vjestacno disanje

08.04.23 [email protected] 1

UNIVERZITET U ZENICI ZDRAVSTVENI FAKULTET

VJEŠTAČKO DISANJE

v.as.mr.sci.dr Esad Hasaničević


Alarmirajući sindrom stanja vitalne ugroženosti zbog prestanka funkcije disanja se manifestuje kroz:

prestanak disanja; cijanozu; gubitak svijesti; gubitak mišićnog tonusa; proširene zjenice.


V J E Š T A Č K O D I S A NJ E

Bez obzira na uzrok koji je doveo do prestanka funkcije disanja, ona mora biti što prije ponovno uspostavljena.

Postoji više načina ponovnog uspostavljanja disanja – vještačkog disanja.


Za uslove hitne medicinske pomoći najšire prihvaćena i najlakše izvedive su metode direktnog upuhivanja zraka u usta ili nos unesrećenog

«usta na usta», «usta na nos» i «usta na nos i usta».



Postoje i druge metode, ali one su manje više modaliteti naprijed nabrojanih

(preko tubusa, maske ili putem manuelnog respiratora sa samoširećim balonom).



Sem ovih postoje i manuelne metode vještačkog disanja, a ima ih preko 50 i neke se zovu prema autorima koji su ih promovirali ( po Holger Nielsenu, po Silvesteru i sl.).



Tokom kardiopulmonalne reanimacije svrha ventilacije je održavanje odgovarajuće oksigenacije.

Optimalni volumen upuhanog zraka, frekvencija upuhivanja te koncentracija kiseonika u upuhanom zraku kojima se postiže odgovarajuća oksigenacija nisu do kraja poznati.



Na osnovu dostupnih naučnih podataka, spasiocima se preporučuje da udisaj traje oko 1 sekunde, sa dovoljno volumena da se prsni koš unesrećenog odigne, te da treba izbjegavati brze i snažne udisaje.



Ova se preporuka odnosi na sve metode vještačkog disanja tokom kardiopulmonalne reanimacije, uključujući usta-na-usta i masku sa samoširećim balonom sa ili bez dodatnog kiseonika.



Poznato kako spasioci nerado izvode vještačko disanje usta-na-usta iz mnogo razloga, uključujući strah od infekcije i gađenje prema izvođenju postupka.



Radi toga, ali i zbog naglašavanja vanjske masaže srca kao prioriteta, kod odraslih se preporučuje početi kardiopulmonalnu reanimaciju s indirektnom masažom srca, a ne početnim udisajima.


VJEŠTAČKO DISANJE « USTA NA USTA »

Prva vještina oživljavanja u istoriji reanimatologije je vještačko disanje «usta na usta». Ova metoda direktnog upuhivanja zraka iz pluća spasioca u pluća unesrećenog je brza, jednostavna i ne zahtijeva nikakva tehnička pomagala. Primjenjiva je odmah po nastanku unesrećenja.



Ne zahtijeva nikakve pripreme, zbog kojih bi eventualno, trebalo odgađanje primjene.



Koliko je to značajno, govore iskustvena opažanja: «Kod akutne apneje izdahnuti zrak primjenjen odmah korisniji je od zraka ili kisika koji se daje sekundama kasnije»(Peter Safar).



Izdahnuti zrak sadrži dovoljnu količinu kiseonika (17%).

Kada se zna da čovjek može, u stanju mirovanja, živjeti sa svega 13% kiseonika u atmosferi, onda je razumljivo što izdahnuti zrak zadovoljava potrebe unesrećenog za kiseonikom.


Preduslovi

a) utvrditi indikaciju za izvođenje vještačkog disanja;

b) obezbijediti prohodnost dišnih puteva;

c) postaviti unesrećenog u odgovarajući položaj.


a) 1. Indikacije

prestanak funkcije disanja iz bilo kojeg razloga


2. Kontraindikacije

trovanje bojnim otrovima i kaustičnim tvarima


b)

Prohodnost dišnih puteva se obezbjeđuje odgovarajućim položajem, sa prethodno, od stranog sadržaja očišćenim dišnim putevima.


c)

Odgovarajući položaj je na leđima, sa deflektiranom (zabačenom) glavom


Način izvođenja

Spasilac klekne sa strane, u nivou glave unesrećenog.

Jednu ruku, obično desnu, stavi ispod vrata, a drugu na čelo.

Palcem i kažiprstom druge ruke stisnu se nosnice i istovremeno čelo blago gura prema unatrag.


Položaj glave i način izvođenja vještačkog disanja metodom »usta na usta»


Način izvođenja

Spasilac duboko udahne, svoja usta čvrsto priljubi uz usta unesrećenog da bi onemogućio izlazak upuhanog zraka, potom snažno i kratko dva puta upuše zrak.

Svako upuhivanje traje 1 do 1,5 sekunde.


Način izvođenja

U intervalu kada udiše zrak, sa malo odignutom glavom, posmatra spuštanje grudnog koša unesrećenog tokom ekspirijuma koji se pasivno odvija.


Način izvođenja

Nakon dva početna udisaja, vještačko disanje se nastavlja u ritmu uobičajenog disanja.


