VODNI SAOBRAĆAJ

Januar 2010.

TEHNIČKA ŠKOLA PIROT

VODNI SAOBRAĆAJ

Vodni saobraćaj obuhvata saobraćaj koji se odvija na vodenim površinama (moru, jezerima, rekama, kanalima). Međutim, daleko najveći značaj u okviru vodnog saobraćaja ima pomorski saobraćaj.

Morski saobraćaj obezbeđuje oko 4/5 ukupnog transporta u međunarodnoj trgovini

VODNI SAOBRAĆAJ

Po obimu tereta i proizvodnosti rada pomorski saobraćaj prevazilazi sve druge vrste saobraćaja

Cena prevoza tereta morskim putem je najniža od svih vrsta saobraćaja. Proizvodnost rada u morskom transportu je 5-6 puta veća, nego u železničkom i rečnom, a cena je gotovo 2 puta manja

1

10

100

1000

10000

100000

1000000

10000000

Parcel LTL Truck Truckload Railcarload

Multi-railcar

Unit train Barge load

Shipment Size (lbs)

Transport Charges ($/ton)

NASTANAK

stablo =>splav => čamac i veslo

=>jedrenjaci

=>mehanički pogon

RAZVOJ

Istorija pomorskog saobraćaja je veoma duga (još od Feničana, preko starih Grka i Rimljana, pa sve do srednjeg veka i Velikih

geografskih otkrića).

NASTANAK

razvoj trgovine u antičkom periodu

uslovljen je razvojem brodarstva

( i na morima i na rekama)

NASTANAK

u 15. veku razvoj vodnog saobraćaja (za vreme velikih geografskih otkrića)

NASTANAK

Za današnji morski saobraćaj od velike važnosti su događaji sa početka XIX veka:

uspostavljane prvih redovnih

pomorskih linija širom sveta,

posebno između Evrope i Severne

Amerike (saobraćaj na njima su

održavali brzi jedrenjaci – kliperi

NASTANAK

Za današnji morski saobraćaj od velike važnosti su događaji sa početka XIX veka:

pronalazak prvog broda

na mehanički pogon-parobrod

(Clermont),koga je konstruisao

1807. g Robert Fulton (“Klermon” je

održavao redovan saobraćaj

na reci Hadson, SAD)

NASTANAK

Za današnji morski saobraćaj od velike važnosti su događaji sa početka XIX veka:

-prvo putovanje parobrodom

preko Atlantika - parobrod

Savannah je prvi prešao

Atlantik 1919. godine

(Njujork – Liverpul) za 29 dana

NASTANAK

Za današnji morski saobraćaj od velike važnosti su događaji sa početka XIX veka:

- Značajna unapređenja parobroda predstavljali su: uvođenje elise (1840) i čelične armature (1860).

početkom XX veka počinje primena dizel motora

danas

Današnja svetska trgovačka flota se sastoji od preko 40 hiljada brodova.

Glavni deo trgovačke flote pripada Japanu, Rusiji, Grčkoj, Kini. Najveća tonaža je pod liberijskom i panamskom zastavom.Ipak, liderstvo Paname i Liberije je uslovno, pošto je veliki deo njihovih flota vlasništvo SAD i zapadnoevropskih zemalja (među kojima Francuske, V. Britanije i Nemačke).

U svetu ima nekoliko vodećih organizacija koje vrše nadzor nad trgovačkom flotom, a najuticajnija među njima je „Lojd“.

danas

Veliki deo svetske trgovačke flote zauzima tankerska flota. Oko 40% nosivosti svetske flote čine tankeri, koji prevoze naftu i naftne derivate

Glavni pravci kretanja tankera su iz regiona Karipskog mora u SAD i zapadnu Evropu, i iz zemalja Bliskog Istoka u Zapadnu Evropu, SAD i Japan.

Plovni putevi

Vodni saobraćaj koristi pretežno prirodne saobraćajnice-reke,mora,okeane,jezera

Kada je potrebno grade se i veštački plovni putevi- kanali

Na stepen razvoja morskog transporta veliki uticaj imaju morski kanali (Suecki, Panamski, Korintski kanal) i tesnaci (Gribraltar, Bosfor i Dardaneli, Bab el Mandebi drugi), kojim se omogućuje skraćivanje morskih puteva i po više hiljada i desetina hiljada kilometara

Kanali

Suecki kanal – povezuje Sredozemno more sa Crvenim morem

Kanali

Panamski kanal- povezije Atlantski i Tihi okean

prevodnice

luke

Luke su druga važna komponenta, uporedo s flotom, u vodenom transportu. U svetu ima preko 700 opremljenih luka.

prvo mesto po obimu morskog teretnog prevoza zauzima Atlantski okean sa okolnim morima, na čijim obalama su razmeštene najveće morske luke sveta: Roterdam (Holandija), Antverpen (Belgija), Hamburg (Nemačka), London (V. Britanija), Marsej (Francuska), Đenova (Italija

na obalama Tihog okeana - Kobe, Jokohama, Nagoja (Japan), Šangaj (Kina), Pusan (R. Koreja), Sidnej (Australija), Vankuver (Kanada)

Indijskog okeana – Karači (Pakistan), Mumbaj i Kalkuta (Indija), Kolombo.

Plovni rečni putevi

Dunav, Sava, Tisa, Tamiš i neke manje Plovidbeni kanal Dunav-Tisa-Duna Rečni putevi Evrope-Rajna sa pritokama,Sena,

Laba,Volga itd.

PANEVROPSKI KORIDOR 7

Kanali

Ludvigov kanal – Rajna-Majna- Dunav