vize konuları

İhtiyaçlarİhtiyaç: Karşılandığında kişiyi mutlu eden,

karşılanmadığında mutsuzluk yaratan her şey.Birincil (Temel)İhtiyaçlar: İnsanların yaşamını

sürdürmesi için gerekenler.İkincil (Sosyal ve Psikolojik) İhtiyaçlar: İnsan

yaşamının ilk yıllarından itibaren ortaya çıkar ve çok önemli rol oynayarak sonuna kadar devam eder.

Öğr. Gör. Feyza TEKİNBAŞ

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi


Mallar ve Hizmetler Serbest Mal: Doğada istenildiği kadar bol olduğu

veya kıt olmadığı için parayla alınıp satılmayan mallar.Faydalı olmalarına rağmen parasal değeri olmayan mallar.

Kıt Mal: Faydalı olmalarına karşın doğada herkese yetecek kadar bol miktarda

bulunmayan mallar. Ekonomik Mal: Faydalı,

Kıt ve belli bir fiyatı var.


Mallar ve HizmetlerHizmet: Bir tarafın diğer tarafa sunduğu,

temel olarak dokunulamayan ve herhangi bir şeyin sahipliğiyle sonuçlanmayan faaliyet ve faydadır.Hizmetin temel özellikleri: Soyutluk

AyrılmazlıkDeğişkenlikDayanıksızlık


Fayda: Mal ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını giderme niteliği.

Üretim Pazarlama


Üretim ve Üretim Faktörleriİktisat biliminde; her türlü fayda yaratmaya,

iktisadi mal ve hizmetler meydana getirmeye üretim denir.

Üretim; insan ihtiyaçlarını gideren mal ve hizmetleri elde etmek amacıyla yapılan her türlü çaba ve faaliyet.

Üretim Faktörleri: Mal ve hizmetleri ortaya koyabilmek için gerekli bulunan öğeler.


İktisat Bilimine Göre

İşletme Bilimine Göre


Sermayeİktisat Bilimine Göre; İşletme Bilimine Göre;Doğada serbest biçimde

bulunmayan, fakat insan tarafından üretilmiş üretim araçları, makine, alet, binalar vs.

İşletmenin amacına ve üretim faaliyetlerine uygun olarak toplanmış maddi ve gayri maddi varlıklarının tümü.

TeknolojiMal ve hizmetleri

üretmek için uygulanan her türlü yöntem.

Mal ve hizmetlerin tasarımı, üretimi, geliştirilmesi ve dağıtımı gibi işlevleri olanaklı kılan mühendislik ve yönetime ilişkin bilgilerin tümü.


Girişimci Yöneticiİşletmeyi kuran,Mal veya hizmet üretimi

ve/veya pazarlanması için üretim faktörlerini bir araya getirip birleştiren,

Kâr amacı güden,Risklere katlanan kişidir.

Kâr ve riski başkalarının olmak üzere,

Ürün veya hizmet üretimi için gerekli üretim faktörlerini bir araya getirip birleştiren,

İşletmeyi çalıştırma sorumluluğu olan kişidir.


İşletme Biliminin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi

İktisat: Malların kıtlığı.Kıt kaynakların etkin ve rasyonel

kullanımı.

• Davranış Bilimleri: İnsan (çalışan, tedarikçi, müşteri, aracı)

Psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, çalışma

psikolojisi vs.

Matematik- İstatistik: Kalite kontrol, denetim, pazarlama araştırmaları vs.

Hukuk: İnsanlar, kurumlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi


İşletmenin Çevresi


Ekonomik ÇevreÜretim araçlarının sahipliği yönünden ekonomik

sistemlerKapitalist sistem: mülkiyet özel kişilerinSosyalist sistem: mülkiyet toplumun ve devlet

tarafından işletilirKarma sistem: mülkiyet hem özel hem kamusal

Ne / Ne kadar / Kaça / Nasıl üretilecek ?

GSMH, kişi başına gelir, harcamalar, istihdam, faiz ve kur politikaları, rekabet koşulları, dış ticaret uygulamaları

Yasal/Siyasal Çevre Yasama organının yaptığı yasalarYürütme organının uygulamaları ve düzenlemelerSiyasi çevreler yasalara ve uygulamalara yön

verirÖrn: çevreye duyarlı toplumda siyasetçiler

çevre korumasına yönelik yasa ve uygulamaları öne çıkarırlar

Sigara kullanımının sınırlandırılması, reklamının yasaklanması, Efes Pilsen

Borç-alacak ilişkileri, uluslararası ilişkiler, işletme-çalışan ilişkileri,işletme yönetiminde yetki ve sorumluluk ilişkileri

Sosyo-Kültürel Çevre İletişim ve dil, inançlar ve tutumlar, değerler ve normlar,

eğitim, estetik anlayışı, giyim ve görünüm, yeme içme alışkanlıkları gibi kültürel faktörler

Demografik özelliklerNüfus miktarı, dağılımı, eğitim durumu, gelir, cinsiyet

gibiİletişim araç ve tekniğindeki değişimlerFransız otomotiv sanayinin ünlü Renault firması, Renault

5 model otomobillerinin Fransa’daki tanıtımında sevimli otomobil imajını kullanırken, Almanya’da daha ciddi bir yaklaşımla emniyetliliği öncelikle vurgulamış, İtalya’da ise üstün yol tutuşu ve kısa sürede ivme kazanması üzerinde durmuştur

Teknolojik Çevre

Yeni ürünler yaratma, yeni pazarlar oluşturma ve yeni pazarlama fırsatları yakalama etkenleri

Teknoloji nedir?

