vlada crn e gore ministarstvo saobra aja, pomorstva i ... · drumskom saobra ćaju ( 27 za linijski...

Vlada Vlada Vlada Vlada CrnCrnCrnCrne Goree Goree Goree Gore

Ministarstvo saobraMinistarstvo saobraMinistarstvo saobraMinistarstvo saobraćaja, pomorstva i telekomunikacijaaja, pomorstva i telekomunikacijaaja, pomorstva i telekomunikacijaaja, pomorstva i telekomunikacija

Rimski trg 46, PC »Vektra« 81000 Podgorica TEL: (+381) 81 234 179; (+381) 81 482 124; FAX: (+381) 81 234-331

E-mail: [email protected] Web: www.minsaob.vlada.cg.yu

Broj: 01- 3419/1 Podgorica, 31.08.2007.godine

INFORMACIJA o primjeni Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju

1. Uvodne napomene Stanje u oblasti prevoza u drumskom saobraćaju, koje je prethodilo donošenju Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju, nije bilo nimalo zadovoljavajuće zbog:

- evidentnog zabrinjavajućeg stepena deregulacije u oblasti drumskog saobraćaja, proizašlog iz ranije donesenih zakonskih riješenja koja nijesu izdržala test vremena, (imajući u vidu da je prethodni Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju donesen još 1991. godine i da istim nije bila dovoljno precizirana podjela nadležnosti izmedju organa državne i lokalne uprave, postojale su pravne praznine koje su omogućavale pojavu sive ekonomije i različitog tumačenja odredbi, znatno uže definisan djelokrug rada republičkih od saveznih organa vlasti, nepostojanje ingerencija nad medjunarodnim prevozom putnika i tereta i dr.);

- nesnalaženja privrednih subjekata iz oblasti drumskog saobraćaja u izmjenjenim uslovima privredjivanja (tranzicioni period, sukobi na ovim prostorima, sankcije i sl.);

- nepostojanja precizne zakonske regulative u teretnom saobraćaju; - pomanjkanja regulative vezane za registraciju redova vožnje u medjumjesnom

prevozu; Navedeni razlozi u praksi su doveli do pojave nelegalnog prevoza u drumskom putničkom saobraćaju, koji je postao nelojalna konkurencija legalnim autobuskim i taksi prevoznicima i velikim djelom doveo do njihovog stečaja i likvidacije. Nelegalni prevoz ogledao se kroz obavljanje prevoza od strane lica koja nijesu registrovana za obavljanje ove vrste djelatnosti, kao i od strane prevoznika koji djelatnost javnog prevoza u slobodnom drumskom saobraćaj nijesu obavljali u skladu sa registracijom ( tj.umjesto taksi-prevoza za koji su registrovani bavili su se medjumjesnim linijskim prevozom putnika). Najizraženiji vid nelegalnog rada u gradsko-prigradskom prevozu bio je izražen od strane fizičkih lica koja su privatnim vozilima obavljali autotaksi djelatnost bez potrebnog odobrenja, a u medjumjesnom linijskom saobraćaju od strane preduzetnika autotaksista vlasnika kombi vozila. Gore pomenuti vidovi nelojalne konkurencije, podstakli su regularne prevoznike na nelegalan rad, na način da su izbjegavali prijavljivanje ostvarenih prihoda, da nijesu zaključivali ugovore o radu sa zaposlenima, čime dolazi do izbjegavanja plaćanja poreza i doprinosa, a nepoštovanjem zakonskih propisa nanosila se direktna šteta državi, usljed

Rimski trg 46, PC »Vektra« 81000 Podgorica

TEL: (+381) 81 234 179; (+381) 81 234 179; FAX: (+381) 81 234-331 E-mail: [email protected]

Web: www.minsaob.vlada.cg.yu

umanjenja budžetskih prihoda, pri čemu su posredno bili ugroženi i oni prevoznici koji su svoje obaveze prema državi uredno izmirivali. Usljed pomenutih nepravilnosti u ovom periodu, evidentno je i smanjenje broja prevezenih putnika od strane registrovanih prevoznika, kao i nerentabilno poslovanje autobuskih stanica koje je proizilazilo iz okolnosti da su nelegalni prevoznici, u najčešćem broju slučajeva, preuzimali putnike izvan autobuskih stanica, što je ugrožavalo poslovanje prevoznika i autobuskih stanica i dovodilo do stagnacije u razvoju ove privredne grane. Imajući u vidu ovakvo stanje stvari, kao i dugogodišnje zahtjeve privrednih subjekta iz ove oblasti i Privredne komore Crne Gore, nametnula se neophodnost donošenja Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju kojim bi se oblast prevoza u drumskom saobraćaju u potpunosti normativno uredila. Novi Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju („Sl.list RCG“, br. 45/05) je imao za cilj: uvodjenje reda na saobraćajnom tržištu i eleminisanje nelegalnog rada, nelojalne konkurencije i nezadovoljavajućeg opšteg stanja u ovoj grani saobraćaja; jedinstveno normiranje unutrašnjeg i medjunarodnog prevoza u drumskom saobraćaja (imajući u vidu da je u prethodnih 60 godina medjunarodni prevoz bio regulisan isključivo na nivou organa zajedničke države!), stvaranje novog državnopravnog okvira i otvaranje novih mogućnosti poslovanja domaćim prevoznicima i izlazak na medjunarodno tržište, prenošenje operativnih nadležnosti iz djelokruga rada Ministarstva (izdavanje licenci i izvoda licenci, dozvola i dr.) na novi organ uprave-Direkciju za saobraćaj, stvaranje uslova za efikasno privredjivanje ove saobraćajne grane kroz licenciranje djelatnosti prevoza u drumskom saobraćaju (prevoznika, autobuskih i teretnih stanica ); unapredjivanje tehničkog nivoa saobraćajnih kapaciteta kroz preuzimanje direktiva EU iz oblasti drumskog saobraćaja; obnavljanje voznog parka kupovinom novih vozila, kategorisanje autobuskih stanica radi podizanja nivoa pružanja usluga, stvaranje uslova za osnivanje i funkcionisanje teretnih stanica, podizanje nivoa stručne osposobljenosti vozača i prevoznika i dr. Bitno je naglasiti da se radi o zakonu koji je u najvećoj mogućoj mjeri uskladjen sa Direktivama Evropske Unije, pri čemu se vodilo računa o ekonomskoj moći i snazi crnogorskih prevoznika, kao i da isti ulazi u red reformskih zakona.

