Vosak

• Životinjski ili biljni sekret (slične fizikalno

kemijske, tehnološke osobine i sastav)

• Više komponentni homogeni produkti (40

do 100oC

• Esteri viših masnih kiselina i viših masnih

alkohola slobodne masne kiseline i alkohole,

ugljikovodike, sterine, boje i aromatične tvari

Nastajanje voska

• Transformirane hipodermalne stanice

hitinskog pokrivača

• U parovima na poslijednja 4 kolutića

• Izvana pokrivene – tzv. voštanim

ogledalcem

• Razvoj započinje 3 dan

• razvijene u radilica 12-18

dana starosti

• voštana ljuska teži oko 1

mg (0,18 do 0,25 mg)

• boja svježe proizvedenog

voska je bijela, kasnije

poprimi žutu boju

• Max 7 kg snažno društvo

godišnje

Čimbenici koji utječu na

proizvodnju voska

• Medonosna paša

• Uzgoj legla

• Prisutnost matice

• Temperatura

• Prisutnost peluda

Sastav pčelinjeg voska

Sastojak Količina g/100g

Monoesteri 35

Diesteri 14

Triesteri 3

Hidroksimonoesteri 4

Hidroksipoliesteri 8

Kiseli esteri 1

Kiseli poliesteri 2

Ukupno esteri 67

Ugljikovodici 14

Slobodne kiseline 12

Alkoholi 1

Ostalo 6

Vrste voskova

• Mineralni voskovi – Parafin

– Cerezin

– Ozokertit

• Biljni voskovi

– Karnauba (lišće palme Copernicia cerifuga)

– Vosak od šećerne trstike

• Životinjski voskovi

– Šelak (štitasta uš Laccifer lacca)

Senzorske i fizikalne odlike

pčelinjeg voska

Parametar Zahtjev

Boja žuta do smeđe žuta

Presjek fino granuliran, nekristaliziran

Miris poput meda

Konzistencija nakon rezanja nije ljepljiv

Točka topljenja 61 – 65 oC

Specifična težina 0,950 - 0,965

Indeks refrakcije (na 75 0C) 1,440-1,445

Fizikalno-kemijske osobine

pčelinjeg voska

Parametar Zahtjev

Kiselinski broj, mgKOH/g 18 - 23

Esterski broj, mg KOH/g 70 - 80

Saponifikacijski broj, mg KOH/g 89 - 100

Peroksidni broj najmanje 8

Proizvodnja voska

• voština od starog saća

• voština od mednih poklopaca

• voština iz građevnjaka

• voština iz otpadaka (voštano trusje s podnica,

zaperci).

Proizvodnja voska

• od skinutih poklopaca svake se tone izvrcanog meda može dobiti od 11 do 14 kg prvoklasnog voska

• od 10 komada izrezanog saća od 1 do 1,5 kg

Topljenje sunčevom enrgijom

Topljenje vodenom parom

Proizvodnja voska visoke

kakvoće • Ne zagrijavati vosak predugo i na previsokim temperaturama

• Ne zagrijavati u posudama od aluminija, cinka ili bakra

• Isprati vosak nakon topljenja u vodenoj kupki s vodom od 70 do 60 oC najmanje 8 sati.

• Ne koristiti saće s fermentiranim medom

• Samo zagrijavanje pod pritiskom (1400 hPa) na 120 oC kroz 30 minuta ubija spore Američke gnjloće

• Zbog pojave vodeno-voštane emulzije, ne koristiti tvrdu vodu

• Koristiti 2 do 3 g oksalne kiseline na kg voska i litru vode za vezivanje kalcija

• Dodati 2 g limunske, oksalne kiseline po kg voska i 1 litru vode - posvijetliti boju voska

• Nakon topljenja ostaviti preko noći u zagrijanoj vodi na temperaturi od 75 do 80 oC

• Hladiti vosak što je moguće sporije i spriječiti svako micanje posude prigodom hlađenja.

Uporaba voska

• glavnina se utroši za proizvodnju satnih osnova

• kozmetici (25-30 %)

• farmaceutici (25-30 %)

• proizvodnji svijeća (20 %)

• za ostale svrhe (10-20 %) – restauraciji slika

– poliranju materijala

– proizvodnji žvakaćih guma

– premazivanje rana nastalih nakon rezidbe

– muzičkim instrumentima