Teknolojik gelişmeler, toplum için daha kaliteli ve uygun maliyette ürünler yaratmak, verimliliği arttırmak, toplumun refahını yükseltmek amacını taşır.

Teknoloji gelişmelerin yarattığı sorunlar nelerdir?

Doğal (Fiziksel) Çevre Doğal kaynaklar, yerleşim

yerlerinin dağılımı, toprak büyüklüğü, coğrafik yerleşim, iklim, akarsular, göller, denizler, ormanları içerir.

Doğal kaynakların bilinçli / bilinçsiz kullanımı

Sanayileşmenin olumsuz etkileriÖrn: Enerji kaynaklarının azalması

(petrol, doğalgaz) sonucunda oluşan kıtlık nedeniyle artan fiyatlar, suyun azalmasının pek çok endüstride üretimi etkilemesi gibi.

İşletmenin Kuruluş AmaçlarıGenel Amaçları Özel AmaçlarıKâr elde etmek,Topluma hizmet,İşletmelerin varlıklarını

korumaları ve sürdürmeleri.

Bağımsız çalışma arzusu,Sosyal prestij,İşletmede çalışanlara iyi

ücret ödemek,İşletmede istihdamı

sürekli kılmak,Topluma veya devlete

hizmet etmek.


İşletmelerin Ekonomi İçindeki Yeri ve ÖnemiİŞLETMELE

R

ÜRETİM FAKTÖRLERİ

PİYASASI

TÜKETİM MALLARI PİYASASI

TÜKETİCİLER VE

DİĞER İŞLETMELER

ÜRETİM

FAKTÖRLERİ

TÜKETİM

MALLARI

TÜKE

TİM

MAL

LARIÜRETİM

FAKTÖRLERİ

FAKTÖR GELİRLERİGEL

İR (P

ARA)

FAKTÖR GELİRLERİ GELİR (PARA)


Ekonomik Açıdan Sosyal AçıdanÜretim üniteleridir.Yaratıcı ünitelerdir.İşletmeler bölgelerin

ekonomik gelişmesine katkıda bulunur.

İşletmeler tasarrufların değerlendirilmesini sağlar.

Siyasal açıdan parlamenter demokrasinin güçlü bir temelidir.

Sosyal açıdan bir mutluluk kaynağıdır.

İnsanın bağımsız olarak bir işe sahip olma isteğini karşılar.

Yeni istihdam alanları açar, istihdama istikrar kazandırır.

Ülke ekonomisinde önemli rol oynar. (sosyal sorumluluk, vergi)


İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI

1. İşletmelerin Ekonomik Yapı Bakımından Sınıflandırılması

Üretici İşletmeler Satıcı İşletmeler Hizmet İşletmeleri

2. Tüketicilerin Türüne Göre İşletmelerin Sınıflandırılması

Nihai Tüketiciler İçin Mal ve Hizmet Üreten İşletmeler

Diğer İşletmeler İçin Mal ve Hizmet Üreten İşletmeler



3.İşletmelerin Faaliyet konuları Bakımından Sınıflandırılması Tarım Sanayi İnşaat Sanayi Ticaret

Ulaştırma Haberleşme Finansal Kuruluşlar Serbest Meslek ve Hizmet Konut Geliri Sağlayan

İşletmeler


İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI4. İşletmelerin Sermaye Mülkiyeti Açısından Sınıflandırılması

Özel Sektör İşletmeleri

Kamu Sektörü İşletmeleri

Sermayesinin Tümü Devletçe Konan İşletmeler Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)

İktisadi Devlet Teşekkülleri (İDT): Sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan KİT’lerdir.

Kamu İktisadi Kuruluşları(KİK): Sermayesinin tamamı devlete ait olup, tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan KİT’lerdir.

Yabancı Sermayeli İşletmeler


Çokuluslu ŞirketlerGenel merkezi belli bir ülkede olduğu halde

faaliyetini bir veya birden fazla başka ülkede kendisi tarafından koordine edilen şubeler, yavru şirketler veya bağlı şirketler aracılığıyla kararlaştırılan bir işletme politikasına uygun olarak yürüten büyük şirketlerdir.



5.Büyüklüklerine Göre İşletmelerin Sınıflandırılması Kantitatif Ölçütler

Üretim Miktarı Satış Hasılası İşletmenin Sermaye Tutarı Dönen Duran Varlık

Toplamı İşçi Sayısı Kullanılan Girdi Miktarı Kullanılan Makine ve

Tezgahların Sayısı ve Gücü İşletmenin ve Yararlanılan

Arazinin Büyüklüğü İşletmenin Sektördeki

Pazar Payı

Kalitatif Ölçütler İşletmenin Hukuki

Statüsü İşletmenin Yönetim

Biçimi Sektördeki Ağırlığı İşletmenin Faaliyet Yeri


Büyüklüklerine Göre İşletmelerin Sınıflandırılması

İşçi Sayısı : 1-9 Mikro İşletme10-49 Küçük İşletme50-150/250 Orta Büyüklükte İşletme150/250- Büyük İşletme

KOBİ’ler: Bir yandan kendi başlarına büyüklerle rekabet içinde nihai mal ve hizmet üretmek suretiyle ekonomik kalkınmaya katkıda bulunurken diğer yandan da büyük işletmeleri tamamlayarak veya destekleyerek birlikte katkıda bulunurlar. Yan sanayi kurarak büyük işletmelerle ortak bir yaşam kurarlar.