2. Pozitivni efekti primjene Zakona Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju stupio je na snagu 05. avgusta 2005.godine, s tim što je u prelaznim odredbama ostavljen rok od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, kako bi privredni subjekti koji obavljaju javni prevoz u drumskom saobraćaju, imali mogućnost da usklade svoje poslovanje sa odredbama pomenutog zakona, iz čega proizilazi da su njegove odredbe trebale biti primijenjene od 05. avgusta 2006. godine. Usljed implementacije dijela odredbi Zakona koje su se odnosile na potrebu osnivanja novog organa uprave - Direkcije za saobraćaj i osposobljavanja njenih administrativnih kapaciteta za obavljanje poslova koji su joj dati u nadležnosti, došlo je do izvjesnog kašnjenja u sprovodjenju Zakona, medjutim nesporni su sljedeći pozitivni efekti koji su se izdiferencirali prilikom primjene zakona: - eliminisanje nelojalne konkurencije kombi taksi prevoznika; - podizanje ove privredne grane na viši nivo licenciranjem prevoznika i autobuskih stanica; - podizanje nivoa kvaliteta pružanja usluga u drumskom saobraćaju; - razgraničenje nadležnosti organa državne i lokalne uprave, institucija i udruženja u postupku sprovodjenja Zakona; - podizanje obrazovnog nivoa i stručne osposobljenosti vozača i prevoznika; - dostupnost obavljanja auto-taksi prevoza pod jednakim uslovima pravnim i fizičkim licima;




- dobra sadržajna osnova za zaključivanje medjunarodnih ugovora po načelu reciprociteta dr.

2.1 Eliminisanje nelojalne konkurencije u drumskom saobraćaju i sprečavanje nelegalnog rada

Eliminisanje nelojalne konkurencije od strane kombi taksi prevoznika u odnosu na regularne autobuske prevoznike u medjumjesnom, gradskom, prigradskom i taksi prevozu, postiglo se propisivanjem odredjene vrste vozila za svaku pomenutu vrstu prevoza i implementacijom tih odredbi u praksi. Naime, za auto-taksi prevoz predvidjeno je da se obavlja putničkim automobilom koje je serijski proizvedeno sa najviše pet sjedišta računajući i sjedište vozača i najmanje četvoro vrata; za gradski i prigradski prevoz da se obavlja gradskim i prigradskim autobusima; za medjumjesni prevoz da se obavlja medjugradskim autobusima; kao i da se mali autobus koristi po odluci jedinice lokalne samouprave usljed ograničavajućih saobraćajno tehničkih karakteristika puta. Na ovaj način eliminisana je nelojalna konkurencija od strane kombi taksi prevoznika, propisivanjem uslova i načina obavljanja djelatnosti javnog prevoza putnika čime je uredjena oblast prevoza u drumskom saobraćaju. Takodje, zakon je izdržao provjeru svojih odredbi od strane Ustavnog suda Republike Crne Gore povodom incijative Udruženja kombi –prevoznika za ocjenu ustavnosti odredaba pomenutog Zakona. Ustavni sud donio svoju Odluku br.41/06 i 48/06 od 15.12.2006 god. kojom Incijativa za preispitivanje ustavnosti i zakonitosti nije prihvaćena uz obrazloženje da « Ministarstvo kao predlagač Zakona ima ustavno i zakonsko utemeljenje da uredjuje uslove za obavljanje odredjene djelatnosti , što znači da te uslove može da uredjuje na novi način, izmjenom propisa, odnosno da novim propisom odredjuje nove uslove, dakle radi se o pitanjima koja spadaju u domen resorne-zakonodavne politike i cjelishodnosti datih zakonskih riješenja ». Potrebno je istaći, da intencija Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju nije bilo „eliminisanje kombi-vozila iz taksi prevoza“ niti ograničavanje prava na rad, nego uredjivanje uslova i načina obavljanja auto taksi prevoza, pri čemu je „kombi-taksistima“ (8+1 sjedišta) Zakonom ostavljen prelazni rok od godinu dana u kojem su se mogli, preorjentisati za obavljanje auto-taksi prevoza sa vozilom (4+1) ili linijskog prevoza autobusom i na taj način uskladiti poslovanje sa odredbama ovog zakona. Takodje, implementacija zakonskih odredbi u dijelu ispunjenja finansijske sposobnosti, kao jednog od nezaobilaznih uslova za dobijanje licence, dovela je do sprečavanja izbjegavanja plaćanja poreza i doprinosa, na način da izostanak izmirivanja pomenutih obaveza onemogućuje prevoznika da obavlja djelatnost prevoza u drumskom saobraćaju.

