ВОДИЧЗА ОЦЕНУВАЧИ

ИНСТИТУТ ЗА АКРЕДИТАЦИЈАНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

M~~M~~

Васил Главинов б.б, блок Х,мезанин1000 Скопје, Република МакедонијаТел.: (02) 32 93 080, Факс.: (02) 32 93 085www.iarm.gov.mk

ИНСТИТУТ ЗА АКРЕДИТАЦИЈАНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

M~~M~~

СОДРЖИНА

ВОВЕДЗАКОНСКА РАМКА НА АКРЕДИТАЦИЈАТАШТО Е АКРЕДИТАЦИЈАШТО Е ОЦЕНА НА СООБРАЗНОСТКОЈ ИЗВЕДУВА АКРЕДИТАЦИЈА НА ТЕЛАТА ЗА ОЦЕНА НА СООБРАЗНОСТ ТОС ВОРЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈАКАКО РАБОТИ ИНСТИТУТОТ ЗА АКРЕДИТАЦИЈА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ИАРМКОИ РАБОТИ ГИ ВРШИ ИАРМКАКО СЕ ОБЕЗБЕДУВА МЕЃУНАРОДНО ПРИЗНАВАЊЕ НА АКРЕДИТАЦИЈАТАКОЕ Е МЕСТОТО НА ИАРМ НА ЕВРОПСКАТА И МЕЃУНАРОДНАТА СЦЕНАОЦЕНУВАЧИТЕ И АКРЕДИТАЦИЈАТАКОИ СЕ ЗАДАЧИТЕ НА ИАРМ ВО ОДНОС НА ОЦЕНУВАЧИТЕКОИ ПРОЦЕДУРИ ГИ ДЕФИНИРААТ БАРАЊАТА ЗА ОЦЕНУВАЧИТЕ И ЕКСПЕРТИТЕКАКО ДА СЕ СТАНЕ ОЦЕНУВАЧ

ОИ СЕ КРИТЕРИУМИТЕ И БАРАЊАТА ЗА КОМПЕТЕНЦИИ НА ОЦЕНУВАЧИТЕКЛАСИФИКАЦИЈА И СТАТУС НА ОЦЕНУВАЧИТЕК НА ПРОЦЕДУРАТА ЗА АКРЕДИТАЦИЈАЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ПРЕД ОЦЕНУВАЊЕТОЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ВО ТЕК НАОЦЕНУВАЊЕТОЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ВО ТЕК НАОЦЕНУВАЊЕТОЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ПО ОЦЕНУВАЊЕТОЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ТЕХНИЧКИОТ ОЦЕНУВАЧЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ЕКСПЕРТОТЗАДАЧИ НА КООРДИНАТОРОТ ЗА ОЦЕНУВАЊЕДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКА ЗА АКРЕДИТАЦИЈАНАДЗОРНИ АКТИВНОСТИСУСПЕНЗИЈА И ПОВЛЕКУВАЊЕ НА АКРЕДИТАЦИЈАТАПРОШИРУВАЊЕ НА ОПСЕГОТ НА АКРЕДИТАЦИЈАДОГОВОРИ СО ОЦЕНУВАЧИТЕ И ЕКСПЕРТИТЕКОДЕКС НА ОДНЕСУВАЊЕОСНОВНИ ПРАВИЛА КОН КОИ ТРЕБА ДА СЕ ПРИДРЖУВААТ ОЦЕНУВАЧИТЕ И ЕКСПЕРТИТЕПРИ ОЦЕНУВАЊЕРЕФЕРЕНТНИ ДОКУМЕНТИПРИЛОГ

33

? 3? 4

( )? 4

( )? 4? 4

? 5? 5

5? 5

? 6? 7

K ? 814

151718

( I ) 18

( II ) 2022232324242525262626

272828

............................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................

....................................................................................................................................

.................................................................................................................................

......................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.............................................................................

.............................................................................................................................

....................................................................................................................................................

........................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ВТОРО ИЗДАНИЕ

ШТО Е ОЦЕНА НА СООБРАЗНОСТ?

КОЈ ИЗВЕДУВА АКРЕДИТАЦИЈА НА ТЕЛАТА ЗА ОЦЕНА НА СООБРАЗНОСТ (ТОС)ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА?

КАКО РАБОТИ ИНСТИТУТОТ ЗА АКРЕДИТАЦИЈА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА(ИАРМ)?

КОИ РАБОТИ ГИ ВРШИ ИАРМ?

1)

2)

3)

4)

“O

“T

, ,

цена на сообразност”е процес со кој ќе се покаже дали се исполнети определени барањаво врска со производ, процес, услуга, систем, лице или тело;

ело за оцена на сообразност” е правно лице кое врши дејност за оцена на сообразност,вклучително калибрирање, тестирање, сертифицирање и инспекција.

Работите и задачите од областа на акредитацијата во РМ ги врши Институтот за акредитацијана Република Македонија, како јавна установа од јавен интерес, согласно ЗАКОН ЗААКРЕДИТАЦИЈА Службен весник на РМ, бр. 120 од 02.10.2009 година.Првиот Закон за акредитација на РМ е донесен во 2002 година (Сл. Весник на РМ бр. 54/2002) ,а Институтот за акредитација на Република Македонија е основан со Одлука на Владата наРепублика Македонија (Сл. Весник на РМ бр.14/2003).Првите сертификати за акредитација се доделени во 2005 година.

е документ или комплет од документи издадени однационалното тело за акредитација со кој се потврдува техничката компетентност на телатаза оцена на сообразност за определен опсег.

ИАРМ работи во согласност со:- барањата содржани во соодветните хармонизирани национални стандарди и- документи на европски и меѓународни организации за акредитација

ИАРМ ги врши следниве работи и задачи:акредитација на:

- лабoратории за тестирање и калибрација,- тела кои вршат сертификација на производи,- тела кои вршат сертификација на системи за управување (со квалитетот, со животната

средина, со безбедноста на храната со безбедноста при работа со сигурноста наинформациите и друго),

- тела кои вршат сертификација на лица,- тела кои вршат инспекција и- други тела за оцена на сообразност;

учествува во работата на европските и меѓународните организации за акредитација и гизастапува интересите на Република Македонија во нив;дава мислења на државните органи за прашања кои се однесуваат на акредитацијата идава мислења за одобренија за оспособеноста за спроведување на постапката за оценана сообразноста иврши оценување на компетентноста на телата за оцена на сообразноста, вклучувајќи го инадзорот на исполнетоста на барањата за телата кои вршат оцена на сообразностаспоред дадена регулатива.

“Сертификат за акредитација”

ВОВЕД

ЗАКОНСКА РАМКА НА АКРЕДИТАЦИЈАТА

ШТО Е АКРЕДИТАЦИЈА?

Овој водич за оценувачи е замислен како Прирачник за оценување, наменет е засекој оценувач на Институтот за акредитација на Република Македонија. Прирачник, што епрепорачливо да се разгледа пред секое оценување.

Овој водич за оценувачи има за цел да го опише процесот на оценување, штоподразбира оценување на лице место, активностите кои му претходат и активности коиследат по оценувањето.

Исто така ги дефинира задачите и одговорностите на секој член на тимот заоценување, опсегот и техниките на оценување за различни типови на тела за оцена насообразност и го опишува патот како да се стане оценувач.

Постоењето на овој водич не ја исклучува потребата од обуки, организирање насостаноци пред секое оценување или следење на процедурите од интернет страната наИАРМ, туку напротив, тој потсетува дека секој оценувач треба да го одржува и продлабочувасвоето знаење, постојано да се дообразува во својата област, но исто така и да ги слединастаните во ИАРМ и промените на документите за акредитација.

Законска рамка на акредитацијата на Европско ниво претст вува Регулативата (ЕЗ) бр.765/2008 на Европскиот парламент и на Советот од 9 јули 2008 година, со која се утврдуваатбарањата за акредитација и надзор на пазарот.Во Република Македонија акредитацијата е регулирана со Законот за акредитација (Службенвесник на РМ, бр. 120 од 02.10.2009 година), кој е во целост хармонизиран со Европскатарегулатива бр. 765/2008.

