voorblad overheid & verbrede landbouw: fopspeen of reddingsboei gert van der bijl - raad voor...

voorblad

Overheid & Verbrede landbouw: fopspeen of reddingsboei

Gert van der Bijl - Raad voor het Landelijk Gebied

Anders ondernemen in de groene ruimte VAB 9 december 2008

Anders ondernemen in de groene ruimte - VAB - 9 december 2008

“Verbreders hebben in de toekomst een grotere kans dan schaalvergroters”eens / oneens?

‘Bij de huidige afname van zekerheden is verbreding voor de meeste bedrijven een goede manier om risico’s te verminderen’

•eens / oneens?

Overheid en verbrede landbouw: fopspeen of reddingsboei? 1. Inleiding

2. Waar hebben we het eigenlijk over?

3. Omvang en ontwikkelingen verbrede landbouw

4. LNV-beleid: Taskforce Multifunctionele landbouw

5. Publieke diensten (natuur, water, landschap)

6. Slotopmerkingen



2 . Waar hebben we het eigenlijk over?

VerdiepingHet verhogen van de toegevoegde waarde door eigen producten te verwerken en te verkopen (bijv.: verwerken, streekproducten of huisverkoop) VerbredingHet realiseren van andere activiteiten naast de reguliere, landbouwkundige activiteiten (bijv.: zorg, recreatie, educatie, waterberging en energieproductie).


a. Private goederen & diensten:

recreatie, zorg, educatie, loonwerk, stalling, energie

b. Publieke diensten:

natuur, landschap, waterbeheer

2 . Waar hebben we het eigenlijk over?


Twee typen verbreders (onderzoek WUR):1. Rationele verbreders:

richten zich in eerste plaats op landbouwproductie, hebben niet ambitie om verbreding even succesvol als agrarische tak te laten zijn (vooral agrarisch natuurbeheer)

2. Geïnspireerde verbrederskiezen verbreding vanuit eigen visie en strategie (vooral zorg en recreatie)

Agrariër of Partner?



Strategie melkveehouders West Nederland (LEI, 2001)

Groeiers: 30%(groei / schaalvergroting centraal in visie & strategie)

Rationele verbreders: 50%(in eerste plaats landbouwproductie, niet per se groei / verbreding als ‘t daarin past)

Geïnspireerde verbreders: 20%(verbreding centraal in visie & strategie)



Totale omzet: ruim € 500 mln.

(vgl.: omzet primaire landbouw: € 22 mrd.: 2% van omzet)

schattingen lopen zeer uiteen!!

Stijgers:

zorg en natuurbeheer

Dalers:

productbewerking, huisverkoop, recreatie en stalling

3. Omvang en ontwikkelingen



Aantal bedrijven

Omzet

( x € mln.)

Loonwerk 4.980 > 150

Natuur – en landschapsbeheer

10.353 75

Huisverkoop 2.851 62

Product-Bewerking(m.n. zelfkazen)

600 60 (alleen zuivel)

Windmolens 463 56


3. Omvang en ontwikkelingenAantal bedrijven

Omzet ( x € mln.)

Recreatie (dag- + verblijf-)

2.432 40 –60

Zorg 605 42

Streekproducten 600 30

Stalling 3.830 9

Agrarische kinderopvang

25 3


Ontwikkeling Zorglandbouw

2003: 370 bedrijven

2007: 600 bedrijven,

omzet € 40 mln.

Potentie: 1000 – 1500 bedrijven, omzet € 280 mln.


3 Omvang en ontwikkeling

Marktperspectief zorgboerderijen (onderzoek St. Green Valley):

• in 10 jaar van 88 -> 1012 bedrijven

• verschillen: N: werklozen / Z: senioren / W: verslaafden + burn-out

• omzetgroei : 15% / in Noord Holland: 38% (Landzijde) / helft omzet bij 15% bedrijven

• omzet € 50 mln: 0,3% van zorgomzet in NL

• sleutelfactoren: marketing en positionering markt, samenwerking met overheid en zorgpartijen

3 Omvang en ontwikkeling

RECREATIE EN TOERISME

•Omzet toerisme NL € 36 mrd (landbouw: 22 mrd / recreatie bij boer: € 50 mln)

•Nederlanders maken per jaar 1 miljard dagtochten, waarvan 26 mln naar platteland

