. misi TqmiT, sa-patrulo policias moqalaqeTa Cxrekis ufleba arc erT qveyanaSi ar aqvs.

policiis kanonSi cvlilebebi saqar-Tvelos parlamentma pirveli mosmeniT ukve miiRo. nacionaluri moZraobis warmomadgenlebma mediiT ramdenjerme ganmartes, rom kanonSi axali TiTqmis araferia da mxolod ramdenime detalis dazusteba moxda. axla kanonproeqtis ganxilva sxvadasxva saparlamento komi-siaSi mimdinareobs. mosmenebSi monawile-obs saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciac, romelmac sakuTari mosa-zrebebi ukve warudgina parlaments.

arsebuli kanonmdeblobiT, ukve dad-genilia Sekrebebisa da manifestaciebis garkveuli SezRudvebi, gamkacrebulia administraciuli saxdeli. meore mxriv ki, samarTaldamcavebi sakmaod Tavisu-flad arRveven adamianis uflebebs. Zneli saTqmelia, ratom gaxda aucile-beli, rom policias nebismieri moqala-qis gaCxrekis ufleba mieces.

parlamenti apirebs `policiis Sesaxeb~ kanonSi iseTi cvlilebis Setanas, romelic adamianis uflebebs safrTxes Seuqmnis.

moZraoba `7 noembris~ aqtivistebis dakaveba parlamentis win, Tbilisi, 23 noemberi 2009

29liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 32: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

ekonomika

eqsperimentebis meore wreekonomikis or umniSvnelovanes segmentze saxelmwifom praqtikulad

warumateblad gamoacxada da gaauqma is struqturuli reformebi, rac

liberalizaciis droSiT bolo wlebSi mimdinareobda.

revaz sayevariSvili

1 dekembers, mogexsenebaT, kalen-daruli zamTari daiwyo. Tumca, `se-zonis Secvla~ ara mxolod kalen-daruli sazomiT moxda. swored am dRes qveynis ekonomikis or umniSv-nelovanes segmentze `Zveli dro da-brunda~: erTgan uwindeli scenariT integracia ganxorcielda (erovnuli banki da safinanso zedamxedvelobis saagento kvlav erT uwyebad gaer-Tianda), meoregan ki _ dezintegra-cia (finansTa saministros Semosav-lebis samsaxurs safinanso policia gamoeyo da kvlac calke erTeulad iarsebebs).

rogorc cal-calke, ise erTad, orive cvlileba ekonomikuri peiza-Jis mniSvnelovan cvlilebas moaswa-vebs. praqtikulad, warumatebladaa gamocxadebuli da gauqmebulia is struqturuli reformebi, rac li-beralizaciis droSiT am sferoebSi bolo wlebSi mimdinareobda.

postrevoluciuri wlebis ganma-vlobaSi gegmazomierad gamoxSiru-li da dasustebuli erovnuli banki Zveli poziciebis dabrunebas iwyebs. arcTu didi xnis win is lamis fi-nansTa saministros departamentis

donemde iyo CamoqveiTebuli da we-liwad-naxevris ganmavlobaSi sulac prezidentis gareSe iarseba. axla ki, kanonis axali redaqciis Tanaxmad, is imaze metad Zlierdeba, vidre odes-me yofila; kerZod, erovnuli banki gaxda komerciuli bankebis, valu-tis gadamcvleli punqtebis, arasa-banko sadepozito dawesebulebebisa da mikrosafinanso organizaciebi-saTvis fuladi gzavnilebis ganma-xorcielebeli pirebis, sabrokero kompaniebisa da fasiani qaRaldebis registratorebis, aseve, sadazRvevo kompaniebisa da arasaxelmwifo sapen-sio sqemebis damfuZneblebis sazeda-mxedvelo organo, anu safinanso ba-zris megaregulatori.

Tumca amiT misi gaZlierebis kampa-nia ar sruldeba. developerebis na-wilis iniciativaa, erovnulma bankma kontroli samSeneblo seqtorsac gauwios. marTalia, es jer mxolod ideis donezea, magram faqtia, rom erovnuli banki qveynis safinanso xe-lisuflebaSi Tavis adgils ibrunebs da es namdvilad ar aris urigo gada-wyvetileba, rasac ase gadaWriT ver vityviT meore struqturul refor-

maze _ finansuri policiis srulfa-sovan reinkarnaciaze.

finansuri policia 2007 wels gau-qmda da is finansTa saministros Se-mosavlebis samsaxurad sabaJo da sa-gadasaxado departamentebTan erTad `gamoiZerwa~. maSin es reforma udi-des win gadadgmul nabijad Seira-cxa, radgan gadamxdels, samis magi-vrad, erT uwyebasTan urTierTobis fufuneba misca. garda amisa, aSkara iyo finansuri policiis ukidure-sad negatiuri imiji da saqmianobis praqtika, romelic xSirad aRaranair CarCoebSi ar jdeboda. ase rom, misi calke arsebuli saxiT gauqmeba er-

finansuri policia aRdga swored im Tavzardamcemi formiT, romlis miuReblobac safuZvlad daedo misi gauqmebis Taobaze 2007 wlis gadawyvetilebas.

finansuri policia kafe `nikalaSi~, Tbilisi 16 ivnisi 2005

30 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 33: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

TniSnad pozitiurad iyo aRqmuli. Tumca, gauqmebidan or weliwadSi xelisuflebam isev Zveli modelis dabruneba arCia.

amJamindeli gadawyvetilebiT, finansur policias finansTa sa-ministros sagamoZiebo samsaxuri ewoda da gadawyda, rom mas eyoleba specdaniSnulebis razmi da eqneba fizikuri iZulebisa da specsaSu-alebebisa da cecxlsasroli iara-Ris gamoyenebis ufleba; pirebis

dakavebisa da danaSaulis Tavidan acilebis mizniT, daubrkoleblad Seva binebSi da organizaciebis Se-nobebSi; ganaxorcielebs Semowmebis procedurebs dasaxlebul punqteb-Si, magistralebsa da teritoriul wylebSi; Seqmnis konspiraciuli Ta-namSromlebis qsels da a.S.

erTi sityviT, finansuri poli-cia aRdga swored im Tavzardamce-mi formiT, romlis miuReblobac garkveulwilad safuZvlad daedo misi gauqmebis Taobaze 2007 wlis ga-dawyvetilebas. qveyanaSi agresiuli finansuri policiis aRdgenis gada-wyvetileba pozitiurad ar miuRiaT; miT ufro, rom misi saqmianobis Se-saxeb arcTu saxarbielo mogonebebi arsebobs. saxelmwifo ki novatorul libertarianul ideebs afrqvevs da biznesTan urTierTobis axali eta-pis dawyebas zeimobs.

gasakviri ar aris, rom sagadasa-xado policiis imiji ganisazRvreba swored im xisti da sworxazovani egzekuciebiT, romlebsac es samsa-xuri 2004-2006 wlebSi iyenebda. maSin gadasaxadis damalvaSi eWvmitanil adamianTa binebsa Tu ofisebSi Seia-raRebuli niRbianebis SeWra, cema-tyepa da sruli ganukiTxaoba savse-biT Cveulebrivi movlena iyo.

dRes biznesisTvis yvelaze SemaS-foTebeli swored is aris, rom sa-xelgadarqmeuli finansuri poli-ciis funqcia, praqtikulad, igive darCeba, oRond _ gacilebiT meti ZalauflebiT. da rac aranakleb damafiqrebelia, es aris is zogadi

foni, romelzec finansuri poli-ciis xelaxali aRzeveba xdeba.

Semosavlebis samsaxuri dRes, pra-qtikulad, yvela moqmed kompanias amowmebs da milionebian jarimas pan-tapuntiT aricxavs.

bolo periodSi Semosavlebis sam-saxurma araerTi milioni laris mo-culobis jarimebi daakisra kompania `Tbilisis aeroportis~ operator `tav jorjias~ (53 milioni lari), `nikoras~ (15 milioni), `feros~ (10

milioni), ̀ elit eleqtroniqss~ (7 mi-lioni), `yazbegs~ (3,5 milioni), `pep-sis~ (2 milioni), aseve _ bevr sxvasac.

msxvil biznesze gadasaxadebis amo-saRebad mimarTuli ieriSis dawyebis pirveli niSani iyo `elit eleqtro-niqsis~ savaWro obieqtebidan fulis amoRebis operacia wels agvistoSi. saxelmwifosa da kompanias Soris dava mimdinareobs swored finansuri policiis mier 2007 wels daricxul 7 milion larze. wels, agvistoSi sa-xelmwifom kompaniidan fulis amo-Reba maSin daiwyo, roca am sakiTxze sasamarTlo procesebi jerac ar iyo dasrulebuli.

agorebuli talRa nel-nela yve-las miswvda: „elit eleqtroniqsis“ Semdeg sagadasaxado samsaxuri saiu-veliro maRaziebis qselebSi Sevida. SedarebiT uxmaurod Caiara reidebma restornebsa da kazinoebSi. samagie-rod, ioli SesamCnevi gaxda maRazie-bis da bazrobebis Semowmeba, rad-gan es reidebi ramdenime maTganis daketviT dasrulda. `megalainis~, `kidobnis~, `pandas~, `ji-Ti-si~-s, aseve lilos da eliavas bazrobebis savaWro qselebSi maRaziebis nawili dResac daluqulia. zogma ki ise da-asrula arseboba, rom gaxsna aRaras-dros eRirseba. calke saubris Temaa Semosavlebis samsaxuris mier mobi-luri kavSirgabmulobis kompaniebis Semowmeba, romelzec mxareebi jer mxolod zepir gancxadebebs akeTe-ben, Tumca, saqme aqac mravalmilio-nian ganzomilebaSi gadadis.

da swored axla, swored aseT fon-

ze xdeba finansuri policiis aRd-gena im uflebebiT da SesaZleblo-bebiT, razec zemoT vilaparakeT. cxadia, rom es faqti Riad miuTiTebs xelisuflebis survilze, ufro mka-crad moaxdinos sagadasaxado admi-nistrireba da krizisis pirobebSic maqsimumi amoiRos saqmiani velidan. Tumca, albaT arc is unda iyos rTu-li dasanaxi, rom ukideganod Zlieri finansuri policia ar aris saukeTe-so gza sagadasaxado Semosavlebis

gasazrdelad, miT ufro maSin, roca biznes-aqtivoba dRiTi dRe iklebs.

mudmivi kamaTi Temaze, kargia Tu cudi saqarTvelos sagadasaxado ga-remo, sabolood ori faqtis konsta-taciamde midis: gadasaxadebis ode-noba da ganakveTebi Zalian kargia, dabegvris teqnologia da aRsrule-ba ki _ saSineli. kargi sagadasaxado kodeqsi Cinovnikuri ganmartebebis Sedegad imdenad mZime da gadaula-xavi xdeba, rom misi Tavdapirveli Rirsebebidan praqtikaSi bevri aRa-raferi rCeba.

erTi martivi, magram Zalian ni-Sandoblivi magaliTi: sagadasaxado kodeqsis axali ganmartebis mixed-viT, kompanias vadagadacilebuli an gafuWebuli produqtis Camoweris SesaZlebloba aRar aqvs. Sesabami-sad, is valdebulia, aseTi produ-qti SemosavalSi aCvenos da mogebis gadasaxadi gadaixados, rac isedac krizisSi myofi kompaniis finansur mdgomareobas mZime tvirTad awveba. gadaaxdevino mewarmes mogebis gada-saxadi imaSi, raSic, araTu mogeba ar unaxavs, piriqiT _ zarali ganicada, usamarTlo moTxovnaa.

es, faqtobrivad, saxelmwifosgan sanqcirebuli reketia, romelic ka-nonis donezea ayvanili. kompanias ki masTan brZolis aranairi berketi ar aqvs _ saxelmwifo am fuls mainc au-cileblad waiRebs. miT ufro amieri-dan, roca am `wminda saqmes~ kvlavac finansuri policia Seasrulebs _ axali saxeliT da gafarToebuli uflebebiT.

kanonis axali redaqciis Tanaxmad, erovnuli banki imaze metad Zlierdeba, vidre

odesme yofila.

31liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 34: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

ekonomikuri krizisi

-5,5% _ axali evrodiagnozievrobankis gaangariSebiT, saqarTvelos ekonomikaze krizisis

mravalmxrivi dartyma imaze ufro Zlieria, vidre mTavrobaSi

miiCneven. saqarTvelo swored axla iwyebs krizisis ara mokle, aramed

grZelvadiani Sedegebis momkas.

revaz sayevariSvili

saqarTvelos parlamentma 2009 wlis saxelmwifo biujeti kidev erTxel `Seaswora~. am cvlilebiT biujetis Semosavlebi 192 milioni lariT Semcirda da fsiqologiu-rad mniSvnelovan niSnuls _ 5 mi-liard lars Camoscda.

