•

•

•

VOLillL 3.

(p e~ 1)0 - 177)

Contents .

f..S !'I0 . SH!'.l/66 .

5th JANU~RY , 1966 .

/litnes. (Dr . Clebp ra)

II (Col ., BezuldenhDut, ,,( Solo or. Ilkuna)

~Cont . )

130. SOLOHON

Ne leeting the offieial orders? --- No, he has

the right to have somebody to he l p him there, a C group .

What you n~w say does not co-operate with what

you have said . It docs.

NO further questions by Accused No . 14.

PROSECUTOR: Your Worship, I believe Accused No . 6 is unable

to cross-examine today .

SUK UITGESTEL TOT '2 JANUARIE 1966.

SAAK HERVAT OP 5 JANUARIE 1966.

VERSKYNTIIG SODS VOORIlEEN.

AAlIKLAER UN ROF: Edelagbare, Beskuldigde No . 6 het nog nio

gekruisvra nie . Ek kan net meld dat hy med i es ondersoak is

en dat daar absoluut niks met hom verkeerd is nie . Ry hot

twee tablotte ook ekry om to drink, indien hy hoofpyn het,

en hy sit met hulle in sy hand hy wil dit nie drink nie .

BESKULDIGDE No . 6: Van wio het ek die tabletto gekry?

ROF: Daar is nou geleentheid vir hom om te kruisvra .

BESKULDIGDE No . 6. Ek het nou niks te se nie, Edelagbare,

ek het die Rof gister meegedool dat ok siek is. Vanoggend

is die dokter vir my ontbied en toe ek met die doktor moes

praat, hat die Bewaarders dRar in die tronk met hom gaan

praat. • Toe die dokter by my gekom het, het ek aan hom gese

dat ek aan swak 09 ly en dat ek brille moct kry, my brille

het by die huis a.tergebly . Hy het toe beveel dat ek my

brille moot kry, maar hulle het gewe i er en gese dat hulle

weet dat ek glad nie siek is nie. Ek wil nou weet hoed at ek

in verband met die saak sal ken praat ? Ek is boreid om to

praat, maar aangosien ek aan hoofpyne ly, kan ek nie met die

saak voortgaan nie. Daar is baie vrae wat ek aan die getuie

sal stel . Die dokter wat my die eerste keer kom sien het,

•

131 •

hot vir my gese ek moet my P. A.C . dokter wat daar buite is,

raadpleog . As ons die dokter moot sien, dan word ons gestraf.

Ek wil nou n versoek rig dat ek my dokter wet buite is, moot

raadpleeg . Oit gebeur baie maal dat ons siek word, want ons

word in die isolation opgesluit . Verlede jaar gedurende

• Oktobermaand hat ek na ~ dokter toe gegaan en aan hom ~ese

dot ek aan rumatiek ly . Ek hot gekla dat my rug secr is on

toe 1s ok tot 72 uur veroordeel . Ons word meegodeel dat ons

ons P.A.C . dokter wot daar huiteknnt is, moot raadpleeg. Ek

rig nou my versook aan die Hof am my too te laat am ~y dokter

wat buite is, te sien.

liQE. Vlaar is hy? --- Enip~ dokter, Edelagbare, want 'n

Sta3t5g~ne~sheer kan ek nie kry nio.

AA';KLAER: Edelagbnre, ek sal voorstel dat die Distriks"oneos­

heer van Pretoria die beskuldigde onoersoek . Ek kan net by­

voeg, ek het hier die mediese voorskrifteboek van die

Gevangenis en daqrvolgens is hy by twee geleenthede deur n

dokter ondersoek . By die eerste geleentheid het die dokter

teenoor sy n~am ~eskrywo: ,nonsens klagtes ' • By die tweede

geleenthoid hot hy geskrywe: , nog klaptes, geen ontstekin~ .

Hy kla oat hy hoofpyne kry '. Ek sal reelings daarvoor tref .

Die getuie is ook 'n gevangene en dit is moeilik dat hy weer

tBruggebring word.

BESKULDIGDE No . 6: Ek sal bly wees, Edelagbare, hy sal na

my klagtos luister.

HOF VERDAAG SODAT BESKULDI GDE No . 6 ONDERSOEK

KAN WORD .

BY HERVATTING.

AANKh4ER AAN ~OF, In die Ii daarvan oat beskuldi de No . 6

kla tes gehad het omtrent sy esondheidstoestand, is hy ten

vollo oleentheid ge ee om deur n Oistriksgeneeshoer onder­

soak te word, wat die Geneesheer dan ook gedoen het . Hy is

in die Hof e~ ek roep hom nou om getuienis af to 10.

1 2 . DR. SCHEEPERS.

lfICHOLAAS JACOBUS SCHEEPERS v . o . e .

O'~ERVRAGING DEUR AANKLAER: Dokter, u is Senior Diotriks­

geneesheer in Pretoria, i dit korrek? --- Hoofdistriks-

eneesheer.

Dokter, het u n paar minute gelede beskuldiP.de

No . 6 in hierdie sa~k modies ondersoek? Ja.

Kan u ngt aa" die Hof vertel wat u gevind hot

tydens u ondersoek? Ek het not gekla dat hy hoofpyne

kry omdat hy ni0 goed kan sien nie. Ek het na sy oe eekyk

maar geen siektestoestand in die oe op~emerk nle. Daarna

hat ek uen v1ne;er voar sy OB gehou en vir hom gevra v;at sien

hy. • Toc so y vir my hy sien dofweg een v1nger en dnn tvreo

vin~crs. Met die rowwe ondersoek wat ek gedoen hat, k~n ok

nie eni e rede sien wa~roor hy twae vlngers moet sion nle,

want hy kyk nie oormekaar nie. Ek is dus geneig om die

storie dat hy nie oed kan sien nie, mot arterdog te bejeen .

Dokter, gedurende die afgelope paar dae is dit

besonder warm in Pretoria? --- Dit is so .

Hat is die uitwerking van hitte op n per soon?

Mag dit hoofpyne veroorsag~~ --- In, mens kan ~ seer nak en

sulke dingo kry wat hoofpyno ree , as dlt so warm 1s .

As daar etuienis gebrln~ word voer die Ho! dat

die beskuldi-do vir die afgelope twoe jaar ni e van 'n bril

gebruik ~emaak hat nie, wat 1s U opinle daaromtrent?

Ek RIo nie iemand sal solank in die Gevan~enis kan ~~os en

as hy aanhoudend kla oor sy 09, d~t danr oio aandnr aln Q­

skonk sal word nie.

As 'n persoon wat gewoonweg bril p.edra hot vir

twae jaar lank nie bril dra nie, watter uitwerking sou d1t

gehad ~ot? --- As sy oe so sleg is as wat hy baweer dat hy

my ving r net dof"o sien, dqn klln ek nie sien hoe kon hy

sander n bril klaargekom het al die tyd nie .

Geen verderc vrae deur Aankl.3.er nie .

133. DR . SCHZEElli§..

r.RUISONDERVRAGING OEUR BESKULDIGOE No . 6: Op welke lL~nior

hot u my hier onder ondersoek? --- Ek het dit roeds ,nn dio

Hof beskryf .

Veronderstel ~ parsoon plaas sy vinger voar u oe,

Edelagbare, wat sal u sien? --- As ek eon Yinger voar my 00

sien, dan sal ek een Yinger sien .

Hoever? --- Aanvenklik was die vinger omtrBnt 18

duim voor s'l oe en toe het h'l terug estaen vir omtrent 3 voet

en toe het hy gese hy sien nie die vinger nie en h'l sa nog

hy sien twee vingers . . ,

As mens s'l vinger voor jou oe plaas, wat gebeur

met die oe? --- As die oe op die vinf,er k'lk dan fokus hulle

op die vin~er en dan s'l h'l die vinger.

Hoe weet u nou of ek gesien hat of nie ? --- Ek hot

hom gevra: w~t sien j'l? • Ek hat toe vir u gase dat ek dofwe voar my kan

sien en dat 01, 50ms een yinger en soms twoe vin~ers sien.

- -- /lit is reg.

U sa dat u ~lo dat wat ek S9 nie die waarhoid is

nie? --- Oat hy twee vin~ers sien nie, want hy k'lk nie 001'­

mekaar nie.

l1aar '.vio voel die pyn, ek of u, Dokter? --- As

daar P'ln is, dan voel h'l dit seker . • • W~nrom S9 u dan nou dat u nie glo wat ek se nie?

--- Ek _10 nie dat h'l twee vingers ~psien het nie .

Hoe dan nou, want ok wat die parsocn is wat 1y

het cit aan u ese ? --- Dit is moontlik dat hy twee vin ers

sien, ma'lr hy 'ryk nie oor[!lekaar dat hy moet twoe vinp.ers

sien nle .

Ma~r my klag was nie dat my oe oormekaar kyk nie,

ek het ook nie gese dit is die rede waarom ek aan hoofpyn

ly nie . --- Ja, wat is die vraa ? • Ek se nou nog dat ok Si9k is. Ek het n versoek

•

134. DR . SCHEEPSRS.

aan die Hof gerig dat ek my bril moet kry . --- Hy is blykbaar

nie so siek dat hy nie die Hof prosedure kan volg nin . ~auat

die Hof verdaag het of nadat hy terug is in die Gavan.eni.,

kan sy oe deur 'n Oogarts or.dersoek word , getoets \OTOrd

l1aar op die oombl1k ly ek, ek kry seer. --- Nie so

er dat hy dit nie kan uitstaan nie .

Ek wil pr~at i.v . m. die saak, maar aanr,es1en ek

pyne kry meet ek die dinge wat hier gepraat word in my kop

hou . Ek kqn nie na die saak luister torwyl ok pyne het in

my kop nie . Ek sal nie die vrae wat ek moet antwoord, be ­

hoorlik kan antwoord nie aangesion ek pyne het . --- Het hy

soveel pyno dat hy my nie behoorlik kan ondervra nio?

Wat ek nou hier sa is nie i.v . m. die saak nie • • Wat ons i . v . m. die saak ?,aan se, is dinge wat tyd elede

plaasgevind het . --- Ek voel, Edelagbare, as hy die onder-

vraging wat hy nou aan my h1erso gedoen hat, kan doon, dan

kan hy die Hof prosedure ook volg en die ondervra ine van

die Hor oak antwoord . Dan kan cns na die afloop van die

dag sy oe laat teets .

Die dinge wat ek nou hier ese het, so ek hulle • omdat my hart seer is op wat u hier goso het . Ek is nou

klaar . --- Intussen stel ek voor dat ons hom twee ,spirien

pille ee vir sy hoofpyn .

HOF, Heelank sal dit neem voordat dit nou effektiof

is? - - - Binno 15 minute se tyd .

AANKLAER, Dokter, as hy n paar oomblikke gelede twoe

A. P. C.-pille gedrink het, hoe lank sal die uitwerkin7 dan

wees? -- - Ook omtrent 15 minute .

---------- - -----------AANKLAER, In die lip, daarvan, Edelagbare, dat hy nou

daardie pillo gedrink het, om hom nou heeltomal reg te maek

sodet hy die vrae kan stel, stel ek voor dat die Hof verdaag

sodat hy goon rede kan he vir verdere klagte nie .

•

135.

Ek kan nat nan d i e Hof sa dat ek wor d meegedeel dour n familia lid van hom dat d ~e bri l vandag Ban hom ge[os .al

'mrd na di e Gevan?onis waar hy tans i s .

,'OF: Is daar g tui enis dat hy gowoonwe nie br il dra

n~.e?

AA'iKLAER: Edehgbare, ek sal die Kol onel ropp om • e kern 313

dat hy die afgolopa twoe jaer i n d i e :}evangeni s nie 'n bril

~edra hot nie .

liQL. '-'ERD AAG.

I'Y HERV ATT I NG:

AMi~LAER vra ve r lof om Kol . Bezui denhout v'n di e 3avioons ­

~oortkommandament te roep .

jlYllA.lD FREDSRI CK AI.Jl!:RT(JS BEZUIDE:mOUT v . o . e .

ONDERVRAGING DEUR AANKLAER' Kolone l, is u d i e Bevelvoer ende

Offls i er van di e Bavl nanspoor tgevangenl skomm"'!nd Iiont, in

die Str eekafdc l1 ng van Tr·lnsvaal? - - - Jo .