кредитација”е потврда од трета страна на телата за оцена на сообразност што доведува доформално признавање на нивната компетентност за извршување на одредени задачи заоцена на сообразност (согласно стандардот Оцена на сообразност -општи барања за телата за акредитација кои акредитираат тела за оцена на сообразност)

кредитација” е потврдување од страна на националното тело за акредитација декаопределено тело за оцена на сообразноста ги задоволува барањата предвидени сохармонизираните национални стандарди и каде што тоа е применливо, сите дополнителнибарања, вклучително и оние предвидени во релевантните секторски шеми за акредитација,потребни за вршење на специфична дејност за оцена на сообразност (согласно Законот заакредитација, Службен весник на РМ, бр. 120 од 02.10.2009 година

Акредитацијата се применува врз тела кои вршат оцена на сообразноста во регулираната инерегулираната област.Акредитацијата по правило се применува на доброволна и задолжителна основа, која сеоднесува на оцена на сообразноста.

a

“A

MKC EN ISO/IEC 17011 -.

“A

);

33 44

�

�

�

�

�

Интерпретација на стандардите иИзработка на документи, водичи, што ги издава ИАРМ или ги прифаќадокументите издадени од ЕА, и во соработка со Техничкитекомитети

Селекција, обука и оцена на оценувачи ПР 03-04Оцена на работата на оценувачите и експертите ПР 03 - 03Правилник за основање и работа на Комитетот за оцена на лица ПР 11-03

- е оценувач кому е дадена севкупна одговорност заспецифицираните активности при оценката. Водечкиот оценувач го координира иводи оценувачкиот тим во акредитациониот процес.

- Водечкиот оценувач може во тек на исто оценување даправи оценка на системот за управување и да изведува работа на техничкиоценувач, за подрачја на акредитација за кои ИАРМ смета дека поседуватехничка компетентност.

оценувач кој спроведува оцена на техничката компетенција нателото за оцена на сообразност за конкретни подрачја од бараниот опсег наакредитацијата.

Техничкиот оценувач може исто така да спроведува оценана системот за управување, ако ИАРМ смета дека е компетентен за истата.

- е лице кое е определено од ИАРМ, да обезбеди специфично знаење илиекспертиза во однос на опсегот на акредитацијата кој се оценува и како член наоценувачкиот тим обезбедува технички совети, меѓутоа не се смета за оценувач.

Забелешка - По правило, експертите при оцената се следени одквалификуван оценувач. Сам или во отсуство на оценувачот, експертотможе да обавува само определени технички задачи зададени одоценувачот.

– е лице вработено во ИАРМ, назначено од директорот наИАРМ, да ги координира работите помеѓу ИАРМ, корисникот на услугите и тимот заоцена. Координаторот за оценување ги извршува своите задачи согласно Р03Правилникот за процедурата за акредитација. Доколки поседува соодветниквалификации и обука, може да се вклучи во оценката како оценувач

ILAC IAF,

–

–

.

�

�

�

�

�

�

�

�

Оценувач: Лице определено од ИАРМ кое само или како дел од тимот за оценаизведува оцена на тело за оцена на сообразноста.Водечки оценувач

Забелешка

Технички оценувач

Забелешка

Експерт

Координатор за оценување

КОИ ПРОЦЕДУРИ ГИ ДЕФИНИРААТ БАРАЊАТА ЗА ОЦЕНУВАЧИТЕ ИЕКСПЕРТИТЕ?

Дефиниции (МКС 11 иEN ISO/IEC 170 ILAC-G11:07/2006)

КАКО СЕ ОБЕЗБЕДУВА МЕЃУНАРОДНО ПРИЗНАВАЊЕ НА АКРЕДИТАЦИЈАТА?

КОЕ Е МЕСТОТО НА ИАРМ НА ЕВРОПСКАТА И МЕЃУНАРОДНАТА СЦЕНА?

ОЦЕНУВАЧИТЕ И АКРЕДИТАЦИЈАТА

КОИ СЕ ЗАДАЧИТЕ НА ИАРМ ВО ОДНОС НА ОЦЕНУВАЧИТЕ?

За да биде меѓународно прифатен и признаен, системот за акредитација мора да е сообразенсо барањата на стандардот МКС EN Оцена на сообразност - општи барања зателата за акредитација кои акредитираат тела за оцена на сообразностИсполнувањето на барањата на стандардот и другите европски и меѓународни барања заакредитационите тела се проверува со “Меѓусебна оцена меѓу еднаквите”, што претставувапроцес на оцена на едно национално акредитационо тело од страна на други националниакредитациони тела.Резултат на успешно завршен процес на “Меѓусебна оцена меѓу еднаквите” е потпишувањена Договор за меѓусебно признавање на сертификатите за акредитација помеѓу земјитечленки на Европската организација за акредитација (ЕА) и националните тела заакредитација.

ИАРМ е потписник на Договорот за меѓусебно признавање на сертификатите заакредитација ЕА М А помеѓу земјите членки на Европската организација за акредитација(ЕА) и Институтот за акредитација на Република Македонијa за областите: лаборатории затестирање, лаборатории за калибрација, инспекција и сертификација на производи.Склучувањето на Договорот значи дека издадените документи од македонскитеакредитирани тела за оцена на сообразност (лаборатории за тестирање и калибрација,инспекциски и сертификациски тела за производи) ќе се признаваат во Европа и пошироко.

ИАРМ, исто така е потписник и на Договорот за мултилатерално признавање наакредитациите за областите тестирање и калибрација (ILAC-MRA) со светската организацијаза акредитација - Меѓународна организација за акредитација на лаборатории (ILAC). Овазначи дека извештаите од тестирањата и сертификатите за калибрација издадени одмакедонските акредитирани лаборатории меѓународно се признаваат.

Ефективноста и кредибилитетот на секое тело за акредитација зависи од компетенцијата,професионализмот и интегритетот на неговите оценувачи и експерти.ИАРМ има ефективен систем за обезбедување на компетентноста на своите оценувачи иексперти. Овој систем се одржува со воспоставување, спроведување и одржување напроцедури за селекција, квалификување и следење на учинокот и компетенциите наоценувачите и експертите вклучени во оценувањата.

Да користи обучени, хармонизирани и искусни оценувачи, односно оценувачи коиимаат јаки технички компетенции (најмалку колку што има квалификацииперсоналот на телото за оцена на сообразност);Да обезбеди за сите оценувачи единствен начин на разбирање на стандардите ибарањата за акредитација, преку:

Хармонизација на оценувачите, со Организирање на обуки за оценувачии Состаноци за хармонизација,

ISO/IEC 17011.

( L )

�

�

Оценувачите и експертите играат клучна улога во телото за акредитација.

�

55 66

KОИ СЕ КРИТЕРИУМИТЕ И БАРАЊАТА ЗА КОМПЕТЕНЦИИ НА ОЦЕНУВАЧИТЕ?�

�

Компетенцијата на оценувачот се базира на образование, обука и искуство.Компетенцијата на оценувачот се мери со манифестирање на примената на

специфичното оценувачко знаење, вештини и лични способности.

ОбразованиеВодечки оценувач/Технички оценувач/експерт

Професионално искуствоВодечки оценувач

Технички оценувач/Експерт

ОбукаТеоретска обука

Организирање на курсеви за обука

Да имаат високо образование или соодветни квалификации во релевантнанаучна/техничка/технолошка дисциплина

4 години работно искуство, од кои најмалку 2 години искуство во областа на акредитацијаили оцена на сообразноста;

Најмалку 4 години работно искуство, и 2 години во областа и техничкото подрачје кои сепредмет на акредитацијаКандидатите за технички оценувачи и експертите треба да имаат докажано познавање затехничкото подрачје за кое се пријавуваат и скорашно искуство за активностите одподрачјето за која се пријавуваат како оценувачи, односно експерти

Сите избрани кандидати за оценувачи, освен оние кои веќе имаат соодветна обука заоценувачи, без оглед на нивната биографија, искуство или квалификации се подвргнуваатна интензивна обука, преку соодветен курс за обука.