Semcirebuli 192 milionidan 120

milioni sagadasaxado Semosavle-bis wilad modis. Tu gaviTvaliswi-nebT, rom biujetis wina Seswo-rebiT sagadasaxado Semosavlebis gegma ukve iyo Semcirebuli 500 milioni lariT, gamodis, rom mxo-lod am parametriT biujeti, wlis dasawyisSi dagegmilTan Sedare-biT, 620 milioniT naklebs miiRebs.

aRarafers vambob sxva parame-trebze, romlebic analogiur di-namikas avlenen. magaliTad, imave grantebis saprognozo maCvenebe-lic, biujetis bolo SesworebiT, kidev 92 milioni lariT Semcirda. Sedegad, saboloo angariSiT, Semo-savlebis ganuxreli klebis gamo, biujetis gasacemlebmac kidev 213 milioniT iklo da aseve Camoscda 7-miliardian niSnuls.

es cifrebi kidev erTxel adas-turebs, rom saqarTvelos ekono-mika SekumSvas ganagrZobs. par-lamentSi wardgenil sabiujeto Sesworebebsac axlda axsna, rom biujetis Semcireba `qveynis eko-nomikaSi mimdinare movlenebs uka-vSirdeba~. am movlenaTa logika da mosalodneli Sedegi kargad esmiT saerTaSoriso safinanso organiza-ciebsac, romlebic saqarTvelos-Tan dakavSirebiT sul axal nega-tiur prognozebs gamoTqvamen.

saqarTvelos mTavrobam daa-rwmuna saerTaSoriso savaluto fondi (ssf), rom wels ekonomikis vardna 4%-ze meti ar iqneba. fon-dis ukanasknelma misiamac swored es savaraudo maCvenebeli miuTiTa. Tumca, ssf-s da saqarTvelos mTa-vrobis erToblivi prognozi ukve daayena eWvqveS qveynis ekonomikis kidev erTma msxvilma donorma _

evropis rekonstruqciisa da gan-viTarebis bankma, romlis gaTv-lebiTac, wels saqarTvelos eko-nomikis vardna ufro masStaburi, daaxloebiT, 5,5% iqneba.

evrobankirebis analiziT, mosa-lodnelia, rom qveynis ekonomi-kuri ganviTareba ufro Rrma ne-gatiur niSnulze SenarCundes da miuxedavad mTavrobis fiskaluri stimulirebis meqanizmebisa, gai-sadac mdgomareobis gamosworebis tempi gacilebiT neli iyos, vidre mTavroba imedovnebs.

miT ufro, rom 2010 wels gaTva-liswinebuli ekonomikis 2%-iani zrda damokidebuli iqneba ucxou-ri kerZo kapitalis ganaxlebul Semodinebasa da bankebis mier eko-nomikis aqtiuri dakreditebis ga-naxlebaze, rac amJamad, problemu-ri sesxebis didi moculobis gamo, ukiduresad izRudeba.

evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki saqarTvelos xelisuflebis optimizms da kri-zisidan gamosvlis Taobaze ukve gakeTebul xmamaRal gancxadebebs naklebad iziarebs. bankis prog-noziT, kavkasiis qveynebSi da, maT Soris, cxadia, saqarTveloSic, krizisi jer ar dasrulebula da misi mZime fazidan gamosvla neli da problemuri iqneba.

da aq mTavari ara mxolod sa-mxreT kavkasiis qveynebs SigniT ar-sebuli viTarebaa, aramed is gare-moebac, rom regionis kidev erTi moTamaSe _ ruseTis federacia jerac mZime krizisul mdgomareo-baSia da misi daZleva uWirs. saqar-Tvelos, somxeTsa da azerbaijans ki sakuTari ekonomikebi ruseTze

sabanko gamococxlebasTan dakavSirebul saxelisuflo optimizms Tavad xelisuflebis SigniTve upirispirdeba realobaze dafuZnebuli profesiuli skepticizmi.

ekonomika

olivie deskampsi, evrobankis biznes jgufis direqtori

32 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 35: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

pirdapir Tu iribad mainc im do-ziT hyavT mibmuli, rom am gavle-nas ver gaurbian.

amitomac, evrobankis gaTvlebiT, krizisis dasrulebaze saubari mxolod 2 wlis Semdeg _ 2011 wli-dan iqneba SesaZlebeli.

Tumca, evrobankisve prognoziT, es zrdac ver iqneba sasurvelad mdgradi da Seuqcevadi da aRmas-vlis Semdeg seriozuli Cavardne-bis albaToba ar gamoiricxeba.

saqarTvelo ki swored axla iwye-bs krizisis ara mokle, aramed sa-Sualo da grZelvadiani Sedegebis momkas. am mxriv igive evrobanki, misi biznes jgufis direqtoris, olivie deskampsis meSveobiT, kidev erT usiamovno prognozs akeTebs. kerZod, deskampsi momavali wlis-Tvis saqarTveloSi kompaniebis na-wilis gakotrebas prognozirebs da amis umTavres mizezad sabanko kreditebis Semcirebas asaxelebs.

misi ganmartebiT, mimdinare re-cesiis pirobebSi bankebi cdilo-ben, riskebs Tavi maqsimalurad aaridon da amitomac qveyanaSi dakreditebis moculoba mkveTrad Semcirda. deskampsis TqmiT, erTi mxriv, bankebi sworad iqcevian, roca ar surT, riskian partniore-bze gascen kreditebi da, Sesabami-sad, axali riskiani valdebulebebi aiRon. Tumca, meore mxriv, banke-bis zRvargadasuli sifrTxile ua-ryofiTad moqmedebs im kompanie-bis saqmianobaze, romlebic cud finansur mdgomareobaSi arian.

deskampsi ganmartavs, rom bevri maTgani, savaraudod, momavali wlis gazafxulisTvis ukve gako-trebuli iqneba. amis Sedegad ki qveynis mTliani Sida produqti ki-dev ufro Semcirdeba. swored am mizeziT saqarTvelo recesiidan Senelebuli tempiT gamova. Tumca, recesiis dasaZlevad kidev erTi aucilebeli winapiroba arsebobs: deskampsis gancxadebiT, saqarTve-los mTavrobam biznes-garemos ga-saumjobeseblad da investorebis mosazidad TamaSis wesebi mniSvne-lovnad unda gaaumjobesos.

xelisuflebaSi evrobankis SiSs mxolod nawilobriv iziareben. dakreditebis Semcirebas aravin uaryofs, Tumca arsebobs optimiz-mi, rom bankebi dakreditebis mxriv

omamdel mdgomareobas ubrunde-bian. amitom, kompaniebis gakotre-bis safrTxe gazviadebulad aris miCneuli.

Tumca, sabanko gamococxlebas-Tan dakavSirebul saxelisuflo optimizms Tavad xelisuflebis SigniTve upirispirdeba realobaze dafuZnebuli profesiuli skepti-cizmi. uaxloes xanebSi komerciu-li bankebis mxridan dakreditebis mkveTr zrdas rom ar unda velo-doT, amis Sesaxeb erovnul bankSi daufaravad acxadeben. dakredi-tebis gaaqtiureba sakmaod mZime, rTuli da droSi gawelili procesi iqneba da masze myisieri molodine-bis damyareba ubralod araserio-zulia. amis dasturia wlevandeli oqtombris monacemebic, romelTa mixedviTac, komerciuli bankebis mier oqtomberSi gacemuli sesxe-bis raodenoba gasuli wlis igive periodis da mimdinare wlis se-qtembris maCvenebelsac CamorCeba.

biznesis permanentulad damZi-mebadi mdgomareobis dasturad ki saqarTvelos damsaqmebelTa asociaciis kvlevac sakmarisia, romelmac saqarTveloSi bizne-sis mdgomareoba Seiswavla. kvle-vis mizani biznes-aqtivobaze 2008 wlis ruseT-saqarTvelos omisa da finansuri krizisis gavlenis Sefa-seba iyo.

biznesis kvleva saqarTvelos yve-la regionSi, sxvadasxva tipis da zomis sawarmoebSi, 450 respondents Soris Catarda. gamokiTxvam cxadyo, rom saqarTveloSi sawarmoTa umra-vlesoba winakrizisul an ukve kri-zisul mdgomareobaSi imyofeba. ru-seT-saqarTvelos omi da finansuri krizisi aSkarad negatiurad aisaxa respondentTa finansur mdgomare-obaze, rasac, Sesabamisad, samuSao adgilebisa da TanamSromelTa rao-denobis Semcireba mohyva.

Tavad gamokiTxuli kompanie-bi ki biznesis ganviTarebis xuT mTavar xelisSemSlel faqtorad asaxeleben sakredito resursebis simwires, sagadasaxado sistemas, infrastruqturul problemebs, produqciis imports da arasamar-Tlian konkurencias.

ase rom, evrobankis negatiur prognozs savsebiT konkretuli safuZveli aqvs.

ekonomika

gamoiwereT Jurnali

`liberali~

da miiReT igi

gamosvlis dRes

(yovel meore oTxSabaTs)

TqvenTvis sasurvel

misamarTze

6 nomeri (3 Tve) _ 16,80 lari

13 nomeri (6 Tve) _ 36,40 lari

25 nomeri (1 weli) 70 lari

Jurnalis gamosawerad

dagvikavSirdiT telefonebze:

23 37 31, (899) 48 62 41

an mogvawodeT Tqveni sakontaqto

informacia

el-fostiT: [email protected]

33liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 36: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

`rusTavi 2-is~ Camongreuli Senoba, Tbilisi 2009

34 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 37: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

Jurnalisturi gamoZieba

jiqias quCaze `rusTavi 2~-is Se-nobis Camongrevam ori adamianis sicocxle imsxverpla. tragediis adgilze misulma mixeil saakaSvil-ma mkacrad ganacxada: `10 dRis far-glebSi unda damidon daskvna, Tu ra moxda aq. SeiZleboda Tu ara amis Ta-vidan acileba?~

mas Semdeg rva Tve gavida. garda-cvlilis ojaxs dRemde miaCnia, rom prezidentma giga bokerias da daviT kezeraSvilis naTesavebi daindo da es saqme saerTod ar adardebs.

2009 wlis 26 aprilis dilis 5 saaT-ze sandro eulis quCis #5a-Si, `rus-Tavi 2~-is kuTvnili Senoba Camoingra. SenobaSi satelevizio proeqti, `var-skvlavebis akademia~ mimdinareobda, Camongrevis dros iq proeqtis 8 mo-nawile da telekompaniis 6 TanamS-romeli imyofeboda. ar Camongreula mxolod is ori oTaxi, sadac Sous monawile axalgazrdebs eZinaT.

gadarCenilebi maSvelebma nangre-vebidan 40 wuTSi gamoiyvanes, ramde-nime maTganma sxeulis dazianeba mii-Ro. maleve gairkva, rom nangrevebSi `rusTavi 2~-is ori memontaJe giorgi gabunia da nika gelaSvili moyvnen. 14-saaTiani Zebnis Semdeg maSvelebma giorgi gabunias da nika gelaSvilis cxedrebi gamoitanes.

gamoZieba daiwyo, gairkva, rom `rusTavi 2~-ma Camongrevamde 4 TviT adre Senobis remonti ̀ jorjian bil-ding korporeiSens~ daukveTa, ro-melmac samuSaoebis Sesasruleblad Sps `art-iqsi~ daiqirava, SenobaSi samuSaoebs swored `art-iqsi~ awar-moebda.

mediaSi maleve gavrcelda infor-macia, rom `art-iqsSi~ giga bokerias colis da, rusudan CergoleiSvili da daviT kezeraSvilis coli, sofio Ciqovani muSaobdnen.

`roca gavigeT, rom `art-iqss~ ga-vleniani mfarvelebi hyavda, eWvi Segvepara gamoZiebis samarTlianoba-Si. vfiqrobdiT, rom maTi saxelebi Ziebis obieqturobaze gavlenas mo-axdenda. gadavwyviteT, advokatebi agveyvana~, _ ixsenebs gardacvlili memontaJis nika gelaSvilis deda, nino gelaSvili.

`vxvdebodiT, rom gamoZieba aras-rulyofilad mimdinareobda, magram zemoqmedeba ar SegveZlo. imedi gvqonda, rom mniSvnelovan mowmee-bs sasamarTloze gamoviZaxebdiT da davadgendiT, Tu vin iyo damnaSave 2 adamianis daRupvaSi~, _ ambobs merab Ciqovani, gardacvlilis ojaxis ad-vokati.

Senobis Camongrevidan 40 dRis Se-

mdeg eqspertizis daskvna momzadda. eqspertebma ngrevis mizezad 1967 wels mSeneblobisas daSvebuli xar-vezebi da 2009 wels `art-iqsis~ mier arasworad Catarebuli sarekons-truqcio samuSaoebi daasaxeles.

daskvnis gamoqveynebis Semdeg sa-marTaldamcavebma `art-iqsis~ samu-Saoebis mwarmoebeli daviT gvasalia usafrTxoebis wesebis darRvevis gamo daapatimres.

prokuraturis mier Sedgenili sa-braldebo daskvnis Tanaxmad, erTa-derTi damnaSave, `art-iqsis~ samu-SaoTa mwarmoebeli daviT gvasalia iyo. gamoZiebis daskvniT, man samu-Saoebi arakvalificiurad warmarTa. gamoZiebis dawyebidan 5 Tvis Semdeg saqme sasamarTlos gadaeca.

sasamarTloSi advokatebma mowme-ebis dakiTxva ver moaxerxes, rad-gan prokuraturam daviT gvasalias saproceso garigeba gauforma. is sasamarTlos darbazidan gaaTavi-sufles. samuSaoTa mwarmoebelma, romlis araprofesionalizmsac 2 adamianis sicocxle Seewira, pati-mrobaSi mxolod 5 Tve gaatara.

`sasamarTloze dadasturda, rom `art-iqss~ marTlac mfarvelobdnen. mSenebels yvelaze ZviradRirebu-li advokatic auyvanes, saproceso

kosmetikuri

gamoZieba `rusTavi 2~-is Senobis Camongrevis saqmeSi damnaSaveebis

gamosavlenad mniSvnelovani iyo, gamoZiebas daedgina, `art-

iqsi~ saremonto samuSaoebs awarmoebda Tu rekonstruqcias. am

kiTxvaze pasuxis gacemas gamoZiebam gverdi auara.

givi mgelaZe, studia `monitori~

35liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 38: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

Jurnalisturi gamoZieba

garigebac gauformes da ise gamou-Sves, 1 TeTric ar gadauxdia. gvasa-liam danaSauli Tavis Tavze aiRo da `art-iqsis~ xelmZRvanelebs pasuxis-mgebloba aarida~, _ acxadebs nino gelaSvili.

Tbilisis sagadasaxado inspeq-ciis monacemebiT, `art-iqsis~ di-reqtori da 100%-is mflobeli marTlac rusudan CergoleiSvilia. `art-iqsSi~ aseve menejerad muSao-bs daviT kezeraSvilis meuRle, so-fio Ciqovani.

Cven gamoZiebis masalebi Seviswav-leT. gairkva, rom `art-iqsi~ sandro eulis quCaze samuSaoebs proeqtis da yovelgvari nebarTvis gareSe awarmoebda. saqmeSi devs Tbilisis arqiteqturis samsaxuris werili, sa-

dac aRniSnulia, rom sandro eulis quCis #5a-Si warmoebul samuSaoebze 26 aprilamde, anu Senobis Camongre-vamde aranairi nebarTva ar aris ga-cemuli.

`art-iqsisa~ da ̀ rusTavi 2~-is xel-mZRvanelebma gamoZiebas ganucxades, rom mxolod kosmetikur remonts atarebdnen, rasac proeqti da nebar-Tva ar sWirdeboda. gardacvlilis ojaxis advokatebi samarTaldamca-vebs amaod umtkicebdnen, rom `art-iqsma~ mzidi kedeli daangria, rac rekonstruqciaa da ara kosmetikuri remonti.

saremonto samuSaoebi Tu rekons-truqcia? am kiTxvaze pasuxis gace-mas gamoZiebam gverdi auara. Tumca gamoZiebis masalebSive aris azomvi-Ti naxazebi da fotomasala, rome-lic adasturebs, rom `art-iqsma~ rekonstruqcia Caatara.

zaur silagaZe, konstruqtori: samuSaoebi, romelic am naxazebiT da fotomasalis mixedviT ganxor-cielda, Senobis rekonstruqciaa, aq araviTar kosmetikur remontze saubari ar SeiZleba. kosmetikuri remonti hqvia, rom Semovida kaci, gaasufTava kedlebi, Spaleri ga-akra, SeReba da wavida. aq mzidi

kedelia moxsnili, rac rekonstru-qciaa~.