Ken u d i . beskul digdes voor d i e Hof? - -- Ja.

En meer jn besonder beskuld i gde No . 6? ___ EI: ken

beskuld i edo No . 6.

Knn u aan di e Hof sa ''''annear baskuldie;Cle zlo . 6 in

di e Bavl aanspoortgevangeni s opgeneem i s? --- Op 24 Juni)

' 965 i 5 boskul d i gde i n Be.vi acnspoort opgen. em.

Di inl1gt ing wat u nou aan di e ;lof vorskaf het,

hat u dit gokr y uit d i e boeke van die rekords van <lie

Govan,cnls? --- Ja .

Het u volle toegang e n behe Jr danrtoe? ___ ,r-, .

Gedurende die tyd w~t hy i n di e Gevan~o~ls g9W3ry~

hot, hot h'~ co i t aansoek gadoen om sy 00 t e laat toats of

om n bril te dr a, of en1g i ets van die anr d? - __ Ni e sover

ok "eet nio ,

As hy a~nsoek ~~doen het d~arvror, sou di t dan

onder u aar.'·ag gebring gewees he t? _ __ Jo .

liet sou u gedoen het a s d it onder u aanda

•

gobrin. gewqes hat? --- Ek sou die mediese sertifilmat

gokry hat wat nodig is en dan sy oe laat toets het.

Tarwyl hy onder u beheer in die Gevan~enls to

Baviaans oort was, het hy n bril gedra? --- Nee .

Van watter Gevangenis is hy oorgeplaas na Bavi!ans

poort? -- - Ek dink van l.coul(opgevangenis .

Is a1 sy rekords saam met hom oorgeplaas na

Bavlaanspoortgevan~enls? --- Ja .

To( hy oorgeplaas 1s, h&t u sy rekords ontv:\ng?

-- - Ja .

En volgens sy l'okords, is daar en1ge ~eldin"" van

emaak dat hy n brU gedra het op een of ander stadium, of

glad nie? --- Nee .

Kalonal, e1t kan net aan u sa dat vanmore htcr 1n

dle Hor s'lkere stellings gemaak is deur beskul,oi.de "" .6 Lv . m. die behandeling ven ~evanp'enes In dio tronk. Beskul·

di do No.6 het voorgegrJ9 dat inrli'3n hullc vra om deur

dokter ondersoel{ te wor'l, ensomeer, dan word dit teen hull)

gehou en dan \lord hulle as gevolg daar'lan straww·) opoalo •

• Wat is u entwoord daarop? --- Ek ken maar net sa dit is

ont.bloot van 'lle ;ranrheid. Dtt is een van dio strengste

r.3el.:. van i10 Gevangcnls, EdolaEbare, dat ,,:aar 'n gcvan one

siek r~pporte3r, 1s cns verplig om hom voer n geneeshc~r to

br ng.

En \o]ord dlt in U Gevangenis W8ilr u Bevelvoeronde

Offisier is, Baviaanspoort, ten alle tye gedoen? .. _- lIou g­

set word dit ton aIle tyo edoon .

Hier is ook meldtng em',ak van I straight jacbts I

deur beskuldigde No . 3 on van elektriese massaring . • Wat S"l

u daaromtrent? - -- Daar bestaan nie soiets nle . I Strai.,.ht

jackets' word net gebruik waar dit ",edies voorgeskryf "orn

vir persone wot abnormaal is.

Op die Rste April 1963 om 12 uur mid~ag, het u

137. KOL. BEZUIDENHOUT. - . ~ sakere inlipting ontvang. (Edalagbaro, el: lei maar net noU

hierdie r,etuienis, die Kolonel stann op verplasing en ons

kan hom nk weer terugkry nie . ) Die inl1gting "~s 1. v . m.

govangenisaangeicenthede, is dit korrek? .--- Ja .

Wat was die aard van die inligting wat u ontvang

het?

HOF, Is dit toela&tbaar?

AANKLAER . Edelagbare, ja, ~n my submissie is dit toelaat­

baar, di t imp11seer nie enigeen van hierdl0 haskulrl10des

nie.

HOF: Is dit dan relevant as dit nie die beskuldi des

raak nie?

AA~rKLAER: Ek sal dit dan laat, Edelagbare .

AlIJIKLAER GAlIN VOORT: As gevoig van hiordie inl1rtlng ,lilt

u ontvang hGt, WRt het u gedoen? --- Ek het onmlddellik n

kordon om die Bavlaanspoortinrigtlng etrek on ok hGt ~ulp

tIit p,8l~:r·{ v3.~af Pretoria en Sonderwater, en my personael

voltyds aan diens gepl~as vanaf 12 middernag tot die vol­

gende aand onpoveer 6 uur.

M. n. w. U hat streng veiligheidsmaatreels toege~a3?

- -- Ja .

En t . o . v. dle prlsonicrs in die Gevangenis, het u

eniga vaili3heidsmaatreels ~etrJf wat hulle aang~an? __ _

Ek het vir twae das, die 9de en 1Ode, eon g-evan~enes uit­

gestuur ult dle Govangenls ult nle, Imal het binne gebly .

w,. dlt dle 9de en 1 Ode April? --- Ja .

Geen vcrdero vrae deur Aanklaer nie .

BESKULDIGDES Nos. 1 en 2: Geen vrae nle .

KRUISONDERVRAGING DEUR BESKULDUlPE No , 3 - You an the

Comm~nd1n~ Off1c~r at Baviaanspoort Pr130n, is that correct?

- - - Yes .

SinC3 when do you know me? --- Evcrsince he Was

admittod there ut Bqviaanspoort .

138 . ~OL.BEZUIDEN~~.

You don ' t recall the date or the year? ,-_ o.

Between May, 1965, you r9memb.r th~t I was oLce

been arrest-d ~nd locked in in the isolation? ._- It is

pos31ble, I can ' t recollect it now .

Then you have no kno" .. ledge what I was arrested for

and put in tho isolation during th,t month? I cannot

remcmoor now .

During the period and the t ~ when I was tn che

isolation, I put it to you that I was G10ctrlc~11y massa~ed

nnd in the straight jacket, or don't you know thnt, -- -

I have no electrical massage machine 1n the whole Prison .

nave you ·ot any knowledge about your people, the

staff, \Tho is inferior in their posit i on, the capacity of

their omoloyment? --" I have no person who 1s inforior to

"is position .

I mean to say that you are superior in the Pr ison,

t~ that corrDct? - -- Yes, I am in ch3rge there .

Then you have got a staff who is under your

command? --- Yes.

Upon th~ir duties which they serve, you have ~ot

no knowledge whether they do the correct thin or th~ wrong

thing? --- I think I am well aware of the way they perform

their lutles_

It 15 obvious and I put it to you that if ,t all

your st!lff has arrested me and put me into isolation, tiley

should have reported it to you and you would havo a record

or knowlod 0 at this stage . - - - Yes .

But now I am surprised because at this stap,c you

do not rocolloct whether I was in the isolation or not . __ _

It is quite possible that the accused wac in the isolat i on,

because several times he appeared he fore me too, where he

committod hr"~ohes of regulations.

Corre t . :Iow, do you know of an officer, Chief

139 . KOL . BEZUIDE:1HOUT. ~- -~--

W.rden Van Staden ? - - - Yes, I know Hr . Van Staden .

What was h i s capaci ty of dut i es tn the Bavi.ans­

poor t Pri son? ._-- He was a Chi ef Warder i n the Bavi aans­

poort Pri son .

Be5ides that , he \013.5 not a Security Bt'anch

Offi cer ? --- Yes, he was .

Dur i ng the peiod of hi s 5t~y i n the sUb- s t at i on

at Bavbanspoor t, you have the knowl edge that he wes

invest i ~~tin~ my case, as i t was alleged that I am a

F. A. C. ~p~ I wr ote a book, African Feder al Chamber of

Econo~ics? - - - Yes , I am aware of that .

The manner of conduct and the method he porformed

and eoployed upon me, you havo no knowl edge about it ~nd I

b~ lleve that i t w~s not even repor ted to you? As 'ar

as my knowledge is concerned, no lrregu l r..r l ty tool,: !"ll~cc.

Do you still recollect on the 20t.h of Junc, if

at nIl you hava ~ot a record, that I came to you with com­

pl aints? -.-- No, I cannot remember .

And I r eported to you that I had vi sitors on th

1 ?th of June and they were returned back I ecauso I "'" net

3110wed to see t hem because I have been locked in fer bein ?

a P. A. C. --- No, no vi sitor s were turnod back bec;).us') 0

pr i soner s beln member s of the P.A . C.

A~cl on the s i milar day I complAined to you that

theca pcopl~ , the Officers , they have got no r ir,ht to chaso

away my visitor~, hecause i t h~s not been proved in Pr i son

that I am a P. A. C. And I compl a i ned to you at th~ vorl' same

t i me thnt Ch i ef 'dar der Van Staden i s thr oateni nr me and he

i s torturin me, psychologicall y and phys i cal ly with elec­

t r ic massage in a str a i fht jacket, sayi nr that I shol, l d

suffer that I must admi t that I am a P . A. C. I strongly

deny that . You nev' r compl a; ned t o me that 'lny for ce or

st.rlli~ht jacl'ot or masoa e mach i ne was used Of! you .

140.

Such complaints, as you have told the Court thut

you do not recollect the date or the day, were they recorJ'd?

--- If you did lodge such complaints, it would have t~en

recorded, "nd it >lould have been investigated i=~diatoly.

You want to teU the Court that .,11 the thin'·s of

which I h~ve complained or requested nnd brou~ht in front of

you, aTe all recorded? If you lodge any compVlints to ln9,

it will be recorded.

Do you still remember tho day when we \-tere in

Court in the open c~p for the third eharg~ of writinr ,

book unlawfully in Prison? Being in possession of an un-

lawful artl<'lc?

Correct . --- Yes, that is correct, I rcme~ber that .

How many of us were brought in front of you? __ _

I tried several cases that day .

Was I alone or with some other convict" on that

pnrticuhr day'? --- I can ' t remember whether the accusod

vias alone . I know he W·1S alone when he was 1n possession

of an unlawful article.

And then the day when we wore henrd in Court we

appeared tn front of you, was I then alone or I had some

I know you Wer0 alone .

And in the very same day /ou r1id not tr,r anI" on~

case, you tried ~ore than on~ c3se? --- Yes, I tried s9vo~~1

casco: thflt day.

Do you recol19ct that you tri~d also a casa of

Solomon "kuna? --- I cannot remomber . It is a time ar,o

and I cnnnot remember the different caSQS I hdve tried

On the similar doy when I appoared in front of

YOl~, M:~rsh~ll Nkuna was convicted and I Has also convicted,

~ strokes eacr. for hain in possession nf unlawful articles?

I c,nnot rp.member llkuna . As I said it is snme time a 0

an,l I dB not mate ~ special noto or thnt . I tried several

141. KOt . BEZUI;Js:mmJT. ---- .~---

c~ses that day . I remember the accused was tried by me

that day .

lavon ' t you P.'ot a record about the procedure of

that dny, or something noted in your diary? --- I have a

racord .

Could you tell the Court '<hnt took placo thc

ver'l similar day concerninG tho very same case as I was

brouFht in front of you? --- I have ~ot got the p"rticu­

lar~ of tr.E C:'lS8 nm.; if' front of me, it is lrnpossiblg for

ffi" to tell the Court now .

I raserve my further cross-9xaminqtlon until

tho Con~andin~ Of'icer is p"ev,rod with his notes ond so

to brine his memory back to "hat took pl~ce the day men-.

tion d. That is my applicaoion .

COURT, Can YOI} send for the records? The only

records so ~~r as the accused 1s concerned, is the record

about t~lO C.150 I tried of beins in po~ses51on of an un-

lawful ~rticlo .

He referred to the c~lse -.galnst Solomon, allcr'lJd

to hnve been tried on thr. samn day . -_ . Yes, I can get the

records, Your Ylorship .

COlffiT TO ACCUSED :10 , 3' Do you wish to ask on, other

quostionc-, not concerntn '~kH'1a? --- They concern hini, - s

it was beir., stnted by himself .