•In andere Europese landen: agrotoerisme hoogwaardiger en professioneler

•RECRON: overheid moet stoppen met stimuleren agrotoerisme: slecht voor economie


Groeiperspectief bij:

o Recreatie

o Streekproducten

o Agrarische kinderopvang

o Educatie (nog heel klein: omzet € 1mln)

o Natuur- en landschapsbeheer



Nota Kiezen voor Landbouw (2005)

• Verbrede landbouw kan zorgen voor goed contact met samenleving en bijdrage leveren aan leefbaar platteland

• Potentie in sommige delen van het land groot

• Opgaven:

1. Marktontwikkeling

2. Belevingswaarde toevoegen aan product

3. Professionalisering en bundeling aanbod

4. LNV-beleid


o April 2006: Motie Tweede Kamer met vraag om via task force knelpunten bij overheid weg te nemen

o Minister Veerman wilde lead bij private partijen

o Stuurgroep onder voorzitterschap Ronald van der Zijl, oud-directievoorzitter Efteling



Vier doelen:

1. Inspelen op marktvraag

2. Ruimte bieden (o.a. wegnemen belemmeringen)

3. Versterken ondernemerschap

4. Meer en beter toegankelijke kennis

Streven omzetverdubbeling in 4 jaar:

van € 0,6 mrd. naar € 1,2 mrd / jr. (5% omzet landbouw)



o Vooral gericht op ontwikkeling robuuste ketens en netwerkstructuren

o Veel discussie over ketenomkering: ‘individuele creatievelingen’ vs. ‘franchise-gedachte’



5. LNV beleidNetwerk Waardewerken


Houtskoolschets GLB minister Verburg

Directe ondersteuning – op termijn - ombouwen naar:

a. Beloning van instandhouding basiskwaliteit in maatschappelijk waardevolle gebieden (bijv. delen van Nationale Landschappen / Natura 2000)

b. Extra betalingen voor maatschappelijke prestaties en groen-blauwe diensten.

.

5. Publieke diensten


Publieke diensten (natuur, water, landschap)

Enerzijds:

o forse opgaven in sommige gebieden (bijv. rond KRW, Natura 2000)

o alom steun voor vergoeding agrariërs voor publieke diensten / koppelen ondersteuning aan maatschappelijke diensten



Publieke diensten (natuur)

Anderzijds:

o Veel boeren willen stoppen met SAN (lichte weidevogelpakket verdwijnt, papierwinkel)

o Minder belangstelling voor natuurbeheer bij hogere prijzen en verruiming melkquota



Inkomenstoeslagen EU (Pijler 1) € 850 mln / jr

nagenoeg zonder tegenprestatie: boer hoeft er geen kosten voor te maken!

Inkomsten agrariërs uit natuurbeheer € 60 mln / jr.

Pijler 2 (totaal) € 70 mln / jr.

Catalogus Groenblauwe Diensten ?



Voorbeelden:

- gemeente Hardenberg en provincie Overijssel trekken € 200.000 uit voor behoud bomen en houtwallen door 11 boeren (augustus 2008)

- gemeente Midden Delfland heeft Groenfonds in het leven geroepen voor openhouden groene ruimte met budget van € 400.000 / jr



www.catalogusgroenblauwediensten.nl

De Catalogus groenblauwe diensten is een overzicht van vergoedingen die overheden in Nederland mogen geven aan grondeigenaren die een

groenblauwe dienst leveren. Deze diensten kunnen gaan over natuur en landschap, cultuurhistorie, recreatie of waterbeheer.



1. Verbreding: kansen maar geen gouden bergen. Totale omzet nu 2%, toekomst: 5%?

2. Perspectief vooral bij zorg, recreatie, streekproducten en wellicht natuur & landschap.

3. Veel te verbeteren en vooral te professionaliseren (bijv. ketenontwikkeling)

4. Voor sommigen bedrijven en in sommige gebieden kan verbreding van groot belang zijn. Maar ook bij forse groei blijft (macro-)economische betekenis beperkt.

6. SLOT


5. Overheid ondersteunt verbreding, maar heeft geen voorkeur. Groei verbrede landbouw is geen doel van de overheid, maar van ondernemers.

6. Dat ligt anders bij collectieve goederen: natuur, water, landschap. Overheid als klant.

6. SLOT


FOPSPEEN of REDDINGSBOEI?

Hebben verbreders betere toekomstkansen dan schaalvergroters?

Voor sommigen reddingsboei, mits..

6. SLOT

voorblad overheid & verbrede landbouw: fopspeen of reddingsboei gert van der bijl - raad voor...

Documents