Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 81

VẤN ĐỀ CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI BITCOIN:

ỦNG HỘ HAY KHÔNG ỦNG HỘ?

PGS.TS. Nguyễn Minh Kiều

Đại học Mở TP.Hồ Chí Minh

Lâm Giai Lệ

Đại học Mở TP.Hồ Chí Minh

Tóm tắt:

Sau 10 năm hình thành, phát triển ở các nước trên thế giới và du nhập vào Việt Nam,

Bitcoin ngày nay thu hút sự quan tâm của rất nhiều người. Thế nhưng, Bitcoin là vấn đề

phức tạp chứ không đơn giản như nhiều người lầm tưởng. Những người ủng hộ Bitcoin đã

nhanh chóng lao vào cuộc chơi và thường khoe khoang chiến tích mỗi khi thắng lợi, nhưng

cũng nếm trải không ít trái đắng khi Bitcoin lao dốc. Những người không ủng hộ thì thường

chỉ trích và đề nghị cấm đoán mà không cần hiểu vì sao. Các nhà quản lý và hoạch định

chính sách rất e ngại Bitcoin, không biết nên ủng hộ hay nên cấm đoán? Họ thường né

tránh và cố đá trái bóng Bitcoin càng xa càng tốt. Nhưng trước áp lực và dư luận xã hội,

các nhà hoạch định chính sách không thể tiếp tục đứng ngoài cuộc. Phải có hành động gì

cụ thể, mặc dù hành động như thế nào cũng chưa rõ. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi

xin trình bày một số quan điểm về chính sách ứng xử với Bitcoin, dựa trên dữ liệu tổng

hợp và phân tích từ nhiều khía cạnh tác động tích cực cũng như tiêu cực của Bitcoin ở các

nước và Việt Nam.

Từ khóa: Bitcoin, tác động tích cực, tiêu cực, chính sách.

1. SƠ LƯỢC VỀ SỰ PHÁT TRIỂN VÀ DU NHẬP CỦA BITCOIN VÀO VIỆT NAM

Bitcoin được giới thiệu bởi Satoshi Nakamato vào năm 2008, sau cuộc khủng hoảng

kinh tế thế giới toàn cầu dẫn đến sự mất lòng tin vào đồng tiền pháp định của chính phủ.

Theo Ron và Shamir (2012), Bitcoin là đồng tiền kỹ thuật số, không phát hành bởi bất kỳ

chính phủ, ngân hàng, hoặc tổ chức nào. Nó dựa vào giao thức mật mã và mạng lưới phân

phối của người sử dụng để đào, cất trữ và chuyển khoản. Smith (2014) khẳng định Bitcoin

không phải là đồng tiền pháp định, nó được phân loại như là một phiên bản kỹ thuật số của

tiền hoặc được gọi là tiền kỹ thuật số.

Hiểu một cách đơn giản, chúng ta có thể tách thuật ngữ “Bitcoin” làm hai từ là “Bit”

và “Coin”. Theo lĩnh vực công nghệ thông tin thì “Bit” là viết tắt của cụm từ Binary Digit,

là đơn vị đo lường thông tin trong máy tính, giống như Byte, Kilobyte, Megabyte,

Gigabyte, Terabyte… Bit là đơn vị đo lường có giá trị nhỏ nhất. Còn “Coin” nghĩa là đồng

tiền. Ghép hai từ “bit” và “coin” lại, ta được cụm từ “Bitcoin” tạm dịch nghĩa là đồng tiền

số, hoạt động dựa trên công nghệ Blockchain. Tuy nhiên, cũng chính vì gắn tên của nó với

82 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

chữ coin nên dễ gây hiểu nhầm thành tiền với các tên gọi không chuẩn xác như là tiền ảo,

tiền điện tử.

Sau gần bốn năm hình thành và phát triển nước ngoài, Bitcoin chính thức du nhập thị

trường Việt Nam vào tháng 12/2013. Đại lý giao dịch Bitcoin đầu tiên ra đời với tên gọi là

Bitcoin Vietnam tại địa chỉ www.bitcoin.vn cho phép giao dịch mua bán Bitcoin, chỉ cần

thực hiện thủ tục xác minh danh tính. Bitcoin Vietnam giao dịch trực tiếp với các đối tác

tại Singapore, Mỹ, Israel để cân bằng lượng Bitcoin và Việt Nam Đồng.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2014) nêu ý kiến cho rằng theo các quy định của

pháp luật hiện hành về tiền tệ và ngân hàng, Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác không

phải là tiền tệ và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Do vậy,

việc sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác làm phương tiện thanh toán không

được pháp luật thừa nhận và bảo vệ

Sàn giao dịch Bitcoin trực tuyến đầu tiên tại Việt Nam ra đời vào ngày 09/07/2014,

với tên gọi là VBTC, vận hành bởi đội ngũ Bitcoin Việt Nam hợp tác cùng công ty

Blinktrade tại New York (Mỹ). Trang web của sàn giao dịch này là

www.bitcoinvietnam.com.vn khớp lệnh liên tục tức thời, với mức phí giao dịch thấp nhất,

chỉ 0,25%. VBTC là một sàn giao dịch tập trung. Nó hoạt động theo chuẩn của các sàn

giao dịch lớn trên thế giới, bao gồm các API mở theo giao thức FIX của Nasdaq, cho phép

robot giao dịch tần suất cao hoạt động để tạo lập thị trường. Nếu xét về mặt pháp lý thì

Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam cấm dùng Bitcoin làm phương tiện thanh toán, thế nhưng

điều này có cấm thành lập các sàn giao dịch Bitcoin hay không? Tính đến thời điểm lúc

đó, pháp luật Việt Nam vẫn chưa có quy định cụ thể. Vì vậy theo Cục Thương mại điện tử

và Công nghệ thông tin vẫn không chấp nhận việc thông báo, đăng ký website mua bán

Bitcoin và website thương mại điện tử bán hàng hay sàn giao dịch thương mại điện tử. Có

thể kết luận sàn giao dịch này thành lập và hoạt động vẫn chưa đăng ký, và chưa được pháp

luật bảo hộ.

Công ty Bitcoin Vietnam mở ra dịch vụ kiều hối sử dụng Bitcoin với tên gọi

Cash2VN. Dịch vụ này được xây dựng dựa trên nền tảng sàn giao dịch VBTC cung cấp

thanh khoản khi cần bán Bitcoin. Người dùng mất chỉ từ 2 đô la Mỹ để gửi tiền từ bất kỳ

mọi nơi trên thế giới về Việt Nam. Vào tháng 10/2015, tại Việt Nam, dịch vụ mua bán tiền

ảo SanTienAo bắt đầu mua bán Bitcoin. Tiền thân của SanTienAo là dịch vụ mua bán các

loại tiền ảo gắn với đô la Mỹ như WMZ, LR, PM, BTC-e. SanTienAo sử dụng kho BTC-

e của mình để chuyển đổi trực tiếp ra Bitcoin khi có lệnh mua và ngược lại.

Chiếc máy Bitcoin ATM đầu tiên tại Việt Nam bắt đầu được đưa vào thử nghiệm vào

ngày 05/06/2016 tại cửa hàng bánh pizza Italiani’s tại địa chỉ 290 Lý Tự Trọng, Quận 1,

thành phố Hồ Chí Minh. Chiếc máy này được sản xuất bởi BitAccess, điều hành bởi Bitcoin

Vietnam và Bspend và được kết nối trực tiếp tới sàn giao dịch VBTC để mua và bán Bitcoin

ra tiền Việt Nam đồng. Chiếc máy này hoạt động 7 ngày/tuần, trong khoảng thời gian 10

giờ sáng đến 13 giờ trưa. Tính đến thời điểm cuối tháng 12/2017, tại khu vực châu Á thì

Việt Nam xếp thứ tư nước sở hữu nhiều máy Bitcoin ATM chỉ sau Nhật Bản, Hong Kong

và Đài Loan.