Планот за обука и информации за обуките за оценувачи се објавуваат на интернетстраницата на ИАРМ,

ИАРМ за оценувачите бара успешно комплетирање на курсеви за обука за оценувачи иликомбинација на обуки за оценувачи и обуки за соодветните стандарди.

ИАРМ ги организира и ги прифаќа како соодветни оние курсеви за оценувачи кои се восогласност со упаствата на ЕА и

Исто така, ИАРМ ги смета за соодветни курсевите за обука организирани од страна на другиакредитациони тела.

ИАРМ ги организира курсеви за оценувачи во согласност со упаствата на ЕА и , ЕА-3/05Упатства за курсеви за обука на оценувачи кои користат акредитациони шеми за

лаборатории” Упатства за курсеви за обука на оценувачи кои се користат одакредиотационите тела, а за техничките оценувачи, курсеви за обука кои ги покриваат

.

.

www.iarm.gov.mk.

,ILAC.

, ILAC„

, ILAC-G3:08/2012

КАКО ДА СЕ СТАНЕ ОЦЕНУВАЧ?Кандидатите, кои сакаат да соработуваат со ИАРМ како оценувачи или експерти треба да јапополнат апликацијата ОБ 03-09 Пријава за оценувач/експерт во системот за акредитација”и да ја испратат до ИАРМ, во пишана и во електронска форма. Во прилог на пријавата мора дасе достават и сите податоци и документи кои ги потврдуваат нивните професионалниквалификации и компетенции:

фотокопии од доказите за образованието (диплома, магистратура, докторат,специјализација и т.н)потврда за познавање на странски јазици (ако ја има т)потврда за образование на подрачјето на системите за обезбедување наквалитетотпотврда за образование на подрачјето на системот за акредитација (ако ја има т)потврда за статусот во странското акредитационо тело (се применува само застранските оценувачи/експерти)

кратка биографија CV

референци во однос на подрачјето за кое се пријавува (издадени трудови,препорака/потврда од претпоставен за дневните обврски, специјалност, потесноподрачје на работа и сл.

Во пријавата, кандидатите прецизно треба да ја дефинираат областа и подрачјето за кое сепријавуваат како оценувачи (согласно Правилникот за определување на подрачјата заобласти на калибрација, тестирање и сертификација Р 15).

Пријавата е достапна на интернет страницата на ИАРМ,

ИАРМ (Комитетот за оцена на лица) ги прегледува пријавите и примените податоци идокументи, и проверува дали кандидатите ги исполнуваат основните критериуми и барањаза компетентност да бидат прифатени како оценувачи.Комитетот за оцена на лица може да одлучи со одредени кандидати да направи интервју.При проверка на експертите може да се земат предвид и мислењата на други експерти ипрепораките од работодавецот или професионални здруженија.

ИАРМ ги обработува податоците со цел да одреди дали кандидатите ги исполнуваатбарањата за водечки оценувачи, технички оценувачи и експерти.Комитетот за оцена на лица дава препорака на директорот за доделување на одреден статуси промена на статусот на оценувачите. Врз основа на дадената препорака директоротдонесува одлука за статусот на кандидатот и за тоа издава сертификат.Комитетот за оцена на лица ги регистрира оценувачите во листите на водечки оценувачи,технички оценувачи и експерти.Кандидатите кои сеуште не ги задоволуваат во целост барањата за оценувачи, серегистрираат во листата за кандидати за оценувачи.

,„

a

a

).

www.iarm.gov.mk.

�

�

�

�

�

�

�

Како се прави избор на оценувачи и експерти?

77 88

По успешното завршување на обуката за оценувачи, кандидатите за оценувачи прекуучество во акредитационите активности како оценувачи во обука се стекнуваат сопрактично искуство.

Водечките оценувачи - по теоретската обука се вклучуваат во оценувањата каконабљудувачи најмалку 10 дена на оценувањеНадзорот на водечките оценувачи во обука се организира во:

најмалку 3 (три) последователни оценувања, од кои најмалку:- 1 (едно) иницијално оценување (оценка на документација и/или прелиминарна

оценка, подготовка и планирање на иницијална оценка, спроведување наиницијална оценка, подготовка на извештај од оценката и верификација накорективни мерки, доколку има потреба)

- 1 (едно) надзорно оценување (подготовка и планирање на надзорна оценка,спроведување на надзорна оценка, подготовка на извештај и верификација накорективни мерки, доколку има потреба)

- 1 (едно) иницијално/повторно / надзорно оценување (зависно од достапните тела).

Ова се однесува на стекнување на статус водечки оценувач во една акредитациона шема-област (пр. споредЗа стекнување на статус водечки оценувач во друга акредитациона шема потребно еводечкиот оценувач:- да има обука за соодветниот стандард и- да изврши барем едно оценување под надзор на квалификуван водечки оценувач.

Надзорот на техничките оценувачи кои се во обука се реализира во:најмалку 2 (две) последователни оценувања, по можност:- 1 (едно) иницијално оценување (спроведување на оценка, подготовка на извештај

од оценката и верификација на корективни мерки, доколку има потреба) и- 1 (едно) надзорно оценување(спроведување на надзорна оценка, подготовка на

извештај и верификација на корективни мерки, доколку има потреба).Технички оценувач кој извршил најмалку 3 (три) оценувања, а ги задоволува и

останатите критериуми и барања за водечки оценувач, може да стане водечки оценувач ново тој случај мора да биде под надзор од водечки оценувач во две оценувања.

Секогаш под надзор на водечки оценувач/оценувач, само во исклучителни случаи и попретходен договор и прецизни инструкции од водечкиот или техничкиот оценувач може даобавува индивидуални технички задачи.

Обука – со вклучување во оценувања (под надзор)

Технички оценувач

Забелешка:

Експерт

.

ISO 17025, ISO 17020, ISO 17021, EN 45011, ISO 17024, ISO 15189).

�

�

Надзорот на оценувачите и експертите се реализира од страна на водечкиот оценувачили друг оценувач, член на тимот или надворешен, кој има обврска да ја оцениработата на оценувачот во обука/оценувачот/експертот, согласно Процедурата заоцена на работата на оценувачите ПР 03 03 и Планот за надзор на работата наоценувачите и експертите.

–

темите дадени во Додаток ,“Преглед на курсевите за обука за техничките оценувачи" наУпатства за квалификации и компетенции на оценувачи и технички

експерти

Предавачите кои го водат курсот се избираат од редот на водечките оценувачи на ИАРМ иливодечки оценувачи од други акредитациони тела, кои имаат искуство и способност даорганизираат и спроведуваат обуки.По потреба се вклучуваат дополнителни предавачи кои можат да бидат или од редот навработените во ИАРМ или од релевантни институции, а кои имаат соодветна квалификацијаи познавање на темите што ги покриваат.

Обуките се организираат во Тренинг Центарот на ИАРМ или други соодветни простории,а времетраењето на курсот зависи од структурата на учесниците.

Предавачите формираат мислење преку придонесот на учесниците направени за време накурсот околу следново

знаењето и разбирањето на критериумите за акредитација и процедурите заакредитација од страна на учесницитеспособноста на учесниците за комуникација и за тимска работапотенцијал за лидерство од страна на учесниците.

СертификатПо завршување на курсевите за обука на оценувачи секој учесник кој редовно и активноучествувал во курсот добива Сертификат за посетување на курсот со краток опис на курсот.

Доколку курсот вклучува и писмен испит, секој учесник што успешно го завршил добиваСертификат за успешно завршен курс за обука на оценувачи

Обука за оценувачи за стандардот за кој кандидатот за оценувач се пријавува, вовреметраење од најмалку 3 дена (со или без полагање на испит) - доколку оценувачот веќеима предзнаења за стандардот, во спротивно мин. 36 часа распредени во 4-5 дена.За секоја следна област на акредитација обука во времетраење од минимум 2 дена (со илибез полагање на испит)-доколку оценувачот веќе има предзнаења за стандардот, воспротивно мин. 24 часа распредени во 3 - 4 дена.