Cven mier mopovebuli naxazebi adasturebs, rom Camongreuli Seno-bis pirvel sarTulze `rusTavi 2~-s Tavidanve studiebis da e.w. `nius rumis~ mowyoba hqonda dagegmili, risTvisac sivrce sWirdeboda.

irkveva, rom `rusTavi 2~-is mier SekveTili studiebisa da `nius ru-mis~ mosawyobad pirvel sarTulze mzidi kedlis moxsna iyo saWiro. saqmeSi arsebuli fotomasalis Ta-naxmad, mSenebelma mzidi kedeli mar-Tlac moxsna da mis nacvlad ramde-nime sveti amoaSena.

Cven movipoveT amave Senobis Ta-vdapirveli, 1967 wels momzadebuli proeqti. Zveli da axali naxazebis

SedarebiT, konstruqtorisTvis na-Teli gaxda, rom pirvel sarTulze mzidi sayrdeni e.w. diafragmaa mon-greuli;

`sandro eulis quCaze namdvilad rekonstruqcia CautarebiaT~, _ askvnis konstruqtori silagaZe.

sainteresoa is, rom `art-iqsis~ mier ganxorcielebuli samuSaoe-bi rekonstruqciadaa moxseniebuli gamoZiebis masalebSic, kerZod, gva-salias mimarT prokuraturis mier Sedgenil sabraldebo daskvnasa da eqspertizis daskvnaSi.

mSeneblobis Sesaxeb kanoniT ki, rekonstruqcias Sesabamisi nebarTva sWirdeba, romelsac arqiteqturis samsaxuri gascems. eqspertebis Tq-miT, rekonstruqciamde Senobis kom-piuteruli damuSaveba unda moxdes, ris safuZvelze Sedgenil proeqts damkveTi arqiteqturis samsaxurSi nebarTvis misaRebad waradgens. spe-cialistebis ganmartebiT, `rusTavi 2~-s eulis quCaze mdebare Senobebis proeqtireba da SeTanxmeba daaxlo-ebiT 35 aTasi dolari daujdeboda

`wesiT, rekonstruqciis proeqti kompiuterulad unda daemuSavebi-naT da, am naxazebis mixedviT, merii-dan Sesabamisi nebarTva aeRoT~, _

acxadebs konstruqtori papuna mena-bdiSvili.

irkveva, rom garda 26 aprils Ca-mongreuli Senobis rekonstruq-ciisa, `art-iqsma~ imave misamarTze orsarTuliani Senobis demontaJic moaxdina, rac eqspertizis daskvniTa da ̀ art-iqsis~ TanamSromlebis Cvene-bebiTac dasturdeba. kanoniT demon-taJic proeqts da nebarTvas saWiro-ebs. meriis arqiteqturis samsaxuris informaciiT, `rusTavi 2~-sTvis arc demontaJis nebarTva miuciaT.

meriaSi agvixsnes, rom mzid kedel-Si 1 metris siganis fanjris amoWrac ki rekonstruqciaa da mas nebarTva sWirdeba, konsultantis ganmarte-biT, nebarTva aucilebelia demonta-Jis SemTxvevaSic.

niSandoblivia is, rom `art-iqsma~ pirvel sarTulze 10 metris sigrZis mzidi kedeli yovelgvari nebarTvis gareSe moangria, mis nacvlad ki, ram-denime sveti moawyo da gaamagra. eqs-pertebis azriT, svetebma zeda oTxi sarTulis dawolas ver gauZlo da Senoba Camoingra. `art-iqsis~ samuSa-oebi SeTanxmebuli proeqtiT da ne-barTviT rom ewarmoebina, Senoba ar Camoingreoda.

kanoniT, rekonstruqciisa da de-montaJis proeqti `rusTavi 2~-s unda moemzadebina da meriis arqi-teqturis samsaxurSi SeeTanxmebi-na, ris Semdegac saTanado nebar-Tvas miiRebda. kompania `art-iqsma~ sisxlis samarTlis danaSauli Cai-dina. man ukanono samewarmeo saqmia-noba unebarTvod ganaxorciela. es, ratomRac, gamoZiebis yuradRebis miRma darCa.

`sisxlis samarTlis kodeqsis 192-e muxliT, ukanono samewarmeo sa-qmianobad iTvleba im samuSaoebis nebarTvis gareSe warmarTva, rac nebarTvas saWiroebs. `art-iqsi~ swo-red ase moiqca, risTvisac sisxlis samarTlis wesiT unda agos pasuxi, rogorc iuridiulma pirma (`art-iqsma~), aseve misma xelmZRvanelma

Cven mier mopovebuli naxazebi adasturebs, rom Camongreuli Senobis pirvel

sarTulze `rusTavi 2~-s Tavidanve studiebis mowyoba hqonda dagegmili, risTvisac

sivrce sWirdeboda.

36 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 39: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

Jurnalisturi gamoZieba

rusudan CergoleiSvilma~, _ acxade-bs advokati gagi mosiaSvili.

dRes ukve eWvs ar iwvevs, rom `art-iqsma~ sarekonstruqcio samu-Saoebi awarmoa, rac mzidi kedlis mongrevaSi gamoixata.

am fonze niSandoblivia, rom 26 aprils, Senobis Camongrevidan ra-mdenime saaTSi SemTxvevis adgilze misulma qalaqis merma ugulavam ga-nacxada, TiTqos SenobaSi mxolod kosmetikuri remonti mimdinare-obda. is, rasac eqspertebi 40 dRe ikvlevdnen, gigi ugulavam ramdeni-me saaTSi daadgina da daaskvna, rom mzidi kedlebi ar moungreviaT.

rogorc zemoT aRvniSneT, Senobis CamongrevaSi gamoZiebam damnaSaved mxolod samuSaoTa mwarmoebeli da-

viT gvasalia miiCnia. is pirvel Cve-nebaSi acxadebda, rom ̀ art-iqsis~ di-reqtoris, rusudan CergoleiSvilis da arqiteqtor-dizaineris, xaTuna beriZis miTiTebebiT moqmedebda.

pirveli Cveneba gvasaliam advoka-tis gareSe misca, Tumca mogvianebiT man pasuxismgebloba sakuTar Tavze aiRo da xelmZRvaneloba aRarsad uxsenebia. Cvenebis Secvlis dros mas ukve erT-erTi maRalanazRaurebadi advokati giorgi yavlaSvili icavda. im kompaniis klientebs Soris, ro-melsac giorgi yavlaSvili warmo-adgens, britaneTis, safrangeTis da germaniis saelCoebs, saerTaSoriso safinanso korporacias, `honda mo-torss~ da sxva cnobil organiza-ciebs SexvdebiT. yavlaSvili 2008

wlis saprezidento arCevnebis dros mixeil saakaSvilis advokatic gaxl-daT.

gardacvlili nika gelaSvilis deda ambobs, rom `art-iqsma~ mSene-bels ZviradRirebuli advokati mas Semdeg auyvana, rac ojaxi maTTan ga-rigebaze ar wavida.

nino gelaSvili: `nikas daRupvi-dan cota xanSi `rusTavi 2~-is gene-raluri direqtoris kabinetSi Se-vxvdiT vinme kaxa ninuas, romelic aris `art-iqsis~ direqtoris, rusu-dan CergoleiSvilis meuRle da giga bokerias qvisli. man gviTxra, Tu ise ar moiqceviT, rogorc Cven gvinda, anu ar gaCumdebiT, me mSenebels vu-patroneb, ZviradRirebul advokats avuyvan da cixidan gamoviyvano. Tu gindaT, Tqvenc dagiqiravebT ad-vokatso. gesmiT! ase agresiulad, cinikurad miTxra~.

`rusTavi 2~-is Senobis Camongrevis gamo 2 adamiani daiRupa. oTxi daSa-vda, gamoZiebisTvis micemul Cvenebe-bSi yvela maTgani erTxmad acxadebs, rom pretenzia aravis mimarT aqvT.

pretenzia ar gamouTqvams arc `rusTavi 2~-s, romelmac samSe-neblo samuSaoebSi gadaxdili 1 milioni lari dakarga, 5-sarTu-liani Senoba daengra, aparatura gaunadgurda, Cauvarda ZviradRi-rebuli, licenzirebuli proeqti `varskvlavebis akademia~. davinte-resdiT, telekompaniam, zaralis anazRaurebis moTxovniT, mimarTa Tu ara sasamarTlos? saqalaqo sa-samarTlos informaciiT, zaralis anazRaurebis moTxovniT `rusTavi 2~-s ̀ art-iqsis~ winaaRmdeg sarCeli ar Seutania.

sarCeli ar Seutania arc kompania `magTikoms~, romelic ̀ varskvlavebis akademias~ sponsorobda da proeqtSi reklamis saxiT finansuri interesi hqonda.

sandro eulis quCaze `rusTavi 2~ samSeneblo samuSaoebs isev awarmoe-bs, oRond amjerad SeTanxmebuli proeqtis da nebarTvis mixedviT. gardacvlili nika gelaSvilis ojaxi ki brZolis Sewyvetas ar apirebs. ojaxis advokatebs mTavar prokura-turaSi saCivari SeaqvT da saqmis xe-laxla gamoZiebas iTxoven. maT imedi aqvT, rom daviT gvasalias garda, sa-braldebo skamze sxvebic aRmoCnde-bian.

telekompania `rusTavi 2”-is kuTvnili Senobis naxazi, romelic Tbili-sis saqalaqo sasamar-Tlos arqivSi inaxeba, kanonis mixedviT, sajaro dokumentia. Tumca, sasamarTlo mis gacemaze kvlav uars ambobs.

samSeneblo kompa-nia `art-iqsis~ mier Sesrulebuli dagegma-rebiTi naxazi, romelze dakvirvebiTac naTeli xdeba pasuxi saqmis mTa-var kiTxvaze _ Senobis rogori saxecvlileba iyo dagegmili, saremon-to Tu sarekonstruqcio _ `liberalma~ saqmeSi monawile erT-erTi dain-teresebuli mxarisgan moipova. Tumca, imis

gaTvaliswinebiT, rom dokumenti saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis me-3 muxlis me-4 nawilis mixedviT (dasrulebuli sasamar-Tlo davis masalebi) sajaroa, misi egzemplari sasamarTlodanac gamoi-Txova.

kiTxvaze, ratom ar gascems sajaro informa-cias, Tbilisis saqalaqo sasamarTlos kance-lariis ufrosi daviT kurtaniZe JurnalisTvis gamogzavnil oficialur werilSi gvpasuxobs: `ad-ministraciuli kodeqsis 28-e muxlis Sesabamisad, sajaro informacia da-xurulia, Tu komerciul da pirad saidumlos

miekuTvneba“.zogadi administra-

ciuli kodeqsi ko-merciul saidumlos ganmartavs, rogorc komerciuli faseulobis mqone gegmas, formulas, process, agreTve sxva informacias, romlis gamJRavnebam, SesaZloa, ziani miayenos piris konkurentunarianobas. iurist arCil CofikaSvi-lis ganmartebiT, kanonis es norma ar Seesabameba Jurnalis mier gamo-Txovil informacias: `rogor SeiZleba komer-ciuli saidumlo iyos im Senobis gegma, romelic daingra? mis gadaRebas da gameorebas Seecde-ba vinme, rom aseTive gegmiT Senobis aseTive ngreva naxos?~

iuristi ganmartavs, rom aseve gaugebaria, Tu ratom miadgeba safrTxe naxazis gadmocemiT kom-paniis konkurentulobas. `liberali“ kanoniT garantirebuli infor-maciis miRebas sasamar-Tlos gziT Seecdeba.

nino gogua

daxuruli sajaro informacia

fo

to i

nter

pres

niu

si

37liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 40: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

adamianebiT vaWrobis axali formati

konfliqtebi

tirZniseli mozardebis dakavebis istoriam cxadyo, rom Jenevis formatSi

arsebuli molaparakebebi Zalze araefeqturia. mxareebi da saerTaSoriso

damkvirveblebi fiqroben, rom aucilebelia axali meqanizmebis amuSaveba.

olesia varTaniani, Tbilisi

ramdenime saaTiT adre, vidre ori tirZniseli mozardi cxinvalis cixes datovebda, qarTulma mxarem xuTi osi gaaTavisufla, romelTa gaSveba-ze manamde kategoriul uars acxade-bda.

am garigebis Semdeg saqarTvelos xelisuflebaSi imedgacruebule-bi darCnen. TbilisSi imedovnebdnen, rom, xuTi osis sanacvlod, cxinvali minimum oTxive tirZnisel mozards gaaTavisuflebda da, SesaZloa, 16 wlis giorgi arCvaZesac, romelic za-fxulidan cxinvalis cixeSia.

rogorc adamianis uflebaTa saki-TxebSi evrosabWos komisari Tomas hammabergi ambobs, darCenil or mo-zards 13 dekembers gaaTavisufleben.

evrokomisarma, romelic mTeli kvira Tbilissa da cxinvals Soris am saki-Txs Suamavlobda, amis `mtkice piro-ba~ cxinvalSi `Zalian maRal doneze~ miiRo.

qarTulma da osurma mxareebma ham-mabergs siebi gadasces, sadac tusaR-Ta da ugzo-ukvlod dakargulTa sa-xelebia Camowerili.

qarTuli mxaris TqmiT, cxinvalis izolatorSi am momentisTvis 12 ada-miani rCeba. erT-erTi maTgani, weliwa-dze metia, dakavebulia.

osuri mxaris siis sruli varianti `liberalisTvis~ ucnobia. cnobilia, rom masSi figurirebs Svidi adamiani, romlebic, cxinvalis varaudiT, Tbi-liss hyavs dakavebuli. TbilisSi ki

acxadeben, rom am adamianebis Sesaxeb araferi ician da maT ugzo-ukvlod dakargulebs uwodeben. garda amisa, cxinvalis xelisufleba iTxovs im ra-mdenime osis gaTavisuflebasac, rom-lebic Tbilisma omamde daakava. zo-gierTi maTgani teraqtis mowyobaSia braldebuli.

hammabergi imedovnebs, rom oTxi mozardis gaTavisufleba qarTul da osur mxareebs Soris dakavebulTa sakiTxze molaparakebebis procesis ganaxlebis maniSnebeli gaxdeba.

Tumca, imisTvis, rom es procesi ufro efeqturi iyos, hammabergi axa-li iniciativiT gamodis. misi TqmiT, unda Seiqmnas calke struqtura, ro-melic pasuxismgebeli iqneba, akon-

fo

to T

emo b

arZi

maSvi

li

38 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 41: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

trolos orive mxridan tusaRTa da ugzo-ukvlod dakargulTa saqmeebis ganxilvisa da gamoZiebis procesi.

hammabergi ambobs, rom amgvari struqturis Camoyalibeba Jenevis mo-laparakebaTa procesis paralelurad unda moxdes. ufro meti konkretikis-gan evropeli diplomati Tavs ikavebs.