Is that the only cuestion you want to Pllt? .. __

Thot is all, Your Worship.

CROSS-EXk'lINtTIOll BY ACCUSED N..2..L2 ' Soos u .lreeds aan die

Hof ~ese het d~t u alles op rekord neem wat daar in die

Ba,iaanspoort~evangeni s plaasvi nd, kan u onthou dat ek

oen'hg by u kom kla het dat dl e dokter wat el< geraadpleeg

h.-t, vir • y -ese het 010 my eie dokter buite to oI'g::miseer?

--- Uee, ek wget 1a:"r niks vqn nie .

IlOF' Seu u dit vir hom gese het? -__ Ek het nog noelt

142 . KQI . BE ZUIDENHOUT .

vi r beskuldigda soi ets gas. ni a .

Ek stal die vraag nan u w~nt u het nan d i e Hof

gas. nat u alles notee r wat daar pl aasvi nd, want soos ok

nou h i er i s, is ek onne r lyd i ng . Ek is siok . P.rty van

cns hier hl3t ook m2 1dlng gem:l.1.k van hull'3 siekt')s en klug­

tes on d1t wil voorkom asef u ni e spes l ale not i sie dnarvan

geneem het ni e en dit ni e gebookstaaf hot ni e . - - - Di e go ..

neeshoer besoek di e gevangenes ereel d en almal "mt hom "iiI

sien ,,,,t s i ek 1s. d i e s i on hom en hulls name met die uitsbg

van d i e ondersol3k dour d i e geneesheer , word i n In r,pc.- ii:tle

boek wat da'lrvoor aangehou word, aangeteken .

Sal u sa dat ok n leuen vertel as ek gctuicnis

aflo dat ek by d i e dokter eW)es het i . v . m. my s i ekte, d~t

ek g en behandeling d"uvoor gekr v het n i o en dat h)' my •

geso hot om my e i e doktpr te kr y a,nges i en ek n lid n~ di)

P. t •• c. i s? As beskuld i gdc bo woer oat hy dit a-on my ga, • rappar teer hot, dan S9 ek hy prnat l euens.

Kan " onthou dat u op di o 9ds November ppi "r ­

tjies nan cns gegee hp,t cn gase het cns mo~t n~n cns ou~r~

skr yr om hulle in kermi s to s t al dnt aanpcsien O!1S no1.1 in

In ander sank betrokl:e i s, sa l cns hul l o nie weer s ien nie

on dat dit r.:oontlik is dat ons die d~odstrnf kln kry?

D1t is be l agli k . Ek het ni e n unke l o wooru met eon v,n

d i e beskul" i~des epraat L v . m. hulle sa-,k v,ndat die s.,',k

teen hulls cnd· rsoek is en hulle daar veer aan~ekln i s ni o .

EI, hat ~ooit vi r eni ge beskuld i gde geso om briewe aan hull-:

monse t~ skrvf nie . Dit mag gedeen ~cwe~~ hat dnur die

OndGrsOekbc'lIIlpte om hulle handskr ift o to lIT)' vi r sel,erq

aangeleonthede.

Ek, Duncan Mhlongo en l!abuso hat by u kom kIa .

Ons het '" verseek aan u gerig dat ~ns ens prekureurs in

kennis wll stel Lv . m. h i e r d i e sask . Was daar d i e papinre

eei t. ult lstuur .awe9S? --- .1S hull e br1ewe t:re~eo hat aan

143 .

hulle prokureurs, dan is dit uitgostuur .

Kan u onthou dat die brief wat deur Mhlonro ee­skryf 1s, bet u hom l~ter na u kantoor gerOBp en -ese lie

brief moet gekonfiskeer word W3flt die briaf verbr.nd u?

Ek het nooit n orief laot verbrand . Ek yan "1e onthou

wiG d1t W:JS n1e, masr da:lr het een i3cvangene nn. my toe '!e' !!l,

Lv . m. n brief wat hy aan n prokureur r.' shyf het om hom

te verde<llg . Daar ;;as ongeoorloofdo dingo in die brief

r.Qskryf wat niks met die saak te doen pehad het nie :lft e1r

het die gevangena in my knntoor in • ehad en vir hom g~so:

<yk, hierdie en hierdie punt het niks met die saClk te doen

nio . Skryf n ander brief en vra jou prokureur, Hio h, 001:.'

is, om uit te kom om jou te kom sien Lv .m. n sank. \1 t

jy vir hom vertel, het niks met my te doen nie. Ek • S9 :

manr, w3t jy in briewe skrywe, is dit my plig om toe te sion

dat daar nie ongeoorloofdo dinge uitgaan nle. Die gevangcne

• het vir my ,ese goed, hy sal n ander brief skrywe. Ek het

da~rdle rri0f ~an hom teruggegee .

Wet het u met daordie brief gemaek? - -- Ek ~et

nou v"lr Edcl~ebare eSD ek h~t dlt aan die gevan eno t9rug

3 oe .

Kan u onthou dat die tyd toe u die papiere aan ons

be Od hot om na ons prokurqurs tc skrywo, het u gase:

Fischer wat vir ~ns altyd verdedig het, hat ontsnap? - - _ Ek

het aan hulle geon brie\;e gegee om te skryf nie en ek het

no~ nooit met hulle geprant oor Fischer nie.

Wil dit nou S9 dut alles wat ok aun die Hof sa

s iets wat uit my kop uitkom? --- Ek weet nie nit wie se

kop jy dit uit gekry het nie, maor dit is nie die waarheid

nle .

As ons daardie brief tevoor skyn bring wuarvan u

proat, u sa dat u gehs het dat die brief ill Mhlongo se

l~or gellasseer moet word, sal u sa dat daar onwaarhede in

144.

di e brief i e staan? - - - Ek he t nooit gese dat ~ br i ef in

Mhlongo sa l eer geli assoer moet wor d ni e .

U 15 di e Bevel voer ende Of fi s i er danr te B~viaans -

• poortgevangenis , sal al di e prisonier s daar kom se dat

wannee r U ons besoek om ui t te vind of ons enigc kl agtes

he t , u di t oo i t op skrif afneem? --- Dit word te boek ?estal,

ja .

My vraag i s of ~l die prisoniers dieselfde .; u

sal kOffi se, want ek is saker dat daar ceen klagte 1s W1t

a f geneem word n1e? - - - Ek ".,'9i-'!t ni e wat di e evnnrrf'nes snl

kom 3" nie . E~ stel ook geen bclang in wet hulla sal lcorn

sa ni~ , ek stel net bolang in "at ok hier by die Hor sc .

Daar di e dag toe u ons i n kulubutu opgesluit het,

het U ons -evnn L v . c . die C on~ress S9 salta, het u di~ reg

gehad om ons aan te rand en om honda nan to hi ts om ons te

byt? Dit is d i e lwndu w,t u dear i n die Gevangeni s i nb.inp, .

-- - Ek dro. ~~en kennl s daar van n1e .

As een van dilJ ooskuldir:ies wat vandor S3.dI!l met

my hier st,'3.an, 11ttoKens ~an die Hor kan wys wa.'Jr di e hondC'

• hulle daard i o dag gebyt het , sal u se d·,t hy die onwaar heil

verte l ? - -- Ek kan ~et s~ ek dra eon kennis daarvan nie .

8005 ek reeds gesa hat dat ons daard i e d~G ~ango ­

rand was, -.. as Hoofbowanrder Van Sbden die vol~ende dag nie

na ons estuur om ons med isyne to korn gee ~angesi~n ons

esigte geswel w\s ni e? Ek kan dio Hof die versekoring

gee dat ov~n~enos word n1e nan erand ni e, en elke more ~p.Rn

die hosp i taaibeampto, Hoofbewaarder Van St,~e" i s di e hos ­

pit:>albeampte, en elke mor e gaan hy om by al die seUo om

gevangenos wat behoefte daaraan ha t , med i syne to gee .

As ek ~ prisonie r hi er br ing wet eendag by u korn

kia het dat hy deur ~ onder prisoni er aan erand was en d~t

u da,rdie pri soni er met di e wape n wat dour di e nnder rriso­

ni er op hom ~ebruik was, boseer hat, sou u sa dat daardi e

14). KOL . BEZUIDENHOUT •

prisonior die onwaarheid vertel?

ook, 8delagbare .

Sowel as beskuldi de

Geen verdere vrae deur Beskuldipde No . 5 nie .

KRUISONDERVRAGING DEUR BESKULOIGDE No , 6: U is die Bevel­

voerende Offisier by die Baviaanspoortgevangenis? --_ Ja .

Watter jaar het ek by die Bavia3nspoortgevangenis

anngekom, het u gese? 24. 6. 196) .

Was ek co it voer u gewees om te r.nan kla i . v . rn.

siekte? Nie wat ek kan onthou nie .

U is n persoon wat nie kan onthou nie. Sien u

soms die hospitaalboeke na? -- - Ja, ek sien die hospit aal-

boeke .

Elke dag? --- Nie elke dag nie .

Hoe dikwels besoek die eneesheer die Baviaanspoort­

gevangenis? - -- Hy besoek die Baviaanspoortgevangenis elke

do , behalwe Saterdae.

Elke dag? Jo, hy besoek Baviaanspoort elke dag.

Verpleeginrigtings, Edelagbare . Net ter verduideliking van

die heskuldi de, hy weet dit net so goed soos ek, Maandag

is dit die maksimum inrigtinp en die oop inrigting, ook

Donderdag, dan be~oek die geneesheer een van die twae inri~ ­

tin.s . As dour gevalle is, hy besoek miskien~nda die oop

inri ting en by die maksimum is da~r siekte wat ons voel

wat onder sy aandag moet korn, dan korn hy af. Die dag weer

as hy die maksimum be soek en dear is ovalle by die oop

inrigting, dan gaan hy op soontoe •

• Ek verstaan wat U S8, maar as n persoon siek is

moet hy by u kom kla of meet hy na n geneesheer toe gaan?

--- Ek het die opgeleide hospitaalbeamptes by wie hulle

garrn kla en v119 dan werk maak dat hulle voer die geneesheer

kom , As hulle nie daar tevredenheid kry nie, dan kom kla

hulle by my.

Ek was by die isolation opgesluit sedert die

141).

26ste Augustus en sedertdien het ek gekla dat ek siek is,

en in daardie tronk, as mens die geneesheer wil sien, moet

hy baie pogings aanwend totdat hy voor die geneesheer ge-

brinr word . Nee, alpo ing wat hy moet aanwend is: hy

moat net sy mond oopmaak en vra, dis al .

Het daar ooit mense in die tronk na u ekom en oy u gekla dat die dckter hulle weggejaag het? ___ Ja, daar het

al gekom .

Wat het u toe gedoen? -- - Ek het persoonlik na die

geneesheer toe ~egaan en gevra dat hy hulle moet ondersoek

en n v9rslag uitbring omtrerrt hulle .

Ek stel dit aon u dat ek nooit v~~r u korn kla het

i . v . m. my siekte nie, maar ek was al by die dokter gewees .

Beskuldigde het nooit by my kom kla nie •

• Is dit vol~ens wet dat as jy se jy wil die dokter

sien dat die dokter vir jou s8 dat jy jou eie dokter buite

moet aan sien? Ek kan die Hof die versekering -ee dat

dit moet n baie onverantwoordelike geneesheer wees wat 50 -

iets sa ,·rat hy weet wat teenstrydig met die wet is.

Sal u erken as ek vir u sa dat ok by die dokter

was en dat ek die ~okter versoek het om my te ondersoek,

maar in"tede daarvan het die dokter my n straf gegee? __ _

Het jy vir my kom s8?

Ek was opgesluit en ek het daarvan melding emaak?

--- Nie by my nie .

Sal u saamstem as ek vir u S9 dat ek by die dokter

caan kIn het dat ek siek is en dat ek hom veTsoek het om my

te onderso~J( en dat hy my weggejaag hot en gese het dat hy

nie geneeshep.r is vir mense wat P. A.C . Ie de is nie? __ _ Ek

sal nie sauo met hom stem nie .

Ek stel dit nou '!an u dat dit die geval is . __ _

Ek dra geen kenni s daarvan nie .