Što se tiče nepravilnosti i sive ekonomije u oblasti zapošljavanja voznog i drugog personala kod prevoznika, primjenom odredbi novog Zakona, prema kojima se za ispunjenje uslova finansijske sposobnosti zahtjeva dostava prijava osiguranja svih zaposlenih kod prevoznika, kao i da prevoznik može povjeriti upravljanje vozilom u vlasništvu, ali i u zakupu i lizingu, samo vozaču koji je kod njega zaposlen po osnovu ugovora o radu, gotovo u potpunosti je ovaj oblik nelegalnog rada iskorjenjen, što su pokazale zajedničke inspekcijske kontrole Republičke inspekcije za drumski sabraćaj i Poreske inspekcije vršene u septembru prošle godine, a najavljene i za septembar ove godine.

2.2 Podizanje privredne grane saobraćaja na viši nivo licenciranjem prevoznika i autobuskih stanica

Predvidjanjem obaveze licenciranja lica koja se namjeravaju baviti djelatnošću prevoza u drumskom saobraćaju, propisan je nezaobilazan uslov na osnovu kojeg je moguće obavljati ovu djelatnost, čime se implementiraju standardi i Direktive Evropske Unije




(Direktiva 96/26EZ i 98/76/EZ) iz oblasti drumskog saobraćaja i omogućeje crnogorskim prevoznicima da se na vrijeme pripreme i prilagode svoje poslovanje evropskim integracionim procesima. Na ovaj način, po ulasku Crne Gore u Evropsku Uniju, crnogorski prevoznici imaće poslovanje potpuno harmonizovano i uskladjeno s propisima Evropske Unije, što će im omogućiti nesmetan rad i konkurentnost na tržišnoj osnovi sa prevoznicima zemalja članica Evropske Unije, te im obezbjediti veće šanse u tržišnoj utakmici na razvijenom evropskom tržištu prevoznih usluga. Ispunjenošću uslova: dobrog ugleda; finansijske sposobnosti; stručne osposobljenosti, vlasništva nad vozilima; vlasništva ili zakupa odgovarajućeg prostora za parkiranje vozila kojima se obavlja prevoz; vlasništva ili zakupa prostora, uredjaja i opreme, kao i zaposlenosti kvalifikovanih radnika za održavanje vozila, koji su preduslov za dobijanje licence, podigao se nivo ozbiljnosti (moralni i pravni kredibilitet onih koji nijesu kažnjavani po osnovu odgovornosti za prekršaj, privredni prestup i krivična dijela), finansijskog kredibiliteta, kompentencija i stručnosti, kao i potpune tehničke i prostorne osposobljenosti za vršenje djelatnosti prevoza u drumskom saobraćaju i pružanja usluga autobuske stanice. Prema službenim evidencijama: licenci za javni prevoz u medjunarodnom drumskom saobraćaju, u unutrašnjem drumskom saobraćaju, kao i za pružanje usluga autobuskih stanica Direkcije za saobraćaj, dosad je licencirano 85 prevoznika za prevoz putnika u drumskom saobraćaju ( 27 za linijski prevoz putnika u unutrašnjem drumskom saobraćaju, 54 za linijski prevoz putnika u medjunarodnom drumskom saobraćaju i 4 za slobodni prevoz u medjunarodnom drumskom saobraćaju); 6 prevoznika za medjunarodni prevoz tereta; 3 licence za pružanje usluga autobuske stanice.

2.3 Podizanje nivoa kvaliteta pružanja usluga u drumskom saobraćaju Stanje koje je prethodilo donošenju Zakona i njegovoj implementaciji, a koje je neizostavno zahtjevalo normativno uredjenje, ogledalo se u neopravdanoj prisutnosti neadekvatnih vozila kojima se obavljao prevoz putnika. Naime, „kombi-vozilima“ se obavljalo više od 2/3 prevoza putnika u gradskom, prigradskom i međumjesnom saobraćaju u Crnoj Gori, što je ukazivalo na haotično stanje u autobuskom saobraćaju, posebno kad se uzme u obzir da je veliki dio tih vozila bio prepravljen od teretnih vozila ( tipa „furgon“) u putnička. Postojeće stanje stvaralo je izuzetno lošu sliku na crnogorskim putevima, a pri tom umanjivalo komfor prevoza u pogledu smještaja putnika i prtljaga, bezbjednost učesnika u saobraćaju i nepotrebno, usljed neadekvatnih prevoznih sredstva povećavalo gustinu saobraćaja. Pri tom je broj „kombi-vozila“ bio mnogo veći od broja autobusa potrebnih za zadovoljenje prevoznih potreba stanovništva, što je imalo negativne ekološke posljedice , a istovremeno se negativno odražavalo i na crnogorske prevoznike, u smislu oslabljene inicijative za nabavkom potrebnog broja novih autobusa, kao bezbjednijeg prevoznog sredstva od neadekvatnih „kombi-vozila“. Ovakva nimalo zadovoljavajuća slika neadekvatnih prevoznih sredstava na crnogorskim putevima zahtjevala je hitno normativno propisivanje zahtjeva za ispunjenjem posebnih tehničkih i tehničko-eksploatacionih uslova, čijom implementacijom su konačno eliminisana neadekvatna prevozna stredstva i njihov nivo podignut na nivo savremenih prevoznih sredstava kakve susrijećemo u državama u regionu i Evropskoj Uniji. Naime, podzakonskim aktom donesenim na osnovu Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju, Pravilnikom o posebnim uslovima za vozila kojima se obavlja javni prevoz u drumskom saobraćaju i prevoz za sopstvene potrebe, propisano je da pored uobičajenih uslova koje mora ispunjavati svako vozilo, ova vozila moraju ispunjavati i posebne uslove upravo radi postizanja veceg stepena bezbjednosti. Potvrdu o ispunjenosti posebnih uslova izdaje ovlašćena institucija (Mašinski fakultet), a na osnovu nje se izdaje izvod licence za svako pojedinačno vozilo kojim se obavlja javni prevoz putnika i tereta. Izdavanjem izvoda iz licence za svako pojedinačno vozilo, postiglo se da prevoznik može obavljati prevoz samo sa