`agvistos bolos bevri adamiani ga-aTavisufles. amisaTvis didi Zalisx-meva dagvWirda. Tumca, mas Semdeg, sxvadasxva mizezebis gamo, mxareebs Soris ndoba absoluturad daikarga. ukanasknel dromde, vidre piradad ar Camovedi da ar Sevxvdi yvelas, vera-friT vaxerxebdi dakavebulTa gaTa-visuflebis procesis adgilidan da-Zvras~, _ ambobs hammabergi.

`Zalian mniSvnelovania, rom bolo dReebSi miRweuli dinamika SevinarCu-noT. SegviZlia, Zvel saqmeebsac mivxe-doT da SevqmnaT meqanizmi, romliTac am problemebze efeqturad muSaobas movaxerxebT~, _ Tavisi winadadeba aqvs hammabergs.

axali, damatebiTi meqanizmebis Se-qmna erTaderTi saSualebaa, rom sa-mxreT oseTis sazRvarTan ganaxldes Sexvedrebi dakavebulTa sakiTxebze, romlebic Jenevis molaparakebaTa procesis egidiT imarTeboda.

naxevar welze metia, aseTi Sexve-drebi yovel meore kviras, evropel damkvirvebelTa misiisa da euTo-s warmomadgenelTa monawileobiT mi-mdinareobda. oficialurad es Sexve-drebi aravis gauuqmebia, Tumca bolo dros, sxvadasxva mizezebis gamo, ara-regularuli xasiaTi aqvs da mudmivad CaSlis pirasaa.

jer kidev zafxulSi osurma mxarem ramdenjerme uari Tqva am SexvedrebSi monawileobaze, im mizeziT, rom for-mati ususuri da uSedego iyo.

afxazeTSi msgavsi formatis Sexve-drebisgan gansxvavebiT, samxreT ose-Tis Sexvedrebs mudmivi Tavmjdomare ar hyavs. garkveul dromde Tavmjdo-mareebi rotaciis wesiT icvlebodnen. amis mTavari mizezi mxareebs Soris da Suamavlebis mimarT arsebuli undo-blobaa.

erT-erTi saerTaSoriso organiza-ciis warmomadgeneli, romelsac vi-naobis gamxela ar surs, ganmartavs, rom afxazeTSi msgavsi problema ar dgas. qarTuli da afxazuri mxaree-bi Tavidanve SeTanxmdnen, rom Sexve-drebis Tavmjdomare gaero-s warmo-madgeneli iqneboda, radgan gaero-s endoboda rogorc soxumi, ise Tbi-lisi.

`samxreT oseTis Sexvedrebze ki Se-Tanxmeba dRemde ar aris miRweuli. osebi amboben, rom euTo-s ar endo-bian, radgan euTo-m maT omis dros uRalata. maTi ndobiT arc evropel damkvirvebelTa misia sargeblobs, radgan evrokavSiri, romelsac es mi-sia warmoadgens, mudmivad acxade-bs, rom arasodes aRiarebs samxreT oseTs. osebi endobian mxolod ru-seTs, xolo rusebis Tavmjdomareobas arasodes daTanxmdeba Tbilisi~.

is, rom aqamde arsebuli Sexvedre-bis formati Zalian sustia, kargad ga-moCnda dakavebulTa da ugzo-ukvlod dakargulTa saqmeebis ganxilvisas. rogorc molaparakebaTa procesSi CarTuli saerTaSoriso organiza-ciis warmomadgeneli ambobs, `osebma daiwyes amorCeva, romel Sexvedrebze Rirs daswreba da romelze ara~.

paata zaqareiSvili, romelic afxa-zeTis SeiaraRebuli konfliqtis Sem-deg tyveTa da gardacvlilTa gacvlis procesSi monawileobda, ambobs, rom Tavidanve araswori iyo dakavebulTa gaTavisuflebis sakiTxis mibma Jenevis molaparakebaTa isedac Zalian myife meqanizmze.

sakuTar gamocdilebaze dayrd-nobiT, zaqareiSvili miiCnevs, rom saWiro iyo calke komisiis Seqmna, romelic dakompleqtdeboda orive mxarisTvis misaRebi adamianebiT da ndobis safuZvelze imuSavebda. misi azriT, gansakuTrebiT efeqturi iqne-boda am komisiaSi samoqalaqo sazoga-doebis warmomadgenelTa Seyvana.

samxreT oseTis droebiTi adminis-traciis xelmZRvaneli, dimitri sa-nakoevi ambobs, rom qarTul mxares msgavsi komisiis Seqmnis idea hqonda, magram cxinvalis xelisuflebisgan pa-suxi ver miiRo.

adamianis uflebaTa damcveli or-ganizaciis `memorialis~ warmomad-genlis, varvara paxomenkos TqmiT, romelic omis Semdeg orive mxares aqtiurad muSaobs dakavebulTa saki-Txebze, mTavari problema isaa, rom mxareebi erTmaneTs sruliad ar en-dobian.

`dakavebulTa gacvlis mxriv dRes Cixuri mdgomareobaa Seqmnili. gamosa-vali mxolod is iqneba, Tu orive mxa-re Sewyvets vaWrobas da gaaTavisu-flebs maT, vis winaaRmdegac seriozuli braldebebi ar arsebobs~, _ ambobs paxomenko.

39liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 42: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

terorizmi ruseTSi brundeba

mezoblebi

`nevski eqspresis~ afeTqebis eqos CrdiloeT kavkasiaSi elodebian.

sofo bukia

tradiciulad, ruseTis centrSi momxdari teraqtis Semdeg kremli Crdilo kavkasiaSi `wesrigis damya-rebas~ iwyebs. federalebis mier gan-xorcielebul kontrteroristul operaciebsa da e.w. `wmendebs~ ki, ro-gorc wesi, ubralo xalxi ewireba.

niSnebi imisa, rom kremli aucile-blad `dasjis~ CrdiloeT kavkasias, ukve arsebobs.

popularul eqstremistul veb-gverdze `kavkazcentrze~, romelic boevikebis oficialur tribunad iTvleba, gamoqveynda werili, sadac 27 noembers momxdar teraqtze pasu-xismgeblobas `kavkasieli mojahede-bi~ da maTi lideri _ CeCeni savele meTauri doku umarovi iReben.

27 noembers, 22 saaTsa da 30 wuT-ze, moskovidan sankt-peterburgSi mimavali Cqarosnuli elmavlis _ `nevski eqspresis~ bolo sami vagoni afeTqebis Sedegad relsebidan gada-

vida. daiRupa 26 adamiani. 100-ze meti daiWra.

es yvelaze masStaburi teroris-tuli aqtia, romelic ruseTSi bolo xuTi wlis ganmavlobaSi ganxorcie-lebula. rusi eqspertebisa da Jur-nalistebis nawili varaudobs, rom moskovsa da `CrdiloeT dedaqalaqs~ Soris afeTqebuli naRmi imis momaswa-vebelia, rom ruseTSi terorizmi da-brunda.

CrdiloeT kavkasiaSi, bolo erTi welia, terorizmi yvavis, magram vi-dre igi ruseTis centrs ar Seuqmnis safrTxes, mas aravin imCnevs, an iyene-ben sakuTari Zalauflebis gasaZlie-reblad.

aSkaraa, rom mimdinare wlis dasa-wyisidan terorizmi ruseTSi Zalas ikrebs. Tavad gansajeT _ pirveli 9 Tvis monacemebiT, 2009 wels CeCneTSi, inguSeTsa da daRestanSi teroriste-bis Tavdasxmebis Sedegad 420 adamiani

daiRupa. es TiTqmis oTxjer metia im maCvenebelze, rac gasul wels iyo.

amasTan, wels gansakuTrebuli isaa, rom teroristebis samizne, rogorc wesi, samarTaldamcavebi, oficrebi, Cinovnikebi, politikosebi xdebian.

`nevski eqspresis~ SemTxvevac ar yofila gamonaklisi. `nevski eqspre-si~ erT-erTi yvelaze popularuli marSrutis yvelaze prestiJuli ma-tarebelia. Tanamedrove, komfor-tuli elmavali, romelic 200 km/sT siCqariT mihqris, moskovsa da sankt-peterburgs Soris 700-kilometrian manZils 4 saaTSi gadis. am eqspre-siT mudmivad mgzavroben Cinovnike-bic, romlebic 27 noembris teraqtis msxverplTa Sorisac arian.

miuxedavad Crdilo kavkasiaSi Seqm-nili mZime fonisa, mTeli wlis ganma-vlobaSi rusi Zalovnebi acxadebdnen, rom isini srulad akontroleben re-gions.

`nevski eqspresis~ teraqti, 27 noemberi 2009

fo

to l

u j

imbo

40 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 43: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

kremlSi kavkasiis stabiluroba im-denad `daijeres~, rom gazafxulze CeCneTSi kontrteroristuli ope-raciis dasasruli gamoacxades im motiviT, rom CeCneTSi teroristebi aRar arian. es operacia aq 1999 wlis oqtomberSi daiwyo.

Tumca, federaluri krebis winaSe Tavis ukanasknel gamosvlaSi, medvede-vs mouxda imis aRiareba, rom kavkasia yvelaze seriozuli Sida problemaa ruseTisTvis.

roca medvedevi CrdiloeT kavka-siaze laparakobda, misi xma gansaku-Trebulad mkacri iyo. man Tqva, rom `teroristebi unda gavanadguroT emociebisa da yoymanis gareSe~. bevrs am gamoTqmam putinis cnobili fraza "террористов надо мочить в сортире" ga-axsena.

es sityvebi dRevandelma premierma putinma 10 wlis win warmoTqva, mas Se-mdeg, rac moskovSi sacxovrebeli sax-lebi aafeTqes.

am afeTqebebs CeCneTSi aTwliani kontrteroristuli operacia mohyva, ramac uamravi udanaSaulo adamianis sicocxle Seiwira da putinis pozi-ciebi gaaZliera. am afeTqebebma xalxi daarwmuna imaSi, rom CeCeni separa-tistebis winaaRmdeg daundobeli br-Zola gamarTlebulia da erTaderTi adamiani, vinc am amocanis Sesrulebas SeZlebs, putinia.

am saxlebis afeTqebebis saqmeSi be-vri pasuxgaucemeli kiTxva gaCnda, ra-mac warmoqmna eWvi, rom am afeTqebebis ukan ruseTis specsamsaxurebi idga, da maT CeCneTis meore omis dasawyebad sababi Seqmnes. ar arsebobs araviTa-ri eWvebi da varaudebi, rom `nevski eqspresis~ afeTqebaSi xelisuflebaa gareuli. Tumca, aRniSnul teraqts SeiZleba zustad iseTive Sedegebi mo-hyves, rac aTi wlis win sacxovrebeli saxlebis afeTqebas.

ruseTis mosaxleobis umravleso-bisTvis ̀ nevski eqspresis~ afeTqeba sa-dRac gadakargul daRestansa Tu CeC-neTSi mowyobili teraqti ki ar aris, aramed cxvirwin momxdari tragedia. am faqts logikurad mohyveba sazoga-doebis mxridan mowodebebi CrdiloeT kavkasiaSi wesrigis damyarebisken.

`nevski eqspresis~ afeTqebaSi kavka-siur kvalze jer kidev manamde alapa-rakdnen, vidre `kavkazcentrze~ doku umarovis gancxadeba gaCndeboda. Tu-mca, TavisTavad arc es gancxadeba

niSnavs imas, rom teraqti umarovis xalxis mowyobilia. CeCneTis prezi-dentma ramzan kadirovma ganacxada, rom umarovs aseTi masStaburi tera-qtebis mowyobis Zala ar Seswevs da `kavkazcentrze~ gamoqveynebuli in-formacia blefia.

erT-erT SesaZlo versiad rusul presaSi imanac gaiJRera, rom afeTqe-bis ukan ruseTis ultranacionalis-turi dajgufebebi dganan. Tumca, es versia popularuli ver gaxda, miuxe-davad imisa, rom, TviTmxilvelTa Tq-miT, saqmeSi slavuri garegnobis ori adamiani figurirebs.

savaraudod, aRniSnul teraqtSi pasuxismgeblebad kavkasielebs gamo-acxadeben da Tu es ase moxda, ar aris gamoricxuli, rom ruseTis jarebi kvlav dabrundnen CrdiloeT kavka-siaSi.

CeCeni meamboxeebis liderma, dev-nilma ahmed zakaevma, ganacxada, rom moskovi mzadaa, CrdiloeT kavkasiaSi jari Seiyvanos da 2014 wlis soWis olimpiadamde kavkasiis problema er-Txel da samudamod gadawyvitos.

medvedevis ukanasknel gamosvlas federaluri krebis winaSe CeCneTSi kontrteroristuli operaciis Semo-Reba mohyva. am informaciam Zalian Se-aSfoTa CeCneTis mosaxleoba, radgan amgvari operaciebis mTavari samizne xSir SemTxvevaSi swored mSvidobia-ni mosaxleobaa da es orma CeCnurma omma da kontrteroristuli opera-ciis aTwlianma reJimma daamtkica. 24 noembers SuaRamidan CeCneTSi _ aCxoi-martanis raionis tyian masivebSi fe-deralebma religiuri eqstremiste-bis Zebna daiwyes. operacia male _ 2 dekembers ramdenime boevikis likvida-ciiT dasrulda.

CeCneTSi yvelam icis, realurad vin dgas kremlSi kavkasiuri politi-kis ukan. aq ician, rom medvedevi ar aris is adamiani, romelic CrdiloeT kavkasiaSi `wesrigis damyarebas~ SeZ-lebs.

`Cven bevri gavakeTeT, rom tero-rizmi xerxemalSi gagvetexa, magram saSiSroeba kvlavac aris... farTo-masStabiani profilaqtikuri samuSa-oa Casatarebeli. unda vimoqmedoT daswrebaze da efeqturad. samarTal-damcavebma mSvenivrad ician, raze vlaparakob. fsb-s da Sss-s es xSirad kargadac gamosdiT. Tumca, am trage-diam dagvanaxa, rom muSaoba unda ga-Zlierdes. principuloba da simtkice Cven ar gvaklia~, _ ganacxada putinma 3 dekembers, pirdapir eTerSi mosax-leobis kiTxvebze pasuxisas.

xalxTan `Ria eTeris~ dros putinma mTel qveyanas daanaxa, vin aris qveyana-Si lideri. is mkafiod da mkacrad pa-suxobda yvela kiTxvas da pasuxi yve-la kiTxvaze hqonda. savaraudod, putini is adamiania, romelmac isic icis _ daiwyeba Tu ara mesame CeCnuri omi.

masalis momzadebaSi monawileoba miiRo petimat islamovam, grozno

yvelaze msxvili teraqtebi

ruseTis sarkinigzo

magistralebze

1993 wlis 28 Tebervali: guder-mesi-groznos monakveTze afeTqda kislovodski-baqos matareblis erTi vagoni. daiRupa _ 13, daiWra 12 ada-miani.