Način izvođenja

Uobičajeno je da čovjek 12 do 14 puta udahne i isto toliko puta izdahne u jednoj minuti.

Udisaj kao aktivna radnja traje 2 sekunde, a izdisaj se pasivno odvija i traje nešto duže, oko 3 sekunde.


Način izvođenja

S obzirom da čitav ciklus (udisaj-izdisaj) traje oko 5 sekundi, u jednoj minuti zrak treba upuhivati oko 12 puta.


Moguće greške

Zbog nedovoljne defleksije glave dišni putevi mogu biti djelimično ili potpuno zatvoreni.

Da bi spasilac upuhivanjem zraka izazvao potrebno podizanje grudnog koša pojačava pritisak upuhivanja, umjesto da pojača defleksiju glave i time otvori dišni put.


Način izvođenja

Dešava se da pojačavajući pritisak upuhivanja bude nadvladan vladajući pritisak u hipofarinksu (20 do 25 cm vodenog stuba ili 1,96 do 2,45 kPa), a time se stvore uslovi da zrak preko jednjaka ulazi u želudac.


Način izvođenja

Kao posljedica toga je izbacivanje želučanog sadržaja u usnu šupljinu i velika mogućnost aspiriranja.

Kao krajni rezultat toga je moguć i smrtni ishod.


Preporuka

Vještačko disanje metodom «usta na usta» je najdirektniji kontakt sa unesrećenim i u većini slučajeva izaziva neprijatne asocijacije, a stim u vezi i oklijevanje da se primjeni.


Način izvođenja

Kod etiliziranih unesrećenih, onih koji su povraćali ili imaju povredu glave i lica, preporučuje se stavljanje presavijene džepne maramice ili nekoliko slojeva gaze na usta i nos.


Način izvođenja

Postoje jednokratne prozirne plastične maske sa jednostranim ventilom u nastavku koji se stavlja u usta (zrak se može upuhati, a izdahnuti zrak unesrećenog izlazi sa strane).

Spasilac je zaštićen od direktnog kontakta, a eventualni povraćeni sadržaj odmah se primjeti.


Način izvođenja

Zbog, svakim danom sve realnije i aktuelnije opasnosti od AIDS-a preporučuje se umjesto metode «usta na usta», metoda «usta na masku» ili upotreba manuelnog respiratora.


Način izvođenja

Količinu upuhanog zraka uvijek treba prilagoditi uzrastu unesrećenika-kapacitetu. ( Za novorođenče je dovoljna količina zraka koja se nalazi između obraza).


Način izvođenja

Pri upuhivanju zraka treba uvijek pratiti ekskurzije grudnog koša i tome prilagođavati količinu upuhanog zraka.


VJEŠAČKO DISANJE « USTA NA NOS »

Najbolja metoda za unesrećenog i najlakša za spasioca je metoda vještačkog disanja « usta na nos «.

Ona se preporučuje kada se iz nekog razloga ne može izvesti metoda « usta na usta «.



Obično su to slučajevi teških ozljeda usne šupljine, kao i slučaj da spasilac svojim ustima ne može obuhvatiti i hermetizirati usta unesrećenog.

Primjenjiva je i u slučajevima konvulzija i trizmusa.



Nakon inspekcije prohodnosti dišnih puteva spasilac klekne pored unesrećenog, obično sa desne strane.



Lijevu ruku stavi na čelo i time podržava defleksiju glave.

Desnom rukom drži podignutu donju vilicu uz gornju.

Kažiprstom drži usta zatvorenim, da ne bi upuhani zrak izlazio na usta.



Spasilac duboku udahne, svoje usne prisloni uz obje nosnice unesrećenog i snažno upuše zrak.

Nakon upuhivanja zraka spasilac podigne i odmakne glavu, makne palac sa usta i dozvoli da se usne rastave čime olakšava izlazak zraka pri ekspirijumu, te posmatra spuštanje grudnog koša.



Ritam upuhivanja zraka je identičan, kao i kod metode « usta na usta « - oko 12 puta.

U početku je on i brži, da bi se što prije unesrećenom doturila veća količina kiseonika.



Moguće greške i date preporuke za metodu « usta na usta « uglavnom se mogu odnositi i za ovu metodu.


Položaj glave i način izvođenja vještačkog disanja metodom »usta na nos»


VJEŠTAČKO DISANJE « USTA NA USTA I NOS «

Kod unesrećenika dječije dobi – do jedne godine, zbog malog lica, malih usnih i nosnih otvora, vještačko disanje direktnim upuhivanjem zraka se izvodi stavljanjem usta spasioca na usta i nos djeteta.


VJEŠTAČKO DISANJE « USTA NA USTA I NOS «

Preduslovi i ostale radnje su identični kao i kod odraslih.

Međutim, potrebno je prilagoditi količinu upuhanog zraka sa uzrastom djeteta – kapacitetom pluća.

Upuhuje se količina zraka koja je dovoljna za vidljivo podizanje grudnog koša.


Pored nabrojanih i opisanih metoda vještačkog disanja još postoje i njihovi modaliteti u obliku metoda:

«usta na traheostomu»; «usta na masku», «usta na ezofagealni opturator»; «usta na endotrahealni tubus».