Hoe sal u kenni s daarvan dra, want u is nie n mens

wat die plek dik.~ls besoek nie? --- Ek besoek ereeld die

inrlgting .

Gedurende Desember, ek kan nie onthou watter w'1ek

d1t w:).s ~ie, maar ek meen dlt wns die eo!"ste week in Dasem­

bar, toe w,s e', by die dokter gewees en toe is ek in die

isol~sie op esluit . --- Moontlik het die dokter hom onder

observas1.9 (~oplaas .

Ek sa nie dat die dokter my onder observasie ge­

plaas hat nie, maar ok sa dat ek en 3.nder ;:risonicrs vear

die dokter met klagtes daardie 'lao gekom het, party van

hulle wou 1:ulle tande la,.t ulttrcy. hot, maar 810'. is t. .. cggo ..

j"ag . My naam was nie eers in die boek ~_skryf nie.

Die genoesheer sal niemand wegjaag nio . Die beskuldigde

sou baie ou by my kom kla hot indien die ceneeshcer rom weI

weggejea' het .

w,t sou u gedoen het as ek by u korn kIn het? __ _

Ek sou onmi ddellik ond'Jrsoek in"astel het .

Vanoggend was ek weer voor die doktor in die

tronk awacs , ma~r voordat ek die dokter kon sion was ander

mense by die dokter gewees en hull.> hat vir hom

In 11d v,n die P. A.C. is. -- - Ek was by dla hospit 01 -cw~ es

terwyl die gevangenes daar gesta&n het wat die dokter wou

gasien het en nie een van hulle hat by my :ekla dot die

dol(tor hulle nie wll behandel nie .

Ek stel dit aan u dat toe die twoe dokter. d _~

opgod~ng hat, was u nie teenwoordi nle. - -- Ek was dJur

die hospitaal, hulle Was besig gewees. Ek ;teet ni~ of d:o

dokters by hulle in die kantoor ~ewees hat nie, m:)ar ek

wa3 binne-in die hospit~al gewees waar hulle besig gewees

hat am medisyne te drinY . llie een van die beskuldi~des het

by my gekla nie .

Ek w~s aIleen geneem deur die beampte wat nou

dear by lie dour staan, en hy het my na die dokter toe

1 t.,q • KOI. . BEZUIDE'I'lOUT. _ _ _ _4

goneem . Ek het l ngegaan, ek hat ni e bui te gebly nie . U

was nio daar ni e . 0- - - Nee, ek was nl e blnno -in die k~ntcor

geweos nie . Ek was in dio ondersockkamer ewees .

I s dl t volgens wet dat as IIl9ns \1 dokt. r wil sien,

moot d i e beamptes die dokter gaan S2 wat hy mot jou '"OCt

doen? - - - Geen beampte skryf vi r \1 genoeshe6r voor w~t hy

moet doen nl e .

Maar ek het getui enl s dRt vano~gend to~ ei( die

dokter mOBS G9s1en het, het hulle a3n die dokter ~1n~ ~e

dat ek 'n lid van di e P. A. C. i s . - - - Ek dra geen konnis

daaromtrent nle .

Die dokter moes n:y ondersoek hat, maar hy h t- ./

• toe govra wat die fout i s ~et my en 8k ~et hom ese de.t my

oe s i ek is en dat ek aan hoofpyn l y, aan·esion ek nie my

br il -etruik nie . Ek het hom gase dat sonder my brl1 ly

ok ~ltyd aan hoofpyn .

AAN KLAER · Ek maak OOswaar , die • etui e hot al r eeds gcse dat

hy ni e teenwoord i ~ was toe di e dokte r die boskuld i ~de

onder~oek h~t nie .

BES!<ULlJI :J:l No . 6: Ek ,·11 nog iets so 1. v . dl e dokter . AANKLAER: Edelagb3re, .et rcsp0k , as di t 'n vr.1.n.g is wat

hy n..:1.n di e "'etui e stal wat die getuie kan antwQol'd, ' . .'ilnr hy

tel~nwoordig gewetJs hat, dan he'" ek r3en beswaar ni e, ffi'3.ar

hi ril1') kru1sondervr.·:ljz1ng 1n my submiss1e, r uk nOll hande u1t ,

en ek maak besw~~r .

BESKULD I ~DE No . 6, M. a . w. di e getule kan nl e my vrae 00 -

antwoord nie , wa~t hy w!s ni G dnar nie .

HOF : I£ daar nog vr ae wat hy wi l stel?

!}een verder e ·.Tao deur Be~k!.j ld ipde :10 . 6 nl0 .

KRUI SONDERVRAGI ?,G D~'R <iESKlJLDIGDE No . 7: Aangesien u d l e

Bevelvcarende Off1s i er is by di Bavi a ns~oortg~van,enis, ke~ u my? E]c ken beskuld i ::do .

"at i s my naam? --- Ek weRt ni e wat jou naam i s

KOL .BEZUIDENHOUT. - ---_. -_.

nie, ek ken jou ges i g.

U 08 u ken my, wat doan ek7 --- Beskuldigdu is i~

die maksimum (7) i n he tenis opgesluit .

Kon u onthou dat u gedurende Oktobermannd by

Kulubutu waar ons opgesluit was, gekom het? --- 3k r.nan '0-reeld d~ur di e i solasio-~fdeling .

Ek pra~t van die 26ste Oktober toe u saam met di o

Kaptein, di e Luiten3nt on die Hoofbewaarder daar eekorr: het .

--- Ek kan nie di e datul1 onthou .,ie, maar ek was vE.rslmie

kere deur die i solasie-afdeling . • Kan u onthou die dag toe u vir ons kom 50 h t dnt

di e Aanl{]aer S8 dat .lit In moo i saak i5 hi ard i e ? Nee , 9k

Ylr~s nog nO,Jlt in kontak met di e Aankl1.f'.r nie en ok lean nie

dinge 58 wat d i e Aankl&er ni~ gese hdt nio .

Wil u nOll S9 dat ek dit r,ommer ult my dui~ sul~?

Moontl1k sui. hy <lit uit sy duim uh, "ant ok het ':iit

• nie ge sa nie . • Vir welke rele? - -- Ek kan ni e sa vir welke rede

nie.

Kan U onthou hoedat ons twaal f wat daar 1n die

isolasiokamp is, daar bly? --- Ja .

Hoo bly ons daar? - -- Hulle bl)' in di e so 110, In

halfuur oufenin,! 1n die voormlddar; en 'n hulfuur 1n d i e n'l"

mUdag .

U het ~ese u \leet hoedat ~ns dnar bl y . El< w11 he

u moet nou verduidolik hoed~t ons daar bl, . -- - Ek hct aan

di e liof 'esc hoedat hulle daa" bly .

EJ.:r cns daar eon- 3en of drie - drie saare? --- Drio-

drio .

HOG groot is diG sc I wa~rin ons dr i e - drie saam

bly? - .. - Ek kan nie 59 hoe groot di e sol is nie, "",ar hy

i s groot f,onoeg vir dr i e per sono .

1:3n u vir di e Hof In amdu i dine eo hoe roet die

•

150 . KOL . EEZUIDENHOllT .

sel is? --- Dit is onmoontlik, tensy ek die selle se mate

neem, kan ek nie sa nie .

As u nie weet hoe groot die sol is nie, hoe kan

\l <Ian nou met sekerheid sa dat die sel groot enocg is vir

drie persone? --- Ek sien die selle elke dug .

Slaap die prisoniers daar elkeen op sy .nat, of kan

twas prisoniers op een mat slaap? --- Elkeen slaap op 8y 010

mat , maar hulle maak baie keer so dan slaap hullc twoe - t\.reo

op een mat .

U ken daardie selle by Kulubutu, is hulle groot

enoeg vir drie matte Ian s mek,.,r? -- - Ja .

As ons nou na die plek toe g~an om dit te be](yk,

salons kan vasstel dat drie matte mooi in die sel pas?

Ek sal nie 59 drie matte sal so lanes mekaar Ie nie .

Twoe sal l:1.nf,s mekaar kan Ie en cen sal d, ... ars le . Ek kan ,

net vir duidelikheid vir die Hor se dat die beskuldiades

word net in daerdie selle aangehou vir hulle eie veiligheid

on omdat aIr "'sen ander plek hat om hulle nan te hell nie .

Dit is al wnoroor hulle daar a,n ehou word.

HOF: Is dit 01 wat hy wil vra?

EESKULDIGDE No . 7: Nee, Edelaebare, ek hot nog ander vrae

om S3n aib 70tuie te stel ,

Is cns dan nie '2'9straf ~s cns in daardie plel~

b1y nie? Nee .

A~ cns nie p'qstraf 1s nle, hoc kry cns nan oefe­

ning daar? -- - Ons is verplie om vir hulle oefenine te oe .

Gaan cns een-een uit om oefenlng te doan, of gnan

ons almal uit .

AA!JKLAER: Ek Inaak bes",ar teen hierdie tipe vrae . Dit is

n rookskerm w~t opgewerk word nOll deur die beskuldigdes om

die werk1ikc aankla te verdoesel .

BESKULDIGDE No .7: Dra die Aank1aer miskien enioe kcnnis

van die ,singlelation ' straf wat ~ns besig w,s om in daardie

1 51 • KaL.HEZUIDE HaUT .

tronk uit te di en?

A&~KLAER: Ek bet niks daar~ee te doen nie, ek is bier o~

bulle nan te kl11 volgens die klagstaat wat aan bulle gostel

is .

HESKULDIGDE 110 . 7: D.w. s . die Aanklaer stel glad nie belun

in dio straf ,Tat ons .ekry bet in die ander saak nie, maar

in die straf wat ons in bierdie sank ~aan kr y?

AANKLAER: Ek bat geen kommentaar nie, Edelagbllre .

BESKULDIGDE '10 . 7: Ek bet geen verdere vrao nie, want die

Aanklaer is op boogte v~n snke i . v. m. bierdie aanboleentbeid .

Geen verdere vrae deur Beskuldirde No . 7 nie .

BESKULDIGDE No . 8: Geen vr.e nie .

KRUISaNDERVRA'JING DEUR mSKULDIGDE 110 , 9: Kan u onthou dat

ons op die 17de Junie drie voor u was ? - -- Ek kan nio

ontbou nie .

Wat kan vir u laat onthou? -- - Daar korn saveel

gavangenes by my en daar is saveel ander anngeleenthede

w.'luraan ek aandag moet gee, dat ek nie spesiflek kan ont ­

bou watter gevan~ene op n spesifieke tyd voor my gewees

het nio .

As u n prisonier skuldig bevind bet en born n

straf geeee het, wat daan u om u te lant herinner? - __ Daar

word n behoorlike saak uitgemaak, die sank word verhoor on

as die beskuld i gde skuldig bevind word, word by gestraf en

dit word in die nodi E boeke aangeteken .

Het u die reg om n man te straf i . v. m. die

Con. ress se bedrewighede? --- Ek dra geen kennis daarvan

dat beskuldi de daarvoor estraf >Tas nie .

Ek vra nie i . v . m. myself nle, maar ek \T~ of u

die reg hat om To man straf i . v .m. Congress sake? ___ Dit is

buitekant my jurisdiksie .

Sal u se dat ek n leuenaar is as ek .an u stel

dat u my tot 5 houe veroordeel het vir n brief wat deur In

•

•

152 . KOL.BEZUIm:--lf err.

ander prisonier in my sak gesit was nie? --- Dit is nie

die feite daard i e ni e • • Wat snl u sa as die rekord na die Hor toe gebrlng

kan word, die rekord waarop u geskryf het? --- Goed .

Sal u nog sa dat ek die onwaarheid vertel het?

Dat alles wat ek • ese het die onwaarheid is? --- Die feito

wat die beskuldi~do nou voor die Hof probeer Ie, is die

onwaarheid .

M,'r u het my tot die 5 houe veroordeel? - - - Di t

is moontlik . Ek het verskeie gevangenes tot 5 houe ver ­

oordeal.

Vir watter soort mense is di e ramkamp by die mak­

simum bedoel? -- - Dit is waar ons 01 die bendeleiers afson-

der .