1994 wlis 13 aprili: derbentTan (daRestani) moskovi-baqos matarebelSi naRmis afeTqebis Sedegad daiRupa 6 adamiani, daiWra _ 3.

1996 wlis 12 agvisto: afeTqda volgogradi-astraxanis matareb-lis erT-erT kupeSi damontaJebuli xelnakeTi naRmi. daiRupa _ 1, daiWra 3 adamiani.

1997 wlis 27 ivnisi: moskovi-sankt-peterburgis matareblis tualetSi naRmi afeTqda. daiRupa _ 5, daiWra 14 mgzavri.

2003 wlis 3 seqtemberi: esentuk-Tan kislovodski-minvodis matareb-lis afeTqebas 6 adamianis sicocxle emsxverpla, 39 daiWra.

2003 wlis 5 dekemberi: esentukTan kislovodski-minvodis elmavalze Tavi aifeTqa teroristma-TviTmkvlelma. daiRupa 47 adamiani, 233 _ daiWra.

2004 wlis 10 ivnisi: CeCneTSi, nauris raionSi afeTqda samxedro eS-eloni. daiRupa _ erTi da daiWra ori samxedro mosamsaxure.

2005 wlis 24 ivlisi: daRestanSi, hasaviurtTan elmavali afeTqda. daiRupa _ erTi, daiWra oTxi mgzavri.

2007 wlis 13 agvisto: novgorodis olqSi TviTnakeTi naRmis afeTqebis Sedegad relsebidan gadavida `nevski eqspresi~, romelic sankt-peterburgi-moskovis marSrutiT moZraobda. daiWra 60 adamiani.

41liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 44: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

mezoblebi

rodesac prezidenti ilham alievi da sxva azerbaijaneli maRalCinosne-bi acxadeben, rom erevanTan saubris mTavari Tema yarabaRis mosazRvre okupirebuli azerbaijanuli teri-toriebi da am teritoriebze ltol-vilebis dabrunebaa, isini simarTles bolomde ar amboben.

cruoben somexi maRalCinosnebic, romlebic acxadeben, rom erevnis-Tvis molaparakebaTa mTavari Tema mxolod mTiani yarabaRis statusis gansazRvraa.

vinc yarabaRis sakiTxze mimdinare molaparakebebis process yuradRe-biT akvirdeba da am procesis mTavar

dokuments _ madridis gegmas icnobs, mixvdeba, rom erevani da baqo mxolod omis Sedegebis likvidaciaze (teri-toriebis dabruneba, ltolvilebis dabruneba, usafrTxoebis saerTaSo-riso garantiebi, a.S.) rodi davoben. isini arc mTiani yarabaRis momavali statusis referendumis gziT gada-wyvetis ideas ganixilaven.

statusis gansazRvrisa da omis Se-degebis likvidaciis TvalsazrisiT, erevnisa da baqos poziciebi met-naklebad Sejerebulia. ukanaskneli xuTi welia, erevani da baqo sam spe-cifikur sakiTxze ver Tanxmdebian.

marTalia, mxareebi mudmivad acxa-

mTiani yarabaRi

progresi Tu Cixi?yarabaRis samSvidobo procesis mediatorebi molaparakebebSi

mniSvnelovan progresze saubroben, baqo omiT imuqreba, erevani ki _

mTiani yarabaRis aRiarebiT.

TaTul hakobiani, erevani

yvelaze cudi, rac SeiZleba somxeTisTvis moxdes, `mSvidobis iZulebaa~. anu yarabaRis konfliqtis daregulirebaSi CarTuli sami Zlieri moTamaSe _ ruseTi, evropa da aSS TurqeTTan erTad gadawyveten, rom Tavad `moagvaron~ yarabaRis konfliqti.

mTiani yarabaRi

fo

to j

orj d

e ke

erl

e

42 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 45: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

mezoblebi

deben, rom madridis dokumenti, rogorc molaparakebaTa sawyisi wertili, misaRebia, magram eSmaki de-talebSi imaleba, _ dasZenen isini.

ai, sami detali, romelTa Sesaxeb mxareebi, ager ukve xuTi welia, davo-ben: ukavSirdeba Tu ara kelbajaris raionis dabruneba yarabaRis aRiare-bis statuss da rogor; ra statusi eqneba lanCinis derefans; da mesame _ rogoria danarCeni lanCinis dabrune-bis pirobebi.

euTo-s minskis jgufis TanaTa-vmjdomareebi 22 noembers miunxenSi prezident sargsianisa da prezident alievis oTxsaaTiani Sexvedris Semdeg acxadebdnen, rom yarabaRis sakiTxSi garkveuli progresi SeiniSneba. sava-raudod, isini swored am sami sakamaTo sakiTxidan erT-erTs gulisxmobdnen.

`am Sexvedrisas ori prezidenti yvelaze mniSvnelovani da gadauwyve-teli sakiTxebis detalur da Rrma diskusiaSi CaerTo. oTxi saaTis gan-mavlobaSi mimdinare molaparakebebi konstruqciuli iyo. zog sferoSi progresia. amavdroulad, ramdenime sakiTxi kvlav gadauwyvetelia~, _ vki-TxulobT erTobliv gancxadebaSi.

euTo-s minskis jgufis TanaTa-vmjdomareebma _ ruseTis elCma iuri merzliakovma, safrangeTis elCma bernard fasiem da aSS-s elCma ro-bert bradtkem presasTan optimis-turi komentarebi gaakeTes. batonma fasiem ganacxada: `mniSvnelovan pro-gress mivaRwieT, amavdroulad, ga-rkveuli siZneleebic aRmovaCineT~. fasiem aRniSna, rom ufro konkretul komentarebs ver gaakeTebs, radgan es somxeTis da azerbaijanis preziden-tebis prerogativaa.

Tumca, alievi da sargsiani Sexve-dris detalebze saubars Tavs ari-deben. nacvlad amisa, isini mxolod sakuTari auditoriis gulis mogebas cdiloben da populistur gancxade-bebs akeTeben. magaliTad, miunxenis Sexvedramde erTi dRiT adre prezi-denti alievi saomari moqmedebebis dawyebiT daimuqra.

`azerbaijani milionobiT dolars xarjavs axali iaraRis, samxedro te-qnikis SesaZenad, frontis xazis ga-samagreblad. sruli ufleba gvaqvs, Cveni miwa-wyali samxedro gziT gava-TavisufloT. azerbaijani yarabaRis damoukideblobas arasdros Seurig-deba~, _ ganacxada man.

miunxenis Sexvedridan erTi dRis Semdeg ki somxeTis prezidentis pres-mdivanma gaakeTa gancxadeba, rom Tu azerbaijani samxedro avantiuras wa-moiwyebs, `somxeTma SeiZleba mTiani yarabaRis damoukidebloba aRiaros~.

miunxenis molaparakebebis Semdeg somxeTis revoluciuri federaciis (daSnakcutiuni) mTiani yarabaRis organizaciam Semdegi gancxadeba gamoaqveyna: `madridis principebis irgvliv mimdinare molaparakebebis procesi cxadyofs, rom somxur mxa-reze xorcieldeba zewola arwaxis (mTiani yarabaRis erT-erTi saxe-lwodeba somxurad) sakiTxTan daka-vSirebiT. yvelam icodes, veraviTari zewola an Tundac omis muqara ver aiZulebs somxebs, uari Tqvan erov-nul interesebze. somexTa erTobli-vi ZalisxmeviT brZolis velze mo-povebuli didi gamarjveba vaWrobis sagani ar aris~.

somxeTis opozicia ukmayofiloa im politikiT, romelsac oficialu-ri erevani yarabaRTan mimarTebaSi atarebs. `daSnakebis~ erT-erTma li-derma vahan hovhanesianma ganacxada, rom TurqeTis parlamentSi somxeT-TurqeTis protokolebis ratifici-rebis sanacvlod (am protokolebis ratificirebis SemTxvevaSi, Sesa-Zloa, wlebis win Caketili somxeT-TurqeTis sazRvari gaixsnas, rac somxeTis interesebSi Sedis), somxeTs mniSvnelovan daTmobebze wasvlas ai-Zuleben.

meore opoziciurma partiam _ `me-mkvidreobam~, romelic parlamentSi mTiani yarabaRis aRiarebis inicia-tiviT araerTxel gamosula, ganacxa-da, rom somxeTis mTavrobas mTiani yarabaRis damoukidebloba kosovos, afxazeTisa da samxreT oseTis aRia-rebis procesis dawyebamde unda ecno. swored mTiani yarabaRis respublika unda gamxdariyo precedenti.

saerTaSoriso eqspertebs miaCniaT, rom baqos muStis qneva sxva araferia, Tu ara gzavnili saerTaSoriso sazo-gadoebisa da TurqeTisadmi, radgan TurqeTi somxeTTan urTierTobebis normalizebas mTiani yarabaRis sakiT-xis gadawyvetis gverdis avliT Seud-ga. Tumca, sxvebs miaCniaT, rom Tur-qeTis parlamentSi Turqul-somxuri protokolebis ratificireba ar mox-deba, vidre yarabaRis status kvo ar Seicvleba.

iqmneba STabeWdileba, rom yaraba-Ris garSemo garkveuli Zvrebi xelo-vnuradaa Seqmnili, raTa TurqeTis parlamentma somxeT-TurqeTis pro-tokolebis ratificireba moaxdinos. sxva sityvebiT rom vTqvaT, protoko-lebis ratificirebisa da somxeTis blokadis moxsnis sanacvlod, Tur-qeTi da saerTaSoriso sazogadoeba somxeTisgan yarabaRis sakiTxSi ga-rkveul daTmobebs elodeba.

yvelaze cudi, rac SeiZleba somxe-TisTvis moxdes, `mSvidobis iZule-baa~. anu yarabaRis konfliqtis da-regulirebaSi CarTuli sami Zlieri moTamaSe _ ruseTi, evropa da ameri-kis SeerTebuli Statebi TurqeTTan erTad gadawyveten, rom Tavad `moa-gvaron~ yarabaRis konfliqti.

ukanasknel xans ruseT-TurqeTisa da ruseT-azerbaijanis urTierTobe-bSi uprecedento daTboba SeiniSneba. ruseTi ki is faqtoria, romelsac SeuZlia somxeTs da azerbaijans `mS-vidoba aiZulos~.

24 noembers, miunxenSi alievi-sargsianis Sexvedris Semdeg oriode dReSi azerbaijanis prezidenti rus kolegas Sexvda. alievma da medvede-vma yarabaRis konfliqtis mogvarebis prognozebi ganixiles.

yarabaRis konfliqti iyo erT-erTi mTavari Tema euTo-s wevri qveynebis sagareo saqmeTa ministrebis Sexve-drazec, romelic aTenSi dekembris dasawyisSi gaimarTa.

Zalian mniSvnelovania 6-7 dekembers TurqeTis premier-ministris rejef Taif erdoRanis vaSingtonSi vizitis Sedegebi. cnobilia, rom erdoRani da obama yarabaRzec ilaparakeben.

somxeTSi ara mxolod mTiani yara-baRis aRiarebis, aramed status kvos Secvlis aucileblobazec saubroben. gazeT `iravnuk de faqto~-sTvis mi-cemul interviuSi, somxeTis uSiSro-ebis sabWos mdivanma artur baRdasa-rianma ganacxada: `somxeTSi arian Zalebi, romelTac status kvos Se-narCuneba surT. me amas ar veTanxmebi. es arc somxeTisTvis aris momgebiani da arc azerbaijanisTvis. unda gveyos gambedaoba da problemebis gadawyve-ta daviwyoT. droebiTi mSvidobis sa-nacvlod, status kvos SenarCuneba SeiZleba gamarTlebuli iyos, magram aseT SemTxvevaSi, regionSi omis sa-frTxe damokles maxviliviT mudmi-vad iarsebebs~.

43liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 46: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

fsoni _ ekonomikaze Tu adamianze?!

sazogadoeba

kazino aayvavebs turizms da moitans mogebas. Tumca, am bizness

socialuri riski axlavs, romelsac saxelmwifo ar angariSobs.

marika qoCiaSvili

aq saaTi arsad aris. dro gaCere-bulia. fanjrebi isea daburuli, rom SeuZlebelia garCeva _ Ramea Tu ukve gaTenda. quCis xmauri sqel SuSebSi ar aRwevs _ sigaretis kvamlSi Ca-fluli darbazebi mTlianad mowyve-tilia gare samyaros. aq daZabuli simyudrovea.

`privat~ magidasTan axalgazrda biWi zis, marto, krupies eTamaSeba. `fiSkebs~ nervulad aTamaSebs. Tva-lebi daxuWuli aqvs. etyoba, rom `fiSka~ pirvelad ar uWiravs xelSi _ TiTebs swrafad amoZravebs. Suax-nis qalbatoni, romelzec verasdros

warmoidgen, rom kazinoSi TamaSobs, `fiSkebs~ magidaze yris. `ruletkaSi~ burTula daxtis, Semdeg ki nel-nela Cerdeba. daZabuloba matulobs da amasac Tavisi xma aqvs _ nervuli si-Cumis fonze mxolod moxtunave bur-Tulis da ruletkis triali ismis. qalbatoni kidev ufro wiTldeba. wagebulTa `fiSkebs~ krupie agrove-bs da magidis CaRrmavebaSi yris. qal-batoni axal 100-dolarian kupiuras iRebs, krupies isev ̀ fiSkebSi~ ucvlis da TamaSs agrZelebs.

es kazinos dauwereli kanonia _ do-larianebi plastmasis rgolebSi icv-

leba, loyebawiTlebuli wagebulebi ki Sin jibegamofxekili brundebian. Tum-ca, esec saukeTeso SemTxvevaSi _ zo-gierTi kazinoSi saxl-karsac tovebs.

