1. Decentralisatie van begeleiding

2. InleidingBeste collegas van de gemeente X,Zoals u weet is het over een jaar al zo ver, de functie begeleiding zal worden gedecentraliseerd van AWBZ naar de Wmo. 2011 ishet jaar geweest waarin gemeenten zich hierop hebben voorbereid. Vanaf 2013 zullen de eerste clinten bij gemeentenaankloppen met hun ondersteuningsvraag. Passend binnen uw budget en in afstemming met de vele leveranciers zal deze vraagbeantwoord moeten worden.In opdracht van uw gemeente heeft het WMO kantoor een analyse gemaakt over de beschikbare data van CIZ, Zorgkantoor enCAK. Het resultaat van deze opdracht, waarbij ook beleid en workshops behoren, ligt voor u. Eerst wordt de huidige situatie in deAWBZ nog toegelicht, om vanuit hier duidelijk de diverse veranderingen weer te geven. Verder betreft dit het eerste rapport meteen impact-analyse van de situatie in uw gemeente. Hierin leggen we de nadruk op de tot nu toe beschikbare data voor uwgemeente (budget, aantal clinten, voorzieningenaanbod en zorgaanbieders), om een zo goed mogelijk beeld van de huidigestand van zaken te scheppen. Mede met behulp van deze analyse, kan de gemeente het Wmo-beleid in de toekomst vormgeven.Wij hopen dat dit voor u gemeente een stap mag zijn bij het behouden van de regie in de uitvoering van de Wmo.Met vriendelijke groet,Het WMO kantoor2 3. InhoudsopgaveBegeleiding vanuit de AWBZDecentralisatie van begeleiding naar de WmoData-analyse toekomstige situatie 3 4. Begeleiding vanuit de AWBZ 4 5. De huidige wijze van indicatiestelling in de AWBZ gaat voornamelijk uit vande beperking en zorgbehoefte van de clintSociale omgevingBestaandeVoorzieningenGebruikelijke zorgNettoClint met Mantelzorg vastgestelde Indicatie Zorginkoop Zorglevering Declaratie- ZiekteWettelijke (vrijwillig)(AWBZ)- Beperkingvoorliggendezorgbehoefte 1. CIZ en BJZ 2. Zorgkantoor 3. Zorgaanbieder 4. CAK- participatie-voorzieningen (Zvw) problemenAlgemeengebruikelijkevoorzieningen5Bron: CIZ indicatiewijzer. Versie 4.1, april 2011. 6. De huidige wijze van indicatiestelling in de AWBZ gaat voornamelijk uit van de beperking en zorgbehoefte van de clintDe Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is in Nederland een 2. Zorgkantorenverplichte, collectieve ziektekostenverzekering voor niet-individueelNadat de indicatie is gesteld wordt de zorg geregeld via Zorgkantoren.verzekerbare ziektekostenrisicos. Op grond van de AWBZ is iedereVoor is dit een X Zorgkantoor. Het ZorgkantoorNederlander verzekerd tegen de kosten van onverzekerbare medischegaat op zoek naar een geschikte zorgaanbieder die aan de zorgvraag vanrisicos en langdurige zorg (na 366 dagen).de clint kan voldoen. Nederland is verdeeld in 32 Zorgkantoorregios, waarbij de zorgverzekeraar met de meeste verzekerden in een regio de rolTot 2003 zijn veel aanvullende regels gemaakt om de AWBZ aan te passen van Zorgkantoor heeft. Naast zorgtoewijzing zijn Zorgkantoren ookaan veranderende maatschappelijke trends. Daardoor werd de verantwoordelijk voor zorginkoop bij aanbieders in de regio, waarbij aanregelgeving te complex. Vanaf 2003 is een serie wijzigingen doorgevoerd: de hand van geldende regels specifieke afspraken worden gemaakt metzo werden onder andere de aanspraken benoemd in termen van functiesbetrekking tot volume, prijs en kwaliteit.in plaats van voorzieningen en mogen zorgorganisaties extramuraalHet Zorgkantoor heeft tevens een handhavende functie om te zorgen datAWBZ-breed zorg aanbieden. Daarna is per 2007 de huishoudelijkezorgaanbieders tijdig de juiste informatie aanleveren aan het CAK.verzorging overgegaan in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).Het kabinet wil nu nog een aantal wijzigingen in de AWBZ gaan3. Zorgaanbiedersaanbrengen door mogelijk de toegang tot de AWBZ voor zwakbegaafden De zorgaanbieder levert de met het Zorgkantoor in overeenstemming(met een IQ tussen de 70 en 85) te beperken en de voorwaarden van hetbepaalde (combinatie van) zorg aan de clint. De verschillende soortenpersoonsgebonden budget te wijzigen. AWBZ-zorg zijn: -Persoonlijke verzorging- Verblijf in een instelling1. CIZ/Bureau Jeugdzorg-Verpleging - Kortdurend verblijfDe individuele zorgaanvraag van de AWBZ start met een indicatie van het-Begeleiding- BehandelingCentrum indicatiestelling zorg (CIZ) of van Bureau Jeugdzorg (BJZ). Hieruitvloeit een indicatiebesluit voort, waarbij is gekeken naar mogelijkheden Het werkelijk aantal ontvangen uren zorg wordt vervolgens doorgegevenvoor gebruikelijke zorg en mantelzorg. Indien een clint recht heeft opaan het CAK.AWBZ zorg, ontvangt deze een indicatiebesluit met hierin de soorten zorgen de leveringsvorm (ZiN of Pgb). Ook staat hierin de begin en 4. CAKeinddatum, aantal uren (in klassen) en wel/geen vervoer vermeld. DezeHet Centraal Administratie Kantoor (CAK) declareert de eigen bijdragetotale bandbreedte van zorg kan afwijken