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 83

Ngày 15 và 16/06/2016, hội thảo về công nghệ Blockchain và Fintech đầu tiên tại Việt

Nam, với tên gọi là BlockFin.Asia, được tổ chức tại khách sạn Duxton tại thành phố Hồ Chí

Minh. Hội thảo được tổ chức bởi Viet Youth Entrepreneur, Bitcoin Vietnam, Fintech Club,

với sự tham gia của các đại diện bao gồm: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Lãnh Sự Quán

Hoa Kỳ, ngân hàng ADB, VIB, VPBank, Standard Chartered, công ty VISA, MoMo, FPT

Ventures, 500 Startups, Dragon Capital, và rất nhiều công ty Bitcoin khác đến từ Singapore,

Hong Kong, Nhật Bản, Hàn Quốc. Vào tháng 12/2016, chiếc Bitcoin ATM thứ hai được

đưa vào sử dụng tại quán cafe Bitcoin ở thành phố Hồ Chí Minh.

Vào tháng 12/2016, Nhà nước đã có những động thái đối với các loại tiền kỹ thuật số

tại Việt Nam. Do giá trị vốn hóa thị trường của riêng Bitcoin quá lớn (10 tỷ USD), và

Bitcoin cũng như các đồng tiền kỹ thuật số khác có đặc tính ẩn danh người dùng nên bị sử

dụng trong các hoạt động phi pháp quá nhiều. Vì thế Chính phủ quyết định phải quản lý và

giám sát các loại tiền kỹ thuật số này. Theo VnEconomy (2016), Chính phủ giao cho Bộ

Tư pháp phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công

Thương và các bộ ngành khác rà soát thực trạng pháp luật, thực tiễn về tiền ảo, tài sản ảo,

tiền điện tử trước tháng 12/2017. Ngoài ra còn nghiên cứu lập ba nghị định về tài sản ảo,

tiền điện tử, tiền ảo trình Chính phủ trong năm 2018. Đồng thời, đề xuất các biện pháp thu

thuế, xử phạt hình sự với các vi phạm liên quan đến các giao dịch này thông qua việc học

tập kinh nghiệm quản lý ở Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Đây là bước đi đầu tiên của Chính

phủ trong việc công nhận Bitcoin và dần đưa Bitcoin vào hệ thống pháp luật.

Ngày 21/08/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ký phê duyệt đề án hoàn thiện khung pháp

lý để quản lý các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo, trong đó có Bitcoin. Đây là tín hiệu

chính thức từ phía Chính phủ rằng các giao dịch Bitcoin sẽ được hợp pháp hóa bằng cách

học hỏi kinh nghiệm quản lý của các nước tiên tiến khác. Thời gian để các bộ ngành hoàn

thiện đề án này là tháng 08/2018.

Ngày 26/10/2017, trường Đại học FPT là trường Đại học đầu tiên tại Việt Nam đề

xuất thanh toán bằng Bitcoin đối với các du học sinh nước ngoài đang học tập tại trường.

Giả sử nếu đề xuất thu học phí bằng Bitcoin được thực hiện thì sẽ có những lợi ích gì cho

phía nhà trường và sinh viên? Về phía nhà trường sẽ tiết kiệm được thời gian nhận tiền học

phí, tiết kiệm được chi phí trả cho nhân viên bộ phận thu học phí. Về phía sinh viên, tiết

kiệm được thời gian đóng học phí, không sợ trễ hạn vì chỉ cần có thiết bị điện tử kết nối

Internet là đóng được ngay, tiện lợi, nhanh chóng. Thế nhưng đề xuất này ngay lập tức đã

bị bác bỏ vì căn cứ theo pháp luật hiện hành thì không được sử dụng Bitcoin làm phương

tiện thanh toán.

Ngày 05/01/2018, tại hội thảo “Cơ hội đầu tư – kinh doanh 2018” do VTV 24 và Biz

Life tổ chức, luật sư Trương Thanh Đức đã đưa ra nhận định: “Bitcoin là sản phẩm công

nghệ. Bitcoin không phải là tiền, không phải đồng ngoại tệ, cũng không phải đồng nội tệ,

cũng không phải là tiền điện tử, thậm chí tiền mã hóa cũng chẳng phải vì nó không có liên

hệ trực tiếp nào với đồng tiền. Và ông cho rằng đây là tiền nhái. Theo quy định của bộ luật

Dân sự, Bitcoin thuộc về quyền tài sản, chứ không phải vật, tiền, giấy tờ có giá”. Cũng tại

84 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

hội thảo này, đã có một cuộc khảo sát nhỏ về số người ủng hộ Bitcoin. Khảo sát này đã

góp phần thể hiện quan điểm cá nhân (ủng hộ/ không ủng hộ) đối với kênh đầu tư Bitcoin.

Biểu đồ 1: Biểu diễn lượng người ủng hộ Bitcoin tại hội thảo.

Nguồn: Hội thảo “Cơ hội đầu tư – kinh doanh năm 2018

Số lượng người ủng hộ Bitcoin chiếm 40%, trong khi số lượng người không ủng hộ

Bitcoin lại chiếm đến 60%. Mặc dù độ chênh lệch giữa hai số liệu này là không quá lớn,

chỉ có 20%, nhưng cũng thấy được thái độ đối với Bitcoin của những người tham gia hội

thảo này. Có thể nói kể từ sau khi nhà nước tuyên bố cấm giao dịch bằng Bitcoin, cùng với

các vụ việc lừa đảo về Bitcoin thường xuyên xảy ra thì số lượng người ủng hộ Bitcoin đã

sụt giảm.

2. NHỮNG TÁC ĐỘNG TÍCH CỰC CỦA BITCOIN

Với những ưu điểm nổi bật hơn so với các đồng tiền thông thường, Bitcoin đã đem

đến những tác động tích cực cho nền kinh tế, đời sống, xã hội của các nước. Bitcoin thường

là một phương tiện thanh toán không thông qua trung gian, mà được chuyển trực tiếp từ tài

khoản của người này sang người khác. Nhờ vậy, Bitcoin đã giảm thiểu được khoản phí

giao dịch tương đối cao. Nguyên nhân sâu xa nhất của việc ưu tiên sử dụng Bitcoin để

thanh toán xuất phát từ Mỹ, chiến dịch chiếm phố Wall, do người dân không muốn bị lệ

thuộc vào giới tài phiệt tài chính, họ không muốn bị mất phí trung gian nữa, mà chỉ muốn

trực tiếp chủ động trong việc mua bán và thanh toán. Bitcoin đã đáp ứng được những nhu

cầu đó.

Bitcoin ngày càng trở nên phổ biến và nhận được sự quan tâm của rất nhiều người.

Nếu xem Bitcoin là một loại hàng hóa, thì ta có thể xem đây là loại hàng hóa đặc biệt, bởi

nó không tốn một loại chi phí nào để quảng cáo mà vẫn thu hút được nhiều sự chú ý và

quan tâm toàn cầu. Ngoài ra, Bitcoin là minh chứng cụ thể cho sự phát triển của công nghệ

Blockchain. Dù là đồng tiền kỹ thuật số nhưng Bitcoin hoàn toàn không bị tình trạng

double-spending (sử dụng hai lần cho cùng một đồng tiền) do các giao dịch Bitcoin trên hệ

thống Internet đều được ghi lại, và lưu trên một cuốn sổ cái. Không có bất kỳ hacker nào

có thể tấn công và xóa các ghi nhận này. Nhờ đó mà Blockchain ngày càng được ứng dụng

rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như ngân hàng, y tế...