`kazino ar agaSenebs, daqceviT ki dagaqcevs!~ _ ambobs gia, romelic 20 welia, kazinoSi yovel meore dRes mainc TamaSobs. yovel jerze ixsenebs kazinos ̀ sam wess~ (ar ahyve ̀ zamazkas~, anu Tu ar gimarTlebs, droze adeqi, `ar iTamaSo mTvralma~, `ar gaTama-mde, roca igeb~), magram Tavis kon-troli dRemde uWirs. saerTo jamSi, ufro meti aqvs datovebuli, vidre waRebuli.

kazino `grand saqarTvelo~, Tbilisi 2009

fo

to m

arik

a qo

CiaS

vil

i

44 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 47: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

swored im imediT, rom turistebi `ufro mets datoveben, vidre waiRe-ben~, mTavrobas axali wlidan kanon-Si cvlilebebi Seaqvs da SeRavaTebs sTavazobs maT, visac kazinos gaxsna surs. am samTavrobo iniciativis mo-tivi turizmis ganviTarebaa. mTavro-bis gaTvliT, magaliTad Savi zRvis-pireTis kurortebze, turistebis ricxvi gacilebiT gaizrdeba, roca iq kazinoebis biznesi ayvavdeba.

biznesmenebi, romlebic baTumsa da qobuleTSi 100-nomrian sastumros aaSeneben, kazinos 10-wlian licen-zias bonusad miiReben. aWaraSi dRes es gadasaxadi 250 000 lars Seadgens. maT ki, vinc kazinos wyaltubosa da siRnaRSi gaxsnis, licenzia ufasod ergebaT. amiT mTavroba investorebs am qalaqebSi fulis Casadebad waa-xalisebs. kazinos biznesi siRnaRis turistul potencials imaze metad gamoavlens, vidre am istoriuli da-saxlebis `siyvarulis qalaqad~ ga-mocxadeba. `kopitnaris ganaxlebuli aeroportiT wyaltuboSi saerTaSo-

riso reisebiT ucxoeli moTamaSeebi Cavlen. amiT wyaltubo SeiZleba las-vegasis tipis qalaqad gadaiqces~, _ seriozuli saxiT acxadeben cvlile-bis iniciatorebi.

`ruletka~ kazinoebis sasargeblod meored trialdeba. am bizness ganvi-Tarebis Sansi vardebis revolucia-mdel saqarTveloSic hqonda. maSin aq 20-mde kazino arsebobda. iuristi zura maraqveliZe, romelic im dros prezidentis saparlamento mdivani iyo, ixsenebs, rom rodesac TurqeTsa da azerbaijanSi es biznesi aikrZala, prezidenti SeSinda, rom profesio-nali moTamaSeebi fuls qveynidan sa-zRvargareT gaitandnen. am absurdu-li mizeziT prezidenti SevardnaZe kazinoebis gauqmebis iniciativiT ga-movida, magram parlamentma misi wi-nadadeba Caagdo. `am biznesis mTavari daniSnuleba sinamdvileSi sapirispi-roa, SeaTxelos klientebis jibeebi, gansakuTrebiT ki _ turistebis~, _ ambobs maraqveliZe.

kazinoebis 99% xelisuflebis Se-cvlis Semdeg mainc daixura. axalma xelisuflebam am biznesisTvis sa-licenzio gadasaxadi daawesa. maga-liTad, TbilisSi kazinos gaxsnis msurvels biznesis dasawyebad licen-ziisTvis 5 milioni lari unda gadae-xada. amas daemata yovelkvartluri fiqsirebuli gadasaxadic TiToeul magidaze 15-dan 30 aTas laramde. am biznesma arseboba veRar SeZlo da nel-nela kazinoebis ricxvi Semcir-da. bolo dromde erTi kazino, `aWa-ra~ ganagrZobda arsebobas. axla ki procesi isev gamococxlda. miuxeda-

vad imisa, rom TbilisSi licenziebze SeRavaTebi ar dawesebula, dedaqa-laqSi noembris bolos mesame kazino gaixsna da momaval wels kazino `be-rikonis~ axlidan gaxsnac igegmeba. ekonomikis eqspertebi miiCneven, rom es, savaraudod, ucxoelebis mxridan interesis gazrdam gamoiwvia.

am interess kidev ufro metad gr-Znoben baTumSi. aWaris turizmisa da kurortebis departamentis Tavmjdo-mare, Temur diasamiZe varaudobs, rom momaval wels baTums, SesaZloa, kidev 2-3 kazino daematos.

departaments ukve daTvlili aqvs isic, rom yovel SabaT-kviras Tur-qeTidan sarfis sabaJoze saTamaSod 2 aTasamde adamiani gadmodis. `amas xels uwyobs isic, rom TurqeTTan uvizo reJimi gvaqvs. anu es Zalian momgebiani ideaa. Tanac TiTo aTas dolarze, rasac es adamianebi kazi-noSi xarjaven, as dolars damatebiT sxva raRacebSi ixdian, dawyebuli Tambaqodan, damTavrebuli sastu-mroTi~, _ ambobs saqarTvelos biznes asociaciis vice-prezidenti giorgi isakaZe. is miiCnevs, rom es mniSvne-lovani ekonomikuri Semosavali iq-neba qveynisTvis. igegmeba Carteruli reisebis daniSvnac israelidan saqar-TveloSi. oqtomberSi 2 aseTi reisiT daaxloebiT 250 adamiani baTumSi swored kazinoSi saTamaSod Cafrinda.

ucxoelebis xSiri vizitebis mizezi isaa, rom mezobel qveynebSi radika-lurad icvleba damokidebuleba kazi-noebis mimarT. azerbaijanSi 5-6 wlis win prezidentma heidar alievma, ro-gorc amboben, saTamaSo biznesi imis

kazino `grand saqarTvelo~, Tbilisi 2009

kazino `iveria~, Tbilisi 2009

fo

to m

arik

a qo

CiaS

vil

i

45liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 48: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

gamo gaauqma, rom mis vaJs TamaSisTvis Tavi daenebebina. somxeTic 2013 wli-dan kazinoebs mxolod sam regionSi dauSvebs. ruseTSi ki saTamaSo biznesi ukve mkacrad zonirebulia. `es bizne-si Zalian araeTikuria. kanonier qur-dobas udris~, _ miaCniaT ruseTis du-maSi da ivlisidan dawyebuli TamaSs mxolod qveynis 4 regionSi uSveben, akrZalvis zonaSi moskovic moeqca. am fonze saqarTvelos marTlac aqvs Sansi, iqces somexi, azerbaijaneli da rusi moTamaSeebisTvis namdvil samo-Txed da isini ara mxolod saTamaSod, aramed kazinoebis mmarTvelebadac Camovidnen. amis magaliTi ukve arse-bobs _ axlad gaxsnil kazino `grand saqarTvelos~ erT-erTi menejeri ru-seTis moqalaqea.

saqarTvelos mTavroba gamoricxa-vs kazinoebis erT-erT mTavar risks _ fulis gaTeTrebis safrTxes, rac 1998 wels Turquli kazinoebis maso-brivi daxurvis mizezi gaxda. Tur-qeTSi 11 wlis win gamoaaSkaraves, rom kazino korufciis wyarod da arale-

galurad naSovni fulis gaTeTrebis saSualebad iqca, raSic politiko-sebic iyvnen CarTulebi. mas Semdeg TurqeTSi yvelanairi saTamaSo biz-nesi aikrZala, mcire slot klubebis CaTvliT.

kazino ZiriTadad or SemTxvevaSi SeiZleba iqces fulis gaTeTrebis saSualebad _ rodesac saxelmwifo berketebi da kontroli sustia, anda rodesac amiT dainteresebulia vinme Tavad xelisuflebaSi.

swored imis gamo, rom saxelmwifo berketebi iyo susti da korumpire-bul garigebebSi TviTon xelisufle-bis warmomadgenlebi iyvnen CarTul-ni, qarTveli eqspertebi varaudoben, rom SevardnaZis dros kazino mar-Tlac SeiZleboda yofiliyo fulis gaTeTrebis saSualeba. axla gamar-Tuli sagadasaxado sistemis gamo, es riski mcirdeba. Tumca, meore safr-Txe Teoriulad mainc rCeba.

iurist zurab maraqveliZis azriT, `xelisuflebam, romelic iRebs am ka-

nons, unda gaaanalizos, SeZlebs Tu ara amis gakontrolebas. amerikaSi centsac ver moiparav. iq kompiute-ruli sistemaa da seriozuli dakvir-veba xdeba. aq ramdenad moxerxdeba aseTi kontroli, ar vici~.

giorgi isakaZe ki acxadebs: `Tu fulis gaTeTrebaze vlaparakobT, gamodis, pirdapir vakeTebT imis deklarirebas, rom Cveni saxelmwifo struqturebia susti. me ki vambob sawinaaRmdegos. es procesi imdenad kontroldeba, rom meeWveba, ase mox-des. fulis gaTeTrebis milioni sqema arsebobs da maSin biznesi ver gagvi-keTebia?!~

finansuri riskis garda, ganviTa-rebul qveynebSi kazinoebs socialu-ri problemebis wyarodac miiCneven. TamaSi iq iseTive damokidebule-bad miiCneva, rogorc narkomanoba an alkoholizmi. am saxelmwifoebSi problemas aRiareben da arsebobs terminic _ "Problem Gambler".

`qarTvelebic arian azartulebi, magram gaWirvebam maT meti gamocdi-

leba Semata _ rTul situaciaSi cdi-loben martivi gamosavali ar naxon. TamaSi CvenTan realuri problema ar aris. ar mgonia, axalgazrdoba da-mokidebuli iyos amaze. miT umetes, rom slot klubebs vuzrdiT gadasa-xadebs da maTi raodenoba ukve Sem-cirda~, _ acxadebs irakli RvalaZe.

Tumca, slot klubebis raodeno-bis Semcireba maTi mflobelebisTvis ufroa problema, vidre moTamaSee-bisTvis. RvalaZis argumenti arakom-petenturad JRers, radgan saqarTve-loSi ar Catarebula aranairi kvleva gasarTob centrebSi mosiarule ada-mianebze. rTulia imis gansazRvra, Tu ra asakobrivi jgufis adamianebi dadian kazinoebsa da slot klubebSi, vin risTvis TamaSobs, ramdens agebs iq da damokidebulia Tu ara TamaSze. vin aris moTamaSec da paralelurad narkomanic an alkoholikic. ramdeni maTgania dausaqmebeli da, Sesabamisad, ramdenisTvis warmoadgens kazino sa-arsebo wyaros. Tumca, nebismier kazi-

nosa da slot klubSi arsebuli su-raTidan gamomdinare, rTuli ar aris vivaraudoT, rom iq dadian rogorc mdidrebi, aseve Raribebic; mdidre-bi _ gasarTobad, Raribebi ki fulis `saSovnelad~. kazino `aWaras~ dReSi 1000-1200 adamiani stumrobs da bevrs etyoba, rom ukanaskneli TeTriT Se-dis saTamaSod, im imediT, rom TeTre-bs qaRaldis fulad gadaaqcevs.

fsiqologi nana CaCua miiCnevs, rom TamaSze damokidebulTa mdgomareoba bolo dros katastrofuli gaxda da gaaTmagda im adamianTa ricxvi, rom-lebic mas dasaxmareblad mimarTaven. `roca 20-mde adamiani am problemiT fsiqologTan midis, es niSnavs, rom kidev ufro mets aqvs problema, rad-gan, rogorc wesi, adamianebis umrav-lesoba amaze fiqrs gaurbis, proble-mad ar aRiarebs da arc fsiqologis daxmarebas iTxovs~. am kontrasts britaneTSic adastureben. mxolod SarSan, statistikis mixedviT, did britaneTSi `problemur moTamaSe-Ta~ cxel xazze 50 aTasma adamianma iTxova daxmareba, TamaSis seriozuli problema ki 300 aTasze mets hqonda.

britaneTSi uamravi organizacia zrunavs im adamianebze, vinc TamaSze damokidebuli xdeba. arsebobs pre-venciuli programebi, rom axalga-zrda Taobas alternatiuli, ufro janmrTeli, gasarTobi an saganmana-Tleblo proeqti SesTavazon. jer kidev gaumarTavi jandacvis sistemis gamo, CvenTan ar arsebobs arc erTi sareabilitacio centri, romelic problemur moTamaSeebze izrunebda. es funqcia garkveulwilad qalTa klub `peons~ aqvs SeTavsebuli, rome-lic reabilitaciis programas narko-manebs sTavazobs, magram maTi pacien-tebis 90 procenti moTamaSec aris.

is, rom TamaSi narkotikia da iseT-save ltolvas iwvevs, rogorsac wama-li, arc moTamaSeebi uaryofen. ̀ iseTi kaifi moaqvs, rom rTulia amisTvis Tavis danebeba~, _ ambobs gia.

saTamaSo biznesis ayvaveba mTavro-bas turizmis ganviTarebisTvis mniSv-nelovnad miaCnia. es momgebiani iqneba qveynis biujetisTvisac. Tumca, eko-nomikuri brunvis zrdas sxva parale-luri procesebic axlavs, romelTa ignorirebis gamo, erTi mxriv, riskis qveS swored ekonomikuri sargebeli dgeba, meore mxriv ki _ adamianTa fsiqikuri janmrTeloba.

sazogadoebasazogadoeba

`wyaltubo SeiZleba las-vegasis tipis

qalaqad gadaiqces~, _ seriozuli saxiT acxadeben

cvlilebis iniciatorebi.

46 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 49: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

sxvadasxva monacemiT, msoflioSi 60-dan 107 milionamde gogoa gamqrali. mosaxleobis raodenobidan gamomdina-re, yvelaze maRali maCvenebeli indo-eTsa da CineTs aqvT. Tumca, procen-tuli daangariSebiT kavkasiis qveynebi siis saTaveSi arian.

eqspertebis azriT, sqesebs Soris Tanafardobis darRveva orsulobis adreul diagnostikas ukavSirdeba. ultrabgeriTi gamokvleva nayofis

sazogadoebasazogadoeba

sqesis dadgenisa da arasasurveli sqe-sis nayofis moSorebis saSualebas iZ-leva. ase gaCnda `gamqrali gogoebis~ cneba im qveynebSi, sadac sazogadoeba biWebis mimarT aris mikerZoebuli.

Tanafardoba sqess Soris saqarTve-loSi 1994 wlidan irRveva. swored am periodSi daiwyo CvenTan ultraso-noskopiis praqtika.

aRiarebulia, rom axalSobilebSi sqesTa normaluri ganawilebisas yo-

vel 100 gogonaze 104-107 biWi unda modiodes. CineTSi yovel 100 gogoze 122 biWi ibadeba, saqarTveloSi ki 2008 wlis maCvenebelma CineTisas gauswro da 100 gogonaze 128 biWi Seadgina.

demografiis eqspertis gia wulaZis TqmiT, CineTis monacemebi saxelmwifo demografiuli politikiT aixsneba, romelic erTi bavSvis gaCenazea mimar-Tuli. sazogadoebac vaJze orienti-rebulia, qalis roli ki dakninebulia.

genderuli disbalansi

gamqrali gogoebisqesTa Tanafardobis darRveviT saqarTvelo msoflioSi pirvel

adgilzea. 2008 wlis monacemebiT, saqarTveloSi yovel 100 gogonaze

128 biWi ibadeba. mecnierebi am monacems sqesobrivi diskriminaciis

indikatorad ganixilaven da seleqtiur abortebTan da infanticidTan,

anu axalSobilTa mkvlelobebTan, akavSireben.