Word n persoon wat n1e n leier 1s nte, n1e daar

opgesluit nio? --- As hy ~ aktiewe lid van ~ bende is, word

hy ook daar ingehou .

Sal u s~ dat ~k ~ leuen vertel as ek vir u se dat

ek dao.r in die ramkarnp al op esluit was, hoewel ek nie ~

lid van ~ bende is nie? - - - Dan was hy lid van een of ander

ongeoorloofde organlsasie, ~s hy daar aangehou was .

Wntter ander organisasie 1s danr in die tronk?

Daar 1s verskfllende organlsasies daar binns -in die tronk .

- - - Ja, daar is n hele paar .

Al die bende daar is bekend? --- Ja , hulle is .

Waarorn het u my daar opgesluit, as u nie getuie ­

nio gehad hot nie, moes u al die mense govra het of hulle

my ken? -- - Ek kan nie onthou of beskuldl~de daar gewees

hot nie . EI: kan hom nic spesifi ek onthou nie I ndien

beskuldicde daar aangehou gewees het, dan hot hy hom skuldig

cmaak aan enige daad van geweld of dat hy lid is van een

of an:ler van die bendes .

Lyk ek soos ~ persoon wat sal kan baklei? __ _

KOL. EEZUIDE HOUT.

HOF: Is daar iets anders wat hy aan die getuie wil vr~ .

EESKULDIGDE No , 9 : As n prisonier daar skuldig bevind is

i . v . m. n ernstige klagte, dan word hy gestraf en daar word

rekord f,ehou . As die prisonier in die toekoms weer n oor ­

treding pleeg en hy word dan weer skuldig bcvind maar hy

ontken sy vorlge veroordelings, wat gebcur met hom?

Dit hang af van die feite ven die saak , >",t met hom gebeur .

Ek stel hierdie vraag nou i.v . m. wat n andor ge­

tuie nou hier gaSe het ~istcr . Dit is 'n etule wat baweer

dot hy op hoogte is met wat daar plaasvind . Hy pro beer

nou not om my valslik te beskuldig . Ek was saam met die

perscon gewees, die dag voor u too ek die 5 houe gekry het

en die persoon is ook deur u gestraf, maar nou ontken hy dit .

--- Ek kan nie die geval onthou nio . Dit is heeltemal

moontl1k .

Kan u onthou die dug toe ~ns geurresteer is in

verband met die huidige saak? U was teenwoordi , u het ~ns

kom haal. - -- Ek het hulle nie aan uitheal nie, ek was

teenwoordig ewees toe hulle uit die salle uitgehaal is .

Was die persone saam d.ar gewees of is hulle uit

verskillende selle uitgehual? - -- Uit verskillende selle .

Uit hoeveel selle het die persone gekom? ___ Ek

kan nie meer onthou nie .

Kan U onthou die dag toe cns gearresteer is, het •

u gase ek moot na die hospitaal tea gaan? Waarom het u dit

fese ? --- Ek kan my nie voorstaan dot ek dit gese het nie .

Ek stel dit a'n u dat ek goslaan was toe ek uit

die sel geneem is en dat ek daarvan beskuldi was dat ek n

l id vandie P. A. C. is en dat ek deur beskuldigda No . 3, Duncan

Mhlongo, gestuur was om mense in daardle sel to gaan organi­

seer. --- Ek het nie die saa< ondersoek nie . Ek kan maar

net vir die Hof se dat in my teenwoordigheld was geen ge­

vangene aangerand nle .

154. KOt. BEZUIDE'IHO'''l'.

U het my eerste geslaan voordat al die andor my

aangerand het? --- Ek ontken dit beslis .

Sal u sa dat ek n leuenaar is as ek littekens

aan die Hof toon waar die tien honde my gebyt het, die hon­

de wat u daar gebring het? --- Ek het geen honde daar ge­

bring nie en beskuldigde is n leuenaar as hy so so .

Word besonderhede van n per soon wat daar in dio

tronk opgeneem word, aangeteken? AIle merke aan sy lig­

gaam? -.- Ja, sy littekens word aangeteken .

As ek littekens nou toon wat glad nie aangeteken

is nie, dan sou ek die littekens daar in die tronk gekry

het? --- Dit is heeltemal moontlik . Die littekens word aan­

geteken by opname en geduronde die gevan~ene se aanhouding

doen hy i n baie gevallc littekens op, deurdat hulle onder

mek.,ar baklei of littekens wat hy nan homself uitbring .

As n prisonier mot n ander een baklei hpt of hy

het 'n besering in die werk opgedoen, word hy miskien no die

hospltanl toe gestuur? --- Ja, hy gaan hospitaal toe vir

behandeling.

Wat word by die hospitaal gedoen? --- Die nodige

behandeling word aan hom toegedien .

Word dit nie aangeteken nie? --- Dio hospitaal

het sy boeke waarin hulle dit aanteken, ja .

Sedert ek in daard i e tronk opgeneem is, het ek

nooit in n bakleiery batrokke gewees het, ek het glad nie

baklei nie . -- - Ek het nie so gess ni e .

Ek sal nou ophou want u dra geen kennis van alles • wat ek se nie .

Geen verdere "rao deur beskuldip,de No . 2 nie .

BESKUIDIGDES Nos . 10, 11, 12, 13, en 14: Geen vrae nie .

HERONDERVRAGI NG DEUR AANKLAER: Kolonel, word aIle littekens

aangeteken of is dit maar not die uitstaande littekons wnt

n persoon by opname het, wat aangeteken word? - __ Uitstaande

155. KOL. BEZUIDENHOUT .

littekens waar op n persoon later kan uitgeken word, indien

moontlik .

liQE: Hoeveel jaar ondervindin het u? --- Ek het 32

jaar ondervinding .

En di e Gevangenis wat u beheer, is di t n belang­

rlke Gevangen1s? - - - Ja . 800s ek gase het daar is twee

inrivtings daarso, die maks i mum inrigting waar al die ge­

harde kriminele van die Republiek ~estuur word, en dan di e

semi-oop inr1gting waar d1e meor gegoede tipe ook gehou word

wat op radeer word van die maksimum af en van ander inrig­

tlngs ook oorkorn soontoe .

Ho~veel gevangenes beheer u mear of min? __ _

Danr by die 2,300 .

Boeveel manskappe het u onder u? --- 65 Blankes

en 110 Bantoes .

No . 3 beskuldiede het deel van sy Kruisondervra-

1ng voorbehou, sal u daard i e rekord beskikbaar kan he?

--- Ek sal uitstuur dat hulle dit vir my gaan kry .

------------------ROF VER;) AAG.

BY HERVATTING,

AANKLAER AA!I ROF, Edela~bare, kol. Bezuidenhout het nou

die inligtin~ tot sy beskikking .

GETUIE gewanrsku , nog onder eed .

KRUISONDERVRAGING DEUR BESKULDIGDE No . 3 (vervol g), You

are still under oath, Commanding Officer? ___ Yes .

vlin you now explain to the Court what date it

was when I was brought in front of you for trial? __ _

The accused was brought before me on the 17th of June,

1965.

And on that date Chief Warder Van Staden gave

evi dence for the State , is that correct? For a similar

offence which I commi tted? --_ Dit is korrek .

•

156 . KOL.BEZUIDENHOUT,

When he ave his evidence under oath, he stated

that he sear ched my cell because they wer e i nfor med by

somebody else that there is a book i n my cell, he was bein

told by somebody e l se? - -- The accused apoeared before me

on the charge of bein in posse's i on of an unlawful article,

name l y an unce nsor ed book and he was found ui l ty on tho

charge , and sentenced .

You have not yet answered my question . I h~va

asked that when Chief Warder Van Staden gave evidence under

oath, d i d he state that he d i scov~red the book on hi s own

or he had been i nfor med by an ind i vidual about tho where­

abouts of the sa i d book , which was ment i oned in Court? - -­

Hoofbewaarder Van Staden het getuig dat hy het beskuldi gde

gevisenteer en dat hy ~ boek i n beskuldigde se besit gevind

het , i n beskuld i ede se komberse versteek .

That I know very well . I want to know whether he

did this on his own or he w~s informed by somebody else ,

or directed by somebody elso that there 1s n s i mi lar book

in such a cell? --- Lede kan gevangenes vi senteer enige tyd

i n eni ge pl ek .

I am not aski ng that whethe r the Warders can

se3r ch the cells in Frison at 3ny t i me or so, I w~nt to

know "bout the book . Whcth, r Ch i ef Warder Van Staden was

ever informed by somebody else that there is a book i n the

cell where I sleep or he di d that on hi s own wi thout any

direction or infor mat i on? - -- There is nothi ng i n hi s evi­

dence that he was infor med by any person about the book

being in accused ' s cell .

As you have convicted me because of that book ,

di d you r ead the relationsh i p of that book conmini ng thi ngs

which I i ncrimi nate . - -- I r ead a part of the book .

What ar e your f i nd i ngs i n that book? --_ All I ~

concer ned ,bout is the unl awful art i cl e . Accused had no

157. KOL. BEZUIDENHOUT.

ri~ht to have i t in his possession. It Was uncensored and

that is all I am concerned about .

Then, after I was convicted for being in posses­

sion of the book, sOlomoN~~~eared in front of you again,

isn't it? The similar day . --- Solomon Nkuna appeared be ­

fore me on the 17th of June, 1965.

Was he convicted for writing a letter which had

something to do with the P. A. C.? -- - I will read in Afrikaans

what the charge aeainst Solomon Nkuna was: ,Valse en kw~ad­

willige aanty ings teen n lid, n modegevaneene of eni e

ander persoon, inbring, deurdat beskuldigde op 17 . 5. 1965

beweer het dat n brief deur hom aan Opperbewaarder Van

Staden oorhandig is deur n Bantoebewaarder van buite af

in esmokkel is terwyl die brief in die Gevangenis self ge­

skryf is .'

In addition to tho statement you have just read

in Court, I presume that Nkuna had been askod whether I am

a member of the Pan Afr1can1st Congress and present the open

caop and then he denied it and then he said, all that he

lied in front of you (?) because he was looking for a frne

ticket to paradise, i . o . staff job in the kitchen, which he

,at .

PROSECUTOR: Is that now a question or a statement?

ACCUSED No . 3: Then, uft·.,r the convicts had been convicted

and he lied in front of you, you puni shed him 6 days? __ _

No .

Didn't you punish him? -- - 5 lashes.

PROSECU1'OR , This witness did not say that Solomon Nkuna

lied when he appeared before him .

ACCUSED No . 3: I put it to you that on the similar day,

Nkuna was punished for 6 days . --- Here is the record . Pe

was sentenced to 5 lashes with a cane.

You had already told the Court that thore are

158 . KOL . BEZUIDENHOUT .

possibilities that u convi ct can be convict ed by yourself

and at the same time the r e are poss i biliti es that documents

can be mi ss i ng . --- Oh no, I never sai d that i n Court .

Do you st i ll recollect the day when I appeared

in f r ont of you again with Solomon Nkuna? --- The 25th of

August, 1965 .

I t was i n connection wi th what? - - - That you

alleged Solomon Nkuna made false complaints, fa l se and

malic i ous compl ai nts a ainst you .

Correct . Wss I wrong to come and lodge a COI!l -

plai nt aga i nst Nkuna i n f r ont of you? - -- They di d not ap­

pe .'ll" before me . They appear ed before Luit . Swanepoel.

Lui t . Swanepoc l found Sol omon Nkuna not gui lty on the char ge .

Before I appear ed in f r ont of Lui t . Swanepoel, I

di d appear in front of you wi th a person who was complaining

an official who is the Head Warder Kor ff . Nkuna to l d him

that I had a vis i tor , that was the compl ai nt . -- - You ap­

peared before Lu1t . Swnnepoel . Here is the ch~r ge : , val se

en kwandwillipe aantyging teen n lid gemaak deur nan Duncan

Mhl ongo toe te sa dat daar op Sondag beso9kers vi r hom was

on di e besoek deur Hoofbewaarder Kor ff geweier was . I You

l odged that complaint, you laid the charge agai nst hi m ond

he was tried by Luit . Sw,nepoel and found not f,ui l ty .

I have asked you a quest i on that in the office,

didn ' t I appear in front of you, before the case was heard

of Sol omon ~kuna and myself in front of Lui t . Swanepoel ?