van de daadwerkelijke afname. gerelateerd aan het aantal ontvangen uren zorg aan de clint. Deze bijdrage is gebaseerd op basis van het werkelijk aantal ontvangen uren zorg. Niet op alle AWBZ-zorg wordt een eigen bijdrage geheven, maar wel op alle vormen van AWBZ-begeleiding.Bron: Transitiebureau, begeleiding in beeld. Toelichting beleidsinformatie extramurale begeleiding. Oktober 20116Rijksoverheid: Uitvoeringsverslag en financile verantwoording over de uitvoering AWBZ 2011. Nederlandse Zorgautoriteit, augustus 2011 7. In Nederland zijn ruim 206.000 clinten, onderverdeeld in clintgroepen, die diverse vormen van begeleiding AWBZ ontvangen Indicatie voor begeleidingPsychiatrisch 18+71.210 Verstandelijke handicap 18+ 37.325Verstandelijke handicap 0-17 jaar 26.170Clintgroep Somatisch 65+23.910 Lichamelijke handicap 18.345 CIZ: 80%Psychogeriatrisch 65+14.180 Somatisch 0-64 jaar 9.760 Totaal 206.015 clintenZintuiglijke handicap 5.1100 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000 Aantal clinten BegeleidingsvormAantal indicaties Gemiddelde duur Individuele begeleiding 152.515 4,4 uur per weekJeugdzorg: 20%*Groepsbegeleiding 101.450 4,8 dagdelen per week Kortdurend Verblijf 21.1801,2 etmalen per week * Cijfers Bureau jeugdzorg nog niet vrijgegeven7 Bron: CIZ basisrapportage AWBZ, Nederland. Peildatum: 1 juli 2011. 8. In Nederland zijn ruim 206.000 clinten, onderverdeeld in clintgroepen, die diverse vormen van begeleiding AWBZ ontvangen In de database van het CIZ staan alle AWBZ-indicaties opgeslagen die door - Een psychogeriatrische aandoening of beperking het CIZ zijn afgegeven. Ook Bureau Jeugdzorg (BJZ) geeft indicaties af voor Er is sprake van een ziekte, niet-aangeboren aandoening of functiestoornis AWBZ-zorg. Zij indiceren kinderen jonger dan 18 jaar, met alln eenin of van de hersenen. Deze aandoeningen gaan vaak gepaard met psychiatrische (PSY) aandoening. De indicatie kan uiterlijk tot hun 23ste aantasting van denkvermogen, gevoelsleven en herinneringscapaciteit. gelden. Het aantal clinten met aanspraak op AWBZ-zorg in een gemeenteVoorbeeld: dementie hoeft niet overeen te komen met het aantal clinten dat daadwerkelijk - Een psychiatrische aandoening of beperking zorg consumeert. Een clint kan een indicatie hebben zonder die teEen stoornis door een of meer symptomen veroorzaakt door in de psyche verzilveren bij een zorgaanbieder. Daarnaast kan een verschil optreden alsgelegen factoren. Bij de classificatie worden vaak vastgestelde criteria clinten in een andere gemeente dan waar zij wonen, hun zorggehanteerd (DSM-IV )die uitgaan van een (groep van) symptomen. consumeren. Voorbeeld: Borderline en Anorexia - Een verstandelijke handicap VoorkeursleveringsvormIemand scoort met het denkvermogen (cognitief) lager dan gemiddeld bij Bij het aanvragen van AWBZ-zorg kiest de clint welke leveringsvorm zijneen algemene intelligentietest (in Nederland geldt voor AWBZ-zorg een voorkeur heeft: Persoonsgebonden budget (Pgb) of Zorg in Natura (ZiN). In IQ-grens van 85). Er is sprake van blijvende beperkingen op het gebied van een indicatiebesluit dat meerdere functies omvat, kan voor iedere functie de sociale redzaamheid. een leveringsvorm gekozen worden. De leveringsvorm wordt in Voorbeeld: Syndroom van down afstemming met het Zorgkantoor bepaald en kan afwijken van de - Een lichamelijke handicap leveringsvorm van voorkeur. Een fysieke aandoening waarbij sprake is van beperkingen als gevolg van stoornissen van het zenuwstelsel en het bewegingsapparaat, waarbij geen functionele verbetering mogelijk is. Grondslagen Voorbeeld: niet-aangeboren hersenletsel, handicaps van het spierstelsel en Om in aanmerking te komen voor AWBZ-zorg moet er een medische reden beenderstelsel (dwarslaesie en verlamming). (grondslag) aanwezig zijn waardoor iemand bepaalde activiteiten niet- Een zintuiglijke handicap zelfstandig kan verrichten maar hierbij hulp nodig heeft. De volgende Het kan gaan om een beperkt gezichtsvermogen (visueel) of gehoor grondslagen kunnen recht geven op AWBZ-zorg:(auditief) of een communicatieve handicap. - Een somatische aandoening of beperkingVoorbeeld: visuele handicaps (blindheid, slechtziendheid en oogziekte) en Een lichamelijke ziekte die een blijvende beperking geeft, niet veroorzaakt auditieve handicaps (doofheid en andere stoornissen in het gehoor). door een stoornis van het zenuwstelsel of bewegingsapparaat. Voorbeeld: Artrose Bron: CIZ basisrapportage AWBZ, Nederland. Peildatum: 1 juli 2011. 8Grondslagen AWBZ, College voor zorgverzekeringen. 