Техничките оценувачи за сертификациони тела за менаџмент системи мора даимаат завршено и 5 дневна обука за аудитори за соодветниот менаџмент систем (пр.

и др.

Нема посебни барања за обука за стандардот за акредитација експертот се воведува восуштинските барања на стандардот, пред вклучување во оцена

I ILAC– G11:07/2006 – ILAC

.

:

;;

.

ISO9001, ISO 14001, ISO 22000, OHSAS ).

,

Оценка на учесниците на курсот

Времетраење на обукитеВодечки оценувач/технички оценувач

Забелешка:

Експерт

Стекнување со искуство во процедурата за акредитација

�

�

�

99 1010

�

�

Да бидат способни успешно да ги организираат и водат членовите на тимот за оцена;Да бидат способни да ги спречат и решат конфликтите;

�

�

�

�

Да бидат спсособни да ги координираат изработките на извештаите и да подготватфинален извештај од оценувањето;Да бидат способни врз основа на наодите од оценката да формулираат прифатливизаклучоци , врз основа на кои телото за оцена на сообразност ќе може да преземесоодветни активности, а телото за акредитација да донесе содветна одлука.

Експертите нема потреба да имаат фундаментални познавања за техниките за оценувањеили системот за акредитација. Експертите треба:

Да ги познаваат суштинските постулати на барањата во стандардите кои се користат приакредитација и политиките на телото за акредитацијаДа поседуваат соодветно техничко знаење и вештини за специфичното техничкоподрачје (специфичните калибрации, тестирања, инспекција или сертификација напроизводи, и сертификација на лица).

Да имаат способност за ефективна говорна и писмена комуникација на македонски јазик ипознавање на еден странски јазик, по можност англиски јазик.

(согласноСекој оценувач треба да го поседува следниве лични особини:- Да биде отворен и зрел, како и расположен за алтернативни идеи и гледишта- Да поседува здраво расудување, аналитички вештини и упорност- Да поседува способност да ги гледа ситуациите на реалистичен начин и да разбира

комплексни ситуации од широка перспектива како и да ја разбере улогата напоединечните единици во една организација

- Да биде способен да разликува круцијални или суштински работи од помалку важни- Да биде етичен – фер, верен, искрен, чесен и дискретен- Да биде дипломатичен – тактичен во справувањето со луѓето- Да биде перцептивен активно свесен за физичкото опкружување и активностите и

навиките- Да биде упорен одлучен, фокусиран на постигнувањето на целите- Да биде одлучен да донесува навремени заклучоци базирани врз логичко резонирање

и анализа и- Да биде самостоен да делува независно кога ефективно комуницира со други луѓе

Покрај овие особини оценувачите мора:- Да поседуваат мотивираност и способност и склоност за стекнување со нови знаења и

самодообразување.

Барања за експерти

Познавање на јазициВодечки оценувач/Технички оценувач/Експерт

Лични особини

;

QMS/EMS/FSMS

ISO 19011)

;;

;;

;;

–;

– ;–

;– .

Знаења, вештини и лични особини

Знаење и вештиниОпшти барањаВодечките и техничките оценувачи мора:�

�

�

�

�

�

Дополнителни барања за технички оценувачи

Дополнителни барања за водечки оценувачи

Покрај општите барања техничките оценувачи мора:Да имаат техничко познавање за подрачја и типови на калибрации, тестирања,сертификации или инспекции во кои се вклучени како оценувачи; за целиот или за делод бараниот опсег на акредитација;Да имаат познавање за производите/процесите што се предмет на калибрации,тестирања, сертификации или инспекцииДа можат да оценат соодветност на методите/процедурите за тестирање, калибрација,инспекција и сертификација;Да ја оценат проценката на мерната неодреденост;Да ги анализираат употребата на различни шеми за оцена на оспособеноста (ПТ) имеѓулабораториските споредби;Да ги познаваат типичните проблематични подрачја врзани со тестирањата,калибрациите, сертификациите и инспекциите;Да ги познаваат специфичните барања за тестирање, калибрација, инспекција исертификација и техничката основа за овие барања;Да ги познаваат барањата поврзани со опсегот на акредитацијата на пр. правилници,прописи, стандарди)Да ги познаваат организацијата на лабораторијата, инспекциското илисертификационото тело и терминологија врзана за тестирања, калибрации, инспекциии сертификации

Водечките оценувачи треба да имаат дополнителни познавања и вештини за водење на тим,со цел да се постигне ефикасно и ефективно оценување. Водечките оценувачи мора :

Да се способни да го испланираат оценувањето;Да бидат организирани и ефективно да управуваат со времето;Да бидат способни успешно да ги подготват и изведат воведниот и завршниот состанок;

(;

.

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

Да ги знаат критериумите, легислативата и стандардите кои се користат приакредитација, да ги разбираат и на соодветен начин да ги применуваат документите наИАРМ, документите на иДа имаат општи познавања на системите за управување со квалитет и процесите вотелото за оцена на сообразност;Да ги познаваат методите и техниките на оценување;Да бидат способни да ги евидентираат наодите /несообразностите/ и објективно даизвестуваат за нивДа бидат способни за чување на доверлива и безбедносна информација;Да бидат ослободени од какви било комерцијални, финансиски или други притисоциили конфликт на интереси кои можат да бидат причина да не можат да ја извршуваатработата на непристрасен, неутрален и недискриминаторски начин.

EA, ILAC IAF;

;

1111 1212

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

обуки за освежување на знаењата за системот за акредитација (стандарди заакредитација, процедури и сл.)

Состаноци за хармонизација на оценувачите, каде што се усогласувааткритериумите за оценување, се информира за промени на барањата иприлагодување на работата кон новите барања

Класификацијата на оценувачите се прави врз основа на областа во која што компететностана оценувачот е признаена. За водечките оценувачи класификацијата е определена прекуобласта на акредитација, а за техничките оценувачи е дополнително определена прекурелевантното техничко подрачје.

се класифицирани во следниве области:лаборатории за тестирање и калибрација: МКСмедицински лабораторииинспекциски тела: МКСсертификациони тела за производи: МКСсертификациони тела за системи за управување: МКСсертификациони тела за лица МКС

се класифицирани според област на акредитација: лаборатории затестирање/калибрација МКС медицински лабораторииинспекциски тела МКС ; сертификациони тела за производи МКСсертификациони тела за системи за управување МКС 17021; сертификациони телаза персонал МКС 17024 и одредено техничко подрачје и

се класифицирани по одредени подрачја и за одреден тип напроизвод/големина, метода на тестирање/калибрација инспектирање и сертификација.Техничките подрачја за областите на акредитација: тестирање, калибрација и сертификацијасе специфицирани во Правилникот за определување на подрачјата за области накалибрација, тестирање и сертификација Р15.

Статусот на оценувачите е дефиниран врз основа на тековната сосотојба на обуката наоценувачот (теоретска и практична) и од надзорот над нивната работа.

кандидат за оценувачнабљудувачво обукаоценувач

експерт

Класификација на оценувачи

Водечките оценувачи

Техничките оценувачи

Експертите

Статус на оценувачи и експерти

За водечки и технички оценувачи

За експерти

EN ISO/IEC 17025;ISO 15189;

EN ISO/IEC 17020;EN 45011;

EN ISO/IEC 17021;: EN ISO/IEC 17024 ;

EN ISO/IEC 17025; ISO 15189;EN ISO/IEC 17020 EN 45011;

EN ISO/IECEN ISO/IEC ;

Цел на овие состаноци е меѓусебна хармонизација на оценувачите и севкупноподобрување на процесот на акредитација.

КЛАСИФИКАЦИЈА И СТАТУС НА ОЦЕНУВАЧИ

Како се оценува работата на оценувачите и експертите?

Кои се обврските на оценувачите?

- Ажурирање на податоците

- Одржување на техничката компентност

- Редовно следење на интеренет страницата на ИАРМ

- Редовно учество на обуките и состаноците

Согласно процедурата Оцена на работата на оценувачите и експертите ПР 03 - 03 ИАРМконтинуирано врши надзор и оцена на работата на оценувачите.Надзорот започнува со првото оценување на оценувачот во името на ИАРМ и се извршуваконтинуирано за време на неговата соработка со ИАРМ.