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Ủng hộ Không ủng hộ

Ủng hộ

Không ủng hộ

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 85

Theo ông Korishchenko, ở Nhật Bản, Bitcoin được chấp nhận như đồng Yên (¥) để

thanh toán, điều này sẽ làm tăng nhu cầu về đồng tiền ký quỹ cũng như các hoạt động của

nó. Tuy nhiên, tất cả các phương thức thanh toán bằng loại tiền kỹ thuật số sẽ phải được

thực hiện thông qua một số tổ chức được ủy quyền đặc biệt, nơi có yêu cầu nghiêm túc về

vốn đối với các hoạt động tiền tệ của họ. Nhật Bản dường như đang tận dụng Bitcoin để

có một bước nhảy vọt trong việc không sử dụng tiền mặt.

Ngoài ra, Bitcoin còn có tác động tích cực ở chỗ tạo ra một kênh đầu tư mới mẽ, khá

hấp dẫn mặc dù cũng không ít rủi ro. Đầu tư luôn là một lĩnh vực thu hút sự quan tâm trong

nền kinh tế. Khi có một khoản tiền tạm thời nhàn rỗi, thay vì giữ khoản tiền đó và không

dùng đến thì con người xu hướng đầu tư khoản tiền đó nhằm mục đích sinh lợi. Có rất

nhiều loại hình đầu tư như: mua bán chứng khoán, mua bán ngoại tệ, bất động sản,... ứng

với từng thời điểm khác nhau. Những năm gần đây, Bitcoin đã trở thành một kênh đầu tư

thu hút rất nhiều sự quan tâm. Giá của Bitcoin thay đổi với tốc độ rất nhanh. Năm 2017 là

năm đột phá của tiền kỹ thuật số, giá Bitcoin đã vượt ngưỡng 10.000USD. Tại hội thảo

“Cơ hội đầu tư - kinh doanh năm 2018” (05/01/2018) có đề cập đến vấn đề đầu tư Bitcoin

và câu hỏi được đặt ra là: “Dòng tiền sẽ chảy vào những kênh đầu tư nào trong năm 2018?”

Kết quả trả lời thể hiện ở biểu đồ dưới đây:

Biểu đồ 2: Khảo sát kênh đầu tư nên lựa chọn vào năm 2018.

Nguồn: Hội thảo “Cơ hội đầu tư - kinh doanh năm 2018”

Bitcoin đã có tác động mạnh mẽ lên quyết định đầu tư bởi mức giá vô cùng hấp dẫn,

dù rằng kèm theo mức rủi ro khá cao. Theo khảo sát từ hội thảo thì tiền ảo chiếm đến 17%

quyết định đầu tư, đứng thứ hai, chỉ sau chứng khoán. Tỷ lệ phần trăm số người lựa chọn

đầu tư vào lượng tiền ảo cao hơn cả tỷ lệ phần trăm số người đầu tư vào bất động sản và

gửi tiết kiệm. Tỷ lệ này sẽ còn được tăng lên nếu chính phủ có những phương án, chính

sách bảo vệ nhà đầu tư Bitcoin hay ổn định tỷ giá Bitcoin.

86 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

3. NHỮNG TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC CỦA BITCOIN

Bất cứ vấn đề gì cũng có tính hai mặt. Bên cạnh những tác động tích cực vừa nêu,

dưới đây là một số tác động tiêu cực của Bitcoin. Trong quá trình phát triển, người ta đã

không ngừng khai thác Bitcoin. Để khai thác Bitcoin, họ cần sử dụng hệ thống máy tính

kỹ thuật với năng suất cao nhất, hoạt động suốt 24 giờ. Nhu cầu về lượng điện cần để cung

cấp cho các giao dịch mua bán và đào Bitcoin cần duy trì ổn định, trong khi chi phí bỏ ra

lại quá cao, lượng điện sản xuất có giới hạn, tạo ra áp lực lớn trong ngành điện. Ngoài ra,

quá trình đào Bitcoin tỏa lượng nhiệt rất lớn ra môi trường, gây ảnh hưởng nghiêm trọng

đến bầu khí quyển. Nhiều nhà máy thậm chí còn không sử dụng nguồn năng lượng sạch để

khai thác Bitcoin.

Mặt khác, với đặc tính ẩn danh người sử dụng, Bitcoin trở thành phương tiện rửa tiền

hoàn hảo. Do đồng tiền kỹ thuật số Bitcoin không chịu sự kiểm soát của bất kỳ tổ chức hay

chính phủ nào, nên việc áp dụng các chính sách tiền tệ đối với Bitcoin là hoàn toàn không

xảy ra. Bitcoin có thể đưa nền kinh tế của một đất nước tăng lên vượt bậc, nhưng cũng có

thể khiến cho đất nước ấy rơi vào khủng hoảng. Đã có rất nhiều nhà kinh tế cho rằng

Bitcoin là bong bóng đầu cơ. Thuật ngữ bong bóng kinh tế chỉ một quá trình phát triển đột

biến, từ quy mô nhỏ sang cực lớn, giá trị của nó tăng nhanh đến chóng mặt. Và sau đó giá

của nó lao xuống dốc không phanh. Thị trường sụp đổ, các nhà đầu tư thiệt hại lớn. Nhiều

nhà nghiên cứu cho rằng Bitcoin cũng là một bong bóng kinh tế, bởi giá của nó tăng liên

tục. Trong thời gian qua, đã có liên tiếp những cảnh báo được đưa ra từ những chuyên gia

tài chính hàng đầu thế giới về việc đồng Bitcoin đang thổi bùng những lo ngại bong bóng

trên thị trường tiền ảo. Các chuyên gia tài chính đang liên tưởng tương lai của Bitcoin với

bong bóng thời kỳ bùng nổ công nghệ Dot-com hoặc Hội chứng hoa Tulip của vài trăm

năm trước, tức những thứ mới ra đời được hội chứng đám đông thổi phồng giá trị quá lớn

so với giá trị thật nên đến một thời điểm nhất định sẽ nổ tung. Với đà tăng giá theo chiều

thẳng đứng, Bitcoin đang ẩn chứa nhiều rủi ro. Thứ nhất, nếu bị cấm hoàn toàn ở các nước,

nhà đầu tư coi như trắng tay vì không thể sử dụng Bitcoin như vàng hoặc kim cương. Lịch

sử đồng tiền này cũng cho thấy nó được sử dụng cho nhiều mục đích xấu, vì vậy, rất nhiều

quốc gia đang quan tâm đến Bitcoin. Thứ hai, vì là tiền ảo dựa trên thuật toán máy tính, vì

thế, hacker có thể "móc túi" khách hàng bất cứ lúc nào. Thứ ba, không ai biết lúc nào các

nhà đầu tư chốt lời. Khi mới ra đời, chưa được nhiều người biết đến nên Bitcoin chỉ đáng

0,1 USD, Bitcoin có thể trở lại mốc này nếu bị bán tháo. Theo một chuyên gia tư vấn tiêu

thụ ở phố Wall, nếu viễn cảnh này xảy ra, những người mua cuối cùng sẽ là kẻ chịu trận

bởi họ mua vào với giá cao nhất và bán ra với giá thấp nhất. Tệ hơn, có thể, sẽ không còn

ai muốn mua đồng tiền chỉ dựa trên niềm tin này. Đến lúc đó, các nhà đầu tư sẽ rơi vào

một tình huống xấu khác là sở hữu một vật có giá trị rất cao nhưng lại không bán được.