22 augustus 2011 9. Decentralisatie van begeleiding naar de Wmo9 10. De Wmo is lokaal georganiseerd op basis van gemeentelijk beleid en gaat uitvan het compensatiebeginsel Wmo Invulling van ondersteuningsbehoefte burger middels compensatieplicht binnen kaders van lokale Wmo beleid Gemeente 1. Informatievoorziening2. Indicatiestelling3. Indicatiebesluit4. Levering Gemeente verstrektWaarbij eerst wordt In de vorm van een Soort en informatie aan burgersgekeken naar eigenarrangement wordtomvang van (Wmo loket, via media kracht, sociaal netwerk soort en omvangondersteuning, zoals krant, folders, en algemene van ondersteuningmiddels Zorg in internet etc.)voorzieningen vastgesteldNatura of Pgb Doel WmoDe Wmo moet er voor zorgen dat burgers zolang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonenen mee kunnen doen in de samenleving. DaarbijEigenkrachtdienen ze zoveel mogelijk een beroep te doenop hun sociale netwerk en zo min mogelijk op Sociaal netwerk(duurdere) individuele voorzieningen. Algemene voorzieningenindividuele voorzieningen10Bron: VNG en Zorgverzekeraars Nederland: mini-toolkit samen werken aan decentralisatie van begeleiding, maart 2011 11. De Wmo is lokaal georganiseerd op basis van gemeentelijk beleid en gaat uit van het compensatiebeginselPer 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van Een belangrijke vernieuwing die de invoering van de Wmo met zichkracht. Het maatschappelijk doel van de Wmo is meedoen. De gemeente meebracht is de compensatieplicht. De wet bepaalt wel dat gemeentenkent de eigen inwoners en hun behoeften beter dan de landelijke hun inwoners moeten ondersteunen op een aantal omschrevenoverheid, daarom is de Wmo een taak van de gemeente. De wet beoogtdomeinen, maar bepaalt niet hoe die ondersteuning er uit moet zien. Deniet alleen participatie van kwetsbare groepen, maar vooral ook deWmo verschilt hierin van bijvoorbeeld de AWBZ, waarin de mogelijkeparticipatie van de gezonden en de sterken: steun door vrienden, familie, voorzieningen wel omschreven en ingekaderd zijn. Dit biedt gemeentenbekenden. Wanneer dit niet tot de mogelijkheden behoort, is erveel ruimte om Wmo-beleid te maken dat het beste past bij de specifiekeondersteuning vanuit de gemeente geboden. lokale context. Artikel 4 van de Wmo introduceert de term compensatie:- De Wmo regelt dat mensen die hulp nodig hebben in het dagelijks leven ondersteuning krijgen van hun gemeente. Ondersteuning komt Ter compensatie van de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel in de vorm van voorzieningen als Hulp bij het Huishouden, een rolstoel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 4,5 en 6 ondervindt in zijn zelfredzaamheid of woningaanpassing. en zijn maatschappelijke participatie, treft het college van burgemeesteren wethouders voorzieningen op het gebied van maatschappelijke- De Wmo ondersteunt mensen, zoals vrijwilligers en mantelzorgers, dieondersteuning die hem in staat stellen: zich inzetten voor hun medemens of buurt.- De Wmo stimuleert activiteiten die de onderlinge betrokkenheid in a. Een huishouden te voeren; buurten en wijken vergroten.b. Zich te verplaatsen in en om de woning;- De Wmo biedt ondersteuning om te voorkomen dat mensen laterc. Zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel; zwaardere vormen van hulp nodig hebben. Het gaat bijvoorbeeld om opvoedingsondersteuning en activiteiten tegen eenzaamheid. d. Medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan.Bij het bepalen van de voorzieningen houdt het college van burgemeesteren wethouders rekening met de persoonskenmerken en behoeften van deaanvrager van de voorzieningen, alsmede met de capaciteit van deaanvrager om uit een oogpunt van kosten zelf in maatregelen te voorzien.11Bron: VNG en Zorgverzekeraars Nederland: mini-toolkit samen werken aan decentralisatie van begeleiding, maart 2011 12. Vanaf 2014 verliezen alle clinten hun recht op AWBZ-begeleiding en hebben mogelijk aanspraak op Wmo-compensatie AWBZ begeleidingWmo Zware beperking Zware beperking Matige beperkingMatige beperking WmoLichte beperking Lichte beperkingPakketmaatregel2009201220132014 alle nieuwe en herindicaties begeleiding door gemeente alle indicaties door gemeente (alle clinten begeleiding naar Wmo) 12 13. Vanaf 2014 verliezen alle clinten hun recht op AWBZ-begeleiding en hebben mogelijk aanspraak op Wmo-compensatieHet overheidsbeleid is er op gericht om de AWBZ alleen nog te gebruiken Decentralisatieom zorg en ondersteuning te bieden aan burgers met langdurige In navolging op de pakketmaatregel staat in het regeerakkoord vrijheid enbeperkingen. De eerste stap hierin was de pakketmaatregel van 1-1-2009. verantwoordelijkheid het voornemen om de functie begeleiding enDeze maatregel hield in dat de criteria voor de functie begeleiding werdendagbesteding volledig uit de AWBZ te decentraliseren naar de Wmo vanafaangescherpt; clinten met een lichte beperking verloren hun aanspraak2014. Concreet betekent dit dat de functie begeleiding wordt geschraptop zorg. Ook werd de begeleiding in omvang en beschikbare uren beperkt. uit de AWBZ en de met extramurale AWBZ-begeleiding te bereikenresultaten worden ondergebracht onder de compensatieplicht van