Tiko comaia

ilu

str

acia

ana

tab

ataZ

e

47liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 50: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

sazogadoebasazogadoeba

iq gogonebi qrebian im fonze, rom zo-gadad Sobadoba mcirdeba, CvenTan ki gogonebsa da biWebs Soris disbalansi gazrdili Sobadobis fonze mimdina-reobs.

am paradoqsuli monacemis Rrma analizi saTanado kvlevebis gareSe SeuZlebelia. amitom specialistebi mxolod varaudoben, rom CvenTan an da-badebulTa aRricxva ar xdeba srulad, rac gamqrali gogonebis raodenobas zrdis; anda gogonebs, rogorc ara-sasurvel nayofs, dedebi seleqtiuri abortebiT gamiznulad iSoreben. `Tu am versias gavyvebiT, yovelwliurad saqarTveloSi 2000-ze meti qali, Svi-lis arasasurveli sqesis gamo, mizanmi-marTulad unda ikeTebdes aborts~, _ ambobs wulaZe.

statistikis saxelmwifo departa-mentis monacemebiT, 2007 wels saqar-TveloSi 20.000-mde aborti gakeTda. sxvadasxva gaTvliT, abortebis ricxvi dafiqsirebulze 4-jer metia, radgan jer kidev xSiria aralegaluri abor-tebis SemTxvevebic.

saqarTvelos kanoni janmrTelobis dacvis Sesaxeb adgens, rom orsulobis nebayoflobiTi Sewyveta nebadarTu-lia, Tu orsulobis xangrZlivoba ar aRemateba Tormet kviras; 12 kviris Se-mdeg ki aborti nebadarTulia mxolod samedicino da socialuri Cvenebebis mixedviT. Sesabamisad maT, visac biWis gaCena surT, sqesis dadgena 12 kviram-de eCqarebaT.

rac Seexeba sqesis SerCevis sakiTxs, qarTuli kanonmdebloba krZalavs mxo-lod xelovnuri Casaxvis meTodebis gamoyenebas, sqesis SerCevis mizniT, Tumca araferia naTqvami, amave mizniT abortebis akrZalvis Sesaxeb. eTikis erovnuli sabWos Tavmjdomaris, givi javaSvilis TqmiT, es Tema dRemde arc eTikis komisiis ganxilvis sagani ga-mxdara.

profesor zurab sabaxtaraSvilis TqmiT, yofila SemTxvevebi, roca ori gogonas mSoblebs, Tu mesame biWi ar uCndebodaT, gamouTqvamT abortis gakeTebis survili. `magram es mxolod empiriuli dakvirvebaa, romelsac zur-gs saTanado kvlevebi ver umagrebs~, _ ambobs is.

Cven mier gamokiTxuli xuTi eqosko-pisti ki erTxmad aRiarebs, rom maT klientebs Soris TiTqmis yvelas ain-teresebs bavSvis sqesi, umravlesobas ki biWis yola surs.

eqimi radiologi sergo maTiTaS-vili ambobs, rom gasasinjad masTan dReSi 20-mde orsuli midis. 10 pacien-tidan rvas sqesi ainteresebs. maTi-TaSvilis TqmiT, Svilis sqesi gansaku-TrebiT regionebSi ainteresebT. axal teqnologiebSi gauTviTcnobierebeli mosaxleobisTvis eqoskopiis saWiroe-ba mxolod sqesis dadgeniT Semoifar-gleba. `amis gamo xSirad Civian Cveni kolegebi regionebidan~, _ ambobs ma-TiTaSvili. Tumca msgavsi eTikuri sakiTxebi arc samedicino konferen-ciebze ganuxilavT.

tatiSvilis saxelobis sakonsulta-cio endoskopiis centrsac dReSi sa-Sualod 20-mde orsuli akiTxavs. eqimi radiologi qeTevan mkalaviSvili ambo-bs, rom mis klientebs adre ufro xSi-rad, magram axlac ainteresebT xolme bavSvis sqesi, arasasurveli sqesis gamo aborti rom gaikeTon. aseTi pacientebi ar malaven, ratom undaT sqesis gageba. `me rom ar vuTxra, sxva etyvis, verc davumalavT, eqoskopistis movaleo-ba ar aris damalva, aramed realobis aRweraa~, _ ambobs mkalaviSvili.

centris xelmZRvaneli saSa faCuaS-vili praqtikaze dayrdnobiT ambobs, rom abortis gakeTebis mizniT sqesis dadgena klientebis 20 procents ain-teresebs. aseTi SemTxvevebi TviTonac hqonia, ris gamoc, uari ganucxadebia momsaxurebis gawevazec da gasamrje-lozec. `roca mivmxvdarvar, risTvis ainteresebT sqesi, aRar damiweria pa-suxi. es iqneboda Cemi monawileoba mkv-lelobaSi~, _ ambobs faCuaSvili.

daviT vasaZe `janmrTelobis saxlis~ erT-erTi eqoskopistia. misi TqmiT, 18 kviris Semdeg ukve TvalnaTliv Cans sqesi. ambobs, rom sqesis dadge-na eqoskopiiT ufro adrec SeiZleba: `klientebs principulad ar veubnebi adreuli orsulobis periodSi sqess. amas mxolod maSin vakeTeb, roca vici, rom es misi pirveli orsulobaa da bavSvs namdvilad gaaCens. Tu ganmeo-rebiTi orsulobaa, maSin ar veubnebi, radgan vici _ Tu erTi gogo hyavs da biWi unda, gogos SemTxvevaSi, wava da aborts gaikeTebs. es Cemi piradi Sexe-dulebaa _ ar vuwyob xels abortebs“, _ ambobs vasaZe.

`janmrTelobis saxli~ ki zogadad imiT aris cnobili, rom 10-11 kviris orsulTa gamokvlevas axdens sqesis dadgeniT. amis Sesaxeb informacias TavianT sareklamo teqstebSic miuTi-

yvela gamokiTxuli eqoskopisti adasturebs, rom biWis yolis survili gansakuTrebiT gamZafrebulia mamebSi. `kacebs ufro xSirad biWi undaT, Tumca yofila, rom gogoc gaxare-biaT, pirveli _ gansakuTrebiT~, _ ambobs mkalaviSvili.

saSa faCuaSvili: `kacebis 90 pro-cents calsaxad biWi unda. qalebSi igive variantia, oRond piriqiT~. saqarTvelos sazogadoebriv saqmeTa institutis studentebis mier quCaSi gamokiTxuli 48 adamianidan 57 procents urCevnia hyavdes biWi, vidre gogo. gamokiTxulTagan nax-evars kacebi Seadgendnen. 24 kacidan biWis yolis survili 66-ma procentma gamoTqva, qalebSi es survili odnav ufro Sesustebuli iyo (45 %).

58 wlis qeTinos unda biWi hyavdes, radgan biWi Zlieri sqesis warmomad-genelia da gvaris gamgrZelebelia. 37 wlis giasTvis kaci ojaxis Tavia da yvela sferoSi lideria. 4 wlis lado ki ambobs, rom masac, rom gaizrdeba, biWi eyoleba, radganac biWis yola yvela kacis ocnebaa.

gamokiTxulTa 25 procenti ambobs, rom urCevnia hyavdes gogo.

gogonebi ufro sayvarlebi arian da advili gasazrdelebic, _ ambobs 43 wlis neli.

27 wlis lias azriT, gogonebi ufro sandoni arian mSoblebisTvis. 22 wlis anasac gogo urCevnia, radgan gogoebi dedebs exmarebian.

sabaxtaraSvilis azriT, dRes saqarTveloSi Svilosnobis problema martivad wydeba. Svili ganixileba, rogorc xarji da ara rogorc dovlaTis Semqmneli. `amaze xmamaRla uWirT laparaki, Tumca Svils iseTive datvirTva aqvs, rac saxedars; xazi esmeba mis saWiroebas~, _ ambobs sabax-taraSvili.

sasurveli Svili - biWi

48 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 51: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

gilocavT axal 2010 wels!

Page 52: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

Teben. savaraudod, gamokvleva cen-trisaTvis maRalSemosavliania: centrs dReSi saSualod 20-mde qali mimar-Tavs. gamokvlevis fasi ki 50 laria. am klinikaSi sqess naadrevad adgens direqtoris moadgile, amiran gurge-niZe. is ambobs, rom pacientebi, mar-Talia, adreuli orsulobisas xSirad mimarTaven, magram iSviaTad iSoreben nayofs. gurgeniZe imasac uSvebs, rom sqesis 11 kviraze dadgenisas, SesaZloa, Secdomac moxdes: ̀ Tu ver vxedav sqess, asec veubnebi da mogvianebiT vibareb eqoskopiaze. ar vici aseTi faqtebi CvenTan yofila Tu ara, magram uSe-cdomo adamiani ar arsebobs~, _ ambobs gurgeniZe. `100-dan mxolod erT de-das ar unda gaigos Svilis sqesi. Cemi azriT, es swori ar aris, mec maintere-sebda vin iqneboda, bolos da bolos, biWs sxvanairad eferebi, gogos sxvanai-rad~, _ dasZens is. gurgeniZis azriT, radgan moTxovna sqesis dadgenaze ma-Ralia, mis akrZalvas azri ar eqneba. sqesis adreuli diagnostikisTvis mniS-vnelovania eqimis kvalifikacia da ga-mocdileba. xolo is eqimebi, romlebic mSoblebs 18 kviramde nayofis sqess ar umxelen, ubralod, ver xedaven.

genderuli diskriminaciasaqarTveloSi genderul diskrimi-

nacias sazogadoebaSi arsebuli gen-deruli stereotipebi ganapirobebs. sazogadoebebs, sadac maRalia qalTa mimarT diskriminacia, patriarqaluri kultura aerTianebT. aseT sazogado-ebaSi biWi gogosTan SedarebiT metad dafasebuli da sasurvelia.

`saqarTveloSi genderuli diskri-minacia rom problemaa, ori azri ar arsebobs~, _ ambobs fsiqologi marina CitaSvili da magaliTad jandacvis da ganaTlebis sfero mohyavs, sadac da-saqmebulTa absoluturi umravlesoba qalebia, xolo gadawyvetilebis mimRe-bi ki _ ramdenime kaci.

filosofosi lela gafrindaSvi-li fiqrobs, rom Cveni sazogadoebis ganwyobebi da moTxovnilebebi fesvga-mdgar patriarqalur kulturaze miu-TiTebs.

genderis eqspertis nana berekaSvi-lis TqmiT, rac ufro tradiciulia sazogadoeba, miT ufro Zlieria gen-deruli stereotipebis roli, sadac qalisa da kacis Tvisebebi da maT mier Sesrulebuli rolebi mkacrad aris gansazRvruli da erTimeoris sapiris-

pirod miiCneva. magaliTad, genderuli stereotipis mixedviT, qali unda iyos rbili da damTmobi, xolo mamakaci agresiuli da uxeSi, qalis adgili sa-xlSia, kacs ki aqvs gadaadgilebis Tavi-sufleba. genderuli stereotipebi sa-fuZvels uqmnis seqsizms, anu adamianTa sqesis mixedviT diskriminacias.

fsiqologiaSi cnobilia e.w. `siZul-vilis piramidis~ modeli, romelic gveubneba, rom yovelgvari Zaladoba uTanasworobaze agebuli stereotipe-bidan iwyeba, _ ambobs berekaSvili.

saqarTveloSi gavrcelebuli gende-ruli stereotipebis detaluri kvleva TiTqmis SeuZlebelia, radganac safu-Zvliani kvlevebi am Temaze arc Cata-rebula.

kavkasiis kvleviTi resursebis cen-trma 2007 wels 1500 piris gamokiTxa, ris Sedegadac aRmoCnda, rom zogierT qcevasTan mimarTebaSi, rogoricaa si-garetis moweva, qorwinebamde sqesobri-vi urTierTobebis damyareba, qalebs orjer ufro ufro mkacr SezRudvebs uyeneben, vidre mamakacebs.

eqspertebi varaudoben, rom sele-

indoeTSi mravali wyvi-li mzad aris, Sewyvitos arasasurveli sqesis or-suloba, rac ZiriTadad qorwinebis tradicias ukavSirdeba. qalis gaTxo-veba ojaxisTvis didZal danaxarjTan aris dakav-Sirebuli. indoeTSi ul-trasonografiis reklama aseTia: `gadaixade 5000 rupia dRes da moige 500 000 xval~. CineTSic da indoeTSic sqesis Sesaxeb mSoblebis informireba muclad yofnis perio-dSi ukanonod iTvleba. sqesTan dakavSirebuli abortebi akrZalulia, Tumca praqtika farTod aris gavrcelebuli da damnaSaveebi iSviaTad isjebian.

indoeTSi Catarebul-ma kvlevebma aCvena, rom mSoblebisTvis gogonebi nakleb Rirebulni arian, rac yofiT detalebSic mJRavndeba. magaliTad,

bebiaqalebs mxolod biWis dabadebis SemTxvevaSi Cuqnian fuls. amasTan, gulgriloba yvela qa-liSvilze rodi vrcel-deba. indoeTSi pirveli gogo iseTive faseulia, rogorc misi Zmebi, rac ar vrceldeba danarCen qaliSvilebze. pirveli gogos dabadebis Semdeg kvlavac aris Sansi, rom Semdegi biWi gaCndes, magram es Sansi sul ufro mcirdeba yoveli Semdegi gogonas dabadebis Semdeg. mSoblebi ki yovel jerze daZabulebi elian sasur-

veli sqesis Svils. aseve, aRmoCnda, rom

indoeTSi gamqrali go-goebis ricxvi gacilebiT metia mdidar regionebSi: meti fuli, ganaTleba, sazogadoebis umaRlesi kastis wevroba mxolod zrdis ojaxSi qaliSvi-lebis mimarT gamoxatul diskriminacias. ganaTle-bul da SeZlebul qalebs iseTive survilebi aqvT, rac gaunaTlebel da Ra-rib qalebs. gansxvaveba is aris, rom Tu Rarib oja-xSi, sadac 7 Svili hyavT, gogos dabadeba imedga-cruebas iwvevs, SeZlebul ojaxSi, sadac ZiriTadad 2-3 Svili Cndeba, gogos dabadeba tragediaa.