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 87

Biểu đồ 3: Giá Bitcoin từ đầu tháng 01/2018 đến cuối tháng 02/2018

Nguồn: Coindesk

4. QUAN ĐIỂM ỦNG HỘ BITCOIN

Steve Wozniak, đồng sáng lập Apple, cho rằng Bitcoin là một thuật toán, nhưng nó

dễ dàng đi vào cuộc sống hơn là những thuật toán khác. Ông khẳng định Bitcoin còn tốt

hơn nhiều so với vàng hay USD. Bitcoin có nguồn cung cố định, do nó là những thuật toán

không đổi và số lượng có hạn. Trong khi tiền tệ của chính phủ có thể bị pha loãng và khai

tử bất cứ lúc nào. Ngoài ra, chính phủ có thể phát hành những đồng tiền mới vì yếu tố chính

trị. Còn vàng có thể được khai thác bất cứ lúc nào, nhưng Bitcoin lại được khai thác một

cách khoa học hơn, thông qua những thuật toán.

Nhờ vào đặc tính hữu hạn, Bitcoin không lạm phát. Với số lượng Bitcoin hữu hạn là

21 triệu và không bị quản lý hay kiểm soát bởi bất kỳ một Chính phủ nào nên khi nhu cầu

về Bitcoin tăng lên thì cũng không một ai có thể tăng số lượng Bitcoin, vì thế lạm phát từ

đồng tiền này được kiểm soát, sẽ không xuất hiện sự mất giá đồng tiền.

Có một số ý kiến cho rằng số lượng Bitcoin chỉ có 21 triệu, nếu khai thác hết thì

Bitcoin sẽ bị khai tử. Đây là suy nghĩ hoàn toàn sai. Do số lượng có hạn, vì vậy, khi tham

gia giao dịch hay đào Bitcoin, bạn đều bị tính một khoản phí. Và khi số lượng Bitcoin giảm

đi, mức phí giao dịch sẽ tăng lên, giá trị Bitcoin sẽ tăng theo. Khi đó, Bitcoin hầu như sẽ

được sử dụng trên giá trị của nó, mà giá trị thì có thể tăng lên được.

Vương quốc Anh là một trong những nước ủng hộ Bitcoin. Họ cho rằng Bitcoin đầy

tiềm năng, là một cuộc cách mạng tài chính, giúp chống tội phạm hacking và những vấn

đề mà ngân hàng đang gặp phải. Động thái ủng hộ Bitcoin được thể hiện bằng cách bãi bỏ

88 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

một số khoản thuế liên quan đến Bitcoin kể từ sau khi Mt.Gox tuyên bố đóng cửa. Cơ quan

Thuế và Hải quan Anh (HMRC) cho biết họ sẽ không đánh thuế 20% lên các giao dịch

Bitcoin. Thuế trên khoản ký quỹ bằng Bitcoin cũng bị bãi bỏ. Còn các loại thuế khác, như

thu nhập doanh nghiệp, vẫn được áp dụng. Việc làm này xuất phát từ việc giới chức trách

Anh nhận được các thư than phiền của các hãng giao dịch về việc thuế khoá làm giảm tính

cạnh tranh của giao dịch Bitcoin so với các nước khác và có khả năng họ sẽ phải chuyển

việc kinh doanh sang nước khác. Nước Anh hoàn toàn có thể tận dụng Bitcoin làm một

bước nhảy vọt trong việc gia tăng GDP, phát triển kinh tế, tài chính sau khi rút khỏi Liên

minh châu Âu (EU).

Nếu đề cập đến các nước ủng hộ Bitcoin, chúng ta không thể không nhắc đến Nhật

Bản - một cường quốc Bitcoin. Chính phủ Nhật công nhận Bitcoin là một đồng tiền và

chấp nhận sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán vào ngày 01/04/2017. Điều này đã

khiến cho các công ty hoạt động trên lĩnh vực tiền kỹ thuật số đều chuyển sang đầu tư ở

Nhật. Theo VnExpress, vào đầu tháng 10/2017, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản chính

thức công nhận 11 công ty là nhà điều hành sàn tiền ảo đã đăng ký hoạt động. Việc đăng

ký đòi hỏi các sàn này tuân thủ nhiều quy định, như có hệ thống máy tính ổn định, kiểm

tra được hồ sơ người dùng để tránh rửa tiền. Những quy định này nhằm bảo vệ nhà đầu tư

khỏi nguy cơ lừa đảo và lợi dụng, đồng thời hỗ trợ sự tiến bộ về công nghệ tài chính.

Không chỉ vậy, ngành truyền thông Nhật còn thường xuyên giới thiệu những gương

mặt làm giàu từ Bitcoin, những doanh nghiệp chấp nhận sử dụng Bitcoin làm phương tiện

thanh toán… Nhờ có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía truyền thông mà Bitcoin ngày càng được

người dân Nhật tin tưởng và sử dụng rộng rãi hơn.

Tiếp nối với việc sử dụng rộng rãi tiền kỹ thuật số, Nhật quyết định nghiên cứu và

cho ra mắt đồng tiền kỹ thuật số của riêng họ, được gọi tên là J-coin. Dự kiến J-coin sẽ

được ra mắt vào dịp Olympic Tokyo 2020. Việc nghiên cứu và cho ra mắt J-coin nhằm

mục đích thay thế thói quen sử dụng tiền mặt, giảm phụ thuộc vào đồng Yên Nhật. Đồng

thời, đây cũng là cách thức để Nhật chứng tỏ công nghệ kỹ thuật của đất nước họ và trở

thành đối thủ cạnh tranh với Alipay. Họ không muốn thị trường nước Nhật bị chiếm lĩnh

bởi bất kỳ quốc gia nào.

5. QUAN ĐIỂM PHẢN ĐỐI BITCOIN

Bên cạnh các quan điểm ủng hộ Bitcoin thì cũng có không ít các quan điểm trái chiều

không ủng hộ Bitcoin mà chúng tôi lựa ra để phân tích. Các quan điểm, ý kiến có thể thay

đổi theo thời gian.

Bill Gate trả lời phỏng vấn Reddit (2018), cho rằng đặc tính quan trọng nhất của tiền

số là tính vô danh. Ông không nghĩ điều đó là tốt đẹp bởi kẻ xấu có thể lợi dụng tính ẩn

danh này để thực hiện hành vi rửa tiền, trốn thuế, tài trợ khủng bố. Việc sử dụng đồng tiền

Bitcoin để giao dịch, đặc biệt là những giao dịch lớn, sẽ tăng nguy cơ lợi dụng lỗ hổng để

vi phạm, trong đó không loại trừ khả năng rửa tiền, tài trợ khủng bố. Nhiều doanh nghiệp

hiện nay đã lợi dụng điều này để trốn thuế bằng cách giao dịch thông qua đồng tiền ảo

Bitcoin, đặc biệt đối với các đơn vị xuất nhập khẩu.

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 89

Các giao dịch rửa tiền bằng Bitcoin tồn tại dưới nhiều hình thức, nhưng phổ biến nhất

là hình thức chuyển tiền qua tài khoản ví điện tử. Các đối tượng sẽ thực hiện hành vi phi

pháp bằng cách quy đổi đồng tiền nước nội địa sang Bitcoin, sau đó thực hiện chuyển lượng

Bitcoin qua một tài khoản, ra nước ngoài, cuối cùng, số Bitcoin này sẽ được đổi thành

ngoại tệ. Giao dịch thành công. Họ không cần phải kê khai bất kỳ loại giấy tờ chuyển tiền

nào, cũng không cần thông qua bất kỳ ngân hàng nào để thực hiện thao tác chuyển tiền.