Vještačko disanje se može sa dosta uspjeha izvesti i s pomoću manuelnog respiratora sa samoširećim balonom.


MANUELNE METODE VJEŠTAČKOG DISANJA

Zbog novih saznanja iz oblasti fiziologije disanja polovinom devetnaestog stoljeća su se razvile brojne manuelne metode vještačkog disanja.



Neke su bile zasnovane na promjeni položaja tijela unesrećenog ( Marshall Hall ).

Položaj na trbuhu je omogućavao ekspirijum, a bočni inspirijum.



Druge metode su preferirale podizanje

ruku - inspirijum, a spuštanje ruku na

grudni koš –ekspirijum ( Henry Robert

Silvester ).


Kao alternativa metodama direktnog upuhivanja zraka u pluća danas se smatra HOLGER-NIELSEN-ova METODA koja je 1932. godine uvedena u Danskoj.


METODA PO HOLGER-NIELSEN-u

Preduslovi:

a) utvrditi indikaciju za izvođenje vještačkog disanja;

b) osloboditi od odjeće koja steže;

c) postaviti unesrećenog u odgovarajući položaj



Indikacije: povreda nosa, jezika, vilica i gornjih

dišnih puteva; trovanje bojnim otrovima i kaustičnim

tvarima.



Kontraindikacije:

teška povreda grudnog koša


b)

Unesrećenog treba osloboditi od odjeće. Najbolje ga je svući do pojasa, ili ako

stanje ne dozvoljava, bar ga osloboditi od dijelova odjeće koja steže.


c)

Unesrećenog položimo potrbuške, sa licem okrenutim u stranu i glavom položenom na, u laktovima savijenim i sastavljenim rukama.

Laktovi su rašireni.


Način izvođenja

Spasilac klekne na jedno koljeno iznad glave unesrećenog.

Uhvati ga za nadlaktice u blizini laktova. Podizanjem i povlačenjem laktova prema

sebi, odiže ga od podloge. Ovim potezom je omogućen aktivni

udisaj.


Način izvođenja

Spuštajući unesrećenog na podlogu započinje izdisaj, a spasilac ga potpomaže pritiskom svojih šaka, sa raširenim prstima u području projekcije pluća na leđima.


Način izvođenja

Svaka od ovih radnji traje otprilike 3 do 5 sekundi ( najbolje je dok se izgovara dvocifreni broj, recimo dvadeset i jedan).

Frekvencija disanja ovim načinom izvođenja treba da iznosi 12 do 14 puta u jednoj minuti.


Mjere opreza

Kao i kod drugih metoda i kod ove moramo voditi računa o uzrastu.

Spasilac mora prilagoditi pritisak svojih ruku i jačinu pokreta uzrastu unesrećenog.


Napomena

Manuelne metode vještačkog disanja se ne mogu primjenjivati kao standardne u kardiopulmonalnocerebralnoj reanimaciji, jer njihovom primjenom se isključuje indirektna masaža srca.


Univerzalni algoritam



Algoritmi za osnovne i napredne mjere održavanja života kod djece i odraslih su izmjenjeni u skladu s preporukama ERC-a.

Naročito se težilo ka tome da algoritmi budu što jednostavniji, te prikladni za reanimaciju u različitim okolnostima.



KPR započinjemo ako je osoba bez svijesti ili ne reagira, te ne diše normalno (zanemarujući rijetke povremene uzdahe).



Isti odnos kompresije i ventilacije u omjeru 30:2 primjenjuje se ako jedna osoba izvodi reanimaciju odrasle osobe ili djeteta (isključujući novorođenčad) u izvanbolničkim uslovima, što vrijedi i za sve kardiopulmonalne reanimacije odraslih osoba.



Taj jedinstveni odnos kompresije i ventilacije preporučuje se da bi se olakšalo učenje i zadržavanje vještine, te povećao broj kompresija, a smanjilo njihovo prekidanje.



Nakon što je priključen defibrilator, ako se radi o ritmu koji se defibrilira, izvodi se samo jedna defibrilacija.



Neovisno o tome koji smo ritam dobili, nastavlja se s vanjskom masažom srca i kompresijama (u trajanju od 2 minute, odnos kompresija-ventilacija 30:2) odmah nakon defibrilacije, sa ciljem skraćivanja vremena "bez cirkulacije".



Mjere naprednog održavanja života predstavljene su u centralnom okviru algoritma.

Nakon što je dišni put osiguran trahealnim tubusom, laringealnom maskom ili Combitube-om, za vrijeme kompresija izvodi se kontinuirana ventilacija frekvencije 8-10/min, bez pauze za vrijeme kompresija.



Odnos kompresije i ventilacije u omjeru 30:2 primjenjuje se ako jedna osoba izvodi reanimaciju odrasle osobe ili djeteta u izvanbolničkim uslovima.


HVALA NA PAŽNJI !

vjestacno disanje

Documents

trovanje bojnim

metoda po

usta na nos

postaviti

poloaj glave

univerzalni

jednoj minuti

kaustinim