Комитетот за оцена на лица изработува план за надзор/оцена на работата на оценувачите вотековната година

При вклучување на нови оценувачи/кандидати за оценувачи и експерти, планот занадзор/оцена се дополнува/ревидира

Оценувањето на работата на оценувачите и експертите се реализира преку:надзор при оценување од страна на квалификуван оценувач ОБ 03-08преглед на извештаи од оценувањата, ОБ 03-07повратни информации од оценетите тела, анкетен лист ОБ 02- 07интервјуа,размена на искуства и други контакти.

Оценувачите се под надзор најмалку еднаш во три години. При секој надзор над работата наоценувачот се прави и преглед и оцена и на извештајот од оценувањето.Доколку оценувачот е регистриран (има статус на оценувач) во повеќе од една област наакредитација, треба да биде оценуван согласно претходно кажаното, во секоја од областите.

- Оценувачите имаат обврска да ги ажурират своитеподатоци со доставување на пополнет образец ОБ 03-09 Пријава за оценувач/експерт восистемот за акредитација, еднаш годишно и по потреба да достават докази за внесенитепромени.Доколку нема измени мора писмено (пр. по е-маил) да го информираат Комитетот заоцена на лица.

преку надградба на нивните знаења и вештини во специфичната област во која тиеработат како оценувачи:

Следење на стручна и научна литература,Следење на промените и дополненијата на барањата за акредитација,правилниците и процедурите на ИАРМ,Следење на новата или дополнителната техника и технологија,Следење на новото или дополнителното законодавство и стандарди.

, да ги следат планираните иреализираните настани, обуки, како и промените на документите.

организирани од страна на ИАРМ, какошто се:

,�

�

�

�

�

�

�

�

�

1313 1414

Услови кои ТОС треба да ги исполни за да се отпочне со процедурата за акредитација

Услови кои ИАРМ треба да ги исполни за да се отпочне со процедурата заакредитација

Предоценувачки активности

�

�

�

�

�

да има воспоставен и документиран систем, кој со своето функционирање ќеобезбедува исполнување на сите барања од соодветниот стандард или стандарди;да има направено најмалку една интерна проверка и едно преиспитување од странана раководството;да ги извршува процедурите за оцена на сообразност во рамките на целиот опсег закој бара акредитација; иво потполност да ги воспостави барањата за независност и непристрасностУчество во ТО / МЛС - најмалку еднаш пред добивање на акредитација ако есоодветно

да има воспоставена акредитациона шема за соодветната техничка област;

да има обезбедено соодветни оценувачи/експерти за извршување на процедурата заакредитација

- Пријавата е поднесена од поврзано тело (OБ 05-61)- Пријавата ги содржи сите барани информациии;- ИАРМ може да изврши соодветно оценување согласно сопствената политика и

ресурсите (компетентни оценувачи и експерти кои ги има на располагање.

Ако се задоволени условите, следи донесување на Одлука за отпочнување на постапката заакредитација и Склучување на договор за акредитација

Со договорот се регулираат заемните права и обврски на ИАРМ и корисникот на услугите

Директорот одредува координатор, кој испраќа до корисникот на услугата Барање заДоставување на документација ОБ 05-12 прирачник за квалитет процедури и другидокументи

Директорот на предлог раководителите на секторите/одделенијата, и/или стручниотколегиум формира тим за оцена,составен од оценувачи и експерти од листите на оценувачии експерти на ИАРМ.

Тимот за оцена што го сочинуваат водечки оценувач, технички оценувач/и кога е потребнои/или експерти од соодветното подрачје.

.,

.

)

( ,)

a

--

По добивање на пријавата за акредитација или проширување на опсеготраководителот на секторот ја прегледува пријавата и придружните документи со целда провери дали:

�

�

�

�

Комитетот за оцена на лица дава препорака на директорот за доделување наодреден статус и промена на статусот на оценувачите.

Врз основа на дадената препорака директорот донесува одлука за статусот накандидатот и за тоа издава сертификат.

Комитетот за оцена на лица ги регистрира оценувачите во листите на водечкиоценувачи, технички оценувачи и експерти.

Кандидатите кои сеуште не ги задоволуваат во целост критериумите закомпетентност, се регистрираат во листата за кандидати за оценувачи.

Акредитацијата започнува со поднесување на барање/пријава за акредитација оддомашни и странски правни лица.

Формата и содржината на барањето за акредитација е јавно достапна на интернетстраната на ИАРМ мени Документи, подмени Пријави за Акредитација иобрасци)

http://www. (

Податоци за оценувачи и експертиЛистите на оценувачите/експертите и записите со податоци ги содржат следните податоци :

име и презиме, останати лични податоци (адреса, телефон, факс, е-маил адреса);организација во која работат и работно место;стручна подготовка /образование/ и професионален статус;знаење на странски јазици;работно искуство во соодветната техничка област и во областа на системи зауправување со квалитет;обука за системи за управување, активности на оценување и на оценување насообразност;записи од обукатаискуство во оценувањето при акредитацијарезултати од надзорот на работата на оценувачот/експертотпознавање на акредитациониот систем и системот за управување со квалитетоткомпетентност за специфични задачи на оценување/ област на тестирање, калибрација,сертификација и инспекција за која оценувачот се смета дека е компетентен за водењена оценувањето и др.)тековниот статус на оценувачот.Оценувачот /експертот може да биде суспендиран/повлечен од листата на оценувачи иексперти, доколку веќе не ги задоволува барањата за компетентностСекој оценувач/експерт има право сам да побара написмено да биде избришан одлистата на оценувачи и експерти.И по бришење од листата важат сите барања кои се однесуваат на заштита надоверливите податоци кои оценувачот ги има добиено за време на изведување наработата во акредитациониот систем.

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

;;

;;

;

ТЕК НА ПРОЦЕДУРАТА ЗА АКРЕДИТАЦИЈА

1515 1616

Инспекциски и сертификациони тела

Земање на примероци од опсегот за акредитација

Програмата за оценување содржи:

Програмата секогаш се усогласува со оценувачкиот тим и телото кое се оценува.

Воведен состанок

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

сите клучни локации каде се изведува инспекцијата/сертификацијата во опсегот заакредитација.

Во еден акредитационен циклус (помеѓу иницијалното оценување и оценувањето зареакредитација)

сите локации мора да се оценат барем еднаш

Алатки:СведочењеИнтервјуирање,Оцена на резултатите од учество во тестирања на оспособеноста и вомеѓулабораториски споредбиВертикална проверка,Тестирање и/или калибрација на примероци со познати карактеристики.

Изработува програма за оценување за секоја оцена, во соработка со членовите наоценувачкиот тим (технички оценувачи и експерти) - ОБ 05-11

податоци за деновите во кои ќе се изврши оценувањето;податоци за активностите, локациите и лицата кои ќе бидатпредмет на оцена;дневен распоред на работа, отворање, затворање насостанокот и време за пауза.

Претставување на тимот пред раководството на ТОСВодење на воведниот состанок, состаноците на оценувачкиот тим и завршниотсостанок

Присуствуваат сите членови на оценувачкиот тим и претставници од телото кое сеоценува надлежни за активностите кои ќе се оценуваат. ОБ 05-53 Листа наприсутност)Се потврдува програмата за оценување (договарање со претставниците на телотоза денот и времето на завршниот состанок, паузите, состаноците на оценувачкиоттим и состаноците помеѓу оценувачкиот тим и претставниците од телото, како иевентуалните промени на програмата).