KOBİ


KOBİ ÖzellikleriBireysel ya da şahıs ortaklığıSahip yönetici modeli egemenBağımsızlık Uzmanlaşma sınırlı boyutlardaİşçi- işveren, işletme-müşteriler arasında yakın

ilişkilerSınırlı sermaye, finansman öz kaynaklardanYatırım güçleri zayıftır.Satış hacmi ve pazar payları sınırlıdır.Tedarik ve pazarlamada pazarlık güçleri zayıftır.İstihdam oranı düşüktür, aile bireyleri çalışır.Yeniliğe açık dinamik bir yapıya sahiptirler.


KOBİ-BÜYÜK İŞLETME KARŞILAŞTIRMASI

KOBİ’lerin Üstünlükleri

Sermaye ihtiyacı az olduğundan

yatırımcıları teşvik eder.

Daha esnektir, değişen koşullara

daha kolay uyum sağlar.

Yakın ilişkiler verimlilik, mutluluk

sağlar.

İstihdam az olduğundan etkili kontrol

sistemi vardır.

Hızlı karar alınması ve kararların hızlı

uygulanışı söz konusudur.

Personelin farklı departmanlarda

çalıştırılması ile işletmenin her

safhasını bilen eleman yetiştirilmesi.

SAKINCALARI

Para ve sermaye piyasalarından fon ve

kredi temin etmeleri güçtür. Sermaye

ihtiyaçlarını risk payı yüksek olan ticari

kredilerle karşılamaları gerekebilir.

Pazar payları sınırlı, tedarik ve

pazarlamada pazarlık güçleri zayıftır.

Büyük işletmelerin reklam, ar-ge

olanaklarından yararlanamazlar.

Geleneklere bağlılık ve kısıtlı fonlardan

dolayı modern, ekonomik ve teknolojik

gelişmeleri yakından izleyemezler.

Yığın üretim yapamadıklarından yüksek

maliyetle çalışırlar, satış fiyatını

düşürme olanağına sahip olamazlar.


KOBİ-BÜYÜK İŞLETME KARŞILAŞTIRMASI Büyük İşletmelerin Üstünlükleri

Gelişmiş üretim metotları ve makineler

Büyük hacimde üretim, yığın-kitle

üretim. Birim başına düşen sabit

maliyet giderleri azalır, satış fiyatı

düşer.

İyi organizasyon ve planlama, artan

verimlilik.

Kredibilitesi yüksek, sermaye bulma

olanağı geniş.

Satın almada avantajlı(büyük hacim,

indirimli fiyat).

Ar-ge ve reklam olanağı var.

Üretim sonucu ortaya çıkan döküntüleri

ve atıkları değerlendirme imkanı var.

SAKINCALARI

Değişikliklere kolay uyum

sağlayamaz.

Sabit maliyetleri yüksek, talep

azalsa da üretimi kısmak, maliyet

giderlerini kısma olanağından

yoksun. Yüksek maliyet ve satış

olmamasına rağmen üretime

devam edilir.

Kontrol güçtür.

İşbirliği kurmak güçtür.


İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI6. Hukuki Yapılarına Göre İşletmelerin

Sınıflandırılması YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE

ÖDEVSonraki slaytlarda kanun değişmeden önceki

halleri var. Sizden ne istediğimin anlaşılmasına örnek olması açısından

silmiyorum.


Hukuki Yapılarına Göre İşletmelerin Sınıflandırılması

Tek Kişi İşletmelerioEn eski, en basit ve en çok görülen işletme

tipidir.o İşletmenin sahibi, aynı zamanda tek yetkili ve

sorumlu kişidir. Tüm kar ve risk kendisine aittir.o İşletmenin tüzel kişiliği yoktur.oAz sermaye gerektiren küçük işletmeler için en

uygun hukuki şekildir.


Tek Kişi İşletmeleriYararları Sakıncaları

o Kuruluşları kolaydıro Yetki tel elde

toplandığından kolay karar alınır.

o Yalındır, sorunlar kolay çözümlenir, problemler işletme dışına çıkmaz.

o Esnek bir yapıdadır, değişen durumlara uyum göstermekte zorlanmaz.

o Genellikle sahibine saygınlık sağlar.

Büyüme olanakları sınırlıdır, devamlılıkları sahiplerinin yaşamasına bağlıdır.

Kredi alabilmeleri zordur. Gelişmiş yönetim ilkelerini

uygulayamazlar İşletme sahibi yalnızca koyduğu

sermaye ile değil, tüm mal varlığı ile risk altına girer. Sınırsız sorumluluk vardır.


Hukuki Yapılarına Göre İşletmelerin SınıflandırılmasıOrtaklıklar

o Şirket: Birden fazla kimsenin ekonomik bir faaliyetten elde edilecek kârı paylaşmak ve zarara katlanmak için emek ve sermayelerini bir araya getirdikleri birliktelik

o Şirketin unsurları: Birden fazla kurucu kişi Ortak bir amaç Bu amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir anlaşma Sermaye, emek, vs.