vozilom za koje posjeduje izvod iz licence, iz čega proizilazi, kad se ima u vidu da se izvod licence može dobiti samo za vozila koja pored uobičajenih ispunjavaju i posebne uslove, da se prevoz putnika i tereta može obavljati samo vozilom koje je prethodno prošlo provjeru ispunjenosti pomenutih uslova. Posljedica pooštravanja tehničkih i tehničko-eksploatacionih uslova doprinjela je podizanju kvaliteta pružanja usluga u drumskom saobraćaju i još važnije podizanja stepena bezbjednosti i tehničke ispravnosti vozila osavremenjivanjem voznog parka i nabavkom novih vozila kojima se obavlja prevoz putnika i tereta. Prema službenoj evidenciji izvoda licenci za javni prevoz u drumskom saobraćaju Direkcije za saobraćaj, dosad je izdato 466 izvoda licenci za vozila koja obavljaju prevoz putnika u drumskom saobraćaju i 36 izvoda licenci za vozila koja obavljaju prevoz tereta u drumskom saobraćaju. Podizanje kvaliteta pružanja usluga u drumskom saobraćaju ogleda se i u obavezi prevoznika da zaključi Ugovor o obaveznom osiguranju putnika od posljedica nesrećnog slučaja za svako vozilo kojim obavlja prevoz, koja proizilazi iz Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju. Ova obaveza stavljena je u red uslova čije ispunjenje je neophodno za dobijanje licence za prevoz u drumskom saobraćaju, čime je mogućnost njenog izbjegavanja eliminisana, i osigurana veća bezbjednost putnika, kao i materijalna naknada za slučaj saobraćajne nezgode. Takodje, veći nivo kvaliteta pružanja usluga u oblasti drumskog saobraćaja ogleda se i u zakonskoj obavezi uvodi se po prvi put kategorizacija autobuskih stanica, a u cilju uvođenja reda u radu autobuskih stanica i obezbjeđenja kvalitetnije usluge prevoznicima i putnicima, što nameću savremeni trendovi u oblasti prevoza, a istovremeno stvara motivaciju kod vlasnika autobuskih stanica da unapređuju sadržaje i usluge na autobuskim stanicama čime se stvara bolja slika turističke ponude Crne Gore.

2.4 Nadležnosti organa uprave, institucija i udruženja u postupku sprovodjenja Zakona Zakonom o prevozu u drumskom saobraćaju izvršena je, u skladu sa Zakonom o državnoj upravi, podjela nadležnosti i poslova izmedju Ministarstva i novo osnovane Direkcije za saobraćaj, na način da su operativni poslovi vezani za obavljanje javnog prevoza putnika i tereta u drumskom saobraćaju i autobuske stanice stavljeni u nadležnost ovog organa uprave. Direkcija za saobraćaj igra ključnu ulogu u implementaciji Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju, imajući u vidu da izdaje licence za prevoz putnika i terteta u unutrašnjem i medjunarodnom drumskom saobraćaju, izvode licenci za svako pojedinačno vozilo kojim se obavlja javni prevoz, vrši registraciju i brisanje redova vožnji u drumskom saobraćaju, izdaje dozvole u medjunarodnom prevozu putnika i tereta, licenciranje i kategorizaciju autobuskih stanica, vodjenje službenih evidencija i statističkih podataka u vezi sa obavljanjem prevoza u drumskom saobraćaju.

Pozitivni efekti ovako sprovedene podjele nadležnosti ogledaju se u specijalizaciji pomenutog organa uprave za obavljanje čitavog niza operativnih poslova objedinjenih u jednom organu uprave, za razliku od prijašnjih zakonskih rješenja koji su predvidjala da se ovi poslovi obavljaju na nivou Ministarstva i Privredne komore Crne Gore. Ponudjeno zakonsko riješenje, pored specializacije upravnih usluga i operativnosti djelovanja,




omogućuje i bolju pravnu zaštitu prevozika i drugih subjekata u oblasti drumskog saobraćaja, imajući u vidu da je obezbjedjen nadzor nad radom Direkcija za saobraćaj od strane resornog Ministarstva putem drugostepenog upravnog postupka. Naime, prevozniku je data mogućnost da podnese žalbu Ministarstvu, ukoliko smatra da su mu povrijedjena prava u postupku izdavanja licence, dozvole, i dr. od strane Direkcije. Novina je u tome što su dosadašnja rješenja vezana za proceduru davanja odobrenja za bavljenje djelatnošću javnog prevoza tj. rješenja o ispunjenosti minimalno tehničkih uslova za obavljanje javnog prevoza u drumskom saobraćaju izdavana od strane Ministarstva i bila konačna u upravnom postupku.