dePakketmaatregel Wmo. De rechten van clinten gaan niet over en gemeenten krijgen eenAls gevolg van de pakketmaatregel in 2009 zagen ongeveer 70.000 resultaatverplichting. De formulering van die resultaatverplichting zal inmensen hun aanspraak op begeleiding vervallen of verminderen. Omdat het wetgevingstraject plaatsvinden.men verwachtte en hoopte dat een groter beroep zou worden gedaan opdoor gemeente gefinancierde (Wmo-) voorzieningen, kregen gemeenteneen gedeeltelijke tegemoetkoming van 127 miljoen. Dit bedrag wasDe decentralisatie van de AWBZ-functie begeleiding is een ontwikkelingbeduidend lager dan de daarvr, voor begeleiding, gereserveerdenaar een steeds grotere verantwoordelijkheid van gemeenten wat betreftmiddelen: met de pakketmaatregel werd een bezuiniging van 800 participatie. Het gaat om niet-medische functies en het betreft activiteitenmiljoen beoogd. die gericht zijn op zaken als zelfredzaamheid en participatie. Daarmeewordt voor gemeenten de eigen visie op de uitvoering van de Wmo eenAWBZ en Wmo belangrijk ijkpunt voor de aanpak van de nieuwe taken. De betrokkenMensen die hun recht op AWBZ-zorg verliezen kunnen op grond van Wmo zorgaanbieders zullen zich meer moeten gaan richten op de gemeentelijkeondersteuning aanvragen bij gemeente (bijvoorbeeld op basis van context.onderwijs of jeugdzorg), wanneer ze niet zelf of via hun eigen netwerk inondersteuning kunnen voorzien. Door overlap met betrekking totIn 2014 dient de decentralisatie van begeleiding gereed te zijn. 2013 is hetbegeleiding wordt een deel van de Wmo afgewenteld op de AWBZ. Beide overgangsjaar, waarbij nieuwe begeleidingsclinten onder debieden vormen van ondersteuning/begeleiding. Daarbij zijn deverantwoordelijkheid van de Wmo komen.functiegerichte aanspraken in de AWBZ ruim omschreven en biedt deAWBZ de mogelijkheid om zelf zorg in te kopen via Pgb. Gevolg daarvan isdat de AWBZ een soort vangnet wordt voor zorg die vanuit aanpalendeterreinen niet geleverd wordt. Hierdoor treedt het gevaar van afwentelingvan kosten op AWBZ op. Dit wordt versterkt doordat de AWBZ eenvoorliggende voorziening is op de Wmo.Bron: VNG en Zorgverzekeraars Nederland: mini-toolkit samen werken aan decentralisatie van begeleiding, maart 2011 13VVD-CDA: vrijheid en verantwoordelijkheid. Concept regeerakkoord, 30 september 2010 14. De decentralisatie van begeleiding is extra complex door alle overige wijzigingen die plaats zullen vinden Een AWBZ-Pgb alleen bij een indicatie voor verblijf in een zorginstellingRijk en VNG zullen onderzoeken of het PGB geenonredelijke beperking oplevert voor doelmatigheid en AWBZ-Pgb via subsidie-Wettelijke verankering AWBZ-Pgb. Alleen nog Pgb bijdoeltreffendheid in de Wmo. Het ligt in de rede om deregeling: vrije keuze clint een indicatie voor verblijf in een zorginstellingvoorgenomen voorwaarden ten aanzien van het Pgbvan de AWBZ wettelijk door te vertalen naar de Wmo.Uitvoering AWBZ door zorgverzekeraars vanaf 2013 Met de overgang van uitvoering AWBZ door zorgverzekeraars, zal de zorgverzekeraar in principe alleen nog informatie kunnen verstrekken aanAWBZ door Zorgkantoor Uitvoering AWBZ door zorgverzekeraar gemeenten over de eigen verzekerden en niet, zoals het Zorgkantoor nu kan, over de hele regio. Begeleiding als onderdeel van in totaal meer dan 8 miljard aan taken Decentralisatie AWBZ Budget 2,7 miljard -/- 5% (140 mln)2013 overgangsclinten 2014 geheel 2013 overgangsclinten 2014 geheel Jeugdzorg Budget 3 miljard -/- 10% (300 mln)Start in 2012 en loopt tot 2015Start in 2012 en loopt tot 2015 Wet werken naar vermogen Budget 2,5 miljard-/- 48% (1,2 mrd)* Integratie moet in 2015 plaats vindenIntegratie moet in 2015 plaats vindenCZ Zorgkantoren * en bezuiniging van 650 mln. op WSW (is al taak van gemeente)Bron: VNG en Zorgverzekeraars Nederland: mini-toolkit samen werken aan decentralisatie van begeleiding, maart 201114Rijksoverheid: Uitvoering AWBZ door zorgverzekeraars. Persbericht 9-9-2011 op www.rijksoverheid.nl 15. De decentralisatie van begeleiding is extra complex door alle overige wijzigingen die plaats zullen vindenOp dit moment voeren Zorgkantoren de AWBZ uit. Per 1 januari 2013 januari 2013 de WWNV in plaats van de Wet investeren in jongeren (WIJ),nemen de zorgverzekeraars de taken van de Zorgkantoren over. De de Wet Sociale werkvoorziening (WSW) of de Werk enuitvoering van de AWBZ door zorgverzekeraars heeft voordelen: arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong). De WWNV is-De verzekeraar wordt voor de clint ht aanspreekpunt voor deechter nog in voorbereiding. zorg. Er is dus sprake van nog maar n loket voor de clint.Gemeenten krijgen vanaf 2013 meer vrijheid om mensen te laten-Clinten krijgen meer invloed omdat verzekeraars rechtstreeksinstromen op de arbeidsmarkt via re-integratie. Hiervoor krijgen ze 1 aanspreekbaar zijn en ze jaarlijks van verzekeraar kunnen wisselen.budget. Voorop