Lượng phí giao dịch bỏ ra đối với Bitcoin cũng rất thấp, hầu như không đáng kể. Chính vì

vậy, các giao dịch rửa tiền ngày càng được thực hiện một cách tinh vi hơn. Rất khó để các

cơ quan an ninh biết được nguồn tiền phi pháp này đến từ đâu và sẽ đi đến đâu, lại càng

khó khăn hơn trong việc truy tìm tội phạm rửa tiền. Đây là vấn đề mà hầu hết chính phủ

các nước đều quan ngại.

James Faucette và nhóm nghiên cứu của ông, cho rằng Bitcoin không được coi là tiền

vì nó không mang lại giá trị lãi suất, mà chỉ được xem là vàng kỹ thuật, tuy nhiên nó không

có bất cứ giá trị nào của vàng khi sử dụng trong công nghiệp điện tử hay làm trang sức.

Dường như Bitcoin đang được các nhà đầu tư gắn giá trị. Bitcoin có thể được sử dụng trong

phương tiện thanh toán, nhưng nó không phổ biến và ít người sử dụng.

Bong bóng được cho là xảy ra khi giá tài sản không thể được giải thích bằng các

nguyên tắc cơ bản. Thuật ngữ bong bóng kinh tế chỉ một quá trình phát triển đột biến, từ

quy mô nhỏ sang cực lớn, giá trị của nó tăng nhanh đến chóng mặt. Và sau đó nó phát nổ,

giá của nó lao xuống dốc không phanh. Bong bóng gần như luôn luôn xảy ra khi có cái gì

đó mới, hoặc tương đối mới trong nền kinh tế. Bitcoin hoàn toàn dao động theo nhu cầu

của thị trường mà không sở hữu giá trị cơ bản. Bitcoin không được hậu thuẫn hay công

nhận bởi bất kỳ Chính phủ nào, do đó Bitcoin không có giá trị cơ bản. Nhiều nhà nghiên

cứu cho rằng Bitcoin cũng là một bong bóng kinh tế, bởi giá của nó tăng liên tục. Theo

Warren Buffet: “Bạn không thể định giá được Bitcoin vì bản thân nó không phải là loại tài

sản có giá trị. Nó thực sự chỉ là một quả bong bóng”. Tỷ phú Mark Cuban cũng nhận định,

Bitcoin đang ở giai đoạn bong bóng. Tôi chỉ không biết khi nào nó sẽ vỡ và giá bitcoin sẽ

xuống tới mức nào. Khi mà mọi người đều khoe khoang rằng kiếm tiền từ một cái gì đó dễ

dàng tới mức nào chính là khi bong bóng xuất hiện. Trong những ngày qua, đã có liên tiếp

những cảnh báo được đưa ra từ những chuyên gia tài chính hàng đầu thế giới về việc

Bitcoin đang thổi bùng những lo ngại bong bóng trên thị trường tiền ảo. Cảnh báo mới nhất

là từ Phó Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) Randal Quarles, đó là các loại tiền

điện tử như Bitcoin có thể đe dọa sự ổn định của nền tài chính thế giới. Những cảnh báo

này được phát đi trong bối cảnh đồng Bitcoin – đồng tiền điện tử phổ biến nhất trong

khoảng hơn 1.000 loại tiền điện tử hiện nay – vừa vọt lên mức giá kỷ lục mới trên 11.000

USD/Bitcoin. Theo BBC (12/01/2018), ông Jon Cunliffe – Phó thống đốc Ngân hàng Anh

về ổn định tài chính, cho rằng: “Mọi người nên hiểu rõ Bitcoin không thật sự là hóa tệ, bởi

không có ngân hàng nào đứng sau hỗ trợ, cũng không có Chính phủ nào đứng sau hỗ trợ”.

Qua đó, chúng ta thấy được Bitcoin hoàn toàn không có tính pháp lý và cũng như

không được bất kỳ nhà nước bảo hộ. Vậy việc sử dụng Bitcoin làm phương tiện mua bán

90 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

giao dịch, hay đầu tư, đầu cơ đều có mức độ rủi ro cao hơn so với các loại hình khác. Tuy

đa số chính phủ quốc gia chưa có động thái phản ứng quyết liệt về việc cấm đoán hay ủng

hộ Bitcoin, thì chúng ta vẫn nên cân nhắc kỹ lưỡng trong việc lựa chọn Bitcoin làm một

kênh đầu tư, đầu cơ lớn. Nếu Bitcoin bị hạn chế trong việc giao dịch thì ưu điểm của Bitcoin

cũng như chức năng của nó bị thu hẹp. Rất nhiều người không ủng hộ Bitcoin, bởi họ có

cùng một quan điểm là mức độ rủi ro tiềm ẩn của Bitcoin mang lại quá cao. Họ không thể

đặt cược hay đầu tư một cách liều mạng vào Bitcoin, với một sự không chắc chắn và có

nhiều mối đe dọa rình rập sau các khoản đầu tư ấy. Đầu tiên là rủi ro biến động giá trị.

Không như tiền xu có giá trị tương đương thứ kim loại tạo nên nó, hay như tiền giấy được

đảm bảo giá trị bởi một tài sản khác như vàng hay các kim loại quý khác của một quốc gia,

Bitcoin chỉ là một đoạn code trên máy tính, được định giá trên giá trị mong muốn của mọi

người, phụ thuộc vào 4 yếu tố:

Số lượng người sử dụng (dùng bitcoin để mua bán, trao đổi thay cho quốc tệ)

Số lượng dịch vụ có thể sử dụng (giáo dục, ngân hàng, y tế,…)

Số lượng người tham gia đầu cơ (tích trữ bitcoion và bán khi giá tăng để kiếm lời)

Số lượng người chấp nhận thanh toán bằng bitcoin (chấp nhận nhận bitcoin từ khách

hàng).

Thứ hai là nguy cơ bị hacker tấn công. Vì Bitcoin là thuật toán hoạt động trên hệ

thống dữ liệu điện tử, nên nó vẫn tiềm ẩn nguy cơ bị tấn công và đánh sập bởi các hacker.

Năm 2014, sàn giao dịch Bitcoin lớn nhất Mt.Gox đã bị đánh sập bởi hacker, để lại hậu

quả khôn lường: lấy cắp 850.000 Bitcoin. Sàn giao dịch Mt.Gox không bao giờ hồi phục

sau cuộc tấn công và đệ đơn xin phá sản. Các Sở giao dịch lớn khác như Bitfinex vẫn đang

bị đe dọa gây ra mối quan ngại lớn về an ninh. Tuy ở Việt Nam chưa xảy ra các vụ hack

nào liên quan đến Bitcoin, nhưng nếu đồng tiền này được sử dụng rộng rãi thì việc bị các

hacker để ý và tấn công là chuyện một sớm một chiều. Cuối cùng là rủi ro về an toàn và an

ninh mạng. Theo chuyên gia nghiên cứu An ninh mạng SecuirtyBox cho biết tình hình an

toàn thông tin tại Việt Nam ngày càng đáng lo ngại bởi số lượng mã độc xuất hiện ngày

càng nhiều. Đặc biệt có nhiều loại mã độc nguy hiểm có thể “qua mặt” các phần mềm diệt

virus hiện nay. Qua đó, những người gặp nhiều rủi ro nhất từ các vụ tấn công mạng vào

hệ thống tiền ảo chính là các nhà đầu tư có xu hướng đưa toàn bộ số tiền tiết kiệm mình có

vào tiền ảo. Một số chuyên gia cho rằng các lỗ hổng bảo mật hiện nay là kết quả của giai

đoạn tiền ảo phát triển quá nóng, các công nghệ bảo mật không phát triển theo kịp.