Kod podjele nadležnosti, bitno je istaknuti i okolnost da su ovim Zakonom po prvi put normirani svi poslovi iz oblasti međunarodnog prevoza u drumskom saobraćaju, koji su dotad obavljani od strane Saveznog ministarstva za saobraćaj i telekomunikacije u dijelu koji se odnosi na prava i obaveze crnogorskih prevoznika, kao i u dijelu koji se odnosi na samostalno regulisanje odnosa u oblasti prevoza u medjunarodnom drumskom saobraćaju sa drugim državama. Pozitivni efekat zakonskog utemeljenja samostalnog uredjivanja ovog pitanja na republičkom nivou, ogleda se u jačanju prerogativa nezavisnosti i suverenosti, efikasnijem ostvarivanju prava i interesa crnogorskih prevoznika u medjunarodnom drumskom saobraćaju i zaokruživanju samostalnog državnopravnog statusa Crne Gore. Dakle, za razliku od prethodnog perioda u kom je Crna Gora dobijala u medjunarodnoj razmjeni dozvola svega 0,5% kvote razmjenjenih dozvola sa drugim državama, ovo zakonsko riješenje omogućilo je Crnoj Gori da u punom obimu učestvuje u medjunarodnoj razmjeni. Privrednoj komori Republike Crne Gore - Uduženju saobraćaja, kao strukovnom udruženju prevoznika i vlasnika autobuskih stanica i socijalnom partneru Ministarstva, ostavljeno je u nadležnost da samostalno uredjuju pitanje uskladjivanja redova vožnje time što sami utvrdjuju Pravila o načinu, postupku i kriterijumima za uskladivanje redova vožnje u medjumjesnom prevozu i prevozu u medjunarodnom drumskom saobraćaju, kao i organizovanje obuke za polaganje ispita za stručno osposobljavanje prevoznika, pri čemu se pozitivni efekti ovakvih zakonskih riješenja ogledaju u ostavljanju mogućnosti prevoznicima i vlasnicima autobuskih stanica da sami na dogovornoj osnovi uredjuju medjusobne odnose. Nadležnost Centra za stručno obrazovanje u postupku sprovodjenje Zakona sastoji se u organizaciji polaganja ispita za stručno osposobljavanje i izdavanju certifikata o položenom ispitu o stručnoj osposobljenosti za obavljanje djelatnosti javnog prevoza u drumskom saobraćaju, čime je sprovedena u dijelo Direktiva 96/26/EZ izmjenjena i dopunjena Direktivom 98/76/EZ koja zahtjeva da se obavezni pismeni ispit o stručnoj osposobljenosti organizuje od strane organa ili institucije koju u tu svrhu odredi država članica EU pri čemu se izdaje i uvjernje koje izdaje pomenuta ustanova koja služi kao dokaz o stručnoj osposobljenosti. Pozitivni efekat u davanju ovog vida nadležnosti posebnoj ustanovi Centru za stručno obrazovanje, ogleda se u izmještanju provjere stručnog znanja iz oblasti drumskog saobraćaja, iz resornog Ministarstva ili Direkcije za saobraćaj, u nezavisnu obrazovnu instituciju specijalizovanu za sticanje i provjeru obrazovnih sadržaja u skladu sa Zakonom o obrazovanju odraslih.

2.5 Podizanje obrazovnog nivoa i stručne osposobljenosti vozača i prevoznika Zakonom o prevozu u drumskom saobraćaju podignut je stepen obrazovnog nivoa i stručne osposobljenosti vozača koji učestvuju u prevozu u drumskom saobraćaju, kao i prevoznika, odnosno lica zaduženog za organizaciju prevoza. Tako je propisano da vozač vozila u javnom drumskom saobraćaju mora biti osposobljen na nivou srednje stručne




spreme saobraćajnog smjera u zanimanju vozač, a prevoznik, odnosno lice koje je zaposlio na poslovima organizacije prevoza (ukoliko nema visoku stručnu spremu saobraćajnog smjera i jednu godinu radnog iskustva u drumskom saobraćaju ili višu stručnu spremu saobraćajnog smjera i tri godine radnog iskustva u drumskom saobraćaju, odnosno najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima rukovođenja prevozom) mora polagati ispit o stručnoj osposobljenosti za obavljanje djelatnosti javnog prevoza u drumskom saobraćaju. Pomenuto zakonsko riješenje proizilazi iz Direktiva Evropske Unije (Direktiva 96/26/EZ i 98/76/EZ), gdje uslov stručne osposobljenosti predstavlja jedan od uslova za dobijanje licence, a podrazumijeva posjedovanje znanja koja odgovaraju stepenu obrazovanja propisanim pomenutom Direktivom, i to iz predmeta koji su najuže povezani sa oblašću drumskog saobraćaja (organizacija i tehnologija prevoza putnika i tereta, materija Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju, Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima, Zakona o privrednim društvima, Zakona o ugovorima o prevozu u drumskom saobraćaju, Zakona o prevozu opasnih materija, carinski propisi i dr.). Pozitivan efekat ovako integrisanih direktiva Evropske Unije u nacionalno zakonodavstvo ogleda se u medjusobnom priznavanju diploma, svjedodžbi i ostalih dokaza o formalnim kvalifikacijama u cilju omogućavanja tim prevoznicima prava na slobodu osnivanja preduzeća u nacionalnom i medjunarodnom prevozu.