I t i s possible that the a ccused carne to me and l od e the

complaint against Solomon ~~una . It is qui te poss i ble .

And then , did you gi ve any i nstructions to a

Warder i n chnrge, who br ought us in front of you ? --- I t i s

poss i ble, Your Wor ship, th~t I i nstructed t he War der that

Nkuna should be char ged f or making fa l se compl ai nts .

Wh~t we r e your i nstructions? - - - I sai d i t is

159 . KOL. BE=DENEOUT •

possible that I could have instructed the W~der to lay a

charge against Solomon Nkuna for making false complaints .

Correct . What was your instructions to the Warder . COURT: Didn ' t you follow his answer? The witness said

i t is possible that he gave instructions .

ACCUSED NO . 3: Yes, Your Worship . Now, Your Worship, I want

to know what kind of instructions that he said it was pos­

sible he gave instructions .

COURT: Can you independently remember that you gave in-

struct1ons? --- No, I can ' t .

ACCUSED N9 . 3: Would I be wrong if I say that you said llkun,

should be charged . That is why he appeared in front of

Luit . Swanepoel . -- - I said to the Court that it is possible

that I did ~ive those instructions .

Didn ' t I complain to you that tlkuna is saying to

the official that I am a P. A. C. on the very simi lar day? __ _

No, I can ' t remember that .

But it is possible that I have lodged such a

complaint? --- Then he should have been charged for that .

You complained about sendin away visitors .

Didn't he, on the similar day, say he wanted to

Meet you in crumerti and I must be led out of tm office ~nd

that he should talk to you privately? ___ I om sorry, Your

Warship, it is not true .

And, for what purpose was I sent to n rae- camp?

--- He was causing a lot of trouble, he did not want to

obey instructions and submi t himself to diocipline, that

i s why he >IaS sent separately with the other prisoners who

refuse to submit to disCipline .

Look, I only commi tted a crime which is unlawful

in Prison, and I am asking you a question: For what purpose

was I sent to the ram- carnp?

COURT: • Because yOU did not submit to discipline .

160. KOL .BEZUIDENHOUT.

ACCUSED No ,3: Are all the people who are sent to the ram-

camp those who do not respect discipline of Prison? __ _

As ~ matter of fact, there is no ram-camp. It is only a

place where people who cause a lot of trouble and do not

want to submit to disCipline, are kept and put to work sepa­

rately from other prisoners, so that they cannot influence

the other prisoners.

'Among the people who are in that place, there is

any possibility that those that are in there, cannot BBet

the others who are not there? - -- At first it was possible,

but at present i t is impossible .

Do you still recollect the date when I wos cl~ssed

out from the ram camp? --- No, I do not remember the date .

And you confirmed my classification . ___ I can ' t

remember the date.

I think it oust be on my record as a person who

alw~ys record things when they have them in Prison . ___ It

mu~t be in a special book kept for that purpose .

The time or the day whon I was classed out of the

ram camp, didn ' t I make 0 verbal application to you th t I

don ' t want to go to any cell, I select to sleep in A-Block

with tho Coloureds? Yes , that is quite correct .

And you allowed me to go there? - __ Yes, I did

not want to put the accused in the cell th~t he asked for ,

for his own safety .

Alternatively, didn't I ask permission from you

that I would select to sleep at No . 13 and you refused?

Which is not for Coloureds . --_ Yes .

And then after that, I asked to sleep at No .3,

and you also refused? - -- No, you did not ask for 0. 3 .

After then you said that I C~n not choose a cell

for myself? --- I told you: ~or your own sake, I won ' t

allow you to choose your own cell .

161. KOL . BEZUIDENHOUT .

,fuich cell did you brinp me into? --_ I am not

certain now whether it is 12 or 19, I think it is 12. I "'"

not sure into which cell I put the accused .

You have got the records with you . I think it is

recorded . Not in these files .

Were you not told that I complainod about the

' save' cell you put me into that I do not want to go into

that cell? - - - No, accused did not complain to me that he did

not want to go into that cell.

Didn ' t I come back to you and explained to you

that I do not want to he in that cell? ___ No, when accused

asked me to go into the cells of the Coloured prisoners or

in cell No . 13, I refused it . I told the accused that I will

consider the ~atter and I will put him in a cell which I

think fit, and I instructed one of the me~bers to put

accused in that particular cell . I did not tell accused

per son ally •

I put it to you that I Was sent to cell No . 9 and

then I compl~ined about the cell because Nkuna is in that

cell. --- That is right, I put accused in cell No . 9, but he

did not lad 3 any complaints about not wanting to go into

that cell.

I put it to you that you put me in by force in

No . 9, because you knew that whon I am with Nkuna I would be

arrested for P.h.C. I made my complaints in front of you .

-- - No force was used on the accused .

Tell me, have you pot a good memory? ___ Fairly

good memory .

,fuat happened between you and me? - __ Accused

came up to me and asked to be put in the cell with the

Coloureds and I refused because he is not a Coloured. Then

accused asked me to be put into cell No . 13 •.•

I admit telling about the cells. I put the

162 . KOL . m;ZUIDENHOUT.

question to you: what happened today between me and you?

As a person who have a good memory _ - - - Today?

Today, yes . - -- All that happened between you ~nd

me today w~s here in Court .

Nothing else? - -- Nothing else .

At the same time, do you expect that I should be

s~tisfied that you have got a good memory? - __ That is up

to you .

Besides what is taking place in Court here, woul~

I be wrong if I put it to you that I met you this mornin.

and I spoke to you? --- Yes, you met me ~t Bav13anspoort

e~rly this morning, that is quite right .

In relation with what? --- Accused complained

thAt he w's assaulted in Court yesterday .

Wh~t did you do about it? Was it recorded?

I couldn ' t do anything . Shortly after that I came to Court,

I couldn't do anything atout it yet .

I want to know: did you record that complaint?

--- I recorded the complaint, yes .

Could you show the Court the record of the com­

plaint? --- Then I ~ust send out to Baviaanspoort again to

at my diary .

Tell me, you want to go and write the record in

Baviaanspoort or yoU want to tell the Court that you

recorded my complaint this morning .

PROSECUTOR: Your Worship, I object . The witness has

alre~dy answered that question . He said that he had record­

ed this complaint.

ACCUSED No . 3: Your Worship, I object too to the objection

of the Prosecutor, because I want to prove to this Court

that the Comrnandin Officer has not got a good memory and

I ;rant to prove it, Your Worship, that of wh"t I aJ:l saying

to this Court is the truth and I want to prove it that this

163. Kat . BEZUIDENH UT.

thin happened in the mornin and he stated in Court in his

chief evidence that in this Court he records everything if

a convict comes in front of him lodging a complaint, that he

inscribod it into a record-book.

PROSECUTOR: That is what the witness said that he had

recorded this complaint .

COURT: Have you any further questions to ask?

ACCUSED No . 3: Yes, Your Worship .

What date, when I was sent into No . 9? --- I can ' t

reme~ber the date .

A White warder, has he ot any right to assault

me or to hit me or to 'clap' me otherwise? The accused

knows just as well as I do that nobody had any right to

assault him .

But you did not take any steps to make investiga­

tion about my complaint or you did? --- What complaint?

The very same complaint of this morning .

PROSECUTOR: The witness has already said thnt he did not

have the chance to make any investigations as far no that

was concerned .

ACCUSED No . 3: The Commandin~ Officer does not remember

exactly .... 'hen .. . (Court intervenes)

COlffiT: You must accept his answer that he has not had

the opportunity of investigating the complaint yet . ___ I

saw the :!ccused "bout 7 0 ' clock, Your Worship . After Ism,

the accused I supervised the spans going out to their

different >lork . From there I went and prepared myself to

cOl:le to Court. His complaint is recorded in my daily

diary and it will be gone into tomorrow as soon as I have

the chance .

ACCUSED No . 3: Tell me, have you got the power to trial

n person or to convict him, a person who has assaulted the

other amon st the prisoners? --- I have the jurisdiction to

164 . KOL . BEZUIDEMHOlIT.

try a mi nor assault .

You have already told the Court that amonGst that

the spans did not go out . When was that? Two or three days,

something of the sort . -- - That was on the 9th or 10th of

April, 1963 .

I put it to you that you did not record the com­

plaints which I have brought in front of you .

PROSEClITOR. Again I object . The witness has already

~nswered that .

ACCUSED No . 3' And at the very same t i me, I have apoeared

in front of you on many occasions on the similar crime nnd

you did not tnke them into consideration . --- What criffie

did you appear before me?

P. A. C. suspicion . Nobody else have come in front

of you to explain or to tell you that I am a P. A. C. - - _

After this case was investigated and the accused had been

taken out end separated, I did not speak to any of the~

in connection with this case .

r loan beforo we were arrested for this c~se . --­

I had on soveral occasions complaints about activities of

the P. A.C . , but I cannot remember which prisoners brought it

to me , because it is a long time ago ~nd I hnve so many

thinr,s that I work with and that I have got to think about,

that I cannot remember everything specially . I f he did

lod e any complaints, than i will be recorded .

No further questions by Accused No . 3.

AANKLAER. Edelagbare, Beskuld i ~de No . 6 moot nog vir Solo"on

Nkuna kruisvra .

SOLO~;oN NKUNA d . s . s .

CROSS -EXAMINATION BY ACCUSED No . 6. Before I put r.ly

questions to you , I would like you to read that document

which you say had been written by Accused No . 6. --- Wher)

is the document?

165' • SOLOMON.

WITNESS READS OUT THE DOCUMENT: 'Program of Action . ' (Con­

tinues readin the document . ) (Previously handed in '5

Exl,ibit B.) Witness concludes by re~ding: Menbers of the

Comnittee 'reo Chairman, Mr . DxM (DxM stands for Dunc~n

Mhlongo); Vice -chairman, Mr . Sx!! (Solomon Nkun~); Gener,l

Secretary, Mr . MxT (stands for Matthews Timbu); Task force

leader, Hr . RxM (stand" for Raymond Motloun); T"sk forc~,

Hr . GxB (stend" for George Mbonrunb1.

COURT: Is Duncan before Court? --- Th3t is Accused No . 3 .

And Solomon? --- That is myself .

~btthews? --- No . 6 Accused .

R1.ymond? --- No . 5 Accused .

And George? --- No . 7 Accused .

WITNESS continues,reading the third pago, heading: ' Aims and

Objects of the P. A. C.'

Who i5 the :luthor of th"t letter? --- Accused 110 . 6 .

ACCUSED No . 6: 11r . Nkuna, did I write that letter? --- Yes .

With whom was I? - - - Accused No . 7, myself , your­

self ~nd other prisoners in the cell .

:10 further gueotions bv Accused No . 6.

HERONDERVRAGING DEUR AANKLAER: Ek wil net jou gedagte terug

bring na beskuldi de '10 .1 . • Sal jy net weer aAn die Hof sa

watter aandeel hy gehad hat in hlerdie or a!1isasie? --- Hy

was hoof van die Taakmag .

Jy het ook geso hy het briewe pepos en mense help

ontsnap, in jou hoofgetuienis, is dit korrek? --- Ja .

Watter soort briowe het hy gepos? --- Briewe wat

vir Benjamin Nz~mo en ander helpers buitekant v~n cns om

hulp te vra of the laat weet wat moet cns nOll m~nk voer die

d r kow dat cns die Bev1J.arders aanval by Bavin.anspoort .

HOF' Die Benjamin, was hy 'n bandiet gewees of was hy

vry gewecs? --- Hy was ears n b~ndiet .

I" hy toe later uitgel aat nudat hy sy vonnis

166. SOLOMON.

uitgadien hat? --- Ja .

AANKLAER: Di e briewe wat besku1digde No . 1 moes gepos het,

het hy gewaet wat die inhoud van hierdie briawe is, of was

dit varsee1 in koeverte? --- Hy was hoof van die Taakmag,

hy moet dit eer s lees, dan versee1 en dan gaan pos .

Het jy ooit gesien dat hy hierdie briewe lees?

Is dit ooit in jou teenwoordigheid deur besku1digde No . 1

gelees? Ja .

Kan jy on thou of dit by een ga1eentheid was of

maar as aen geleentheid? Toe was ek nog in die toe kamp.