,

,

(

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ПРЕД ОЦЕНУВАЊЕТО

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ВО ТЕК НАОЦЕНУВАЊЕТО ( )I

За компетентно да се изврши оценувањето, тимот како целина мора да поседува:

Задачи и одговорности за предоценувачките активности:

Оценувачки активности

Земање на примероци од персоналот

Земање на примероци од локации

�

�

�

�

�

�

�

Одговорен за оценувањето во целина, вклучително и планирање и известувањеПомага во избор на членовите на тимот, ако е потребноСпроведува оценка на соодветниот систем за квалитет на телото за оцена насообразност и неговата функционалностИзработува четиригодишен план за оцена, во соработка со членовите наоценувачкиот тим (технички оценувачи и експерти) – ОБ 05-62-1 ОБ 05-62-3, ОБ 05-62-4 и ОБ 05-62-

При првото/иницијалното и повторното оценување/реакредитација (секоја четврта година)се проверува исполнувањето на сите барања за акредитација.

За време на иницијалното оценување и оценувањето за реакредитација, мора да сеоцени компетентноста барем на клучниот персонал кој е одговорен за даденототестирање и/или калибрација инспекција, сертификација.Целиот персонал кој е овластен за опсегот на акредитација мора да се оцени баремеднаш помеѓу првото оценување и оценувањето за реакредитација.

Кога активностите се изведуваат на различни локации, за време на иницијалнотооценување и оценувањето за реакредитација мора да се оценат

,5

,

Лаборатории� сите локации каде се врши тестирање и/или калибрација во опсегот на

акредитација.

�

�

�

�

�

�

�

�

неопходно техничко знаење за да се покрие целокупниот опсег наакредитацијата;знаење во примената на стандардите/документите за акредитација;добри комуникациски вештини испособност за тимска работа.

Разгледување на пријавата - водечки оценувач /тимРазгледување на документацијата - водечки оценувач /тимПрелиминарна посета - водечки оценувач /тимИзвештај за прегледаната документација и прелиминарната посета (образецОБ05-19-1, ОБ05-37, ОБ05-46 или ОБ05-47) - отстапувањата од системот нателото за оцена на сообразност (потенцијалните несообразности изабелешките) - водечки оценувач

Планот се подготвува врз основа на Процедурата за земање на примероци заоценување (ПР 05–08)

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ

1717 1818

Хоризонтално оценување

Со хоризонтално оценување:

Вертикално оценување

Причини за несообразност

- Детално испитување на поедини елементи од стандардот, како на пример: Персонал иобука, Методи, Опрема (список, идентификација, одржување, калибрација...),Простории и услови на околината, Изработка и издавање на извештаи.....

Се утврдува дали системот за управување ги задоволува барањата на стандардот иДали постои усогласеност помеѓу пишаните процедури и праксатаКонтролни листи ОБ 05-20 ОБ 05-34 ОБ 05-54 ОБ 05-55

- Испитување на имплементацијата на системот за управување со квалитетКраток преглед на системотСе следи процесот низ целото ТОС (пр. од склучување на договор, прием напримерок, се до издавање на резултатот или обратноСе оценуваат повеќе елементи на стандардот во исто време и се оценува текот нацелиот систем - следливостаЧесто помага за откривање на недостатоциЧек листа – извештај од вертикален аудит (ОБ 05-34-1, ОБ 05-54-1, ОБ 05-55-1)

Водење и координација на оценувачкиот тимВодење и поддршка на секој оценувач во тек на оценувањетоОбезбедување на насоки и совети за барањата на правилниците и процедурите наИАРМ на оценувачите во обука и експертитеСпречува проблеми во тек на оценувањето и ги решава на истите, доколку сепојават

Го води тимот во насока на донесување на заклучоци од оценувањетоДонесува на одлуки во врска со оценувањето(за прекинување на оцена, промена на план/програма за оценување, при

проблеми со идентификација, формулација и градација на несообразност.....)Оцена на целокупниот систем за управување на ТОС, со помош наоценувачите/експертитеИдентификација на несообразности, формулација и градација на истите - извештајза несообразности ОБ

Документацијата не соодветствува на барањата на стандардотПерсоналот не работи согласно сопствените пропишани процедуриТехничките менаџери или друг клучен персонал не прикажуваат компетентност воработата која ја извршуваатНе задоволува содржината на оперативните процедури (како на пример, методи замерење или тестирање, следивост итн.) во однос на нормативните документи истандардиНеуспешно функционирање на системот за управување

, , ,

( 05-15)

;;

;

;

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ВО ТЕК НАОЦЕНУВАЊЕТО ( )II

Градација на несообразности се прави согласно процедурата за градација нанесообразности (ПР 05-06)

Tочки од агендата на состанокот се:

Цел на оценување на ТОС

Техники на оценување

Интервју

Проверка на ресурси

Сведочење при активностите кои се изведуваат во рамките на опсегот наакредитација

Процена на резултатите

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

претставувањето на членовите во тимот и нивната улога во оценувањетоцелите на оценувањето, опсегот и критериумитеработите во врска со доверливостапринципите (непристрасност, доверливост, професионалност, неутралност),методите и процедурите кои ќе се користат при спроведување на оценувањето,напомнувајќи дека оцената се базира само на информациите кои се нарасполагањепотврдување дека ресурсите и просториите кои му се потребни на оценувачкиоттим му се на располагањеначин на известување и класификација на несообразностиинформирање за услови под кои оцената може да биде прекината (нема достапниресурси-персонал, опрема, необезбедување пристап до потребни информации-документи, записи, закани, притисоци, конфликтни ситуации...)

Оцена на сообразноста во однос на барањата на стандардотОцена на компетентноста на ТОСОцена на имплементацијата и функционалноста на системот за квалитет во ТОСИзвестување за резултатите од оценувањето

- алатка за добивање на дополнителни објаснувања и информации; за да се оценикомпетентноста на персоналот и познавањето на системот за квалитет, од аспект наактивностите кои тие ги извршуваат;

- простории, опрема, материјали и персонал

Техничките оценувачи/експертите изведуваат:- Сведочење при изведба на одреден број методи и набљудување на регуларните

активности што ги изведува лабораторијата - Образец (ОБ 05-24- Извештај од сведочење на инспекторите во ИТ/ ОБ 05-50- Извештај од сведочење на сертификационото тело за системи/OБ 05-- Извештај од сведочење на сертификационото тело за производ/OБ 05-56 – 1,

- Оценка на коректноста на резултатите што ги продуцира ТОС кое се оценува (на пр.Резултатите од учество во ПТ шеми и меѓулабораториски споредби

;

):( ),

56 – 2,

).

1919 2020

Состанок на оценувачкиот тим пред почетокот на завршниот состанок

Завршен состанок

25дена

Изработка на краток извештај од оценувањето, водечки оценувач во соработка со членовитена оценувачкиот тим (технички оценувачи и експерти) - ОБ 05-14Извештајот содржи:

- име на клиентот;- адреса на клиентот/локации- датум на оценувачката посета;- утврдените несообразности- евентуално забелешките од тимот- евентуално краток извештај од резултатите од оценката со заклучоци за

способност на телото кое се оценува за исполнување на б рањата од стандардот(компетентноста)

Завршниот состанок го води водечкиот оценувач во присуство на оценувачки тим и напретставниците од телото кое се оценува. На состанокот:

се изразува благодарност за гостопримството и соработката;се прави резиме на опсегот на оценувањето и завршената работа;се прави резиме за улогата на секој оценувач и користената методологија наоценување;се презентира извештајот од оценувањето и извештајот за несообразностите;се бара од претставниците на клиентот да ги потврдат несообразностите и да гопотпишат извештајот за несообразностисе дава можност на претставниците на клиентот да постават прашања во врска созабелешките и несообразностите и нивната основаностДоколку има неусогласени и различни мислења за идентификуванитенесообразности, тоа се забележува во извештајот за несообразности Истото серазгледува во соработка со ИАРМ раководство, комисија за акредитација,технички комитети) и клиентот дополнително се известува.На крајот од завршниот состанок клиентот го добива Извештајот од водечкиотоценувач (Краток преглед и забелешки) и извештајот за несообразности, доколкусе идентификувани, а копија задржува водечкиот оценувач за ИАРМ

Одобрување на предложените корективни мерки од ТОС, во соработка сочленовите на оценувачкиот тим - ОБ 05-15- ТОС мора да ги достави најдоцна во рокод 7 дена од реализираното оценувањеИзработува сумарен/финален извештај од оценувањето, на начин што ќе муовозможи на ИАРМ и на оценуваното ТОС, да донесат одлука и преземат соодветниакции – ОБ 05-19, ОБ 05-51, ОБ 05-48, ОБ 05-49 и ОБ 05-57 – најдоцна во рок од

од реализираното оценување (Извештаите од оценувањето мора да содржаткоментари за компетентност и сообразност со барањата од стандардот и мора да гиидентификуваат несообразностите, доколку ги има.)