Adi Şirketler Ticaret Şirketleri

Şahıs Şirketleri:

-Kollektif şirketler

-Komandit Şirketler

Sermaye Şirketleri:

-Anonim Şirketler

-Limited Şirketler

-Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler


Adi Şirketler Adi şirket, kanunen yasak olmayan her türlü amaç ve konu için

kurulabilir. Borçlar Kanunu’nca kuruluşu özel bir şekle bağlanmıştır. Adi şirketin tüzel kişiliği yoktur. Ortaklar, şirket borçlarından tüm malvarlıkları ile sınırsız

sorumludurlar. Adi şirketin ortakları gerçek veya tüzel kişiler olabilir. Kâr ve zararın paylaşılması konusunda sözleşmede bir hüküm

yoksa paylaşım eşit olarak gerçekleşir. Yönetim, bütün ortaklara aittir.


Ticaret ŞirketleriTicaret şirketlerinin tümü tüzel kişiliğe sahiptir.

Şirket sözleşmeleri yazılı olmak zorundadır.

- Şahıs şirketleri: Kuruluş ve faaliyetler süresince ortakların kendi varlıklarının, yeteneklerinin ve kişiliklerinin büyük önemi vardır.

- Sermaye şirketleri: Ortakların kişiliği değil, koydukları sermaye payları önemlidir.


Kollektif ŞirketlerEn az iki gerçek kişi arasında kurulabilir.

Tüzel kişiler kollektif şirkete ortak olamaz.

Şirket ortakları şirket borçlarından dolayı tüm malvarlıklarıyla ikinci derecede, sınırsız ve ortaklaşa sorumludurlar.


Kollektif ŞirketlerAVANTAJLARI

Kollektif şirket, yakın geçmişe kadar ülkemizde en fazla rağbet gören bir şirket türüdür.

Bunlar genellikle, ortakların kişisel emek ve çabalarına ya da ismine gereksinim gösterildiği, işletme konusunun fazla risk taşımadığı küçük ya da orta çaptaki ticari işletmelerdir.

Her ne kadar yasal bir zorunluluk yoksa da, ortak sayıları fazla değildir; ortaklar birbirini tanır ve güvenir, hatta ortaklar arasında çoğu durumda bir akrabalık ilişkisi bile vardır.

Kollektif şirket ortakları, şirket borçlarından tüm mal varlığı ile sınırsız olarak sorumludurlar. Bu nedenle, şirket iş ve çıkarlarına büyük önem verirler.

Kollektif şirkette kuruluş işlemleri basit, çabuk ve ucuzdur.


Kollektif ŞirketlerSAKINCALARI

Kişi ve güven unsurunun büyük önem taşıması nedeniyle, ortaklardan birinin ölümü ya da şirketten ayrılması, şirketin varlığını tehlikeye sokar.

Şirket borçlarından tüm ortaklar sınırsız ve kişisel olarak sorumlu olduğundan, bir ortağın hatalı ya da hesapsız davranışı sonucu diğer ortaklar da tüm mal varlıklarını yitirebilirler.

Ortakların kişiliği ve aralarındaki güven ilişkisinin önemi sonucu, kollektif şirketlerde ortak sayısı sınırlı kalır ve ortaklık sermayesinin büyümesine engel olur.

Şirketin uğraşı alanının riskli bir girişim olduğu durumlarda da kollektif şirket türü elverişli değildir.


Komandit ŞirketlerKollektif şirkete gibi kişi ortaklığıdır.Tüzel kişiliği vardır.Farkı, ortakların sorumlulukları noktasında ortaya çıkar.Komandite ortaklar, kollektif şirket ortağı gibi gerçek kişi

olmak zorundadır ve üçüncü kişiler karşı sorumlulukları sınırsızdır.

Komanditer ortaklar, gerçek veya tüzel kişi olabilir, üçüncü kişilere karşı koyduğu sermaye ile sınırlı sorumluluğa sahiptir.


Anonim ŞirketlerSermaye şirketlerinin en tipik örneğidir.Anonim şirketler kanunen yasak olmayan her

türlü iktisadi amaç için kurulabilirler.Hukukumuzda bazı faaliyet konularında ticari

işletme işletmek ancak Anonim Şirket şeklinde örgütlenmiş olmakla mümkündür. Örneğin: Bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama (leasing), aracı kurumlar, döviz büroları, holdingler, Radyo ve TV şirketleri vb.

Anonim şirketin tüzel kişiliği vardır.Sermayenin tabana yayılmasına hizmet ederler.


Anonim ŞirketlerSermayesi belirli ve paylara bölünmüştür. En az 50.000 TL ile kurulabilir.Gerçek veya tüzel kişilerden oluşan en az beş kurucu

ortak olmalıdır.Ülkemizde yalnızca Anonim Şirketler “hisse senedi”

çıkarabilirler.Anonim şirketler borçlarından dolayı sadece kendi

malvarlığı ile sorumludur. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.