2.6 Nadležnost jedinica lokalne samouprave Zakonom o prevozu u drumskom saobraćaju dosljedno je sprovedeno načelo decentralizacije vlasti, podjele nadležnosti i ovlašćenja u skladu sa Zakonom o državnoj upravi i Zakonom o lokalnoj samoupravi, na način da su sva ovlašćenja i obaveze vezane za gradski, prigradski i auto-taksi prevoz, kao i prevoz tereta u slučaju kada je prevoznik fizičko lice, date u nadležnost jedinicama lokalne samouprave, obzirom da se i radi o poslovima koji prema Zakonu o lokalnoj upravi ulaze u red poslova iz sopstvene nadležnosti opština. Pozitivni efekti ovako predvidjenog zakonskog riješenja proizilaze iz omogućavanja prevoznicima u gradskom, prigradskom i auto-taksi prevozu, kao i prevoznicima u teretnom saobraćaju koji imaju prebivalište na teritoriju jedinice lokalne samouprave (preduzetnici), da licencu, na osnovu koje mogu obavljati prevoz u drumskom saobraćaju, kao i izvod licence, dobiju od strane lokalne samouprave na čijoj teritoriji obavljaju djelatnost, čime se umanjuju troškovi, vrijeme čekanja itd. Takodje, nije zanemariva okolnost da je Zakonom predvidjeno da prihodi od licenciranja u ovim slučajevima ulaze u budžet jedinica lokalne samouprave, pri čemu su opštine u obavezi voditi i sve službene evidencije i statističke podatke u vezi sa obavljanjem gradskog, prigradskog i autotaksi prevoza na teritoriji jedinice lokalne samouprave.

2.6.1 Dostupnost obavljanja auto-taksi prevoza pod jednakim uslovima pravnim i fizičkim licima

Pozitivni efekat u primjeni zakona ogleda se i u stvaranju mogućnosti da se auto-taksi prevozom mogu pod jednakim uslovima baviti i pravna lica, dakle privredna društva, za razliku od prethodnog perioda kad je bavljenje ovom djelatnošću bilo isključivo rezervisano za preduzetnike, auto taksi prevoznike. Na ovaj način osnivanjem niza privrednih društava koja se bave djelatnošću auto-taksi prevoza na zdravoj konkurentskoj osnovi i pod tržišnim uslovima smanjene su cijene usluga u autotaksi prevozu i povećan kvalitet u njihovom pružanju, uzimajući u obzir da su stvoreni uslovi da se auto taksi prevoz obavlja sa novim vozilima (sa ugradjenim klima uredjajem, ABS sistemom kočenja, sigurnosnim pojasevima na svim sjedištima, naslonima za glavu na svim sjedištima, vazdušnim jastucima i dr.)




2.7 Medjunarodni ugovori

Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju pruža dobru sadržajnu osnovu za pristupanje Crne Gore medjunarodnim multilateralnim ugovorima u oblasti saobraćaja, kao i uredjenje odnosa u medjunarodnom drumskom saobraćaju na bilateralnoj osnovi.

2.7.1. Ugovor o povremenom prevozu putnika (Interbus) Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju integrisao je najveći dio odredbi Ugovora o povremenom prevozu putnika (Interbus) kojim su regulisani prevozi putnika u medjunarodnom drumskom saobraćaju koji se povremeno obavljaju, pri čemu se isti izuzimaju od režima dozvola. Radi se o Ugovoru čije su potpisnice, s jedne strane, zemlje članice Evropske Unije, a s druge strane članice Evropske konferencije ministara transporta, kao i neke druge evropske države. Osnovni cilj ovog multirateralnog medjunarodnog ugovora, čije su odredbe sastavni dio Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju, je unapredjenje razvoja međunarodnog prevoza u Evropi i olakšanje njegove organizacije i obavljanja, kao i poboljšanje turističke i kulturne razmjene između ugovornih strana. Pozitivni efekti ovog dijela zakonskih odredbi ogledaju se u: liberalizaciji međunarodnih povremenih vožnji autobusima i tranzitnih vožnji; obezbjedjenju višeg stepena tehničkih uslova za autobuse u međunarodnom povremenom prevozu kojima se podiže stepen bezbjednosti prevoza na putevima i zaštita životne sredine; usvajanju tzv. jedinstvenog socijalnog zakonodavstva Evropske Unije u odnosu na radno vrijeme posada autobusa koji saobraćaju u međunarodnom drumskom prevozu; propisivanju nediskriminatornih uslova koji se primjenjuje kod pružanja usluga međunarodnog prevoza, bez obzira na nacionalnost ili sjedište prevoznika, te polazište ili odredište autobusa; propisivanju standardnih obrazaca za prevozna dokumenata kao što su kontrolni dokumenti za liberalizovane povremene vožnje, te dozvole i obrasci zahtjeva za izdavanje dozvola za neliberalizovane vožnje, kako bi se olakšali i pojednostavili postupci kontrole unutar jedinstvenog evropskog područja. Zakon, takodje predstavlja dobru polaznu osnovu za zaključivanje bilateralnih i drugih multilateralnih medjunarodnih sporazuma u oblasti drumskog saobraćaja. Pozitivan efekat normi Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju došao je do izražaja i prilikom zaključivanja Protokola sa državama u regionu, Hrvatskom i Makedonijom, kojima se razradjuju norme postojećih bilateralnih ugovora o medjunarodnom prevozu u drumskom saobraćaju. Budući, da je Zakon u najvećoj mogućoj mjeri usaglašen sa Direktivama Evropske Unije i koristi savremena rješenja u oblasti drumskog saobraćaja, tekstove pomenutih bilateralnih Protokola, bilo je lakše usaglasiti i prilagoditi potrebama i interesima zainteresovanih strana. U medjuvremenu, od proglašenja nezavisnosti Republike Crne Gore, održano je 14 sastanaka mješovitih komisija sa drugim državama na kojima je potvrdjen tekst važećih sporazuma u oblasti drumskog saobraćaja, a razmjenjeni su tekstovi novih bilateralnih sporazuma sa Njemačkom, Austrijom, Švajcarskom, Poljskom, Letonijom i Makedonijom, te se u najskorije vrijeme očekuje njihovo zaključenje. 3. Problemi u primjeni Zakona na nivou jedinica lokalne samouprave Na nivou jedinica lokalne samouprave, sa izuzetkom opština Podgorica i Bar, uočeno je da se sporo i nedovoljno efikasno primjenjuju odredbe Zakona koje se odnose na obaveze jedinica lokalne samouprave. Naime, postupak izdavanja licenci i izvoda licenci prevoznicima u gradskom, prigradskom i auto taksi prevozu još uvijek nije okončan, a negdje nije ni započet. Medjutim, pozitivan pokazatelj, koji se odnosi na rad jedinica lokalne samouprave, evidentan je u dijelu realizacije zakonske obaveze donošenja podzakonskih akata kojima se