Ngoài ra, mục đích ra đời của Bitcoin còn ví như là một phương tiện nhằm để hạn

chế sự kiểm soát của chính phủ và các định chế tài chính truyền thống. Chính Bitcoin đã

và đang gây trở ngại cho chính phủ và các ngân hàng trung ương trong việc vận hành nền

kinh tế dựa trên hệ thống tiền pháp định của họ.

Đầu tiên là Bitcoin gây mất quyền lực chi phối làm cho dòng luân chuyển tiền tệ vận

hành dễ dàng hơn từ nội địa ra nước ngoài và ngược lại. Và tất nhiên là nhiều chính phủ

trên khắp thế giới không hài lòng về điều này. Bởi lẽ chính Bitcoin có thể sẽ là nhân tố

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 91

quan trọng gây ra cuộc chiến tranh tiền tệ, cản trở nỗ lực quản lý và thách thức những ý

tưởng truyền thống về phát triển kinh tế, bao gồm các chính sách hạn chế dòng tiền nội địa

di chuyển ra nước ngoài.

Không những thế, Bitcoin còn làm mất quyền lực kiểm soát thị trường. Việc sử dụng

Bitcoin từ người tiêu dùng đã và đang đe dọa khả năng điều chỉnh tỷ giá hối đoái – công

cụ chính sách tiền tệ -- của các chính phủ và ngân hàng trung ương. Theo Gina Pieters từ

Hiệp hội kinh tế Hoàng Gia Anh, Bitcoin có thể hoàn thành hai chức năng trên thị trường

quốc tế: một là phương tiện thay thế có thể đạt được dòng thu ngoại tệ, hai là phương tiện

phá vỡ các quyền kiểm kiểm soát vốn. Và nếu như các chính phủ không thực thi việc kiểm

soát Bitcoin thì chúng có thể làm giảm khả năng kiểm soát tỷ giá hối đoái của một quốc

gia. Điều đó cũng đồng nghĩa rằng, các ngân hàng trung ương hay chính phủ sẽ có thể mất

dần quyền lực tối thượng như đã từng có trong hệ thống tài chính truyền thống. Nhận ra

được vấn đề đó, tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước đã quyết định Bitcoin cũng như các

loại tiền ảo tương tự khác không phải là tiền tệ hợp pháp và không phải là phương tiện

thanh toán hợp pháp theo quy định chung của pháp luật Việt Nam và nhấn mạnh việc sở

hữu, mua bán, sử dụng tiền ảo Bitcoin tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Đứng trước động thái cấm

đoán quyết liệt của Nhà nước, nhiều nhà kinh doanh đã bất chấp, xem nhẹ pháp luật và

thực hiện các hành vi lách luật một cách tinh vi các sàn giao dịch chui được lập ra, không

có bất kỳ giấy tờ thành lập của cơ quan Nhà nước, vậy nhà đầu tư đã rơi vào cuộc chơi đầy

cạm bẫy. Mọi thứ dường như đã ngoài tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng và khả

năng theo đuổi các mục tiêu chính sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước trở nên khó

khăn hơn.

Thứ ba là Bitcoin gây khó khăn cho việc kiểm soát cung tiền. Giao dịch Bitcoin được

xem là một trong các giao dịch điện tử thông minh, không cần thông qua trung gian, chính

vì sự tiện ích này mà thì Bitcoin đã và đang phá vỡ các kênh giao dịch tiền tệ truyền thống.

Cùng với việc nếu như các khoản tiền pháp định được cung cấp dựa trên quyết định của

nhà hoạch định chính sách tiền tệ thì việc cung cấp tiền điện tử về nguyên tắc không chịu

sự can thiệp của con người, đồng thời được điều chỉnh dựa trên các kết quả có thể kiểm

chứng được. Theo quy luật, muốn kích cầu của nền kinh tế, thì chính phủ sẽ tăng lượng

cung tiền, thế nhưng với Bitcoin thì chính phủ không làm được điều đó. Nếu Bitcoin trở

thành đồng tiền chung và được sử dụng rộng rãi thì công cụ chính sách tiền tệ của Ngân

hàng Nhà nước sẽ bị vô hiệu hóa. Bất kỳ nền kinh tế nào cũng phải gắn với nguồn lực là

tiền, nếu mất đi sự kiểm soát nguồn lực thì đồng nghĩa mất đi khả năng điều tiết nền kinh

tế. Vậy tình hình đất nước sẽ ra sao khi nền kinh tế không còn có sự điều tiết của

chính phủ?

6. ĐỀ XUẤT CHÍNH SÁCH PHÙ HỢP VỚI BITCOIN

Kể từ khi du nhập vào thị trường Việt Nam, Bitcoin đã có không ít tác động tích cực

và tiêu cực đến đời sống, kinh tế - xã hội. Ông Lê Minh Hưng, Thống đốc Ngân hàng Nhà

nước cho rằng Bitcoin là vấn đề không chỉ của Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế

giới. Trong những năm qua đã có rất nhiều chính sách đề ra để cấm việc sử dụng Bitcoin

92 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

làm phương tiện thanh toán, thế nhưng trong thời kỳ hội nhập và phát triển, việc sử dụng

hiệu quả loại hình thanh toán điện tử (e-payment) là rất cần thiết, mà Bitcoin với nhiều ưu

điểm hơn so với các phương tiện khác, tuy còn một vài hạn chế, nhưng nếu chúng ta có các

chính sách phù hợp để kiểm soát, phòng ngừa rủi ro thì Bitcoin hoàn toàn có thể trở thành

một phương tiện thanh toán tốt, vừa là kênh đầu tư hiệu quả, điều này sẽ giúp Việt Nam có

bước nhảy vọt trong lĩnh vực tài chính. Với tư cách là nhà nghiên cứu, nhà quan sát độc

lập, quan đểm của chúng tôi khi đề xuất chính sách ứng xử với Bitcoin bao gồm:

Khắc phục những hạn chế và bất cập của Bitcoin trong phương diện thanh toán

điện tử.

Đề ra các giải pháp bảo vệ nhà đầu tư Bitcoin, gia tăng tính pháp lý cho loại tiền kỹ

thuật số này.

Hỗ trợ các chủ doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng sàn giao dịch tiền kỹ thuật số.

Cung cấp những kiến thức nền tảng cho nhà đầu tư mới.

Thông thường các nhà hoạch định chính sách bao giờ cũng cần xem xét ba trường

hợp hay ba loại chính sách cơ bản với từng vấn đề kinh tế-xã hội. Chính sách cấm đoán

được áp dụng đối với các hiện tượng kinh tế - xã hội có nhiều mặt hại hơn mặt lợi. Chính

sách khuyến khích được áp dụng đối với các hiện tượng kinh tế - xã hội có nhiều mặt lợi

hơn mặt hại. Chính sách kiểm soát được áp dụng đối với các hiện tượng kinh tế - xã hội

vừa có mặt lợi, vừa có mặt hại. Chính sách ứng xử với Bitcoin rơi vào trường hợp thứ ba

này. Chính sách này nhằm phát huy những điểm tích cực và kiểm soát những điểm tiêu

cực. Ở bài nghiên cứu này, chúng tôi lựa chọn chính sách kiểm soát áp dụng cho Bitcoin,

nhằm mục đích phát huy điểm mạnh của Bitcoin và hạn chế những điểm yếu của nó.