Anonim ŞirketlerAVANTAJLARI

o Kapitalist ekonomik sisteme en uygun şirket türüdür.

o Küçük tasarrufları bünyesinde toplayarak büyük sermaye oluşumlarına olanak verir.

o Girişim riskinin bir çok ortak arasında paylaştırılarak küçültülmesini sağlar.

o Profesyonel yönetici yetiştirilmesine, geliştirilmesine en uygun ortaklıktır.

o Büyük ve çağdaş işletme örgütlerinin kurulmasına olanak verdiğinden, ileri yönetim teknikleri uygulayarak büyük üretim ve yatırımlara girişebilecek güçlerin bir araya gelmesini sağlar. Bu da ekonomik gelişmeye katkı yapar.

o Ortakların sorumlulukları payları ile sınırlıdır.

o Şirketin veya payların devri kolaydır, şirket uzun süre yaşayabilir.

o Büyüme yeteneği fazladır.

o Devlet denetimine en kolay olanak veren türdür.Öğr. Gör. Feyza TEKİNBAŞ

Anonim ŞirketlerSAKINCALARI

o Kuruluş ve yönetim bakımından biçimsel işlemler çoktur.

o Yönetim ve örgütlenme maliyetleri yüksektir.o Karar alma mekanizması kişi ortaklıklarına (örn: Koll. Şti.) ve az ortaklı

Limited Şirketlere oranla daha ağır işler.o Bazı durumlarda aslında azınlıkta kalan ortaklar, Genel Kurulda

çoğunluğu elde ederek kendi çıkarlarına uygun kararlar alabilirler. o Ortaklar arasındaki tek önemli bağ yalnızca maddi bağdır. Ortaklar, çoğu

zaman birbirlerini tanımazlar bile.o Yöneticilerin ihmal ya da kötü niyetli davranışları, çoğunluğu oluşturan

masum ortakları büyük zararlara uğratabilir.

o Ekonomik etkinin yanında toplumsal ve siyasal etki gücü ülke yönetiminde kendini gösterebilir.


Limited Şirketler Ortak sayısı en az 2 en fazla 50 olabilir.

Gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulabilir.

Limited şirketler bankacılık ve sigortacılıkla uğraşamazlar.

Her ortağın bir payı var.

Sermayesi paylara bölünmüştür.

Ortaklar tarafından konulan sermaye için hisse senedi çıkarılamaz.

Alacaklılara karşı sorumlu olan, şirketin tüzel kişiliğidir. Sermaye payını ödeyen ortağın mal varlığı, şirket borcu dolayısıyla takip edilemez.

Limited Şirketler hisse senedi ve benzeri menkul kıymetler çıkaramazlar.

Limited şirketler halka açılamazlar.

Ortak sayısına getirilen üst sınır dolayısıyla büyüme kapasiteleri sınırlıdır. Öğr. Gör. Feyza TEKİNBAŞ

Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler

Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket , diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.

???? Bu şirket türünün komandit şirketten farkı nedir?

???? Bu şirket türünün anonim şirketlerden farkı nedir?


KOOPERATİFLER

o Ortakların iktisadi çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım ve dayanışma yoluyla sağlamak ve korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip ortaklıklardır.

o Temel amaç, ortakların gereksinimlerini hep birlikte daha kolay ve ucuza sağlamaktır. Temel amaç “kar etmek” değildir.

o Türlerine göre ev sahibi olmak (yapı kooperatifleri), tüketim maddelerini toptancıdan temin etmek (tüketim kooperatifleri), ürünleri pazarlarda doğrudan doğruya satmak (pazarlama kooperatifleri), üretim faktörlerini almak (üretim kooperatifleri) gibi konularda ortakların ekonomik çıkarlarını korumak için kurulurlar.

o En az 7 ortak tarafından kurulurlar.o İLKELERİ

* Açık ortaklık: Gönüllü üyelik, giriş ve çıkış isteğe bağlı* Demokratik yönetim: Tüm üyelerin eşitliği* Sermayeye sınırlı faiz ve işletme fazlalarının oranlı dağıtımı* Maliyetine hizmet* Irksal, dinsel ve siyasal tarafsızlık


DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİ Kural olarak dernekler işletme kurup işletemezler. Ancak, Medeni Kanun’umuz

derneklerin asıl amaçları iktisadi olmayan işletmeler kurabilmelerine imkan

vermiştir.

Dernekler ve vakıflar, sadece manevi amaçlar için kurulabilirler. Ancak denek ya

da vakıf, bu manevi amacın gerçekleştirilmesi için bir ticari işletme işletmek

durumunda kalabilir. Örneğin, mali kaynak sağlamak üzere lüks bir otel işletebilir.

Yasak olan kar elde etmek amacına sahip olmak değil; elde edilen karı üyeler

arasında paylaştırmaktır. Elde edilen karın, kazanç paylaşmak dışındaki amaç için

kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

Örneğin Kızılay derneği, Kristal Kar Oteli, Kızılay Doğal Kaynak Suyu, Kızılay

Mineralli Su ve Kızılay Çadır Üretim İşletmesini işletmektedir. Bu işletmelerden

elde edilen gelir, Kızılay derneğinin esas amacı doğrultusunda harcanmak

durumundadır.


İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI7. Birlikler

Centilmenlik Anlaşmaları: Güven esasına dayanır. Yasal bağlayıcılığı yoktur. Belli amaçları gerçekleştirmek için yazılı ve sözlü olarak yapılabilir.

Konsorsiyumlar: Büyük çaplı taahhüt işlerinde ihaleyi kazanabilmek için aynı veya farklı ülkelerden, aynı dalda veya farklı ihtisas dallarındaki işletmelerin finansal olanaklarını veya teknolojik ya da diğer üstünlüklerini birleştirip işbirliği yapmaları.