.

;

;

a

.

().(

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ВОДЕЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ ПО ОЦЕНУВАЊЕТО

Градација за несообразностиКритична несообразност

Несообразнос

Забелешки

Опсервации

Формулација на несообразност (ОБ 05-15

Состаноци на оценувачкиот тим

Состаноците помеѓу оценувачите и претставниците на клиентот

– сериозна, загрозен е кредибилитетот надоделувањето или одржувањето на акредитацијата - не се доделува акредитација,суспензија или повлекување на целосниот опсег или на дел од опсегот

т – ТОС мора да преземе корективни мерки во предвидениот рок соцел да ја добие или да ја одржи акредитацијата

- мала несообразност, писмено известување до ИАРМ во рок од тримесеци дека се преземени корективни мерки

- коментари на тимот за оцена за можни подобрувања на системот заквалитет на телото за оцена на сообразност, но доколку не се применат непретставуваат опасност за успешно функционирање на системот за квалитет.

- Поврзано со соодветно барање на стандардот, документ на ИАРМ,или документ од системот за управување на ТОС

- Со употреба на зборови од стандардот, документа на ИАРМ,или документ од системот за управување на ТОС

- Концизно, јасно, недвосмислено и конкретно- Разбирливо за претставниците на ТОС

Потврда за правилно формулирана несообразност е доколку предложените корективнимерки од телото кое се оценува се соодветни (очекувани од оценувачот) на најденитенесообразности.

Оценувачкиот тим се состанува по потреба, но најмалку еднаш во текот на еденоценувачки ден.Цел координирање на работата на оценувачкиот тим, дискутирање занесообразностите кои се најдени, договарање за евентуални неопходни променипоради непредвидени ситуации, правење на план за понатамошното оценување иподготовка за состаноците со претставниците на клиентот.Доколку има индиции дека целите на оценувањето се промашени, водечкиотоценувач разговара со претставниците на клиентот за причините поради кои требада се стопираат одредени активности.Може да се побара измена во планот за оценување, промени во опсегот наакредитација или прекинување на оценувањето.

Состаноците помеѓу оценувачите и претставниците на клиентот се одржуваат накрајот од секој оценувачки ден.На овие состаноци, водечкиот оценувач/тим ги информира претставниците одтелото кое се оценува за прогресот во оценувањето и дава образложение занајдените несообразности.

- EA, ILAC IAF,EA,

- ILAC IAF,

:

)

�

�

�

�

�

�

2121 2222

�

�

�

�

�

Учествува во одобрување на предложените корективни мерки од ТОСВерификација на преземените корективни мерки и анализа на ефективноста накорективните меркиУчествува во изработка на краткиот извештај од оценувањетоИзработува на извештај од оценувањето – најдоцна во рок од 15 дена одреализираното оценувањеДава препорака за одлучување за доделување/проширување/одбивање/суспендирање или повлекување на акредитацијата , во врска сообласта/производот во која тој учествувал во оцена

Водечкиот оценувач, техничките оценувачи и експертите ги доставуваат Извештаите одоценувањето и извештаите за несообразности до соодветниот координатор.Финалниот извештај на водечкиот оценувач, техничките оценувачи како и извештаите наекспертите се дистрибуираат до клиентот во рок од 30 дена од спроведената оценка.

Координаторот ги проследува сите препораки до водечкиот оценувач, кој подготвува исвоја препорака за одлучување за комплетниот опсег на акредитација.

Координаторот изработува предлог на Прилогот кон сертификатот за акредитација ОБОБ05-32 ОБ05-31 ОБ05-36 ОБ05-23 и ОБ05-35 и го доставува до оценуваното тело и тимот

за оцена на проверка и одобрување.

По одобрувањето на Прилогот координаторот ги проследува сите записи од оценувањето(извештаи, препораките од оценувачкиот тим, прилог на сертификатот за акредитација и др.)до Комисијата за акредитација и доставува образец Документи од тимот за оцена (ОБ 05-13

Врз основа на препораката на Комисијата за акредитација добиените извештаи и препораки,директорот донесува Одлука за акредитација Б

Координаторот ги доставува до акредитираното тело извештаите, Сертификатот заакредитација, прилогот кон сертификатот за акредитација и со знакот за акредитација иПравилникот за барањата при повикување на акредитацијата и употребата на знакот заакредитација (Р 05).Акредитираното тело се внесува во Регистарот на акредитирани тела што е достапен наинтерн т страницата на ИАРМ.

Доделениот сертификат за акредитација има важност 4 (четири) години. По извршенинајмалку 3 (три) редовни надзорни посети, ИАРМ врши повторно оценување(реакредитација) Пред истекот на важноста на сертификатот се спроведува постапка наповторно оценување (реакредитација).

05-25, , , ,

).

(O 05-13-1).

CD

e

.

ЗАДАЧИ НА КООРДИНАТОРОТ ЗА ОЦЕНУВАЊЕ

ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКА ЗА АКРЕДИТАЦИЈА

Комисијата за акредитација врз основа на добиените материјали од координаторотизработува своја препорака за одлучување, ОБ 05-17-1.

Клиентот мора да ги примени предложените корективни мерки во договорениотрок (3 месеци-при иницијално и повторно оценување/реакредитација или 2месеци по надзорното оценување), да го извести ИАРМ и да обезбеди доказ заотстранување на несообразностите.

Комплетноста и ефективноста на корективните мерки се верифицира од страна наоценувачкиот тим, преку испитување на поднесениот доказ (доколку одговоритеод клиентот не се доволни ќе се побараат дополнителни информации или сооценувачка посета - едно оценување - најмногу 2 посети – се изработува Извештајза верификација на корективните мерки (ОБ 05-16

Максималниот рок за отстранување на несообразноста може да се продолжи до 6месеци во исклучителни случаи кога за тоа постојат објективни причини (пр.калибрација на некое мерило и кога објективно таа не може да се изврши во рокод 2-3 месеци).

Одлуката за продолжување на рокот ја донесува директорот на основа набарање на телото за оцена на сообразност и препораки на оценувачкиот тим иКомисијата за акредитација.

)

).

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ТЕХНИЧКИОТ ОЦЕНУВАЧ

ЗАДАЧИ И ОДГОВОРНОСТИ НА ЕКСПЕРТОТ

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

Спроведување на оценка на техничка компетенција во специфични подрачја натестирање, калибрација, инспекција и сертификацијаСпроведување на оценка на дел од системот за квалитет на телото за оцена насообразностОбезбедување на техничка експертизаАктивно учество во оценувањетоИдентификација на несообразности, формулација и градација на иститеУчествува во изработка на краткиот извештај од оценувањетоУчествува во одобрување на предложените корективни мерки од ТОСВерификација на преземените корективни мерки и анализа на ефективноста накорективните меркиИзработува извештај од оценувањето – најдоцна во рок од 15 дена одреализираното оценувањеУчество во изработката на сумарниот/финалниот извештај од оценувањетоДава препорака за одлучување за доделување /проширување /одбивање/суспендирање или повлекување на акредитацијата, во врска со областа која тојја оценува

Обезбедување на техничка експертиза (давање на стручно мислење за специфичниподрачја на тестирање, калибрација, инспекција или сертификација на водечкиотили техничкиот оценувачот во текот на процедурата за акредитација)Активно учество во оценувањетоПомага при идентификација на несообразности

2323 2424

НАДЗОРНИ АКТИВНОСТИ

СУСПЕНЗИЈА И ПОВЛЕКУВАЊЕ НА АКРЕДИТАЦИЈАТА

Првиот редовен надзор ИАРМ го врши во рок од 6-12 месеци од доделувањето насертификатот за акредитација. Потоа, по правило еднаш годишно се вршат редовнинадзорни оцени но така што периодот помеѓу две последователни надзорни посети не требада е подолг од 18 месеци.

