vocales en maya
TRANSCRIPT
VOCALES DE LA MAYA T’AAN
•Yaan jo’ tu ka’ak’aal u p’éelal vocalo’ob tia’al u ts’íibta’al le maaya t’aano’.
•Ko’one’ex ilik
VOCALES SIMPLES O CORTAS.Chéen kóomtak
• kóomtak ts’o’okole’ mina’an uláak’ mix ba’al láak’intik ku ts’íibt’al chéen yéetel jump’éel wooj.
• Je’el u ti’íibta’al tu káajbal wa chúumuk t’aano’obe’.
• A E I O U
EJEMPLOS.U ye’esajilo’ob
• Alux duende
• Am
• Chak
• Ek
• Chimes
• Meyaj
VOCALES LARGAS BAJASChowak u juum
• Je’el bix le yáaxo’ bey u juumo’ ba’ale’ ku chan xáantal, bey chowaktal ku beetik u jumme’ ts’o’okole’ loot u ts’íibta’al.
• Je’el u ts’ìibta’al tu káabal wa chúumuk t’aano’obo’.
• AA, EE, II, OO, UU.
EJEMPLOS.U ye’esajilo’ob (aa)
• Kaab miel
• Aak lengua
• Paach espalda
EJEMPLOS.U ye’esajilo’ob (ee)
• Eek’
• Cheem barco
• Leek
VOCALES LARGAS ALTASK’a’am chowak
• K’a’am u téek jóok’ol ts’okole’ tu chowaktal ba’ale’ ku yéemel le u juumo’, loot u tsíibta’al xan ba’ale’ le yáax wooj ku ts’áabal u acentoil.
• Ku ts’íibta’al tu káajbal wa chúumuk le t’aano’obo’.
• ÁA, ÉE, ÍI, ÓO, ÚU.
EJEMPLOS.U ye’esajilo’ob
• Áak
• Cháak
• Áabil nieto
• Éek
• Léechkal
• yéey
GLOTALIZADASKóom xoot’ol
• Bey je’ex le yáaxo’obo’ ba’ale’ ku xóot’ol u juum bey ma’ tu chúukpajal u ya’ala’ale’ ku tsíibta’al yéetel jump’éel wooj ba’ale’ tu tséele’ ku ts’áabal apostrofoi’.
• Ku ts’íibta’al chéen tu ts’ook le t’aano’obo’.
• A’, E’, I,’ O’, U’.
REARTICULADASChowak Xoot’ol
• Chowak u juum ba’ale’ ku téek xóot’ol
wa ku jéelel chúumuk.
• Yéetel ka’apéel wooj ku ts’íibta’al ba’ale’
chúumuke’ ku ts’íibta’al apostrofoi’.
• Ku ts’íibta’al tu káajbal wa chúumuk le
t’aano’obo’.
• A’A, E’E, I’I, O’O, U’U.
• Ta’an
• Ba’ax
• A’al