Boğaz Köprüsü, Keban Barajı…



Karteller: Aynı dalda faaliyet gösteren işletmelerin aralarındaki rekabeti kaldırmak için hukuki bağımsızlıklarını yitirmeden yaptıkları anlaşma ile oluşturdukları tekelci birlik.Sermayeler birleşmez, iktisadi bağımsızlık tam olmasa da vardır.Sermaye güçlerini belirli bir amaç için birlikte kullanırlar.Kartel oluşabilmesi için kartele katılan işletmelerin söz konusu üretim alanında en büyük paya sahip olması, güçlü ve etkin olması gerekir.

(ya kartele uyarsın, ya da piyasadan çekilirsin)



Konsern: Daha az firmanın daha yakın ilişkilerle bir araya gelerek kârlarını arttırmaya çalışmasıdır. Hukuki bağımsızlık vardır ama iktisadi bağımsızlık ortadan kalkar.



Tröstler : İki veya daha çok işletmenin hukuki ve iktisadi bağımsızlıklarını yitirerek sermaye ve yönetimlerini birleştirmeleridir.

Kartelden farkı; hukuki iktisadi bağımsızlığın kaybedilmesi ve belli bir dalda olmayıp farklı üretim dalları arasında da yapılabilmesidir.

Üstünlükleri: kuvvetli sermaye yapısı,yönetimin tek elde toplanması,işletmelerarası rekabetin hemen hemen ortadan kalkması,işletmelerin büyük kârlar sağlaması.

Sakıncaları : bürokrasinin ve üretim masraflarının artması,büyük ekonomik gücün politik baskı aracı olarak kullanılması.



Holdingler: Bir şirketin başka bir şirketin hisse senetlerinin büyük bir bölümünü satın alarak onların yönetim ve denetimini ele geçirmesiyle oluşan şirketler grubudur.Holdingi oluşturan tüm şirket ve işletmeler yasal açıdan varlıklarını ve görünüşlerini korurlar. Fakat yasal açıdan bağımsızlıklarını zayıflatmış ve yitirmiş sayılırlar.



Tam Birleşme (Füzyon): iki veya daha fazla işletmenin tek işletme haline gelmesi.Biri diğerini satın alır, ona katılır ya da ikisi beraber yeni bir işletme olarak ortaya çıkabilir.

Avantajları: Yönetim, ar-ge ve pazarlamada tasarruf,Tekelci güç,Daha fazla uzmanlaşma,Finansal güç.


İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARIİŞLETMENİN KURULUŞ SORUNLARI

TalepUygunlukRekabet Durumu

Kuruluş sorunları dışında çeşitli konularda yatırımla ilgili bir ön çalışmanın yapılması veya teknik, ekonomik, mali veya finansal açıdan değerlendirilmesi gerekir.


Yatırım ProjesiBir toplumda belli bir zaman süresi içinde,

mal ve hizmetlerin üretimini artırmak için bazı olanakları yaratma, geliştirme ve/veya genişletmeye yönelik öneridir.

Kapsamı: Yatırım projeyle belirli ve uzun ömürlü bir

kapasite yaratmalı,Ekonomiden fiziki girdiler almalı,İç ve dış ekonomilere mal ve hizmet arz etmeli.


Yatırım Yatırım

Ekonomi bilimine göre; bir dönem içinde üretim mallarına veya sermaye teçhizatına yapılan ilavelerdir.

İşletme biliminde sabit sermaye yatırımları ve stok yatırımları olmak üzere 2’ye ayrılır. YENİLEME YATIRIMLARI GENİŞLEME YATIRIMLARI

Tevsi Yatırımlar Mevcut faaliyetine ilave olarak yeni mal ve hizmet

üreterek MODERNİZASYON YATIRIMLARI


Bir İşletmenin Kuruluş Aşamaları


İşletme Kuruluş KararlarıEn uygun işletme büyüklüğünün veya üretim

kapasitesinin seçimi

En uygun üretim teknolojisinin veya üretim yönteminin seçimi

En uygun kuruluş yerinin seçimi


Kuruluş Yeri Seçiminde Aşamalar ve İlkeler Fabrikanın kurulacağı bölgenin seçimi Bölge içindeki kuruluş yöresinin seçimi Seçilen il veya ilçede kurulacağı konumun veya arsanın seçimi

Endüstriyel işletmelerin kuruluş yerlerinin seçimi kararında 2 grup ölçütten yararlanılır: Devlet planlama organlarının yatırımları yönlendirmek amacıyla

kullandıkları kriterler Ulusal geliri en üst düzeye çıkarmak, Ülkenin işgücünü tam ve etkin olarak kullanmak Geri kalmış bölgeleri kalkındırmak Yerleşimin yoğun olduğu bölgelerdeki sosyolojik ve ekolojik sorunlara

çözüm getirmek Bir işletmenin kendi amacını gerçekleştirmeye yönelik ölçütler

İleride işletme karını maksimum kılacak bir yerde olmak Toplam maliyetleri minumum kılmak Toplam karı maksimum kılmak


İşletmelerin Kuruluş Yerinin Belirlenmesi

Üreticiler, toptancılar, perakendeciler, finansal kurumlar ve tüm hizmet işletmeleri bu sorunla karşı karşıyadır.