6.1. Chính sách phát huy ưu điểm của Bitcoin

Phát triển công nghệ Blockchain:

Blockchain là một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu trữ thông tin trong các khối thông tin

được liên kết với nhau bằng mã hóa và mở rộng theo thời gian. Mỗi khối thông tin đều

chứa thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết tới khối trước đó, kèm một mã thời

gian và dữ liệu giao dịch. Blockchain được thiết kế để chống lại việc thay đổi của dữ liệu:

Một khi dữ liệu đã được mạng lưới chấp nhận thì sẽ không có cách nào thay đổi được nó.

Bitcoin là sản phẩm đầu tiên hoạt động trên hệ thống Blockchain, và trở thành loại tiền tệ

kỹ thuật số đầu tiên giải quyết được vấn đề double-spending (chi tiêu gian lận khi một

lượng tiền được dùng hai lần).

Vậy tại sao chúng ta lại không nghiên cứu, phát triển và sử dụng công nghệ

Blockchain trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, ngân hàng, an ninh... Đối với lĩnh vực y tế,

Blockchain có thể là một cuốn sổ cái ghi chép đầy đủ thông tin bệnh nhân, các toa thuốc,

quá trình điều trị...hạn chế được tình trạng virus tấn công làm mất dữ liệu. Với lĩnh vực

giáo dục, Blockchain ghi nhận thông tin người học, quá trình học tập, bằng cấp... hạn chế

được tình trạng làm giả bằng cấp, giúp cho nhà tuyển dụng có đầy đủ thông tin về người

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 93

ứng tuyển, tránh tình trạng thiếu thông tin hay đút lót cho các vị trí lãnh đạo... Đối với ngân

hàng thì công nghệ Blockchain lại càng cần thiết để cập nhật số vốn huy động, hoạt động

tín dụng,... tránh được tình trạng lấy cắp thông tin khách hàng, làm giả giấy tờ để lừa đảo

lấy tiền... Có thể nói việc phát triển công nghệ Blockchain là vô cùng cấp thiết cho mọi

ngành nghề, vì nó giúp lưu trữ, tìm kiếm và bảo mật thông tin rất tốt.

Chúng ta có thể nhận thấy Việt Nam là nước đầy tiềm năng trong việc phát triển công

nghệ Blockchain bởi những yếu tố sau: Việt Nam dẫn đầu về chỉ số tinh thần khởi nghiệp

và kinh tế Việt Nam tăng trưởng cao hàng năm. Đây là tiền đề, là yếu tố quan trọng cho

thấy Việt Nam có đủ năng lực để sáng tạo, phát triển và ứng dụng công nghệ Blockchain

vào tất cả các ngành nghề. Vấn đề mấu chốt vẫn cần có sự hỗ trợ và ủng hộ đặc biệt từ phía

Chính phủ. Nhà nước nên lập ra bộ phận dành riêng cho mảng Blockchain, gồm các chuyên

gia đến từ các lĩnh vực kinh tế, giáo dục, y tế, tài chính, nông nghiệp, xây dựng,...Chúng ta

không chỉ là đề xuất mà còn là tiến hành, thúc đẩy nhanh chóng quá trình thực hiện. Ở thời

đại chạy đua với công nghệ 4.0, nếu thành công trong lĩnh vực Blockchain thì cũng có

nghĩa là sẽ giành chiến thắng, Việt Nam cũng sẽ có được một vị thế mới trên Thế giới.

Hợp pháp hóa các công ty, sàn giao dịch Bitcoin ở Việt Nam:

Bitcoin là một loại hình đầu tư tốt, thế nhưng các công ty và sàn giao dịch Bitcoin

vẫn chưa được pháp luật công nhận, tức là họ đang hoạt động ngoài vòng pháp luật. Họ chỉ

thực hiện các giao dịch chui. Vậy làm sao các doanh nghiệp này có thể có được lòng tin ở

người dân? Nếu không tạo được sự tin tưởng, thì ít có ai dám bỏ tiền vào giao dịch, đầu tư.

Vì vậy, chúng tôi cho rằng cần hợp pháp hóa các công ty và sàn giao dịch này, bằng cách

cấp giấy phép hoạt động kinh doanh, đồng thời đưa ra luật cụ thể cho việc đầu tư này để

hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư như: về số lượng giao dịch một cá nhân có thể thực hiện, điều

này sẽ hạn chế được cơn sốt Bitcoin, khiến giá Bitcoin tăng nhanh đột biến và khi có tác

động nhẹ sẽ làm giá giảm. Cần áp dụng mức giá trần và giá sàn cho Bitcoin điều này sẽ

giúp cho Bitcoin dao động trong một khoảng nhất định, mặc dù giá cả Bitcoin là do thị

trường quyết định nhưng nếu Nhà nước không kiểm soát thì dễ dẫn đến tình trạng bất ổn

kinh tế. Khi kinh tế của một nước bị suy thoái thì các vấn đề về tệ nạn an ninh – xã hội sẽ

gia tăng, vì thế cần hết sức cẩn trọng trong việc bổ sung luật doanh nghiệp đối với các công

ty và sàn giao dịch Bitcoin.

Công nhận và mở rộng phạm vi sử dụng Bitcoin:

Nhận thấy những ưu điểm của Bitcoin như tốc độ thanh toán nhanh, chi phí rất thấp...

thì Nhà nước nên công nhận Bitcoin làm phương tiện thanh toán có kiểm soát bằng cách

sao kê thông tin. Thông tin người sử dụng sẽ được đăng ký và lưu trữ theo luật an ninh

mạng. Nếu thực hiện được điều này thì nước ta đã tạo cơ hội chuyển đổi từ hình thức thanh

toán tiền mặt hoặc thanh toán qua ngân hàng sang hình thức thanh toán kỹ thuật số (digital

payment). Đồng thời đây là một bước ngoặt lớn trong việc áp dụng công nghệ 4.0 vào

thương mại.

Nếu việc mở rộng phạm vi thanh toán trong nước bằng Bitcoin có thể đặt nền móng

cho việc thành lập “Hiệp hội các quốc gia sử dụng đồng Bitcoin”. Tại sao phải làm như

94 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

vậy? Trên thế giới, chúng ta vẫn luôn thấy rất nhiều cộng đồng sử dụng đồng tiền chung,

điều này góp phần tiện lợi trong việc thanh toán, thực hiện các hoạt động thương mại mà

không cần diễn ra hoạt động chuyển đổi tiền, nhiều thành viên tham gia kiểm soát sẽ hạn

chế được sự ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế tác động lên đồng tiền. Ngoài ra việc sử

dụng đồng tiền chung còn hạn chế được tình trạng lạm phát trong khu vực và góp phần

thúc đẩy phát triển kinh tế. Các cộng đồng sử dụng đồng tiền chung điển hình trên thế giới

như: Liên bang Mỹ với đồng USD, Liên minh EU với đồng tiền chung châu Âu. Vì vậy,

chúng ta cần thành lập “Hiệp hội các quốc gia sử dụng đồng Bitcoin”.

Cần mở các khóa học miễn phí về Bitcoin:

Nếu Nhà nước đã ủng hộ Bitcoin thì việc mở ra các khóa học về Bitcoin là điều không

thể không thực hiện. Bởi người dân cần có kiến thức phổ cập về Bitcoin, để họ hiểu hơn

về nó. Để người chơi có nhiều sự lựa chọn hơn và có quyết định tối ưu trong việc sử dụng

tiền tiết kiệm vào kênh đầu tư phù hợp. Các nhà đầu tư cần phải được biết doanh nghiệp,

sàn giao dịch nào ở Việt Nam thực hiện giao dịch Bitcoin hợp pháp để giảm bớt được rủi

ro đầu tư và đảm bảo họ không bị lừa. Các thông tin giao dịch nên minh bạch, rõ ràng, để

họ tiện theo dõi.