При редовните надзорни оцени се оценува:- репрезентативен дел од барањата за акредитација- се проверува ефективноста на применетите корективните мерки за

несообразностите/забелешките од претходните посети,- евентуалните промени кај акредитираното тело- записи од интерната проверка,- записи од преглед од страна на раководството,- управувањето со документите и записите,- управување со жалби,- следливост,- ПТ/МЛС резултати,- имплементација на препораките за подобрување,- користење на знакот за акредитација и т.н.

Оценувањето на другите елементи од системот за управување со квалитет се планира наначин кој ќе овозможи да бидат проверени најмалку еднаш во еден акредитационен циклус.

Пред секоја надзорна оценка, оценувачите ги планираат своите активности согласнозаписите и извештаите од претходните оценувачки посети, планот за оценка, информациитеза промена на системот за управување, информациите за промена на сопственоста,организационата структура, клучниот персонал, просторот, опремата и др.

Суспензијата е привремено повлекување на акредитацијата целосно или за дел од опсегот.

Се применува во следниве случаи:- Доколку акредитираното тело не ги отстрани несообразностите утврдени со

надзорната посета во временскиот рок определен од страна на ИАРМ, но не подолг од 2месеци;

- Доколку при оценките се најдат несообразности кои значајно влијаат на резултатите одакредитираните активности, така што ја доведуваат во прашање компетентноста наакредитираното тело да ги врши активностите во рамките на акредитираниот опсег илидел од опсегот.

По отстранување на утврдените несообразности акредитираното тело му доставува наИАРМ доказ за отстранување на несообразностите. Суспензијата трае с додека не сеотстранат несообразностите но не подолго од 6 месеци

,

è

Суспензија на акредитацијата

Повлекување на акредитацијата

Конфликт на интереси

Интегритет и непристрасност

Доверливост

Консултантски услуги

Повлекување на акредитацијата е постапка за одземање на акредитацијата за дел од опсеготна акредитацијата или целосно.

Се применува во следниве случаи:- Доколку акредитираното тело не ги отстрани несообразностите кои довеле до

суспензија во рок од 6 (шест) месеци;- Доколку при оценките се најдат несообразности кои значајно влијаат на резултатите од

акредитираните активности така што ја доведуваат во прашање компетентноста наакредитираното тело да ги врши активностите во рамките на акредитираниот опсег илидел од опсегот.

По повлекувањето на акредитацијата корисникот на услугата може повторно да поднесепријава за акредитација, во период не пократок од 6 (шест) месеци од повлекувањето.

Акредитираното тело може да побара проширување на опсегот на акредитацијата во секоевреме со поднесување на пријава за акредитација.

Оценувањето за проширување на опсегот на акредитацијата се изведува на ист начин како ииницијалното оценување.

Сите оценувачи и експерти со ИАРМ потпишуваат договор за секое учество во процедура заакредитација.

Ангажирањето на еден оценувач во едно тело, секогаш кога има можност, е во времетраењена еден акредитационен циклус (од предоценка/иницијална оценка до завршување натретиот надзор).

Пред прифаќање на одредена задача, оценувачите имаат обврска да го информираат ИАРМза професионалните, финансиските или работните интереси кои би можеле да создадатконфликт на интереси.

Во тек на целото оценување, оценувачите имаат обврска да ја одржат својата објективност ида го информираат ИАРМ за сите влијанија и притисоци кои може да ја нарушат независностаи непристрасноста во оценувањето.

Инфомациите во врска со оценуваното ТОС се чуваат строго доверливо.

Оценувачите и експертите не смеат да даваат консултантски услуги на телото кое сеоценува,1(една) година пред вклучување и додека се членови на тимот за оцена.

ПРОШИРУВАЊЕ НА ОПСЕГОТ НА АКРЕДИТАЦИЈА

ДОГОВОРИ СО ОЦЕНУВАЧИТЕ И ЕКСПЕРТИТЕ

КОДЕКС НА ОДНЕСУВАЊЕ

2525 2626

ЗАПОМНЕТЕ

Референтни документи:

Прилог:

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

Вие не сте консултанти!Вие не сте инспектори!Вие сте оценувачи - Независна трета страна!Сите делувате како тим / без посебно истакнување!Решенијата може да се разликуваат од едно до друго ТОС во никој случај несугерирајте едно решение!Вашата работа ќе биде оценувана од страна на ТОС кое го оценувате – формално инеформално!

Закон за акредитација (Службен весник на РМ, бр. 120 од 02.10.2009 година)Оцена на сообразност - општи барања за телата за

акредитација кои акредитираат тела за оцена на сообразностПравилник за процедурата за акредитација (Р 03)Процедура за оценување (ПР 05-01)Методологија на оценување (ПР 05-02)

Процедура за земање на примероци за оценување (ПР 05–Градација на несообразности (ПР 0ЕА-3/05 Упатства за курсеви за обука на оценувачи кои користат акредитационишеми за лаборатории”ЕА-3/07„Програми за курс за тутори за обука на оценувачи”и Упатства запроверка/аудит на системи за управување со квалитет и животната околина”

Упатства на за квалификации и компетенции на оценувачитеи техничките експерти

Упатства за курсеви за обука на оценувачи кои се користат одакредитационите тела

Упатства за проверка/аудит на системи за управување со квалитет иживотната околинаПравилник за основање и работа на Комитетот за оцена на лица (ПР 11-03)Селекција, обука и оцена на оценувачи (ПР 03-04)Оцена на работата на оценувачите и експертите ПР 03 – 03)

Обрасци (дел) кои се потребни за оценување, за сите типови на ТОС (лабораторија,инспекциско тело, сертификационо тело)

,

MKC EN ISO/IEC 17011 -

08)5 – 06)

„,

ISO 19011„

ILAC-G11:07/2006 ILAC

ILAC-G3:08/2012

ISO 19011

(

Оцената на Вашата работа е директно поврзана со оцената на работата на ИАРМВие сте амбасадори на ИАРМ!

-

Лојалност

Типични прашања

Добриот оценувач секогаш:

Добриот оценувач никогаш:

Оценувачите имаат обвска за верност, преданост, чесност, искреност, точност воизвршувањето на обврските кон ИАРМ и на акредитациониот систем

- Да бидат подготвени за оценувањето- Да воспостават позитивна атмосфера при оценувањето- Да имаат контрола на времето- Да слушаат се, да гледаат се, да не зборуваат премногу- Заклучоците да ги донесуваат врз основа на факти- Наодите да бидат верифицирани и објективни- Да не критикуваат- Да се заблагодарат на претставниците на ТОС за соработката- Да ги користат прашањата (Што, Зошто, Како, Кога, Каде и Кој)

Каде е опишано- Што ако............................- Како одредувате дека- Како што разбрав, тоа ...- Зошто го правите тоа на овој начин.....- Кој е задолжен за...............?- Кога го изведувате............?- Ќе ми објасните ли .........- Покажете ми Ве молам ..................

- Зборува јасно- Гледа во лицето со кое разговара- Го објаснува прашањето ако не е јасно- Слуша внимателно- Има позитивен пристап и пријателски е расположен- Непристрасен е при оценувањето- Ги проверува доказите

- не поставува истовремено повеќе од едно прашање- не е загрижен за тоа што чека одговор,- не одговара на прашањата што самиот ги поставил.

- ............ ....??.....?

??

?.!

ОСНОВНИ ПРАВИЛА КОН КОИ ТРЕБА ДА СЕ ПРИДРЖУВААТ ОЦЕНУВАЧИТЕ ИЕКСПЕРТИТЕ ПРИ ОЦЕНУВАЊЕ

2727 2828

2929 3030

3131 3232

3333 3434

3535 3636

3737 3838

3939 4040

4141 4242

4343 4444

4545 4646

4747 4848

4949 5050