Şubeler ve ek bürolar oluşturulmasıYer seçiminde, işletme giderlerinin en

düşük ve işletme gelirlerinin en yüksek olduğu, yani en yüksek karın ya da en büyük yararın sağlandığı yer aranır.

Rakiplere göre yüksek kuruluş yeri maliyeti, yeni kuruluş yeri maliyeti (yer değiştirme maliyeti)

Kuruluş Yeri Etmenlerinin İncelenmesi

Kuruluş yeri etmenleri, belirli bir üretim/pazarlama biriminin belirli bir coğrafi konuma kurulması durumunda, bu birimin maliyeti, satış hasılatı ve sermaye yapısı üzerinde etkili olan tüm konumsal özellikleri kapsamalıdır.

Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler üretim ve hizmet işletmelerinde farklılık göstermektedir.

Üretim işletmelerinde kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler

HammaddeUlaştırma (Taşıma)Pazara yakınlık İnsan gücü (Emek)Enerji ve yakıtSu İklim koşullarıArtıkların atılmasıÖzendirme önlemleriDiğer faktörler

HammaddeBir endüstrinin kullandığı hammaddeler 2

çeşittirDoğadan ham olarak elde edilmiş işlenmemiş

maddeler Bazı endüstriler için son ürün olarak bitmiş

mallar ve yarı bitmiş mallarHammadde özellikleri – kuruluş yeri seçimi ilişkisiHM’si doğal kaynaklara dayanan endüstriHM çabuk bozulan bir tarımsal ürünseHM’nin taşınması özel ve pahalı ambalaj gerektiriyorsaHM mala dönüşünce hacim ve ağırlık kaybı oluyorsaHM’si her yerde bulunuyorsaHM sürekli ve güvenilir olarak sağlanabiliyorsa

Ulaştırma (Taşıma)İşletmelerin üretimde kullanacakları çeşitli

girdileri en uygun koşullarla taşıyabilecekleri yerleri seçmeleri ve ayrıca ürettikleri ürünleri hedef alıcılara en düşük maliyetle ulaştırılabilecekleri bölgelere konumlanmaları gerekmektedir.

Ulaşımda kuruluş yerini etkileyen ana faktörlerYolların durumuTaşıma araçlarının ve taşınacak ürünlerin

özellikleriUlaştırmada kullanılacak yolların çeşitliliğiİşletmelerin türleri

Pazara YakınlıkUlaştırma sistemi kötüyse pazara yakın kuruluş yeri

seçmek zorunda kalınabilir İşletmenin bölgesel, ulusal ve uluslararası yapısıTaşınması zor ve pahalı ürünler için pazara yakınlık

önemlidirOnarım ve bakım gibi yoğun satış sonrası hizmet gerektiren

mallar üreten işletmeler özellikle pazara yakın kurulmalıdırYaygın satılan ürünler için PY dağıtım ağı önemlidirBüyük işletmelere ürün satan işletmeler genelde PY

yerlerde kurulurlarNüfusun yoğun olduğu alanlar, müşterilerin kolay ulaşacağı

yerler olduğu için işletmeler PY yerlere kurulurlar

İnsan Gücü (Emek)İşgücünün büyüklüğüİşgücünün becerisiÜcret düzeyleriSendikalaşma derecesiÇalışanların işe ilişkin tutumları

Enerji ve Yakıtİşletmelerin kullanacakları enerji türüne

göre bunların kolay, rahat, nitelikli ve ucuza elde edileceği bölgelere yönelmeleri gerekir

Enerji gereksinimi sektöre göre değişirEnerji sağlamanın bir yolu da kendi enerjini

üretmektedirİşletmelerin büyük çoğunluğu gerekli olan

elektrik enerjisini satın almaktadır

SuSu temini ve kullanılması bazı sektörlerde en

önemli faktörlerden birisidir.1 otomobil üretmek için 150 ton1 ton çelik üretmek için 240 ton1 kutu meyve/sebze konservesi üretmek için 35lt1 kg kumaş üretmek için 200 lt1 fıçı bira üretmek için 5.6 ton1 varil ham petrolü rafine etmek için 7 ton

Metalürji ve kimya, kağıt, dokuma,demir-çelik endüstrilerinde su çok önemlidir

Akarsu, göl, yeraltı ve üstü su kaynakları ve yerel yönetimlerden su satın alma

İklim Koşulları ve Doğal Afet Tehlikesi

İşletmenin daha verimli çalışması bir iklim koşuluna bağlı olabilir

Fazla sıcak ve soğuğun verimliliğe etkileriİklimin üretilen mallar üzerindeki etkisi

İngiltere’de 19. YY’da tekstil (az rutubet)Şarap üretimi (üzümün yetiştiği yöre)

Eskiye göre daha az etkili bir faktörDoğal afet tehlikesinin etkileri

Artıkların Atılması

Endüstri artıkları katı, sıvı ve gaz olarak bulunabilir

Değerlendirilmeyecek olan artıkların en düşük maliyetle atılacağı yerler KY seçimini etkiler

Atıklar zararlıysa işletme yerleşim yeri dışına kurulur ancak zamanla çevrede yerleşim artabilir

Sağlıkla ilgili yasal düzenlemeler, belediye kuralları ve kent planları çeşitli endüstrilerin nerelerde kurulacağına ilişkin kurallar koyar

Özendirme (Teşvik) ÖnlemleriDevlet, halkın çıkarlarını korumak için

işletmelerin belli yerlerde kurulmasını teşvik etmek veya zorlaştırmak için önlemler alabilir.