staat dat mensen eerst zelf verantwoordelijk zijn om werk-Naar verwachting kunnen zorgverzekeraars bij de zorginkoop een te vinden. De gemeenten biedt ondersteuning aan iedereen die het echt betere zorginhoudelijke samenhang tussen de cure (Zvw) en de nodig heeft en met ondersteuning wel kans maken op de arbeidsmarkt. care (AWBZ) realiseren. Dit is van belang voor clinten die zowel Zvw- als AWBZ-zorg nodig hebben, bv. ouderen en chronisch zieken.Overige wijzigingenDe uitvoering van de AWBZ door de zorgverzekeraars past bij de omslag - IQ-maatregel: Het kabinet onderzoekt hoe vanaf 1 januari 2013 dedie het kabinet wil maken: naar een meer clintgerichte zorg met eentoegang tot de AWBZ kan worden beperkt voor mensen met een IQgoede prijs-kwaliteitverhouding.tussen de 70 en 85 (zwakbegaafden). Wederom is het idee dat dezorg dichterbij en meer vanuit het eigen netwerk moet wordengeorganiseerd. Met dergelijke steun kan een deel van deze groepJeugdzorg zonder begeleiding deel nemen aan de maatschappij.Uiterlijk per 1 januari 2016 worden alle voorzieningen voor jeugdzorg die PGB-maatregel: Per 1 januari 2012 kunnen alleen mensen met eennu nog onder de AWBZ vallen, gedecentraliseerd naar de Wmo. Zo krijgenverblijfsindicatie nog aanspraak maken op een PGB. Bestaandejeugdigen en hun begeleiders 1 aanspreekpunt. De gemeenten staanclinten met een PGB op basis van een AWBZ-indicatie voor zorgdichter bij de clint en kunnen dus meer maatwerk leveren. De gegevenszonder verblijf kunnen tot uiterlijk 1 januari 2014 hun PGBmet doelgroepen en omvang zijn reeds nog niet vrijgegeven. Wel is in de behouden. Nieuwe clinten met een indicatie zorg zonder verblijfdecembercirculaire gemeentefonds 2011 is te lezen dat gemeente X in kunnen bij hoge uitzondering in aanmerking komen voor de2012 30.000 invoeringskosten voor Jeugdzorg zal ontvangen.Vergoedingsregeling persoonlijke zorg (VPZ). Dit kan alleen als zijeen intensieve en complexe zorgvraag hebben waarvoor hetWet werken naar vermogenzorgkantoor geen passende zorg kan regelen.Om te stimuleren dat zo veel mogelijk mensen door werk in hun eigenonderhoud voorzien, is een nieuwe wet ontworpen: de Wet werken naarvermogen (WWNV). Voor wie (gedeeltelijk) kan werken, geldt per 1Bron: VNG en Zorgverzekeraars Nederland: mini-toolkit samen werken aan decentralisatie van begeleiding, maart 2011Rijksoverheid: Uitvoering AWBZ door zorgverzekeraars. Persbericht 9-9-2011 op www.rijksoverheid.nl15Rijksoverheid: Wet werken naar vermogen en decentralisatie jeugdzorg. www.rijksoverheid.nl 16. Decentralisatie gecombineerd met bezuinigingen heeft een forse impact opgemeenten en dwingt tot aanpassingen van beleid Gemeentelijke Landelijke2,8 compensatie- aanspraak5% doelmatigheids-plicht 2,5korting (140 miljoen). Huidige AWBZ clintenBudget (in mrd. )2206.000 1,5600.000Aantal1396.000 leveranciers 0,50 Decentralisatie van een Grote financile impact enToename aantal complexe en diverse groep bezuiniging zorgleveranciers Decentralisatie per 2013 heeftHet AWBZ budget voorClinten met een meer betrekking op ruim 200.000begeleiding bedraagt 2,8diverse zorg behoefte complexe en diverse clintenmiljard en gaat bij decentralisatie zorgen voor meerdere gepaard met een bezuiniging:(meerdere) leveranciers/ 1 op 1 doorzetten van huidige ketenpartners. begeleiding AWBZ niet mogelijkBron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, septembercirculaire gemeentefonds 201116CIZ basisrapportage AWBZ, Nederland. Peildatum: 1 juli 2011 17. Decentralisatie van de begeleiding gecombineerd met bezuinigingen heeft forse impact op gemeenten en dwingt totaanpassingen beleidDe rapportage van het CIZ (juli 2011) geeft aan dat 206.015 mensen De decentralisatie van begeleiding brengt derhalve nieuwe vraagstukkenworden geholpen met extramurale begeleiding. Het gaat om mensen metmet betrekking tot toegang/indicatiestelling, nieuwe inkoop en nieuweeen verstandelijke en/of lichamelijke of zintuiglijke handicap, mensen met samenwerkingspartners met zich mee. Een belangrijk gegeven is dat heteen psychiatrische stoornis en ouderen met problematiek met eenhier niet gaat om overheveling maar om decentralisatie van begeleiding.psychogeriatrische grondslag (bijvoorbeeld dementie).Er worden functies geschrapt uit de AWBZ en gelijktijdig wordt er een nieuwe taak in de Wmo gecreerd. Er moet worden voorkomen datHet huidige budget voor de functie begeleiding bedraagt 2,8 miljard. Deklanten en indicaties worden gekopieerd vanuit de AWBZ, wat gedeeltelijkdecentralisatie van begeleiding gaat gepaard met een bezuiniging van 5 met Hulp bij het Huishouden is gebeurd bij de invoering van de Wmoprocent, oftewel 140 miljoen. De groei wordt onvoldoende aangezien hier juist de mogelijkheid liggen voor een uitvoering op maat.gecompenseerd waardoor werkelijke bezuiniging 10-15% is.Het budget voor de functie begeleiding wordt niet