In watter kamp was hy toe? - - - In die oop kamp .

Hy was hoofmonitor in die oop kamp. As daar n brief uit­

gesmokke1 is, dan weet ons hy moet dit deur vat, hy moet dit

deurpos, 110 . 1 besku1digde . Dan kry ons weer die antwoord.

Dan kom hy by ons saker maak of ons die antwoord gekry het

wat hy gestuur het, dan het ons hom gekry en dan se ek ook:

ja. • Maar jy se jy het esien dat hy van hierdie briewe

lees? - -- Ja .

Was dit by net een ge1eentheid of meer as een ge-

1eentheid dat jy dit gesien het? --- Ek het hom op een

ge1eentheid esien.

Ken jy onthou watter soort brief dit was wat hy

toe ge1ees het? --- Dit was n brief wat na Nzamo toe moet

gaan om te sa dat cns nou besi is en cns sal hom bedu1e

wanneer cns re is

Wie het daardie brief geskrywe, het jy gesien?

Dit was een prisonier met die naam van Hendrik Bahona .

Hy is nie voor die Hof ni e? --- Nee, hy is nie

voor die Hof nie .

Besku1digde No . 14, het jy in jou hoofgetuienis • gese hy het die pos gedra? - -- Ja .

Was dit nou ampte1ike pos of pos wat in- of uit

SOLOMON.

gesmokkel 1s? Hy dra ampte11ke en smokkel pos ook .

Het jy hom 01 ges1en smokkel pos dra? --- Ek het

ges1en hy br1ng n smokkel koevert 1n wat n landkaart gehad

het.

In watter kleur koevert was hlerdie landkaart, kan

jy onthou? --- n Blou koevert .

Is daardie brief oopgemaak terwyl hy by gewees het,

daRrdie blou koevert? --- Nee, hy het hom oorhandig aan

Benjamin . Hy het eers d1e saluut gemaak: Iswe Lethu, en

hy handig die koevert oor.

Wat het Benjamin gemaak met hierdie brief wat

beskuld1 de No .1 4 oorhand1g het? --- Hy het hom oop,emaak en

ek het ekyk en gesien dit is n landkaart .

Is d1t bewysstuk A, h1erdie landkaart? Waarvan

bewysstuk A 11ewer n afskrif is? --- Dit 1s ~ afskrif van

die oorspronk11ke een .

Waar was beskuldi de No . 14 toe Benjamin h1erdie

brief oopgemaak en die landkaart uitgehaal het? --- Toe was

hy al weg.

Hy het n1e gesien wat daarin was n1e? --_ Nee .

Was d1t net die enigste geleentheid wat jy hom 'e­

sien het so · brief oorhandi , of het jy hom by meer geleent­

he de gesien? --- Ek het hom by meer geleenthede gesien,

maar daardie ander, Benjamin Nzamo, hy het ons neg nie ver­

tel daardie tyd nie . Hy het dit in die geheim oopgemaak .

En die briewe wat jy hom by die ander geleenthede

gesien oorhandig het, was dit amptelik of smokkelbriewe? __ _

Dit was smokkelbriewe.

Hier is aan jou gestel deur van die beskuldigdes

hier, dat jy nie die waarheid gepra,t het terwyl jy hier

etuien1s, be1de 1n hoof- en in kruisondervra in afgele

het nie. Wat sa jy daaromtrent? --- Alles wat ek gepraat

het, 15 d1e waarheid, dit is wat ebeur het daar in die tronk.

168 . SOLOMON.

Jy het oorspronklik eers by die A.N. C. aan esluit,

is dit korrek? --- Ja .

Daarna by die P.A.C.? --- Ja .

Het jy toe later van gedagte verander? --- Ek het.

Wat het jou gemaak van gedagte verander om weg to

breek van hierdie organisasies? --- Ek het gedink wat ek

gelees het by die skool in die geski edenis, dat by die dae

van n koninp S005 Dinp,aan on nor. anders, hoedat hulle hulle

eie mense vermoor het en laat swaar lewe, totdat Kommandant

Retief vir Dingaan kom klaar maak en vir Panda gehelp het .

En weer die Engelse mense het gekom en met die Boere gebaklci

vir die land, en ek het edink die Boere het gebaklei vir dio

land vir ons almal en nie net vir hulleself nie.

En is dit wat jou laat besluit hat om van gedagte

te verander? Maar ek het gevrees as die Bantoes weer

oor kan vat, ons sal weer by daard1e eu dae teruggaan of n

tweede Kongo sal weer hier in die Suid-Afrika kom.

Het jy self van gedagte varandar of het iamand

enders JOIl oorreed? --- Ek hat sa If die gedagte gekry .

Jy hot self besluit om weg te break? --_ Ja .

Jy hot ook in kruisondervraging dour beskuldigde

No . 4 gese dat beskuldi des Nos . 10, 11, 12 en 13 gedurende -1964 by dio .A.C. naneesluit hot, is dit korrek? __ _ In

1965.

Het jy so ese dat hulle in 1965 aangesluit het?

--- Ja .

Voordat hulle aangesluit het, wet van die ander

beskuldigdes?

BESKUIDI GDE No . 7 wys dio Hof daarop dat die Aanklaer van

beskuldigdo No . 4 epraat het terwyl beskuldigde No . 4 nie

hier is nie, waarop die Aanklaer meen hy hat net .epraat van

baskuldi des Nos . 10, 11, 12 en 13.

AANKLAER: Wat van die ander beskuldigdes, het hulle toe

16 . SOLOMON.

alreeds aan die P. A.C . bahoort of nog nle? -- - Ja, 5008 ek

al ~~se het aan die Hof .

Hoe het jy geweet dat hulle aan die P. A.C. behoort?

Ek het vorgaderinge bygewoon met hulle • • Hat hulle dit aan jou gese ook of het hulle stil-

swyand te kenne gegee dat hullo danraan behoort? --- Hulle

het hulle range ook geh~d .

HOF, Wnt was No . 1 se rang? --- Hy was hoof van die

Taalemag .

No . 2?

No . 3 ?

No . 5?

No . 6?

No . 7?

No . 8?

Assistentorganlseerder .

Voorsitter .

Sekrataris.

Al emene Sekretaris .

Taakmagleier .

Hy behoort aan die Taakma , asook

Nos . 9, 10, 11, 12 en 13 .

Het jy met al die beskuldi.des vergndering saam

bygewoon? Ja, op verskillende plekko , al i s dit nie almal

onder een dale nie.

AANKLAER, Edelagbare, hierdie vraag spruit miskien nie

voort uit kruisondervra ing nie . Kyk na bewysstuk 1? Is

dear enige embleem of ~ wapen op hom? --- Dit is ~ skild

hier bo o

Net ~ skild of wet is dit nog? --- En die

,initials', hierdie letters .

Ja, maar wat is by die skild? -- - ~ As,ar1ai en

~ knopkierie.

Wntter organisasie se wapen is dit? --- Dit is

die , goweld organisas1e ' van die A. N. C.

Weet jy wie het dit dearop aan~ebring? - -- No . 3

beskuldigde.

~8t jy esien toe hy dit gedoen het? ___ Ja.

Het hy eni lets daaromtrent gese toe hy dit

170 . SOLOMON.

gedoen het? --- Hy wys di e kr ag wat ons het en wat di e boek

he t in di e hele Afrika as ons oorvat .

Maar het hy di t ese? - -- Ja .

Daard i e blou koevert wat die landkaar t in~ehad hat,

hat jy ges i en wat was op d i e koevert geskrywe, di e adr es wat

daarop geskrywe was? - - - Di t was geskryf na di e Voors i ttar

van di e P. A.C . , Bavi aanspoor t t oe kamp .

Wi a was di e Voor s i tte r ? --- Daard i e tyd was di t

Benjami n Nzamo .

Gcen verdere vr ae deur Aanklaer ni c .

HOF' Was daar r ee lings gewees dat beskul di gdes 110s . I

an 14 di e pos sou vervoer onder julI e? - - - Ja .

D.w. s . i . v. m. die P. A.C.? - - - Ja .

ROF AAN TOLK: Stel di t aan die beskul di gdes dat d i e St aats­

nanklaer het n vraag gestel i . v . m. di e boek . Hulls kan n vr aag stel i . v .m. di e vr aag wat die Aanklaer gestel het.

TOLK: Is dit nou i. v. m. di e boek en di e dokumente , di e

ander br i efies ?

HOF, Nee , di e Staatsaanklaer het n vraag ~estel i . v. m.

wat op di e boek geskrywe staan , apart van wat reeds geSe is.

BESKULDI GDE No . 1:

slui t het .

Ek wi l vrae stel van hoedat ek aange-

AANKLAER: Edelagbare , daarvoor het hy volle geloenthe i d

gi st, r gehad .

HOF: Ja , daar voor het jy geleentheid gohad . Die oni _

ste kwess i e wat di e St aatsaanklaer aange r aak het, was i . v . m.

wat op daord i o boek staan .

BESKULDI GDE No . 1: Ek weet ni ks wat op di e buitekant van

daardia boek stann ni e .

BESKULDI GDE No . 2: Ek weet ni ks wat op daar di e boek eskr yf

staan nie en dus het ek geen vr ao aan di e getui e daaromtr ent

ni e .

RE-CROSS-EXA:!I NAT I ON BY ACCUSED No , 3: \"110 i s the author of

'u

•

•

\

171. SOLOMON.

the book? Yourself .

What is inscribed in the cover of the book? - - -

A shield .

What does that shield stand for? --- You sai d it

shows our strength we shall havp after we have tXken over .

Shield stands for a strength (Court intervenes)

COURT: What stands for strength? --- Strength of the

African people when they t~e ovar .

Yos, but what stands for strength? --- The shield,

assegaai and the knopkierie .

ACCUSED No . 3: Is this tho f irst timo you are shown a knop­

kierie and assegaai in the cover of any book or ,ny article?

--- No .

Do they all stand for that? --- Wall, they have

difforont meanings . It all depends the people who h~ve

labelled that shield on that particular article, what is

their reBon and what for.

When did I say that to you? -- - At the open camp •

Where? --- In E. 4 .

Who was pr esent that day when I said that to you?

- -- Other prisoners .

Can you mention their names? --- I don ' t remember

their names.

I put it to you that I di d not tell you what those

initials stand for and what the assegaai on knopkierie stand

for ? --- You did .

NQ further questions by Accused No . 3 .

ACCUSED Nos . 5'. 6. 7. 8. 9. 10. 11, 12 and 13: No questions.

RE-CROSS-EXAMINATION BY ACCUSED NQ . 14, Will the Court give

me an opportunity to ask tho witness certain questions . They

have cropped up a new point from the Public Prosecutor's

questions?

COURT: What point is that?

r

•

•

ACCUSED No . 14:

meetings .

172. SOLOMON.

It is a point which has reference to the

PROSECUTOR: The only new question I put to the witness was

in connection with this book.

COURT, What is the point you were referring to?

ACCUSED 110 . 14: I ~sk the Court to give me nn opportunity to

put only two questions to the witness .

cor'RT: "/hnt are the questions?

ACCUSED No . 14: You have told the Court that the meetings

were held ~t v3rious places? At all those times, where was

I? --- I told the Court of Nos . 1 up to No.13 . You were

excluded, you were never nt the meet i ngs .

Do you make these Congress salutation of yours

in the meetings in the public as well? - -- If there nre no

warders, yes .

No further questions by Accused No . 14.

HOF: Weet jy of beskuldigde 110 . 14 aan die organisasie

behoort het? Ek het nog nie gasien of gehoor of hy die

eed al gevat het nie, maar ok weet dot hy die briawe wat hy

uitsmokkel en inbring, hy weet presies hulle is vir die

P. A. C.

Jy sa hy west dot dit vir die P. A.C . i s? --- Ja.

Ken jy ~ bietjio meor uitbrei daaromtrent? __ _

Ek weet, omdat as hy kom, soos hy die dag gekom het met die

Inndkanrt, hy goo dio P. A.C . saluut, I swe Lothu, on hy hanai

hom oor . Baie keor maak hy die opmerkinr,s: dit is nie lank

nie, dan rebeure dit .