Özendirme önlemleri, devletin, ülkenin ekonomik ve toplumsal amaçlar çerçevesinde ekonomik etkinliklere sağladığı maddi ve hukuki kolaylıklar, desteklerdir.

Mali ve ekonomik özendirmeAltyapı yatırımlarının devletçe yapılmasıVergi ayrıcalığı ya da indirimi sağlamak

Organize sanayi bölgeleri ve sanayi siteleri

Diğer FaktörlerYerel yönetimlerin tutumuToplumsal ve kültürel koşullarDışsal ekonomilerSiyasi etki ve yeğlemeler

Arsa SeçimiKuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler

analiz edilip bölge seçimi gerçekleştirildikten sonra, sıra o bölge içinde en uygun arsanın belirlenmesine gelir

Arsa özellikleri, belediye imar planları ve kuralları, ulaştırma, doğal faktörler (özellikle rüzgar)

Kent merkezinden uzaklaştıkça arsa fiyatı düşer ancak personelin karşılanması gereken gereksinimleri artar

Hizmet İşletmelerinde Kuruluş YeriToptancı işletmelerin kuruluş yeri

Perakendecilere yakınlık, ulaşım ağına yakınlık, benzer işletmelerin yer aldığı bölgelere yakınlık

Perakendeci işletmelerin kuruluş yeriYaya trafiği, bulunulan bölgenin gelişme

olanakları, otopark olanakları, AVM’lere ve toplanma bölgelerine yakınlık, rakiplere yakınlık, mağaza kirası ya da satış fiyatı, kent içinde ya da dışında kalma isteği

Servis ve büroların yerleşimiTrafiğin yoğun olduğu yerler (benzin istasyonları,

motel, lokantalar gibi)Kent merkezleri (avukatlık, muhasebe, mimarlık)

En Uygun Kuruluş Yerinin SeçimiKuruluş yerinin seçimini etkileyen faktörlerin en

uygun dengeyi sağlayan alanın seçilmesi gerekir.Bazı faktörler farklı işletmeler için farklı önem

derecesine sahip olmaktadır.Pek çok yöntem kullanılabilir

Matematiksel modellerKarşılaştırmalı yöntemler

Ağırlıklı puanlama yöntemi Karlılıkların karşılaştırılması Maliyetlerin karşılaştırılması

Ağırlıklı Puanlama Yöntemiİşletme için en önemli 3 faktör; hammadde,

işçilik ve taşıma olsun.Hammaddenin ağırlığı 20 Puanİşçiliğin ağırlığı 35 PuanTaşımanın ağırlığı 60 Puan olsun4 ayrı bölgenin aldığı puanlar aşağıdadır.

İzmir

Manisa

Aydın Denizli

Hammadde

50 40 30 20

İşçilik 10 15 20 25Taşıma 30 15 35 35

İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜNÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLERPazar şartları ve talep durumuİşletme kurucularının finansman sağlama

yetenekleriYönetim yeteneği

Optimum işletme büyüklüğü; ortalama maliyet giderlerinin en düşük olduğu işletme büyüklüğüdür.


Kapasite Planlaması : İşletme Büyüklüğü SeçimiKapasite Planlaması: Değişik üretim

kapasitelerindeki işletme büyüklükleri arasından belirli bir ölçüte göre en iyisinin “nerede” ve “ne zaman” kurulacağını kantitatif ve kalitatif yöntemlerle saptayan bir işlemdir.Amaç: Girişimcinin amacına göre işletme kazancını

veya satış gelirlerini maksimum ve/veya maliyetlerin, özellikle de yatırım maliyetlerinin minimizasyonudur.

Tartışma SorularıÖlçüt olarak hangisi alınmalıdır? Neden?

Optimum büyüklük belirlemek neden önemlidir?


KapasiteMal ve hizmet üretebilme yeteneği ve

olanakları hakkında fikir veren bir kavramdır.Belirli bir sürede üretilen mal veya

hizmetlerin fiziksel birim sayısı kapasite ölçüsü olarak kullanılır.

Ekonomik kapasite: üretim yöntemi değişmediğinde bir işletmenin minumum maliyetler düzeyinde üretebileceği ürün miktarı.


Kapasite TürleriMaksimum (Teorik) KapasiteNormal Kapasite (Pratik) KapasiteFiili (Gerçek) KapasiteAtıl (Aylak, Boş) Kapasite

Atıl Kapasite= N.K-G.KÇalışma Derecesi= Gerçek Kapasite/ Normal

Kapasite


Başabaş Noktası AnaliziBBN’nda

Toplam Gelirler=Toplam Giderler Toplam Gelir(TR)= Satılan Ürün Miktarı(Q) x Birim Ürün Fiyatı (P)

Toplam Gider(TG)= Toplam Sabit Giderler(S) x (Birim Başına Değişken Giderler (a) x Q)

BBN eşitliği QP=S+aQ

BBN’ndaki Üretim Miktarı Q= S/ (P-a)

KAR= QP- (S+ aQ)Öğr. Gör. Feyza TEKİNBAŞ

Vizelerde hepinize başarılar dilerim…

Not: Sınavda sorumlu olduğunuz konular bu slaytlarla sınırlı olmayıp, ödevlerinizden ve derste konuşulan her şeyden sorumlusunuz…


vize konuları

Documents