geoormerkt. De Wmo iseen wet die gemeenten veel beleidsvrijheid geeft bij het bereiken vanprestaties. Hierdoor worden gemeenten in staat gesteld om op lokaalniveau maatwerk te leveren en de begeleiding dichtbij de burger teorganiseren. Gemeenten staan daarbij voor de uitdaging de begeleidingvoor deze nieuwe, omvangrijke en diverse groep van clinten zo optimaalmogelijk te regelen met een goede balans tussen kwaliteit, keuzevrijheid,toegankelijkheid n kosten.Gemeenten kunnen de begeleiding anders vormgeven en doelmatiguitvoeren door de interne werkprocessen efficint in te richten. Daarnaastheeft de gemeente de mogelijkheid de indicatiestelling goed te regelen ensynergie te bereiken. Dit in aansluiting met de overige bestaande lokalevoorzieningen en gemeentelijke domeinen, zoals bijvoorbeeld hetwoonbeleid en de re-integratie.Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, septembercirculaire gemeentefonds 201117 CIZ basisrapportage AWBZ, Nederland. Peildatum: 1 juli 2011 18. De basis van het hele invoeringsproces van begeleiding in de Wmo, wordtgelegd door een gedegen inventarisatie en analyse Inventarisatie Visie en keuzesVerwerking aanpakImplementatie en analyseen keuzes 1. Inventarisatie1. Visie en aanpak 1. Verwerking van1. Communicatie met burgers en 2. Relatie huidige begeleidinggeformuleerde aanpak clinten over veranderingen in Wmoformuleren in conceptverordeningaansluiting landelijke campagne 3. Samenhang andere2. Uitwerken van keuzesen beleidsregels 2. Organiseren van toegang decentralisaties o.a. op het gebied van 2. Schrijven en publicatie en vraagverheldering 4. Krachtenveldanalyse regie, fasering en van bestek 3. Inrichten administratieve 5. Samenwerken met uitvoering 3. Start offertetrajectorganisatie en werkprocessen andere gemeenten 4. Regelen eigen bijdrage 6. Voorbereiding 5. PGB besluitvorming 6. Opstellen beleidsregels7. Inkoop en aanbesteding8. Publicatie definitieveverordening1 okt. 2011 1 jan. 2012 1 mei 20121 aug. 2012 1 jan. 2013 18Bron: TransitieBureau Begeleiding in de Wmo: Decentralisatie begeleiding naar de Wmo, plan van aanpak. Oktober 2011 19. De basis van het hele invoeringsproces van begeleiding in de Wmo, wordt gelegd door een gedegen inventarisatie en analyse Gemeenten moeten vanaf 2013 adequate ondersteuning bieden aan hen die dat nodig hebben. De gemeente doet dat niet alleen. Zij organiseert die ondersteuning in samenspraak met zorg- en welzijnsaanbieders, burgers, clintorganisaties en vrijwilligers en mantelzorgers. Instrumenten die hiervoor zijn aangereikt door de overheid zijn Welzijn Nieuwe Stijl en De Kanteling. Gezien het feit dat gemeenten vanaf 1 januari 2013 verantwoordelijk zijn voor mensen die voor het eerst of opnieuw een beroep doen op begeleiding, zullen gemeenten voorbereidingen moeten treffen. Dit betekent in het huidige traject dat in 2012 de levering van zorg voor begeleiding ingekocht of aanbesteed dient te worden terwijl tegelijkertijd de werkprocessen van indicatiestelling tot verantwoording dienen te worden ingericht. Ook zijn gemeenten verantwoordelijk om voor 1 januari 2012 een actualisatie van het Wmo beleidsplan aan te leveren, waarin de visie, de doelen en de consequenties van de decentralisatie van extramurale begeleiding zijn verwerkt. Door een gedegen inventarisatie en analyse krijgen gemeenten te weten: - Hoeveel clinten hebben begeleiding in de gemeente, van welke groep? - Welke aanbieders zijn gecontracteerd en welke te contracteren? - Welke lokaal en welke niet-lokaal? - Welke mogelijkheden ziet gemeente voor inrichting van deze begeleiding op gemeentelijk niveau?19Bron: TransitieBureau Begeleiding in de Wmo: Decentralisatie begeleiding naar de Wmo, plan van aanpak. Oktober 2011 20. Gemeenten worden deels gecompenseerd voor de transitie- enuitvoeringskosten, tekorten moeten worden gedekt met begeleidingsbudget TransitiekostenUitvoeringskosten AWBZ-begeleidingsbudget TransitiebudgetSchatting structureel Schatting AWBZ begeleidings-uitvoeringsbudget budget 2012: 47,6 miljoen 2013: 55 miljoen2014: 2,8 miljard Nederland2013: 32 miljoen 2014: 55 miljoen 2015: 2,8 miljard 2012: 144.000 2013: 166.0002014: 8.210.000 gemeente X 2013: 96.0002014: 166.0002015: 8.210.000 Min. VWS,2012: 50 miljoen zorg- aanbieders,25% van het budget wordt verdeeld Budget is voor jeugd en begeleiding Gebaseerd op data uit de CIZ patinten- onder gemeenten; 75% wordtsamen n VWS voert een onderzoek uitbasisrapportage 2011. Deze gaat uit van: organisaties verdeeld op basis van inwoneraantal naar de vrijvallende uitvoeringskostenTotaal aantal clinten extramuraal met (Septembercirculaire 2011).in de AWBZ. Staat nog niet vast.begeleiding in NL: 206.315gemeente X clinten extramuraal metbegeleiding: 665Bron: * Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, septembercirculaire gemeentefonds 201120Bestuursakkoord 2011 