Vizantijska Vizantijska umetnostumetnost

Vizantijska umetnostVizantijska umetnost - nastajala i razvijala se na - nastajala i razvijala se na prostoru Istočnog rimskog carstva (prostoru Istočnog rimskog carstva (VizantijeVizantije) od V veka ) od V veka do pada Carigrada 1453. do pada Carigrada 1453.

Njeno delovanje nije bilo samo ograničeno na prostor Njeno delovanje nije bilo samo ograničeno na prostor Vizantije, već i na prostore država koje su bile pod Vizantije, već i na prostore država koje su bile pod njenim direktnim uticajem (Srpske oblasti, Bugarska, njenim direktnim uticajem (Srpske oblasti, Bugarska, Ruske države, Mletačka republika, Napuljska kraljevina).Ruske države, Mletačka republika, Napuljska kraljevina).

Zbog geografskog položaja na granici između Zbog geografskog položaja na granici između zapada i istoka Vizantijska umetnost je bila zapada i istoka Vizantijska umetnost je bila predodređena da sjedini elemente grčko-rimske i predodređena da sjedini elemente grčko-rimske i istočnjačke umetnosti.istočnjačke umetnosti.

Centar Vizantiske umetnosti bio je Carigrad,u Centar Vizantiske umetnosti bio je Carigrad,u kome u stvoreni kome u stvoreni estetski principi vizantijske estetski principi vizantijske umetnosti.umetnosti.

Umetnost je trebalo da materijalizuje božanske Umetnost je trebalo da materijalizuje božanske zakone zakone

Pošto se razvijala tokom srednjeg veka,njenu Pošto se razvijala tokom srednjeg veka,njenu osnovu daje religiozni pogled na svet.osnovu daje religiozni pogled na svet.

Vizantijska umetnost Vizantijska umetnost se deli na 3 perioda:se deli na 3 perioda:

-Justinijana (-Justinijana (V-VI V-VI veka)veka)

- Ikonoborstava (VIII-- Ikonoborstava (VIII-IX)IX)

-Kominia (XI – XII)-Kominia (XI – XII)

-Paleologa (XIII – XV)-Paleologa (XIII – XV)

JUSTINIJANOV PERIODJUSTINIJANOV PERIOD

ZZa vreme cara Justinijanaa vreme cara Justinijana NNapoznatiji spomenici :apoznatiji spomenici :

1.1. AJA SOFIJA - u CarigraduAJA SOFIJA - u Carigradu

2.2. SAN VITALE - u RaveniSAN VITALE - u Raveni

3.3. EUFRAZIJEVA BAZILIKA – u PorečuEUFRAZIJEVA BAZILIKA – u Poreču

Aja Sofija ili Crkava Božje premudrosti Aja Sofija ili Crkava Božje premudrosti je postala crkva u kojoj se odvijalo je postala crkva u kojoj se odvijalo krunisanje vizantijskih careva.krunisanje vizantijskih careva.

Sagradjena od kamena i unutar je Sagradjena od kamena i unutar je ukrašena mozaicima…ukrašena mozaicima…

Pravougaonog oblika, velikom Pravougaonog oblika, velikom kupolom sa tamburom, na kojima su kupolom sa tamburom, na kojima su prozori, 2 polukupole, 4 male prozori, 2 polukupole, 4 male polukupole i apsidapolukupole i apsida

Kasnije su dodati 4 minaretaKasnije su dodati 4 minareta

Aja Sofija sagradjena je od kamena a unutra je Aja Sofija sagradjena je od kamena a unutra je ukrašena mozaicima.ukrašena mozaicima.

PPresek Aja Sofijeresek Aja Sofije

Unutrašnjost Aja SofijeUnutrašnjost Aja Sofije

Unutrašnjost Aja SofijeUnutrašnjost Aja Sofije

San Vitale je oktogonalna San Vitale je oktogonalna gradjevina, sa kupolom na vrhu a gradjevina, sa kupolom na vrhu a poznata je po mozaicima koji se poznata je po mozaicima koji se nalaze unutar bazilike. Na njima nalaze unutar bazilike. Na njima su prikazani Car Justinial sa su prikazani Car Justinial sa sivtom, kako drži zdelu i Carica sivtom, kako drži zdelu i Carica Teodora,sa svitom i peharom Teodora,sa svitom i peharom pozadina je zlatna, figure su pozadina je zlatna, figure su izdužene (9 glava ulazi u visinu izdužene (9 glava ulazi u visinu tela) i okrenute frontalno. tela) i okrenute frontalno. Osnovni likovni element je linija.Osnovni likovni element je linija.

San VitaleSan Vitale

San vitaleSan vitale

Justinijan sa pratnjom.Justinijan sa pratnjom.