Wet ebeur? - - - Die aanval .

Sa hy dit sal gebeur? --- Jo .

Die saluut, het hy d1t meer as eenkeer gem1ak of

nie? - -- Mear as eenkeer .

Het hy d1t in die reel ~emaak wanneer hy die briewo

oorhandig wnt te doen hot met P. A. C.? - -- Wanneer hy dit

r

•

•

173. SOLOMON.

oorhandig of wannear hy daar in die sal kom om te kom .sels.

In die sel, het julIe dikwols oor hiordie oed

gepraat, oor die P. A.C.? - - - Ja.

Het hy dan deelgeneem aan die gesprekko? Nee .

Het hy nie doelganeem nie? - - - As ons in die selle

is, hy het buite gewerk by die Sensuskantoor . Nou, ao hy

kom dan praat hy net saam met Benjamin Nzamo oor P. A. C.

bosigheid of hy oorhandig vir hom n brief .

Maar nie met julIe ander nie? Nee .

HOF VERD AAG.

BY HERVATTING:

HERBERT MATISO v . o . e .

ONDERVRAGING DEUR AANKLAER: Jy i s tans in Baviaanspoort-

gevanr,enis, wa~r jy n vonnis tor voorkoming van misd~ad uit­

dien, is dit korrek? - -- Ja .

Die vonnis is jou opgele in die Streekhof, Johannas­

burr, op die 30ste Desember 1960 weens klagtes van motor ­

diefstal en roof? --- Ja .

Ken jy die beskuldigdes hier voor die Hof? --- Ek

ken twee van hulle .

w,tter twee ken jy? --- Beskuldigdes Nos . 1 en 3:

Van wanneer af ken jy hulle? - - - Ek ken beskul­

di de No . 1 sedert 1961 te Leeukopgevangenis .

Het jy hom danr ontmoet? - -- Ja .

En No . 3? -- - Ek ken beskuldigde No . 3 sedert laat!

in~Y die oop k~p te BaviaapsPQQrtgevangenis . ~ In watter sel was jy geplaas te Bavinanspoort?

En wanneer is jy in daardie sel geplans? -- - Ons

het hier in 1961 gekom .

Kan jy onthou watter maand dit was? - -- Ek kan nie

presies onthou nie, miar dft wa~ gedurende die wlntermnande.

•

•

•

•

•

174. HBRBBRT.

Beskuldigde No . 1, was hy toe al in Bavi,anspoort

toe jy daar kom, of is hy later oorgeplaas, of wat was die

posisie? --- Hy het later daar gekom nndat ek alreeds d,ar

was .

Kan jy onthou wanneer dit was? --- Dit wns nan die

einde van 1961.

Die sel E.3, is dit in die oop- of toe krunp? --­

Dit is in die oop kamp.

Het jy met beskuldigdes Nos . 1 en 3 gemeng deur

esprekke met hulle te he, of wnt was die posisie? --- Ek

het beskuldigde No . 1 ontmoet.

By BaviaHnspoort? Ja .

In w~tter sel was hy? Ons was saam gewees .

In een sel? --- Ja . --..;

Was d~ar enige gesprekke tussen jou en beskuldigde

No . 1 terwyl julIe saam in een sel W1S? --- Tot ann die einde

;an 1961 het ons net gesels.

Net gewoonweg gesels? - - - J~ .

En daarna? --- In die middel van 1962 het hy toe -met nnder praatjies be in.

Watter ,ander' praatjles? Sal jy net vir Sy Edel-

19bare in besonderhede sa met watter praatjies het hy begin?

--- Hy het my gevra : ,Hoe hou jy van die swaar lewe "at ons

lewa , die lewa w~t vir cns swaar gem~ak 1s deur die Bl~nkes?'

,lot het jy geantwoord? --- Ek het hom gevra wnt

knn ons d~ar~~n doen want cns is in hegtenis . Toe S8 hy vir

my: ,In t-hn sa pl~nne r.'Vlk nie op nie . I Ek hat hom gevrn WA.t

cns knn doen ~s hy sa n mnn sa planne rank nie op nle, want

I cns 1s brH".sl;ern'1k toe cns nog gev~arllke ding'S datl.r bu1te

gedr., het' .

Wat het jy nou bedoel met ,gevaarlike din e bu1te

gedra het'? - - - Die vuurwapens wat ons gebru1k wanneer ons

roof . Hy het my toe ese: ,Kyk man, ons praet nou n1e van

'I

,

•

•

•

•

•

175. HERIERT.

din·e w~t daar buite plaasvind nie, hier wil ek weet of jy • by hierdie P.A . C. vsn my 3lnsluit, dan sal ek jou se wat

om te doan. I

Wat is die P. A. C. waarv"n hy gepraat het? --- Hy

het gese ons sal die Blanke. dood maak •

Het hy geSe dit is wat die P. A.C . bedoel of het

jy dit danrvnn efr,elei, of w~t is die posisie? --- Die P. A.C.

staan danrvoor d,t ons vir die regte van die land moet veg.

Wi. meet veg vir die regte v,n die lond? --- Hy

het gese hy is n lid van die organises i e, daarom kom hy met

sulke praatjies na my toe .

Watter organis3s1e?

van die P.A. C. organisnsie is

is. -

--- Hy het gese dat hy n ILl (

en dat hy SObykwe se qssistent ---------Het jy eweet wie Sobukwe was? --- Ek hot not van

hom shoor .

Wqt het hy vir jou gese? - -- Hy het gase Sobukwe

is n ~root man van die ~ . A . C. Ek het hom toe gevrn: ,As jy

se e~ moet ~nnsluit, ek s~l ~anslu1t en wnt snl ons deen?'

Toe sa hy : ,Die eerste ding we.t ek ann jou sal so omdat jy

s~~stem om met my te wees, S~l ek net drie dings eers aan -jou 513. 1

Wet het hy toe aan jou gose? --- ,Ek w11 he die

eerste ding wot jy moet leer as jy in die P. A. C. is, is

disc i pline , industrial nnd democratic . '

Is dlt :xl wtlt hy-gese het? --- Danrdie d,g, ja .

Wat het jy toe dnnrop geantwoord nnd,t hy hierdie

drie dinge nan jou opgenoem het? --- Ek hot hom gevro:

,A~ngesien dit nou net ons twee is, hoe dink jy 5,1 ons

voortg~an met die werk?' Toe sa hy: ,Kyk man, ons hat Ieiers

wat die land verlo~t het .' • Hy het verder gase ons het

Potlako Laballo in Basoetol and , en dat hy saam met sold,te

is in B"soetol~nd wat rueer as 500 is. In die noorder hot

•

•

•

•

• •

,

176. 1-1ERr3FT.

ons vir Peter Molotsi te Katanga wat maer as 5,000 soldate

by hom het. Hy het gese die mense is mense wat vir ons baie

sal help in hierdie din e Wlt hy aan my vertel het.

Hoc het hy gese hoe sou hulle julIe help? --- Ek

het hom gevr~ hoe s~l die menso cns help, want cns is govnng

en ons is hier in die Gevlngenis . Toe se hy vir my die hele

Kaapprovinsie is onder die P. A.C . Hy het gese ns Potl ako

uit Bnsoatoland in die Vrystaat ingl1n, sal die Klap daarvan

weet en hull. sal darrr begin doodmalk . Hulle sal in die

Vrystlat ingaan en hiernatoa uitkom. En vnn dia Noorde af

sal Molotsi aankom . Hy sal afbreek van hierdia kant af, in

die Transvaal in. Ek het hom toe gevra: ,As jy so se, hoe

sal hulle west waar cns is, want cns 1s nou hier 1n die

tronk en hulle sal afbreek terwyl ons no~ hier is, on ons

sal dan ook gedood word .' Toe sa hy die pI anna Van die

tronk is alreads deurgestuur want elke tronk het hulls leier •

Dit is n leier wat daarna kyk om die ander in kannis te ,tel

waor die verskillende tronke galee is . • Hy het gase wanneer

hulle korr., cns s~l vr~gmotors bu1te kry staan . Daar sal cns

Wlpens kry om te baklei. As jy n wapen gekry het dan weet

jy jy moet doodml1k van die kleintjie af tot die grote . Ek

het hom toe gevr a: ,"ear sal hulle deurgaan by 01 die

Bl~es, w~nt jy sien wanneer cns in n motorvoertulg ry,

word ons b~ie kere daur Blankes gestop? ' En ak het hom

gevra wanr sal sy voertule deurkom want hulle sal net twee

of drie wees, en die ander sal in di e ges i g betrokke wees.

Hy het gese: ,Hi erdie is net n kleinigheid, van die Noorde

af no hierdie plek toe, sal dit net n oogkni p wees .'

"at sal dan gebeur? -- - Dan sal dit klaarpraat

wees met die Bl ankes. D~n s~l cns nlleen waes .

Met I ons I, W'1.t verstaan jy da1.ronder? --- Cns

swartes aIleen sal oorbly . Ek het hom toe gevra: ,Wnt s,l

ons kry as ons die mensa doodgemaak hat? Jy Sa ons s~l

•

•

() {j~w~~ ~. • • •

~~~/Lt.J->~ 4. J-J.- Mo ~ ~ ~ ... ~.

•

•

• --

•

• ,

177. HERBERT.

nlmal dOOdnk1ak , dnar sal ni e baas wees ni e, wie gunn vir ons

betnal?' Toe sa hy: ,J~, ek vertel die dinge aan jou want

ek wil u i tvind hoeveel jy weet, sodat ek alles k,n neerskryf,

die kennis wat jy het i . v . m. jou eie lewe . Sodat, n{ die

d1ngB, sal cns almal bymekaqr geroep word en elkeen sal werk

gegee word volgens 5y kenni s . '

Het hy gesa win die werk nnn julIe sou cee na

hierdie dinf,o? --- Ek het horn gevrn wie dit sal wees . Hy

het .,esa dnt Sobukwe ~ns nlmnl sal bymeknar t oep en dMr s~l -Ben ekies word w~t maar kennls drn ~s cns almal en hy sal

ons dan aanstal volgens ons verskillende betrekkinge .

Rot hy vir jou ese watter pas hy vi r jou in ge -

da to ehad het? Hy het gese hy kan geen belofte ,an my

m~nk nie, m~nr a~ngesien ek n m~ 1s wnt kenni s hat sal ek

n beter betrekkin' kry wnt in verbund stnun met my kennis .

Wat se kennis het jy? --- My konnis is i . v . m.

werktuigkundige en opvoeding.

Het jy enige kwal1fikasies dMr i n? --_ By n motor­

hawe by Mike Appel was ek die hoofwerktuigkundige van die

Bantoes dn~r .

Watter kwalifikasies het jy i . v . m. opvoedine en

opvoedkunde? --- Ek het sekondere opvoedin, .

Het jy st . 8 emenk of mntriek? --- Standerd P

Junior Sertifikant .

----------------------SAAK UIT GESTEL TOT 6 JANUMlIE 1966.

/ ....

Collection Number. AD1901

SOUTH AFRICAN INSTITUTE OF RACE RELATIONS, Security trials Court Recorda 1958-1978

PUBUSHER: Pubhsher· Historiul Papers, University of the Witwatersrand Locshon· Johanne.burg C2012

LEGAL NOTICES:

Copyright Notice: All materials on the Historical Papers website are protected by SOuth African copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, or otherwise published in any format, without the prior written permission of the copyright owner.

Disclaimer and Terms of Use: Provided that you maintain all copyright and other notices contained therein, you may download material (one machine readable copy and one print copy per page) for your personal and/or educational non-commercial use only.

People using these records relating to the archIVes of Histoncal Papers, The Ubrary, University of the Witwatersrand, Johannesburg, are reminded that such records sometimes contain material which is uncorroborated, inaccurate, distorted or untrue. While these digital records are true facsimiles of the collection records and the Information contained herein is obtained from sources believed to be accurate and reliable, Historical Papers, University of the Witwatersrand has not independently vertfled their content. Consequently, the University Is not responsible for any errors or omissions and exdudes any and all IlabUity for any errors In or omissions from the Information on the website or any related Information on third party websites accessible from this website.

This document is part of a private collection dep::lsited with Historical Papers at The University of the Witwatersrand.