2015, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, interprovinciaal overleg, unie van waterschappen en rijk. 21. Gemeenten worden deels gecompenseerd voor de transitie- en uitvoeringskosten, tekorten moeten worden gedekt metbegeleidingsbudget AWBZ begeleidings-budget - Het kabinet stelt in 2012 een bedrag van 47,6 miljoen De met begeleiding te bereiken resultaten worden onder het aan teinvoeringskosten beschikbaar. passen compensatiebeginsel van de Wmo gebracht. De beleidsvrijheid die - In 2013 komt een bedrag van 32 miljoen beschikbaar via de dit met zich meebrengt stelt gemeenten in staat besparingen te algemene uitkering realiseren.De middelen worden verdeeld via een vast bedrag (25%) en via eenbedrag per inwoner (75%). Voor gemeente X met 55.000inwoners Het in 2013 (naar rato) en 2014 over te hevelen bedrag staat nog nietbetekent dit: vast. De volgende rekenregel wordt hiervoor gebruikt: Macro NL (In mln. ) gemeente X (in )* De basis voor het over te hevelen bedrag in 2013 (naar rato) en 2014 zijn2012: Transitiekosten47,6 144.000 de gerealiseerde uitgaven in 2010 voor extramurale dagbesteding, 2013: Transitiekosten 32 96.900 begeleiding en bijbehorend vervoer, inclusief de begeleiding voor jeugd. De kosten voor mensen op de wachtlijst PGB die alsnog een PGB toegewezenIndien gemeenten hogere kosten maken dan het Rijk voor het uitvoeren krijgen worden hierbij opgeteld. Dat geldt ook voor de middelen voor devan de begeleiding, dan dienen deze kosten te worden gedekt uit het inloopfunctie GGZ. Het over te hevelen bedrag wordt verlaagd voor de overgehevelde budget. effecten van de IQ-maatregelen gecorrigeerd voor de effecten van 50 miljoen is beschikbaar voor het ministerie van VWS, zorgaanbieders maatregelen om de PGBs beheersbaar te maken. Op het totaleen patintenorganisaties. Hier kan de gemeente geen aanspraak op gendexeerde budget dat wordt overgeheveld wordt een maken. doelmatigheidskorting toegepast van 5%, waarmee beide partijen accepteren dat de korting lager of hoger kan uitvallen dan het vastgesteldeUitvoeringsbudget bedrag van 140 miljoen (vanaf 2014) uit het regeerakkoord. VWS laat onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar de daadwerkelijkvrijvallende integrale uitvoeringskosten in de AWBZ in verband met het Uitgaande van de meest recente CIZ data, zal er vanaf 2014 jaarlijks een schrappen van de functie begeleiding. Deze vrijvallende budget van 8.210.745,70 vrijkomen voor het leveren van begeleiding.uitvoeringsmiddelen worden overgeheveld naar gemeenten.Het kabinet stelt daarnaast in totaal 55 miljoen structureel beschikbaar Transitiebudgetvoor uitvoeringskosten van zorg voor jeugd en begeleiding samen. Er vindt Gemeenten worden deels gecompenseerd voor de (transitie)kosten die geen monitoring plaats over de gemaakte uitvoeringskosten. Hogere samenhangen met de decentralisatie van begeleiding. Er komt in totaaluitvoeringskosten moeten worden gecompenseerd met eigen middelen. 130 miljoen beschikbaar, waarvan 80 miljoen voor gemeenten.Naar schatting zal dit 166.000 bedragen voor gemeente X. Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, septembercirculaire gemeentefonds 2011 21 Bestuursakkoord 2011 2015, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, interprovinciaal overleg, unie van waterschappen en rijk. 22. Data-analyse toekomstige situatie 22 23. Door de data-analyse op 3 bronbestanden ontstaat inzicht in de impact vande decentralisatie van begeleiding voor uw gemeenteStap 1Stap 2Stap 3Stap 4Indicatiestelling Zorginkoop ZorgleveringZorgdeclaratie CIZ (en BJZ) CZ ZorgkantoorZorgaanbiederCAK- Toegang tot AWBZ- Zorgkantoor koopt zorg in bij - Het aantal uren zorg in - Het CAK int de eigen bijdrage- Indicatie geeft aan in welkeaanbieders in de regio gelet op overeenkomst met afspraak gekoppeld aan CIZ functie-functie-klasse de zorgaanvrager de prijs kwaliteit verhouding Zorgkantoor klasse en werkelijk ontvangenSysteemdoelis ingedeeld- Zorgkantoor maakt afspraken - Levert het aantal ontvangen aantal uren zorg per- Indicaties op basis van een met zorgaanbiederszorguren van de clinten aanzorgperiode (4 weken, 13 p.j.)bandbreedte; het werkelijk te - Heeft handhavende functie het CAK - Hoogte eigen bijdrage wordtnuttigen aantal uren hoeft niet zodat zorgaanbieders gegevens gecorrigeerd door leeftijd,gelijk te zijn aan het maximumcorrect aan CAK doorgeven inkomen en gezins-in deze bandbreedte.samenstelling- Uiting toegewezen AWBZ zorg - Toewijzing budget per regio- Het aantal geleverde uren zorg - Het CAK ontvangt gegevensop basis van functieklasseper aanbiederper clint wordt geregistreerd van de belastingdienst, de GBA,- Indicatie voor mogelijk te- Inzicht in beschikbaar budget- Deze gegevens worden UWV, gemeenten enRegistratieontvangen aantal uren is op per regiodoorgestuurd aan het CAK zorgaanbiedersbasis van een bandbreedte - Kennis over aantal aanbieders- Het