uredjuju bliži uslovi, organizacija i način obavljanja gradskog, prigradskog i autotaksi prevoza, obzirom da su opštine u najvećoj mjeri donjele pomenute Odluke. Što se tiče auto taksi prevoza, Ministarstvo je na više ponovljenih zahtjeva auto taksi prevoznika koji traže oslobadjanje dijela poreza i poreskih obaveza, povezivanje radnog staža i uplatu osiguranja iste upoznalo da je auto taksi prevoz, prema Zakonu o prevozu u drumskom saobraćaju, kao i Zakonu o lokalnoj samoupravi, u isključivoj nadležnosti jedinica lokalne samouprave. Medjutim, budući da je nesporno da se radi o vrsti javnog prevoza putnika, Ministarstvo je iskazalo spremnost da posreduje kod nadležnih organa prilikom regulisanja pomenutih obaveza, i to u odnosu na one taksi prevoznike, koji su se preorjentisali i na legalan način u skladu sa novim Zakonom imaju namjeru obavljati djelatnost prevoza u drumskom saobraćaju, na način da je organizovalo više sastanaka na ovu temu sa nadležnim organima, pri čemu je od strane Ministarstva finansija predloženo da se naplata dugovanja taksista „zamrzne“ za narednih šest mjeseci, da podnesu zahtjev za izdavanje licenci nadležnim organima opština i nastave obavljanje djelatnosti, uz obavezu da u narednom periodu redovno izmiruju obaveze prema državi. Izmirenje obaveza po osnovu postojećeg duga izvršilo bi se nakon isteka šest mjeseci, u skladu sa novim dogovorima, po utvrdjivanju dinamike plaćanja. Pomenuti prijedlog prihvaćen je od strane taksi udruženja Bar i Tivat, dok je izjašnjenje Saveza udruženja taksista, 17.05.2007 god. proslijedjeno Ministarstvu finansija radi upoznavanja i davanja mišljenja, nakon čega bi se iznalazila dalja riješenja povodom navedenog prijedloga. 4. Primjena Zakona u turističkoj sezoni 2007.god. i uočene nepravilnosti U periodu od 1.juna do 31.avgusta 2007 god. vršen je pojačan inspekcijski nadzor, pored redovne kontrole, i radi sagledavanja efekata primjene odredbi Zakona u praksi i eventualnog uočavanja nepravilnosti od strane subjekata na koje se Zakon primjenjuje (prevoznici u putničkom i teretnom saobraćaju, autobuske stanice i dr.). U navedenom periodu Republička inspekcija drumskog saobraćaja obavila je ukupno 2612 inspekcijskih pregleda, od čega 2319 u putničkom saobraćaju (u unutrašnjem 1988, a u medjunarodnom 331), 175 u prevozu tereta i 118 u ostalim vidovima saobraćaja, pri čemu je podneseno 15 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka, naplaćena 181 mandatna kazna, a iz saobraćaja isključeno 21 vozilo na 48 sati. Evidentno je da u odnosu na broj izvršenih inspekcijskih kontrola ( u prosjeku 30 inspekcijskih pregleda dnevno od strane 4 izvršioca) nije utvrdjen značajan broj prekršaja, što navodi na zaključak da je stanje u oblasti prevoza putnika i tereta u drumskom saobraćaju na zadovoljavajućem nivou, odnosno da se subjekti nadzora uglavnom pridržavaju odredbi predmetnog Zakona. Inspekcijskim kontrolama je uočeno da se u unutrašnjem medjumjesnom i medjunarodnom linijskom saobraćaju više ne koriste kombi vozila za prevoz putnika, kao ni neuslovni autobusi, iz čega proizilazi da su prevoznici osavremenili vozni park nabavkom novih i uslovnijih vozila i podigli nivo usluga u prevozu, što ide u prilog Crnoj Gori kao turističkoj destinaciji. Kontrolom domaćih prevoznika u turističkoj sezoni utvrdjeno je da svi prevoznici koji obavljaju medjumjesni i medjunarodni linijski saobraćaji i slobodni prevoz, posjeduju licencu za odgovarajuću vrstu prevoza, kao i izvode licenci za svako vozilo kojim obavljaju prevoz, iz čega je evidentno da se u ovom dijelu u potpunosti primjenjuju odredbe Zakona.