mikerZoeba gogonebis winaaRmdeg ramdenime ganviTarebul, mdidar da ganaTlebul qveyanaSic SeiniSneba, maT Soris _ samxreT koreaSi, taivansa da singapurSi.

sxva qveynebis gamocdileba: gansxvaveba da msgavseba

qtiuri abortebisTvis safuZvels gen-deruli stereotipebi qmnis. da rom gogonebisadmi aseT usamarTlo da-mokidebulebas SeiZleba qalebis gana-TlebiTa da maTi ekonomikuri gaZlie-rebiT eSvelos. idea is aris, rom SeZlebuli da ganaTlebuli mSoblebi gogonebis aRzrdaSic iseve daabande-ben fuls, rogorc biWebSi. yvela strategia qveynis kulturul-socia-luri Taviseburebebidan gamomdinare-obs da individualuria. magaliTad, indoeTSi qalis mxolod ekonomikurad gaZliereba ar aris sakmarisi diskrimi-naciis Sesamcireblad. ekonomikurad Zlieri, magram gaunaTlebeli qali ki-dev ufro metad uwyobs xels genderu-li stereotipebis damkvidrebas. uTa-nasworobis da diskriminaciis daZleva qalTa ganaTlebis gareSe SeuZlebelia. saqarTveloSi arsebuli problemebic individualurad, kvlevisa da gansjis safuZvelze unda gadawydes.

masalis momzadebaSi monawileoba

miiRo elene cincaZem

sazogadoebasazogadoeba

50 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 53: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

„liberalizmis“ rubrikis pirveli Temebis zogadi ideis gamosakveTad imaze vilaparakeb, Tu ris Sesaxeb ar iqneba rubrika. magaliTad, Cven ar vimsjelebT imis Sesaxeb, Tu romeli saxelmwifoebrivi wyobileba ufro marTebulia: liberalur-demokratiu-li Tu avtoritaruli; arc imaze, Tu liberalizmis rogori gageba arse-bobda ingliseli filosofosis, jon lokis dros; arc im Teoriul saki-Txebs mimovixilavT, romlebic libe-ralizmisa da konservatizmis dapi-rispirebas gansazRvravda sxvadasxva epoqaSi amerikasa an evropaSi. Cven ar gvainteresebs arc is gamzadebuli Teoriuli sqemebi, romlebsac gan-viTarebadi qveynebisTvis gamoscemen xolme dasavluri arasamTavrobo Tu samTavrobo organizaciebi; Sedare-biT met interess daimsaxurebs iseTi kritikuli Teoriuli sakiTxebi, rom-lebsac adgilobriv situacias Sevusa-bamebT. Cveni msjelobebi ar iqneba Te-oriuli mniSvnelobebisgan daclili, Tumca, ZiriTadad aqcenti gakeTdeba saqarTveloSi arsebuli politikuri da socialuri realobis kritikasa da Sesabamisi ideologiuri safuZvlebis analizze. bunebrivia, rom gagviWir-deba problemebisa da ideebis mxolod qarTul konteqstSi ganxilva da mTel rig SemTxvevebSi mogviwevs regionu-li an globaluri movlenebis Cveneul analizSi CarTva. ufro metic, Cveni mizania iseTi Tanmimdevruli „libe-

raluri“ kritikis SemoTavazeba, rome-lic aqtualuri iqneba rogorc qar-Tul, aseve globalur konteqstSi.

imisaTvis, rom is zogadi Temebi gamovkveTo, romlebzec am rubrikis ganmavlobaSi vimsjelebT, qarTuli sociopolitikuri realobis Cemeul mokle analizs SemogTavazebT. Sesa-Zloa, momavalSi es Temebi sxva ufro yuradsaRebi sakiTxebiT ganvavrcoT, Tumca Cveni sawyisi Canafiqri mkiTxve-lisTvis rom naTeli gaxdes, saWirod mimaCnia, rom „liberalizmis“ rubrika swored aseTi formiT warvadgino.

liberalizmi sxva ideologiebisgan imiT gamoirCeva, rom amosaval wer-tilad iRebs individis Tavisufle-bas. liberalisTvis mniSvnelovania garkveuli institutebi, reformebi, ideologiebi imdenad, ramdenadac isini pasuxoben kerZo piris, srulu-flebiani moqalaqeebis saWiroebebs da miznebs. liberalizmisTvis safrTxes warmoadgens ara mxolod Zaladobri-vi institutebis TviTneburi qmede-bebi (mag.: Zalovani struqturebis), aramed umravlesobis azric, radgan rogorc frangi moazrovne aleqsis de tokvili ityoda, „rodesac Za-lauflebis msaxvral xels Cem Tavze vgrZnob, naklebad maRelvebs vin aris is, vinc mCagravs“. tokvili miiCnevda, rom demokratiis pirobebSi, SesaZloa, mCagvrelad iqces is umravlesoba, ro-melic saerTo Sexedulebebs iziarebs, xolo umciresoba ki marginalizebuli

gaxdes. SesaZloa, moxdes piriqiTac: umciresobam daCagros umravlesoba.

damoukideblobis mopovebis Sem-deg saqarTveloSi liberalebad is adamianebi miiCneodnen, vinc sabazro ekonomikuri Tavisuflebis, pirovne-bis Tavisuflebisa da modernizaciis ideebs uWerdnen mxars. isini ZiriTa-dad arasamTavrobo seqtorSi iyvnen Tavmoyrilni da sxva sazogadoebrivi jgufebisgan imiT gamoirCeodnen, rom gmobdnen Sovinistur, nepotistur da „tradiciul“ morals.

es dapirispireba iyo ara wminda ide-ologiuri (liberalebi konservatore-bis winaaRmdeg), aramed ufro geopo-litikuri da esTetikuri, Tu SeiZleba rom ase vuwodoT. rodesac aRniSnuli arasamTavroboebis warmomadgenlebi xelisuflebaSi movidnen, maTi es „li-beralizmi“ gaxda Tanmimdevruli, ro-gorc ideologia da iqca memarjvene liberalizmad. manamde isini ubralod ebrZodnen SevardnaZis reJims da „da-savluri Rirebulebebis“ damkvidrebas cdilobdnen. xelisuflebaSi yofnis ganmavlobaSi ki garkveuli ideolo-gia SeimuSaves, romliTac qveyana unda emarTaT. Cveni rubrikis CarCoSi vec-debiT, rom swored es sakiTxi gavSa-loT da uaryofiT kritikasTan erTad pozitiur ideebzec gavamaxviloT yu-radReba.

vinaidan xelisuflebis politika dafuZnebuli iyo saxelmwifoebrivi institutebis Senebaze, is TavisTa-

elitisturi liberalizmi

saubrebi liberalizmze

saqarTvelos xelisuflebis idea nacionaluri esTetikis zemodan

Secvlaa. es ki, pirvel rigSi, „modernizebuli“ saxelmwifo

institutebis da nacionaluri ideologiis Seqmnas gulisxmobs.

giorgi cxadaia

51liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 54: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

vad gaxda antiliberaluri, radgan aqcenti keTdeboda abstraqtul ide-ebze da ara adamianebze. Seiqmna ga-rkveuli tipis dogmebic, romlebic marTalia, memarjvene liberaluri ideologiebisgan aiRes, magram arsebi-Tad sabWoTa azrovnebis kategoriebiT Seqmnil konstruqciebs warmoadgen-da. magaliTad, aviRoT xelisufle-bis mTavari ekonomikuri politikis _ libertarianizmis da ekonomikuri memarjveneobis ideebi. kaxa benduqiZe, romelic am ideebis mTavari apolo-getia, miiCnevs, rom rac ufro nakle-bad Caereva saxelmwifo bazarSi, miT

ufro metad ganviTardeba ekonomika. aRniSnuli idea mkacrad rigidulia da ara pragmatuli. TiTqos adamiane-bis keTildReobas gansazRvravs Cven-gan damoukidebeli sabazro kanonebi, romelTa muSaobaSi Carevac araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba. Sesabamisad, miviReT xelisuflebis ekonomikuri politika, romelic bolo xanebSi mi-Rebul „Tavisuflebis aqtSi“ gamoixa-ta da saxelmwifos mier bazris muSa-obaSi Carevas maqsimalurad zRudavs. amgvari ekonomikuri politika, Sesa-Zloa, sulac ar iyos pragmatuli im gagebiT, rom Tanamedrove msoflioSi arsebulma tendenciebma swored sa-xelmwifos gazrdili roli moiTxo-vos. iseve, rogorc es moxda amerikaSi obamas arCevis Semdgom. evropis umra-vlesi saxelmwifoebis ekonomikuri politika ki saerTod socialuri saba-zro ekonomikis ideebs efuZneba, rac swored bazris muSaobaSi saxelmwifos Carevas gulisxmobs. CvenTan msgavsi ukiduresi libertarianizmi (liber-tarianizmi aris ideologia, romelic bazris srul Tavisuflebas qadagebs), rac unda gasakviri iyos, postsabWoTa azrovnebis Sedegia, Tu ratom, amaze ufro dawvrilebiT momavalSi visau-brebT.

socialuri gardaqmnebic xelisu-flebisTvis erTgvari proeqtia, ro-melic zemodan unda ganxorcieldes. xelisuflebaSi Tvlidnen da Tvlian, rom isini yvelaze „liberalur“ po-

litikur Zalas warmoadgenen saqar-TveloSi. Tumca es liberaluroba maTTvis ara Tanasworobis da Tavi-suflebis ideebis mxardaWerasa da demokratiuli institutebis gaZlie-rebaSi, aramed garkveuli tipis esTe-tikis dominirebaSi gamoixateba. maTi es esTetika modis xelisuflebasTan asocirebuli arxebidan, mTavrobis piar kampaniebidan da aris „dasavlu-ri“.

sinamdvileSi, aranairi principuli gansxvaveba ar arsebobs, magaliTad, axlandel sazogadoebriv mauwyebelsa da SevardnaZis droindel mauwyebels

Soris. erTaderTi, rac Seicvala aris is, rom garkveul aspeqtebSi esTetiku-rad axlandeli „pirveli arxi“ ufro daxvewilad gamoiyureba. liberaliz-misa da inkluziurobis (moqalaqeTa farTo masebis CarTvisa da sxvadasxva Sexedulebebis gaTvaliswinebis) kuT-xiT bevri araferi Secvlila.

xelisufleba sakuTar „libera-lurobas“ imiT zomavs, Tu ramdenad proevropuli da prodasavluria. es ki erTgvari Sinagani Tvisebebi da pre-ferenciebia _ magaliTad, rogorc is, rom erTi adamiani `led zepelinis“ mosmenas aniWebs upiratesobas da me-ore _ ala pugaCovasi. xelisuflebis-Tvis „ruseTume“ iseTi adamiania, ro-melsac rusuli kultura moswons da Sesabamisad esTetikurad arasrulyo-filia. TiTqos gamoricxulia, rom adamians rusuli kulturis esTetikac moswondes da amave dros liberalur-demokratiul ideebs uWerdes mxars. mokled, aq „liberaluroba“ srulebi-Tac ar gulisxmobs imas, rom sityvis da gamoxatvis Tavisufleba, adamiane-bis sakuTrebis ufleba, mSvidobiani demonstraciebis uflebebi da sxv. daculia, aramed imas, rom „dasavluri ganaTlebis mqone“ magari biWebi (cool guys) unda akontrolebdnen CamorCe-nil, „ruseTume“ xalxs.

xelisuflebis msgavsi elitizmi swored im yvelafris antiTezas war-moadgens, rasac SeiZleba „libera-lizmi“ vuwodoT. magaliTad, mixeil

saakaSvilma ganacxada, rom Cven gvWir-deba „samxedro-patriotuli“ aRzrda, da rom xelisuflebis mizania nato-Si da evrokavSirSi „Sesvla“. TiTqos xal-xi koleqtiurad unda Seicvalos, unda gaverTiandeT da ase SevabijoT diad dasavlur ojaxSi, ise, rogorc komu-nisti liderebi apirebdnen komunizmSi Sebijebas. am ritorikaSi ki ikargeba adamiani (moqalaqe, individi...), swo-red im evropuli liberalizmis mTa-vari sazrunavi, romelic saakaSvils miuwvdomel ocnebad warmoudgenia.

xelisuflebis msgavsi ritorika mxolod ritorikis doneze ar rCeba da

mas realuri gamoZaxilebi aqvs. Sede-gad viRebT arapragmatul, iraciona-lur da, rogorc britaneTis sagareo saqmeTa ministrma, devid milibendma uwoda, TavzexelaRebul (reckless) sa-gareo politikas, samxedro-milita-ristul nacionalizms, SezRudul sa-jaro sivrces da medias, araefeqtur ekonomikur politikas da qveynis ga-daqcevas „biznes garemod“, romelsac „menejerebi“ marTaven.

bolos minda aRvniSno, ra mTava-ri Secdoma dauSves arasamTavrobo da media organizaciebSi gafantulma qarTvelma „liberalebma“, rodesac xelisuflebaSi maTi „TanamebrZolebi“ movidnen. samwuxarod, bevri maTgani swored im „elitisturi nacionalis-turi liberalizmis“ msxverpli gaxda, romelic zemoT davaxasiaTeT. maT daaviwydaT, rom liberaluri azro-vneba, pirvel rigSi, imis kritikasa da mudmiv Semowmebas gulisxmobs, vinc Zalauflebas flobs.

SevecdebiT, rom yvela es zemoCamo-Tvlili Tema TandaTanobiT ganvixi-loT, arsebuli problemebi da Secdo-mebi gavaanalizoT da, rac mTavaria, problemebis iseTi gadaWris gzebzec visaubroT, romlebic, Cveni azriT, ufro demokratiuli da liberaluri iqneba; aseve, Zalian mniSvnelovania im mosazrebebis ganxilva da gaTvaliswi-nebac, romlebsac Tqven _ Jurnalis mkiTxveli „liberalis“ vebgverdze komentarebis saxiT gamoTqvamT.

xelisuflebaSi Tvlidnen da Tvlian, rom yvelaze „liberalur“ politikur Zalas

warmoadgenen. Tumca es liberaluroba maTTvis ara demokratiuli institutebis

gaZlierebaSi, aramed garkveuli tipis esTetikis dominirebaSi gamoixateba.

sazogadoebasaubrebi liberalimze

52 liberali . dekemberi № 14 . 2009

Page 55: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,

radio „nacnobi“ gepatiJebaT

klubSi „nacnobi“

tradiciuli qarTuli samzareulo

cocxali musika

misamarTi: abanos q. N 3

Page 56: VS gv. 20dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8782/1/Liberali_2009_N14.pdf · bTan akavSireben. Tu es asea, gamodis, rom CvenTan yovelwliurad 2 aTasze meti qali ikeTebs aborts im mizeziT,