aantal zorguren wordt- De jeugdigen onder de 18 jaar- Jongeren met psychiatrische in de regiosoms in dagdelen geleverd in en Pgb-houders staan niet in ditgrondslag worden geregistreerd plaats van aantal uren bestandbij BJZ en niet bij CIZ Registratieverschillen over de gehele breedte van het AZR systeemBron: Begeleiding in Beeld, CIZ, 2011 23 24. Door de data-analyse op drie bronbestanden ontstaat inzicht in de impactvan de decentralisatie van begeleiding voor uw gemeenteInterpretatie van data van het CIZ Interpretatie van data van het ZorgkantoorEr is voor de data-analyse gebruik gemaakt van de rapportage Zorgkantoren trachten de zorg zo optimaal mogelijk in te zetten, waardoorbegeleiding in beeld van het CIZ. In de rapportage begeleiding in beeldhet werkelijk aantal uren ontvangen zorg van de clint in de regel minderzijn de cijfers voor gemeente X en voor Nederland inzichtelijk. Indien in de is dan het maximum aantal gendiceerde uren zorg. In de rapportage is welrapportage wordt gerefereerd naar een landelijk gemiddelde is dit altijd uitgegaan van het maximum om een vergelijking mogelijk te maken meteen vergelijking met behulp van cijfers uit de CIZ rapportage. het aantal gendiceerde uren van het CIZ. Het Zorgkantoor hanteert klassen in het gegevensbestand voorHet CIZ bepaalt voor welke vormen van AWBZ-zorg de clint in afgesproken productie met zorgleveranciers en voor indicatiegegevens opaanmerking komt en legt deze vast in een indicatiebesluit. In hetclintniveau. Uit analyse blijkt dat de productiegegevens overeenkomenindicatiebesluit staat een bepaalde bandbreedte van zorg. De indicatie ismet de indicatiegegevens per clint. Daarom worden deze gegevens nietop basis van een bandbreedte, gebaseerd op een maximum aantal te meegenomen in deze analyse. Daarnaast registreert het Zorgkantoorontvangen uren zorg. Het CIZ indiceert de clinten in functieklassen,sporadisch indicaties van Bureau Jeugdzorg. Deze vindt u in de presentatiewaarbij clinten maar n indicatiebesluit kunnen ontvangen. In ditterug in clintgroep PSY onder 18. De gegevens van het WMO kantoorindicatiebesluit kunnen zij echter wel voor meerdere grondslagen worden niet gelinkt aan het GBA, zodat er mogelijk clinten in zijn terug tegendiceerd zijn; in dat geval wordt n grondslag als dominante grondslag vinden die inmiddels verhuisd of overleden zijn. Ook zijn clinten dieaangewezen. Ook kunnen clinten voor meerdere begeleidingsvormen bovenregionaal zorg ontvangen niet opgenomen in het bestand.worden gendiceerd. Interpretatie van data van het CAKBelangrijk is dat ook Bureau Jeugdzorg indicaties afgeeft voor AWBZ-zorg.In de data van het CAK is terug te vinden welke productie is geleverd inZij indiceren kinderen jonger dan 18 jaar, met een psychiatrischeuren en op welke zorgcode deze zorg is aangemeld. De CAK data is nietaandoening. Omdat het CIZ niet over de gegevens van de Bureaus gecategoriseerd in clintgroepen en begeleidingsvormen maar is perJeugdzorg beschikt, kan hierover niet worden gerapporteerd.huishouden en per clint gegroepeerd. Postcodes met minder dan 5Tweede aandachtspunt is dat het aantal clinten met aanspraak op AWBZ- huishoudens en clinten die PGB ontvangen zijn niet opgenomen in hetzorg in een gemeente niet overeen hoeft te komen met het aantaloverzicht. In de bestanden worden gegevens getoond van leefeenhedenclinten dat daadwerkelijk zorg consumeert in die gemeente. Een clint die in zorgperioden 4, 5 en 6 van zorgjaar 2011 hebben afgenomen enkan een indicatie hebben zonder die te verzilveren bij een zorgaanbieder.daarvoor via het CAK een eigen bijdrage opgelegd hebben gekregen. DeDaarnaast kan een verschil optreden als clinten in een andere gemeentemeeste zorg wordt binnen vier weken na afloop van een zorgperiodedan waar zij wonen, hun zorg consumeren. aangeleverd. Ervaring leert echter dat het gemiddeld nog drie maanden duurt voordat gegevens stabiel zijn. Zorgaanbieders mogen altijd nog nieuwe zorg registreren bij het CAK, ook als de zorg al veel eerder is afgenomen. Als deze zorg binnen de afgelopen twee jaren is afgenomen,Bron: Begeleiding in Beeld, CIZ, juli 2011, Zorgkantoordata 10 november 2011 kan hiervoor nog een eigen bijdrage opgelegd worden. 24 . 25. De clintaantallen van het Zorgkantoor en CIZ wijken 5% af van elkaar, waar het CAK tussen de 40% en 45% afwijkt800 737 695700 665600500 3944003002001000Unieke clienten in periodeUnieke Unieke Unieke 6 conform CAK begeleidingsclienten op 1- begeleidingsclienten op 1- begeleidingsclienten op 1- 9-2011 conform9-2011 conform 7-2011 conform CIZ Zorgkantoor (inclusief PSY Zorgkantoor (Exclusief PSY onder 18)onder 18) Aantal clientenToelichting verschillen: CAK kent alleen ZiN clinten Eigen bijdrage Pgb Via Zorgkantoor Zorgkantoor bevat cijfers voor PSY < 18 jaar Onbekend bij CIZ door indicatie van clintgroep door Bureau Jeugdzorg Onbekend bij CAK doordat