Medjutim, kontrola teretnih prevoznika ukazala je da isti u većini slučajeva ne posjeduju licencu za prevoz tereta, kao ni izvode licenci za teretna vozila, što je posebno zabrinjavajuće, ako se ima u vidu da se predmetnim vozilima vrši i prevoz u medjunarodnom saobraćaju. Povodom, pomenutog nalaza Direkciji za saobraćaj je ukazano da je neophodno intenzivirati aktivnosti u vezi izdavanja licenci, obzirom na znatan broj podnijetih, a ne riješenih zahtjeva teretnih prevoznika, kako bi se obezbijedila primjena Zakona i u dijelu odredbi koje se odnose na prevoz tereta. Što se tiče primjene odredbi Zakona koje se odnose na pružanje usluga autobuskih stanica, uočene su izvjesne nepravilnosti prillikom primjene pojedinih zakonskih odredbi. Naime, autobuske stanice su prevoznicima naplaćivale naknadu za peronizaciju pod nejednakim uslovima, u smislu da je njena visina bila različita za domaće prevoznike i za strane prevoznike koji su prevoz obavljali na linijama po osnovu ugovora o zajedničkom obavljanju prevoza sa prevoznicima iz Crne Gore na istom redu vožnje. Povodom uočene nepravilnosti, Ministarstvo je u skladu sa Zakonom o državnoj upravi, dalo Stručno uputstvo Direkciji za saobraćaj, koja je nadležna za izdavanje saglasnost na opšti akt autobuske stanice. Pomenutim uputstvom Direkciji je ukazano da je prilikom davanja saglasnosti na opšti akt autobuske stanice u obavezi da razmotri cjenovnik usluga koji je sastavni dio pomenutog akta (pri tom ne ulazeći u principe tržišne ekonomije i slobodnog formiranja cijena), kako bi isti bio uskladjen sa zakonskom odredbom koja zahtjeva da se usluge na autobuskoj stanici svim prevoznicima pružaju pod jednakim uslovima, kao i načelom nediskriminatorne naplate naknade, na kom se insistira u Protokolu IV o kopnenom transportu, na čije poštovanje se Crna Gora obavezala obzirom na Predpristupnu strategiju zemljama Evropske Unije i Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju. U ovom periodu, takodje se došlo do saznanja, na osnovu više dopisa koji su Ministarstvu upućeni od strane ambasada stranih država u Crnoj Gori, kao i prevoznika koji imaju sjedište u tim državama, da se na pojedinim autobuskim stanicama naplaćuje naknada za peronizaciju stranim, ali i domaćim prevoznicima za linije prema tim državama, u iznosu koji daleko premašuje iznose koji se naplaćuju za peronizaciju na autobuskim stanicama u tim državama, kad se radi o medjunarodnim linijama iz tih država za Crnu Goru. Povodom identifikovanog problema, a u cilju obezbjedjenja pravilne primjene odredbi Zakona, Ministarstvo je uputilo cirkularno pismo svim autobuskim stanicama i najavilo sastanak u vezi pomenute problematike, kako bi iste upoznali sa obavezom formiranja cijena usluga autobuskih stanica u skladu sa zakonom propisanim načelom reciprociteta u medjunarodnim odnosima. Naime, Ministarstvo je, rukovodeći se opredjeljenjem Crne Gore kao turističke destinacije, zauzelo stav da cijene usluga za peronizaciju na linijama za Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu, Srbiju, Makedoniju, Albaniju, Tursku i dr. ne mogu biti neprimjereno više od cijena koje se za istu uslugu za linije prema Crnoj Gori, naplaćuju na autobuskim stanicama u tim državama.

5. Zaključne napomene Polazeći od činjenice da drumski saobraćaj predstavlja značajnu privrednu granu, te da se prevoz u drumskom saobraćaju razvija znatno brže od drugih grana saobraćaja, a imajući u vidu okolnost da se radi o grani saobraćaja koja se ne subvencionira državnim sredstvima, nego je u potpunosti prepuštena privatnoj incijativi, obaveza je države da istraje u sistematskom sprovodjenju Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju, jer analizirajući brojne pozitivne efekte u njegovoj primjeni, on predstavlja normativnopravni okvir kojim se prevoznicima obezbjedjuju uslovi za nesmetano obavljanje predmetne djelatnosti.




Pozitivni efekti u primjeni ovog Zakona ostvareni su u prvom redu zahvaljujući Ministarstvu koje je donijelo 22 podzakonska akta neophodna za primjenu Zakona, pojačanom angažmanu Republičke inspekcije za drumski saobraćaj, jačanju administrativnih kapaciteta Direkcije za saobraćaj, uvodjenju softverskih riješenja neophodnih za vodjenje propisanih evidencija i izdavanje licenci i dozvola, donošenju pravila o uslovima prevoza i kriterijuma za usaglašavanje redova vožnje od strane Privredne komore, organizovanju polaganja stručnih ispita od strane Centra za stručno obrazovanje, kao i nepodjeljenoj podršci crnogorskih prevoznika koji su imali pozitivan odnos prema implementaciji zakona kako bi se uveo red u drumski saobraćaj koji je u ranijem periodu bio opterećen naraslim problemima proizašlim iz tranzicionog perioda. Medjutim, bitno je napomenuti da većina pozitivnih efekata vezana za primjenu Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju dolazi do izražaja u medjumjesnom i medjunarodnom prevozu, koji ulaze u nadležnost republičkih organa vlasti, dok je na nivou jedinica lokalne samouprave potrebno uložiti još više napora i to pojačanim angažovanjem samih opština, u dijelu njihove nadležnosti ( gradski, prigradski i auto-taksi prevoz), kako bi se u potpunosti implementirale odredbe ovog zakona, pri čemu im je Ministarstvo spremno i dalje pružati sveobuhvatnu stručnu pomoć. MINISTAR dr Andrija Lompar,s.r.

vlada crn e gore ministarstvo saobra aja, pomorstva i ... · drumskom saobra ćaju ( 27 za linijski...

Documents