6.2. Chính sách khắc phục hạn chế của Bitcoin

Sao kê thông tin các giao dịch trên hệ thống Blockchain sang hệ thống quản lý của

Chính phủ:

Bitcoin hoạt động trên hệ thống Blockchain có tính bảo mật cao, nên các thông tin

giao dịch và người thực hiện giao dịch đều được bảo mật. Điều này sẽ khiến cho bọn tội

phạm trốn thuế hay bán hàng cấm sẽ thực hiện chuyển tiền qua kênh giao dịch này. Để hạn

chế được tình hình này thì các cơ sở dữ liệu của người chuyển tiền và người nhận tiền, thời

gian giao dịch… nên được sao chép và chuyển đến bộ phận an ninh mạng của Chính phủ.

Từ đó, Nhà nước có thể dễ dàng quản lý, kiểm soát việc giao dịch và phát hiện nhanh chóng

các hành vi trốn thuế, buôn lậu, rửa tiền…

Đánh thuế Bitcoin:

Đối với các loại hình đầu tư khác như chứng khoán, Nhà nước vẫn luôn áp mức thuế

với cả nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp. Theo công văn 11133/BTC-CST ngày

21/8/2017 về chính sách thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng hợp đồng tương lai trên

thị trường chứng khoán phái sinh, tất cả nhà đầu tư cá nhân có giao dịch chứng khoán phái

sinh, bao gồm giao dịch mua, bán và đáo hạn hợp đồng tương lai, đều phải nộp thuế thu

nhập cá nhân với thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần. Với nhà đầu tư là tổ

chức, nếu là tổ chức trong nước thì được tính theo thuế thu nhập doanh nghiệp. Còn thuế

thu nhập doanh nghiệp đối với tổ chức nước ngoài được áp dụng với thuế suất 0,1% trên

giá chuyển nhượng từng lần khi phát sinh giao dịch mua, bán và đáo hạn hợp đồng tương

lai. Ở Nhật đã có những dự thảo về việc đánh thuế đối với Bitcoin, khoảng 15-55%. Chúng

ta cũng có thể áp dụng hình thức đánh thuế này cho các nhà đầu tư Bitcoin nhưng với mức

thuế thấp hơn so với Nhật, việc này sẽ kiểm soát được ai là nhà đầu tư, lợi nhuận của các

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7 95

nhà đầu tư là bao nhiêu, quy mô như thế nào,… Điều đó sẽ giúp cho các nhà quản lý Nhà

nước dễ dàng nắm bắt được cơ cấu đầu tư, thấy rõ được hướng phát triển kinh tế. Đồng

thời cũng giúp họ thực hiện quyền và nghĩa vụ đóng thuế, góp phần tăng nguồn thu ngân

sách Nhà nước. Mức thuế đề ra có thể từ 5-10%, tùy theo quy mô đầu tư và thời điểm

đầu tư.

Tạo ra đồng tiền kỹ thuật số mới:

Nếu như những chính sách và biện pháp vừa nêu trên không giúp hạn chế, khắc phục

được những nhược điểm của Bitcoin hoặc phát sinh thêm những sự cố hoặc biến động xấu

khác, thì nhóm chúng tôi nghĩ Nhà nước nên cấm Bitcoin và tự tạo ra đồng tiền điện tử

mới. Các quốc gia đã tự phát hành hoặc dự kiến phát hành đồng tiền kỹ thuật số của riêng

họ như Venezuela với đồng Petro, Campuchia với dự án tiền kỹ thuật số Entapay,… Thế

nhưng việc ra đời của một loại tiền kỹ thuật số mới do Nhà nước phát hành thì không đơn

giản tí nào? Hàng loạt câu hỏi liên quan được đặt ra như liệu tiền kỹ thuật số mới do Nhà

nước phát hành có ảnh hưởng đến đồng tiền hiện đang lưu thông của Nhà nước? Và đến

khi nó được người dân ưa chuộng và sử dụng rộng rãi thì liệu đồng tiền cũ có bị khai tử?

Khi thay đổi các hình thức thanh toán giao dịch cho phù hợp với đồng tiền mới thì cần bao

nhiêu thiết bị, cơ sở hạ tầng để đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng? Nếu đồng tiền kỹ thuật số do

Nhà nước phát hành thay thế hoàn toàn đồng tiền cũ thì trong tương lai bao nhiêu cơ quan

sẽ ngưng hoạt động?... Đó cũng chính là lý do khiến các nhà hoạch định chính sách phải

suy ngẫm. Việc phát hành đồng tiền kỹ thuật số mới của riêng một quốc gia là không đơn

giản, và việc đưa vào sử dụng cùng với việc thay đổi cách thức kiểm soát và hoạt động lại

càng khó hơn nữa. Vì thế, nhóm chúng tôi cho rằng chính sách tạo ra đồng tiền kỹ thuật số

mới là không khả quan lắm. Việc áp dụng chính sách này chỉ phù hợp khi và chỉ khi lạm

phát quá cao, đồng tiền cho Chính phủ phát hành mất khả năng kiểm soát như Venezuela

thì mới nên áp dụng chính sách này.

Cung cấp thông tin, huấn luyện và cảnh báo rủi ro khi đầu tư Bitcoin:

Cần tạo ra một thị trường hiệu quả dành cho Bitcoin. Thị trường hiệu quả là thị trường

trong đó giá hiện tại phản ánh đầy đủ thông tin có liên quan. Các thông tin sẽ được cập

nhật một cách thường xuyên công khai và minh bạch, như vậy sẽ hạn chế được tình trạng

“bong bóng Bitcoin”.

Rủi ro là sự sai lệch so với tính toán ban đầu, và cần được cảnh báo và phòng ngừa

kịp thời, để tránh những tổn thất mà nó mang lại. Như đã phân tích ban đầu giá Bitcoin

chịu nhiều tác động, nhưng tác động chính vẫn là cung – cầu thị trường. Do Bitcoin không

bị kiểm soát bởi bất kỳ tổ chức nào nên giá cả của nó do thị trường quyết định, vì vậy sẽ

không tránh khỏi tình trạng “bong bóng Bitcoin”. Vậy vấn đề mấu chốt ở đây, nhà đầu tư

cần được huấn luyện khả năng quan sát và phân tích giá cả, tình hình kinh tế, chính sách

của các nước để xem sự tăng giá Bitcoin có hợp lý không hay giá của nó đang bị “thổi

phồng”? Nếu làm được điều đó, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro về giá.

96 Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Chu Darren N, (12/2014), Bitcoin: A Theoretical Analysis of Money Choice, 12/2014,

US.

2. Escoda Antoni, Bitcoin: speculative bubble or currency of the future, 03/2014,

Dossier: Payment system: Present and Future, Caixabank research.

3. Frederic S. Mishkin, (2010), The economics of Money, Banking and Financial

Market, Seventh Edition, Pearson.

4. Kotkowski Radoslaw, Lightfoot Geoffrey, Polasik Michal, Piotrowska Anna,

(2015), Price Fluctuations and the use of Bitcoin: An Empirical Inquiry,

International Journal of Electronic Commerce 20.

5. Kharpal Arjun (27/02/2018), “There’s a $799 hack-proof smartphone designed to

keep your cryptocurrencies safe”, CNBC, được download tại địa chỉ

https://www.cnbc.com/2018/02/27/sikur-cryptocurrency-wallet-smartphone.html

6. White Adam, (16/12/2017), GDAX’s White Sees growing Interest in Digital

Currencies, Bloomberg Technology.

7. Möbert Jochen, Bitcoin: Myths, misconceptions and misunderstandings,

09/02/2018, EU Monitor Global financial markets, Deutsche Bank research.