Carica TeodoraCarica Teodora

Eufrazijeva bazilika - PorečEufrazijeva bazilika - Poreč

Napravljena u VI vekuNapravljena u VI veku U ravenskom stilu su napravljeni mozaiciU ravenskom stilu su napravljeni mozaici

Eufrazijeva bazilika u PorečuEufrazijeva bazilika u Poreču

U ravenskom slikt su pravljeni mozaici (VI U ravenskom slikt su pravljeni mozaici (VI vek)vek)

IKONOBORSTVOIKONOBORSTVO

Posle cara Justinijana – seoba naroda i Posle cara Justinijana – seoba naroda i osvajanja ( Sloveni, Avari, Persijanci, osvajanja ( Sloveni, Avari, Persijanci, Arabljani)Arabljani)

PPočinje period ikonoborstava – zabranjuje očinje period ikonoborstava – zabranjuje se prikaz ljudskih figura u crkvamase prikaz ljudskih figura u crkvama

KOMNINSKI PERIODKOMNINSKI PERIOD

RRazvija se najviše u Makedoniji, za vreme azvija se najviše u Makedoniji, za vreme vladavine dinastije Komninavladavine dinastije Komnina

Najpoznaji spomenici:Najpoznaji spomenici:

1.1. SV. LUKA - FokidaSV. LUKA - Fokida

2.2. SV. SOFIJA – OhridSV. SOFIJA – Ohrid

3.3. SV. PANTELEJMON - NereziSV. PANTELEJMON - Nerezi

ArhitekturaArhitektura

Nov način gradnje:Nov način gradnje: OOsnova je upisanog grčkog krsta i to:snova je upisanog grčkog krsta i to:

SSažet – kupola je na zidovimaažet – kupola je na zidovima RRazvijen – kupola je na stubovimaazvijen – kupola je na stubovima

KKupole imaju tambur sa prozorimaupole imaju tambur sa prozorima

ZZida se naizmenično od opeke i kamena – ida se naizmenično od opeke i kamena – fasada je polihromnafasada je polihromna

Sv. SofijaSv. Sofija

Sv. Sofija - Bogorodica sa Sv. Sofija - Bogorodica sa Hristom u naručjuHristom u naručju

Slikarstvo KominaSlikarstvo Komina

PPozadina je tamno plavaozadina je tamno plava LLinija nema samo konturnu funkciju, već inija nema samo konturnu funkciju, već

želi da naglasi volumenželi da naglasi volumen Sv. Pantelmon zaštitnik lekara – drži Sv. Pantelmon zaštitnik lekara – drži

kutuju sa lekovimakutuju sa lekovima

Sv. Pantelejmon Sv. Pantelejmon

Sv. PantelejmonSv. Pantelejmon

VajarstvoVajarstvo

RReljefi u štuko tehnicieljefi u štuko tehnici BBiljni i životinjiski svet, prepletiiljni i životinjiski svet, prepleti OOko značajnijih freseka i na kapitelimako značajnijih freseka i na kapitelima 12 04.g. – IV krstaški rat i kraj dinastije 12 04.g. – IV krstaški rat i kraj dinastije

KominaKomina

Period PaleologaPeriod Paleologa

PPočinje 1261.g. očinje 1261.g. PPočinje dinastija očinje dinastija PaleologaPaleologa

NNa pozadinama freska sada je naslika a pozadinama freska sada je naslika prostorprostor

PPlastičnost i trodimenzionalnostlastičnost i trodimenzionalnost DDekorativnostekorativnost

Tokom XI i XII veka vizatijski stil umetnosti Tokom XI i XII veka vizatijski stil umetnosti prodire i u Rusiju- Kijev,Suzdalj,Novgorod a prodire i u Rusiju- Kijev,Suzdalj,Novgorod a kasnije i u Moskvi.Najpre crkvenoj arhitekturi je kasnije i u Moskvi.Najpre crkvenoj arhitekturi je bila uzor carigradska ali kasnije se razvija bila uzor carigradska ali kasnije se razvija orginalan tip građevine kvadratnog oblika sa orginalan tip građevine kvadratnog oblika sa kosim krovovima i karakteristične kupolama.kosim krovovima i karakteristične kupolama.Najznačajnija dela u Rusiji su ikone.Na njima se Najznačajnija dela u Rusiji su ikone.Na njima se ističu velike površine čistih boja skoro bez senki ističu velike površine čistih boja skoro bez senki sa ritmovima jasne vijugave linije.Najbolji slikar sa ritmovima jasne vijugave linije.Najbolji slikar ikona i fresaka je Andrej Rubljov koji je naslikao ikona i fresaka je Andrej Rubljov koji je naslikao ikonu Starozavetne Trojice.ikonu Starozavetne Trojice.

Satarozavetna TrojicaSatarozavetna Trojica